Thiết kế MBA điện lực

Mba điện lực là một bộ phận rất quan trọng trong hệ thống điện . Việc
tải điện năng đi xa từ nhà máy điện đến hộ tiêu thụ trong các hệ thống điện
cần phải có rất nhiều lấn tăng giảm điện áp . Do đó tổng công suất đặt của
các Mba lớn hơn nhiều lần so với công suất máy phát . Tuy hiệu suất của
Mba thường rất lớn ( 98-99% ) Nhưng do số lượng Mba nhiều nên tổng tổn
hao trong hệ thống rất đáng kể vì thế vấn đề đặt ra trong thiết kế Mba vẫn là
giảm tổn hao nhất là tổn hao không tải trong Mba .
Khuynh hướng phát triển của ngành chế tạo Mba điện lực hiện naylà
tăng được giới hạn về công suất , về điện áp , ngoài ra còn mở rộng thang
công suất của Mba thành nhiều dãy để đáp ứng một cách rộng rãi với nhu
cầu sử dụng và vận hành Mba . Để làm được điều đó trong thiết kế , chế tạo
Mba ta phải không ngừng cải tiến , tìm ra những vật liệu mới tốt hơn , thay
đổi kết cấu mạch từ hợp lí , tăng trình độ công nghệ...
Qua bản đồ án môn học này đã giúp em hiểu và làm quen với công việc
thiết kế Mba nói riêng và máy điện nói chung . Mặc dù đã rất cố gắng trong
quá trình thiết kế nhưng chắc chắn không tránh khỏi những sai sót , em
mong các thầy , cô cùng các bạn đóng góp những ý kiến xây dựng .

Em xin chân thành cảm ơn .

Hà nội . Ngày 10.10.2001

Sinh viên

Phần I : Tính toán các kích thước chủ yếu

1.1 Các đại lượng điện cơ bản của Mba
1
 Thiết kế MBA điện lực

1.1.1 Công suất mỗi pha của mba:

S 400
S f =m= 3
=133,33 (KVA)
S
400
1.1.2 Công suất mỗi trụ: S’= t = 3 =133,33 (KVA)

1.1.3 Dòng điện dây định mức:

S dm .10 3 400 .10 3
-Phía CA: I2 = = = 6,6( A)
3U 2 3.35 .10 3

S dm .10 3
-Phía HA:
I1 = 400 .10 3
= 577 ,36 ( A)
3.U1 = 3.0,4.10 3

1.1.4 Dòng điện pha định mức:

-Phía CA: đấu Y I f 2 = I 2 = 6,6 (A)
-Phía HA: đấu Y If1=I1= 577,36 (A)
1.1.5 Điện áp pha:
U 2 35 .10 3
Cả CA và HA đấu Y: Uf2 = = = 20207 ,26 (V )
3. 3
U 400
U f1 = 1 = = 230 ,94 (V )
3 3
1.1.6 Các thành phần điện áp ngắn mạch:
Thành phần tác dụng:
I f .rn m.I f .10 −3 Pn 4600
ur = .100 . −3
= = = 1,15 (%)
Uf m.I f .10 10 .S dm 10 .400
Thành phần phản kháng: u x = u n2 − u r2 = 5 2 − 1,15 2 = 4,866 %
1.1.7 Điện áp thử của các dây quấn:
Phía CA: U th 2 = 85 (KV)
Phía HA: U th1 = 5 (KV) ( Bảng 2)
1.2 Chọn các số liệu xuất phát và thiết kế sơ bộ lõi thép:
1.2.1 Lõi sắt :
Chọn lõi sắt kiểu trụ , dây quấn cuộn thành hình trụ nên tiết
diện ngang của trụ sắt có dạng bậc thang đối xứng nội tiếp với
hình tròn đường kính d

2
 Thiết kế MBA điện lực

d01
d

Theo bảng 4 với các tấm lá tôn có ép chọn số bậc là 6

Vật liệu lõi sắt : dùng tôn silic mã hiệu 3404 có chiều dày : 0,35 mm-Bảng8
Để ép trụ ta dùng nêm gỗ suốt giữa ống giấy Bakêlit với trụ hay với cuộn dây hạ
áp <H.2>

Để ép gông ta dùng xà ép với bu lông xiết ra ngoài gông

Xà ép gông trên và dưới được liên kết với nhau bằng những bulông thẳng
đứng chạy dọc cửa sổ lõi sắt giữa hai cuộn dây. giữa xà ép với gông phải lót
đệm cacton cách điện để hệ thống xà sắt không tạo thành mạch từ kín .
1.2.2 Chọn tôn silic và cường độ từ cảm trong trụ
Chọn tôn silic cán lạnh mã hiệu 3404 có chiều dày 0,35mm
ta chọn BT=1,6T
3
 Thiết kế MBA điện lực

1.2.3 Các hệ số và suất tổn hao, suất từ hoá trong trụ và gông.
1/ Hệ số dầy: Tra Bảng 10 : kđ = 0,92
2/ Hệ số chêm kín Bảng 4: kc=0,884
3/ Hệ số lợi dụng lõi thép: kld=kc.kđ = 0,884.0,92=0,813
4/ Hệ số tăng cường tiết diện gông: ( Bảng 6) kg=Tg:Tt=1,015
Từ cảm trong gông BG=BT/kg=1,6/1,015=1,576
5/ Hệ số quy đổi từ trường tản: kR=0,95
6/ Từ cảm khe hở không khí giữa trụ và gông:
1,6
ghép chéo ⇒ BKK = BT / 2 = =1,131 (T )
2
7/ Suất tổn hao thép (Bảng 45 )
Trong trụ pT= 1,295(W/kg)
Trong gông p G =1,251(W/kg)
8/ Suất từ hoá ( Bảng50) Trong trụ q T =1,775 (W/Kg)
Trong gông q G =1,675(W/Kg)
1.2.4 Chọn cách điện : ( Bảng 18,19)
1. Cách điện giữa trụ và dây quấn HA: a01= 15 (mm)
2. Cách điện giữa dây quấn HA và CA: a12=27 (mm)
3.cách điện giữa dây quấn CA và CA: a22=30 (mm)
4. cách điện giữa dây quấn CA đến gông : l02=75 (mm)
5.bề dầy ống cách điện CA và HA : δ 12=5 (mm)
6.Tấm chắn giữ các pha : δ 22=3 (mm)
7.Đầu thừa ống cách điện: lđ2=50 (mm)
8. Chiều rộng quy đổi từ trường tản: aR=a12+1/3(a1+a2)
a1 + a2
trong đó = k 4 S ' .10 − 2 (Bảng 12) ⇒ k=0,59
3
a1 + a 2
⇒ = 0,59.4 133,33.10 −2 = 0,019
3
aR=0,027+0,019=0,047(m)
1.3 Xác định kích thước chủ yếu của MBA:
MBA cần thiết kế là loại máy 3pha 3 trụ kiểu phẳng dây quấn
đồng tâm (H.4)

4
 Thiết kế MBA điện lực

a1 c c
a22

lo
l

a01
a2

d
d21
Các kích thước chủ yếu của MBA là:
- Đường kính trụ sắt: d
- Chiều cao dây quấn: l
- Đường kính trung bình giữa hai dây quấn: d12
1.3.1 Tính hệ số kích thước cơ bản β :
Hệ số β biểu diễn quan hệ giữa đường kính trung bình d12 với chiều cao dây
quấn l.
π .d12
β=
l
Để chi phí chế tạo MBA là nhỏ nhất, mặt khác vẫn đảm bảo các chỉ tiêu kỹ thuật
ta cần phải tìm được giá trị β tối ưu .
Công suất trên một trụ : S’=U.I
Thành phần phản kháng của điện áp ngắn mạch :
7,9.f.I.w.π.d12 .aR .kr
Ux = .10 −4 (%)
uv.l
7,9.f.I.w.β.aR .kr
Ux = .10 −4 (%)
uv.
Trong đó :
. I, w: là dòng điện và số vòng cuộn dây CA hoặc HA
. f =50Hz tần số lưới điện
5
 Thiết kế MBA điện lực

.kr=0,95 hệ số Rogovski
.aR=0,047 m chiều rộng quy đổi từ trường tản
.uv=4,44.f.BT.TT Điện áp trên một vòng dây
.TT=klđπ d2/4 Tiết diện trụ
2
 d
2

4,44 . f .BT .π .kld  .u x .10
u x .uv .10 4.10 −3  4 
S = uv .w.
'
=  
7,9. f .w.β.aR .k r 7,9. f .aR .k r
S' .β.aR .kr
Rút ra: d = 0,507
f.ux.B2T .k2ld
Trong biểu thức trên chỉ có β thay đổi trong một phạm vi rộng quyết định tới
sự thay đổi đường kính d
S '.a R .k r 133,33 .0,047 .0,95
Đặt A= 0,507 4 2 2
= 0,507 4 = 0,176
f .u x .BT .k ld 50 .4,866 .1,6 2.0,813 2
Để tìm được β tối ưu, trước hết ta xác định trọng lượng tác dụng của MBA
a. Trọng lượng tác dụng của lõi sắt: Lõi sắt gồm hai phần trụ và gông
π.d π.d12 
Trọng lượng sắt của trụ : GT = t.TT .γ Fe .( l + 2.l0 ) = t. .kld .γ Fe 
 β + 2.l0 

4  
Trong đó : +Số trụ tác dụng : t=3
+Tỉ trọng sắt γ Fe = 7650 ( Kg / m )
3

+Đường kính trung bình giữa 2 dây quấn : d 12 =a.d

Hệ số : a=1,4 (Bảng13)
+Khoảng cách giữa cuộn dây và gông : l 0 = 0,075 (m)
A1
d =A.X ; d12=a.A.X ; β =X 4 ; GT = + A2 .X 2 (2-42)
X
Trong đó : A1 = 5,663 .10 4 .a. A 3 .k ld
A2 = 3,605 .10 4 . A 2 .k ld .l 0
Thay số : A1 = 5,663 .10 4.1,4.0,176 3.0,813 = 351,401 ( Kg )
A2 = 3,605 .10 4.0,176 2.0,813 .0,075 = 68 .09 ( Kg )
Trọng lượng sắt gông: Để cho đơn giản ta giả thiết gông có tiết diện chữ nhật :
π.d 2
G G = 2.k G .TT .γ Fe .(( t −1)C + e) = 2.k G . k ld .γ Fe .(( t −1)C + e)
4
Trong đó : +Khoảng cách giữa hai trụ : C= d12 + a12 + 2.a2 + a22
+Chiều dày cuộn CA: a 2 =b.d/2
+Trị số b (Bảng 14) : b = 0,32
+Khoảng cách cách điện : a12= 0,027(m) ; a22= 0,03(m)
+d =a.A.X
+Hệ số tăng cường gông : k=1.015
Thay vào : GG = B1. X + B2 . X
3 2
(2-48) với:

6
 Thiết kế MBA điện lực

B1 = 2,40 .10 4 .k G .k ld . A 3 .( a + b + e)
B 2 = 2,40 .10 4 .k G .k ld . A 2 .( a12 + a 22 )
Thay số : B = 2,40 .10 4.1,015 .0,813 .0,176 3.(1,4 + 0,32 + 0,41 ) = 229 ,977 ( Kg )
B2 = 2,40 .10 4.1,015 .0,813 .0,176 2.( 0,027 + 0,03) = 34 ,968 ( Kg )
Trọng lượng tác dụng của lõi sắt MBA :
A1
G Fe = GT + G G = + ( A2 + B 2 ). X 2 + B1 . X 3
X
b. Trọng lượng dây quấn đồng :
k f .Pn
G dq = (2-53)
K .∆2
Trong đó : .K là hằng số phụ thuộc điện trở suất của dâyquấn :
K Cu =2,4.10-12
Pn .uv
+mật độ dòng điện : ∆ = 0.746 .k f .
S .d12
+kf : hệ số tính đến tổn hao phụ trong dây quấn, trong vách.
Chọn kf=0,94 (Bảng 15)
C1
π.d 2 Gdq =
kld X2
Thay d12=a.A.X, uv=4,447.BT.TT ; TT= 4 vào ( 2-53) : .
2
Sa
Trong đó : C1 = K dq
'

k f .k .BT2 . f .U r . A 2
2
ld

Với tần số f=50Hz :

Sa 2
C1 = k dq với dây đồng : Kdq=2,46.10-2
k f k ld2 BT2U r A 2
400 .1,4 2
C1 = 2,46 .10 −2 = 340 ,39 ( kg )
0,94 .0,813 2.1,6 2.1,15 .0,176 2
Khi tính cả trọng lượng cách điện của dây quấn và phần dây quấn tăng thêm
dùng để điều chỉnh điện áp ở cuôn CA thì trọng lượng toàn bộ dây quấn phải
nhân thêm hệ số k=1,06
Giá thành vật liệu td: C td = C Fe (GT + G g ) + C dq .k .G dq
Trong đó CFe và Cdq tương ứng là giá 1kg sắt làm lõi và 1kg kim loại đồng làm
dây quấn đã kể đến các chi phí về chế tạo lõi sắt và dây quấn cũng như các phế
liệu không dùng được . Thường biểu diển giá thành theo đơn vị quy ước với
cách chọn giá thành 1kg sắt làm đơn vị.
C td A C
C td' = = B1 . X 3 + ( B 2 + A2 ) X 2 + 1 + K dqFe .k . 1 (2-59)
C Fe X X
C
Trong đó: K dqFe = dq = 1,84 (Bảng 16)
CFe
dC td'
Đạo hàm CT 2-59 và cho triệt tiêu: = 0 Để xác định trị số X tương ứng
dX
với giá thành vật liệu tác dụng cực tiểu từ phương trình:
7
 Thiết kế MBA điện lực

X 5 + BX 4 − CX − D = 0 (2-60)

2 B2 + A2 2 (34 ,968 + 68 ,09 )

B= . = . = 0,320
3 B1 3 229 ,977
A1 351,401
C= = = 0,509
3B1 3.229 ,977
2C1 2.340 ,39
D= .K dqFe .k = .1,84 .1,06 = 1,924
3B1 3.229 ,977
Thayvào (2-60): X5+ 0,320.X4- 0,509.X- 1,924=0
Giải phương trình trên bằng phương pháp dò ta được : X=1,21
Tương ứng với trị số β = X 4 = 2,068
So sánh với phạm vi trị số β cho trong Bảng 17 β ∈[1,8;2,4]
Để chọn được βcòn phải căn cứ vào những tham số kĩ thuật của mba thiết
kế:
1. Tổn hao không tải: P0 = k 'f ( pt Gt + p g .Gg )
Trong đó: + pt ; pg suất tổn hao trong trụ và gông (bảng 45)
Pt = 1,295 (w/kg) ; pg=1,251(w/kg)
’
+ k f : hệ số phụ, (Bảng 43) ; k’f=1,25
Gt,Gg;theo biểu thức (2-42) và (2-48)
2. Thành phần phản kháng của dòng điện không tải
Q.10 2 Q
iox = 3
= (%)
S .10 10 S
Với Q là công suất từ hoá, gần đúng tính bởi công thức :
Q = k 'f' (Qc + Q f + Qδ )
Trong đó:
+ k 'f' : hệ số kể đến sự phục hồi từ tính không hoàn toàn khi ủ lại lá tôn lấy
k 'f' = 1,2
+Qc : công suất tổn hao chung của trụ và gông:
Qc=qt.Gt+ qg.Gg (VA) (2-64)
qt ;qg là suất tổn hao của trụ và gông: Bảng 50 qt=1,775 (VA/kg)
qg=1,675 (VA/kg)
+Qf: công suất từ hoá phụ đối với “góc”
Qf = 40 qt.G0 =(VA) 40 .1,775. G0 =71. G0
G0 là trọng lượng của một góc
G0 = 0,486 .10 4 k g .k ld . A 3 . X 3 = 0,486 .10 4.1,015 .0,813 .0,176 3. X 3 = 21,74 X 3
+ Q δ : công suất từ hoá ở những khe hở không khí nối giữa các lá thép
Qδ = 3,2q δ .Tt (VA) =3,2 .4000 Tt (2-67)
+ q δ : suất từ hoá khe hở: bảng 50
Tiết diện tác dụng của của trụ : Tt = 0,785 k ld A 3 X 2 = 0,0198 X 2
Trong tính toán sơ bộ có thể coi gần đúng dòng điện không tải i0=i0x
3. Mật độ dòng điện trong dây quấn:
8
 Thiết kế MBA điện lực

k f . Pn 0,93 .4600 1433 ,75 .10 12 1

∆= = = = 42 ,219 .10 6
K .G dq 2,4.10 −12 .Gdq Gdq Gdq
C1
Trong đó : + Gdq =
X2
+K=2,4.10-12
+kf=0,93
Đối với MBA dầu ∆Cu ≤ 4,5.10 6 (A/m2)
4. Lực cơ học :
Lực hướng kính tác dụng lên một trong hai dây quấn :
k n2 .u x .S '
Fr = 0,628 (imax .ω) 2 .β.k r .10 −6 = 26 .10 −2 (N )
f .aR
100 100
k n = 1,41 . (1 + e −π .u R / u X ) = 1,41 . (1 + e −π .1,15 / 5 ) = 51,38
un 5
51,38 2.5.133 ,33
Fr = 26 .10 −2 =194 ,712 .10 3 ( N )
50 .0,047
ứng suất kéo tác dụng lên tiết diện sợi dây dẫn :
Fr
σr = = M .X 3
2.π .ω.T
Trong đó :
Pn 4600
M Cu = 0,244 .10 −6.k n .k f .k r . = 0,244 .10 −6.51,38 .0,93 .0,95 . = 0,206
a. A 1,4.0,176
Điều kiện : σ ≤ 60 ( MN / m 2
Lập bảng các đại lượng :

β 1,2 1,8 2, 3, 3,
4 0 6
X =4 β 1,047 1,158 1,245 1,316 1,377
A1 / X = 351,401 / X 335,63 303,4 282,25 267,022 255,1
6 2 93
A2 . X 2
= 68,09 . X 2
74,64 91,30 105,54 117,922 129,1
0 1
G T = A 1 / X + A 2 .X 2
410,27 394,2 387,79 384,79 384,3
7 00
B1 . X = 229 .977 . X
3 3
263,95 357,1 443,80 524,145 600,4
2 17 5 63
B2 . X 2 = 34 ,968 . X 2 38,332 48,89 54,20 60,561 66,30
1 4
G G = B 1 .X 3 + B 2 .X 2 302,28 406,0 498,00 584,706 666,7
4 07 6 67
G Fe = G T + G G 712,55 800,2 885,79 969,49 1051,06

9
 Thiết kế MBA điện lực

4 77 6 6 7
p t .G T = 1,295 .G T 531,29 510,5 502,18 498,303 487,6
9 80 8 70
p G .G G = 1,251 .G G 378,15 507,9 623,01 731,46 834,1
7 15 7 26
P0 =1,25 ( p t .G T + p G .G G ) 1136,82 1273,11 1406,4 1537,21 1652,24
9 98 3 5
q T .G T = 1,775 .G T 728,23 699,83 688,33 683,00 682,1
2 33
p G .G G = 1,675 .G G 506,32 680,062 834,16 979,38 1116,83
6 0 3 2
Q C = q T .G T + q G .G G 1234,55 1379,89 1522,4 1662,38 1798,95
6 2 9 5 4
G0 = 21,74 . X 3 24,952 33,75 41,95 49,54 56,76
9 3 8 2
Q f = 71 .G 0 1771,59 2396,88 2978.6 3517,90 4030,10
2 9 63 8 2
TT = 0,0198 . X 2 0,022 0,026 0,030 0,0343 0,037
6 7 5
Qδ =12800 .TT 281,6 340,4 391,6 439,0 480
8 8 4
Q = 1,2(Q c + Q f + Q δ ) 3287,74 4117,2 4892,8 5619,33 6309,05
8 61 33 3 6
i 0 x = Q /( 10 .S ) 0,822 1,03 1.23 1,40 1,58
G dq = C 1 / X 2 310,48 253,8 219,58 196,52 179,5
8 12 7 9 03
k dqFe .k .G dq = 1,95 .G dq 605,45 494,9 428,19 382,23 350,0
2 33 5 2 3
C 'td = G Fe + k dqFe .k .G dq 1318,0 1295,2 1313,9 1351,72 1401,9
06 1 91 8 7
6 6
∆ = 42 ,219 .10 6. 1 / G dq 2,4.10 2,65.10 2,85.10 3,012.1 3,15.106
6
06
σ r = 0,123 .X 3 0,141 0,191 0,237 0,280 0,321
d = A. X = 0,176 . X 0,151 0,167 0,179 0,190 0,198
d 12 = a.d = 1,4.d 0,211 0,234 0,251 0,266 0,277
l = π.d 12 / β 0,552 0,408 0,329 0,279 0,242
+Với giới hạn P0=920 W ⇒ β ≤ 2,6
+Với giới hạn i0=1,5% ⇒∀β ∈[1,2;3,6]
+Trị số β =2,068 ứng với C’tdmin

10
 Thiết kế MBA điện lực

Ta chọn giá trị β =2,068 thoả mãn tất cả các tiêu chuẩn đặt
ra.
1.3 Các kích thước chủ yếu :
1/ Đường kính trụ sắt :
d = A4 β = 0,176 .4 2,068 = 0,211 ( m)
Chọn đường kính tiêu chuẩn gần nhất : dđm=0,22
Tính lại trị số β đm :
4 4
d   0,22 
β dm =  dm  =   = 2,44
 A   0,176 
2/ Đường kính trung bình của rãnh dầu giữa hai dây
quấn :

d12 = d dm + 2.a01 + 2.a1 + a12 (2-77)

a1 + a 2
+ a1 = k1 . = 1,1.0,019 = 0,021(m) ; Trong đó : k1=1.1 và
3
a1 + a 2
= 0,019
3
+ a01=1,5 cm
+ a12=2,7 cm
d12 = 22 + 2.1,5 + 2.2,1 + 2,7 = 31,9cm
3/ Chiều cao dây quấn :
π .d12 π.31,9
l= = = 41,0516 cm
βdm 2,44
Tiết diện thuần sắt của trụ :
π .d dm
2
π .d dm
2
π .0,22 2
TT = k d .k c . = k ld . = 0,813 . = 0,038 (m)
4 4 4
Điện áp một vòng dây : u v = 4,44 . f .BT .TT = 4,44 .50 .1,6.0,038 =13 ,5(V )

Phần II. Tính toán dây quấn.

2.1 Tính dây quấn HA.

U t1
1. Số vòng dây một pha của dây quấn HA: W1 = U
v

Trong đó +Ut1 là điện áp trên một trụ của dây HA:

Ut1 = Uf1 = 230,94 (V)

+Uv = 13,5 (V) - Điện áp một vòng dây.

230 ,94
⇒ W1 = 13 ,5 =17,1≈ 18(vòng)

Tính lại điện áp một vòng dây

11
 Thiết kế MBA điện lực

230 ,94
Uv = 18
= 12,83 (V)

Cường độ từ cảm thực trong trụ sắt là :

Uv 12 ,83
Bt = 4,44 . f .T = 4,44 .50 .0,038 = 1,5208 (T)
t

2. Mật độ dòng điện trung bình.

Pn .U v
Sơ bộ tính theo công thức: ∆ tb = 0,746.kg. Sd 104 ( A/m2)
12

4600 .12 ,83

∆ tb = 0,746 . 0,93 . 400 .0,318 .104 = 2,689 .106 ( A/m2)

3. Tiết diện vòng dây sơ bộ:

I t1 I f1 360 ,844
T 1' = ∆ = ∆tb
= 2,689 .10 6 = 134,216.10-6 (m2) = 134,216 (mm2)
tb

Chọn kết cấu dây quấn, dựa theo Bảng 38:

Với S = 250 KVA ; It = 360,844 (A) ; U1 = 0,4 ( KV)

T 1' = 134,261 (mm2)

Chọn kết cấu dây quấn hình xoắn mạch đơn dây dẫn bẹt. ( H.5) . Với ưu điểm
là độ bền cơ cao, cách điện boả đảm, làm lạnh tốt.

12
 Thiết kế MBA điện lực

hv

Hình 5.

4. Chiều cao sơ bộ mỗi vòng dây:

l1
hv1 = W + 4 - hr1
1

Trong đó: + hr1 là kích thước hướng trục của rãnh dầu giữa các bánh dây: Bảng
54a: Lấy hr1 = 4(mm)

+ l1: Chiều cao dq HA: l1 = 39,634cm = 0,39634 (m)

+ W1 = 36 (vòng)
0,39634
hv1 = 36 + 4
- 0,004 = 0,006m = 6 (mm)

⇒ hv1 < 0,0165m ( 16,5mm) do đó dùng dây quấn hình xoắn mạch đơn.

5. Căn cứ vào hv1 và T 1' chọn dây dẫn theo Bảng 21:

- Chọn số sợi chập song song là : mv1 = 6

- Tiết diện sợi dây : 23,4(mm2)

3,8.6,2
- Kích thước dây dẫn: Π b. 4,2.6,6 ; 23,4

6. Tiết diện mỗi vòng dây:

13
 Thiết kế MBA điện lực

T1 = n.v1. Td1 . 10-6 = 6 . 23,4 . 10-6 = 140,4 . 10-6 (m2)

7. Mật độ dòng điện thực:

I1 360 ,844
∆ 1= T = 140 ,4.10 −6 = 2,57 . 106 ( A/m2) = 2,57 (MA/m2)
1

8. Chiều cao dây quấn:

Dây dẫn hình xoắn mạch đơn hoán vị ba chỗ, giữa các bánh
dây đều có rãnh dầu a1

b hv

hr

hv

a’
l1 = b’ . 10-3. (W1 + 4 ) + k. hr1 ( W1 + 3 ) . 10-3

l1 = 6,6. 10-3 ( 36 + 4 ) + 0,95 . 4 ( 36 + 3 ) 10-3 = 0,412 (m)

Trong đó: + b’ = 6,6(mm)

+ W1 = 36 (vòng)

+ hhr = 4 (mm)

+ k = 0,95: hệ số kể đến sự co ngót của tấm đệm sau khi ép chặt cuộn dây.

9. Bề dầy của dây quấn:

n v1 6
a1 = a’ . 10-3 = . 4,2 . 10-3 =25,2.10-3 = 0,0252 (m)
n 1

Với dây quấn hình xoắn mạch đơn : n =1.

10. Đường kính trong của dây quấn HA:

D 1' = d + 2a01 = 0,17 + 2. 0,004 = 0,178 (m)

11. Đường kính ngoài của dây quấn:

14
 Thiết kế MBA điện lực

D
" = D 1' + 2a1 = 0,178 + 2. 0,0252 = 0,228 (m)
1
12. Bề mặt làm lạnh của dây quấn:
'
M1 = 2.t .k .π . (D 1 + a1 ) ( a1 + b’. 10-3) .W1 (m2)

+ k : Hệ số kể đến bề mặt dây quấn bị tấm dệm che khuất lấy k = 0,75

+ t : Số trụ tác dụng : t =3

M1 = 2.3.0,75.3,142 ( 0,178 + 0,0252) ( 0,0252 + 6,6 .10-3) = 0,091 (m2)

13. Trọng lượng đồng dây quấn HA:

Gcu1 =tπ .
D1' .D1" W1 .T1 γ = 28 t .
D1' .D1"
cu

2 2
W1 .T1 . 103
0,178 + 0,228
=28 . 3. 2
.36.140,4.10-6.103 = 86,188(Kg)

2.2 Tính dây quấn CA.

1. Chọn sơ đồ điều khiển điện áp: Đoạn dây điều chỉnh nằm ở lớp ngoài
cùng, mỗi nấc điều chỉnh được bố trí thành hai nhóm trên dưới dây quấn nối tiếp
với nhau và phân bố đều trên toàn chiều cao dây quấn. (H.7 ) . Chú ý rằng hai
nhóm của đoạn dây điều chỉnh phải quấn cùng chiều với dây quấn chính.
%Uđm Đáp (V) Đấu dây

+5 36750 A X1

+2,5 35875 A X2

0 35000 A X3

-2,5 34425 A X4

-5 33250 A X5

15
 Thiết kế MBA điện lực

X1
X2
X3
X4
X5
2. Số vòng dây của cuộn CA ứng với đáp đm :
Uf2 20 ,207 .10 3
W2 = W1. U f1 = 36 . 230 ,940
= 3149,961 ≈ 3150 (vòng )

3. Số vòng dây của một cấp điều chỉnh đáp:

Wđc = 0,025. W2đm = 0,025 . 3150 = 78,75 ≈ 79 (vòng )

4. Số vòng dây tương ứng ở các đầu phân áp:

+ Cấp [+5%Uđm]: 36750 (V) : W2 = W2đm = 3150 + 2.79 = 3308(vòng)

+ Cấp [+2,5%Uđm]: 35875(V) : W2 = W2đm + Wđc = 3150 + 79 = 3229 (vòng)

+ Cấp Uđm: 35000(V) : W2 = W2đm = 3150

+ Cấp [-2,5%Uđm]:34425(V)

W2 = W2đm - Wđc = 3150 – 2 . 79 = 2992(vòng)

5. Mật độ dòng điện sơ bộ:

∆ 2 = 2∆ tb - ∆ 1 = 2 . 2,689 . 106 - 2,577 . 106 = 2,808 . 106 (A/m2)

6. Tiết diện dây dẫn sơ bộ:

16
 Thiết kế MBA điện lực

I2 4,124
T '2 = ∆ − 10 −6 = 2,808 .10 6.10 −6
= 1,469(mm2)
2

7. Chọn kiểu dây quấn:

Theo bảng 38: Với S =250 (KVA) ; It2 = 4,124(A) ; U2 = 35(KV)

+ T '2 = 1,469(mm2)

Chọn kết cấu dây quấn kiểu: hình ống nhiều lớp dây dẫn tròn. Ưu điểm: Công
nghệ chế tạo đơn giản , nhược: Tản nhiệt kém, độ bền cơ không cao.
1,4
8. Chọn dây dẫn:Bảng 20: Chọn dây ∏b 1 . 1,8 . 1,54

9. Tiết diện toàn phần của mỗi vòng dây:

T2 = nv2.Td2.10-6 = 1,54.10-6(m2)

10. Mật độ dòng điện thực:

I2 4,124
∆ 2= T = 1,54 .10 −6 = 2,678.10-6 (A/m2) = 2,678 (MA/m2)
2

l 2 .10 3 0,412 .10 3

11. Số vòng dây trong một lớp: W12 = -1= -1=
n v 2 .d 2' 1.1,8
228(vòng)

Trong đó lấy l2 = l1 = 0,412(m)

W2 3150
12. Số lớp của dây quấn: n12 = W = 288
= 14 (lớp)
12

13. Điện áp làm việc giữa hai lớp kề nhau:

U12 = 2W12. Uv = 2. 228 . 6,415 = 2925,240(V)

14. Chiều dày cách điện giữa các lớp:

Bảng 26: + Số lớp giấy cáp: 4 lớp

+ Chiều dày một lớp giấy cáp: 0,12(mm)

Chiều dày cách điện giữa các lớp: δ 12 = 4. 0,12 = 0,48mm

15. Phân phối số vòng dây trong các lớp, chia tổ lớp:
17
 Thiết kế MBA điện lực

+ Do số lớp của dây quấn được làm tròn thành số nguyên n12 = 14 (lớp) nên số
vòng dây trong mỗi lớp không đúng bằng w12 ( 228 vòng).

Ta phân phối 12 lớp trong có số vòng dây là W12 = 228vòng còn 2 lớp ngoài
cũng có số vòng dây ít hơn:

w’12 = ( 3150 -12. 228 )/2 = 207(vòng)

+ Để tăng điều kiện làm mát, phần dây quấn CA thành hai tổ lớp giữa hai tổ có
rãnh dầu dọc trục a’22

Tổ lớp trong : Có số lớp n =5 lớp

Tổ lớp ngoài: Có số lớp m = n12 - n = 14 - 5 = 9 (lớp)

Kích thước rãnh dầy: Bảng 54 : a’22 = 5(mm)

16. Chiều dày dây quấn CA:

a2 = [ d 2' (n + m) + δ 12 [ (n − 1) + (m − 1)] + a22' ] .10-3

Trong đó: + d '2 = 1,8 mm , m = 9 , n =5

+δ
'
12 = 4. 0,12 = 0,48 (mm) , a 22 = 5(mm)

a2 = [1,8(5 + 9) + 0,48[ (5 −1) + (9 −1)] + 5].10 −3 = 36.10-3 (m)

Với điện áp 35 KV ta bố trí thêm màn chắn tĩnh điện bằng kim loại dầy 0,5mm
( nối điện với dây quấn cao áp) ở lớp trong cùng của cuộn CA. Màn chắn có
cách điện hai phía bằng cách điện lớp nên chiều dày cuộn CA sẽ là:

a2 = [ a2' + (δ c + 2δ1 ].10 −3 = [ 36 + ( 0,5 + 2.0,48 ) ].10 −3 = 37,5.10 −3 (m)

+δ c = 0,5mm

+δ 1 =δ 12 = 0,48(mm)

Đây chỉ là kích thước hình học cuộn dây, còn khi tính sđđ tản thì lấy giá trị
a2 = 36. 10-3(m) và lúc đó coi rãnh dầu được tăng lên:

a 1' 2 = ( a12 + δ c + 2δ 1). 10-3

= ( 27 + 0,5 + 2. 0,48) 10+-3 = 28,5. 10-3(m)

17. Đường kính trong của dây quấn CA :

18
 Thiết kế MBA điện lực

−3
D 2 = D + 2.a1 2.1 0 = 0,2 2 8+ 2.2 7.1 0
' "
1
18. Đường kính ngoài của dây quấn CA :

D 2 = D 2 + 2.a2 = 0,282 + 2.37,5.

" '

19. Khoảng cách giữa hai trụ cạnh nhau:

−3 −3
C = D 2 + a22.10 = 0,357 + 20.10 =
"

20..Bề mặt làm lạnh của dây quấn :

M 2 = 1,5.t.k.π . (D 2 + D 2 ) l.2 = 1,5.3. .0,8 8.π . (0.2 8 +20,3 5

' "

Trong đó k= 0,88 : hệ số tính đến bề mặt làm lạnh bị các chi tiết cách điện che
khuất

21.Trọng lượng đồng của dây quấn CA:

D2 +D 2 ' "
GCu 2 = 28.t. .w2 dm .T2 .10 −3 =
2
Hai cuộn dây đIều chỉnh có trọng lượng :
Gd / c = 0,05 .GCu 2 = 0,05 .130 ,191 = 6,51( Kg )

Phần III: Tính toán ngắn mạch

3.1. Tổn hao ngắn mạch:
19
 Thiết kế MBA điện lực

Tổn hao ngắn mạch của Mba hai dây quấn là tổn hao khi ngắn mạch một dây
quấn còn dây quấn kia đặt vào điều áp ngắn mạch Un để cho dòng điện trong cả
hai dây quấn đều bằng định mức .

3.1.1. Tổn hao chính: Là tổn hao đồng trong dây quấn:
∆2 .T 2 .ρ.l.10 −6
Pcu = I2.R = = ∆ 2 (T.l). ρ .10-6
T

ρ
⇔Pcu = ∆ 2(T.l.γ d). γd , 10-6 = 2,4m 10-12 . ∆ 2. Gcu (4-3)

Trong đó: + ∆ : Mật độ dòng điện (A/m2)

+ ∆ 1 = 2,570. 106(A/m2)

+∆ 2 = 2,678 . 106 (A/m2)

+ T tiết diện dây đồng: (m2)

+ l chiều dài dây dẫn (m)

+ γ d: Tỉ trọng dây dẫn γ d = 8900kg/m3

+ ρ: Điện trở suất của dây dẫn ở 750C

ρ= 0,02135 µ Ω m

+ Gcu : Trọng lượng đồng dây quấn:

+ Dây quấn HA: Gcu = 86,188(kg)

⇒ Pcu = 2,4 . 10-12. 2,572. 1012 . 86,188 – 1366,231(W)

- Dây quấn CA: Gcu2 = 130, 191 (kg)

⇒ Pcu2 = 2,4 . 10-12. 2,6782 .1012.130,191

= 2240,855(W)

Vậy tổn hao đồng:

Pcu= Pcu1 + Pcu2 = 1366,231 + 2240,855 = 3607,086 (W)

3.1.2. Tổn hao phụ trong dây quấn:

20
 Thiết kế MBA điện lực

Tổn hao phụ thường đựơc ghép vào tổn hao chính bằng cách thêm hệ số kf vào
tổn hao chính:

Pcu + Pf = Pcu. kf.

Trong đó kf phụ thuộc vào kích thước hình học của dây dẫn và sự sắp xếp của
dây dẫn trong tổn thất tản.

- Trong đó dây quấn HA:

+ Số thành dẫn song song với từ thông tản: m = 36

kf1 = 1 + 0,095 . 108 .β 2a4.n2

b.m 6,1.10 −3.36 .0,95
Trong đó: +β = l
kr = 0,412
= 0,506

+ b = 6,1(mm)

+ a = 3,7(mm)

kf1 = 1 + 0,95.108 ( 0,506)2 . ( 3,7)4. 10-12 . 62 = 1,0164

Trong dây quấn CA.

kf2 = 1 + 0,044. 108 β 2.d4.n2

Với : n = 14

d = 1,3(mm)
d.m 1,3.10 −3.288 .0,95
m = 288 β = l
.kr = 0,412
= 0,683

kf2 = 1 + 0,44. 108(0,683)2 . 1,32.10-12.142 = 1,001

Dây quấn HA là dây quấn hình xoắn có số sợi ghép song song là 6 do đó còn
có tổn hao phụ gây nên bởi dòng điện phân bố không đều giữa các dây ghép
song song vì hoán vị không hoàn toàn.

21
 Thiết kế MBA điện lực

n n
1 2 3 4 5 6
m

a bm

f
kfhv1 = 1 + 0,53 . 10-2.β 2 ( ρ )2.a4(n4 – 20n2 + 64)
cu

2
-2 2  50 
kfhv1 = 1 + 0,53. 10 (0,506) .  0,02135  . 3,74.10-12(64 – 20. 62 + 64)
 

kfhv1 = 1,001

3.1.3. Tổn hao chính trong dây dẫn ra:

Pr = 2,4. 10-12.∆ 2.Gr

1. Đối với dây quấn HA:

- Chiều dài dây dẫn ra HA: lr1 = 7,5l = 7,5. 0412 = 3, 090(m)

- Trọng lượng đồng dây dẫn ra HA:

Gr1 = lr1.Tr1.γ = 3,09 . 140,4. 10-6. 8900 = 3,861(kg)

- Tổn hao trong dây dẫn ra HA:

22
 Thiết kế MBA điện lực

Pr1 = 2,4 . 10-12. 2,572. 10-12 . 3,861 = 61,206(W)

2. Đối với dây quấn CA:

- Chiều dài dây dẫn ra CA

lr2 = 7,5.l = 7,5. 0,412 = 3,090 (m)

- Trọng lượng đồng dây dẫn ra CA:

Gr2 = lr2.Tr2. γ cu = 3,09 . 1,54.10-6. 8900 = 0,042(kg)

- Tổn hao trong dây dẫn ra CA:

Pr2 = 2,4 . 10-12. ( 2,678)2 . 1012. 1,042 = 0,729 (W)

3.1.4. Tổn hao trong vách thùng và các chi tiết kim loại khác:

Do một phần tử thông tin khép mạch qua vách thùng dầu, các xà ép gông, các
bulông...., nên phát sinh tổn hao trong các bộ phận này.

Pt = 10.k.s

Trong đó hệ số k tra theo bảng 40a: k = 0,015

Pt = 10 . 0,015 . 250 = 37,5 (W)

3.1.5. Như vậy ta có tổn hao ngắn mạch của mba là:

Pn = Pcukf1 + Pcu2kf2 + Pr1 + Pr2 + Pt

Pn = Pcu1 ( kf1 + kfhv1 – 1 ) + Pcu2kf2 + Pr1 + Pr2 + Pt = 1366,231( 1,0164 + 1,001 –

1) + +2240,855. 1,001 + 61,206 + 0,729 + 37,5 = 3732,534
(W)
3732 ,534
So sánh với số liệu đã cho : 3700
.100 = 100,879%

Nếu kể cả dây quấn điều chỉnh ( khi 100,05Uđm)

Pn = 3732,534 + 0,05 ( 2240,855.1,001) = 3844,689(W)

3.2. Xác định điện áp ngắn mạch:

3.2.1. Thành phần điện áp ngắn mạch tác dụng.

23
 Thiết kế MBA điện lực

U nr rn .I dm rn .I dm m Pn
Unr = U .100 = U .100 = U dm . I dm .m
.100= 100
dm dm S .1000

Pn 3732 ,534
⇒ Unr = = 10 .250 = 1,439 (%)
10 .S

3.2.2. Tính thành phần điện áp ngắn mạch phản kháng:

X n I dm 7,9. f .s '.β.ar .k r
unx = U .100 = .10 –1 %
dm U v2

d12
Trong đó : +β = π
l

+d12 = d đm + 2a01 + 2a1 + a12 = 0,17 + 2.0,004 + 2.0,0252 + 0,027 = 0,255 (m)
0,255
+β = 3,142 . 0,412 = 1,944

+ar = a12 + 1/3(a1 + a2) = 0,027 + 1/3 ( 0,0252 + 37,5 . 10-3) = 0,048(m)

+kr = 1 - δ ( 1 – e1/6)
a12 + a1 + a2 0,027 + 0,0252 + 0,0375
+δ = = = 0,069
π .l 3,142 .0,412

+kr = 1 – 0,069 ( 1 – e-1/0,069) = 0,931

7,9.50 .83 ,333 .1,944 .0,048 .0,931
Unx = 6,415 2
. 10-1 = 6,949%

3.2.3. Điện áp ngắn mạch toàn phần:

Un = 6,949 2
+1,493 2
= 7,107%
7,107 −6,8
Sai lệch lớn hơn so với tiêu chuẩn : 6,8
.100 = 4,5%

Như vậy sai số nằm trong phạm vi ± 5% đạt yêu cầu.

3.3. Lực cơ học của dây quấn:

Khi mba bị sự cố ngắn mạch thì dòng điện ngắn mạch sẽ rất lớn, nó không
những làm tăng nhiệt độ máy mà còn gây lực cơ học lớn nguy hiểm đối với dây
quấn mba.

24
 Thiết kế MBA điện lực

3.3.1. Dòng điện ngắn mạch cực đại.

1.Trị số hiệu dụng của dòng điện ngắn mạch xác lập:
I dm 4,124
In = U 100 = 7,107
.100 = 58,027 (A)
n

2. Trị số cực đại ( xung kích) của dòng điện ngắn mạch:

imax = 2 I n (1 + e −π .u nr / u nx )

imax = 58 ,027 . 2 .(1 + e −π.1, 493 / 6 , 949 ) = 123 ,846 ( A)

3.3.2. Tính lực cơ học khi ngắn mạch:

Lực cơ học sinh ra do tác dụng của dòng điện trong dây quấn với từ thông tản.

- Lực hướng kính: Do từ trường tản dọc tác dụng với dòng điện gây nên
Fr = Btbimax. W. lv = 0 ,628 (imax.W)2 β . k r . 10-6 ( 4- 34)
2 -6
Fr = 0,628. ( 123,846 . 3150) . 1,944. 0,931. 10 = 172978N
Lực Fn đối với hai dây quấn là trực đối nhau ( H.9 ) có tác dụng ép ( hay nén)
dây quấn trong và có tác dụng trương ( bung) đối với dây quấn ngoài.

- Lực chiều trục F’t do từ trường tản ngang tác dụng với dòng điện sinh ra.
ar 0,048
F’t = Fr . = 172978 . 2.0,412 = 10076 (N)
2l
Lực F’t có tác dụng nén cả hai dấy quấn theo chiều trục và F’ t sẽ đạt giá trị lớn
nhất ở giữa dây quấn.
3.3.3. Tính toán ứng suất của dây quấn:
25
 Thiết kế MBA điện lực

1. ứng suất do lực hướng kính gây nên:

- ứng suất nén trong dây quấn HA: Do lực nén Fnr gây nên
Fn Fnr .10 −6 Fr .10 −6 172978 .10 −6
Fnr = ⇒ δ nr1 = = = = 5,447
2π TW 2π.T.W 2.3,142 .140 ,4.10 −6 .36
(MPa)
- ứng suất nén hoặc kéo trong dây quấn CA:
172978 .10 −6
δ nr2 =
2.3,142 .1,54 .10 −6.3150
= 5,675(MPa)

So sánh với giá trị tiêu chuẩn: δ nr ≤ 30MPa

5,675
30
.100 = 18,9% ứng suất nén cho phép.

2. ứng suất do lực chiều trục gây nên:

- Lực chiều trục chủ yếu là lực nén, nó làm hỏng những miếng đệm cách
điện giữa các vong dây. ( H .10)

Fn = F’t = 10076

26
 Thiết kế MBA điện lực

Fn .10 −6 10076 .10 −6

δ n = = 8.25 ,2.40 .10 −6 = 1,25 MPa
n.a.b

Trong đó: +n : Số miếng đệm theo chu vi vòng tròn dây quấn, n=8 (Bảng
30)

+a, b:kích thước miếng đệm

Chọn + Bề rộng tấm đệm b = 40 (mm)

+ Bề rộng tấm đệm a = 25,2(mm)

Phần IV: tính toán cuối cùng về hệ thống mạch từ và tham số

không tải của m.b.a

4.1 Tính toán kích thước lõi sắt :

1. Ta chọn kết cấu lõi thép kiểu 3 pha , 3 trụ , lá thép ghép xen kẽ làm bằng
tôn cán lạnh mã hiệu 3404 dầy 0,35 mm có 4 mối nối nghiêng ở 4 góc . ép trụ
dùng nêm gỗ suốt giữa ống giấy bakêlit với trụ . Gông ép bằng xà ép với bu
lông siết ra ngoài gông
Số bậc , chiều dầy các tập lá thép và kích thước các tập lá thép tra theo Bảng
41a : với d = 0,17 m
Thứ Trụ (mm) Gông ( Trong 1/2 Tt )
tự tập
1 160 × 28 160 × 28
2 145 ×17 145 ×17
3 130 ×10 130 ×10
4 110 ×10 110 ×10
5 85 ×8 85 ×16
6 50 ×8
- Số bậc thang trong trụ nT = 6
- Số bậc thang trong gông nG = 5
- Chiều rộng tập lá thép gông ngoài cùng aG = 85 mm
- Hệ số chêm kín hình tròn của bậc thang trụ kc = 0,927
- Diện tích tiết diện ngang các bậc thang của trụ và gông ( Bảng 42a )
TbT = 208 ,5cm 2
Tb = 214 ,1cm 2
- Thể tích góc mạch từ : V0 = 2908 cm3

27
 Thiết kế MBA điện lực

2. Xác định tiết diện tổng các bậc thang trong trụ :
TbT = ∑aT .bT .10 −6 = 208 ,5cm 2
3. Tiết diện tác dụng của trụ sắt :
TT = k d .TbT
Trong đó kđ là hệ số điền đầy kđ = 0,92 ( Bảng 10 )
TT = 0,92 .208 ,5 = 191 ,82 cm 2
4. Tiết diện tổng các bậc thang của gông :
TbG = ∑aG .bG .10 −6 = 21410 mm 2
5. Chiều dầy gông :
bG = ∑bT .10 −3 = ( 28 +17 +10 +10 + 8 + 8).2 = 0,162 m
6. Tiết diện tác dụng của gông :
TG = kd .TbG = 0,92 .214 ,1 = 196 ,972 cm 2
7. Chiều cao trụ sắt :
l T = l + ( l 0 '+l 0 ' ')

28
 Thiết kế MBA điện lực

Trong đó : l0' và l0'' là khoảng cách từ dây quấn đến gông trên và gông dưới
và bằng 0,075 m

lT = 0,412 + 2.0,075 = 0,562 m

8. Khoảng cách giữa hai trụ cạnh nhau :
C = D 2 ' '+a 22 .10 −3 = 0,357 + 0,02 = 0,377 m
9. Trọng lượng sắt của trụ và gông :
- Trọng lượng sắt 1 góc của mạch từ : là phần chung nhau của trụ và gông ,
giới hạn bởi hai mặt trục vuông góc nhau
G 0 = k d .V 0 .γ .10 −6
Trong đó : V0 là thể tích góc mạch từ
γ = 7650 ( Kg/m3 ) : Là tỉ trọng thép
G0 = 0,92 .2908 .10 −6.7650 = 20 ,467 Kg `
Trọng lượng sắt gông : Gồm hai phần :
Phần giữa hai trụ biên :
GG ' = 2.( t −1).C.TG .γ = 2.( 3 −1). 0,377 .196 ,972 .7650 .10 −4 = 227 ,231 Kg
Phần gông ở giữa các góc :
G0
GG ' ' = 4. = 2.G0 = 2.20,467 = 40 ,934 Kg
2
Trọng lượng sắt toàn phần của gông :
GG = GG '+GG ' ' = 227 ,231 + 40 ,934 = 268 ,165 Kg
Trọng lượng sắt trụ : Gồm hai phần :
Phần trụ ứng với chiều cao cửa sổ mạch từ :
GT ' = t.TT .lT .γ = 3.191 ,82 .10 −4.0,562 .7650 = 247 ,408 Kg
Phần trụ nối với gông :
GT ' ' = t.(TT .a1G .γ .10 −3 − G0 ) = 3.(191 ,82 .10 −4.0,16 .7650 − 20 ,467 ) = 9,035 Kg
Trong đó a1G = 160mm
→ Trọng lượng sắt trụ :
GT = GT '+GT ' ' = 247 ,408 + 9,035 = 256 ,433 Kg
Trọng lượng sắt toàn bộ của trụ và gông :
GFe = GT + GG = 256 ,433 + 268 ,165 = 524 ,608 Kg
4.2 Tính toán tổn hao không tải , dòng điện không tải và hiệu suất mba
Khi cấp điện áp xoay chiều định mức có tần số định mức vào cuộn dây sơ cấp
và thứ cấp để hở mạch , gọi là chế độ không tải .
1. Tổn hao không tải : Chủ yếu là tổn hao trong lá thép silic .
P0 = k f .( p T .GT + p G .G G )
Trong đó : suất tổn hao pT , pG phụ thuộc vào từ cảm BT , BG , mã hiệu và
chiều dầy lá thép :
uV .10 4 6,415 .10 4
BT = = = 1,506 T
4,44 . f .TT 4,44 .50 .191,82

29
 Thiết kế MBA điện lực

TT 191,82
BG = BT . = 1,506 . = 1,467 T
TG 196 ,972
Tiết diện khe hở không khí ở mối nối nghiêng :

BT 1,506
Bkn = = = 1,065T
2 2
Tra bảng 45 :
Với BT = 1,506 T → pT = 1,11 (W/Kg) ; pK = 858,4 (W/m2)
Với BG = 1,467 T → pG = 1,044 ( W/Kg) ; pK = 810,4 (W/m2)
Với Bkn = 1,065 T→ pKN = 398,6 (W/m2)
Đối với mạch từ phẳng , nối nghiêng ở 4 góc , trụ giữa nối thẳng , lõi sắt
không đột lỗ , tôn có ủ sau khi cắt và có khử bavia :
 p + pG 
P0 = k pc .k pp . p T .GT + p G .( G G '−N .G 0 ) + T .G 0 .k p 0 + ∑ p K .n K .T K .k pG .k pe .k pt
 2 
Trong đó :
+ N: Số lượng góc nối của mạch từ N=4
+ kp0 = 10,18 là hệ số kể đến tổn hao phụ ở các góc nối mạch từ ( Bảng 47 )
+ kPG = 1 là hệ số tổn hao phụ ở gông
+ kPT = 1,01 là hệ số tổn hao do tháo lắp gông trên ( Để lồng dây)
+ kPE = 1,02 là hệ số tổn hao do ép trụ để đai
+ kPC = 1,05 là hệ số kể đến tổn hao do cắt dập lá tôn
+ kPB = 1 là hệ số kể đến tổn hao gấp mép hoặc khử bavia
+ nK : Số khe nối giữa các lá thép trong mạch từ .
Thay số :
 1,11 +1,044
P0 =1,05 .1.1,11 .256 ,443 +1,044 .( 227 ,231 −4.20 ,467 ) + .20 ,467 .10 ,18 +
 2
]
+( 4.398 ,6. 2 .191 ,82 .10 −4 +1.858 ,4.191 ,82 .10 −4 +2.810 ,4.196 ,972 .10 −4 ) .1.1,02 .1,01 =
=813 ,934 (¦ W )
813 ,934 − 820
Sai lệch so với tiêu chuấn : .100 = 0,74 %
820
2. Dòng điện không tải :
Thành phần tác dụng của dòng điện không tải:
I0R  P / m.U f 
i0 R % = .100 =  0 .100 = P0 .100 = 813 ,934 = 0,326 %
If  S / m.U  S 250 .10
 f 
Theo Bảng 50 , ta tìm được suất từ hoá :
Với BT = 1,506 T , qT = 1,375 ( VA/Kg) , qKT =17008 (VA/m2)
Với BG = 1,467 T , qG = 1,241 (VA/Kg) , qKG = 14884 (VA/m2)
Với Bkn = 1,065 T , qKN =1975 (VA/m2)
Với lõi sắt kiểu trụ phẳng , làm bằng thép cán lạnh có ép trụ và gông bằng đai
, không có bulông xuyên lõi :

30
 Thiết kế MBA điện lực

  qt + q g  
Q0 = k ig . k ie .k it k ib .k ic .q t G t + q g (G g' − N .G 0 ) + .k ir .k io .G 0  + +∑q k . n k .Tk 
  2  
=1,00 .1,04 .1,01 .[1,00 .1,18 .[1,375 .256 ,433 +1,241 ( 227 ,231 −4.20 ,467 ) +
1,375 +1,241
+ .1,433 .41,745 .20 ,467 ] + (4.1975 .271 ,274 +1.17008 .191 ,82 +
2
+ 2.14884 .196 ,972 ). 10 −4 ] = 3829 ,289 (VA)
Trong đó : N=4
TK = 2TT = 2 .191 ,82 = 271 ,274 cm 2 với mối ghép nghiêng
TK = TG = 196 ,972 cm 2 ( Gông )
TK = TT = 191 ,82 cm 2 Với mối ghép thẳng ở trụ
+kib = 1 : Hệ số kể đến ảnh hưởng của việc cắt gọt bavia
+kic = 1,18 : Hệ số kể đến ảnh hưởng của việc cắt dập lá thép
+kir = 1,433 : Hệ số kể đến ảnh hưởng do chiều rộng lá tôn ở các góc mạch từ
+kig = 1 : Hệ số làm tăng công suất từ hoá ở gông
kie = 1,04 : Hệ số kể đến ảnh hưởng của việc ép mạch từ
kit = 1,01 : Hệ số kể đến sự tăng công suất từ hoá do tháo lắp gông trên để cho
dây quấn vào trụ
ki0 = 41,745 : Hệ số chung ( Bảng 53 )
Thành phần phản kháng của dòng điện không tải :
Q0 3829,289
i0 x % = = = 1,532%
10.S 10.250
Dòng điện không tải tổng :
i0 % = i02x + i02r = 1,532 2 + 0,326 2 = 1,566 %`
Nhỏ hơn so với dòng điện không tải tiêu chuẩn.
Trị số :
1,532
I 0 X = 360 ,844 . = 5,528 (A)
100
0,326
I oR = 360 ,844 . = 1,176 (A)
100
1,566
I 0 = 360 ,844 . = 5,615 (A)
100
3.Hiệu suất của mba khi tải định mức :

 P0 + Pn   813,934 + 3844 ,689 

η = 1 − .100 = 1 − .100 = 98.2%
 Pdm + P0 + Pn   250000 + 813,934 + 3844 ,689 

Phần V : Tính toán nhiệt

5.1 Tính toán nhiệt của dây quấn :

1. Nhiệt độ chênh trong lòng dây quấn hay lõ sắt với mặt ngoài của nó:

31
 Thiết kế MBA điện lực

q.δ
-Dây quấn HA: dây chữ nhật : θ0 =
λcd
Trong đó :
+ δ là chiều dầy cách điện ở một phiá của dây dẫn :
δ1 = 0,2.10 −3 m
+ λcd : Suất dẫn nhiệt của lớp cách điện của dây dẫn
Bảng 54 : λcd = 0,17 (W/m 0C)
+q: Mật độ dòng nhiệt trên bề mặt dây quấn HA :
pCu .k f
q1 =
M
107 .∆.I .ωb .k f
Hay q1 = .10 −10 ( W/m2)
k (b'+aK )
Trong đó :
+Wb = 1 số vòng dây trong một bánh dây
+k = 0,75 hệ số che khuất bề mặt làm lạnh
+ aK = 0,0252 m kích thước hướng kính của dây quấn
+b' = 6,6.10-3
+kf = 1,0164
107 .2,57 .10 6.360 ,844 .1.1,0164
q1 = .10 −10 = 442 ,876 W/m2
0,75 .(6,6.10 −3 + 0,0252 )
442 ,876 .0,2.10 −3
→ θ01 = 0,17
= 0,498 0
C
P.a 2
- dây quấn CA: dây dẫn tròn: θ0 = 0,28
λ tb
Trong đó : + a= 0,0375 (m) là chiều dày dây quấn
+p là tổn hao trong một đơn vị thể tích dây quấn :
∆2 .d 2
p = 1,68 .10 −8 (W/m 3 )
(d + δl ).d
' '

+d=1,4.10 −3 (m)
+d=1,8.10 −3 (m)
+ δ l = 0,48.10 −3 (m)
2,678 2.10 12 ..1,4 2. .10 −6
p =1,68 .10 −8 = 575 ,4 (W/m 3 )
(1,8 + 0,48 ). 10 .1,8.10
−3 −3

λ.λ 1 (d ' + δ l )
+ λ tb = : dẫn xuất nhiệt trung bình
λ.δ l + λ 1 .d '
λ1 = 0,17 (W/m 0 C)
0,454 .0,17 .(1,8 + 0,48 ). 10 −3
λ tb = = 0,336 (W/m 0 C)
0,454 .0,48 .10 −3 + 0,17 .1,8.10 −3
2
575 ,4.0,0375
θ02 = 0,28 . = 6,743 0 C
0,336
Mật độ dòng nhiệt trên bề mặt của dây quấn CA:
32
 Thiết kế MBA điện lực

PCu 2 .k f 2 2240 ,855 .1,001

q2 = = = 684 ,915 (W/m 2 )
M2 3,275
2. Nhiệt độ chênh giữa mặt ngoài dây quấn đối với dầu :
-Dây quấn HA : θ0 d1 = k 1 .k 2 .k 3 .0,35 .q 10, 6 (6-10b)
Trong đó : + k 1 = 1,0 khi làm lạnh tự nhiên bằng dầu.
+ k 2 = 1,1 đối với dây quấn trong (HA)
+ k 3 = 0,85 (Bảng 55) khi h r / a = 4 / 25,2 = 0,159
⇒ θ 0 d1 = 1,0.1,1.0,85.0,35.442 ,876 0 , 6 = 12,666 0 C
-Dây quấn CA :
θ0 d 2 = k .q20,6 = 0,285 .684 ,915 0, 6 = 14 ,329 0 C
3. Nhiệt độ chênh trung bình của dây quấn đối với dầu :
Dây quấn HA: θ 0 dtb = θ + θ 0 d 1 = 0,498 = 12,666 = 13,164 C
0
01

2 2
Dây quấn CA: θ0 dtb = θ02 + θ0 d 2 = .6,743 + 14 ,329 = 18,824 0 C.
3 3
5.2 Tính toán nhiệt của thùng dầu :
1. Chọn loại thùng :
Theo bảng 57 ta chọn kết cấu thùng vách phẳng có ống làm lạnh cong.
2. Các kích thước tối thiểu bên trong thùng

- Khoảng cách từ dây dẫn ra của dây quấn CA đến dây quấn CA :
s1 = 40 (mm) (Bảng 31) với U th 2 = 85 KV, bọc cách điện 4(mm)
- Khoảng cách từ dây dẫn ra đến vách thùng dầu :
s 2 = 42 (mm) (Bảng 31) với U th 2 = 85 KV ,bọc cách điện 4 (mm)
-Khoảng cách từ dây dẫn ra HA đến dây quấn CA :
s 3 = 90 (mm) (Bảng 32)
-Khoảng cách từ dây dẫn ra HA đến vách thùng
s 4 = 25 (mm) (Bảng 31)

- Đường kính dây dẫn ra không bọc cách điện của dây quấn HA:
33
 Thiết kế MBA điện lực

d 2 = 10 (mm)
- Đường kính dây dẫn ra có bọc cách điện của dây quấn CA:
d1 = 25 (mm)
- Khoảng cách giữ dây quấn cao áp và vách thùng :
s 5 = s 3 + d 2 + s 4 = 90 + 10 + 25 = 125 (mm)
- Chiều rộng tối thiểu của thùng
B = D '2' + (s1 + s 2 + d1 + s 3 + s 4 + d 2 ).10 −3
= 0,357 + (40 + 42 + 25 + 90 + 25 + 10 ).10 −3 = 0,59
Lấy B =0,6
- Chiều dài tối thiểu của thùng :

A = 2.C + D + 2.s 5 .1 0 "

2
−3

= 2.0,377 + 0,357 + 2.125 .10 −3 = 1,360 (m)

- Chiều cao ruột máy :
H1=lt+2.hg+n.10=0,562+2.0,16+40.10=0,93 (m)
Trong đó : + n làchiều dày tấm lót dưới gông dưới : n=40 mm
+chiều cao trụ: lt=0,412+2.0,075=0,562 (m)
+chiều cao gông hg=0,160 m
- Chiều cao tối thiểu từ gông trên đến nắp thùng : H2
Theo bảng 58 lấy H2= 400 mm= 0,4 m
Khi bộ điều chỉnh điện áp đặt nằm ngang giữa gông trên và nắp thùng.
- Chiều cao thùng : H=H1+H2=0,93+0,4=1,33(m)
3. Diện tích bề mặt bức xạ và đối lưu của thùng dầu :
- Nhiệt độ chênh trung bình cho phép của dầu đối với không khí cho dây quấn
nóng nhất CA : θdk = 60 − 18,824 = 41,176 0 C
- Nhiệt độ chênh của lớp dầu trên so với không khí :
1,2.(θdt + θtk ) = 1,2.θdk = 1,2.41,176 = 49,4 0 C < 50 0 C
- Nhiệt độ chênh trung bình của vách thùng đối với không khí :
θ tk=θ dk-θ dt=41,176-6=35,1760C
Trong đó: lấy nhiệt độ chênh của dầu đối với vách thùng θ dt=60C
- Chọn số dãy ống là một dãy (Bảng 60)
- Bán kính cong của các ống lấy R= 0,15(m)

34
 Thiết kế MBA điện lực

- Chọn loại ống tròn đường kính 30/27 mm dày 1,5 mm

- Khoảng cách giữa hai ống cạnh nhau (bước ống) : tô=50 mm (Bảng 60)
- Lấy đoạn ống a=50 mm
- Khoảng cách giữa hai tâm ống :
b = H- (c+e).10-3=1,33 - (60+70).10-3=1,2 (m)
Trong đó các khoảng cách c = 60 mm , e =70 m (Bảng 61)

-Chiều dài khai triển của ống :

l = b + ( π .R-2.R+2.a ).10-3= b +( 1,14.R+2.a ).10-3
=1,2 + (1,14.150+2.50 ).10-3 = 1,470 (m)
2(A − B) + π.B 2.(1,36 − 0,6) + π.0,6
- số ống trong dãy : mô= = = 68
to 0,05
- Bề mặt bức xạ của thùng :
Mbx=( 2.( A-B )+π .B+π .( 2.a+2.R+2.td.(n-1) +d ).10-3 ).H + 0,5.Mn
Trong đó bề mặt bức xạ của nắp thùng :
0,5.Mn=0,5.( bn(ln- bn) +π .bn2/4 ) = 0,5.( (B+2.bv).(A-B)+π .(B+2.bv)2/4
Trong đó : bn=B+2.bv là chiều rộng nắp thùng
ln=A+2.bv là chiều dài nắp thùng
bv=0,08 m là chiều rộng vành nắp thùng .
(0,6 + 0,16 ) 2
0,5.M n = 0,5.(( 0,6 + 0,16 )(1,36 − 0,6) + π ) = 0,52 m 2
4
⇒ Mbx=( 2.(1,36-0,6)+π .0,6+π (2.0,05+2.0,15+0,03)).1,33+0,52=4,756 (m2)
- Bề mặt đối lưu của thùng : Mđl=Mfđl.kht+Môđl.khô
Trong đó : hệ số hình dáng (Bảng 56) kht=1,4.1,15 = 1,61
khô=1,61
+Bề mặt đối lưu của thùng phẳng và nắp :
Mfđl=(2.(A-B)+π .B).H+0,5.Mn=( 2.(1,36-0,6)+π .0,6) ).1,33+0,25 =5 (m2)
+Bề mặt đối lưu của ống :
35
 Thiết kế MBA điện lực

Môđl=Mm.m.l=0,0942.68.1,47=9,42 (m2)
⇒ Mđl=5.1,61+9,42.1,61=23,21 (m2)
Trong đó Mm=0,0942 (m2) là diện tích bề mặt một mét ống (Bảng60)
- Bề mặt đối lưu của thùng theo tổng tổn hao :
1,05 . ∑ P
M 'dl = − 1,12 .M bx
2,5.θ1tk, 25
Trong đó +Tổng tổn hao : ∑ P = P0 + Pn = 813,934 + 3844,689 = 4659 (W)
+Bề mặt bức xạ :
Mbx=(2.(A-B)+π .B).H.k=(2.(1,36- 0,6)+π .0,6).1,33.1,5=6,8 (m2)
Với k=1,5 (Bảng 59) là hệ số hình dáng thùng
1,05 .4659
M 'dl = −1,12 .6,8 = 15 ,226 (m2)
2,5.35 ,176 1, 25
Ta thấy Mđl >Mđl’
5.3 Tính toán cuối cùng nhiệt chênh của dây quấn và dầu :
1.Nhiêt độ chênh của thùng dầu đối với không khí :
k ( P0 + Pn ) 1,05( 813,934 + 3844,689 ) 
0 ,8 0 ,8
 
θ tk =   =  = 27,7 0 C
 2,8.M bx + 2,5.M dl   2,8.6,8 + 2,5.23,21 
2. Nhiệt độ chênh của dầu sát vách thùng so với thùng :
0, 6
 k.( P0 + Pn ) 
θd.t = k 1 .0,165 . 
 ∑ M dl 
0, 6
1,05 .( 813 ,934 + 3844 ,689 )  0
= 1.0,165 .  = 4,1 C
 23 ,21 
3. Nhiệt độ chênh của thùng dầu so với không khí :
θ 'dk = θ dt + θ tk = 4,1 + 27,7 = 31,8 0C
4. Nhiệt độ chênh của lớp dầu trên so với không khí :
θdk = σ.(θdt + θtk ) = 1,2.31,8 = 38 ≤ 50 0C
5. Nhiệt độ chênh của dây quấn đối với không khí :
θ0 k = θ0 dtb + θdk ' = 18,824 + 31,8 = 50 ,6 < 60 0C
5.4 Trọng lượng ruột máy,dầu và bình giãn dầu:
1. Trọng lượng ruột máy :
G r = 1,2( G dq + G l ) = 1,2.( 222 ,889 + 524 ,608 ) = 897 (Kg)
Trong đó :
+Trọng lượng dây quấn :
G dq = G Cu 1 + G Cu 2 + G d / c = 86 ,188 +130 ,191 + 6,51 = 222 ,889 (Kg)
+Trọng lượng lõi sắt : G l = G T + G G = 524,608 (Kg)
2. Trọng lượng dầu :
-Thể tích dầu trong thùng : Vd=Vt-Vr=1,461-0,163=1,298 (m)
Trong đó :
 B2   0,6 2 
+ Vt = A.B + π. 4 .H = 1,36 .0,6 + π. 4 .1,33 = 1,461 (m3)
   
36
 Thiết kế MBA điện lực

+Thể tích ruột máy :

Gr 897
Vr = = = 0,163 (m3) ; Với γ r=5500 (Kg/m3)
γ r 5500
-Trọng lượng dầu :
G d = 1,05.[ 0,9.( Vt − Vr ) + G do ] = 1,05.[ 0,9.(1,298) + 54] = 58 (Kg)
Trong đó :
Gdô: là trọng lượng dầu trong hệ thống làm lạnh : 68 ống ,mỗi ống dài 1,47 m
trọng lượng 1 mét dầu trong ống là 0,45 (Kg) (Bảng 60)
3.Bình dãn dầu :
Bình dãn dầu làm bằng thép có chiều dày 2 mm ,được đặt nằm ngang trên nắp
thùng.
Thể tích bình : Vgd = 0,1.Vd = 0,1.1,298 = 0,13 (m)
-Chiều dài bình : l gd ≤ B + 2.a.10 = 0,6 + 2.0,05 = 0,61 (m)
−3

Lấy l gd = 0,6 (m)

4.Vgd 4.0,13
-Đường kính bình dãn dầu : d = = = 0,53 m
π.l gd π.0,6
========================================

37