Professional Documents
Culture Documents
Bài toán về
về muố
muối ngậ
ngậm nướ
nước
Lê Phạm Thành
Giáo viên truongtructuyen.vn
Bài tập toán về muối và hỗn hợp muối là Với n là số mol của 8 gam MO, ta có:
một dạng bài tập khá cơ bản và thông dụng 9,1 17,0
n= ≠ ( vô lý) . ðến ñây ña phần học
trong chương trình hóa học phổ thông. Tuy 55 80
nhiên ở nước ta các bài tập dạng này mới chỉ sinh sẽ lúng túng, không biết phải giải như thế
tập trung vào các muối khan, còn các bài tập nào !!! ðó là do các em ñã quên rằng các muối
về muối kết tinh ngậm nước thì có rất ít và X, Y hoàn toàn có thể ở dạng muối ngậm
chưa phong phú. Chính vì vậy nó dẫn ñến việc nước: MCl2.aH2O và MSO4.bH2O. Lúc này ta có:
học sinh khi làm các bài tập về muối cảm thấy 9,1 17,0 ⇒ 91b – 170a = 115 (*)
n= =
khá nhàm chán, ñơn ñiệu. Mặt khác ñiều này 55 + 18a 80 + 18b
cũng khiến cho học sinh trở nên thụ ñộng Mà: MX < 180 ⇒ a < 6,05.
trong tư duy, khi gặp một bài tập về muối là MY < 260 ⇒ b < 9,11.
chỉ nghĩ ñến các muối khan! Vì vậy khi gặp Trong (*) nhận thấy a, b phải là số nguyên,
những bài có liên quan ñến muối ngậm nước và b chia hết cho 5 ⇒ b = 5; a = 2; n = 0,1.
ña phần các em trở nên khá lúng túng! Chúng Từ ñó suy ra M = 64 (Cu).
ta cùng xét ví dụ sau: Vậy công thức các muối: X là CuCl2.2H2O
Y là CuSO4.5H2O.
Ví dụ 1: Có 16,0 gam oxit kim loại MO,
chia thành 2 phần bằng nhau. Từ ví dụ trên chúng ta có thể thấy : nếu các
Hòa tan hoàn toàn phần 1 trong HCl dư, em không chịu tư duy mà chỉ làm theo lối
xử lý dung dịch thu ñược ở những ñiều kiện mòn thì sẽ rất lúng túng và sẽ không thể tìm ra
thích hợp thu ñược 17,1 gam một muối X duy ñược ñáp số !
nhất. Nhằm góp phần làm phong phú hơn nữa các
Cho phần 2 tác dụng với dung dịch dạng bài tập hóa học trong chương trình phổ
H2SO4 loãng dư, xử lý dung dịch sau phản thông và phát huy tính tích cực suy nghĩ của
ứng ở nhiệt ñộ dưới 111oC chỉ thu ñược 25,0 học sinh, trong bài viết này chúng tôi xin ñề
gam một muối Y duy nhất. cập ñến một dạng khác của bài tập về muối,
Xác ñịnh M và công thức hai muối X, Y; ñó là “Bài toán về muối ngậm nước”.
biết rằng MX < 180 g.mol-1, MY < 260 g.mol-1. Theo tôi, có thể chia các bài tập này thành 3
Giải: dạng sau:
Theo bài ra ta có sơ ñồ:
HCl d−
dd1 muèi X Dạng 1: Muối ngậm nước mà kim loại trong
chia hai
17,1 gam muối không thay ñổi số oxi hoá
MO Ví dụ 2: Hòa tan hoàn toàn 4,8 gam kim
16 gam H2SO 4 lo·ng, d−
dd2 muèi Y loại M vào dung dịch axit HNO3, thu ñược
25,0 gam dung dịch A. Chia A thành 2 phần bằng nhau.
Thông thường học sinh sẽ cho rằng muối X Xử lý phần 1 ở ñiều kiện thích hợp thu
là MCl2, và muối Y là MSO4. Khi ñó dựa vào ñược 25,6 gam một muối X duy nhất.
dữ kiện: Cho phần 2 tác dụng với NaOH dư ñược
MO MCl2 ∆M1 = 71 - 16 = 55 kết tủa B. Nung B ñến khối lượng không ñổi
8 gam 17,1 gam ∆m1 = 9,1 thu ñược 4,0 gam chất rắn.
Xác ñịnh kim loại M và muối X, biết M chỉ
MO MSO4 ∆M2 = 96 - 16 = 80
có một hóa trị duy nhất.
8 gam 25,0 gam ∆m2 = 17,0
Giải: Giải:
Nếu giả thiết muối là khan thì: Sơ ñồ biến ñổi:
xö lý 1,64 lit A (27oC, 1,5atm)
M M(NO3)n
OH- to H2SO4
2,4 gam 25,6 gam M
HCl d−
↓C D dd E X
a gam (b+2,4) gam 28,1 gam
Chia 2
dd B
OH - ch©n ko
M M(OH)n R¾n (M2On) Y
d− to 4,0 gam
19,9 gam
2,4 gam
Với x là số mol của 2,4 gam M, áp dụng 3,28 ×1,5
ñịnh luật tăng giảm khối lượng, ta có:
Theo bài ra: ∑n H2 =
0,082 × 300
= 0,2 (mol)
dạng ngậm nước: M(NO3)n.aH2O. Gọi x là số mol của b gam M. Áp dụng ñịnh
luật bảo toàn e với quá trình (*), ta có:
(M + 62n + 18a)x = 25,6 a = 3n
Tổng số mol e nhường: n.x (mol)
Mx = 2,4
x 0,2
⇒ (2M + 16n). = 4,0 ⇒ nx = 0,2 ⇒ x = Tổng số mol e nhận: 0,1.2 = 0,2 (mol)
2 ax = 0,6 n
Mx = 2,4 2,4 ⇒ nx = 0,2 (1)
M = x Cũng áp dụng ñịnh luật bảo toàn e với (**),
ta có: Tổng số mol e nhường = mx (mol)
n 1 2 3 2,4
a 3 6 9 Tổng số mol e nhận = × 2 = 0,3 (mol)
16
0,2
x 0,2 0,1 ⇒ mx = 0,3 (2)
3
Từ (1) và (2) ⇒ m : n = 3 : 2
12 24 36
M Hay: m = 3; n = 2; x = 0,1.
(loại) (Mg) (loại)
Suy ra: nX = 0,05 (mol); nY = 0,1 (mol)
⇒ muối X là : Mg(NO3)2.6H2O. 28,1 19,9
⇒ MX = = 562 ; MY = = 199
0,05 0,1
Dạng 2: Muối ngậm nước mà có sự thay ñổi Nếu X là M2(SO4)3; Y là MCl2 thì:
số oxi hoá của kim loại trong muối MX = 2M + 96.3 = 562 ⇒ M = 137
Ví dụ 3: Hòa tan hoàn toàn a gam kim loại MY = M + 35,5.2 = 199 ⇒ M = 128 (vô lý!)
M trong dung dịch HCl dư, thu ñược dung Vậy X phải có dạng: M2(SO4)3.αH2O
dịch A và 3,28 lít khí B (ño ở 27oC, 1,5atm).
⇒ 2M + 96.3 + 18α = 562 ⇒ 2M + 18α = 274
Chia A thành 2 phần bằng nhau.
Y phải có dạng: MCl2.βH2O
Cho phần thứ nhất tác dụng hoàn toàn với
⇒ M + 35,5.2 + 18β = 199 ⇒ M + 18β = 128
dung dịch KOH dư, thu ñược kết tủa C. Nung
Từ ñó ta có: α = 2β + 1.
C trong không khí ở nhiệt ñộ cao tới khối
274 128
lượng không ñổi, thu ñược (b + 2,4) gam chất Mặt khác: α < = 15,22 ; β < = 7,11
18 18
rắn D. Hòa tan D trong H2SO4 dư ñược dung
Lập bảng:
dịch E. Xử lý dung dịch E ở ñiều kiện thích
β 1 2 3 4 5 6
hợp thu ñược 28,1 gam một muối X duy nhất.
α 3 5 7 9 11 13
Xử lý phần thứ hai chỉ thu ñược một
M 110 92 74 56 38 20
muối Y duy nhất với khối lượng 19,9 gam.
(loại) (loại) (loại) (Fe) (loại) (loại)
Xác ñịnh công thức của X, Y. Biết a = 2b.
hoàn toàn trong lượng vừa ñủ dung dịch Xác ñịnh công thức của muối X, biết rằng
HNO3 37,8%. Nồng ñộ % của muối trong trong X có chứa một kim loại kiềm.
dung dịch thu ñược là 41,7%. Khi làm lạnh
dung dịch này thì có 8,08 gam muối ngậm Bảng 1 dưới ñây chỉ ra công thức phân tử
nước X tách ra và nồng ñộ % của muối trong của một số muối ñơn và muối kép thường gặp
dung dịch giảm xuống còn 34,7%. Xác ñịnh trong chương trình phổ thông.
công thức phân tử của muối X.
Bài 3: ðể xác ñịnh công thức của muối kép Trong bài viết này chúng tôi ñã ñề cập ñến
X người ta tiến hành các thí nghiệm: một số bài tập có liên quan ñến vấn ñề muối
Hòa tan 47,4 gam X vào nước, thu ñược ngậm nước. Hi vọng nó sẽ mang lại cho các
dung dịch Y. Chia Y thành 2 phần bằng nhau: bạn yêu thích môn hóa học những ñiều mới
mẻ về một dạng bài tập vốn ñã rất quen thuộc,
Cho phần 1 tác dụng với dung dịch
bài tập về muối. Trên ñây chúng tôi mới chỉ
BaCl2 dư, thu ñược 23,3 gam kết tủa A.
sưu tầm và bước ñầu thiết kế ñược một số bài
Thêm NH3 dư vào phần 2 ñược kết tủa tập thuộc dạng này. Mong rằng các bạn hãy
B, nung B trong chân không ñến khối lượng cùng chúng tôi thiết kế ra nhiều hơn nữa
không ñổi thu ñược 25,5 gam chất rắn. những bài tập thuộc dạng này, góp phần làm
Lấy 47,4 gam X ñem nung nóng ở nhiệt phong phú hơn các dạng bài tập hóa học trong
ñộ 120oC chỉ thu ñược 21,6 gam hơi của một chương trình phổ thông.
chất duy nhất.