c

Ӌu nâng cao Vұt lí Dao đӝng điӅu hòa

1 Dao đӝng có phương trình đһc biӋt:

* x = a ÿ Acos( t +
) vӟi a = const
Biên đӝ là A, tҫn sӕ góc là , pha ban đҫu

x là toҥ đӝ, x0 = Acos( t +
) là li đӝ
Toҥ đӝ vӏ trí cân bҵng x = a, toҥ đӝ vӏ trí biên x = a ÿ A
Vұn tӕc v = x¶ = x0¶, gia tӕc a = v¶ = x´ = x0´
HӋ thӭc đӝc lұp: a = - 2x0
2 è

02  ( ) 2

* x = a ÿ Acos2( t +
) (ta hҥ bұc)

Biên đӝ A/2; tҫn sӕ góc 2 , pha ban đҫu 2

2.$uãng đưӡng đi trong 1 chu kǤ luôn là 4A; trong 1/2 chu kǤ luôn là 2A
$uãng đưӡng đi trong l/4 chu kǤ là A khi vұt đi tӯ VTCB đӃn vӏ trí biên hoһc ngưӧc lҥi
*Thӡi gian vұt đi đưӧc nhӳng quãng đưӡng đһc biӋt:
T/6

T/8
T/12
-A O A/2 2 3 A
A A
2 2
T/12
T/8

3.Khoҧng thӡi gian ngҳn nhҩt đӇ vұt đi tӯ vӏ trí có li đӝ x1 đӃn x2 : viӃt phương trình chuyӇn đӝng
chӑn gӕc thӡi gian lúc x= x1, v>0 , thay x= x2, v>0 tìm t
4.$uãng đưӡng vұt đi đưӧc tӯ thӡi điӇm t1 đӃn t2
Phân tích: t2 ± t1 = nT + Xt (n N; 0 ” Xt < T)
$uãng đưӡng đi đưӧc trong thӡi gian nT là S1 = 4nA, trong thӡi gian Xt là S2
$uãng đưӡng tәng cӝng là S = S1 + S2
+ Tính S2 bҵng cách đӏnh vӏ trí x1, x2 và chiӅu chuyӇn đӝng cӫa vұt trên trөc Ox( Sơ đӗ ӣ trên)


1  Aco s( 1 
) 
 Aco s( 2 
)

Xác đӏnh:  èà  2 (v1 và v2 chӍ cҫn xác đӏnh dҩu)
è1   sin( 1 
) è2   sin( 2 
)
Ž
 + NӃu Xt = T/2 thì S2 = 2A

+ Tӕc đӝ trung bình cӫa vұt đi tӯ thӡi điӇm t1 đӃn t2: è  vӟi S là quãng đưӡng tính như trên
2  1
¼ Tính thӡi gian đi đưӧc quãng đưӡng S và thӡi gian vұt đi tӯ li đӝ x1 đӃn x2 cũng tương tӵ:
Phân tích :S = n4A + XS
-Thӡi gian đi đưӧc quãng đưӡng n4A là t=nT
šNӃu XS= 2A thì t¶=T/2
šNӃu XS lҿ thì tìm thӡi gian vұt đi tӯ li đӝ x1 đӃn x2 là t¶
*Toàn bӝ thӡi gian là:t+t¶
6. Các bưӟc giҧi bài toán tính thӡi điӇm vұt đi qua vӏ trí đã biӃt x (hoһc v, a, Wt, Wđ, F) lҫn thӭ n
* Giҧi phương trình lưӧng giác lҩy các nghiӋm cӫa t (Vӟi t > 0 F phҥm vi giá trӏ cӫa k )
* LiӋt kê n nghiӋm đҫu tiên (thưӡng n nhӓ)
NguyӉn Bùi Hұu Khoa Công nghӋ thông tin Trưӡng Đҥi hӑc Vinh. Mob 01682827602
Nguyen Bui Hau Faculty of Information Technology Vinh University Email: buihau_cv@yahoo.com
 c

Ӌu nâng cao Vұt lí Dao đӝng điӅu hòa

* Thӡi điӇm thӭ n chính là giá trӏ lӟn thӭ n

Lưu ý:+ ĐӅ ra thưӡng cho giá trӏ n nhӓ, còn nӃu n lӟn thì tìm quy luұt đӇ suy ra nghiӋm thӭ n
7. Các bưӟc giҧi bài toán tìm sӕ lҫn vұt đi qua vӏ trí đã biӃt x (hoһc v, a, Wt, Wđ, F) tӯ thӡi điӇm t1
đӃn t2
* Giҧi phương trình lưӧng giác đưӧc các nghiӋm
* Tӯ t1 < t ” t2 F Phҥm vi giá trӏ cӫa (Vӟi k Z)
* Tәng sӕ giá trӏ cӫa k chính là sӕ lҫn vұt đi qua vӏ trí đó
Ž
 + Trong mӛi chu kǤ (mӛi dao đӝng) vұt qua mӛi vӏ trí biên 1 lҫn còn các vӏ trí khác 2 lҫn
8. Các bưӟc giҧi bài toán tìm li đӝ, vұn tӕc dao đӝng sau (trưӟc) thӡi điӇm t mӝt khoҧng thӡi gian
Xt
BiӃt tҥi thӡi điӇm t vұt có li đӝ x = x0
+ViӃt lҥi phương trình chuyӇn đӝng, chӑn gӕc thӡi gian là x = x0 v>o (hoһc v<0 tùy theo đӅ)
ThӃ t=¨t tìm đưӧc đҥi lưӧng cҫn
,.Bài toán tính quãng đưӡng lӟn nhҩt và nhӓ nhҩt vұt đi đưӧc trong khoҧng thӡi gian 0 < Xt < T/2
Vұt có vұn tӕc lӟn nhҩt khi qua VTCB, nhӓ nhҩt khi qua vӏ trí biên nên trong cùng mӝt khoҧng
thӡi gian quãng đưӡng đi đưӧc càng lӟn khi vұt ӣ càng gҫn VTCB và càng nhӓ khi càng gҫn vӏ trí
biên
Sӱ dөng mӕi liên hӋ giӳa dao đӝng điӅu hoà và chuyӇn đưӡng tròn đӅu
Góc quét X
= Xt
$uãng đưӡng lӟn nhҩt khi vұt đi tӯ M1 đӃn M2 đӕi xӭng qua trөc sin (hình 1)
X6
 ¦ax  2A sin
2
$uãng đưӡng nhӓ nhҩt khi vұt đi tӯ M1 đӃn M2 đӕi xӭng qua trөc cos (hình 2)
X6
 ¦
 2 (1  os )
2
M2 M1
Ž
 + Trong trưӡng hӧp Xt > T/2 P
X
M2

c 2
Tách X 
 X ' A P A
2 -
A P2 O P1 x
-
A O X x

c 2
trong đó
 * ; 0
X '

2 M1

c
Trong thӡi gian
quãng đưӡng
2
luôn là 2nA
Trong thӡi gian Xt¶ thì quãng đưӡng lӟn nhҩt, nhӓ nhҩt tính như trên
+ Tӕc đӝ trung bình lӟn nhҩt và nhӓ nhҩt cӫa trong khoҧng thӡi gian Xt:
 ¦ax 
è¦ax  và è¦
 ¦
vӟi SMax; SMin tính như trên
X X

10. * Đӝ biӃn dҥng cӫa lò xo thҷng đӭng khi vұt ӣ VTCB: -A

º X
nén
X
 F c  2c X
-A
 X

O giãn O
* Đӝ biӃn dҥng cӫa lò xo khi vұt ӣ VTCB vӟi con lҳc lò xo giãn
A
NguyӉn Bùi Hұu Khoa Công nghӋ thông tin Trưӡng Đҥi hӑc Vinh. Mob 01682827602 A
x
Nguyen Bui Hau Faculty of Information Technology Vinh University Email: buihau_cv@yahoo.com
x
Hình a (A < X
) Hình b (A > X
)
 c

Ӌu nâng cao Vұt lí Dao đӝng điӅu hòa

nҵm trên mһt phҷng nghiêng có góc nghiêng Į:

º sin  X

X
 F c  2c
 sin 
+ ChiӅu dài lò xo tҥi VTCB:
=
X
(
 là chiӅu dài tӵ nhiên)
+ ChiӅu dài cӵc tiӇu (khi vұt ӣ vӏ trí cao nhҩt):
¦

X
  
+ ChiӅu dài cӵc đҥi (khi vұt ӣ vӏ trí thҩp nhҩt):
¦

X
 



¦

¦

+ Khi A >X
(÷
 
):
- Thӡi gian lò xo nén 1 lҫn là thӡi gian ngҳn nhҩt đӇ vұt đi
tӯ vӏ trí x1 = -X
đӃn x2 = -A
- Thӡi gian lò xo giãn 1 lҫn là thӡi gian ngҳn nhҩt đӇ vұt đi
tӯ vӏ trí x1 = -X
đӃn x2 = A,
Ž
 Trong mӝt dao đӝng (mӝt chu kǤ) lò xo nén 2 lҫn
và giãn 2 lҫn
11. Lӵc kéo vӅ hay lӵc hӗi phөc F = -kx = -m 2x
Đһc điӇm: * Là lӵc gây dao đӝng cho vұt
* Luôn hưӟng vӅ VTCB
* BiӃn thiên điӅu hoà cùng tҫn sӕ vӟi li đӝ
12. Lӵc đàn hӗi là lӵc đưa vұt vӅ vӏ trí lò xo không biӃn dҥng
Có đӝ lӟn Fđh = kx* (x* là đӝ biӃn dҥng cӫa lò xo)
* Vӟi con lҳc lò xo nҵm ngang thì lӵc kéo vӅ và lӵc đàn hӗi là mӝt (vì tҥi VTCB lò xo không
biӃn dҥng)
* Vӟi con lҳc lò xo thҷng đӭng hoһc đһt trên mһt phҷng nghiêng
+ Đӝ lӟn lӵc đàn hӗi có biӇu thӭc:
* Fđh = këX
+ xë vӟi chiӅu dương hưӟng xuӕng
* Fđh = këX
- xë vӟi chiӅu dương hưӟng lên
+ Lӵc đàn hӗi cӵc đҥi (lӵc kéo): FMax = k(X
+ A) = FKmax (lúc vұt ӣ vӏ trí thҩp nhҩt)
+ Lӵc đàn hӗi cӵc tiӇu:
* NӃu A < X
F FMin = k(X
- A) = FKMin
* NӃu A • X
F FMin = 0 (lúc vұt đi qua vӏ trí lò xo không biӃn dҥng)
Lӵc đҭy (lӵc nén) đàn hӗi cӵc đҥi: FNmax = k(A - X
) (lúc vұt ӣ vӏ trí cao nhҩt)
× 

   

 

13. Mӝt lò xo có đӝ cӭng k, chiӅu dài
đưӧc cҳt thành các lò xo có đӝ cӭng k1, k2, « và chiӅu dài
tương ӭng là

, « thì có: 



14. Ghép lò xo:
1 1 1
* Nӕi tiӃp     F cùng treo mӝt vұt khӕi lưӧng như nhau thì: T2 = T12 + T22
 1  2
1 1 1
* Song song: k = k1 + k2 + « F cùng treo mӝt vұt khӕi lưӧng như nhau thì: 2  2  2  
c c1 c2
1¼. Gҳn lò xo k vào vұt khӕi lưӧng m1 đưӧc chu kǤ T1, vào vұt khӕi lưӧng m2 đưӧc T2, vào vұt
khӕi lưӧng m1+m2 đưӧc chu kǤ T3, vào vұt khӕi lưӧng m1 ± m2 (m1 > m2) đưӧc chu kǤ T4
Thì ta có: c32  c12  c22 và c42  c12  c22

NguyӉn Bùi Hұu Khoa Công nghӋ thông tin Trưӡng Đҥi hӑc Vinh. Mob 01682827602
Nguyen Bui Hau Faculty of Information Technology Vinh University Email: buihau_cv@yahoo.com
 c

Ӌu nâng cao Vұt lí Dao đӝng điӅu hòa

16. Con lҳc đơn có chu kǤ đúng T ӣ đӝ cao h1, nhiӋt đӝ t1 Khi đưa tӟi đӝ cao h2, nhiӋt đӝ t2 thì ta
có:
Xc X «X
 
c  2
Vӟi R = 6400km là bán kính Trái Đât, còn « là hӋ sӕ nӣ dài cӫa thanh con lҳc
17. Con lҳc đơn có chu kǤ đúng T ӣ đӝ sâu d1, nhiӋt đӝ t1 Khi đưa tӟi đӝ sâu d2, nhiӋt đӝ t2 thì ta
có:
Xc X «X
 
c 2 2
Lưu ý: * NӃu XT > 0 thì đӗng hӗ chҥy chұm (đӗng hӗ đӃm giây sӱ dөng con lҳc đơn)
* NӃu XT < 0 thì đӗng hӗ chҥy nhanh
* NӃu XT = 0 thì đӗng hӗ chҥy đúng
Xc
* Thӡi gian chҥy sai mӛi ngày (24h = 86400s):   86400(  )
c
18. Khi con lҳc đơn chӏu thêm tác dөng cӫa lӵc phө không đәi:
Lӵc phө không ur
đәi thưӡng
r
là: ur r
* Lӵc quán tính: u  º , đӝ lӟn F = ma r ( ru àr  )
Lưu ý: + ChuyӇn đӝng nhanh dҫnr đӅur  àà è ( è có hưӟng chuyӇn đӝng)
+ ChuyӇn đӝng uchұmr ur
dҫn đӅu  à è ur ur ur ur
* Lӵc điӋn trưӡng: u 
, đӝ lӟn F = ëqëE (NӃu q > 0 F u àà ; còn nӃu q < 0 F u à )
ur
* Lӵc đҭy Ácsimét: F = DgV ( u luông thҷng đӭng hưӟng lên)
Trong đó: D là khӕi lưӧng riêng cӫa chҩt lӓng hay chҩt khí
g là gia tӕc rơi tӵ do
V là thӇ
uur tích
ur cӫa
ur phҫn vұt chìm trong chҩt lӓng hay chҩt khí đó
ur
Khi đó:
' 
 u gӑi là trӑng lӵc hiӋu dөng hay trong lӵc biӇu kiӃn (có vai trò như trӑng lӵc
«)
ur
uur ur u
'  gӑi là gia tӕc trӑng trưӡng hiӋu dөng hay gia tӕc trӑng trưӡng biӇu kiӃn
º


Chu kǤ dao đӝng cӫa con lҳc đơn khi đó: c '  2c
'
Các trưӡng hӧp đһc biӋt:
ur u
* u có phương ngang: + Tҥi VTCB dây treo lӋch vӟi phương thҷng đӭng mӝt góc có: tan  


u
+ ' 2
 ( )2
º
ur u
* u có phương thҷng đӭng hưӟng lên thì '  
º
ur u
* NӃu u hưӟng xuӕng thì ' 
º
( chú ý :g tăng khi thang máy lên nhanh , xuӕng chұm)

NguyӉn Bùi Hұu Khoa Công nghӋ thông tin Trưӡng Đҥi hӑc Vinh. Mob 01682827602
Nguyen Bui Hau Faculty of Information Technology Vinh University Email: buihau_cv@yahoo.com