MT 10

QUҦN LÍ CHҨT THҦI RҲN
|
HiӋn tҥi chҩt thҧi bӋnh viӋn đang trӣ thành vҩn đӅ môi trưӡng và xã hӝi cҩp bách ӣ
nưӟc ta, nhiӅu bӋnh viӋn trӣ thành nguӗn gây ô nhiӉm cho khu dân cư xung quanh, gây
dư luұn cho cӝng đӗng. Các chҩt thҧi y tӃ có chӭa đӵng các yӃu tӕ truyӅn nhiӉm là chҩt
đӝc hҥi có trong rác y tӃ, các loҥi hoá chҩt và dưӧc phҭm nguy hiӇm, các chҩt thҧi phóng
xҥ, các vұt sҳc nhӑn, v.v. nhӳng ngưӡi tiӃp xúc vӟi chҩt thҧi y tӃ nguy hҥi đӅu có nguy cơ
nhiӉm bӋnh tiӅm tàng, bao gӗm nhӳng ngưӡi làm viӋc trong các cơ Sӣ Y TӃ, nhӳng ngưӡi
bên ngoài làm viӋc thu gom chҩt thҧi y tӃ và nhӳng ngưӡi trong cӝng đӗng bӏ phơi nhiӉm
vӟi chҩt thҧi do sӵ sai sót trong khâu quҧn lý chҩt thҧi.Các chҩt thҧi y tӃ này có chӭa các
chҩt hӳu cơ nhiӉm mҫm bӋnh ô gây nhiӉm, bӋnh tұt nghiêm trӑng cho môi trưӡng xung
quanh bӋnh viӋn ҧnh hưӣng xҩu đӃn sӭc khoҿ ngưӡi dân.
Gia Lai là mӝt tӍnh miӅn núi phía bҳc Tây Nguyên. Dân sӕ chӫ yӃu là đӗng bào
dân tӝc, lưӧng dân nhұp cư vào tӍnh ngày càng nhiӅu. Khí hұu 2 mùa, mùa mưa kéo dài,
lưӧng mưa nhiӅu, đӝ ҭm cao, thưӡng xҧy ra các vө dӏch bӋnh đһt biӋt là trong các huyӋn
vùng sâu, vùng xa gây áp lӵc cho ngành y tӃ cӫa tӍnh. ĐiӅu kiӋn kӻ thuұt, cơ sӣ vұt chҩt
cӫa tӍnh còn gһp nhiӅu khó khăn. Phҫn lӟn các bӋnh viӋn trong tӍnh hiӋn nay đӅu tiӃp
quҧn lҥi cơ sӣ cӫa chӃ đӝ cũ, chưa đưӧc xây dӵng lҥi. Hҥ tҫng cơ sӣ không có gì, không
gian kiӃn trúc còn nhiӅu hҥn chӃ. Phҧi đӕi đҫu vӟi nhӳng thách thӭc vӅ mӑi mһt như vҩn
đӅ thu gom và xӱ lý rác thҧi y tӃ chưa đҥt tiêu chuҭn, không đúng qui đӏnh, chưa có hӋ
thӕng xӱ lý. HiӋn trҥng viӋc xӱ lý chҩt thҧi bӋnh viӋn kém hiӋu quҧ gây dư luұn trong
cӝng đӗng và đһt ra nhiӅu thách thӭ đӕi vӟi nhiӅu cҩp, ngành, đһc biӋt là ngành môi
trưӡng và y tӃ. Tuy nhiên giҧi quyӃt vҩn đӅ này không phҧi mӝt sӟm mӝt chiӅu vì có rҩt
nhiӅu khó khăn. Nguӗn kinh phí đҫu tư cho xӱ lý chҩt thҧi y tӃ là rҩt lӟn, chưa kӇ chi phí
cho sӱ dung đҩt, phương tiӋn thu gom, vұn chuyӇn, kinh phí vұn hành và bào trì. Bên
cҥnh đó nhұn thӭc vӅ thӵc hành xӱ lý chҩt thҧi trong các bӝ y tӃ, nhân viên làm công tác
xӱ lý chҩt thҧi và bӋnh nhân còn chưa cao. Sӵ quan tâm cӫa mӝt sӕ lãnh đҥo còn chưa
đưӧc đҫy đӫ, các giҧi pháp vӅ xӱ lý chҩt thҧi còn chưa đưӧc đӗng bӝ và tuy đã có luұt bҧo
vӋ môi trưӡng, qui chӃ quҧn lý chҩt thҧi nguy hҥi do thӫ tưӟng chính phӫ ban hành, qui
chӃ chҩt thҧi y tӃ do Bӝ trưӣng Bӝ Y TӃ ban hành nhưng các văn bҧn pháp qui vүn chưa
thâm sâu vào đӡi sӕng.

a Trân Văn Dũng 1 S ĐÌN PNa

p

p

Tҥi Gia Lai hiӋn nay ô nhiӉm môi trưӡng đang diӉn ra ӣ nhiӅu lĩnh vӵc vӟi mӭc đӝ
khác nhau trong đó có y tӃ. Có thӇ nói ô nhiӉm trong ngành Y TӃ đang diӉn ra khá trҫm
trӑng mà nәi bұt là ӣ các bӋnh viӋn.
Mҥng lưӟi y tӃ ngày càng phát triӇn đáp ӭng đưӧc nhu cҫu khám chӳa bӋnh cӫa
nhân dân bên cҥnh đó cũng đһt ra nhiӅu vҩn đӅ cҫn phҧi giҧi quyӃt, đһt biӋt là trong vҩn
đӅ quҧn lý rác thҧi y tӃ.
Rác thҧi y tӃ bao gӗm chҩt thҧi nguy hҥi như: kim tiêm, găng tay, cao su, bông,
băng thҩm dӏch hoһc máu, các loҥi thuӕc quá hҥn, bӋnh phҭm và rác thҧi phóng xҥ. Tuy
chӍ chiӃm tӹ lӋ nhӓ so vӟi chҩt thҧi sinh hoҥt và chҩt thҧi công nghiӋp nhưng chҩt thҧi rҳn
y tӃ và bӋnh phҭm lҥi có nguy cơ gây ô nhiӉm môi trưӡng và lây truyӅn dӏch bӋnh, ҧnh
hưӣng đӃn sӭc khoҿ ngưӡi dân nӃu không đưӧc xӱ lý đúng mӭc.
Do chҩt thҧi bӋnh viӋn ҧnh hưӣng lӟn đӃn sӭc khoҿ cӝng đӗng nên công tác thu
gom và xӱ lý phҧi triӋt đӇ.
Nhưng, hiӋn nay khâu quҧn lý rác thҧi cӫa các cơ sӣ y tӃ còn hӃt sӭc lӓng lҿo. Hҫu
hӃt rác thҧi y tӃ, các bӋnh phҭm chưa đưӧc phân loҥi theo đúng chuҭn loҥi, chưa đưӧc khӱ
khuҭn trưӟc khi thҧi bӓ, không có nhà lưu chӭa hoһc có nhưng không đúng tiêu chuҭn,
không đҧm bҧo vӋ sinh và có nguy cơ lây nhiӉm cho cӝng đӗng.

ĐӅ tài tұp trung vào 2 vҩn đӅ chính:
Đánh giá hiӋn trҥng thu gom và xӱ lý chҩt thҧi rҳn tҥi mӝt sӕ bӋnh viӋn trên đӏa
bàn tӍnh Gia Lai.
ĐӅ xuҩt các biӋn pháp đӇ thu gom và xӱ lý chҩt thҧi rҳn bӋnh viӋn phù hӧp vӟi
điӅu kiӋn tӍnh.

ĐӇ đҥt đưӧc nhӳng mөc tiêu trên, nӝi dung đӅ tài bao gӗm:
Tìm hiӇu điӅu kiӋn tӵ nhiên, kinh tӃ, xã hӝi cӫa tӍnh.
Khҧo sát thӵc tӃ tình hình phân loҥi, thu gom, vұn chuyӇn và xӱ lý chҩt thҧi rҳn
tҥi mӝt sӕ bӋnh viӋn trên đӏa bàn tӍnh.
HiӋn trҥng hӋ thӕng quҧn lý chҩt thҧi rҳn cӫa tӍnh.
Các vҩn đӅ còn tӗn tҥi trong hӋ thӕng quҧn lý chҩt thҧi bӋnh viӋn cӫa tӍnh.
ĐӅ xuҩt mӝt sӕ biӋn pháp quҧn lý chҩt thҧi trên đӏa bàn tӍnh:
Phương án trong viӋc phân loҥi, thu gom, vұn chuyӇn, tiêu huӹ chҩt thҧi.
Phương án cҧi thiӋn hӋ thӕng quҧn lý rác thҧi trên đӏa bàn tӍnh.
Mӝt sӕ phương án khҧ thi khác
!
Phương pháp thu thұp, kӃ thӯa và tәng hӧp các tài liӋu liên quan đӃn bӋnh viӋn
trên đӏa bàn tӍnh (thu thұp các tài liӋu, sӕ liӋu có liên quan đӃn nӝi dung đӅ tài tӯ
các bӋnh viӋn, Sӣ Y TӃ, Sӣ Tài Nguyên và Môi Trưӡng, tӯ thҫy cô, tӯ sách báo,
thông tin trên mҥng. v.v. Sau đó sӁ lӵa chӑn nhӳng thông tin cҫn thiӃt nhҩt)
Phương pháp điӅu tra, khҧo sát (khҧo sát tình hình thӵc tӃ tҥi các bӋnh viӋn trên
đӏa bàn tӍnh) bҵng phiӃu điӅu tra.
Phương pháp tәng hӧp phân tích và xӱ lý các sӕ liӋu (tӯ các sӕ liӋu thu thұp
đưӧc, tәng hӧp lҥi và đưa ra 1 sӕ liӋu thӕng nhҩt, chính xác nhҩt làm cơ sӣ đánh
giá và giҧi quyӃt các vҩn đӅ cҫn quan tâm)
Phương pháp tham khҧo ý kiӃn chuyên gia (cӫa thҫy cô, nhӳng ngưӡi có liên
quan, ý kiӃn đóng góp cӫa mӝt sӕ nhân viên trong bӋnh viӋn)
Phương pháp so sánh.
"#

Đánh giá đưӧc tình hình thu gom, xӱ lý chҩt thҧi rҳn bӋnh viӋn trên đӏa bàn tӍnh.
ĐӅ xuҩt nhӳng biӋn pháp khҧ thi nhҵm làm giҧm thiӇu ô nhiӉm môi trưӡng cho
các bӋnh viӋn trong tӍnh, mӝt trong nhӳng vҩn đӅ cҩp bách hiӋn nay.
$ !
Khҧo sát tҥi 20 bӋnh viӋn điӇn hình trên đӏa bàn tӍnh Gia Lai.

p
% &'()*+p,-.
/p0p'p1,-.
2 345
p 6

7p 5
Là chҩt thҧi phát sinh trong các cơ sӣ y tӃ, tӯ các hoҥt đӝng khám chӳa bӋnh, các
dӏch vө chăm sóc sӭc khoҿ, xét nghiӋm, chuҭn đoán, các hoҥt đӝng trong công tác phòng
bӋnh, các hoҥt đӝng nghiên cӭu và đào tҥo vӅ y sinh hӑc.
Chҩt thҧi y tӃ có thӇ ӣ dҥng rҳn, lӓng và khí.
Chҩt thҧi y tӃ thưӡng bao gӗm cҧ các loҥi chҩt thҧi có đһc tính và tác đӝng đӕi vӟi
môi trưӡng sӭc khoҿ giӕng như các chҩt thҧi thông thưӡng khác.
87p 5
Là chҩt thҧi có chӭa các chҩt hoһc hoá chҩt có mӝt trong các đһc tính gây nguy hҥi
trӵc tiӃp (dӉ cháy, dӉ nә, làm ngӝ đӝc, gây ăn mòn, dӉ lây nhiӉm vӟi các đһc tính nguy
hҥi), hoһc tương tác vӟi các chҩt khác gây nguy hҥi tӟi môi trưӡng và sӭc khoҿ con
ngưӡi.
Do có các đһc tính và tiӅm năng gây rӫi ro vӅ môi trưӡng và sӭc khoҿ mà các loҥi
chҩt thҧi y tӃ nguy hҥi đòi hӓi phҧi đưӧc thu gom, phân lұp và tiêu huӹ theo nhӳng qui
trình đһc biӋt và đҧm bҧo an toàn có áp dөng các công nghӋ phӭc tҥp và thưӡng là tӕn
kém đӇ tránh thoát thҧi ra môi trưӡng bên ngoài.
7p 55
Là chҩt thҧi có mӝt trong các thành phҫn như: máu, dӏch cơ thӇ, chҩt bài tiӃt, các
bӝ phұn hoһc cơ quan con ngưӡi, đӝng vұt, bơm, kim tiêm và các vұt sҳc nhӑn, dưӧc
phҭm, hoá chҩt và các chҩt phóng xҥ dùng trong y tӃ. NӃu nhӳng chҩt này không đưӧc
huӹ sӁ gây nguy hҥi cho môi trưӡng và sӭc khoҿ con ngưӡi.
7&9: 55
Là các hoҥt đӝng kiӇm soát chҩt thҧi trong suӕt quá trình tӯ khi chҩt thҧi phát sinh
đӃn xӱ lý bҳt đҫu tӯ khâu thu gom, vұn chuyӇn, lưu trӳ và tiêu huӹ chҩt thҧi y tӃ nguy hҥi.
;7
Là viӋc tách, phân loҥi, tұp hӧp, đóng gói và lưu trӳ tҥm thӡi tҥi điӇm tұp trung cӫa
cơ sӣ y tӃ.
<7(= 5>

Là quá trình chuyên chӣ chҩt thҧi tӯ nơi phát sinh đӃn xӱ lý ban đҫu, lưu trӳ, tiêu
huӹ.
7?@9:8
Là quá trình khӱ khuҭn hoһc tiӃt khuҭn các chҩt thҧi có nguy cơ lây nhiӉm cao
ngay gҫn nơi phát sinh khi vұn chuyӇn tӟi nơi lưu trӳ hoһc tiêu huӹ.
7
Là quá trình sӱ dөng công nghӋ nhҵm cô lұp (bao gӗm cҧ chôn lҩp) chҩt thҧi nguy
hҥi làm mҩt khҧ năng nguy hҥi đӕi vӟi môi trưӡng và sӭc khoҿ con ngưӡi.
p A 6 5
ĐӇ xác đӏnh nguӗn phát thҧi, tҧi lưӧng cӫa chҩt thҧi y tӃ nói chung và tӹ lӋ chҩt
thҧi rҳn nguy hҥi nói riêng có rҩt nhiӅu cách đánh giá khác nhau và chưa thӵc sӵ thӕng
nhҩt.
Mӝt cách tiӃp cұn thuyӃt phөc đӇ có thӇ dӵ báo, ưӟc lưӧng chҩt thҧi y tӃ nói chung
và sӕ lưӧng hay tӹ lӋ chҩt thҧi y tӃ nguy hҥi nói riêng phҧi dӵa vào các yӃu tӕ sau:
¹ Sӕ lưӧng, đһc điӇm, phҥm vi cӭu chӳa, qui mô khám bӋnh, điӅu trӏ cӫa tҩt cҧ
các cơ sӣ y tӃ.
¹ Sӕ lưӧng giưӡng bӋnh tҥi bӋnh viӋn và các cơ sӣ y tӃ có giưӡng bӋnh tӯ tuyӃn
huyӋn và tương đương trӣ lên bao gӗm cҧ các bӋnh viӋn do ngành y tӃ quҧn lý
và do các ngành khác quҧn lý.
¹ Lưӧng chҩt thҧi y tӃ phát thҧi mӛi ngày xác đӏnh theo giưӡng bӋnh (giưӡng
bӋnh cӫa cҩp bӋnh viӋn) mӛi ngày.
¹ Tӹ lӋ chҩt thҧi y tӃ nguy hҥi trên tәng chҩt thҧi y tӃ chung cӫa giưӡng bӋnh
(giưӡng bӋnh cҩp bӋnh viӋn) mӛi ngày.
Trên cơ sӣ này, có thӇ áp dөng ưӟc lưӧng khӕi lưӧng chҩt thҧi cӫa bӋnh viӋn cө
thӇ cӫa khu vӵc, thұm chí có thӇ ưӟc lưӧng khӕi lưӧng chҩt thҧi rҳn cho phҥm vi toàn
quӕc. Các cơ sӣ y tӃ ӣ ViӋt Nam chӫ yӃu thuӝc ngành y tӃ đưӧc tә chӭc phân bӕ theo 4
cҩp:
¹ Các cơ sӣ y tӃ trӵc thuӝc Bӝ Y TӃ
¹ Các cơ sӣ y tӃ trӵc thuӝc tӍnh.
¹ Các cơ sӣ y tӃ tuyӃn huyӋn.
¹ Các cơ sӣ y tӃ tuyӃn xã và tương đương.
Trong đó, qui mô bӋnh viӋn có tӯ tuyӃn huyӋn gӑi là bӋnh viӋn huyӋn, tuyӃn tӍnh
gӑi là bӋnh viӋn tӍnh và tuyӃn sau cùng là các bӋnh viӋn tuyӃn Trung Ương. Đa sӕ các
bӋnh viӋn cӫa các tuyӃn là qui mô bӋnh viӋn đa khoa, mӝt sӕ bӋnh viӋn chuyên khoa. Các
bӋnh viӋn nêu trên là các cơ sӣ y tӃ có giưӡng bӋnh, thưӡng xuyên hoҥt đӝng khám chӳa
bӋnh và cũng thưӡng xuyên phát thҧi chҩt thҧi rҳn y tӃ.
Mӝt sӕ ngành khác cũng có cơ sӣ y tӃ tӯ tuyӃn cơ sӣ cho tӟi tuyӃn chuyên khoa
như Bӝ Quӕc Phòng, Bӝ Công An có hҷn mӝt hӋ thӕng y tӃ tӯ tuyӃn Trung Ương tӟi cơ
sӣ hoһc mӝt sӕ ngành có bӋnh viӋn riêng như: Bưu Chính ViӉn Thông, Giao Thông Vұn
Tҧi, Nông NghiӋp và Phát TriӇn Nông Thôn.
Trong cách xác đӏnh trên đây còn chưa đánh giá đưӧc nguӗn và sӕ lưӧng thҧi tҥi
các trҥm y tӃ xã, phòng mҥch tư nhân và các hoҥt đӝng tӯ các cơ sӣ đào tҥo, nghiên cӭu
sinh hӑc.
Dưӟi đây là mӝt sӕ tài liӋu đã công bӕ sӕ lưӧng phát thҧi chҩt thҧi rҳn y tӃ mӛi
giưӡng bӋnh/ngày, tӹ lӋ chҩt thҧi rҳn y tӃ nguy hҥi, tҧi lưӧng chung toàn quӕc.
«: | 34538B 38C 75.
D E F7 «75
Phҥm Thӏ Ngӑc Bích, Phҥm Ngӑc Châu. Kinh nghiӋm bưӟc
1 đҫu xӱ lý chҩt thҧi tҥi mӝt sӕ bӋnh viӋn cҩp tӍnh ӣ ViӋt Nam, 1996 2,27
hӝi thҧo ViӋt Nam ± Thuӷ ĐiӇn.
URENCO Hà Nӝi. Báo cáo nghiên cӭu khҧ thi xây dӵng
2 1996 2,45
xưӣng đӕt CTYT Hà Nӝi.
3 Phҥm Song. Hӝi thҧo quҧn lý chҩt thҧi bӋnh viӋn. 1998 2,27
4 Phҥm Thӏ Ngӑc Bích. Hӝi thҧo xӱ lý chҩt thҧi bӋnh viӋn. 1998 2,45
5 NguyӉn Xuân NguyӉn. Hӝi thҧo quҧn lý chҩt thҧi bӋnh viӋn. 1998 2,27
6 NguyӉn Kim Thi. Hӝi thҧo quҧn lý chҩt thҧi bӋnh viӋn. 1998 1,17
7 NguyӉn Văn Lӝ. Hӝi thҧo xӱ lý chҩt thҧi bӋnh viӋn. 1998 2,27
3638B G
í

!"
Như vұy lưӧng chҩt thҧi rҳn y tӃ trung bình phát thҧi theo mӛi giưӡng bӋnh tҥi
tuyӃn bӋnh viӋn mӛi ngày là 2,21 kg/GB/ngày. Tuy nhiên hӋ sӕ phát thҧi này chӍ nên áp
dөng cho tuyӃn tӍnh và tương đương. Các bӋnh viӋn tuyӃn huyӋn sӁ có hӋ sӕ phát thҧi
thҩp hơn do phҥm vi cӭu chӳa, khҧ năng áp dөng các kӻ thuұt ӣ mӭc thҩp hơn.
VӅ đһc điӇm chҩt thҧi và tӹ lӋ chҩt thҧi y tӃ nguy hҥi cũng có khá nhiӅu nghiên cӭu
công bӕ các sӕ liӋu khá tương đӗng vӟi nhau. Bҧng dưӟi đây xin giӟi thiӋu mӝt sӕ sӕ liӋu
đưӧc công bӕ. (Xem phө lөc 1)

Hҫu hӃt các tác giҧ đӅu đưa ra các sӕ liӋu tương đӕi gҩn nhau thӕng nhҩt tӹ lӋ chҩt
thҧi y tӃ nguy hҥi trong tәng chҩt thҧi y tӃ nói chung là 20% vӟi đһc điӇm tӹ trӑng 130
kg/m3, hàm lưӧng tro còn lҥi sau khi đӕt là 9,76% và nhiӋt trӏ trung bình l2537 Kcal/kg.
KӃt luұn chung:
¹ HӋ sӕ phát thҧi chҩt thҧi rҳn y tӃ: 2,21 kg/GB/ngày
¹ Tӹ lӋ chҩt thҧi rҳn nguy hҥi: 20% (tương đương)
Tӯ cơ sӣ dӳ liӋu lưӧng chҩt thҧi y tӃ trung bình giưӡng bӋnh ngày, tӹ lӋ chҩt thҧi y
tӃ nguy hҥi trong tәng sӕ chung và sӕ lưӧng giưӡng bӋnh tҥi các cơ sӣ y tӃ tӯ tuyӃn huyӋn
trӣ lên và tương đương có thӇ xác đӏnh đưӧc tәng lưӧng chҩt thҧi y tӃ nguy hҥi phҧi xӱ lý
theo đӏa bàn và theo khu vӵc cho mӛi bӋnh viӋn.(Xem phө luc 2).
Tính chung cho toàn quӕc, lưӧng chҩt thҧi tӯ các hoҥt đӝng dӏch vө chăm sóc sӭc
khoҿ, dӏch vө y tӃ là:
¹ Chҩt thҧi rҳn y tӃ chung: 252 tҩn/ngày
¹ Chҩt thҧi rҳn y tӃ nguy hҥi: 50 tҩn/ngày
Trong đó 2 thành phӕ có tҧi lưӧng lӟn nhҩt là:
¹ Tp Hӗ Chí Minh: 31,3 tҩn chҩt thҧi rҳn y tӃ chung, trong đó có 6,2 tҩn chҩt thҧi
rҳn y tӃ nguy hҥi
¹ Tp Hà Nӝi: 26,5 tҩn chҩt thҧi rҳn y tӃ chung, trong đó có 5,3 tҩn chҩt thҧi rҳn y
tӃ nguy hҥi
H 5 5
7IJ 5
Tәng lưӧng chҩt thҧi y tӃ chung ít biӃn đәi do tәng sӕ giưӡng bӋnh tương đӕi әn
đӏnh. Mһc dù có sӵ gia tăng sӕ giưӡng bӋnh cӫa các bӋnh viӋn tuyӃn huyӋn trӣ lên trong
các giai đoҥn tӯ 1995 tӟi nay nhưng sӕ giưӡng bӋnh tҥi các cơ sӣ y tӃ khác như trҥm y tӃ
cơ quan, điӅu dưӥng lҥi giҧm.
87p 55
Tuy tәng thҧi chung chҩt thҧi y tӃ tăng ít hoһc chӍ tăng nhҽ, nhưng lưӧng chҩt thҧi
y tӃ nguy hҥi phҧi xӱ lý đһc biӋt lҥi gia tăng lên theo thӡi gian do 2 xu thӃ sau:
¹ Tăng tӹ lӋ sӱ dөng các dөng cө dùng mӝt lҫn như kim bơm tiêm, đè lưӥi, găng
tay phүu thuұt, ӕng thông, túi thu dӏch dүn lưu, bông băng, vҧi trҧi phүu thuұt,
quҫn áo phүu thuұt .v.v.
¹ Tăng sӕ lưӧng các giưӡng bӋnh ӣ cơ sӣ điӅu trӏ tӯ tuyӃn huyӋn và tương
đương trӣ lên.

¹ Ngày càng ӭng dөng nhiӅu hơn các kӻ thuұt cao trong tҩt cҧ các khâu tӯ khám
bӋnh, xét nghiӋm, chuҭn đoán và điӅu trӏ.
« : DE 5 ; K(C
p 2I LL" LLM LLN LLL OOO OO OO
Giưӡng bӋnh (1000 giưӡng) 115,5 118,0 118,0 120,3 120,1 121,9 122,5
CTR y tӃ chung (tҩn/ngày) 248,3 253,7 253,7 258,6 258,2 262,1 263,9
CTR y tӃ nguy hҥi (tҩn/ngày) 55,4 56,6 56,6 57,7 57,6 58,5 58,9

J 9 345
Theo đӏnh nghĩa, chҩt thҧi rҳn y tӃ nguy hҥi là chҩt thҧi dҥng rҳn phát sinh trong
các cơ sӣ y tӃ, tӯ các hoҥt đӝng khám chӳa bӋnh, chăm sóc, xét nghiӋm, phòng bӋnh,
nghiên cӭu, đào tҥo.
ViӋc phân loҥi và xác đӏnh chҩt thҧi y tӃ cӫa đa sӕ các nưӟc trên thӃ giӟi, kӇ cҧ các
nưӟc trong khu vӵc cũng như hưӟng dүn cӫa tә chӭc y tӃ thӃ giӟi (WHO) khá nhҩt quán
và nhìn chung đӅu bao gӗm các loҥi chính như sau:
7 92(clinical waste): bao gӗm 5 phân nhóm khác nhau
là:
¹ Nhóm A: chҩt thҧi nhiӉm khuҭn (infectious waste): vұt liӋu thҩm máu, dӏch,
băng gҥc, bông băng, túi đӵng dӏch, dүn lưu v.v.
¹ Nhóm B: các vұt sҳc nhӑn (sharps): như các loҥi kim tiêm, lưӥi dao mә, dao
lam dùng trong y tӃ, ӕng thuӕc tiêm vӥ v.v.
¹ Nhóm C: chҩt thҧi có nguy cơ lây nhiӉm cao phát sinh tӯ các phòng xét nghiӋm
như găng tay, lam kính, bӋnh phҭm v.v.
¹ Nhóm D: (chҩt thҧi dưӧc phҭm bao gӗm dưӧc phҭm quá hҥn, bӏ nhiӉm khuҭn,
thuӕc gây đӝc tӃ bào kӇ cҧc các lӑ thuӕc đã đưӧc sӱ dөng nhưng còn tӗn lưu dư
lưӧng, và hoá chҩt có tính gây đӝc đӕi vӟi tӃ bào.
¹ Nhóm E: bӋnh phҭm (pathological waste): nhóm này bao gӗm các mô và cơ
quan ngưӡi, đӝng vұt, mӝt phҫn chi thӇ bӏ cҳt bӓ do các can thiӋp phүu thuұt
(cҫn lưu ý là đӕi vӟi nhóm chҩt thҧi này thì ngay cҧ khi chúng không chӭa
nguӗn lây nhiӉm nhưng cũng vүn có khҧ năng gây ra tác đӝng tâm lý rҩt mҥnh).
87 A

Nhóm chҩt thҧi phóng xҥ phát sinh tӯ các hoҥt đӝng chuҭn đoán, hoá trӏ liӋu và
nghiên cӭu như ӕng tiêm, bơm tiêm, giҩy thҩm, gҥc sát khuҭn có sӱ dөng hoһc bӏ nhiӉm
các đӗng vӏ phóng xҥ.
7
Chҩt thҧi hoá hӑc bao gӗm các hoá chҩt có thӇ không gây nguy hҥi như đưӡng, axit
béo, axít amin, mӝt sӕ loҥi muӕi v.v. và hoá chҩt nguy hҥi như phóc-man-đê-hít, hoá chҩt
quang hӑc, các dung môi, hoá chҩt dùng đӇ diӋt khuҭn y tӃ và dung dӏch làm sҥch, khӱ
khuҭn, các hóa chҩt dùng trong khӱ trùng, tҭy uӃ, thanh trùng v.v.
7 8B !F 2
Nhóm này bao gӗm các bình chӭa khí nén có áp suҩt như bình đӵng oxy, CO2 bình
gas, bình khí dung, các bình chӭa khí sӱ dөng mӝt lҫn, v.v. đa sӕ các bình chӭa khí nén
này thưӡng dӉ nә, dӉ cháy nguy cơ tai nҥn cao nӃu không đưӧc tiêu hӫy đúng qui cách.
;7 2
Nhóm chҩt thҧi này có đһc điӇm chung như chҩt thҧi sinh hoҥt thông thưӡng tӯ các
hӝ gia đình gӗm giҩy loҥi, vҧi loҥi, vұt liӋu đóng gói bao gói, thӭc ăn còn thӯa, thӵc phҭm
thҧi bӓ và chҩt thҧi ngoҥi cҧnh như các loҥi lá cây, hoa quҧ rөng v.v.
H I9 2
Khӕi lưӧng chҩt thҧi y tӃ không chӍ thay đәi theo tӯng khu vӵc đӏa lý, mà còn phө
thuӝc vào các yӃu tӕ khách quan khác như:
¹ Cơ cҩu bӋnh tұt bình thưӡng, dӏch bӋnh, thҧm hoҥ đӝt xuҩt.
¹ Loҥi và qui mô bӋnh viӋn, phҥm vi cӭu chӳa.
¹ Sӕ lưӧng bӋnh nhân khám, chӳa bӋnh, tӹ lӋ bӋnh nhân điӅu trӏ nӝi trú và ngoҥi
trú.
¹ ĐiӅu kiӋn kinh tӃ xã hӝi cӫa khu vӵc.
¹ Phương pháp và thói quen cӫa nhân viên y tӃ trong viӋc khám, điӅu trӏ và chăm
sóc.
¹ Sӕ lưӧng ngưӡi nhà đưӧc phép đӃn thăm bӋnh nhân.
Tham khҧo tài liӋu nưӟc ngoài cho thҩy khӕi lưӧng chҩt thҧi rҳn y tӃ cũng đưӧc
ưӟc lưӧng trên cơ sӣ sӕ giưӡng bӋnh và hӋ sӕ phát thҧi phө thuӝc vào nhiӅu yӃu tӕ như
thay đәi theo mӭc thu nhұp, thay đәi theo loҥi bӋnh viӋn mӭc phát thҧi khác nhau theo
các khoa phòng chuyên môn cө thӇ như sau:
«P| 5Q ;R
p 8C JC p 55
SF78C 75T SF78C 75T
Nưӟc thu nhұp cao 1,2 ± 12 0,4 - 5,5

Nưӟc thu nhұp
0,8 ± 6 0,3 - 0,6
trung bình
Nưӟc thu nhұp thҩp 0,5 ± 3 0,3 - 0,4
«P| 5Q ;R98C JC
2 | ;R8C JC
SF78C 75T
BӋnh viӋn đҥi hӑc y dưӧc 4,1 ± 8,7
BӋnh viӋn đa khoa 2,1 ± 4,2
BӋnh viӋn tuyӃn huyӋn 0.5 ± 1,8
Trung tâm y tӃ 0,05 ± 0,2
«"P| 5Q ; 8 =F 3U8C
JC
p 8 =F 38C JC | SF78C 75T
ĐiӅu dưӥng y tӃ 1,5
Khoa điӅu trӏ 1,5 ± 3
Khoa hӗi sӭc cҩp cӭu 3±5
BӋnh phҭm chung toàn bӋnh viӋn 0,2
Ӣ mӝt sӕ nưӟc trên thӃ giӟi có hӋ thӕng y tӃ giӕng ViӋt Nam là có bӋnh viӋn tuyӃn
Trung Ương, tuyӃn tӍnh và tuyӃn huyӋn thì hӋ sӕ phát thҧi chҩt thҧi rҳn y tӃ cũng dao
đӝng khá lӟn vӅ tәng lưӧng thҧi cũng như tӹ lӋ chҩt thҧi nguy hҥi.
«$P| 2 ;58C JC
Q9 5 p 55
58C JC
SF78C 75T SF78C 75T
BӋnh viӋn Trung Ương 4,1-8,7 0,4-1,6
BӋnh viӋn tӍnh 2,1-4,2 0,2-1,1
BӋnh viӋn huyӋn 0,5-1,8 0,1-0,4
í

#
$%

!"
" 348C JC
Chҩt thҧi rҳn y tӃ phát sinh trong bӋnh viӋn chӫ yӃu là do các hoҥt đӝng chuyên
môn và phө thuӝc vào sӕ giưӡng bӋnh, sӕ bӋnh nhân nҵm điӅu trӏ (tӹ lӋ sӱ dөng giưӡng
bӋnh) và còn mӝt lưӧng chҩt thҧi sinh hoҥt tӯ nhân viên y tӃ trong bӋnh viӋn. Đӕi vӟi các
bӋnh viӋn ӣ ViӋt Nam, do đһc điӇm có mһt mӝt sӕ lưӧng đáng kӇ ngưӡi nhà bӋnh nhân,
ngưӡi thăm nuôi, mӝt vài dӏch vө khác như nhà hàng ăn uӕng, sách báo v.v. mà sӕ lưӧng
ngưӡi vãng lai này khá lӟn nhiӅu khi tương đương vӟi sӕ bӋnh nhân nҵm viӋn. Chính hiӋn
trҥng này làm cho khӕi lưӧng phát sinh chҩt thҧi rҳn trong bӋnh viӋn tăng lên, đһc điӇm
thành phҫn chҩt thҧi bӋnh viӋn cũng thay đәi theo (có thӇ tăng tӍ lӋ khӕi lưӧng chҩt thҧi
rҳn sinh hoҥt). KӃt quҧ này dүn tӟi sӵ quá tҧi hӋ thӕng thu gom và xӱ lý chҩt thҧi vӕn
đưӧc thiӃt kӃ theo sӕ giưӡng bӋnh. Sӵ quá tҧi này cũng là nguyên nhân dүn đӃn quҧn lý,
thu gom và phân loҥi và xӱ lý thiӃu nghiêm ngһt và không tuân thӫ các qui đӏnh bҳt buӝc,
do đó dүn đӃn tình trҥng là mӝt tӹ lӋ chҩt thҧi rҳn y tӃ nguy hҥi có thӇ bӏ lүn vô chҩt thҧi
rҳn chung và phát tán ra môi trưӡng bên ngoài, trӣ thành nguӗn gây ô nhiӉm và có khҧ
năng gây ra các rӫi ro vӅ môi trưӡng và sӭc khoҿ.
«M: V>G 3458C JC
36
D V>G 2I
W
A Thành phҫn giҩy các loҥi bao gӗm cҧ mҧnh carton 2,9
B Thành phҫn kim loҥi, vӓ hӝp kim loҥi 0,7
C Thành phҫn thuӹ tinh, ӕng thuӕc tiêm, lӑ thuӕc tiêm, bơm kim tiêm 3,2
D Bông, gҥc, băng, bӝt bó gãy xương, nҽp cӕ đӏnh 8,8
E Chai thuӕc, túi thuӕc, chai dӏch, túi dӏch, túi máu, thành phҫn chҩt dҿo 10,1
F BӋnh phҭm 0,6
G Rác thành phҫn hӳu cơ 52,7
H Đҩt, vұt rҳn khó phân đӏnh 21,0
í

!"
Chҩt thҧi rҳn y tӃ nguy hҥi bao gӗm các thành phҫn chҩt thҧi trong các mөc phân
loҥi C,D,E,F.
5 3J2!F
592!F
7p 33R 5

Chҩt thҧi y tӃ bao gӗm mӝt lưӧng lӟn chҩt thӍ có đһc điӇm như chҩt thҧi sinh hoҥt
chung và mӝt tӹ lӋ nhӓ hơn (khoҧng 20%) các chҩt thҧi có khҧ năng gây rӫi ro cao. Chҩt
thҧi rҳn y tӃ có thӇ tҥo nên nhӳng mӕi nguy cơ tiӅm tàng cho sӭc khoҿ con ngưӡi.
87p 9 B 33
ViӋc tiӃp xúc vӟi chҩt thҧi y tӃ có thӇ gây nên bӋnh tұt hoһc tәn thương. Khҧ năng
gây rӫi ro tӯ chҩt thҧi y tӃ có thӇ do mӝt hay nhiӅu đһc trưng cơ bҧn sau đây:
¹ Chҩt thҧi y tӃ chӭa đӵng các yӃu tӕ truyӅn nhiӉm, là tác nhân nguy hҥi trong
rác thҧi y tӃ.
¹ Các hoá chҩt dưӧc phҭm có thành phҫn đӝc, tӃ bào nguy hiӇm.
¹ Các chҩt chӭa đӗng vӏ phóng xҥ.
¹ Các vұt sҳc nhӑn có thӇ gây tәn thương.
¹ Chҩt thҧi có yӃu tә ҧnh hưӣng tâm lý xã hӝi.
7 I > AXJ 5
Tҩt cҧ mӑi cá nhân tiӃp xúc vӟi chҩt thҧi y tӃ nguy hҥi là nhӳng ngưӟi có nguy cơ
tiӅm tàng, bao gӗm nhӳng ngưӡi làm viӋc trong các cơ sӣ y tӃ, nhӳng ngưӡi làm nhiӋm
vө vұn chuyӇn các chҩt thҧi y tӃ và nhӳng ngưӡi trong cӝng đӗng bӏ phơi nhiӉm chҩt thҧi
do hұu quҧ cӫa sӵ bҩt cҭn và tҳc trách trong các khu quҧn lý và kiӇm soát chҩt thҧi.
Dưӟi đây là nhӳng nhóm đӕi tưӧng chính có nguy cơ cao đӕi vӟi tác hҥi cӫa chҩt
thҧi y tӃ:
¹ Bác sĩ, y tá, hӝ lý và các nhân viên hành chính cӫa bӋnh viӋn, nhӳng ngưӡi
thӵc hiӋn các thӫ thuұt xâm lҩn, tiêm, thay băng, v.v.
¹ Nhӳng ngưӡi thӵc hiӋn nhiӋm vө phân loҥi, thu gom và vұn chuyӇn chҩt thҧi y
tӃ tӯ ngay tҥi nguӗn vӅ nơi tұp kӃt cӫa bӋnh viӋn.
¹ BӋnh nhân điӅu trӏ nӝi trú hoһc bӋnh nhân ngoҥi trú.
¹ Khách tӟi thăm hoһc ngưӡi nhà bӋnh nhân, ngưӡi thăm nuôi.
¹ Nhӳng công nhân làm viӋc trong các dӏch vө hӛ trӧ bӋnh viӋn phөc vө cho các
cơ sӣ khám chӳa bӋnh và điӅu trӏ, chҷng hҥn như giһt là, lao công, vұn chuyӇn
bӋnh nhân, vӋ sinh tҭy uӃ.
¹ Nhӳng ngưӡi làm viӋc trong các cơ sӣ xӱ lý chҩt thҧi (tҥi bãi đә rác thҧi, các lò
đӕt rác) và nhӳng ngưӡi bӟi rác, thu rác.
Chҩt thҧi y tӃ nguy hҥi phát sinh tӯ dӏch vө cơ sӣ y tӃ tư nhân, qui mô lҿ, nҵm rҧi
rác cũng là nguӗn thҧi có tiӅm năng gây rӫi ro vӅ môi trưӡng và sӭc khoҿ do nguӗn chҩt
thҧi này thưӡng khó kiӇm soát và ít khi đưӧc chú ý tӟi. Đôi khi, ngay cҧ nhӳng tӫ thuӕc

gia đình hoһc mӝt sӕ tӃ nҥn xã hӝi như tiêm chích ma tuý cũng là nguӗn phát sinh chҩt
thҧi y tӃ nguy hҥi có tiӅm năng gây rӫi ro cao vӅ môi trưӡng và sӭc khoҿ.
Các nguy cơ tӯ chҩt thҧi truyӅn nhiӉm và các vұt sҳc nhӑn:
Các vұt thӇ trong thành phҫn chҩt thҧi y tӃ nguy hҥi có thӇ chӭa đӵng mӝt lưӧng
rҩt lӟn bҩt kǤ tác nhân vi sinh vұt gây bӋnh truyӅn nhiӉm nào như tө cҫu, HIV, viêm gan
B. Các tác nhân gây bӋnh có thӇ xâm nhұp vào cơ thӇ thông qua các hình thӭc sau:
¹ Qua da, qua mӝt vӃt thӫng, trҫy xưӟc hoһc vӃt cҳt trên da do vұt sҳc nhӑn gây
tәn thương.
¹ Qua các niêm mҥc, màng nhҫy.
¹ Qua đưӡng hô hҩp do xông, hít thӣ phҧi.
¹ Qua đưӡng tiêu hoá do nuӕt, ăn phҧi.
Các ví dө vӅ sӵ nhiӉm khuҭn do tiӃp xúc vӟi chҩt thҧi y tӃ đưӧc liӋt kê trong bҧng
dưӟi đây qua đưӡng truyӅn là các dӏch thӇ như máu, dӏch não tuǤ, chҩt nhӡn, nưӟc mҳt,
tuyӃn nhӡn.
Có mӝt mӕi liên hӋ đһc biӋt giӳa sӵ nhiӉm khuҭn do virus gây ra hӝi chӭng suy
giҧm miӉn dӏch ngưӡi (HIV) và virus viêm gan B, C đó là nhӳng bҵng chӭng cӫa viӋc lan
truyӅn các tác nhân gây bӋnh truyӅn nhiӉm qua đưӡng phát thҧi chҩt thҧi rҳn y tӃ. Nhӳng
virus này thưӡng lan truyӅn qua vӃt tiêm hoһc các tәn thương do kim tiêm có nhiӉm máu
ngưӡi bӋnh.
Trong các cơ sӣ y tӃ, tính kháng đa thuӕc kháng sinh cӫa các vi khuҭn đӕi vӟi hàng
loҥt hӑ kháng sinh và các hoá chҩt sát khuҭn cũng có thӇ tҥo ra nhӳng mӕi nguy cơ do sӵ
quҧn lý yӃu kém chҩt thҧi y tӃ. ĐiӅu này đã đưӧc chӭng minh, chҷng hҥn các plasmid tӯ
các đӝng vұt thí nghiӋm có trong chҩt thҧi y tӃ đưӧc truyӃn cho vi khuҭn gӕc qua hӋ thӕng
xӱ lý chҩt thҧi. Hơn nӳa, vi khuҭn E.coli kháng thuӕc đã cho thҩy nó vүn còn sӕng trong
môi trưӡng bùn hoҥt tính mһc dù ӣ đó có vҿ như không phҧi là môi trưӡng thuұn lӧi cho
loài sinh vұt này trong điӅu kiӋn thông thưӡng cӫa hӋ thӕng xӱ lý và tiêu huӹ chҩt thҧi y
tӃ.
Đӝ tұp trung các các tác nhân gây bӋnh và các vұt sҳc nhӑn bӏ nhiӉm các vi sinh
vұt gây bӋnh (đһc biӋt là nhӳng mũi kim đã đưӧc tiêm qua da) hҫu như là nhӳng mӕi
nguy cơ tiӅm ҭn sâu sҳc đӕi vӟi sӭc khoҿ trong các loҥi chҩt thҧi bӋnh viӋn. Các vұt sҳc
nhӑn có thӇ không chӍ là nguyên nhân gây ra nhӳng vӃt cҳt, vӃt đâm thӫng mà còn gây
nhiӉm trùng các vӃt thương nӃu nó bӏ nhiӉm các tác nhân gây bӋnh. Như vұy, nhӳng vұt
sҳc nhӑn đưӧc coi là mӝt loҥi chҩt thҧi y tӃ rҩt nguy hiӇm bӣi nó gây nhӳng tәn thương
kép: vӯa gây tәn thương lҥi vӯa lây truyӅn các bӋnh truyӅn nhiӉm. Nhӳng vҩn đӅ đáng
lưu tâm là sӵ nhiӉm trùng có thӇ đưӧc lây truyӅn bӣi sӵ xâm nhұp qua da do các tác nhân

gây bӋnh, ví dө như nhiӉm khuҭn huyӃt do virus. Các loҥi kim tiêm đã tiêm qua da là mӝt
thành phҫn quan trӑng nhҩt cӫa loҥi chҩt thҧi sҳc nhӑn và là mӕi nguy hiӇm đһc biӋt bӣi
chúng thưӡng bӏ dính máu bӋnh nhân.
«N: 2IJJ2 F 53 AXJ 9
5G 92 J=58C J !9535

Y
| F (2 J=58C
5
Nhóm enterobacteri: salmonella, shigella spp, Phân hoһc

NhiӉm khuҭn tiêu hoá
vibrio cholerac, các loҥi giun sán. chҩt nôn
Các loҥi dӏch

NhiӉm khuҭn hô hҩp Vk lao, virus sӣi, streptococcus pneumoniac.
tiӃt, đӡm
Dӏch tiӃt cӫa

NhiӉm khuҭn mҳt Virus herpes
mҳt
Dӏch tiӃt sinh

NhiӉm khuҭn sinh dөc Neiserreria gonorrhoeac, virus herpes.
dөc
NhiӉm khuҭn da Streptococcus spp Mӫ
Chҩt tiӃt cӫa

BӋnh than Bacillus antharacis. da (mӗ hôi,
chҩt nhӡn)
Viêm màng não Não mô cҫu (neisseria meningitides) Dӏch não tuӹ
Máu, chҩt
AIDS HIV
tiӃt sinh dөc
Tҩt cҧ các
sҧn phҭm
Sӕt xuҩt huyӃt Các virus: junin, lassa, ebola, Marburg.
máu và dӏch
tiӃt
NhiӉm khuҭn huyӃt do tө

Staphylococcus spp Máu
cҫu
NhiӉm khuҭn huyӃt do Nhóm tө cҫu khuҭn (Staphylococcus spp, chӕng

các loҥi vi khuҭn khác đông: Staphylococcus arueus); enterobacter; Máu
nhau enterococus; klebssiella; Streptococcus spp

Nҩm candida Candida albican Máu
Viêm gan A Virus viêm gan A Phân
Máu, dӏch
Viêm gan B, C Virus viêm gan B, C
thӇ
Nhӳng mӕi nguy cơ tӯ loҥi chҩt thҧi hoá chҩt và dưӧc phҭm
NhiӅu loҥi hoá chҩt và dưӧc phҭm đưӧc sӱ dөng trong các cơ sӣ y tӃ là mӕi nguy
cơ đe doҥ sӭc khoҿ con ngưӡi như các đӝc dưӧc, các chҩt gây đӝc gen, chҩt đӝc tӃ bào,
chҩt ăn mòn, các chҩt gây phҧn ӭng, gây nә, gây shock phҧn vӋ, v.v các chҩt này thưӡng
chiӃm sӕ lưӧng nhӓ trong chҩt thҧi y tӃ hoһc đôi khi vӟi tӹ lӋ khá lӟn nhưng trong các
dҥng thuӕc, sinh phҭm bӏ quá hҥn, thuӕc thӯa hoһc hӃt tác dөng cҫn vӭt bӓ. Chúng có thӇ
gây nhiӉm đӝc do tiӃp xúc cҩp tính và gây nhiӉm đӝc mãn tính, gây ra các tәn thương như
bӓng. Sӵ nhiӉm đӝc này có thӇ là do kӃt quҧ cӫa sӵ hҩp thө hóa chҩt, hoһc dưӧc phҭm
qua da, qua niêm mҥc, qua đưӡng hô hҩp hoһc đưӡng tiêu hoá. ViӋc tiӃp xúc vӟi các chҩt
dӉ cháy, chҩt ăn mӏn, các hӕ chҩt gây phҧn ӭng (phóc -man-đê-hít và các chҩt dӉ bay hơi
khác) có thӇ gây nên nhӳng tәn thương tӟi da, mҳt, hoһc niêm mҥc đưӡng hô hҩp. Các tәn
thương phә biӃn hay gһp nhҩt là dҥng các vӃt bӓng.
Các hoá chҩt khӱ trùng là nhӳng thành phҫn đһc biӋt quan trӑng cӫa nhóm chҩt
thҧi y tӃ dҥng hoá chҩt. Chúng thưӡng đưӧc sӱ dөng vӟi sӕ lưӧng lӟn và thưӡng là nhӳng
chҩt ăn mòn. Cũng cҫn phҧi lưu ý rҵng đây cũng là loҥi hóa chҩt gây phҧn ӭng và cũng có
thӇ tҥo nên các dҥng hӛn hӧp thӭ cҩp có tính đӝc cao.
Các loҥi hoá chҩt diӋt côn trùng quá hҥn lưu trӳ trong các thùng bӏ rò rӍ hoһc túi
rách thӫng có thӇ ҧnh hưӣng trӵc tiӃp hoһc gián tiӃp đӃn sӭc khoҿ cӫa bҩt cӭ ai tӟi gҫn và
tiӃp xúc chúng.
Trong nhӳng trұn mưa lӟn, các hoá chҩt diӋt côn trùng bӏ rò rӍ có thӇ thҩm sâu vô
đҩt và tiӃp theo gây ô nhiӉm nưӟc ngҫm. Sӵ nhiӉm đӝc có thӇ xҧy ra do tiӃp xúc trӵc tiӃp
vӟi sҧn phҭm hoá chҩt, do hít phҧi hơi đӝc hoһc do uӕng phҧi nưӟc hoһc thӭc ăn đã bӏ
nhiӉm đӝc. Các mӕi nguy cơ khác có thӇ là khҧ năng dүn đӃn các vө hoҧ hoҥn hoһc gây ô
nhiӉm do viӋc xӱ lý chҩt thҧi không đúng cách chҷng hҥn như thiêu huӹ hoһc chôn lҩp.
Các sҧn phҭm hoá chҩt đưӧc thҧi thҷng vào hӋ thӕng cӕng thҧi có thӇ gây nên bҩt
lӧi tӟi hoҥt đӝng cӫa hӋ thӕng xӱ lý nưӟc thҧi (nhҩt là hӋ thӕng xӱ lý công nghӋ phân huӹ
sinh hӑc) hoһc gây ҧnh hưӣng đӝc hҥi tӟi hӋ sinh thái tӵ nhiên tiӃp nhұn nguӗn nưӟc này.
Nhӳng vҩn đӅ tương tӵ như vұy cũng có thӇ xҧy ra do sҧn phҭm cӫa quá trình bào chӃ
dưӧc phҭm bao gӗm các kháng sinh và các loҥi thuӕc khác, do các kim loҥi nһng như
thuӹ ngân, phenol và các dүn xuҩt, các hoá chҩt khӱ trùng và tҭy uӃ.

Nhӳng nguy cơ tӯ chҩt thҧi gây đӝc gen tӃ bào

Đӕi vӟi các nhân viên y tӃ do nhu cҫu công viӋc phҧi tiӃp xúc và xӱ lý loҥi chҩt
thҧi gây đӝc gen tӃ bào mà mӭc đӝ ҧnh hưӣng và chӏu tác đӝng tӯ các rӫi ro tiӅm tàng sӁ
phө thuӝc vào các yӃu tӕ như tính chҩt, liӅu lưӧng gây đӝc cӫa chҩt đӝc và khoҧng thӡi
gian tiӃp xúc vӟi chҩt đӝc đó. Quá trình tiӃp xúc vӟi các chҩt đӝc trong công tác y tӃ có
thӇ xҧy ra trong lúc chuҭn bӏ hoһc trong quá trình điӅu trӏ bҵng các thuӕc đһc biӋt hoһc
bҵng phương pháp hoá trӏ liӋu. Nhӳng phương thӭc tiӃp xúc chính là hít phҧi hoá chҩt có
tính nhiӉm đӝc ӣ dҥng bөi hoһc hơi mùi qua đưӡng hô hҩp, bӏ hҩp thө qua da do tiӃp xúc
trӵc tiӃp, qua đưӡng tiêu hoá do ăn phҧi thӵc phҭm nhiӉm thuӕc. ViӋc nhiӉm đӝc qua
đưӡng tiêu hoá thưӡng là do ҧnh hưӣng cӫa nhӳng thói quen xҩu, chҷng hҥn như dùng
miӋng đӇ hút ӕng pipet trong các công viӋc như khi đӏnh lưӧng dung dӏch, xét nghiӋm
sinh hoá. Mӕi nguy hiӇm cũng có thӇ xҧy ra khi tiӃp xúc vӟi các loҥi dӏch thӇ và chҩt tiӃt
nhҩt là các bӋnh phҭm cҫn xét nghiӋm cӫa nhӳng bӋnh nhân đang trong giai đoҥn điӅu trӏ
bҵng phương pháp hoá trӏ liӋu.
Đӝc tính đӕi vӟi tӃ bào cӫa nhiӅu loҥi thuӕc chӕng ung thư là tác đӝng đӃn các chu
kǤ đһc biӋt cӫa tӃ bào, nhҵm vào các quá trình tәng hӧp hoһc quá trình phân bào nguyên
phân. Các thuӕc chӕng ung thư khác, chҷng hҥn như nhóm ankyl hoá, không phҧi là pha
đһc hiӋu, chӍ biӇu hiӋu đӝc tính tҥi mӝt vài điӇm trong chu kǤ tӃ bào. Các nghiên cӭu thӵc
nghiӋm cho thҩy nhiӅu loҥi thuӕc chӕng ung thư lҥi nên ung thư và gây đӝt biӃn.
NhiӅu loҥi thuӕc có tính đӝc gây kích thích cao đӝ và gây nên nhӳng hұu quҧ huӹ
hoҥi cөc bӝ sau khi tiӃp xúc trӵc tiӃp vӟi da hoһc mҳt, chúng có thӇ gây chóng mһt, buӗn
nôn, đau đҫu hoһc viêm da.
Cҫn phҧi đһc biӋt cҭn thұn trong viӋc sӱ dөng, vұn chuyӇn chҩt thҧi gây đӝc gen tӃ
bào. ViӋc làm thoát thҧi nhӳng chҩt thҧi như vұy vào môi trưӡng có thӇ gây nên nhӳng
hұu quҧ sinh thái không thӇ lưӡng trưӟc đưӧc, nhiӅu khi tác hҥi tӟi môi trưӡng và sinh
thái rҩt nghiêm trӑng.
Nhӳng nguy cơ tӯ các loҥi chҩt thҧi phóng xҥ
Loҥi bӋnh và hӝi chӭng gây ra do chҩt thҧi phóng xҥ đưӧc xác đӏnh bӣi các chҩt
thҧi, đӕi tưӧng và phҥm vi tiӃp xúc. Chҩt thҧi phóng xҥ cũng như chҩt thҧi dưӧc phҭm là
mӝt loҥi đӝc hҥi tӟi tӃ bào, gen, và cũng có thӇ ҧnh hưӣng tӟi các yӃu tӕ di truyӅn. TiӃp
xúc vӟi các nguӗn phóng xҥ có hoҥt tính cao, ví dө như: các nguӗn phóng xҥ cӫa các
phương tiӋn chuҭn đoán như máy Xquang, máy chөp cҳt lӟp, v.v. có thӇ gây ra mӝt loҥt
các tәn thương chҷng hҥn như phá huӹ các mô, nhiӅu khi gây bӓng cҩp tính (vӟi mӝt sӕ
trưӡng hӧp mӭc đӝ bӏ ҧnh hưӣng trҫm trӑng tӟi mӭc phҧi dүn tӟi viӋc xӱ lý loҥi bӓ hoһc
cҳt cөt các phҫn cơ thӇ bӏ ҧnh hưӣng.)

Các nguy cơ tӯ các loҥi chҩt thҧi có chӭa các đӗng vӏ hoҥt tính thҩp có thӇ phát
sinh do viӋc nhiӉm xҥ trên bӅ mһt cӫa các vұt chӭa, do phương thӭc hoһc khoҧng thӡi
gian lưu giӳ loҥi chҩt thҧi này. Các nhân viên y tӃ hoһc nhӳng ngưӡi làm nhiӋm vө thu
gom và vұn chuyӇn rác khi phҧi tiӃp xúc vӟi chҩt thҧi có chӭa các loҥi đӗng vӏ phóng xҥ
này là nhӳng ngưӡi thuӝc nhóm nguy cơ cao.
Tính nhҥy cҧm xã hӝi
Bên cҥnh viӋc lo ngҥi đӕi vӟi nhӳng nguy cơ lây bӋnh cӫa chҩt thҧi rҳn y tӃ tác
đӝng lên sӭc khoҿ, cӝng đӗng thưӡng cũng rҩt nhҥy cҧm vӟi nhӳng ҩn tưӧng tâm lý, ghê
sӧ đһc biӋt là khi nhìn thҩy loҥi chҩt thҧi thuӝc vӅ giҧi phүu, các bӝ phұn cơ thӇ bӏ cҳt bӓ
trong phүu thuұt như: chi thӇ, dҥ dày, các khӕi u, rau thai, bào thai nhi, máu, tә chӭc hoҥi
tӱ, dұp nát.
, K 5 2!F
7, K 9 35 J J=24
Đӕi vӟi nhӳng bӋnh có khҧ năng truyӅn nhiӉm, nguy hiӇm do virus gây ra như
HIV/AIDS, viêm gan B hoһc C, nhӳng nhân viên y tӃ, đһc biӋt các y tá, hӝ lý là nhӳng
ngưӡi có nguy cơ nhiӉm cao nhҩt qua nhӳng vӃt thương do các vұt sҳc nhӑn bӏ nhiӉm
máu bӋnh nhân gây nên. Các nhân viên hành chính cӫa bӋnh viӋn là nhӳng ngưӡi vұn
hành hӋ thӕng quҧn lý chҩt thҧi trong phҥm vi bӋnh viӋn cũng như ngoài bӋnh viӋn ӣ các
trҥm xӱ lý chҩt thҧi cӫa đӏa phương, khu vӵc cũng có nguy cơ đáng kӇ, chҷng hҥn như
nhӳng nhân viên quét dӑn vӋ sinh, nhӳng ngưӡi bӟi rác tҥi các bãi đә rác mһc dù chưa có
nhiӅu bҵng chӭng ghi nhұn nhӳng nguy cơ này. Nguy cơ cӫa loҥi bӋnh truyӅn nhiӉm này
trong sӕ các bӋnh nhân và cӝng đӗng không phҧi tiӃp xúc vӟi chҩt thҧi y tӃ thҩp hơn
nhiӅu. Trong mӝt sӕ trưӡng hӧp, mӝt vài bӋnh truyӅn nhiӉm lây truyӅn và lan rӝng ra
cӝng đӗng xung quanh nhiӅu khi trӣ thành dӏch, mӝt bҵng chӭng đưӧc ghi nhұn là vө dӏch
tҧ hoành hành ӣ Trung Mӻ năm 1996-1997 mà nghi can chính là nưӟc thҧi tӯ mӝt bӋnh
viӋn truyӅn nhiӉm ӣ Peru không đưӧc xӱ lý và thҧi ra lưu vӵc, kӃt quҧ là gây nhiӉm bӋnh
và gây bùng phát thành dӏch bӋnh.
Các trưӡng hӧp tai nҥn riêng lҿ hoһc nhiӉm trùng thӭ phát do chҩt thҧi y tӃ gây ra
đӅu đưӧc chӭng minh bӣi các tài liӋu đáng tin cұy. Tuy vұy nhìn chung vүn khó đánh giá
trӵc tiӃp ҧnh hưӣng cӫa chҩt thҧi rҳn y tӃ, đһc biӋt là ӣ các nưӟc đang phát triӇn. Vүn còn
nhӳng nghi ngӡ đӕi vӟi nhӳng trưӡng hӧp nhiӉm khuҭn vӟi sӕ lưӧng lӟn mà tác nhân gây
bӋnh do tiӃp xúc vӟi chҩt thҧi y tӃ.
Tӹ lӋ tәn thương hàng năm do các vұt sҳc nhӑn trong chҩt thҧi y tӃ và dӏch vө vӋ
sinh môi trưӡng cҧ trong và ngoài các bӋnh viӋn gây ra đã đưӧc các cơ quan đăng ký đӝc
chҩt và bӋnh tұt Hoa KǤ (ATSDR) đánh giá. NhiӅu tәn thương gây ra do kim tiêm trưӟc

khi vӭc bӓ vào các thùng chӭa, do nhӳng thùng chӭa nhӕt kim không kín hoһc đưӧc làm
bҵng nhӳng loҥi vұt liӋu dӉ bӏ rách, bӏ xuyên thӫng.
Mӝt báo cáo cӫa cơ quan bҧo vӋ Hoa KǤ (EPA) tҥi hӝi nghӏ chҩt thҧi y tӃ đã đánh
giá sӕ trưӡng hӧp nhiӉm virus viêm gan B và C hàng năm do tәn thương gây ra bӣi các
chҩt thҧi sҳt nhӑn có trong sӕ các nҥn nhân có nhiӅu nhân viên y tӃ và các nhân viên trong
hӋ thӕng quҧn lý xӱ lý chҩt thҧi. Sӕ ngưӡi bӏ nhiӉm virus viêm gan B hàng năm ӣ Hoa KǤ
mà nguyên nhân do tiӃp xúc vӟi chҩt thҧi y tӃ vào khoҧng tӯ 162 đӃn 321 ca so vӟi tәng
sӕ 300.000 trưӡng hӧp bӏ nhiӉm mӟi hҵng năm.
Có nhӳng tài liӋu vӅ các trưӡng hӧp nhiӉm trùng khác liên quan tӟi chҩt thҧi y tӃ
nhưng không đҫy đӫ đӇ có thӇ cho phép đưa ra bҩt kǤ mӝt kӃt luұn nào. NhiӅu khi dӵa
trên cơ sӣ các chӍ sӕ viêm gan B cho thҩy tҩt cҧ các nhân viên làm nhiӋm vө tiӃp xúc và
vұn chuyӇn chҩt thҧi y tӃ nên đưӧc tiêm chӫng đӇ phòng chӕng lҥi bӋnh tұt, nhưng đáng
tiӃc là cho đӃn nay vүn chưa có loҥi vҳc xin ngӯa virus viêm gan C mӝt cách có hiӋu quҧ.
NӃu nhӳng thӵc tӃ ҧnh hưӣng cӫa chҩt thҧi rҳn y tӃ nguy hҥi đưӧc ngoҥi suy áp
dөng cho các nưӟc đang phát triӇn, thì tác hҥi tӟi sӭc khoҿ cӝng đӗng còn có khuynh
hưӟng cao hơn. Lý do là viӋc tư vҩn và huҩn luyӋn cho nhӳng nhân viên do nhu cҫu công
viӋc phҧi tiӃp xúc vӟi chҩt thҧi rҳn y tӃ nguy hҥi ӣ nhӳng quӕc gia nghèo hay nhӳng quӕc
gia đang phát triӇn có thӇ không chһt chӁ cho lҳm do vұy ngày càng có nhiӅu ngưӡi tiӃp
xúc vӟi chҩt thҧi bӋnh viӋn cҧ bên trong lүn bên ngoài các cơ sӣ y tӃ.
Trong bҩt kǤ mӝt cơ sӣ y tӃ nào, y tá và nhӳng nhân viên quҧn lý bӋnh viӋn là
nhӳng nhóm nguy cơ chính bӏ tәn thương, tӹ lӋ tәn thương hàng năm cӫa nhӳng đӕi
tưӧng này vào khoҧng 10-20 phҫn nghìn. Tӹ lӋ tәn thương cao nhҩt trong sӕ tҩt cҧ các
nhân viên có thӇ đã tiӃp xúc vӟi chҩt thҧi đã đưӧc báo cáo vӟi các nhân viên lao công và
nhân viên xӱ lý chҩt thҧi, tӹ lӋ hàng năm ӣ Mӻ là 180 phҫn nghìn. Mһc dù các tәn thương
có liên quan đӃn công viӋc trong sӕ các nhân viên y tӃ và nhӳng ngưӟi thu gom rác hҫu
hӃt là các tәn thương cơ lý như sang chҩn, bong gân, va đұp và căng thҷng mӋt mӓi do
làm viӋc quá sӭc. Tuy vұy vүn có mӝt tӹ lӋ đáng kӇ các tәn thương là do các vӃt cҳt, đâm
thӫng do các vұt sҳc nhӑn có lүn trong chҩt thҧi rҳn gây ra.
Cho đӃn thӡi điӇm hiӋn nay tҥi ViӋt Nam vүn chưa có mӝt công trình nghiên cӭu
nào phҧn ánh đưӧc tình trҥng tәn thương do nghӅ nghiӋp cӫa các nhân viên y tӃ và các
nhân viên các Công Ty Môi Trưӡng Đô Thӏ cũng như ngưӡi dân sӕng cұn kӅ bãi rác thҧi
có lүn rác tӯ các bӋnh viӋn.
87, K J
Trong khi không có tài liӋu khoa hӑc nào cho thҩy mӭc đӝ phә biӃn cӫa bӋnh tұt
gây ra do chҩt thҧi hoá chҩt hoһc dưӧc phҭm tӯ các bӋnh viӋn đӕi vӟi cӝng đӗng, thì
nhiӅu trưӡng hӧp nhiӉm đӝc qui mô lӟn do chҩt thҧi hoá chҩt công nghiӋp đã xҧy ra.
Cũng có mӝt sӕ thông báo vӅ nhiӅu vө tәn thương hoһc nhiӉm đӝc do viӋc vұn chuyӇn
hoá chҩt và viӋc vұn chuyӇn dưӧc phҭm trong bӋnh viӋn không đúng quy cách. Các dưӧc
sĩ, bác sĩ gây mê, y tá, kӻ thuұt viên, cán bӝ hành chính có thӇ có nguy cơ mҳc các bӋnh
đưӡng hô hҩp, bӋnh ngoài da do tiӃp xúc vӟi các loҥi hoá chҩt dҥng chҩt lӓng dӉ bay hơi,
dҥng phun sương và các dung dӏch khác. ĐӇ hҥn chӃ tӟi mӭc thҩp nhҩt loҥi nguy cơ nghӅ
nghiӋp này nên thay thӃ hoһc giҧm lưӧng hoá chҩt đӝc hҥi xuӕng bҩt cӭ lúc nào có thӇ và
cung cҩp các phương tiӋn bҧo hӝ cho tҩt cҧ nhӳng ngưӡi tiӃp xúc trӵc tiӃp vӟi hoá chҩt.
Nhӳng khoa phòng nơi sӱ dөng và bҧo quҧn loҥi hoá chҩt nguy hiӇm cũng nên đưӧc thiӃt
kӃ hӋ thӕng thông gió phù hӧp, huҩn luyӋn các biӋn pháp phòng hӝ cá nhân, tұp thӇ và
các kӻ năng xӱ lý, cҩp cӭu ban đҫu cho nhӳng ngưӡi có liên quan.
7 K 5;
Thӵc chҩt cҫn phҧi có đӫ thӡi gian đӇ thu thұp nhӳng bҵng chӭng vӅ ҧnh hưӣng
lâu dài đӕi vӟi sӭc khoҿ cӫa các chҩt thҧi gây đӝc gen tӯ các cơ sӣ y tӃ, bӣi vì rҩt khó
đánh giá ҧnh hưӣng lâu dài đӕi vӟi sӭc khoҿ cӫa các chҩt thҧi gây đӝc gen trong y tӃ lên
mӕi nguy cơ đӕi vӟi con ngưӡi. Mӝt nghiên cӭu đưӧc tiӃn hành ӣ Phҫn Lan đã tìm ra mӝt
vài dҩu hiӋu liên quan giӳa tӹ lӋ sҭy thai trong ba tháng đҫu cӫa thai kǤ liên quan tӟi viӋc
tiӃp xúc nghӅ nghiӋp vӟi các thuӕc chӕng ung thư, nhưng các nghiên cӭu tương tӵ đưӧc
tiӃn hành tҥi Pháp và Mӻ lҥi không xác nhұn kӃt quҧ này.
Có rҩt nhiӅu nghiên cӭu đưӧc xuҩt bҧn và điӅu tra khҧ năng kӃt hӧp giӳa nguy cơ
đӕi vӟi sӭc khoҿ và viӋc tiӃp xúc vӟi thuӕc chӕng ung thư, biӇu hiӋn bҵng sӵ tăng đӝt
biӃn các thành phҫn trong nưӟc tiӇu ӣ nhӳng ngưӡi đã tiӃp xúc và tăng nguy cơ sҭy thai.
Mӝt nghiên cӭu gҫn đây đã chӭng minh rҵng nhӳng nhân viên quét dӑn trong bӋnh viên
phҧi tiӃp xúc vӟi nguy cơ hoá chҩt đӝc tӃ bào có hàm lưӧng chҩt này trong nưӟc tiӇu tăng
vưӧt trӝi so vӟi nhӳng y tá và dưӧc sĩ không phҧi chӏu phơi nhiӉm trong bӋnh viӋn đó.
Phҫn lӟn nhӳng đӕi tưӧng này thưӡng ít ý thӭc đưӧc mӕi nguy hiӇm và do vұy ít áp dөng
các biӋn pháp phòng hӝ hơn. Mӭc đӝ tұp trung cӫa các thuӕc gây đӝc gen trong bҫu
không khí bên trong bӋnh viӋn cũng đã đưӧc xem xét trong mӝt sӕ nghiên cӭu thiӃt kӃ đӇ
đánh giá các ҧnh hưӣng vӅ sӭc khoҿ liên quan tӟi viӋc tiӃp xúc các yӃu tӕ có nguy cơ.
HiӋn vүn chưa có nhӳng công bӕ khoa hӑc nào ghi nhұn nhӳng hұu quҧ bҩt lӧi đӕi vӟi
sӭc khoҿ do công tác quҧn lý yӃu kém đӕi vӟi các chҩt thҧi gây đӝc gen tӯ trong các cơ sӣ
y tӃ như bӋnh viӋn.
7 K A
NhiӅu tai nҥn đã đưӧc ghi nhұn do viӋc thanh lý, xӱ lý các nguyên liӋu trong trӏ
liӋu hҥt nhân cùng vӟi sӕ lưӧng lӟn nhӳng ngưӡi bӏ tәn thương do vô tình hay hoàn cҧnh
phҧi tiӃp xúc vӟi nguy cơ chҩt thҧi phóng xҥ trong y tӃ. Mӝt thông báo ӣ Brazil, đã phân
tích và có đҫy đӫ các tài liӋu đӇ chӭng minh trưӡng hӧp ҧnh hưӣng cӫa chҩt thҧi phóng xҥ
trong y tӃ tӟi ung thư cӝng đӗng. Sӵ cӕ này có liên quan tӟi viӋc bӓ sót chҩt thҧi phóng xҥ
cӫa mӝt bӋnh viӋn trong khi chuyӇn tӟi mӝt đӏa điӇm mӟi, do đó làm thҩt thoát tҥi đӏa
điӇm cũ mӝt nguӗn xҥ trӏ đã đưӧc niêm phong. Sau đó mӝt ngưӡi dân đã chuyӇn tӟi đӏa
điӇm nơi bӋnh viӋn đã đưӧc di dӡi và vô tình nhһt đưӧc nguӗn xҥ và mang vӅ nhà. Hұu
quҧ là có 249 ngưӡi tiӃp xúc chӏu phơi nhiӉm vӟi nguӗn phóng xҥ này, nhiӅu ngưӡi trong
sӕ đó hoһc chӃt hoһc gһp phҧi hàng loҥt các vҩn đӅ vӅ sӭc khoҿ. Đa sӕ các tác hҥi cӫa
chҩt thҧi phóng xҥ trong cơ sӣ y tӃ đưӧc báo cáo qua các vө tai nҥn có liên quan đӃn viӋc
tiӃp xúc vӟi các nguӗn phóng xҥ ion hoá trong các cơ sӣ điӅu trӏ, như hұu quҧ tӯ các thiӃt
bӏ phát tia X quang hoҥt đӝng không an toàn, do viӋc chuyên chӣ, vұn chuyӇn các dung
dӏch xҥ trӏ không đҧm bҧo hoһc thiӃu các biӋn pháp giám sát trong xҥ trӏ liӋu.
D9 58C 33
Các vi khuҭn có trong chҩt thҧi y tӃ, đưӧc phát thҧi ra trong môi trưӡng, có thӡi
gian tӗn lưu ngoài môi trưӡng trong điӅu kiӋn tӵ nhiên. Thӡi gian tӗn lưu tác nhân gây
bӋnh ngoài môi trưӡng có giӟi hҥn và phө thuӝc vào nhiӅu yӃu tӕ, chӫ yӃu là yӃu tӕ lý
hӑc, hoá hӑc môi trưӡng như nhiӋt đӝ môi trưӡng, hoҥt đӝ nưӟc, tia cӵc tím, pH cӫa môi
trưӡng, oxi tӵ do v.v.
Virus viêm gan B khá bӅn vӳng trong điӅu kiӋn không khí khô và có thӇ tӗn lưu
trong nhiӅu tuҫn lӉ trên mӝt sӕ các bӅ mһt vұt ô nhiӉm. Loҥi tác nhân này có thӇ vүn tӗn
lưu trong dung dӏch sát khuҭn 70% cӗn ethanol hay tӗn tҥi tӟi 10 giӡ trong nhiӋt đӝ 600C.
HiӋp hӝi nhұt bҧn nghiên cӭu vӅ chҩt thҧi cho biӃt, tác nhân virus viêm gan B và C có thӇ
tӗn tҥi cҧ tuҫn lӉ trong các giӑt máu còn lưu lҥi trong kim tiêm.
Virus HIV có thӡi gian tӗn lưu ngҳn hơn, chúng có thӇ tӗn tҥi không quá 15 phút
khi bӏ tác đӝng cӫa cӗn ethanol 70% hoһc là chӍ có thӇ tӗn lưu tӯ 3-7 ngày trong điӅu kiӋn
nhiӋt đӝ ngoҥi cҧnh và chúng bӏ bҩt hoҥt nhanh chóng tҥi nhiӋt đӝ 560C.
Trên thӵc tӃ các tác nhân gây bӋnh có trong bӋnh phҭm, trong chҩt bài tiӃt cӫa
bӋnh nhân không phҧi lúc nào cũng quá nhiӅu do tác dөng cӫa điӅu trӏ cӫa các loҥi thuӕc,
tác dөng cӫa các hoá chҩt khӱ trùng, tҭy uӃ. KӃt quҧ mӝt sӕ phân tích vi khuҭn cho thҩy
nӗng đӝ vi khuҭn trong mӝt sӕ bӋnh phҭm không nhiӅu hơn so vӟi chҩt thҧi sinh hoҥt tӯ
hӝ gia đình, có thӇ do tác đӝng cӫa kháng sinh, do tác dөng cӫa hoá chҩt khӱ trùng v.v.
Tuy nhiên trong khía cҥnh này, nên quan tâm cao tӟi sӵ lan truyӅn tác nhân gây bӋnh như
loài gián, loài ăn chҩt thӕi rӳa, chuӝt, các loҥi côn trùng như ruӗi, nhҩt là ӣ nhӳng nơi
viӋc cô lұp chҩt thҧi chưa đưӧc thӵc hiӋn đúng qui cách.

p
*Z &,|#p1,*[Zp+p«
( ( '
9G 8C JC
Theo báo cáo cӫa trung tâm y tӃ dӵ phòng các tӍnh, đa sӕ các bӋnh viӋn (81,25%)
đã thӵc hiӋn phân loҥi chҩt thҧi ngay tӯ nguӗn nhưng viӋc phân loҥi còn phiӃn diӋn và
kém hiӋu quҧ do nhân viên tham gia công tác này chưa đưӧc đào tҥo đӫ tӟi mӭc trӣ thành
kӻ năng. ViӋc phân loҥi còn chưa theo đúng quy cách như tách các vұt sҳc nhӑn ra khӓi
chҩt thҧi rҳn y tӃ, còn lүn nhiӅu chҩt thҧi sinh hoҥt vào chҩt thҧi y tӃ và ngưӧc lҥi. HӋ
thӕng ký hiӋu, màu sҳc cӫa túi và thùng đӵng chҩt thҧi chưa đúng qui chӃ quҧn lý chҩt
thҧi bӋnh viӋn, còn tuǤ tiӋn, có gì sӱ dөng nҩy.
Còn nhiӅu bӋnh viӋn (45%) chưa tách riêng các vұt sҳc nhӑn ra khӓi chҩt thҧi rҳn y
tӃ làm tăng nguy cơ rӫi ro cho nhӳng ngưӡi trӵc tiӃp vұn chuyӇn và tiêu huӹ chҩt thҧi.
Trong sӕ các bӋnh viӋn đã thӵc hành tách riêng vұt sҳc nhӑn, có tӟi 11,4% bӋnh viӋn tuy
có tách vұt sҳc nhӑn nhưng chưa thu gom vào các hӝp đӵng vұt sҳt nhӑn theo đúng tiêu
chuҭn quy đӏnh, đa sӕ các bӋnh viӋn (88,6%) thưӡng đӵng các vұt sҳc nhӑn vào chai
truyӅn dӏch, chai nhӵa đӵng nưӟc hay vұt dөng tӵ tҥo.
Theo qui đӏnh, chҩt thҧi y tӃ và chҩt thҧi sinh hoҥt đӅu đưӧc hӝ lý và y công thu
gom hҵng ngày tҥi khoa phòng. Các đӕi tưӧng khác như bác sĩ, y tá còn chưa đưӧc giáo
dөc, huҩn luyӋn đӇ tham gia vào hoҥt đӝng quҧn lý chҩt thҧi y tӃ. Tình trҥng chung là các
bӋnh viӋn không có đӫ các phương tiӋn bҧo hӝ khác cho nhân viên trӵc tiӃp tham gia vào
phân loҥi thu gom, vұn chuyӇn và tiêu huӹ chҩt thҧi.
|3GJ= 5> 5
Chҩt thҧi rҳn y tӃ đưӧc thu gom phân loҥi và vұn chuyӇn vӅ khu trung chuyӇn tҥi
bӋnh viӋn. Thӵc tӃ trong quy hoҥch xây dӵng cũng chưa có nhӳng hưӟng dүn cho viӋc
xây dӵng, các khu vӵc trung chuyӇn chҩt thҧi rҳn bӋn viӋn. Hҫu hӃt các điӇm tұp trung
chҩt thҧi rҳn y tӃ đưӧc bӕ trí trên mӝt khu đҩt bên trong khuôn viên bӋnh viӋn thành mӝt
khu trung chuyӇn. Các khu trung chuyӇn có điӅu kiӋn vӋ sinh không đҧm bҧo, có nhiӅu
nguy cơ gây rӫi ro do vұt sҳc nhӑn rơi vãi, côn trùng dӉ dàng xâm nhұp ҧnh hưӣng đӃn
môi trưӡng bӋnh viӋn. Mӝt sӕ điӇm tұp trung rác không có mái che, không có rào bҧo vӋ,
vӏ trí lҥi gҫn nơi đi lҥi, nhӳng ngưӡi không có nhiӋm vө dӉ xâm nhұp. ChӍ có mӝt sӕ ít
bӋnh viӋn có nơi lưu trӳ chҩt thҧi đҥt tiêu chuҭn qui đӏnh.
Chҩt thҧi rҳn y tӃ đưӧc nhân viên cӫa Công Ty Môi Trưӡng Đô Thӏ đӃn thu gom
các túi chҩt thҧi tҥi khu vӵc trung chuyӇn cӫa bӋnh viӋn, các nhân viên bӋnh viӋn lүn
nhân viên cӫa Công Ty Môi Trưӡng Đô Thӏ đӅu chưa đưӧc đào tҥo, hưӟng dүn vӅ nhӳng

nguy cơ có liên quan đӃn viӋc thu gom, vұn chuyӇn và tiêu huӹ chҩt thҧi rҳn y tӃ nguy
hҥi. Qua điӅu tra cho thҩy đa sӕ các nhân viên bӋnh viӋn không biӃt nơi thiêu huӹ cuӕi
cùng cӫa bӋnh viӋn ӣ đâu.
ViӋc phӕi hӧp liên ngành kém hiӋu quҧ trong mӑi công đoҥn cӫa quy trình quҧn lý
chҩt thҧi bӋnh viӋn. Mӟi có vài công ty bưӟc đҫu nghiên cӭu sҧn xuҩt đưӧc phương tiӋn
đӇ thu gom, vұn chuyӇn chҩt thҧi, tuy nhiên còn đang ӣ giai đoҥn thí điӇm chưa sҧn xuҩt
đҥi trà. Đӕi vӟi các bӋnh viӋn đã phân loҥi, tách chҩt thҧi y tӃ và chҩt thҧi sinh hoҥt đӇ xӱ
lý riêng, nhưng ngay ӣ mӝt sӕ đӏa phương Công Ty Môi Trưӡng Đô Thӏ do chưa có hӋ
thӕng thiӃt bӏ đӕt, thiêu huӹ chҩt thҧi rҳn y tӃ nguy hҥi nên đã tӯ chӕi vұn chuyӇn và xӱ lý
chҩt thҧi rҳn y tӃ. ChӍ có 18,75% trong tәng sӕ các bӋnh viӋn có chҩt thҧi đưӧc vұn
chuyӇn ra khӓi bӋnh viӋn bҵng xe chuyên dөng cӫa Công Ty Môi Trưӡng Đô Thӏ.
p A@9:J 345
I 345
Mӝt thӵc tӃ là trong nhiӅu năm trưӟc đây khi đҫu tư xây dӵng bӋnh viӋn chúng ta
hoàn toàn chưa hoҥch toán đӃn khoҧn chi phí cho xӱ lý chҩt thҧi. Phҫn lӟn các bӋnh viӋn
tӵ xây dӵng lҩy lò đӕt cӫa mình và cũng không theo mӝt thiӃt kӃ mүu nào. Tình trҥng
chung cӫa phҫn lӟn các bӋnh viӋn trong cҧ nưӟc hiӋn nay là thiêu đӕt chҩt thҧi y tӃ tҥi các
lò đӕt thӫ công không có hӋ thӕng xӱ lý khí thҧi kӇ cҧ nhӳng bӋnh viӋn có khӕi lưӧng
chҩt thҧi y tӃ cҫn thiêu đӕt rҩt đáng kӇ ӣ Hà Nӝi. Trong các lò đӕt thӫ công xây bҵng gҥch
chҩt thҧi đưӧc đӕt bҵng cӫi hoһc dҫu, theo cách thӫ công nên khi vұn hành khói bөi mù
mӏt, mùi khí cháy khó chӏu bay ra khu dân cư.
Công Ty Công Trình Đô Thӏ (URENCO) Hà Nӝi và Thành Phӕ Hӗ Chí Minh đã
đҫu tư hӋ thӕng xӱ lý chҩt thҧi rҳn y tӃ bao gӗm cҧ khâu thu gom, vұn chuyӇn chҩt thҧi
rҳn y tӃ tӯ bӋnh viӋn và vұn chuyӇn tӟi xí ngiӋp đӕt rác đӇ tiêu huӹ. HiӋn tҥi chúng ta đã
có 2 lò đӕt chҩt thҧi rҳn y tӃ theo mô hình tұp trung lò đӕt Del Monego 200 tҥi xí nghiӋp
đӕt rác Tây Mӛ ± Hà Nӝi và lò đӕt Hoval GG-24 tҥi xí ngiӋp đӕt rác Bình Hưng Hoà -
Thành Phӕ Hӗ Chí Minh vӟi công nghӋ nhұp cӫa nưӟc ngoài. Thành Phӕ Hӗ Chí Minh cơ
bҧn đã әn đӏnh đưӧc công tác xӱ lý chҩt thҧi bӋnh viӋn nhӡ có hӋ thӕng quҧn lý, thu gom
năng đӝng. Còn tҥi Hà Nӝi, sau 8 tháng thӱ nghiӋm lò đӕt hoҥt đӝng tӕt, tuy vұy công
suҩt cӫa lò đӕt này cũng chӍ giҧi quyӃt đưӧc 4 tҩn/ngày so vӟi nhu cҫu cӫa hàng chөc
bӋnh viӋn tҥi thành phӕ là trên 12 tҩn/ngày.
Mӝt sӕ bӋnh viӋn như ViӋn Lao và BӋnh Phәi, bӋnh viӋn C Đà Nҹng, bӋnh viӋn
Vũng Tàu vӟi sӵ giúp đӥ cӫa công ty Wamwe Engineering đã lҳp đһt lò đӕt chҩt thҧi y tӃ
Hoval MZ2 cӫa Thuӷ Sĩ có công nghӋ hiӋn đҥi vӟi nhiӋt đӝ thiêu đӕt có hiӋu quҧ. Qua
thӡi gian theo dõi trên 15 tháng cӫa sӣ Khoa Hӑc Công NghӋ và Môi Trưӡng Hà Nӝi lò
đӕt cӫa ViӋn Lao và BӋnh Phәi đã thiêu đӕt trên 10 tҩn rác y tӃ nguy hҥi vӟi kӃt quҧ tӕt,
đҧm bҧo an toàn vӅ môi trưӡng. Tuy nhiên do sӕ lưӧng chҩt thҧi rҳn y tӃ nguy hҥi cӫa
ViӋn Lao và BӋnh Phәi không nhiӅu nên công suҩt thiêu đӕt cӫa lò chưa đưӧc khai thác
hiӋu quҧ, do mӛi mҿ đӕt, cách nhұt nên lãng phí nhiên liӋu và phương tiӋn.
Mӝt sӕ bӋnh viӋn tuy đã lҳp đһt lò đӕt hiӋn đҥi nhưng lҥi không hoҥt đӝng đưӧc vì
vӏ trí đһt lò đӕt gҫn nhà dân và khi vұn hành không đúng kӻ thuұt có khói đen và mùi khí
thҧi bӕc lên gây cҧm giác khó chӏu nên bӏ nhân dân phҧn đӕi do vұy không vұn hành đưӧc
(BӋnh viӋn Bҥch Mai). Mӝt vài thiӃt bӏ tҥm dӯng khai thác do bӏ hӓng chưa có phө tùng
thay thӃ (BӋnh viӋn Hӳu Nghӏ đa khoa NghӋ An).
Đã có mӝt vài bӋnh viӋn lҳp đһt và vұn hành lò đӕt do ViӋt Nam sҧn xuҩt như bӋnh
viӋn đa khoa TӍnh Đӗng Tháp, Sóc Trăng lò đӕt do trưӡng đҥi hӑc bách khoa Thành Phӕ
Hӗ Chí Minh thiӃt kӃ và lҳp đһt. Trung Tâm Bҧo VӋ Bà Mҽ Trҿ Em và KӃ Hoҥch Hoá
Gia Đình TӍnh NghӋ An (lò đӕt ViӋn Khoa Hӑc Vұt LiӋu).
Còn lҥi đa sӕ các bӋnh viӋn tiêu huӹ chҩt thҧi rҳn y tӃ bҵng lò đӕt thӫ công không
đҥt tiêu chuҭn vӋ sinh môi trưӡng. Trong các năm 1999-2000, tә chӭc y tӃ thӃ giӟi đã
viӋn trӧ cho Bӝ Y TӃ 2 lò đӕt chҩt thҧi chӃ tҥo tҥi nưӟc ngoài đӇ trang bӏ cho 2 bӋnh viӋn
tuyӃn tӍnh trong đó có lò INCINCO lҳp đһt và đưa vào vұn hành tҥi bӋnh viӋn đa khoa
Bҳc Ninh. Cũng trong thӡi gian nêu trên, chính phӫ đã phê duyӋt dӵ án cӫa bӝ y tӃ trang
bӏ 25 lò đӕt chҩt thҧi bӋnh viӋn kiӇu Hoval bҵng nguӗn vӕn vay cӫa chính phӫ cӝng hoà
Áo, hiӋn tҥi 25 lò đӕt rác y tӃ này đã đi vào hoҥt đӝng và cҧi thiӋn đáng kӇ năng lӵc tiêu
huӹ chҩt thҧi rҳn y tӃ nguy hҥi cӫa nhiӅu đӏa phương.
Cho đӃn nay vүn chưa có mӝt nghiên cӭu thӕng kê cө thӇ nào vӅ các lò đӕt hiӋn
đang hoҥt đӝng tҥi các bӋnh viӋn ӣ ViӋt Nam và hiӋu quҧ xӱ lý cӫa các lò thiӃt kӃ và chӃ
tҥo trong nưӟc. Mӝt vҩn đӅ mà các nhà môi trưӡng quan tâm là ô nhiӉm thӭ cҩp tҥo ra
trong quá trình đӕt chҩt thҧi rҳn y tӃ nguy hҥi cҫn đưӧc quan tâm nghiên cӭu.
p 9 5
Trong hҫu hӃt các bӋnh viӋn tuyӃn huyӋn và mӝt sӕ bӋnh viӋn tuyӃn tӍnh, chҩt thҧi
y tӃ đưӧc chôn lҩp tҥi bãi rác công cӝng hay chôn lҩp trong khu đҩt cӫa bӋnh viӋn.
Trưӡng hӧp chôn lҩp trong bӋnh viӋn chҩt thҧi đưӧc chӭa trong hӕ đào và lҩp đҩt lên,
nhiӅu khi lӟp đҩt phӫ trên mһt quá mӓng không đҧm bҧo vӋ sinh.
Tҥi các bӋnh viӋn không có lò đӕt tҥi chӛ, mӝt sӕ loҥi chҩt thҧi đһt biӋt như bào
thai, rau thai và bӝ phұn cơ thӇ bӏ cҳt bӓ sau phүu thuұt đưӧc thu gom đӇ đem chôn trong
khu đҩt cӫa bӋnh viӋn hoһc chôn trong nghĩa trang cӫa đӏa phương. Do diӋn tích mһt bҵng
cӫa bӋnh viӋn bӏ hҥn chӃ nên nhiӅu bӋnh viӋn hiӋn nay gһp khó khăn trong viӋc tìm kiӃm
diӋn tích đҩt đӇ chôn lҩp chҩt thҧi nguy hҥi.
Mӝt thӵc trҥng là vұt sҳc nhӑn đưӧc chôn lҩp cùng vӟi chҩt thҧi y tӃ khác tҥi khu
đҩt bӋnh viӋn hay tҥi bãi rác cӝng đӗng. HiӋn nay, ӣ mӝt sӕ bӋnh viӋn vүn còn hiӋn tưӧng
chҩt thҧi nhiӉm khuҭn nhóm A đưӧc thҧi lүn vӟi chҩt thҧi sinh hoҥt và đưӧc vұn chuyӇn
ra bãi rác cӫa thành phӕ, do vұy chҩt thҧi nhiӉm khuҭn không có xӱ lý đһc biӋt gì trưӟc
khi tiêu huӹ chung.
GF F E3JC\9: 345
HiӋn nay, chҩt thҧi bӋnh viӋn đang trӣ thành vҩn đӅ môi trưӡng và xã hӝi cҩp bách
cӫa nưӟc ta. HiӋn trҥng quҧn lý và xӱ lý chҩt thҧi rҳn bӋnh viӋn kém hiӋu quҧ đang gây
dư luұn trong cӝng đӗng và đһt ra nhiӅu thách thӭc đӕi vӟi nhiӅu cҩp, ngành, đһt biӋt là
ngành y tӃ. Tuy nhiên giҧi quyӃt vҩn đӅ này không phҧi mӝt sӟm mӝt chiӅu, vì chúng ta
đang đӕi mһt vӟi rҩt nhiӅu khó khăn, bҩt cұp và nhҩt là thiӃu đӗng bӝ.
Ê

- Nguӗn kinh phí đҫu tư cho chҩt thҧi y tӃ lӟn. Theo ưӟc tính sơ bӝ, tәng kinh phí
đҫu tư cho toàn bӝ chương trình đҫu tư xây dӵng hӋ thӕng xӱ lý chҩt thҧi rҳn, lӓng và khí
vào khoҧng 1,60 tӹ đӗng chưa kӇ chi phí cho sӱ dөng đҩt, phương tiӋn thu gom, vұn
chuyӇn, kinh phí vұn hành và bҧo trì. Vӕn đҫu tư cҫn đưӧc huy đӝng tӯ các nguӗn ngân
sách nhà nưӟc, hӛ trӧ cӫa các tә chӭc quӕc tӃ, nguӗn giúp đӥ cӫa các chính phӫ và tә
chӭc phi chính phӫ. HiӋn nay các bӋnh viӋn có lò đӕt nhưng kinh phí đӇ chi trҧ cho năng
lưӧng đӇ vұn hành, xӱ lý tro, đӇ trҧ lương cho nhân công còn chưa đưӧc quy đӏnh sӁ lҩy
tӯ đâu. Các bӋnh viӋn không thӇ tӵ tiӋn nâng giá khám bӋnh đӇ bù vào chi phí xӱ lý chҩt
thҧi cӫa mình. Vì vұy có bӋnh viӋn tuy đã trang bӏ lò đӕt rác y tӃ nhưng vүn không vұn
hành vì không có đӫ kinh phí.
- Nhұn thӭc vӅ thӵc hành xӱ lý chҩt thҧi rҳn y tӃ trong cán bӝ y tӃ, nhân viên trӵc
tiӃp làm công tác xӱ lý chҩt thҧi bӋnh viӋn vүn còn chưa cao, làm ҧnh hưӣng không nhӓ
đӃn chҩt lưӧng và hiӋu quҧ phân loҥi, thu gom và vұn chuyӇn, tiêu huӹ chҩt thҧi. Mӝt sӕ
lãnh đҥo bӋnh viӋn chưa thӵc sӵ quan tâm đӃn viӋc xӱ lý chҩt thҧi. ViӋc tuyên truyӅn giáo
dөc ý thӭc cӝng đӗng vүn chưa sâu rӝng, đôi khi dư luұn qua báo chí còn làm dân hoang
mang, gây tâm lý quá lo sӧ đӕi vӟi chҩt thҧi bӋnh viӋn tӯ đó gây sӭc ép không đáng có
đӕi vӟi các cơ quan quҧn lý chuyên ngành.
- Môi trưӡng thӵc hiӋn pháp chӃ chưa thuұn lӧi mһc dù đã có luұt bҧo vӋ môi
trưӡng, qui chӃ quҧn lý chҩt thҧi nguy hҥi do thӫ tưӟng chính phӫ ban hành và qui chӃ
quҧn lý chҩt thҧi y tӃ do bӝ trưӣng bӝ y tӃ ban hành nhưng các văn bҧn pháp quy này
chưa thӵc sӵ thҩm sâu vào đӟi sӕng. ViӋc thӵc hiӋn đúng quy chӃ quҧn lý chҩt thҧi y tӃ
mӟi chӍ có ӣ mӝt sӕ ít bӋnh viӋn. NhiӅu nơi chính quyӅn, lãnh đҥo chӍ huy bӋnh viӋn vүn
chưa quan tâm đҫu tư kinh phí và phương tiӋn đӇ thӵc hiӋn quy chӃ.
- Các giҧi pháp vӅ xӱ lý chҩt thҧi chưa đӗng bӝ, sӵ phӕi hӧp liên ngành còn kém
hiӋu quҧ trong mӑi công đoҥn xӱ lý chҩt thҧi. NhiӅu nơi bӋnh viӋn đã phân loҥi chҩt thҧi
y tӃ và chҩt thҧi sinh hoҥt nhưng do Công Ty Công Trình Đô Thӏ chưa có lò đӕt nên đã tӯ
chӕi vұn chuyӇn và xӱ lý chҩt thҧi y tӃ. HiӋn nay vүn chưa có qui đӏnh cө thӇ trách nhiӋm
cӫa tӯng bӝ, ngành phӕi hӧp hoҥt đӝng trong tӯng công đoҥn quҧn lý chҩt thҧi y tӃ.
" C2I9]I C2@(C
Tӯ khi Bӝ Y TӃ ban hành quy chӃ quҧn lý chҩt thҧi y tӃ kèm theo quyӃt đӏnh sӕ
2575/1999/QĐ-BYT theo đó các bӋnh viӋn Trung Ương, các bӋnh viӋn tҥi các thành phӕ
lӟn đã quan tâm đúng mӭc và có nhiӅu hoҥt đӝng cө thӇ, quyӃt liӋt đӇ giҧi quyӃt vҩn đӅ
môi trưӡng bӋnh viӋn, quҧn lý và xӱ lý chҩt thҧi y tӃ. Vӟi sӵ hӛ trӧ cӫa chính phӫ cҧ vӅ
chӫ trương cũng như chính sách nên nhiӅu nguӗn vӕn đưӧc huy đӝng. Cho tӟi năm 2003,
trên phҥm vi cҧ nưӟc đã có 35 tӍnh đưӧc đҫu tư xây dӵng và lҳp đһt hӋ thӕng lò đӕt rác y
tӃ, tәng sӕ lò đӕt là 43 vӟi tәng công suҩt đưӧc khai thác triӋt đӇ có thӇ đӫ tiêu huӹ
Khoҧng 50% lưӧng chҩt thҧi rҳn nguy hҥi trong cҧ nưӟc.
ViӋt Nam đã chӑn công nghӋ đӕt rác đӇ tiêu huӹ chҩt thҧi rҳn y tӃ nguy hҥi, trong
đó rҩt chú ý tӟi ô nhiӉm thӭ cҩp do quá trình đӕt. Do vұy công nghӋ đӕt đa vùng Multi-
zone Combustion đưӧc ưu tiên lӵa chӑn. Đã ban hành văn bҧn kӻ thuұt đánh giá lò đӕt và
chӍ tiêu giám sát đӇ hӛ trӧ cho các cơ sӣ đҫu tư xây dӵng, khai thác lò đӕt. Các văn bҧn
liên quan trӵc tiӃp tӟi lò đӕt rác y tӃ là TCVN-7380, TCVN-7381 ban hành 2005.
Danh sách tӍnh hiӋn đã có lò đӕt chҩt thҧi rҳn y tӃ đã đưӧc lҳp đһt và đưa vào khai
thác vұn hành tҥi ViӋt Nam.(Xem phө lөc 3). Trong đó Hà Nӝi là tӍnh đưӧc đҫu tư 5 lò
đӕt vӟi công suҩt 450kg/h, nhiӅu nhҩt trong tҩt cҧ các tӍnh thành. Ngoài ra Kiên Giang,
Thái Nguyên 2 lò. Cũng theo bҧng ta thҩy hiӋn nay ӣ các bӋnh viӋn trong cҧ nưӟc sӕ
lưӧng và chӫng loҥi lò đӕt chҩt thҧi y tӃ đưӧc sӱ dөng khá đa dҥng và phong phú. Trong
đó, lò đӕt chҩt thҧi hiӋu Hoval MZ4 và MZ2 là đưӧc sӱ dөng nhiӅu nhҩt.
HiӋn nay các nhà sҧn xuҩt trong nưӟc đã chӃ tҥo sҧn xuҩt đưӧc mӝt sӕ lò đӕt rác y
tӃ như lò đӕt rác y tӃ VHI-18B sҧn phҭm cӫa ViӋn Khoa Hӑc Vұt LiӋu và Công Ty Trang
ThiӃt Bӏ Công Trình Y TӃ, lò này lҳp đһt và vұn hành tҥi BӋnh viӋn đa khoa Bҳc Kҥn, hay
lò đӕt rác y tӃ LD-YTI30 v.v.
Xӱ lý chҩt thҧi nguy hҥi bҵng phương pháp đӕt thưӡng có chi phí đҫu tư và vұn
hành cao trong biӋn pháp xӱ lý chҩt thҧi rҳn, nhưng lҥi có ưu điӇm tӕt nhҩt mà các giҧi
pháp khác không có đưӧc như: xӱ lý triӃt đӇ các nguy cơ lây lan mҫm bӋnh, thӇ tích
lưӧng tro xӍ phҧi chôn lҩp ít, có thӇ tái sӱ dөng nhiӋt v.v. nên vүn đưӧc áp dөng ӣ nhiӅu
nưӟc trên thӃ giӟi. Đӕi vӟi nưӟc ta, lò đӕt mӟi chӍ đưӧc áp dөng trong phҥm vi rҩt hҥn
hҽp đӇ đӕt chҩt thҧi y tӃ và đӕt thӱ nghiӋm chҩt thҧi công nghiӋp như chҩt thҧi da dày.
Mһc dù sӕ lưӧng lò đӕt chҩt thҧi chưa nhiӅu nhưng khá đa dҥng vӅ nguӗn gӕc xuҩt xӭ,
công xuҩt đӕt và khҧ năng xӱ lý khói thҧi cӫa lò đӕt

«P YC G6 |

p
*Z &,|#p1,*[Z^D_«
( *`a'« b
D9J |
(6369:
Gia Lai là mӝt tӍnh miӅn núi biên giӟi ӣ bҳc Tây Nguyên, có tӑa đӝ đӏa lý tӯ
15058¶20´ đӃn 14036¶36´ vĩ Bҳc 107027¶23´ đӃn 108094¶90´ kinh Đông. Phía Bҳc Gia
Lai giáp Kon Tum, phía Nam giáp tӍnh Đҳk Lҳk, phía Tây giáp Campuchia vӟi 90 km là
đưӡng biên giӟi quӕc gia, phía Đông giáp các tӍnh Quãng Ngãi, Bình Đӏnh và Phú Yên.
Gia lai có diӋn tích tӵ nhiên 15494,9km2. Dân sӕ Gia Lai hơn 1,1 triӋu ngưӡi (năm
2005) bao gӗm nhiӅu cӝng đӗng dân tӝc cùng sinh sӕng. Có 39 dân tӝc trong đó ngưӡi
kinh chiӃm 52% dân sӕ, còn lҥi là các dân tӝc: Jrai (33,5%), Ban Na (13,7%), là nhӳng cư
dân sӕng lâu đӡi nhҩt trên vùng đҩt này. Ngoài ra còn có dân tӝc: Giҿ Triêng, Xơ Đăng,
Cơ-Ho, Thái, Mưӡng v.v. Mұt đӝ dân sӕ khoҧng 73 ngưӡi/km2.
Gia Lai có 15 đơn vӏ hành chính trӵc thuӝc tӍnh, có mӝt thành phӕ Pleiku loҥi 3, có
1 thӏ xã An Khê và 13 huyӋn. đӃn năm 2010 ± 2015 Gia Lai sӁ có 20 đơn vӏ hành chính
trӵc thuӝc tӍnh.
FCF =
Gia Lai có khí hұu nhiӋt đӟi gió mùa Cao Nguyên, mӝt năm có 2 mùa: mùa mưa
bҳt đҫu tӯ tháng 5 và kӃt thúc vào tháng 10, mùa khô tӯ tháng 11 đӃn tháng 4 năm sau.
Vùng Tây Trưӡng Sơn có lưӧng mưa trung bình 2200 ± 2500 mm, vùng Đông Trưӡng
Sơn tӯ 1200 ± 1750 mm. NhiӋt đӝ trung bình năm là 220C - 250C.
Khí hұu Gia Lai thích hӧp cho viӋc phát triӇn nhiӅu cây công nghiӋp dài ngày và
ngҳn ngày, cây ăn quҧ, chăn nuôi bò và kinh doanh tәng hӧp nông lâm nghiӋp.
Gia Lai có nӅn văn hóa cә xưa, rҩt đһc trưng, đó là nhӳng nét văn hóa rҩt rӝng mà
ngày nay còn lưu giӳ. Gia Lai không phҧi chӍ có nhӳng chiӃn công, nhӳng văn hóa cә xưa
mà Gia Lai còn mang trong mình nó đҫy đӫ tiӅm năng, thӃ mҥnh nӃu đưӧc đҫu tư đúng
mӭc sӁ trӣ thành vùng kinh tӃ đӝng lӵc mà nghӏ quyӃt 10 cӫa bӝ chính trӏ đã xác đӏnh.
Khí hұu Gia Lai biӃn đӝng và phân hóa mҥnh mӁ. Tuy nhiên, do vӏ trí đӏa lý cӫa
mình, sӵ biӃn đӝng cӫa nhiӋt đӝ tӯ năm này qua năm khác không mҥnh mӁ bҵng sӵ biӃn
đӝng cӫa mùa.
ChӃ đӝ nhiӋt đӝ cӫa Gia Lai thӇ hiӋn nhӳng nét cơ bҧn cӫa khí hұu nӝi chí tuyӃn.
Hҵng năm, tәng nhiӋt đӝ phә biӃn ӣ các nơi đӅu đҥt trên 8000 đӝ. Biên đӝ nhiӋt đӝ cӫa
năm nhӓ và phә biӃn các nơi tӯ 4- 50C.

Tuy lưӧng mưa ӣ Gia Lai rҩt phong phú, nhưng có sӵ tương phҧn rҩt sâu sҳc giӳa
2 mùa có sӵ biӃn đӝng phân hóa cao. Đһc biӋt vào mùa hҥ, nhӳng hoҥt đӝng thҩt thưӡng
cӫa các nhiӉu đӝng gây mưa, gây ra nhӳng biӃn đӝng rҩt lӟn vӅ thӡi tiӃt, nhҩt là trong
nhӳng tháng đҫu và cuӕi mùa mưa. Mùa mưa ҭm ӣ Gia Lai hoàn toàn trùng vӟi mùa gió
mùa mùa hҥ. Các dãy núi cao chҳn gió làm tăng thêm lưӧng mưa ӣ sưӡn đón gió, gây nên
nhӳng trung tâm mưa lӟn như: Pleiku lưӧng mưa trung bình năm là 2.234 mm. Ӣ Ia Puch
là 2.834 mm, Grailong là 2.633 mm, nhưng có năm lưӧng mưa ӣ Pleiku đҥt trên 3.000
mm, ӣ Ia Puch trên 4.500 mm, Grailong trên 3.700 mm, làm tăng lưӧng mưa mùa hҥ
chiӃm trên 90% lưӧng mưa toàn năm. Trái lҥi trong thӡi kǤ gió mùa đông, khӕi không khí
sau khi vưӧt qua Trưӡng Sơn đã trút lҥi mӝt lưӧng mưa đáng kӇ bên sưӡn Đông.
Mӝt đһc điӇm quan trӑng nӳa cӫa chӃ đӝ mưa là sӵ phân hóa rҩt phӭc tҥp theo đӏa
hình, trong khi phía Tây Nam cӫa vùng núi Hàm Rӗng - Pleiku, Đӭc Cơ, dãy núi Chưpok
thuӝc huyӋn Chưpăh có lưӧng mưa khá lӟn - trung bình nhiӅu năm tӯ 2.250 - 2.900mm,
thì các thung lũng lòng chҧo hoһc nhӳng bӗn đҥi nҵm kҽp giӳa hai hӋ thӕng núi vӟi đӍnh
khá cao có tác dөng chҳn cҧ hai luӗng gió mùa đông cũng như mùa hҥ, hҵng năm lưӧng
mưa ӣ đây chӍ 1.200 mm hoһc thҩp hơn. Nơi mưa nhiӅu lưӧng mưa tháng có thӇ gҩp 2, 3
lҫn nơi mưa ít, trong khi chúng chӍ cách nhau chưa đҫy 100 km.
Mùa đông, Gia Lai do ӣ xa biӇn và có dãy Trưӡng Sơn như bӭc tưӡng thành ngăn
cҧn sӵ ҧnh hưӣng cӫa gió mùa, khiӃn cho ӣ hҫu hӃt các vùng trong tӍnh này là mӝt thӡi kǤ
ít mưa và có thӡi tiӃt khô hanh.
Mùa hҥ, Gia Lai thӵc sӵ bưӟc vào mùa mưa ҭm.
Tóm lҥi, Gia Lai có khí hұu nhiӋt đӟi gió mùa Cao Nguyên ± mùa đông khô và ít
lҥnh, mùa hè ҭm và dӏu mát. Sư biӃn đӝng cӫa nhiӋt đӝ phӭc tҥp. Mùa mưa kéo dài nhiӅu
khi cҧ tuҫn không dӭt, lưӧng mưa lӟn tҥo nên khí hұu ҭm ưӟt dӉ phát sinh dӏch bӋnh
trong mùa mưa.
Y2IJ3
IE2I
Gia Lai vӟi tәng diӋn tích tӵ nhiên 15494,9km2, vӟi 13 huyӋn, 1 thành phӕ, 1 thӏ
xã, 193 xã, phưӡng, thӏ trҩn (trong đó 76/193 xã thuӝc khu vӵc 3 và xã biên giӟi). Gia Lai
là nơi sinh sӕng cӫa 39 dân tӝc anh em. Theo niên giám thӕng kê tӍnh Gia Lai, đӃn cuӕi
2005, tӍnh Gia Lai có tәng sӕ dân là 1.134.476 ngưӡi , trong đó dân thành thӏ là 337.339
ngưӡi (chiӃm 29,74 %), dân nông thôn là 797.097 ngưӡi (chiӃm 70,26 %); theo giӟi tính:
nam 575.933 ngưӡi (chiӃm 50,77%), nӳ 558.543 ngưӡi (chiӃm 49,23%).
8=J 8I
Theo niên giám thӕng kê cӫa tӍnh Gia Lai năm 2005, mұt đӝ dân sӕ bình quân cӫa
tӍnh khoҧng 73 ngưӡi/km2, do diӋn tích cӫa tӍnh tương đӕi lӟn. Có thӇ thҩy rҵng dân cư
phân bӕ không đӅu. Mӝt sӕ nơi có mұt đӝ dân sӕ cao như Tp Pleiku: 736,42 ngưӡi/km2,
An Khê 325,16 ngưӡi/km2, ngưӧc lҥi mӝt sӕ huyӋn mұt đӝ dân sӕ phân bӕ thҩp như:
huyӋn Kon Chro 25,23 ngưӡi/km2, huyӋn Kbang 32,05 ngưӡi/km2.
Y
Vӟi điӅu kiӋn thiên nhiên ưu đãi nhҩt là vӅ khí hұu và đҩt đai, thӡi gian qua, Gia
Lai là điӇm di cư đӃn cӫa nhiӅu ngưӡi kӇ cҧ trí thӭc cũng như nhân dân lao đӝng. Tӹ lӋ
tăng dân sӕ tӵ nhiên là 2,68%, trong đó tăng tӵ nhiên là 2,13% (giҧm 0,08% so vӟi năm
trưӟc). Trong vòng 5 năm qua Gia Lai đã đón nhұn 2.649 hӝ vào các vùng dӵ án Ia Lâu,
Ia Mơ, Ayun Hҥ, Konchro, Krôngpa. Bình quân mӛi năm đón khoҧng 442 hӝ. Bên cҥnh
đó dân di cư tӵ do cũng là vҩn đӅ quan tâm cӫa tӍnh có khoҧng 4.200 hӝ di cư tӵ do trên
đӏa bàn tӍnh. Nhà nưӟc đã có nhiӅu biӋn pháp giҧi quyӃt sӕ di cư tӵ do, tuy nhiên tình
trҥng này vүn còn tiӃp diӉn nhҩt là: Kbang, Chu Sê, Chư Prông, Ia Grai, v.v. Bên cҥnh
viӋc tҥo thêm nguӗn nhân lӵc cho tӍnh, thu hút chҩt xám, Gia Lai cũng đang đӭng trưӟc
vҩn đӅ phӭc tҥp trong giҧi quyӃt đӡi sӕng, bҧo vӋ môi trưӡng đӕi vӟi nhӳng đӕi tưӧng
này.
!
Đӡi sӕng cӫa đҥi bӝ phұn dân cư trên đӏa bàn tӍnh còn gһp nhiӅu khó khăn, nhҩt là
vùng đӗng bào dân tӝc thiӇu sӕ, các hӝ kinh tӃ mӟi, dân di cư tӵ do ӣ vùng sâu, vùng xa.
Sӵ phân hóa giàu nghèo giӳa các vùng, các dân tӝc chưa đưӧc thu hҽp. Tӹ lӋ đói nghèo
còn ӣ mӭc cao (trên 20%) đang là khó khăn lӟn cӫa tӍnh.
«: YC J2I |
J6 YC Y2I38B Y2I38B
D
SFT EOOST EOO"ST
01 Tp. Pleiku 260,59 184,397 191903
02 Thӏ xã An Khê 199,12 63.014 64999
03 HuyӋn Ayunpa 789,70 92.594 97125
04 Chư Păh 981,30 62.379 64846
05 Chư Prông 1.687,50 75.363 78614
06 Chư Sê 1.350,98 124.288 132019
07 Đҳk Đoa 980,41 85.072 88717
08 Đҳk Pơ 499,61 35.160 36544

09 Đӭc Cơ 717,20 43.595 50502
10 Ia Grai 1.122,38 74.620 77758
11 Ia Pa 870,10 43.551 45730
12 Kbang 1.845,23 56.671 59140
13 Kông Chro 1.441,88 34.478 36375
14 Krông Pa 1.623,63 61.576 64277
15 Mang Yang 1.126,07 43.125 45927
Q "L"MO OMLNN M$
í &'()
*+
,- ./ 0
12 #3# 456&,72 #
3# "
-J3
HiӋn nay toàn tӍnh Gia Lai có khoҧng 226 cơ sӣ y tӃ trong đó có 16 bӋnh viӋn, 16
phòng khám đa khoa khu vӵc, 1 viӋn điӅu dưӥng, 193 trҥm y tӃ xã, phưӡng vӟi tәng sӕ
giưӡng bӋnh lên tӟi 2525 giưӡng.
Trong nhӳng năm qua ngành y tӃ tә chӭc tuyên truyӅn, vұn đӝng nhân dân thӵc
hiӋn nӃp sӕng vӋ sinh, sҥch sӁ tҥi gia đình, thôn xóm, đưӡng phӕ. Vұn đӝng nhân dân xây
dӵng và sӱ dөng hӕ xí hӧp vӋ sinh, dùng nguӗn nưӟc sҥnh. Tuy nhiên ngành y tӃ cũng
gһp rҩt nhiӅu khó khăn như:
¹ Gia Lai có 2 mùa mưa và khô, khí hұu ҭm ưӟt, lưӧng mưa trung bình hҵng năm
cao. Trên đӏa bàn tӍnh mӝt sӕ bӋnh có khҧ năng gây dӏch vүn thưӡng xҧy ra: sӕt
rét, sӕt xuҩt huyӃt, dӏch hҥch, dӏch tҧ, Ӎa chҧy, môi trưӡng sӕng bӏ ô nhiӉm,
lương thӵc, thӵc phҭm không đҧm bҧo vӋ sinh, phong tөc tұp quán còn lҥc hұu.
v.v. đang là khó khăn trong công tác phòng chӕng dӏch bӋnh.
¹ Công tác tuyên truyӅn giáo dөc vӋ sinh phòng bӋnh chưa đưӧc chú trӑng đúng
mӭc. Nhұn thӭc cӫa ngưӡi dân tӵ chăm lo bҧo vӋ sӭc khoҿ cho bҧn thân và gia
đình ӣ mӝt sӕ vùng còn hҥn chӃ, nhҩt là đӗng bào dân tӝc thiӇu sӕ ӣ các vùng
sâu, vùng xa, các tӋ nҥn xã hӝi chưa đưӧc ngăn chһn nên khҧ năng lây lan trong
cӝng đӗng là rҩt lӟn.
C3\9: 34
(J 5 |

TӍnh Gia Lai trong thӡi gian gҫn đây đã bưӟc đҫu thӇ hiӋn vӅ sӵ vӳng vàng y tӃ cơ
sӣ, y tӃ kӻ thuұt cao, y tӃ phә cұp và phòng chӕng dӏch. Mҥng lưӟi y tӃ đһc biӋt là y tӃ cơ
sӣ ngày càng đưӧc cũng cӕ và phát triӇn. Cơ sӣ khám chӳa bӋnh đưӧc đҫu tư nâng cҩp,
công tác chăm sóc sӭc khoҿ cho cӝng đӗng có nhiӅu tiӃn bӝ. Toàn tӍnh hiӋn có 16 bӋnh
viӋn đa khoa cҩp huyӋn, 13 trung tâm y tӃ dӵ phòng, 3 bӋnh viӋn đa khoa khu vӵc, 16
phòng khám đa khoa khu vӵc, 94,2% thôn bҧn có y tӃ, 96% xã có trҥm y tӃ, 100% sӕ xã
có nӳ hӝ sinh hoһc y sĩ sҧn nhi, 100% phòng khám khu vӵc có bác sĩ đang công tác, tӹ lӋ
xã có bác sĩ là 30%. Trình đӝ chuyên môn cӫa đӝi ngũ làm công tác y tӃ ngày càng nâng
lên rõ rӋt, toàn ngành có 2746 cán bӝ y tӃ, có 409 bác sĩ (sӕ bác sĩ có trình đӝ sau đҥi hӑc
là 112). Tӹ lӋ giưӡng bӋnh là 15,5/1000 dân. Trong năm 2005 có 390447 ngưӡi là đӗng
bào dân tӝc thiӇu sӕ và 38000 ngưӡi kinh nghèo đưӧc cҩp thҿ khám chӳa bӋnh. Tӹ lӋ ký
sinh trùng sӝt rét/lam máu tӯ 6,9% năm 2000 giҧm còn 0,5% năm 2005; tӹ lӋ mҳc bӋnh
bưӟu cә tӯ 7,8% năm 2000 giҧm còn 4% năm 2005; tӹ lӋ suy dinh dưӥng ӣ trҿ em tӯ 43%
năm 2000 giҧm còn 33% năm 2005; tӹ lӋ tăng tӵ nhiên dân sӕ là 2,86% giҧm 0,55% so
vӟi năm 2000; tӹ suҩt sinh bình quân hàng năm giҧm 0,09 ± 1,1%. BӋnh viӋn đa khoa tӍnh
Gia Lai là bӋnh viӋn trung tâm tӍnh, đưӧc xây dӵng năm 1975. HiӋn nay vӟi 110 y bác sĩ
và 600 giưӡng bӋnh, bӋnh viӋn tiӃp nhұn khoҧng 600 bӋnh nhân trong mӝt ngày. Vӟi sӕ
giưӡng bӋnh hiӋn có, bӋnh viӋn có thӇ đáp ӭng đưӧc nhu cҫu khám chӳa bӋnh cӫa nhân
dân trong tӍnh. BӋnh viӋn đa khoa tӍnh đưӧc trang bӏ máy CT scanner, máy nӝi soi, máy
thӣ, máy chҥy thұn nhân tҥo v.v. góp phҫn vào viӋc chuҭn đoán và chӳa trӏ tӕt hơn cho
bӋnh nhân. Công tác khám chӳa bӋnh cho ngưӡi nghèo, trҿ em dưӟi 6 tuәi dҫn dҫn đi vào
nӅ nӃp, đӫ thuӕc đӇ khám chӳa bӋnh cho ngưӡi nghèo, sӕ lưӧt ngưӡi nghèo đưӧc khám
chӳa bӋnh miӉn phí tăng gҩp 2 lҫn so vӟi năm 2004. Công tác xã hӝi hoá y tӃ đҥt đưӧc
tiӃn bӝ đáng kӇ, mҥng lưӟi y tӃ cơ sӣ dҫn đưӧc cũng cӕ, 100% sӕ xã có nӳ hӝ sinh hoһc y
sĩ sҧn nhi. ViӋc xӱ lý ӣ các bӋnh viӋn có nhiӅu tiӃn bӝ.
Trong nhӳng năm qua tӍnh đã tranh thӫ nhiӅu nguӗn vӕn đӇ tăng cưӡng cơ sӣ vұt
chҩt và trang thiӃt bӏ cho các cơ sӣ tuyӃn tӍnh, huyӋn và trҥm y tӃ xã. Tӯng bưӟc chuҭn
hoá dҫn dҫn và đҧm bҧo đưӧc khҧ năng thӵc hiӋn các dӏch vө phòng bӋnh, khám chӳa
bӋnh cho nhân dân toàn tӍnh. Cùng vӟi sӵ phát triӇn cӫa mҥng lưӟi y tӃ hӋ thӕng y tӃ dân
lұp cũng đã hình thành và có vai trò tích cӵc trong công tác chăm sóc sӭc khoҿ ban đҫu,
hưӟng dүn nhân dân phòng, chӳa bӋnh và sӱ dөng thuӕc an toàn hӧp lý. ĐӃn nay toàn
tӍnh đã có hơn 220 cơ sӣ hành nghӅ y dưӧc tư nhân. Công tác quân dân y kӃt hӧp trên đӏa
bàn đưӧc quan tâm và cũng cӕ. Các đơn vӏ y tӃ trên đӏa bàn tӍnh đã làm tӕt công tác cҩp
cӭu, khám chӳa bӋnh cho nhân dân trong dӏp tӃt nguyên đán, các dӏp lӉ trong năm.
«P DI|F 8C 3EOO"
D J6 Q 5 5 5

2I 5C Ac

1 Sӕ lҫn khám bӋnh Ngưӡi "O"" 103095 21245 225008
2 ĐiӅu trӏ nӝi trú Ngưӡi LL"M 22517 25830 1608
3 ĐiӅu trӏ ngoҥi trú Ngưӡi N""" 2507 43003 14002
í *+
,- 0
12 #3# 56&,72 #3# "
Mӝt sӕ đơn vӏ điӅu trӏ có công suҩt giưӡng bӋnh cao như: bӋnh viӋn đa khoa tӍnh
Gia Lai (185,6%), bӋnh viӋn đa khoa huyӋn Đҳk Đoa (140,6%), bӋnh viӋn đa khoa khu
vӵc Ayunpa (140%), v.v. Các đơn vӏ công suҩt sӱ dөng giưӡng bӋnh thҩp như: bӋnh viӋn
Y Hӑc Cә TruyӅn (74%), bӋnh viӋn đa khoa Chư Păh (67,8%), bӋnh viӋn ĐiӅu Dưӥng
(53,6%), v.v.
H I9J 8C JC368 |
Bên cҥnh nhӳng thành tӵu trong công tác khám chӳa bӋnh thì vҩn đӅ môi trưӡng
trong bӋnh viӋn cũng là mӝt vҩn đӅ cҫn đưӧc quan tâm. Mһc dù, Các cơ sӣ điӅu trӏ đҧm
bҧo duy trì tӕt viӋc cҩp cӭu khám và điӅu trӏ bӋnh nhân. Nghiêm túc chҩp hành các qui
chӃ chuyên môn, qui trình kiӇm tra vӋ sinh buӗng bӋnh, vӋ sinh ngoҥi cҧnh, tinh thҫn thái
đӝ phөc vө bӋnh nhân cũng ngày càng tӕt hơn, chҩt lưӧng dӏch vө y tӃ đưӧc nâng cao. Sӣ
y tӃ đã tә chӭc điӅu tra viӋc thӵc hiӋn qui chӃ chuyên môn, viӋc thӵc hiӋn y đӭc tҥi các cơ
sӣ điӅu trӏ. Nhưng hiӋn nay lưӧng chҩt thҧi phát sinh trong bӋnh viӋn ngày mӝt nhiӅu vӟi
thành phҫn và tính chҩt nguy hҥi: kim tiêm, găng tay, cao su, bông, băng thҩm dӏch hoһc
máu, các loҥi thuӕc quá hҥn, bӋnh phҭm và rác thҧi phóng xҥ. Tuy chӍ chiӃm tӹ lӋ nhӓ so
vӟi chҩt thҧi sinh hoҥt và chҩt thҧi công nghiӋp nhưng chҩt thҧi rҳn y tӃ và bӋnh phҭm lҥi
có nguy cơ gây ô nhiӉm môi trưӡng và lây truyӇn dӏch bӋnh, ҧnh hưӣng đӃn sӭc khoҿ
ngưӡi dân mà viӋc xӱ lý chưa đưӧc triӋt đӇ đang là mӝt trong nhӳng vҩn đӅ bӭc xúc cҫn
phҧi đưӧc quan tâm giҧi quyӃt hàng đҫu đӇ tránh lây nhiӉm cho cӝng đӗng và ҧnh hưӣng
đӃn môi trưӡng sӕng.
Bҧng khӕi lưӧng chҩt thҧi y tӃ phát thҧi theo giưӡng bӋnh (Xem phө lөc 4)
Theo bҧng ta thҩy bӋnh viӋn đa khoa tӍnh là bӋnh viӋn có lưӧng chҩt thҧi rҳn phát
sinh nhiӅu nhҩt. Vӟi 600 giưӡng bӋnh lưӧng chҩt thҧi rҳn phát sinh là 850 kg/ngày (chiӃm
tӍ lӋ 39,53%), trong đó lưӧng chҩt thҧi y tӃ nguy hҥi là 170 kg/ngày (chiӃm tӍ lӋ % 38,37).
BӋnh viӋn 211, bӋnh viӋn 331 mһc dù là bӋnh viӋn quân đӝi nhưng có khӕi khám và điӅu
trӏ cho nhân dân và cũng là bӋnh viӋn lâu năm, có uy tín trên đӏa bàn tӍnh nên sӕ lưӧng
bӋnh nhân đӃn khám và điӅu trӏ bӋnh tҥi đây cũng rҩt nhiӅu. Mӛi ngày bӋnh viӋn 211
(chҩt thҧi rҳn phát sinh là 200 kg/ngày lưӧng chҩt thҧi y tӃ nguy hҥi là 40 kg/ngày), bӋnh
viӋn 331 (chҩt thҧi rҳn phát sinh là 125 kg/ngày lưӧng chҩt thҧi y tӃ nguy hҥi là 25
kg/ngày) cũng thҧi ra mӝt lưӧng chҩt thҧi đáng kӇ.
Lưӧng chҩt thҧi rҳn phát sinh ít nhҩt tҥi các bӋnh viӋn huyӋn Ia Pa (chҩt thҧi rҳn
phát sinh là 35 kg/ngày chiӃm 1,63%, lưӧng chҩt thҧi y tӃ nguy hҥi là 8 kg/ngày chiӃm
1,8%), Đăk Pơ (chҩt thҧi rҳn phát sinh là 30 kg/ngày chiӃm 1,4%, lưӧng chҩt thҧi y tӃ
nguy hҥi là 7 kg/ngày chiӃm 1,58%) do là huyӋn mӟi thành lұp, dân sӕ ít, sӕ lưӧng
giưӡng bӋnh ít nên lưӧng chҩt thҧi phát sinh mӛi ngày không cao.
Lưӧng chҩt thҧi nguy hҥi tҥi các bӋnh viӋn Y Hӑc Cә TruyӅn (5 kg/ngày chiӃm tӍ
lӋ 1,13%), bӋnh viӋn ĐiӅu Dưӥng & Phөc Hӗi Chӭc Năng (5 kg/ngày chiӃm tӍ lӋ 1,13%)
phát thҧi ít nhҩt vì tҥi các bӋnh viӋn này lưӧng chҩt thҧi chӫ yӃu là chҩt thҧi phát sinh
trong quá trình sinh hoҥt, nҵm điӅu trӏ tҥi bӋnh viӋn cӫa bӋnh nhân và cán bӝ nhân viên
trong bӋnh viӋn. Ӣ đây các bӋnh nhân chӫ yӃu nҵm điӅu dưӥng, lưӧng chҩt thҧi y tӃ chӫ
yӃu là bông băng cӫa quá trình tiêm thuӕc, chai truyӅn dӏch nên không cao.
C3\9: 34
p 2
Chҩt thҧi bӋnh viӋn phân ra làm 2 loҥi
¹ Chҩt thҧi sinh hoҥt: là các loҥi chҩt thҧi như rau cӓ, vӓ trái cây, thӭc ăn dư
thӯa, túi nilon, giҩy vөn và các loҥi rác tương tӵ.
¹ Chҩt thҧi y tӃ: gӗm các loҥi như bông băng phүu thuұt, kim tiêm, ӕng nhӵa,
chai lӑ, que, cây gӛ, .v.v. các loҥi chҩt thҧi nguy hҥi như các tӃ bào mô phүu
thuұt, thai nhi, sӯng, xương đӝng vұt, v.v.
8 9J
Theo qui đӏnh cӫa Sӣ Y TӃ tӍnh Gia Lai
¹ Phҧi phân loҥi rõ ràng các loҥi chҩt thҧi y tӃ và chҩt thҧi sinh hoҥt
¹ Rác thҧi sinh hoҥt: phҧi đưӧc thu gom vào thùng màu xanh tұp trung nơi qui
đinh và chuyӇn ra bãi rác cӫa trung tâm.
¹ Rác thҧi y tӃ: qui đӏnh thu gom vào thùng màu đӓ, vàng vұn chuyӇn bҵng xe
chuyên dөng đi vào lӕi hành lang qui đӏnh và tұp trung tҥi nơi xӱ lý (lò đӕt
chҩt thҧi y tӃ).
¹ Chҩt thҧi sau khi phân loҥi, thu gom sӁ đưӧc vұn chuyӇn bҵng xe chuyên
dùng vӅ khu trung chuyӇn cӫa bӋnh viӋn theo đưӡng vұn chuyӇn riêng và
phҧi theo giӡ giҩc qui đӏnh.
Phân loҥi chҩt thҧi
Nhìn chung các bӋnh viӋn đã thӵc hiӋn phân loҥi chҩt thҧi ngay tҥi nguӗn (chiӃm
100%) nhưng viӋc phân loҥi vүn còn rҩt sơ sài, nhiӅu khi còn lүn lӝn giӳa chҩt thҧi sinh
hoҥt vӟi chҩt thҧi y tӃ, bông băng và kim tiêm khi đã sӱ dөng.

Màu sҳc cӫa các túi và thùng đӵng chҩt thҧi chưa đúng theo qui chӃ quҧn lý chҩt
thҧi bӋnh viӋn, còn tùy tiӋn, có gì sӱ dөng nҩy.
Hҫu hӃt các bӋnh viӋn tuyӃn tӍnh do mӟi đưӧc xây dӵng lҥi trong thӡi gian gҫn đây
khoҧng 20% (bӋnh viӋn đa khoa tӍnh năm 2001, bӋnh viӋn đa khoa An Khê năm 2004,
bӋnh viӋn đa khoa Mang Yang năm 2002, bӋnh viӋn đa khoa Ayunpa năm 2004) cơ sӣ vұt
chҩt đã đưӧc đҫu tư mӟi. Còn lҥi 80% (chӫ yӃu là các bӋnh viӋn tuyӃn huyӋn) cơ sӣ vұt
chҩt còn sơ sài, đһc biӋt dөng cө thu gom chҩt thҧi thiӃu thӕn, không đưӧc quan tâm đҫu
tư.
Thùng chӭa rác: thùng màu xanh đӵng chҩt thҧi sinh hoҥt
Hӝp màu vàng đӵng các vұt sҳc nhӑn và có dòng chӳ không đӵng quá vҥch này
Các túi đӵng chҩt thҧi có dây buӝc đӇ tiӋn cho viӋc thu gom
Thu gom chҩt thҧi
Đӕi vӟi các bӋnh viӋn tuyӃn tӍnh do khӕi lưӧng bӋnh nhân đông, lưӧng chҩt thҧi
phát sinh mӛi ngày nhiӅu. Các y tá, hӝ lý sӁ tiӃn hành viӋc thu gom chҩt thҧi hҵng ngày ӣ
các khoa phòng vào nhӳng giӡ nhҩt đӏnh. Các bӋnh viӋn tuyӃn huyӋn lưӧng chҩt thҧi phát
sinh ít do tӍ lӋ bӋnh nhân không cao lҳm nên thưӡng chӍ thu gom khi nào thùng đӵng chҩt
thҧi đҫy và không có thӡi gian qui đӏnh cө thӇ.
Các bӋnh viӋn không có đӫ các phương tiӋn bҧo hӝ lao đӝng cho nhân viên trӵc
tiӃp tham gia vào viӋc phân loҥi, thu gom, vұn chuyӇn và xӱ lý chҩt thҧi.
Không chӍ có các đӕi tưӧng như bác sĩ, y tá mà cҧ nhӳng ngưӡi trӵc tiӃp thӵc hiӋn
viӋc phân loҥi, thu gom, vұn chuyӇn và xӱ lý chҩt thҧi cũng chưa đưӧc giáo dөc, huҩn
luyӋn đӇ tham gia vào các hoҥt đӝng quҧn lý chҩt thҧi y tӃ.
Đӕi vӟi các bӋnh viӋn tuyӃn huyӋn thưӡng trong quá trình làm viӋc đã thӵc hiӋn
viӋc phân loҥi chҩt thҧi y tӃ nhưng khi vұn chuyӇn đӃn nơi xӱ lý lҥi đưӧc nhұp chung lҥi
giӳa chҩt thҧi sinh hoҥt và chҩt thҧi y tӃ và đem xӱ lý như nhau.
|3GJ= 5> 5
Thӵc tӃ tҥi 1 sӕ bӋnh viӋn trên đӏa bàn tӍnh (khoҧng 20%) mһc dù có khu lưu chӭa
chҩt thҧi nhưng không theo đúng qui đӏnh. Chҩt thҧi sinh hoҥt sau mӛi lҫn thu gom (vào
lúc 6h và 17h mӛi ngày) sӁ đưӧc tұp trung vào mӝt dãy hành lang dӑc lӕi đi lҥi cӫa bӋnh
viӋn sau đó mӟi vұn chuyӇn vӅ nhà lưu chӭa đӇ công ty Công Trình Đô Thӏ vұn chuyӇn
đӃn nơi tiêu hӫy cuӕi cùng (bӋnh viӋn đa khoa tӍnh, bӋnh viӋn Mang Yang.v.v.). Ӣ nhӳng
bӋnh viӋn khác (25%) các điӇm lưu chӭa chҩt thҧi đưӧc bӕ trí tҥi 1 khu đҩt trӕng bên
trong khuôn viên bӋnh viӋn (bӋnh viӋn 211, 331, bӋnh viӋn đa khoa thành phӕ Pleiku,
bӋnh viӋn ĐiӅu Dưӥng và Phөc Hӗi Chӭc Năng, bӋnh viӋn Y Hӑc Cә TruyӅn). Mӝt sӕ
bӋnh viӋn do qui mô nhӓ, đҩt rӝng nên thưӡng đào hӕ sau bӋnh viӋn và vұn chuyӇn chҩt

thҧi đә vào hӕ chӭ không có khu lưu chӭa riӋng biӋt. NhiӅu bӋnh viӋn huyӋn bãi chӭa
chҩt thҧi lҥi rҩt gҫn vӟi phòng bӋnh nhân (bӋnh viӋn đa khoa Đăk Đoa, bӋnh viӋn đa khoa
Ia Grai v.v.).
Vì không có khu lưu chӭa riêng biӋt hoһc có nhưng chưa đúng tiêu chuҭn, điӅu
kiӋn vӋ sinh không đҧm bҧo, nhiӅu khi chҩt thҧi đưӧc vұn chuyӇn ra khu tұp kӃt rác
nhưng công ty Công Trình Đô Thӏ chưa đӃn thu gom kӏp sӁ có nhӳng nguy cơ rӫi ro như:
côn trùng xâm nhұp, mùi, ҧnh hưӣng đӃn môi trưӡng bӋnh viӋn, ҧnh hưӣng đӃn sӭc khӓe
bӋnh nhân và ngưӡi thân cũng như cán bӝ công nhân viên bӋnh viӋn khi qua lҥi khu vӵc
này.
Khoҧng 45% bӋnh viӋn bao gӗm các bӋnh viӋn trong khu vӵc thành phӕ và mӝt sӕ
bӋnh viӋn tuyӃn tӍnh đã ký hӧp đӗng vӟi Công Ty Công Trình Đô Thӏ đӃn thu gom nhӳng
túi đӵng chҩt thҧi sinh hoҥt cӫa bӋnh viӋn và vұn chuyӇn đӃn nơi tiêu hӫy là các bãi rác
công cӝng cӫa thành phӕ, cӫa huyӋn (bӋnh viӋn đa khoa tӍnh, bӋnh viӋn 211, bӋnh viӋn
331, bӋnh viên đa khoa thành phӕ Pleiku.v.v)
Còn lҥi 55% bӋnh viӋn đào hӕ chӭa rác thҧi sinh hoҥt sau 1 thӡi gian khi rác thҧi
đҫy sӁ tiӃn hành thiêu đӕt ngoài trӡi hoһc chôn lҩp.
Đӕi vӟi chҩt thҧi y tӃ sau khi đưӧc thu gom tӯ các khoa phòng sӁ đưӧc tiêu hӫy
ngay bҵng cách đào hӕ chôn lҩp (80%) hoһc thiêu đӕt trong các lò đӕt chҩt thҧi bӋnh viӋn
(20%).
Cҧ nhân viên bӋnh viӋn lүn nhân viên công ty Công Trình Đô Thӏ đӅu chưa đưӧc
đào tҥo, hưӟng dүn vӅ nhӳng nguy cơ có liên quan đӃn viӋc thu gom, vұn chuyӇn và tiêu
hӫy chҩt thҧi rҳn y tӃ nguy hҥi.
p A@9:J 5 345
p 9
Đa sӕ các bӋnh viӋn trong tӍnh do xây dӵng đã lâu, vӟi qui mô nhӓ và không đӫ
kinh phí đӇ lҳp đһt mӝt hӋ thӕng lò đӕt chҩt thҧi y tӃ. Công ty Công Trình Đô Thӏ lҥi tӯ
chӕi ký hӧp đӗng thu gom, xӱ lý chҩt thҧi y tӃ vì không có hӋ thӕng tiêu hӫy. Vì vұy
phương pháp xӱ lý chҩt thҧi nguy hҥi chung là thiêu đӕt thӫ công (vào mùa khô) và chôn
lҩp (vào mùa mưa). Do diӋn tích đҩt rӝng, bӋnh viӋn đã sӱ dөng đӇ chôn lҩp chҩt thҧi y tӃ.
BӋnh viӋn sӁ dành ra mӝt khu đҩt trӕng phía sau khuôn viên bӋnh viӋn đӇ chôn lҩp chҩt
thҧi. Tҥi đây chҩt thҧi sӁ đưӧc cho vào hӕ và sau mӝt thӡi gian khi hӕ đҫy sӁ đưӧc lҩp đҩt
lên và tiӃp tөc đào hӕ khác. Vào mùa mưa hӕ sӁ đưӧc đào sâu hơn và lҩp lӟp đҩt dày hơn.
Chҩt thҧi đưӧc chôn lҩp không theo mӝt qui trình công nghӋ nào, không đҧm bҧo
an toàn và vӋ sinh. DӉ gây ô nhiӉm môi trưӡng đҩt và mҥch nưӟc ngҫm.

Đӏa điӇm chôn lҩp chҩt thҧi lҥi rҩt gҫn vӟi phòng bӋnh nhân. Không có khoҧng
cách ly an toàn, dӉ ҧnh hưӣng đӃn bӋnh nhân, ngưӡi nhà cũng như cán bӝ nhân viên bӋnh
viӋn.
5
Trên đӏa bàn tӍnh, ngoài nhӳng bӋnh viӋn đa khoa tuyӃn tӍnh đưӧc nâng cҩp xây
dӵng mӟi lҥi trong nhӳng năm gҫn đây đã có nhӳng đҫu tư đӇ xây dӵng khu lưu chӭa
chҩt thҧi, lҳp đһt hӋ thӕng xӱ lý chҩt thҧi y tӃ do Trung Tâm Nghiên Cӭu Công NghӋ và
ThiӃt Bӏ Công NghiӋp cӫa trưӡng đҥi hӑc Bách Khoa thành phӕ Hӗ Chí Minh thiӃt kӃ và
lҳp đһt đӇ xӱ lý chҩt thҧi rҳn, lӓng cӫa bӋnh viӋn. Toàn tӍnh hiӋn có 4 bӋnh viӋn đã đҫu tư
lҳp đһt hӋ thӕng lò đӕt chҩt thҧi y tӃ chiӃm tӍ lӋ 20% (bӋnh viӋn đa khoa tӍnh, bӋnh viӋn
đa khoa An Khê, bӋnh viӋn đa khoa Ayunpa vӟi công suҩt thiӃt kӃ 40 kg/h, bӋnh viӋn
Mang Yang vӟi công suҩt thiӃt kӃ 20 ± 30 kg/h do Hàn Quӕc chӃ tҥo). Chҩt thҧi y tӃ sӁ
đưӧc xӱ lý bҵng phương pháp đӕt trong lò kín, sӱ dөng lò đӕt 2 buӗng. Đây là phương
pháp tiên tiӃn nhҩt hiӋn nay, đưӧc sӱ dөng rӝng rãi trên thӃ giӟi. Nhiên liӋu sӱ dөng đӇ
đӕt là khí gas tҥo ra nhiӋt đӝ khá cao 12500C. Khói đӝc hӳu cơ đưӧc đӕt 2 lҫn tҥo điӅu
kiӋn cho chúng chuyӇn hóa thành nhӳng chҩt vô hҥi cho con ngưӡi.
Nhưng hiӋn nay lò đӕt cӫa bӋnh viӋn đa khoa tӍnh bӏ hӓng tӯ tháng 9 đӃn nay vүn
chưa đưӧc đҫu tư sӳa chӳa nên bӋnh viӋn phҧi đӕt chҩt thҧi y tӃ tҥi mӝt góc phía sau bӋnh
viӋn. Trong quá trình đӕt thӫ công bҵng dҫu gây ra khói bөi, mùi khét rҩt khó chӏu phát
tán ra không chӍ trong khuôn viên bӋnh viӋn mà còn lan ra cҧ khu dân cư lân cұn, gây ҧnh
hưӣng đӃn sӭc khӓe cӫa bӋnh nhân, ngưӡi nhà bӋnh nhân, nhân viên bӋnh viӋn và cҧ khu
dân cư xung quanh bӋnh viӋn.

| 'H,d

1. Bӝ Y TӃ. Qui chӃ quҧn lý chҩt thҧi bӋnh viӋn kèm theo quyӃt đӏnh 2575/1999/QĐ-
BYT.
2. QuyӃt đӏnh 64/2003/QĐ-TTG cӫa thӫ tưӟng chính phӫ ngày 23/08/2003 vӅ viӋc
phê duyӋt ³ kӃ hoҥch xӱ lý triӋt đӇ các cơ sӣ gây ô nhiӉm môi trưӡng nghiêm
trӑng´
3. Sӣ Khoa Hӑc Công NghӋ & Môi Trưӡng Gia Lai. Báo cáo hiӋn trҥng môi trưӡng
Gia Lai 2003.
4. Sӣ Khoa Hӑc Công NghӋ & Môi Trưӡng Gia Lai. Báo cáo hiӋn trҥng môi trưӡng
Gia Lai 2005.
5. Sӣ Y TӃ tӍnh Gia Lai. Báo cáo tәng kӃt công tác y tӃ năm 2005 và triӇn khai kӃ
hoҥch năm 2006.
6. Trҫn Bình Minh & CTV. Niên giám thӕng kê. Cөc thӕng kê Gia Lai. 2005.
7. Trҫn HiӃu NhuӋ & CTV. Quҧn lý chҩt thҧi rҳn. NXB xây dӵng. 2001.
8. Phҥm Ngӑc Châu. Môi trưӡng bӋnh viӋn nhìn tӯ gòc đӝ quҧn lý chҩt thҧi. NXB
ThӃ Giӟi. 2004.
9. Xây dӵng kӃ hoҥch cҧi thiӋn môi trưӡng đӕi vӟi các bӋnh viӋn gây ô nhiӉm môi
trưӡng nghiêm trӑng theo quyӃt đӏnh 64/2003/QĐ-TTG.

MT 10

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

MT 10

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

QUҦN LÍ CHҨT THҦI RҲN

a Trân Văn Dũng 1 S  ĐÌN PNa

a Trân Văn Dũng 3 S  ĐÌN PNa

a Trân Văn Dũng 4 S  ĐÌN PNa

a Trân Văn Dũng 6 S  ĐÌN PNa

a Trân Văn Dũng 7 S  ĐÌN PNa

a Trân Văn Dũng 8 S  ĐÌN PNa

Nưӟc thu nhұp cao 1,2 ± 12 0,4 - 5,5

a Trân Văn Dũng 11 S  ĐÌN PNa

a Trân Văn Dũng 12 S  ĐÌN PNa

a Trân Văn Dũng 13 S  ĐÌN PNa

Nhóm enterobacteri: salmonella, shigella spp, Phân hoһc

Các loҥi dӏch

Dӏch tiӃt cӫa

Dӏch tiӃt sinh

NhiӉm khuҭn da Streptococcus spp Mӫ

Chҩt tiӃt cӫa

NhiӉm khuҭn huyӃt do tө

NhiӉm khuҭn huyӃt do Nhóm tө cҫu khuҭn (Staphylococcus spp, chӕng

a Trân Văn Dũng 14 S  ĐÌN PNa

Nҩm candida Candida albican Máu

Viêm gan A Virus viêm gan A Phân

a Trân Văn Dũng 15 S  ĐÌN PNa

 Nhӳng nguy cơ tӯ chҩt thҧi gây đӝc gen tӃ bào

a Trân Văn Dũng 16 S  ĐÌN PNa

a Trân Văn Dũng 17 S  ĐÌN PNa

a Trân Văn Dũng 20 S  ĐÌN PNa

a Trân Văn Dũng 21 S  ĐÌN PNa

a Trân Văn Dũng 25 S  ĐÌN PNa

«P YC  G6      |

a Trân Văn Dũng 26 S  ĐÌN PNa

a Trân Văn Dũng 27 S  ĐÌN PNa

01 Tp. Pleiku 260,59 184,397 191903

02 Thӏ xã An Khê 199,12 63.014 64999

03 HuyӋn Ayunpa 789,70 92.594 97125

04 Chư Păh 981,30 62.379 64846

05 Chư Prông 1.687,50 75.363 78614

06 Chư Sê 1.350,98 124.288 132019

07 Đҳk Đoa 980,41 85.072 88717

08 Đҳk Pơ 499,61 35.160 36544

a Trân Văn Dũng 29 S  ĐÌN PNa

09 Đӭc Cơ 717,20 43.595 50502

10 Ia Grai 1.122,38 74.620 77758

11 Ia Pa 870,10 43.551 45730

12 Kbang 1.845,23 56.671 59140

13 Kông Chro 1.441,88 34.478 36375

14 Krông Pa 1.623,63 61.576 64277

15 Mang Yang 1.126,07 43.125 45927

Q "L"MO OMLNN M$

a Trân Văn Dũng 30 S  ĐÌN PNa

a Trân Văn Dũng 31 S  ĐÌN PNa

2I  5C Ac

a Trân Văn Dũng 33 S  ĐÌN PNa

a Trân Văn Dũng 34 S  ĐÌN PNa

a Trân Văn Dũng 35 S  ĐÌN PNa

a Trân Văn Dũng 36 S  ĐÌN PNa

|  'H ,d

a Trân Văn Dũng 37 S  ĐÌN PNa

You might also like

a Trân Văn Dũng 1 S ĐÌN PNa

a Trân Văn Dũng 3 S ĐÌN PNa

a Trân Văn Dũng 4 S ĐÌN PNa

a Trân Văn Dũng 6 S ĐÌN PNa

a Trân Văn Dũng 7 S ĐÌN PNa

a Trân Văn Dũng 8 S ĐÌN PNa

a Trân Văn Dũng 11 S ĐÌN PNa

a Trân Văn Dũng 12 S ĐÌN PNa

a Trân Văn Dũng 13 S ĐÌN PNa

a Trân Văn Dũng 14 S ĐÌN PNa

a Trân Văn Dũng 15 S ĐÌN PNa

Nhӳng nguy cơ tӯ chҩt thҧi gây đӝc gen tӃ bào

a Trân Văn Dũng 16 S ĐÌN PNa

a Trân Văn Dũng 17 S ĐÌN PNa

a Trân Văn Dũng 20 S ĐÌN PNa

a Trân Văn Dũng 21 S ĐÌN PNa

a Trân Văn Dũng 25 S ĐÌN PNa

«P YC G6 |

a Trân Văn Dũng 26 S ĐÌN PNa

a Trân Văn Dũng 27 S ĐÌN PNa

a Trân Văn Dũng 29 S ĐÌN PNa

Q "L"MO OMLNN M$

a Trân Văn Dũng 30 S ĐÌN PNa

a Trân Văn Dũng 31 S ĐÌN PNa

2I 5C Ac

a Trân Văn Dũng 33 S ĐÌN PNa

a Trân Văn Dũng 34 S ĐÌN PNa

a Trân Văn Dũng 35 S ĐÌN PNa

a Trân Văn Dũng 36 S ĐÌN PNa

| 'H,d

a Trân Văn Dũng 37 S ĐÌN PNa