TCVN 6857 01

tcvn tIªu chuÈn vIÖt nam
TCVN 6857 : 2001

ISO 11259 : 1998
chÊt l−îng ®Êt − Ph−¬ng ph¸p ®¬n

gi¶n ®Ó m« t¶ ®Êt
Soil quality − Simplified soil description
Hµ néi - 2001
Lêi nãi ®Çu
TCVN 6857 : 2001 hoµn toµn t−¬ng ®−¬ng víi ISO 11259 : 1998.
TCVN 6857: 2001 do Ban kü thuËt tiªu chuÈn TCVN/TC190

ChÊt l−îng ®Êt biªn so¹n, Tæng côc Tiªu chuÈn §o l−êng ChÊt l−îng ®Ò
nghÞ, Bé Khoa häc, C«ng nghÖ vµ M«i tr−êng ban hµnh.
2
TIªu chuÈn vIÖt nam tcvn 6857: 2001
ChÊt l−îng ®Êt − Ph−¬ng ph¸p ®¬n gi¶n ®Ó m« t¶ ®Êt

Soil quality - Simplified soil description
1 Ph¹m vi ¸p dông
Tiªu chuÈn nµy ®−îc sö dông nh− mét b¶n h−íng dÉn ®Ó m« t¶ ®Êt vµ bèi c¶nh m«i tr−êng ®Êt t¹i
mét vÞ trÝ cho tr−íc. CÇn l−u ý r»ng nhiÒu mÉu ®Êt cã thÓ ®−îc lÊy t¹i mét vÞ trÝ. Th«ng tin m« t¶ d−íi
®©y sÏ cung cÊp bèi c¶nh ®Ó thÓ hiÖn kÕt qu¶ tõ çc ph©n tÝch tiÕn hµnh trªn mÉu ®Êt.
Chó thÝch - Cã thÓ kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i ®iÒn hÕt vµo tÊt c¶ çc môc cña b¶n m« t¶ nµy.
2 Çc d÷ liÖu chÝnh
2.1 Sè cña vÞ trÝ/ phÉu diÖn
2.1.1 Sè cña phÉu diÖn
2.1.2 Sè ®iÒu tra hoÆc m· sè
2.2 §Þa ®iÓm
2.2.1 Tªn n−íc (m· ISO)
2.2.2 §¬n vÞ hµnh chÝnh
§iÒn vµo ®óng nh− sù ph©n chia cña tõng n−íc (tØnh, huyÖn, x·, khu hµnh chÝnh, thÞ x·...) c¶ kh«ng
m· ho¸ vµ m· ho¸.
2.3 To¹ ®é ®Þa lý
2.3.1 HÖ thèng tham chiÕu ®Þa lý (®é, lambert, ph©n vïng, l−íi to¹ ®é quèc gia,...)
2.3.2 VÞ trÝ trong hÖ thèng ®Þa lý tham chiÕu (vÜ ®é, kinh ®é,...).
2.3.3 §é cao (tÝnh b»ng mÐt)
2.4 Ngµy th¸ng lÊy mÉu hay kh¶o s¸t
2.4.1 N¨m
2.4.2 Th¸ng
3
TCVN 6857 : 2001
2.4.3 Ngµy
2.5 T¸c gi¶ vµ c¬ quan
2.5.1 Tªn t¸c gi¶
2.5.2 Tªn c¬ quan
2.5.3 Ngµnh
2.5.4 §Þa chØ
2.5.5 Sè ®iÖn tho¹i
2.5.6 Sè fax
2.5.7 §Þa chØ e-mail
3 M«i tr−êng cña phÉu diÖn
3.1 T×nh tr¹ng m−a tr−íc ®©y
0 Trong vßng mét th¸ng qua kh«ng cã m−a.
1 Trong vßng mét tuÇn qua kh«ng cã m−a.
2 Trong vßng ba ngµy võa qua kh«ng cã m−a.
3 M−a nh−ng trong vßng ba ngµy gÇn ®©y kh«ng cã m−a to.
4 M−a võa ph¶i nhiÒu ngµy hoÆc m−a rµo trong ngµy tr−íc khi tiÕn hµnh kh¶o s¸t.
5 M−a rÊt to hoÆc tuyÕt tan hoÆc lôt võa x¶y ra tr−íc khi tiÕn hµnh kh¶o s¸t.
6 Kh«ng ®−îc ghi nhËn.
3.2 Sö dông ®Êt (®−îc kiÓm tra b»ng ®iÒu tra chi tiÕt thùc ®Þa) ë qui m« « thöa
01 Nhµ cöa vµ c¬ së h¹ tÇng.
02 Vïng c«ng nghiÖp (hiÖn nay hoÆc tr−íc ®©y).
03 §ång canh t¸c.
04 B·i cá.
05 V−ên c©y ¨n qu¶, ®ån ®iÒn hoa qu¶ hay çnh ®ång nho.
06 Rõng, ®Êt nhiÒu c©y cèi.
07 Sö dông ®Êt hçn hîp (n«ng l©m kÕt hîp hay trång cá ch¨n nu«i).
08 H¸i l−îm/s¨n b¾t - c©u ç (khai th¸c rau qu¶ tù nhiªn, s¨n hoÆc b¾t ç).
09 B¶o tån thiªn nhiªn (vÝ dô: v−ên b¶o tån thiªn nhiªn, vïng ®−îc b¶o vÖ, bËc thang chèng xãi
mßn).
10 §Êt ngËp n−íc (vÝ dô: ®Çm lÇy, rõng ngËp mÆn, rõng ®−íc,...).
11 §Êt phñ tuyÕt hoÆc b¨ng.
4
TCVN 6857 : 2001
12 BÒ mÆt ®¸ hay ®¸ t¶ng.
13 Çc vïng kh«ng ®−îc sö dông vµ kh«ng ®−îc qu¶n lý kh¸c.
3.3 Lo¹i h×nh trång trät hoÆc c©y trång hoÆc h×nh thøc sö dông cña con ng−êi (qui m« «
thöa).
VÝ dô §Êt trång cá; ®Êt vïng má (s¾t).
Ph¶i râ rµng vµ chÝnh x¸c ®Õn møc tèi ®a. §èi víi çc thùc vËt ®−îc trång nÕu biÕt th× ghi l¹i çc lo¹i
c©y trång.
3.4 ChiÒu dµi s−ên dèc (tÝnh b»ng mÐt)
NÕu ë vïng ®Êt b»ng th× ghi lµ 0.
3.5 §é dèc
Gi¸ trÞ trung b×nh cña s−ên dèc ®· ghi ë 3.4; (ph¼ng = 0).
§é dèc cña ®åi cã thÓ biÓu thÞ b»ng phÇn tr¨m (3.5.1) hoÆc ®é (3.5.2).
3.5.1 §é dèc, tÝnh b»ng %.
3.5.2 §é dèc, tÝnh b»ng ®é.
3.6 H−íng s−ên dèc
a) B-N-§-T
§B-TN-TB-TN
víi VV = thay ®æi vµ AA = ph¼ng; hoÆc
b) Sö dông ®é víi qui ®Þnh sau:
0 o = b¾c
90 o = ®«ng
180 o = nam
270 o = t©y
víi VV = thay ®æi vµ AA = ph¼ng.
3.7 Nguån gèc ®¸ mÑ
01 B¨ng tÝch
02 Phong tÝch
03 TrÇm tÝch
04 TrÇm tÝch ao hå
5
TCVN 6857 : 2001
05 TrÇm tÝch biÓn
06 Tr«i, tr−ît ng¾n
07 S−ên tÝch
08 S¶n phÈm phong ho¸
09 §¸ trÇm tÝch
10 §¸ nguån gèc nói löa
11 §¸ phun trµo
12 §¸ biÕn chÊt
13 Nh©n t¸c (vÝ dô ë vïng c«ng nghiÖp)
14 Kh«ng x¸c ®Þnh ®−îc.
3.8 YÕu tè h×nh th¸i häc ®Þa chÊt
(tØ lÖ: 0,1 km)
YÕu tè h×nh th¸i häc ®Þa chÊt m« t¶ h×nh th¸i ®Þa chÊt cña ngay vïng xung quanh vÞ trÝ lÊy mÉu.
3.9 Sù hiÖn diÖn vµ ®é s©u mùc n−íc ngÇm
3.9.1 Kh¸i qu¸t
ChiÒu s©u cña mùc n−íc ngÇm th−êng thay ®æi trong n¨m, ®«i khi theo mïa trong n¨m hoÆc thuû triÒu.
§iÒu 3.9.2 ghi l¹i ®é s©u mùc n−íc ngÇm trong khi m« t¶ vÞ trÝ ®−îc quan s¸t.
§iÒu 3.9.3 vµ 3.9.4 ®· ®−îc ®−a vµo ®Ó m« t¶ biªn ®é dao ®éng ®é s©u cña mùc n−íc ngÇm khi
mùc n−íc dao ®éng vµ khi møc dao ®éng nµy ®−îc biÕt ®Õn, (cã thÓ b»ng ph−¬ng ph¸p ®o ¸p suÊt
piezometre hoÆc theo ph−¬ng ph¸p th¨m dß hoÆc cã thÓ chê çc dÊu hiÖu trªn mÆt c¾t phÉu diÖn).
§iÒu 3.9.3 ®é s©u nhá nhÊt cña mùc n−íc ngÇm ph¶i ®−îc ghi l¹i (mùc n−íc ngÇm ë ®iÓm cao nhÊt).
§iÒu 3.9.4 ®é s©u lín nhÊt cña mùc n−íc ngÇm ph¶i ®−îc ghi l¹i (mùc n−íc ngÇm ë vÞ trÝ s©u nhÊt).
Khi ng−êi m« t¶ kh«ng biÕt nh÷ng thay ®æi vÒ chiÒu s©u cña n−íc ngÇm th× ë 3.9.3 vµ 3.9.4 ghi lµ
kh«ng biÕt.
§èi víi 3.9.2; 3.9.3 vµ 3.9.4 chØ râ sè hiÖu ®· ghi l¹i lµ do:
a) ®· quan s¸t hoÆc ®· ®o; hoÆc
b) ¦íc ®o¸n.
Khi kh«ng cã sù thay ®æi vÒ chiÒu s©u cña n−íc m¹ch, hoÆc khi ng−êi m« t¶ kh«ng biÕt ®−îc ®é s©u
cã thay ®æi hay kh«ng th× kh«ng tr¶ lêi ë ®iÓm 3.9.3 vµ 3.9.4.
3.9.2 Ph©n cÊp theo chiÒu s©u
ChiÒu s©u hiÖn t¹i ®−îc giíi thiÖu khi thùc hiÖn m« t¶ ®Êt
6
TCVN 6857 : 2001
a) ®· quan s¸t - ®· ®o.

b) ®· ®−îc −íc ®o¸n
0 Kh«ng quan s¸t thÊy

1 0 m ®Õn 0,25 m.
2 > 0,25 m vµ ≤ 0,50m.
3 > 0,50 m vµ ≤1,00m.
4 > 1,00 m vµ ≤ 1,50 m.
5 > 1,50 m.
3.9.3 Ph©n cÊp ®é s©u tèi thiÓu xuÊt hiÖn møc n−íc ngÇm
a) ®· ®−îc quan s¸t hoÆc ®· ®−îc ®o.
b) ®· ®−îc −íc ®o¸n.
0 kh«ng biÕt.
1 0 m ®Õn 0,25 m.
2 > 0,25 m vµ ≤ 0,50 m.
3 > 0,50 m vµ ≤ 1,00 m.
4 >1,00 m vµ ≤ 1,50 m.
5 >1,50 m.
3.9.4 Ph©n cÊp ®é s©u tèi ®a xuÊt hiÖn møc n−íc ngÇm
a) ®· ®−îc quan s¸t hoÆc ®· ®o
b) ®· ®−îc −íc ®o¸n.
0 kh«ng biÕt
1 0 m ®Õn 0,25 m.
2 > 0,25 m vµ ≤ 0,50 m.
3 > 0,50 m vµ ≤ 1,00 m.
4 >1,00 m vµ ≤ 1,50 m.
5 >1,50 m.
3.9.5 B¶n chÊt cña n−íc
§¸nh gi¸ chung kh«ng cã tham kh¶o vÒ gi¸ trÞ ng−ìng cña muèi hoµ tan hoÆc cña ®é dÉn ®iÖn hoÆc
gi¸ trÞ ph©n tÝch « nhiÔm hoÆc nhiÔm bÈn.
S = mÆn
B = n−íc lî
F = ngät
P = « nhiÔm hoÆc nhiÔm bÈn
7
TCVN 6857 : 2001
Cã thÓ kÕt hîp SP, BP hoÆc FP.
4 H×nh d¹ng bÒ mÆt
4.1 PhÇn tr¨m cña mÆt ®Êt bÞ chiÕm bëi ®¸ nh« lªn hoÆc bÒ mÆt cã lo¹i vËt liÖu phi tù
nhiªn (vÝ dô ë vïng c«ng nghiÖp)
Chó thÝch: So s¸nh víi çc phÇn ë phô lôc C.
0 Kh«ng: 0%.
1 RÊt Ýt: > 0 % vµ ≤ 2 %.
2 Ýt: > 2 % vµ ≤ 5 %.
3 Trung b×nh: > 5 % vµ ≤ 15 %.
4 NhiÒu: >15 % vµ ≤ 40 %.
5 RÊt nhiÒu: > 40 % vµ ≤ 80 %.
6 §a sè: > 80 %.
7 Kh«ng quan s¸t thÊy, kh«ng biÕt.
4.2 DÊu hiÖu cña xãi mßn hay båi ®¾p
Nh÷ng ph©n cÊp ®−îc ®−a ra dùa trªn chñng lo¹i xãi mßn (hoÆc båi ®¾p) hiÖn t¹i chø kh«ng ph¶i
dùa trªn xãi mßn (hoÆc båi ®¾p) trong qu¸ khø hoÆc t−¬ng lai.
0 Kh«ng cã dÊu hiÖu.
1 Xãi mßn theo líp.
2 Xãi mßn kiÓu r·nh nhá.
3 Xãi mßn kiÓu m¸ng lín.
4 Xãi mßn do giã.
5 Tr−ît ®Êt.
6 L¾ng ®äng do n−íc.
7 L¾ng ®äng do giã.
5 Çc lo¹i ®Êt nãi chung
5.1 HÖ thèng ph©n cÊp ®Êt ®−îc sö dông
Ghi râ ®· sö dông hÖ thèng ph©n cÊp ®Êt nµo: FAO, Mü, Ph¸p, §øc, Anh, xø Wales, ...
8
TCVN 6857 : 2001
5.2 Lo¹i ®Êt chiÓu theo hÖ thèng ph©n cÊp ®· sö dông
VÝ dô Albic luvisol; Uderts; Planosol typique; ...
Phô lôc A cung cÊp danh s¸ch tªn lo¹i ®Êt tham kh¶o trong chØ dÉn cña b¶n ®å ®Êt.
5.3 Çch gäi tªn tÇng ®Êt ®−îc sö dông
Ghi l¹i çch gäi tªn tÇng ®Êt sö dông, vÝ dô FAO (1990) Sæ tay ®iÒu tra ®Êt, USDA CÈm nang No.18
(1993); Tham chiÕu thæ nh−ìng (1995, Ph¸p); hoÆc hÖ thèng ®Þa ph−¬ng kh¸c.
Nh− vÝ dô sau, hÖ thèng cña FAO vÒ gäi tªn tÇng ®Êt (1990) ®−îc tr×nh bµy ë phô lôc B vµ cã thÓ sö
dông lµm tham chiÕu nÕu nh− kh«ng cã çch gäi tªn tÇng ®Êt cña vïng hay ®Þa ph−¬ng.
5.4 Sù kÕ tiÕp cña çc tÇng ®Êt
Ghi l¹i sù liªn tôc cña tÇng ®−îc m« t¶ trong phÉu diÖn.
VÝ dô A-E - Bt - C.
Mçi mét tÇng sÏ t¸ch rêi khái tÇng kÕ tiÕp vµ/hoÆc tÇng tr−íc nã b»ng mét g¹ch ngang.
TÇng chøa vËt liÖu nh©n t¹o (vÝ dô bª t«ng, kim lo¹i vµ vËt liÖu nhiÔm bÈn) ph¶i ®−îc kÓ ®Õn trong
sù liªn tôc.
5.5 B¶n chÊt th¹ch häc cña ®¸ mÑ
B¶n chÊt th¹ch häc cña mét lo¹i hay nhiÒu lo¹i ®¸ mÑ ph¶i ®−îc chØ dÉn râ rµng. NÕu nh− cã nhiÒu
lo¹i ®¸ th× viÕt tªn cña ph©n lo¹i ®¸ vµ chØ dÉn tr−íc trong ngoÆc ®¬n ®é s©u xuÊt hiÖn lo¹i ®¸ ®ã,
tÝnh b»ng mÐt.
VÝ dô (0) ®¸ hoµng thæ/(0,30) sái/(2,00) ®¸ granit.
6 M« t¶ tÇng ®Êt
6.1 Sè thø tù tÇng ®Êt
TÇng ®Êt ®−îc ®¸nh sè tõ 1 ®Õn n, t¹i mçi ®iÓm kÓ tõ bÒ mÆt.
6.2 §é s©u
Ghi l¹i ®é s©u trung b×nh vµ ph¹m vi ®é s©u b¾t ®Çu xuÊt hiÖn vµ kÕt thóc tÇng, tÝnh b»ng mÐt.
Sè 0 bao giê còng t−¬ng øng víi mÆt ®Êt. TÇng h÷u c¬ cña x¸c kh«ng ph©n huû ph¶i ®−îc ®¸nh dÊu
lín h¬n 0, ®øng tr−íc víi dÊu +.
9
TCVN 6857 : 2001
6.3 B¶n chÊt cña ®−êng ph©n tÇng
1 Ph¼ng
§−êng ranh giíi lµ mÆt b»ng kh«ng cã sù gå ghÒ hoÆc cã rÊt Ýt.
2 L−în sãng
§−êng ranh giíi gîn sãng, chç lâm cña sãng nhá h¬n lµ ®é réng cña sãng.
3 Kh«ng cã qui t¾c
§−êng ranh giíi gîn sãng, chç lâm cña sãng lín h¬n ®é réng cña nã.
4 Ng¾t qu·ng
Mét hoÆc c¶ hai tÇng ®Êt hoÆc líp t¸ch biÖt nhau b»ng ®−êng ranh giíi kh«ng liªn tôc vµ ®−êng
ranh giíi ®øt khóc.
6.4 §¸nh gi¸ tr¹ng th¸i Èm
Môc ®Ých cña phÇn nµy lµ chØ ra ®−îc nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Ó tiÕn hµnh çc quan s¸t kh¸c vµ ®−a ra mét
vµi chØ dÉn ®Ó x¸c ®Þnh tr¹ng th¸i Èm cña ®Êt t¹i thùc ®Þa.
T¹i th−c ®Þa rÊt khã ®¸nh gi¸ trùc tiÕp hµm l−îng n−íc cña ®Êt, v× víi mét thÓ tÝch n−íc nh− nhau ë
trong çc lo¹i ®Êt kh¸c nhau l¹i t¹o ra nh÷ng biÓu hiÖn kh¸c nhau tuú thuéc vµo b¶n chÊt vµ kÝch
th−íc çc lç, b¶n chÊt h÷u c¬, thµnh phÇn c¬ giíi, ®é xèp,...
Bëi vËy cho nªn cÇn quan s¸t tr¹ng th¸i Èm t¹i thùc ®Þa, nã liªn quan trùc tiÕp ®Õn l−îng n−íc trong
®Êt. §Ó x¸c ®Þnh tr¹ng th¸i Èm cã lÏ cÇn thiÕt ph¶i cã nh÷ng kiÓm tra ®Ó hiÖu chuÈn sù ph©n tÝch ®é
Èm.
1 Kh«
Hµm l−îng n−íc Ýt h¬n ®é Èm cßn l¹i ë ®é Èm c©y hÐo.
Trong tr−êng hîp ®Êt dÝnh (hµm l−îng sÐt th−êng lín h¬n 17%) cã thÓ dÉn ®Õn çc tÝnh chÊt sau
cña ®Êt: cøng, kh«ng dÎo, ®Êt chuyÓn mµu tèi khi cho n−íc vµo.
Trong tr−êng hîp ®Êt kh«ng dÝnh, hµm l−îng sÐt nhá h¬n 17% cã thÓ dÉn ®Õn çc tÝnh chÊt sau cña
®Êt: ®Êt mµu s¸ng, gÆp n−íc th× chuyÓn sang mµu tèi h¬n; bôi.
2 H¬i Èm
Hµm l−îng n−íc trong giíi h¹n søc chøa Èm ®ång ruéng vµ ®é Èm c©y hÐo.
Trong tr−êng hîp çc mÉu ®Êt dÝnh (h¬n 17% sÐt) th−êng dÉn ®Õn çc tÝnh chÊt sau: kÕt dÝnh tõng
phÇn, vì vôn khi vª thµnh sîi dµy 3 mm, mµu ®Êt h¬i tèi khi cho n−íc vµo.
Trong tr−êng hîp ®Êt kh«ng kÕt dÝnh (hµm l−îng sÐt nhá h¬n 17%) cã thÓ dÉn ®Õn çc tÝnh chÊt sau
cña ®Êt: mµu ®Êt trë nªn h¬i tèi khi cã n−íc.
10
TCVN 6857 : 2001
3 Èm
§é Èm cña ®Êt gÇn b»ng søc chøa Èm ®ång ruéng, kh«ng cã n−íc tù do.
Trong tr−êng hîp mÉu kÕt dÝnh, nghÜa lµ hµm l−îng sÐt lín h¬n 17% cã thÓ dÉn ®Õn çc tÝnh chÊt
sau: cã thÓ vª thµnh sîi cã ®é dµy 3 mm mµ kh«ng bÞ vì vôn. Khi cho n−íc vµo kh«ng sÉm mµu.
Khi Ðp còng kh«ng cã n−íc tho¸t ra.
Trong tr−êng hîp mÉu kh«ng kÕt dÝnh, th−êng lµ khi hµm l−îng sÐt Ýt h¬n 17 %, cã thÓ dÉn ®Õn tÝnh
chÊt sau: ngãn tay h¬i bÞ −ít khi sê vµo mÉu; kh«ng cã n−íc tho¸t ra tõ lç hæng cña ®Êt khi ®Ëp mÉu
vµo khoan; mÉu kh«ng sÉm mµu khi cho n−íc vµo.
4 RÊt Èm
N−íc tù do lµm b·o hoµ mét phÇn hoÆc tÊt c¶ lç hæng trong ®Êt.
Trong tr−êng hîp mÉu kÕt dÝnh (hµm l−îng sÐt lín h¬n 17 %) cã thÓ cã nh÷ng tÝnh chÊt sau: cã thÓ
vª thµnh sîi víi ®é dµy 3 mm mét çch dÔ dµng, n−íc tho¸t ra khi Ðp mÉu.
Trong tr−êng hîp mÉu kh«ng kÕt dÝnh (hµm l−îng sÐt nhá h¬n 17%) th× cã nh÷ng tÝnh chÊt sau: tay
−ít nhiÒu khi sê vµo mÉu; khi nÐn mÉu th× cã thÓ nh×n thÊy n−íc tho¸t ra.
5 B·o hoµ
N−íc tù do lµm b·o hoµ tÊt c¶ çc lç hæng.
Trong tr−êng hîp mÉu kÕt dÝnh (hµm l−îng sÐt lín h¬n 17 %) cã thÓ dÉn ®Õn nh÷ng tÝnh chÊt sau:
nh·o, khi nÐn mÉu ch¶y qua ngãn tay.
Trong tr−êng hîp mÉu kh«ng kÕt dÝnh (hµm l−îng sÐt Ýt h¬n 17 %) cã thÓ dÉn ®Õn tÝnh chÊt: n−íc
tho¸t ra mét çch dÔ dµng, mÉu th−êng ch¶y.
6 NgËp n−íc
BÒ mÆt cña ®Êt ngËp trong n−íc.
§iÒu nµy chØ ¸p dông cho tÇng ®Êt trªn cïng.
6.5 MÇu cña tÇng ®Êt
§−îc x¸c ®Þnh b»ng çch so s¸nh víi b¶ng mµu Munsell khi ®é Èm mÉu ®Êt ë tr¹ng th¸i "Èm".
6.6 VÕt
6.6.1 Sù phong phó cña çc vÕt
Sù phong phó cña çc vÕt ®−îc m« t¶ b»ng b¶ng ph©n lo¹i theo phÇn tr¨m nh÷ng vÕt trªn bÒ mÆt.
Chó thÝch: Khung ®¸nh gi¸ ë phô lôc C.
0 Kh«ng cã: 0%.
1 RÊt Ýt: > 0% vµ ≤ 2 %.
11
TCVN 6857 : 2001
2 Ýt: > 2% vµ ≤ 5 %.
3 Trung b×nh: > 5% vµ ≤ 15 %.
4 NhiÒu: > 15 % vµ ≤ 40 %.
5 RÊt nhiÒu: > 40 %.
6.6.2 MÇu
NÕu cã thÓ th× ph¶i m« t¶ theo b¶ng mµu Munsell.
6.7 §¸nh gi¸ hµm l−îng h÷u c¬
ViÖc x¸c ®Þnh hµm l−îng h÷u c¬ t¹i thùc ®Þa gÆp nhiÒu khã kh¨n vµ ®ßi hái ph¶i cã kinh nghiÖm t¹i
chç nh−ng viÖc ®¸nh gi¸ nµy rÊt quan träng, ®Æc biÖt trong mèi liªn hÖ víi viÖc ®¸nh gi¸ çc biÕn sè
kh¸c vÒ ®Êt.
0 Kh«ng cã: 0 %.
1 ThÊp: > 0% vµ ≤ 1 %.
2 Trung b×nh: > 1% ≤ 5 %.
3 H¬i cao: > 5% ≤ 10 %.
4 Cao: > 10% ≤ 25 %.
5 RÊt cao: > 25 %.
6 Kh«ng x¸c ®Þnh
6.8 Thµnh phÇn c¬ giíi
Çc lo¹i thµnh phÇn c¬ giíi sau ®©y cã thÓ nhËn biÕt mét çch t−¬ng ®èi ë thùc ®Þa dùa trªn mµu
s¾c, h×nh d¹ng.v.v ... cña ®Êt.
6.8.1 M« t¶ biÓu ®å thµnh phÇn c¬ giíi
Tªn cña tam gi¸c thµnh phÇn c¬ giíi ®−îc sö dông vµ tû lÖ chia cÊp h¹t ®−îc tr×nh bµy kh«ng m·
ho¸ bao gåm c¶ cÊp lo¹i çt.
VÝ dô tam gi¸c FAO. Çt th« = 630 µm ®Õn 1250 µm, çt mÞn = v.v...
Mét vµi mÉu tam gi¸c thµnh phÇn c¬ giíi ®−îc tr×nh bµy ë phô lôc D.
6.8.2 §¸nh gi¸
Chó ý r»ng thµnh phÇn c¬ giíi lµ çch ®¸nh gi¸ thñ c«ng ®−îc tiÕn hµnh ë thùc ®Þa. Nã hoµn toµn
kh¸c víi " thµnh phÇn cÊp h¹t" ®−îc thùc hiÖn trong phßng thÝ nghiÖm. Mét chØ dÉn ng¾n ®Ó kiÓm tra
thµnh phÇn c¬ giíi ®−îc giíi thiÖu ë phô lôc E.
12
TCVN 6857 : 2001
§©y lµ ®¸nh gi¸ thµnh phÇn c¬ giíi cña ®Êt mÞn cña çc tÇng ®Êt (kÝch th−íc h¹t < 2 mm).
CÊp c¬ giíi ®−îc ®¸nh gi¸ thñ c«ng cã thÓ kh¸c víi cÊp c¬ giíi x¸c ®Þnh tõ kÕt qu¶ ph©n tÝch thµnh
phÇn cÊp h¹t.
6.9 Thµnh phÇn th«
Thµnh phÇn th« t−¬ng øng víi cÊp h¹t ®Êt cã kÝch th−íc ≥ 2 mm (v× ®èi nghÞch víi ®Êt mÞn).
6.9.1 Sù phong phó thµnh phÇn th« (% thÓ tÝch cña cÊp h¹t)
Chó thÝch: BiÓu ®å so s¸nh tr×nh bµy ë phô lôc C .
0 Kh«ng cã: 0%.
1 RÊt Ýt: > 0% vµ ≤ 2 %.
2 Ýt: > 2% vµ ≤ 5 %.
3 Trung b×nh: > 5% vµ ≤ 15 %.
4 NhiÒu: > 15% vµ ≤ 40 %.
5 RÊt nhiÒu: > 40% vµ ≤ 80 %.
6 ChiÕm −u thÕ: > 80%.
6.9.2 KÝch th−íc
1 0 cm ®Õn ≤ 2 cm
2 > 2 cm vµ ≤ 7,5 cm
3 > 7,5 cm vµ ≤ 12 cm
4 > 12 cm vµ ≤ 25 cm
5 > 25 cm.
Mçi mét quèc gia cã thÓ sö dông ng«n ng÷ quèc gia hoÆc ®Þa ph−¬ng ®Ó ®Æt tªn cÊp ®Êt.
6.9.3 B¶n chÊt ®¸
ViÕt thËt râ rµng mét hoÆc nhiÒu tªn lo¹i ®¸ cña çc h¹t th«.
6.10 Muèi cacbonat vµ sù sñi bät
6.10.1 C−êng ®é sñi bät
Thµnh phÇn cacbonat ®−îc ®¸nh gi¸ ë thùc ®Þa dùa trªn ph¶n øng nh×n thÊy vµ nghe thÊy ®−îc cña
CO 2 bay ra khi sö dông dung dÞch axit clohydric lo·ng 1/10 (V/V). ë ®©y cacbonat nghÜa lµ canxi
cacbonat vµ magiª cacbonat.
13
TCVN 6857 : 2001
C−êng ®é sñi bät vµ tèc ®é CO 2 tho¸t ra ®−îc x¸c ®Þnh kh«ng nh÷ng b»ng hµm l−îng cacbonat mµ
cßn phô thuéc vµo lo¹i lç hæng, hµm l−îng n−íc cña mÉu vµ sù ph©n bè CO 2 trong ®Êt vµ phô thuéc
c¶ vµo lo¹i hîp chÊt cacbonat.
NÕu so s¸nh víi cacbonat ®−îc ph©n bè ®Òu mÞn, sù cã mÆt cña çc h¹t cacbonat th−êng dÉn tíi
viÖc ®¸nh gi¸ qu¸ cao cña hµm l−îng.
Sù cã mÆt cña kho¸ng canxit (CaCO 3 ) gãp phÇn gi¶i phãng nhanh CO 2 vµ qu¸ tr×nh nµy l¹i bÞ c¶n
trë bëi sù cã mÆt cña kho¸ng ®ol«mit [CaMg(CO 3 ) 2 ] hoÆc siderit (FeCO 3 ) tuú thuéc vµo hµm l−îng
cña chóng.
Sù tån t¹i cña kho¸ng siderit cã thÓ nhËn biÕt ®−îc nhê sù biÕn ®æi sang mµu vµng.
Nãi chung, thö HCl cho phÐp ®¸nh gi¸ phÇn tr¨m çcbonat chØ khi ng−êi lÊy mÉu cã kinh nghiÖm
®¸ng kÓ trong lÜnh vùc nµy hoÆc víi nh÷ng chÊt, vËt liÖu t−¬ng tù.
0 Kh«ng sñi bät
Kh«ng nh×n thÊy vµ kh«ng nghe thÊy sñi bät.
§iÒu nµy t−¬ng øng víi sù kh«ng cã mÆt cña çcbonat (CaCO 3 ).
1 Sñi bät nhÑ
Nghe thÊy tiÕng sñi vµ quan s¸t ®−îc vÕt bät sau vµi gi©y.
§iÒu nµy t−¬ng øng víi phÇn tr¨m cacbonat nhá h¬n 2%.
2 Sñi bät trung b×nh
Nh×n thÊy bong bãng th−êng bÞ gi÷ l¹i ë çc h¹t ®Êt riªng rÏ.
Th−êng th× ®iÒu nµy t−¬ng øng víi hµm l−îng cacbonat trong kho¶ng tõ 2% ®Õn 7%.
3 Sñi bät m¹nh
Çc bong bãng t¹o thµnh líp máng t−¬ng ®èi liªn tôc.
Th−êng th× ®iÒu nµy t−¬ng øng víi hµm l−îng cacbonat trong kho¶ng tõ 7% ®Õn 25%.
4 Sñi bät cùc m¹nh
Ph¶n øng m¹nh; bong bãng t¹o thµnh mét líp v¸ng dµy mét çch nhanh chãng.
Th−êng th× ®iÒu nµy t−¬ng øng víi hµm l−îng cacbonat trªn 25%.
6.10.2 §Þnh vÞ sù sñi bät
1 Tr−êng hîp chung
C¶ khèi (kÝch th−íc h¹t < 2 mm) bao gåm çc phÇn mÞn vµ th« ®Òu ph¶n øng víi axit.
2 Sñi bät ë phÇn mÞn
Sù sñi bät h¹n chÕ ë chÊt nÒn mÞn.
14
TCVN 6857 : 2001
3 Sñi bät ë çc phÇn tö th«.
Sù sñi bät h¹n chÕ ë çc phÇn tö th«.
4 Kh«ng x¸c ®Þnh
6.11 Çc d¹ng cÊu tróc chÝnh
Mét vµi d¹ng cÊu tróc ®−îc tr×nh bµy ë phô lôc F.
§iÒu quan träng lµ ghi l¹i kÝch th−íc cña çc thµnh phÇn cÊu t¹o ( tÝnh b»ng centimet).
0 Liªn tôc hoÆc c¶ khèi
KÕt dÝnh kh«ng cã cÊu tróc
1 H¹t ®¬n
Khèi kh«ng kÕt dÝnh cña çc h¹t riªng biÖt
2 Sîi hoÆc líp
CÊu tróc riªng cña tÇng h÷u c¬, trong ®ã tµn d− thùc vËt cã cÊu tróc sîi (vÝ dô h×nh kim) hoÆc cÊu
tróc líp (vÝ dô l¸ c©y) ®−îc nhËn biÕt dÔ dµng.
3 Trßn, cÇu
M¶nh hoÆc viªn lµ s¶n phÈm do ho¹t ®éng cña ®éng vËt ®Êt, cã thÓ cã tû träng nhá vµ cã thÓ ®−îc
m« t¶ cÊu tróc xèp.
4 Khèi
Nh÷ng khèi lËp ph−¬ng hoÆc ®a diÖn cã bÒ mÆt ph¼ng hoÆc h¬i trßn vµ ba kÝch th−íc gÇn gièng
nhau.
5 L¨ng kÝnh hoÆc h×nh trô
Thµnh phÇn cÊu tróc bÒ mÆt cã gãc c¹nh hoÆc h¬i trßn, kÝch th−íc theo ph−¬ng th¼ng ®øng lín h¬n
nhiÒu so víi kÝch th−íc theo ph−¬ng n»m ngang.
Khi phÇn ®Ønh cña cÊu tróc h¬i trßn th× cÊu tróc ®−îc m« t¶ lµ cÊu tróc h×nh trô.
6 Ph¼ng hoÆc nhiÒu líp ph¼ng song song
§©y lµ lo¹i cÊu tróc cã çc mÆt ph¼ng song song chiÕm −u thÕ.
Khi çc mÆt ph¼ng n»m ngang th× cÊu tróc ®−îc gäi lµ ph¼ng.
Khi çc mÆt song song ®−îc t¹o thµnh do tæ chøc ®¸ th× cÊu tróc ®−îc coi lµ "cÊu tróc ®¸".
7 §¸
Çc cÊu tróc ®¸ ®−îc b¶o toµn ë tÇng C hoÆc R (vÝ dô: ®¸ phiÕn hoÆc çt kÕt dÝnh b¸nh bÞ phong
ho¸).
Chó thÝch: Xem phô lôc B vÒ m« t¶ tÇng .
15
TCVN 6857 : 2001
6.12 §é chÆt
§é chÆt ®−îc ®¸nh gi¸ b»ng viÖc thö b»ng dao, ph−¬ng ph¸p nµy phô thuéc vµo tr¹ng th¸i Èm (xem
6.4). V× vËy cho nªn tr¹ng th¸i Èm cÇn ®−îc ghi l¹i tr−íc.
1 MÒm
VËt liÖu kh«ng chÆt, l−ìi dao dÔ dµng xuyªn qua.
2 H¬i chÆt
CÇn ph¶i t¸c dông mét lùc nhÑ ®Ó c¾m dao vµo ®Êt.
3 ChÆt
Dao kh«ng xuyªn ®−îc vµo ®Êt mÆc dï cã t¸c dông mét lùc kh¸ m¹nh.
4 RÊt chÆt
Kh«ng thÓ ®©m dao vµo ®Êt qu¸ vµi milimÐt.
6.13 §¸nh gi¸ ®é xèp toµn phÇn
ChØ sè toµn bé thÓ tÝch rçng tÊt c¶ çc kÝch th−íc ®−îc ®¸nh gi¸ cho mét tÇng ®Êt (bÒ mÆt phÉu
diÖn).
§é rçng toµn phÇn sÏ cho phÐp ®¸nh gi¸ ®−îc ®é xèp cña ®Êt, bao gåm c¶ nh÷ng chç t¹o bëi çc rÔ
c©y chÕt hoÆc chç rÔ c©y bÞ ph©n huû hoµn toµn.
§¸nh gi¸ b»ng phÇn tr¨m thÓ tÝch
0 Kh«ng xèp: 0 % ®Õn ≤ 2 %.
1 ThÊp: > 2% vµ ≤ 5 %.
2 Trung b×nh: > 5% vµ ≤ 15 %.
3 Cao: >15% vµ ≤ 40 %.
4 RÊt cao: > 40 %.
5 Nh×n thÊy ®−îc lµ xèp, nh−ng kh«ng ®Þnh l−îng ®−îc.
6 §é xèp kh«ng ®−îc ghi l¹i.
6.14 RÔ c©y
6.14.1 KÝch th−íc (®−êng kÝnh)
1 RÊt nhá: < 0,5 mm.
2 Nhá: > 0,5 mm vµ ≤ 2 mm
3 Trung b×nh : > 2mm vµ ≤ 5 mm.
16
TCVN 6857 : 2001
4 Th«: > 5mm.
6.14.2 §é phong phó rÔ c©y
§é phong phó rÔ c©y ®−îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së trung b×nh sè rÔ, ®èi víi tõng lo¹i rÔ, trªn diÖn tÝch
tÝnh b»ng deximet vu«ng (th«ng th−êng ®©y lµ sè trung b×nh trªn mét sè deximet vu«ng). BÒ mÆt
kh¶o s¸t ph¶i mÒm vµ ph¶i cã bÒ mÆt th¼ng ®øng.
Trong tr−êng hîp tÇng ®Êt qu¸ máng, kh«ng thÓ sö dông ®−îc ®å thÞ deximet vu«ng th× ®é phong
phó rÔ c©y ®−îc tÝnh dùa trªn sè rÔ c©y, ®èi víi tõng lo¹i rÔ tÝnh trªn chiÒu dµi 50 cm theo h−íng
n»m ngang cña bÒ mÆt kh¶o s¸t vµ tÝnh theo chiÒu s©u trung b×nh gi÷a n¬i b¾t ®Çu vµ kÕt thóc cña
tÇng ®Êt (hoÆc ®Õn ®¸y cña hè).
0 Kh«ng cã rÔ
1 RÊt Ýt: 1 ®Õn 20 rÔ/dm 2 , hoÆc Ýt h¬n 4 rÔ trªn 50 cm chiÒu dµi.
2 Ýt: 20 ®Õn 50 rÔ/dm 2 , hoÆc 4 ®Õn 8 rÔ trªn 50 cm chiÒu dµi.
3 Trung b×nh: 50 ®Õn 200 rÔ/dm 2 , hoÆc 8 ®Õn 16 rÔ trªn 50 cm chiÒu dµi.
4 NhiÒu: > 200 rÔ/dm 2 , hoÆc nhiÒu h¬n 16 rÔ trªn 50 cm chiÒu dµi.
6.15 MËt ®é lç giun (tÝnh b×nh qu©n sè l−îng trªn diÖn tÝch 1 deximet vu«ng).
0 Kh«ng cã lç giun
1 Ýt: < 1/dm 2 trªn bÒ mÆt th¼ng ®øng cña tÇng ®Êt.
2 Trung b×nh: 1 ®Õn 2/dm 2 .
3 NhiÒu: > 2/dm 2 .
17
TCVN 6857 : 2001
Phô lôc A
(tham kh¶o)
§¬n vÞ ®Êt chÝnh cña chó gi¶i ®· chØnh lý cho b¶n ®å vÒ ®Êt cña ThÕ giíi
(FAO/UNESCO, 1988)
B¶ng A.1 cña phô lôc nµy tr×nh bµy danh môc ®Êt tham chiÕu ®−îc sö dông trong chó gi¶i b¶n ®å
®Êt. Tuy nhiªn, còng cã thÓ sö dông lo¹i chó gi¶i kh¸c hoÆc hÖ d÷ liÖu tham kh¶o kh¸c tu©n thñ víi
thãi quen tõng quèc gia hoÆc vïng.
18
TCVN 6857 : 2001
19
TCVN 6857 : 2001
Phô lôc B
(tham kh¶o)
Gäi tªn tÇng ®Êt - VÝ dô cña hÖ ph©n lo¹i FAO (1990)
B.1 Kh¸i qu¸t
ViÖc ®Þnh tªn tÇng ®Êt theo qui ®Þnh cña FAO gåm mét hoÆc hai ch÷ in ®Æc tr−ng cho tÇng ®Êt chÝnh
vµ ë phÝa d−íi cã mét tiÕp ®Çu ng÷ ®Ó ph©n biÖt tÇng phô, cã hoÆc kh«ng cã ®u«i sè. §Ó tr×nh bµy
vµ hiÓu râ vÒ m« t¶ phÉu diÖn ®Êt cÇn thiÕt ph¶i cã çc ký hiÖu tÇng ®Êt chÝnh x¸c.
B.2 Çc tÇng ®Êt chÝnh vµ çc líp
Çc ch÷ in H, O, A, B, C vµ R biÓu thÞ cho tÇng chÝnh vµ çc líp ®Êt. Çc ch÷ in lµ ký hiÖu chñ yÕu
vµ ng−êi ta thªm vµo çc tÝnh chÊt kh¸c ®Ó m« t¶ ®Êt. PhÇn lín tÇng ®Êt ®−îc thÓ hiÖn b»ng mét
ch÷ in hoa, mét sè kh¸c cÇn hai ch÷.
HiÖn nay ng−êi ta c«ng nhËn b¶y tÇng ®Êt vµ b¶y líp chÝnh vµ b¶y tÇng chuyÓn tiÕp. Nh÷ng m« t¶
vÒ çc tÇng chÝnh lµ:
a) tÇng hoÆc líp H
Trong tÇng H, vËt liÖu h÷u c¬ chiÕm ®a sè, ®−îc t¹o thµnh do sù tÝch tô çc chÊt h÷u c¬ kh«ng ph©n
huû hoÆc ph©n huû tõng phÇn trªn bÒ mÆt vµ bÒ mÆt nµy cã thÓ n»m d−íi líp n−íc. TÊt c¶ çc tÇng
H ®−îc b·o hoµ n−íc trong mét thêi gian dµi hoÆc tr−íc ®ã còng ®· ®−îc b·o hoµ n−íc cho dï lóc
nµy chóng ®−îc rót hÕt n−íc b»ng ph−¬ng ph¸p nh©n t¹o. TÇng H cã thÓ ë ngay trªn mÆt líp ®Êt
kho¸ng hoÆc ë ®é s©u nÕu nh− nã bÞ vïi lÊp.
b) tÇng hoÆc líp O
VËt liÖu h÷u c¬ chiÕm −u thÕ ë líp nµy, vÝ dô nh− l¸, l¸ kim, rªu, t¶o, nÊm,... chóng ch−a bÞ ph©n
huû hoÆc bÞ ph©n huû tõng phÇn ®−îc tÝch tô ë bÒ mÆt, çc líp nµy cã thÓ n»m ë trªn cña líp ®Êt
kho¸ng hoÆc h÷u c¬. TÇng O kh«ng b·o hoµ n−íc trong thêi gian kÐo dµi. PhÇn v« c¬ chiÕm sè
phÇn tr¨m rÊt nhá theo thÓ tÝch vµ nãi chung chóng chiÕm nhá h¬n mét nöa khèi l−îng vËt liÖu.
TÇng O cã thÓ ë trªn bÒ mÆt cña ®Êt kho¸ng hoÆc ë d−íi ®é s©u nµo ®ã nÕu nh− bÞ vïi lÊp. TÇng ®Êt
®−îc t¹o bëi sù båi tÝch vËt liÖu h÷u c¬ vµo ®Êt kho¸ng bªn d−íi kh«ng ph¶i lµ tÇng O, mÆc dï mét
vµi tÇng ®−îc tÝch luü h÷u c¬ theo çch nµy.
c) tÇng A
TÇng ®Êt kho¸ng ®−îc t¹o thµnh trªn bÒ mÆt hoÆc phÝa d−íi tÇng O mµ ë trong ®ã toµn bé hoÆc
phÇn lín cÊu tróc ®¸ ®· biÕn mÊt vµ ®−îc m« t¶ b»ng çc tÝnh chÊt sau:
- sù tÝch tô chÊt mïn ®−îc trén víi phÇn v« c¬ vµ kh«ng thÓ hiÖn tÝnh chÊt cña tÇng E hoÆc tÇng B
[(xem d) vµ e)];
20
TCVN 6857 : 2001
- çc tÝnh chÊt do kÕt qu¶ canh t¸c, ch¨n th¶ hoÆc çc d¹ng t−¬ng tù;
- h×nh th¸i häc kh¸c víi tÇng B hoÆc C liÒn kÒ g©y ra do çc qu¸ tr×nh x¶y ra trªn bÒ mÆt.
NÕu tÇng mÆt cã çc tÝnh chÊt cña c¶ tÇng A vµ E, nh−ng nÐt ®Æc tr−ng c¬ b¶n lµ sù tÝch tô çc vËt
liÖu h÷u c¬ ®· mïn ho¸ th× nã ®−îc xÕp vµo tÇng A.
ë mét sè n¬i nh− nh÷ng n¬i cã khÝ hËu kh«, Êm, tÇng bÒ mÆt kh«ng bÞ x¸o trén, cã mµu Ýt tèi h¬n
tÇng n»m kÒ bªn d−íi vµ chØ chøa mét l−îng nhá chÊt h÷u c¬. TÇng nµy cã h×nh th¸i râ rµng so víi
tÇng C, mÆc dï phÇn kho¸ng cã thÓ bÞ ph©n huû Ýt hoÆc nhiÒu do phong ho¸. VËy mét tÇng nh− vËy
®−îc ký hiÖu lµ A v× nã ë bÒ mÆt.
Çc vÝ dô vÒ tÇng trªn mµ cã thÓ cã cÊu tróc hoÆc h×nh th¸i kh¸c nhau do çc qu¸ tr×nh trªn bÒ mÆt
lµ vertisol, ®Êt ë nh÷ng vïng lón s©u hoÆc lâm s©u víi Ýt th¶m thùc vËt vµ ®Êt ë hoang m¹c. Tuy
nhiªn, phï sa míi hoÆc trÇm tÝch do giã cã sù ph©n tÇng kh«ng râ hoÆc kh«ng ®−îc coi lµ tÇng A trõ
khi ®Êt ®· ®−îc canh t¸c.
d) tÇng E
TÇng ®Êt kho¸ng mµ trong ®ã ®Æc tr−ng chÝnh lµ mÊt sÐt silicat, s¾t, nh«m hoÆc mét vµi tæ hîp cña
chóng cßn l¹i nhiÒu çt vµ çc h¹t limon, vµ trong ®ã toµn bé hay phÇn lín çc cÊu tróc ®¸ nguyªn
thuû bÞ biÕn mÊt.
TÇng E th«ng th−êng, nh−ng kh«ng cÇn thiÕt, nh¹t mÇu h¬n tÇng B bªn d−íi. Trong mét sè ®Êt, mµu
lµ mµu cña çt vµ çc h¹t limon. Nh−ng trong nhiÒu lo¹i ®Êt cã phñ oxit s¾t hoÆc çc thµnh phÇn
phñ kh¸c th× mµu ban ®Çu sÏ bÞ che lÊp. TÇng E ®−îc ph©n biÖt chung nhÊt víi tÇng B bªn d−íi
trong cïng mét phÉu diÖn ®Êt b»ng thang mµu ë gi¸ trÞ cao hoÆc thÊp hoÆc b»ng c¶ hai, b»ng kÕt
cÊu th« hoÆc b»ng tæ hîp cña çc tÝnh chÊt nµy.
TÇng E nãi chung ë gÇn bÒ mÆt ngay d−íi cña tÇng O hoÆc A vµ ë trªn tÇng B, nh−ng ký hiÖu E cã
thÓ ®−îc dïng kh«ng cÇn chó ý ®Õn vÞ trÝ trong phÉu diÖn cña çc tÇng ®Êt, nÕu nh− tÇng ®ã ®¸p
øng ®−îc çc ®Æc tÝnh ®· nªu vµ nã lµ kÕt qu¶ do çc qu¸ tr×nh h×nh thµnh ®Êt.
e) tÇng B
TÇng ®−îc t¹o thµnh bªn d−íi tÇng A, E, O hoÆc H vµ trong ®ã çc ®Æc tÝnh næi bËt lµ sù biÕn mÊt
cña toµn bé hay ®a sè çc cÊu tróc ®¸ ban ®Çu cïng víi mét hay nhiÒu tÝnh chÊt sau:
- tËp trung båi tÝch cña mét hay nhiÒu sÐt silicat, s¾t, nh«m, mïn, cacbonat, th¹ch cao hoÆc silica;
- dÊu vÕt râ cña viÖc di chuyÓn cacbonat;
- tÝch tô cña sesquioxid;
- líp phñ cña sesquioxid t¹o thµnh mµu tÇng ë gi¸ trÞ thÊp h¬n, cao h¬n ë gam mµu vµ cã mµu ®á
h¬n so víi tÇng n»m bªn trªn vµ bªn d−íi kh«ng cã tÝch tô s¾t;
- qu¸ tr×nh biÕn chÊt ®¸ t¹o thµnh sÐt silicat hoÆc gi¶i phãng oxit hoÆc c¶ hai vµ nã t¹o thµnh d¹ng
h¹t, ®¸ hoÆc cÊu tróc t¸n s¾c nÕu sù thay ®æi thÓ tÝch cïng víi sù thay ®æi hµm l−îng n−íc;
21
TCVN 6857 : 2001
- gißn.
TÊt c¶ çc lo¹i tÇng B lµ tÇng kÒ cËn tÇng mÆt. TÇng B lµ nh÷ng líp båi tÝch tËp trung cña cacbonat,
th¹ch cao hoÆc silica mµ nã ®−îc sinh ra tõ qu¸ tr×nh ph¸t sinh häc ®Êt (nh÷ng líp nµy cã thÓ hoÆc
kh«ng bÞ xi m¨ng ho¸) vµ nh÷ng líp gißn cøng cã dÊu vÕt cña sù biÕn chÊt nh− lµ sù tån t¹i cÊu tróc
t¸n s¾c hoÆc sù tÝch tô trÇm tÝch cña sÐt.
Çc vÝ dô vÒ çc líp mµ nã kh«ng ph¶i lµ tÇng B lµ nh÷ng líp mµ trong ®ã mµng sÐt bao phñ çc
phÇn ®¸ hoÆc n»m trªn chÊt l¾ng kh«ng hîp nhÊt, mÆc dï líp mµng nµy ®−îc t¹o thµnh do sù båi
tÝch, trong ®ã cacbonat ®· ®−îc båi tÝch nh−ng kh«ng ®−îc tiÕp tôc víi çc tÇng ph¸t sinh n»m bªn
trªn vµ çc líp bÞ gley ho¸ vµ kh«ng cã sù thay ®æi ph¸t sinh häc nµo kh¸c.
f) tÇng hoÆc líp C
TÇng hoÆc líp, lo¹i trõ ®¸ cøng, mµ nã Ýt chÞu ¶nh h−ëng bëi qu¸ tr×nh ph¸t sinh ®Êt vµ kh«ng cã çc
tÝnh chÊt cña çc tÇng H, O, A, E hoÆc B. TÇng C cã thÓ cã nguån gèc h÷u c¬; mét sè kh¸c cã thÓ lµ
líp silicat hoÆc canxi nh− lµ vá èc, san h« vµ t¶o. VËt liÖu cña líp C cã thÓ gièng hay kh«ng gièng
víi vËt liÖu mµ tõ ®ã ®Êt ®· ®−îc t¹o thµnh. TÇng C cã thÓ bÞ biÕn ®æi ngay c¶ khi kh«ng cã dÊu vÕt
cña qu¸ tr×nh ph¸t sinh ®Êt.
TÇng C bao gåm c¶ nh÷ng chÊt l¾ng ®äng, thùc vËt vµ ®¸ mÑ rêi vµ c¶ nh÷ng vËt liÖu ®Þa chÊt kh¸c
mµ nã sÏ bÞ bë rêi ra trong vµi giê khi nh÷ng m¶nh ph¬i kh« ®−îc ®Ó trong n−íc vµ khi Èm cã thÓ
®µo ®−îc b»ng mai.
Mét sè ®Êt t¹o thµnh tõ vËt liÖu bÞ phong ho¸ m¹nh vµ vËt liÖu nµy kh«ng ®¸p øng ®−îc yªu cÇu ®Ó
gäi lµ tÇng A, E hoÆc B th× ®−îc gäi lµ tÇng C. Nh÷ng thay ®æi kh«ng ®−îc coi lµ ph¸t sinh ®Êt lµ
nh÷ng thay ®æi kh«ng liªn quan víi nh÷ng tÇng ®Êt n»m phÝa trªn. Çc líp cã sù tÝch tô silicat,
cacbonat, hoÆc th¹ch cao thËm chÝ nÕu bÞ cøng l¹i cã thÓ lµ bao gåm trong tÇng C trõ khi líp ®ã bÞ
¶nh h−ëng râ rÖt bëi qu¸ tr×nh ph¸t sinh häc ®Êt th× lµ tÇng B.
g) líp R
§¸ cøng n»m bªn d−íi ®Êt.
Granit, bazan, th¹ch anh vµ ®¸ v«i hoÆc ®¸ çt lµ vÝ dô cña ®¸ t¶ng vµ nã ®−îc gäi lµ R. Çc m¶nh
®¸ kh« cña líp R khi nhóng trong n−íc sÏ kh«ng bë rêi ra trong vßng 24 giê. Líp R cã liªn kÕt bÒn
v÷ng ngay c¶ khi Èm còng kh«ng thÓ ®µo ®−îc b»ng tay mÆc dï nã cã thÓ bÞ vì hay bÞ x−íc. Mét sè
líp R cã thÓ bÞ r¹ch, xÎ víi çc dông cô nÆng. §¸ t¶ng cã thÓ chøa çc vÕt r¹n nh−ng chóng Ýt vµ
nhá ®Õn nçi rÔ c©y kh«ng thÓ th©m nhËp vµo ®−îc. Çc vÕt cã thÓ bÞ bao hoÆc lÊp ®Çy víi ®Êt sÐt vµ
çc vËt liÖu kh¸c.
B.3 TÇng chuyÓn tiÕp
Cã hai lo¹i tÇng chuyÓn tiÕp: mét víi ®Æc tÝnh trung gian gi÷a hai tÇng vµ mét lo¹i víi ®Æc tÝnh cña
hai tÇng xuÊt hiÖn ë nh÷ng phÇn riªng biÖt.
22
TCVN 6857 : 2001
Víi lo¹i tÇng ®Êt næi bËt b»ng tÝnh chÊt cña tÇng chÝnh, nh−ng cã tÝnh chÊt phô cña tÇng kh¸c ®−îc
biÓu thÞ b»ng hai ch÷ çi in hoa nh− AB, EB, BE vµ BC. TÇng cã −u thÕ h¬n ®−îc cho ký hiÖu tr−íc
tÇng mµ tÝnh chÊt cña nã ®Æc tr−ng cho tÇng chuyÓn tiÕp. TÇng AB lµ vÝ dô, cã ®Æc tr−ng cña c¶ hai
tÇng A vµ tÇng B, nh−ng nã gièng A h¬n lµ gièng B.
Mét tÇng ®Êt cã thÓ gäi lµ chuyÓn tiÕp ngay c¶ khi mét trong çc tÇng ®Êt chÝnh h×nh thµnh ra nã
h×nh nh− kh«ng cã mÆt. VÝ dô, tÇng BE cã thÓ ®−îc nhËn ra trong ®Êt kh«ng cßn tÇng E nÕu tÝnh
chÊt cña nã t−¬ng tù víi nh÷ng tÝnh chÊt cña tÇng BE trong ®Êt mµ ngay tÇng E kh«ng bÞ mÊt ®i do
xãi mßn. TÇng AB hoÆc BA cã thÓ ®−îc thõa nhËn n¬i ®¸ t¶ng n»m ngay bªn d−íi tÇng chuyÓn tiÕp.
TÇng BC cã thÓ ®−îc thõa nhËn ngay c¶ nÕu kh«ng cã tÇng C n»m bªn d−íi. Nã lµ sù chuyÓn tiÕp
h−íng tíi mÉu chÊt. TÇng CR cã thÓ ®−îc dïng víi ®¸ bÞ phong ho¸ mµ cã thÓ ®µo ®−îc b»ng mai
mÆc dï rÔ c©y kh«ng thÓ th©m nhËp trõ khi däc theo çc mÆt g·y vì.
Çc tÇng mµ trong ®ã cã çc phÇn riªng biÖt ®−îc nhËn biÕt ®Æc tÝnh cña hai lo¹i tÇng chÝnh ®−îc
biÓu thÞ nh− trªn, nh−ng çc ch÷ in hoa ®−îc t¸ch nhau b»ng dÊu g¹ch chÐo (/), nh− E/B, B/E, B/C
hay C/R. Th«ng th−êng, phÇn lín çc phÇn riªng biÖt cña mét hoÆc nhiÒu thµnh phÇn ®−îc bao
quanh b»ng çc thµnh phÇn kh¸c.
B.4 Çc ®Æc tÝnh phô cña çc tÇng vµ líp chÝnh
Ký hiÖu çc tÝnh chÊt phô vµ çc ph©n biÖt kh¸c cña tÇng chÝnh trªn c¬ së çc ®Æc tr−ng quan s¸t
®−îc cña phÉu diÖn trªn thùc ®Þa vµ ®−îc ¸p dông trong viÖc m« t¶ ®Êt t¹i hiÖn tr−êng. Çc ch÷ çi
th−êng ®−îc dïng ®Ó ký hiÖu lo¹i tÝnh chÊt ®Æc biÖt cña tÇng vµ líp chÝnh.
- b TÇng bÞ vïi
Sö dông ®èi víi ®Êt kho¸ng ®Ó chØ ra kh¶ n¨ng nhËn biÕt çc tÇng ®Êt bÞ vïi víi çc ®iÓm næi bËt
cña tÇng ph¸t sinh mµ nã ®−îc t¹o thµnh tr−íc khi bÞ vïi. Çc tÇng ph¸t sinh nµy cã thÓ hoÆc kh«ng
®−îc t¹o thµnh ë çc vËt liÖu n»m bªn trªn mµ nh÷ng vËt liÖu nµy cã thÓ gièng hoÆc kh«ng gièng
nh− çc vËt liÖu gèc cña ®Êt vïi. Ký hiÖu kh«ng ®−îc dïng trong çc ®Êt h÷u c¬ vµ kh«ng ®−îc
dïng ®Ó ph©n t¸ch líp h÷u c¬ khái líp kho¸ng.
- c KÕt vãn hoÆc côc
BiÓu thÞ cña sù tÝch tô ®−îc coi lµ çc kÕt vãn. B¶n chÊt vµ ®é ®Ëm ®Æc cña sù kÕt vãn ®−îc ®Þnh râ
b»ng çc ký hiÖu kÌm kh¸c vµ trong m« t¶ tÇng ®Êt.
- f TÇng b¨ng
Ký hiÖu çc tÇng ®Êt hoÆc líp mµ cã chøa b¨ng vÜnh viÔn hoÆc lµ l¹nh vÜnh viÔn d−íi 0 o C. Nã kh«ng
®−îc sö dông cho b¨ng theo mïa hoÆc cho líp ®¸ t¶ng (R).
- g Gley
Ký hiÖu tÇng ë ®ã çc vÕt ®èm, v»n riªng biÖt ph¶n ¸nh thay ®æi lu©n phiªn ®iÒu kiÖn oxy ho¸ khö
çc sesquioxid (®−îc g©y ra do ngËp n−íc theo mïa).
23
TCVN 6857 : 2001
§iÒu ®ã t−¬ng ®−¬ng víi sù chia t¸ch s¾t (çc vïng ®−îc giµu lªn vµ nghÌo ®i) cã tÝnh chÊt th−êng
xuyªn trong n¨m, kh«ng tuú thuéc vµo ®iÒu kiÖn Èm ë thêi gian quan s¸t.
- h Sù tÝch tô chÊt h÷u c¬
Ký hiÖu chØ sù tÝch tô chÊt h÷u c¬ trong tÇng kho¸ng. Sù tÝch tô nµy cã thÓ t×m thÊy trªn bÒ mÆt tÇng
hoÆc tÇng d−íi do båi tÝch.
- j TÇng ®èm sinh phÌn
BiÓu thÞ sù cã mÆt cña m«i tr−êng axit m¹nh (vÝ dô sù cã mÆt c©y ®−íc tr−íc ®©y).
- k TÝch tô cacbonat.
Th«ng th−êng lµ canxi cacbonat.
- m Xi m¨ng ho¸ hoÆc cøng.
BiÓu thÞ xi m¨ng ho¸ liªn tôc hoÆc gÇn nh− liªn tôc vµ chØ sö dông cho tÇng cã h¬n 90 % xi m¨ng
ho¸, dï chóng cã thÓ bÞ g·y vì. Líp nµy h¹n chÕ rÔ c©y ®©m vµo ®−îc trõ khi bÞ nøt vì.
TÝnh tréi ®¬n cña t¸c nh©n xim¨ng ho¸ cã thÓ ®−îc biÓu thÞ b»ng ch÷ çi cã kÌm tiÕp tè ®¬n hoÆc
®«i. NÕu tÇng xi m¨ng ho¸ b»ng cacbonat dïng ch÷ "km", b»ng silicat dïng ch÷ " qm", b»ng s¾t
dïng ch÷ "sm", b»ng th¹ch cao dïng ch÷ "ym", b»ng c¶ v«i vµ silicat dïng ch÷ "kqm", b»ng muèi dÔ
tan h¬n th¹ch cao "zm".
- n Sù tÝch tô natri
BiÓu thÞ sù tÝch tô natri.
- o Sù tÝch tô l¾ng cÆn sesquioxid
BiÓu thÞ sù tÝch tô l¾ng cÆn sesquioxid vµ ph©n biÖt víi dïng biÓu t−îng "s" biÓu thÞ sù tÝch tô båi
tÝch cña chÊt h÷u c¬ vµ tæ hîp sesquioxid.
- p Cµy xíi hay sù rèi lo¹n kh¸c
BiÓu thÞ sù rèi lo¹n cña líp bÒ mÆt b»ng sù cµy xíi vµ çc ho¹t ®éng canh t¸c. TÇng h÷u c¬ bÞ rèi
lo¹n ®−îc biÓu thÞ Op hoÆc Hp. TÇng kho¸ng bÞ rèi lo¹n ®−îc biÓu thÞ lµ Ap, Ep, Bp,...
- q Sù tÝch tô silicat
BiÓu thÞ sù tÝch tô cña silicat thø cÊp. NÕu silicat lµm ®«ng cøng líp vµ sù xim¨ng ho¸ ®−îc tiÕp tôc
hoÆc gÇn nh− tiÕp tôc, th× sö dông "qm".
- r Sù khö m¹nh
TÝnh næi bËt cña sù khö s¾t vµ qu¸ tr×nh di chuyÓn d−íi çc ®iÒu kiÖn ngËp n−íc th−êng xuyªn hoÆc
gÇn nh− th−êng xuyªn. H×nh th¸i bªn ngoµi cã thÓ thay ®æi ®¸ng kÓ trong n¨m trong tr−êng hîp cã
thay ®æi lín m¹ch n−íc ngÇm. Hai tr−êng hîp cã thÓ ®−îc ph©n biÖt:
a) mét sè tÇng t−¬ng øng víi ®iÒu kiÖn ngËp n−íc th−êng xuyªn, çc mµu s¾c ®ång nhÊt nhiÒu
hoÆc Ýt xanh l¬ hoÆc tr¾ng ®Õn ®en hoÆc x¸m víi gam mµu ≤ 2.
24
TCVN 6857 : 2001
b) mét sè tÇng t¹m thêi bÞ oxy ho¸ trë l¹i nÕu sù b·o hoµ n−íc bÞ ng¾t qu·ng trong mét thêi gian
nhÊt ®Þnh. Çc ®èm v»n mµu son (®á vµng, ®á n©u) nh×n thÊy ®−îc ë chç tiÕp xóc víi chç trèng,
víi rÔ c©y vµ ë mét sè bÒ mÆt ®¸. NÕu "r" ®−îc dïng víi "B" , th× qu¸ tr×nh khö ®ång thêi lµm thay
®æi qu¸ tr×nh ph¸t sinh häc ®Êt. NÕu kh«ng cã sù thay ®æi kh¸c xÈy ra, th× tÇng ®−îc ký hiÖu lµ
Cr.
- s Sù tÝch tô, båi tÝch sesquioxide vµ vËt liÖu h÷u c¬
Sö dông "B" ®Ó biÓu thÞ sù tÝch tô cña båi tÝch, chÊt v« ®Þnh h×nh, tæ hîp sesquioxid h÷u c¬ ph©n t¸n,
nÕu gi¸ trÞ vµ gam mµu n©u cña tÇng lín h¬n 3. Ký hiÖu ®−îc dïng kÕt hîp víi "h" nh− Bhs, nÕu c¶
hai thµnh phÇn sesquioxid vµ h÷u c¬ lµ ®¸ng kÓ vµ c¶ hai gi¸ trÞ vµ gam mµu n©u ≤ 3.
- t Sù tÝch tô sÐt silicat
Dïng B hoÆc C ®Ó biÓu thÞ sù tÝch tô sÐt silicat ®· t¹o thµnh trong tÇng ®Êt hoÆc ®· ®−îc di chuyÓn
vµo tÇng do sù båi tÝch hoÆc do c¶ hai. Ýt nhÊt mét sè chøng cø sÏ chØ ra sù tÝch tô cña sÐt d−íi
d¹ng che phñ trªn bÒ mÆt míi h×nh thµnh hoÆc trong çc lç mao qu¶n nh− phiÕn máng hoÆc nh−
çc cÇu nèi gi÷a çc h¹t kho¸ng.
- v Sù cã mÆt cña ®¸ ong
BiÓu thÞ sù cã mÆt cña vËt liÖu giÇu s¾t, nghÌo mïn chÆt hoÆc rÊt chÆt khi Èm vµ trë nªn cøng kh«ng
®¶o ng−îc ®−îc khi bÞ ph¬i ra kh«ng khÝ. Lo¹i nµy sÏ ®−îc gäi lµ ®¸ ong hoÆc x−¬ng ho¸.
- w Sù ph¸t triÓn cña mµu hoÆc cÊu tróc
Sö dông "B" ®Ó biÓu thÞ sù ph¸t triÓn cña mµu hoÆc cÊu tróc hoÆc c¶ hai. Ch÷ B kh«ng ®−îc dïng
®Ó biÓu thÞ cho tÇng chuyÓn tiÕp.
- x §Æc tÝnh gißn cøng
Sö dông ®Ó biÓu thÞ sù ph¸t triÓn cña líp ®Êt cøng, gißn hoÆc dung träng cao. Çc ®iÓm næi bËt nµy
lµ ®Æc tÝnh gißn cøng, tuy nhiªn mét sè tÇng ®−îc ký hiÖu “x” kh«ng cã tÊt c¶ çc tÝnh chÊt cña tÇng
®Êt cøng gißn.
- y Sù tÝch tô th¹ch cao
- Z Sù tÝch tô çc muèi dÔ tan h¬n th¹ch cao.
25
TCVN 6857 : 2001
Phô lôc C
(tham kh¶o)
Çc biÓu ®å ®Ó ®¸nh gi¸ tû lÖ ®èm, v»n, tØ lÖ çc h¹t th«,...
Çc biÓu ®å nµy biÓu thÞ b»ng phÇn tr¨m ®−îc dïng ®Ó ®¸nh gi¸ sù ®a d¹ng theo diÖn tÝch hoÆc thÓ
tÝch cña mét sè yÕu tè (mµu ®en trong biÓu ®å) so víi toµn bé.
H×nh C.1 - Çc biÓu ®å ®Ó ®¸nh gi¸ tØ lÖ ®èm v»n, tØ lÖ h¹t th«,...
26
TCVN 6857 : 2001
Phô lôc D
(tham kh¶o)
Çc vÝ dô vÒ gi¶n ®å thµnh phÇn c¬ giíi
Theo truyÒn thèng cña thµnh phÇn c¬ giíi, tr¸i ®Êt ®−îc ®¸nh gi¸ t¹i thùc ®Þa ®−îc thÓ hiÖn b»ng ®å
thÞ tam gi¸c víi qui −íc sau:
TØ lÖ sÐt + tØ lÖ lim«n + tØ lÖ çt = 100 % ®Êt mÞn
Tam gi¸c cã thÓ lµ ®Òu hoÆc tam gi¸c vu«ng. KÝch th−íc ph©n chia h¹t gi÷a lim«n vµ çt cã thÓ n»m
ë 50 µm hoÆc 60 µm.
Phô lôc nµy ®−a ra nh÷ng vÝ dô kh¸c nhau vÒ tam gi¸c thµnh phÇn c¬ giíi. Kh«ng dÞch tªn líp thµnh
phÇn c¬ giíi ®−îc chØ dÉn mµ ®iÒu quan träng lµ chØ ra ®· sö dông lo¹i tam gi¸c nµo ®Ó ®¸nh gi¸
thµnh phÇn c¬ giíi ®Êt.
H×nh D.1 - VÝ dô vÒ tam gi¸c ®Òu víi sù ph©n chia gi÷a lim«n vµ çt ë 50 µm
(USDA - USA)
27
TCVN 6857 : 2001
H×nh D.2 - VÝ dô vÒ tam gi¸c ®Òu víi sù ph©n chia gi÷a lim«n vµ çt ë 60 µm
(USDA - USA)
H×nh D.3 - VÝ dô tam gi¸c vu«ng víi sù ph©n chia gi÷a lim«n vµ çt ë 50 µm
(GEPPA - France)
28
TCVN 6857 : 2001
Phô lôc E
(tham kh¶o)
X¸c ®Þnh thµnh phÇn c¬ giíi vµ ph©n lo¹i thµnh phÇn c¬ giíi t¹i hiÖn tr−êng
E.1 §Þnh nghÜa
ThuËt ng÷ " thµnh phÇn c¬ giíi " vµ "lo¹i thµnh phÇn c¬ giíi " cho phÐp biÓu thÞ ®Êt t−¬ng øng víi
thµnh phÇn cÊp h¹t (sÐt, thÞt nhÑ (lim«n), çt) sau sù ®¸nh gi¸ b»ng tay t¹i thùc ®Þa. Nã ®−îc x¸c
®Þnh ë thùc ®Þa cho mçi tÇng hoÆc líp ®Êt theo çch kiÓm tra b»ng bÊm ngãn tay hoÆc theo çc ®Æc
tr−ng nh×n thÊy ®−îc. §iÒu ®ã hoµn toµn kh¸c víi "sù ph©n bè thµnh phÇn cÊp h¹t" mµ nã ®−îc rót
ra tõ kÕt qu¶ ph©n tÝch ë phßng thÝ nghiÖm.
E.2 øng dông
ViÖc x¸c ®Þnh thµnh phÇn c¬ giíi ®Êt mÞn, kÕt luËn nh− mét tÝnh chÊt cña ®Êt.
E.3 Çch tiÕn hµnh
VËt liÖu ®Êt mÞn (kÝch th−íc nhá < 2 mm) vµ h¹t th« (®¸) (kÝch th−íc > 2 mm) sÏ ®−îc x¸c ®Þnh theo
E.3.1 vµ E.3.2.
E.3.1 §Êt mÞn
Nh÷ng phÇn ®Êt sÏ ®−îc x¸c ®Þnh theo tiªu chuÈn vµ thµnh phÇn c¬ giíi sÏ ®−îc x¸c ®Þnh b»ng tay
t¹i thùc ®Þa. Ph©n líp thµnh phÇn c¬ giíi th−êng ®−îc x¸c ®Þnh trªn tam gi¸c thµnh phÇn c¬ giíi
biÓu thÞ phÇn tr¨m t−¬ng øng cña sÐt, thÞt vµ çt. Ph©n líp thµnh phÇn c¬ giíi ®−îc chØ ra ë b¶ng
E.4 chØ lµ vÝ dô, mçi mét d¹ng gi¶n ®å thµnh phÇn c¬ giíi cã nh÷ng ph©n líp thµnh phÇn c¬ giíi
riªng cña nã (xem phô lôc D).
E.3.1.1 §Æc ®iÓm vµ tÝnh chÊt cña çc cÊp h¹t nhá
Phô thuéc vµo tØ lÖ cña chóng trong ®Êt, çc cÊp h¹t nhá cã ®Æc tr−ng x¸c thùc vµ nh×n thÊy ®−îc.
a) SÐt (kÝch th−íc h¹t < 0,002 mm)
Khi hµm l−îng sÐt trong ®Êt vµo kho¶ng 17 % (khèi l−îng) trong ®iÒu kiÖn Èm, dÎo vµ dÝnh, ë tØ lÖ
cao h¬n (tõ 35 % khèi l−îng) nã trë thµnh dÎo vµ dÝnh h¬n khi dïng tay nhµo bãp chóng, vµ bÒ mÆt
trë nªn mÒm m¹i h¬n vµ s¸ng h¬n. Tõ 45 % khèi l−îng, çc phÇn h¹t kh¸c chØ ®−îc ph©n biÖt nh− lµ
mét thµnh phÇn thø yÕu.
b) ThÞt nhÑ (lim«n) (kÝch th−íc h¹t tõ 0,002 mm ®Õn 0,050 mm)
C¶m gi¸c mÞn, mÒm m¹i, "gièng xµ phßng" khi Èm, dÝnh tay khi nhµo bãp. Çc phÇn h¹t nh×n thÊy
®−îc ë tØ lÖ kho¶ng 10 % (khèi l−îng) vµ nh×n râ ®−îc ë tØ lÖ trªn 30 % khi sÐt nhá h¬n 25 % (khèi
l−îng).
29
TCVN 6857 : 2001
c) Çt (kÝch th−íc h¹t 0,050 mm ®Õn 2 mm)
Çc h¹t th«, nh×n râ, kh«ng dÝnh tay khi Èm.
E.3.1.2 Nh÷ng chó ý khi x¸c ®Þnh lo¹i thµnh phÇn c¬ giíi
MÉu sÏ ®−îc nghiªn cøu chØ khi −ít hoÆc dÎo. Çc mÉu qu¸ kh« sÏ ®−îc lµm Èm vµ mÉu qu¸ Èm sÏ
®−îc lµm kh« b»ng çch vª trßn (chµ x¸t) gi÷a çc ngãn tay.
Trªn c¬ së çc tµi liÖu vµ çc nghiªn cøu hiÖn cã, çc mÉu kh« th−êng ®−îc coi nh− lµ çc thµnh
phÇn c¬ giíi th«, vµ mÉu −ít ®−îc coi lµ thµnh phÇn c¬ giíi mÞn. PhÇn çt cµng th« th× phÇn çt sÏ
dÔ dµng ®−îc −íc ®o¸n lín h¬n. NÕu ë phÇn çt mÞn cã nhiÒu thµnh phÇn tõ 0,050 mm ®Õn trªn
0,125 mm, vµ nÕu nh÷ng thµnh phÇn nµy cã chøa çc h¹t lèp (vÝ dô mica), th× nã sÏ khã ®Ó ph©n
biÖt víi phÇn thÞt th«.
TØ lÖ CaCO 3 cao h¬n trong phÇn kÝch th−íc h¹t g©y ra sù gi¶m ®é dÝnh vµ dÉn ®Õn −íc ®o¸n qu¸
cao tØ lÖ thÞt nhÑ (lim«n).
Hµm l−îng mïn cao h¬n th−êng dÉn ®Õn viÖc −íc ®o¸n cao tØ lÖ sÐt, nh−ng còng cã thÓ dÉn ®Õn
−íc ®o¸n thÊp tØ lÖ sÐt khi tØ lÖ sÐt cao h¬n 30 % hoÆc 90 % khèi l−îng.
E.3.2 Çc h¹t th«
Çc phÇn th« ®−îc x¸c ®Þnh theo ph−¬ng ph¸p ISO tõ mÉu hoÆc tõ bÒ mÆt hè lâm cña phÉu diÖn.
E.4 X¸c ®Þnh lo¹i thµnh phÇn c¬ giíi cña ®Êt
B¶ng E.1 h−íng dÉn ®Ó x¸c ®Þnh lo¹i thµnh phÇn c¬ giíi.
30
TCVN 6857 : 2001
B¶ng E.1 - X¸c ®Þnh lo¹i thµnh phÇn c¬ giíi cña ®Êt trong ®iÒu kiÖn Èm tù nhiªn
theo çch kiÓm tra b»ng vª tay t¹i thùc ®Þa.
DÝnh - ®µn håi §Æc tÝnh thÊy ®−îc Lo¹i kÕt cÊu
Kh«ng dÝnh; kh«ng dÝnh vµo ngãn tay; Çc phÇn h¹t nhá riªng biÖt nh×n thÊy Çt
kh«ng ®µn håi ®−îc râ rµng,r¸p (çc h¹t mÞn h¬n,kÕt
cÊu sÏ Ýt th« r¸p h¬n)
Kh«ng dÝnh; mµi mßn thµnh bét; mét Çc phÇn h¹t riªng biÖt nh×n râ ®−îc; Çt pha lim«n
sè chÊt dÝnh ë kÏ ngãn tay kh«ng dÎo. mét sè chÊt mÞn
H¬i dÝnh; h¬i bãng; h¹t mÞn dÝnh vµo Çc phÇn h¹t riªng biÖt quan s¸t ®−îc Çt pha thÞt
tay; kh«ng dÔ nÆn, rêi hoÆc bÞ vì vôn râ rµng
khi nÆn
H¬i dÝnh ®Õn dÝnh; dÎo (qu¸nh); khã Çc phÇn h¹t riªng biÖt quan s¸t ®−îc ThÞt pha sÐt vµ
nÆn râ rµng çt ®Õn sÐt pha
çt
Kh«ng dÝnh; dÝnh râ ë kÏ ngãn tay; Bét, gièng ®Êt thÞt, çc phÇn h¹t hoµn ThÞt nhÑ (lim«n)
kh«ng hoÆc khã nÆn toµn kh«ng nh×n thÊy ®−îc vµ kh«ng
râ.
DÝnh võa ph¶i ®Õn dÝnh trung b×nh; Çc phÇn h¹t cña cÊp phèi çt kh«ng ThÞt
dÝnh võa ph¶i; dÝnh ë kÏ ngãn tay hoÆc Ýt nh×n thÊy râ ®−îc; nhiÒu chÊt
mÞn; thµnh bét khi kh«
DÝnh võa ph¶i ®Õn dÝnh trung b×nh; PhÇn çt nh×n râ nhiÒu; cã nhiÒu chÊt ThÞt pha çt
dÝnh; dÎo; cã thÓ l¨n çn máng nh− mÞn
bót ch×; råi trë nªn dÔ gÉy
DÝnh; dÎo; dÔ g·y khi l¨n thµnh sîi Çc h¹t riªng cña cÊp phèi çt kh«ng ThÞt pha lim«n
hoÆc nh×n kh«ng râ; rÊt nhiÒu h¹t mÞn;
t¹o thµnh Ýt bét
DÝnh; dÝnh dÎo qu¸nh; dÎo vµ dÔ l¨n ChØ mét Ýt hoÆc kh«ng cã phÇn çt; ThÞt pha sÐt
thµnh sîi khi Èm; sÏ s¸ng bãng nh×n thÊy ®−îc; nhiÒu h¹t mÞn
DÝnh; dÝnh dÎo qu¸nh; dÎo vµ dÔ l¨n Mét Ýt h¹t çt nh×n thÊy ®−îc vµ râ, SÐt pha çt
thµnh sîi khi Èm; sÏ s¸ng bãng nh−ng nhiÒu h¹t mÞn
h¹t çt l¹i næi trªn bÒ mÆt
RÊt dÝnh víi lim«n/ gièng xµ phßng PhÇn çt kh«ng hoÆc kh«ng nh×n thÊy SÐt pha lim«n (sÐt
râ, nhiÒu h¹t mÞn pha)
DÝnh; rÊt dÎo qu¸nh; dÝnh; cã thÓ l¨n Kh«ng nh×n râ phÇn çt SÐt
thµnh sîi ®Ñp; bÒ mÆt bãng ®Ñp
31
TCVN 6857 : 2001
Phô lôc F
(tham kh¶o)
Mét sè d¹ng cña cÊu tróc ®Êt
1 CÊu tróc thí (cÊu tróc cÇu)

CÊu tróc cÇu/ Spheroidal
2 Granular - h¹t
3 Crumb - viªn
CÊu tróc gãc c¹nh (Angular)
4 Khèi gãc c¹nh
5 Khèi ®a gi¸c
CÊu tróc cét l¨ng trô
6 L¨ng trô ®a gi¸c
7 Cét l¨ng trô
CÊu tróc ph¼ng (planar)
8 PhiÕn
32
TCVN 6857 : 2001
Phô lôc G
(tham kh¶o)
Tµi liÖu tham kh¶o
33
TCVN 6857 : 2001
_________________________
34

TCVN 6857 01

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

TCVN 6857 01

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

tcvn tIªu chuÈn vIÖt nam

TCVN 6857 : 2001

chÊt l−îng ®Êt − Ph−¬ng ph¸p ®¬n

Soil quality − Simplified soil description

TCVN 6857: 2001 do Ban kü thuËt tiªu chuÈn TCVN/TC190

ChÊt l−îng ®Êt − Ph−¬ng ph¸p ®¬n gi¶n ®Ó m« t¶ ®Êt

2 C¸c d÷ liÖu chÝnh

2.1 Sè cña vÞ trÝ/ phÉu diÖn

2.1.1 Sè cña phÉu diÖn

2.1.2 Sè ®iÒu tra hoÆc m· sè

2.2 §Þa ®iÓm

2.2.1 Tªn n−íc (m· ISO)

2.2.2 §¬n vÞ hµnh chÝnh

2.3 To¹ ®é ®Þa lý

2.3.3 §é cao (tÝnh b»ng mÐt)

2.4 Ngµy th¸ng lÊy mÉu hay kh¶o s¸t

2.5.1 Tªn t¸c gi¶

2.5.2 Tªn c¬ quan

2.5.4 §Þa chØ

2.5.5 Sè ®iÖn tho¹i

2.5.7 §Þa chØ e-mail

3 M«i tr−êng cña phÉu diÖn

3.1 T×nh tr¹ng m−a tr−íc ®©y

0 Trong vßng mét th¸ng qua kh«ng cã m−a.

1 Trong vßng mét tuÇn qua kh«ng cã m−a.

2 Trong vßng ba ngµy võa qua kh«ng cã m−a.

6 Kh«ng ®−îc ghi nhËn.

01 Nhµ cöa vµ c¬ së h¹ tÇng.

02 Vïng c«ng nghiÖp (hiÖn nay hoÆc tr−íc ®©y).

03 §ång canh t¸c.

06 Rõng, ®Êt nhiÒu c©y cèi.

11 §Êt phñ tuyÕt hoÆc b¨ng.

12 BÒ mÆt ®¸ hay ®¸ t¶ng.

13 C¸c vïng kh«ng ®−îc sö dông vµ kh«ng ®−îc qu¶n lý kh¸c.

VÝ dô §Êt trång cá; ®Êt vïng má (s¾t).

3.4 ChiÒu dµi s−ên dèc (tÝnh b»ng mÐt)

NÕu ë vïng ®Êt b»ng th× ghi lµ 0.

3.5.1 §é dèc, tÝnh b»ng %.

3.5.2 §é dèc, tÝnh b»ng ®é.

3.6 H−íng s−ên dèc

víi VV = thay ®æi vµ AA = ph¼ng; hoÆc

b) Sö dông ®é víi qui ®Þnh sau:

víi VV = thay ®æi vµ AA = ph¼ng.

3.7 Nguån gèc ®¸ mÑ

05 TrÇm tÝch biÓn

06 Tr«i, tr−ît ng¾n

08 S¶n phÈm phong ho¸

10 §¸ nguån gèc nói löa

13 Nh©n t¸c (vÝ dô ë vïng c«ng nghiÖp)

14 Kh«ng x¸c ®Þnh ®−îc.

3.8 YÕu tè h×nh th¸i häc ®Þa chÊt

(tØ lÖ: 0,1 km)

3.9 Sù hiÖn diÖn vµ ®é s©u mùc n−íc ngÇm

3.9.1 Kh¸i qu¸t

a) ®· quan s¸t hoÆc ®· ®o; hoÆc

3.9.2 Ph©n cÊp theo chiÒu s©u

a) ®· quan s¸t - ®· ®o.

0 Kh«ng quan s¸t thÊy

a) ®· ®−îc quan s¸t hoÆc ®· ®−îc ®o.

b) ®· ®−îc −íc ®o¸n.

a) ®· ®−îc quan s¸t hoÆc ®· ®o

b) ®· ®−îc −íc ®o¸n.

3.9.5 B¶n chÊt cña n−íc