Professional Documents
Culture Documents
PH
I. H TR C T A
NG PHP T A
Tr c cao
Oyz Oxz r k r O i
r j
r u r u r 2 ! j 2 ! k 2 !1 i r r r r r r i . j ! j .k ! k .i ! 0
Tr c honh
Tr c tung y
II. T x A C A VCT Oxy M t ph ng t a r Cho h t a Oxyz v u . Khi c duy nh t m t b ba s th c (x; y; z) sao cho r r r r r r r c a u v k hi u l : u ! ( x; y ; z ) ho c u ( x; y; z) u ! x.i y. j z.k . Ta g i b ba s (x; y; z) l t a r r r r r V y : u ! ( x; y ; z ) u ! x.i y. j z. k r r r T nh ngh a trn ta suy ra : i ! (1; 0; 0), j ! (0;1; 0), k ! (0; 0;1)
III. T A C A I M Cho h t a Oxyz v i m M. Ta g i t a c a uuuu r c a i m M. Nh v y b ba s (x; y; z) l OM l t a t a c a i m v k hi u l M ! ( x; y; z ) ho c uuuu r r r r M ( x; y; z ) n u : M ! x.i y. j z.k . V y theo nh ngh a trn, ta c : y M Ox M ( x; 0; 0) y M (Oxy) M ( x; y; 0) y M Oy M (0; y; 0) y M (Oxz ) M ( x; 0; z ) y M Oz M (0; 0; z ) y M (Oyz) M (0; y; z)
z
M ( x; y, z )
y G i M 1 ; M 2 ; M 3 l n l t l hnh chi u vung gc x M1 ( x; y, 0) c a M(x; y; z) ln 3 tr c t a Ox, Oy, Oz. Khi M 1 ( x; 0; 0), M 2 (0; y; 0), M 3 (0; 0; z ) G i M 1 ; M 2 ; M 3 l n l t l hnh chi u vung gc c a M(x; y; z) ln 3 m t ph ng t a
(Oxy), (Oyz), (Oxz). Khi M 1 ( x; y ; 0), M 2 (0; y ; z ), M 3 ( x; 0; z ) . uuu r Cho A( xA ; y A ; z A ), B( xB ; y B ; z B ) . Khi AB ! ( xB xA ; yB y A ; zB z A ) IV. CC CNG TH C TH NG DNG r r Cho hai vct a ! ( a1 ; a2 ; a3 ), b ! (b1 ; b2 ; b3 ) . Khi : r r 1. T ng hi u hai vct : a s b ! (a1 s b1 ; a2 s b2 ; a3 s b3 ) r 2. Tch m t s v i m t vct : m.a ! ( ma1; ma2 ; ma3 ) m R r r 2 2 3. di c a vct : a ! a12 a2 a3 ; b ! b12 b22 b32 r r 2 2 2 4. a b ! a1 b1 a2 b2 a3 b3
r k r i O
r j
5.
r r ab !
rr r r r r rr 6. Tch v h ng c a hai vct : a) a.b ! a . b .cos( a; b) ; b) a.b ! a1b1 a2 b2 a3b3 r r rr 7. a B b a.b ! 0 a1b1 a2b2 a3b3 ! 0 rr r r r r r a1b1 a2b2 a3b3 a.b ; (a; b { 0) 8. Gc gi a hai vct : cos( a; b) ! r r = 2 2 2 a.b a12 a2 a3 . b12 b2 b32 r r 9. sin a, b !
a1 b1 a2 b2 a3 b3
2 2 2 a12 a2 a3 b12 b2 b32 r r 10. Hai vct b ng nhau : a ! b a1 ! b1 ; a2 ! b2 ; a3 ! b3 r r a a a 11. Vct a cng ph ng v i b 1 ! 2 ! 3 b2 b2 b3 12. Kho ng cch gi a hai i m A( x A ; y A ; z A ) ; B ( xB ; y B ; z B ) : uuu r AB ! AB ! ( xB xA )2 ( yB yA )2 ( zB z A ) 2
13. T a 14. T a
trung i m I c a o n AB : xI !
x A xB y yB z z ; yI ! A ; zI ! A B 2 2 2
tr ng tm G c a tam gic ABC : x xB xC y y B yC z z z xG ! A ; yG ! A ; zG ! A B C 3 3 3 15. T a tr ng tm G c a t di n ABCD : x xB xC xD y yB yC yd z z z zD xG ! A ; yG ! A ; zG ! A B C 4 4 4 uuu r uuu r 16. i m M chia o n AB theo t s k ( k { 1 ), ngh a l MA ! k.MB th t a c a M l x A k .x B y A k.yB z A k .z B xM ! ; yM ! ; zM ! 1 k 1 k 1 k ng trnh m t c u : Ph
2
V. M T C U 1. Ph D ng Chnh t c
2 2 2
ng trnh
2 2
Tm
!R
2
Bn knh R
R ! a2 b2 c2 d
x a y b z c
T ng qut c bi t
2. Giao c a m t c u v m t ph ng :
n m t ph ng (E ) :
(S )
I I R
M
R
R
M H r
(S )
I
H
M
(C )
Khi (E ) c t m t c u (S) th giao tuy n l ng trn (C): Ax By Cz D ! 0 y Ph ng trnh l: (C ) : 2 2 2 2 x a
y b
z c
! R y Tm H l hnh chi u vung gc c a tm m t c u I ln m t ph ng (E )
y
Bn knh r ! R 2 d 2 ( I , E )
x 1 y 1 z 2
!4
NG C A HAI VCT
uuu uuu uuu r r r 3. Tnh th tch hnh h p : VABCD. A ' B ' C ' D ' ! AB, AC . AD r r r 1 uuu uuu uuu 4. Tnh th tch t di n : VABCD ! AB, AC . AD 6 5. Tm t a chn ng cao c a t di n : AH l ng cao c a t di n ABCD. T a uuur uuu r uuur uuu r B BC .BC ! 0 AH AH uuur uuu r uuur r uuu i m H cho b i : AH B BD AH .BD ! 0 uuu r r r r r r uuu uuu uuu uuu uuu n n BC [ , BD, BH og phag BC, BD] BH ! 0
BI T P
1. Cho A(3; 4; 1); B(2; 0; 3); C( 3; 5; 4). Tm di cc c nh c a tam gic ABC. T nh cosin cc gc A, B, C. T nh di n t ch tam gic ABC. S: AB ! 33; BC ! 51; CA ! 62; cos A ! 45 ; cos B ! 11 ; cos C ! 40 ; S ! 21 2 2046 1683 3162 di ng phn gic 2. Cho tam gic ABC v i A(1; 2; 1), B (2; 1; 3), C( 4; 7; 5). T nh trong gc B. S: BD ! 1514 3 r r r r r r 3. Cho a = (2; 3; 1), b = (5; 7; 0), c = (3; 2; 4 ). CMR: a , b , c khng ng ph ng. u r u r r r r Cho d = (4; 12; 3). Hy phn tch vect d theo 3 vect a , b , c . r r r u r r r r S: a, b .c ! 35 { 0; d ! a b c 4. Cho A(1; 2; 4), B(2; 1; 0), C( 2; 3; 1). G i M(x, y, z) (ABC). Tm h th c lin h gi a x, y, z. Tm t a i m D bi t ABCD l hnh bnh hnh v tnh di n tch hnh bnh hnh ABCD. HD + S: 19 x 17 y 8 z 29 ! 0; D( 1; 0; 5); S(ABC ! 714 ng cao AH. Tm 5. Cho t di n ABCD v i A(2; 3; 1), B(1; 1; 2), C(2; 1; 0), D(0; 1; 2). t a H v di AH. S: H 3; 3 ; 1 ; AH ! 14 2 2 2 6. Cho A(1; 2; 1). Tm B i x ng v i A qua Oxy v C i x ng v i A qua Oz. T nh S ABC. S: B (1; 2;1); C ( 1; 2; 1); S ! 2 5 7. Cho A(1; 2; 1), B(4; 3; 5). Xc nh M thu c Ox, sao cho M cch u A, B. S: M (0; 0; 4) 8. Cho A( 4; 1; 2), B(3; 5; 1). Tm C bi t trung i m c a AC thu c Oy v trung i m c a BC thu c Oxz. S: C (4; 5; 2) 9. Cho A( 1; 2; 7), B(5; 4; 2). AB c t Oxy t i M. i m M chia o n AB theo t s no? Tm t a M. S: k ! 7 ; M (11 ; 32 ; 0) 2 3 9 r r r 10. Cho v { 0 . G i , , l 3 gc t o b i v v i Ox, Oy, Oz. CMR: cos2 + cos2 + cos2 = 1. r r r HD: v ! ( a; b; c ) { (0; 0; 0); cos E ! cos(v ; i );...
2. PH
NG TRNH M T PH NG
I. VCT PHP TUY N C A M T PH NG r r r y Vct n { 0 c g i l vct php tuy n c a mp (E ) n u gi c a n vung gc v i mp (E ) , r k hi u l n B (E ) . r r r r r y N u hai vct a v b khng cng ph ng v gi c a n ! [ a, b] chng song song ho c n m trn mp (E ) (ta cn g i hai r r a b E
r r vct a v b l c p vct ch ph
r r r ng c a mp (E ) ) th mp (E ) nh n n ! a; b lm vct
NG TRNH M T PH NG
2. Ph ng trnh t ng qut : r M t ph ng (E ) i qua M ( x0 ; y0 ; z0 ) v c VTPT n ! ( A; B ; C ) c ph ng trnh t ng qut l : A( x x0 ) B ( y y0 ) C ( z z 0 ) ! 0 y M i m t ph ng u c ph ng trnh t ng qut d ng : Ax By Cz D ! 0 v i A2 B 2 C 2 { 0 (1) y Ng c l i, m i ph ng trnh c d ng (1) u l ph ng trnh c a r m t m t ph ng v m t ph ng c m t VTPT l n ! ( A; B; C) . 3. Ph ng trnh m t ph ng theo o n ch n :
C
n ! ( A; B ; C )
E
M0
y
x
M t ph ng (E ) khng i qua g c t a O v c t Ox t i A(a; 0; 0) , c t Oy t i B(0; b; 0) c t Oz t i C (0; 0; c) c ph ng trnh l : x y z (E ) : ! 1 . a b c 4. Cc d ng chnh t c : M t ph ng (E ) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 Qua g c t a Song song Ox hay vung gc (Oyz) Qua (ch a) Ox Song song Oy hay vung gc (Oxz) Qua (ch a) Oy Song song Oz hay vung gc (Oxy) Qua (ch a) Oz Vung gc Oz hay song song (Oxy) Trng (Oxy) Vung gc Ox hay song song (Oyz) Trng (Oyz) Vung gc Oy hay song song (Oxz) Trng (Oxz)
A
c
O a Ph ng trnh
b
B
5. Chm m t ph ng :
y T p h p t t c cc m t ph ng qua giao tuy n c a hai m t ph ng (E ) v ( F ) c g i l m t chm m t ph ng. y G i d l giao tuy n c a hai m t ph ng E
III. V TR T NG I C A HAI M T PH NG Cho hai m t ph ng (E ) : A1 x B1 y C1 z D1 ! 0 v ( F ) : A2 x B2 y C 2 z D2 ! 0 . A B C D 1. (E ) c t ( F ) A1 : B1 : C1 { A2 : B2 : C2 ; 2. (E ) // ( F ) 1 ! 1 ! 1 { 1 A2 B2 C2 D2 A B C D 3. (E ) | ( F ) 1 ! 1 ! 1 ! 1 ; 4. (E ) (F ) A1A2 + B1B2 + C1C2 = 0 A2 B2 C2 D2 IV. GC GI A HAI M T PH NG Gc gi a hai m t ph ng (E1 ) : A1 x B1 y C1 z D1 ! 0 v (E 2 ) : A2 x B2 y C2 z D2 ! 0 l gc N (v i 0 e N e 90 ) ur uu r n1.n2 A1 A2 B1 B2 C1C2 th a mn : cos N ! ur uu ! r 2 2 2 n1 . n2 A12 B12 C12 A2 B2 C2 ur uu r trong n1 ; n2 l hai vct php tuy n c a (E1 ); (E 2 ) . V. KHO NG CCH 1. Kho ng cch t i m M 0 ( x0 ; y0 ; z0 )
d (M ,E ) !
0 0
n m t ph ng (E ) : Ax By Cz D ! 0 l
Ax0 By0 Cz0 D
A2 B 2 C 2 VD: L p ph ng trnh m t c u tm I(3; 2; 1), ti p xc v i m t ph ng (P): 2x + 2y + 2z 3 = 0 64 2 2 2 S: x 3 y 2 z 1 ! 9 2. Kho ng cch gi a hai m t ph ng song song : d (E , F ) ! d (M , F ), M (E ) . 3. Kho ng cch t M 0 ( x0 ; y0 ; z0 ) n cc m t ph ng t a : Kho ng cch t i m n m t ph ng t a L d M ; mpOxy ! z0 Oxy M 0 ( x0 ; y0 ; z0 )
Oxz Oyz
d M ; mpOxz ! y0 d M ; mpOyz ! x0
BI T P M U
S: x 2 y 3z 3 ! 0
S: 11x 7 y 2 z 21 ! 0
S: x y 2 z 1 ! 0;N ! 60 0
ur n 1 ! ( A1 ; B 1 ; C 1 )
uu r n 2 ! ( A2 ; B 2 ; C 2 )
0 0 e N e 90 0
F
S: 11x 2 y 15 z 3 ! 0
S: ( P) : 3 x y ! 0 ho c ( P) : x 3 y ! 0
S: (E ) : x 26 y 3 z 3 ! 0 ho c (E ) : x 26 y 3z 3 ! 0
S: a ! b ! c max d ! 1
S: d O, (d ) ! 1
; m ! 3
S: V ! 15; 10 x y 22 z 45 ! 0
S: (E1 ) : x y 5 z 1 ! 0; (E 2 ) : 5 x 17 y 19 z 27 ! 0
BI T P T
NG T
1. Vi t ph ng trnh m t ph ng (E ) ch a g c t a O v vung gc v i : ( P) : x y z 7 ! 0, (Q) : 3 x 2 y 12 z 5 ! 0 . S: (E ) : 2 x 3 y z ! 0 2. Vi t ph ng trnh m t ph ng (E ) i qua M (1; 2;1) v ch a giao tuy n c a : ( P) : x y z 1 ! 0, (Q) : 2 x y 3 z ! 0 . S: (E ) : x 2 y 2 z 1 ! 0
3. Vi t ph
x y z3! 0 ng trnh m t ph ng (E ) ch a ( : vung gc v i m t ph ng 3 x y 2 z 1 ! 0 ( P) : x y 2 z 3 ! 0 . S: (E ) : 3 x y 4 z 47 ! 0 4. Cho A(5; 1; 3), B(1; 6; 2), C(5; 0; 4). Vi t ph ng trnh m t ph ng (ABC). Tnh kho ng cch t O n m t ph ng (ABC). Vi t ph ng trnh m t ph ng qua O, A song song v i BC. S: ( ABC ) : x y z 9 ! 0; d O, ( ABC ) ! 3 3; ( F ) :10 x y 17 z ! 0 5. Cho A(5; 1; 3), B(1; 6; 2), C(5; 0; 4). Vi t ph ng trnh m t ph ng qua C, A v vung gc v i (E ) : x 2 y 3 z 1 ! 0 . S: (K ) : x y z 1 ! 0 6. Cho A(5; 1; 3), B(1; 6; 2), C(5; 0; 4). Vi t ph ng trnh m t ph ng qua O v vung gc v i (E ) : x 2 y 3 z 1 ! 0 v ( ABC ) . S: (J ) : 5 x 2 y 3 z ! 0 7. Cho hai m t ph ng (E ) : 2 x y 3 z 1 ! 0, ( F ) : x y z 5 ! 0 v i m M(1; 0; 5). Tnh kho ng cch t M n (E ) . Vi t ph ng trnh m t ph ng (P) i qua giao tuy n c a (E ) , ( F ) ng th i vung gc v i m t ph ng (Q) : 3x y + 1 = 0. 18 S: d M , (E ) ! ; ( P) : 3 x 9 y 13 z 33 ! 0 14 8. Vi t ph ng trnh m t ph ng (P) i qua ba i m A(1; 1; 3), B(-1; 3; 2), C(-1; 2; 3). Tnh kho ng cch t O n (P). Tnh di n tch tam gic ABC v th tch t di n OABC. S: ( P) : x 2 y 2 z 9 ! 0; d O, ( P) ! 3; S(ABC ! 3 ;VOABC ! 3 2 2 9. Cho A(2; 0; 0), B(0; 3; 0), C(0; 0; 3). Cc i m M, N l n l t l trung i m c a OA v BC. P OB 2 v Q l hai i m n m trn OC v AB sao cho ng th ng MN v PQ c t ! v hai OC 3 AQ . nhau. Vi t ph ng trnh m t ph ng (MNPQ) v tm t s AB S: ( MNPQ) : 6 x y 3 z 6 ! 0; k ! 2 3 10. Tm trn Oy cc i m cch u hai m t ph ng ( P) : x y z 1 ! 0; (Q ) : x y z 5 ! 0 . S: M (0; 3; 0)
3. PH
I. VCT CH PH r u NG C A
NG TRNH
NG TH NG
ng th ng d n u gi c a
y M i ng th ng c v s vct ch ph ng, cc vct ny cng ph ng v i nhau. r r ng th ng d th k .u ( k R ) c ng l m t VTCP c a ng th ng d. y N u u l m t VTCP c a r r r r Hai vct a v b khng cng ph ng v cng vung gc v i ng th ng d th a; b l m t VTCP c a d.
II. CC D NG PH i qua
NG TRNH VTCP
NG TH NG Ghi ch
ng th ng d
Ph ng trnh 1) Ph ng trnh tham s : x ! x0 a1t y ! y0 a2t ; (t ) r ! z a t M ( x0 ; y0 ; z0 ) u ! ( a1 , a2 , a3 ) z 0 3 2) Ph ng trnh chnh t c : x x0 y y 0 z z 0 ! ! a1 a2 a3 x xA y yA z zA A( x A ; y A ; z A ) uuu r 3) ! ! AB xB z A y B y A z B z A B ( xB ; y B ; z B ) Giao tuy n c a hai m t ph ng 4) Ph ng trnh t ng qut : A 1 x B1 y C1 z D1 ! 0 A 2 x B2 y C 2 z D2 ! 0 :
N u m u b ng 0 th t b ng 0.
v i A1 : B1 : C1 { A2 : B2 : C2
5) Ph
ng trnh c a cc tr c t a
6) Chuy n d ng ph
ng trnh chnh t c :
x x0 y y 0 z z 0 ! ! a1 a2 a3
NG TH NG r qua A v c VTCP l u d Gi s : 1 r d 2 qua B v c VTCP l v r r uuu r r r uuu r 1. d1 v d 2 cho nhau 3 vct u; v; AB khng ng ph ng u ; u . AB { 0 . r r r r r uuu r u; v { 0 vet u; v; AB khog og phag 3 c n n n 2. d1 v d 2 c t nhau r r uuu r r r 2 n n vet u; v khog cug phng u; v . AB ! 0 c r r r r r r u; v ! 0 u; v ! 0 4. d1 trng d 2 r uuu 3. d1 song song d 2 r uuu r r r r u; AB { 0 u; AB ! 0 r r uuu r rr 5. d1 B d2 u.v ! 0 6. d1 v d2 ng ph ng u , v AB ! 0
B
I C A HAI
r u
d1
u r
A
r v d2 u r
v
u r
u
d1 d2
A d1 A B ur u
u
d1
u r
v
d2
A
IV. V TR T + NG
r v d2
IC A
NG TH NG V M T PH NG
r qua M (x0 ; y0 ; z0 ) r . + M t ph ng (E ) c VTPT l n ! ( A; B ; C ) ng th ng d : c VTCP l u ! (a; b; c ) rr rr .n ! 0 u 2. d song song v i (E ) 1. d c t (E ) u.n { 0 ; M ( P) rr r r .n ! 0 u 3. d n m trong (E ) ; 4. d B (E ) n cug phng v u a : b : c ! A : B : C n i M ( P) r u d M r d r r r u r r u n n n n
E
r d u
V. GC GI A
NG TH NG V M T PH NG d1 d2
r u ! ( a1 ; a 2 ; a3 )
1. Gc gi a hai ng th ng : r + d1 i qua M1(x1; y1; z1) v c VTCP u ! ( a1 ; a2 ; a3 ) r + d2 i qua M2(x2; y2; z2) v c VTCP v ! (b1 ; b2 ; b3 ) Gc N 00 ;900 gi a d1 , d2 xc nh b i : rr u.v r r a1b1 a2 b2 a3b3 cos N ! cos(u, v) ! r r ! 2 2 2 u.v a1 a2 a3 b12 b22 b32 2. Gc gi a ng th ng v m t ph ng :
r v ! (b1 ; b2 ; b3 )
0 0 e N e 90 0
d
r u ! (a; b; c )
r n ! ( A; B ; C )
E
0 0 e N e 90 0
y y
N u
ng th ng ( song song v i mp (E ) th d (, (E ) ! d M (, (E )
r u
ng th ng ( ( ) :
x 1 y 1 z 2 ! ! 2 2 1
S: x 1 y 2 z 1 ! 9 3. Kho ng cch gi a hai ng th ng cho nhau : r 1 qua A v c VTCP l u ( Gi s r ( 2 qua B v c VTCP l v Khi kho ng cch gi a hai ng th ng (1 v ( 2 l : r r uuu r [u, v]. AB d (1 , ( 2 ! r r [u , v] VII. HNH CHI U V S 1. i m I X NG i m M(x; y; z) i x ng qua T a l Ox (x; y; z) Oy ( x; y; z) Oz ( y; x; z) mp(Oxy) (x; y; z) mp(Oxz) (x; y; z) mp(Oyz) ( x; y; z) G ct a ( x; y; z)
r u
(1
r v
(2
i m M(x; y; z) Chi u ln T a l Ox (x; 0; 0) Oy (0; y; 0) Oz (0; 0; z) mp(Oxy) (x; y; 0) mp(Oxz) (x; 0; z) mp(Oyz) (0; y; z) 2. ng th ng Hnh chi u ln m t ph ng t a
Ph
ng trnh
Oxy c a ng th ng d x ! x0 a1t y ! y0 a 2t ! z a t z 3 0
Oxz
Oyz
x ! x0 a1t y ! y0 a2 t !0 z x ! x0 a1t y ! 0 ! z a t z 3 0 x !0 y ! y0 a2 t ! z a t z 0 3
VIII. GI I TON B NG PH
NG PHP T A
B1. Ch n h tr c t a Oxyz thch h p B2. Xc nh t a cc i m c n dng. B3. S d ng ki n th c t a gi i ton. VD: Bi 10/81 SGK ban c b n. Gi i bi ton sau b ng ph ng php to Cho hnh l p ph ng ABCD.ABCD c c nh b ng 1. a) Ch ng minh (ABD) // (BCD) b) Tnh kho ng cch gi a hai m t ph ng ni trn Gi i: Ch n h tr c to ABDA _ A' A(0; 0; 0), B(1; 0; 0); D(0; 1; 0), C(1; 1; 0), A(0; 0; 1), B(1; 0; 1), D(0; 1; 1), C(1; 1; 1). a) uuuu r uuuur uuuu r uuuu r :
_ D'
ABd (1;0;1); ADd (0;1;1); BC d (0;1;1); BD ! ( 1;1;0) ! ! ! uuuu uuuur r M t ph ng (ABD) c VTPT ABd ADd (1; 1;1) ! _' B uuuu uuuu r r M t ph ng (BCD) c VTPT BC d BD ! (1; 1;1)
Suy ra 2 mp(ABD) v (BCD) song song b) Khi kho ng cch gi a hai m t ph ng trn chnh l kho ng cch t A n mp(BCD). Ph ng trnh mp(BCD): x + y z 1 = 0
_' C
_ A _ D
1 1 d A,( BC d)
! D ! 111 3
V y kho ng cch gi a hai mp trn l IX. CC D NG BI T P Ph D ng 1. Xc ng php : nh v tr t ng i c a cc ng th ng v m t ph ng
1 . 3
_ B
_ C
Cch 1. Gi i h ph
nE
D ng 2. Xc nh hnh chi u vung gc c a i m M ln m t ph ng (E ) Ph ng php : H E) Vi t ph ng trnh tham s c a ng th ng ( qua M v vung gc v i (E ) . Giao i m H c a ( v (E ) l hnh chi u vung gc c a M ln m t ph ng (E ) . VD: Tm t a hnh chi u vung gc c a i m M(6; -1; -5) trn mp(P): 2x + y -2z - 3 = 0.
G i H = d (P). Ta c H d H(6 + 2t; -1+ t; -5 -2t) V H (P) 2(6 + 2t) + ( 1+ t) 2( 5 2t) 3 = 0 t = 2 V y H(2; 3; 1) D ng 3. Xc nh i m M i x ng v i i m M cho tr c qua m t ph ng (E ) Ph ng php : Tm hnh chi u vung gc H c a M ln (E ) . Gi s M ( x1 ; y1 ; z1 ), H ( x0 ; y0 ; z0 ) . Khi , i m M i x ng v i M qua (2 (E ) l M d x0 x1 ; 2 y0 y1 , 2 z 0 z1 ) D ng 4. Xc nh hnh chi u vung gc c a i m M ln ng th ng ( Ph ng php : Cch 1. Vi t ph ng trnh mp (E ) qua M v vung gc v i ( . Giao i m H c a ( v (E ) l hnh chi u vung gc c a M ln ( . H theo tham s Cch 2. Vi t ph ng trnh tham s c a ( t a uuuu r r t. Vct MH B u l vct ch ph ng c a ( . Gi i ph ng trnh : uuuu r r MH .u ! 0 tham s t T a H. H
E)
r a
H
E)
x ! 2 3t VD: Tm t a hnh chi u H c a i m M(-1; -2; 4) trn ng th ng d: y ! 2 2t z !1 t Nh n xt: Bi ton ny ta l y H d, khi H l hnh chi u c a M trn ng th ng d khi r uuuu r r v ch khi u . MH = 0 ( u l VTCP c a d) d H ng d n gi i: M
r ng th ng d c VTCP u = (3; -2; 1). G i r d suy ra: H( 2 + 3t; 2 2t; 1+ t) nn: H uuuu MH =( 1+3t; 4 2t; 3 + t) r uuuu r H l hnh chi u c a M trn d u . MH = 0 3( 1+3t) 2(4 2t) + ( 3+t) = 0 t = 1 V y H(1; 0; 2)
nh i m M i x ng v i i m M cho tr c
D ng 5. Xc
qua ng th ng ( Ph ng php : Tm hnh chi u vung gc H c a M ln ( . M Gi s M ( x1 ; y1 ; z1 ), H ( x0 ; y0 ; z0 ) . Khi , i m M i x ng v i M qua M H ( l M d x0 x1 ; 2 y0 y1 , 2 z0 z1 ) (2 E i m A/ i x ng v i A(1 ; -2 ; -5) qua ng th ng d VD: Tm t a x ! 1 2t c ph ng trnh : y ! 1 t z ! 2t Nh n xt: Bi ton ny ta l y H d, H l hnh chi u c a A ln ng th ng d khi v ch r uuur r / khi u . AH = 0 ( u l VTCP c a d), ta c H l trung i m c a AA t suy ra t a c a A/ H ng d n gi i:
r ng th ng d c VTCP u = (2; 1; 2). G i H d suy ra: H(1+2t ; 1 t ; 2t) uuur nn: AH =(2t ; 1 t ; 2t 5) r uuur A H l hnh chi u c a A trn d u . AH = 0 2(2t) (1 t) + 2(2t + 5) = 0 t = 1 suy ra: H( 1; 0; 2) A / ! 3 x / Ta c H l trung i m c a AA nn: y A / ! 2 V y: A/( 3 ; 2 ; 1). z / ! 1 A
A'
ng th ng ( ln mp (E ) D ng 6. Xc nh hnh chi u vung gc c a Ph ng php : TH1: ( B (E ) Hnh chi u vung gc c a ( ln mp (E ) l i m H ! ( (E ) TH2: ( khng vung gc v i (E ) , ( (E ) : Cch 1. Vi t ph ng trnh mp ( F ) ch a ( v ( F ) vung gc v i (E ) Hnh chi u vung gc c a ( ln (E ) l ng th ng (d (F ) (E ) . ! Cch 2. L y 2 i m A, B phn bi t thu c ( Xc nh hnh chi u vung gc c a A, B ln (E ) l H1, H2 ng th ng H1 H2. Hnh chi u vung gc c a ( ln (E ) l Cch 3. N u ( c t (E ) : Xc nh A ! ( (E ) . L y M b t k khng thu c ( v khc A. Xc nh hnh chi u vung gc H c a M ln (E ) ng th ng AH. Hnh chi u vung gc c a ( ln (E ) l VD: Vi t ph ng trnh hnh chi u vung gc c a ng th ng d: x ! 6 5t M y ! 1 2t (t R) trn mp(P): 2x + y 2z 3 = 0. d ! 5 5t z Nh n xt: Ta c d c t (P) nn tm giao i m A c a d v (P) sau l y M d, tm hnh chi u H c a M trn (P), khi hnh A H chi u c a ng th ng d trn mp(P) l ng th ng qua H v c uuur (P) VTCP AH . H ng d n gi i: G i A l giao i m c a d v (P). Ta c: A d suy ra: A(6 5t; 1+2t; 5+5t) V A (P) 2(6 5t) + ( 1+2t) 2( 5+5t) 3 = 0 t=1 Do A(1; 1; 0) Ta l i c: M(6; 1; 5) d G i H l hnh chi u c a M trn (P) suy ra: H(2; 3; 1). uuur Hnh chi u c a d trn (P) l ng th ng qua H v c VTCP AH = (1; 4; 1) x ! 2 t nn c ph ng trnh : y ! 3 4t (t R) z ! 1 t Cch 4. N u ( B (E ) VD: Vi t ph ng trnh hnh chi u vung gc c a
x ! 6 4t ng th ng d: y ! 1 2t (t R) trn ! 5 3t z
mp(P): 2x + y 2z 3 = 0.
c a
Nh n xt: Ta c d // (P) nn ta l y M d, tm hnh chi u c a M trn (P), khi hnh chi u M d ng th ng d trn mp(P) l ng th ng qua H v song song v i d. H ng d n gi i: r Ta c: d qua i m M(6; 1; 5), c VTCP u = (4; 2; 3) r mp(P) c VTPT n = (2; 1; 2) r r H u . n = 0 v M (P) nn: d // (P) G i H l hnh chi u c a M trn (P) suy ra: H(2; 3; 1) (P) Hnh chi u c a d trn (P) l ng th ng qua H v song song v i d nn c ph ng trnh : x ! 2 4t y ! 3 2t ! 1 3t z D ng 7. Xc nh hnh chi u song song c a ng th ng (1 ln mp (E ) theo ph ng ( 2 c t
(E ) Ph ng php : TH1: (1 / / ( 2 Hnh chi u song song c a (1 ln (E ) theo ph TH2: (1 v ( 2 khng song song: Vi t ph ng trnh mp ( F ) ch a (1 v song song ( 2 Hnh chi u song song c a (1 ln (E ) theo ph ng ( 2 l
ng ( 2 l i m H ! (1 (E ) .
ng th ng ( ! (F ) (E ) .
ng th ng ( qua M v c t (1 , ( 2 v i (1 , ( 2 cho nhau v D ng 8. Vi t ph ng trnh khng i qua M Ph ng php : Cch 1. Vi t ph ng trnh m t ph ng (E ) qua M v ch a (1 N u (1 c ph ng trnh t ng qut th nn vi t ph ng trnh (E ) d i d ng chm N u (1 c ph ng trnh tham s th l y hai i m A, B thu c (1 Ph ng trnh (E ) qua 3 i m A, B, M. * N u (E ) / / ( 2 th bi ton v nghi m. N u (E ) c t ( 2 th tm N ! ( 2 (E ) N u MN / / (1 th bi ton v nghi m. N u MN c t (1 th ng th ng c n tm l MN. Cch 2. Vi t ph ng trnh m t ph ng (E ) qua M v ch a (1 , m t ph ng ( F ) qua M v ch a ( 2 * Xt ( ! (E ) ( F ) . N u ( c t (1 v ( 2 th ng th ng ( l ng th ng c n tm. N u ( / / (1 ho c ( 2 th bi ton v nghi m. D ng 9. Vi t ph ng trnh ng th ng ( c t (1 , ( 2 v song song v i ( 3
Ph ng php 1: Vi t ph ng trnh mp (E ) ch a (1 v song song ( 3 , mp ( F ) ch a ( 2 v song song ( 3 N u (E ) / /( F ) th bi ton v nghi m. N u (E ) c t ( F ) th xt ( ! (E ) (F ) . ng th ng c n tm. N u ( c t (1 v ( 2 th ( l N u ( / / (1 ho c ( 2 th bi ton v nghi m. ng trnh tham s c a (1 theo t1, c a ( 2 theo t2. L y i m uuuu r M, N theo t1, t2 MN theo t1, t2. M (1 , N ( 2 T a Xc nh t1, t2 sao cho MN / / ( 3 ng th ng ( c t (1 , ( 2 v song song v i ( 3 l MN. Ph ng php 2: Vi t ph Ph ng php 3: G i M ( x0 ; y0 ; z0 ) l giao i m c a ( v (1 . ( nh n VTCP c a ( 3 lm VTCP Ph ng trnh tham s c a ( theo x0 ; y0 ; z0 .
( ( c t ( 2 suy ra h c nghi m x0 ; y0 ; z0 Ph ( 2
ng trnh ( .
x ! 1 2t / / y ! 1 3t v z ! 4 t /
VD: Vi t ph
ng trnh
ng th ng ( c t 2
x!t ng th ng d1: y ! 2 3t ; d2 : z ! 1 t
song song v i
uuu r AB cng ph
H
ng th ng d:
ng ( u l VTCP c a d), ng d n gi i:
ng th ng ( qua A v c VTCP u
r u,
nn:
uuu r AB = (2t/
ng th ng d c VTCP u = (3; 2; 1). G i A d1 suy ra: A(t; 2 3t; 1+t) B d2 suy ra: B(1+2t/ ; 1+3t/ ; 4 t/ )
d d2
uuu r r A, B ( u v AB cng ph ng
2t / t 1 3t / 3t 1 t / t 3 ! ! 3 2 1 / t 2t ! 8 t ! 1 5 / / t !2 t t ! 1
t + 1; 3t/ + 3t + 1; t/ t + 3)
d1 ( A
suy ra A(-1;1;0) .
x ! 1 3t r ng th ng ( qua A v c VTCP u = (3; 2; 1) nn c ph ng trnh : y ! 1 2t z !t
D ng 10. Vi t ph
M (1 , ( 2
ng trnh
Ph ng php : Vi t ph ng trnh mp (E ) qua M v vung gc v i (1 , mp ( F ) qua M ch a ( 2 N u (E ) / /( F ) th bi ton v nghi m. N u (E ) c t ( F ) th xt ( ! (E ) ( F ) . N u ( c t ( 2 th ( l ng th ng c n tm. N u ( / / ( 2 th bi ton v nghi m. VD: Vi t ph ng trnh ng th ng ( qua A(2; 1; -3) c t
x ! 3 t ng th ng d1: y ! 1 2t (t R) v z ! 4 t
vung gc v i
x ! 1 4t ng th ng d2 : y ! 3 t (t R) ! 5 t z
r uuur
uuur AH
AH = 0 ( u l VTCP
uuur AH =(1+t;
2 2t; 7+t)
d1
d2
Suy ra H(0; 5; 1) nn c ph
uuur AH =(2;
4; 4) = 2(1; 2; 2)
D ng 11. Vi t ph Ph ng php :
ng th ng cho nhau (1 , ( 2
a. TH d c bi t : (1 B ( 2 Vi t ph ng trnh mp (E ) ch a (1 v E B ( 2 Tm M ! ( 2 (E ) , H l hnh chi u vung gc c a M ln (1 MH l (1 , ( 2 . b. Ph ng php 1 : Vi t ph ng trnh (1 , ( 2 d i d ng tham s uuuu r M, N theo t1, t2 MN theo t1, t2.
ng vung gc chung c a
L y M (1 , N ( 2 T a MN l ng vung gc chung c a (1 , ( 2 MN B (1 , MN B ( 2 t1 , t2 MN . ur uu r c. Ph ng php 2 : G i a1 , a2 l VTCP c a (1 , ( 2 ng vung gc chung ( c VTCP r ur uu r a ! a1 , a2 . Vi t ph ng trnh mp (E ) ch a (1 v song song ( , mp ( F ) ch a ( 2 v song song ( ( ! (E ) ( F ) . VD: Vi t ph ng trnh ng vung gc chung c a 2 ng th ng cho nhau / x ! 2 t x ! 5 3t / d: y ! 2 t (t R) v d : y ! 7 3t / (t / R) z!t z ! 4 t/ Nh n xt: Bi ton ny h c sinh l y A d1, B d2; AB l ng vung gc chung c a d v d/
uuu r AB
uuu r AB =(t/
AB l
3t 7; 3t/ t 9; t/ t + 4)
uuu r AB =( 1; 1; 2)
d d'
ng vung gc chung qua A v c VTCP AB =( 1; 1; 2) nn c ph x ! 2 t y ! 1 t (t R ) ! 1 2t z D ng 12. Cc bi ton v kho ng cch 12.1 Tnh kho ng cch : (d ) VD: Bi 6/ 90(sgk ban c b n). Tnh kho ng cch t
uuu r
ng trnh :
x ! 3 2t ng th ng ( : y ! 1 3t v m t ph ng E : 2x 2y + z + 3 = 0 ! 1 2t z
u r VTPT n ! (2; 2;1) . uu r r Suy ra: a.n ! 0 v M khng n m trn E nn ( v E song song.
Gi i:
ng th ng (
u r ng a ! 2;3;2 v mp E c
2(3) 2( 1) 1 3 2 ! 3 4 4 1
c: (d ) ng trnh m t c u (S) bi t (S) ti p xc v i (P):
2 2
S : x 5 y 1 z 2 ! 9 c
ng trnh m t c u bi t tm I (( ) :
2 2 2
x 1 y 2 z ! ! 3 1 1
8 9 1 S : x y z ! 1 c 5 5 5
Ph ng php : Xc nh v tr t ng i c a A, B i v i m t ph ng (P) b ng cch tnh cc l ng : t A ! ax1 by1 cz1 d ; tB ! ax2 by2 cz2 d * N u t At B 0 A, B khc pha i v i (P). G i M 0 ! ( AB) ( P) , khi
MA MB u AB ! M 0 A M 0 B.
* N u t At B " 0 A, B cng pha i v i (P). L y A1 i x ng v i A qua (P). G i M 0 ! ( A1B ) ( P ) . Khi , MA MB ! MA1 MB u A1 B ! M 0 A1 M 0 B. VD: Trong khng gian Oxyz cho M(1; 2; 3), v N(4; 4; 5). Tm i m I mp(Oxy) sao cho IM + IN nh nh t. Nh n xt: Bi ton ny ta ki m tra M, N n m v m t hay hai pha c a m t ph ng. N u M, N n m v hai pha c a m t ph ng th I l giao i m c a MN v m t ph ng, n u M, N n m v m t pha c a m t ph ng th I l giao i m c a M 'N v m t ph ng trong M ' l i m i x ng c a M qua m t ph ng . H ng d n gi i: M t ph ng (Oxy) c ph ng trnh z = 0. Tr c h t ta xt xem M v N c m t trong hai pha v i mp (Oxy) hay khng? D th y zM . zN = 3.5 = 15 > 0 M, N v m t pha v i mp (Oxy).
x !1 M N ng th ng d qua M v vung gc mp(Oxy) c pt: y ! 2 ! 3t z d G i H l giao i m c a d v i mp(Oxy). I Ta c H d H(1; 2; 3 + t) V H (Oxy) 3 + t = 0 t = 3 Oxy H(1; 2; 0) G i M' i x ng v i M qua mp(Oxy). M' uuuuur H l trung i m c a MM' nn M'(1; 2; 3) v M N = (3; 2; 8) Ta c IM + IN = IM' + IN u M'N Min (IM + IN) = M'N I l giao i m c a M'N v mp(Oxy) x ! 1 3t , uuuuu r M'N qua M ' c VTCP M ' N = (3; 2; 8) nn c ph ng trnh: y ! 2 2t , ! 3 8t , z 3 i m I( 1 + 3t', 2 + 2t', 3 + 8t') d v I (Oxy) 3 + 8t' = 0 t' = 8 17 11 V y I ; ;0 8 4
b. D ng 2: Cho 2 i m A( x1 ; y1 ; z1 ); B( x2 ; y2 ; z2 ). Tm M ( P) : ax by cz d ! 0
Ph ng php : Xc nh v tr t ng i c a A, B i v i m t ph ng (P) b ng cch tnh cc l ng : t A ! ax1 by1 cz1 d ; tB ! ax2 by2 cz2 d * N u t At B " 0 A, B cng pha
MA MB e AB ! M 0 A M 0 B
* N u t At B
0 A, B khc pha
Khi MA MB ! MA1 MB e A1 B ! M 0 A1 M 0 B c. D ng 3: Cho 2 i m A( x1 ; y1 ; z1 ); B ( x2 ; y2 ; z2 ) . Tm M ( cho tr Ph cc i m A, B l hnh chi u t uuu r uuuuu r AAd M 0 Ad r r G i M0 l i m chia o n AB theo t s k ! uuuuu ! uuu . M 0 Bd BBd ng php : Xc nh t a c sao cho (MA + MB) min.
ng ng c a cc i m A, B ln ( .
Ta ch ng minh MA MB u M 0 A M 0 B . Ch ng minh : G i A1 ( P ) | ( (), B sao cho A1 khc pha r uuuu uuuuu r A ! 1 Ad AAd A1 Ad M 0 Ad r r uuu ! uuuuu A1 , M 0 , B th ng hng A B BBd M 0 Bd 1 Ad ( i v i B so v i ( v th a mn
MA MB ! MA1 MB u A1 B ! M 0 A1 M 0 B ! M 0 A M 0 B .
ng th ng d c ph
Tm i m I d sao cho: IM + IN nh nh t. Nh n xt: Ta c MN B d nn IM + IN nh nh t khi v ch khi I = d (P) trong (P) l m t ph ng qua MN v vung gc v i d H ng d n gi i: uuuu r r uuuu r r Ta c: MN = (1; 2; 3), d c VTCP u = ( 1; -2; 1), v MN . u =0 MN B d d M t ph ng(P) qua MN v vung gc v i d c ph ng trnh l: x 2y + z 2 = 0
I M
MA MB max.
x ! 7 t ng trnh: y ! 3 2t . z ! 9 t
G i H = d (P), H d H(7 + t; 3 2t; 9 + t) V H (P) nn: (7 + t) 2(3 2t) +(9 + t) 2 = 0 4 17 17 23 t = H ; ; 3 3 3 3 V i I d, ta c: IM + IN u HM + HN IM + IN nh nh t IM + IN = HM + HN I | H 17 17 23 V y: I ; ; 3 3 3 D ng 13. Cc bi ton v gc (d )
BI T P M U
a1
b1 b2
Cng th c tnh
o hm: y !
a a1 x b1x c1 y/ ! 2 2 a2 x b2 x c 2
x2 2
a1 a2
c1 c2
x
2
b1 b2
c1 c2
a x
2
b2 x c 2
BI T P T
1. Xc
NG T
nh giao i m c a
3. Xc
4. Xc 5. Xc
x ! 1 t nh hnh chi u vung gc c a M( 1; 1; 1) ln ng th ng y ! 2 t . ! 3 3t z 6 5 18 S: M d ; ; 11 11 11 nh i m M i x ng v i M(13; 2; 3) qua mp (E ) : x y 3 z 5 ! 0 . S: M d 0;9) (11; x !1 t S: M(4; 4; 1) nh i m i x ng v i M(0; 2; -1) qua ng th ng ( : y ! 2 t . ! 3 3t z 5 x 4 y 2 z 5 ! 0 nh hnh chi u c a ( : ln mp (E ) : 2 x y z 1 ! 0 . x 2z 2 ! 0 2 x 4 y 8z 1 ! 0 : S: ( d 2 x y z 1 ! 0
6. Xc
x ! 1 2t y 20 7. Vi t ph ng trnh ng th ng qua M(1; 3; 0) v c t c (1 : ; (2 : y ! 3 t 2 x z 5 ! 0 ! 4t z 2 x 3 y z 11 ! 0 S: ( : x 2y 7 ! 0 8. Trong h tr c t a Oxyz, cho mp (E ) : 2 x y 2 z 15 ! 0 v i m J(-1; -2; 1). G i I l i m i x ng c a J qua (E ) . Vi t ph ng trnh m t c u tm I, bi t n c t (E ) theo m t
ng trn c chu vi l 8T . S: ( S ) : ( x 5)2 ( y 4)2 ( z 5)2 ! 25 9. Tm t p h p tm cc m t c u i qua g c t a v ti p xc v i hai m t ph ng c ph ng trnh l n l t l ( P) : x 2 y 4 ! 0 v (Q) : x 2 y 6 ! 0 . x 2y 1! 0 S: I (E ) ( S ) : 2 2 2 x y z !5 10. Trong khng gian cho m t c u (S) i qua b n i m : A(0; 0; 1), B(1; 0; 0), C(1; 1; 1), D(0; 1; 1 1 1 0) v m t c u (S ) i qua b n i m : Ad ; 0; 0), Bd ; ), C d 0), Dd ( (0; (1;1; (0;1;1) . Tm ph ng 2 2 2 trnh ng trn giao tuy n c a hai m t c u . 9 x y 9z 4 ! 0 S: (C ) : 1 2 1 2 1 2 3 ( x 2 ) ( y 2 ) ( z 2 ) ! 4