tcvn tIªu chuÈn vIÖt nam

TCVN 6845 : 2001

ISO guide 64 : 1997

h−íng dÉn viÖc ®Ò cËp khÝa c¹nh m«i tr−êng

trong tiªu chuÈn s¶n phÈm

Guide for the inclusion of environmental

aspects in product standards

Hµ néi - 2001
 Lêi nãi ®Çu

TCVN 6845 : 2001 hoµn toµn t−¬ng ®−¬ng víi ISO guide 64 : 1997;

TCVN 6845 : 2001 do Ban kü thuËt tiªu chuÈn TCVN/TC 01 "C¸c

vÊn ®Ò chung vÒ tiªu chuÈn ho¸" biªn so¹n, Tæng côc Tiªu chuÈn
§o l−êng ChÊt l−îng ®Ò nghÞ, Bé Khoa häc, C«ng nghÖ vµ M«i
tr−êng ban hµnh.

2
TIªu chuÈn vIÖt nam tcvn 6845 : 2001

H−íng dÉn viÖc ®Ò cËp khÝa c¹nh m«i tr−êng

trong tiªu chuÈn s¶n phÈm

Guide for the inclusion of environmental aspects

in product standards

1 Ph¹m vi ¸p dông

1.1 Tiªu chuÈn nµy ®Ò cËp ®Õn viÖc xem xÐt c¸c t¸c ®éng m«i tr−êng trong tiªu chuÈn s¶n phÈm. Tiªu
chuÈn nµy dµnh cho ng−êi biªn so¹n tiªu chuÈn; môc ®Ých cña tiªu chuÈn lµ

a) nhËn thøc ®−îc lµ nh÷ng ®iÒu kho¶n trong tiªu chuÈn s¶n phÈm cã thÓ ¶nh h−ëng ®Õn m«i
tr−êng theo c¶ hai h−íng cã lîi vµ bÊt lîi;

b) m« t¶ mèi quan hÖ gi÷a tiªu chuÈn s¶n phÈm vµ m«i tr−êng;

c) tr¸nh viÖc ®−a ra c¸c ®iÒu kho¶n trong tiªu chuÈn s¶n phÈm cã thÓ dÉn tíi t¸c ®éng bÊt lîi cho
m«i tr−êng;

d) nhÊn m¹nh viÖc ®Ò cËp khÝa c¹nh m«i tr−êng trong qu¸ tr×nh biªn so¹n tiªu chuÈn s¶n phÈm lµ
rÊt phøc t¹p vµ ®ßi hái sù c©n nh¾c lîi Ých cña c¸c bªn cã liªn quan;

e) khuyÕn c¸o sö dông hiÓu biÕt vÒ chu tr×nh sèng cña s¶n phÈm vµ ¸p dông kÕt qu¶ khoa häc kü thuËt
®· ®−îc thõa nhËn khi ®Ò cËp c¸c khÝa c¹nh m«i tr−êng cña s¶n phÈm ®ang ®−îc tiªu chuÈn ho¸.

1.2 §Ó ®¹t ®−îc c¸c môc ®Ých ®· nªu trong 1.1, tiªu chuÈn nµy

a) ®−a ra c¸c xem xÐt chung cÇn tÝnh ®Õn trong khi biªn so¹n tiªu chuÈn s¶n phÈm ®Ó ®¹t ®−îc sù
c©n b»ng hîp lý gi÷a chøc n¨ng s¶n phÈm vµ c¸c t¸c ®éng m«i tr−êng;

b) m« t¶ c¸ch thøc mµ nh÷ng ®iÒu kho¶n trong tiªu chuÈn s¶n phÈm cã thÓ ¶nh h−ëng ®Õn m«i
tr−êng trong c¸c giai ®o¹n cña chu tr×nh sèng cña s¶n phÈm;

3
TCVN 6845 : 2001

c) ®−a ra c¸c chØ tiªu kü thuËt ®Ó ph©n ®Þnh vµ ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr−êng cña c¸c ®iÒu kho¶n
trong tiªu chuÈn s¶n phÈm;

d) chØ râ c¸c biÖn ph¸p nh»m gi¶m t¸c ®éng bÊt lîi ®Õn m«i tr−êng do c¸c ®iÒu kho¶n trong tiªu
chuÈn s¶n phÈm g©y ra;

§Ó ph¶n ¸nh tÝnh ®a d¹ng cña c¸c t¸c ®éng m«i tr−êng mµ s¶n phÈm cã thÓ cã, tiªu chuÈn nµy ph¶i
®−îc bæ sung nh÷ng h−íng dÉn chuyªn ngµnh cô thÓ.

2 Tiªu chuÈn trÝch dÉn

TCVN ISO 14001 : 1998 (ISO 14001 : 1996) HÖ thèng qu¶n lý m«i tr−êng - Quy ®Þnh vµ h−íng
dÉn sö dông.

TCVN ISO 14040 : 2000 (ISO 14040 : 1997 ) Qu¶n lý m«i tr−êng - §¸nh gi¸ chu tr×nh sèng cña
s¶n phÈm - Nguyªn t¾c vµ khu«n khæ.

TCVN 6450 : 1998 (ISO/IEC Guide 2 : 1996) Tiªu chuÈn ho¸ vµ c¸c ho¹t ®éng cã liªn quan - ThuËt
ng÷ chung vµ ®Þnh nghÜa.

IEC Guide 109 : 1995 KhÝa c¹nh m«i tr−êng - §Ò cËp trong tiªu chuÈn s¶n phÈm kü thuËt ®iÖn.

3 §Þnh nghÜa

Trong tiªu chuÈn nµy, ¸p dông c¸c ®Þnh nghÜa sau.

3.1 Ng−êi biªn so¹n tiªu chuÈn (standard writer)

Ng−êi tham gia trong qu¸ tr×nh biªn so¹n tiªu chuÈn.

3.2 KhÝa c¹nh m«i tr−êng (environmental aspect)

YÕu tè cña c¸c ho¹t ®éng, s¶n phÈm hoÆc dÞch vô cña mét tæ chøc cã thÓ t¸c ®éng qua l¹i víi m«i tr−êng.

Chó thÝch KhÝa c¹nh m«i tr−êng cã ý nghÜa lµ mét khÝa c¹nh cã hoÆc cã thÓ g©y t¸c ®éng ®¸ng kÓ ®Õn m«i tr−êng

[TCVN ISO 14001 : 1998 (ISO 14001)]

3.3 T¸c ®éng m«i tr−êng (environmental impact)

BÊt kú mét sù thay ®æi nµo g©y ra cho m«i tr−êng, dï lµ cã h¹i hoÆc cã lîi, toµn bé hoÆc tõng phÇn do
c¸c ho¹t ®éng, s¶n phÈm hoÆc dÞch vô cña mét tæ chøc g©y ra.

[TCVN ISO 14001 : 1998 (ISO 14001)]

3.4 Chu tr×nh sèng (life cycle)

C¸c giai ®o¹n phèi hîp vµ liªn quan víi nhau cña hÖ thèng s¶n phÈm, tõ viÖc thu thËp c¸c nguyªn liÖu
th« hoÆc tµi nguyªn thiªn nhiªn ®Õn viÖc th¶i bá cuèi cïng.

[TCVN ISO 14040 : 2000 (ISO 14040)]

4
 TCVN 6845 : 2001

3.5 Ng¨n ngõa « nhiÔm (prevention of pollution)

Sö dông c¸c qu¸ tr×nh, c¸c ph−¬ng ph¸p thùc hµnh, vËt liÖu hoÆc s¶n phÈm ®Ó tr¸nh, gi¶m bít hay
kiÓm so¸t « nhiÔm, ho¹t ®éng nµy cã thÓ bao gåm t¸i chÕ, xö lý, thay ®æi qu¸ tr×nh, c¬ chÕ kiÓm so¸t,
sö dông cã hiÖu qu¶ nguån tµi nguyªn vµ thay thÕ vËt liÖu

Chó thÝch Lîi Ých tiÒm tµng cña ng¨n ngõa « nhiÔm bao gåm viÖc gi¶m bít c¸c t¸c ®éng m«i tr−êng bÊt
lîi, t¨ng hiÖu qu¶ vµ gi¶m chi phÝ.

[TCVN ISO 14001 : 1998 (ISO 14001)]

3.6 Tiªu chuÈn s¶n phÈm (product standard)

Tiªu chuÈn quy ®Þnh nh÷ng yªu cÇu mµ mét s¶n phÈm hoÆc mét nhãm s¶n phÈm ph¶i tho¶ m·n nh»m
t¹o ra tÝnh tho¶ dông cña s¶n phÈm hoÆc nhãm s¶n phÈm ®ã.

Chó thÝch

1 Mét tiªu chuÈn s¶n phÈm ngoµi nh÷ng yªu cÇu vÒ tÝnh tho¶ dông cã thÓ trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp quy ®Þnh
thªm nh÷ng néi dung vÒ thuËt ng÷, lÊy mÉu, thö nghiÖm, bao gãi, ghi nh·n vµ, ®«i khi c¶ nh÷ng yªu cÇu ®èi
víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt.

2 Mét tiªu chuÈn s¶n phÈm cã thÓ toµn diÖn hoÆc kh«ng toµn diÖn, tuú thuéc vµo tiªu chuÈn ®ã quy ®Þnh toµn
bé hoÆc chØ mét sè nh÷ng yªu cÇu cÇn thiÕt hay kh«ng. Theo khÝa c¹nh nµy, mét tiªu chuÈn s¶n phÈm cã thÓ
ph©n ra c¸c tiªu chuÈn kh¸c nhau nh−: tiªu chuÈn vÒ kÝch th−íc, vËt liÖu vµ tiªu chuÈn kü thuËt.

[TCVN 6450 : 1998 (ISO/IEC Guide 2)]

4 Xem xÐt chung

4.1 Mçi s¶n phÈm ®Òu cã mét sè t¸c ®éng ®Õn m«i tr−êng. Nh÷ng t¸c ®éng nµy cã thÓ xuÊt hiÖn t¹i
mét vµi hoÆc tÊt c¶ c¸c giai ®o¹n trong chu tr×nh sèng cña s¶n phÈm vµ cã thÓ ë ®Þa ph−¬ng, khu vùc
hoÆc trªn toµn cÇu, hoÆc lµ kÕt hîp cña c¶ ba n¬i trªn.

4.2 ViÖc dù ®o¸n hoÆc nhËn biÕt t¸c ®éng ®Õn m«i tr−êng cña s¶n phÈm lµ rÊt phøc t¹p vµ c¸c tho¶
thuËn th−êng thiÕu mèi quan hÖ nh©n - qu¶ vÒ m«i tr−êng. ViÖc cè g¾ng ®Ò cËp ®Õn t¸c ®éng ®· biÕt cã
thÓ g©y hËu qu¶ ë tõng giai ®o¹n hoÆc tÊt c¶ c¸c giai ®o¹n cu¶ chu tr×nh sèng cña s¶n phÈm.

4.3 MÆc dï cã nhiÒu khã kh¨n song t¸c ®éng ®Õn m«i tr−êng cña s¶n phÈm ph¶i ®−îc xem xÐt khi biªn
so¹n tiªu chuÈn s¶n phÈm. Phßng ngõa « nhiÔm, b¶o tån nguån tµi nguyªn vµ nh÷ng c¸ch thøc kh¸c
®Ó gi¶m c¸c t¸c ®éng bÊt lîi ®Õn m«i tr−êng ph¶i ®−îc quan t©m. ViÖc sö dông ®óng dù ®Þnh vµ viÖc sö
dông sai dù ®o¸n ®−îc cña s¶n phÈm còng ph¶i ®−îc xem xÐt.

4.4 T¸c ®éng ®Õn m«i tr−êng cña s¶n phÈm ph¶i ®−îc c©n nh¾c víi c¸c yÕu tè kh¸c, nh− chøc n¨ng
s¶n phÈm, tÝnh n¨ng, an toµn vµ søc khoÎ con ng−êi, chi phÝ, kh¶ n¨ng tiÕp thÞ vµ chÊt l−îng; ph¶i phï
hîp luËt ph¸p vµ c¸c yªu cÇu chÕ ®Þnh .

5
TCVN 6845 : 2001

4.5 Do tèc ®é ®æi míi cao nªn viÖc so¸t xÐt tiªu chuÈn s¶n phÈm ph¶i ®−îc xem xÐt th−êng xuyªn, cã
thÓ gi¶m ®¸ng kÓ t¸c ®éng m«i tr−êng bÊt lîi b»ng c¸ch ¸p dông c¸c kiÕn thøc míi.

4.6 NÕu c¸c ®iÒu kho¶n trong tiªu chuÈn s¶n phÈm qu¸ kh¾t khe th× cã thÓ cã ¶nh h−ëng ngoµi dù
®Þnh tíi ®æi míi vµ c¶i thiÖn m«i tr−êng.

5 ¶nh h−ëng cña c¸c ®iÒu kho¶n trong tiªu chuÈn s¶n phÈm ®Õn m«i tr−êng

5.1 Trong qu¸ tr×nh biªn so¹n tiªu chuÈn s¶n phÈm, ®iÒu quan träng lµ ph¶i nhËn biÕt ®−îc c¸ch
mµ s¶n phÈm cã thÓ ¶nh h−ëng ®Õn m«i tr−êng trong nh÷ng giai ®o¹n kh¸c nhau trong chu tr×nh
sèng cña s¶n phÈm. Trong chõng mùc nhÊt ®Þnh, nh÷ng ®iÒu kho¶n ®Æc thï trong tiªu chuÈn s¶n
phÈm sÏ x¸c ®Þnh nh÷ng khÝa c¹nh m«i tr−êng t−¬ng øng cô thÓ cho s¶n phÈm ®−îc ®Ò cËp trong
tiªu chuÈn. §Ó tr¸nh viÖc sö dông vËt liÖu hoÆc n¨ng l−îng th¸i qu¸ hoÆc kh«ng hiÖu qu¶, c¸c
®iÒu kho¶n kh«ng cÇn chÆt chÏ qu¸ møc cÇn thiÕt so víi môc ®Ých cña s¶n phÈm trong suèt vßng
®êi mong muèn cña s¶n phÈm. Th«ng th−êng, c¸c ®iÒu kho¶n trong tiªu chuÈn kh«ng chÆt chÏ th×
dÉn ®Õn viÖc s¶n phÈm lu«n bÞ thay thÕ.

5.2 Khi quy ®Þnh c¸c yªu cÇu, nh− lµ c¸c yªu cÇu mang tÝnh m« t¶ hoÆc yªu cÇu vÒ tÝnh n¨ng,
c¸c ®iÒu kho¶n trong tiªu chuÈn s¶n phÈm cã thÓ ¶nh h−ëng ®Õn sù lùa chän trong qu¸ tr×nh thiÕt
kÕ vµ s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm míi hoÆc c¶i tiÕn s¶n phÈm. VÝ dô, trong tÊt c¶ c¸c giai ®o¹n cña
chu tr×nh sèng cña s¶n phÈm nh÷ng lùa chän nµy cã thÓ ¶nh h−ëng ®Õn

a) ®Çu vµo vµ ®Çu ra liªn quan víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt.

b) ®Çu vµo vµ ®Çu ra liªn quan víi bao gãi, vËn chuyÓn, ph©n phèi vµ sö dông.

c) c¸c ph−¬ng ¸n ®Ó t¸i sö dông vµ thu håi s¶n phÈm bao gåm t¸i chÕ hoÆc thu håi n¨ng
l−îng cña mét s¶n phÈm còng nh− t¹o ®iÒu kiÖn dÔ dµng l¾p ®Æt l¹i, söa ch÷a hoÆc phôc håi
mét s¶n phÈm.

d) c¸c ph−¬ng ¸n ®Ó th¶i bá s¶n phÈm vµ chÊt th¶i kÌm theo.

5.3 C¸c t¸c ®éng ®Õn m«i tr−êng cña c¸c ph−¬ng ¸n nµy sÏ rÊt kh¸c nhau ®èi víi c¸c s¶n phÈm
kh¸c nhau. Mäi s¶n phÈm sÏ kh«ng g©y ¶nh h−ëng nh− nhau ®Õn m«i tr−êng trong mäi giai ®o¹n
cña chu tr×nh sèng cña s¶n phÈm.

5.4 Th«ng th−êng, v× c¸c t¸c ®éng ®Õn m«i tr−êng cña s¶n phÈm cã mèi quan hÖ qua l¹i, nªn
viÖc tuú tiÖn nhÊn m¹nh mét t¸c ®éng m«i tr−êng ®¬n lÎ cã thÓ lµm thay ®æi c¸c t¸c ®éng m«i
tr−êng trong c¸c giai ®o¹n kh¸c cña chu tr×nh sèng cña s¶n phÈm hoÆc trong khÝa c¹nh kh¸c cña
m«i tr−êng ë ®Þa ph−¬ng, khu vùc hoÆc trªn toµn cÇu.

6 §Çu vµo vµ ®Çu ra cÇn xem xÐt trong qu¸ tr×nh biªn so¹n tiªu chuÈn

6.1 T¸c ®éng m«i tr−êng cña s¶n phÈm ®−îc x¸c ®Þnh mét c¸ch réng r·i th«ng qua c¸c ®Çu vµo ®−îc
sö dông vµ c¸c ®Çu ra ph¸t sinh trong mäi giai ®o¹n cña chu tr×nh sèng cña s¶n phÈm. Thay ®æi bÊt kú

6
 TCVN 6845 : 2001

mét ®Çu vµo ®¬n lÎ nµo, còng nh− thay ®æi vËt liÖu vµ n¨ng l−îng sö dông, hoÆc lµm ¶nh h−ëng mét
®Çu ra ®¬n lÎ, ®Òu cã thÓ ¶nh h−ëng ®Õn c¸c ®Çu vµo vµ ®Çu ra kh¸c (Xem h×nh 1).

6.2 C¸c ®Çu vµo cã thÓ ®−îc chia thµnh hai lo¹i chÝnh : vËt liÖu vµ n¨ng l−îng

6.2.1 VËt liÖu ®Çu vµo tõ tiÕp nhËn nguyªn vËt liÖu th«, s¶n xuÊt, vËn chuyÓn (bao gåm ®ãng gãi
vµ l−u kho), sö dông/ b¶o qu¶n, t¸i sö dông/t¸i chÕ, vµ th¶i bá s¶n phÈm cã thÓ g©y ra nh÷ng t¸c
®éng m«i tr−êng kh¸c nhau. VËt liÖu ®Çu vµo sö dông trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt còng cÇn ®−îc
xem xÐt. Nh÷ng t¸c ®éng nµy cã thÓ bao gåm sù suy gi¶m nguån tµi nguyªn t¸i t¹o vµ kh«ng t¸i
t¹o ®−îc, sö dông ®Êt ®Õn kiÖt quÖ, vµ m«i tr−êng hoÆc con ng−êi trong tiÕp xóc víi c¸c vËt liÖu
nguy hiÓm. VËt liÖu ®Çu vµo cßn gãp phÇn t¹o ra r¸c th¶i, ph¸t th¶i vµo kh«ng khÝ, th¶i vµo nguån
n−íc, vµ c¸c chÊt th¶i kh¸c.

6.2.2 N¨ng l−îng ®Çu vµo cÇn cho hÇu hÕt c¸c giai ®o¹n trong chu tr×nh sèng cña s¶n phÈm.
Nguån n¨ng l−îng bao gåm nhiªn liÖu ho¸ th¹ch, n¨ng l−îng h¹t nh©n, n¨ng l−îng thu håi tõ r¸c
th¶i, thuû ®iÖn, ®Þa nhiÖt, n¨ng l−îng mÆt trêi vµ søc giã, vµ c¸c nguån n¨ng l−îng kh¸c. Mçi
nguån n¨ng l−îng chøa mét tËp hîp c¸c t¸c ®éng m«i tr−êng cña nã.

6.3 §Çu ra ®−îc t¹o ra trong chu tr×nh sèng cña s¶n phÈm th«ng th−êng bao gåm chÝnh s¶n phÈm ®ã,
s¶n phÈm trung gian vµ s¶n phÈm phô, khÝ th¶i, n−íc th¶i, vËt liÖu th¶i vµ c¸c chÊt th¶i kh¸c.

6.3.1 KhÝ th¶i th−êng ë d¹ng khÝ hoÆc h¬i n−íc hoÆc bôi th¶i vµo kh«ng khÝ. KhÝ th¶i c¸c chÊt
®éc, ¨n mßn, dÔ ch¸y, dÔ næ, cã tÝnh axit hoÆc cã mïi khã chÞu cã thÓ ¶nh h−ëng bÊt lîi ®Õn hÖ
thùc vËt, hÖ ®éng vËt, con ng−êi, c¸c c«ng tr×nh kiÕn tróc v.v... hoÆc gãp phÇn vµo c¸c t¸c ®éng
m«i tr−êng kh¸c nh− lµm suy gi¶m tÇng ozon hoÆc h×nh thµnh s−¬ng mï. ChÊt th¶i kh«ng khÝ bao
gåm khÝ th¶i ra tõ ®iÓm th¶i hay tõ nguån khuyÕch t¸n, khÝ th¶i ®· xö lý hay ch−a xö lý vµ khÝ th¶i
trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng b×nh th−êng hay bÊt b×nh th−êng.

6.3.2 N−íc th¶i bao gåm c¸c chÊt x¶ vµo nguån n−íc nh− nguån n−íc bÒ mÆt hoÆc nguån n−íc
ngÇm. ViÖc x¶ c¸c chÊt dinh d−ìng hoÆc ®éc h¹i, ¨n mßn, phãng x¹, khã ph©n huû, tÝch tô hoÆc
khö oxy cã thÓ lµm t¨ng t¸c ®éng m«i tr−êng bÊt lîi kÓ c¶ c¸c ¶nh h−ëng « nhiÔm ®a d¹ng kh¸c
lªn hÖ sinh th¸i d−íi n−íc vµ t¹o sù phó d−ìng kh«ng mong muèn cña n−íc tù nhiªn. N−íc th¶i
bao gåm n−íc x¶ ra tõ ®iÓm th¶i hay tõ nguån khuyÕch t¸n, n−íc th¶i ®· xö lý hay ch−a xö lý vµ
chÊt th¶i trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng b×nh th−êng hay bÊt b×nh th−êng.

6.3.3 VËt liÖu th¶i bao gåm vËt liÖu r¾n hoÆc vËt liÖu láng hoÆc s¶n phÈm, bÞ th¶i bá. VËt liÖu
th¶i cã thÓ ®−îc s¶n sinh ra trong mäi giai ®o¹n cña chu tr×nh sèng cña s¶n phÈm. VËt liÖu th¶i lµ
®èi t−îng cho c¸c kü thuËt t¸i chÕ, xö lý, phôc håi vµ th¶i bá cã liªn quan ®Õn c¸c ®Çu vµo vµ ®Çu
ra tiÕp theo, c¸c vËt liÖu nµy còng cã thÓ gãp phÇn vµo c¸c t¸c ®éng m«i tr−êng bÊt lîi

6.3.4 C¸c chÊt th¶i kh¸c cã thÓ bao gåm sù ph¸t th¶i vµo ®Êt, tiÕng ån vµ rung ®éng, bøc x¹ vµ nhiÖt
th¶i.

7
TCVN 6845 : 2001

Kü thuËt vµ chiÕn l−îc c¶i tiÕn

- Duy tr× nguån tµi nguyªn
- Ng¨n ngõa « nhiÔm
- ThiÕt kÕ phï hîp víi m«i tr−êng

Kh¸i niÖm/Nhu cÇu Tiªu chuÈn ThiÕt kÕ s¶n phÈm

s¶n phÈm s¶n phÈm - Lùa chän vËt liÖu
- HiÖu suÊt sö dông
- Chøc n¨ng n¨ng l−îng
- TÝnh n¨ng - HiÖu suÊt sö dông
- An toµn vµ søc khoÎ vËt liÖu
- Chi phÝ - B¶o d−ìng
- M«i tr−êng - Kh¶ n¨ng th¸o l¾p
- LuËt vµ c¸c yªu cÇu - T¸i chÕ
- T¸i sö dông
chÕ ®Þnh
- v.v...
- v.v...

§Çu vµo Chu tr×nh sèng cña s¶n phÈm §Çu ra

- VËt liÖu Thu thËp nguyªn liÖu th«

- S¶n phÈm
- N¨ng l−îng VËn chuyÓn
- KhÝ th¶i
ChÕ t¹o - N−íc th¶i
VËn chuyÓn
- VËt liÖu th¶i
Sö dông/T¸i sö dông/T¸i chÕ
B¶o d−ìng - C¸c chÊt th¶i kh¸c

VËn chuyÓn
Th¶i bá

T¸c ®éng m«i tr−êng

- Suy gi¶m nguån tµi nguyªn

- Suy gi¶m tÇng « z«n
- H×nh thµnh s−¬ng mï
- Phó d−ìng n−íc
- BiÕn ®æi khÝ hËu
- Thay ®æi m«i tr−êng sèng
- Suy gi¶m sù ®a d¹ng sinh häc
- v.v

H×nh 1 − Mèi liªn hÖ gi÷a c¸c ®iÒu kho¶n trong tiªu chuÈn s¶n phÈm vµ
c¸c t¸c ®éng cña m«i tr−êng trong chu tr×nh sèng cña s¶n phÈm

8
 TCVN 6845 : 2001

7 Kü thuËt nhËn d¹ng vµ ®¸nh gi¸ c¸c t¸c ®éng m«i tr−êng

7.1 ViÖc x¸c ®Þnh vµ ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c xem c¸c ®iÒu kho¶n trong tiªu chuÈn s¶n phÈm ¶nh
h−ëng nh− thÕ nµo ®Õn t¸c ®éng m«i tr−êng cña s¶n phÈm lµ phøc t¹p vµ cÇn xem xÐt cÈn thËn,
cÇn tham kh¶o c¸c chuyªn gia. Mét sè kü thuËt tuÇn tù h−íng dÉn viÖc x¸c ®Þnh vµ ®¸nh gi¸ t¸c
®éng m«i tr−êng cña s¶n phÈm. MÆc dï hiÓu biÕt ®Çy ®ñ vÒ nh÷ng kü thuËt nµy vµ nh÷ng h¹n chÕ
cña chóng ®ßi hái kinh nghiÖm vµ kiÕn thøc s©u réng vÒ lÜnh vùc khoa häc m«i tr−êng, nh−ng viÖc
nhËn thøc vÒ c¸c kü thuËt nµy vÉn cÇn mét sè hiÓu biÕt chung ®Ó xem c¸c ®iÒu kho¶n trong tiªu
chuÈn s¶n phÈm cã thÓ ¶nh h−ëng nh− thÕ nµo ®Õn t¸c ®éng m«i tr−êng cña s¶n phÈm

7.2 Mét vÝ dô cña kü thuËt nh− vËy lµ, §¸nh gi¸ chu tr×nh sèng (§GCTS), lµ ®èi t−îng cña tiªu chuÈn ho¸.

§GCTS lµ mét kü thuËt ®Ó ®¸nh gi¸ c¸c khÝa c¹nh m«i tr−êng vµ c¸c t¸c ®éng tiÒm Èn cã liªn
quan ®Õn s¶n phÈm, b»ng c¸ch

• thu thËp c¸c d÷ liÖu kiÓm kª ®Çu vµo vµ ®Çu ra cã liªn quan cña mét hÖ thèng;

• ®¸nh gi¸ c¸c t¸c ®éng m«i tr−êng tiÒm Èn cã liªn kÕt víi c¸c ®Çu vµo vµ ®Çu ra nµy;

• diÔn gi¶i c¸c kÕt qu¶ ph©n tÝch kiÓm kª vµ c¸c pha t¸c ®éng cã liªn quan ®Õn ®èi t−îng
nghiªn cøu.

§GCTS nghiªn cøu c¸c khÝa c¹nh m«i tr−êng vµ t¸c ®éng tiÒm Èn trong suèt thêi gian tån t¹i cña
s¶n phÈm (cã nghÜa lµ tõ khi ®−îc sinh ra ®Õn khi chÊm døt sù tån t¹i) tõ viÖc thu thËp nguyªn
liÖu th« th«ng qua c¸c qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, sö dông vµ th¶i bá. Ph¹m trï chung cña c¸c t¸c ®éng
m«i tr−êng cÇn xem xÐt bao gåm viÖc sö dông c¸c nguån tµi nguyªn, søc khoÎ con ng−êi, vµ c¸c
hËu qu¶ vÒ sinh häc.

§GCTS cã thÓ hç trî cho

• viÖc x¸c ®Þnh c¸c c¬ héi ®Ó c¶i thiÖn c¸c khÝa c¹nh m«i tr−êng cña s¶n phÈm t¹i c¸c giai
®o¹n kh¸c nhau trong chu tr×nh sèng cña s¶n phÈm;

• viÖc ra quyÕt ®Þnh trong c¸c tæ chøc c«ng nghiÖp, tæ chøc thuéc chÝnh phñ hoÆc tæ chøc phi
chÝnh phñ (vÝ dô nh− c¸c quyÕt ®Þnh vÒ kÕ ho¹ch chiÕn l−îc, møc ®é −u tiªn, vÒ thiÕt kÕ hoÆc
thiÕt kÕ l¹i s¶n phÈm hoÆc quy tr×nh;

• viÖc lùa chän c¸c chØ b¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng m«i tr−êng t−¬ng øng, bao gåm c¶ c¸c kü thuËt
®o; vµ

• tiÕp thÞ (vÝ dô nh− c¸c tù c«ng bè vÒ m«i tr−êng, c¸c ch−¬ng tr×nh d¸n nh·n sinh th¸i hoÆc lµ
c«ng bè s¶n phÈm th©n thiÖn víi m«i tr−êng).

TCVN ISO 14040 : 2000 (ISO 14040) cho thÊy r»ng §GCTS vÉn ë thêi kú ®Çu cña qu¸ tr×nh ph¸t
triÓn. Mét sè giai ®o¹n cña kü thuËt ®¸nh gi¸ chu tr×nh sèng nh− ®¸nh gi¸ t¸c ®éng vÉn trong thêi
kú ph«i thai. C«ng viÖc xem xÐt cÇn ph¶i thùc hiÖn vµ c¸c kinh nghiÖm thùc tÕ cÇn ®−îc thu thËp

9
TCVN 6845 : 2001

®Ó ph¸t triÓn h¬n n÷a møc ®é thùc hµnh §GCTS. V× vËy, ®iÒu quan träng lµ c¸c kÕt qu¶ cña
§GCTS cÇn ®−îc gi¶i thÝch vµ ¸p dông mét c¸ch thÝch hîp.

7.3 Mét vÝ dô kh¸c vÒ kü thuËt ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr−êng cña s¶n phÈm lµ §¸nh Gi¸ T¸c
§éng M«i Tr−êng (§GT§MT), ®−îc m« t¶ trong IEC Guide 109: 1995, phô lôc B "H−íng dÉn
nguyªn t¾c ®¸nh gi¸ t¸c ®éng cña m«i tr−êng ®èi víi ngµnh c«ng nghiÖp kü thuËt ®iÖn"

Theo IEC Guide 109, §GT§MT cã thÓ ®−îc sö dông ®Ó nghiªn cøu c¸c vÊn ®Ò vÒ m«i tr−êng
trong tiªu chuÈn s¶n phÈm. §iÒu nµy gióp cho viÖc thiÕt lËp ®Çy ®ñ h¬n c¸c yªu cÇu ®èi víi s¶n
phÈm phï hîp víi m«i tr−êng, bao gåm sö dông, t¸i sö dông vµ th¶i bá thÝch hîp cho mçi s¶n
phÈm. Nguyªn liÖu vµ c¸c chÊt ®−îc sö dông ®Ó lµm ra s¶n phÈm, ®Æc biÖt quan träng khi kÕt
thóc thêi gian tån t¹i cña s¶n phÈm v× chóng cã liªn quan ®Õn viÖc t¸i chÕ vµ th¶i bá thÝch hîp
s¶n phÈm .

7.4 Mèi liªn quan t−¬ng øng vµ gi¸ trÞ kü thuËt ®−îc sö dông ®Ó x¸c ®Þnh vµ ®¸nh gi¸ t¸c ®éng
m«i tr−êng cña s¶n phÈm sÏ thay ®æi tuú thuéc vµo c¸c s¶n phÈm vµ bé phËn cña s¶n phÈm cã
liªn quan. Bøc ph¸c ho¹ ch−a hoµn h¶o, hoÆc cßn mÐo mã vÒ t¸c ®éng m«i tr−êng vµ sù kh«ng
tho¶ hiÖp liªn quan ®Õn s¶n phÈm vÉn cã thÓ x¶y ra mét khi kü thuËt ¸p dông ch−a thÝch hîp
hoÆc ë d¹ng v¾n t¾t.

8 Mèi quan hÖ gi÷a tiªu chuÈn s¶n phÈm víi kü thuËt vµ chiÕn l−îc nh»m c¶i thiÖn m«i
tr−êng

8.1 Xem xÐt chung

C¸c ®iÒu kho¶n trong tiªu chuÈn s¶n phÈm cã thÓ bao gåm c¶ hai mÆt t¹o thuËn lîi vµ c¶n trë
viÖc c¶i thiÖn m«i tr−êng. Ngo¹i trõ nh÷ng lý do quan träng (vÝ dô søc khoÎ, an toµn hoÆc ®Æc tÝnh
cña s¶n phÈm), tiªu chuÈn nªn, nÕu cã thÓ, tr¸nh viÖc quy ®Þnh vËt liÖu ®−îc dïng trong s¶n
phÈm. ViÖc quy ®Þnh vËt liÖu cã thÓ c¶n trë ®æi míi vµ x©y dùng c¸ch thøc míi nh»m gi¶m t¸c
®éng m«i tr−êng bÊt lîi qua viÖc sö dông vËt liÖu thay thÕ. VÝ dô, c¸c ®iÒu kho¶n trong tiªu chuÈn
s¶n phÈm kh«ng nªn lo¹i trõ viÖc sö dông thÝch hîp c¸c vËt liÖu thø cÊp vµ vËt liÖu t¸i chÕ. NÕu
vËt liÖu ®−îc Ên ®Þnh, ph¶i xem xÐt viÖc sö dông vËt liÖu ®ã ¶nh h−ëng ®Õn m«i tr−êng trong tÊt
c¶ c¸c giai ®o¹n cña chu tr×nh sèng cña s¶n phÈm nh− thÕ nµo.

Trong tiªu chuÈn s¶n phÈm, chiÕn l−îc vµ kü thuËt ®Ó c¶i thiÖn m«i tr−êng cã thÓ ®−îc tr×nh bÇy
th«ng qua viÖc b¶o tån nguån tµi nguyªn, ng¨n ngõa « nhiÔm vµ thiÕt kÕ phï hîp víi m«i tr−êng.

8.2 B¶o tån nguån tµi nguyªn

8.2.1 Bªn c¹nh c¸c t¸c ®éng m«i tr−êng liªn quan ®Õn viÖc thu thËp vµ sö dông nguån tµi
nguyªn, sù suy kiÖt nguån tµi nguyªn lµ mét vÊn ®Ò m«i tr−êng ®¸ng quan t©m. Sù suy kiÖt nguån

10
 TCVN 6845 : 2001

tµi nguyªn liªn quan ®Õn qu¸ tr×nh suy gi¶m nguån dù tr÷ tù nhiªn. Th«ng th−êng, nguån tµi
nguyªn bÞ suy gi¶m cµng Ýt cµng tèt.

Nh÷ng nguån tµi nguyªn cã thÓ t¸i t¹o l¹i cã thÓ bæ sung ®¸ng kÓ. VÝ dô l−îng c¸c sinh vËt, còng
nh− nguån tµi nguyªn rõng vµ sù mµu mì cña ®Êt. Ho¹t ®éng cña con ng−êi cã thÓ ¶nh h−ëng
®Õn tèc ®é phôc håi c¸c quÇn thÓ sinh vËt vµ còng cã thÓ dÉn ®Õn sù suy kiÖt nghiªm träng.

§èi víi nh÷ng nguån tµi nguyªn kh«ng thÓ t¸i t¹o, kh¶ n¨ng phôc håi ®−îc lµ thÊp so víi tuæi thä
cña con ng−êi. VÝ dô, kho¸ng s¶n, nhiªn liÖu ho¸ th¹ch vµ tÝnh ®a d¹ng sinh häc cã thÓ ®−îc coi
lµ nh÷ng nguån tµi nguyªn kh«ng thÓ t¸i t¹o.

8.2.2 Cã mét sè nghiªn cøu liªn quan ®Õn duy tr× n¨ng l−îng. Trong sè ®ã cã t¸c ®éng m«i
tr−êng cña c¸c nguån n¨ng l−îng kh¸c nhau, hiÖu qu¶ duy tr× cña nguån ®−îc lùa chän, vµ sö
dông hiÖu qu¶ n¨ng l−îng. Sù chuyÓn nh−îng møc th¶i c¸c chÊt th¶i träng yÕu liªn quan ®Õn m«i
tr−êng cã thÓ cã gi÷a c¸c nguån n¨ng l−îng.

8.3 Ng¨n ngõa « nhiÔm

8.3.1 C¸c ho¹t ®éng d©n sinh vµ c«ng nghiÖp g©y ra ph¸t th¶i vµo kh«ng khÝ, ®Êt vµ/hoÆc n−íc.
Mét sè biÖn ph¸p ®−îc chÊp nhËn nh»m gi¶m chÊt th¶i nµy, bao gåm gi¶m nguån th¶i, thay thÕ
nguyªn liÖu, t¸i chÕ trong qu¸ tr×nh, t¸i sö dông, t¸i chÕ, vµ xö lý nh»m gi¶m nguy hiÓm vµ/hoÆc
sè l−îng

8.3.2 Cã mét vµi lo¹i th¶i kh¸c cã thÓ dÉn ®Õn t¸c ®éng m«i tr−êng mµ hiÖn nay ch−a cã tho¶
thuËn mang tÝnh quèc tÕ vÒ ®Æc tÝnh vµ sù ®¸nh gi¸. C¸c t¸c ®éng nµy bao gåm sù thay ®æi khÝ
hËu, suy yÕu tÇng «z«n, thay ®æi m«i sinh, t¸c ®éng ®Õn tÝnh ®a d¹ng cña sinh vËt vµ nh÷ng t¸c
®éng l©u dµi kh¸c. Khi ®−a ra nh÷ng vÊn ®Ò nµy, ng−êi biªn so¹n tiªu chuÈn ph¶i xem xÐt ®Õn
nh÷ng kiÕn thøc chuyªn m«n chuyªn ngµnh vµ cã c¸c biÖn ph¸p ®Ò phßng.

8.4 ThiÕt kÕ phï hîp víi m«i tr−êng

VÒ mÆt kü thuËt, khi thiÕt kÕ phï hîp m«i tr−êng cho c¸c lÜnh vùc s¶n phÈm kh¸c nhau còng lµ
c¸c yÕu tè b¶o tån nguån tµi nguyªn vµ ng¨n ngõa « nhiÔm. Khi x©y dùng tiªu chuÈn s¶n phÈm,
ng−êi biªn so¹n tiªu chuÈn ph¶i hiÓu biÕt c¸c kü thuËt nµy. VÝ dô, thiÕt kÕ phï hîp víi m«i tr−êng
phèi hîp víi c¸c biÖn ph¸p mµ c¸c biÖn ph¸p nµy lµ mét phÇn kh¸i niÖm, nhu cÇu vµ thiÕt kÕ s¶n
phÈm. ViÖc nghiªn cøu liªn quan ®Õn lùa chän vËt liÖu, hiÖu suÊt sö dông vËt liÖu vµ n¨ng l−îng,
t¸i sö dông, b¶o qu¶n vµ thiÕt kÕ, th¸o l¾p vµ t¸i t¹o

Chó thÝch Mét vµi th«ng tin vÒ thiÕt kÕ m«i tr−êng trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp kü thuËt ®iÖn cã thÓ
t×m thÊy trong IEC Guide 109 : 1995, phô lôc C "H−íng dÉn nguyªn t¾c thiÕt kÕ phï hîp m«i tr−êng cho
ngµnh c«ng nghiÖp kü thuËt ®iÖn".

__________________________

11