Chuyªn ®Ò båi dìng Hsg m«n to¸n 8 – phÇn ®¹i sè

Chuyªn ®Ò 2
BiÕn ®æi biÓu thøc ®¹i sè

a – biÓn ®æi biÓu thøc nguyªn

I. Mét sè h»ng ®¼ng thøc c¬ b¶n
1. (a  b)2 = a2  2ab + b2 ;
(a + b + c)2 = a2 + b2 + c2 + 2ab + 2bc + 2ca ;
(a1 + a 2 + ... + a n )2 =
= a12  a 22  ...  a 2n  2(a1a 2  a1a 3  ...  a1a n  a 2a 3  ...  a 2a n  ...  a n 1a n ) ;
2. (a  b)3 = a3  3a2b + 3ab2  b3 = a3  b3  3ab(a  b);
(a  b)4 = a4  4a3b + 6a2b2  4ab3 + b4 ;
3. a2 – b2 = (a – b)(a + b) ;
a3 – b3 = (a – b)(a2 + ab + b2) ;
an – bn = (a – b)(an – 1 + an – 2b + an – 3b2 + … + abn – 2 + bn – 1) ;
4. a3 + b3 = (a + b)(a2 – ab + b2)
a5 + b5 = (a + b)(a4 – a3b + a2b2 – ab3 + b5) ;
a2k + 1 + b2k + 1 = (a + b)(a2k – a2k – 1b + a2k – 2b2 – … + a2b2k – 2 – ab2k – 1 + b2k) ;
II. B¶ng c¸c hÖ sè trong khai triÓn (a + b)n – Tam gi¸c Pascal
§Ønh 1
Dßng 1 (n = 1) 1 1
Dßng 2 (n = 2) 1 2 1
Dßng 3 (n = 3) 1 3 3 1
Dßng 4 (n = 4) 1 4 6 4 1
Dßng 5 (n = 5) 1 5 10 10 5 1
Trong tam gi¸c nµy, hai c¹nh bªn gåm c¸c sè 1 ; dßng k + 1 ®îc thµnh lËp tõ dßng k
(k ≥ 1), ch¼ng h¹n ë dßng 2 ta cã 2 = 1 + 1, ë dßng 3 ta cã 3 = 2 + 1, 3 = 1 + 2, ë dßng 4
ta cã 4 = 1 + 3, 6 = 3 + 3, 4 = 3 + 1, …Khai triÓn (x + y) n thµnh tæng th× c¸c hÖ sè cña
c¸c h¹ng tö lµ c¸c sè trong dßng thø n cña b¶ng trªn. Ngêi ta gäi b¶ng trªn lµ tam gi¸c
Pascal, nã thêng ®îc sö dông khi n kh«ng qu¸ lín. Ch¼ng h¹n, víi n = 4 th× :
(a + b)4 = a4 + 4a3b + 6a2b2 + 4ab3 + b4
vµ víi n = 5 th× :
(a + b)5 = a5 + 5a4b + 10a3b2 + 10a2b3 + 10ab4 + b5
II. C¸c vÝ dô
VÝ dô 1. §¬n gi¶n biÓu thøc sau :
A = (x + y + z)3 – (x + y – z)3 – (y + z – x)3 – (z + x – y)3.
Lêi gi¶i
A = [(x + y) + z]3 – [(x + y) – z]3 – [z – (x – y)]3 – [z + (x – y)]3
= [(x + y)3 + 3(x + y)2z + 3(x + y)z2 + z3] – [(x + y)3 – 3(x + y)2z + 3(x + y)z2 – z3] –
biªn so¹n : TrÇn Ngäc §¹i – thcs thôy phóc 1
 Chuyªn ®Ò båi dìng Hsg m«n to¸n 8 – phÇn ®¹i sè
– [z3 – 3z2(x – y) + 3z(x – y)2 – (x – y)3] – [z3 + 3z2(x – y) + 3z(x – y)2 + (x – y)3]
= 6(x + y)2z – 6z(x – y)2 = 24xyz
VÝ dô 2. Cho x + y = a, xy = b (a2 ≥ 4b). TÝnh gi¸ trÞ cña c¸c biÓu thøc sau :
a) x2 + y2 ; b) x3 + y3 ; c) x4 + y4 ; d) x5 + y5
Lêi gi¶i
x2 + y2 = (x + y)2 – 2xy = a2 – 2b
a)
x3 + y3 = (x + y)3 – 3xy(x + y) = a3 – 3ab
b)
x4 + y4 = (x2 + y2)2 – 2x2y2 = (a2 – 2b)2 – 2b2 = a4 – 4a2b + 2b2
c)
(x2 + y2)(x3 + y3) = x5 + x2y3 + x3y2 + y5 = (x5 + y5) + x2y2(x + y)
d)
Hay : (a2 – 2b)(a3 – 3ab) = (x5 + y5) + ab2  x5 + y5 = a5 – 5a3b + 5ab2
Chó ý : a6 + b6 = (a2)3 + (b2)3 = (a3)2 + (b3)2
a7 + b7 = (a3 + b3)(a4 + b4) – a3b3(a + b)
= (a2 + b2)(a5 + b5) – a2b2(a3 + b3)
VÝ dô 3. Chøng minh c¸c h»ng ®¼ng thøc :
a) a3 + b3 + c3 – 3abc = (a + b + c)(a2 + b2 + c2 – ab – bc – ca) ;
b) (a + b + c)3 – a3 – b3 – c3 = 3(a + b)(b + c)(c + a)
Lêi gi¶i
a) a3 + b3 + c3 – 3abc = (a + b)3 + c3 – 3abc – 3a2b – 3ab2
= (a + b + c)[(a + b)2 – (a + b)c + c2] – 3ab(a + b + c)
= (a + b + c) [(a + b)2 – (a + b)c + c2 – 3ab]
= (a + b + c)(a2 + b2 + c2 – ab – bc – ca)
b) (a + b + c)3 – a3 – b3 – c3 = [(a + b + c)3 – a3] – (b3 + c3)
= (b + c)[(a + b + c)2 + (a + b + c)a + a2] – (b + c)(b2 – bc + c2)
= (b + c)(3a2 + 3ab + 3bc + 3ca) = 3(b + c)[a(a + b) + c(a + b)]
= 3(a + b)(b + c)(c + a)
VÝ dô 4. Ph©n tÝch biÓu thøc sau thµnh nh©n tö :
A = x3 – 3(a2 + b2)x + 2(a3 + b3)
Lêi gi¶i
§Æt S = a + b vµ P = ab, th× a2 + b2 = S2 - 2P ; a3 + b3 = S3 - 3SP . V× vËy :
A = x3 – 3( S2 - 2P )x + 2( S3 - 3SP ) = (x 3 - S3 ) - (3S2 x - 3S3 ) + (6Px - 6SP)
= (x - S)(x 2 + Sx + S2 ) - 3S2 (x - S) + 6P(x - S)
= (x - S)(x 2 + Sx - 2S2 + 6P)
= (x – a – b)[x2 + (a + b)x – 2(a + b)2 + 6ab]
= (x – a – b)[x2 + (a + b)x – 2(a2
VÝ dô 5. Cho x + y + z = 0. Chøng minh r»ng : 2(x5 + y5 + z5) = 5xyz(x2 + y2 + z2)
Lêi gi¶i
V× x + y + z = 0 nªn x + y = –z  (x + y)3 = –z3
Hay x3 + y3 + 3xy(x + y) = –z3  3xyz = x3 + y3 + z3
Do ®ã : 3xyz(x2 + y2 + z2) = (x3 + y3 + z3)(x2 + y2 + z2)
biªn so¹n : TrÇn Ngäc §¹i – thcs thôy phóc 2
 Chuyªn ®Ò båi dìng Hsg m«n to¸n 8 – phÇn ®¹i sè
= x5 + y5 + z5 + x3(y2 + z2) + y3(z2 + x2) + z3(x2 + y2)
Mµ x2 + y2 = (x + y)2 – 2xy = z2 – 2xy (v× x + y = –z). T¬ng tù :
y2 + z2 = x2 – 2yz ; z2 + x2 = y2 – 2zx.
V× vËy : 3xyz(x2 + y2 + z2) = x5 + y5 + z5 + x3(x2 – 2yz) + y3(y2 – 2zx) + z3(z3 – 2xy)
= 2(x5 + y5 + z5) – 2xyz(x2 + y2 + z2)
Suy ra : 2(x5 + y5 + z5) = 5xyz(x2 + y2 + z2) (®pcm)

Bµi tËp
1. Ph©n tÝch c¸c ®a thøc sau thµnh nh©n tö :
a) x3 + 4x2 – 29x + 24 ;
b) x4 + 6x3 + 7x2 – 6x + 1 ;
c) (x2 – x + 2)2 + (x – 2)2 ;
d) 6x5 + 15x4 + 20x3 + 15x2 + 6x + 1 ;
e) x6 + 3x5 + 4x4 + 4x3 + 4x2 + 3x + 1.
2. Ph©n tÝch c¸c ®a thøc sau thµnh nh©n tö :
a) x8 + x4 + 1;
b) x10 + x5 + 1 ;
c) x12 + 1 ;
3. Ph©n tÝch c¸c ®a thøc sau thµnh nh©n tö :
a) (x + y + z)3 – x3 – y3 – z3 ;
b) (x + y + z)5 – x5 – y5 – z5.
4. Cho a + b + c = 0 vµ a2 + b2 + c2 = 14. TÝnh gi¸ trÞ cña biÓu thøc : A = a4 + b4 + c4.
5. Cho x + y + z = 0 vµ xy + yz + zx = 0. TÝnh gi¸ trÞ cña biÓu thøc :
B = (x – 1)2007 + y2008 + (z + 1)2009.
6. Cho a2 – b2 = 4c2. Chøng minh r»ng : (5a – 3b + 8c)(5a – 3b – 8c) = (3a – 5b)2.
7. Chøng minh r»ng nÕu (x – y)2 + (y – z)2 + (z – x)2 =
= (x + y – 2z)2 + (y + z – 2x)2 + (z + x – 2y)2 th× x = y = z.
a b
8. a) Chøng minh r»ng nÕu (a2 + b2)(x2 + y2) = (ax + by)2 vµ x, y kh¸c 0 th× = .
x y
2 2 2 2 2 2 2
b) Chøng minh r»ng nÕu (a + b + c )(x + y + z ) = (ax + by + cz) vµ x, y, z kh¸c
a b c
0 th× = = .
x y z
9. Cho x + y + z = 0. Chøng minh r»ng :
a) 5(x3 + y3 + z3)(x2 + y2 + z2) = 6(x5 + y5 + z5) ;
b) x7 + y7 + z7 = 7xyz(x2y2 + y2z2 + z2x2) ;
c) 10(x7 + y7 + z7) = 7(x2 + y2 + z2)(x5 + y5 + z5).
10.Chøng minh c¸c h»ng ®»ng thøc sau :
a) (a + b + c)2 + a2 + b2 + c2 = (a + b)2 + (b + c)2 + (c + a)2 ;
b) x4 + y4 + (x + y)4 = 2(x2 + xy + y2)2.
biªn so¹n : TrÇn Ngäc §¹i – thcs thôy phóc 3
 Chuyªn ®Ò båi dìng Hsg m«n to¸n 8 – phÇn ®¹i sè
11.Cho c¸c sè a, b, c, d tháa m·n a2 + b2 + (a + b)2 = c2 + d2 + (c + d)2.
Chøng minh r»ng : a4 + b4 + (a + b)4 = c4 + d4 + (c + d)4
12. Cho a2 + b2 + c2 = a3 + b3 + c3 = 1. TÝnh gi¸ trÞ cña biÓu thøc : C = a2 + b9 + c1945.
13. Hai sè a, b lÇn lît tháa m·n c¸c hÖ thøc sau :
a3 – 3a2 + 5a – 17 = 0 vµ b3 – 3b2 + 5b + 11 = 0. H·y tÝnh : D = a + b.
14. Cho a3 – 3ab2 = 19 vµ b3 – 3a2b = 98. H·y tÝnh : E = a2 + b2.
15. Cho x + y = a + b vµ x2 + y2 = a2 + b2. TÝnh gi¸ trÞ cña c¸c biÓu thøc sau :
a) x3 + y3 ; b) x4 + y4 ; c) x5 + y5 ; d) x6 + y6 ;
e) x7 + y7 ; f) x8 + y8 ; g) x2008 + y2008.

B – biÓn ®æi ph©n thøc h÷u tØ

VÝ dô 5.
3n + 1
a) Chøng minh r»ng ph©n sè lµ ph©n sè tèi gi¶n nN ;
5n + 2
n2 + 4
b) Cho ph©n sè A = (nN). Cã bao nhiªu sè tù nhiªn n nhá h¬n 2009 sao cho
n+ 5
ph©n sè A cha tèi gi¶n. TÝnh tæng cña tÊt c¶ c¸c sè tù nhiªn ®ã.
Lêi gi¶i
a) §Æt d = ¦CLN(5n + 2 ; 3n + 1)  3(5n + 2) – 5(3n + 1)  d hay 1  d  d = 1.
3n + 1
VËy ph©n sè lµ ph©n sè tèi gi¶n.
5n + 2
29 29
b) Ta cã A = n - 5 + . §Ó A cha tèi gi¶n th× ph©n sè ph¶i cha tèi gi¶n.
n+ 5 n+ 5
Suy ra n + 5 ph¶i chia hÕt cho mét trong c¸c íc d¬ng lín h¬n 1 cña 29.
V× 29 lµ sè nguyªn tè nªn ta cã n + 5  29  n + 5 = 29k (k  N) hay n = 29k – 5.
Theo ®iÒu kiÖn ®Ò bµi th× 0 ≤ n = 29k – 5 < 2009  1 ≤ k ≤ 69 hay k{1; 2;…;
69}
VËy cã 69 sè tù nhiªn n tháa m·n ®iÒu kiÖn ®Ò bµi. Tæng cña c¸c sè nµy lµ :
29(1 + 2 + … + 69) – 5.69 = 69690.
1 1 1 1
VÝ dô 6. Cho a, b, c ≠ 0 vµ a + b + c ≠ 0 tháa m·n ®iÒu kiÖn + + = .
a b c a+ b+ c
Chøng minh r»ng trong ba sè a, b, c cã hai sè ®èi nhau. Tõ ®ã suy ra r»ng :
1 1 1 1
2009
+ 2009 + 2009 = 2009 .
a b c a + b + c2009
2009

Lêi gi¶i
1 1 1 1 1 1 1 1
Ta cã : + + =  + + - = 0
a b c a+ b+ c a b c a+ b+ c

biªn so¹n : TrÇn Ngäc §¹i – thcs thôy phóc 4

 Chuyªn ®Ò båi dìng Hsg m«n to¸n 8 – phÇn ®¹i sè
a+ b a+ b c(a + b + c) + ab
 + = 0 Û (a + b). = 0
ab c(a + b + c) abc(a + b + c)
éa + b = 0 éa = - b
ê ê
ê
Û (a + b)(b + c)(c + a) = 0 Û êb + c = 0 Û êêb = - c  ®pcm.
êc + a = 0 êc = - a
ë ë
1 1 1 1 1 1 1
Tõ ®ã suy ra : 2009
+ 2009
+ 2009
= 2009
+ 2009
+ 2009 = 2009
a b c a (- c) c a
1 1 1
2009 2009 2009
= 2009 2009 2009
= 2009
a +b +c a + (- c) + c a
1 1 1 1
 2009 + 2009 + 2009 = 2009 .
a b c a + b + c20092009

VÝ dô 7. §¬n gi¶n biÓu thøc :

1 æ ç1 + 1 ÷
ö 3 æ çç 1 + 1 ÷
ö 6 æ ö
çç1 + 1 ÷
A= 3ç ÷ + ÷+ ÷.
(a + b) çèa 3
b ø÷ (a + b) èça
3 4 2
b ø÷ (a + b) èça b ø÷
2 5

Lêi gi¶i
§Æt S = a + b vµ P = ab. Suy ra : a + b2 = (a + b)2 – 2ab = S2 - 2P
2

a3 + b3 = (a + b)3 – 3ab(a + b) = S3 - 3SP .

1 1 a+ b S 1 1 a 2 + b 2 S2 - 2P
Do ®ã : + = = ; 2+ 2= = ;
a b ab P a b a2b2 P2
1 1 a 3 + b 3 S3 - 3SP
+ = = .
a3 b3 a 3b3 P3
1 S3 - 3SP 3 S2 - 2P 6 S
Ta cã : A = 3 . + 4. + 5.
S P3 S P2 S P
2 2
S - 3P 3(S - 2P) 6 (S4 - 3S2 P) + (3S2 P - 6P 2 ) + 6P 2 S4
= + + 4 = = 4 3
S2 P3 S4 P 2 SP S4 P3 SP
1 1
Hay A = 3 = 3 3 .
P ab
VÝ dô 8. Cho a, b, c lµ ba sè ph©n biÖt. Chøng minh r»ng gi¸ trÞ cña biÓu thøc sau
kh«ng phô thuéc vµo gi¸ trÞ cña x :
(x - a)(x - b) (x - b)(x - c) (x - c)(x - a)
S(x) = + + .
(c - a)(c - b) (a - b)(a - c) (b - c)(b - a)
Lêi gi¶i
C¸ch 1
x 2 - (a + b)x + ab x 2 - (b + c)x + bc x 2 - (c + a)x + ca
S(x) = + + = Ax2 – Bx + C
(c - a)(c - b) (a - b)(a - c) (b - c)(b - a)

biªn so¹n : TrÇn Ngäc §¹i – thcs thôy phóc 5

 Chuyªn ®Ò båi dìng Hsg m«n to¸n 8 – phÇn ®¹i sè
1 1 1
víi : A = + + ;
(c - a)(c - b) (a - b)(a - c) (b - c)(b - a)
a+ b b+ c c+ a
B= + + ;
(c - a)(c - b) (a - b)(a - c) (b - c)(b - a)
ab bc ca
C= + +
(c - a)(c - b) (a - b)(a - c) (b - c)(b - a)
b- a + c- b + a- c
Ta cã : A = = 0;
(a - b)(b - c)(c - a)
(a + b)(b - a) + (b + c)(c - b) + (c + a)(a - c) b 2 - a 2 + c2 - a 2 + a 2 - c2
B= = = 0 ;
(a - b)(b - c)(c - a) (a - b)(b - c)(c - a)
ab(b - a) + bc(c - b) + ca(a - c) ab(b - a) + bc[(c - a) + (a - b)] + ca(a - c)
C= =
(a - b)(b - c)(c - a) (a - b)(b - c)(c - a)
(a - b)(bc - ab) + (c - a)(bc - ca) (a - b)(b - c)(c - a)
= = = 1.
(a - b)(b - c)(c - a) (a - b)(b - c)(c - a)
VËy S(x) = 1x (®pcm).
C¸ch 2
§Æt P(x) = S(x) – 1 th× ®a thøc P(x) lµ ®a thøc cã bËc kh«ng vît qu¸ 2. Do ®ã, P(x)
chØ cã tèi ®a hai nghiÖm.
NhËn xÐt : P(a) = P(b) = P(c) = 0  a, b, c lµ ba nghiÖm ph©n biÖt cña P(x).
§iÒu nµy chØ x¶y ra khi vµ chØ khi P(x) lµ ®a thøc kh«ng, tøc lµ P(x) = 0 x.
Suy ra S(x) = 1 x  ®pcm.
1
VÝ dô 9. Cho x + = 3 . TÝnh gi¸ trÞ cña c¸c biÓu thøc sau :
x
1 1 1 1
a) A = x 2 + 2 ; b) B = x3 + 3 ; c) C = x 4 + 4 ; d) D = x 5 + 5 .
x x x x
Lêi gi¶i
2
1 æ 1ö
a) A = x 2 + 2 = ççx + ÷ ÷ - 2= 9- 2= 7 ;
x çè x ø÷
3
1 æ 1ö æ 1 ö÷
b) B = x + 3 = ççx + ÷
3
÷ - 3 çx + ÷= 27 - 9 = 18 ;
x çè x ø÷ èçç x ø÷
2
4 1 æ ç 2 1 ö÷
c) C = x + 4 = çx + 2 ÷ - 2 = 49 - 2 = 47 ;
x çè x ø÷
æ 2 1 öæ 3 1 ö÷ 5 1
d) A.B = çççx + 2 ÷ ÷ççx + ÷= x + + x + 1 = D + 3  D = 7.18 – 3 = 123.
è ÷
x øèç x 3 ø÷ x x5
2 ax + b c
VÝ dô 10. X¸c ®Þnh c¸c sè a, b, c sao cho : 2 = 2 + .
(x + 1)(x - 1) x + 1 x - 1
biªn so¹n : TrÇn Ngäc §¹i – thcs thôy phóc 6
 Chuyªn ®Ò båi dìng Hsg m«n to¸n 8 – phÇn ®¹i sè
Lêi gi¶i
ax + b c (ax + b)(x - 1) + c(x 2 + 1) (a + c)x 2 + (b - a)x + (c - b)
Ta cã : 2 + = =
x + 1 x- 1 (x 2 + 1)(x - 1) (x 2 + 1)(x - 1)
2
§ång nhÊt ph©n thøc trªn víi ph©n thøc 2 , ta ®îc :
(x + 1)(x - 1)
ïìï a + c = 0 ïìï a = - 1
ï ï 2 - x- 1 1
í b - a = 0 Û í b = - 1 . VËy 2 = 2 + .
ïï ïï (x + 1)(x - 1) x + 1 x - 1
ïîï c - b = 2 ïîï c = 1

Bµi tËp
n 3 + 2n 2 - 1
16. Cho ph©n thøc P = 3 .
n + 2n 2 + 2n + 1
a) Rót gän P ;
b) Chøng minh r»ng nÕu n lµ sè nguyªn th× gi¸ trÞ cña ph©n thøc t×m ®îc trong
c©u a) t¹i n lu«n lµ mét ph©n sè tèi gi¶n.
17. a) Chøng minh r»ng c¸c ph©n sè sau tèi gi¶n víi mäi sè tù nhiªn n :
12n + 1 n 3 + 2n 2n + 1
; 4 2
; .
30n + 2 n + 3n + 1 2n 2 - 1
n7 + n2 + 1
b) Chøng minh r»ng ph©n sè 8 kh«ng tèi gi¶n víi mäi sè nguyªn d¬ng n.
n + n+ 1
n2 + 5
c) TÝnh tæng c¸c sè tù nhiªn n nhá h¬n 100 sao cho lµ ph©n sè cha tèi gi¶n.
n+ 1
18. TÝnh c¸c tæng sau :
3 5 2n + 1
a) A = 2
+ 2
+ ... + ;
(1.2) (2.3) [n(n + 1)]2
1 1 1 1
b) B = 1 + + 2 + 4 + ... + 2n ;
2+ 1 2 + 1 2 + 1 2 +1
1 1 1 1
c) C = + + ... + ;
1.4 4.7 7.10 (3n + 1)(3n + 4)
1 1 1
d) D = + + ... + ;
1.3 2.4 n.(n + 2)
1 1 1 1
e) E = + + + ... + ;
1.2.3 2.3.4 3.4.5 (n - 1)n(n + 1)

biªn so¹n : TrÇn Ngäc §¹i – thcs thôy phóc 7

 Chuyªn ®Ò båi dìng Hsg m«n to¸n 8 – phÇn ®¹i sè
1.2! 2.3! n.(n + 1)!
f) F = + 2 + ... + (k! = 1.2.3…k)
2 2 2n
19. TÝnh c¸c tÝch sau :
æ 1 öæ 1 öæ ö æ 1 ö÷
a) G = ççç1 - 2 ÷ çç1 - ÷çç1 - 1 ÷ ç
è 2 øè
÷
÷ç 32 øè ÷
÷ç 4 2 ø÷ ÷...èçç1 - n 2 ø÷÷;
12 32 52 (2n - 1)2
b) H = 2 . . . ... . ;
2 - 1 42 - 1 62 - 1 (2n)2 - 1
æ 1 öæ ÷ 1 ö
÷ æ 1 ö
÷
c) I = ççç1 - ÷çç1 -
÷ç 1 + 2 + 3 ø ÷ ...çç1 -
÷ èç 1 + 2 + ... + n ÷ ÷ ;
è 1 + 2 øè ø
æ 1 öæ öæ ö æ ö÷
d) K = ççç1 + ÷
÷ çç1 + 1 ÷ ÷çç1 + 1 ÷ ÷ ...çç1 + 1
÷.
è 1.3 øè ÷ç 2.4 øè ÷ç 3.5 ÷ ø çè n(n + 2) ø÷
æ4 1 öæ
÷ 1 öæ
÷ 1 ö÷ æ 1 ö÷
çç1 + ÷ çç34 + ÷ çç54 + ÷...çç20074 + ÷
çè ÷
4 øèç ÷
4 øèç ÷
4 ø èç 4 ø÷
20. TÝnh : L = æ .
çç2 4 + 1 öæ
÷ çç4 4 + 1 öæ
÷ çç6 4 + 1 ö÷ æ 1 ö÷
÷
÷ ÷
÷ ÷
÷...çç20084 + ÷
çè 4 øèç 4 øèç 4 ø çè 4 ø÷
æ 1999 öæ öæ 1999 ö÷ æ 1999 ö÷
çç1 + ÷
÷çç1 + 1999 ÷
÷çç1 + ÷...çç1 + ÷
èç 1 ÷
øèç 2 ÷
øèç 3 ÷
ø èç 1000 ø÷
21. TÝnh M = æ öæ 1000 öæ ö æ 1000 ö÷
çç1 + 1000 ÷
÷ çç1 + ÷
÷ çç1 + 1000 ÷
÷...çç1 + ÷
çè ÷ç
1 øè ÷ç
2 øè 3 ø÷ èç 1999 ø÷
22. Thùc hiÖn c¸c phÐp tÝnh :
1 1 1
a) A = + + ;
(c - a)(c - b) (a - b)(a - c) (b - c)(b - a)
1 1 1
b) B = + + ;
a(a - b)(a - c) b(b - a)(b - c) c(c - a)(c - b)
a2 b2 c2
c) C = + + ;
(a - b)(a - c) (b - a)(b - c) (c - a)(c - b)
a3 b3 c3
d) C = + +
(a - b)(a - c) (b - a)(b - c) (c - a)(c - b)

(a 2 + b 2 + c2 )(a + b + c)2 + (bc + ca + ab)2

23. Rót gän : A = .
(a + b + c)2 - (ab + bc + ca)
(a + 2b)3 - (a - 2b)3 3a 4 + 7a 2 b 2 + 3b 4
24. Rót gän : B = : .
(2a + b)3 - (2a - b)3 4a 4 + 7a 2 b 2 + 3b 4

biªn so¹n : TrÇn Ngäc §¹i – thcs thôy phóc 8

 Chuyªn ®Ò båi dìng Hsg m«n to¸n 8 – phÇn ®¹i sè
25. Rót gän vµ tÝnh gi¸ trÞ cña biÓu thøc sau víi x = –1,76 vµ y = 0,12 :
éæ x - y x 2 + y 2 + y - 2 ö 4x 4 + 4x 2 y + y 2 - 4 ù x+ 1
êçç ÷: ú:
êçè2y - x - x 2 - xy - 2y 2 ø÷
÷
÷ x + y + xy + x
2 ú 2x 2
+ y + 2
.
ë û
(TrÝch ®Ò thi HSG toµn quèc 1963)
26. Rót gän :
é a- 1 2(a - 1) 4(a + 1) a ù 36a 3 - 144a - 36a 2 + 144
ê2 + - + ú´ .
êëa - 2a + 1 a 2 - 4 a 2 + a - 2 a 2 - 3a + 2 ú û a 3 + 27
27. Thùc hiÖn c¸c phÐp tÝnh :
x 2 - yz y 2 - zx z2 - xy
+ +
a) y+ z z+ x x+ y ;
1+ 1+ 1+
x y z
a(a + b) a(a + c) b(b + c) b(b + a) c(c + a) c(c + b)
+ + +
a- b a- c + b- c b- a + c- a c- b
b) 2 2 ;
(b - c) (c - a) (a - b)2
1+ 1+ 1+
(a - b)(a - c) (b - c)(b - a) (c - a)(c - b)
a + b - 2c b + c - 2a c + a - 2b
3
+ 3
+ 3
c) (a - b) (c - a)(c - b) (b - c) (a - b)(a - c) (c - a) (b - c)(b - a) .
+ + +
a3 - b3 a 2 + ab + b 2 b 3 - c3 b 2 + bc + c2 c3 - a 3 c 2 + ca + a 2
3a - 2b 3b - a
28. a) BiÕt a – 2b = 5, h·y tÝnh gi¸ trÞ cña biÓu thøc : P = + ;
2a + 5 b- 5
5a - b 3b - 3a
b) BiÕt 2a – b = 7, h·y tÝnh gi¸ trÞ cña biÓu thøc : Q = - ;
3a + 7 2b - 7
2a - b 5b - a
c) BiÕt 10a2 –3b2 + 5ab = 0 vµ 9a2 – b2 ≠ 0, h·y tÝnh : R = + .
3a - b 3a + b
29. Cho a + b + c = 0. TÝnh gi¸ trÞ cña c¸c biÓu thøc sau :
1 1 1
a) A = 2 2 2
+ 2 2 2
+ 2 ;
a +b - c b +c - a c + a2 - b2
a2 b2 c2
b) B = 2 + + ;
a - b 2 - c2 b 2 - c2 - a 2 c2 - a 2 - b 2
æa - b b - c c - a öæ ö
c) C = ççç + + ÷
÷çç c + a + b ÷ ÷
è c a b øè÷ça - b b - c c - a ø ÷.

30. Cho 3 sè a, b, c kh¸c 0 tháa m·n ®iÒu kiÖn a3 + b3 + c3 = 3abc. TÝnh gi¸ trÞ cña
æ a öæ b ÷ öæ ö
biÓu thøc : ççç1 + ÷÷çç1 + ÷çç1 + c ÷÷.
è ÷ç
b øè c÷
øèç a ø÷

biªn so¹n : TrÇn Ngäc §¹i – thcs thôy phóc 9

 Chuyªn ®Ò båi dìng Hsg m«n to¸n 8 – phÇn ®¹i sè
a+ b b+ c c+ a
31. Cho 3 sè a, b, c kh¸c nhau ®«i mét tháa m·n ®iÒu kiÖn = = .
c a b
æ b öæ c ÷ öæ ö
TÝnh gi¸ trÞ cña biÓu thøc : ççç1 + ÷÷çç1 + ÷çç1 + a ÷÷.
è ÷ç
a øè b÷
øèç c ø÷
32. a) Cho ba sè a, b, c kh¸c 0 tháa m·n ®iÒu kiÖn a + b + c = 0. Chøng minh r»ng :
2
1 1 1 æ ö
çç1 + 1 + 1 ÷
+ + = ÷.
a 2 b 2 c2 çèa b c ø÷
b) TÝnh D
1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1
= 2
+ 2+ 2+ 2
+ 2+ 2+ 2
+ 2 + 2 + ... + 2
+ 2
+
1 2 3 2 3 4 3 4 5 2007 2008 2009 2
33. §¬n gi¶n c¸c biÓu thøc sau :
1 æ ç1 - 1 ÷
ö 1 æ çç 1 - 1 ÷
ö 1 æ çç 1 - 1 ÷
ö
a) A = 3ç ÷+ ÷+ ÷.
(a + b) çèa 4
b ÷
4
ø (a + b) èça
4 3
b ø÷ (a + b) èça
3 5 2
b ø÷
2

3 3
éa(2b 3 - a 3 ) ù éb(2a 3 - b 3 ) ù
b) B = a + ê 3
3
ú- ê 3 ú.
ê a + b3 ú ê a + b3 ú
ë û ë û
1 1 1
34. a) Chøng minh r»ng nÕu abc = 1 th× + + = 1.
1 + a + ab 1 + b + bc 1 + c + ca
b) Cho abcd = 1, h·y tÝnh :
a b c d
+ + +
1 + a + ab + abc 1 + b + bc + bcd 1 + c + cd + cda 1 + d + da + dab
1 1 1 1 1 1
35. Chøng minh r»ng nÕu + + = 2 vµ a + b + c = abc th× 2 + 2 + 2 = 2 .
a b c a b c
(TrÝch ®Ò thi HSG toµn quèc 1970)
x y z a b c a 2 b 2 c2
36. Cho + + = 0 vµ + + = 2 . TÝnh gi¸ trÞ cña biÓu thøc 2 + 2 + 2 .
a b c x y z x y z
a b c a b c
37. Cho + + = + + . CMR tån t¹i hai trong ba sè a, b, c b»ng nhau.
b c a c a b
2 2 2 (a - b)2 + (b - c)2 + (c - a)2
38. Rót gän biÓu thøc : + + + .
a- b b- c c- a (a - b)(b - c)(c - a)
a + b- c b + c- a c+ a- b
39. Cho ba sè a, b, c kh¸c 0 tháa m·n hÖ thøc : - - = 0.
ab bc ca
Chøng minh r»ng trong ba ph©n thøc ë vÕ tr¸i, cã Ýt nhÊt mét ph©n thøc b»ng 0.

biªn so¹n : TrÇn Ngäc §¹i – thcs thôy phóc 10

 Chuyªn ®Ò båi dìng Hsg m«n to¸n 8 – phÇn ®¹i sè
æ1 1 1 ö æ1 ö
40. Rót gän biÓu thøc : B = (ab + bc + ca)ççç + + ÷÷- abc çç + 1 + 1 ÷ ÷.
èa b c ÷
ø èça 2 b 2 c2 ø÷
1 1 1
+ + = 0. Rót gän c¸c biÓu thøc :
41. Cho a, b, c kh¸c nhau ®«i mét vµ
a b c
1 1 1
a) M = 2 + 2 + 2 ;
a + 2bc b + 2ca c + 2ab
bc ca ab
b) N = 2 + 2 + 2 ;
a + 2bc b + 2ca c + 2ab
a2 b2 c2
c) P = 2 + +
a + 2bc b 2 + 2ca c 2 + 2ab
42. X¸c ®Þnh a, b, c sao cho :
1 a bx + c 1 a b
a) 2
= + 2 ; b) 2 = + ;
x(x + 1) x x + 1 x - 4 x- 2 x+ 2
1 a b c
c) = + + .
(x + 1)2 (x + 2) x + 1 (x + 1)2 x + 2
32 - 1 72 - 1 112 - 1 20072 - 1
43. Rót gän biÓu thøc : A = 2 . . ... .
5 - 1 9 2 - 1 132 - 1 2009 2 - 1
æn - 1 n - 2 n - 3 2 ö æ1 1
1 ÷ ö
44. Rót gän biÓu thøc : ççç + + + ... + + ÷: çç + + ... + 1 ÷÷.
è 1 2 3 n - 2 n - 1÷ ø çè2 3 n ø÷
1 1 1 1
+ + ... + +
A 1(2n - 1) 3(2n - 3) (2n - 3).3 (2n - 1).1
45. Rót gän biÓu thøc : = .
B 1 1 1
1 + + + ... +
3 5 2n - 1
1 1 1
46. Cho ba sè a, b, c kh¸c 0 tháa m·n hai ®iÒu kiÖn abc = 1 vµ a + b + c = + + .
a b c
Chøng minh r»ng trong ba sè a, b, c tån t¹i mét sè b»ng 1.
1 1 1 1
47. Cho x, y, z kh¸c 0 tháa m·n ®iÒu kiÖn x + y + z = 2008 vµ + + = .
x y z 2008
Chøng minh r»ng tån t¹i Ýt nhÊt mét trong ba sè x, y, z b»ng 2008.
a b c
48. Gi¶ sö a, b, c lµ ba sè kh¸c nhau tháa m·n + + = 0 . Chøng minh
b- c c- a a- b
a b c
r»ng : + + = 0.
(b - c)2 (c - a)2 (a - b)2

biªn so¹n : TrÇn Ngäc §¹i – thcs thôy phóc 11

 Chuyªn ®Ò båi dìng Hsg m«n to¸n 8 – phÇn ®¹i sè
a b c a2 b2 c2
49. Cho + + = 1 . Chøng minh r»ng + + = 0.
b+ c c+ a a+ b b+ c c+ a a+ b
a b c
50. Cho a + b + c = 0, x + y + z = 0 vµ + + = 0 . Chøng minh r»ng
x y z
ax2 + by2 + cz2 = 0.
1 1
51. Cho x2 – 4x + 1 = 0. TÝnh gi¸ trÞ cña c¸c biÓu thøc A = x5 + 5 vµ B = x7 + 7 .
x x
x x 2
x 2
52. Cho 2 = 2008. TÝnh M = 4 2 vµ N = 4 .
x - x+ 1 x +x +1 x - x2 + 1
a1 - 1 a2 - 1 a n- 1 - 1
53. Cho d·y sè a1, a2, a3, … sao cho : a 2 = ; a3 = ; … ; an = .
a1 + 1 a2 + 1 a n- 1 + 1
a) Chøng minh r»ng a1 = a5.
b) X¸c ®Þnh n¨m sè ®Çu cña d·y, biÕt r»ng a101 = 108.

biªn so¹n : TrÇn Ngäc §¹i – thcs thôy phóc 12