VIÊM PHӘI DO VI KHUҬN

MӨC TIÊU
1. Nêu đưӧc nguyên nhân và các yӃu tӕ nguy cơ gây
viêm phәi.
2. Trình bày đưӧc triӋu chӭng, tiӃn triӇn và biӃn
chӭng cӫa viêm phәi thùy.

3.Vұn dөng đưӧc kiӃn thӭc đã hӑc trong chăm sóc

bӋnh nhân viêm phәi
 m I CƯƠNG
- Viêm phәi là tình trҥng viêm cҩp tính hay mҥn tính nhu
mô phәi do tác nhân vi sinh vұt (Loҥi trӯ nhӳng
trưӡng hӧp viêm phәi do dӏ ӭng-miӉn dӏch, do tác nhân
vұt lý hay hóa hӑc)

- Viêm phәi mҳc phҧi cӝng đӗng khi BN bӏ viêm phәi bên
ngoài bӋnh viӋn hay cơ sӣ chăm sóc y tӃ, nhà dưӥng lão
 m I CƯƠNG
- Viêm phәi bӋnh viӋn: viêm phәi mҳc phҧi khi nҵm
viӋn, trung tâm chăm sóc sӭc khӓe hay nhà
dưӥng lão mà trưӟc đó phәi bình thưӡng

- Có 2 loҥi viêm phәi là viêm phәi thùy thưӡng gһp

ӣ ngưӡi trҿ và phӃ quҧn phӃ viêm thưӡng gһp ӣ
ngưӡi già và trҿ nhӓ.
 ?. VIÊM PHӘI CӜNG m
NG
I. NGUYÊN NHÂN

- Do phӃ cҫu khuҭn Gram (+) bình thưӡng vүn cư trú

ӣ đưӡng hô hҩp. Khi gһp điӅu kiӋn thuұn lӧi như:
Giҧm khҧ năng miӉn dӏch, giҧm cơ chӃ chӕng đӥ cӫa
đưӡng hô hҩp « vi khuҭn trӣ nên gây bӋnh viêm phәi.
- Do liên cҫu, tө cҫu thưӡng gây bӋnh ӣ trҿ em, ngưӡi
già yӃu, hұu phát sau viêm hӑng, viêm xoang, sӣi, cúm,
ho gà.
 ?. VIÊM PHӘI CӜNG m
NG
II. CÁC YӂU TӔ NGUY CƠ

- Do thӡi tiӃt lҥnh.

- Tăng tiӃt dӏch nhҫy ӣ đưӡng hô hҩp.

¬BӋnh nhân bӏ ӭc chӃ miӉn dӏch do thuӕc như:

corticoid, thuӕc chӕng ung thư, thuӕc ӭc chӃ miӉn
dӏch, do mҳc bӋnh suy giҧm miӉn dӏch.
 ?. VIÊM PHӘI CӜNG m
NG
II. CÁC YӂU TӔ NGUY CƠ

- BӋnh nhân ăn bҵng sonde dҥ dày

- NghiӋn rưӧu.

- Ngưӡi già, ngưӡi bӏ suy kiӋt.

- Sau nhiӉm virus đưӡng hô hҩp trên.

 ?. VIÊM PHӘI CӜNG m
NG
II. CÁC YӂU TӔ NGUY CƠ

- Thuӕc lá.

- Nҵm bҩt đӝng lâu.

- Giҧm phҧn xҥ ho do dùng thuӕc hoһc do suy yӃu

hoһc hôn mê.
 ?. VIÊM PHӘI CӜNG m
NG
III. CƠ CHӂ BӊNH SINH
- Khi vi khuҭn xâm nhұp vào phәi, vùng phәi bӏ tәn thương
sung huyӃt mҥnh, Các mҥch máu bӏ giãn gây thoát dӏch, hӗng
cҫu, bҥch cҫu, tơ huyӃt vào phӃ nang, do đó vùng phәi bӏ tәn
thương có cҩu trúc trӣ nên đһc hơn, quá trình thông khí ӣ
vùng đó bӏ giҧm-> giҧm áp suҩt riêng phҫn oxy trong phӃ nang.
Máu tĩnh mҥch đӃn phәi qua vùng giҧm thông khí không đưӧc
oxy hóa đҫy đӫ. NӃu tәn thương rӝng, sӁ giҧm oxy máu đӝng
mҥch
 ?. VIÊM PHӘI CӜNG m
NG
III. VIÊM PHӘI DO TÁC NHÂN mIӆN HÌNH
¬ Thưӡng do phӃ cҫu

¬BӋnh xҧy ra đӝt ngӝt, thưӡng ӣ ngưӡi trҿ tuәi, bҳt đҫu
bҵng cơn rét run kéo dài khoҧng 30 phút rӗi nhiӋt đӝ tăng
lên 39 ± 40oC, mҥch nhanh, mһt đӓ.

¬ Ӣ ngưӡi già triӋu chӭng không rҫm rӝ, có thӇ không sӕt.
- mau ngӵc: mau bên phәi tәn thương, đau tăng lên khi ho
và khi thӣ sâu.
 ?. VIÊM PHӘI CӜNG m
NG
III. VIÊM PHӘI DO TÁC NHÂN mIӆN HÌNH
- Ho: Lúc đҫu ho khan vӅ sau ho có đӡm đһc, có máu màu rӍ
sҳt.
- Khó thӣ: Nhӏp thӣ nhanh nông (25 ± 40 lҫn/phút).
- Có thӇ có tím môi nhҽ, có mөn Hecpet ӣ mép môi.

- Khám thӵc thӇ trong giӡ đҫu nӃu nghe phәi chӍ thҩy rì rào
phӃ nang giҧm ӣ vùng phәi tәn thương. Thӡi kǤ toàn phát
khám thҩy hӝi chӭng đông đһc ӣ vùng phәi tәn thương (Gõ
đөc, rung thanh tăng, RRPN mҩt ) có khi có tiӃng thәi ӕng.
 ?. VIÊM PHӘI CӜNG m
NG
III. VIÊM PHӘI DO TÁC NHÂN mIӆN HÌNH
À
  

- Chөp X quang phәi thҷng: Thҩy đám mӡ hình tam giác.

- XN công thӭc máu: Thҩy sӕ lưӧng bҥch cҫu tăng

( 90% là bҥch cҫu đa nhân trung tính).

- XN đӡm có thӇ tìm thҩy vi khuҭn gây bӋnh.

 ?. VIÊM PHӘI CӜNG m
NG
III. VIÊM PHӘI DO TÁC NHÂN mIӆN HÌNH
À TiӃn triӇn và biӃn chӭng:
-   

Sӕt duy trì trong tuҫn lӉ đҫu, nhiӋt đӝ 39 ± 40oC, khҥc đӡm đһc lүn
máu.

Sau 1 tuҫn các triӋu chӭng cơ năng giҧm: sӕt giҧm, vã mӗ hôi, đi
tiӇu nhiӅu, bӋnh nhân cҧm thҩy khoan khoái, dӉ chӏu và bӋnh khӓi
nhưng khám phәi vүn còn hӝi chӭng đông đһc, hình ҧnh X quang
còn tӗn tҥi vài tuҫn.

Trong quá trình tiӃn triӇn có thӇ xҧy ra các biӃn chӭng.
 ?. VIÊM PHӘI CӜNG m
NG
III. VIÊM PHӘI DO TÁC NHÂN mIӆN HÌNH
* TiӃn triӇn và biӃn chӭng:
- B  

+ Sӕc nhiӉm khuҭn: Thưӡng xҧy ra ӣ nhӳng bӋnh

nhân không đưӧc điӅu trӏ đһc hiӋu, đưӧc điӅu trӏ đһc
hiӋu nhưng quá muӝn hoһc dùng kháng sinh không
phù hӧp. BӋnh nhân xuҩt hiӋn khó thӣ, tím tái, mҥch
nhanh, H? hҥ.
 ?. VIÊM PHӘI CӜNG m
NG
III. VIÊM PHӘI DO TÁC NHÂN mIӆN HÌNH
* TiӃn triӇn và biӃn chӭng:
- B  

+ Xҽp phәi: Xҽp mӝt thùy hay mӝt phân thùy phәi do cөc
đӡm quánh làm tҳc phӃ quҧn.

+ Áp xe phәi: Rҩt thưӡng gһp do điӅu trӏ kháng sinh không

đӫ liӅu lưӧng, BN sӕt dai dҷng, khҥc đӡm nhiӅu có mӫ.

+ Tràn mӫ màng phәi, tràn mӫ màng ngoài tim.

 ?. VIÊM PHӘI CӜNG m
NG
III. VIÊM PHӘI DO TÁC NHÂN KHÔNG mIӆN HÌNH

- Thưӡng ӣ trҿ em và ngưӡi trҿ, triӋu chӭng phát triӇn chұm

vӟi sӕt, nhӭc đҫu, ho khan, cҧm giác uӇ oҧi, đôi khi khҥc
đàm nhҫy

- Tҫn sӕ hô hҩp thưӡng không tăng, nhӏp tim chұm tương đӕi

- HiӃm có triӋu chӭng màng phәi

- môi khi bӋnh cҧnh nһng, tәn thương đa cơ quan nhҩt là BN

lӟn tuәi, có thӇ gây tӱ vong
 ?. VIÊM PHӘI CӜNG m
NG
III. VIÊM PHӘI DO TÁC NHÂN KHÔNG mIӆN HÌNH

- Khám lâm sàng có thӇ bình thưӡng hoһc ran bӋnh lý rãi rác

- Cұn lâm sàng:

+ X quang phәi thҷng: tәn thương mô kӁ, thưӡng thùy dưӟi

+ Bҥch cҫu máu tăng nhҽ hoһc bình thưӡng, VS tăng nhҽ,
CRP tăng nhҽ

+ HuyӃt thanh chҭn đoán: làm 2 lҫn cách nhau tӕi thiӇu 10
ngày. Chuҭn đӝ lҫn 1 tăng cao hoһc lҫn 2 gҩp 4 lҫn giúp
ích cho chҭn đoán
 ?. VIÊM PHӘI CӜNG m
NG
IV. TIÊU CHUҬN NHҰP VIӊN CӪ? VIÊM PHӘI

+ Trên 65 tuәi

+ Có bӋnh đӗng thӡi: COPD, dãn phӃ quҧn, ung thư, tiӇu
đưӡng, suy thұn, suy tim, suy gan, TBMMN, sau cҳt lách

+ Suy dinh dưӥng, nghiӋn rưӧu

+ TiӅn sӱ nhұp viӋn trong năm qua

+ Thӣ nhanh > 30 lҫn/phút, H? min < 60 mmHg, H? max < 90

mmHg, M > 125 l/ph, sӕt > 40oC hay < 35oC , rӕi loҥn ý thӭc,
nhiӉm trùng ngoài phәi
 ?. VIÊM PHӘI CӜNG m
NG
IV. TIÊU CHUҬN NHҰP ViӊN CӪ? VIÊM PHӘI

+ BC < 4.000 hoһc > 20.000/mm3. Neutro < 1.000/mm3.

+ PaO2 < 60 mmHg, PaCO2 > 50 mmHg (thӣ khí trӡi)

+ Creatinine máu > 1,2 mg/dl hay BUN > 20 mg/dl

+ X quang phәi: tәn thương > 1 thùy

+ Hct < 30% hay Hb < 9 mg/dl

+ PH máu < 7,35

 B. VIÊM PHӘI BӊNH VIӊN
- Xҧy ra sau 48 giӡ nhұp viӋn mà trưӟc đó phәi bình thưӡng

- Là nguyên nhân hàng 2 cӫa NKBV, gây tӱ vong 7.087

BN/năm tҥi Mӻ

- ViӋt Nam: viêm phәi BV chiӃm 27,3% (Chӧ Rүy)

- Thay đӗi tùy bӋnh viӋn, tùy khoa phòng trong cùng bӋnh
viӋn

- Thưӡng gһp là trӵc trùng gram âm hiӃu khí, đһc biӋt nhҩt
là Staphylococcus kháng methicillin
 C. mIӄU TRӎ
- KӃt quҧ điӅu trӏ phө thuӝc vào viӋc chӑn kháng sinh
thích hӧp:

mӕi vӟi phӃ cҫu khuҭn: Penicillin G là kháng sinh tӕt nhҩt,
các kháng sinh có hiӋu quҧ khác là Erythromycin,
Cephalosporin.
- miӅu trӏ triӋu chӭng:
+ Giҧm đau, hҥ sӕt, an thҫn.
+ Thӣ oxy nӃu có khó thӣ và tím tái.
 TӴ LƯӦNG GIÁ
1. Viêm phәi thùy thưӡng gһp ӣ ngưӡi trҿ tuәi

?. múng

B. Sai

2. mám mӡ hình tam giác là dҩu hiӋu X quang đһc trưng cӫa viêm
phәi thùy

?. múng

B. Sai
 TӴ LƯӦNG GIÁ
3. Viêm phәi ӣ ngưӡi già có thӇ không sӕt

?. múng

B. Sai

4. Viêm phәi thùy không gây ra mҩt nưӟc và điӋn giҧi

?. múng

B. Sai
 TӴ LƯӦNG GIÁ
5. Viêm phәi thùy nӃu không điӅu trӏ tӕt sӁ dүn đӃn áp xe phәi

?. múng

B. Sai

6. Viêm phәi công đӗng là khi BN bӏ viêm phәi bên ngoài bӋnh viӋn
hay cơ sӣ chăm sóc y tӃ, nhà dưӥng lão

?. múng

?. Sai
 TӴ LƯӦNG GIÁ
7. Viêm phәi bӋnh viӋn là viêm phәi mҳc phҧi khi nҵm viӋn, trung tâm chăm sóc
sӭc khӓe hay nhà dưӥng lão mà trưӟc đó phәi bình thưӡng

?. múng

B. Sai

8. Các yӃu tӕ nguy cơ bӏ viêm phәi là:

?. Do thӡi tiӃt lҥnh.

B. BӋnh nhân bӏ ӭc chӃ miӉn dӏch

C. Ăn qua sonde dҥ dày

D. NghiӋn rưӧu

E. Tҩt cҧ đӅu đúng

 TӴ LƯӦNG GIÁ
9. Tiêu chuҭn nhұp viӋn cӫa viêm phәi là:

?. Trên 65 tuәi

B. Có bӋnh đӗng thӡi: COPD, dãn phӃ quҧn, ung thư, tiӇu đưӡng,
suy thұn, suy tim, suy gan, TBMMN, sau cҳt lách

C. Suy dinh dưӥng, nghiӋn rưӧu

D. TiӅn sӱ nhұp viӋn trong năm qua

E. Tҩt cҧ đӅu đúng

 TӴ LƯӦNG GIÁ
10. Các tiêu chuҭn nhұp viӋn cӫa viêm phәi sau đây là đúng ngoҥi trӯ:

?. Thӣ nhanh > 30 lҫn/phút

B. H? min < 60 mmHg,

C. H? max < 120 mmHg

D. Sӕt > 40oC hay < 35oC

E. Tҩt cҧ đӅu đúng