Bai Giang Thong Tin Ve Tinh

Chương 1: Tổng quan về thông tin vệ tinh
Chương 2: Nhiễu và tạp âm trong hệ thống TTVT

Chương 3: Kỹ thuật truyền dẫn và đa truy nhập trong thông tin vệ tinh.
Chương 4: Vệ tinh thông tin
Chương 5: Trạm mặt đất và cấu hình mạng VSAT.
Chương 7: Thiết kế năng lượng đường truyền
NguyÔn Trung TÊn Trung t©m Kü thuËt ViÔn th«ng
Bμi gi¶ng th«ng tin vÖ tinh
dïng cho hÖ ®µo t¹o dµi h¹n
(45 tiÕt- dù th¶o)
Ch−¬ng 1: Tæng quan vÒ th«ng tin vÖ tinh (8 tiÕt)
1.1. LÞch sö ph¸t triÓn th«ng tin vÖ tinh.
♦ Vµo cuèi thÕ kû 19, nhµ b¸c häc Nga Tsiolkovsky (1857-1035) ®· ®−a ra çc kh¸i niÖm
c¬ b¶n vÒ tªn löa ®Èy dïng nhiªn liÖu láng. ¤ng còng ®−a ra ý t−ëng vÒ tªn löa ®Èy nhiÒu
tÇng, çc tµu vò trô cã ng−êi ®iÒu khiÓn dïng ®Ó th¨m dß vò trô.
♦ N¨m 1926 Robert Hutchinson Goddard thö nghiÖm thµnh c«ng tªn löa ®Èy dïng nhiªn
liÖu láng.
♦ Th¸ng 5 n¨m 1945 Arthur Clarke nhµ vËt lý næi tiÕng ng−êi Anh ®ång thêi lµ t¸c gi¶
cña m« h×nh viÔn t−ëng th«ng tin toµn cÇu, ®· ®−a ra ý t−ëng sö dông mét hÖ thèng gåm 3
vÖ tinh ®Þa tÜnh dïng ®Ó ph¸t thanh qu¶ng b¸ trªn toµn thÕ giíi.
♦ Th¸ng 10 / 1957 lÇn ®Çu tiªn trªn thÕ giíi, Liªn X« phãng thµnh c«ng vÖ tinh nh©n t¹o
SPUTNIK – 1. §¸nh dÊu mét kû nguyªn vÒ TTVT.
♦ N¨m 1958 bøc ®iÖn ®Çu tiªn ®−îc ph¸t qua vÖ tinh SCORE cña Mü, bay ë quü ®¹o
thÊp.
♦ N¨m 1964 thµnh lËp tæ chøc TTVT quèc tÕ INTELSAT.
♦ N¨m 1965 ra ®êi hÖ thèng TTVT th−¬ng m¹i ®Çu tiªn INTELSAT-1 víi tªn gäi Early
Bird.
♦ Cuèi n¨m 1965 Liªn X« phãng TTVT MOLNYA lªn quü ®¹o elÝp.
♦ N¨m 1971 thµnh lËp tæ chøc TTVT quèc tÕ INTERSPUTNIK gåm Liªn X« vµ 9 n−íc
XHCN.
♦ N¨m 1972-1976 Canada, Mü, Liªn X« vµ Indonesia sö dông vÖ tinh cho th«ng tin néi
®Þa.
♦ N¨m 1979 thµnh lËp tæ chøc th«ng tin hµng h¶i quèc tÕ qua vÖ tinh INMARSAT.
♦ N¨m 1984 NhËt b¶n ®−a vµo sö dông hÖ thèng truyÒn h×nh trùc tiÕp qua vÖ tinh.
♦ N¨m 1987 Thö nghiÖm thµnh c«ng vÖ tinh phôc vô cho th«ng tin di ®éng qua vÖ tinh.
♦ Thêi kú nh÷ng n¨m 1999 ®Õn nay, ra ®êi ý t−ëng vµ h×nh thµnh nh÷ng hÖ thèng th«ng
tin di ®éng vµ th«ng tin b¨ng réng toµn cÇu sö dông vÖ tinh. Çc hÖ thèng ®iÓn h×nh nh−
GLOBAL STAR, IRIDIUM, ICO, SKYBRIGDE, TELEDESIC.
♣ Mét sè mèc ®¸nh dÊu sù ph¸t triÓn cña hÖ thèng TTVT ë ViÖt Nam:
♦ N¨m 1980 kh¸nh thµnh tr¹m TTVT mÆt ®Êt Hoasen-1, n»m trong hÖ thèng TTVT
INTERPUTNIK, ®−îc ®Æt t¹o lµng Do LÔ – Kim B¶ng – Hµ Nam. §µi Hoasen-1 lµ s¶n
Khoa V« tuyÕn §iÖn tö Häc viÖn Kü thuËt Qu©n sù

http://www.ebook.edu.vn Trang: 1
phÈm cña nhµ n−íc Liªn X« tÆng nh©n d©n ViÖt Nam vµ ®· kÞp thêi truyÒn ®i trùc tiÕp
nh÷ng h×nh ¶nh vÒ Olimpic 1980 tæ chøc t¹i Liªn X«.
♦ N¨m 1984 kh¸nh thµnh tr¹m mÆt ®Êt Hoasen-2 ®Æt t¹i Tp. HCM.
♦ Ngµy 24/9/1998 Thñ t−íng chÝnh phñ ra quyÕt ®Þnh 868/Q§-TTG vÒ viÖc th«ng qua
b¸o ço tiÒn kh¶ thi dù ¸n phãng vÖ tinh viÔn th«ng ViNaSAT lªn quü ®¹o ®Þa tÜnh do
tæng c«ng ty B−u chÝnh viÔn th«ng ViÖt Nam lµm chñ ®Çu t−.
♦ HiÖn nay m¹ng l−íi th«ng tin vÖ tinh cña viÖt nam ®ang chØ sö dông çc tr¹m mÆt ®Êt
nh−: §µi truyÒn h×nh ViÖt Nam thuª vÖ tinh MEASAT vµ THAICOM-3, ®µi tiÕg nãi ViÖt
Nam thuª vÖ tinh PALAPA ®Ó ph¸t thanh ch−¬ng tr×nh quèc tÕ...
1.2. Quü ®¹o cña vÖ tinh.
çc vÖ tinh trªn quü ®¹o ®−îc ph©n biÖt bëi çc tham sè sau ®©y:
- D¹ng cña quü ®¹o (trßn hay ellip)
- §é cao cña quü ®¹o so víi mÆt ®Êt.
- §é nghiªng cña mÆt ph¼ng quü ®¹o so víi mÆt ph¼ng xÝch ®¹o.
Sù chuyÓn ®éng cña vÖ tinh vßng quanh tr¸i ®Êt ®−îc tu©n theo ®Þnh luËt Kepler, ®©y lµ
®Þnh luËt x¸c ®Þnh quy luËt chuyÓn ®éng cña hµnh tinh xung quanh mÆt trêi. Nh− vËy, vÖ
tinh quü ®¹o tr¸i ®Êt buéc ph¶i chuyÓn ®éng theo mét quü ®¹o mµ mÆt ph¼ng quü ®¹o cña
nã ®i qua t©m tr¸i ®Êt.
• §Þnh luËt kepler thø nhÊt:
VÖ tinh chuyÓn ®éng vßng quanh tr¸i ®Êt theo mét quü ®¹o Ellip víi t©m tr¸i ®Êt
n»m ë mét trong hai tiªu ®iÓm cña Ellip. §iÓm xa nhÊt cña quü ®¹o so víi t©m tr¸i ®Êt
n»m ë phÝa cña tiªu ®iÓm thø hai, ®−îc gäi lµ viÔn ®iÓm cßn ®iÓm gÇn nhÊt cña quü ®¹o
®−îc gäi lµ cËn ®iÓm
a: B¸n trôc dµi
2b
b: B¸n trôc ng¾n
2a
ha: §é cao viÔn ®iÓm
hb: §é cao cËn ®iÓm
e: §é lÖch t©m x¸c ®Þnh h×nh d¹ng ellip .
ha hb
a2 − b2
e=
a
ý nghÜa:
- VÖ tinh chuyÓn ®éng theo quü ®¹o trßn hoÆc Ellip.
- T©m tr¸i ®Êt n»m 1 trong 2 tiªu ®iÓm cña quü ®¹o Ellip.
- NÕu lµ quü ®¹o trßn th× t©m cña quü ®¹o trïng víi t©m cña tr¸i ®Êt.
- Khi e = 0, th× quü ®¹o vÖ tinh lµ quü ®¹o trßn.
b. §Þnh luËt kepler thø hai:
VÖ tinh chuyÓn ®éng theo mét quü ®¹o víi vËn tèc thay ®æi sao cho ®−êng nèi gi÷a t©m
tr¸i ®Êt vµ vÖ tinh sÏ quÐt çc diÖn tÝch b»ng nhau khi vÖ tinh chuyÓn ®éng trong cïng mét
thêi gian nh− nhau.
Víi: T1 = T2 th× S1 = S2
ý nghÜa: T1
- VÖ tinh chuyÓn ®éng víi vËn tèc nhanh h¬n T2 S1

S2
khi gÇn tr¸i ®Êt vµ chËm h¬n khi xa tr¸i ®Êt. Vmax Vmin
- VËn tèc chuyÓn ®éng cña vÖ tinh trªn quü
®¹o trßn lµ kh«ng ®æi vµ ®−îc x¸c ®Þnh:
VÖ tinh bay ë quü ®¹o trßn cã b¸n kÝnh R sÏ
lµ mét ®¹i l−îng kh«ng ®æi, ®−îc x¸c ®Þnh khi thùc hiÖn phÐp lÊy c©n b»ng lùc hót vµ lùc
mMG mV 2 GM 630
ly t©m 2
= , cã vËn tèc lµ V = = (Km / s ) vµ chu kú lµ
R R R R
2πR
T= ≈ 10 − 2 R 3 (s) .
V -mV2/R
Trong ®ã: V
+ G lµ h»ng sè hÊp dÉn (6,674.10-8 cm3/gs2)

27
mMG/R2
+ M lµ khèi l−îng cña tr¸i ®Êt (5,974.10 g)
+ m lµ khèi l−îng cña qu¶ vÖ tinh (g)
+ R lµ kho¶ng çch tõ t©m tr¸i ®Êt ®Õn vÖ tinh (km) rE
c. §Þnh luËt kepler thø ba:
B×nh ph−¬ng cña chu kú quay tû lÖ thuËn víi luü thõa bËc ba cña b¸n trôc lín cña quü
®¹o Ellip.
T 2 = ka 3 ,
k lµ hÖ sè tû lÖ, cã gi¸ trÞ kh«ng ®æi ®èi víi mét vËt thÓ x¸c ®Þnh trªn quü ®¹o.
1.2.2. Çc quü ®¹o
a. Quü ®¹o ®ång bé - ®Üa tÜnh (GEO - Geostationalry Earth Orbit):
Quü ®¹o ®Þa tÜnh 62.000Km
36.000Km Qu¶ ®Êt
§−êng xÝch ®¹o

♦ Lµ quü ®¹o tho¶ m·n çc ®iÒu kiÖn sau:
- Lµ quü ®¹o ®ång bé víi tr¸i ®Êt: cã nghÜa lµ chu kú quay b»ng chu kú quay cña tr¸i
®Êt xung quanh trôc B¾c Nam.
- MÆt ph¼ng quü ®¹o n¨m trong mÆt ph¼ng xÝch ®¹o cña tr¸i ®Êt: cã nghÜa lµ gãc
nghiªng b»ng 0.
- Cã cïng chiÒu quay víi chiÒu quay cña tr¸i ®Êt: tõ T©y sang §«ng.
MGT 2
¸p dông çc c«ng thøc trªn ta cã R = = 42.164 Km , ®é cao cña qu¶ vÖ tinh so
4π 2
víi mÆt ®Êt lµ 42.164 – 6378 = 35.786 Km ≈ 36.000Km, vËn tèc V = 3,074662 Km/s vµ
chu kú T = 23h 56’ 4,096’’≈ 24 giê .
♦ ¦u ®iÓm:
- HiÖu øng Dopler rÊt nhá do ®ã viÖc ®iÒu chØnh an ten tr¹m mÆt ®Êt lµ kh«ng cÇn
thiÕt.
- VÖ tinh ®−îc coi lµ ®øng yªn so víi tr¹m mÆt ®Êt. Do vËy, ®©y lµ quÜ ®¹o lý t−ëng
cho çc vÖ tinh th«ng tin, nã ®¶m b¶o th«ng tin æn ®Þnh vµ liªn tôc suèt 24 giê trong ngµy.
- Vïng phñ sãng cña vÖ tinh lín, b»ng 42,2% bÒ mÆt tr¸i ®Êt.
- Çc tr¹m mÆt ®Êt ë xa cã thÓ liªn l¹c trùc tiÕp vµ hÖ thèng 3 qu¶ vÖ tinh cã thÓ phñ
sãng toµn cÇu.
♦ Nh−îc ®iÓm:
+ QuÜ ®¹o ®Þa tÜnh lµ quÜ ®¹o duy nhÊt tån t¹i trong vò trô vµ ®−îc cä lµ mét tµi nguyªn
thiªn nhiªn cã h¹n. Tµi nguyªn nµy ®ang c¹n kiÖt do sè l−îng vÖ tinh cña çc n−íc phãng
lªn ngµy cµng nhiÒu.
+ Kh«ng phñ sãng ®−îc nh÷ng vïng cã vÜ ®é lín h¬n 81,30.
+ ChÊt l−îng ®−êng truyÒn phô thuéc vµo thêi tiÕt.
+ Thêi gian trÔ truyÒn lan lín, theo ®−êng ng¾n nhÊt cã:
Tõ: tr¹m - vÖ tinh - tr¹m (72.000Km) ≈ 240ms.
Tõ: tr¹m - vÖ tinh - tr¹m Hub - vÖ tinh - tr¹m (154.000Km) ≈ 513ms.
Tõ: tr¹m - vÖ tinh - vÖ tinh - tr¹m (134.000Km) ≈ 447ms.
+ TÝnh b¶o mËt kh«ng cao.
+ Suy hao c«ng suÊt trong truyÒn sãng lín (gÇn 200dB).
♦ øng dông: §−îc sö dông lµm quü ®¹o cho vÖ tinh th«ng tin b¶o ®¶m th«ng tin cho çc
vïng cã vÜ ®é nhá h¬n 81,30.
b. QuÜ ®¹o Ellip:
♦ Lµ quü ®¹o tho¶ m·n çc ®iÒu kiÖn sau:
- MÆt ph¼ng quü ®¹o nghiªng so víi mÆt ph¼ng xÝch ®¹o 630 26’ 40.000
K
- Cã viÔn ®iÓm = 40.000Km vµ cËn ®iÓm 500Km.
Quü ®¹o Ellip

- VÖ tinh quay tõ T©y sang §«ng.
♦ ¦u ®iÓm:
- Phñ sãng ®−îc çc vïng cã vÜ ®é cao > 81,30.
- Gãc ngÉng lín nªn gi¶m ®−îc t¹p ©m do mÆt ®Êt g©y ra.
- Mçi tr¹m ph¶i cã Ýt nhÊt 2 an ten vµ an ten ph¶i cã c¬ cÊu ®iÒu chØnh chïm tia.
- §Ó ®¶m b¶o liªn l¹c liªn tôc 24h th× ph¶i cÇn nhiÒu vÖ tinh.
♦ øng dông: §−îc sö dông lµm quü ®¹o cho vÖ tinh th«ng
tin b¶o ®¶m th«ng tin cho çc vïng cã vÜ ®é lín h¬n 81,30.
c. QuÜ ®¹o LEO vµ MEO:
♦ Lµ quü ®¹o trong tho¶ m·n çc ®iÒu kiÖn sau:
- Lµ quü ®¹o cã ®é cao 500Km < h < 20.000Km.
( 500Km < h < 10.000Km lµ LEO vµ 10.000Km < h < 20.000Km lµ MEO)
- Cã vËn tèc gãc nhá lín h¬n vËn tèc gãc cña tr¸i ®Êt.
- Cã chiÒu quay tõ T©y sang §«ng.
♦ ¦u ®iÓm:
- Tæn hao ®−êng truyÒn nhá do vÖ tinh bay ë ®é cao thÊp, nªn phï hîp víi th«ng tin di
®éng.
- TrÔ truyÒn lan nhá.
- §Ó ®¶m b¶o th«ng tin liªn tôc trong 24h vµ phñ sãng toµn cÇu th× cÇn rÊt nhiÒu vÖ tinh
(§Ó phñ sãng toµn cÇu hÖ thèng Globalstar cÇn ®Õn 48 vÖ tinh (vµ 8 vÖ tinh dù phßng) çc
vÖ tinh th«ng tin bay ë quÜ ®¹o trßn çch mÆt ®Êt 1410km, nghiªng 520, çc vÖ tinh nµy
bay trªn 8 mÆt ph¼ng quÜ ®¹o mçi mÆt ph¼ng cã 6 vÖ tinh, chu kú vÖ tinh 114 phót. TËp
®oµn Irdium (cña Motorola) cÇn 66 + 6 vÖ tinh bay ë quÜ ®¹o trßn nghiªng 84,60 çch mÆt
®Êt 780km, çc vÖ tinh bay ë 11 mÆt ph¼ng quÜ ®¹o, chu kú vÖ tinh 106 phót).
- Mçi tr¹m ph¶i cã Ýt nhÊt 2 an ten vµ an ten ph¶i cã c¬ cÊu ®iÒu chØnh chïm tia.
- §iÒu khiÓn hÖ thèng TTVT rÊt phøc t¹p
- Tuæi thä cña vÖ tinh kh«ng cao khi bay ë quü ®¹o LEO do thuéc vµnh ®ai Ion ho¸.
♦ øng dông: §−îc sö dông lµm quü ®¹o cho vÖ tinh th«ng tin b¶o ®¶m th«ng tin cho çc
tr¹m mÆt ®Êt di ®éng.
1.3. HÖ thèng th«ng tin vÖ tinh.
Mét hÖ thèng th«ng tin vÖ tinh bao gåm phÇn kh«ng gian vµ phÇn mÆt ®Êt.
a. PhÇn kh«ng gian: bao gåm vÖ tinh th«ng tin vµ çc tr¹m ®iÒu khiÓn TT&C
(Telemetry, Tracking& Command: ®o l−êng tõ xa, b¸m vµ lÖnh) ë mÆt ®Êt. §èi víi vÖ
tinh bao gåm ph©n hÖ th«ng tin (payload) vµ çc ph©n hÖ phô trî cho ph©n hÖ th«ng tin:
- Ph©n hÖ th«ng tin bao gåm hÖ thèng anten thu ph¸t vµ tÊt c¶ çc thiÕt bÞ ®iÖn tö hç
trî truyÒn dÉn çc sãng mang.
- Çc ph©n hÖ phô trë gåm:
+ Khung vÖ tinh
+ Ph©n hÖ cung cÊp n¨ng l−îng
+ Ph©n hÖ ®iÒu khiÓn nhiÖt ®é
+ Ph©n hÖ ®iÒu khiÓn quü ®¹o vµ t− thÕ cña vÖ tinh
+ Ph©n hÖ ®Èy
PhÇn kh«ng gian
+ ThiÕt bÞ TT&C
Quü ®¹o
VÖ tinh
§−êng lªn
(Uplink) §−êng xuèng
(Douwlink)
Tr¹m ®iÒu khiÓn

TT&C
Tr¹m Tr¹m
mÆt ®Êt 1 PhÇn mÆt ®Êt mÆt ®Êt 2
- NhiÖm vô ph©n hÖ th«ng tin:

+ KhuyÕch ®¹i sãng mang thu ®−îc phôc vô cho viÖc ph¸t l¹i trªn ®−êng xuèng. C«ng
suÊt sãng m¹ng t¹i ®Çu vµo cña m¸y thu vÖ tinh n»m trong kho¶ng 100 pW ®Õn 1 PW.
C«ng suÊt sãng mang t¹i ®Çu ra bé khuÕch ®¹i c«ng suÊt cao n»m trong kho¶ng 10 W ®Õn
100 W. Do vËy, bé khuÕch ®¹i c«ng suÊt cña bé ph¸t ®¸p vÖ tinh kho¶ng 100dB ®Õn
130dB.
+ Thay ®æi tÇn sè sãng mang ®Ó tr¸nh mét phÇn c«ng suÊt ph¸t ®i vµo m¸y thu vÖ tinh.
§Ó thùc hiÖn çc chøc n¨ng trªn, vÖ tinh ho¹t ®éng nh− mét tr¹m chuyÓn tiÕp ®¬n
gi¶i. Thay ®æi tÇn sè trªn vÖ tinh ®−îc thùc hiÖn b»ng çc bé ®æi tÇn. vÖ tinh lo¹i nµy ®−îc
gäi lµ “Transparent satellite”. NÕu çc sãng mang ®−îc gi¶i ®iÒu chÕ trªn vÖ tinh, thay ®æi
tÇn sè sÏ ®¹t ®−îc b»ng çch ®iÒu chÕ çc sãng mang míi cho ®−êng xuèng. Çc vÖ tinh
lo¹i nµy ®−îc trang bÞ çc bé xö lý b¨ng gèc vµ ®−îc gäi lµ “Regenerative satellite”.
b. PhÇn mÆt ®Êt: bao gåm tÊt c¶ çc tr¹m mÆt ®Êt, nh÷ng tr¹m nµy th−êng ®−îc nèi trùc
tiÕp hoÆc th«ng qua çc m¹ng mÆt ®Êt ®Ó ®Õn çc thiÕt bÞ ®Çu cuèi cña ng−êi sö dông.
• NhiÖu vô tr¹m mÆt ®Êt ph¸t: TiÕp nhËn çc tÝn hiÖu tõ m¹ng mÆt ®Êt hoÆc trùc tiÕp tõ
çc thiÕt bÞ ®Çu cuèi cña ng−êi sö dông, xö lý çc tÝn hiÖu nµy trong tr¹m mÆt ®Êt sau ®ã
ph¸t tÝn hiÖu nµy ë tÇn sè vµ møc ®é c«ng suÊt thÝch hîp cho sù ho¹t ®éng cña vÖ tinh.
• NhiÖu vô tr¹m mÆt ®Êt thu: Thu çc sãng mang trªn ®−êng xuèng cña vÖ tinh ë tÇn sè
chän tr−íc, xö lý tÝn hiÖu nµy trong tr¹m ®Ó chuyÓn thµnh çc tÝn hiÖu b¨ng gèc sau ®ã
cung cÊp cho çc m¹ng mÆt ®Êt hoÆc trùc tiÕp tíi çc thiÕt bÞ ®Çu cuèi cña ng−êi sö dông.
• Mét tr¹m mÆt ®Êt cã thÓ cã kh¶ n¨ng thu vµ ph¸t l−u l−îng mét çch ®ång thêi hoÆc
tr¹m chØ ph¸t hoÆc chØ thu.
1.4. §a truy nhËp trong th«ng tin vÖ tinh.
Trong thùc tÕ, mét bé ph¸t ®¸p cã thÓ phôc vô cïng mét lóc nhiÒu tr¹m mÆt ®Êt kh¸c
nhau. Kü thuËt ®a truy nhËp lµ kü thuËt çc tr¹m mÆt ®Êt truy nhËp bé ph¸t ®¸p vÖ tinh,
víi yªu cÇu sãng VT§ tõ çc tr¹m mÆt ®Êt riªng lÎ kh«ng can nhiÔu lÉn nhau.
a. §a truy nhËp ph©n chia theo tÇn sè (FDMA):
♦ Çc tr¹m mÆt ®Êt sö dông çc tÇn sè sãng mang kh¸c nhau vµ cïng chung mét bé ph¸t
®¸p.
D¶i th«ng bé ph¸t ®¸p
t
Frequency Division
Multiple Access
♦ ¦u ®iÓm:
f
- fA
Thñ tôc truy nhËp ®¬n gi¶n. fB fC fD fA
- CÊu h×nh tr¹m mÆt ®Êt ®¬n gi¶n.
- Kh«ng linh ho¹t thay ®æi tuyÕn.
- HiÖu qu¶ thÊp khi sö dông nhiÒu kªnh, dung l−îng thÊp vµ chÊt l−îng thÊp.
b. §a truy nhËp ph©n chia theo thêi gian (TDMA):
♦ Çc tr¹m mÆt ®Êt sö dông cïng mét tÇn sè sãng mang vµ cïng chung mét bé ph¸t ®¸p
nh−ng dùa trªn ph©n chia theo thêi gian.
A
D t cïng tÇn sè F
C
B TF
TF
Thêi gian
A 1 khung
f0 f
♦ ¦u ®iÓm: A B C D E F
phÝa ph¸t phÝa thu
- Linh ho¹t trong thay ®æi tuyÕn.
- HiÖu qu¶ sö dông tuyÕn cao ngay c¶ khi t¨ng sè l−îng tr¹m truy nhËp
♦ Nh−îc ®iÓm: Yªu cÇu cÇu ®ång bé côm.
c. §a truy nhËp ph©n chia theo m∙ (CDMA):
♦ Çc tr¹m mÆt ®Êt sö dông cïng mét tÇn sè sãng mang vµ cïng chung mét bé ph¸t ®¸p
nh−ng dùa trªn ph©n chia theo m·.
Code Division C
♦ ¦u ®iÓm: Multiple Access B
- ChÞu ®−îc t¹p nhiÔu vµ mÐo. A
f
- f0 truyÒn.
ChÞu ®−îc sù thay ®æi çc th«ng sè kh¸c nhau cña ®−êng
- Dung l−îng cao.
- B¶o mËt cao.
- §é réng b¨ng tÇn truyÒn dÉn yªu cÇu cao
- HiÖu qu¶ sö dông b¨ng tÇn kÐm.
CDMA lµ kü thuËt ®a truy nhËp míi vµ cÊch l−îng tèt nhÊt hiÖn nay!
d. §a truy nhËp ph©n chia theo kh«ng gian (SDMA)
ViÖc phñ sãng çc vïng kh¸c nhau trªn mÆt ®Êt vµ ph−¬ng ph¸p sö dông çc ph©n
cùc sãng kh¸c nhau th× víi phæ tÇn gièng nhau cã thÓ sö dông l¹i vµi lÇn mµ can nhiÔu bÞ
h¹n chÕ gi÷a çc ng−êi sö dông
- Ph©n cùc: cã çc lo¹i ph©n cùc th¼ng ®øng (VP) vµ ph©n cùc n»m ngang (HP).
Ph©n cùc trßn cã ph©n cùc trßn bªn tr¸i (LHCP) vµ ph©n cùc trßn bªn ph¶i (RHCP), cã
thÓ ®−îc ph¸t ®i cïng tÇn sè tõ vÖ tinh nh−ng víi hai ph©n cùc kh¸c nhau mµ çc tr¹m mÆt
®Êt thu ®óng tÝn hiÖu cña tr¹m m×nh mµ kh«ng bÞ can nhiÔu do sö dông çc anten thu cã
ph©n cùc kh¸c nhau.
- VÖ tinh víi viÖc sö dông çc lo¹i anten kh¸c nhau cã kÝch th−íc kh¸c nhau, cã thÓ phñ
sãng lªn mÆt ®Êt víi çc vïng phñ sãng cã diÖn tÝch vµ h×nh d¹ng kh¸c nhau. Cã bèn d¹ng
phñ sãng c¬ b¶n ®ã lµ: phñ sãng toµn cÇu, lµ vïng phñ sãng réng nhÊt mµ vÖ tinh cã thÓ
phñ ®−îc; phñ sãng b¸n cÇu lµ vïng phñ sãng mét nöa b¸n cÇu phÝa ®«ng vµ phÝa t©y cña
qu¶ ®Êt; phñ sãng khu vùc lµ vïng phñ sãng mét khu vùc kh¸ lín nh− b¾c Mü, ch©u ¢u
hoÆc §«ng Nam ¸ vµ vïng phñ sãng “®èm” lµ vïng phñ sãng víi diÖn tÝch nhá nhÊt so
víi ba vïng trªn.
NÕu çc vïng phñ sãng kh«ng chång lÊn lªn nhau vµ n¨ng l−îng bøc x¹ cña çc bóp phô
phñ sãng lªn çc vïng kh¸c thÊp d−íi møc cho phÐp th× trong mçi vïng phñ sãng ®ã cã
thÓ sö dông phæ tÇn nh− nhau.
1.5. Ph©n bæ tÇn sè trong th«ng tin vÖ tinh.
Phæ tÇn sè v« tuyÕn ®iÖn lµ mét nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn h÷u h¹n, v× vËy nhÊt
thiÕt ph¶i sö dông nguån tµi nguyªn nµy mét çch hîp lÝ, kinh tÕ vµ cã hiÖu qu¶.
a. Cöa sæ tÇn sè v« tuyÕn ®iÖn
§−êng truyÒn cña th«ng tin vÖ tinh bÞ ¶nh h−ëng chñ yÕu do tÇng ®iÖn ly ë tÇn sè thÊp vµ
do m−a ë tÇn sè cao. D¶i tÇn 1GHz÷10GHz Ýt bÞ ¶nh h−ëng bëi tÇng ®iÖn ly vµ m−a nªn
®−îc gäi lµ cùa sæ tÇn sè VT§ vµ ®−îc chØ ra trong ®å thÞ sau:
dB
100
Suy
Suyhaohao
do do
tÇng Suy hao do
tÇng®iÖn ly ly
®iÖn m−a
50
Cöa sæ tÇn sè v«
tuyÕn ®iÖn
10
5
1 GHz
0,1 1 10 100
Tuy nhiªn, d¶i tÇn 1GHz÷10GHz còng ®−îc sö dông nhiÒu cho çc ®−êng th«ng tin
vi ba trªn mÆt ®Êt, do ®ã sÏ cã sù can nhiÔu lÉn nhau gi÷a hai hÖ thèng. Ngoµi ra ®Ó
më r«ng b¨ng th«ng ng−êi ta ph¶i chÊp nhËn sö dông c¶ d¶i tÇn ngoµi cöa sæ.
b. B¶ng ph©n chia b¨ng tÇn
Ký hiÖu D¶i tÇn Ph¹m vi sö dông
L (1 - 2)GHz TTVT di ®éng, ph¸t thanh qu¶ng b¸, v«
tuyÕn ®Þnh vÞ.
S (2 - 4) GHz TTVT di ®éng, hµng h¶i
C (4 -8)GHz TTVT cè ®Þnh
X (8 -12)GHz TTVT Qu©n sù vµ chÝnh phñ
Ku (12 - 18)GHz TTVT cè ®Þnh, truyÒn h×nh qu¶ng b¸.
K (18 -27)GHz Tr¹m cè ®Þnh
Ka (27 -40)GHz TTVT cè ®Þnh, truyÒn h×nh qu¶ng b¸, liªn l¹c
gi÷a çc vÖ tinh.
Sãng mm > 40GHz Liªn l¹c gi÷a çc vÖ tinh.
c. Ph©n bæ tÇn sè trong th«ng tin vÖ tinh
- Khu vùc I (V1): Bao gåm Ch©u ¢u, Ch©u Phi, mét phÇn Ch©u ¸ vµ Liªn bang Nga.
- Khu vùc II (V2): Çc n−íc nam vµ b¾c Mü.
- Khu vùc III (V3): Gåm Ch©u óc, phÇn cßn l¹i cña Ch©u ¸ vµ Th¸i B×nh D−¬ng. Trong
®ã cã ViÖt Nam.
ITU ph©n chia d¶i tÇn theo vïng nh− b¶ng sau.
1.6. Çc lo¹i h×nh dÞch vô trong trong th«ng tin vÖ tinh.
Dù vµo ®Æc ®iÓm cña vÖ tinh th«ng ti lµ cã kh¶ n¨ng ph¸t qu¶ng b¸ trªn mét vïng ®Þa lý
rÊt réng, th«ng tin vÖ tinh ®· ®−îc sö dông ®Ó thµnh lËp çc tuyÕn th«ng tin ®iÓm nèi
®iÓm vµ ®iÓm nèi ®a tiÓm. Trªn c¬ së çc tuyÕn th«ng tin trªn, th«ng tin vÖ tinh ®−îc sö
dông ®Ó cung cÊp çc dÞch vô cè ®Þnh vµ di ®éng. Mét sè lo¹i dÞch vô sau:
a. DÞch vô ®iÖn tho¹i ®−êng dµi: cung cÊp çc tuyÕn ®−êng trôc mµ m¹ng mÆt ®Êt ch−a
triÓn khai tíi hoÆc khi çc m¹ng mÆt ®Êt qu¸ t¶i trong giê cao ®iÓm vµ lµm tuyÕn dù
phßng cho çc tuyÕn ®−êng trôc mÆt ®Êt khi cã sù cè.
b. DÞch vô viÔn th«ng n«ng th«n: cung cÊp çc dÞch vô viÔn th«ng nh− tho¹i, fax cho çc
vïng xa x«i hÎo l¸nh, çc h¶i ®¶o nh÷ng n¬i mµ m¹ng mÆt ®Êt ch−a tíi hoÆc x©y dùng
kh«ng kinh tÕ.
c. M¹ng dïng riªng: cung cÊp çc dÞch vô viÔn th«ng nh− tho¹i, fax, truyÒn sè liÖu cho
çc c¬ quan nhµ n−íc, çc c«ng ty cÇn ®−êng truyÒn cã ®é s½n sµng cao.
d. DÞch vô l−u ®éng: cung cÊp çc dÞch vô truyÒn sè liÖu víi tèc ®é thÊp gi÷a çc ®µi di
®éng nh− xe t¶i, tµu biÓn ... víi trung t©m ®iÒu hµnh çc ®µi di ®éng.
e. ChuyÓn tiÕp ch−¬ng tr×nh truyÒn h×nh vµ ph¸t thanh: cung cÊp ®−êng truyÒn gi÷a çc
tr¹m HUB cña trung t©m truyÒn h×nh ®Õn çc tr¹m ph¸t chuyÓn tiÕp ®Æt t¹i çc vÞ trÝ çch
xa trung t©m.
f. TruyÒn h×nh trùc tiÕp: cung cÊp çc kªnh truyÒn h×nh mµ ng−êi xem cã thÓ thu trùc tiÕp
ch−¬ng tr×nh tõ vÖ tinh b»ng mét anten thu cã ®−êng kÝnh 60 cm. DÞch vô nµy kh¸ch hµng
tr¶ tiÒn c−íc phÝo hµng th¸ng tuú thuéc vµo sè kªnh.
g. DÞch vô b¨ng tÇn theo yªu cÇu: cung cÊp çc dÞch vô theo yªu cÇu cña kh¸ch hµng nh−
truyÒn sè liÖu tèc ®é cao cã giao tiÕp hoÆc kh«ng cã giao tiÕp. DÞch vô nµy kh¸ch hµng tr¶
tiÒn theo sè lÒn truyÒn.
h. DÞch vô Internet qua vÖ tinh: cung cÊp ®−êng truyÒn d÷ liÖu tèc ®é cao tõ nhµ cung cÊp
dÞch vô Internet (IPS) ®Õn çc thuª bao dÞch vô.
i. DÞch vô chuÈn ®o¸n bÖnh tõ xa: cung cÊp çc dÞch vô t− vÊn y tÕ cho çc bÖnh viÖn ë xa
trung t©m y tÕ vµ gi÷a çc trung t©m y tÕ víi nhau.
j. DÞch vô ®µo t¹o tõ xa: cung cÊp dÞch vô ®µo t¹o tõ xa cho çc trung t©m ®µo t¹o.
1.7. Phãng vÖ tinh, ®Þnh vÞ vμ duy tr× vÖ tinh trªn quü ®¹o.
a. Phãng vÖ tinh lªn quü ®¹o ®Þa tÜnh
• Ph−¬ng tiÖn phãng:
- Dïng tµu con thoi: Lo¹i nµy ®−îc dïng l¹i nhiÒu lÇn, ®é tin cËy cao, gi¸ thµnh ®¾t. Nh−
tµu con thoi Mü, Colombia...
- Dïng tªn löa ®Èy nhiÒu tÇng: Lo¹i nµy kh«ng sö dông l¹i ®−îc, gi¸ thµnh phãng rÎ,
ngµy nµy dïng tªn löa ®Èy nhiÒu tÇng ®ang ®−îc sö dông réng r·i. Nh− tªn löa Proton (Nga),
Delta (My), Long March (Trung Quèc).
Qu¸ tr×nh phãng vÖ tinh lªn quü ®¹o phô thuéc vµo lo¹i tªn lö ®Èy, vÞ trÝ ®Þa lý cña b·i
phãng vµ çc vÊn ®Ò liªn quan ®Õn ph©n hÖ th«ng tin. Song ph−¬ng ph¸p phãng kinh tÕ vµ
quy chuÈn nhÊt lµ dù trªn quü ®¹o chuyÓn tiÕp Hohmann.
• Ph−¬ng ph¸p phãng dùa trªn quü ®¹o Hohmann:
VPhãng=10.234m/s
Quü ®¹o GEO

h=35.786Km
Quü ®¹o Hohmann
V=3.075m/s
hV= 35.786Km
hC= 200Km
Quü ®¹o LEO

h=200Km
V=7.784m/s
Q§
VPhãng=10.234m/s
- Giai ®o¹n 1: Dïng tªn löa ®Èy nhiÒu tÇng ®Ó ®−a vÖ tinh lªn quü ®¹o LEO cã ®é cao
200Km, V = 7.784m/s.
- Giai ®o¹n 2: T¹i ®iÓm n©ng cña quü ®¹o LEO, dïng tªn löa ®Èy nhiÒu tÇng thùc hiÖn
t¨ng tèc víi VPhãng= 10.234m/s ®Ó ®−a vÖ tinh sang quü ®¹o chuyÓn tiÕp Ellip cã viÔn
®iÓm thuéc quü ®¹o ®Þa tÜnh (h=35.786 Km) vµ cËn ®iÓm thuéc quü ®¹o LEO
(h=200Km), cßn ®−îc gäi lµ quü ®¹o Hohmann.
- Giai ®o¹n 3: Khi vÖ tinh chuyÓn ®éng qua viÔn ®iÓm cña quü ®¹o Hohmann th× sö
dông ®éng c¬ ®Èy viÔn ®iÓm ®Æt trong vÖ tinh ®Ó ®−a vÖ tinh vÒ quü ®¹o ®Üa tÜnh vµ vÒ vÞ
trÝ cña nã.
b. §−a vÖ tinh vµo quü ®¹o ®Üa tÜnh: Qu¸ tr×nh ®Þnh vÞ vÖ tinh b¾t ®Çu khi vÖ tinh ®−îc
®−a vµo quü ®¹o chuyÓn tiÕp bao gåm qu¸ tr×nh ®−a vªn tinh vµo quü ®¹o xÝch ®¹o vµ sau
®ã tõ tõ ®−a vÖ tinh vµo vÞ trÝ ®Þa tÜnh cña nã. §Ó thùc hiÖn ®−îc qu¸ tr×nh nµy, çc ®éng
c¬ ®Èy viÔn ®iÓm APM, çc ®éng c¬ ph¶n lùc cña vÖ tinh ®−îc ®iÒu khiÓn b»ng çc trung
t©m vµ çc tr¹m ®iÒu khiÓn ®Æt t¹i çc vÞ trÝ kh¸c nhau cña tr¸i ®Êt. Çc trung t©m ®iÒu
khiÓn thùc hiÖn çc chøc n¨ng sau:
- X¸c ®Þnh t− thÕ cña vÖ tinh
- TÝnh to¸n çc th«ng sè tèi −u cho qu¸ tr×nh ®iÒu khiÓn vÖ tinh tõ quü ®¹o Hohmann
sang quü ®¹o trßn
- X¸c ®Þnh çc th«ng sè cña ®éng c¬ hiÖu chØnh h−íng cña vÖ tinh
- Gi¸m s¸t vµ ®o çc th«ng sè quü ®¹o cña vÖ tinh so s¸nh víi tr¹ng th¸i cuèi cïng cña vÖ
tinh nh− dù kiÕn.
c. Duy tr× vÖ tinh trªn quü ®¹o: çc c«ng viÖc chÝnh ®−îc thùc hiÖn trong qu¸ tr×nh duy
tr× vÖ tinh trªn quü ®¹o lµ:
- Çc dao ®éng cña vÖ tinh xung quanh vÞ trÝ quü ®¹o theo h−íng §«ng T©y, Nam B¾c
ph¶i ®−îc duy tr× trong kho¶ng ± 0.10.
- T− thÕ vÖ tinh ph¶i ®−îc gi¸m s¸t vµ hiÖu chØnh ®Ó b¶o ®¶m anten vÖ tinh lu«n lu«n
h−íng vÒ çc vïng mong muèn cña tr¸i ®Êt.
Ch−¬ng 2:
NhiÔu vμ t¹p ©m trong hÖ thèng tTVT. (6 tiÕt)
2.1. Çc nguån nhiÔu trong hÖ thèng th«ng tin.
T¹p ©m do can nhiÔu tõ çc hÖ thèng kh¸c g©y ra. çc nguån can nhiÔu cã thÓ chia
lµm hai lo¹i:
- Can nhiÔu do çc hÖ thèng v« tuyÕn ®iÖn chuyÓn tiÕp mÆt ®Êt cã cïng b¨ng tÇn:
- Can nhiÔu tõ çc hÖ thèng vÖ tinh kh¸c:
TR VÖ tinh TR TR
4GHz 6GHz
4GHz
6GHz
4GHz 6GHz
RT RT RT RT RT RT RT
Tr¹m viba Tr¹m mÆt ®Êt Tr¹m viba Tr¹m mÆt Tr¹m mÆt Tr¹m mÆt Tr¹m mÆt
4GHz 4/6 GHz 6GHz ®Êt A1 ®Êt A2 ®Êt B1 ®Êt B2
H×nh 2,1: Can nhiÔu tõ çc hÖ thèng H×nh 2,2: Can nhiÔu tõ çc hÖ thèng
th«ng tin viba mÆt ®Êt vÖ tinh kh¸c
2.2. T¹p ©m trong hÖ thèng th«ng tin.

b. Nguån t¹p ©m:
T¹p ©m lµ tÝn hiÖu kh«ng n»m trong néi dung th«ng tin, t¸c ®éng lªn tÝn hiÖu cã
Ých. Nã lµm gi¶m kh¶ n¨ng kh«i phôc l¹i néi dung th«ng tin cña m¸y thu.
Çc nguån t¹p ©m bao gåm:
- T¹p ©m ph¸t ra tõ çc nguån tù nhiªn trong khu vùc ®Æt anten thu.
- T¹p ©m t¹o ra bëi çc linh kiÖn ®iÖn tö trong thiÕt bÞ
Çc tÝn hiÖu tõ çc m¸y ph¸t kh¸c t¸c ®éng lªn m¸y thu còng g©y nªn t¹p ©m. T¹p
©m nµy ®−îc gäi lµ can nhiÔu.
b. §Æc tÝnh vµ x¸c ®Þnh t¹p ©m:
C«ng suÊt t¹p ©m n»m trong ®é réng b¨ng cña tÝn hiÖu cã Ých. Th−êng ®ã lµ b¨ng
th«ng cña m¸y thu. Mét kiÓu t¹p ©m dïng rÊt nhiÒu ®ã lµ t¹p ©m tr¾ng lµ mËt ®é phæ t¹p
©m No (W/Hz) b»ng h»ng sè trong b¨ng tÇn yªu cÇu (h×nh 2.10).
N0 (f) (W/Hz)
N0
B TÇn sè (Hz)
H×nh 2.1: MËt ®é phæ t¹p ©m cña t¹p ©m tr¾ng
C«ng suÊt t¹p ©m t−¬ng ®−¬ng N (W) ®o ®−îc trong ®é réng b¨ng BN (Hz) cã gi¸ trÞ :
N = NoBN (W) (4.38)
NhiÖt t¹p ©m cña mét nguån t¹p ©m cã c«ng suÊt t¹p ©m N cho bëi:
T = N/kB = No/k (K) (4.39)
ë ®©y k lµ h»ng sè Boltzmann = 1,379. 10-23 = - 228,6 dB (W/HzK), T lµ nhiÖt ®é cña mét
®iÖn trë t¹o ra gi¸ trÞ c«ng suÊt t¹p ©m nh− nguån xem xÐt (h×nh 4.13). C«ng suÊt t¹p ©m
cã gi¸ trÞ lµ c«ng suÊt t¹o ra bëi nguån cã trë kh¸ng phï hîp víi nguån.
nguån
t¹p ©m
c«ng suÊt cã gi¸
nhiÖt ®é vËt lý cã thÓ
kh«ng ph¶i lµ T trÞ (W):
N = kTB
nhiÖt ®é
vËt lý T
H×nh 4.13: X¸c ®Þnh nhiÖt t¹p ©m cña mét nguån t¹p ©m
NhiÖt t¹p ©m Te cña mét phÇn tö 4 cùc lµ nhiÖt ®é cña mét ®iÖn trë ®Æt t¹i ®Çu vµo cña
phÇn tö gi¶ ®Þnh víi t¹p ©m tù do, t¹o ra c«ng suÊt t¹p ©m cã gi¸ trÞ nh− nhau t¹i ®Çu ra
cña phÇn tö khi phÇn tö thùc kh«ng cã nguån t¹p ©m ë ®Çu vµo (h×nh 4.14). Te lµ t¹p ©m
bªn trong cña phÇn tö bèn cùc.
HÖ thèng
kh«ng cã thùc
C«ng suÊt
t¹p ©m t¹p ©m cã
®Çu vµo. gi¸ trÞ nh−
T=0 nhau
hÖ thèng
nhiÖt ®é t¹p ©m tù G lµ hÖ sè khuyÕch ®¹i
vËt lý do c«ng suÊt cña hÖ thèng
T = Te
H×nh 4.14: NhiÖt t¹p ©m ®Çu vµo t−¬ng ®−¬ng cña hÖ thèng
HÖ sè t¹p ©m cña phÇn tö bèn cùc lµ tû sè cña tæng c«ng suÊt t¹p ©m ë ®Çu ra cña
phÇn tö trªn thanh phÇn cña c«ng suÊt nµy sinh ra bëi mét nguån ë ®Çu vµo cña phÇn tö
®ã víi nhiÖt t¹p ©m b»ng nhiÖt t¹p ©m chuÈn To = 290 K.
Gi¶ thiÕt r»ng phÇn tö cã hÖ sè khuÕch ®¹i c«ng suÊt G, ®é réng b¨ng tÇn B vµ bÞ
t¸c ®éng bëi mét nguån nhiÖt t¹p ©m To; c«ng suÊt tæng t¹i ®Çu ra lµ Gk(Te+T0)B. Gi¸ trÞ
cña c«ng suÊt nµy ban ®Çu tõ nguån lµ GkT0B. V¹y hÖ sè t¹p ©m sÏ lµ:
F = {Gk(Te+T0)B} = (Te+T0)/T0 = 1+Te/T0 (4.40)
2.3. T¹p ©m nhiÖt vμ çc nguån t¹p ©m nhiÖt
a. NhiÖt t¹p ©m cña anten
Mét anten thu t¹p ©m tõ çc vËt thÓ bøc x¹ n»m trong ®å thÞ bøc x¹ cña nã. T¹p ©m ®Çu ra
cña anten lµ mét hµm cña tÝnh h−íng , ®å thÞ bøc x¹ vµ tr¹ng th¸i cña m«i tr−êng xung
quanh. Anten ®−îc coi nh− mét nguån t¹p ©m ®Æc tr−ng bëi nhiÖt t¹p ©m vµ gäi lµ nhiÖt
t¹p ©m cña anten TA (K).
NÕu gäi Tb(θ,ϕ)lµ nhiÖt ®é chiÕu s¸ng cña mét vËt thÓ bøc x¹ n»m trong h−íng
(θ,ϕ) mµ ë h−íng ®ã hÖ sè t¨ng Ých cña anten cã gi¸ trÞ G(θ,ϕ). NhiÖt t¹p ©m cña anten
thu ®−îc b»ng viÖc kÕt hîp tÊt c¶ çc vËt thÓ bøc x¹ trong vïng bøc x¹ cña anten. NhiÖt
t¹m ©m cña anten sÏ lµ:
TA = (1/4π)∫∫ Tb(θ,ϕ)G(θ,ϕ)dΩ
b. NhiÖt t¹p ©m cña bé suy hao
Mét bé suy hao lµ mét phÇn tö bèn cùc gåm nh÷ng phÇn tö thô ®éng (cã thÓ lµ çc ®iÖn
kh¸ng) tÊt c¶ cã nhiÖt ®é TF lµ nhiÖt ®é xung quanh. NÕu LF lµ suy hao g©y ra bëi bé suy
hao, th× nhiÖt t¹p ©m cña bé suy hao sÏ lµ:
Te = (LF - 1)TF (K) (4.42)
NÕu TF = T0 b»ng çch so s¸nh 4.40 vµ 4.42 th× hÖ sè t¹p ©m cña bé suy hao b»ng:
FF = L F
c. NhiÖt t¹p ©m cña mét thiÕt bÞ cã nhiÒu phÇn tö trong tÇng
Gi¶ sö mét thiÕt bÞ bao gåm mét d·y N phÇn tö bèn cùc trong tÇng, mçi phÇn tö j
cã hÖ sè khuÕch ®¹i c«ng suÊt Gj (j = 1,2,3, ... N) vµ nhiÖt t¹p ©m lµ TÑj.
NhiÖt t¹p ©m cña thiÕt bÞ lµ:
Te = Te1 + Te2/G1 + Te3/G1G2 +...+ TN/G1G2 ....GN-1 (K) (4.43)
HÖ sè t¹p ©m nhËn ®−îc tõ (2.19)
F = F1 + (F2 - 1)/G1 + (F3 - 1)/G1G2 + ....+ (FN - 1)/G1G2....GN-1 (4.44)
d. NhiÖt t¹p ©m cña m¸y thu
XÐt thiÕt bÞ thu chØ ra trªn h×nh 4.15 gåm mét anten nèi ®Õn mét m¸y thu qua phide. ViÖc
®Êu nèi g©y mÊt m¸t vµ ë nhiÖt ®é ®o ®−îc TF (gÇn víi T0 = 290 K). G©y ra suy hao LFRX
t−¬ng øng víi hÖ sè t¨ng Ých GFRX = 1/LFRX vµ nhá h¬n 1. NhiÖt t¹p ©m cña hÖ thèng sÏ
®−îc quyÕt ®Þnh ë hai ®iÓm sau:
- T¹i ®Çu ra anten, tr−íc mÊt m¸t ®Êu nèi, nhiÖt ®é T1
- T¹i ®Çu vµo m¸y thu, sau mÊt m¸t, nhiÖt ®é T2.
TA
T1
LRX
TF
phide
M¸y thu
T2 TR
H×nh 4.15: Mét hÖ thèng thu
NhiÖt t¹p ©m T1 t¹i ®Çu ra anten lµ tæng cña nhiÖt t¹p ©m anten TA vµ nhiÖt t¹p ©m cña
ph©n hÖ bao gåm ®Êu nèi vµ m¸y thu trong çc tÇng. NhiÖt t¹p ©m ®Êu nèi cho bëi 4.42.
Tõ 4.43 nhiÖt t¹p ©m cña ph©n hÖ lµ (LFRX - 1)TF + TR/GFRX.. Thªm vµo anten, t−¬ng tù
nh− mét nguån t¹p ©m, §iÒu ®ã cã ®−îc:
T1 = TA + (LFRX - 1)TF + TR/GFRX (K) (4.45)
B©y giê xem xÐt ®Çu vµo m¸y thu, t¹p ©m nµy bÞ suy hao bëi mét hÖ sè LFRX . Thay
thÕ GFRX b»ng 1/LFRX, nhiÖt t¹p ©m ®Çu vµo m¸y thu sÏ lµ:
T2 = T1/LFRX = TA/LFRX + TF(1- 1/LFRX) + TR (K) (4.46)
NhiÖt t¹p ©m nµy ®−a ra cho viÖc tÝnh t¹p ©m t¹o ra bëi anten vµ sù ®Êu nèi ®ång
thêi víi t¹p ©m m¸y thu ®−îc gäi lµ nhiÖt t¹p ©m hÖ thèng. Chó ý r»ng viÖc ®o l−êng t¹p
©m t¹i ®iÓm nµy chØ ph¶n ¸nh t¹p ©m cña anten vµ ®Êu nèi.
Tãm l¹i: t¹p ©m trong mét hÖ thèng thu ®−îc quyÕt ®Þnh bëi nhiÖt t¹p ©m t¹i mét ®iÓm ®·
cho trong hÖ thèng, hÇu hÕt th−êng ë ®Çu vµo m¸y thu; nhiÖt t¹p ©m nµy ®−îc gäi lµ nhiÖt
t¹p ©m hÖ thèng. Nã lµ tæng t¹i ®iÓm ®ã, tÊt c¶ nhiÖt t¹p ©m t−¬ng øng t¹o ra t¹p ©m phÝa
trªn vµ tÊt c¶ nhiÖt t¹p ©m t−¬ng ®−¬ng ®èi víi t¹p ©m t¹o ra ë phÝa d−íi cña cña ®iÓm
xem xÐt.
2.4. T¹p ©m anten thu
Cã hai tr−êng hîp ®−îc xem xÐt:
- Anten vÖ tinh (tuyÕn lªn)
- Anten tr¹m mÆt ®Êt (tuyÕn xuèng)
a. Anten vÖ tinh tuyÕn lªn
T¹p ©m nhËn ®−îc bëi anten lµ t¹p ©m tõ mÆt ®Êt vµ t¹p ©m tõ kh«ng gian bªn
ngoµi. §é réng bóp sãng cña anten vÖ tinh b»ng hoÆc nhá h¬n gãc quan s¸t tõ vÖ tinh
xuèng qu¶ ®Êt, víi vÖ tinh ®Þa tÜnh gãc quan s¸t lµ 17,5o. Víi çc ®iÒu kiÖn nh− vËy
¶nh h−ëng chñ yÕu lµ tõ mÆt ®Êt. Víi anten cã ®é réng bóp sãng θ3dB b»ng 17,5o th×
nhiÖt t¹p ©m anten cho ë h×nh 4.16. Phô thuéc vµo tÇn sè vµ vÞ trÝ quü ®¹o cña vÖ tinh.
Khi ®é réng nhá h¬n ( mét bóp sãng hÑp) nhiÖt ®é phô thuéc vµo tÇn sè vµ vïng phñ
sãng; ®Êt liÒn bøc x¹ t¹p ©m lín h¬n ®¹i d−¬ng. Th−êng lÊy gi¸ trÞ t¹p ©m anten b»ng
290 K. NhiÖt t¹p ©m ®Çu vµo bé khuÕch ®¹i t¹p ©m thÊp cña vÖ tinh b»ng:
TSL = T1/LFRX + TF(1 - 1/LFRX) + TR (4.50)
b. Anten tr¹m mÆt ®Êt (tuyÕn xuèng)
T¹p ©m g©y ra cho anten bao gåm t¹p ©m tõ bÇu trêi vµ t¹p ©m do bøc x¹ tõ mÆt
®Êt.
• Tr−êng hîp trêi trong. ë nh÷ng tÇn sè lín h¬n 2 GHz ¶nh h−ëng kh«ng
ph¶i vïng ion cña khÝ quyÓn mµ lµ m«i tr−êng hÊp thô, nh− lµ mét nguån t¹p ©m. Khi
kh«ng xÈy ra çc hiÖn t−îng khÝ t−îng (®ù¬c gäi lµ bÇu trêi trong) nhiÖt t¹p ©m anten
bao gåm nhiÖt t¹p ©m cña bÇu trêi vµ mÆt ®Êt xung quanh.
T¹p ©m bÇu trêi ®−îc x¸c ®Þnh tõ biÓu thøc 4.41, trong ®ã Tb(θ,ϕ) lµ nhiÖt ®é
vïng chiÕu s¸ng cña bÇu trêi ë h−íng (θ,ϕ). Trong thùc tÕ chØ cã mét phÇn cña bÇu
trêi n»m trong h−íng anten cã hÖ sè t¨ng Ých lín. Nh− vËy ¶nh h−ëng cña t¹p ©m bÇu
trêi trong Tsky chØ cã thÓ cã t¸c dông nhiÖt ®é vïng phñ sãng ®èi víi gãc ngÈng cña
anten. H×nh 4.18 chØ ra nhiÖt t¹p ©m bÇu trêi trong nh− lµ hµm cña tÇn sè vµ gãc ngÈng
[khuyÕn nghÞ 720, CCIR]
bÇu trêi
m−a = bé suy
bÇu trêi hao Tm Am−a
Tbtrêi
Tb.trêi/
A Tm = (1- 1/Am)
Tm®Êt Tm.®Êt
H×nh : ¶nh h−ëng cña nhiÖt t¹p ©m lªn anten tr¹m mÆt ®Êt
Bøc x¹ tõ mÆt ®Êt ë vïng l©n cËn tr¹m g©y ra do çc bóp phô cña anten vµ mét
phÇn bëi bóp chÝnh khi gãc tµ nhá. NhiÖt t¹p ©m do mçi bóp phô ®−îc tÝnh bëi Ti =
Gi(Ω/4π)TG, trong ®ã Gi lµ gi¸ trÞ hÖ sè t¨ng Ých cña bóp phô cã gãc ®Æc Ωi vµ TG lµ
nhiÖt ®é vïng chiÕu s¸ng cña mÆt ®Êt. Tæng cña çc ¶nh h−ëng nµy lµ gi¸ trÞ Tm.®Êt
b»ng:
i
Tm.dat = ∑ Ti (4.51)
n =1
Sau ®©y mét sè gi¸ trÞ gÇn ®óng cña TG [khuyÕn nghÞ 390 CCIR]
- TG = 290 K ®èi víi çc bóp phô cã gãc tµ E nhá h¬n - 10o
- TG = 150 K ®èi víi - 10o < E < 0o
- TG = 50 K ®èi víi 0o < E < 10o
- TG = 10 K ®èi víi 10o < E < 90o
NhiÖt t¹p ©m anten sÏ lµ:
TA = Tb.trêi + Tm.®Êt (K) (4.52)
T¹p ©m nµy cã thÓ t¨ng thªm bëi çc nguån riªng lÎ n»m trong khu vùc l©n cËn
cña tÝnh h−íng anten. §èi víi mét nguån v« tuyÕn ®−êng kÝnh gãc biÓu kiÕn α vµ
nhiÖt t¹p ©m Tn t¹i tÇn sè xem xÐt vµ ®o ë møc mÆt ®Êt sau suy hao bëi khÝ quyÓn th×
nhiÖt t¹p ©m thªm vµo ΔTA ®èi víi mét anten cã ®é réng bóp sãng θ3dB ®−îc cho bëi :
ΔTA = Tn(α/θ3dB)2 nÕu θ3dB > α (K)
ΔTA = Tn nÕu θ3dB < α (K) (4.53)
ChØ cã mÆt trêi vµ mÆt tr¨ng ®−îc kÓ ®Õn ®èi víi çc tr¹m mÆt ®Êt h−íng vÒ vÖ
tinh ®Þa tÜnh. MÆt trêi vµ mÆt tr¨ng cã mét ®−êng kÝnh gãc t−¬ng ®−¬ng 0,5o. NhiÖt t¹p
©m sÏ t¨ng lªn khi cã çc vËt thÓ trªn bÇu trêi n»m th¼ng hµng víi tr¹m mÆt ®Êt vµ vÖ
tinh. §iÒu kiÖn ®Æc biÖt nµy cã thÓ biÕt tr−íc. §Ó râ h¬n, t¹i tÇn sè 12 GHz mét anten
13 m nhiÖt t¹p ©m t¨ng lªn do mÆt trêi t¹i thêi gian ®ã cã gi¸ trÞ b»ng 12.000 K. Çc
®iÒu kiÖn xÈy ra vµ gi¸ trÞ cña ΔTA lµ hµm cña ®−êng kÝnh anten vµ tÇn sè. §èi víi
mÆt tr¨ng t¨ng lªn kho¶ng 250 K t¹i 4 GHz [theo khuÕn nghÞ 390, CCIR].
• Tr−êng hîp cã m−a. NhiÖt t¹p ©m anten t¨ng do ®iÒu khiÖn khÝ t−îng nh− m©y
vµ m−a lµm t¨ng hÊp thô. Tõ biÓu thøc 4.45, nhiÖt t¹p ©m anten trë thµnh:
TA = Tb.trêi/Am−a + Tm(1 - 1/Am−a) + Tm.®Êt (K) (4.54)
Trong ®ã Am−a lµ suy hao trong m−a vµ Tm lµ gi¸ trÞ cña nhiÖt ®é trung b×nh hiÖu
dông. Tm cã gi¸ trÞ b»ng 260 K ®Õn 280 K [khuyÕn nghÞ 564, CCIR].
Tãm l¹i, nhiÖt t¹p ©m anten TA lµ mét hµm cña :
- TÇn sè
- Gãc ngÈng
- §iÒu khiÖn khÝ quyÓn (bÇu trêi trong hay m−a)
Do vËy, hÖ sè phÈm chÊt cña mét tr¹m mÆt ®Êt cÇn ph¶i ®−îc x¸c ®Þnh râ ®iÒu
kiÖn thùc tÕ vÒ tÇn sè, gãc ngÈng, vµ t×nh tr¹ng cña khÝ quyÓn.
2.5. HÖ sè t¹p ©m:
- HÖ sè t¹p ©m cña m¹ng 4 cùc.
T¹p ©m sinh ra trong mét m¹ng bèn cùc (cã thÓ lµ bé khuÕch ®¹i hay bé tiªu hao) th−êng
®−îc biÓu thÞ bëi hÖ sè t¹p ©m F
HÖ sè t¹p ©m cña mét m¹ng 4 cùc b»ng tû tÝn hiÖu trªn t¹p ©m ë ®Çu vµo trªn tû sè
tÝn hiÖu trªn t¹p ©m ë ®Çu ra cña m¹ng
Si N i
F=
S0 N 0
Si/Ni So/No
m¹ng 4 cùc
H×nh 2.36: hÖ sè tap ©m

Tuy nhiªn khi lµm viÖc víi çc tÝn hiÖu yÕu nh− trong th«ng tin vÖ tinh th× t¹p ©m
N th−êng ®−îc biÓu thÞ bëi nhiÖt t¹p ©m t−¬ng ®−¬ng T (K: ®é kelvin)
TÊt c¶ çc vËt thÓ cã nhiÖt ®é vËt lý T (K) sÏ bøc x¹ ra sãng ®iÖn tõ, mét phÇn cña
bøc x¹ nµy n»m trong b¨ng tÇn viba vµ sÏ g©y ra t¹p ©m nh− mét nguån t¹p ©m. VËy:
NhiÖt t¹p ©m t−¬ng ®−¬ng lµ nhiÖt ®é cña mét ®iÖn trë t−¬ng ®−¬ng sinh ra t¹p ©m
cã c«ng suÊt nh− cña nguån t¹p ©m t¹o ra, nh− minh ho¹ trªn h×nh 3.37
Nguån t¹p ©m víi mét nhiÖt ®é
vËt lý nµo ®è cã thÎ kh«ng ph¶i
lµ T cã t¹p ©m N (W) Gi¸ trÞ c«ng suÊt t¹p ©m
t¹o ra:
N = kTB (W)
nhiÖt ®é vËt lý
T (K) H×nh 3.37: NhiÖt t¹p ©m t−¬ng ®−¬ng
C«ng suÊt t¹p ©m trong mét ®é réng b¨ng tÇn B sÏ lµ:
N = kTB (W) (3.23)
Trong ®ã k lµ h»ng sè Boltzmann:
k = 1,3806 × 10-23+ W s/K = - 228,60 dBW/Hz.K (3.24)
T lµ nhiÖt ®é tuyÖt ®èi (K), B gi¶i th«ng cña t¹p ©m (Hz)
Víi nhiÖt ®é 290 K trong ®é réng b¨ng 50 MHz c«ng suÊt t¹p ©m sÏ lμ:
0,2 × 10-12 = 0,2pW. Mét anten cã nhiÖt ®é mÆt ngoµi lµ 290 K sÏ thu ®−îc c«ng suÊt t¹p
©m 0,2pW trong b¨ng tÇn 50 MHz.
Quan hÖ gi÷a hÖ sè t¹p ©m vµ nhiÖt t¹ ©m cña mét m¹ng 4 cùc sÏ lµ:
NÕu nhiÖt t¹p ©m ®Çu vµo lµ To , m¹ng 4 cùc cã hÖ sè truyÒn ®¹t lµ G, nhiÖt t¹p ©m t−¬ng
®−¬ng cña m¹ng 4 cùc lµ Te nh− biÓu thÞ trªn h×nh 3.38 th×:
M¸y thu
nguån hÖ sè k.®¹i G
t¹p ©m ®Çu vµo gi¶i th«ng B ®Çu ra
NhiÖt ®é Ni =kToB nhiÖt t¹p ©m
To t−¬ng ®−¬ng
Te
H×nh 3.38: hÖ sè t¹p ©m vµ nhiÖt

Si /Ni = Si/kToB, So/No = GSi/Gk(To + Te)B thay vµo c«ng thøc 3.22 nhËn ®−îc:
S i kT0 B T + Te T
F= = 0 = 1+ e (3.25)
GS i Gk (T0 + Te )B T0 T0
Tõ 3.25 cã thÓ rót ra:
Te = (F - 1)To (3.26)
- HÖ sè t¹p ©m cña m¹ng 4 cùc thô ®éng.
- HÖ sè t¹p ©m cña m¹ng 4 cùc m¾c nèi tiÕp.
G1 G2 G3
T1 T2 T3
H×nh 3.39: M¹ng 4 cùc cã nhiÒu tÇng
NÕu m¹ng 4 cùc gåm nhiÒu tÇng nh− chØ ra trªn h×nh 3.39 th× t¹p ©m ®Çu ra sÏ ®−îc tÝnh:
T¹p ©m do nguån ngoµi t¸c ®éng vµo ®Çu vµo ë®Çu ra cña m¹ng 4 cùc 3 tÇng:
N01 = G1G2G3kT0B
T¹p ©m cña tÇng thø nhÊt ë ®Çu ra cña m¹ng, ®−îc khuÕch ®¹i bëi tÇng thø hai vµ
ba:
N02 = G2G3 (kTe1G1B)
T¹p ©m cña tÇng thø hai ®−îc ®−îc khuÕch ®¹i bëi tÇng thø ba:
N03 = G3 (kTe2G2B)
T¹p ©m b¶n th©n tÇng thø ba ë ®Çu ra cña m¹ng:
N04 = kTe3G3B)
T¹p ©m tæng ë ®Çu ra cña m¹ng sÏ lµ:
N0T = N01 + N02 + N03 + N04
N0T = G1G2G3 kB (T0 + Te1 + Te2/ G1 + Te3/ G1 G2)
NhiÖt t¹p ©m tæng cña 3 tÇng ë ®Çu ra cña m¹ng:
TeS = Te1 + Te2/ G1 + Te3/ G1 G2
Tæng qu¸t mét m¹ng cã n tÇng th× nhiÖt t¹p ©m cña hÖ thèng sÏ lµ:
TeS = Te1 + Te2/ G1 + Te3/ G1 G2 + ... + Ten/ G1G2...Gn-1 (3.27)
Trong ®ã Te1...n lµ nhiÖt t¹p ©m t−¬ng ®−¬ng cña çc tÇng 1, 2, 3, ...n - 1
G1...n lµ hÖ sè khuÕch ®¹i cña mçi tÇng
Tõ c«ng thøc 3.27 ta cã nhËn xÐt lµ: T¹p ©m ®Çu ra cña mét m¹ng 4 cùc cã nhiÒu
tÇng ®−îc quyÕt ®Þnh bëi t¹p ©m cña tÇng ®Çu tiªn
Ph©n hÖ thu cña tr¹m mÆt ®Êt muèn cã t¹p ©m nhá th× tÇng ®Çu tiªn ph¶i lµ tÇng
khuÕch ®¹i t¹p ©m thÊp (LNA). §Ó gi¶m møc t¹p ©m ®Çu vµo cña LNA, chóng ®−îc ®Æt
gÇn anten ®Ó gi¶m t¹p ©m cña ®o¹n fide tiÕp ®iÖn tõ anten ®Õn LNA
HÖ sè phÈm chÊt cña tr¹m mÆt ®Êt ®−îc ®¸nh gi¸ b»ng tû sè hÖ sè t¨ng Ých cña
anten thu G trªn nhiÖt t¹p ©m cña hÖ thèng TeS (G/TeS) hÇu nh− ®−îc quyÕt ®Þnh bëi hÖ sè
t¹p ©m vµ hÖ sè khuÕch ®¹i cña LNA cïng víi hÖ sè t¨ng Ých cña anten. Bëi vËy viÖc sö
dông mét LNA cã hÖ sè t¹p ©m cµng nhá cµng tèt. Sau ®©y chóng ta sÏ nghiªn cøu mét sè
bé khuÕch ®¹i t¹p ©m thÊp sö dông çc linh kiÖn khuÕch ®¹i kh¸c nhau ®−îc sö dông phæ
biÕn ë çc tr¹m mÆt ®Êt trong hÖ thèng th«ng tin vÖ tinh
2.6. §é nh¹y m¸y thu.
a. §Þnh nghÜa
Tû sè tÝn hiÖu trªn t¹p ©m biÓu thÞ mèi quan gi÷a ®é lín cña tÝn hiÖu thu vµ t¹p ©m t¹i ®Çu
vµo m¸y thu. Sau ®©y ta xem xÐt mét vµi tØ sè sau:
- Tû sè c«ng suÊt tÝn hiÖu trªn c«ng suÊt t¹p ©m; §iÒu nµy ®−îc coi nh− lµ b¶n chÊt v×
hai ®é lín cïng lo¹i ®−îc so s¸nh víi nhau. Nã th−êng ®−îc ®Þnh râ lµ c«ng suÊt cña
sãng mang ®iÒu chÕ ký hiÖu C trªn c«ng suÊt t¹p ©m N, ®−îc viÕt C/N
- Thùc tÕ tû sè c«ng suÊt tÝn hiÖu trªn mËt ®é phæ t¹p ©m, ®−îc viÕt C/N0 cã ®¬n vÞ lµ Hz.
−u ®iÓm h¬n so víi víi tû sè C/N v× nã biÓu thÞ cho bÊt kú mét ®é réng b¨ng sö dông.
Thùc tÕ thÓ hiÖn ®é réng b¨ng t¹p ©m t−¬ng ®−¬ng BN cña m¸y thu ®−îc ®iÒu chØnh ®Õn
®é réng b¨ng B chiÕm bëi sãng mang ®iÒu chÕ
- TØ sè c«ng suÊt tÝn hiÖu trªn nhiÖt t¹p ©m; tû sè nµy nhËn ®−îc tõ C/N0 qua nh©n víi
h»ng sè Boltzman k, viÕt lµ C/T vµ cã ®¬n vÞ W/K
Tû sè C/N0 phï hîp nhÊt víi hÇu hÕt çc tr−êng hîp thùc tÕ bëi vËy nã ®−îc chän sau nµy
b. BiÓu thøc
C«ng suÊt cña tÝn hiÖu thu t¹i ®Çu vµo m¸y thu cho bëi 4.37. Trong ®ã:
C = PRX
MËt ®é phæ t¹p ©m t¹i cïng ®iÓm lµ N0 = kT, cho bëi 4.45. V× vËy:
C/N0 = [(PTXGTmax/LTLFTX)(1/LFSLA)(GRmax/LRLFRXLPOL)
/[TA/LFRX + TF(1 - 1/LFRX) + TR](1/k) (Hz) (4.47)
BiÓu thøc nµy cã thÓ ®−îc gi¶i thÝch nh− sau:
C/N0 = (EIRP m¸y ph¸t)(1/mÊt m¸t ®−êng truyÒn)(hÖ sè t¨ng Ých cña m¸y thu/nhiÖt t¹p
©m)(1/k ) (Hz) (4.48)
C/N0 còng cã thÓ biÓu thÞ nh− lµ hµm cña mËt ®é th«ng l−îng n¨ng l−îng Φ;
C/N0 = Φ (λ2/4π)(hÖ sè t¨ng Ých cña m¸y thu/nhiÖt t¹p ©m)(1/k (Hz) (4.49)
Trong ®ã:
Φ = (EIRP m¸y ph¸t)/ (4πR2) (W/m2)
Cuèi cïng, cã thÓ x¸c ®Þnh ®−îc C/N0 kh«ng phô thuéc vµo ®iÓm chän ë d·y m¸y
thu còng nh− c«ng suÊt tÝn hiÖu vµ mËt ®é phæ t¹p ©m ®−îc tÝnh t¹i cïng mét ®iÓm
c. HÖ sè phÈm chÊt cña thiÕt bÞ thu
BiÓu thøc 4.48 cña C/N0 ®−a ra ba hÖ sè:
- Thø nhÊt (EIRP) ®Æc tr−ng cho thiÕt bÞ ph¸t.
- Thø hai (1/L = 1/LFSLA) ®Æc tr−ng cho m«i tr−êng truyÒn dÉn
- Thø ba (hÖ sè t¨ng Ých m¸y thu/nhiÖt t¹p ©m) ®Æc tr−ng cho thiÕt bÞ thu. Nã ®−îc gäi
lµ hÖ sè phÈm chÊt, hoÆc G/T cña thiÕt bÞ thu.
B»ng viÖc kh¶o s¸t 4.47 cã thÓ thÊy r»ng hÖ sè phÊm chÊt G/T cña thiÕt bÞ thu lµ
hµm cña nhiÖt t¹p ©m anten TA vµ nhiÖt t¹p ©m t−¬ng ®−¬ng TR cña may thu. Gi¸ trÞ cña
nã sÏ ®−îc x¸c ®Þnh d−íi ®©y
d. NhiÖt t¹p ©m anten
Cã hai tr−êng hîp ®−îc xem xÐt:
- Anten vÖ tinh (tuyÕn lªn)
- Anten tr¹m mÆt ®Êt (tuyÕn xuèng)
e. NhiÖt t¹p ©m cña m¸y thu
H×nh 4.20 chØ ra cÊu tróc cña m¸y thu. ¸p dông c«ng thøc 4.42 nhiÖt t¹p ©m TR cña m¸y
thu cã thÓ biÓu thÞ:
TR = TLNA + TMX/GLNA + TIF/GLNAGMX (K) (4.55)
VÝ dô: Bé khuÕch ®¹i t¹p ©m thÊp (LNA) : TLNA = 150 K, GLNA = 50 dB
Bé trén: TMX = 850 K, GMX = - 10 dB (LMX = 10 dB)
Bé khuÕch ®¹i trung tÇn IF: TIF = 400 K, GIF = 30 dB
V× vËy
TR = 150 + 850/105 + 400/105.10-1 = 150 K
B é trén
IF Chó ý: nÕu bé khuÕch t¹p ©m
LN A thÊp cã hÖ sè khuÕch ®¹i cao sÏ h¹n
TM GMX chÕ nhiÖt t¹p ©m TR cña m¸y thu
T IF , G IF
TR T L NA, G L N A
LO xuèng b»ng TLNA cña bé khuÕch ®¹i
t¹p ©m thÊp.
B é h¹ tÇn
H×nh 4.20: CÊu tróc m ét m ¸y thu

Ch−¬ng 3:(6 tiÕt)

Kü thuËt truyÒn dÉn vμ ®a truy nhËp
trong th«ng tin vÖ tinh.
3.1. Çc ®Æc tÝnh tÝn hiÖu:
- TÝn hiÖu tho¹i
Ph¹m vi tÇn sè mµ con ng−êi cã thÓ nghe lªn tíi trªn 20KHz, tuy nhiªn phæ
cña tÝn hiÖu tho¹i tËp trung chñ yÕu trong d¶i 0,3÷3,4 KHz . Do vËy trong hÇu hÕt
çc thiÕt bÞ viÔn th«ng ng−êi ta ®· c¾t bá tÇn sè ngoµi d¶i nµy mµ kh«ng g©y mÐo
lín.
ChÊt l−îng cña tÝn hiÖu tho¹i t−¬ng tù vÒ lý thuyÕt ®−îc quy ®Þnh bëi CCITT
(Uû ban t− vÊn quèc tÕ vÒ ®iÖn tho¹i ®iÖn b¸o), ®ã lµ tû sè tÝn hiÖu trªn t¹p ©m khi
b¨ng gèc bÞ g©y nhiÔu tr−êng hîp tåi nhÊt, nh− khi truyÒn tin trªn cù ly dµi. Tuy
nhiªn khi xem xÐt tÝn hiÖu chuÈn “test tone” th× t¹p ©m cùc ®¹i cho phÐp trong b¨ng
gèc lµ 10.000 picowatts.
§Æc tÝnh cña tiÕng nãi lµ cã ph¹m vi biÕn ®éng lªn tíi 50dB gi÷a nãi thÇm vµ
la hÐt. Ng−êi nãi th−êng hay dõng trong qu¸ tr×nh ®µm tho¹i, trung b×nh chØ chiÕm
40% thêi gian ®µm tho¹i.
ViÖc truyÒn tÝn hiÖu sè ®−îc ®¸nh gi¸ qua tye sè bÝt lçi trªn tæng sè bÝt thu
®−îc (BER). Th«ng th−êng víi mét hÖ thèng ®−îc ®¸nh gi¸ lµ tèt khi tho¶ m·
BER≥10-4, tuy nhiªn chÊt l−îng cña nhiÒu hÖ thèng cã yªu cÇu cao h¬n trªn 10-5.
- Sè liÖu
TÝn hiÖu d÷ liÖu ®−îc chia lµm 3 lo¹i:
+ D÷ liÖu b¨ng hÑp (narrow): ≤ 300bit/s
+ D÷ liÖu b¨ng tho¹i (voice): 300bit/s ÷ 16.000bit/s
+ D÷ liÖu b¨ng réng (wide): > 16 k bit/s
ViÖc ph©n lo¹i theo tèc ®é bÝt nµy ®Ó phï hîp víi çc yªu cÇu cung cÊp cña
çc ph−¬ng tiªn truyÒn th«ng. ChÊt l−îng ®−îc ®¸nh gi¸ qua BER.
- TÝn hiÖu h×nh
§Ó truyÒn ®i h×nh ¶nh ng−êi ta thùc hiÖn biÕn ®æi h×nh ¶nh thµnh çc tÝn hiÖu
®iÖn b»ng viÖc quÐt h×nh theo mét tû lÖ phï hîp, tuú thuéc vµo çc chuÈn kh¸c
nhau nh− Mü hay Ch©u ©u... bao gåm cã quÐt dßng vµ quÐt mµnh.
TÝn hiÖu video ®−îc ph¸t ®i bao gåm 4 thµnh phÇn t¸ch biÖt:
+ ¢m thanh
+ TÝn hiÖu chãi (brightness) chøa ®ùng th«ng tin
+ TÝn hiÖu ®ång bé cho quÐt dßng vµ quÐt mµnh
+ TÝn hiÖu ®ång bé mµu
Víi çc hÖ thèng 625 dßng Ch©u ¢u (PAM vµ SECAM) vµ hÖ thèng 525
dßng Mü (NTSC) th× tÝn hiÖu video tæng hîp chøa çc th«ng tin vÒ mµu ®−îc ®iÒu
tíi mét sãng mang con t¹i tÇn sè 3,5MHz hoÆc 4,5MHz tuú thuéc vµo tõng hÖ
thèng
3.2. M« h×nh kªnh vμ truyÒn dÉn:
- M« h×nh kªnh vμ çc chØ tiªu chÊt l−îng
- Bé biÕn ®æi thùc hiÖn biÕn ®æi th«ng tin truyÒn ®i (tiÕng nãi, h×nh ¶nh, vv...)
thµnh mét tÝn hiÖu thÝch hîp víi ®−êng truyÒn, cßn ®−îc gäi lµ qu¸ tr×nh ®iÒu
chÕ.
- M¸y ph¸t sÏ göi tÝn hiÖu nµy qua ®−êng truyÒn dÉn VT§ hay HT§.
- M¸y thu biÕn ®æi tÝn hiÖu thu ®−îc thµnh tin tøc ban ®Çu cña nã, sau ®ã ph©n
ph¸t tíi n¬i nhËn tin
- Th«ng th−êng t¹p ©m g©y ra do ®−êng truyÒn dÉn, m¸y ph¸t, m¸y thu vµ bé
biÕn ®æi nªn ®· lµm cho chÊt l−îng tÝn hiÖu thu thÊp h¬n tÝn hiÖu ®· truyÒn ®i.
Nguån Bé biÕn M¸y §−êng truyÒn M¸y Bé biÕn N¬i nhËn
th«ng tin ®æi ph¸t (VT§ HT§) thu ®æi tin
Nguån t¹p ©m
H×nh : CÊu tróc m« h×nh cña hÖ th«ng th«ng tin
Trong qu¸ tr×nh ®iÒu chÕ ng−êi ta t¶i th«ng tin trªn mét tÝn hiÖu tÇn sè cao ®Ó
®−îc mét d¹ng phï hîp víi ®−êng truyÒn dÉn. TÝn hiÖu cao tÇn nµy ®−îc gäi lµ
sãng mang. Nãi chung sãng mang ®−îc biÓu thÞ theo c«ng thøc
a(t) = A.sin(2πfct + θ)
AM
§iÒu chÕ FM Thay ®æi biªn ®é (A)
t−¬ng tù
PM
§iÒu chÕ Thay ®æi tÇn sè (fc)
ASK
§iÒu chÕ
sè
FSK Thay ®æi pha (θ)
PSK
H×nh : Çc hÖ th«ng ®iÒu chÕ kh¸c nhau
Trong TTVT th× th−êng sö dông hÖ thèng ®iÒu chÕ FM theo kiÓu ®iÒu chÕ
t−¬ng tù vµ sö dông hÖ thèng ®iÒu chÕ PSK theo kiÓu ®iÒu chÕ sè.
HÖ thèng FM cã −u ®iÓm lµ sö dông hiÖu qu¶ phæ tÇn. cßn hÖ thèng PSK cã
tû sè lçi nhá h¬n so víi çc hÖ thèng ®iÒu chÕ kh¸c khi cïng tû sè C/N.
- TruyÒn dÉn t−¬ng tù
Sãng mang
B¨ng tÇn thÊp
Biªn ®é
B¨ng tÇn cao
vm=m.Ve mVe/2 mVe/2
(fe-fm) fe (fe+fm)
Phæ sãng AM
H×nh : D¹ng sãng ®iÒu biªn

+ HÖ thèng ®iÒu chÕ biªn ®é: lµm thay ®æi biªn ®é sãng mang tû lÖ víi ®iÖn
¸p (dßng ®iÖn) cña tÝn hiÖu truyÒn ®i.
+ HÖ thèng ®iÒu tÇn lµm thay ®æi tÇn sè sãng mang tû lÖ víi ®iÖn ¸p (dßng
®iÖn) cña tÝn hiÖu truyÒn ®i. Theo lý thuyÕt, phæ cña nã bao gåm v« sè çc sãng ë
biªn tÇn cao vµ biªn tÇn thÊp víi trung t©m lµ sãng mang (fc). v× vËy chiÕm mét
b¨ng tÇn réng.
Biªn ®é
fe
Phæ sãng FM
H×nh : D¹ng sãng ®iÒu tÇn

+ ®iÒu chÕ pha: rÊt gièng víi ®iÒu tÇn, ®iÒu pha thùc hiÖn víi mét tÝn hiÖu
®iÒu chÕ ®−a qua mét m¹ch vi ph©n cho ra cïng kÕt qu¶ nh− ®iÒu tÇn thùc hiÖn bëi
tÝn hiÖu ®iÒu chÕ ban ®Çu. §iÒu tÇn vµ ®iÒu pha ®«i khi ®−îc gäi lµ ®iÒu gãc.
- TruyÒn dÉn sè.
D¹ng sãng ®iÒu chÕ 1 0 0 1 0 1 1
Sãng mang
Kho¸ dÞch biªn
Biªn ®é On Off Off On Off On On
Kho¸ dÞch tÇn
TÇn sè f1 f0 f0 f1 f0 f1 f1
Kho¸ dÞch pha
Pha 0 π π 0 π 0 0
+ Kho¸ dÞch biªn ASK: Trong truyÒn dÉn tÝn hiÖu sè, ASK lamd thay ®æi
biªn ®é cña sãng mang theo tÝn hiÖu cÇn truyÒn ®i. Khi tÝn hiÖu ®−îc truyÒn ®i lµ
nhÞ ph©n th× biªn ®é ®−îc thay ®æi thµnh A0 vµ A1 t−¬ng øng víi gi¸ trÞ “0” vµ “1”.
Khi A0 b»ng 0, hÖ thèng ®−îc gäi lµ hÖ thèng OOK (on off keying).
+ Kho¸ dÞch tÇn FSK: Lµm thay ®æi tÇn sè cña sãng mang theo tÝn hiÖu sè
cÇn truyÒn ®i, khi truyÒn dÉn mét tÝn hiÖu nhÞ ph©n, tÇn sè sãng mang thay ®æi
thµnh f0 (tÇn sè thÊp) vµ f1 (tÇn sè cao) t−ong øng víi bit ®Çu vµo “0” hay “1”.
+ Kho¸ dÞch pha nhÞ ph©n BPSK: Lµm thay ®æi gãc pha θ trong ph−¬ng tr×nh
biÓu diÔn sãng mang, gãc θ0= π vµ θ =0 hoÆc ng−îc l¹i t−¬ng øng víi bit ®Çu vµo
“1” vµ “0”.
+ Kho¸ dÞch pha cÇu ph−¬ng QPSK: Sö dông 4 tr¹ng th¸i pha ®−îc dïng ®Ó
®¹t hiÖu qu¶ sö dông tÇn sè cao h¬n so víi hÖ thèng BPSK. TÝn hiÖu truyÒn ®i ®−îc
biÕn ®æi tõ nèi tiÕp sang song song, hai song smang kh¸c pha nhau π/2 ®−îc ®iÒu
chÕ hai tÝn hiÖu nhÞ ph©n trªn vµ chóng ®−îc kÕt hîp l¹i víi nhau thµnh tÝn hiÖu ra.
Tèc ®ä tÝn hiÖu trong ®−êng truyÒn dÉn b»ng ½ tèc ®é chuçi ®Çu vµo. Qu¸ tr×nh gi¶i
®iÒu chÕ QPSK ®−îc coi lµ hai qu¸ tr×nh gi¶i ®iÒu chÕ BPSK ®éc lËp. Hai tÝn hiÖu
b¨ng gèc I(t) vµ Q(t) lµ kÕt qu¶ so pha tÝn hiÖu thu ®−îc víi hai sãng mang chuÈn
lÖch pha víi nhau mét gãc π/2.
LPF TS
I(t)
Kh«i phôc
π/2 BPF sãng mang Kh«i phôc
®ång hå
π/2
CÊu h×nh bé ®iÒu chÕ QPSK Q(t)
Q(t) LPF TS
01 11 CÊu h×nh bé gi¶i ®iÒu chÕ QPSK
I(t)
00 10 BiÓu ®å sao tÝn hiÖu
+ Çc ®Æc tÝnh lçi m· ho¸: KÕt qu¶ sau t¸ch sãng ®ång bé ®−îc ®¸nh gi¸ qua
tû sè lçi bit Pe=0,5 * erfc(sqrt(Eb/N0)), trong ®ã Eb lµ c«ng suÊt trªn bit t¹i ®Çu vµo
m¸y thu (W), N0 lµ mËt ®é c«ng suÊt t¹p ©m t¹i ®Çu vµo m¸y thu (W/Hz) vµ erfc lµ
hµm lçi.
+ Kü thuËt ®éng bé: bao gåm ®ång bé m¹ng, ®ång bé bit vµ ®ång bé khung.
• §ång bé bit: T¸i t¹o vµ göi tÝn hiÖu thu ®−îc b»ng çch sö dông mét tÝn hiÖu
®ång bé t¸i sinh tõ çc tÝn hiÖu thu ®−îc ë phÝa thu ®Ó t¸i t¹o çc vÞ trÝ bit gièng
nhau ë c¶ phÝa ph¸t vµ thu.
• §ång bé khung: ®−îc thùc hiÖn ë hÖ thèng th«ng tin ghÐp kªnh theo thêi gian,
çc xung ®ång bé khung ph¶i chØ ra chÝnh x¸c ®iÓm b¾t ®Çu cña mét khung ®−îc
chÌn vµo chuçi xung ph¸t ra vµ phÝa thu x¸c ®Þnh thêi ®iÓm ®ãng më çc cæng ph©n
kªnh theo çc xung ®ång bé kªnh nµy; thø tù ®Êu nèi vµ ®Þnh thêi çc th«ng tin
®−îc thiÕt lËp gièng nhau ë c¶ h−íng thu vµ ph¸t.
• §ång bé m¹ng: ®Ó t¹o ®−îc tÇn sè ®ång bé nh− nhau trªn toµn bé m¹ng
truyÒn dÉn.
+ Söa lçi m·: Kh«ng thÓ tr¸nh ®−îc t¹p ©m g©y ra çc lçi m· trong TTVT v× çc
tr¹m mÆt ®Êt thu ®−îc çc tÝn hiÖu cùc kú yÕu. Cã hai çch söa lçi c¬ b¶n
• Söa lçi h−íng ®i FEC, chØ cã phÝa thu x¸c ®Þnh çc vÞ trÝ lçi ë sè liÖu thu ®−îc
vµ thùc hiÖn söa nã. Phï hîp víi ®−êng truyÒn tÝn hiÖu tho¹i vµ truyÒn h×nh v×
chóng ®ßi truyÒn dÉn thêi gian thùc.
M· khèi dïng ®Ó söa lçi h−íng ®i: vÝ dô xÐt m· khèi Hamming k=3, N=7, m·
nµy cã chiÒu dµi 7 bit trong ®ã cã 4 bit tin vµ 3 bit m·, kh¶ n¨ng sö lçi lµ mét lçi
®¬n. M¸y thu nhËn chuçi m· thùc hiÖn m· l¹i vµ kiÓm tra xem ba bit V5, V6 vµ V7
cã gièng víi ba bit V5, V6 vµ V7 cña khèi tin thu ®−îc kh«ng, nÕu thÊy sai th× tra
b¶n lçi ®Ó x¸c ®Þ ®−îc chÝnh x¸c bit sai vµ söa, do lµ m· khèi nhÞ ph©n nªn viÖc söa
®−îc thùc hiÖn b»ng çch ®¶o ng−îc bit bÞ sai (0->1 hoÆc 1->0)
7-bit khèi
Çc bit tÝn hiÖu Çc bit d− §a thøc t¹o m·
0 0 0 0 0 0 0 V5 = V1 + V2 + V3
0 0 0 1 0 1 1 V6 = V2 + V3 + V4
0 0 1 0 1 1 0 V7 = V1 + V2 + V4
0 0 1 1 1 0 1
0 1 0 0 1 1 0
0 1 0 1 1 0 1
0 1 1 0 0 0 0
0 1 1 1 0 1 1 QuyÕt ®Þnh
1 0 0 0 1 0 0 Bit lçi V5 V6 V7
1 0 0 1 1 1 1 V1 sai ®ung sai
1 0 1 0 0 1 0 V2 sai sai sai
1 0 1 1 0 0 1 V3 sai sai ®ung
1 1 0 0 0 1 0 V4 ®ung sai sai
1 1 0 1 0 0 1 V5 sai ®ung ®ung
1 1 1 0 1 0 0 V6 ®ung sai ®ung
1 1 1 1 1 1 1 V7 ®ung ®ung sai
V1 V2 V3 V4 V5 V6 V7
M· xo¾n: M· xo¾n (n, k) ®−îc t¹o ra b»ng çch cho chuçi th«ng tin truyÒn qua hÖ
thèng çc thanh ghi dÞch tuyÕn tÝnh cã sè tr¹ng th¸i h÷u h¹n. Cho sè l−îng thanh ghi dÞch
lµ L, mçi thanh ghi dÞch cã k « nhí vµ ®Çu ra bé m· xo¾n cã n hµm ®¹i sè tuyÕn tÝnh. Tèc
®é m· lµ R = k/n, sè « nhí cña bé ghi dÞch lµ L×k vµ tham sè L cßn gäi lµ chiÒu dµi rµng
buéc cña m· xo¾n.
000
000 a: 00
a: 00 111
1 000 b: 01
§Çu vµo §Çu ra 001
2 0 111 c: 10
b: 01 110
3 d: 11
011
001 a: 00
1 c: 10 100
H×nh : a) S¬ ®å bé m· xo¾n víi L = 3, k = 2, 111 b: 01
n = 3 vµ ®a thøc sinh G(D) = [D2 1+D2 010
(L- c: 10
1+D+D2]. b) S¬ ®å h×nh c©y. 3)B
d: 11 101
d: 11
• Yªu cÇu ph¸t l¹i tù ®éng ARQ, phÝa thu chØ ph¸t hiÖn ra çc lçi vµ yªu cÇu
bªn ph¸t ph¸t l¹i ®o¹n sè liÖu. Phï hîp víi ®−êng truyÒn sè liÖu v× kh«ng cÇn thiÕt
ph¶i truyÒn dÉn trong thêi gian thùc.
3.3. §a truy nhËp trong th«ng tin vÖ tinh:
Lµ kü thuËt çc tr¹m mÆt ®Êt truy nhËp bé ph¸t ®¸p vÖ tinh, víi yªu cÇu sãng
VT§ tõ çc tr¹m mÆt ®Êt riªng lÎ kh«ng can nhiÔu lÉn nhau. Cã çc kü thuËt truy
nhËp th−êng ®−îc sö dông trong TTVT nh− FDMA, TDMA, CDMA, SDMA, truy
nhËp gãi (Packet) vµ truy nhËp ngÉu nhiªn.
1.3.1. §a truy nhËp ph©n chia theo tÇn sè (FDMA):
♦ Çc tr¹m mÆt ®Êt sö dông çc tÇn sè sãng mang kh¸c nhau vµ cïng chung mét
bé ph¸t ®¸p. D¶i th«ng bé ph¸t ®¸p
t
Frequency Division
Multiple Access
♦ ¦u ®iÓm: f
fA fB fC fD fA
- Thñ tôc truy nhËp ®¬n gi¶n.
- CÊu h×nh tr¹m mÆt ®Êt ®¬n gi¶n.
- Kh«ng linh ho¹t thay ®æi tuyÕn.
- HiÖu qu¶ thÊp khi sö dông nhiÒu kªnh, dung l−îng thÊp vµ chÊt l−îng thÊp.
1.3.2. §a truy nhËp ph©n chia theo thêi gian (TDMA):

Trong TDMA mét sè tr¹m mÆt ®Êt dïng chung mét bé ph¸t ®¸p vÖ tinh b»ng çch
ph©n chia kho¶ng th¬× gian. Mçi tr¹m mÆt ®Êt ®−îc Ên ®Þnh mét khe thêi gian vµ chØ
®−îc ph¸t tÝn hiÖu cña chóng trong khe ®ã gäi lµ “côm”. TËp hîp tÊt c¶ çc côm Ên
®Þnh cho mét sè tr¹m mÆt ®Êt t¹o thµnh mét kho¶ng thêi gian gäi lµ khung TDMA.
Mçi tr¹m mÆt ®Êt ph¸t tÝn hiÖu cã cã cïng A
tÇn sè sãng mang f0 vµ chiÕm toµn bé b¨ng tÇn t
cña bé ph¸t ®¸p vÖ tinh. V× çc khe thêi gian D
kh¸c nhau ®−îc Ên ®Þnh cho tÊt c¶ çc tr¹m mÆt C
®Êt nªn chØ cã tÝn hiÖu tõ mét tr¹m mÆt ®Êt B Thêi gian
chiÕm bé ph¸t ®¸p vÖ tinh t¹i thêi gian cho 1 khung
phÐp vµ kh«ng bao giê xÈy ra tr−êng hîp tÝn A
hiÖu tõ hai tr¹m mÆt ®Êt chiÕm bé ph¸t ®¸p vÖ f
tinh trong cïng thêi gian. f 0
§é l©u cña mét khe thêi gian Ên ®Þnh cho Mét bé ph¸t ®¸p
mét tr¹m mÆt ®Êt ®−îc x¸c ®Þnh tr−íc tuú theo
yªu cÇu l−u l−îng cña tr¹m ®ã. Mçi tr¹m mÆt ®Êt ph¸t tÝn hiÖu cña nã trong khe Ên ®Þnh
cho nã trong tÊt c¶ çc khung TDMA . V× vËy, çc tÝn hiÖu ph¸t ®i tõ mçi tr¹m mÆt ®Êt
n»m trong mçi côm cã chu kú ®óng b»ng chu kú ph¸t khung TDMA. Çc côm trong mét
khung TDMA ®−îc Ên ®Þnh sao cho kh«ng chång lÊn lªn nhau, nh− chØ ra trªn h×nh 5.3
M¹ng TDMA bao gåm çc tr¹m l−u l−îng vµ Ýt nhÊt lµ mét tr¹m chuÈn. Çc côm ph¸t
®i tõ tr¹m l−u l−îng gäi lµ côm l−u l−îng. Sè liÖu l−u l−îng ®−îc ph¸t bëi côm l−u l−îng.
Tr¹m chuÈn ph¸t mét côm ®Æc biÖt theo chu kú gäi lµ “côm chuÈn”. Côm chuÈn cung cÊp
chuÈn ®Þnh thêi cho çc khung TDMA cã chu kú b»ng mét khung TDMA. Tr¹m l−u
l−îng ph¸t côm l−u l−îng vµ ®iÒu khiÓn ®Þnh thêi ph¸t côm lu«n lu«n theo côm chuÈn,
nh− chØ ra trªn h×nh 5.4
Mçi tr¹m l−u l−îng ph¸t çc côm l−u l−îng trong khe thêi gian ®−îc Ên ®Þnh ë vÖ tinh,
®Þnh thêi ph¸t côm ®−îc ®iÒu khiÓn bëi côm chuÈn, côm chuÈn ®−îc sö dông nh− lµ
chuÈn ®Þnh thêi.
ë vÖ tinh, côm chuÈn vµ çc côm l−u l−îng ®−îc s¾p ®Æt theo thø tù cè ®Þnh ®Ó kh«ng
chång lªn nhau trong mçi khung TDMA. Mçi tr¹m l−u l−îng thu çc côm nµy vµ lÊy ra
côm l−u l−îng chøa çc tÝn hiÖu cã ®Þa chØ ®Õn tr¹m l−u l−îng ®ã’
Khung TDMA
D A B C D A
t
cïng tÇn sè F
côm Khung Khung
TDMA TDMA
Khung TDMA vµ “côm”
Khung TDMA
A B ... N A
t
Côm l−u l−îng A B C C D E F
M¹ng TDMA Çc tr¹m l−u l−îng Tr¹m chuÈn phÝa thu
Trong TDMA sö dông tÝn hiÖu sè v× çc tÝn hiÖu sè dÔ biÕn ®æi thµnh chuçi çc
côm vµ dÔ dµng ®iÒu khiÓn ®Þnh thêi ph¸t vµ thu. V× vËy, çc tÝn hiÖu t−¬ng tù nh− tÝn
hiÖu tho¹i tr−íc hÕt ®−îc biÕn ®æi thµnh tÝn hiÖu sè b»ng m· ho¸ PCM. Sau ®ã tÝn hiÖu
tho¹i PCM vµ çc tÝn hiÖu sè gèc nh− sè liÖu ®−îc ghÐp kªnh ph©n chia theo thêi gian
(TDM). TÝn hiÖu sè ®· ghÐp ®−îc biÕn ®æi thµnh d¹ng côm. Sau ®ã ®−a vµo ®iÒu chÕ siªu
cao tÇn víi kü thuËt ®iÒu chÕ th−êng ®−îc sö dông lµ biÕn ®æi pha (kho¸ dÞch pha: PSK).
Tãm l¹i ph−¬ng ph¸p truyÒn dÉn tÝn hiÖu trong TDMA lµ : ®iÒu xung m· - ghÐp kªnh
ph©n chia theo thêi gian - kho¸ dÞch pha - ®a truy nhËp ph©n chia theo thêi gian (PCM -
TDM - PSK - TDMA).
V× trong PCM tÇn sè lÊy mÉu lµ 8 kHz nªn ®é dµi khung cña tÝn hiÖu PCM lµ
125μs. Trong TDMA, ®é dµi khung TDMA b»ng béi sè cña ®é dµi khung TDMA hay
125μs, phï hîp víi tÝn hiÖu PCM:
Khung TDMA = 125μs × m (m lµ sè nguyªn)
5.1.2. ¦u ®iÓm cña TDMA
Th«ng tin vÖ tinh víi kü thuËt TDMA cã çc −u ®iÓm so víi FDMA nh− sau:
1/ Sö dông hiÖu qu¶ c«ng suÊt vÖ tinh
Trong FDMA khi nhiÒu sãng mang ®ång thêi ®−îc khuÕch ®¹i chung b»ng mét
HPA th× sÏ g©y ra nhiÔu ®iÒu chÕ. §Ó gi¶m nhá nhÊt nhiÔu xuyªn ®iÒu chÕ ta ph¶i lïi
c«ng suÊt ra mét “®é lïi” kh¸ lín tõ 6 dB ®Õn 10 dB so víi c«ng suÊt ra cùc ®¹i. V× vËy
c«ng suÊt HPA kh«ng ®−îc tËn dông hÕt.
Cßn trong TDMA sè sãng mang trong mét bé ph¸t ®¸p lu«n lu«n b»ng mét v× vËy
cã thÓ cho HPA lµm viÖc víi c«ng suÊt ra cùc ®¹i mµ kh«ng cã nhiÔu xuyªn ®iÒu chÕ.
2/ TÝnh linh ho¹t trong khai th¸c khi thay ®æi nhu cÇu l−u l−îng. Trong FDMA khi
thay ®æi kªnh ®ßi hái ph¶i thay ®æi phÇn cøng cña thiÕt bÞ. Trong TDMA, ®é dµi vµ vÞ trÝ
çc côm ®−îc x¸c ®Þnh theo quan hÖ vÒ yªu cÇu l−u l−îng cña mçi tr¹m mÆt ®Êt. Khi thay
®æi Ên ®Þnh kªnh trong TDMA cÇn thay ®æi ®é dµivµ vÞ trÝ çc côm. Trong tr−êng hîp
nµy, kh«ng cÇn ph¶i thay thÕ hoÆc söa ®æi çc thiÕt bÞ th«ng tin cña tr¹m mÆt ®Êt mµ chØ
cÇn ®iÒu khiÓn b»ng phÇn mÒm.
3/ Mét −u ®iÓm kh¸c cña TDMA lµ cã thÓ t¨ng dung l−îng truyÒn dÉn lín b»ng
çch chän kü thuËt néi suy tiÕng nãi sè (DSI). DSI lµ kü thuËt mµ çc kªnh vÖ tinh ®−îc
Ên ®Þnh cho ng−êi sö dông chØ khi cã tÝn hiÖu tho¹i truyÒn dÉn, thay vµo çc kªnh vÖ tinh
cè ®Þnh Ên ®Þnh cho tõng ç nh©n riªng biÖt. DSI cã thÓ cung cÊp kªnh trªn mÆt ®Êt gÊp
hai lÇn so víi sè kªnh vÖ tinh cã. §èi víi çc tÝn hiÖu tho¹i ®· ®−îc sè ho¸, ta cã thÓ dÔ
dµng thùc hiÖn néi suy tiÕng nãi. v× thÕ dÔ dµng ¸p dông DSI trong TDMA. Sù kÕt hîp
TDMA vµ DSI cho phÐp t¨ng dung l−îng truyÒn dÉn lªn ba hoÆc bèn lÇn so víi dung
l−îng truyÒn dÉn FDMA
4/ DÔ dµng thùc hiÖn ®Êu nèi víi çc m¹ng mÆt ®Êt, Cã kh¶ n¨ng t−¬ng thÝch tuyÖt
vêi víi çc m¹ng th«ng tin sè vµ dÔ dµng ®Êu n«i víi m¹ng th«ng tin mÆt ®Êt mµ hÖ thèng
sè ®ang ngµy cµng ph¸t triÓn
5.1.3: Nguyªn lý ®ång bé côm:
Trong TDMA çc côm ®−îc ph¸t ®i tõ çc tr¹m l−u lù¬ng ph¶i ®−îc ®iÒu khiÓn
sao cho chóng ®−îc s¾p xÕp ®óng vµo khe thêi gian ®· ®−îc Ên ®Þnh ë vÖ tinh. ViÖc ®iÒu
khiÓn ®Þnh thêi nµy ®−îc gäi lµ ®ång bé côm.
Nh− ta ®· biÕt kho¶ng çch gi÷a vÖ tinh vµ tr¹m mÆt ®Êt lu«n lu«n thay ®æi. v×
vËy thêi gian cÇn thiÕt truyÒn mét côm l−u l−îng tõ tr¹m mÆt ®Êt ®Õn vÖ tinh thay ®æi
liªn tôc. Ngoµi ra tr¹m chuÈn vµ çc tr¹m l−u l−îng cã çc ®ång hå riªng víi çc tÇn
sè kh¸c nhau. v× vËy ®Þnh thêi ph¸t côm gi÷a çc tr¹m lµ kh¸c nhau, nÕu kh«ng cã
®ång bé côm th× çc côm ®−îc ph¸t ®i sÏ lÖch khái thêi gian ®−îc Ên ®Þnh ë vÖ tinh,
çc côm sÏ chång lÊn lªn nhau ë vÖ tinh, th«ng tin sÏ bÞ mÊt.
VÞ trÝ cña khe thêi gian Ên ®Þnh cho mét côm ph¸t ®i tõ mét tr¹m l−u l−îng ®−îc
x¸c ®Þnh b»ng vÞ trÝ t−¬ng ®èi cña côm ®ã so víi côm chuÈn. §Þnh thêi ph¸t côm cÇn ph¶i
®−îc ®iÒu khiÓn theo chu kú lÊy côm chuÈn lµm chuÈn ®Þnh thêi.
Cã ba ph−¬ng ph¸p ®ång bé côm ®Ó ®iÒu khiÓn vÞ trÝ t−¬ng ®èi cña çc côm l−u
l−îng so víi côm chuÈn: ®ång bé vßng kÝn trùc tiÕp, ®ång bé vßng kÝn håi tiÕp vµ ®ång
bé vßng më
1/ §ång bé vßng kÝn trùc tiÕp
§ång bé vßng kÝn trùc tiÕp ¸p dông cho ho¹t ®éng víi vïng phñ sãng toµn cÇu ë
®ã mçi tr¹m l−u l−îng cã thÓ lu«n lu«n thu ®−îc çc côm xuÊt ph¸t tõ tr¹m qua vÖ tinh.
Tr¹m l−u l−îng thu c¶ côm chuÈn vµ côm l−u l−îng cña chÝnh nã. Kho¶ng thêi gian gi÷a
hai côm nµy ®−îc ®o theo chu kú t¹i tr¹m l−u l−îng.®Ó ph¸t hiÖn lçi trong kho¶ng thêi
gian b»ng viÖc so s¸nh chóng víi gi¸ trÞ danh ®Þnh ®· cho. §Þnh thêi ph¸t côm ®−îc ®−a
ra hoÆcbÞ trÔ ®Ó bï cho lçi ph¸t hiÖn. B»ng çch nµy côm l−u l−îng cã thÓ ®−îc gi÷ ë vÞ
trÝ chÝnh x¸c trong çc khung TDMA.
2/ §ång bé vßng kÝn håi tiÕp ®−îc ¸p dông cho ho¹t ®éng cña bóp sãng “dÊu in”, á
®©y mçi tr¹m l−u l−îng kh«ng thÓ thu ®−îc côm khëi ®Çu tõ tr¹m ph¸t ®i qua vÖ tinh.
Tr¹m l−u l−îng kh«ng thÓ ®o kho¶ng thêi gian gi÷a côm chuÈn vµ côm ph¸t ®i tõ tr¹m ®ã
v× tr¹m chuÈn ®Æt trong vïng ®èi diÖn, n»m trong vïng phñ sãng cña bóp “dÊu in” kh¸c.
Tr¹m chuÈn göi trë l¹i çc kÕt qu¶ ®o tíi tr¹m l−u l−îng. Tr¹m l−u l−îng ph¸t ®iÒu khiÓn
®Þnh thêi ph¸t côm ®Ó bï lçi so víi vÞ trÝ danh ®Þnh. ViÖc bï trõ dùa trªn kÕt qu¶ ®o ®−îc
ë tr¹m chuÈn göi tr¶ l¹i cho tr¹m l−u l−îng. Ph−¬ng ph¸p ®ång bé nµy còng cã thÓ ¸p
dông cho ho¹t®éng ®èi víi bóp sãng toµn cÇu.
3/ §ång bé vßng më: ®Þnh thêi ph¸t côm ®−îc x¸c ®Þnh b»ng çch bæ sung mét
l−îng trÔ phï hîp vµo ®Þnh thêi thu côm chuÈn. L−îng trÔ nµy nhËn ®−îc nhê viÖc tÝnh
to¸n dùa trªn viÖc ®o kho¶ng çch gi÷a mçi tr¹m mÆt ®Êt vµ vÖ tinh. Mçi tr¹m l−u l−îng
thu côm chuÈn vµ ph¸t côm cña nã sau mét ®é trÔ −íc l−îng tÝnh tõ ®Þnh thêi thu côm
chuÈn. §ßng bé vßng më cã thÓ ¸p dông cho c¶ bóp “dÊu in” vµ bóp sãng toµn cÇu vµ
®¬n gi¶n h¬n so víi çc ph−¬ng ph¸p ®ång bé côm kh¸c. Tuy hiªn lçi vÞ trÝ gi÷a çc côm
trong ®ång bé vßng më cã thÓ lín h¬n.
côm l−u côm chuÈn

côm l−u l−îng côm chuÈn
tr¹m l−u tr¹m tr¹m chuÈn

tr¹m l−u tr¹m chuÈn
l−îng chuÈn l−îng
§ång bé vßng kÝn trùc tiÕp §ång bé vßng kÝn håi tiÕp
tr¹m l−u tr¹m chuÈn

l−îng
§ång bé vßng më
3.3. Khung TDMA vµ çc khu«n d¹ng côm

3.3.1: Khu«n d¹ng khung vµ khung TDMA chung trong mét nhãm
CÊu tróc cña khu«n d¹ng cña khung TDMA sö dông trong hÖ thèng Intelsat
Côm Côm Côm Côm Côm Côm
chuÇn chuÇn l−u l−îng 1 l−u l−îng n chuÇn chuÇn
1: RB1 2: RB2 TB1 •• • • TBn 1: RB1 2: RB2
2 ms
D¹ng khung TDMA sö dông trong hÖ thèng Intelsat
§é dµi khung lµ 2 ms. Mét khung TDMA chøa 2 côm chuÈn (RB1 vµ RB 2) vµ
mét sè côm l−u l−îng. RB1 hoÆc RB 2 ho¹t ®éng nh− côm chuÈn s¬ cÊp, côm chuÈn cßn
l¹i lµ côm chuÈn thø cÊp. Sè liÖu ®iÒu khiÓn ph¸t ®i bëi côm chuÈn ®Ó ®ång bé côm vµ
®iÒu khiÓn hÖ thèng ®−îc thùc hiÖn bëi ®a khung.
Mét ®a khung gåm 16 khung TDMA liªn tiÕp cã ®é dµi b»ng 32 ms. Çc tõ duy
nhÊt riªng biÖt gäi lµ dÊu ®a khung ®−îc sö dông cho çc côm trong khung 0, lµ khung
®Çu tiªn cña ®a khung. Çc dÊu ®a khung nµy ®−îc sö dông ®Ó nhËn biÕt khung 0 vµ chØ
thÞ khëi ®Çu cña ®a khung.
®a khung (32
RB1
RB1
côm l−u l−îng
... ... ...

khung 0 khung 1 khung 15
sö dông çc tõ duy

nhÊt riªng biÖt gäi lµ
Khu«n d¹ng cña ®a khung (16 khung)
dÊu ®a khung
Mét nhãm bé ph¸t ®¸p ®−îc ®ång bé víi mét nhãm kh¸c ®Ó nh¶y bé ph¸t ®¸p.
Nhãm nµy ®−îc gäi lµ mét nhãm çc bé ph¸t ®¸p ®ång bé. H×nh 5.19 chØ ra quan hÖ ®Þnh
thêi gi÷a mét khung TDMA chung trong nhãm vµ çc côm chuÈn cña mçi bé ph¸t ®¸p
®ång bé trong nhãm ®ã.
WH → EH
WH → EH
WZ → EZ
WZ → EZ
nhãm çc bé ph¸t

®¸p ®−îc ®ång bé
®Çu Nh¶y b−íc ph¸t ®¸p, chØ ra quan hÖ ®Þnh thêi gi÷a mét khung TDMA chung
cuèi trong nhãm vµ çc côm chuÈn cña mçi bé ph¸t ®¸p ®ång bé trong nhãm ®ã.
Khung TDMA ®−îc x¸c ®Þnh duy nhÊt cho çc bé ph¸t ®¸p trong nhãm b»ng
çch t¹o ra khëi ®Çu chÝnh x¸c tÊt c¶ çc khung gièng nh− mét khung kh¸c. Mét bé ph¸t
®¸p ®−îc chon lµm bé ph¸t ®¸p chuÈn ®Þnh thêi. RB 1 cña bé ph¸t ®¸p nµy x¸c ®Þnh khëi
®Çu khung TDMA. TRT lµ “bé ph¸t ®¸p chuÈn ®Þnh thêi” vµ SOF lµ “khëi ®Çu cña khung
TDMA” cho tÊt c¶ çc bé ph¸t ®¸p trong nhãm. ViÖc x¸c ®Þnh vÞ trÝ côm trong nhãm dùa
vµo SOF. TÊt c¶ çc bé ph¸t ®¸p trong nhãm cã thÓ thiÕt lËp ®Þnh thêi chung b»ng çch
x¸c ®Þnh khëi ®Çu cña khung TDMA cho tÊt c¶ çc bé ph¸t ®¸p.
BiÓu ®å thêi gian côm quy ®Þnh kho¶ng thêi gian gi÷a RB1vµ SOF, vµ kho¶ng thêi
gian gi÷a RB2 vµ SOF cho mçi bé ph¸t ®¸p. Mét trong hai tr¹m chuÈn ph¸t RB1 vµ ttr¹m
chuÈn kia ph¸t RB2 t¹i ®Þnh thêi danh ®Þnh cho tÊt c¶ çc bé ph¸t ®¸p trong nhãm.
Çc côm chuÈn nµy b¶o ®¶m çc tr¹m l−u l−îng víi mét chuÈn ®Þnh thêi ®Ó thùc
hiÖn ®ång bé côm. RB1 ph¶i ®øng tr−íc RB2 trong mçi khung nh−ng RB2 kh«ng ph¶i
lu«n lu«n ®Æt ngay sau RB1. Mét hoÆc nhiÒu côm l−u l−îng cã thÓ ®−îc xen vµo gi÷a
RB1 vµ RB2. Còng cã tr−êng hîp trong çc bé ph¸t ®¸p lo¹i trõ TRT, cã mét hoÆc nhiÒu
côm l−u l−îng ®−îc ®Æt gi÷a SOF vµ RB1. Trong hÖ thèng TDMA Intelsat, ®ång bé
khung ®−îc thiÕt lËp b»ng viÖc x¸c ®Þnh mét khung TDMA chung cho mét nhãm çc bé
ph¸t ®¸p ®ång bé. H¬n n÷a, trong cïng mét nhãm, ®ång bé ®a khung còng ®−îc thiÕt lËp
sao cho çc dÊu ®a khung ph¶i xuÊt hiÖn trong cïng mét khung TDMA ë tÊt c¶ çc bé
ph¸t ®¸p. B»ng çch thiÕt lËp ®ång bé khung vµ ®a khung theo ph−¬ng ph¸p nµy, nh¶y
b−íc ph¸t ®¸p cã thÓ ®−îc thùc hiÖn. NghÜa lµ çc tr¹m l−u l−îng vµ tr¹m chuÈn cã thÓ
ph¸t çc côm kÕ tiÕp nhau tíi mét sè bé ph¸t ®¸p sö dông mét ®Çu cuèi TDMA vµ còng
theo çch t−¬ng tù cã thÓ thu çc côm tõ mét sè bé ph¸t ®¸p
Më ®Çu Sè liÖu l−u l−îng
Sè liÖu Sè côm con cùc ®¹i : 8

l−u l−îng DSI DSI DSI DSI
Çc kªnh vÖ tinh Sè kªnh vÖ tinh:

Côm con 0 1 2 .... n Cùc tiÓu: 1 kªnh
Cùc ®¹i : 128 kªnh DNI
127 kªnh DSI
Mét kªnh Çc mÉu PCM
vÖ tinh 1 2 3 .... 16 128 bit/kªnh (16 mÉu PCM)
Mét mÉu 1 2 3 4 5 6 7 8
PCM 8 bit/mÉu
DNI: tÝn hiÖu sè kh«ng cã néi suy
Bit cã träng Bit cã träng
DSI: tÝn hiÖu sè cã néi suy
sè lín nhÊt sè nhá nhÊt
CÊu tróc ph©n cÊp cña côm l−u l−îng
1.3.3 §a truy nhËp ph©n chia theo m∙ (CDMA):

♦ Çc tr¹m mÆt ®Êt sö dông cïng mét tÇn sè sãng mang vµ cïng chung mét bé
ph¸t ®¸p nh−ng dùa trªn ph©n chia theo m·.
Code Division C
Multiple Access B
A
♦ ¦u ®iÓm: f0
f
- ChÞu ®−îc t¹p nhiÔu vµ mÐo.
- ChÞu ®−îc sù thay ®æi çc th«ng sè kh¸c nhau cña ®−êng truyÒn.
- Dung l−îng cao.
- B¶o mËt cao.
- §é réng b¨ng tÇn truyÒn dÉn yªu cÇu cao
- HiÖu qu¶ sö dông b¨ng tÇn kÐm.
CDMA lµ kü thuËt ®a truy nhËp míi vµ chÊt l−îng tèt nhÊt hiÖn nay!
Sãng mang an(t).mn(t)
m1(t) Kªnh a1(t).m1(t) tíi gi¶i

§iÒu chÕ truyÒn ®iÒu chÕ
B¶n tin M· a1(t) a2(t).m2(t) M· a1(t)
HÖ thèng DS/CDMA
Ch−¬ng 4:
VÖ tinh th«ng tin (4 tiÕt)
Trong hÖ thèng th«ng tin vÖ tinh, vÖ tinh ®ãng vai trß lµ mét tr¹m chuyÓn tiÕp,
lµm chøc n¨ng cña mét tr¹m lÆp (repeater). Thu tÝn hiÖu tõ çc tr¹m mÆt ®Êt, khuÕch
®¹i, biÕn ®æi sang mét tÇn sè kh¸c vµ khuÕch ®¹i lªn mét c«ng suÊt yªu cÇu råi ph¸t
trë l¹i mÆt ®Êt. Lµ mét tr¹m ë rÊt xa qu¶ ®Êt vµ bay xung quanh qu¶ ®Êt, ®−îc ®iÒu
khiÓn tõ xa nªn cã cÊu t¹o phøc t¹p. Ngoµi ph©n hÖ th«ng tin (Payload) cßn ph¶i cã
nh÷ng ph©n hÖ phô trî kh¸c ®Ó ®o l−êng, ®iÒu khiÓn, gi¸m s¸t v.v... tõ xa.
4.1. NhiÖm vô vμ çc ®Æc tÝnh cña ph©n hÖ th«ng tin trªn vÖ tinh.
a. NhiÖm vô: Ph©n hÖ th«ng tin ®ãng vai trß nh− mét tr¹m chuyÓn tiÕp gi÷a çc
tr¹m mÆt ®Êt víi nhau. Víi hÇu hÕt çc vÖ tinh th«ng tin th−¬ng m¹i th× ph©n hÖ
th«ng tin gåm hai phÇn lµ lµ lÆp vµ ph©n hÖ anten vÖ tinh.
b. Chøc n¨ng:
- Thu çc sãng mang ®−îc ph¸t tõ çc tr¹m m¨t ®Êt trong m¹ng víi b¨ng
tÇn vµ ph©n cùc x¸c ®Þnh. Çc tr¹m mÆt ®Êt nµy ®−îc ®Æt trong vïng phñ
sãng cña anten vÖ tinh.
- H¹n chÕ tèi ®a nhiÔu cã h¹i tõ çc hÖ thèng v« tuyÕn kh¸c.
- KhuÕch ®¹i çc sãng mang thu ®−îc trong khi h¹n chÕ tèi ®a t¹p ©m vµ mÐo.
- BiÕn ®æi tÇn sè çc sãng mang nhËn ®−îc trªn ®−êng lªn sang tÇn sè sãng
sãng mang trªn ®−êng xuèng.
- Cung cÊp c«ng suÊt ®ñ lín trong b¨ng tÇn x¸c ®Þnh t¹i ®Çu vµo anten ph¸t
vÖ tinh.
- Bøc x¹ sãng mang trong b¨ng tÇn vµ ph©n cùc x¸c ®Þnh tíi çc vïng ®−îc x¸c
®Þnh trªn bÒ mÆt tr¸i ®Êt.
Tuy nhiªn, víi vÖ tinh t¸i t¹o th× bé lÆp cßn cã chøc n¨ng gi¶i ®iÒu chÕ, kh«i
phôc xung vµ ®iÒu chÕ.
B¨ng tÇn ph©n bæ cho tr¹m lÆp cña vÖ tinh cã thÓ tõ vµi tr¨m MHz lªn ®Õn
vµi GHz. §Ó thuËn lîi cho viÖc khuyÕch ®¹i tÝn hiÖu, b¨ng tÇn nµy th−êng ®−îc
chia thµnh çc b¨ng tÇn con víi çc d·y khuyÕch ®¹i riªng biÖt cho tõng b¨ng con.
c. Th«ng sè kü thuËt cña ph©n hÖ th«ng tin :
Ph©n hÖ th«ng tin ®−îc ®Æc tr−ng bëi çc th«ng sè kü thuËt trong tõng b¨ng tÇn
sau:
- B¨ng tÇn c«ng t¸c
- Sè l−îng bé ph¸t ®¸p
- §é réng b¨ng th«ng cña mét bé ph¸t ®¸p.
- Ph©n cùc tÝn hiÖu ®−êng lªn, ®−êng xuèng.
- C«ng suÊt ph¸t x¹ t−¬ng ®−¬ng ®¼ng h−íng EIRP hoÆc lµ mËt ®é th«ng
l−îng c«ng suÊt t¹o ra t¹i biªn cña vïng dÞch vô.
- MËt ®é th«ng l−îng c«ng suÊt b¶o hoµ t¹i anten thu cña vÖ tinh SFD.
- HÖ sè phÈm chÊt G/T cña m¸y thu vÖ tinh t¹i biªn cña vïng dÞch vô hoÆc
gi¸ trÞ cùc ®¹i.
- Vïng phñ sãng.
- C«ng suÊt ®Çu ra cña bé khuÕch ®¹i c«ng suÊt.
- CÊu h×nh dù phßng cña m¸y thu vµ bé khuÕch ®¹i c«ng suÊt cao
4.2. CÊu tróc cña tuyÕn th«ng tin trªn vÖ tinh th«ng tin.
4.2.1. Bé ph¸t ®¸p
§Ó ®¬n gi¶n ta chØ xÐt cÊu h×nh cña tuyÕn th«ng tin (tr¹m lÆp) chØ cã mét beam
(chïm, h−íng) ph¸t vµ thu.
KhuÕch ®¹i kªnh
Ph©n GhÐp
kªnh KhuÕch ®¹i kªnh kªnh Anten
Anten M¸y thu ®Çu ®Çu
vµo ra
KhuÕch ®¹i kªnh
a. M¸y thu:
BiÕn ®æi xuèng
K. ®¹i Bé läc Bé läc KhuÕch
Trén
LNA gi¶i gi¶i ®¹i
• Chøc n¨ng m¸y thu: KhuÕch ®¹i tÝn hiÖu VT§ nhËn ®−îc tõ çc tr¹m mÆt ®Êt
ph¸t sau khi tÝn hiÖu nµy bÞ suy hao lín trong kh«ng gian tù do. Bé thu bao gåm
bé khuyÕch ®¹i t¹p ©m thÊp LNA t¹i tÇn sè lªn, bé ®æi tÇn xuèng nÕu nh− tÇn sè
®−îc ®æi hai lÇn vµ bé khuyÕch ®¹i. Bé thu lµ m¸y thu b¨ng réng cã ®é réng
b¨ng th«ng 500 (b¨ng C) ®Õn 1GHz (b¨ng Ku) tuú thuéc vµo b¨ng tÇn sö dông
vµ lo¹i LNA.
• Bé LNA (Low Noise Amplituder):
Bé nµy quyÕt ®Þnh chñ yÕu hÖ sè phÈm chÊt G/T cña bé ph¸t ®¸p. Bé khuyªvhs
®¹i nµy cã hÖ sè t¹p ©m thÊp ®ång thêi ph¶i cã hÖ sè K§ cao ®Ó h¹n chÕ t¹p ©m
ph©n bè cña çc tÇng sau ®ã. Çc th«ng sè ®Æc tr−ng cho bé LNA lµ:
- B¨ng tÇn ho¹t ®éng: C(6 GHz), X(8 GHz), Ku(14 GHz), Ka (30 GHz)
- HÖ sè K§: (50 ÷ 60) ± 0.5 dB
- HÖ sè t¹p ©m: 1,6 (6 GHz), 1,9 (14 GHz), 2,2 (30 GHz)
§Ó ®¶m b¶o hÖ sè t¹p ©m cña bé khuÕch ®¹i thÊp th× cÇn cã nhiÖt ®é bªn ngoµi
bé LNA thÊp, nªn ng−êi ta ®Æt nã trong Heli láng gÇn ®é 0 tuyÖn ®èi.
• Bé ®æi tÇn xuèng: bao gåm mét bé trén (Mixer), mét bé dao ®éng néi vµ çc bé
läc th«ng d¶i. TÇn sè cña bé dao ®éng néi tuú thuéc vµo b¨ng tÇn c«ng t¸c còng
nh− bé ph¸t ®¸p thùc hiÖn ®æi tÇn mét lÇn hay hai lÇn.
• KhuÕch ®¹i trong m¸y thu: Bé K§ tÝn hiÖu sau khi ®· ®æi tÇn nh»m cung cÊp
c«ng suÊt tÝn hiÖu ®ñ lín cho çc tÇng sau. Bé K§ nµy ®−îc thiÕt kÕ sao cho hÖ
sè K§ cã thÓ ®iÒu khiÓn ®−îc tõ xa b»ng lÖnh telecommand. Do ho¹t ®éng trªn
b¨ng tÇn réng vµ K§ mét çch ®ång thêi nhiÒu sãng mang nªn ®Æc tÝnh truyÒn
®¹t cña bé K§ nµy ®ßi hái rÊt cao. H¬n n÷a c«ng suÊt cña hµi bËc ba ph¶i nhá
h¬n c«ng suÊt cña sãng mang Ýt nhÊt lµ 40 dB ®Çu ra bé K§.
Trong thùc tÕ, m¸y thu ®−îc chÕ t¹o theo modul ph¶i b¶o ®¶m ®−îc hÖ sè t¨ng
Ých yªu cÇu vµ kh«ng ®æi trªn toµn bé b¨ng th«ng ho¹t ®éng (®iÓn h×nh 500
MHz). Gi¸ trÞ ®iÓn h×nh vÒ ®é gîn sãng cña ®Æc tuyÕn truyÒn ®¹t n»m trong
ph¹m vi ±0,5 dB trªn toµn bé b¨ng th«ng c«ng t¸c. §Ó ®¹t ®−îc ®é gîn sãng
nhá, sö dông çc bé Isolator (ph©n ly) nh»m suy hao sãng ph¶n x¹. §Ó t¨ng ®é
tin cËy cña hÖ thèng, m¸y thu cã thÓ ®−îc dÊu nèi theo cÊu h×nh dù phßng 1:1
M¸y thu
(dù phßng)
RF vµo RF ra
M¸y thu
(dù phßng)
H×nh : CÊu h×nh dù phßng 1:1
a. Bé ph©n kªnh ®Çu vµo.

M¸y thu lµ thiÕt bÞ b¨ng réng, trong khi ®ã ®Ó khuÕch ®¹i tÝn hiÖu tíi c«ng suÊt
®ñ lín cho ®−êng xuèng ph¶i sö dông çc bé khuÕch ®¹i c«ng suÊt cao. Do vËy, ®Ó
gi¶m hµi xuyªn ®iÒu chÕ b¨ng th«ng cña bé ph¸t ®¸p ph¶i chia b¨ng tÇn thµnh çc
b¨ng con.
• NhiÖm vô: Ph©n b¨ng tÇn cña m¸y thu thµnh çc b¨ng con (36, 54 hoÆc 72MHz...).
• Yªu cÇu: T¹i tÇn sè trung t©m ®Æc tuyÕn céng h−ëng cña bé läc kh«ng ®−îc thay
®æi trong suèt qu¸ tr×nh vÖ tinh ho¹t ®éng. Do vËy, çc hèc céng h−ëng ph¶i lµm
b»ng vËt liÖu chÞu nhiÖt, cã hÖ sè d·n në nhá, ®é dÉn tèt.
Bé läc gi¶i Kªnh 1
K1 K2 K3 K4 K5 K6
f
• CÊu h×nh: bao gåm çc bé Circulator (xoay vßng) vµ çc bé läc b¨ng d¶i, chÝnh
çc bé läc b¨ng d¶i nµy quy ®Þnh b¨ng th«ng cña bé ph¸t ®¸p. Trong h×nh d−íi ,
çc kªnh ®−îc tæ chøc thµnh hai nhãm ch½n vµ lÎ. Sö dông mét bé lai ghÐp
(Hybrid) ®Ó chia thµnh hai phÇn dïng chung c«ng suÊt ®Çu ra m¸y thu. Suy hao
tÝn hiÖu trong bé ph©n kªnh ®Çu ra phô thuéc vµo sè lÇn tÝn hiÖu ®i qua bé
Circulator vµ sè lÇn ph¶n c¹ t¹i bé läc th«ng d¶i. Do vËy, suy hao tÝn hiÖu ®èi
víi çc kªnh kh¸c nhau lµ kh¸c nhau vµ ®¹t gi¸ trÞ cùc ®¹i t¹i kªnh xa ®Çu vµo
cña bé IMUX nhÊt. B»ng çch ph©n chia bé IMUX thµnh nhiÒu phÇn, trong ®ã
mçi phÇn hç trî mét sè kªnh cã thÓ lµm gi¶m chªnh lÖch suy hao gi÷a çc kªnh
b. Bé khuÕch ®¹i kªnh.
§©y lµ thuÕt bÞ quan träng nhÊt cña hÖ thèng ph¸t ®¸p, bao gåm çc bé khuÕch
®¹i c«ng suÊt cao (HPA).
• NhiÖm vô: Thùc hiÖn cung cÊp c«ng suÊt theo yªu cÇu cho ®−êng xuèng vµ do
®ã x¸c ®Þnh EIRP cña mçi kªnh.
• Yªu cÇu: KhuÕch ®¹i ph¶i b¶o ®¶m tÝnh chÊt tuyÕn tÝnh ®Ó h¹n chÕ t¹p ©m xuyªn
®iÒu chÕ ph©n bè t¹i ®Çu vµo çc tr¹m mÆt ®Êt thuÇ«Ng× ra cÇn cã cÊu h×nh dù
phßng v× nã dÔ bÞ háng.
• Gi¶i ph¸p:
- Sö dông çc bé tiÒm K§ tr−íc bé HPA, do tÝn hiÖu ®Çu vµo m¸y thu sau khi
K§ bÞ suy hao trong bé IMUX kh«ng ®ñ lín ®Ó ®iÒu khiÓn bé HPA.
- M¾c çc bé suy hoa nèi tiÕp víi bé K§ víi hÖ sè suy hao ®−îc ®iÒu chØnh tõ
0 ®Õn vµi dB vµ b−íc nh¶y vµi phÇn m−êi dB b»ng lÖnh tõ TT&C mÆt ®Êt
- Sö dông çc bé c©n b»ng (ho¹t ®éng ë chÕ ®é b¶o hoµ) ®Ó bï ®Æc tuyÕn biªn
®é tÇn sè vµ pha tÇn sè cña bé HPA. (Nguyªn lý lµm viÖc cña bé c©n b»ng
thùc chÊt lµ lµm mÐo tr−íc tÝn hiÖu sao cho ®Æc tuyÕn biªn ®é tÇn sè, pha tÇn
sè ng−îc víi ®Æc tuyÕn trªn cña bé HPA.
• Th«ng sè kü thuËt : Cã hai lo¹i HPA th−êng ®−îc sö dông trªn vÖ tinh lµ b« K§
®Ìn sãng ch¹y (TWTA) vµ bé K§ b¸n dÉn (SSPA) cã sau:
Th«ng sè kü thuËt TWTA SSPA
B¨ng tÇn ho¹t ®éng C, Ku, Ka C, Ku
C«ng suÊt b¶o hoµ t¹i ®Çu ra 20÷200W 20÷40W
HÖ sè K§ ®iÓm b¶o hoµ ~55dB 70÷90W
Tû sè c«ng suÊt trªn t¹p ©m xuyªn ®iÒu chÕ t¹i chÕ 10÷12 dB 10÷18 dB
®é b¶o hoµ trong tr−êng hîp hai sãng mang cã
cïngbiªn ®é (C/N)IM
HÖ sè chuyÓn ®æi AM/PM 4,50/dB 20/dB
HiÖu suÊt tæng 50÷60% 30÷45%
Khèi l−îng bao gåm c¶ bé nguån 1,5÷2,2Kg 0,8÷1,5Kg
X¸c suÊt háng trong 109 giê <150 FIT <150 FIT
c. Bé ghÐp kªnh ®Çu ra.
• NhiÖm vô: KÕt hîp tÊt c¶ çc kªnh sau khi ®· ®−îc khuÕch ®¹i ®Ó ®−a ra anten.
• Yªu cÇu: Kh«ng ®−îc lµm tæn hao c«ng suÊt cña çc bé khuÕch ®¹i c«ng suÊt ®Ó
kh«ng lµm gi¶m c«ng suÊt bøc x¹ cña anten.
• Gi¶i ph¸p: Çc bé läc ®Çu ra bé khuÕch ®¹i c«ng suÊt sÏ ®−îc ghÐp trùc tiÕp lªn
èng dÉn sãng chung trong ®o¸ èng dÉn sãng ®−îc ng¾n m¹ch t¹i ®Çu cuèi vµ
®Çu kia ®−îc nèi víi cæng tiÕp sãng cña anten.
Tõ çc HPA
Bé läc kªnh 8
Bé läc kªnh 6
Bé läc kªnh 4
Bé läc kªnh 2
§iÒu hëng
thÝch øng víi 1
bé läc b¨ng tÇn
Tíi cæng
tiÕp sãng èng dÉn sãng ng¾n m¹ch cuèi
cña anten
Bé läc kªnh 7
Bé läc kªnh 5
Bé läc kªnh 3
Bé läc kªnh 1
Ng¾n m¹ch
§iÒu hëng
thÝch øng víi 8
bé läc b¨ng tÇn
Tõ çc HPA
H×nh : Bé ghÐp kªnh ®Çu ra
d. Ph−¬ng ph¸p kÕt nèi m¸y thu/ ph¸t víi hÖ thèng anten.
• Trong thùc tÕ trªn mét vÖ tinh cã nhiÒu anten thùc hiÖn phñ sãng tíi çc vïng
miÒn kh¸c nhau trªn tr¸i ®Êt. ViÖc kÕt gi÷a ®Çu ra bé ghÐp kªnh víi çc anten
nµy ®−îc thùc hiÖn theo hai kü thuËt sau:
- KÕt nèi tÜnh: §· ®−îc kÕt nèi cè ®Þnh kh«ng thay ®æi ®−îc.
- KÕt nèi ®éng: Cã thÓ thay ®æi b»ng çc chuyÓn m¹ch vµ ®−îc ®iÒu khiÓn b»ng
çc lÖnh d−íi tr¹m ®iÒu khiÓn TT&C d−íi mÆt ®Êt.
S¬ ®å khèi çc bé phËn chÝnh cña ph©n hÖ th«ng tin trªn vÖ tinh Intelsat VI
Trªn vÖ tinh Intelsat VI cã 50 bé ph¸t ®¸p lµm viÖc ë b¨ng C vµ b¨ng Ku víi ®é
réng b¨ng tæng céng lµ 3,272 GHz. B¨ng C cã hai bé ph¸t ®¸p phñ sãng b¸n cÇu, bèn
bé ph¸t ®¸p phñ sãng vïng vµ hai bé phñ sãng ®Þa ph−¬ng (spot beam). B¨ng Ku gåm
hai bé ph¸t ®¸p phñ sãng ®Þa ph−¬ng. H×nh 2.20 chØ ra nh÷ng vïng phñ sãng ®iÓn h×nh
cña vÖ tinh Intelsat VI
• §èi víi vÖ tinh cã nhiÒu chïm tÝn hiÖu (beam) th× viÖc kÕt nèi mét m¸y thu tíi
®ång thêi mét vµi m¸y ph¸t ®−îc thùc hiÖn b»ng çc bé chuyÓn m¹ch.
+ Yªu cÇu: Thùc hiÖn chuyÓn m¹ch trong vµi tr¨m nano gi©y.
+ Gi¶i ph¸p: Sö dông çc bé chuyÓn m¹ch tÝch cùc nh− diode PIN hay çc
transistor hiÖu øng tr−êng FET mét cæng hoÆc hai cæng, chóng ®−îc m¾c theo
kiÓu ma trËn gäi lµ ma trËn chuyÓn m¹ch.
4.3. Anten th«ng tin cña vÖ tinh
Ph©n hÖ anten trªn vÖ tinh ®ãng mét vai trß quan träng trong chøc n¨ng
cña vÖ tinh.
• Çc chøc n¨ng chÝnh cña anten trªn vÖ tinh
- Lùa chän sãng v« tuyÕn ®−îc ph¸t ®i trong b¨ng tÇn ®· cho víi ph©n cùc ®·
cho tõ çc tr¹m mÆt ®Êt n»m trong vïng phñ sãng cña vÖ tinh.
- Ph¸t sãng v« tuyÕn ë b¨ng tÇn vµ ph©n cùc ®· cho lªn khu vùc ®· quy ®Þnh
trªn mÆt ®Êt.
• Yªu cÇu:
- Thu can nhiÔu cµng nhá cµng tèt.
- Ph¸t c«ng suÊt nhá nhÊt ra ngoµi vïng quy ®Þnh.
• Çc th«ng sè ®Æc tr−ng cho:
Anten trªn vÖ tinh ph¶i phñ sãng mét khu vùc gäi lµ vïng phôc vô víi møc
c«ng suÊt yªu cÇu nã ®−îc ®Æc tr−ng bëi çc ®−êng ®¼ng møc vÒ ®é t¨ng Ých cña
anten hoÆc lµ EIRPs (Equivalent Isotropic Radiated Power) ®¼ng møc vµ hÖ sè
phÈm chÊt thu GR/TS ®¼ng møc (th«ng th−êng trong vïng ®ã mËt ®é c«ng suÊt
kh«ng gi¶m qu¸ 3 dB so víi h−íng cùc ®¹i). Nh− vËy tÊt c¶ çc tr¹m mÆt ®Êt n»m
trong vïng phñ sãng ®Òu thu ®−îc møc c«ng suÊt yªu cÇu kh«ng nhá h¬n møc cùc
®¹i 3 dB. Tuú theo ®Æc ®iÓm th«ng tin, lo¹i dÞch vô... mµ vïng phñ sãng cã h×nh
d¹ng, khu vùc phñ sãng vµ do ®ã anten sÏ cã cÊu t¹o kh¸c nhau. Cã bèn lo¹i vïng
phñ sãng c¬ b¶n lªn mÆt ®Êt cña anten trªn vÖ tinh
- Phñ sãng toµn cÇu: lµ vïng phñ sãng réng lín nhÊt cña mét vÖ tinh lªn mÆt
®Êt. Víi vÖ tinh ®Þa tÜnh cã ®é cao bay 35.786 km, vïng phñ sãng cã ®−îc lín nhÊt
b»ng 42% bÒ mÆt qu¶ ®Êt, víi “gãc nh×n” tõ vÖ tinh lµ 17,4o.
H×nh 2.21: Phñ sãng toµn cÇu ®èi víi mét gãc ngÈng ®· cho vµ Phñ sãng b¸n cÇu
-Phñ sãng b¸n cÇu: lµ vïng phñ sãng cho mét nöa b¸n cÇu phÝa ®«ng vµ mét
nöa b¸n cÇu phÝa t©y, nÕu quan s¸t tõ vÖ tinh, hai khu vùc phñ sãng nµy çch ly
nhau.
- Phñ sãng vïng: khu vùc phñ sãng cã thÓ nhiÒu khu vùc kh¸c nhau trªn mÆt
®Êt nh− vïng §«ng-B¾c, vïng T©y-B¾c... .
- Phñ sãng “dÊu” (spot footprin): vïng phñ sãng nhá nh− çc dÊu in trªn mÆt
®Êt, dïng ®Ó th«ng tin trong mét n−íc nhá hay mét vïng cña mét n−íc lín nh− chØ
ra trªn h×nh 2.24. Trong hÖ thèng th«ng tin di ®éng qua vÖ tinh vïng phñ sãng
“dÊu” ph¶i kÕ tiÕp nhau vµ chång lÊn lªn nhau ®Ó cã thÓ th«ng tin mét çch liªn tôc
khi ®Çu cuèi di ®éng trong vïng phôc vô cña m¹ng, nh− chØ ra trªn h×nh 2.25.Vïng
phñ sãng cã thÓ lµ trßn, elip hay d¹ng tuú ý
H×nh 2.23: Phñ sãng khu vùc vµ phñ sãng “dÊu”
H×nh 2.25: Vïng phñ sãng l−íi

- Gi¶n ®å bøc x¹, møc bóp sãng phô vµ ®Æc tÝnh ph©n cùc:
+ Gi¶n ®å bøc x¹ ®−îc quy ®Þnh trong khuyÕt nghÞ cña ITU-R S.672-4
+ Møc bóp sãng phô: kh«ng lµm ¶nh h−ëng tíi çc vïng kh¸c.
+ §Æc Ýnh ph©n cùc: Ph©n cùc ®øng, ngang, trßn (quay tr¸i hay quay ph¶i), elÝp
(quay tr¸i hay quay ph¶i).
2.4.3. Çc lo¹i anten
§Ó cã ®−îc çc vïng phñ sãng kh¸c nhau anten trªn vÖ tinh th−êng sö dông hai
lo¹i chÝnh anten loa vµ anten mÆt ph¶n x¹ víi çc bé chiÕu x¹ kh¸c nhau ®−îc tiÕp
sãng theo çc ph−¬ng ph¸p kh¸c nhau
1)Anten loa: Cã −u diÓm ®é tin cËy vµ ®¬n gi¶n nh−ng tÝnh h−íng kÐm nªn ®−îc
sö dông ®Ó phñ sãng víi bóp sãng toµn cÇu
HÖ sè tÝnh h−íng ®−îc tÝnh theo c«ng thøc:
D = 4πSν/λ2 ( 2.4)
Trong ®ã: S lµ diÖn tÝch cña miÖng loa
ν lµ hiÖu suÊt sö dông bÒ mÆt b»ng 0,6 ÷ 0,8
VÝ dô: Víi b¨ng tÇn C, ®Ó ®¹t ®−îc vïng phñ sãng toµn cÇu th× cÇn anten loa cã
®−êng kÝnh 30m.
2) Anten ph¶n x¹ (reflector): Lµ lo¹i anten th−êng ®−îc sö dông nhÊt ®Ó t¹o ra
bóp sãng d¹ng vÕt vµ d¹ng h×nh thï riªng rÏ (shaped). Anten nµy bao gåm mét mÆt
ph¶n x¹ parabol vµ mét hoÆc nhiÒu nguån ph¸t x¹ ®Æt t¹i tiªu ®iÓm cña mÆt ph¶n x¹.
§Ó ®iÒu chØnh ®−îc h−íng chïm sãng cña anten trªn quü ®¹o b»ng çc lÖnh ®iÒu
khiÓn tõ xa. ViÖc thay ®æi bóp sãng ®−îc thùc hiÖn b»ng çch thay ®æi pha cña çc
phÇn tö bøc x¹. ViÖc l¾p ®Æt bé ph¸t x¹ ®−îc ®Æt theo kiÓu ®ång trôc hay lÖch trôc
(offset). §Ó t¹o ra bóp sãng d¹ng trßn hay elÝp ®−îc thùc hiÖn b»ng çch thay ®æi h×nh
d¹ng mÆt ph¶n x¹ cho phï hîp víi vïng phñ sãng. Cßn ®Ó t¹o ra bóp sãng d¹ng h×nh
thï riªng rÏ hay phøc t¹p th× cã thÓ ®−îc thùc hiÖn b»ng çch ®Æt mét d·y çc phÇn tö
bøc x¹ t¹i tiªu ®iÓm cña mÆt ph¶n x¹ ®−îc tiÕp ®iÖn cña cïng mét tÝn hiÖu nh−ng biªn
®é vµ pha lÖch nhau nhê çc m¹ch t¹o bóp sãng.
Anten loa h×nh ch÷ nhËt

H×nh 2.27 : Anten ph¶n x¹
3) Anten d·y (array): sö dông mét bé rÊt nhiÒu çc phÇn tö bøc x¹ ®Ó t¹o nªn
mét gãc më bøc x¹. BiÓu ®å bøc x¹ cña anten nµy ®−îc t¹o ra b»ng çch kÕt hîp biªn
®é vµ pha cña sãng ®−îc bøc x¹ bëi d·y çc phÇn tö bøc x¹. Çc phÇn tö bøc x¹ ®−îc
®Æt çch nhau 0,6λ, biÓu ®å bøc x¹ ®−îc ®iÒu chØnh b»ng çch thay ®æi pha vµ biªn ®é
cña tÝn hiÖu tiÕp ®iÖn b»ng mét ®é dÞch pha, chia c«ng suÊt cã thÓ ®iÒu khiÓn ®−îc.
4.4. Çc hÖ thèng bé trë.
§Ó vÖ tinh hoµn thµnh ®−îc chøc n¨ng quan träng nhÊt cña nã lµ ®¶m b¶o
th«ng tin liªn l¹c liªn tôc 24/24 trong suèt thêi gian sèng, ngoµi ph©n hÖ th«ng tin
cßn cã çc ph©n hÖ phï trî cho ho¹t ®éng cña ph©n hÖ th«ng tin. Çc ph©n hÖ còng
cã chøc n¨ng vµ tÝnh chÊt quan träng cña nã vµ ®−îc liÖt kª trong b¶ng sau:
Ph©n hÖ Chøc n¨ng chÝnh §Æc tr−ng bëi
Ph©n hÖ ®iÒu Duy tr× t− thÕ cö vÖ tinh (t− thÕ an ten, §é chÝnh x¸c vÞ trÝ quü
khiÓn quü ®¹o vµ çnh pin mÆt trêi) vµ x¸c ®Þnh çc ®¹o vµ vïng phñ sãng
t− thÕ vÖ tinh th«ng sè vÒ quü ®¹o cña vÖ tinh
Ph©n hÖ ®éng c¬ Çc lo¹i ®äng c¬ ph¶n lùc
T¹o ra gia tèc cÇn thiÕt
®Èy vµ khèi l−îng nhiªn liÖu
Ph©n hÖ ®o l−êng Trao ®æi çc th«ng tin liªn quan ®Õn
Sè l−îng kªnh TT&C,
tõ xa, b¸m vµ th«ng sè quü ®¹o vÖ tinh, thu nhËn çc
tÝnh b¶o mËt th«ng tin
lÖnh (TT&C) lÖnh ®iÒu khiÓn TT&C tõ mÆt ®Êt.
Ph©n hÖ ®iÒu Duy tr× nhiÖt ®é çc thiÕt bÞ trªn vÖ
Kh¶ n¨ng ph©n t¸n nhiÖt
khiÓn nhiÖt tinh trong giíi h¹n ho¹t ®éng cho phÐp
Çc tÝnh cña chÊt vËt liÖu
Khung vÖ tinh Hç trî l¾p ghÐp çc thiÕt bÞ
chÕ t¹o
Trong qu¸ tr×nh thiÕt kÕ vµ chÕ t¹o vÖ tinh, ba tÝnh chÊt sau lu«n ph¶i ®−îc ®Ò
cËp ®Õn:
- Tèi thiÓu ho¸ träng l−îng cña mçi ph©n hÖ
- C«ng suÊt tiªu thô tèi thiÓu
- §é tin cËy cao
a. Ph©n hÖ ®iÒu khiÓn quü ®¹o vµ t− thÕ cña vÖ tinh:
ChuyÓn ®éng cña vÖ tinh cã thÓ ®−îc chia lµm hai thµnh phÇn lµ chuyÓn
®éng xung quanh tr¸i ®Êt cã t©m ®Æt t¹i t©m qu¶ ®Êt (®Þa tÜnh) vµ chuyÓn ®éng néi
t¹i cña vÖ tinh xung quanh nã.
• NhiÖm vô: Duy tr× çc bóp sãng cña anten vÖ tinh lu«n h−íng ®óng vÒ
vïng cÇn phñ sãng trong suèt thêi gian sèng cña vÖ tinh.
§Ó thùc hiÖn nhiÖm vô trªn, ph©n hÖ nµy ph¶i cã kh¶ n¨ng bï çc m« men
xo¾n nhiÔu lo¹n ¶nh h−ëng ®Õn tr¹ng th¸i cña vÖ tinh nh− lùc hÊp dÉn, ¸p suÊt bøc
x¹ cña mÆt trêi, çc ®ång c¬ ®iÒu chØnh tr¹ng th¸i trªn vÖ tinh khëi ®éng kh«ng
®ång bé hoÆc kh«ng c©n b»ng.
Cã thÓ ®iÒu khiÓn b»ng hÖ thèng thô ®éng hoÆc tÝch cùc. Víi hÖ thèng ®iÒu
khiÓn tÝch cu¹c cã liªn quan ®Õn qu¸ tr×nh sau:
- §o t− thÕ vÖ tinh so víi çc ®iÓm chuÈn bªn ngo¹i nh− mÆt trêi, tr¸i ®Êt,
çc ng«i sao.
- X¸c ®Þnh t− thÕ vÖ tinh so víi gi¸ trÞ ®−îc ®Þnh nghÜa
- −íc tÝnh çc lÖnh ®iÒu khiÓn ®éng c¬ hiÖu chØnh
- Thùc hiÖn qu¸ tr×nh hiÖu chØnh b»ng çc ®éng c¬ g¾n trªn vÖ tinh
- X¸c ®Þnh t− thÕ vÖ tinh sau khi cã t¸c ®éng cña ®éng c¬ ®Èy.
Cã hai kü thuËt ®−îc sö dông ®Ó ®iÒu khiÓn tr¹ng th¸i lµ:
- æn ®Þnh theo kiÓu con quay: VÖ tinh ®−îc chÕ t¹o h×nh trô sao cho th©n vÖ tinh
c©n b»ng xung quanh trôc ®øng cña h×nh trô. §èi víi vÖ tinh ®Þa tÜnh trôc ®−îc ®iÒu
chØnh song song víi trôc B¾c-Nam cña qu¶ ®Êt, tèc ®é quay cña th©n lµ 40÷60
vßng/ phót
- æn ®Þnh theo kiÓu ba trôc: Th©n vÖ tinh cè ®Þnh so víi tr¸i ®Êt. T− thÕ vÖ tinh
®−îc biÓu diÔn theo çc trô lµ trôc lÖch h−íng (yaw), trôc quay (roll) vµ trôc ®é cao
(pitch) cña hÖ to¹ ®é cã t©m ®Æt t¹i träng t©m cña qu¶ vÖ tinh.
quü ®¹o bay vÖ
B
qu¶ trôc “quay” trong
®Êt tr
mÆt ph¼ng quü ®¹o
ô
æn ®Þnh mÆt
N
ph¼ng quü ®¹o
trôc “®é cao” ®Þnh

vÞ
H×nh : Çc trôc æn ®Þnh cña vÖ tinh
b. Ph©n hÖ ®éng c¬:

NhiÖm vô: t¹o ra lùc ®Èy, m« men xo¾n dïng ®Ó ®iÒu khiÓn quü ®¹o còng
nh− t− thÕ cña vÖ tinh.
- §éng c¬ ®Èy c«ng suÊt nhá cì vµi millinewton ®Õn vµi newton ®−îc dïng
®Ó ®iÒu khiÓn t− thÕ vµ quü ®¹o vÖ tinh.
- §éng c¬ ®Èy c«ng suÊt trung b×nh cí vµi tr¨m newton ®Õn vµi ngµn
newton ®−îc dïng ®Ó thay ®æi quü ®¹o trong qu¸ tr×nh phãng vÖ tinh
c. Ph©n hÖ cung cÊp n¨ng l−îng ®iÖn:

NhiÖm vô: B¶o ®¶m cung cÊp nguån ®iÖn cho vÖ tinh ho¹t ®éng æn ®Þnh liªn
tôc 24/24 giê trong suèt thêi gian lµm viÖc cña vÖ tinh.
- Nguån cung cÊp chÝnh lµ hÖ thèng pin mÆt trêi
- Nguån cung cÊp dù phßng lµ hÖ thèng ¨cquy ®Ó cung cÊp cho vÖ tinh
trong thêi gian vÖ tinh bÞ che khuÊt.
VD: VÖ tinh Intelsat VI cã c«ng suÊt hÖ thèng 2 kW sau 10 n¨m ho¹t ®éng,
diÖn tÝch 59 m2 vµ träng l−îng 250 kg
d. Ph©n hÖ ®o l−êng tõ xa, b¸m vµ lÖnh (TT&C):
NhiÖm vô:
- Thu çc tÝn hiÖu ®iÒu khiÓn tõ d−íi mÆt ®Êt ®Ó thay ®æi tr¹ng th¸i hoÆc
ph−¬ng thøc ho¹t ®éng cña cavsd thiÕt bÞ trªn vÖ tinh th«ng qua tuyÕn
®iÒu khiÓn tõ xa (TC).
- Ph¸t çc kÕt qu¶ ®o, th«ng tin liªn quan ®Õn ho¹t ®éng cña vÖ tinh, ho¹t
®éng cña çc thiÕt bÞ vµ çc kÕt qu¶ thùc hiÖn çc lÖnh ®iÒu khiÓn d−íi
mÆt ®Êt th«ng qua tuyÕn ®o l−êng tõ xa (TM)
- Cho phÐp ®o kho¶ng çch gi÷a mÆt ®Êt vµ vÖ tinh, tèc ®é h−íng t©m ®Ó
x¸c ®Þnh th«ng sè quü ®¹o.
- Cung cÊp çc tÝn hiÖu chuÈn cho çc tr¹m mÆt ®Êt phôc vô c«ng viÖc b¸m.
e. Ph©n hÖ ®iÒu khiÓn nhiÖt:
NhiÖm vô: duy tr× nhiÖt ®é cña vÖ tinh trong mét giíi h¹n cho phÐp
ë ®é cao cña quü ®¹o ®Þa tÜnh lµ ch©n kh«ng. NhiÖt ®é trung b×nh cña vÖ tinh do hÊp
thô trùc tiÕp n¨ng l−îng mÆt trêi, sù tiªu t¸n ®iÖn n¨ng néi t¹i Q, vµ sù bøc x¹ nhiÖt
vµo kh«ng gian. Çc yÕu tè nµy phô thuéc vµo tÝnh chÊt bÒ mÆt cña vÖ tinh, vµ h×nh
d¹ng cña nã. C«ng suÊt bøc x¹ mÆt trêi ®Çu vµo b»ng tÝch cña hÊp thô bÒ mÆt α víi
diÖn tÝch ®−îc chiÕu s¸ng, vµ møc chiÕu x¹ cña mÆt trêi SC (gi¸ trÞ trung b×nh =
1370W/m2). C«ng suÊt bøc x¹ ®Çu ra cña vÖ tinh b»ng tÝch hÖ sè ph¸t x¹ ε, tæng diÖn
tÝch bÒ mÆt A, h»ng sè Stefan-Boltzmann σ (=5,6703.10-8 W/m2.K4), vµ luü thõa bËc 4
cña nhiÖt ®é tuyÖt ®èi. Sù c©n b»ng nhiÖt gi÷a c«ng suÊt hÊp thô vµ c«ng suÊt bøc x¹
chØ ra ë h×nh 2.11
αaSc εAσT4
®Çu ra
®Çu
vµo
Q
tiªu t¸n bøc x¹
bªn trong nhiÖt
bøc x¹
mÆt trêi
σT4 = α/ε.(a/A).SC + Q/εA

H×nh 2.11: Sù c©n b»ng nhiÖt cña vÖ tinh
Trong ®iÒu kiÖn b×nh th−êng, mËt ®é c«ng suÊt bøc x¹ cña mÆt trêi ®Çu vµo, sù
tiªu t¸n ®iÖn Q ph¶i b»ng c«ng suÊt bøc x¹ ®Çu ra cña vÖ tinh NhiÖt ®é trung b×nh cña
vÖ tinh T sÏ lµ:
σ.T4 = (αa/εA).SC + Q/εA (W/m2 ) (2.2)
NhiÖt ®é trung b×nh cña vÖ tinh phô thuéc vµo tû sè hÖ sè hÊp thô bÒ mÆt α trªn
kh¶ n¨ng ph¸t x¹ ε, tû sè diÖn tÝch chiÕu s¸ng a trªn tæng diÖn tÝch bÒ mÆt A, vµ sù tiªu
t¸n bªn trong vÖ tinh. §Ó ®iÒu khiÓn nhiÖt ®é trung b×nh cña vÖ tinh, çc ®Æc tÝnh nhiÖt
(ph¸t x¹ vµ hÊp thô nhiÖt ®èi víi ¸nh s¸ng mÆt trêi) cña çc bÒ mÆt kh¸c nhau ph¶i ®Æc
biÖt chó ý. Cã thÓ thay ®æi nhiÖt ®é cña çc bé phËn trong vÖ tinh b»ng çch thay ®æi
sù kÝch thÝch nhiÖt (thermal coupling) vµ sö dông çc bé nhiÖt ®iÖn. Mét vµi nhiÖm vô
vÒ nhiÖt quan träng h¬n trong mét vÖ tinh th«ng tin lµ b¶o qu¶n nguån pin trong giíi
h¹n nhiÖt ®é Ýt thay ®æi, gi÷ nhiªn liÖu cña bé phËn ®Èy trong çc buång l¹nh, vµ to¶
nhiÖt hÇu hÕt nhiÖt ph¸t ra bëi çc bé khuÕch ®¹i c«ng suÊt.
f. Khung vÖ tinh:
CÊu tróc vÖ tinh ®−îc thiÕt kÕ nh»m b¶o ®¶m hç trî vÒ c¬ khÝ cho tÊt c¶ çc bé phËn
cña vÖ tinh, b¶o ®¶m sù ®ång chØnh chÝnh x¸c ë n¬i cÇn thiÕt vµ hç trî cho ®iÒu khiÓn
nhiÖt. CÊu tróc ®−îc quyÕt ®Þnh bëi mét sè ®iÒu kiÖn b¾t buéc. Çc giíi h¹n ph−¬ng
tiÖn phãng, h×nh d¹ng, kÝch th−íc cña cÊu tróc còng nh− khèi l−îng tæng. HÖ thèng
®iÒu khiÓn t− thÕ th−êng xuyªn giíi h¹n sù s¾p xÕp khèi l−îng. NhiÖt ®é bÞ ¶nh h−ëng
bëi tÝnh chÊt bÒ mÆt vµ ®é dÉn nhiÖt. Sù ®ång chØnh anten, bé c¶m biÕn, vµ bé phËn
®Èy yªu cÇu ®é cøng trong cÊu tróc hoÆc çc bé phËn cña nã. Cuèi cïng ®iÒu quan
träng lµ dÔ dµng x©m nhËp trong khi tËp hîp, tæ hîp, vµ kiÓm tra.
CÊu tróc cÇn ph¶i chÞu ®ùng çc t¶i trong khi ®o thö m«i tr−êng, ®iÒu khiÓn mÆt
®Êt, phãng lªn quü ®¹o thÊp, sù ®èt ch¸y viÔn ®iÓm vµ cËn ®iÓm, vµ bÊt kú sù triÓn
khai anten hoÆc çc d·y tÊm pin mÆt trêi. Trong khi ho¹t ®éng trªn quü ®¹o çc t¶i lµ
nhá nhÊt, nh−ng yªu cÇu ®é chÝnh x¸c ph¶i cao h¬n. B¶ng 2.1 chØ ra tãm t¾t khèi
l−îng cña mét vÖ tinh th«ng tin.
Khèi l−îng tæng cña çc vÖ tinh cã thÓ kh¸c nhau, nh−ng tû lÖ cña çc ph©n hÖ
th× t−¬ng tù. Ngoµi ph©n hÖ th«ng tin, çc bé phËn quan träng kh¸c trong khèi l−îng
tæng bao gåm nhiªn liÖu, cÊu tróc, vµ nguån ®iÖn. NhiÒu vÖ tinh th«ng tin cã çc bé
phËn ®Èy vµ nhiªn liÖu ®Ó ®−a vÖ tinh lªn quü ®¹o t¹i viÔn ®iÓm (®éng c¬ kÝch ho¹t).
§iÒu nµy chiÕm mét nöa khèi l−îng tæng cña vÖ tinh trªn quü ®¹o chuyÓn giao, tr−íc
khi sö dông ®éng c¬ kÝch ho¹t viÔn ®iÓm.
B¶ng 2.1: tãm t¾t khèi l−îng cña mét vÖ tinh
Tªn ph©n hÖ Khèi l−îng (kg)
Th«ng tin 233
§iÒu khiÓn vµ quyÕt ®Þnh tr¹ng th¸i 73
Nguån ®iÖn 141
§Èy qua l¹i 39
§o l−êng tõ xa, lÖnh, ®o cù ly 26
CÊu tróc/nhiÖt 184
Toµn bé ®iÖn vµ c¬ khÝ 69
Çc bé phËn kh«ng ch¸y cña ®éng c¬ kÝch ho¹t 61
Tæng khèi l−îng con tµu khi ®· sö 826
dông hÕt (EOL)
187
Nhiªn liÖu/¸p suÊt
1013
Tæng phi thuyÒn kh«ng gian (BOL)
21
Bé phèi hîp
871
Çc bé phËn cña ®éng c¬ kÝch ho¹t
24
Khèi l−îng gi÷ tr÷
1929
Tæng khèi l−îng trªn quü ®¹o chuyÓn giao
Çc tõ viÕt t¾t: EOL (end of life): hÕt tuæi thä; BOL (beginning of life): b¾t
®Çu tÝnh tuæi thä
NhiÒu lùc t¸c ®éng lªn vÖ tinh trong khi phãng. Khëi ®Çu t¹p ©m ån rÊt lín.
Kh«ng khÝ do ®éng c¬ tªn löa bÞ ®èt ch¸y sÏ ph¸t ra t¹p ©m ån rÊt lín. Khèi l−îng tªn
löa phãng gi¶m, gia tèc t¨ng lªn vµi lÇn so víi lùc hÊp dÉn. NÕu vÖ tinh 1000 kg khi ®ã
nÆng lªn nhiÒu ngh×n kg. Sù rung ®éng cña nhiÒu tÇn sè ®−îc ph¸t ra th«ng qua gi¸ ®ì
phi thuyÒn kh«ng gian tõ çc ®éng c¬ tªn löa. Çc thiÕt bÞ ph¸t ho¶ dïng ®Ó t¸ch çc
tÇng vµ b¾t ®Çu çc triÓn khai, göi çc va ch¹m nhá qua cÊu tróc.
H×nh 2.10: CÊu tróc cña vÖ tinh th«ng tin

CÊu tróc mét vÖ tinh ®−îc chØ ra ë h×nh 2.10. Vá ngoµi ®ì thiÕt bÞ th«ng tin, b×nh chøa
nhiªn liÖu, nguån pin dù phßng v.v...
Yªu cÇu ph¶i cã cÊu tróc ch¾c ch¾n cÇn thiÕt gi÷a çc t¶i vµ sù tiÕp xóc tªn löa
phãng. CÊu tróc vá c¬ b¶n chØ ra trªn h×nh lµ h×nh vu«ng víi cÊu tróc anten t¸ch rêi ®Ó
gi÷ çc bé tiÕp sãng RF vµ mÆt ph¶n x¹ (g−¬ng). Bé tiÕp sãng ®−îc cè ®Þnh t¹i vÞ trÝ
cña nã, nh−ng çc mÆt ph¶n x¹ më ra sau khi phãng. Çc dµn pin mÆt trêi gåm çc
tÊm ®−îc gËp l¹i khi phãng, vµ më ra sau khi phãng
Ch−¬ng 5:
Tr¹m mÆt ®Êt vμ cÊu h×nh m¹ng VSAT. (8 tiÕt)
5.1. NhiÖm vô, chøc n¨ng tr¹m mÆt ®Êt.
Tr¹m mÆt ®Êt (SES: Satellite Earth Station) lµ ®Ó tiÕp nhËn çc luång tÝn hiÖu d−íi
d¹ng sè hay t−¬ng tù tõ m¹ng mÆt ®Êt hoÆc trùc tiÕp tõ çc thiÕt bÞ ®Çu cuèi cña
ng−êi sö dông, xö lý nã vµ ph¸t lªn vÖ tinh ë tÇn sè vµ møc c«ng suÊt thÝch hîp cho
sù ho¹t ®éng cña vÖ tinh. §èi víi tr¹m mÆt ®Êt thu, thu çc sãng mang trªn ®−êng
xuèng cña vÖ tinh ë nh÷ng tÇn sè chän tr−íc, xö lý tÝn hiÖu nµy trong tr¹m ®Ó
chuyÓn thµnh çc tÝn hiÖu b¨ng gèc sau ®ã cung cÊp cho m¹ng mÆt ®Êt hoÆc trùc
tiÕp tíi çc thiÕt bÞ ®Çu cuèi cña ng−êi sö dông. Mét tr¹m mÆt ®Êt cã thÓ cã kh¶
n¨ng thu vµ ph¸t l−u l−îng mét çch ®ång thêi hoÆc tr¹m mÆt ®Êt chØ ph¸t hay thu.
5.2. CÊu h×nh tr¹m mÆt ®Êt.
Mét tr¹m mÆt ®Êt cã thÓ truy nhËp bé ph¸t ®¸p vÖ tinh theo nhiÒu ph−¬ng ph¸p kh¸c
nhau (FDMA, TDMA, CDMA...) cho nªn cÊu h×nh cho tõng lo¹i ®a truy nhËp còng
kh¸c nhau.
Mét tr¹m mÆt ®Êt lín bao gåm bèn khu vùc chÝnh: ph©n hÖ th«ng tin, ph©n hÖ truyÒn
dÉn trªn mÆt ®Êt, ph©n hÖ nguån cung cÊp vµ phßng ®iÒu khiÓn,
ThiÕt bÞ an ten vµ M¸y thu t¹p ThiÕt bÞ ®a truy nhËp,
b¸m ©m thÊp ®iÒu chÕ vµ gi¶i §.chÕ
Bé BiÕn ®æi K.§¹i §iÒu

ThiÕt bÞ LNA xuèng IF chÕ
b¸m
Tíi bé
HÖ thèng ThiÕt bÞ ®a
ghÐp
ph©n phèi truy nhËp
kªnh
bé BiÕn ®æi K.§¹i Gi¶i

HPA lªn IF §.ChÕ
M¸y ph¸t c«ng suÊt lín
TÝn hiÖu tõ m¹ng mÆt ®Êt ®−a tíi qua bé ®Êu nèi ®Õn bé ghÐp kªnh sè (TDM) hay ghÐp
kªnh t−¬ng tù (FDM), ®Õn bé ®a truy nhËp ®Ó ph©n ra çc luång kh¸c nhau ®Ó ®−a ®Õn
çc bé ®iÒu chÕ sè (th−êng lµ PSK) hay lµ ®iÒu chÕ t−¬ng tù (FM). Th−êng lµ ®iÒu chÕ
ë tÇn sè trung gian gäi lµ trung tÇn (70 ± 18) MHz hay (140 ± 36) MHz. Sau bé ®iÒu
chÕ sÏ lµ trung tÇn ®· ®−îc ®iÒu chÕ bëi b¨ng tÇn c¬ së, tÇn sè trung tÇn ®−îc ®−a ®Õn
bé biÕn ®æi tÇn sè ®−êng lªn (U/C), ®Ó n©ng tÇn lªn tÇn sè bøc x¹ (RF). §iÓn h×nh
b¨ng C n©ng lªn 6 GHz. TÝn hiÖu cao tÇn ®· ®iÒu chÕ sau çc bé n©ng tÇn ®−îc ®−a
®Õn bé kÕp hîp thµnh mét b¨ng tÇn chung víi nhiÒu sãng mang vµ ®é réng b¨ng lín
sau ®ã ®−a ®Õn bé khuÕch ®¹i c«ng suÊt ®Ó cã c«ng suÊt ra lín, gäi lµ bé khuÕch ®¹i
c«ng suÊt cao (HPA). Tr−êng hîp ®Ó tËn dông ®−îc hÖ sè khuÕch ®¹i cña bé khuÕch
®¹i c«ng suÊt cao mµ kh«ng g©y nhiÔu do ®iÒu chÕ th× mçi bé khuÕch ®¹i chØ khuÕch
®¹i mét sãng mang, lóc ®ã tõ mçi bé n©ng tÇn sÏ ®−a ®Õn bé khuÕch ®¹i c«ng suÊt cao
t−¬ng øng, sau ®ã mçi sãng mang ®· ®−îc khuÕch ®¹i lªn c«ng suÊt theo yªu cÇu sÏ
®−îc ®−a ®Õn bé kÕt hîp qua bé läc ph©n h−íng ®Ó ®−a ra anten ph¸t lªn vÖ tinh, nh−
chØ ra trªn h×nh 3.3
U/C MOD HP U/C MOD

bé bé A
HP kÕt U/C MOD kÕt U/C MOD
A hîp hîp HP
A
U/C MOD HP U/C MOD
A
HPA khuyÕch ®¹i nhiÒu HPA khuyÕch ®¹i mét
sãng mang sãng mang
H×nh 3.3: HPA khuyÕch ®¹i mét vµ nhiÒu sãng mang
Khi thu c¶ b¨ng tÇn thu sÏ ®−îc anten c¶m øng víi møc c«ng suÊt rÊt thÊp do cù ly
th«ng tin lín, bëi vËy tÝn hiÖu thu ®−îc tõ anten sau khi qua ®o¹n èng dÉn sãng ®Õn bé
läc ph©n h−íng (D) qua bé khuÕch ®¹i t¹p ©m thÊp (LNA) ®Ó n©ng møc tÝn hiÖu thu
®−îc lªn kho¶ng 40 dB ÷ 60 dB, vµ ph¶i cã møc t¹p ©m nhá ®Ó t¹p ©m tæng t¨ng lªn
kh«ng ®¸ng kÓ. Bëi vËy LNA ®Æt cµng gÇn anten cµng tèt ®Ó gi¶m nhá nhÊt t¹p ©m
®−a vµo hÖ thèng. LNA sÏ khuÕch ®¹i toµn bé b¨ng tÇn thu, sau ®ã ®−a tíi bé chia ®Ó
ph©n ra çc b¨ng tÇn con råi ®−a tíi bé biÕn ®æi h¹ tÇn (D/C) xuèng trung tÇn (IF) 70
MHz hoÆc 140 MHz, sau ®ã ®−a tíi çc bé gi¶i ®iÒu chÕ (DEMOD) ®Ó lÊy ra tÝn hiÖu
b¨ng tÇn c¬ së, ®Õn thiÕt bÞ xö lý tÝn hiÖu, qua thiÕt bÞ ph©n kªnh ®Õn thiÕt bÞ ®Êu nèi
ra m¹ng mÆt ®Êt ®Ó ®i tíi ng−êi sö dông.
Nguyªn lý ho¹t ®éng cña çc tr¹m mÆt ®Êt trong hÖ thèng th«ng tin vÖ tinh lµ
nh− nhau, nh−ng çc chØ tiªu kü thuËt, b¨ng tÇn c«ng t¸c, hÖ sè phÈm chÊt G/T vµ çc
øng dông chñ yÕu th× cã çc yªu cÇu kh¸c nhau. Dùa vµo ®ã Intelsat ®· ph©n lo¹i çc
tr¹m mÆt ®Êt tõ A ®Õn Z.
5.3. Anten tr¹m mÆt ®Êt.
a. NhiÖm vô anten tr¹m mÆt ®Êt
Trong th«ng tin vÖ tinh, anten tr¹m mÆt ®Êt ®ãng vai trß quan träng. NhiÖm vô chung
cña anten lµ biÕn n¨ng l−îng cao tÇn cña m¸y ph¸t thµnh sãng ®iÖn tõ bøc x¹ vÒ phÝa
anten thu cña vÖ tinh ë phÇn ph¸t vµ thu sãng ®iÖn tõ trªn ®−êng xuèng ®−a vµo ®Çu
vµo m¸y thu.
b. Çc yªu cÇu ®èi víi anten tr¹m mÆt ®Êt
Çc yªu cÇu ®èi víi anten tr¹m mÆt ®Êt theo khuyÕn nghÞ 390 cña CCIR (CCIR rep -
390) lµ:
- HÖ sè t¨ng Ých vµ hiÖu suÊt cao
- TÝnh h−íng cao, bóp phô nhá ®Ó kh«ng g©y can nhiÔu lªn çc hÖ thèng vi ba
kh¸c
- §Æc tÝnh ph©n cùc tèt ®Ó sö dông çc d¹ng ph©n cùc kh¸c nhau khi sö dông
l¹i tÇn sè
- T¹p ©m thÊp, ph¶i gi¶m t¹p ©m xuèng møc thÊp nhÊt cã thÓ ®−îc. Møc t¹p
©m cña anten phô thuéc vµo nhiÒu yÕu tè nh− gãc tµ, vÞ trÝ ®Æt, h−íng vµ cÊu
t¹o anten
§Ó ®¹t ®−îc çc yªu cÇu trªn, tr¹m mÆt dÊt th−êng sö dông çc lo¹i anten mÆt
ph¶n x¹ cßn gäi lµ anten g−¬ng.
• Anten g−¬ng parabol: nguyªn lý cÊu t¹o gåm mét mÆt ph¶n x¹
cong theo ®−êng cong parabol, lµm b»ng çc vËt liÖu cã hÖ sè ph¶n x¹ cao (Rpx≈1),
th−êng b»ng nh«m hay hîp kim cña nh«m, mÆt ph¶n x¹ ph¶i nh½n ®Ó sãng ph¶n x¹
kh«ng bÞ t¸n x¹. T¹i tiªu ®iÓm cña g−¬ng parabol ®Æt mét nguån bøc x¹ s¬ cÊp
(th−êng lµ mét anten loa: feed horn ) gäi lµ bé chiÕu x¹, sao cho t©m pha cña bé chiÕu
x¹ trïng víi tiªu ®iÓm cña g−¬ng, nh− chØ ra trªn h×nh 3.4
y
F
L O x
θ
r
f
H×nh 3.4: Anten g−¬ng parabol
Kho¶ng çch tõ tiªu ®iÓm F ®Õn ®Ønh g−¬ng O gäi lµ tiªu cù f, trôc ®i qua ®Ønh
g−¬ng vµ tiªu ®iÓm gäi lµ trôc quang (trôc ox), nÕu g−¬ng parabol trßn xoay th× ®−êng
kÝnh miÖng g−¬ng L ®−îc gäi lµ khÈu ®é (aperture).
Theo tÝnh chÊt cña g−¬ng parabol, çc tia sãng xuÊt ph¸t tõ tiªu ®iÓm cña g−¬ng
råi ph¶n x¹ tõ mÆt g−¬ng sÏ trë thµnh çc tia sãng song song nhau vµ cã tæng ®−êng
®i tõ tiªu ®iÓm ®Õn mÆt ph¶n x¹ tíi miÖng g−¬ng lµ b»ng nhau vµ b»ng mét h»ng sè f
+ h ( ë ®©y h lµ ®é s©u cña g−¬ng). Nh− vËy nÕu nguån s¬ cÊp ®Æt t¹i tiªu ®iÓm g−¬ng
bøc x¹ sãng cÇu th× sau khi ph¶n x¹ tõ mÆt g−¬ng sÏ trë thµnh sãng ph¼ng. Bëi vËy
anten g−¬ng parabol cã bøc x¹ ®¬n h−íng, víi tÝnh h−íng hÑp hÖ sè t¨ng Ých cao.
Anten g−¬ng parabol cã cÊu t¹o ®¬n gi¶n nhÊt vµ gi¸ thµnh thÊp nhÊt trong çc
anten dïng ë çc tr¹m mÆt ®Êt trong th«ng tin vÖ tinh. Nã cã nh−îc ®iÓm bé chÕu x¹
®Æt xa ®Ønh g−¬ng nªn hÖ thèng ®ì bé chiÕu x¹ cã kÕt cÊu phøc t¹p, cång kÒnh, cïng
víi bé chiÕu x¹ sÏ ch¾n ®i mét phÇn sãng ph¶n x¹ tõ g−¬ng, g©y ra hiÖu øng che tèi
lµm mÐo ®å thÞ tÝnh h−íng, t¨ng bóp phô vµ lµm gi¶m hiÖu suÊt cña anten. Fide tiÕp
sãng cho bé chiÕu x¹ dµi g©y nªn tæn hao vµ t¹p ©m lín. Do ®ã anten g−¬ng parabol
kh«ng ®−îc sö dông ë çc tr¹m mÆt ®Êt th«ng th−êng, mµ chØ ®−îc sö dông chñ yÕu ë
çc tr¹m thu vµ çc tr¹m nhá, dung l−îng thÊp.
• Anten hai g−¬ng (anten Cassegrain)
Nguyªn lý cÊu t¹o gåm hai g−¬ng, mét g−¬ng chÝnh víi ®−êng kÝnh lín lµ
g−¬ng parabol, mét g−¬ng phô nhá lµ g−¬ng hypebol, ®−îc ®Æt sao cho tiªu ®iÓm cña
hai g−¬ng trïng nhau t¹i F1, nh− chØ ra trªn h×nh 3.5
g−¬ng
chÝnh
g−¬ng
phô H
F1
o z
F2
H×nh 3.5: Anten hai g−¬ng Cassegrain
Bé chiÕu x¹ ®−îc ®Æt sao cho t©m pha trïng víi tiªu ®iÓm cña g−¬ng phô ¶o
hypebol F2. Do tÝnh chÊt cña g−¬ng hypebol lµ hiÖu ®−êng ®i cña tia sãng tõ tiªu ®iÓm
cña g−¬ng ¶o ®Õn mÆt ph¶n x¹ víi ®−êng ®i tõ tiªu ®iÓm cña g−¬ng thËt ®Õn mÆt ph¶n
x¹ lµ mét h»ng sè vµ tÝnh chÊt cña g−¬ng parabol nh− ®· nãi trªn, nªn çc tia sãng
xuÊt ph¸t tõ bé chiÕu x¹ (cã nghÜa lµ tõ tiªu diÓm cña g−¬ng phô ¶o hypebol, ph¶n x¹
lµn thø nhÊt t¹i g−¬ng phô Hypebol, råi ph¶n x¹ lÇn thø hai t¹i g−¬ng chÝnh parabol sÏ
trë thµnh çc tia sãng song song víi nhau vµ cã ®o¹n ®−êng ®i ®Õn mÆt ph¼ng song
song víi miÖng g−¬ng lµ h»ng sè. Do ®ã nguån s¬ cÊp bøc x¹ sãng cÇu sau khi ph¶n
x¹ tõ hai g−¬ng sÏ trë thµnh sãng ph¼ng. Nh− vËy, anten Cassegrain cung cã t¸c dông
nh− anten mét g−¬ng parabol, nh−ng nã cã −u ®iÓm kÝch th−íc theo h−íng trôc quang
ng¾n h¬n so víi anten g−¬ng parabol (ng¾n h¬n mét ®o¹n b»ng tiªu cù cña g−¬ng
hypebol), bé chiÕu x¹ ®Æt gÇn ®Ønh g−¬ng parabol h¬n nªn gi¸ ®ì nã ®¬n gi¶n h¬n vµ
fide tiÕp sãng sÏ ng¾n h¬n do ®ã tæn hao vµ t¹p ©m sÏ nhá h¬n. Bëi vËy anten
Cassegrain ®−îc sö dông phæ biÕn cho çc tr¹m mÆt ®Êt th«ng th−êng vµ víi çc anten
cã kÝch th−íc trung b×nh vµ lín
• Anten lÖch (offset antenna)
Çc anten mét g−¬ng parabol vµ anten hai g−¬ng Cassegrain cã mét nh−îc
®iÓm chung lµ bé chiÕu x¹ hay g−¬ng phô ®Æt th¼ng hµng víi ®Ønh g−¬ng lµm ch¾n
mét bé phËn çc tia sãng ph¶n x¹ tõ g−¬ng chÝnh parabol g©y ra mét “miÒn tèi” phÝa
sau g−¬ng lµm gi¶m hÖ sè t¨ng Ých, hiÖu suÊt vµ t¨ng bóp phô. §Ó kh¾c phôc nh−îc
®iÓm nµy ng−êi ta sö dông anten lÖch nghÜa lµ bé chiÕu x¹ ®−îc ®Æt lÖch ra ngoµi
h−íng cña çc tia ph¶n x¹ tõ g−¬ng parabol, nh− chØ ra trªn h×nh 3.6
anten parabol lÖch anten Cassegrain lÖch

H×nh 3.6 : Çc anten lÖch (offset antenna)
Çc anten lÖch ®−îc sö dông trong tr−êng hîp yªu cÇu chÊt l−îng cao nh− khi
cÇn ph¶i gi¶m can nhiÔu tõ çc m¹ng vi ba trªn mÆt ®Êt, hoÆc tõ çc vÖ tinh kh¸c n»m
gÇn nhau trªn quü ®¹o
c. §Æc tÝnh ph©n cùc
Nh− ®· nghiªn cøu ë m«n häc Lý thuyÕt tr−êng ®iÖn tõ, sãng bøc x¹ ra tõ anten gåm
hai thµnh phÇn ®iÖn tr−êng E hµ tõ tr−êng H, vu«ng gãc nhau vµ vu«ng gãc víi
ph−¬ng truyÒn lan. Theo quy −íc, khi xÐt ph©n cùc ng−êi ta xÐt sù biÕn thiªn cña vÐc
t¬ c−êng ®é ®iÖn tr−êng E. Ph©n cùc ®−îc ®Æc tr−ng bëi çc th«ng sè sau:
- Ph−¬ng quay cña vÐc t¬ E: nÕu nh×n tõ h−íng sãng truyÒn lan ®i th¼ng vµo ng−êi
quan s¸t th× vÐc t¬ E cã thÓ quay theo chiÒu kim ®ång hå (tõ tr¸i sang ph¶i) gäi lµ
quay ph¶i, hay quay ng−îc chiÒu kim ®ång hå (tõ ph¶i sang tr¸i) gäi lµ quay tr¸i.
- Tû sè trôc (AR: Axial Ratio): lµ tû sè ®é dµi gi÷a trôc chÝnh vµ trôc phô cña h×nh
ªlÝp do ®Çu mòi vÐc t¬ E trong qu¸ tr×nh biÕn ®æi t¹o nªn:
AR = Emax/Emin.
+ NÕu Emax = Emin th× AR=1 lµ sãng ph©n cùc trßn
+ NÕu Emin = 0 th× AR=∞ lµ sãng ph©n cùc th¼ng
+ NÕu Emax ≠ Emin th× AR cã gi¸ trÞ bÊt kú lµ sãng ph©n cùc ªlÝp
P h−íng
truyÒn lan
ã y
x E
E
τ
x
anten Emi
TØ sè trôc (AR ) = Emax/Emin
H×nh 4.6: TÝnh chÊt ph©n cùc cña sãng ®iÖn tõ

5.4. B¸m vÖ tinh
a. T¹i sao ph¶i cã hÖ thèng ®iÒu khiÓn b¸m
VÖ tinh ®Þa tÜnh vÒ nguyªn lý lµ ®øng yªn khi quan s¸t tõ mét ®iÓm cè ®Þnh trªn
mÆt ®Êt, nh−ng trong thùc tÕ nã lu«n lu«n chuyÓn ®éng theo mäi h−íng do t¸c ®éng
cña nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau nh− lùc hÊp dÉn cña mÆt trêi, mÆt tr¨ng vµ çc hµnh
tinh kh¸c, t¸c ®éng cña lùc bøc x¹ ¸nh s¸ng mÆt trêi vµ tr−êng hÊp dÉn cña qu¶ ®Êt,
lµm cho vÖ tinh “tr−ît” theo çc h−íng Nam-B¾c vµ §«ng-T©y so víi vÞ trÝ ®Þnh tr−íc,
giíi h¹n cho phÐp lµ ±0,10. Hµng n¨m mÆt ph¼ng quü ®¹o vÖ tinh nghiªng ®i mét gãc
kho¶ng 0,9o theo h−íng B¾c-Nam so víi mÆt ph¼ng xÝch ®¹o ViÖc duy tr× vÖ tinh ë vÞ
trÝ ban ®Çu, víi chu kú hiÖu chØnh ®−îc thùc hiÖn bëi lÖnh ph¸t ®i tõ tr¹m ®o l−êng tõ
xa, b¸m, ®iÒu khiÓn vµ gi¸m s¸t (TTC&M: telemetry, tracking, control and
monitoring) ®Æt trªn mÆt ®Êt.
Vïng cho phÐp vÖ tinh dao ®éng trong ®ã mµ kh«ng cÇn ®iÒu chØnh vÞ trÝ vÖ tinh
gäi lµ cöa sæ gi÷ tr¹m (station keeping window)
B¾c
Quü ®¹o bÞ nghiªng
Quü ®¹o ®Þa tÜnh ®óng
Na
H×nh 3.18: Sù nghiªng cña mÆt ph¼ng quü ®¹o ®Þa tÜnh
KÝch th−íc cöa sæ cho phÐp vÖ tinh chuyÓn ®éng tù do ë trong ®ã cã ®é dµi cña
cung ë çc h−íng §«ng- T©y vµ B¾c-Nam ch¾n gãc ë t©m quü ®¹o lµ 0,1o, theo ®é cao
thÊp lµ 0,001o, t−¬ng øng víi ®é dµi çc c¹nh cöa sæ lµ 75 km vµ 85 km theo ®é cao.
75 km
mÆt ph¼ng
xÝch ®¹o
0,1o 0,1o 75 km
85 km
N
H×nh 3.19: Cöa sæ cho phÐp vÖ tinh chuyÓn ®éng tù do
Do sù chuyÓn ®éng cña vÖ tinh nªn víi çc anten tr¹m mÆt ®Êt cã bóp sãng hÑp
th× khi vÖ tinh chuyÓn ®éng lÖch khái h−íng thu cùc ®¹i møc thu sÏ bÞ gi¶m xuèng
®¸ng kÓ. §Ó b¶o ®¶m møc thu tèt anten tr¹m mÆt ®Êt ph¶i cã hÖ thèng ®iÒu khiÓn b¸m
theo vÖ tinh (hÖ thèng tracking)
b. Çc hÖ thèng tù ®éng ®iÒu khiÓn anten b¸m vÖ tinh:
- B¸m xung ®¬n (monopulse tracking)
- B¸m tõng nÊc (steptrac tracking)
- B¸m theo ch−¬ng tr×nh/bé nhí (program/memory tracking)
- B¸m b»ng tay (Manual Tracking)
• B¸m b»ng xung ®¬n
§©y lµ thuËt ng÷ th−êng dïng trong kü thuËt rada ®Ó chØ lçi gãc do h−íng thu
lÖch sÏ nhËn ®−îc mét xung ®¬n. Khi h−íng thu tÝn hiÖu tõ vÖ tinh ®Õn ®óng h−íng
thu cùc ®¹i cña anten (h−íng th¼ng gãc víi bé chiÕu x¹), th× trong èng dÉn sãng cña
bé tiÕp sãng sÏ xuÊt hiÖn lo¹i sãng TE10, khi h−íng thu bÞ lÖch th× trong èng dÉn sãng
sÏ xuÊt hiÖn lo¹i sãng bËc cao h¬n lµ TE20 (nh− chØ ra trªn h×nh 3.20) . Pha cña lo¹i
sãng TE20 sÏ thay ®æi phô thuéc vµo h−íng cña gãc lÖch tõ ®ã m¸y thu ®iÒu khiÓn b¸m
sÏ ra lÖnh phï hîp ®Ó quay anten
H×nh 3.20: Çc lo¹i sãng thu ®−îc ë çc h−íng kh¸c nhau
Çc lo¹i sãng bËc cao mµ hÖ thèng b¸m thu ®−îc sÏ t¹o ra tÝn hiÖu lçi ®−a tíi
m¸y thu cña hÖ thèng ®iÒu khiÓn ®Ó xö lý. Cuèi cïng ®iÖn ¸p lçi sÏ ®−îc ®−a tíi hÖ
thèng “trî ®éng” (serve system) ®Ó ®iÒu khiÓn anten còng nh− huû bá ®iÖn ¸p lçi
• HÖ thèng ®iÒu khiÓn b¸m theo ch−¬ng tr×nh
Khi çc vÖ tinh quü ®¹o nghiªng xuÊt hiÖn th× hÖ thèng ®iÒu khiÓn b¸m theo
ch−¬ng tr×nh ®−îc ®−a ra
Anten ®−îc ®iÒu khiÓn bëi m¸y tÝnh dùa trªn sè liÖu dù ®o¸n çc vÞ trÝ vÖ tinh
do Intelsat cung cÊp cho mçi vÖ tinh vµ çc tr¹m mÆt ®Êt cã liªn quan, theo mét chu kú
nhÊt ®Þnh th−êng lµ hai tuÇn mét lÇn. Sè liÖu dù ®o¸n vÞ trÝ vÖ tinh ®−îc cµi ®Æt vµo
phÇn mÒn cña m¸y tÝnh ®iÒu khiÓn, tõ ®ã biÕn ®æi thµnh çc lÖnh ®Ó ®iÒu khiÓn anten
b¸m theo vÖ tinh ë tõng thêi gian nhÊt ®Þnh
• HÖ thèng b¸m tõng nÊc
HÖ thèng tù ®éng b¸m theo xung ®¬n cã nh−îc ®iÓm lµ m« t¬ ®iÒu khiÓn anten
lµm viÖc liªn tôc nªn chãng háng
Nguyªn lý chung cña hÖ thèng b¸m tõng nÊc sau khi nhËn ®−îc tÝn hiÖu ®iÒu
khiÓn b¸m vÖ tinh (hay tÝn hiÖu h−íng dÉn) ph¸t ®i tõ vÖ tinh ë møc kh«ng ®æi trong
bóp sãng “toµn cÇu”. Møc tÝn hiÖu thu ®−îc so s¸nh víi møc mÉu ®−îc quy ®Þnh, nÕu
nhá h¬n mét gi¸ trÞ quy ®Þnh nµo ®ã th× anten sÏ ®−îc lÖnh quay mét gãc ban ®Çu.
B»ng çch so s¸nh møc tÝn hiÖu thu tr−íc vµ sau khi di chuyÓn, h−íng di chuyÓn tiÕp
theo ®−îc quyÕt ®Þnh. Cã nghÜa lµ nÕu møc tÝn hiÖu cã chiÒu h−íng t¨ng lªn th× anten
tiÕp tôc di chuyÓn theo h−íng cò, nÕu møc tÝn hiÖu cã chiÒu h−íng gi¶m th× h−íng di
chuyÓn cña anten sÏ quay trë l¹i. Çc xö lý nµy liªn tôc vµ thay ®æi lu©n phiªn gi÷a hai
trôc vu«ng gãc víi anten.
¦u ®iÓm cña anten b¸m tõng nÊc lµ bé phËn m« t¬ quay anten kh«ng lµm viÖc
liªn tôc nªn Ýt bÞ háng, nh−îc ®iÓm lµ Ýt khi anten h−íng ®óng cùc ®¹i vµo vÖ tinh do
hÖ thèng chØ lµm viÖc khi møc thu gi¶m ®Õn mét gi¸ trÞ quy ®Þnh
• B¸m b»ng tay (Manual Tracking)
ChØ nh÷ng anten cã ®−êng kÝnh lín lµ cÇn thiÕt ph¶i cã hÖ thèng b¸m tù ®éng.
Khi ®−êng kÝnh anten gi¶m yªu cÇu nµy kh«ng cÇn thiÕt l¾m. Trong thùc tÕ ®èi víi çc
anten cã kÝch th−íc b»ng hoÆc nhá h¬n 8m th× b¸m tù ®éng lµ kh«ng cÇn thiÐt mµ chØ
cÇn ®iÒu chØnh b»ng tay hµng tuÇn hoÆc hµng th¸ng bëi v× ®é réng bóp sãng an ten
lín. §oÒi chØnh nµy cã thÓ thùc hiÖn b»ng çch lµm cho çc chuyÓn m¹ch phï hîp víi
m« t¬ gãc ph−¬ng vÞ vµ gãc ngÈng, hoÆc dïng biÖn ph¸p c¬ khÝ ®Ó quay trùc tiÕp
anten. §iÒu khiÓn b¸m b»ng tay còng th−êng ®−îc sö dông nh− lµ mét biÖn ph¸p dù
phßng cho çc lo¹i ®iÒu khiÓn trªn.
5.5. CÊu h×nh tr¹m VSAT.
a. S¬ l−îc:
Nhê sù ph¸t triÓn cña thµnh tùu khoa häc c«ng nghÖ, ®· chÕ t¹o ra ®−îc çc
bé khuÕch ®¹i cã c«ng suÊt lín, çc bé khuÕch ®¹i cã t¹p ©m nhá, cïng víi sù ra
®êi cña çc tr¹m vÖ tinh cã c«ng suÊt khuÕch ®¹i cao. Nªn ®· ®−a tíi sù ph¸t triÓn
cña çc tr¹m vÖ tinh cã khÈu ®é an ten nhá VSAT (VSAT: Very Small Aperture
Terminal). HÖ thèng th«ng tin VSAT ®îc sö dông ®Çu tiªn (1980) t¹i Mü.
HÖ thèng VSAT cho phÐp çc tr¹m mÆt ®Êt cã kÝch th−íc rÊt nhá, gi¸ thµnh
thÊp, ®−êng kÝnh anten cã thÓ nhá tõ 0,9m ®Õn 1,8m vµ c«ng suÊt ph¸t cña tr¹m cí
vµi o¸t.
HÖ thèng TTVT VSAT ®−îc sö dông trong qu©n sù, viÔn th«ng n«ng th«n,
héi nghÞ truyÒn h×nh, ng©n hµng....
Mét m¹ng VSAT bao gåm mét vÖ tinh hay mét phÇn vÖ tinh, mét tr¹m chÝnh
cã anten kho¶ng 4,5m ®Õn 10m vµ gåm mét sè l−îng lín tõ vµi chôc ®Õn vµi tr¨m
ngµn tr¹m ®Çu cuèi VSAT víi çc anten nhá.
Quü ®¹o cña vÖ tinh VSAT lµ quü ®¹o ®Þa tÜnh vµ ph¶i cã vïng phñ sãng réng.
An ten Khèi ngoµi trêi Khèi trong nhµ
KhuÕch ®¹i t¹p
©m thÊp vµ biÕn Çp §iÒu chÕ Tíi thiÕt
®æi xuèng IFL Xö lý bÞ ®Çu
b¨ng gèc cuèi d÷
KhuÕch ®¹i liÖu
c«ng suÊt cao Gi¶i ®iÒu chÕ
vµ biÕn ®æi lªn
Thu truyÒn h×nh Tíi l¾p ®Æt

(tuú chän) truyÒn h×nh
H×nh : Çc thµnh phÇn chÝnh cña tr¹m VSAT
b. ¦u ®iÓm vµ nh−îc ®iÓm cña hÖ thèng th«ng tin VSAT:
♣ ¦u ®iÓm:
- Vïng phñ sãng réng
- TruyÒn sè liÖu víi dung l−îng lín.
- L¾p ®Æt nhanh.
- DÔ dµng n©ng cÊp hÖ thèng
- DÔ dµng n©ng cÊp b¨ng th«ng.
- Cã kh¶ n¨ng cung cÊp b¨ng th«ng theo yªu cÇu
- Cung cÊp ®−îc cho çc vïng s©u vïng xa vµ h¶i ®¶o.
♣ Nh−îc ®iÓm:
- ChÊt l−îng ®−êng truyÒn phô thuéc nhiÒu vµo thêi tiÕt.
- TÝnh b¶o mËt kh«ng cao
- TrÔ truyÒn lan lín.
c. CÊu h×nh tr¹m VSAT
CÊu h×nh tr¹m VSAT ®−îc chia lµm ba thµnh phÇn bao gåm: Anten, khèi ngoµi trêi
(ODU-Outdoor unit) vµ khèi trong nhµ (IDU-Indoor unit).
Bé HPA cã thÓ ®−îc g¾n thªm ®Ó khuÕch ®¹i c«ng suÊt ph¸t lªn 20W. Th−êng chØ
®−îc sö dông ë tr¹m HUB
ThiÕt bÞ cuèi RF
b¨ng-C hoÆc b¨ng-Ku
An ten
ChiÕu x¹
vÖ tinh
Çp IFL
PDS-M LNB
HUGHES PDS-M HPA
§iÖn ¸p ODU
vμo 90- POWER
Thu Ph¸t
RS-232
(RJ-11)
Ng−êi sö dông:
ThiÕt bÞ ®Çu cuèi ÷ liÖu, video, ®iÖn tho¹i sè vµ
M&C Modem TRES
§iÖn ¸p AC Fax, truy cËp Internet)
a. CÊu h×nh modem TRES (Trunking Earth Station - tr¹m trung kÕ mÆt ®Êt)víi ph¸t 70MHz
vµ thu b¨ng L:
RS-232
Ph¸t 70 MHz
(RJ-11)
ThiÕt bÞ ®Çu cuèi Thu 950-1700

M&C Modem TRES
§iÖn ¸p vμo
110V AC Ng−êi sö dông:
÷ liÖu, video, ®iÖn tho¹i sè vµ
Fax, truy cËp Internet)
• An ten:
- Lo¹i anten: Th−êng lµ anten Offset nh»m h¹n chÕ bóp sãng phô, ®ång thêi
t¨ng hiÖu suÊt anten. §Ó gi¶m tæn hao trong çc m¹ch ghÐp nèi nªn bé chiÕu x¹
th−êng ®−îc thÝch hîp víi khèi ODU vµ ®−îc ®Æt t¹i tiªu ®iÓm cña mÆyt ph¶n x¹
Parabol. MÆt ph¶n x¹ th−êng ®−îc lµm b»ng nh«m vµ ®−îc g¾n víi thiÕt bÞ gi¸ ®ì
®¬n gi¶i nh»m cã thÓ l¾p r¸p mét çch linh ho¹t. Do ph¹m vÞ chuuyÓn ®éng cña
anten vÖ tinh trªn quü ®¹o ®Þa tÜnh lu«n n»m trong bóp sãng chÝnh cu¶ anten tram
mÆt ®Êt VSAT, nªn anten tram mÆt ®Êt kh«ng cÇn cã hÖ thèng b¸m
- §−êng kÝnh: Tuú thuéc vµo hÖ sè phÈm chÊt yªu cÇu, c«ng suÊt bøc x¹
t−¬ng ®−¬ng ®¼ng h−íng cña tr¹m VSAT khi xÐt ®Õn yªu cÇu cña dÞch vô còng nh−
kh¶ n¨ng cña vÖ tinh vµ vïng ®Þa lý cña tr¹m.
+ Víi b¨ng Ku ®−êng kÝnh anten lµ 1,2m÷1,8m, song vêi vïng cã nhiÒu m−a
nh− ViÖt Nam th× ®−êng kÝnh anten lµ 1,8m÷2,4m.
+ Víi b¨ng C ®Ó h¹n chÕ g©y nhiÔu sang çc hÖ thèng vÖ tinh l©n cËn nªn ®−êng
kÝnh anten th−êng yªu cÇu lín h¬n b¨ng Ku. Tuy nhiªn b»ng çch sö dông kü thuËt
tr¶i phæ anten tr¹m VSAT b¨ng C cã ®−êng kÝnh anten chØ cÇn 0,6m÷1,2m.
• Khèi ngoµi trêi: Bao gåm bé biÕn ®æi t¹p ©m thÊp LNB (khuÕch ®¹i t¹p ©m thÊp
LNA vµ biÕn ®æi xuèng), bé biÕn ®æi lªn vµ békhuÕch ®¹i c«ng suÊt cao HPA.
V3 ODU b¨ng C HPA 20W Ra cao tÇn
LO 1 LO 2 5,850 ÷
6,425GHz
IFL M
U
X
Cao tÇn vµo

Bé vØ xö lý
LNB 3,8250 ÷
4,2GHz
• Çp IFL(Inter Facility Link): lµ çp ®ång trôc cã trë kh¸ng 50Ω, cã chiÒu dµi <
300m. Cã nhiÖm vô truyÒn t¶i tÝn hiÖu IF (th−êng 1GHz÷2GHz) tõ khèi ODU
tíi khèi IDU, truyÒn ®iÖn ¸p DC, tÝn hiÖu chuÈn 10MHz, tÝn hiÖu M&C, tÝn
hiÖu thu vµ ph¸t.
• Khèi trong nhµ: Th−êng bao gåm modem IF (®iÒu chÕ/ gi¶i ®iÒu chÕ ) vµ bé xö
lý b¨ng gèc ®−îc kÕt nèi víi thiÕt bÞ ®Çu cuèi DTE qua giao diÖn chuÈn. §èi víi
VSAT cho dÞch vô tho¹i cÇn cã thiÕt bÞ ADC ®Ó chuyÓn ®æi tÝn hiÖu tho¹i t−¬ng
tù sang tÝn hiÖu sè.
• TuyÕn ph¸t:
→ TRES nhËn d÷ liÖu tõ DTE qua giao tiÕp vµo ra ®Ó truyÒn tíi bé ®iÒu chÕ. → Bé
®iÒu chÕ sÏ m· ho¸ sau ®ã xö dông ®iÒu chÕ dÞch pha thµnh sãng mang trung tÇn
(185MHz) ®a ra ngâ ph¸t. → Sãng mang trung tÇn ®îc ghÐp t¹i thiÕt bÞ ph©n phèi
nguån (PDS-M) ®Ó ®a tíi thiÕt bÞ ngoµi trêi b»ng çp IFL. → T¹i ODU, sãng mang
®îc t¸ch kªnh sau ®ã dÞch tÇn lªn b¨ng C vµ ®îc khuÕch ®¹i tríc khi tíi OMT cña
anten.
DTE M· ho¸ §iÒu chÕ

∑ IFL
M
§Öm Modem TRES
U
DTE X
M&C Bé vi xö lý
÷
Gi¶i m· ho¸ Gi¶i ®iÒu chÕ
M&C PDS-M
• TuyÕn thu:
→ Sãng mang thu vÒ tõ vÖ tinh ®îc LNB khuÕch ®¹i vµ dÞch tÇn xuèng b¨ng L tríc
khi ®a vµo ODU.→ T¹i ODU, sãng mang thu ®îc ghÐp tríc khi ®a xuèng thiÕt bÞ
ph©n phèi nguån (PDS-M) b»ng çp IFL.→ T¹i thiÕt bÞ ph©n phèi nguån (PDS-M),
sãng mang thu ®îc t¸ch kªnh råi ®a xuèng modem TRES.→ Bé gi¶i ®iÒu chÕ sÏ
gi¶i ®iÒu chÕ, dÞch tÇn sãng mang xuèng b¨ng L, gi¶i m· thµnh chuçi d÷ liÖu
truyÒn qua cæng I/O tíi DTE.
Modem TRES cã chøc n¨ng: M· ho¸ söa sai, ®iÒu chÕ vµ gi¶i ®iÒu chÕ.
• ThiÕt bÞ ph©n phèi nguån PDS-M cã chøc n¨ng: Cung cÊp nguån DC cho
ODU, t¸ch ghÐp tÇn sè ph¸t vµ tÇn sè thu vµ cung cÊp tÝn hiÖu æn ®inh 10MHz lµm
chuÈn cho ODU.
• Gi¸m s¸t vµ ®iÒu khiÓn M&C:
- ViÖc gi¸m s¸t vµ ®iÒu khiÓn ®îc thùc hiÖn b»ng phÇn mÒm TRES M&C (Monitor
And Control) cña Hughes.
- Ch¬ng tr×nh M&C ®îc cµi ®Æt trªn nÒn Window 95/98.
- KÕt nèi m¸y tÝnh víi Modem TRES qua cæng COM1 (mÆc ®Þnh)
- Tèc ®é Boud lµ 24Kb/s.
5.6. CÊu h×nh çc tr¹m VSAT.
Çc tr¹m VSAT ®−îc kÕt nèi víi nhau b»ng çc tuyÕn Uplink vµ Downlink. Tuú
thuéc vµo lo¹i h×nh dÞch vô ®−îc cung cÊp, tæ chøc m¹ng çc tr¹m VSAT cã thÓ
theo çc cÊu h×nh sau:
• CÊu h×nh h×nh sao (§iÓm nèi ®a ®iÓm): Lµ kiÓu tæ chøc ®−îc dïng phæ biÕn
nhÊt hiÖn nay. Trong ®ã çc tr¹m VSAT muèn liªn l¹c víi nhau ®Òu ph¶i th«ng
qua tr¹m HUB ®Ó qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh ho¹t ®éng cña m¹ng. Tr¹m nµy ®−îc nèi
víi m¸y tÝnh chñ vµ ®−îc kÕt nèi víi m¹ng th«ng tin c«ng céng. TÊt c¶ çc ®Çu
cuèi ë xa ®Òu ®−îc chuyÓn tiÕp qua bé xö lý trung t©m cña tr¹m. §−êng th«ng
tin ph¶i ®i qua vÖ tinh hai lÇn nªn trÔ ®−êng truyÒn lín kho¶ng 513ms, ®iÒu nµy
®· lµm gi¶m chÊt l−îng liªn l¹c tho¹i ®èi víi çc dÞch vô héi nghÞ. Víi cÊu h×nh
nµy trÔ ®−êng truyÒn lín.
Víi tr¹m mÆt ®Êt HUB: Cã quy m« lín h¬n tr¹m VSAT lÎ (Remote), ®−êng
kÝnh an ten b¨ng C lµ tõ 7m÷18m, ®−êng kÝnh an ten b¨ng Ku lµ tõ 3,5m÷11m,
møc khuªch ®¹i c«ng suÊt cña HPA kho¶ng 400W.
• CÊu h×nh h×nh l−íi (§iÓm nèi ®iÓm: Çc tr¹m VSAT cã thÓ liªn l¹c trùc tiÕp víi
nhau mµ kh«ng cÇn ph¶i th«ng qua tr¹m HUB dÓ ®iÒu khiÓn. Lµ kiÓu cÊu h×nh
mµ çc tr¹m VSAT ®Òu cã vai trß nh− nhau. Yªu cÇu çc tr¹m VSAT ph¶i cã
anten kÝch th−íc lín h¬n çc tr¹m VSAT tæ chøc theo cÊu h×nh h×nh sao, nh»m
®¹t ®−îc EIRP lín ®¸p øng yªu cÇu cña ®−êng lªn vµ ph¶i t¨ng c«ng suÊt vÖ tinh
nªn cÊu h×nh nµy Ýt ®−îc sö dông. TrÔ ®−êng truyÒn nhá kho¶ng 240ms.
VSAT VSAT VSAT VSAT
VSAT HUB VSAT

VSAT VSAT
VSAT VSAT
CÊu h×nh
h×nh l−íi
VSAT VSAT
CÊu h×nh h×nh sao
• CÊu h×nh lai ghÐp: §Ó b¶o ®¶m yªu cÇu dÞch vô vµ ®é tin cËy ng−êi ta dïng cÊu
h×nh lai ghÐp gi÷a cÊu h×nh h×nh sao vµ Êu h×nh h×nh l−íi.
VSAT TRES 1
Tr¹m
VSAT TRES 2 HUB
VSAT VSAT
TRES 1 TRES 2
CÊu h×nh ®iÓm nèi ®iÓm CÊu h×nh ®iÓm nèi ®a ®iÓm
VSAT TRES n
3.4. Tæng hîp çc ®Æc tÝnh kü thuËt cña th«ng tin vÖ tinh VINASAT
§Æc tÝnh kü thuËt Tham sè
Quü ®¹o bay §Þa tÜnh
VÞ trÝ quü ®¹o 1320
Nguyªn lý æn ®Þnh 3 trôc
Khèi l−îng:
-Khèi l−îng kh« 1.200Kg
-Khèi l−îng phãng 2650kg
C«ng suÊt vÖ tinh:
-T¹i thêi ®iÓm ®Çu 5.650W
-T¹i thêi ®iÓm cuèi 4.700W
Thêi gian sèng 15 n¨m
æn ®Þnh quü ®¹o +/- 0,050
æn ®Þnh t− thÕ 0,090
§é tin cËy ®Õn thêi ®iÓm cuèi > 0,78
Tªn löa phï hîp Proton (Nga); Delta (Mü)...
TÇn sè th«ng tin B¨ng C vµ b¨ng Ku
NhËt B¶n, TriÒu Tiªn, Trung Quèc, §µi Loan,
Vïng phñ sãng b¨ng C
çc n−íc ASEAN, §«ng ¢n §é vµ §«ng óc.
Vïng phñ sãng b¨ng Ku Çc n−íc ®«ng d−¬ng, khu vùc l©n cËn, ®¶o
Tr−êng sa vµ Hoµng sa.
TÇn sè TT&C B¨ng C vµ b¨ng Ku
VÞ trÝ tr¹m ®iÒu khiÓn mÆt ®Êt 1 Hµ Néi vµ 1 TP.HCM
ThiÕt bÞ th«ng tin B¨ng C B¨ng Ku
Sè l−îng bé ph¸t ®¸p 18 10
Sè bé ph¸t ®¸p trao ®æi 1 nèi sang b¨ng Ku 1 nèi sang b¨ng C
Sè l−îng bé ph¸t ®¸p dù phßng >20% >20%
§é réng d¶i th«ng ph¸t ®¸p 36MHz 36MHz
TÇn sè Lªn/Xuèng 6GHz/ 4GHz 14GHz/ 11GHz
Ph©n cùc TuyÕn tÝnh TuyÕn tÝnh
C«ng suÊt ra 75W 100W
Dù phßng c«ng suÊt >20% >20%
EIRP trong vïng pbñ sãng 37,5/41 dBW 52/65 dBW
M¸y thu ë mçi ph©n cùc 1 lµm viÖc/1 dù phßng 1 lµm viÖc/1 dù phßng
PCM/TDM/PSK/TDMA; PCM/TDM/PSK/FDMA;
H×nh thøc truyÒn dÉn sè MPEG-2/TDM/PSK/FDM; MPEG-2/TDM/PSK/TDMA
Ch−¬ng 7:
ThiÕt kÕ n¨ng l−îng ®−êng truyÒn (4 tiÕt)
7.1. Kh¸i niÖm
Mét ®iÓm quan träng khi xÐt ®Õn viÖc thiÕt kÕ mét ®−êng truyÒn v« tuyÕn lµ cã thÓ
cho phÐp gi¶m chÊt l−îng tuyÕn xuèng bao nhiªu ®èi víi truyÒn lan trong kh«ng gian.
V× thÕ, kh«ng chØ thiÕt kÕ ®−êng v« tuyÕn víi chÊt l−îng cao nhÊt, mµ cÇn thiÕt ph¶i
xem xÐt ®Õn tÝnh kinh tÕ.
Tr¹m mÆt ®Êt chÊt l−îng cao: sÏ cã th«ng tin chÊt l−îng cao do kh¾c phôc ®−îc sù
gi¶m chÊt l−îng ®−êng truyÒn vµ cã gi¸ thµnh cao.
TuyÕn chÊt Kh¶ n¨ng

l−îng cao tiÕt kiÖm
§iÓm hoµ hîp

H×nh 7,1: Çc môc tiªu thiÕt kÕ tuyÕn
Môc tiªu thiÕt kÕ: B¶o ®¶m mét ®−êng truyÒn cã chÊt l−îng ®¹t yªu cÇu cã gi¸
thµnh cµng rÏ cµng tèt
7.2. Çc chØ tiªu kü thuËt.
Theo uû ban t− vÊn v« tuyÕn quèc tÕ CCIR thiÕt lËp çc chØ tiªu chÊt l−îng cÇn
tho¶ m·n cho nhiÒu lo¹i h×nh dÞch vô vµ çc qu¸ tr×nh ®iÒu chÕ thùc hiÖn. Nh×n
chung, hä ®−a ra ba ng−ìng chÊt l−îng kh«ng ®−îc phÐp v−ît qu¸ trong mét phÇn
tr¨m thêi gian cho tr−íc. (çc khuyÕt nghÞ 353-4 vµ 522 ®èi víi tho¹i; khuyÕt nghÞ
567-1 vµ 568 ®èi víi truyÒn h×nh).
B¶ng chØ tiªu chÊt l−îng
Tho¹i t−¬ng tù Tho¹i sè
Çc ®iÒu kiÖn ®o (C«ng suÊt t¹p ©m (PCM)
t¹i møc chuÈn) (BER)
20% cña thµng bÊt kú (gi¸ trÞ trung b×nh 1’) 10.000 pWOp ---
20% cña thµng bÊt kú (gi¸ trÞ trung b×nh 10’) --- 10 -6
0,3% cña thµng bÊt kú (gi¸ trÞ trung b×nh 1’) 50.000 pWOp 10 -4
0,01% cña n¨mbÊt kú (gi¸ trÞ tæng trªn 5ms) 1.000.000pWO ---
(kh«ng träng sè)
0,01% cña n¨mbÊt kú (gi¸ trÞ trung b×nh 1s) --- 10 -3
§èi víi truyÒn h×nh, chØ tiªu chÊt l−îng ®èi víi tÊt c¶ çc tuyÕn truyÒn dÉn
truyÒn h×nh kho¶ng çch xa (mÆt ®Êt hay vÖ tinh) th× tû sè S/N ≥53dB trong 99%
thêi gian vµ 45dB trong 99,9% thêi gian (khuyÕt nghÞ 567-1 vµ 568). Tuy nhiªn chØ
tiªu trªn lµ kh¸ cao nªn th−êng dïng cho hÖ thèng m¹ng qu¶ng b¸, trong çc tr−êng
hîp sau nµy phÇn lín ng−êi ta hoµn toµn chÊp nhËn chÊt l−îng thiÕt kÕ chØ b»ng
40dB.
7.3. C«ng suÊt t¹p ©m vμ sãng mang.
7.3.1. C«ng suÊt sãng mang
C«ng suÊt thu (PThu) lµ mét yÕu tè quan trong nhÊt trong viÖc x¸c ®Þnh chÊt l−îng
cña mét tuyÕn th«ng tin vÖ tinh.
VÖ PR = PT – LT + GT – LP + GR – LR (dB) *
tinh
Suy hao hÖ th«ng phu ®¬ thu LR
HÖ sè t¨ng Ých anten thu GR
Suy hao ®−êng truyÒn LP
HÖ sè t¨ng Ých anten ph¸t GT
Suy hao hÖ thèng phi ®¬ ph¸t LT
M¸y C«ng suÊt ph¸t PT
ph¸t
π .D 2
- HÖ sè t¨ng Ých: th−êng dïng lµ anten Parabol G = .η trong ®ã λ lµ b−íc
λ
sãng, η lµ hiÖu suÊt vµ D lµ ®−êng kÝnh mÆt g−¬ng.
- Suy hao hÖ thèng phi ®¬ tr¹m mÆt ®Êt th−êng ®−îc thiÕt kÕ lµ 1÷2dB vµ trªn vÖ
tinh lµ ≤1dB.
- C«ng suÊt ph¸t x¹ ®¼ng h−íng t−¬ng ®−¬ng: (EIRP) nã biÓu thÞ c«ng suÊt thùc
tÕ ph¸t tíi vÖ tinh, nghÜa lµ nã t−¬ng ®−¬ng víi c«ng suÊt ph¸t cÇn thiÕt khi sö dông
anten kh«ng cã t¨ng Ých vµ hÖthèng phi ®¬ kh«ng cã suy hao.
EIRP = PT – LT + GT
- Suy hao truyÒn sãng
LP = Γ + LI + LA + LR
LP lµ suy hao truyÒn sãng, LI lµ suy hao hÊp thô trong tÇng ®iÖn ly, LA Suy hao
hÊp thô trong kh«ng khÝ, LR suy hao m−a, Γ lµ suy hao kh«ng gian tù do
2
⎛ 4πR ⎞
Γ=⎜ ⎟ . R lµ kho¶ng çch truyÒn, λ lµ b−íc sãng.
⎝ λ ⎠
Trong ®ã suy hao kh«ng gian tù do chiÕm phÇn lín suy hao ®−êng truyÒn. Trong
cùa sæ tÇn sè v« tuyÕn ®iÖn (1÷10) GHz th× suy hao do tÇng ®iÖn ly vµ kh«ng khÝ lµ
kh«ng ®¸ng kÓ vµ cã thÓ bá qua. Tuy nhiªn ë tÇn sè > 10GHz th× suy hao do m−a
cã thÓ lµ nh©n tè quan trong nhÊt quyÕt ®Þnh®Õn chÊt l−îng tuyÕn.
7.3.2. C«ng suÊt t¹p ©m
a. C«ng suÊt t¹p ©m nhiÖt
- T¹p ©m nhiÖt ®−îc t¹o ra trong m¸y ph¸t:
Lµ ®¸ng kÓ nh−ng gi¶m dÇn däc theo ®−êng truyÒn lan nªn kh«ng cÇn xÐt.
- T¹p ©m bªn ngoµi ®i vµo anten thu: Bao gåm t¹p ©m kh«ng gian, t¹p ©m bÒ mÆt
tr¸i ®Êt, t¹p ©m khÝ quyÓn vµ t¹p ©m m−a.
+ T¹p ©m m−a: lµ nguyªn nh©n chÝnh lµm suy hao tÝn hiÖu
+ T¹p ©m kh«ng gian: Khi trêi quang lµ nguyªn nh©n chÝnh lµm suy hao tÝn hiÖu
+ T¹p ©m khÝ quyÓn: cã thÓ bá qua khi thiÕt kÕ v× nhiÖt ®é ®o ®−îc cña t¹p ©m
khÝ quyÓn <10oK.
+ T¹p ©m bÒ mÆt tr¸i ®Êt: T¹p ©m tõ bÒ mÆt tr¸i ®Êt kh«ng ¶nh h−ëng tíi tr¹m
mÆt ®Êt bëi v× ta dïng anten ®Þnh h−íng nh−ng ¶nh h−ëng ®Õn vÖ tinh th«ng tin v×
anten cña nã h−íng vÒ tr¸i ®Êt, NhiÖt ®é t¹p ©m cña t¹p ©m bÒ mÆt tr¸i ®Êt thu b»ng
vÖ tinh th«ng tin gÇn gièng nh− trªn bÒ mÆt tr¸i ®Êt.
- T¹p ©m bªn trong t¹o ra tõ m¸y thu, anten vµ hÖ thèng phi ®¬:
T A + T0 (I P − 1)
T¹p ©m tæng bªn trong TIN lµ: TIN = + TR
LF
trong ®ã TA lµ nhiÖt t¹p ©m ©nten, TR lµ nhiÖt t¹p ©m m¸y thu, TO nhiÖt ®é m«i
tr−êng, LF lµ suy hao hÖ thèng phi ®¬ (gi¸ trÞ thùc), TO(LF-1) lµ t¹p ©m hÖ thèng
phi ®¬,.
- T¹p ©m hÖ thèng: c¶ t¹p ©m bªn ngoµi vµ t¹p ©m bªn trong ®Òu tån t¹i trong
mét hÖ thèng, v× thÕ t¹p ©m tæng ®èi víi hÖ thèng ®ã b»ng tæng c«ng suÊt t¹p ©m
bªn trong vµ bªn ngoµi cña nã.
+ NhiÖt t¹p ©m cña tr¹m mÆt ®Êt trªn ®−êng xuèng lµ:
TS + T A + TO (LF − 1)
TSYS = + TR
LF
trong ®ã, TS lµ nhiÖt t¹p ©m ngoµi.

+ NhiÖt t¹p ©m cña vÖ tinh trªn ®−êng lªn lµ: nguyªn nh©n g©y ra t¹p ©m chÝnh
lµ TR vµ TS: TSYS = TS + TR (**)
+ C«ng suÊt t¹p ©m cña toµn bé hÖ thèng lµ:
NSYS = 10 log (k . TSYS . B) dB
trong ®ã, k lµ h»ng sè Boltzman=1,38.10-23 (W/Hz/0K), B lµ ®é réng b¨ng tÇn
(Hz)
+ Tõ (*) vµ (**) ta cã
C/N = PR - NSYS = PT – LT + GT – LP + GR – LR - NSYS
b. C«ng suÊt t¹p ©m nhiÔu
- Can nhiÔu tuyÕn kh¸c: xÈy ra gi÷a çc tuyÕn th«ng tin kh¸c
+ VTTT kh¸c -> TM§
+ TM§ -> VTTT
+ TuyÕn viba mÆt ®Êt -> VTTT
+ TuyÕn viba mÆt ®Êt ->TM§
Trong ®ã nhiÔu gi÷a tuyÕn viba mÆt ®Êt vµ TM§ lµ lín nhÊt. §Ó thiÕt kÕ tuyÕn ta
cÇn ®Æt TM§ sao cho nhiÔu xÈy ra lµ Ýt nhÊt, víi C/N lµ nhá nhÊt.
- NhiÔu cïng tuyÕn: ®−îc t¹o ra ngay trong tuyÕn, cã nguyªn nh©n sau
+ T¹p ©m nhiÔu khö ph©n cùc, xÈy ra trong hÖ thèng th«ng tin ph©n cùc kÐp, nã
bÞ chi phèi bëi çc ®Æc tÝnh cña anten. §Ó triÖt nhiÔu cÇn t¨ng kh¶ n¨ng ph©n biÖt
ph©n côc chÐo cña anten.
+ T¹p ©m nhiÔu kªnh l©n cËn, çc thµnh phÇn kªnh l©n cËn cã cïng ph©n cùc
víi tuyÕn VTTT bÞ ®iÒu h−ëng bëi çc ®Æc tÝnh bé läc m¸y thu. §Ó triÖt nhiÔu sö
dông bé läc cã ®Æc tÝnh s¾c nhän.
c. Phèi hîp t¹p ©m
Trong thiÕt kÕ tuyÕn thùc tÕ, phÇn lín çc thñ tôc sö dông kh«ng x¸c ®Þnh çc
chØ tiªu kü thuËt vµ tÝnh to¸n sè l−îng t¹p ©m vµ nhiÔu. ThËt vËy, møc nhiÔu do t¹p
©m ®−îc ®¸nh gi¸ ®èi víi mçi yÕu tè. Sau ®ã çc yªu cÇu kü thuËt ®−îc x¸c ®Þnh
®èi víi vÞ trÝ vµ çc ®Æc tÝnh cña anten. lo¹i thñ tôc nµy gäi lµ ph©n bæ t¹p ©m.
T¹p ©m T¹p ©m néi bé T¹p ©m m¸y thu
nhiÖt C/N T¹p ©m ngoµi T¹p ©m bÒ mÆt tr¸i ®Êt
C/N ®èi
víi ®−êng
lªn T¹p ©m Can nhiÔu kh¸c HT
NhiÔu khö ph©n cùc
nhiÔu C/I Can nhiÔu cïng tuyÕn
C/N + I NhiÔu kªnh l©n cËn
thÝch hîp
khi ®¹t T¹p ©m m¸y thu
®−îc chÊt T¹p ©m bªn trong T¹p ©m anten
l−îng tuyÕn T¹p ©m T¹p ©m hÖ thèng phi ®¬
theo yªu nhiÖt C/N
T¹p ©m bÇu trêi
cÇu C/N ®èi T¹p ©m bªn ngoµi
T¹p ©m m−a
víi ®−êng
xuèng Can nhiÔu kh¸c HT NhiÔu ®−êng viba trªn m.®Êt
T¹p ©m
nhiÔu C/I NhiÔu khö ph©n cùc
Can nhiÔu cïng tuyÕn
Can nhiÔu kªnh l©n cËn
Hinh 7.2: Ph©n bæ t¹p ©m

Th«ng th−êng ®Ó c¶i thiÖn chÊt l−îng chØ b»ng viÖc söa ®æi mét phÇn thiÕt bÞ. V×
thÕ ph¶i xÐt ®Õn sù c©n b»ng cña toµn bé hÖ thèng ®èi víi thiÕt kÕ kinh tÕ cña çc
ph−¬ng tiÖn. kh¸i niÖm ph©n bè t¹p ©m còng lµ quan träng khi x¸c ®Þnh chÊt l−îng
cña tõng thiÕt bÞ riªng lÎ trong hÖ thèng. trong hÖ thèng TTVT hiÖn nay, t¹p ©m
nhiÔu trong m¸y thu lµ yÕu tè chÝnh g©y ra t¹p ©m, v× thÕ çc yÕu tè kh¸c kÐm kÐm
quan träng h¬n khi ®¸nh gi¸ vÒ kinh tÕ.
7.4. TÝnh to¸n ®é s½n sμng.
a. Çc chØ tiªu s½n sµng
Mét tuyÕn th«ng tin vÖ tinh cè ®Þnh thiÕt lËp gi÷a çc ®Çu cuèi cña mét tuyÕn
chuÈn gi¶ ®Þnh hoÆc ®−êng sè chuÈn gi¶ ®Þnh ph¶i ®−îc xem lµ kh«ng s½n sµng
theo khuyÕt nghÞ 352-1 vµ 521-1, nÕu nh− mét hoÆc nhiÒu ®iÒu kiÖn sau tån t¹i ë
mét trong sè çc ®Çu cuèi thu cña tuyÕn l©u h¬n 10 gi©y liªn tiÕp.
- ë truyÒn dÉn t−¬ng tù, tÝn hiÖu mong muèn ®−a vµo tuyÕn ®−îc thu t¹i mét ®Çu
cuèi kh¸c ë mét møc nhá nhÊt lµ 10dB d−íi møc mong muèn.
- ë tuyÕn truyÒn dÉn sè, tÝn hiÖu bÞ ng¾t (cã nghÜa lµ mÊt ®ång bé khung hoÆc
®Þnh thêi khung).
- ë truyÒn dÉn t−¬ng tù kªnh tho¹i, c«ng suÊt t¹p ©m kh«ng trong sè t¹i møc
kh«ng t−¬ng ®èi, víi thêi gian thÝch hîp lµ 5ms, v−ît qu¸ 10-6pwo.
- Trong truyÒn dÉn sè, BER v−ît qu¸ 10-3.
Theo khuyÕt nghÞ 579 quy ®Þnh t¹m thêi r»ng, ®é s½n sµng cña ®−êng truyÒn
®−îc ®Þnh nghÜa lµ (1- thêi gian gi¸n ®o¹n/ thêi gian yªu cÇu) ph¶i lín h¬n 99,8%
trong mét n¨m, khi chØ xÐt ®Õn giai ®o¹n do thiÕt bÞ.
b. TÝnh to¸n ®é s½n sµng
ChÊt l−îng tuyÕn ®−îc quyÕt ®Þnh b»ng kh¶ n¨ng kh«ng s½n sµng cña hÖ thèng,
trong çc yÕu tè kh«ng s½n sµng t¸c ®éng tíi hÖ thèng cã m−a, nhiÔu mÆt trêi vµ sù
cè thiÕt bÞ. Trong ®ã, ®é kh«ng s½n sµng m−a lµ ¶nh h−ëng lín nhÊt tíi hÖ thèng
nªn khi thiÕt kÕ tuyÕn chñ yÕu ta xÐt ®Õn ®é kh«ng s½n sµng m−a.
QuyÕt ®Þnh vÒ ®é kh«ng Quan hÖ gi÷a x¸c suÊt Suy hao tÝn hiÖu, t¨ng
s½n sµng cho phÐp m−a vµ tèc ®é m−a nhiÔu vµ t¹p ©m
Tèc ®é m−a C/N trong X¸c ®Þnh çc chØ tiªu trong tõng
cho phÐp khi m−a phÇn thiÕt bÞ trong tr¹m mÆt ®Êt
H×nh 7.3: Thñ tôc thiÕt kÕ tuyÕn cã xÐt ®Õn ®é kh«ng s½n xµng do m−a
• Khi sö dông çc tÇn sè >10GHz trong çc hÖ thèng TTVT, chÊt l−îng tuyÕn
®−îc quyÕt ®Þnh b»ng kh¶ n¨ng kh«ng s½n sµng do m−a chø kh«ng ph¶i BER th«ng
th−êng (sè) hoÆc S/N (t−¬ng tù). V× vËy, khi thiÕt kÕ çc tuyÕn sö dông tÇn sè
>10GHz, ph¶i x¸c ®Þnh kh¶ n¨ng kh«ng s½n sµng cã thÓ cho phÐp ®Ó x¸c ®Þnh çc
chØ tiªu kü thuËt ®èi víi tr¹m mÆt ®Êt.
Ta cÇn ph¶i xÐt ®Õn l−îng t¨ng vÒ t¹p ©m bÇu trêi vµ nhiÔu khö ph©n cùc do
m−a, kh«ng chØ vÒ suy hao c«ng suÊt thu. Nh− h×nh trªn, khi x¸c ®Þnh tû sè thêi
gian kh«ng s½n sµng, ta cÇn t×m ra l−îng m−a cho phÐp tõ çc ®Æc tÝnh m−a ë vÞ trÝ
tr¹m mÆt ®Êt. NghÜa lµ thiÕt kÕ hÖ thèng th«ng tin ph©n phèi çc tr¹m mÆt ®Êt vµ
çc chØ tiªu kü thuËt ®èi víi thiÕt bÞ ®Ó c¶i thiÖn chÊt l−îng cña tuyÕn ph¶i cao h¬n
vµ sÏ ®¹t ®−îc t¹i n¬i ®ã.
§Ó thiÕt kÕ kinh tÕ tr¹m mÆt ®Êt ph¶i chÊp nhËn mét møc ®é kh«ng s½n sµng
nµo ®ã nh−ng tuú thuéc vµo çc dÞch vô th«ng tin (vÝ dô TruyÒn h×nh qu¶ng b¸),
ph¶i tèi thiÓu ho¸ kh¶ n¨ng kh«ng s½n sµng. §èi víi dÞch vô th«ng tin nh− thÕ tèt
nhÊt lµ thiÕt lËp hai hoÆc nhiÒu tr¹m mÆt ®Êt h¬n lµ dïng anten lín h¬n ®Ó lµm t¨ng
®Çu ra truyÒn dÉn.
H×nh trªn ®−a ra gi¶i ph¸p ph©n tËp kh«ng gian, triÓn khai çc tr¹m mÆt ®Êt ®Æt
çch nhau vµi chôc Km vµ ®−îc nèi víi nhau bëi tuyÕn th«ng tin mÆt ®Êt. Gi¶i ph¸p
nµy cho phÐp ta kh¾c phôc ®−îc ¶nh h−ëng mÊt th«ng tin khi m−a côc bé. Lóc nµy
®é kh«ng s½n sµng lµ:
§é kh«ng s½n sµng = (®é kh«ng s½n sµng cña mét tr¹m) ×
(t−¬ng quan m−a) + (®é kh«ng s½n sµng ®èi víi mét tr¹m)2.
Ph©n
tËp
M−a kh«ng Tr¹m mÆt
gian ®Êt thu B
Tr¹m mÆt Tr¹m mÆt TuyÕn th«ng

®Êt ph¸t ®Êt thu A tin mÆt ®Êt
H×nh 7.4: L¾p ®Æt tr¹m mÆt ®Êt ph©n tËp kh«ng gian
• §èi víi nhiÔu mÆt trêi: cÇn tÝnh ®Õn ®é kh«ng s½n sµng mét vµi phót trªn
ngµy, trong 2 hoÆc 3 ngµy vµo lóc thu ph©n vµ xu©n ph©n. Cã thÓ thay ®æi thêi gian
kh«ng s½n sµng do nhiÔu mÆt trêi b»ng çch dö dông anten cã h−íng nh−ng còng
kh«ng thÓ tr¸nh ®−îc cho tÊt c¶ çc tr¹m mÆt ®Êt.
• §èi víi thiÕt bÞ: sù cè cho phÐp tõ 0,01÷0,1% thêi gian ho¹t ®éng nÕu nh−
kh«ng cã hÖ thèng dù phßng vµ cho phÐp tõ 0,001÷0,1% thêi gian ho¹t ®éng nÕu
cã hÖ thèng dù phßng.
¤n tËp, thi vμ kiÓm tra: 3 tiÕt

Bai Giang Thong Tin Ve Tinh

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Bai Giang Thong Tin Ve Tinh

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Chương 1: Tổng quan về thông tin vệ tinh

Chương 2: Nhiễu và tạp âm trong hệ thống TTVT

Khoa V« tuyÕn §iÖn tö Häc viÖn Kü thuËt Qu©n sù

- VÖ tinh chuyÓn ®éng víi vËn tèc nhanh h¬n T2 S1

+ G lµ h»ng sè hÊp dÉn (6,674.10-8 cm3/gs2)

Quü ®¹o ®Þa tÜnh 62.000Km

36.000Km Qu¶ ®Êt

§−êng xÝch ®¹o

Quü ®¹o Ellip

Tr¹m ®iÒu khiÓn

- NhiÖm vô ph©n hÖ th«ng tin:

Quü ®¹o GEO

Quü ®¹o LEO

2.2. T¹p ©m trong hÖ thèng th«ng tin.

H×nh 2.1: MËt ®é phæ t¹p ©m cña t¹p ©m tr¾ng

H×nh 4.15: Mét hÖ thèng thu

H×nh 2.36: hÖ sè tap ©m

H×nh 3.38: hÖ sè t¹p ©m vµ nhiÖt

H×nh 3.39: M¹ng 4 cùc cã nhiÒu tÇng

H×nh 4.20: CÊu tróc m ét m ¸y thu

Ch−¬ng 3:(6 tiÕt)

B¨ng tÇn cao

vm=m.Ve mVe/2 mVe/2

H×nh : D¹ng sãng ®iÒu biªn

H×nh : D¹ng sãng ®iÒu tÇn

- TruyÒn dÉn sè.

D¹ng sãng ®iÒu chÕ 1 0 0 1 0 1 1

Kho¸ dÞch biªn

Biªn ®é On Off Off On Off On On

Kho¸ dÞch tÇn

Kho¸ dÞch pha

00 10 BiÓu ®å sao tÝn hiÖu

1.3.2. §a truy nhËp ph©n chia theo thêi gian (TDMA):

Côm l−u l−îng A B C C D E F

côm l−u côm chuÈn

tr¹m l−u tr¹m tr¹m chuÈn

tr¹m l−u tr¹m chuÈn

3.3. Khung TDMA vµ c¸c khu«n d¹ng côm

côm l−u l−îng

... ... ...

sö dông c¸c tõ duy

nhãm c¸c bé ph¸t

Më ®Çu Sè liÖu l−u l−îng

Sè liÖu Sè côm con cùc ®¹i : 8

C¸c kªnh vÖ tinh Sè kªnh vÖ tinh:

CÊu tróc ph©n cÊp cña côm l−u l−îng

1.3.3 §a truy nhËp ph©n chia theo m∙ (CDMA):

Sãng mang an(t).mn(t)

m1(t) Kªnh a1(t).m1(t) tíi gi¶i

a. Bé ph©n kªnh ®Çu vµo.

Bé läc gi¶i Kªnh 3

Bé läc gi¶i Kªnh 5

Bé läc gi¶i Kªnh 4

Bé läc gi¶i Kªnh 6

H×nh : Bé ghÐp kªnh ®Çu ra

H×nh 2.23: Phñ sãng khu vùc vµ phñ sãng “dÊu”

H×nh 2.25: Vïng phñ sãng l−íi

Anten loa h×nh ch÷ nhËt

trôc “®é cao” ®Þnh

b. Ph©n hÖ ®éng c¬:

c. Ph©n hÖ cung cÊp n¨ng l−îng ®iÖn:

σT4 = α/ε.(a/A).SC + Q/εA

H×nh 2.10: CÊu tróc cña vÖ tinh th«ng tin

Bé BiÕn ®æi K.§¹i §iÒu