Phuong Phap Giai Nhanh Bai Tap Hoa Hoc

Welcome to http://www.trithucbonphuong.
com
Lời nói đầu.
Nhằm đáp ứng chương trình học và thi trắc nghiệm môn hóa
.Chúng tôi viết chuyên đề các phương pháp giải nhanh các bài
tập hóa học, đưa ra một số các cách giải sai nhằm giúp các em
học sinh khắc sâu bài tập
Bài viết được tác giả nghiên cứu kỉ rất nhiều tài liệu và được biên
soạn lại theo ý của tác giả.
Trong bài viết này tác giả có sử dụng một số t ư liệu của bạn Lê
Phạm Thành, Vũ khắc Ngọc, Cao Thị Thiên An, và một số bài báo
của tác giả khác trên tạp chí hóa học và ứng dụng, cộng với sự
sáng tạo của tác giả.
“Phương pháp không t ự nhiên sinh ra và không t ự nhiên mất đi
mà nó được thừa hưởng từ của người này sang sự sáng tạo của
người khác”
PH¦¥NG PH¸P §å THÞ

I. Néi dung ph¬ng ph¸p
Chóng ta thêng gÆp çc d¹ng bµi tËp CO 2, SO2 t¸c dông víi dung dÞch Ca(OH) 2, Ba(OH) 2
thu ®îc kÕt tña, muèi AlO 2 t¸c dông víi dung dÞch axit thu ®îc kÕt tña lµ nh÷ng bµi
to¸n khã, d¹ng nµy hay ra ®Ó ph©n lo¹i häc sinh trong çc kú thi cao ®¼ng, ®¹i häc.
1. D¹ng 1: CO 2, SO2 t¸c dông víi dung dÞch Ca(OH) 2, Ba(OH) 2 thu ®îc kÕt tña:
+ §iÒu kiÖn: TÝnh n CO2 biÕt n Ca (OH) 2 vµ n CaCO3 ta cã ph¶n øng sau:
CO2 + Ca(OH) 2  CaCO3 + H2O (1)

CaCO3 + CO2 + H2O)  Ca(HCO 3)2 (2)
2CO2 + Ca(OH) 2  Ca(HCO 3)2 (3)
Design and coppyright by Master NGUYEN AI NHAN Tel 0989848791

Welcome to http://www.trithucbonphuong.com
+ Çch vÏ: Tõ trôc x chän hai ®iÓm a vµ 2a, tõ trôc y chän mét ®iÓm a. T¹i ®iÓm a cña
trôc x vµ y kÎ vu«ng gãc vµ chóng giao nhau t¹i ®iÓm A. Tõ A nèi víi to¹ ®é O vµ 2a ta
®îc tam gi¸c. Víi sè mol kÕt tña tõ trôc y c¾t t am gi¸c ë mét hoÆc hai ®iÓm. T¹i ®ã kÎ
vu«ng gãc víi trôc x ta ®îc sè mol CO 2.
CaCO3
x
a
 n Ca (OH) 2  a
CO2 
a n2 2a
 n CaCO3  x
n1 
 n CO2 lµ n1vµ n 2
2. D¹ng 2: Muèi Al 3+ t¸c dông víi dung dÞch kiÒm thu ®îc kÕt tña:
+ §iÒu kiÖn: TÝnh n OH biÕt n Al3 vµ n Al(OH)3 :
Al3+ + 3OH-  Al(OH)3 (1)

Al(OH)3 + OH-  AlO2- + 2H2O (2)
Al3  4OH   AlO 2  2H 2O (3)
+ Çch vÏ: Tõ trôc x chän hai ®iÓm 3a vµ 4a, tõ trôc y chän mét ®iÓm a t¹i ®iÓm 3a cña
trôc x vµ a cña trôc y kÎ vu«ng gãc vµ chóng giao nhau t¹i ®iÓm A. Tõ A nèi víi to¹ ®é O
vµ 4a ta ®îc tam gi¸c: Víi sè mol kÕt tña tõ trôc y c¾t tam gi¸c ë mét hoÆc hai ®iÓm. T¹i
®ã kÎ vu«ng gãc víi trôc x ta ®îc sè mol OH -
Al(OH)3
 x  n Al(OH)3

a A a  n Al3

x  x1 , x 2  n OH 
OH-
3a x2 4a
3. D¹ng 3: Muèi AlO 2 t¸c dông víi dung dÞch axit thu ®îc kÕt tña:
+ §iÒu kiÖn: TÝnh n H biÕt n AlO vµ n Al(OH)3 :

2

 
AlO  H  H 2O  Al(OH) 3
2 (1)
Al(OH) 3  3H   Al 3  3H 2O (2)
AlO 2  4H   Al 3  3H 2O (3)
+ Çch vÏ: Tõ trôc x chän hai ®iÓm a vµ 4a, tõ trôc y chän mét ®iÓm a. T¹i ®iÓm a cña trôc
x vµ a cña trôc y kÎ vu«ng gãc vµ chóng giao nhau t¹i ®iÓm A. Tõ A nèi víi to¹ ®é O vµ 4a
ta ®îc tam gi¸c. Víi sè mol kÕt tña tõ trôc y c¾t tam gi¸c ë mét hoÆc hai ®iÓm t¹i ®ã kÎ
vu«ng gãc víi trôc x ta ®îc sè mol H +
Al(OH)3
 n Al(OH)  x
A 
a 3
x  n AlO2  a
H+ 
 n H   x 1, x 2
x1 x2 4a
+ KÕt luËn: Ph¬ng ph¸p ®å thÞ sÏ gióp gi¶i çc bµi to¸n tr¾c nghiÖm nhanh h¬n vµ kh«ng
mÊt nhiÒu thêi gian trong viÖc gi¶i çc d¹ng bµi to¸n nµ y.
II. Bµi tËp ¸p dông:
Bµi 1: (TN - 2007). HÊp thô hoµn toµn 4,48 lÝt SO 2 (ë ®ktc) vµo dung dÞch chøa 16 gam
NaOH thu ®îc dung dÞch X. Khèi lîng muèi tan thu ®îc trong dung dÞch X lµ:
A: 18,9 B: 25,2 C: 23 D: 20,8
Bµi gi¶i:
+ Çch 1: ¸p dông ph¬ng ph¸p ®å thÞ
NaSO3
Tõ ®å thÞ:
m Na 2SO3  0, 2.126  25, 2gam  B ®óng
0,4
n SO2
0,2 0,4 0,8
n NaOH
+ Çch 2: Th«ng thêng:  2  t¹o muèi Na 2SO3
n SO2
SO2 + 2NaOH  Na2SO3 + H2O

0,2 0,4 0,2
 m Na 2SO3  0, 2.126  25, 2gam  B ®óng
Bµi 2: (§H - KB - 2007). Cho 200ml dung dÞch AlCl 3 1,5M t¸c dông víi V lÝt dung dÞch
NaOH 0,5M, lîng kÕt tña thu ®îc lµ 15,6 gam, gi¸ trÞ lín nhÊt cña V lÝt lµ:
A: 1,2 B: 1,8 C:2 D: 2,4
Bµi gi¶i:
+ Çch 1: ¸p dông ph¬ng ph¸p ®å thÞ ta cã:
n AlCl3  n Al3  0, 2.1,5  0,3, mol
15,6
n Al(OH)3   0, 2mol
78
 0,6
n Al(OH)3
 n NaOH  0,6mol  V   1, 2lit
0,5

n  1mol  V 
1
 2lit
 NaOH
0,5
0,3 Al3+
0,2
n OH-
0,3 0,6 0,9 1 1,2
 gi¸ trÞ lín nhÊt lµ 2 lÝt  C ®óng.
+ Çch 2: Gi¶i b»ng ph¬ng ph¸p th«ng thêng .
Bµi 3: (§H - KA - 2007). HÊp thô hoµn toµn 2,688 lÝt CO 2 (®ktc) vµo 2,5 lÝt dung dÞch
Ba(OH)2 nång ®é a mol/l thu ®îc 15,76 gam kÕt tña. Gi¸ trÞ cña a lµ:
A: 0,032 B: 0,06 C: 0,04 D: 0,048
Bµi gi¶i:
¸p dông ph¬ng ph¸p ®å thÞ ta cã:
n BaCO3
2,688
n CO2   0,12mol
2,5 a 22, 4
Al3+ 15,76
0,08 n BaCO3   0,08mol
197
n CO2
O 0,08 2,5a 1,2 5a

0,1
 n Ba (OH) 2  2,5amol  0,1mol  a   0,04mol / lit
2,5
 C ®óng
+ Çch 2: Gi¶i b»ng ph¬ng ph¸p th«ng thêng:
2,688 15,76
n CO 2   0,12mol; n BaCO 2   0,08mol
22, 4 197
CO2 + Ba(OH) 2  BaCO3 + H2O (1)

0,08 0,08 0,08mol
2CO2 + Ba(OH) 2  Ba(HCO 3)2 (2)

0,04 0,02mol
Tõ (1) vµ (2)  n Ba (OH) 2  0,08  0,02  0,1mol
0,1
 C M Ba (OH )   0,04M  C ®óng
2
2,5
Bµi 4: (§H - KA - 2008). Cho V lÝt dung dÞch NaOH 2M vµo dung dÞch chøa 0,1mol
Al2(SO4)3 vµ 0,1mol H 2SO4 ®Õn khi ph¶n øng hoµn toµn, thu ®îc 7,8 gam kÕt tña. Gi¸ trÞ
lín nhÊt cña V ®Ó thu ®îc lîng kÕt tña trªn lµ:
A: 0,05 B: 0,25 C: 0,35 D: 0,45
Bµi gi¶i:
+ Çch 1: ¸p dông ph¬ng ph¸p ®å thÞ:

7,8
n H 2SO4  0,1mol; n Al3  2n Al2 (SO4 )3  0, 2mol; n Al(OH)3   0,1mol
78
Al(OH)3
Trªn ®å thÞ n OH  0,7mol
mÆt kh¸c trung hoµ 0,1mol H 2SO4 th× cÇn

A 0,2mol OH -
0,2
0,1
n OH 
O 0,3 0,6 0,7 0,8
0,9
 n NaOH  n OH   0, 2  0,7  0,9mol  VNaOH   0, 45 lÝt  D ®óng
2
+ Çch 2: Ph¬ng ph¸p th«ng thêng
Ta cã: n OH  2V(mol); n H  0, 2mol; n Al 3  0, 2mol
Thø tù ph¶n øng xÈy ra trung hoµ  trao ®æi

H+ + OH-  H2O (1)
0,2 0,2 0,2
3OH- + Al3+  Al(OH)3  (2)

0,6 0,2 0,2
OH - + Al(OH) 3  AlO -2 +2H 2O (3)

0,1 0,1 0,1
Tõ (1), (2), (3)  n OH   0, 2  0,6  0,1  0,9  2V = 0,9  V = 0,45 lÝt
Bµi 5: (§H - KA - 2008). HÊp thô hoµn toµn 4,48 lÝt khÝ CO 2 (ë ®ktc) vµo 500ml dung
dÞch hçn hîp gåm NaOH 0,1M vµ Ba(OH) 2 0,2M, sinh ra m gam kÕt tña, gi¸ trÞ cña m
gam lµ:
A: 11,82 B: 9,85 C: 17,73 D: 19,70
Bµi gi¶i:
+ Çch 1: n CO2  0, 2mol; n NaOH  0,5.0,1  0,05mol; n Ba (OH)2  0,5.0, 2  0,1mol
Ta cã: CO2 + 2NaOH  Na2CO3 + H2O

0,025 0,05 0,025mol
Nh vËy: n CO2d  0,175mol; n Na 2CO3  0,025mol; n Ba (OH)2  0,1mol
¸p dông ph¬ng ph¸p ®å thÞ:

n BaCO3  n BaCO3  0,025  0,025  0,05mol
0,1  m BaCO3  0,05.197  9,85g
 B ®óng
0,025
n OH-
O 0,1 0,175 0,2

n OH   0,05  0,1.2  0, 25mol; n CO2 : n OH   0,8  t¹o 2 muèi

CO 2  OH   HCO3 (1)

x x x  x  y  0, 2
 
 x  2y  0, 25
 2
CO 2  2OH  CO 3  H 2O (2)
 y
 2y y
 x  0,15(HCO 3 )
 2
 y  0,05(CO 3 )
Ph¬ng tr×nh t¹o kÕt tña lµ:
Ba 2  CO 23  BaCO 3  m BaCO 3  0,05.197  9,85gam
 B ®óng
0,05 0,05
Bµi 6: Cho V lÝt CO 2 (®ktc) hÊp thô hÕt vµo 200ml dung dÞch Ca(OH) 2 2M, kÕt thóc ph¶n
øng thu ®îc 20 gam kÕt tña. Gi¸ trÞ V lÝt lµ:
A: 4,48 B: 13,44 C: 2,24 hoÆc 6,72 D: 4,48 hoÆc 13,44
Bµi gi¶i:
20
Ta cã: n Ca (OH) 2  0, 4mol; n CaCO3  0, 2mol
100
n CaCO3
 VCO2  0, 2.22, 4  4, 48lit
 
0,4  CO2
V  0,6.22, 4  13, 44lit
0,2
n CO2
=> D ®óng
0,2 0,4 0,6 0,8
+ Çch 2: - TH1: ChØ t¹o muèi CaCO 3:

CO2 + Ca(OH) 2  CaCO3 + H2O (1)  VCO2  0, 2.22, 4  4, 48l Ýt
0,2 0,2 0,2
- TH2: T¹o hai muèi: CaCO 3 vµ Ca(HCO 3)2:
2CO2 + Ca(OH) 2 Ca(HCO 3)2 (2)
0,4 0,2  n CO2  0,6  VCO2  0,6.22, 4  13, 44 lÝt

Bµi 7: Cho V lÝt khÝ CO 2 (®ktc) hÊp thô hÕt vµo 100ml dung dÞch Ca(OH) 2 0,7M. KÕt thóc
ph¶n øng thu ®îc 4gam kÕt tña. Gi¸ trÞ V lÝt lµ:
A: 4,48 B: 13,44 C: 2,24 hoÆc 0,896 D: 4,48 hoÆc 13,44
Bµi gi¶i:
4
Ta cã: n Ca (OH) 2  0,07mol; n Ca (OH) 2   0,04mol
100
n CaCO3
0,07
 VCO2  0,04.22, 4  0,896lit

 VCO2  0,1.22, 4  2, 24lit
n CO2
=> C ®óng. 0,04 0,07 0,1 0,14
+ Çch 2: - TH1: ChØ t¹o muèi CaCO 3 nªn xÉy ra ph¶n øng:
CO2 + Ca(OH) 2  CaCO3 + H2O
n CO2  n CaCO3  0,04mol; VCO2  0,04.22, 4  0,896 lÝt
+ TH2: T¹o hai muèi CaCO 3 vµ Ca(HCO 3)2 nªn xÉy ra ph¶n øng:
CO2 + Ca(OH) 2  CaCO3 + H2O (1)
0,04 0,04 0,04mol
2CO2 + Ca(OH) 2  Ca(HCO 3)2 (2)

2.0,03 0,03 0,03mol
n CO2  0,04  2.0,03  0,1mol  VCO2  0,1.22, 4  2, 24 lÝt

Bµi 8: Cho 3,42 gam Al 2(SO4)3 vµo 50ml dung dÞch NaOH, thu ®îc 1,56gam kÕt tña vµ
dung dÞch X. Nång ®é M cña dung dÞch NaOH lµ:
A: 0,6 B: 1,2 C: 2,4 D: 3,6
Bµi gi¶i:
+ Çch 1: ¸p dông ph¬ng ph¸p ®å thÞ:
n Al(OH)3 3,42
n Al2 (SO4 )3   0,01mol;
342
0,02
Design and coppyright by Mastern OH

NGUYEN
- AI NHAN Tel 0989848791
0,06 0,08
1,56
n Al(OH)3   0,02mol
78
n OH   0,06mol
0,06
 C M.NaOH   1,2M  B ®óng
0,05
+ Çch 2: - TH1: OH- thiÕu nªn xÉy ra ph¶n øng: Al 3+ + 3OH-  Al(OH)3
1,56
n Al(OH)3   0,02mol; n NaOH  n OH   3n Al(OH)3  0,06mol
78
0,06
 C M NaOH   1, 2M  B ®óng
0,05
- TH2: OH- d hoµ tan mét phÇn kÕt tña nªn x Éy ra ph¶n øng:
Al3+ + 3OH-  Al(OH)3 (1)
0,02 0,06 0,02
Al(OH)3 + OH-  AlO-2 + 2H2O (2)

 n Al3  2n Al2 (SO4 )3  0,02mol
 n Al(OH)3 bÞ hoµ tan = 0,02 - 0,02 = 0 lo¹i trêng hîp nµy
Bµi 9: Cho 200ml dung dÞch KOH vµo 200ml dung dÞch AlCl 3 1M thu ®îc 7,8gam kÕt
tña keo. Nång ®é M cña dung dÞch KOH lµ:
A: 1,5 vµ 3,5 B: 1,5 vµ 2,5 C: 2,5 vµ 3,5 D: 2,5 vµ 4,5
Bµi gi¶i:
7,8
n AlCl3  0, 2mol; n Al(OH)3   0,1mol
78
n Al(OH)3
0,2
n OH-
0,3 0,6 0,7 0,8

 0,3
 n KOH  0,3mol  C M KOH  0, 2  1,5M
  Chän A ®óng
n  0,7mol  C 
0,7
 3,5M
 KOH M KOH
0, 2
Bµi 10: Cho 200ml dung dÞch HCl vµo 200ml dung dÞch NaAlO 2 2M thu ®îc 15,6 gam
kÕt tña keo. Nång ®é M cña dung dÞch HCl lµ:
A: 1 hoÆc 2 B: 2 hoÆc 5 C: 1 hoÆc 5 D: 2 hoÆc 4
Bµi gi¶i:
15,6
Al(OH)3 n Al(OH) 2   0, 2mol
78
0,4
0,2
n H+
0,2 0,4 1 1,6
 0, 2
 n H   0, 2mol  C M HCl  0, 2  1M
  C ®óng
 n  1mol  C 1
 H  M HCl   5M
0, 2
Bµi 11: Cho 200ml dung dÞch H 2SO4 vµo 400ml dung dÞch NaAlO2 1M thu ®îc 7,8 gam
kÕt tña. Nång ®é M cña dung dÞch H 2SO4 lµ:
A: 0,125 vµ 1,625 B: 0,5 vµ 6,5 C: 0,25 vµ 0,5 D: 0,25 vµ 3,25
Bµi gi¶i:
7,8
n NaAlO 2  0, 4mol; n Al(OH)3   0,1mol
78
Al(OH)3
0,4
n H+
0,1
Design and coppyright by Master NGUYEN 1,3
0,4 1,6
AI NHAN Tel 0989848791
 1  0,1 0,05
 n H 2SO4  2 H  2  0,05mol  C M  0, 2  0, 25M
  D ®óng
n 1  1,3 0,65
 H 2SO4  2 H  2  0,65mol  C M  0, 2  3, 25M
Bµi 12: Sôc V lÝt khÝ CO 2 vµo 150ml dung dÞch Ba(OH) 2 1M. Sau ph¶n øng thu ®îc
19,7 gam kÕt tña. Gi¸ trÞ V lÝt lµ:
A: 3,36 hoÆc 4,48 B: 2,24 hoÆc 3,36 C: 2,24 hoÆc 4,48 D: 3,36 hoÆc 6,72
Bµi gi¶i:
19,7
n Ba (OH) 2  0,15mol; n BaCO3   0,1mol
197
Tõ ®å thÞ ®Ó thu ®îc n CaCO3  0,1mol
n BaCO3
th× sè mol CO 2 sÏ cã hai gi¸ trÞ
0,15 n CO2  0,1mol hoÆc n CO2  0, 2mol
0,1
n CO2
0,1 0,5 0,2 0,3

 VCO2  0,1.22, 4  0, 24lit
  C ®óng
 VCO2  0, 2.22, 4  4, 48lit
Chó ý: + NÕu n CO2  0,1 hoÆc 0,5  VCO2 = 2,24 hoÆc 3,36  B sai
+ NÕu n CO2  0,15 hoÆc 0,3  VCO2 = 3,36 hoÆc 6,72  D sai
+ NÕu n CO2  0,15 hoÆc 0,2  VCO2 = 3,36 hoÆc 4,48  A sai
Bµi 13: HÊp thô hoµn toµn V lÝt khÝ CO 2 (®ktc) vµo 2 lÝt dung dÞch Ca(OH) 2 0,01M th×
®îc 1gam kÕt tña. Gi¸ trÞ cña V lÝt lµ:
A. 0,224 hoÆc 0,448 B. 0,448 hoÆc 0,672 C. 0,448 hoÆc 1,792 C. 0,224 hoÆc 0,672
Bµi gi¶i:
1
n Ca (OH) 2  2  0,01  0,02mol; n CaCO3   0,01mol
100

Tõ ®å thÞ ®Ó thu ®îc n CaCO3  0,01mol
n CaCO3
th× sè mol CO 2 sÏ cã hai gi¸ trÞ
n CO2  0,01mol hoÆc n CO2  0,03mol
0,02
0,01
n CO2
0,01 0,02 0,03 0,04  VCO2  0,01.22, 4  0, 224l
  D ®óng
 VCO2  0,03.22, 4  0,672l
Chó ý: + NÕu n CO2  0,01 hoÆc 0,02  V = 0,224 hoÆc 0,448 lÝt  A sai
+ NÕu n CO2  0,02 hoÆc 0,03  V = 0,448 hoÆc 0,672 lÝt  B sai
+ NÕu n CO2  0,02 hoÆc 0,04  V = 0,448 hoÆc 1,792 lÝt  C sai
Bµi 14: §èt ch¸y hoµn toµn 1,6 gam bét lu huúnh råi ch o s¶n phÈm ch¸y sôc hoµn toµn
vµo 200ml dung dÞch Ba(OH) 2 0,5M. Khèi lîng gam kÕt tña thu ®îc lµ:
A: 21,70 B: 43,40 C: 10,85 D: 32,55
Bµi gi¶i:
¸p dông ph¬ng ph¸p ®å thÞ: S + O 2 = SO2
1,6
n SO2  n S   0,05mol; n Ba (OH)2  0, 2.0,5  0,1mol
32
n BaCO3 Tõ ®å thÞ sè mol SO 2 = 0,05
 n BaO3  0,05mol
0,1  m BaSO3  0,05.217  10,85gam
0,5  C ®óng
n SO2
O 0,5 0,1 0,15 0,2
Bµi 15: Sôc 4,48 lÝt khÝ (®ktc) gåm CO 2 vµ N2 vµo b×nh chøa 0,08mol níc v«i trong thu
®îc 6gam kÕt tña. PhÇn tr¨m thÓ tÝch khÝ CO 2 trong hçn hîp ®Çu cã thÓ lµ:
A: 30% hoÆc 40% B: 30% hoÆc 50% C: 40% hoÆc 50% D: 20% hoÆc 60%
Bµi gi¶i:

6 4, 48
n Ca (OH) 2  0,08mol; n CaCO3   0,06mol; n h 2khÝ   0, 2mol
100 22, 4
n CaCO3
0,08 Tõ ®å thÞ ®Ó thu ®îc 0,06 mol kÕt tña th× sè

0,06 mol CO2 cã 2 gi¸ trÞ:
n CO2
0,06 0,08 0,1 0,16
 0,06
n
 CO2  0,06mol  %VCO 2  .100  30%
0, 2
  B ®óng
n 0,1
 CO2  0,1mol  %VCO 2  0, 2 .100  50%

Do n CaCO3  0,06mol  n Ca (OH) 2  0,08mol nªn cã hai trêng hîp
- TH1: Ca(OH) 2 d: CO2 + Ca(OH) 2  CaCO3 + H2O

0,06
n CO2  n CaCO3  0,06mol  %VCO2  .100%  30%
0, 2
- TH2: T¹o 2 muèi
CO2 + Ca(OH) 2  CaCO3 + H2O (1)
0,06 0,06 0,06
2CO2 + Ca(OH) 2  Ca(HCO3)2 + H2O (2)

0,04 0,02
Tõ (1) vµ (2)  n CO2  0,06  0,04  0,1mol
0,1
 %VCO2  .100  50%  B ®óng
0, 2
Chó ý:
+ NÕu n CO2  0,06 hoÆc 0,08mol  %VCO2  30% hoÆc 40%  A sai
+ NÕu n CO2  0,08 hoÆc 0,1mol  %VCO2  40% hoÆc 50%  C sai

+ NÕu n CO2  0,04 hoÆc 0,12mol  %VCO2  20% hoÆc 60%  D sai
NhËt xÐt: Ph¬ng ph¸p ®å thÞ
- Ph¬ng ph¸p míi nhÊt - DÔ hiÓu nhÊt
- DÔ ¸p dông nhÊt - Sö dông ph¹m vi réng nhÊt
- Thêi gian nhanh nhÊt - §¸p ¸n chÝnh x¸c nhÊt
- Kh«ng ph¶i viÕt ph¬ng tr×nh - Ph¬ng ph¸p míi ®éc ®¸o nhÊt
- Ph¬ng ph¸p cã tÝnh t duy nhÊt
Ph¬ng ph¸p 3. ph¬ng ph¸p quy ®æi ®Ó nhÈm nhan h
c©u hái tr¾c nghiÖm
1. Ph¬ng ph¸p
Nh çc em ®· biÕt: viÖc n¾m v÷ng çc ph¬ng ph¸p gi¶i to¸n tr¾c nghiÖm cña Bé
gi¸o dôc - §µo t¹o lµ v« cïng quan träng, cho phÐp chóng ta gi¶i nhanh chãng çc bµi
to¸n phøc t¹p, ®Æc biÖt lµ to¸n ho¸ Èn sè, lîng bµi rÊt nhiÒu (40 c©u tr¾c nghiÖm rÊt ng¾n,
nhng ®ßi hái çc em ph¶i n¾m v÷ng çc bÝ quyÕt, ph¬ng ph¸p gióp gi¶i nhanh bµi to¸n
ho¸ häc.
VÝ dô: §Ò thi §H C§ - KA – 2008. Cho 11,36 gam hçn hîp gåm Fe, FeO, Fe 2 O3 vµ
Fe3O4 ph¶n øng hÕt víi dung dÞch HNO 3 lo¶ng (d) thu ®îc 1,344 lÝt khÝ NO (s¶n phÈm
khö duy nhÊt ë ®ktc) vµ dung dÞch X. C« c¹n dung dÞch X thu ®îc m gam muèi khan gi¸
trÞ m lµ:
A: 34,36g B: 35,50g C: 49,09g D: 38,72g
- NÕu chóng ta dïng çc ph¬ng ph¸p ®¹i sè th«ng thêng, viÕt ph¬ng tr× nh ph¶n
øng ®Æt Èn sè: x, y, z … lËp hÖ ph¬ng tr×nh sÏ mÊt nhiÒu thêi gian vµ ®«i khi viÕt ph¬ng
tr×nh ph¶n øng kÕt côc l¹i kh«ng t×m ra ®¸p ¸n cho bµi to¸n. ThËm chÝ ¸p dông çc
ph¬ng ph¸p b¶o toµn khèi lîng, ph¬ng ph¸p b¶o toµn nguyªn tè, ph¬ng ph¸ p b¶o
toµn e… còng mÊt rÊt nhiÒu thêi gian mµ vÉn kh«ng ra kÕt qu¶ cña bµi toµn tr¾c nghiÖm
cña ®Ò §H C§ 2007 - 2008 vµ nh÷ng n¨m tíi.
- §Ó gi¶i quyÕt nhanh gän çc bµi to¸n trªn th× ta ph¶i sö dông ph¬ng ph¸p quy
®æi duy nhÊt, liÖu r»ng nÕu kh«ng sö dô ng ph¬ng ph¸p quy ®æi nµy çc em cã t×m ra
®îc kÕt qu¶ mét trong nh÷ng vÝ dô cña ®Ò thi §H -C§ - KA - 2008 trªn hay kh«ng? H·y
thö xem nhÐ.
2. Néi dung ph¬ng ph¸p quy ®æi:
a) Khi quy ®æi hçn hîp nhiÒu chÊt (hçn hîp X) (tõ 3 chÊt trë lªn) thµnh hçn hîp hai
chÊt hoÆc mét chÊt ta ph¶i b¶o toµn sè mol nguyªn tè vµ b¶o toµn khèi lîng hçn hîp.
b) Cã thÓ quy ®æi hçn hîp X vÒ bÊt kú cÆp chÊt nµo, thËm chÝ quy ®æi vÒ mét chÊt.
Tuy nhiªn ta nªn chän cÆp chÊt nµo ®¬n gi¶n cã Ýt ph¶n øng oxi ho¸ khö nhÊt, ®Ó ®¬n gi¶n
trong viÖc tÝnh to¸n.
c) Trong qu¸ tr×nh tÝnh to¸n theo ph¬ng ph¸p quy ®æi ®«i khi ta gÆp sè ©m ®ã lµ
do sù bï trõ khèi lîng cña çc chÊt trong hçn hîp, trong trêng hîp nµy ta vÉn tÝnh to¸n
b×nh thêng vµ kÕt qu¶ cuèi cïng vÉn tho¶ m·n.
d) Khi quy ®æi hçn hîp X vÒ mét chÊt lµ Fe xOy th× Oxit Fe xOy t×m ®îc chØ lµ oxit
gi¶ ®Þnh kh«ng cã thùc.
3. KÕt luËn:
Mét sè bµi to¸n ho¸ häc cã thÓ gi¶i nhanh b»ng ph¬ng ph¸p b¶o toµn khèi lîng,
b¶o toµn nguyªn tè, b¶o toµn e… song ph¬ng ph¸p quy ®æi còng t×m ra ®¸p ¸n rÊt nhanh,
chÝnh x¸c vµ ®ã lµ ph¬ng ph¸p t¬ng ®èi u viÖt, kÕt qu¶ ®¸ng tin cËy, cã thÓ vËn dông
vµo çc bµi tËp tr¾c nghiÖm ®Ó ph©n lo¹i häc sinh (nh ®Ò §HC§ - 2007 - 2008 mµ Bé
gi¸o dôc vµ ®µo t¹o ®· lµm).
4. Bµi tËp ¸p dông:
VÝ dô 1: Nung 8.4 gam Fe trong kh«ng khÝ, sau ph¶n øng thu ®îc m gam X gåm Fe,
FeO, Fe2O3 và Fe3O4 . Hoµ tan m gam hh X b»ng HNO 3 d, thu ®îc 2.24 lÝt khÝ NO 2
(đktc) lµ s¶n phÈm khö duy nhÊt. Gi¸ trÞ m lµ:
A. 11.2 gam. B. 25.2 gam. C. 43.87 gam D. 6.8 gam.
Bµi gi¶i.
- Çch 1: + Sö dông ph¬ng ph¸p quy ®æi, quy hçn hîp X vÒ hai chÊt Fe vµ Fe 2O3 hoµ tan
hçn hîp X vµo dung dÞch HNO 3 d ta cã:
Fe + 6HNO 3  Fe(NO3)3 + 3NO2 + 3H2O: n NO2  0,1mol
0,1/3  0,1
 Sè mol cña nguyªn tö Fe t¹o oxit Fe 2O3 lµ:

8, 4 0,1 0,35 1 0,35
n Fe    (mol)  n Fe2O3  n Fe 
56 3 3 2 2.3
0,35 0,35 33,6
VËy m X  m Fe  m Fe 2O 3  .56  .160   11, 2g  A ®óng
3 6 3

0,35 0,35
Chó ý: + NÕu n Fe2O3  n Fe   mX  (56  160)  25, 2g  B sai
3 3
0,35 0,35
+ NÕu n Fe2O3  2n Fe  2.  mX  (56  320)  43,87g  C sai
3 3
8, 4
+ NÕu kh«ng c©n b»ng pt : n Fe  n NO 2  0,1mol  n Fe   0,1  0,05mol
56
 mX = 0,05 (56 + 80) = 6,8  D sai
TÊt nhiªn m X > 8,4 do vËy D lµ ®¸p ¸n v« lý)
- Çch 2: Quy ®æi hæn hîp X vÒ hai chÊt FeO vµ Fe 2O3
FeO + 4HNO 3  Fe(NO3)3 + NO2 + 2H2O
8, 4
0,1 0,1  n Fe   1,5mol
56
 2Fe  O 2  2FeO
Ta cã: 0,15mol 
0,1 0,1mol
4Fe  3O 2  2Fe 2O 3 
  m h 2X  0,1.72  0,025.160  11, 2g
0,05 0,025mol 
 A ®óng
Chó ý: VÉn cã thÓ quy ®æi hçn hîp X vÒ hai chÊt (FeO vµ Fe 3O4) hoÆc (Fe vµ FeO) hoÆc
(Fe vµ Fe3O4) nhng viÖc gi¶i trë nªn phøc t¹p h¬n, cô thÓ lµ ta ph¶i ®Æt Èn sè mol mçi chÊt,
lËp hÖ ph¬ng tr×nh, gi¶i hÖ ph¬ng tr×nh hai Èn sè).
Çch 3: Quy hçn hîp X vÒ mét chÊt Fe xOy:
FexOy + (6x - 2y) HNO3  xFe(NO3)3 + (3x - 2y) NO2 + (3x -y) H2O
0,1
mol 0,1mol
3x  2y
8, 4 0,1.x x 6
¸p dông ®Þnh luËt b¶o toµn nguyªn tè s¾t:  n Fe    
56 3x  2y y 7
0,1
VËy c«ng thøc quy ®æi lµ: Fe6O7 (M = 448) vµ n Fe6O7   0,025mol
3.6  2.7
 mX = 0,025 . 448 = 11,2g  A ®óng
NhËn xÐt: Quy ®æi hçn hîp gåm Fe, FeO, Fe3O4, Fe2O3 vÒ hçn hîp hai chÊt FeO, Fe 2O3
lµ ®¬n gi¶n nhÊt.

VÝ dô 2: Nung m gam Fe trong kh«ng khÝ, sau mét thêi gian ta thu ®îc 11,2 gam hçn
hîp chÊt r¾n X gåm Fe, Fe 2O3, Fe3O4, FeO. Hoµ tan hÕt 11,2g hçn hîp chÊt r¾n X vµo
dung dÞch HNO 3 d thu ®îc 2,24 lÝt khÝ NO 2 (®ktc) lµ s¶n phÈm khö duy nhÊt. Gi¸ trÞ m
lµ:
A: 7,28g B: 5,60g C: 8,40g D: 7,40g
Bµi gi¶i:
T¬ng tù nh vÝ dô 1, ®èi víi çch 1
- Quy vÒ hçn hîp X vÒ hai chÊt Fe vµ Fe 2O3:
Fe  6HNO 3  Fe(NO 3 ) 3  3NO 2  3H 2O
0,1 0,1
3
 Sè mol cña nguyªn tö Fe t¹o oxit Fe 2O3 lµ:
 m 0,1  1  m 0,1 
n Fe     mol  n Fe 2O 3    
 56 3  2  56 3 
0,1 1  m 0,1 
VËy mX = mFe + m Fe2O3  11, 2  56.    .160  m = 8,4  C ®óng
3 2  56 3 
T¬ng tù çch 2 quy ®æi hçn hîp X vÒ FeO vµ Fe 2O3  m = 8,4 g
T¬ng tù çch 3 quy ®æi hçn hîp X vÒ Fe xOy  m = 8,4 g
VÝ dô 3: Hoµ tan hÕt m gam hçn hîp X gåm Fe, Fe 2O3, Fe3O4 trong dung dÞch HNO 3 ®Æc
nãng thu ®îc 4,48 lÝt khÝ mµu n©u duy nhÊt (®ktc). C« c¹n dung dÞch sau ph¶n øng thu
®îc 145,2gam muèi khan, g i¸ trÞ m lµ:
A: 78,4g B: 139,2g C: 46,4g D: 46,256g
Bµi gi¶i:
¸p dông ph¬ng ph¸p quy ®æi: Quy hçn hîp X vÒ hçn hîp hai chÊt
Çch 1: Quy hçn hîp X vÒ 2 chÊt Fe vµ Fe 2O3: hoµ tan hçn hîp X vµo dung dÞch HNO 3
®Æc nãng d. Ta cã: Fe + 6HNO 3  Fe(NO3)3 + 3NO2 + 3H2O (1)
0,2/3 0,2/3 0,2
Fe2O3 + 6HNO3  2Fe(NO3)3 + 3H2O (2)

4, 48 145, 2
Ta cã: n NO2   0, 2mol ; n muèi khan  n Fe( NO3 )3   0,6mol
22, 4 242

1 1 0, 2  0,8
 Tõ pt (2): n Fe2O3  n Fe( NO3 )3   0,6   (mol)
2 2 3  3
0, 2 0,8
 m h 2X  m Fe  n Fe 2O3  .56  .160  46, 4g  C ®óng
3 3
m h 2X  m Fe  n Fe 2O3  0,66.56  0, 266.160  46, 256g  D ®óng
Çch 2: Quy hçn hîp X vÒ hçn hîp 2 chÊt FeO vµ Fe 2O3 ta cã:
FeO + 4HNO 3  Fe(NO 3 ) 3 + NO 2 + 2H 2O (3)
0,2 0,2 0,2
Fe 2 O3 + 6HNO3  2Fe(NO3 )3 +3H 2 O (4)
0,2mol 0,4mol
145, 2
 n Fe( NO3 )3   0, 6mol , mX = 0,2 (72 + 160) = 46,4gam  C ®óng
242
Chó ý: + NÕu tõ (4) kh«ng c©n b»ng  n Fe2O3  0, 4mol
 mX = 0,2 (72 + 2 . 160) = 78,4 gam  A sai

Çch 3: Quy hçn hîp X vÒ mét chÊt lµ Fe xOy:
FexOy + (6x -2y) HNO3  xFe(NO3)3 + (3x - 2y)NO2 + (3x - y) H2O
0, 2 0,6 0,2
3x  2y
0, 2 0, 6
¸p dông ®Þnh luËt b¶o toµn nguyªn tè Fe:   6y= 8x
3x  2y x
x 3 0, 2
   Fe3O4  mh2  .232  46, 4g  C ®óng
y 4 3.3  4.2
Chó ý: + NÕu m hh = 0,6  232 = 139,2 g  B sai
VÝ dô 4: Hoµ tan hÕt m gam hh X gåm FeO, Fe2O3 và Fe3O4 b»ng HNO 3 thu ®îc 2.24
lÝt khÝ mµu n©u duy nhÊt (đktc). C« c¹n dd sau ph¶n øng ®îc 96.8 gam muèi khan. Gi¸
trÞ m lµ:
VÝ dô 5: Hoµ tan 52.2 gam hh X gåm FeO, Fe2O3 và Fe3O4 b»ng HNO 3 ®Æc, nãng thu
®îc 3.36 lÝt khÝ NO 2 (đktc). C« c¹n dd sau ph¶n øng ®îc m gam muèi khan. Gi¸ trÞ m
lµ:
A. 36.3 gam. B. 54.45 gam. C. 46.4 gam D . 72.6 gam.
VÝ dô 6: Hoµ tan hoµn toµn 49.6 gam hh X gåm Fe, FeO, Fe2O3 và Fe3O4 b»ng H2SO4 ®Æc,
nãng thu ®îc dung dÞch Y vµ 8.96 lÝt khÝ SO 2 (đktc). Thµnh phÇn phÇn tr¨m vÒ khèi
lîng cña oxi trong hh X vµ khèi lîng muèi trong dd Y lÇn lît lµ:

A. 20.97% vµ 140 gam. B. 37.50% vµ 140 gam.
C. 20.97% vµ 180 gam D.37.50% vµ 120 gam.
Bµi gi¶i:
+ Quy hçn hîp X vÒ hai chÊt FeO vµ Fe 2O3 ta cã:
 2FeO  4H 2SO 4  Fe 2 (SO 4 ) 3  SO 2  4H 2O 
 
49,6gam 0,8 0, 4 0, 4mol 

 Fe 2 O3  3H 2SO 4  Fe 2 (SO 4 )3  3H 2 O 
 0, 05  0, 05 
m Fe2O3  49, 6  0,8.72  8g

8
 n Fe2O3    0, 05mol
160
 noxi (X) = 0,8 + 3.(-0,05) = 0,65mol
0, 65.16.100
 %m O   20, 97%  A vµ C
49, 6
m Fe2 (SO4 )3  [0, 4  ( 0, 05)).400  140gam  A ®óng
Chó ý: + NÕu m Fe2 (SO4 )3  (0, 4  0, 05).400  180g  C sai
+ T¬ng tù quy ®æi vÒ hai chÊt kh¸c…

VÝ dô 7: §Ó khö hoàn toàn 3,04 gam hh X gåm FeO, Fe 3O4, Fe2O3, cÇn 0,05 mol H 2. MÆt
kh¸c hoà tan hoàn toàn 3,04 gam hh X trong dd H 2SO4 ®Æc nãng th× thu ®îc thÓ tÝch
V ml SO2 (san®ktc). Gi¸ trÞ V(ml) là:
A.112 ml B. 224 ml C. 336 ml D. 448 ml.
( Gièng bµi 7 phÇn §L BT NT, chóng ta gi¶i xem çch nµo nhanh h¬n, u viÖt h¬n, dÔ
hiÓu h¬n).
Bµi gi¶i:
Quy ®æi hçn hîp X vÒ hçn hîp hai chÊt FeO vµ Fe 2O3 víi sè mol lµ x, y
0
Ta cã: FeO  H 2 
t
 Fe  H 2O (1)
x x x
Fe2O3 + 3H2  2Fe + 3H 2O (2)

y 3y 2y
 x  3y  0, 05  x  0, 02mol
Tõ (1) vµ (2) ta cã:  
72x  160y  3, 04  y  0, 01mol

2FeO + 4 H 2SO4  Fe2(SO4)3 + SO2 + 4H2O (3)
0,02mol 0,01mol
VËy VSO2  0,01  22,4 = 0,224 lÝt hay 224ml  B ®óng
Chó ý: NÕu (3) kh«ng c©n b»ng: VSO2 = 0,02  22,4 = 0,448 lÝt = 448ml  D sai
VÝ dô 8: Nung m gam bét s¾t trong oxi thu ®ù¬c 3 gam hh chÊt r¾n X. Hoµ tan hÕt hçn
hîp X trong dung dÞch HNO 3 d tho¸t ra 0.56 lÝt NO (® ktc) lµ s¶n phÈm khö duy nhÊt.
Gi¸ trÞ m lµ:
A. 2.52 gam B. 1.96 gam. C. 3.36 gam. D. 2.10 gam.
Bµi gi¶i:
Çch 1: Quy hçn hîp chÊt r¾n X vÒ hai chÊt Fe, Fe 2O3
Fe + 4HNO 3  Fe(NO3)3 + NO + 2H 2O
0,025mol 0,025mol
0, 56
 n NO   0, 025mol
22, 4
1, 6
 m Fe2O3 = 3 - 0,025 .56 = 1,6gam  n Fe(trong Fe 2O3 )   0, 02mol
160
 mFe = 56(0,025 + 0,02) = 2,52 gam  A ®óng
1, 6
Chó ý: NÕu n Fe(trong Fe2O3 )   0, 01mol  mFe = 56.(0,035) = 1,96g B sai
160
Çch 2: Quy hçn hîp chÊt r¾n X vÒ hai chÊt FeO, Fe 2O3
3FeO + 10HNO 3  3Fe(NO3)3 + NO + 5H2O
3.0,025 0,025
5, 4
 mFeO = 3.0,025 . 72 = 5,4g  n Fe(FeO)   0, 075mol
72
 m Fe2O3 = 3 - 5,4 = -2,4g
2.( 2, 4) 4,8

 n Fe(Fe 2O3 )    0, 03mol
160 160
mFe = 56 .(0,075 + (-0,03)) = 2,525 gam  A ®óng
Chó ý: + KÕt qu¶ ©m ta vÉn tÝnh b×nh thêng v× ®©y lµ ph¬ng ph¸p quy ®æi
+ NÕu n Fe(Fe 2O3 )  0,015mol  mFe = 56.0,06 = 3,36g  C sai
Çch 3: Quy hçn hîp chÊt r¾n X vÒ mÆt chÊt lµ Fe x Oy

3FexOy + (12x - 2y)HNO3  2Fe(NO3)3 +(3x-2y)NO + (6x -y)H2O
3.0, 025 0,025mol
3x  2y
3 3.0, 025 x 3
 n Fe xO y      m Fe3O2  200
56x  16y 3x  2y y 2
3.56.3
 m Fe(oxit )   2, 52g  A ®óng
200
Chó ý: NÕu m Fe2O3  160  m Fe  3.2.56  2,1g  D sai
160
VÝ dô 9: ( §Ò thi §H C§- Khèi A- 2008). Cho 11.36 gam hçn hîp gåm Fe, FeO, Fe 2O3
và Fe3O4 ph¶n øng hÕt víi dd HNO3 lo·ng d thu ®îc 1.344 lÝt khÝ NO (s¶n phÈm khö
duy nhÊt ë đktc) vµ dung dịch X. C« c¹n dung dÞch X sau ph¶n øng ®îc m gam muèi
khan. Gi¸ trÞ m lµ:
Bµi gi¶i.
Çch 1: Quy ®æi hçn hîp vÒ hai chÊt: Fe, F e2O3
Hoµ tan hçn hîp víi HNO 3 lo·ng d  1,344 lÝt NO
3Fe + 4HNO 3  Fe(NO3)3 + NO + 2H 2O (1)
0,06mol 0,6mol 0,06mol
Fe2O3  2Fe(NO3)3 (2)

0,05 0,1mol
1, 344
 n NO   0, 06mol;
22, 4
Tõ (1)  mFe = 56 . 0,06 = 3,36 g  m Fe2O3  11, 36  3, 36  8g
8
 n Fe2O3   0, 05mol  mX = 242 (0,06 + 0,1) = 38,72g  D ®óng
160
Çch 2: Quy hçn hîp vÒ hai chÊt: FeO, Fe 2O3
3FeO + 10HNO 3  3Fe(NO3)3 + NO + 5H2O
0,18 0,18mol 0,06
Fe2O3  2Fe(NO3)3
-0,01 -0,02
 mFeO = 12,96g;  m Fe2O3  1, 6g
 m Fe( NO3 )3  242(0,18  0,02)  38,72g  D ®óng

Çch 3: Quy hçn hîp vÒ mét chÊt Fe xOy
3FexOy + (12x - 2y)HNO3  3xFe(NO 3)3 + (3x - 2y)NO + (6x-y)H2O
3.0,06 3.x.0,06
0,06
3x  2y 3x  2y
11, 36 0, 06.3 x 16
n FexO y    150x = 160y  
56x  16y 3x  2y y 15
3.16.0, 06
 m Fe( NO3 )3  .242  38, 72g  D ®óng
3.16  2.15
VÝ dô10: Hỗn hợp X gåm Fe, FeO, Fe 2O3 và Fe 3O4 víi sè mol mçi chÊt lµ 0.1 mol hoµ
tan hÕt vµo dung dÞch Y gåm ( HCl, H 2SO4 lo·ng) d thu ®îc dung dÞch Z. Nhá tõ tõ
dung dÞch Cu(NO3)2 1M vµo dung dÞch Z cho tíi khi ngõng tho¸t khÝ NO. ThÓ tÝch
dung dÞch Cu(NO3)2 cÇn dïng vµ thÓ tÝch khÝ tho¸t ra ë ®ktc thuéc ph¬ng ¸n nµo?
A. 50 ml vµ 6.72 lÝt B. 100 ml vµ 2.24 lÝt. C. 50 ml vµ 2.24 lÝt D. 100 ml vµ 6.72 lÝt.
Bµi gi¶i:
Quy hçn hîp 0,1 mol Fe2O3 vµ 0,1 mol FeO thµnh 0,1 mol Fe3O4
Hçn hîp X gåm: Fe 3O4 mol: Fe(0,2mol) + dung dÞch Y
Fe3O4 + 8H+  Fe2+ + 2Fe3+ + 4H2O (1)
0,2mol 0,2 0,4mol
Fe + 2H+  Fe2+ + H2 (2)

0,1 0,1
D2 Z (Fe2+: 0,3mol; Fe 3+: 0,4mol) + Cu(NO 3)2 (3)
3Fe 2  NO 3  4H   3Fe3  NO  2H 2O (4)

0,3 0,1 0,1
1
VNO = 0,1  22,4 = 2,24 lÝt; n Cu( NO3 ) 2  n   0, 05mol
2 NO3
0, 05
n d 2Cu( NO   0, 05 lÝt (hay 50ml)  C ®óng
3)2 1
Chó ý: + NÕu n Cu ( NO3 ) 2  n NO  0,1mol  VCu ( NO3 ) 2  100ml  B sai
3
+ Tõ (4) nÕu kh«ng cÇn b»ng: V NO = 0,3  22,4 = 6,72 lÝt  A sai

ph¬ng ph¸p b¶o toµn electron
1. Nguyªn t¾c ph¬ng ph¸p
- Trong mét hÖ oxi ho¸ khö : “tæng sè e do chÊt khö nhêng b»ng tæng sè e mµ chÊt
oxi ho¸ nhËn”. Hay “tæng sè mol e chÊt khö nhêng b»ng tæng sè mol e chÊt oxi ho¸
nhËn”.
VÝ dô: Cr - 3e  Cr3+ N5+ + 3e  N2+
x 3x x t 3t t
Cu - 2e  Cu2+
y 2y y
Fe - 3e  Fe3+
z 3z z
¸p dông ph¬ng ph¸p b¶o toµn e th×:  3x + 2y + 3z = 3t

- Quan träng nhÊt lµ khi ¸p dông ph¬ng ph¸p nµy ®ã lµ viÖc ph¶i nhËn ®Þnh ®óng
tr¹ng th¸i ®Çu vµ tr¹ng th¸i cuèi cña hÖ oxi ho¸ khö, ta kh«ng cÇn quan t©m ®Õn viÖc c©n
b»ng ph¶n øng oxi ho¸ khö x¶y ra.
- Khi ¸p dông ph¬ng ph¸p b¶o toµn e lectron ta ph¶i lµm çc bíc sau:
+ B1: Tõ d÷ kiÖn cña bµi to¸n ®æi ra sè mol
+ B2: ViÕt qu¸ tr×nh oxi ho¸ vµ qu¸ tr×nh khö, ®ång thêi thiÕt lËp çc ®¹i lîng theo
sè mol.
+ B3: ¸p dông ®Þnh luËt b¶o toµn e cho hai qu¸ tr×nh trªn: “Tæng sè mol e chÊt
nhêng b»ng tæng sè mol e chÊt nhËn ”. Tõ ®ã thiÕt lËp ph¬ng tr×nh ®¹i sè (nÕu cÇn), kÕt
hîp víi gi¶ thiÕt cña bµi to¸n ®Ó t×m ra kÐt qu¶ nhanh nhÊt vµ chÝnh x¸c nhÊt.
2. Ph¹m vi sö dông:
GÆp nhiÒu chÊt trong bµi to¸n mµ khi xÐt ph¬ng tr×nh ph¶n øng lµ ph¶n øng oxi
hãa khö (cã sù thay ®æi sè e) hoÆc ph¶n øng x¶y ra phøc t¹p, nhiÒu ®o¹n, nhiÒu q u¸ tr×nh
th× ta ¸p dông ph¬ng ph¸p b¶o toµn e.
- CÇn kÕt hîp çc ph¬ng ph¸p nh b¶o toµn khèi lîng, b¶o toµn nguyªn tè ®Ó gi¶i
bµi to¸n.
- CÇn cã nhiÒu chÊt oxi ho¸ vµ nhiÒu chÊt khö cïng tham gia trong bµi to¸n ta cÇn
t×m tæng sè mol e nhËn vµ tæng s è mol e nhêng råi míi c©n b»ng.
3. Bµi tËp ¸p dông

Bµi 1: §Ó m gam bét s¾t ngoµi kh«ng khÝ 1 thêi gian thu ®îc 11,8gam hçn hîp çc chÊt
r¾n FeO, Fe 2O3, Fe, Fe 3O4 . Hoµ tan hoµn toµn hçn hîp ®ã b»ng dung dÞch HNO 3 lo·ng
thu ®îc 2,24 lÝt khÝ NO duy nhÊt (®ktc). Gi¸ trÞ m gam lµ:
A: 5,02 B: 9,94 C: 15,12 D: 20,16
Bµi gi¶i:
m 11,8  m
n Fe  ; n O 2 (p)  ; n NO(gp)  0,1mol
56 32
ChÊt khö lµ Fe; ChÊt oxi ho¸ gåm O 2 vµ HNO3
FeO - 3e  Fe3+ O 2 + 4e  2O 2-
m  3n 11, 8  m 11, 8  m
56 56 .4
32 8.4
N+5 + 3e  M+2 (NO)

0,3 0,1
ne nhêng = ne chÊt oxi ho¸ nhËn (O2 , NO 3 )
3m 11,8  m
  0, 3  m = 9,94 gam  B ®óng
56 8
Bµi 2: Hoµ tan hoµn toµn 17.4 gam hçn hîp 3 kim lo¹ i Al, Fe, Mg trong dung dÞch HCl
thÊy tho¸t ra 13.44 lÝt khÝ, nÕu cho 34.8 gam hçn hîp trªn t¸c dông víi dung dÞch CuSO4
d, läc lÊy toµn bé chÊt r¾n thu ®îc sau ph¶n øng t¸c dông víi dung dÞch HNO3 nãng d,
thu ®îc V lÝt khÝ NO 2 ®ktc. Gi¸ trÞ V lµ:
A. 11.2 lit B. 22.4 lÝt C. 53.76 lÝt D. 26.88 lÝt.
Bµi gi¶i:
Al, Fe, Mg nhêng e, sè mol e nµy chÝnh b»ng sè mol e Cu nhêng khi tham gia
ph¶n øng víi HNO 3 sè mol e mµ H + nhËn còng chÝnh lµ sè mol e mµ HNO3 nhËn.
2H+ + 2e  H2
13,44
1,2mol  0,6mol
22,4
17,4 gam hçn hîp H + nhËn 1,2mol e.
VËy 34,8gam sè mol mµ H + nhËn lµ: 2,4 mol
17,4g hçn hîp  n H   1,2
34,8g hçn hîp  n H   2,4mol
N+5 + 1e  NO2

2,4 2,4mol  VNO2  2,4.22,4  53,76 lÝt  C ®óng
Chó ý: NÕu n H   1,2  VNO2  1,2.22,4  26,88 lÝt  D sai

Bµi 3: Hoµ tan hoµn toµn 43.2 gam kim lo¹i Cu vµo dung dÞch HNO3 lo·ng d, tÊt c¶ khÝ
NO thu ®îc ®em «xi ho¸ thµnh NO 2 råi sôc vµo níc cã dßng oxi ®Ó chuyÓn hÕt thµnh
dung dÞch HNO3 . V lÝt khÝ O 2 ®ktc tham gia vµo qu¸ tr×nh trªn lµ:
A. 15.12 lÝt B. 7.56 lÝt C. 6.72 lÝt D. 8 .96 lÝt
Bµi gi¶i:
Ta nhËn thÊy Cu nhêng e cho HNO 3 t¹o thµnh NO2 , sau ®ã NO2 l¹i nhêng cho O2.
VËy trong bµi toµn nµy, Cu lµ chÊt nhêng víi O 2 lµ chÊt nhËn e.
Cu - 2e  Cu2+ O2 + 4e  2O2-
4x = 1,36  x = 0,3375
0,675 1,35 x 4x
VO2  0,3375.22,4  7,56 lÝt  B ®óng
1,35
Ph©n tÝch: NÕu O2 + 2e  2O2-  x   VO2  15,12 lÝt  A sai
2
Bµi 4: Chia m gam hçn hîp 2 kim lo¹i A, B cã ho¸ trÞ kh«ng ®æi thµnh 2 phÇn b»ng
nhau. – PhÇn 1 tan hÕt trong dung dÞch HCl t¹o ra 1.792 lÝt H 2 ®ktc.
- PhÇn 2 nung trong oxi thu ®îc 2.84 gam hçn hîp oxit. Gi¸ trÞ cña m lµ
Bµi gi¶i:
A, B lµ chÊt khö H + (ë, P1) vµ O 2 (ë P2) lµ chÊt oxi ho¸
 n eH  nhËn =  n eO2 nhËn
2H+ - 2.1e  H2
0,16  0,08  m KLP2  m oxit  m oxi  2,84  0,04.32  1,56g
O2 + 4e  2O2- m = 1,56 x2 = 3,12g  C ®óng

0,04  0,16
Ph©n tÝch: NÕu m KLP2  2,84  0,04 x16  2,2g  m = 4,4g  B ®óng
Bµi 5: : Chia 44 gam hçn hîp gåm Fe vµ kim lo¹i M cã ho¸ trÞ kh«ng ®æi thµnh 2 phÇn
b»ng nhau.
- P1 tan hÕt trong 2 lÝt dung dich HCl t¹o ra 14.56 lÝt H 2 ®ktc.
- P2 tan hoµn toµn trong dung dich HNO 3 lo·ng nãng thÊy tho¸t ra 11.2 lÝt khÝ NO duy
nhÊt ë ®ktc.
1. Nång ®é mol cña dung dich HCl lµ:
A. 0.45 M B. 0.25 M C. 0.55 M D. 0.65 M.
2. Khèi lîng hçn hîp muèi clorua khan thu ®îc khi c« c¹n dung d ịch sau p ë P1 lµ:
A. 65.54 gam B. 68.15 gam C. 55.64 gam D. 54.65 gam.

3. PhÇn tr¨m khèi lîng cña Fe trong hçn hîp ban ®Çu lµ:
A. 49.01 % B. 47.97 % C. 52.03 % D. 50.91 %.
4. Kim lo¹i M lµ:
A. Mg B. Zn C. Al D. Cu.
Bµi gi¶i:
a) n H 2  0,65mol  n HCl  2n H 2  2.0,65  1,3mol
1,3
CM   0,65M  §¸p ¸n D ®óng
2
b) m muèi  m KL  m Cl . Trong ®ã: n Cl  n HCl  1,3mol
mmuãi = 22 + 1,3 . 35,5 = 68,15g  §¸p ¸n B

c) ¸p dông ®Þnh luËt b¶o toµn e:
P1: Fe: Fe - 2e  Fe2+
x 2x
M - ae  Ma+
y ay
2H+ + 2e  H2
1,3 0,65
Fe  3e  Fe 3
x 3x
 2x  ay  1,3  x  0,2
M - ae  Ma+  
3x  ay  1,5 ay  0,9
N+5 + 3e  N+2 (NO)
1,5 0,5
0,2.56
nFe = 0,2  %m Fe  .100%  50,91%  D ®óng
22
d) mM = 22 - 0,2 . 56 = 10,8g
0,9 m 10,8.a
nM  y  ; M   12a
a n 0,9
VËy a = 2; M = 24(Mg) lµ phï hîp
Bµi 6: Cho tan hoµn toµn 3.6 gam hçn hîp gåm Fe vµ Mg trong dung dÞch HNO 3 2M
lo·ng nãng thu ®îc dung dÞch D, 0.04 mol khÝ NO vµ 0.01 mol NO 2 . Cho dung dÞch D
t¸c dông víi NaOH lÊy d, läc vµ nung kÕt tña ®Õn khèi lîng kh«ng ®æi thu ®îc m gam
chÊt r¾n.
1. Gi¸ trÞ m lµ
A. 2.6 gam B. 3.6 gam C. 5.2 gam D. 7.8 gam.
2. ThÓ tÝch HNO 3 ®· ph¶n øng lµ:

A. 0.5 lÝt B. 0.24 lÝt C. 0.26 lÝt D. 0.13 lÝt.
Bµi gi¶i:
a) HNO3 lµ chÊt oxi ho¸: N+5 + 3e  NO
0,12 0,04 mol
2N+5 + 8e  2M+1 (N2O)

0,08 0,02 0,01mol
ne nhËn = 0,12 + 0,08 = 0,2mol .

- Mg vµ Fe lµ chÊt khö. Gäi x, y lµ sè mol Mg vµ Fe trong hçn hîp
Mg - 2e  Mg3+
x 2x mol
ne nhêng = 2x + 3y
Fe - 3e  Fe3+
y 3y mol
Ta cã hÖ ph¬ng tr×nh:
 24x  56y  3,6  x  0,01molMg  0,01molMgO
 
 2x  3y  0,2  y  0,06molFe  0,03molFe 2O 3
m  m MgO  m Fe 2O 3  0,01.40  0,03.160  5,2g
Ta cã thÓ tÝnh theo çch sau: Ta cã s¬ ®å: Mg  MgO; Fe  Fe2O3. Trong ®ã Mg

vµ Fe lµ chÊt khö, oxi lµ chÊt oxi ho¸, sè mol e nh©n vÉn lµ 0,2mol:
O + 2e  O2-
0,1 0,2 m = mMg, Fe + MO = 3,6 + 16. 0,1 = 5,2gam  C ®óng
b) Theo ®Þnh luËt b¶o toµn nguyªn tè N ta cã:
n N(HNO3 )  n N(NO3 )  n N(NO)  n N(N 2O)
Hay n HNO3  2n Mg(NO3 ) 2  3n Fe(NO3 )3  n NO  2n N 2O

 2.0,01  3.0,06  0,04  2.0,01 0,26
0,26
VHNO3   0,13 lÝt  D ®óng
2
Bµi 7: Cho luång khÝ CO qua m gam bét Fe2O3 nung nãng thu ®îc 14 gam hçn hîp X
gåm 4 chÊt r¾n . Cho hçn hîp X hßa tan hoµn toµn b»ng HNO 3 d, thu ®îc 2.24 lÝt khÝ
NO (đktc) lµ s¶n phÈm khö duy nhÊt. Gi¸ trÞ m lµ:
Bµi gi¶i:
CO lµ chÊt khö (ta coi Fe 2O3 kh«ng tham gia vµo ph¶n øng oxi ho¸ khö)

m  14
Moxi(trong oxit) = m - 14g. nCO = nO(oxit) =
16
C+2 + 2e  C+4
m  14 m  14
16 8
- HNO3 lµ chÊt oxi ho¸: N +5 + 3e  N+2

0,3 0,1mol
m  14
Ta cã:  0,3  m  16,4g  A ®óng
8
Bµi 8: Cho tan hoµn toµn 58 gam hçn hîp A gåm Fe, Cu, Ag trong dung dÞch HNO 3 2M
lo·ng nãng thu ®îc dung dich B vµ 0.15 mol khÝ NO vµ 0.05 mol NO 2 . C« c¹n dung
dich B khèi lîng muèi khan thu ®îc lµ:
A. 120.4 gam B. 89.8 gam C. 116.9 gam D. kÕt qu¶ kh¸c.
Bµi gi¶i:
NÕu chØ dïng ph¬ng ph¸p b¶o toµn e th«ng thêng, ta còng chØ lËp ®îc 2 ph¬ng
tr×nh 3 Èn sè vµ sÏ gÆp khã kh¨n trong viÖc gi¶i. §Ó tÝnh khèi lîng muèi NO3 trong bµi
to¸n trªn ta cã c«ng thøc n NO (trong muèi) = a. n X.
3
Trong ®ã a lµ sè e mµ N +5 nhËn ®Ó t¹o thµnh Y

Nh vËy: m muèi khan = MFe, Cu, Ag + m NO
3
n NO  3.n NO  8n N 2O  3.0,15  8.0,05  0,95mol

3
mmuèi khan = 58 + 0,95 . 62 = 116,9g  C ®óng

Bµi 9: Cho luång khÝ CO qua m gam bét Fe2O3 nung nãng thu ®îc X gåm 4 chÊt r¾n.
chia X thµnh 2 phÇn b»ng nhau.
- PhÇn 1 hoµ tan b»ng HNO3 d, thu ®îc 0.02 mol khÝ NO vµ 0.03 mol N 2O.
- PhÇn 2 hoµ tan hoµn toµn trong dung dÞch H 2SO4 ®Æc nãng thu ®îc V lÝt SO 2 (®ktc).
Gi¸ trÞ V lµ:
A. 2.24 l B. 3.36 l C. 4.48 l D. 6.72 l.
Bµi gi¶i:
HNO3 lµ chÊt oxh
N+5 + 3e  N+2
0,06 0,02mol
ne nhËn = 0,06 + 0,24 = 0,3mol
2N+5 + 8e  2N+1 (N2O)
0,24 0,06 0,03

- ChÊt khö ë hai phÇn lµ nh nhau, do ®ã sè mol e letron H2SO4 nhËn b»ng sè mol
eletron HNO3 nhËn. Ta cã
S6  2e  S4 (SO 2 ) 
 VSO2  0,15.22,4  3,36 lÝt  B ®óng
0,3 0,15 
Bµi 10: Chia hçn hîp X gåm Al vµ Al 2O3 thµnh 2 phÇn b»ng nhau.
- PhÇn 1 t¸c dông NaOH d thu ®îc 0.3 mol khÝ.
- PhÇn 2 tan hoµn toµn trong dung dÞch HNO 3 thu ®îc 0.075 mol khÝ Y duy nhÊt. Y lµ:
A. NO2 B. NO C. N 2O D. N 2
Bµi gi¶i:
Trong X chØ cã Al cã tÝnh khö: 2H2O + 2e  H2 + 2OH-

0,6 0,3
Khi t¸c dông víi HNO 3, chÊt oxi ho¸ lµ HNO 3
N+5 + ne  Y
0,075n 0,075mol ta cã: 0,075n = 0,6
Víi n lµ sè e mµ N +5 nhËn ®Ó t¹o thµnh Y  n = 8. VËy Y lµ N 2O

 C ®óng
Bµi 11: Cho tan hoµn toµn 7.2 gam Fe xOy trong HNO 3 thu ®îc 0.1 mol NO 2 . C«ng thøc
ph©n tö cña «xit lµ:
A. FeO, B. Fe2O3 C. Fe3O4 D. kÕt qu¶ kh¸c.
Bµi gi¶i:
N+5 + 1e  N+4 …..(NO2) , FexOy lµ chÊt khö

0,1 0,1 0,1
2y
 2y  7,2
x.Fe x  x.  3   e  x.Fe 3  (3x  2y)  0,1
 x  56x 16y
7,2 7,2
... (3x  2y)  160x  16y  x  y  FeO  A ®óng
56x  16y 56x  16y
Bµi 12: Hoµ tan hoµn toµn 19.2 gam kim lo¹i M trong dung dÞch HNO3 d thu ®îc 8.96
lÝt (®ktc) hçn hîp khÝ NO 2 vµ NO cã tØ lÖ vÒ thÓ tÝch 3:1.
1. Kim lo¹i M lµ:
A. Al B. Cu. C. Mg D. Fe.
2. Khèi lîng HNO 3 ®· tham gia ph¶n øng lµ.
A. 44.1 gam B. 25.2 gam C. 63 gam D. kÕt qu¶ kh¸c.
Bµi gi¶i:
8,96 VNO2 3 n NO2 3
n h 2 khÝ   0,4mol v×   
22,4 VNO 1 n NO 1
3
 n NO2  .0,4  0,3mol  nNO = 0,1mol
4
ChÊt khö M: M - ne  Mn+ (1)
19, 2 19,2 .n
M M
ChÊt oxi ho¸:

NO3  1e  2H   NO 2  H 2 O (2)
0,3 0,3 0,6 0,3
NO3  3e  4H   NO  2H 2 O (3)
0,1 0,3 0,4 0,1 0,2
19,2
¸p dông ®Þnh luËt b¶o toµn e: ne nhËn = ne nhêng  .n  0,6
M
19,2
a)  M  .n  32n  M  64(n  2)  Cu  B ®óng
0,6
b) n HNO3  n H   0,6  0,4  1  m HNO3  1.63  63mol  C ®óng
Chó ý: + NÕu (2) vµ (3) c©n b»ng ph¬ng tr×nh b¸n oxi ho¸ khö: n HNO3  n H   0,4mol
 m HNO3  63.0,4  25,2gam B sai
+ NÕu (2) c©n b»ng vµ (3) kh«ng c©n b»ng ph¬ng tr×nh b¸n oxi ho¸ khö:
n HNO3  n H   0,7mol  m HNO3  63.0,7  44,1mol  A sai
+ NÕu (3) c©n b»ng mµ (2) kh«ng c©n b»ng: n HNO3  n H   0,7mol  A sai
Bµi 13: Hoµ tan hoµn toµn 11,2g Fe trong dung dÞch HNO 3 d, thu ®îc A vµ 6,72 lÝt hçn
hîp khÝ X gåm NO vµ mét khÝ X víi tØ lÖ thÓ tÝch lµ 1: 1. KhÝ X cã c«ng thøc lµ:
A: NO2 B: N2 C: N2O D: N2O3
Bµi gi¶i:
6,72 11,2
n h 2 khÝ   0,3mol  n Fe   0,2mol
22,4 56
- Qu¸ tr×nh oxi ho¸: Fe - 3e  Fe3+ (1)
0,2 0,6 0,2
NO3  3e  4H   2H 2 O  NO
- Qu¸ tr×nh khö: (2)
0,15 0,45 0,6 0,15

5x  2y
0,15  .0,15
x (3)

xNO 3  (5x  2y)e  N x O y
5x  2y
¸p dông ®Þnh luËt b¶o toµn e: 0,6  0,45  .0,15
x
x 1
   NO 2  A ®óng
y 2
Bµi 14: (§H- Khèi A-2008). Cho 3.2 gam bét Cu t¸c dông víi 100 ml dung dÞch hçn hîp
HNO3 0.8 M vµ H 2SO4 0.2 M. Sau khi çc ph¶n øng xÉy ra hoµn toµn sinh ra V lÝt khÝ NO
(®ktc) s¶n phÈm khö duy nhÊt. Gi¸ trÞ V lÝt lµ:
A. 0.746 B. 0.448. C. 1.792 D. 0.672.
Bµi gi¶i:
NO3  4H   3e  NO  2H 2 O
¸p dông ph¶n øng oxi ho¸ khö:
0,12 0,03
n H (HNO )  0,08mol 
Ta cã:   n H  0,12mol
3
n H (H SO  2.H 2SO 4  2.0,2.0,1  0,04 

2 4) 
VNO = 0,03 x 22,4 = 0,672lÝt  D ®óng
Ph©n tÝch bµi to¸n:
+ Häc sinh A lµm: Cu - 2e  Cu2+
0,05 0,1 0,05
NO3  N 5  3e  N 2 (NO)
x 3x x
0,1 0,1
 x  VNO2  .22,4 =>sai
3 3
+ Häc sinh B lµm:
Cu - 2e  Cu 2+ 

x 2x x 
 2x  0,24  x  0,12 (kh«ng tho¶ m·n)
N 5  3e  N 2 (NO) 

0,05 0,1 0,08 
v× nCu = 0,05mol
+ Häc sinh C lµm:

Cu - 2e  Cu 2+ 

0,05 0,1 0,1  0,1
   x  (sai)
NO3  4H  3e  NO  2H 2 O  3

x 4x 3x x 
+ Häc sinh D lµm:
n H+ (HNO )  0,08mol 
 1
 n H  0,1mol  VNO  .0,1.22,4  0,56(Sai)
3
n H (H SO )  0,02mol  4
2 4 
+ Häc sinh E nhËn xÐt: Cã thÓ Cu d hoÆc Cu ph¶n øng hÕt  nªn lµm nh A
®óng.
Bµi 15: (§H- Khèi A-2008). Nung nãng m gam hçn hîp Al vµ Fe 2O3 (trong m«i trêng
kh«ng cã kh«ng khÝ) ®Õn ph¶n øng xÉy ra hoµn toµn thu ®îc h çn hîp r¾n Y, chia Y
thµnh hai phÇn b»ng nhÇn b»ng nhau:
- PhÇn 1 t¸c dông víi H 2SO4 lo·ng d sinh ra 3.08 lÝt khÝ hi®r« (®ktc).
- PhÇn 2 t¸c dông NaOH d sinh ra 0.84 lÝt khÝ hi®r« (®ktc). Gi¸ trÞ m gam lµ:
A. 22.75 B. 21.40 C. 29.40 D. 29.43 .
Bµi gi¶i:
Ph©n tÝch bµi to¸n: Tõ P 2 + NaOH d nªn Al d cßn Fe 2O3 hÕt:
Nh vËy hçn hîp Y: Fe, Al 2O3 vµ Al d
Gäi x, y, z lÇn lît lµ sè mol Al 2O3, Fe vµ Al d trong mçi phÇn:
Al  3e  Al 3 

z 3z z 
Fe  2e  Fe 2 
P1:  ¸p dông §LBT e: 3z + 2y = 0,275 (1)
y 2y y 
2H  2e  H 2 


0,275 0,1375 
Al  3e  Al 3 

z 3z z 
P2:  ¸p dông §LBT e: 3z + 2y = 0,075 z= 0,025M
2H   2e  H 2 
0,075 0,0375 
Thay vµo (1)  y = 0,1mol: Fe2O3 + 2Al  Al2O3 + 2Fe (3)
1
Tõ (3)  x  n Al2O3  n Fe  0,05mol
2
m = 2.(0,05 . 102 + 56. 0,1 + 27 . 0,025)= 22,75  A ®óng

Bµi 16: (§H- Khèi B-2007). Nung m gam bét Fe trong «xi thu ®îc 3 gam hçn hîp chÊt
r¾n X. Hoµ tan hÕt hçn hîp X b»ng HNO 3 d, thu ®îc 0.56 lÝt khÝ NO (đktc) lµ s¶n
phÈm khö duy nhÊt. Gi¸ trÞ m gam lµ:
A. 2.62 B. 2.32 C. 2.22 D. 2.52
Bµi gi¶i.
Fe - 3e  Fe3+ ¸p dông §LBT e: 3x = 0,075 + 4y (1)
x 3x
MÆt kh¸c: m X = mFe + m O2
N + 3e 
+5 +2
N (NO)
0,075 0,025 56x+ 32y=3 (2)
O2 + 4e  2O-2  x  0,045
Tõ (1) vµ (2)  
y 4y  y  0,015
 m = 56  0,045 = 2,52g  D ®óng

Bµi 17: ( §H Khèi A-2007). Hoµ tan 5.6 gam Fe b»ng dung d ịch H2SO4 lo·ng thu ®îc
dung dịch X. Dung dịch X ph¶n øng võa ®ñ víi V ml dung d ịch KMnO4 0.5 M. Gi¸ trÞ V
ml lµ:
A. 20 B. 40 C. 60 D. 80.
Bµi gi¶i
5,6
n Fe    0,1mol ; Fe - 2e  Fe2+
56
0,1 0,2 0,1
Fe2+ - 1e  Fe3+
0,1
0,1 0,1 0,1 ¸p dông §LBT e: 5x = 0,1  x =  0,02
5
Mn+7 + 5e  Mn2+ 0,02
x 5x VKMnO 4   0,04lit  40ml  B
0,5
Ph©n tÝch bµi to¸n: NÕu Fe + H 2SO4 t¹o V1 lÝt H2 th×:

Fe  3e  Fe 3 

a 3a a 
2H  2e  H 2 

 3a  2b  5c
2b b 
7 2 
M  5e  Mn

c 5c c 

Bµi 18 (KA- 2007)
Bµi gi¶i:
X¸c ®Þnh %V cña NO vµ NO 2 trong X:
30x  46(1  x)
M X  19.2   x  0,5hay50%  n NO  n NO 2  xmol
1
Çc ph¬ng tr×nh oxi ho¸ khö: n Fe = a  nCu = a;
56a + 64a = 12  a = 0,1mlol
 Fe  3e  Fe 3  N 5  3e  N 2 (NO)
 
0,1 0,3  3x x
 2
  5 4
Cu  2e  Cu  N  1e  N (NO 2 )
0,1 0,2 
  x x
¸p dông ®Þnh luËt b¶o toµn e ta cã: 0,3 + 0,2 = 3x + x  x = 0,125
VËy nX = 0,125 . 2 = 0,25mol  VX = 0,25 . 22,4 - 5,6 lÝt  D ®óng
Bµi 19:
Bµi gi¶i:
 Al  3e  Al 3

0,2 0,6 5,4
  n Al   0,2  n H 2  0,3 øng víi 6,72 lÝt  D ®óng
 2H  2e  H 2 27

 0,6 0,3
Bµi 20:
Bµi gi¶i:
11,2
nA   0,5mol  n N 2  0,2mol;n NO  0,1mol; n N 2O  0,2mol
22,4

+ Qu¸ tr×nh oxi ho¸:
Al - 3e  Al3+ (1)
a 3a a
+ Qu¸ tr×nh khö:
¸p dông §LBT e:
2N+5 + 10e  N2 (2)
3a = 2 + 0,3 + 1,6 = 3,9  a = 1,3
0,4 2 0,2
 mX = 27 . 1,3 = 35,1g  A ®óng
N+5 + 3e  N+2 (NO) (3)
0,3 0,1
2N+5 + 8e  N+1(N2O) (4)
1,6 0,2
Ph©n tÝch bµi to¸n:

+ NÕu (2, 3, 4) kh«ng CB: 3a = 1 + 0,3 + 0,8  a = 0,7  mAl = 18,9g  B sai
3,1
+ NÕu (2, 3) CB cßn (4) kh«ng: 3a = 2 + 0,3 + 0,8  a   mAl = 27,9  C sai
3
2,9
+ NÕu (2) kh«ng CB, (3,4) CB: 3a = 1 + 0,3 + 1,6  a   mAl = 26,1  D sai
3
Bµi 21:
Bµi gi¶i:
2Al + 6HCl  AlCl3 + 3H2 26,1

Khèi lîng mçi phÇn m   8,7g
Mg + 2HCl  MgCl2 + H2 3
Fe + 2HCl  FeCl2 + H2
Gäi x, y, z lµ sè mol Al, Mg, Fe trong 7,4 gam hçn hîp

 27x  24y  56z  8,7  x  0,1
 
1,5x  y  z  0,3   y  0,075
1,5  0,15  x  0,075
 
trong 34,7 g hçn hîp n Al = 0,4; n Mg = 0,3; n Fe = 0,3
2Al + 3CuSO 4  Al(SO4)3 + 3Cu
Mg + CuSO 4  MgSO4 + Cu
Fe + CuSO 4  FeSO4 + Cu
Cu + HNO 3  Cu(NO3)2 + 2NO2 + H2O

- ë P3 khi çc KL t¸c dông víi dung dÞch CuSO 4 t¹o thµnh Cu, lîng Cu nµy t¸c
dông víi HNO 3 t¹o ra Cu 2+.
Do ®ã: Al, Mg, Fe lµ chÊt khö, nhêng e.
ne nhêng = 3. 0,1 + 2. 0,075 + 2. 0,075 = 0,6mol
- HNO3 lµ chÊt oxi ho¸, nhËn e: N +5 + 1e  N+4 (NO2)  a = 0,6
a a
n NO2  0,6mol  VNO2  0,6.22,4  13,44l  C ®óng

Bµi 22:
Bµi gi¶i:
Trong X chØ cã Al cã tÝnh khö níc bÞ nh«m khö theo ph¬ng tr×nh
2H2O + 2e  H 2 + 2OH-
0,6 0,3mol 0,075n = 0,6, n lµ sè e mµ N +5
nhËn ®Ó t¹o thµnh Y. n = 8.
Khi t¸c dông víi HNO 3, chÊt oxi ho¸
lµ HNO3 VËy Y lµ N 5 O
N+5 + ne  Y  C ®óng
0,075 0,075
Bµi 23:
Bµi gi¶i:
Fe 2S21 t¬ng ®¬ng víi Fe 2+. S-2. S0, V× vËy cã thÓ coi hçn hîp X gåm hai chÊt S
vµ FeS cã sè mol a vµ b ta cã:
Sè gam: X = 32a + 88b = 3,76 (I)
ChÊt khö: S0 - 6e  S+6
a 6a
FeS-2 - 9e  Fe3+ + S+6

b 9b
ChÊt oxi ho¸:
N+5 + 1e  N+4 (NO2)
0,48 0,48
Ta cã: 6a + 9b = 0,4 8 (II)
Tõ (I) vµ (II): a = 0,035mol S
b = 0,03 mol FeS

n BaSO 4  n SO2  n S  n FeS  0,035  0,03  0,065mol
4
m BaSO 4  0,065.233  15,145g  D ®óng

Bµi 24:
Bµi gi¶i:
Fe3O4 + 4 H2SO4  FeSO4 + Fe2(SO4)3 + 4H2O
0,02 0,02 0,02
Cu + Fe 2(SO4)3  CuSO4 + 2FeSO 4

0,02 0,04
 Dung dÞch X lµ H 2SO4 d FeSO4, CuSO4

10FeSO 4 + 2KMnO 4 + 8 H2SO4  5Fe2(SO4)3 + 2SO4 + 2MnSO 4 + 8H2O
0,05 0,01
0,03
m Cu  64.  0,96g ; n Fe2 (SO4 )3 cßn d
2
ph¬ng ph¸p b¶o toµn nguyªn tè
1. Nguyªn t¾c c hung:

Dùa vµo ®Þnh luËt b¶o toµn nguyªn tè (BTNT) "Trong çc ph¶n øng ho¸ häc th«ng
thêng th× çc nguyªn tè lu«n ®îc b¶o toµn".
NghÜa lµ: "Tæng sè mol nguyªn tö cña mét nguyªn tè M bÊt kú nµo ®ã th× tríc vµ
sau ph¶n øng lu«n b»ng nhau".
2. Ph¹m vi sö dông
Thêng sö dông cho viÖc tÝnh to¸n mét kim lo¹i, mét phi kim, mét chÊt,… trong
nhiÒu chÊt, cÇn ph¶i viÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng nhiÒu … th× ph¶i nghÜ ®Õn ®Þnh luËt b¶o
toµn nguyªn tè.
3. Bµi tËp ¸p dông:
Bµi 1:

Fe 2 O3  6HCl  2FeCl3  3H 2 O 

Fe3O 4  8HCl  FeCl 2  2FeCl3  4H 2O 
HCl NaOH  NaCl H 2O  n 
16
 0,1mol
 Fe 2 O 3
160
FeCl 2  2NaOH  Fe(OH) 2  2NaCl 
 n 23, 2
FeCl3  3NaOH  Fe(OH) 3  3NaCl Fe3O 4   0,1mol
 232
4Fe(OH) 2  2H 2O  O 2  4Fe(OH) 3 

2Fe(OH) 3  Fe 2O 3  3H 2O 
¸p dông ®Þnh luËt b¶o toµn nguyªn tè ®èi víi s¾t ta cã:
0,5
Fe (trong D) = 0,1 . 2 + 0,1 . 3 = 0,5 g  n D   0, 25mol
2
 mD = 0,25 x 160 = 40 gam  C ®óng
Chó ý: + NÕu m D = 0,5 . 160 = 80 gam  C ®óng
+ NÕu m D = 0,1 . 112 + 0,1 . 168 + 0,1 . 48 = 32,8 gam  B sai
+ NÕu m D = 0,1 . 160 = 16 gam  D sai
Bµi 2:
- Ph¬ng tr×nh ph¶n øng: Cl2 + 2NaBr  2BaCl + Br 2
Cl2 + 2NaI  2BaCl + I 2
- ¸p dông ®Þnh luËt b¶o toµn nguyªn tè ta cã:
1,17
n BaBr  n NaI  n NaCl   0,02mol  C©u B ®óng
58,5
1,17
Chó ý: - NÕu n BaBr  n NaI  2n NaCl  2.  0,04mol  C sai
58,5
n NaCl 1 1,17
- NÕu n BaBr  n NaI   .  0,01mol  A sai
2 2 58,5
Bµi 3:
§Æt a, b, c lµ sè mol cña FeO, Fe 2O3, Fe3O4

 N 5  1e  N 4 (NO 2 )
 Fe 2  1e 
  4, 48
a  c  (a  e)mol  0, 2   0, 2mol
 23, 4
 a + c = 0,2 mol: muèi Fe(NO 3)3 cã sè mol lµ:
n Fe( NO3 )3  n FeO  2n Fe2O3  3Fe3O 4  a  2b  3c  (a  c)  2(b  c)
145, 2
+ Theo ®Þnh luËt b¶o toµn nguyªn tè s¾t: n Fe( NO3 )3   0,6mol
22
0,6  0, 2
(a + c) + 2 (b + c) = 0,6  b  c   0, 2mol
2
 m  m FeO  m Fe3O 4  m FeO  72a  160b  232c
= 72(a + c) + 160 (b + c) = 72.0,2 + 160 . 0,2 = 46,4g  C ®óng

Bµi 4:
Do Y chØ chøa muèi sunph¸t nªn ta cã s¬ ®å:
Cu 2S  2CuSO 4 (1) 
 x
x 2x n Cu 2S  mol
160 160  160

2FeS2  Fe 2 (SO 4 ) 3 (2)  n Fe2 
6
 0,05mol
 120
0,05mol 0,025mol 
¸p dông ®Þnh luËt b¶o toµn nguyªn tè ®èi víi lu huúnh ta cã:
x 2.x
 0,05.2   3.0.025  x = 0,025 .160 = 4 gam  D ®óng
160 160
x 2x
FeS2  Fe 2 (SO 4 )3   0,05.2   3.0,05
Chó ý: - NÕu (2) 160 160 
0,05 0,05
 kh«ng x¸c ®Þnh ®îc  C sai
- Ta cã thÓ thay çc gi¸ trÞ x gam vµ gm FeS 2 b»ng mét gi¸ trÞ bÊt kú kh¸c (cã thÕ
sè mol , g,…)
- KhÝ tho¸t ra kh«ng nhÊt thiÕt lµ NO 2, cã thÓ NO, N 2O, N2… vµ cã thÓ bèn hîp khÝ
cña Nit¬ mµ kh«ng lµm ¶nh hëng ®Õn kÕt qu¶ cña bµi to¸n.
Bµi 5:
Bµi 6:
Bµi 7:
Gäi x, y z lµ sè mol cña FeO, Fe 3O4 , Fe2O3 :
B¶n chÊt cña qu¸ tr×nh khö trªn lµ H 2 sÏ lÊy O trong oxÝt ®Ó t¹o thµnh níc theo s¬
®å:
O (trong oxÝt) + H2  H2O
0,05 0,05 0,05
¸p dông ®Þnh luËt b¶o toµn nguyªn tè ®èi víi oxi ta cã:
x + 4y + 3z = 0,05 (1)
¸p dông ®Þnh luËt b¶o toµn nguyªn tè ®èi víi s¾t ta cã:
3,04  16.0,05
x  2y  2z   0,04mol (2)
56
LÊy (1) - (2) ta cã: y + z = 0,07
Tõ ®ã ta thÕ vµo (1) hoÆc (2)  x + y = 0,02
Trong çc oxits s¾t th× chØ cã FeO, Fe2O3 ph¶n øng víi H2SO4 ®Æc SO2
2FeO + 4 H 2SO4  Fe(SO4)3 + SO2 + 4 H2O (3)
x x/2
2Fe3O4 + 10 H2SO4  3Fe2(SO4)3 + SO2 + 10 H2O (4)

y y/2
x  y 0,02
Tõ (3) vµ (4) ta suy ra: n SO2    0,01mol
2 2
 VSO2  0,01.22, 4  0, 224l  224ml  B ®óng
Chó ý: NÕu kh«ng c©n b»ng (3) vµ (4)  n SO2  x  y  0,02  V = 448ml  D sai
Bµi 8:
Bµi 9:
Bµi 10:
Khi cho hçn hîp gåm FeO, Fe 2O3, Fe3O4 t¸c dông víi HCl th× b¶n chÊt
2H+ + O2-  H2O
0,26 0,13 0,13
 mO = 0,13 . 16 = 2,08 gam

5,6
mFe (trong oxÝt) = 7,68 - 16. 0,13 = 5,6 gam  n Fe   0,1mol
56
S¶n phÈm cuèi cïng cña qu¸ tr×nh trªn lµ: Fe 2O3
 FeO 
 
 Fe 2 O 3  FeCl 2  Fe(OH) 2  Fe(OH) 3  Fe 2 O 3 
 Fe O 
 3 4 FeCl3 Fe(OH)3 
0,1
 n Fe2O3   0,05mol  m Fe2O3  0,05.160  8gam  B ®óng
2
Chó ý: - NÕu n Fe2O3  0,1mol  m Fe2O3  16gam  A sai
- NÕu n Fe2O3  0, 2mol  m Fe2O3  32gam  C sai
7,68  32.0,13
- NÕu mO = 0,13 . 32 = 4,16  n Fe   0,06 … lÏ  kÕt qu¶ kh¸c
56
Bµi 11:
Bµi 12:
- ¸p dông ®Þnh luËt b¶o toµn nguyªn tè ®èi víi nit¬ ta cã:
n N(HNO3 )  n N( NO  )  n N( NO 2 NO)
3
4,16
n N(HNO3 )  2n Cu  2.  0,13mol
64
2, 464
n N( NO 2  NO)   0,11mol
22, 4
n N(HNO3 )  n N( NO  )  n ( NO 2 NO)  0,13  0,11  0, 24mol
3
0, 24
 Nång ®é HNO 3: a  C M(HNO3 )   2M  C ®óng
0,12
Chó ý: + NÕu n N( NO  )  n Cu  0,065mol
3
0,175
 n N(HNO3 )  0,065  0,11  0,175mol  a   1, 46  A sai
0,12
1 0,065
+ NÕu n N( NO  )  n Cu   0,0325mol  a  1,1875  Bsai
3 2 2

+ NÕu cho biÕt hçn hîp trªn (NO vµ NO 2) cã tØ khèi so víi mét chÊt nµo ®ã th× ta
cã thÓ ¸p dông gi¶i bµi nµy b»ng ph¬ng ph¸p b¶o toµn e.
Bµi 13:
Bµi 14:
¸p dông ®Þnh luËt b¶o toµn nguyªn tè Fe ta cã: n Fe = 0,2 + 0,1 .2 = 0,4M
1 0, 4
 n Fe2O3  n Fe   0, 2mol  mFe 2 O3  0, 2.160  32g
2 2
 B ®óng
Bµi 15:
Bµi 16:
¸p dông ®Þnh luËt b¶o toµn nguyªn tè S ta cã:
n SO2  2n FeS2  n CuS  0,1.2  0,1  0,3mol
Ta cã ph¬ng tr×nh lµm mÊt mµu thuèc tÝm:
5SO2 + 2 KMnO 4 + H2O  2MnSO4 + K2SO4 + 2 H2SO4
0,3 0,12mol
 V  0,12  0,12  120ml  A ®óng

1
Chó ý: + NÕu n SO2  n FeS2  n CuS  0, 2mol  V = 0,08l = 80ml  C sai
+ NÕu kh«ng c©n b»ng: n KMnO 4  n SO 2  0,3mol  300ml  D sai
Bµi 17:
Bµi 18:
S¶n phÈm cña ph¬ng tr×nh nung lµ:
HCl FeCl2 

Fe   NaOH Fe(OH)2  Fe(OH)  Fe O
Al AlCl 2 Al(OH)3 3 2 3
8
n Fe2O3   0,05mol
160
¸p dông ®Þnh luËt b¶o toµn nguyªn tè Fe ta cã:
n Fe  2n Fe 2O3  0,05.2  0,1mol  mFe = 0,1.56 = 5,6gam
 %Fe =50,00%  D ®óng

Bµi 19:
B¶n chÊt cña qu¸ tr×nh trªn lµ: H 2 vµ CO lÊy oxi trong oxÝt
CO  O (oxit )  CO 2 (1) 
 Theo (1) vµ (2) n O (oxit) - 0,1mol
H 2  O (oxit )  H 2 O (2) 
 Khèi lîng oxi ph¶n øng lµ:

mO = 0,1 . 16 = 1,6g  ChÊt r¾n b»ng: 24 - 1,6 = 22,4 gam  A ®óng
Chó ý: + NÕu n O = 0,2mol  chÊt r¾n: 24 - 0,2 . 1,6 - 20,8 gam  B sai
+ NÕu n O = 0,2mol  chÊt r¾n: 24 - 0,2 . 32 = 17,6 gam  C sai
OxÝt Al 2O3 s¾t bÒn nªn C, H 2, CO kh«ng khö Al 2O3  Al
Bµi 20: (§H - KA - 08)
Bµi 21:
¸p dông ®Þnh luËt b¶o toµn khèi lîng:
mO (oxit) = 5,96 - 4,04 = 1,92 gam
1,92  2H   O 2  H 2O
nO   0,12mol : 
16 8, 24 0,12
0,24
 VHCl = = 0,12 lÝt = 120ml  B ®óng
2
1,92
Chó ý: - NÕu n O2   0,06mol  VHCl = 60ml  A sai
32
1,92
- NÕu n O2   0,06mol  n HCl  n H  n O  V = 30ml  D sai
32
- NÕu thÊy m 1 gam hçn hîp çc Kl + O 2  m2 oxit KL  nO = ?
¸p dông ®Þnh luËt b¶o toµn nguyªn tè
Bµi 22:
Bµi 23:
Ph¶n øng x¶y ra hoµn toµn, nªn: AgNO 3  Ag + NO3-
¸p dông §LBT nguyªn tè b¹c: 0,55 0,55mol
n Ag  n Ag   n AgNO 3  0,55mol; m Ag  0,55.108  59, 4g  A ®óng

Chó ý: - NÕu ph¶n øng kh«ng hoµn toµn hoÆc AgNO 3 ph¶n øng ®ang cßn d th× kh«ng ¸p
dông ®îc §LBT nguyªn tè
- NÕu n Ag  3n Al  2n Fe  0,5mol  mAg = 0,5 . 108 = 54,0g  d sai
Bµi 24:
2Fe a CO 3  Fe 2 O 3 a 
mol  a b
  ¸p dông §LBT nguyªn tè s¾t 
2
2Fe bS2  Fe 2 O 3b  2 2
mol
2
 a = b  B ®óng
Chó ý: + NÕu ¸p dông §LBT e :
Fe 2  Fe3  1e 

(a  b) (a  b) 
  a + b = 5b  a = 4b
S1  S4  5e 

b 5b 
 C sai (do cha biÕt sè mol (oxi)
®Þnh luËt b¶o toµn khèi lîng
I. Néi dung ph¬ng ph¸p §ÞNH LUËT B¶O TOµN KHèI L¦îNG
Néi dung:
Tæng khèi lîng çc chÊt tham gia ph¶n øng b»ng khèi lîng s¶n phÈm. VÝ dô
trong ph¶n øng A + B  C + D.
Ta cã: m A + mB = mC + mD
1. HÖ qu¶ 1:
Gäi mT lµ tæng khèi lîng çc chÊt tríc ph¶n øng
Gäi mC lµ tæng khèi lîng çc chÊt sau ph¶n øng
Dï cho ph¶n øng x¶y ra võa ®ñ hay cã chÊt d, hiÖu suÊt ph¶n øng nhá h¬n 100%
th× vÉn lu«n cã: m S = mT
2. HÖ qu¶ 2:

Khi cation kim lo¹i kÕt hîp víi anion phi kim ®Ó t¹o ra çc hîp chÊt (nh oxit,
hi®roxit, muèi) th× ta lu«n cã: KL hîp chÊt = KL kim lo¹i + KL ation
3. HÖ qu¶ 3:
Khi cation KL thay ®æi anion t¹o ra hîp chÊt míi, sù chªnh lÖch KL gi÷a 2 hîp
chÊt b»ng sù chªnh lÖch vÒ KL gi÷a çc cation.
4. HÖ qu¶ 4:
Tæng khèi lîng cña mét nguyªn tè tríc ph¶n øng b»ng tæng khèi lîng cña
nguyªn tè ®ã sau ph¶n øng.
5. Trong ph¶n øng khö oxÝt KL = CO, H 2, Al… th×
+ ChÊt khö lÊy oxi cña oxÝt t¹o ra CO 2, H2O, Al2O3. BiÕt sè mol CO, H 2Al tham gia
ph¶n øng hoÆc sè mol CO 2, H2O, Al2O3. BiÕt sè mol CO, H 2, Al tham gia ph¶n øng hoÆc sè
mol CO2, H2O, Al2O3 t¹o ra. Ta tÝnh ®îc lîng oxi trong oxÝt (hay hçn hîp oxÝt) vµ suy ra
lîng kim lo¹i (hay hçn hîp kim lo¹i).
+ Khi khö oxÝt kim lo¹i, CO hoÆc H 2 lÊy oxi ra khái oxÝt. Khi ®ã ta cã:
nO(trong oxit) = nCO = n CO2  n H 2O
¸p dông ®Þnh luËt b¶o toµn khèi lîng tÝnh khèi l îng hçn hîp oxÝt ban ®Çu hoÆc
khèi lîng kim lo¹i thu ®îc sau ph¶n øng.
II. Bµi tËp ¸p dông

Bµi 1: Cho 24,4g hçn hîp Na 2CO3, K2CO3t¸c dông võa ®ñ víi dung dÞch BaCl 2. Sau ph¶n
øng thu ®îc 39,4g kÕt tña. Läc t¸ch kÕt tña, c« c¹n dung dÞch thu ®îc m gam clorua,
gi¸ trÞ m gam lµ:
A: 28,6 B: 68,2 C: 26,6 D: 66,2
Bµi gi¶i:
39,4
n BaCl2  n BaCO3   0,2mol
197
¸p dông ®Þnh luËt b¶o toµn khèi lîng: : m n 2  m BaCl2  m   m
 m = 24,4 + 0,2 . 208 - 39,4 = 26,6gam  C ®óng

Ph©n tÝch bµi tËp: NÕu cha thµnh th¹o th× ta cÇn viÕt ph¬ng tr×nh ®Ó nhËn xÐt:
Ba 2  CO 23  BaCO 3 ; n Ba 2  n BaCl 2  n BaCO 3  0, 2mol
NÕu n BaCl2  2n BaO3  0, 4  m = 24,4 + 0,4.208 - 34,4 = 68,2
 B sai
Bµi 2: ¸p dông ®inh luËt b¶o toµn khèi lîng:
m  m (AlMg)  m Cl  (10,14  1,54)  0,7.35,5
= 8,6 + 24,85 = 33,45(g)  B ®óng

Ph©n tÝch bµi tËp: Cu kh«ng t¸c dông víi HCl, cßn Mg vµ Al t¸c dông víi HCl, t¹o ra khÝ
H2 cã sè mol = 0,35mol
+ NÕu n H  n HCl  n H 2  0,35
 m = (10,14 - 1,54) + 0,35.35,5 = 21,025g  A sai

1
+ NÕu H   n HCl  n H  0,175
2 2
 m = (10,14 - 1,54) + 0,175. 35,5 = 14,81255g  C sai
Bµi 3: Ph¬ng tr×nh ph¶n øng:
Mg  2HCl  MgCl 2  H 2  2, 24
  n H2   0,1mol
Fe  2HCl  FeCl 2  H 2  22, 4
¸p dông ®Þnh luËt b¶o toµn khèi lîng: m muèi  m KL  m Cl mµ
n Cl  n H  2n H2  0, 2mol  mmuèi = 10 + 0,2 .35,5 = 17,1 (g)  C ®óng

Ph©n tÝch bµi tËp:
+ Kh«ng viÕt ph¬ng tr×nh, nÕu thµnh th¹o th× ta ¸p dông m muèi  m KL  m Cl
+ NÕu tÝnh nhÇm sè mol sÏ dÇn tíi kÕt qu¶ kh¸c.

n Cl  n H  n H2  0,1  m = 10 + 35,5. 0,1 = 13,55g  A sai
1
+ NÕu n Cl  n H   n H  0,05  m = 10 + 35,5 .0,05 = 11,775g
2 2
 A sai

+ NÕu ¸p dông §LBTKL: m KL  m HCl  m muèi  m H 2  mmuèi = 17,1 nhng thêi
gian tÝnh to¸n l©u h¬n.

Bµi 4: Ph©n tÝch bµi to¸n: Ta kh«ng quan t©m ®Õn hiÖu suÊt lµ bao nhiªu, do trong b×nh
kÝn kh«ng cã kh«ng khÝ nªn:
m h 2sau  m h 2 tríc  5,4  6  11,4g  A ®óng
80
Chó ý: + NÕu kh«ng t duy, suy luËn th×: m  11, 4.  9,12 gam  B sai
100
100
+ NÕu m  11, 4.  14, 25g gam  C sai
80
Bµi 5:
Mg  H 2SO 4  MgSO 2  H 2
2Al  3H 2SO 4  Al 2 (SO 4 ) 4  3H 2
0,336
 n SO2  n H 2SO4  n H 2   0,015mol
4 22, 4
m muèi  m KL  m SO  0,52  0,015.96  1,96g  C ®óng
4
Chó ý: + NÕu n SO2  2n H 2  0,03mol  m = 0,52 + 0,03 . 96 = 3,4g  D sai

4
1 0,015
+ NÕu n SO2  n H2   0,0075mol  m = 0,52 + 0,0075 . 96 = 1,24g  A sai
4 2 2
+ NÕu m muèi = n Mg 2 Al3  mSO2  0,52  4.96.0,015  6,28  B sai
4
Bµi 6: Ph¬ng tr×nh ph¶n øng:

Fe 2 O3  3H 2SO 4  Fe 2 (SO 4 )3  3H 2 O (1) 

MgO  H 2SO 4  MgSO 4  H 2O (2) 
ZnO  H 2SO 4  ZnSO 4  H 2O (3) 
 n H2O  n H2SO4  0,03.0,1  0,03mol
¸p dông ®Þnh luËt b¶o toµn khèi lîng: m oxit  m H 2SO4  m muèi  m H 2O

 m muèi  m oxit  m H 2SO4  m H 2O  2,81  0,03.98  0,03.18  5, 21
 A ®óng
0
M x O y  yCO 
t
 xM  yCO 2
Bµi 7: Çc ph¬ng tr×nh hçn hîp:
Ca(OH) 2  CO 2  CaCO 3  H 2O
 m oxit  m KL  m oxi

 15
 n O  n CO  n CO 2  n CaCO 3  100  0,15mol
moxit = 2,5 + 0,15 .16 = 4,9 gam  D ®óng

Chó ý: + NÕu thay oxit ZnO b»ng Al 2O3 hay MgO th× ta ¸p dông ®îc n O  n CO  n CO 2
hay kh«ng?
+ Tr¶ lêi: Kh«ng ¸p dông ®îc. V× Al 2O3 ta kh«ng dïng H 2, CO, C ®Ó khö vÒ Al
0
mµ chØ cã ®iÖn ph©n //// Al 2 O3 
t
 2Al  3O 2 
Bµi 8:
a) Ta cã: Khi kim lo¹i t¸c dông víi oxi vµ H 2SO4 th× sè mol O 2- b»ng SO 24 hay
n O  n SO2  n H 2
4
1, 24
Tõ P1 theo §LBTKL: m O  m oxit  m KL  0,78   0,16(g)
2
0,16
n H2  n O   0,01(mol)  V = 0,01. 22,4 = 0,224 lÝt  B ®óng
16
1, 24
b) m muèi  m KL  m SO2   0,01.96  1,58(g)  A sai
4 2
Ph©n tÝch bµi to¸n: + TÝnh chÊt cña bµi to¸n lµ ph¶i biÕt khi kim lo¹i t¸c dông víi oxi vµ
H2SO4 th× sè mol O 2- b»ng sè mol SO 24 . V× 2H   O 2  H 2O mµ
1
n O2  n H   n H 2SO4  n SO2
2 2 4
0,16
+ NÕu tõ P1: n H 2  n O2   0,005(mol)  V = 0,05. 22,4 = 0,112 lÝt
32
 C ®óng

+ NÕu tõ P1: n H2  2n O  0,02(mol)  V = 0,448 lÝt  D sai
1, 24
+ T¬ng tù nh P2: m  m KL  m SO2   0,005.96  1,1g  B sai
4 2
1, 24
m  0,02.96  2,54  C sai
2
Bµi 9: n Cl  n HCl  2n H 2  0,5.2  1mol ;
m  m Cl  m Cl  20  35,5  55,5g
Bµi 10:
Ph©n tÝch bµi to¸n: Ba kim lo¹i ®Òu t¸c dông víi ®îc víi axÝt v× kh«ng cã chÊt r¾n kh«ng
V V
tan: n Cl  n HCl  2n H 2  2  (mo)
22, 4 11, 2
V 355V
m 2  m KL  m Cl  m1  .35,5  m1   B ®óng
11, 2 112
Ph©n tÝch bµi to¸n: Nh vËy nªn tÝnh khèi lîng muèi th× ta ¸p dông
Mmuèi = mKL + mgèc axÝt
Bµi 11: ChÊt r¾n kh«ng tan cã khèi lîng 20gam chÝnh lµ Cu (do Cu kh«ng t¸c dông HCl)
nªn mCr + Fe + MCl- = 38,6 + 1,3 . 35,5 = 84,75 g  D ®óng
+ NÕu kh«ng ph©n tÝch bµi to¸n khi:
m = mKL + mCl- = 58,6 + 1,3 . 35,5 = 104,75g  A sai
+ m = m Cr + mCl- = 38,6 + 0,65 . 35,5 = 61,675g  B sai
Bµi 12: §èi víi bµi nµy ¸p dông rÊt nhiÒu ph¬ng ph¸p: BTKL, BTNsè, BT e
1. ¸p dông ®Þnh luËt b¶o toµn nh trªn ®ã cã Fe vµ S.
Ta cã: xmol - FeS vµ y mol FeS 2  0,5(x + y)mol Fe 2O3 vµ (x + 2y)mol BaSO 4
88x + 120y = 8 88x + 120y = 8
 
160 . 0,5(x + y) + 233 (x +2y) = 32,03 31 3 +546y = 32,03
 x  0,05

 y  0,03
mFeS = 88x = 88 - 0,05 = 4,4g; m FeS2 = 8-4,4 = 3,6  B ®óng
2. ¸p dông DLBT e:

FeS  9e  Fe 3  S 6

0,05 0, 45mol 
6 
FeS2  15e  Fe  2S  3x  0, 45 0, 45
3
  D ®óng
0,03 0, 45mol   x  0,3  VNO  6,72

NO 3  3e  NO 

3x xmol 
3: n Fe3  x  y  0,08 . §Ó lµm kÕt tña hÕt lîng Fe 3+ cÇn 0,24 mol OH - hay 0,12mol
Ba(OH)2, kÕt tña (x + 2y) = 0,11 mol SO 24 cÇn 0,11 mol Ba2+ hay 0,11mol Ba(OH) 2,
n Ba (OH) 2 ®· dïng = 0,11 + 0,12 = 0,23 < 0,25mol
Cßn: 0,25 - 0,23 = 0,02mol Ba(OH) 2 trung hoµ 0,04 mlol HNO 3 d
n HNO3 ( p)  n NO  n NO  n HNO3 (d )  0,08.3  0,3  0,04  0,58mol
3
0,58
C M(HNO3 )   2M  D ®óng
0, 29
Bµi 13:
yCO  Fe x O y  xFe  yCo 2 (1) 8,96
; n CO   0, 4mol
y 1 x y 22, 4
CO 2  Ba(OH) 2  CaCO 3   H 2O (2);

30
n CO2  n CaCO3   0,3mol  n CO2  0,3mol
100
 n CO  0, 4  n CO 2  0,3  CO d cßn Fe xOy hÕt
¸p dông §LBTKL ta cã: m Fe xO y  m CO  m Fe  m CO2
16 + 28. 0,3 = m Fe +0,3 . 44  mFe = 11,2g  D ®óng

Ph©n tÝch bµi to¸n: NÕu ta ¸p dông ®Þnh luËt b¶o toµn khèi lîng ngay:
m CO  m Fe xO y  m Fe  m CO 2
 mFe = 16 + 28 . 0,4 - 0,4. 44 = 9,6  B sai

Bµi 14:

Ph©n tÝch bµi to¸n: Bµi cã nhiÒu ph¬ng tr×nh ph¶n øng, ®ßi hái n¾m v÷ng kiÕn
thøc vÒ kim lo¹i, tÝnh to¸n phøc t¹p nªn cÇn lµm tõng bíc vµ ¸p dông ®Þnh luËt b¶o toµn
khèi lîng, bµi tËp nguyªn tè,… ®Ó lµm.
1) 2yAl  3Fe x O y  3xFe  yAl 2O 3 (1)
3
Al  NaOH  H 2O  NaClO 2  H 2 (2)
2
0,02 0,02 0,03
NaAlO 2  CO 2  2H 2O  Al(OH) 3  NaHCO 3 (3)
0
2Al(OH) 3 
t
 Al 2O 3  3H 2O (4)
NhËn xÐt: TÊt c¶ l¬ng Al ban ®Çu ®Òu nguyªn chÊt hÕt v× Al 2O3 (4). Do ®ã ¸p dông ®Þnh
5,1
luËt b¶o toµn nguyªn tè Al: n Al(bandau )  2n Al 2O 3  2.  0,1mol
102
 mAl = 0,1 . 27 = 2,7 (g)  m Fx O y  9,66  2,7  696g  A ®óng
2) mAl = 2,7 gam . Theo ®Þnh luËt b¶o toµn nguyªn tè oxi ta cã:
 x : y = 8 : 15  kh«ng x¸c ®Þnh ®îc
Bµi 15:
V× H2 lÊy oxi cña oxit kim lo¹i: H2 + O2-H2O nªn n O(oxit )  n H 2  n H 2O
9
n O  n H 2O   0,5mol  mO = 0,5 . 16 = 8g
8
¸p dông §LBTKL: m KL = moxit - moxi = 32 - 8 = 24  A ®óng
Chó ý: NÕu n O  2n H 2O  1mol  mKL = 32 - 16 = 16g  B sai
Bµi 16:
Fe3O 4  4CO  3Fe  4CO 2 

CuO  Cu  Cu  CO 2   n O(oxit )  n CO  n CO 2  n CaCO 3  0,05mol

CO 2  Ca(OH) 2  CaCO3   H 2O 
¸p dông §LBTKL: m oxit = mKL + mO (trong oxÝt)

moxÝtKL = 2,32 + 0,05 . 16 = 3,12 g  B ®óng
+ NÕu m oxÝt = 2,32 + 0,05 . 32 = 3,92  C sai
+ B¶n chÊt lµ CO chiÕm lÊy oxi trong oxÝt kim lo¹i  CO2

Ph¬ng ph¸p t¨ng gi¶m khèi lîng

1. Dùa vµo sù t¨ng gi¶m khèi lîng khi chuyÓn tõ chÊt nµy sang chÊt kh¸c ®Ó x¸c
®Þnh khèi lîng hçn hîp hay mét chÊt.
2. Dùa vµo ph¬ng tr×nh hçn hîp t×m sù thay ®æi vÒ khèi lîng cña 1mol chÊt trong
ph¶n øng (A  B) hoÆc x mol A, y mol B (víi x, y lØ lÖ c©n b»ng ph¶n øng).
3. TÝnh sè mol çc chÊt tham gia gi¶i bµi to¸n v« c¬ vµ h÷u c¬ tr¸nh ®îc viÖc lËp
nhiÒu ph¬ng tr×nh, tõ ®ã sÏ kh«ng ph¶i gi¶i nh÷ng hÖ ph¬ng tr×nh phøc t¹p
II. Ph¹m vi ¸p dông

+ Khi gÆp çc bµi to¸n thÊy cã nhiÒu ph¶n øng hçn hîp xÈy ra thuéc ph¶n øng nhiÖt
ph©n, ph©n huû, ph¶n øng gi÷a kim lo¹i m¹ch kh«ng tan trong níc (®øng tríc trong d·y
®iÖn ho¸) ®Èy kim lo¹i yÕu ra khái dung dÞch muèi ph¶n øng.
+ Khi cha biÕt râ ph¶n øng ®ã x¶y ra hoµn toµn hay kh«ng th× ¸p dông ph¬ng
ph¸p t¨ng gi¶m khèi lîng nµy.
III. Bµi tËp ¸p dông

Bµi 3: ¸p dông ®Þnh luËt t¨ng gi¶m khèi lîng: NÕu kü n¨ng vËn dông cha thµnh th¹o
th× ta viÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng x¶y ra nh sau:
 AlO 3  2HCl  AlC 2  CO 2   H 2 O (1)

 B2 (CO3 )3  6HCl  2BCl3  3CO 2  3H 2 O (2)
Khi ®ã nh×n vµo ph¬ng tr×nh ph¶n øng (1) vµ (2) ta cã:
Cø 1mol muèi CO 32  2molCl - + 1molCO 2 lîng muèi t¨ng
m 2Cl  m CO 2  71  60  11
3
0, 672
Theo ®Ò ra th×: n CO2   0, 03mol th× khèi lîng muèi t¨ng 11. 0,03 =
22, 4
0,33gam.
VËy : m muèi clorua = 14 + 0,33 = 14,33(g)  A ®óng
Chó ý: + Cã thÓ ¸p dông ®Þnh luËt b¶o toµn khèi lîng nÕu dung dÞch HCl võa ®ñ.

+ NÕu m = 14 + 11 = 25 g  B sai
+ NÕu m = 14 + 0,03  44 = 15,32 g  C sai
+ NÕu m = 14 + 0,03 60 = 15,80 g  D sai
Bµi 1: (§H - KA - 08)
Bµi gi¶i:
Ph¬ng tr×nh ph¶n øng: CuO + H2  Cu + H2O
Fe3O4 + 4H2  3Fe + 4H 2O
CuO + CO  Cu + CO2
Fe3O4 + 4CO  2Fe + 4CO 2
Ta cã: khèi lîng hçn hîp r¾n gi¶m 0,32gam chÝnh lµ khèi lîng oxi trong oxÝt mµ
H2 vµ Cl ®· lÊy ®Ó t¹o H 2O vµ CO2 (ph¬ng tr×nh ph¶n øng trªn).
0, 32
n h 2khÝ  n oxi(trong oxit )   0, 02mol  Vhh = 0,02  22,4 = 0,448lÝt
16
 A ®óng
0, 32
Chó ý: + NÕu n h 2   0, 01mol  Vh 2  0, 224l  B sai
32
Bµi 2: (§H - KA - 08)
Bµi gi¶i:
nAl = 0,1mol; nFe= 0,1mol; n Al  n AgNO3  0, 55mol
Ph¬ng tr×nh ph¶n øng x¶y ra:
Al + 3Ag +  Al3+ + 3Ag  mAg = 108. 0,3
0,1 0,3 0,1 0,3
Fel + 2Ag +  Fe2+ + 2Ag  mAg = 108. 0,2

0,1 0,2 0,1 0,2
Fe2+ + Ag+  Fe3+ + Ag+  mAg = 108. 0,05

0,05 0,05 0,05 0,05
 m = 108 . 0,55 = 59,4g  A ®óng

Chó ý: + Ph¶n øng x¶y ra nªn ta ¸p dông ®Þnh luËt b¶o toµn nguyªn tè b¹c:

n Ag   n AgNO3  0, 55mol
m  m Ag   108.0,55  59, 4g  A ®óng
+ NÕu m Ag = 108 . 0,5 = 54g  D sai

Bµi 4: (K - B - 2008)
Bµi gi¶i:
¸p dông ph¬ng ph¸p t¨ng gi¶m khèi lîng vµ ®Þnh luËt b¶o toµn khèi lîng
m2n + mX = mr¾n + mmuèi (1)
mr¾n + 0,5 = mZn (2)
Tõ (1) vµ (2)  MX = Mmuèi - 0,5
 mX = 13,6 - 0,5 = 13,1 g  A ®óng
Bµi 5:
Bµi gi¶i:
Ph¬ng tr×nh ph¶n øng: Fe3O4 + 8HCl  2FeCl3 + FeCl 2 + 4H2O
FeCl2 + 2NaOH  Fe(OH)2 + 2NaOH
FeCl3 + 3NaOH  Fe(OH)3 + 3NaOH
4Fe(OH) 2 + O2 + 2H2O  4Fe(OH) 3
0
2Fe(OH) 3 
t
 Fe2O3 + 3H2O
Ta cã:
1mol Fe(OH)2  1mol Fe(OH) 3 thªm 1mol OH khèi lîng t¨ng lªn 17g
0,2mol Fe(OH)2  0,2mol Fe(OH) 2 thªm 1mol OH khèi lîng t¨ng lªn 3,4g
n FeO  n Fe2O3  n Fe(OH)2  0, 2mol; 0, 2mol Fe3O 4  0, 3molFe 2 O3
a = 232 . 0,2 = 46,4g; b = 160 . 0,3 = 48g  D ®óng

Bµi 6:
Kim lo¹i m¹nh ®Èy kim lo¹i yÕu ra khái dung dÞch muèi (ph¶n øng thÕ bëi
kim lo¹i)
2Al + 3CuSO 4  Al(SO4)3 + 3Cu
2Al + 3Cu 2+  2Al3+ + 3Cu (rót gän)

¸p dông ph¬ng ph¸p t¨ng gi¶m khèi lîng ta cã: Cø 2mol Al ®· t¹o ra 3mol Cu
nh vËy khèi lîng t¨ng: ( 3. 64 - 2. 27) = 138g
Theo bµi ra th× xmol Cu khèi lîng t¨ng: 46,38 - 45 = 1,38g
1, 38
 x  n Cu  3.  0, 03mol  m Cu  0, 03.64  1, 92g  C ®óng
138
Chó ý: + NÕu mCu = 0,01 . 64 = 0,64g  A sai
+ NÕu m Cu = 0,5 . 0,4 . 64 = 12,8  B sai
+ NÕu m Cu = 46,38 - 45 = 1,38g  D sai
¸p dông khi gÆp bµi to¸n cã PT rót gän: NM + mN n+  nMm+ + mN (n, m lÇn lît
lµ ®iÖn tÝch cña kim lo¹i N vµ M) th× ta ¸p dông ph¬ng ph¸p t¨ng gi¶m khèi lîng. Khèi
lîng t¨ng hay gi¶m mét lîng m.N - n.M sau ®ã dùa vµo d÷ kiÖn ®Ó tÝnh to¸n.
Bµi 7:
Ph¬ng tr×nh ph¶n øng: bA + aB b+  bAa+ + a.B
Theo ph¬ng tr×nh th× cø bmol A sÏ t¹o ra amol B nh vËy khèi lîng t¨ng hoÆc
gi¶m a.M B - b.M A .
Theo bµi ra th× nmol B khèi lîng t¨ng hoÆc gi¶m m 2  m1
m 2  m1
 m B  a. .M B  a.M B m 2  m1 : aM B  bM A
a.M B  b.M A
 A ®óng
Chó ý: §Ó lµm nhanh kÕt qu¶ chÝnh x¸c ta cÇn g hi nhí c«ng thøc tÝnh ë trªn.
Bµi 8:
Bµi gi¶i:
¸p dông ph¬ng ph¸p t¨ng gi¶m khèi lîng (tù viÕt PT nÕu cha thµnh th¹o)
Cø 1mol MCl 2  1mol M(NO 3)2 vµ 2mol AgCl th× khèi lîng t¨ng:
2. 62 - 71 = 53
17, 22 53.0,12 6, 36
mµ:  0,12molAgCl th× khèi lîng t¨ng   3,18g
143, 5 2 2
 mmuèi nitrat = mKL + m(t¨ng) = 5,94 + 3,18 = 9,12g  B ®óng

Chó ý: + NÕu m = 5,94 + 17,22 - 5,94 = 11,28g  A sai
+ NÕu m = 5,94 + 6,36 = 12,308g  C sai
+ NÕu m = 5,94 + 2  62 = 13,38g  D sai
Bµi 9:
Bµi gi¶i:
ThÓ tÝch h×nh kh«ng ®æi, do ®ã khèi lîng chªnh lµ do sù ozon ho¸ cø 1mol oxi
®îc thay b»ng 1mol ozon khèi lîng t¨ng 16gam . VËy khèi lîng t¨ng 0,03gam th× sè
0, 03
ml ozon (®ktc) lµ .22, 4  0, 042(l)
16
0, 042
 %O 3  .100%  9, 375%  D sai
0, 448
0, 021
Chó ý: + NÕu %O 3  .100%  4, 69%  A sai
0, 448
32
+ NÕu %O 3  .100%  40%  B sai
32  48
Bµi 10:
Bµi gi¶i:
MCO 3  2HCl  MCl 2 H 2O  CO 2 
4g 5,1g xmol m t¨ng  5,1  4 1,1gam
M  60 M  71 1mol m t¨ng :1,1gam
1,1
x  0,1mol  V  0,1  22, 4  2, 24 lÝt  A ®óng
11
Bµi 11:
Bµi gi¶i:
¸p dông ph¬ng ph¸p t¨ng gi¶m khèi lîng
Cø 1mol kim lo¹i t¸c dông t¹o thµnh muèi sunf¸t khèi lîng t¨ng lªn 96 gam. Theo
2,16
bµi ra khèi lîng t¨ng 3,42 - 1,26 = 2,16 gam  sè mol kim lo¹i M lµ  0, 025mol
96
1, 26
VËy M  56  M lµ Fe  B ®óng
0, 025

Chó ý: Ta cã thÓ ¸p dông ph¬ng ph¸p kh¸c vÉn ra kÕt qu¶, nhng mÊt nhiÒu thêi gian
h¬n. VÝ dô cã thÓ viÕt ph¬ng tr×nh råi tÝnh to¸n th«ng thêng.
n 2M + n H 2SO4  M2(SO4)3 + n H2 (1)
3, 42 1, 26
 2.  M = 56  B ®óng
2M  2n.96 M
Bµi 12:
Bµi gi¶i:
¸p dông ph¬ng ph¸p t¨ng gi¶m khèi lîng: Cø 1mol Cl - sinh ra sau ph¶n øng khèi
lîng muèi t¨ng lªn 35,5 theo ®Ò t¨ng 0,71gam do ®ã sè mol Cl - ph¶n øng lµ 0,02mol.
1
n H2  n   0, 01mol  V = 0,224  A ®óng
2 Cl
Chó ý: + NÕu n H2  n Cl  0, 02mol  V = 0,448  B sai
1
+ NÕu n H 2  n   0,055mol  V = 0,112  C sai
2 Cl
Bµi 15:
Bµi gi¶i:
Ph¬ng tr×nh ph¶n øng nhiÖt ph©n:
t0  M O + 2nNO A+ n O
2M (NO3)n  2 n 2 2
2
¸p dông ph¬ng ph¸p t¨ng gi¶m khèi lîng: Cø 2(M + 62n)g ph©n huû thµnh
M2On lµ khèi lîng chÊt r¾n gi¶m: (2M + 124n) - (2M + 16n) = 108n g
Theo bµi ta khèi lîng gi¶m: 9,4 - 4 = 5,4gam th× khèi lîng M(NO 3)2 ph©n huû lµ
5, 4
.2(M  62n)  9, 4  M = 32n
108n
 n = 2  M = 64  C«ng thøc muèi: Cu(NO 3)2  C ®óng
Bµi 16:
Bµi gi¶i:
Khèi lîng cña oxit tham gia ph¶n øng víi thanh nh«m lµ:
2 1, 44
4,14 - 2,7 = 1,44 gam  m Al( p)  . .27  0, 06.27  1, 62g
3 16
1, 62
 %Al  .100%  60%  D ®óng
2, 7
Chó ý:
2 1, 44 1,8225
+ NÕu m Al( p)  . .27  1.8225g  %Al  .100%  67,5%
3 16 2,7
 C sai
2 1, 44 0,81
+ NÕu m Al( p)  . .27  0,81g  %Al  .100%  30% B sai
3 16 2, 7
2, 7
+ NÕu %Al  .100%  65, 21%  A sai
4,14
Bµi 17:
Bµi gi¶i:
¸p dông ph¬ng ph¸p t¨ng gi¶m khèi lîng: Khèi lîng chÊt r¾n gi¶m ®i 27,58%
chÝnh lµ oxi.
16y x 3
C«ng thøc oxit s¾t: Fe xOy: 27, 58  .100  
56x  16y y 4
 Fe3O4  B ®óng
16
Chó ý : + A: FeO: %O  .100  22, 22% (kh«ng tho¶ m·n)
72
64
+ B: Fe3O4: %O  .100  27, 58% (tho¶ m·n d÷ kiÖn)
232
48
+ C: Fe 2O3: %O  .100  30% (kh«ng tho¶ m·n)
160
48
+ D: Fe4O3: %O  .100  17, 64% (kh«ng tho¶ m·n)
272
Bµi 18:
Bµi gi¶i:
NÕu HCl kh«ng d th× ¸p dông ® Þnh luËt b¶o toµn khèi lîng sang HCl d nªn ¸p
dông ph¬ng ph¸p t¨ng gi¶m khèi lîng:
PT ph¶n øng x¶y ra: ACO 3 + 2HCl  ACl2 + CO2 + H2O (1)
B2(CO3)3 + 6HCl  2BCl3 + 3CO2 + 3H2O (2)

0,896
 n Y  n CO 2   0, 04mol
22, 4
Cø 1mol muèi CO 32  2mol Cl - + 1mol CO 2, khèi lîng muèi t¨ng:
71 - 60 = 11g. VËy m X = 0,44 + 3,34 = 3,78 g  C ®óng

Bµi 19:
Bµi gi¶i:
+ ¸p dông ph¬ng ph¸p t¨ng gi¶m khèi lîng: Cø 1mol H 2SO4 ph¶n øng, ®Ó thay
thÕ O (trong oxit) b»ng SO 24 trong çc kim lo¹i th× khèi lîng t¨ng: 96 - 16 = 80 gam.
Theo bµi ra n H 2SO4 ph¶n øng lµ 0,03 th× khèi lîng t¨ng 2,4g
VËy khèi lîng muèi khan thu ®îc lµ: 2,81 + 2,4 = 5,21g  B ®óng
+ Cã thÓ gi¶i çch kh¸c nh: ¸p dông ®Þnh luËt b¶o toµn khèi lîng: B¶n chÊt th×
2H+ cña axit sÏ chiÕm lÊy 1 oxi trong oxÝt kim lo¹i ®Ó t¹o H 2O
2H+ + O2-  H2O  n H2O  n H2SO4  0, 03mol
 2,81 + 0,03  98 = mmuèi + 18. 0,03  M = 5,21 gam  B ®óng

Bµi 20:
Bµi gi¶i:
x x
Mg  CuSO 4  MgSO 4  Cu
1) Ph¬ng tr×nh ph¶n øng: y y
Fe  CuSO 4  FeSO 4  Cu
Dung dÞch D gåm MgSO 4 vµ FeSO4 , chÊt r¾n B bao gåm Cu vµ Fe d
MgSO4 + 2NaOH  Mg(OH) 2 + Na2SO4
FeSO4 + 2NaOH  Fe(OH) 2 + Na2SO4
0
Mg(OH)2 
t
 MgO + H2O
0
4Fe(OH) 2 + O2 
t
 2Fe2O3 + 4H2O
Gäi x, y lµ sè mol Mg vµ Fe ph¶n øng sù t¨ng khèi lîng tõ hçn hîp A (gåm Mg vµ
Fe)  hçn hîp B (gåm Cu vµ Fe cã thÓ d) lµ:
(64x + 64y) - (24x + 56y) = 12,8 - 8 = 4,4
hay 5x + y = 0,55 (I)
x + 2y = 0,2 (II)
Khèi lîng çc oxÝt MgO vµ Fe 2O3: m = 40x + 80y = 8
Tõ (1) vµ (2) tÝnh ®îc x = 0,1; y= 0,05
mMg = 24. 0,1 = 2,4 g; m Fe = 8 - 2,4 = 5,6  A ®óng
0,15
2) n CuSO 4  x  y  0,15  C M   0, 75M  B ®óng
0, 2
3) Hçn hîp B Cu vµ Fe d: n Cu = 0,15mol; n Fe = 0,1 - 0,05 = 0,05mol
Khi t¸c dông víi dung dÞch HNO3, theo ph¬ng tr×nh b¶o toµn e:
- ChÊt khö lµ Fe vµ Cu:
Fe - 3e  Fe 3+ 

0,05 0,15mol 
 3a = 0,15 + 0,3  a = 0,15mol
Cu - 2e  Cu 2+ 

0,15 0,3mol 
 VNO = 0,15 . 22,4 = 3,36 lÝt  C ®óng
- ChÊt oxi ho¸ vµ HNO 3: N5+ + 3e  N2+ (NO)
3a a (a)
ph¬ng ph¸p sö dông çc gi¸ trÞ trung b×nh

- Ph¬ng ph¸p sö dông çc gi¸ trÞ trung b×nh dïng ®Ó biÖn luËn t×n ra nguyªn lý
khèi ho¹i ph©n tö khèi hay sè nguyªn tö trong ph©n tö hîp chÊt
- Dïng khèi lîng mol (trung b×nh M lµ khèi lîng cña 1mol hçn hîp
mh 2 Khèi lîng hçn hîp sè n1.M1  n 2 .M 2 n1.%V1  n 2 .%V2
M   
nh Sè mol hçn hîp n1  n 2 1000
víi : M1 < M < M2
II. Ph¹m vi sö dông:
¸p dông cho bµi to¸n hçn hîp çc chÊt: cã thÓ hçn hîp nhiÒu kim lo¹i, oxit kim
lo¹i, hçn hîp çc muèi clorua, muèi cacbonat….
III. Bµi tËp ¸p dông:
Bµi 1:

Hçn hîp X gåm hai kim lo¹i kiÒm A, B n»m kÕ tiÕp nhau trong cïng mét ph©n
nhãm chÝnh. LÊy 6,2gam X hoµ tan hoµn toµn vµo níc thu ®îc 2,24 lÝt khÝ hi®r« (®ktc).
Kim lo¹i A, B lµ:
A: Li, Na B: Na, K C: K, Rb; D: Rb, Cs
Bµi gi¶i
§Æt c«ng thøc chung cña A, B lµ R: ph¬ng tr×nh ph¶n øng:
2R + 2H2O  2ROH + H 2
0,2 0,2mol 0,1mol
0,2
M  31(g / mol)  A lµ Na (23) vµ B lµ K (39)
0,2
Chó ý: + NÕu chóng ta rót hai ph¬ng tr×nh ph¶n øng råi gi¶i hÖ nhng mÊt nhiÒu thêi
gian h¬n.
+ ChØ cã kim lo¹i kiÒm vµ kim lo¹i kiÒm thæ míi tan trong níc ë nhiÖt ®é thêng.
Bµi 2:
Hoµ tan hoµn toµn 4,68g hçn hîp muèi cacbonat cña hai kim lo¹i X vµ Y kÕ tiÕp
trong nhãm II A vµ dung dÞch HCl thu ®îc 1,12 khÝ CO 2 ë ®ktc. Hai kim lo¹i X vµ Y ®ã
lµ:
A: Be - Mg B: Mg - Ca C: Ca, Sr D: Sr - Ba
Bµi gi¶i
§Æt M lµ nguyªn tö khèi trung b×nh cña hai kim lo¹i X vµ Y:
M CO3 + 2HCl  M Cl2  + H2O
0,5mol 0,5mol
1,12
n CO2   0,05mol
22,4
4,68
M CO3   93,6  M  93,6  60  33,6 ; X < M < Y
0,05
 Hai kim lo¹i ®ã lµ: Mg = 24 vµ Ca = 40
Chó ý: Ngoµi ph¬ng ph¸p nµy chóng ta còng sö dông nhiÒu ph¬ng ph¸p kh¸c còng cho
ra kÕt qu¶ chÝnh x¸c nh ph¬ng ph¸p t¨ng gi¶m khèi lîng, ph¬ng ph¸p b¶o toµn khèi
lîng.
Bµi 3:
Hoµ tan 5,94 gam hçn hîp hai muèi Clorua cña hai kim lo¹i A vµ B (thuéc ph©n
nhãm chÝnh nhãm II) vµo níc ®îc dung dÞch X. §Ò lµm kÕt tña hÕt ion Cl trong dung
dÞch X ngêi ta cho t¸c dông víi dung dÞch AgNO 3 thu ®îc 17,22g kÕt tña. C«ng thøc
cña hai muèi Clorua lÇn lît lµ:
A: BeCl, MgCl 2 B: MgCl 2, CaCl2 C:CaCl 2, SrCl2 D: SrCl 2, BaCl2
Bµi gi¶i
§Æt RCl 2 lµ c«ng thøc chung 2 muèi:
RCl2  2AgNO3  2AgCl  R(NO3 ) 2
1 1 17,22 5,94

n RCl  n AgCl  .  0,06mol  M RCl 2   99
2
2 2 143,5 0,06
 R = 99 - 71 = 28  hai kim lo¹i lµ Mg = 24 vµ Ca = 40  B ®óng
Chó ý: Ta cã thÓ ¸p dông ph¬ng ph¸p kh¸c
Bµi 4:
Cho 150mol dung dÞch AgNO 3 0,4M vµo dung dÞch chøa 4,4gam muèi natri
halogen ma cña hai nguyªn tè X vµ Y (thuéc hai chu kú liªn tiÕp) X vµ Y lÇn lît lµ :
A: Flo, Clo B: Clo, Brom C: Brom, ièt D: Clo vµ Ièt
Bµi gi¶i:
Ta cã: N X  n Y  n Ag NO3  0,4.0,15  0,06(mol)
4,4
Khèi lîng mol trung b×nh cña hai mu èi lµ M   73,3
0,06
M X,Y  73,3  23  50,3  hai halogen lµ Cl (35,5) vµ Brom (80)
 §¸p ¸n ®óng lµ B
Bµi 5:
Mét hçn hîp kim lo¹i X, Y kÕ tiÕp thuéc nhãm I A trong níc d tho¸t ra 3,36 lÝt
khÝ hoµ tan hÕt 8,5gam hi®r« (®ktc): khèi l îng gam X vµ Y lµ:
A: 2,3 vµ 6,2 B: 4,6 vµ 3,9 C: 0,7 vµ 7,8 D: 3,6 vµ 4,9
Bµi gi¶i:
+ Gäi M lµ khèi lîng mol trung b×nh cña X, Y:

3,36 8,5
n H2   0,15mol  M   28,33
22,4 0,3
 X lµ Na (23); Y lµ K (39)
1
+ Na + H2O  NaOH + H2
2
1
K + H2O  KOH + H2
2
 23x  39y  8,5
  x  0,2mol
 1 1 
 2 x  2 y  0,15  y  0,1mol
 mNa = 0,1  23 = 4,6 g; m K = 0,1  39 = 3,9 g  B ®óng

Bµi 6: (K - B - 08): Cho 1,9 gam hçn hîp muèi cacbonat vµ Hi®rocacbon cho kim lo¹i
kiÒm M t¸c dông hÕt víi dung dÞch HCl (d), sinh ra 0,448 lÝt khÝ ë (®ktc) kim lo¹i M lµ:
A: Li B: Na C: K D: Rb
Bµi gi¶i:
M2CO3 + 2HCl  2MCl + CO 2 + H2O (1)
M2CO3 + HCl  MCl + CO 2 + H2O (2)
1,9
Tõ (1) vµ (2) n h 2   95  M  61  95  2M  60
0,02
 17,5 < M < 34  M lµ Na (23)  ®¸p ¸n B ®óng
Bµi 7:
Nung hoµn toµn hån hîp 2 muèi cacbonat cña hai kim khoa häc thuéc hai chu kú
1
liªn tiÕp cña nhãm II A ta thu ®îc chÊt r¾n cã khèi lîng b»ng khèi lîng hçn hîp
2
muèi ban ®Çu. C«ng thøc vµ th µnh phÇn % khèi lîng hçn hîp r¾n sau nung lµ:
A: MgO (31,82%), CaO (68,18%) B: MgO (86,81%), CaO (13,19%)
C: MgO (50%), CaO (50%) D: MgO (68,18%); CaO (31,82%)
Bµi gi¶i:
t0 1 1
MCO 3   MO  CO 2 , M MO  M MCO 3  M  16  (M  60)
2 2
 M = 28  hai kim lo¹i lµ Mg (24) vµ Ca (40)

+ Gäi sè mol MgCO 3 vµ CaCO 3 lÇn lît lµ x vµ y (mol):
1
40x  56y  (84x  100y)  x = 3y
2
40.x 40.3y
 %MgO  .100%   68,18%
40x  56y 40.3y  56y
 %CaO = 100% - 68,18% = 31,82%  D ®óng
Bµi 8:
Cho 22,2 gam hçn hîp Fe Al tan hoµn toµn trong du ng dÞch HCl d thu ®îc
13,44lÝt khÝ H 2 (®ktc). Khèi lîng muèi clorua thu ®îc lµ:
A: 44,4 B: 56 C: 64,8 D: 27,9
Bµi gi¶i:
Gäi M lµ hçn hîp kim lo¹i Fe vµ Al cã ho¸ trÞ n .
Ta cã: M = x. 56 + (1 - x) 27 (1)
n = 2x + 3(1 - x) (2)
Trong ®ã x lµ sè mol Fe chøa trong 1mol hçn hîp ta cã:

M  nHCl  MCln  H2 

2
Ta cã sè mol M  sè mol hi®r«
n
22,2 2 13,44 1,2
hay:  . 
M n 22,4 n
22,2 1,2
Thay (1) vµo (2) ta cã: 
56x  (1  x).27 2x  3(1  x)
 x = 0,6 mol Fe vµ 0,4 mol Al
 M = 0,6 . 56 + 0,4. 27 = 44,4
n = 0,6 . 2 + 0,4. 3 = 2,4
Khèi lîng hçn hîp muèi khan clorua:
m
22,2
M
 M  35,5.n  
22,2
44,4
(44,4  35,5.2,4)

 M = 64,8 gam  C ®óng
Chó ý: Cã thÓ ¸p dông nhiÒu ph¬ng ph¸p kh¸c nh b¶o toµn e, b¶o toµn khèi lîng …
Bµi 9: Khi cho 1,32 ga, hîp kim Na - K tan trong níc th× thu ®îc 448ml khÝ hi®r« (ë
®ktc). Thµnh phÇn % vÒ khèi l îng cña Na lµ: trong hîp kim lµ:
A: 26,14% B: 73,86% C: 43,56% D: 56,44%
Bµi gi¶i:
1 0,448
M H 2O  MOH  H 2 , n M  2n H 2  2   0,04mol
2 22,4
 23x  39y  1,32  x  0,015mol

 
 x  y  0,04  y  0,025mol
0,015.23
 %Na  .100%  26,14%  %K  73,86%  A ®óng
1,32
Chó ý: + NÕu kh«ng cÈn thuËn sÏ chän c©u B sai (v× ®ã lµ % cña K)
0,025.23
+ NÕu %Na  .100%  43,56%  C sai
1,32
+ NÕu kh«ng cÈn thuËn còng sÏ chän c©u D
Bµi 10: Hoµ tan hÕt hçn hîp 2 kim lo¹i kiÒm thæ vµ níc, thu ®îc 1,344 lÝt khÝ H 2
(®ktc) vµ dung dÞch X. ThÓ tÝch ml dung dÞch HCl 1mol cÇn dïng ®Ó trung hoµ võa ®ñ
dung dÞch X lµ:
A: 240 B: 30 C: 60 D: 120
Bµi gi¶i:
M  2H 2O  M(OH) 2 H 2 ; 2HCl M(OH) 2  MCl2  H 2O
1,344
 n HCl  2n M(OH) 2  2n H 2  2.  0,12(mol)
22,4
 VHCl cÇn = 0,12 . 1 = 0,12 lÝt = 120ml  D ®óng
Chó ý: + NÕu V HCl = nHCl .1 = 0,06 . 1 = 60 ml  C sai
+ NÕu V HCl = nHCl .1 = 0,03 . 1 = 30 ml  B sai

ph¬ng ph¸p gi¶i chuyªn ®Ò pH
I. Néi dung:
1. NÕu biÓu diÔn nång ®é mol/lÝt cña H + b»ng hÖ thøc [H +] = 10-a (mol/lÝt) th× gi¸ trÞ
a ®îc xem lµ pH cña dung dÞch. Nªn pH = a - lg[H+], hay [H+] = 10-pH tõ ®ã suy ra pH.
2. NÕu biÓu diÔn nång ®é mol/lÝt cña OH  b»ng hÖ thøc [ OH  ] = 10-b (mol/lÝt) th×
gi¸ trÞ b ®îc xem lµ pOH cña dung dÞch. Nªn pOH = b - lg[ OH  ], hay [ OH  ] = 10-pOH tõ
®ã suy ra pOH.
3. - NÕu pH = 7 øng víi dung dÞch m«i trêng trung hoµ
- NÕu pH < 7 øng víi dung dÞch m«i trêng axÝt
- NÕu pH > 7 øng víi dung dÞch m«i trêng baz¬
4. TÝnh sè ion: [H +]. [ OH  ] = 10-14  pH + pOH = 14
5. NÕu dung dÞch axÝt yÕu (hoÆc baz¬ yÕu) cã thÓ sÏ dùa vµo h»ng sè ph©n li axit
Ka (hoÆc h»ng sè ph©n ly baz¬ Kb) hay ®é ®iÖn ly .
C chÊt ph©n ly

C hoµ tan
6. Mèi liªn hÖ gi÷a h»ng sè ®iÖn ly K vµ ®é ®iÖn ly
VÝ dô: Mét hçn hîp AB ®iÖn ly yÕu cã nång ®é ban ®Çu lµ (mol/lÝt, ®é ®iÖn ly ).
Ph¬ng tr×nh ®iÖn ly: C - C = (1 - ).C
C.C C. 2
Suy ra: K  K
   ) 1 
II. Bµi tËp ¸p dông:
Bµi 1: (§H - KA - 2008)
Trén lÉn Vml dung dÞch NaOH 0,01M cã Vml dung dÞch HCl 0,03M ®îc 2Vml
dung dÞch Y . Dung dÞch Y cã pH lµ:
A: 1 B: 2 C: 3 D: 4

Bµi gi¶i:
Ph¬ng tr×nh ph¶n øng:
NaOH + HCl  NaCl + H 2O
OH   H   H 2O
0,01 0,03V
3
V(mol)... (mol)
10 103
0,02V 0,02V 2.V
 n H (d)  3
(mol)  [H  ]  3
: 3  0,01  10  2(mol / lit)
10 10 10
 pH = 2  B ®óng
Chó ý: §Ó ®¬n gi¶n ho¸ bµi to¸n ta chän V = 1 lÝt
0,02
 n H  (d)  0,03  0,01  0,02(mol) [H ]   0,01  10  2(mol / lit)
2
 pH = 2  B ®óng
Bµi 2: (§H - KA - 2007)
Cho m gam hçn hîp Mg, Al vµo 250ml dung dÞch X chøa hçn hîp axit HCl 1M vµ
axit H2SO4 0,5M thu ®îc 5,32 lÝt H 2 (ë ®ktc) vµ dung dÞch Y (coi thÓ tÝch dung dÞch
kh«ng ®æi). Dung dÞch Y cã pH lµ:
A: 1 B: 2 C: 6 D: 7
Bµi gi¶i:
n H (HCl)  0,25.1  0,25(mol) 
 n   0,25  0,25  0,5mol
n H (H SO  0,25.0,5.2  0,25(mol)  H( X )
2 4) 
2H+ + 2e  H2
5,32
0,475mol….. 0,2375(mol) n H2   0,2375(mol)
22,4
0,025
n H (Y)  0,5  0,475  0,025(mol)  [H ]   0,1  10  1(mol / lit)
0,250
 pH = 1  A ®óng
Bµi 3: Cho x mol NO 2 hÊp thô vµo dung dÞch chøa x mol NaOH, d ung dÞch nµy thu ®îc
cã gi¸ trÞ pH.
A: pH < 7 B: pH = 7 C: pH > 7 D: Kh«ng x¸c ®Þnh
Bµi gi¶i:

2NO2 + 2NaOH  NaNO3 + NaNO 2 + H2O
xmol xmol xmol xmol
Sau ph¶n øng thu ®îc muèi trung hoµ NaNO 3 (xmol) vµ muèi NaNO 2 (xmol) mµ
NaNO2 lµ muèi t¹o bëi axit yÕu vµ baz¬ m¹nh nªn: NO 2  H 2 O  HNO 2  OH  sù xuÊt
hiÖn OH  lµm cho dung dÞch cã tÝnh baz¬ nªn pH > 7  C ®óng
Bµi 4: Cho 1 lÝt dung dÞch cã pH = 4, pha thªm Vml NaOH 0,01M vµo ®Ó thu ®îc dung
dÞch muèi cã pH = 7, gi¸ trÞ Vml lµ:
A: 10ml B: 40ml C: 100ml D: 30ml
Bµi gi¶i:
Dung dÞch muèi cã pH = 7 cã nghÜa lµ m«i trêng trung tÝnh
hay n H  n OH  1. 10-4 = V. 0,01  V = 10 -2lÝt = 10ml  A ®óng
Bµi 5: Trén 300ml dung dÞch NaOH 0,05 M cã 200ml dung dÞch H 2SO4 0,5M thu ®îc
dung dÞch X, gi¸ trÞ pH cña dung dÞch X lµ:
A: 1 B: 3 C: 2 D: 5
Bµi gi¶i:
H   OH   H 2O
0,015 0,015
n OH   0,3.0,05  0,015(mol) 
 n   n H  ( d )  0,02  0,015  0,005(mol)
n H   0,2.0,05.2  0,02(mol)  H
0,005
 [H  ]   0,01  10  2  pH  2  C ®óng
0,2  0,3
Bµi 6: pOH cña dung dÞch thu ®î c sau khi trén 40ml dung dÞch H 2SO4 0,25M víi 60ml
dung dÞch NaOH 0,5M lµ:
A: 1 B: 2 C: 13 D:14
Bµi gi¶i:
H   OH   H 2O n H   0,25.0,04.2  0,02(mol)
0,02 0,02(mol) n OH   0,5.0,06  0,03(mol)
n OH  (d)  0,03  0,02  0,01(mol)
0,01
 [OH  ]   0,1  10  1(mol / l)  pOH = 1  A ®óng
0,04  0,06
Bµi 7: Dung dÞch HCl cã pH = 3, sè lÇn ®Ó pha lo·ng dung dÞch ®Ó thu ®îc dung dÞch
HCl cã pH = 4 lµ:
A: 30 B: 40 C: 70 D: 10
Bµi gi¶i:
Dung dÞch HCl cã pH =   [H+] = 10-4 (mol/l)
Theo c«ng thøc pha lo·ng dung dÞch: V 1. C1 = V2.C2  V1.10-3 =V2.10-4
 10V1 = V2 . Nh vËy pha lo·ng dung dÞch ban ®Çu 10 lÇn  D ®óng
Bµi 8: §Ó ®îc dung dÞch cã pH = 8 th× ph¶i lÊy dung dÞch axit pH = 5 vµ dung dÞch baz¬
pH = 9 theo tØ lÖ vÒ thÓ tÝch lµ:
A: 11:9 B: 8:9 C: 9:11 D:3:4
Bµi gi¶i:
Dung dÞch axit pH = 5  [H+] = 10-5 M
Dung dÞch baz¬ pH = 9  pOH = 14 - 9 = 5  [OH-] = 10-5M
Gäi V1 (lÝt), V2(lÝt) lµ thÓ tÝch dung dÞch axit vµ baz¬ cÇn lÊy:
 n H   10 5 V1 (mol); n OH   10 5 V2 (mol)
Khi trén 2 dung dÞch víi nhau thu ®îc dung dÞch cã pH = 8 (m«i trêng baz¬) 
pOH = 14 - 8 = 6
 [OH-] (d) = 10-6M  [H+] ph¶n øng hÕt
Ph¶n øng trung hoµ xÈy ra khi trén: H   OH   H 2O
Tríc ph¶n øng: 10-5V1….. 10-5V2
§· ph¶n øng: 10-5V1….. 10-5V1
Sau ph¶n øng: O ….. 10 -5 (V2- V1)
Do dung dÞch sau khi trén cã nång ®é [OH -] = 10-6(M)
 n OH   10 6 (V 1  V2 )
Ta cã: 10 -5(V2- V1) = 10-6 (V1+ V2)  9V2 = 11V1

V1 9
hay   C ®óng
V2 11

Bµi 9: §iÖn ph©n dung dÞch CuSO 4 víi ®iÖn cùc trë trong thêi gian 60 phót, cêng
®é dßng ®iÖn cè ®Þnh lµ 0,16A. Khèi lîng Cu tho¸t ra trªn ®iÖn cùc vµ pH dung dÞch thu
®îc sau thêi gian ®iÖn ph©n lµ:
A: 1,9 vµ 1 B: 0,19 vµ 1,22 C: 1,28 vµ 3 D: 0,64 vµ 2
Bµi gi¶i:
M X .T.t
¸p dông c«ng thøc: M X  (xem thªm ph¬ng ph¸p ®iÖn ph©n )
n.F
64.0,16.60.60
M Cu   0,19(g)
2.96500
Ph¬ng tr×nh ®iÖn ph©n dung dÞch: CuSO 4
®p 1
CuSO 4  H 2O   Cu  O 2  H 2SO 4
2
0,19 2.0,19 0,19
n H 2SO4  n Cu   n H    0,005938  5,988.10 3(mol)
64 64 32
5,938.10 3
 [H  ]   5,938.10  2 pH = -lg5,938.10 -2= 1,22
0,1
 B ®óng
Bµi 10: Cho 1 dung dÞch X gåm: NH 4 0,1M vµ NH 3 0,1M (biÕt h»ng sè ®iÖn ly cña
NH 4 : K NH   5.10 10 ) gi¸ trÞ pH cña X lµ:

4
A: 10 B: 1,5 C: 7,9 D: 9,3

Bµi gi¶i:
NH 4Cl  NH 4  Cl 
NH 4  NH 3 H  : K NH   5.10  10
4
[H  ][NH 3 ]
NH 4  
 5.10  10(mol / l) thay gi¸ trÞ vµo ta cã:
[NH 4 ]
5.10 10.0,1
H    5.10  10(mol / l)  pH = -lg (5.10 -10) = 9,3
  0,1
 D ®óng
Bµi 11: (§H - KB - 2007)

Trén 100ml dung dÞch (gåm Ba(OH) 2 0,1M vµ NaOH 0,1M víi 400ml dung dÞch
(gåm H2SO4 0,0375M vµ HCl 0,0125M) thu ®îc dung dÞch X, gi¸ trÞ pH cña dung dÞch
X lµ:
A: 1 B: 2 C: 6 D: 7
Bµi gi¶i:
n Ba(OH) 2  0,01mol 
  n OH   2.n Ba(OH) 2  n NaOH  0,03(mol)
n NaOH  0,01mol 
n HCl  0,05mol 
  n H   n HCl  2.n H 2SO 4  0,035(mol)
n H 2SO4  0,015mol 
H + + OH -  H 2O
Khi trén x¶y ra ph¶n øng trung hoµ d¹ng r«n lµ:
0,03 0,03
0,005
n H  (d) = 0,035 - 0,03 = 0,005 (mol)  [H  ]   0,01
0,1  0,4
[H+] = 0,01 = 10 -2 (mol/lÝt)  pH = 2  B ®óng
ph¬ng ph¸p ®êng chÐo

I. Néi dung ph¬ng ph¸p:
Ph¬ng ph¸p ®êng chÐo ®îc sö dông trong çc bµi to¸n trén lÉn dung dÞch cã
cïng chÊt tan, cïng //// nång ®é hoÆc trén lÉn çc chÊt khÝ kh«ng t¸c dông víi nhau.
1. Çc chÊt cïng nång ®é C%:
M1..........C 1 C2 - C
m1 C 2  C
C   (I)
m 2 C  C1
M1..........C 1
C - C1
Trong ®ã:
+ m1 lµ khèi lîng dung dÞch cã nång ®é C 1%, m2 lµ khèi lîng dung dÞch cã nång
®é C2%
+ C% lµ nång ®é dung dÞch thu ®îc sai khi trén lÉn víi C 1 < C < C2
2. Çc chÊt cïng nång ®é mol:
V1..........C M (1) CM(2) - CM
Design and coppyright byCMaster

M
NGUYEN AI NHAN Tel 0989848791
V2..........C M (2)
C - C (1)
V C (2)  C M
 1  M (II)
V2 C M  C M (1)
Trong ®ã: + V1 lµ thÓ tÝch dung dÞch cã nång ®é mol C M (1)

+ V2 lµ thÓ tÝch dung dÞch cã nång ®é mol C M (2)
+ CM lµ nång ®é mol dung dÞch thu ®îc sau khi trén lÉn víi C M (1) < C M
< CM(2)
3. Çc chÊt khÝ kh«ng t¸c dông víi nhau:
V1..........M1 M2 - M
V1 C 2  M
  (III)
M V2 M  M1
V2..........M2
M - M1
Trong ®ã:
+ V1 lµ thÓ tÝch dung dÞch cã nång ®é mol M 1
+ V2 lµ thÓ tÝch dung dÞch cã nång ®é mol M 2
+ M lµ khèi lîng mol trung b×nh thu ®îc sau khi trén lÉn víi M 1< M <M2
4. Chó ý:
§Ó vËn dông tèt ph¬ng ph¸p ®êng chÐo th× cÇn nhí c«ng thøc (I), (II), (III) ®Ó ¸p
dông nh÷ng bµi to¸n cô thÓ:
+ ChÊt r¾n coi nh dung dÞch cã C = 100%
+ Dung m«i coi nh dung dÞch cã C = 0%
+ Khèi lîng riªng cña H 2O lµ: d H 2O  1g / ml
+ NÕu khi pha trén 2 dung dÞch, 2 chÊt khÝ … mµ xÈy ra ph©n nãng th× kh«ng ¸p
dông ph¬ng ph¸p ®êng chÐo.
II. Bµi tËp vËn dông:
D¹ng 1: TÝnh to¸n pha chÕ dung dÞch
Bµi 1: Mét dung dÞch HCl cã nång ®é 45% vµ mét dung dÞch HCl kh¸c cã nång ®é 15%.
§Ó cã 1 dung dÞch cã nång ®é 20% th× cÇn pha chÕ vÒ khèi lîng gi÷a hai dung dÞch ®ã
theo tØ lÖ lµ:
A: 1:5 B: 5:1 C: 3:1 D: 1:3
Bµi gi¶i:
¸p dông ph¬ng ph¸p ®êng chÐo:
M1..........45 20 -15
20 0,9
 V1  .500  150ml
2,1  0,9
M2..........15 45 - 20
 B ®óng
V1 0,9
Chó ý: + NÕu   V1 = 214  C sai
V2 2,1
V1 2,1
+ NÕu   V1 = 350  D sai
V2 2,1  0,9
V1 0,9
+ NÕu   V1 = 115  A sai
V2 0,9  3
Bµi 3: §Ó thu ®îc dung dÞch H 2SO4 C% cÇn lÊy m 1 gam dung dÞch H 2SO4 C1% pha víi
m2 gam dung dÞch H 2SO4 C2%. TØ lÖ m 1 : m2 lµ:
(C  C1 ) C1  C C  C1 (C1  C)
A: B: C: D:
(C1  C) C  C1 C1  C (C 2  C)
Bµi gi¶i:
m1..........C 1% |C% - C 2%|
C% m1 C  C 2
   C ®óng
m 2 C1  C
m1..........C 2% |C1% - C%|
m1 (C  C 2 )
Chó ý: +   A sai
m 2 (C1  C)
m1 C1  C
+   B sai
m 2 C  C2
m1 (C1  C)
+   D sai
m 2 (C 2  C)

Bµi 4: Khèi lîng dung dÞch NaCl 15% cÇn trén víi 200 gam dung dÞch NaCl 30% ®Ó thu
®îc dung dÞch NaCl 20% lµ:
A: 140 B: 300 C: 100 gam D: 400gam
Bµi gi¶i:
m1..........15%
30% -20%
20% M 10
 
200..........30%
200 5
20% -15%
 m = 400gam  D ®óng
M 5
Chó ý: + NÕu:   m = 100  C sai
200 10
M 30  15 15
+ NÕu:    m = 300  B sai
200 30  20 10
M 15  20 35
+ NÕu:    m = 140  A sai
200 20  30 50
Bµi 5: ThÓ tÝch V 1 lÝt khÝ H 2 O vµ V2 lÝt dung dÞch MgSO 4 2M cÇn ®Ó pha ®îc 100ml
dung dÞch MgSO 4 0,4M. Gi¸ trÞ V 1 vµ V2 lÇn lît lµ:
A: 80ml vµ 20ml B: 20ml vµ 80ml
C: 55,55 vµ 44,45 D: 44,44 vµ 55,56
Bµi gi¶i:
V1 lµ thÓ tÝch H 2O cÇn cho vµo, khi ®ã V 2 = 100 - V1 lµ thÓ tÝch dung dÞch MgSO 4
2M.
V1..............0
2 - 0,4
V1 V1 1,6
0,4    4
V2 100  V1 0,4
V2 = 100-V 1....2 0,4  V1 = 80  V2 = 20
VËy pha 80ml H 2O víi 20ml MgSO4 th× thu ®îc dung dÞch MgSO 4 0,4M  A
®óng

V 0,4
Chó ý: + NÕu 1   V1 = 20ml  V2 = 80ml  B sai
V2 1,6
V1 2
+ NÕu   V1 = 55,55  V2 = 44,45  C sai
V2 1,6
V1 1,6
+ NÕu   V1 = 44,44  V2 = 55,56  D sai
V2 2
Bµi 6: Mét dung dÞch NaOH nång ®é 2M vµ mét dung dÞch NaOH cã nång ®é 0,5M. §Ó
cã mét dung dÞch cã nång ®é 1M th× cÇn pha chÕ vÒ thÓ tÝch gi÷a hai ®iÓm theo tØ lÖ:
A: 1:2 B: 2:1 C: 4:1 D: 1:4
Bµi gi¶i:
V1(NaOH 2M).............2 1 - 0,5
1 V1 0,5 1
    A ®óng
V2 1 2
V2(NaOH 0,5M)............0,5 2-1
V1 2 2
Chó ý: + NÕu    B sai
V2 1 1
V1 2 4
+ NÕu    C sai
V2 0,5 1
V1 0,5 1
+ NÕu    D sai
V2 2 4
Bµi 10: Cho hçn hîp gåm M 2, H2 vµ NH3 cã tØ khèi so víi hi®r« lµ 8. Dån hç n hîp khÝ di
qua dung dÞch H 2SO4 ®Æc d th× thÓ tÝch khi cßn l¹i mét nöa. Thµnh phÇn phÇn tr¨m (%)
theo thÓ tÝch cña mçi khÝ trong hçn hîp lÇn lît lµ (N 2 , H2, NH3)
A: 35%, 15%, 50% B: 25%, 35% vµ 40%
C: 25%, 25% vµ 50% D: 20%, 30%, 50%
Bµi gi¶i:
Khi ®i qua dung dÞch H 2SO4 ®Æc, d toµn bé NH 3 bÞ hÊp thô, do ®ã thµnh phÇn cña
NH3 lµ 50%.
¸p dông ph¬ng ph¸p ®êng chÐo: M hçn hîp ban ®Çu: 8.2 = 16 ta cã

NH3.............17 16 - M
16
16  M 1
   M  15
N2+H2............. M 17-16 = 1 1 1
M = 15 lµ khèi lîng mol trung b×nh cña hçn hîp N 2 vµ H2

V(N 2).............28 15 - 2 = 13
15 V1 N 2 1
  
V2 H 2 1
V(H 2).............2 28 - 15 = 13
 %N2 = %H2 = 25%  C ®óng

D¹ng 2: TÝnh tû lÖ thÓ tÝch hçn hîp hai khÝ
Bµi 7: Mét hçn hîp gåm O 2, O3 ë ®ktc cã tØ khèi víi hi®r« lµ 18. Thµnh phÇn % viÕt thÓ
tÝch cña O 3 trong hçn hîp lµ:
A: 25% B: 33,33% C: 75% D: 60%
Bµi gi¶i:
VO3......M1=48 36-32 = 4
M = 18.2 = 36
VO2.......M2=32 48 - 36 = 12
VO3 4 1 1
    %O 3  .100%  25%  A ®óng
VO2 12 3 3 1
1
Chó ý: + NÕu %O 3  .100%  33,33%  B sai
3
3
+ NÕu %O 3  .100%  75%  C sai
3 1
48
+ NÕu %O 3  .100%  60%  D sai
32  48

Bµi 8: §Ó ®iÒu chÕ ®îc hçn hîp 26 lÝt khÝ H 2 vµ CO cã tØ khèi hái ®èi víi mªtan b»ng
1,5 th× thÓ tÝch lót H 2 vµ CO cÇn lÊy lÇn lît lµ:
A: 22 vµ 4 B: 6 vµ 20 C: 20 vµ 6 D: 4 vµ 22
Bµi gi¶i:
VH2......M 1=2 28-24
M = 16. 1,5 = 24
VCO.......M 2=28 24-2
VH 2 28  24 VH 4
   2 
CCO 24  2 VCO 22
MÆt kh¸c: VH2  VCO  26  cÇn 4 lÝt khÝ H 2 vµ lÝt CO  D ®óng
VH2 22
Chó ý: + NÕu   VH 2  22,VCO  4  A sai
VCO 4
Bµi 9: Hoµ tan 4,59 gam Al b»ng dung dÞch HNO 3 thu ®îc hçn hîp khÝ NO vµ N 2O cã tØ
khèi, hái ®èi víi hi®r« b»ng 16,75 thÓ tÝch lÝt NO vµ N 2O (®ktc) thu ®îc lÇn lît lµ:
A: 6,72 vµ 2,24 B: 67,2 vµ 22,4
C: 2,016 vµ 0,672 D: 0,672 vµ 2,016
Bµi gi¶i:
- ¸p dông ph¬ng ph¸p b¶o toµn electron:
4,59
+ Al - 3e  Al3+ n Al   0,17mol
27
0,17mol… 0,51mol
 N 5  3e  N 2 (NO)

 3x..........x
+  5 1
 3x + 8y = 0,51 (1)
 2N  2.4e  2N (N 2O)

 8y.......2y (y)
¸p dông ph¬ng ph¸p ®êng chÐo

xmol NO....... M NO=30 44 = 33,5
M = 2.16,75 = 33,5
ymol N 2O....... M N2O=44 33,5 - 30
x 10,5 3
    x = 3y
y 3.5 1
Tõ (1) vµ (2):  x = 0,09, f = 0,03.
VËy VM = 0,09  22,4 = 2,016 lÝt
VN 2O  0,03  22,4  0,672 lÝt  C ®óng
Chó ý:
+ NÕu V NO = 0,03  22,4 = 0,672 lÝt; VN2O = 0,09  22,4 = 2,016  D sai
+ Tõ (2) x = 3y  VNO = 0,3  22,4 = 6,72 lÝt; VN 2O = 22,4  A sai
+ Tõ (2) x = 3y  VNO = 67,2 lÝt; VN 2O = 22,4  B sai
D¹ng 3: Bµi to¸n hçn hîp hai chÊt v« c¬ cña hai lo¹i hoÆc 2 muè i cã tÝnh chÊt hçn hîp
t¬ng tù
Bµi 11: Cho hçn hîp gåm NaCl vµ NaBr, cho t¸c dông víi dung dÞch AgNO 3 d th× t¹o ra
kÕt tña cã khèi lîng b»ng khèi lîng cña AgNO 3 ®· tham gia ph¶n øng thµnh phÇn %
theo khèi lîng cña NaCl trong hçn hîp ®Çu lµ:
A: 27,84% B: 40,45% C: 36,22% D: 72,16%
Bµi gi¶i:
Ph¬ng tr×nh ion: Cl + Ag+  AgCl (1)
Br  + Ag+  AgBr (2)
MAgCl + MAgBr = M AgNO3 (Theo bµi ra). Do ®ã M AgClAgBr  M AgNO 3  170 vµ
M C l  Br  170  108  62 . Hay khèi lîng mol trung b×nh cña hai muèi ban ®Çu lµ:
M NaCl,NaBr  23  62  85
¸p dông ph¬ng ph¸p ®êng chÐo ta cã:

M1(NaBr).......103 85-58,5 = 26,5
85
M2(NaCl).......58,5 103-85 = 18
M NaCl 18.58,5
%NaCl  .100%  .100%  27,84%
M BaBr  M NaCl (26,5.103)  (18.58,5)
 A ®óng
18
Chó ý: + NÕu %NaCl  .100%  40,45%  B sai
18  26,5
58,5
+ NÕu %NaCl  .100%  36,22%  C sai
58,5  103
26,5.103
+ NÕu %NaCl  .100%  72,16%  D sai
(26,5.103  18.58,5)
Bµi 12: (d¹ng 3)
Hoµ tan 3,164 gam hçn hîp gåm 2 muèi CaCO 3 vµ BaCO 3 b»ng dung dÞch HCl d,
thu ®îc 448 ml khÝ CO 2 (®ktc). Thµnh phÇn % sè mol cña BaCO 3 vµ CaCO 3 trong hçn
hîp lÇn lît lµ:
A: 60% vµ 40% B: 66,33% vµ 33,67%
C: 50% vµ 50% D: 40% vµ 60%
Bµi gi¶i:
0,448 3,164
n CO2   0,02(mol)  M   158,2
22,4 0,02
BaCO 3......M 1 = 197 158,2 - 100 = 58,2
M =158,2
CaCO 3...... M 2=100 197-158,2 = 38,8
58,2
 %n BaCO3  .100%  60%  %n CaCO3  40%  A ®óng
58,2  38,8
Chó ý:

197
+ NÕu %BaCO 3  .100%  66,33%  %CaCO 3 = 33,67%  B sai
197  100
0,01
+ NÕu %n BaCO3  %CaCO 3  .100%  50%  C sai
0,02
38,8
+ NÕu %n BaCO3  .100%  40%  %n CaCO3  60%  D sai
58,2  38,8
+ Cã thÓ ¸p dông nhiÒu ph¬ng ph¸p kh¸c nhau nh bµi nµy ngoµi ph¬ng ph¸p ®êng
chÐo ta cã thÓ gäi x, y lµ sè mol cña CaCO 3 vµ BaCO 3 råi gi¶i th«ng thêng nhng nay
kh«ng sö dông n÷a v× kh«ng phï hîp víi thêi gian khi tr¾c nhiÖm nªn ¸p dông ph¬ng
ph¸p t¨ng gi¶m khèi lîng riªng, b¶o toµn khèi lîng…
D¹ng 4: Bµi to¸n hçn hîp hai ®ång vÞ

Bµi 13: Br«m cã hai ®ång vÞ bÒn 79
35 Br vµ 81
35 Br . BiÕt nguyªn tö khÝ trung b×nh cña
nguyªn tö Br«m lµ 79,319. Thµnh phÇn % sè nguyªn tö cña 79

35 Br lµ:
A: 84,05% B: 15,95% C: 49,375% D: 50,625%
Bµi gi¶i
81
35 Br ...... M 1 = 81 79,319-79 = 0,319
M =79,319
79 81-79,319 = 1,681
35 Br ...... M 2 = 79
%81
3 Br 0,319 1,681
  %35
79
Br  .100%  84,05%  A ®óng
79
%35 Br 1,681 0,319  1,681
0,319
Chó ý: + NÕu %35
79
Br  .100%  15,95%  B sai
0,319  1,681
79
+ NÕu %35
79
Br  .100%  49,375%  C sai
79  81
87
35 Br 
+ NÕu %81 .100%  50,625%  D sai
79  81
D¹ng 5: Bµi to¸n trén 2 quÆng cïng mét kim lo¹i:

Bµi 14: X lµ quÆng hematit chøa 6% Fe 2O3, Y lµ quÆng ManhetÝt chøa 69,9% Fe 3O4.
Trén m1 tÊn quÆng X víi m 2 tÊn quÆng Y thu ®îc quÆng Z, mµ tõ mét tÊn quÆng X c ã thÓ
®iÒu chÕ ®îc 0,5 tÊn gang chøa 4% cacbon. TØ lÖ m 1/m2 lµ
A)5:2 B) 5:6 C) 2:5 D) 2:2.9
Bµi gi¶i:
Sè gam Fe trong 1 tÊn cña mçi quÆng lµ:
60 112
+ QuÆng X chøa: .1000.  420(kg)
100 160
69,6 168
+ QuÆng Y chøa: .1000.  504(kg)
100 232
 4 
+ QuÆng Z chøa: 500 1    480(kg)
 100 
MX=.....420 504-480=24
MZ=480
MY=.....504 480-420=60
M X 24 2
    ®¸p ¸n C ®óng
M Y 60 5
MX 5
Chó ý: + NÕu   A sai
MY 2
M X 420 5
+ NÕu    B sai
M Y 504 6
M X 160
+ NÕu   2 : 2,6  D sai
M Y 232
+ Bµi nµy cã thÓ sö dông nhiÒu ph¬ng ph¸p song ph¬ng ph¸p ®êng chÐo nhanh
vµ ®¬n gi¶n h¬n nhiÒu. Nh vËy ta xem quÆng nh mét dung dÞch mµ chÊt tan lµ kim lo¹i
®ang xÐt, vµ nång ®é cña chÊt tan chÝnh lµ hµm lîng % vÒ khèi lîn g cña kim lo¹i trong
quÆng.
D¹ng 6: TÝnh thµnh phÇn hçn hîp muèi trong ph¶n øng gi÷a ®¬n baz¬ vµ axit:

Bµi 15: Thªm 250ml dung dÞch NaOH vµo 200ml dung dÞch H 2SO4 1,5M. Muèi t¹o
thµnh vµ khèi lîng t¬ng øng lµ:
A: Na2HPO4(28,4g), NaH 2PO4 (12g) B:Na2HPO4(14,2g),Na 3PO4 (38,2g)
C: Na2HPO4(28,4g), Na 3PO4 (16,4g) D:NaH 2PO4(24g),Na 2HPO4(14,2g)
Bµi gi¶i:
nNaOH = 0,5 mol n H3PO4  0,3mol
n NaOH 5
 1   2  t¹o 2 muèi NaH 2PO4, Na2HPO4
n H3PO4 3
5  2
  1 
Na 2HPO 4(n1 =2) 3  3
5
n
3
NaH 2PO4(n2 =1)  5 1
2   
 3 3
n Na 2HPO4 2 1 2
  :   n Na 2HPO4  2n NaH 2PO4
n NaH 2PO4 3 3 1
mµ: n Na 2HPO4  n NaH2PO4  n H3PO4  0,3mol
 n Na 2HPO4  0,2mol M Na 2HPO4  0,2. 142  28,4(g)

   A ®óng
 n NaH 2PO4  0,1mol M NaH 2PO4  0,1.120  12,0(g)
Chuyên đề giải bài tập vế CO 2, SO2 Tác dụng với dung dịch bazo
I. Néi dung ph¬ng ph¸p:
1. Khi cho oxit axit (SO 2, CO2) t¸c dông víi dung dÞch kiÒm (NaOH, KOH):
Ph¬ng tr×nh ph¶n øng cã thÓ xÉy ra:
CO 2 + OH -  HCO 3- (1)
CO 2 + 2OH -  CO 32-  H 2O (2)
hoÆc SO 2 + OH -  HSO 3- (3)
SO 2 + 2OH -  SO 32-  H 2O (4)

Trêng hîp 1: NÕu biÕt sè mol oxit axit (CO 2, SO2) vµ sè mol dung dÞch kiÒm (NaOH,
KOH)
n CO2  n SO 
Ta ®Æt tØ sè:  X. 2
 X
n OH  n  
 OH 
+ NÕu X  1 th× xÉy ra (1)
+ NÕu X  2 th× xÉy ra (2)
+ NÕu 1 < X < 2 th× xÉy ra ®ång thêi (1) vµ (2)
Trêng hîp 2: NÕu gi¶ thiÕt bµi to¸n cho biÕt sè mol oxit axit (CO 2, SO2) hoÆc sè mol
cña dung dÞch kiÒm (NaOH, KOH) vµ biÕt khèi lîng muèi t¹o thµnh th× ta ph¶i biÖn luËn
nh sau.
Gi¶ sö muèi t¹o thµnh lµ muèi axit hoÆc muèi trung hoµ. NÕu hai gi¶ thiÕt ® ã kh«ng
tho¶ m·n th× kÕt luËn cã hai muèi t¹o thµnh (cã nghÜa lµ xÉy ra (1) vµ (2).
2. Khi cho oxit axit (SO 2, CO2) t¸c dông víi dung dÞch kiÒm (Ca(OH) 2, Ba(OH) 2:
CO2 + Ca(OH) 2  CaCO3  + H2O (5)
2CO2 + Ca(OH) 2  Ca(HCO 3)2 (6)
hoÆc CO 2 + Ba(OH)2  BaCO3 + H2O (7)
2CO2 + Ba(OH) 2  Ba(HCO 3)2 (8)
- NÕu cho biÕt sè mol baz¬ (Ca(OH) 2, Ba(OH) 2) vµ sè mol kÕt tña (CaCO 3 , BaCO3)
th× ta so s¸nh nbaz¬ vµ nkÕt tña.

+ NÕu nbaz¬ = nkÕt tña th× chØ xÉy ra ph¶n øng (5) hoÆc (7) tõ ®ã ta tÝnh ®î c sè
mol oxit axit (CO 2,SO2).
+ NÕu nbaz¬  nkÕt tña th× cã hai trêng hîp:

TH1: ChØ xÉy ra ph¶n øng (5), (7) th× baz¬ d  sè mol oxit axit (CO 2, SO2) tÝnh
theo sè mol kÕt tña (CaCO 3 , BaCO3).
TH2: XÉy ra 2 ph¶n øng (5, 6) hoÆc (7, 8) t¹o hai muèi ax it vµ muèi trung hoµ ta
®Æt hai Èn x, y lµ sè mol 2 muèi, tõ ®ã dùa vµo sè mol baz¬ vµ sè mol kÕt tña ®Ó t×m ®îc
tæng sè mol oxit axit (SO 2, CO2).

3. Cho oxit axit (SO 2, CO2) t¸c dông ®ång thêi dung dÞch kiÒm (NaOH, KOH) vµ
baz¬ (Ca(OH)2, Ba(OH)2).
- X¸c ®Þnh sè mol oxit axit (SO 2, CO2) vµ sè mol OH -
- So s¸nh sè mol oxit axit (SO 2, CO2) vµ sè mol OH - ®Ó biÕt muèi t¹o ra muèi g×?
CO 2  2OH   CO 32  H 2O
CO 2  OH   HCO 3
- So s¸nh sè mol CO32 víi sè mol ion Ca 2+ hoÆc Ba 2+ ®Ó biÕt khèi lîng kÕt tña tÝnh
theo chÊt nµo.
III. Bµi tËp ¸p dông:
Bµi 1: (TN - 2007). HÊp thô hoµn toµn 4,48 lÝt khÝ SO 2 (ë ®ktc) vµo dung dÞch chøa 16 gam
NaOH thu ®îc dung dÞch X. Khèi lîng muèi tan thu ®îc trong dung dÞch X lµ:
A: 18,9 B: 25,2 C: 23,0 D: 20,8
Bµi gi¶i:
4,48 16
n SO2   0,2mol; n NaOH   0,4mol
22,4 40
n NaOH
 0,4  2  2  t¹o muèi Na 2SO3
n SO2 0,2 1
SO2 + 2NaOH  Na2SO3 + H2O

0,2 0,4 0,2mol
n Na2SO3 = n SO2 = 0,2mol  mNa2SO3 = 0,2.126 = 25,2(g)  B ®óng

Bµi 2: (§H - KA - 2007). HÊp thô hoµn toµn 2,688 lÝt khÝ CO 2 (®ktc) vµo 2,5 lÝt dung dÞch
Ba(OH)2 nång ®é a mol/l thu ®îc 15,76 gam kÕt tña gi¸ trÞ cña a lµ:
A: 0,032 B: 0,06 C: 0,04 D: 0,048
Bµi gi¶i:
2,688 15,76
n CO2   0,12(mol); n BaCO3   0,08(mol)
22,4 197
Sè mol CO 2 kh¸c sè mol BaCO 3 nªn t¹o hai muèi:
CO2 + Ba(OH) 2  BaCO3 + H2O (1)
0,08  0,08  0,08 mol

2CO2 + Ba(OH) 2  Ba(HCO 3)2 (2)
0,04  0,02
 tõ (1) vµ (2)  n Ba(OH) 2  0,08  0,02  0,1mol
0,1
 a  C M Ba(OH) 2   0,04M  C ®óng
2,5
0,08
Chó ý: + NÕu n Ba(OH) 2  0,08mol  a   0,032M  A sai
2,5
0,12
+ NÕu n Ba(OH) 2  n CO 2  0,12mol  a   0,048M  D sai
2,5
0,15
+ NÕu n Ba(OH) 2  0,15mol  a   0,06M  B sai
2,5
Bµi 3: (§H - KA - 2008). Cho V lÝt dung dÞch NaOH 2M vµo dung dÞch chøa 0,1mol
Al2(SO4)3 vµ 0,1 mol H 2SO4 ®Õn khi ph¶n øng hoµn toµn thu ®îc 7,8 gam kÕt tña. Gi¸ trÞ
lín nhÊt cña V ®Ó thu ®îc khèi lîng kÕt tña trªn lµ:
A: 0,05 B: 0,25 C: 0,35 D: 0,45
Bµi gi¶i:
n H   2.n H 2SO4  2.0,1  0.2mol; n Al 3  2.n Al2 (SO4 )3  0,2mol
7,8
Thø tù çc ph¬ng tr×nh x¶y ra: n Al(OH)3   0,1mol
78
H+ + OH-  H2O (1)
0,2 0,2mol
Al3+ + 3OH-  Al(OH)3 (2)

0,2 0,6mol
Al(OH) 3 + OH -  AlO 2-  2H 2O (3)

0,1 0,1mol
Tõ (1), (2), (3): n OH   0,2  0,6  0,1  0,9mol
0,9
 n NaOH   0, 45 lÝt  D ®óng
2
0,1
Chó ý: + NÕu n OH   0,1mol  V   0,05 lÝt  A sai
2
0,5
+ NÕu n OH   0,5mol  V   0, 25 lÝt  B sai
2
0,7
+ NÕu n OH   0,7mol  V   0,35 lÝt  C sai
2
Bµi 4: (§H - KA - 2008). HÊp thô hoµn toµn 4,48 lÝt khÝ CO 2 (ë ®ktc) vµo 500ml dung
dÞch hçn hîp gåm NaOH 0,1M vµ Ba(OH) 2 0,2M, sinh ra m gan kÕt tña. Gi¸ trÞ cña m
gam lµ:
A: 11,82 B: 9,85 C: 17,73 D: 19,70
Bµi gi¶i:
n CO2  0, 2mol; n NaOH  0,05mol; n Ba (OH)2  0,1mol
n CO2 0, 2
n OH  0,05  2.0,1  0, 25mol;   0,8  t¹o hai muèi
n OH 0, 25
CO 2  OH   HCO 3
(1)
x x x
CO 2  2OH   CO 32  H 2O
(2)
y 2y y
 x  y  0, 2  x  0,15mol
Tõ (1) vµ (2)   
 x 2y  0, 25  y  0,05mol
Ba 2  CO 23  BaCO 3 
  B ®óng
0,05 0,05 0,05mol  m BaCO3  0,05 197  9,85gam
Chó ý: + NÕu n Ba 2  0,1  m BaCO3  0,1197  19,7(g)  D sai
+ NÕu n BaCO3  0,06mol  m BaCO3  0,06 197  11,82(g)  A sai
+ NÕu n BaCO3  0,09mol  m BaCO3  0,09 197  17,33(g)  C sai
Bµi 5: Sôc V lÝt khi CO 2 ë (®ktc) vµo 150 ml dung dÞch Ba(OH) 2 1M, sau ph¶n øng thu
®îc 19,7 gam kÕt tña, gi¸ trÞ V lÝt lµ:
A: 1,12 hoÆc 2,24 B: 1,12 hoÆc 3,36 C: 2,24 hoÆc 4,48 D: 6,72 vµ 13,44
Bµi gi¶i:
n BaCO3  0,1mol; n Ba (OH)2  0,15mol , so s¸nh thÊy n BaCO3  n Ba (OH)2
nªn cã hai trêng hîp vµ ph¬ng tr×nh ph¶n øng cã thÓ xÉy ra:
CO2 + Ba(OH) 2  BaCO3 + H2O (1)

2CO2 + Ba(OH) 2  Ba(HCO 3)2 (2)
+ TH1: XÉy ra ph¶n øng (1) t¹o muèi kÕt tña BaCO 3 cßn Ba(OH) 2 d, lóc ®ã
n CO2  n BaCO3  0,1mol  VCO2  0,1.22, 4  2, 24 lÝt.
+ TH2: XÉy ra (1) vµ (2)
Theo (1): n CO2 (p)  n Ba (OH)2 (p)  n BaCO3  0,1mol
Theo (2): n Ba (OH) 2  0,15  0,1  0,05mol  n CO 2  2.0,05  0,1mol
Tõ (1) vµ (2)  n CO2  0,1  0,1  0, 2mol
 VCO2  0, 2.22, 4  4, 48 lÝt  C ®óng
Bµi 6: HÊp thô hoµn toµn V lÝt khÝ CO 2 (®ktc) vµo 1 lÝt dung dÞch Ca(OH) 2 0,02M th×
®îc 1 gam kÕt tña. Gi¸ trÞ V ml lµ:
A: 224 hoÆc 448 B: 448 hoÆc 672 C: 448 hoÆc 1,792 D: 224 hoÆc 672
Bµi gi¶i:
n Ca (OH)2  0,02mol; n CaCO3  0,01mol , Do n Ca (OH)2  n CaCO3 cã 2 trêng hîp:
+ TH1: ChØ xÉy ra 1 ph¶n øng do n CO2  n Ca (OH)2
CO2 + Ca(OH) 2  CaCO3 + H2O (*)

n CO2  n Ca (OH)2 (p)  n CaCO3  0,01mol
 VCO2  0,01.22, 4  0, 224lit  224ml
+ TH2: n Ca (OH)  n CO 2  2n Ca (OH) 2
Ph¶n øng xÉy ra:

CO 2  Ca(OH) 2  CaCO 3   H 2O
(1)
0,02 0,02 0,02
CO 2  CaCO 3  H 2O  Ca(HCO 3 ) 2
(2)
0,01 0,01
Tõ (1) vµ (2)  n CO2  0,02  0,01  0,03mol
 VCO2  0,03.22, 4  0,672lit  672ml  D ®óng
Bµi 7: Cho 0,112 lÝt khÝ CO2 (ë ®ktc) hÊp thô hoµn toµn bëi 0,4 lÝt dung dÞch níc v«i
trong thu ®îc 0,1 gam kÕt tña. Nång ®é mol/lÝt cña dung dÞch níc v«i trong lµ:
A: 0,005M B: 0,0075M C: 0,0125M D: 0,01M
Bµi gi¶i:
0,112 0,1
n CO2   0,005mol; n CaCO3   0,001mol
22, 4 100
Ca 2  CO 23  CaCO 3 
Theo ph¶n øng:
0,001 0,001 0,001mol
Nh vËy chØ cã 0,001 mol CO 2 bÞ kÕt tña ë d¹ng CaCO 3 trong ®ã 0,001mol Ca 2+
cßn l¹i lµ: 0,005 - 0,001 = 0,004 mol CO 2 ph¶i bÞ hÊp thô ë d¹ng muèi tan Ca(HCO 3)2. Ta
cã: 2mol CO 2 bÞ gi÷ trong 1mol Ca(HCO 3)2.
0,004
0,004 mol CO 2 bÞ gi÷ trong  0,002molCa(HCO 3 ) 2
2
 n Ca 2  0,002mol  tæng sè mol Ca 2+ lµ: 0,001 + 0,002 = 0,003 mol Ca 2+
0,003
  Ca 2   Ca(OH) 2    0,0075M  B ®óng
0, 4
Bµi 8: HÊp thô hoµn toµn V lÝt CO 2 (®ktc) vµo dung dÞch Ca(OH) 2 thu ®îc 10 gam kÕt
tña. Lo¹i bá kÕt tña råi nung nãng phÇn dung dÞch cßn l¹i thu ®îc 5 gam kÕt tña n÷a. Gi¸
trÞ V lÝt lµ:
A: 4,48 B: 2,24 C: 1,12 D: 3,36
Bµi gi¶i:
Tõ gi¶ thiÕt cña bµi to¸n chøng tá t¹o ra hai muèi: CaCO 3 vµ Ca(HCO 3)2
CO 2  Ca(OH) 2  CaCO 3  H 2O (1)
x x x  x  0,1mol

2CO 2  Ca(OH) 2  Ca(HCO 3 ) 2 (2)  y  0,05mol
2y y y
 n CO2  x  2y  0,1  0,05.2  0, 2(mol)
 VCO2  0, 2.22, 4  4, 48 lÝt  A ®óng
Chó ý: + NÕu n CO2  0,1 VCO2  2, 24 lÝt  B sai
+ NÕu n CO2  0,05  vCO2  1,12 lÝt  C sai
+ NÕu n CO2  0,1  0,05  0,15mol  VCO2  3,36 lÝt  D sai

Bµi 9: §èt ch¸y hoµn toµn 1,6 gam lu huúnh råi cho s¶n phÈm ch¸y hÊp thô hoµn toµn
vµo 200 ml dung dÞch Ba(OH) 2 0,5M. Khèi lîng gam kÕt tña thu ®îc lµ:
A: 21,70 B: 43,40 C: 10,85 D: 32,55
Bµi gi¶i:
1,6
S + O2  SO2 n SO2  n S   0,05mol
32
n Ba (OH)2  0,5.0, 2  0,1mol lín h¬n n SO2  t¹o BaSO 3 vµ Ba(OH) 2 cßn d:
SO2 + Ba(OH) 2  BaSO3 + H2O
0,05 0,05 0,05mol
 m BaSO3  0,05.217  10,85gam  C ®óng
Bµi 10: HÊp thô hoµn toµn 2,24 lÝt khÝ CO 2 (®ktc) vµo 400 ml dung dÞch X gåm NaOH
1M vµ Ca(OH)2 0,01M thu ®îc m gam kÕt tña. Gi¸ trÞ m gam lµ:
A: 0,4 B: 10 C: 40 D: 40,8
Bµi gi¶i:
2, 24
n CO2   0,1mol; n NaOH  0, 4mol; n Ca (OH)2  0, 4.0,01  0,004mol
22, 4
n OH   0, 4  2.0,004  0, 408mol; n Ca 2  0,004mol
0, 408
TØ lÖ: n NaOH : n CO 2   4,08  CO2 ph¶n øng hªt
0,1
CO 2  2OH   CO 32  H 2O
0,1 0, 2mol 0,1mol
CO 32  Ca 2  CaCO 3 
n CO2  n CO2  0,1  n Ca 2  0,004  n CaCO3  n Ca 2  0,004mol
3
 m CaCO3  0,004.100  0, 4gam
 A ®óng


Phuong Phap Giai Nhanh Bai Tap Hoa Hoc

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Phuong Phap Giai Nhanh Bai Tap Hoa Hoc

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Welcome to http://www.trithucbonphuong.

PH¦¥NG PH¸P §å THÞ

CO2 + Ca(OH) 2  CaCO3 + H2O (1)

Design and coppyright by Master NGUYEN AI NHAN Tel 0989848791

Al3+ + 3OH-  Al(OH)3 (1)

+ §iÒu kiÖn: TÝnh n H biÕt n AlO vµ n Al(OH)3 :

Design and coppyright by Master NGUYEN AI NHAN Tel 0989848791

SO2 + 2NaOH  Na2SO3 + H2O

 m Na 2SO3  0, 2.126  25, 2gam  B ®óng

Design and coppyright by Master NGUYEN AI NHAN Tel 0989848791

CO2 + Ba(OH) 2  BaCO3 + H2O (1)

2CO2 + Ba(OH) 2  Ba(HCO 3)2 (2)

Tõ (1) vµ (2)  n Ba (OH) 2  0,08  0,02  0,1mol

+ C¸ch 1: ¸p dông ph­¬ng ph¸p ®å thÞ:

mÆt kh¸c trung hoµ 0,1mol H 2SO4 th× cÇn

Thø tù ph¶n øng xÈy ra trung hoµ  trao ®æi

3OH- + Al3+  Al(OH)3  (2)

OH - + Al(OH) 3  AlO -2 +2H 2O (3)

Tõ (1), (2), (3)  n OH   0, 2  0,6  0,1  0,9  2V = 0,9  V = 0,45 lÝt

Ta cã: CO2 + 2NaOH  Na2CO3 + H2O

Nh­ vËy: n CO2d­  0,175mol; n Na 2CO3  0,025mol; n Ba (OH)2  0,1mol

¸p dông ph­¬ng ph¸p ®å thÞ:

0,1  m BaCO3  0,05.197  9,85g

+ C¸ch 2: Ph­¬ng ph¸p th«ng th­êng

Design and coppyright by Master NGUYEN AI NHAN Tel 0989848791

+ C¸ch 2: - TH1: ChØ t¹o muèi CaCO 3:

Design and coppyright by Master NGUYEN AI NHAN Tel 0989848791

2CO2 + Ca(OH) 2  Ca(HCO 3)2 (2)

n CO2  0,04  2.0,03  0,1mol  VCO2  0,1.22, 4  2, 24 lÝt

Design and coppyright by Mastern OH

Al(OH)3 + OH-  AlO-2 + 2H2O (2)

 n Al(OH)3 bÞ hoµ tan = 0,02 - 0,02 = 0 lo¹i tr­êng hîp nµy

0,3 0,6 0,7 0,8

Design and coppyright by Master NGUYEN AI NHAN Tel 0989848791

0,2 0,4 1 1,6

0,1 0,5 0,2 0,3

Design and coppyright by Master NGUYEN AI NHAN Tel 0989848791

Design and coppyright by Master NGUYEN AI NHAN Tel 0989848791

0,08 Tõ ®å thÞ ®Ó thu ®­îc 0,06 mol kÕt tña th× sè

+ C¸ch 2: Ph­¬ng ph¸p th«ng th­êng

- TH1: Ca(OH) 2 d­: CO2 + Ca(OH) 2  CaCO3 + H2O

2CO2 + Ca(OH) 2  Ca(HCO3)2 + H2O (2)

Tõ (1) vµ (2)  n CO2  0,06  0,04  0,1mol

Design and coppyright by Master NGUYEN AI NHAN Tel 0989848791

 Sè mol cña nguyªn tö Fe t¹o oxit Fe 2O3 lµ:

Design and coppyright by Master NGUYEN AI NHAN Tel 0989848791

Design and coppyright by Master NGUYEN AI NHAN Tel 0989848791

Fe2O3 + 6HNO3  2Fe(NO3)3 + 3H2O (2)

Design and coppyright by Master NGUYEN AI NHAN Tel 0989848791

 mX = 0,2 (72 + 2 . 160) = 78,4 gam  A sai

Design and coppyright by Master NGUYEN AI NHAN Tel 0989848791

m Fe2O3  49, 6  0,8.72  8g

Chó ý: + NÕu m Fe2 (SO4 )3  (0, 4  0, 05).400  180g  C sai

+ T­¬ng tù quy ®æi vÒ hai chÊt kh¸c…

Fe2O3 + 3H2  2Fe + 3H 2O (2)

Design and coppyright by Master NGUYEN AI NHAN Tel 0989848791

VËy VSO2  0,01  22,4 = 0,224 lÝt hay 224ml  B ®óng

2.( 2, 4) 4,8

C¸ch 3: Quy hçn hîp chÊt r¾n X vÒ mÆt chÊt lµ Fe x Oy

Design and coppyright by Master NGUYEN AI NHAN Tel 0989848791

Fe2O3  2Fe(NO3)3 (2)

 m Fe( NO3 )3  242(0,18  0,02)  38,72g  D ®óng

Design and coppyright by Master NGUYEN AI NHAN Tel 0989848791

Fe + 2H+  Fe2+ + H2 (2)

+ C¸ch 1: ¸p dông ph¬ng ph¸p ®å thÞ:

Nh vËy: n CO2d  0,175mol; n Na 2CO3  0,025mol; n Ba (OH)2  0,1mol

¸p dông ph¬ng ph¸p ®å thÞ:

+ C¸ch 2: Ph¬ng ph¸p th«ng thêng

 n Al(OH)3 bÞ hoµ tan = 0,02 - 0,02 = 0 lo¹i trêng hîp nµy

0,08 Tõ ®å thÞ ®Ó thu ®îc 0,06 mol kÕt tña th× sè

+ C¸ch 2: Ph¬ng ph¸p th«ng thêng

- TH1: Ca(OH) 2 d: CO2 + Ca(OH) 2  CaCO3 + H2O

+ T¬ng tù quy ®æi vÒ hai chÊt kh¸c…

¸p dông ph¬ng ph¸p b¶o toµn e th×:  3x + 2y + 3z = 3t

ne nhêng = ne chÊt oxi ho¸ nhËn (O2 , NO 3 )

 Dung dÞch X lµ H 2SO4 d FeSO4, CuSO4

ph¬ng ph¸p b¶o toµn nguyªn tè

 Khèi lîng oxi ph¶n øng lµ:

®Þnh luËt b¶o toµn khèi lîng

¸p dông ®Þnh luËt b¶o toµn khèi lîng: : m n 2  m BaCl2  m   m