You are on page 1of 115

TS.

ON C LNG

Ti liu dy hc mn:

LUT DN S VIT NAM


(Lu hnh ni b)

Hu - 2008

PHN TH NHT NHP MN LUT DN S


Cc ti liu tham kho chnh cho mn hc:
1. 1.
1

B lut Dn s (2005) Bnh lun ni dung mi ca BLDS 2005, Nxb T php. H Ni, 2005.

1. 1.

B lut T tng dn s (2004) Lut t ai (2003)

5. Lut Hn nhn v Gia nh (2000) CHNG I. KHI NIM LUT DN S VIT NAM Ti liu tham kho: B lut dn s nm 1995, nm 2005; B lut T tng dn s nm 2004; Ngh quyt s 58/1998/ NQ-QH 10 v gia dch dn s v nh xc lp trc ngy 01/7/1991,... Cc ni dung chnh cn tp trung: Vn cc nguyn tc ca Lut Dn s; thi hiu v vn dng trong thc tin; p dng tp qun trong Lut dn s. I. i tng v phng php iu chnH 1. i tng iu chnh i tng iu chnh ca Lut Dn s (vit tt l LDS) l nhm quan h ti sn v quan h nhn thn pht sinh trong qu trnh sn xut, phn phi, lu thng, tiu th sn phm hng ho nhm tho mn nhu cu ngy cng tng ca cc thnh vin trong x hi. a. Quan h ti sn Quan h ti sn l quan h gia ngi vi ngi thng qua mt ti sn di dng t liu sn xut hoc t liu tiu dng hoc dch v chuyn, sa cha ti sn trong qu trnh sn xut, phn phi, tiu dng. V vy, quan h ti sn bao gi cng gn vi mt ti sn. Ti sn trong LDS bao gm vt c thc, tin, giy t c gi v cc quyn ti sn. Ti sn trong LDS c hiu theo ngha rng khng ch l vt thuc v ai do ai chim hu, s dng v nh ot m cn bao gm c cc quyn ti sn. Quan h ti sn rt a dng v phc tp bi cc yu t cu thnh ca n - ch th tham gia, khch th c tc ng cng nh ni dung a dng v phong ph.

Quan h ti sn trong Lut dn s c nhng c im nh sau: + Quan h ti sn c pht sinh gia cc ch th trong nhng quan h kinh t c th ca qu trnh sn xut, phn phi, lu thng t liu sn xut, t liu tiu dng v cung ng dch v x hi. + Quan h ti sn do LDS iu chnh mang tnh cht hng ho, tin t, biu hin bng vic cc ti sn c th hin di dng hng ho v c quy thnh tin. S trao i hng ho gia cc ch th theo qui lut gi tr thng qua hnh thc tin - hng. + S n b tng ng trong trao i l biu hin ca quan h hng ha - tin t l c trng ca quan h dn s. Tuy nhin, khng phi tt c s chuyn dch ti sn, dch v c s n b tng ng nh: hp ng tng cho, tha k theo di chc... b. Quan h nhn thn Quan h nhn thn l nhng quan h gia ngi vi ngi v nhng li ch phi vt cht, khng c gi tr kinh t, khng tnh ra c thnh tin v khng th chuyn giao v n gn lin vi c nhn, t chc nht nh. Quan h ny ghi nhn c tnh ring bit v s nh gi ca x hi i vi c nhn hay t chc. Quan h nhn thn thuc i tng iu chnh ca LDS bao gm quan h nhn thn lin quan n ti sn v quan h nhn thn khng lin quan n ti sn. + Quan h nhn thn lin quan n ti sn ngha l cc quan h nhn thn lm tin pht sinh quan h ti sn n ch pht sinh trn c s xc nh c cc quan h nhn thn nh: quyn tc gi i vi cc tc phm vn hc ngh thut, khoa hc k thut,... + Quan h nhn thn khng lin quan n ti sn l nhng quan h gia ngi vi ngi v nhng li ch tinh thn tn ti mt cch c lp khng lin quan g n ti sn nh quan h v tn gi, quan h v danh d ca cng dn hoc t chc. Quan h nhn thn khng lin quan n ti sn trong Lut dn s l th ch ho Hin php 1992 bao gm i vi h tn, b mt i t, quyn ca ca nhn i vi hnh nh, quyn c bo v danh d, nhn phm uy tn,... c im ca quan h nhn thn do Lut dn s iu chnh: + Quan h nhn thn lun gn vi mt ch th nht nh v khng th chuyn giao dch cho ch th khc (tr trng hp php lut quy nh).

+ Quan h nhn thn khng xc nh c bng tin. Cc quan h nhn thn ca cc ch th khng th tnh c bng tin nn khng c s trao i n b ngang gi, nht l nhng quan h nhn thn khng lin quan n ti sn nh danh d, nhn phm, uy tn ca c nhn, t chc; quyn i vi h tn, xc nh dn tc, quyn i vi hnh nh,...Trong B lut Dn s c quy nh vic bi thng thit hi tinh thn bng khon tin nht nh nhm bo v y , trit khi quyn nhn thn b xm phm ch khng phi tnh ra tin. LDS qui nh cc bin php bo v quyn nhn thn nh sau: - Yu cu ngi vi phm hoc yu cu c quan, t chc c thm quyn buc ngi vi phm chm dt hnh vi vi phm, xin li, ci chnh cng khai; - T mnh ci chnh; - Yu cu ngi vi phm hoc yu cu c quan t chc c thm quyn buc ngi vi phm phi bi thng thit hi vt cht v thit hi tinh thn. 2. Phng php iu chnh ca Lut dn s Phng php iu chnh ca LDS l nhng cch thc bin php m nh nc tc ng n cc cc quan h ti sn, cc quan h nhn thn lm cho cc quan h ny pht sinh, thay i hay chm dt theo ch ca nh nc. Trong nn kinh t th trng c s qun l ca nh nc, tt c cc n v kinh t khng phn bit hnh thc s hu u hot ng theo c ch t ch kinh doanh, cnh tranh v hp tc vi nhau, bnh ng trc php lut. Cc ch th tham gia quan h ti sn c a v php l nh nhau, c lp vi nhau v t chc v ti sn nn phng php iu chnh ca LDS l bnh ng, tho thun v quyn t nh ot ca cc ch th. Cc c im ca phng php iu chnh ca LDS: + Cc ch th tham gia vo quan h ti sn v quan h nhn thn do LDS s iu chnh c lp, bnh ng vi nhau v t chc v ti sn. Cc ch th tham gia cc quan h dn s hon ton bnh ng vi nhau khng ph thuc vo vic gia cc bn tham gia quan h c quan h hnh chnh, lao ng (th trng - nhn vin,...) hay bt c mt p lc no khc chi phi. + S t nh ot ca cc ch th tham gia vo quan h ti sn do Lut dn s iu chnh c th hin: khi tham gia vo cc quan h ti sn cc ch th t ra nhng ng c, mc ch nht nh nhm tho mn nhu cu vt cht, tinh thn ca mnh; cc

ch th c quyn t la chn tham gia vo quan h no, cch thc tham gia, phng thc thc hin cc quyn v ngha v thm ch c trch nhim dn s khi mt bn khng thc hin hoc thc hin khng ng, khng y cc cam kt tho thun. + Xut pht t s bnh ng ca cc ch th, quyn t nh ot tham gia vo cc quan h dn s nn c trng ca phng php gii quyt cc tranh chp dn s l ho gii - t tho thun. Vic ho gii gii quyt cc tranh chp dn s c th c tin hnh thng qua t chc ho gii c s (ho gii giai on tin t tng) hoc ho gii trong t tng dn s do To n tin hnh, y l mt th tc bt buc trc khi xt s s thm, trong trng hp ho gii khng thnh th To n mi xt x v quyt nh. + Xut pht t quan h ti sn do Lut dn s iu chnh mang tnh cht hng ho tin t v s t nh ot ca cc ch th khi tham gia vo quan h nn trch nhim dn s khng ch do php lut qui nh m cn do cc bn tho thun ph hp vi php lut ni chung. nh ngha LDS: Lut dn s l mt ngnh lut trong h thng php lut Vit Nam, l tng hp cc quy phm php lut iu chnh cc quan h ti sn mang tnh cht hng ho - tin t v cc quan h nhn thn trn c s bnh ng, c lp, quyn t nh ot ca cc ch th tham gia vo quan h . II. CC NGUYN TC C BN CA LUT DN S Cc nguyn tc ca mt ngnh lut l nhng t tng ch o, nhng qui tc nht nh m ngnh lut phi tun theo khi iu chnh cc quan h x hi. Nhng nguyn tc ny khng ch iu chnh cc quan h x hi m cn l phng chm ch o khi ban hnh cc vn bn hng dn thi hnh lut, trong vic p dng tng t lut. Cc nguyn tc c qui nh ch yu trong BLDS y l nhng nguyn tc chung, cn trong tng ch nh cn c cc nguyn tc c th da trn c s nhng nguyn tc chung (ch nh tha k, ch nh s hu,...) 1. Cc nguyn tc th hin bn cht ca quan h dn s * Nguyn tc t do, t nguyn cam kt tho thun (iu 4 BLDS 2005) c trng ca giao lu dn s mang tnh cht ch v quyn t nh ot ca cc ch th tham gia c php lut tha nhn, bo h. Cc ch th tham gia quan h dn s c quyn t do cam kt tho thun ph hp vi qui nh ca php lut xc lp quyn v ngha v dn s ca mnh. y l t tng ch o xuyn xut ton b ni

dung ca B lut Dn s, bi l c trng ca giao dch dn s l s t do, t nguyn cam kt tho thun nhm t c li ch vt cht, tinh thn ca mnh. Khi cam kt tho thun cc ch th hon ton t nguyn khng ai c dng bt c th on no p buc ngi khc cam kt tho thun tri vi mong mun ca h. Nguyn tc t do, t nguyn cam kt tho thun th hin trong cc ch nh ca LDS nh sau: - Trong ch nh s hu th ch s hu ti sn c th u quyn cho ngi khc chim hu, s dng v nh ot ti sn ca mnh thng qua cc giao dch dn s. Do vy, khng ch ch s hu mi c ba quyn ny m ch th khc khng phi ch s hu cng c ba quyn trn trn c s cam kt tho thun. - Trong ch nh ngha v dn s v hp ng dn s u t ln hng u nguyn tc t do cam kt tho thun khng tri php lut, nu h khng tho thun c th s c chun mc lm cn c gii quyt tranh chp: cc ch th t do tho thun cc bin php bo m thc hin ngha v dn s, t do t nguyn cam kt tho thun xc lp, thay i hay chm dt hp ng dn s... Tuy nhin, s tho thun phi trong khun kh php lut v khng tri o c x hi, nu khng th khng c tha nhn. - Trong ch nh tha k: ngi c ti sn c quyn lp di chc cho bt k ai khng ph thuc trong hay ngoi hng tha k, v chng c quyn tho thun thi im c hiu lc ca di chc chung, nhng ngi tha k c quyn t tho thun phn chia di sn tha k . * Nguyn tc bnh ng (iu 5 BLDS 2005). Bnh ng v a v php l, ch th ny khng ph thuc vo ch th khc, khng bn no c quyn ra lnh cho bn no. Nguyn tc ny c th hin nh sau: - Bnh ng tham gia vo cc quan h dn s khng ph thuc vo gii tnh, a v x hi, hon cnh kinh t,... Php lut dn s qui nh khng ai c dng bt c l do khc bit v a v, dn tc, tn gio hoc nhng l do khc lm bin dng giao lu dn s. - Bnh ng khi quyn v ngha v dn s c xc lp. Khi quan h dn s c xc lp bn c ngha v phi thc hin ng, y ngha v dn s i vi bn c quyn.

- Bnh ng v trch nhim dn s: trong trng hp bn c ngha v khng thc hin hoc thc hin khng ng khng y th phi chu trch nhim dn s i vi bn c quyn. Trch nhim dn s ch yu l trch nhim ti sn, nn khi xc nh trch nhim khng c u tin v nhn thn nh trong lut hnh s. Nguyn tc bnh ng c th hin trong lut dn s nh sau: - Bnh ng v nng lc php lut dn s: mi c nhn u c nng lc php lut dn s nh nhau (khon 2, iu 14) - Bnh ng v cc hnh thc s hu: quyn s hu ca cc ch th c php lut bo h (iu 172) - Bnh ng v quyn hng tha k v li di sn tha k cho ngi khc: nhng ngi tha k cng hng c hng di sn tha k ngang nhau khng ph thuc ngi l con trai hay con gi; con trong gi th hay con ngoi gi th (khon 2, iu 676). * Nguyn tc ch thin, trung thc (xem iu 6 BLDS). * Nguyn tc chu trch nhim dn s (xem iu 7 BLDS). 2. Nhng nguyn tc th hin tnh php ch * Nguyn tc tn trng li ch nh nc, li ch cng cng, quyn v ngha v hp php ca ngi khc ( iu 10 BLDS). * Nguyn tc tun th php lut (iu 11 BLDS) * Nguyn tc tn trng bo v quyn dn s (iu 9 BLDS). 3. Nhng nguyn tc th hin bn sc, truyn thng dn tc trong giao lu dn s * Nguyn tc tn trng o c, truyn thng tt p (iu 8) * Nguyn tc ho gii (iu 12). III. Hiu lc ca B lut Dn s
1.

Hiu lc thi gian

B lut Dn s c Quc Hi thng qua ngy 14/06/2005 v c hiu lc thi hnh t ngy 01/01/2006, BLDS nm 2005 thay th BLDS nm 1995.

K t ngy 01/01/2006, Php lnh Hp ng kinh t nm 1989 ht hiu lc th cc quy nh trong BLDS nm 2005 iu chnh cc hp ng dn s, kinh doanh, thng mi. * i vi cc giao dch dn s c xc lp trc ngy BLDS c hiu lc thi hnh th gii quyt nh sau : - i vi cc giao dch dn s ang c thc hin m c ni dung v hnh thc ph hp vi BLDS th p dng cc qui nh ca BLDS 2005 gii quyt - Giao dch dn s ang c thc hin m c ni dung v hnh thc khc vi qui nh ca B lut dn s hoc giao dch dn s c thc hin xong trc ngy BLDS c hiu lc m c tranh chp xy ra th p dng cc quy nh ca BLDS 1995 v cc vn bn hng dn thi hnh BLDS 1995 gii quyt. 2. Hiu lc v khng gian B lut Dn s c p dng trn ton lnh th nc Cng ho X hi ch ngha Vit Nam. 3. Hiu lc v ch th B lut Dn s p dng i vi cng dn Vit Nam, ngi Vit Nam nh c nc ngoi (cng dn Vit Nam, ngi gc Vit Nam mang quc tch nc ngoi, ngi khng quc tch, tham gia quan h dn s ti Vit nam), tr mt s quan h dn s php lut qui nh ring. 4. Ap dng tp qun, quy nh tng t ca php lut (iu 3 BLDS) Trong trng hp php lut khng qui nh v cc bn khng c tho thun th c th p dng tp qun hoc qui nh tng t ca php lut, nhng khng c tri vi nhng nguyn tc qui nh trong B lut Dn s . Vic qui nh nguyn tc ny xut pht t s a dng, phong ph ca cc quan h dn s m nh lm lut khng th d liu ht mi tnh hung trong lut nn phi p dng tng t php lut hoc tp qun gi quyt. C quan Nh nc c thm quyn khng th t chi yu cu ca c nhn, ch th khc v cho rng lut dn s cha qui nh. Ap dng tng t php lut ngha l khi c nhu cu cn p dng php lut i vi nhng quan h x hi cha c qui phm php lut no iu chnh th cc c quan Nh nc c thm quyn c th p dng nhng qui phm php lut ang c hiu lc

i vi nhng quan h php lut tng t vi quan h x hi cn x l. Trong trng hp khng tm ra c quan h php lut tng t tc l khng xc nh c qui phm php lut cn p dng, cc c quan Nh nc c thm quyn c th vn dng nhng nguyn tc chung gii quyt. IV. THI hn, THI HIU 1. Thi hn Thi hn l mt khong thi gian c xc nh t thi im ny n thi im khc. Thi hn c th c xc nh bng gi, ngy, tun, thng, nm hoc bng mt s kin c th c th xy ra. Thi hn c p dng theo cc qui nh B lut Dn s, tr trng hp php lut c qui nh khc hoc cc bn c tho thun khc. Thi hn c tnh theo nm dng lch. 2. Thi hiu Thi hiu l thi hn do php lut qui nh m khi kt thc thi hn th ch th c hng quyn dn s, c min tr ngha v dn s hoc mt quyn khi kin (iu 154 BLDS 2005). Cch tnh thi hiu thi hiu: Thi hiu c tnh t thi im bt u ngy u tin ca thi hiu v chm dt ti thi im kt thc ngy cui cng ca thi hiu. Thi hiu c phn thnh 3 loi (iu 155) a. Thi hiu hng quyn dn s: thi hiu hng quyn dn s l thi hn m khi kt thc thi hn th ch ch th c hng quyn dn s. Thi hiu hng quyn dn s khng p dng i vi cc trng hp: - Chim hu ti sn thuc s hu Nh nc khng c cn c php lut; - Vic hng quyn nhn thn khng gn lin vi ti sn. b. Thi hiu min tr ngha v dn s: l thi hiu m khi kt thc thi hn th ngi c ngha v dn s c min vi

c thc hin ngha v dn s. Thi hiu min tr ngha v dn s khng c p dng trong vic thc hin ngha v i vi Nh nc, tr trng hp php lut c quy nh khc. Thi hiu hng quyn dn s, min tr ngha v dn s tnh lin tc t khi bt u cho n khi kt thc, nu c s kin lm gin on th thi hiu tnh li t u sau s kin lm gin on (c s gii quyt ca c quan nh nc c thm quyn, quyn v ngha v dn s ang c p dng thi hiu m b ngi c ngha v lin quan tranh chp,...) c. Thi hiu khi kin v n dn s * Thi hiu khi kin v n dn s: Thi hiu khi kin l thi hn m ch th c quyn khi kin yu cu To n (vit tt TA) gii quyt v n dn s bo v quyn v li ch hp php b xm phm; nu thi hn kt thc th mt quyn khi kin. Thi hiu khi kin khng c p dng trong cc trng hp: - Yu cu hon tr ti sn thuc s hu ton dn; - Yu cu bo v quyn nhn thn b xm phm, tr trng hp php lut c qui nh khc; - Cc trng hp khc do php lut qui nh. Thi hiu khi kin v n bt u tnh t thi im quyn v li ch hp php b xm phm, tr trng hp php lut c qui nh khc (thi hiu khi kin quyn tha k c xc nh t thi im m tha k). * Bt u li thi hiu khi kin v n dn s (iu 162): Thi hiu khi kin v n dn s bt u li trong t sau ngy xy ra cc s kin sau y: - Bn c ngha v tha nhn mt phn hoc ton b ngha v i vi bn c quyn; - Bn c ngha v thc hin xong mt phn ngha v i vi bn c quyn; - Cc bn t ho gii vi nhau. * Thi gian khng tnh vo thi hiu khi kin v n dn s, thi hiu yu cu gii quyt vic dn s (iu 161): Thi gian khng tnh vo thi hiu khi kin l thi

gian xy ra cc s kin m php lut dn s qui nh khng tnh vo thi hiu khi kin bao gm: - S kin bt kh khng hoc tr ngi khch quan; - Cha c ngi i din trong trng hp ngi c quyn khi kin l ngi cha thnh nin, hoc ngi b mt nng lc hnh dn s; - Cha c ngi i din khc thay th hoc v l do chnh ng khc m khng th tip tc i din trong trng hp ngi i din ca ngi cha thnh nin, hoc ngi b mt nng lc hnh dn s cht. * Thi hiu khi kin mt s trng hp c th: - i vi cc v n dn s: iu 159 B lut T tng dn s 2004 quy nh nu php lut khng c quy nh khc thi hiu gii quyt cc v n dn s (theo ngha rng) bao gm v n dn s, v n kinh doanh thng mi, v n lao ng l 2 nm k t ngy quyn v li ch hp php ca c nhn, c quan, t chc b xm phm. - i vi thi hiu khi kin v quyn tha k: + Trc khi BLDS 1995 c hiu lc (trc ngy 01/7/1996): Khon 2 iu 36 Php lnh Tha k qui nh thi hn 3 nm k t thi im m tha k c nhn, t chc c quyn khi kin yu cu ngi tha k thc hin ngha v ti sn do ngi cht li, thanh ton cc chi ph t di sn. Quy nh ny c p dng i vi trng hp m tha k. Thi hiu khi kin ngi tha k yu cu chia di sn, xc nhn quyn tha k ca mnh hoc bc b quyn tha k ca ngi khc: Khon 4 iu 36 Php lnh Tha k qui nh i vi cc vic tha k m trc ngy ban hnh Php lnh ny th thi hn 10 nm khi kin yu cu chia di sn, xc nhn quyn tha k ca mnh hoc bc b quyn tha k ca ngi khc tnh t ngy 10/9/1990. Do vy vic tha k m trc ngy 10/9/1990 th thi hiu khi kin v quyn tha k n ht ngy 09/9/2000, sau thi hn ny khng c quyn khi kin na. + T ngy BLDS nm 1995 (c hiu lc 01/07/1996): thi hiu khi kin yu cu chia di sn l 10 nm k t thi im m tha k (iu 648 BLDS). BLDS khng quy nh thi hiu khi kin cc tranh chp v yu cu thc hin cc ngha v ti sn do ngi cht li hoc yu cu thanh ton cc chi ph t di dn nn cc tranh chp trn pht sinh t ngy 01/7/1996 th khng gii hn thi hiu khi kin.

+ T ngy BLDS nm 2005 (c hiu lc 01/01/2006): iu 654 quy nh thi hiu khi kin yu cu chia di sn tha k, xc nhn quyn tha k ca mnh hoc bc b quyn tha k ca ngi khc l 10 nm, k t thi im m tha k. Thi hiu khi kin yu cu ngi tha k thc hin ngha v ti sn do ngi cht li l ba nm, k t thi im m tha k. Lu thi hiu khi kin v nh theo Ngh quyt 58 ca Quc hi: Vic xc nh thi hiu khi kin quyn tha k nh xc lp trc ngy 01/7/1991 (ngy Php lnh nh c hiu lc) th theo Ngh quyt 58/1998/QH10 th nu cc ng s cha khi kin m php lut c qui nh v thi hiu khi kin th thi gian t 01/7/1996 n 01/01/1999 khng tnh vo thi hiu khi kin, ngha l thi hiu khi kin phi cng thm thi gian trn. Quy nh ny xut pht trn c s Ngh quyt ngy 10/5/1997 ca Quc hi kho IX v cng vn 62/KHXX ngy 12/6/1997 ca To n nhn dn ti cao hng dn: tm ngng th l gii quyt cc tranh chp pht sinh t cc giao dch dn s v nh xc lp trc ngy 01/7/1991 nh lit k trong Ngh quyt ngy 10/5/1997 ca Quc hi Chnh ph tip tc kho st, nghin cu trnh U ban Thng v Quc hi ban hnh Ngh quyt iu chnh quan h ny. Nm 1998 Quc hi ban hnh Ngh quyt 58/1998 v giao dch dn s v nh xc lp trc ngy 01/7/1991 (Ngh quyt ny c hiu lc t 01/01/1999, ngha l cc To n tip tc th l gii quyt giao dch dn s v nh xc lp trc ngy 01/7/1991 nn thi gian trn khng tnh vo thi hiu khi kin). * Thi hiu yu cu gii quyt vic dn s: l thi hn m ch th c quyn yu cu TA gii quyt vic dn s bo v quyn v li ch hp php ca c nhn, c quan, t chc, li ch cng cng, li ch ca Nh nc, nu thi hn kt thc th mt quyn yu cu. Thi hiu yu cu gii quyt vic dn s bt u t ngy pht sinh quyn yu cu, tr trng hp php lut c quy nh khc. Thi hiu yu cu gii quyt vic dn s l mt nm, k t ngy pht sinh quyn yu cu. TNH HUNG THO LUN Tnh hung 1: Bng cc kin thc v thi hiu khi kin, hy nh gi v bnh lun s kin sau y: "Ngy 22/01/2002, To n nhn dn qun 9 nhn n khi kin ca b Tuyt v b Kiu yu cu chia di sn tha k ca gia tc m trc ngy 10 thng 9 nm 1990. Ngy 13/01/2003 Thm phn ng Minh Chnh k giy gii thiu cho np tin tm ng n ph 15 triu ng. Trong giy ny ng Chnh yu cu phi np tin tm ng n ph s thm trong vng 30 ngy, nu qu thi hn trn s khng th l v n. Do cha tin nn hai b xin kht n ngy 13/03/2003. Thm phn Chnh ng nhng yu cu phi lm n khi kin mi. Do khng hiu bit php

lut nn hai ngi vit n khi kin mi ghi ngy 19/03/2003; n ngy 21/04/2003 Thm phn Chnh k giy gii thiu mi i np tm ng n ph (yu cu hai ngi khi kin np li tt c cc giy t a trc y. Hai ngi np tm ng n ph v c th l, nhng sau Thm phn Chnh li ra quyt nh nh ch v n v ht thi hiu khi kin".(Theo Bo Php lut Vit Nam s 12 ngy 14 thng 01 nm 2007). Tnh hung 2: ng A v b B kt hn hp php, trong qu trnh chung sng sinh c hai ngi con, ng thi ng b cng to lp c ngi nh thuc s hu chung hp nht ca v chng vo nm 1970. Nm 1988, ng A chung sng nh v chng vi b N sinh c mt ngi con trai tn H. Khi ng A cht b N mai tng ht 5 triu ng bng ti sn ring ca mnh. Xc nh thi hiu khi kin yu cu chia di sn tha k v thi hiu b N yu cu thanh ton 5 triu ng t di sn ca ng A, nu: a, ng A v b B u cht v nm 1988. b, ng A cht nm 1993, cn B B cht nm 1998. c, ng A cht vo15/01/2006. Tnh hung 3: ng A cho ng B vay s tin 50 triu ng, thi hn 10 thng, khng c li sut. Hy xc nh thi hiu khi kin trong trng hp n hn tr n ng B khng thc hin ngha v theo cc thi im sau (nu r vn bn php lut p dng): a, Thi hn tr n l ngy 28/02/1993. b, Thi hn tr n l ngy 28/02/2000. c, Thi hn tr n l ngy 28/02/2006.

CHNG 2. CH TH CA LUT DN S Ti liu tham kho:

B lut dn s nm 1995, nm 2005; Lut Doanh nghip nm 2005, Lut hp tc x,... Cc ni dung chnh cn tp trung: T cch ch th ca c nhn v php nhn; h gia nh v t hp tc b hn ch khi tham gia cc giao dch dn s; ti sao cn phi quy nh i din, cc loi i din v hu qu php l ca vic vt qu trong a din. I. C NHN 1. Nng lc php lut dn s ca c nhn a. Khi nim v c im Nng lc php lut dn s ca c nhn l kh nng ca c nhn c hng cc quyn v gnh vc cc ngha v dn s. Nng lc php lut dn s l kh nng, l tin v l iu kin cn thit tham gia vo cc quan h php lut dn s. Kh nng ny c php lut ghi nhn cho tt c c nhn t lc sinh ra v chm dt khi c nhn cht hoc b tuyn b l cht. Nng lc php lut l mt mt ca nng lc ch th ca c nhn. Nng lc php lut dn s ca c nhn c nhng c im sau: + Nng lc php lut dn s ca c nhn do Nh nc qui nh trong cc vn bn php lut m ni dung ca n ph thuc vo iu kin kinh t, chnh tr, x hi vo hnh thi kinh t - x hi tn ti mt thi im lch s nht nh. Do vy, nng lc php lut dn s ca c nhn khng phi do to ho sinh ra m do mi Nh nc nht nh ghi nhn, qui nh cho c nhn ca h; nhng hnh thi kinh t - x hi khc nhau th nng lc php lut dn s c qui nh khc nhau. + Trong cng mt hnh thi kinh t - x hi song nhng quc gia khc nhau th nng lc php lut dn s ca c nhn khc nhau. Trong cng mt quc gia, cng mt hnh thi kinh t - x hi nhng vo nhng thi im lch s nht nh nng lc php lut dn s ca c nhn cng c qui nh khc nhu. + Mi c nhn u bnh ng v nng lc php lut dn s. Khon 2 iu 14 BLDS qui nh: "mi c nhn u c nng lc php lut dn s nh nhau. Qui nh ny xut pht t Hin php l mi cng dn u bnh ng trc php lut. Nng lc php lut dn s ca c nhn khng b hn ch bi bt c l do no, cc c nhn u bnh ng v vic hng quyn v gnh vc cc ngha v dn s khng ph thuc vo kh nng nhn thc, th cht,...

C kin cho rng nng lc php lut dn s ca c nhn khng th bnh ng bi l, c nhng trng hp c nhn ch bnh ng v kh nng hng quyn m khng bnh ng v gnh vc cc ngha v dn s (nh trng hp ngi mc bnh tm thn khng c kh nng nhn thc v lm ch hnh vi gy thit hi cho ngi khc,... ). Tuy nhin, theo qui nh ca php lut h khng th gnh vc ngha v trc tip nhng nhng ngi khc vn phi thc hin ngha v thay thng qua ngi gim h bng ti sn ca chnh ngi c gim h; hn na nu theo quan im ny th ngay c kh nng hng quyn cng khng bnh ng v cc giao dch dn s lin quan do ngi i din theo php lut xc lp, thc hin. + Nng lc php lut dn s ca c nhn l mt thuc tnh nhn thn khng th chuyn dch. Nng lc php lut dn s do php lut qui nh, Nh nc khng cho php c nhn t hn ch nng lc php lut dn s ca mnh hay hn ch nng lc php lut dn s ca ngi khc. + Tnh bo m ca nng lc php lut dn s. Nh nc lun to iu kin cho kh nng tr thnh nhng quyn v ngha v dn s c th thng qua cc qui nh ca php lut. b. Ni dung nng lc php lut dn s ca c nhn L tng hp cc quyn v ngha v dn s m php lut quy nh cho c nhn. Ni dung ca nng lc php lut dn s c nhn c ghi nhn trong nhiu vn bn php lut khc nhau, tp trung ch yu trong Hin php v trong B lut Dn s. C th lit k mt s quyn v ngha v nh sau: - C nhn c quyn s hu i vi t liu sn xut v t liu tiu dng, thu nhp hp php, nh , ca ci ginh. - C nhn c quyn tham gia cc hp ng dn s, c quyn tha k v li di sn tha k. - C nhn c quyn la chn ni c tr. - C nhn c cc quyn nhn thn v ti sn, c quyn yu cu c quan nh nc c thm quyn bo v cc quyn nhn thn v ti sn ca mnh. - C nhn c cc quyn v s dng t. - C nhn c ngha v tun th Hin php v php lut, lm trn ngha v i vi Nh nc,...

c. Thng bo tm kim ngi vng mt ti ni c tr, tuyn b mt tch v tuyn b cht c1. Thng bo tm kim ngi vng mt ti ni c tr (t iu 74 n iu 77 BLDS 2005) c 2. Tuyn b mt tch (t iu 78 n iu 80) - Mt tch: hon ton khng cn thy tng tch u c, cng khng thy r cn hay mt (T in Ting Vit) Tuyn b mt tch c B lut Dn s theo qui nh theo iu kin, trnh t sau: iu kin tuyn b mt tch: Bit tch hai nm v tin hnh thng bo tm kim theo php lut t tng dn s nhng vn khng c tin tc xc thc v ngi cn sng hay cht. Qui nh ny c hiu nh sau: Thi hn 2 nm c tnh t ngy bit c tin cui cng v ngi , nu khng xc nh c ngy c tin tc cui cng th thi hn 2 nm c tnh t ngy u tin ca thng tip theo thng c tin tc cui cng; nu khng khng nh c ngy thng c tin tc cui cng th thi hn 2 nm tnh t ngy u tin ca nm tip theo nm c tin cui cng. - Thm quyn v th tc: Thm quyn gii quyt l To n nhn dn cp huyn ni thng tr ca ngi khi kin hoc ni thng tr cui cng ca ngi m ngi khi kin yu cu To n xc nh l mt tch (quy nh t iu 330-334 BLTTDS). Vic gii quyt theo th tc t tng dn s. - Hu qu php l ca vic tuyn b mt tch: Tm thi nh ch vi t cch ch th ca h, nhng khng phi chm dt t cch ch th. Ti sn ca ngi b tuyn b mt tch qun l theo quyt nh ca To n (theo iu 79 BLDS) To n gii quyt cho ly hn khi mt bn v hoc chng ca ngi b tuyn b mt tch yu cu. Trong trng hp ny th vic tuyn b mt tch cng l cn c cho ly hn: Trong trng hp v hoc chng ca ngi b To n tuyn b mt tch xin ly hn th To n gii quyt cho ly hn (khon 2- iu 89- Lut HNG 2000).

- Hu b quyt nh tuyn b mt tch: khi ngi b tuyn b mt tch tr v hoc c tin tc xc thc l h cn sng th theo yu cu ca ngi hoc ca ngi c quyn li ch lin quan To n quyt nh hu b quyt nh tuyn b mt tch, tuy nhin quyt nh cho ly hn vn c hiu lc php lut. C3. Tuyn b mt ngi l cht (t iu 81 n iu 83) - Trc y theo Quyt nh 197 ngy 2/8/1978 v chnh sch i vi cn b chin s v ng bo min Nam tham gia khng chin chng Php, chng M n nay cha r tin tc qui nh: Sau hai nm tm kim, xc minh nu khng c chng c l u hng, phn bi, o ng hay cht v tai nn m au th c cng nhn l Lit s. Sau vic gii quyt cn c vo Ngh quyt 03/HTP ngy 19/10/1990. - iu kin v thi gian tuyn b mt ngi l cht v hu qu php l khi quyt nh ca TA c hiu lc php lut c quy nh trong BLDS 2005 nh sau: iu kin thi gian. + Sau 3 nm k t ngy quyt nh tuyn b mt tch ca TA c hiu lc php lut m vn khng c tin tc l cn sng. + Bit tch 5 nm m khng c tin tc l cn sng hay cht. Khi mt ngi bit tch th phi p dng cc qui nh thng bo tm kim ging nh trng hp tm kim ngi mt tch. Thi hn 5 nm c tnh theo khon 1 iu 78 ca B lut dn s. + Bit tch sau 5 nm k t ngy chin tranh kt thc m vn khng c tin tc l cn sng. Trong trng hp ny B lut Dn s khng qui nh thng bo tm kim. Ngy chin tranh kt thc c th l ngy ho bnh, ngy k hip nh nh chin, ngy tuyn b chm dt tnh trng chin tranh. + B tai nn hoc thm ho thin tai m sau mt nm k t ngy chm dt cc s kin vn khng c tin tc l cn sng. Ngi tuyn b l cht phi trong s ngi b nn hoc thm ho thin ti nhng khng xc nh c hoc khng tm thy thi th nn nhn. - Thi im xc nh ngy cht: To n xc nh ngy cht ca ngi thng l ngy xy ra tai nn, thm ho hoc thin tai (ghi r trong quyt nh), trong trng hp khng xc nh c ngy cht th ngy quyt nh ca To n tuyn b mt ngi l cht c hiu lc php lut l ngy cht. - Hu qu php l ca vic tuyn b mt ngi l cht:

+ Cc quan h nhn thn gii quyt nh mt ngi cht: quan h hn nhn- gia nh, cc quan h nhn thn khc. + Ti sn c gii quyt theo php lut tha k. - Hu b quyt nh tuyn b mt ngi l cht: Trong trng hp ngi b tuyn b cht tr v hoc c tin tc xc thc l ngi cn sng, th theo yu cu ca ngi hoc ngi c quyn, li ch lin quan To n ra quyt nh hu b quyt nh tuyn b mt ngi l cht. Khi To n ra quyt nh hu b quyt nh tuyn b mt ngi l cht vic gii quyt hu qu php l nh sau: + Quan h nhn thn ca ngi b tuyn b cht c phc hi. Trong trng hp v hoc chng ca ngi b tuyn b l cht kt hn vi ngi khc th vic kt hn vn c hiu lc php lut. Nu ngi v, chng ca ngi b tuyn b l cht cha kt hn vi ngi khc th quan h hn nhn ng nhin c khi phc (iu 26- Lut HN-G 2000). + Quan h ti sn: Ngi b tuyn b cht m cn sng c quyn yu cu nhng ngi nhn tha k phi tr li nhng ti sn hin cn. Trong trng hp ngi tha k ca ngi b tuyn b l cht bit ngi ny cn sng m c tnh giu gim nhm hng tha k th ngi phi hon tr ton b ti sn nhn k c hoa li, li tc nu gy thit hi th phi bi thng. 2. Nng lc hnh vi dn s ca c nhn a. Khi nim iu 14 BLDS qui nh: Nng lc hnh vi dn s ca c nhn l nhng kh nng ca c nhn bng hnh vi ca mnh xc lp, thc hin quyn, ngha v dn s. Nng lc hnh vi dn s ca c nhn khng ch bao gm kh nng to ra cc quyn v gnh vc cc ngha v dn s bng chnh hnh vi ca mnh m cn phi t chu trch nhim v nhng hu qu php l do chnh hnh vi ca h mang li. b. Mc nng lc hnh vi dn s ca c nhn Php lut dn s qui nh mi c nhn u bnh ng v nng lc php lut dn s, nhng li xc nh nng lc hnh vi dn s ca c nhn khng ging nhau. Vic xc nh mc nng lc hnh vi dn s da vo tui v kh nng nhn thc (hiu c hnh vi v hu qu ca hnh vi) phn bit thnh cc mc khc nhau.

- Nng lc hnh vi dn s y : Ngi t 18 tui tr ln c kh nng nhn thc v lm ch c hnh vi ca mnh c quyn t tham gia vo cc quan h php lut dn s mt cch c lp v t chu trch nhim v nhng hnh vi do h thc hin. - Mt nng lc hnh vi dn s: Khi mt ngi b bnh tm thn hoc mc cc bnh khc m khng th nhn thc, lm ch c hnh vi ca mnh, th theo yu cu ca ngi c quyn, li ch c lin quan To n ra quyt nh tuyn b mt nng lc hnh vi dn s trn c s kt lun ca t chc gim nh c thm quyn. Theo qui nh ca B lut Dn s vic tuyn b mt nng lc hnh v thuc thm quyn ca To n v theo th tc t tng dn s. Trc khi a v n ra xt x quyt nh tuyn b mt nng lc hnh vi dn s To n phi trng cu gim nh v c kt lun ca t chc gim nh php y tm thn (ch khng phi ca c s y t khc) trnh tnh trng c sai st, nhm ln trong vic quyt nh. Trong trng hp c nhn b tuyn b mt nng lc hnh vi dn s th mi giao dch dn s u do ngi i din theo php lut xc lp, thc hin. Khi khng cn cn c tuyn b mt ngi mt nng lc hnh vi dn s th theo yu cu ca chnh ngi hoc ca ngi c quyn, li ch lin quan (cha, m, v hoc chng) To n ra quyt nh hu b quyt nh tuyn b mt nng lc hnh vi dn s. - Khng c nng lc hnh vi dn s: Ngi cha 6 tui th khng c nng lc hnh vi dn s, mi giao dch dn s ca ngi cha 6 tui u do ngi i din theo php lut xc lp, thc hin. - Hn ch nng lc hnh vi dn s: iu 23 BLDS qui nh: Ngi nghin ma tu hoc nghin cc cht kch thch khc dn n ph tn ti sn gia nh th theo yu cu ca ngi c quyn, li ch c lin quan, c quan hoc t chc hu quan To n ra quyt nh l b hn ch nng lc hnh vi dn s. iu kin c quyn yu cu TA tuyn b hn ch nng lc hnh vi dn s: + Nghin ma tu hoc cc cht kch thch khc. + Ph tn ti sn gia nh ngha l lm cho ti sn b thit hi mt mt, hao ht m khng mang li li ch g. Thng nhng trng hp nghin ma tu, c bc, ru ch v sng v trch nhim vi gia nh, x hi th c hnh vi ph tn ti sn. Tuy nhin trong thc t c rt nhiu trng hp v c bc, s dn n ph tn ti sn gia nh nhng trong qui nh ca BLDS mi ch qui nh n trng hp b nghin m cha qui nh trng hp ny.

Trong trng hp c nhn b tuyn b hn ch nng lc hnh vi dn s th mi giao dch dn s lin quan n ta sn ca ngi phi c s ng ca ngi i din theo php lut do TA ch nh tr nhng giao dch dn s nh phc v nhu cu sinh hot hng ngy. - Nng lc hnh vi dn s mt phn: Ngi c nng lc hnh vi dn s mt phn l nhng ngi ch c th xc lp, thc hin quyn v ngha v ca mnh trong mt gii hn nht nh, ngoi ra cc quan h dn s khc phi c s ng ca ngi i din mi c gi tr php l. iu 20 BLDS quy nh: Ngi t 6 tui n cha 18 tui khi xc lp, thc hin cc giao dch dn s th phi c ngi i din theo php lut ng , tr giao dch phc v nhu cu hng ngy ph hp vi la tui hoc php lut c quy nh khc. Nhng ngi t 15 tui n cha 18 tui c th t mnh xc lp, thc hin cc giao dch dn s trong phm vi ti sn ring m khng cn ngi i din theo php lut, tr trng hp php lut c qui nh khc. 3. Gim h (t 59 n 73) a. Khi nim Gim h l vic c nhn, t chc hoc c quan Nh nc (gi l ngi gim h) c php lut qui nh hoc c c thc hin vic chm sc v bo v quyn, li ch hp php ca ngi cha thnh nin, ngi b bnh tm thn hoc mc cc bnh khc m khng nhn thc, lm ch c hnh vi ca mnh (gi l ngi c gim h). Trc y trong Lut Hn nhn - Gia nh 1986 c qui nh ch u ( t iu 46 n iu 50), song Lut HN - G v gia nh 2000 qui nh c th vic gim h gia cc thnh vin trong gia nh thnh chng ring (chng IX, t iu 79 n iu 84). Ngi c gim h bao gm: + Ngi cha thnh nin khng cn cha m, khng xc nh c cha m hoc cha m u mt nng lc hnh vi dn s, b hn ch nng lc hnh vi dn s, b To n hn ch quyn ca cha m hoc cn cha m nhng cha m khng c iu kin chm sc gio dc ngi cha thnh nin v nu cha m c yu cu. + Ngi mt nng lc hnh vi dn s.

i vi ngi cha thnh nin di 15 tui, ngi b bnh tm thn khng th nhn thc, lm ch c hnh vi ca mnh th bt buc trong mi trng hp phi c ngi gim h. thc hin vic gim h vi mc ch l chm sc, bo v quyn li ca ngi cha thnh nin, ngi b bnh tm thn ca nh i din cho ngi c gim h khi tham gia cc gio dch dn s nn php lut dn s qui nh ngi gim h phi m bo nhng iu kin nht nh. + C nng lc hnh vi dn s y . + C t cch o c tt, khng phi l ngi ang b truy cu trch nhim hnh s hoc ngi b kt n nhng cha b xo n tch v mt trong cc ti c xm phm tnh mng, sc kho, danh d, nhn phm, ti sn ca ngi khc. + C iu kin cn thit m bo thc hin vic gim h. * Cc loi gim h: - Gim h ng nhin: l hnh thc gim h do php lut qui nh. Quan h gim h ny c xc nh bng qui nh v ngi gim h, ngi c gim h, quyn v ngha v ca h. + Gim h ng nhin ca ngi cha thnh nin. * Trong trng hp anh, ch, em rut khng c tho thun khc th anh c, ch c thnh nin phi l ngi gim h ca em cha thnh nin; nu anh, ch c khng iu kin th nhng anh, ch tip theo iu kin lm ngi gim h. Ngoi ra php lut cn qui nh khi quyt nh cc vn lin quan n nhn thn, ti sn ca em cha thnh nin th anh, ch l ngi gim h ca em phi tham kho kin ca nhng ngi thn thch v kin ca em (nu t 9 tui tr ln ). Quy nh ny nhm hn ch s lm quyn ca ngi gim h, m bo li ch ca ngi c gim h (Khon 2 iu 83 Lut HN-G 2000). * Trong trng hp khng c anh, ch rut hoc c nhng u khng iu kin th ng b ni ngoi iu kin phi l ngi gim h. Trong trng hp ny ng b ni ngoi tho thun c mt bn lm ngi gim h. + Gim h ng nhin ca ngi mc bnh tm thn hoc mc cc bnh khc m khng c kh nng nhn thc v iu khin hnh vi ca mnh.

* i vi v chng: Chng iu kin phi l ngi gim h cho v; ngc li v iu kin phi l ngi gim h cho chng. * i vi cha m v con: Trong trng hp cha v m u mt nng lc hnh vi dn s th ngi con c thnh nin c iu kin phi l ngi gim h, nu ngi con c khng c iu kin th nhng ngi con k tip iu kin lm ngi gim h. i vi con thnh nin m khng c kh nng nhn thc v lm ch c hnh vi ca mnh m cha c v, c chng hoc c nhng khng iu kin lm ngi gim h th cha m iu kin phi l ngi gim h. Trong trng hp ny cha m tho thun vi nhau v vic i din theo php lut cho con trong cc giao dch dn s v li ch ca con. - Gim h c: Trong trng hp khng c gim h ng nhin th nhng ngi thn thch ca ngi c gim h c mt ngi iu kin gim h; nu khng c c th UBND x phng, th trn c trch nhim c ngi gim h hoc ngh vi t chc t thin m nhn vic gim h. Ngoi qui nh trn th Lut HN-G cn qui nh vic cha m c gim h cho con trong trng hp khng c iu kin trng nom, nui dng, chm sc, gio dc. Cha m v ngi gim h tho thun v vic ngi gim h thc hin mt phn hay ton b vic gim h (iu 81 Lut HN- G 2000). b. Quyn v ngha v ca ngi gim h Gim h l ch nh nhm bo v quyn v li ch hp php ca ngi cha thnh nin, ngi b bnh tm thn hoc mc cc bnh khc m khng c kh nng nhn thc, lm ch c hnh vi ca mnh. Do vy, php lut dn s qui nh r cc quyn v ngha v ca ngi gim h i vi tng i tng c th t iu 65 n iu 69 BLDS 2005. II. Php nhn 1. Khi nim v cc iu kin ca php nhn (84, 85) a. Khi nim php nhn Ngoi c nhn tham gia vo cc quan h php lut vi t cch ch th c lp cn c cc t chc, c quan Nh nc. Cc t chc tham gia vo cc quan h php lut vi t cch l ch th ring bit trong cc quan h php lut ni chung v php lut dn s ni ring, php lut dn s a ra khi nim php nhn phn bit vi c nhn.

Vn t ra l ti sao li c php nhn, c th a ra mt s l do sau: - C nhu cu tp hp nhiu ngi thnh mt tp th hnh ng v mt mc tiu nht nh. - C s cn thit phi m bo s an ton, s n nh nht nh cho cc quan h x hi m cc tp on ngi tham gia, hay ni cch khc mun cho quan h x hi n nh th trc ht ch th tham gia phi n nh ngha l phi hp php, cht ch v t chc v ti sn. * Cc iu kin ca php nhn: Cc iu kin ca php nhn l cc du hiu cng nhn mt t chc c t cch l ch th ca quan h dn s. Cc iu kin ca php nhn c qui nh ti iu 84 ca BLDS bao gm: - c thnh lp hp php; - C c cu t chc cht ch; - C ti sn c lp vi ti sn c nhn, t chc khc v chu trch nhim bng ti sn ; - Nhn danh mnh tham gia cc quan h php lut mt cch c lp. Php nhn c thnh lp theo sng kin ca c nhn, t chc kinh t, t chc chnh tr, chnh tr- x hi, t chc x hi ngh nghip, cc qu x hi, qu t thin theo quyt nh ca c quan Nh nc c thm quyn. Vic thnh lp php nhn theo th tc do php lut qui nh: th tc thnh lp cng ty theo qui nh ca Lut Doanh nghip hoc thnh lp hp tc x theo Lut Hp tc x. 2. Nng lc php lut dn s ca php nhn ( 86) L kh nng ca php nhn c cc quyn v ngha v dn s ph hp vi mc ch hot ng ca mnh. Mc ch hot ng ca php nhn c ngha ht sc quan trng c ghi r ngay trong quyt nh thnh lp,...Do vy, php lut dn s php nhn phi hot ng ng mc ch, khi thay i mc ch hot ng phi xin php, ng k ti c quan Nh nc c thm quyn. Nu php nhn c thnh lp theo quyt nh ca c quan Nh nc c thm quyn th khi thay i mc ch hot ng phi theo quyt nh ca c quan .

Nng lc php lut dn s ca php nhn pht sinh t thi im c c quan Nh nc c thm quyn thnh lp, cho php thnh lp. Nu php nhn phi ng k hot ng th nng lc php lut dn s ca php nhn pht sinh t thi im ng k. Trong thc t c nhiu trng hp cc sng lp vin phi k kt hp ng phc v vic thnh lp doanh nghip nu doanh nghip c thnh lp th tip nhn quyn v ngha v pht sinh t hp ng c k kt trc (trch nhim ca t chc), nu khng c thnh lp th ngi k kt phi chu trch nhim hon ton hoc lin i chu trch nhim (trch nhim c nhn).
Nng lc php lut dn s ca php nhn chm dt t thi im chm dt php nhn: Php nhn b gii th, b tuyn b ph sn, b hp nht hay st nhp,...

- i din ca php nhn: iu 141 khon 4 BLDS qui nh: i din theo php lut ca php nhn l ngi ng u ca php nhn theo iu l php nhn hoc quyt nh ca c quan Nh nc c thm quyn. Do vy, i din php nhn tham gia cc giao dch dn s l ngi i din theo php lut hoc i din theo u quyn nhn danh php nhn. Chng hn theo khon 10 iu 18 v iu 32 iu l Ngn hng cng thng Vit nam (ban hnh theo Quyt nh s 251/Q) ca Thng c Ngn hng Nh nc Vit Nam th ch c Tng Gim c Ngn hng Cng thng Vit Nam mi l i din trong quan h t tng,... 3. Trch nhim dn s ca php nhn ( 93) - Php nhn phi chu trch nhim dn s v vic thc hin quyn, ngha v dn s do ngi i din xc lp, thc hin nhn danh php nhn. - Php nhn chu trch nhim dn s bng ti sn ca mnh, khng chu trch nhim thay cho thnh vin ca php nhn i vi cc ngha v dn s do thnh vin xc lp, thc hin khng nhn danh php nhn. Do vy, trch nhim ca php nhn thuc dng trch nhim hu hn trong phm vi ti sn ring ca php nhn. Cc thnh vin ca php nhn khng phi dng ti sn ring ca mnh thc hin cc ngha v ca php nhn. 4. Cc loi php nhn - C quan nh nc, n v v trang nhn dn. - T chc chnh tr, t chc chnh tr - x hi. - T chc kinh t.

- T chc chnh tr x hi - ngh nghip, t chc x hi, t chc x hi- ngh nghip. - Qu x hi, qu t thin. - Cc t chc khc c iu kin qui nh ti iu 84 ca BLDS III. h gia nh, V t Hp tc 1. H gia nh (t 106- 110) H gia nh l ch th ca quan h php lut dn s , y l qui nh mi trong B lut dn s. Qui nh ny xut pht t c th ca s pht trin kinh t - x hi nc ta. Theo qui nh ca B lut dn s: H gia nh m cc thnh vin c ti sn chung, cng ng gp cng sc hot ng kinh t chung trong quan h s dng t, trong hot ng sn xut nng, lm, ng nghip hoc mt s lnh vc sn xut kinh doanh khc do php lut qui nh l ch th ca quan h dn s thuc cc lnh vc ny. H gia nh khng tham gia y vo mi quan h dn s m ch tham gia vo nhng quan h do php lut qui nh trong cc quan h lin quan n quyn s dng t, vay vn ngn hng sn xut nng - lm - ng nghip v mt s lnh vc khc do php lut qui nh. Qui nh h gia nh l ch th c lp trong mt s quan h dn s l ghi nhn s tn ti khch quan ca kinh t h gia nh, hnh thc t chc sn xut va v nh ph hp vi tp qun, vai tr ca gia nh trong i sng cng ng x hi ta, nht l nng thn. Trong cc vn bn c ban hnh t nhng nm 1990 n nay h gia nh cng c ghi nhn l ch th ca quan h php lut (Lut t ai qui nh gia nh l ch th trong quan h s dng t). Trong thc tin hin nay cng nh hng pht trin kinh t- x hi nc ta trong tng lai, vic php lut qui nh h gia nh l ch th c lp l cao hn vai tr n v kinh t t ch, coi y l nhn t quan trng, lu di pht trin, i mi kinh t nng thn. - i din ca H gia nh l ch h (cha, m hoc mt thnh vin khc thnh nin l ch h). - Ti sn chung ca h gia nh bao gm quyn s dng t, quyn s dng rng, rng trng ca h gia nh, ti sn do cc thnh vin ng gp, cng nhau to lp nn hoc c tng cho chung, c tha k chung v cc ti sn khc m cc thnh vin tho thun l ti sn ca h.

- Trch nhim dn s ca h gia nh: H gia nh chu trch nhim dn s v vic thc hin quyn v ngha v do ngi i din xc lp, thc hin nhn danh h gia nh. H gia nh chu trch nhim dn s bng ti sn chung ca h, nu ti sn chung khng thc hin ngha v chung th cc thnh vin phi lin i chu trch nhim bng ti sn ring (trch nhin v hn). 2. T hp tc ( t 111- 120) T hp tc c hnh thnh trn c s hp ng hp tc c chng thc ca UBND x, phng, th trn ca t ba c nhn tr ln cng ng gp ti sn, cng sc thc hin mt cng vic nht nh, cng hng li v cng chu trch nhim l ch th trong quan h php lut dn s. Kinh t hp tc m t hp tc l mt loi hnh t chc n gin, mt yu cu tt yu ny sinh t nhu cu v li ch ca vic phi hp nhng n lc chung ca ngi lao ng, thng qua con ng lin kt t nguyn, pht huy sc mnh cng ng, tng tr ln nhau gii quyt nhng vn sn xut kinh doanh. Khi iu kin tr thnh php nhn th ng k ti c quan nh nc c thm quyn. T hp tc hot ng thng qua ngi i din ca t. i din ca t l t trng do cc t vin bu ra. T trng c th u quyn cho t vin thc hin mt s cng vic theo qui nh ca lut dn s v ngi i din theo u quyn. Ngi i din t hp tc, nhn danh t hp tc xc lp, thc hin giao dch ph hp vi mc ch hot ng ca t hp tc theo quyt nh cu a s t vin lm pht sinh quyn v ngha v ca c t hp tc( theo khon 2 iu 113 BLDS).
Quy nh theo quyt nh a s t vin th hnh vi ca ngi i din mi lm pht sinh quyn v ngha v ca c t cn c nhiu cch hiu khc nhau.

Y kin th nht: Mi giao dch dn s m ngi i din xc lp hay thc hin u phi c s ng ca a s t vin, vic ng c th c th hin trc hoc sau khi giao dch c thc hin (bng ming hay bng vn bn). Tuy nhin trong nn kinh t th trng t hp tc hot ng c hiu qu trong cc giao dch dn s t trng u phi c kin ca a s t vin th nhiu trng hp l c hi xc lp hp ng,...Nu trong trng hp t trng t mnh quyt nh xc lp giao dch dn s v mc ch chung hot ng ca t song qu trnh thc hin gy thit hi ti sn cho i tc th cc t vin khng nht tr bi thng bng ti sn ca t, t trng phi chu trch nhim c nhn trong khi v mc ch hot ng ca t. Y kin th hai: Ngi i din ca t c mc nhin suy on l c c t vin ng khi xc lp, thc hin cc giao dch v mc ch hot ng ca c t. Quy nh ny ph hp vi qui nh i di v t trng l i din theo php lut nn

c quyn xc lp, thc hin cc giao dch dn s m khng cn c kin ca cc t vin cng nh lm pht sinh quyn v ngha v ca c t hp tc. Tuy nhin i vi t hp tc l ch th ca quan h dn s (khng c t cch php nhn) qui m hot ng nh, thiu n nh trch nhim dn s v hn nn vic qui nh c s ng ca a s t vin l cn thit trnh s lm quyn ca t trng trong vic thc hin vai tr ca mnh. - Trch nhim dn s ca t hp tc: t hp tc chu trch nhim chung bng ti sn chung ca c t, nu ti sn chung ca c t khng th cc t vin phi lin i chu trch nhim theo phn ng vi phn ng gp bng ti sn ring ca mnh (trch nhim v hn). IV. I DIN (t 139 - 148) 1. Khi nim, ngha ca i din i din l vic mt ngi (ngi i din) nhn danh mt ngi khc (ngi c i din) thc hin cc giao dch dn s trong phm vi thm quyn i din. Quan h i din c xc lp theo qui nh ca php lut hoc theo u quyn. Trng hp php lut qui nh phi t mnh thc hin giao dch dn s th c nhn khng c u quyn cho ngi khc i din cho mnh. Y ngha: Ch nh i din l mt trong nhng ch nh quan trng ca Lut Dn s nhm bo m thc hin quyn v ngha v cho ngi cha thnh nin, ngi mt nng lc hnh vi dn s, b hn ch nng lc hnh vi dn s, php nhn, h gia nh, t hp tc cng nh cc c nhn c nng lc hnh vi dn s u quyn cho ngi khc thay mt mnh xc lp, thc hin cc quyn v ngha v dn s 2. Cc loi i din
1.

i din theo php lut

i din theo php lut l ch nh m trong php lut qui nh nhng ngi c quyn i din cho cc ch th php lut dn s thc hin cc giao dch dn s. Trong mt s trng hp To n c th ch nh ngi i din theo php lut ca ngi b hn ch nng lc hnh vi dn s. i din theo php lut bao gm: + Cha m i vi con cha thnh nin

+ Ngi gim h i vi ngi c gim h. + Ngi c To n ch nh gim h i vi ngi b hn ch nng lc hnh vi dn s. + Ngi ng u php nhn theo iu l php nhn hoc theo quyt nh ca c quan Nh nc c thm quyn. + Ch h gia nh i vi h gia nh. + T trng t hp tc i vi t hp tc. + Nhng ngi i din khc theo qui nh ca php lut Ngi i din theo php lut c thm quyn xc lp, thc hin mi giao dch dn s v li ch ca ngi c i din (tr trng hp php lut c qui nh khc hoc c quan Nh nc c thm quyn c qui nh khc, chng hn: lp di chc li ti sn cho ngi khc,...). b. i din theo u quyn L mt ch nh php l m theo mt ngi c nng lc hnh vi xc lp v thc hin quan h php lut dn s nhng khng mnh m u quyn cho ngi khc nhn danh mnh xc lp, thc hin mt hay nhiu quan h php lut dn s. Vic u quyn phi lp thnh vn bn, y l chng c xc thc v vic u quyn. Phm vi thm quyn i din l gii hn quyn, ngha v theo ngi c u quyn nhn danh ngi u quyn xc lp, thc hin giao dch dn s trong phm vi c u quyn. Ngi c u quyn c gi l ngi i din, cn ngi u quyn gi l ngi c i dn. Theo Ngh nh 75/2000/N-CP ngy 8/12/2000 th vic u quyn c th lao, c ngha v bi thng ca bn c u quyn hoc chuyn quyn s hu, quyn s dng bt ng sn phi c lp thnh hp ng (hp ng u quyn c quy nh ca B lut Dn s). Vic u quyn khc th khng phi lp thnh hp ng u quyn m c th c lp thnh giy u quyn v ch cn ngi u quyn k vo giy u quyn. c. Hu qu php l trong quan h i din - Trong trng hp giao dch dn s do ngi khng c thm quyn i din xc lp, thc hin khng lm pht sinh quyn v ngha v i vi ngi c i din (tr trng hp c ngi c i din chp thun), nu khng c chp thun th ngi khng c thm quyn i din phi thc hin ngha v i vi ngi giao

dch vi mnh, tr trng hp ngi bit hoc phi bit v vic khng c thm quyn i din m vn giao dch (iu 145 BLDS). - i vi cc giao dch do ngi i din xc lp, thc hin vt qua thm quyn i din khng lm pht sinh quyn v ngha v i vi ngi i din (tr trng hp c ngi i din chp thun) nu khng c chp thun th phi t chu trch nhim v phn vt qu. Nu ngi i din v ngi giao dch vi ngi i din c xc lp giao dch dn s vt qu thm quyn i din gy thit hi cho ngi c i din th phi lin i bi thng (iu 146). TNH HUNG THO LUN Tnh hung 1: Anh A v ch B kt hn nm 1990 c hai con chung u di 15 tui. Nm 2002 anh A b tai nn nn b tai bin mch mu no mt kh nng nhn thc v To n tuyn b mt nng lc hnh vi dn s. Thng 6/2006 do iu kin kinh t gia nh kh khn nn ch B bn chic xe my l ti sn chung ca v chng v mt s ti sn khc ca anh A c b m cho trc khi kt hn ly tin lo cuc sng cho chng v hai con. Sau b ca anh A l ng H bit c vic mua bn lm n yu cu hu b hp ng trn v cho rng anh A l con ca ng khng nhn thc c nn ch B ch c bn ti sn khi c ng ng . c bit ch B c nng lc hnh vi dn s y . Cn c vo cc qui nh ca php lut xc nh yu cu ca ng H c chp nhn khng? V sao? Tnh hung 2: Nguyn Vn K l cn b vt t ca cng ty M ng ra mua hng ca doanh nghip B tr gi 212 triu ng. S hng theo hp ng mua bn c nhp vo kho ca cng ty M v K nhn tin ca cng ty tr cho doanh nghip B nhng K khng em tr m tiu si ht. Qu thi hn tr tin nhng doanh nghip B khng nhn c nn yu cu giao th c tr li K l i din cng ty mang tin tr theo hp ng, do vy, cng ty M khng chu trch nhim phi thc hin ngha v m y l trch nhim ca c nhn K (s hng nhp kho cng ty M s dng sn xut ht). Xc nh y l trch nhim dn s ca ng K hay ca cng ty M ?. Tnh hung 3: ng Minh P (nguyn l k ton kim ph qu tit kim 61 Ngn hng cng thng M - H ni). P v ch H tho thun P mn s tit kim dng s cm c vay tin Ngn hng (s tit kim c tr gi 13.000USD - thi hn gi 12 thng). m bo tin tng P c giao ch H gi quyt nh cp t ca UBND x k. Sau khi mn c s tit kim P khng thc hin theo tho thun m gi mo ch k ch H rt 13.000 USD do Nguyn Th T (trng qu tit kim 61) v

th qu Nguyn Vn L th hin chi cho P s tin ca ch H (trong khi hai ngi bit r P v khng c giy u quyn ca ch H). Trong trng hp ny c cc kin : 1/ P c hnh vi la o nn phi c trch nhim bi thng thit hi cho ch H; 2/ Ngn hng cng thng M phi bi thng v cn b nhn hng c li. 3/ C nhn v Ngn hng phi lin i bi thng thit hi. Hy xc nh trong trng hp ny trch nhim dn s ca c nhn hay ca php nhn ? Tnh hung 4: Hy cho bit trong cc t chc sau, t chc no c hoc khng c t cch php nhn. Gii thch v sao?
1. 2. 3. 4. 5. 6.

Hp tc x mua bn M; T hp c kh ; Doanh nghip t nhn Thi H; on lut s tnh Q; Khoa Kinh t thuc i hc quc gia H Ni; Khoa qun tr kinh doanh - thuc trng H kinh t quc dn H Ni.

Tnh hung 5: ng A, B v C thng tr ti x N cng gp vn mua mt chic xe cng nng thay nhau li ch vt liu xy dng cho b con trong x. Trong A v C mi ngi gp 25%, cn B gp 50%. Ba ngi lp hp ng hp tc c chng thc ca UBND x, c ng B l t trng. Ngy 15/11/2005 anh M n yu cu ch gp 8 tn xi mng kp hon thnh nh trc tt. Lc ng B l t trng v qu thm con 3 ngy do c vic t xut nn khng u quyn li. ng A gi ng C bn bc v k hp ng vn chuyn cho M. trong qu trnh vn chuyn ng A c ung ru nn lm xe gy thit hi cho M ti sn tr gi 6 triu ng, xe ca t hp tc phi sa cha ht 3 triu ng (ng A c y iu kin iu khin phng tin). Thng 6/2006 do cc bn khng tho thun c nn M khi kin yu cu t hp tc phi bi thng thit hi, nhng ng B khng ng v cho rng y l trch nhim ca ng A v C (v khi ng khng u quyn li, khng bit vic vn chuyn ny). Xc nh: + Trch nhim dn s i vi M l trch nhim ca c nhn hay t hp tc.

+ Ai phi chu chi ph sa cha xe ca t hp tc.

PHN TH HAI TI SN, QUYN S HU V QUYN THA K


CHNG 3. TI SN V QUYN S HU Ti liu tham kho: Hin php; B lut dn s nm 1995, nm 2005; Lut t ai nm 1993, nm 2003,.... Cc ni dung chnh cn tp trung: Ti sn l g, ngha ca vic phn loi ti sn, bnh lun v mt s quy nh lin quan n quyn s hu (ng k xe my, mua nh phi c h khu thng tr); cc quyn ca ch s hu hoc ngi chim hu hp php, bo v quyn s hu, cc hnh thc s hu hin nay p ng yu cu ca nn kinh t th trng nc ta hay cha,... I. TI SN V PHN LOI TI SN
1.

Khi nim ti sn

Ti sn bao gm vt, tin, giy t c gi v cc quyn ti sn - Vt l b phn ca th gii vt cht c th p ng mt nhu cu no ca con ngi. Khng phi bt c b phn no ca th gii vt cht cng c coi l khch th ca quan h php lut dn s nh nc di sng, khng kh,...nhng khi con ngi ng chai, bnh kh em bn coi l khch th ca quan h php lut. - Tin l mt loi hng ho, mt vt cng loi c bit trong lu thng dn s. Tin l phng tin lu thng v thanh ton, tin c xc nh bng s lng biu hin

tin t giy bc ch khng phi l s t giy bc. Vi t cch l khch th ca QHPLDS tin ch yu ng vai tr thanh ton cc khon n, c th thay th cc vt khc. Tuy nhin vi t cch l i din cho ch quyn quc gia ngi s hu tin phi tun th nghim ngt nhng qui nh ca php lut. - Giy t c gi nh: cc loi sc, c phiu, cng tri, s tit kim,... - Cc quyn ti sn: quyn ti sn l quyn t gi c bng tin v c th chuyn giao trong giao lu dn s, k c quyn s hu tr tu. Quyn ti sn c th l: quyn i n, quyn yu cu bi thng thit hi ngoi hp ng, quyn s hu i vi pht minh, sng ch,...
1.

Phn loi ti sn

* Cn c vo bn cht v tnh nng s dng ca ti sn phn thnh cc loi sau: - ng sn v bt ng sn: + Trong cc vn bn php lut trc y th ng sn v bt ng sn c da vo nhiu cn c khc nhau. Theo 450 Dn lut Bc k v 459 Dn lut Trung k th: * Bt ng sn (immeuble): - Da vo tnh cht m l bt ng sn: in a, nh ca c nh, ao h, rng ni, cy ci mc lin trn t, hoa li ma mng chn m cha gt hi. - Da vo cng dng m thnh bt ng sn l nhng ng sn m ngi ch t trong nh, trn t ca mnh mt cch vnh vin hay tm thi mu li ch: bc v, my mc gn lin vi nh, t... * ng sn (meuble): L tt c nhng ti sn khng thuc loi trn ( da trn c s tnh cht l nhng vt c th dch chuyn c hoc t n nh cc sc vt...) BLDS 2005 (iu 174) da vo thuc tnh t nhin ca ti sn v c th chuyn dch bng c hc hay khng xc nh theo phng php loi tr: - Bt ng sn l nhng ti sn bao gm: a. t ai. b. Nh , cng trnh xy dng gn lin vi t ai, k c cc ti sn gn lin vi nh , cng trnh xy dng .

c. Cc ti sn khc gn lin vi t ai. d. Cc ti sn khc do php lut qui nh. - ng sn l nhng ti sn khng phi l bt ng sn. Vic phn loi ng sn v bt ng sn c ngha thc tin ht sc quan trng th hin: + i vi bt ng sn (nh , cng trnh xy dng khc,...) l loi ti sn cn c ng k quyn s hu. + Quyn v ngha v ca cc ch th i vi mi loi ti sn cng khc nhau chng hn mua bn nh phi lp thnh vn bn, c cng chng v ng k quyn s hu. + B lut Dn s cn c qui ch php l ring i vi tng loi ti sn - Hoa li v li tc: Trong B dn lut Bc k v Trung k qui nh: Hoa li hay qu thc ca mt ti sn l tnh cht nh k u n nh tin li, tin mn, cy n tri, vt con...Tri li cc sn vt khng c tnh cch nh k nh cy trong rng, qung di m. Theo B lut dn s th hoa li l nhng sn vt t nhin m ti sn mang li (hoa qu thu c t cy ci), cn li tc l cc khon li thu c t vic khai thc ti sn (s tin thu c t vic cho thu nh). - Vt chnh v vt ph: Vt chnh l vt c lp c th khai thc cng dng theo tnh nng; Vt ph l vt trc tip phc v vic khai thc cng dng ca vt chnh l mt b phn ca vt chnh khng th tch ri vt chnh. Ngoi ra cn c s phn chia thnh: Vt chia c v vt khng chia c; Vt cng loi v vt c nh; Vt tiu hao v vt khng tiu hao,... II. quyn S hu 1. Khi nim quan h s hu Trc khi nghin cu khi nim quyn s hu th phi hiu th no l quan h s hu. Quan h s hu l mt loi quan h x hi l quan h gia ngi vi ngi trong qu trnh sn xut v vic chim hu nhng ca ci vt cht trong x hi. Thng qua mi quan h ny s phn nh c s nm gi cc t liu sn xut v t liu tiu dng gia ngi ny vi ngi khc, gia tp on ngi ny vi tp on

ngi khc, giai cp vi giai cp khc. Vi t cch l quan h x hi nn quan h s hu l mt phm tr kinh t tn ti khch quan trong mi ch x hi. Tuy nhin, tu thuc vo bn cht ca mi ch x hi, s c mt ch s hu tng ng vi n. iu ny xut pht t vic giai cp thng tr x hi dng ti mt b phn ca php lut iu chnh cc quan h s hu theo hng c li cho giai cp mnh nhm ghi nhn v cng c a v ca giai cp thng tr trong vic chim gi cc ca ci vt cht trong x hi trc giai cp khc: Bn cht ca mi quan h v s hu ti sn l c s hiu nhng quyn li v ngha v ca tng c nhn, thnh vin trong mt gia nh v a v tng ng ca h trong , cng nh hiu v ch thn tc v hn nhn trong phm v c lin quan, hiu chnh bn thn x hi (Lut v x hi Vit Nam, trang 160). 2. Khi nim quyn s hu Quyn s hu l ch tng hp cc qui phm php lut do Nh nc ban hnh iu chnh cc quan h x hi pht sinh trong lnh vc chim hu, s dng v nh ot cc t liu sn xut v t liu tiu dng. Khi nim quyn s hu c hiu theo nhiu ngha - Theo ngha khch quan l ton b cc qui nh ca Nh nc v vn s hu. - Theo ngha ch quan l ton b nhng hnh vi m ch s hu c php lut cho php thc hin trong vic chim hu, s dng v nh ot ti sn theo ch ca mnh. Quyn s hu bao gi cng gn lin vi ch th nn c coi l loi quyn tuyt i. - Quyn s hu cn c hiu l mt quan h php lut dn s bao gm ba yu t: ch th, khch th v ni dung. Khi nim quyn s hu va l mt phm tr kinh t va l mt phm tr php l. L phm tr kinh t, s hu th hin cc quan h sn xut x hi, phng thc chim hu v phn phi trong tng hnh thi kinh t- x hi v quan h x hi nht nh. S hu l vic ti sn, thnh qu lao ng, t liu sn xut thuc v ai, do n th hin quan h gia ngi vi ngi trong qu trnh to ra v phn phi cc thnh qu vt cht. L phm tr php l, quyn s hu mang tnh cht ch quan v n l s ghi nhn ca Nh nc, nhng Nh nc khng th t ra quyn s hu theo ch ch quan ca mnh m quyn s hu c qui nh trc ht bi ni dung kinh t x hi, tc l

th ch ho nhng quan h chim hu, s dng v nh ot nhng ca ci vt cht do con ngi to ra. 3. Ni dung quyn s hu
1.

Quyn chim hu

L quyn nm gi, qun l ti sn thuc s hu ca mnh. Trong trng hp ch s hu ca mnh. Trong trng hp ch s hu t mnh chim hu ti sn ca mnh th ch s hu thc hin mi hnh vi theo ch ca mnh nm gi, qun l ti sn. Vic chim hu ca ch s hu l chim hu c cn c php lut b hn ch giai on thi gian. Quyn chim hu bao gm hai loi: - Chim hu c cn c php lut (chim hu hp php): + Ch s hu chim hu tao sn; + Ch s hu u quyn qun l ti sn trong phm vi u quyn; + c chuyn giao quyn chim hu thng qua cc giao dch dn s ph hp vi ch ca ch s hu (ngi ang chim hu hp php ch c s dng hoc chuyn giao quyn chim hu ti sn cho ngi khc nu c ch s hu ng ); + Ngi pht hin v gi ti sn v ch, ti sn khng xc nh c ch s hu, ti sn b nh ri, b b qun, b chn giu, b chm m ph hp vi cc iu kin do php lut qui nh; + Ngi pht hin v gi gia sc, gia cm, vt nui di nc b tht lc ph hp vi cc iu kin do php lut quy nh v cc trng hp khc do php lut quy nh. Chng hn iu 242 qui nh: Ngi bt c gia sc b tht lc phi nui gi v bo cho UBND x, phng, th trn ni ngi c tr thng bo cng khai cho ch s hu bit m nhn li. Trong thi gian ch s hu cha n nhn li th l chim hu hp php. - Chim hu ti sn khng c cn c php lut (chim hu bt hp php). Chim hu bt hp php l b chim hu khng da trn c s php lut nn khng c php lut tha nhn. + Chim hu khng c cn c php lut nhng ngay tnh l hp ngi chin hu khng bit v khng th bit mnh chim hu khng da trn c s php lut.

+ Chim hu khng c cn c php lut khng ngay tnh l trng hp ngi chim hu bit hoc php lut buc phi bit l mnh chim hu khng da trn c s php lut. Vic xc nh chim hu ngay tnh hay khng ngay tnh thc trn ht sc kh khn, do vy phi da vo nhiu yu t: trnh nhn thc, thi gian, a im, gi tr ti sn,...Vic phn bit ny c ngha l lun v thc tin l: trong trng hp chim hu khng c cn c php lut nhng ngay tnh th nu chim gi lin tc, cng khai mt thi hn do lut nh, ht thi hn c th tr thnh ch s hu ti sn . Ngoi ra, ngi chim hu cn c quyn khai thc cng dng, hng hoa li, li tc t ti sn. Ngc li, ngi chim hu bt hp php khng ngay tnh th trong mi trng hp phi tr li ti sn k c hoa li, li tc thu c t vic khai thc cng dng ca ti sn, nu gy thit hi th phi bi thng. b. Quyn s dng L quyn khai thc cng dng, hng hoa li, li tc t ti sn, ngha l ch s hu c quyn khai thc gi tr ti sn theo ch ca mnh bng nhng cch thc khc nhau nhm tho mn nhu cu vt cht tinh thn ca bn thn min l khng gy thit hi v lm nh hng n li ch Nh nc, li ch cng cng, quyn v li ch hp php ca ngi khc. Cng nh quyn chim hu, quyn s dng khng ch thuc v ch s hu ti sn m cn thuc v nhng ngi khng phi ch s hu nhng c ch s hu giao quyn hoc theo qui nh ca php lut (ngi mn ti sn, thu ti sn thng qua cc hp ng dn s,...). Ngoi ra, php lut cn qui nh ngi chim hu khng c cn c php lut nhng ngay tnh cng c quyn khai thc cng dng, hng hoa li, li tc t ti sn theo qui nh php lut. Bi l, nhng ngi ny h hon ton khng bit mnh ang chim hu tai sn m khng c cn c lut nh. c. Quyn nh ot iu 195 B lut Dn s qui nh: Quyn nh ot l quyn chuyn giao quyn s hu ti sn hoc b quyn s hu . Nh vy ch s hu thc hin quyn nh ot ca mnh thng qua vic quyt nh s phn php l hoc s phn thc t ca ti sn. Ngi khng phi ch s hu cng c quyn nh ot ti sn theo u quyn ca ch s hu hoc theo quy nh ca php lut. - nh ot s phn php l ti sn: tc l chuyn quyn s hu ca mnh cho ngi khc thng qua cc giao dch dn s nh: k kt hp ng mua bn, hp ng tng cho ti sn...

- nh ot s phn thc t ca ti sn: ch s hu bng hnh vi ca mnh lm cho ti sn khng cn trong thc t nh s dng ht hoc tiu hu ti sn. Tuy nhin, i vi mt s loi ti sn th khi thc hin quyn nh ot phi tun theo nhng qui nh khc ca php lut. Theo qui nh ca php lut ch s hu c th t mnh thc hin quyn nh ot hoc u quyn cho ngi khc thc hin quyn nh ot ti sn (thng qua vic bn i l hng ho). thc hin quyn nh ot th ch s hu hoc ngi c ch s hu u quyn phi m bo nng lc ch th theo qui nh ca php lut, chng hn lp di chc hoc bn nh th nguyn tc phi t 18 tui tr ln, c kh nng nhn thc v iu khin hnh vi trnh tnh trng b la di hay b cng p,... Quyn nh ot ca ch s hu b hn ch trong mt s trng hp sau: - Ch trong trng hp do php lut quy nh. - Khi ti sn em bn l di tch lch s, vn ho th Nh nc c quyn u tin mua. Trong trng hp php lut qui nh quyn u tin mua cho c nhn, php nhn hay ch th khc i vi mt ti sn nht nh th khi bn ti sn ch s hu phi ginh quyn u tin mua cho cc ch th . Tm li: Tng quyn nng trong ni dung quyn s hu c th do ch s hu hoc ngi khng phi ch s hu thc hin, nhng vic thc hin khng mang tnh c lp m ph thuc vo ch ca ch s hu, ch c ch s hu mi c quyn thc hin mt cch c lp khng ph thuc vo ngi khc. C ba quyn trn to thnh mt th thng nht trong ni dung quyn s hu, c mi quan h mt thit vi nhau nhng mi quyn nng li mang mt ngha khc nhau. III. NHNG CN C XC LP V CHM DT QUYN S HU 1. Nhng cn c xc lp quyn s hu a. Quyn s hu c xc lp theo ch ca cc ch th thng qua cc giao dch dn s ph hp vi cc qui nh ca php lut. Cc ch th xc lp hp ng dn s nh hp ng mua bn, tng cho ti sn,... Ngi c giao ti sn thng qua cc hp ng mua bn, tng cho, trao i, cho vay c quyn s hu ti sn k t thi im nhn ti sn , nu khng c tho thun khc hoc php lut qui nh khc. Tuy nhin, tu thuc vo tng loi hp ng php lut qui nh thi im pht sinh quyn s hu khc nhau.

1.

Quyn s hu c xc lp theo qui nh ca php lut

Trong nhng trng hp cc bn khng c tho thun, php lut qui nh nhng trng hp c th xc lp quyn s hu: * Xc lp quyn s hu i vi ti sn c c do lao ng, sn xut, kinh doanh hp php k t thi im c c thu nhp (iu 233) * Xc lp quyn s h theo tho thun (iu 234) * Xc lp quyn s hu trong trng hp sp nhp (iu 236 ) * Xc lp quyn s hu trong trng hp trn ln (iu 237) * Xc lp quyn s hu thng qua ch bin (iu 238) * Xc lp quyn s hu i vi vt v ch, vt khng xc nh ai l ch s hu (iu 239) Theo qui nh ca php lut vt v ch l vt m ch s hu t b quyn s hu i vi vt. Trong trng hp ngi pht hin vt v ch l ng sn th c quyn s hu ti sn theo qui nh ca php lut; nu vt c pht hin l bt ng sn th thuc Nh nc. Ngi pht hin vt khng xc nh c ai l ch s hu phi thng bo hoc giao np cho UBND cp x hoc Cng an c s ni gn nht thng bo cng khai cho ch s hu bit nhn li. Trong trng hp l ng sn th sau mt nm k t ngy thng bo cng khai m vn khng xc nh c ai l ch s hu th ng sn thuc quyn s hu ca ngi pht hin theo qui nh ca php lut; nu l bt ng sn th sau nm nm k t ngy thng bo cng khai vn cha xc nh ai l ch s hu th bt ng sn thuc v Nh nc. * Xc lp quyn s hu i vi vt b chn giu, b chm m c tm thy (iu 240). Vt tm thy l di tch lch s, vn ho th thuc Nh nc, ngi tm thy c hng mt khon tin thung theo quy nh ca php lut. Vt tm thy khng phi l di tch vn ho, di tch lch s m c gi tr m mi thng lng ti thiu do Nh nc quy nh th thuc s hu ca ngi tm thy; nu vt tm thy ln hn mi thng lng ti thiu th ngi tm thy c hng mi thng lng ti thiu v 50% gi tr phn vt qu.

* Xc lp quyn s hu i vi vt do ngi khc nh ri, b qun (iu 241). Ngi nht c vt do ngi khc nh ri hoc b qun m bit c a ch ca ngi nh ri hoc b qun th phi thng bo hoc tr li cho ngi ; nu khng bit a ch ca ngi nh ri hoc b qun th phi thng bo hoc giao np cho UBND x, phng, th trn hoc Cng an c s gn nht thng bo cho cng khai cho ch s hu bit m nhn li. Sau mt nm k t ngy thng bo cng khai v vt nht c m khng xc nh c ai l ch s hu hoc ch s hu khng n nhn, nu vt c gi tr n mi thng lng ti thiu do Nh nc quy nh th vt thuc s hu ca ngi nht c; nu vt c gi tr ln hn mi thng lng ti thiu th sau khi tr chi ph bo qun ngi nht c hng mi thng lng ti thiu v 50% gi tr ca phn vt qa, phn cn li thuc v Nh nc (i vi vt l di tch lch s, vn ho th thuc Nh nc, ngi nht c hng mt khon tin thng theo qui nh ca php lut). * Xc lp quyn s hu i vi gia sc b tht lc (iu 242) Ngy 6/9/1998 ng A ch Cao, c tr ti x Ho Vang, huyn Ho An, tnh H pht hin hai con tru lc vo vn nh mnh ph cy ci hoa mu. Hai b con ng Cao tm cch a hai con tru vo chung gi. Sng hm sau ng cao thng bo cho b con trong bn bit l tru ca ai th n nhn, nhng mt thng sau khng c ai n nhn nn ng Cao em bn ly tin. Theo qui nh ca php lut, ngi bt c gia sc (tru, b) b tht lc phi nui gi v thng bo cho UBND cp x ni ngi c tr thng bo cng khai cho ch s hu bit m nhn li. Sau su thng k t ngy thng bo cng khai m khng c ngi n nhn th gia sc thuc s hu ca ngi bt c. Tuy nhin, i vi mt s vng c tp qun th rng gia sc nh tru, b,...th thi hn ny lm mt nm. Trong thi gian nui gi gia sc tht lc nu gia sc sinh con th ngi bt c c hng mt na s gia sc sinh ra v phi bi thng thit hi nu c lm cht gia sc. * Xc lp quyn s hu i vi gia cm b tht lc (iu 243) i vi gia cm ch yu l c gi tr khng ln nn php lut qui nh ngi bt c phi thng bo cng khai ch s hu bit m nhn li, vic thng bo c th bng ming, vn bn mi ngi bit (khng cn qua UBND cp x). Sau thi gian mt thng k t ngy thng bo cng khai m khng c ngi n nhn th gia cm thuc s hu ca ngi bt c.

* Xc lp quyn s hu i vi vt nui di nc (iu 244) Vt nui di nc c hiu vt sng trong mi trng nc nh c, tm, baba, ra,... Khi vt nui di nc ca mt ngi di chuyn t nhin vo ao, h, rung ca ngi khc th thuc s hu ca ngi c rung, ao, h . Quy nh ny c l xut pht t thc t cuc sng c vo ao ai th ngi c, song cn ch y phi l s di chuyn t nhin nu c s tc ng ca con ngi th khng c chp nhn. Trong trng hp vt nui di nc c du hiu ring bit c th xc nh c vt nui khng thuc s hu ca mnh, th ngi c rung, ao, h phi thng bo cng khai ch s hu bit m nhn li. Sau mt thng k t ngy thng bo cng khai m khng n nhn th vt nui di nc thuc s hu ca ngi c rung, ao, h . Vn ny cng c quy nh trong cc B lut trc y: chim B cu n chung no v c vo vng nui c no th ngi ch chung v ch ao hay vng y c quyn s hu min l khng dng k nh n (iu 479 DLB v 494 DLT). * Xc lp quyn s hu theo thi hiu (iu 247) l thi hn do php lut qui nh m khi kt thc thi hn ch th c hng quyn dn s. Trong trng hp ngi chim hu, c li v ti sn khng c cn c php lut nhng ngay tnh, lin tc, cng khai trong thi hn 10 nm i vi ng sn, ba mi nm i vi bt ng sn th tr thnh ch s hu ti sn ; i vi ti sn thuc s hu ton dn th d thi gian chim hu l bao lu cng khng tr thnh ch s hu ti sn . c. Quyn s hu c xc lp thng qua vic chuyn giao theo quyt nh ca c quan Nh nc c thm quyn (iu 246) Trong mt s trng hp quyn s hu cn c xc lp theo quyt nh ca c quan c thm quyn nh bn n chia ti sn ca v chng khi ly hn c hiu lc php lut, quyt nh phn nh , quyt nh ho gi nh ... d. Nhng cn c khc xc lp quyn s hu Ngoi ba cn c ch yu nu trn th quyn s hu cn c xc lp do c tha k hoc do c hng hoa li, li tc t ti sn... hai hnh thc ny khng xp vo cc nhm trn v chng bao gm mt s kh nng khc nhau dn n vic xc lp quyn s hu. Chng hn nh tha k ti sn theo di chc (chnh l ch ca ch s hu ti sn), ngc li tha k theo php lut (cn c vo cc qui nh ca php lut To n quyt nh ai c hng bao nhiu khi c tranh chp). 2. Nhng cn c chm dt quyn s hu B lut dn s cng qui nh nhng cn c chm dt quyn s hu. V nguyn tc, quyn s hu chm dt khi:

- Ch s hu chuyn giao quyn s hu ca mnh cho ngi khc. - Ch s hu t b quyn s hu. - Ch s hu ht quyn khi kin theo thi hiu - Ti sn b tiu hu. - Ti sn b x l thc hin ngha v ca ch s hu; ti sn b bn u gi thanh ton cc ngha v dn s. i vi tng loi ti sn khc nhau th thi im chm dt quyn s hu ph thuc vo loi ti sn v th tc chuyn giao cc loi ti sn ; ng sn, bt ng sn, ti sn c ng k quyn s hu v ti sn khng phi ng k quyn s hu. IV. bo v quyn s hu 1. Khi nim v c im Bo v quyn s hu l vic Nh nc v ch s hu dng nhng phng thc php l bo v quyn ca ch s hu khi quyn ny b xm phm. Quyn s hu c nhiu ngnh lut bo v, ch yu l php lut hnh s v php lut dn s. Bo v quyn s hu bng php lut hnh s c th hin trong cc qui nh ca B lut hnh s. Trc y, B lut Hnh s 1985 coi nhng xm phm s hu Nh nc v s hu tp th l nghim trng hn so vi s hu c nhn. Hin nay, B lut Hnh s 1999 (c hiu lc t ngy 01/7/2000) phn nh cch nhn nhn mi ca Nh nc ta v vn s hu. T hai chng ring bit qui nh hai loi ti l xm phm s hu XHCN v ti xm phm s hu cng dn trong BLHS 1985 nay nhp thnh mt chng chung l cc ti xm phm s hu trong BLHS 1999 (ti Chng XIV bao gm 13 ti danh, t iu 133 n iu 145). Qui nh ny bao qut tt c cc hnh thc s hu c nh nc ta tha nhn th hin yu cu bo v v mt hnh s theo nguyn tc cc thnh phn kinh t hon ton bnh ng vi nhau, ph hp vi chnh sch kinh t - x hi ca ng v Nh nc ta trong giai on hin nay. Bo v quyn s hu bng php lut dn s c th hin ch ch s hu c th t mnh bo v hoc thng qua To n, cc c quan nh nc c thm quyn khc buc ngi c hnh vi xm phm quyn s hu phi tr li ti sn, chm dt hnh vi cn tr tri php lut vic thc hin quyn s hu, quyn chim hu v yu cu bi thng thit hi. c im :

- Phng thc bo v quyn s hu trong lut dn s c p dng mt cch rng ri hn so vi cc ngnh lut khc. - To iu kin thun li cho ch s hu, ngi chim hu hp php t mnh ch ng, yu cu To n hoc c quan nh nc c thm quyn khc bo v quyn v li ich hp php cho mnh. - To kh nng khc phc nhng thit hi vt cht cho ch s hu nhm khi phc li nhng li ch vt cht ging nh thi im cha b xm phm. 2. Cc phng thc bo v quyn s hu a. Quyn i li ti sn (iu 256, iu 257) - Ch s hu, ngi chim hu hp php c quyn yu cu ngi chim hu, s dng hoc c li ti sn khng c cn c php lut tr li, tr trng hp ht thi hiu khi kin theo qui nh ti khon 1 iu 247 B lut Dn s. - Ch s hu c quyn i li ng sn khng phi ng k quyn s hu t ngi chim hu ngay tnh trong trng hp ngi chim hu ngay tnh c c ti sn ny thng qua hp ng khng c n b vi ngi khng c quyn nh ot ti sn; trong trng hp hp ng ny l hp ng c n b th ch s hu c quyn i li ng sn nu ng sn b ly cp, b mt hoc trng hp khc b chim hu ngoi ch ca ch s hu (iu 257). - Ch s hu c i li ng sn phi ng k quyn s hu v bt ng sn, tr trng hp ngi th ba chim hu ngay tnh nhn c ti sn ny thng qua bn u gi hoc giao dch vi ngi m theo bn n, quyt nh ca c quan Nh nc c thm quyn l ch s hu ti sn nhng sau ngi ny khng phi l ch s hu ti sn do bn n, quyt nh b hu, sa (iu 258). b. Quyn yu cu ngn chn hoc chm dt hnh vi cn tr tri php lut i vi vic thc hin quyn s hu, chim hu hp php (iu 259) i vi nhng hnh vi cn tr phi l hnh vi tri php lut. Ch s hu, ngi chim hu hp php c quyn t mnh bo v, ngn chn cc hnh vi bt hp php nh: cn tr sn xut kinh doanh, khng cho bn nh vi gi thp hn, khng cho khai thc li ch ti sn. Trong trng hp ngi c hnh vi vi phm khng chm dt th ch s hu, ngi chim hu hp php c quyn yu cu To n hoc c quan nh nc c thm quyn khc yu cu ngi chm dt hnh vi vi phm. c. Yu cu bi thng thit hi (iu 260)

V. Nhng qui nh khc v quyn s hu 1. Khi nim chung Xt v mt ch th th ch s hu c ton quyn t mnh thc hin mi hnh vi trong vic chim hu, s dng v nh ot ti sn mt cch t ch. Sng vic thc hin cc quyn php lut qui nh, ch s hu ti sn khng th tu tin lm nh hng n li ch nh nc, li ch tp th, quyn li ch hp php ca ngi khc; c bit l quyn s hu bt ng sn ca nhng ch s hu lin k. B lut dn s qui nh mt s ngha v v quyn ca ch s hu, ca ngi s dng t gi l nhng qui nh khc v quyn s hu. Vn ny cng c cc vn bn php lut trc y qui nh vi khi nim quyn a dch l nhng hn ch m mt bt ng sn phi ginh (gi l bt ng sn chu a dch) lm ch cho mt bt ng sn ca ngi khc (gi l bt ng sn hng a dch), (xem iu 602 Dn lut Bc k v iu 629 Dn lut Trung k). a dch do a th t nhin hoc do php lut qui nh hoc do ch s hu t vi nh vi nhau. a dch do a th t nhin: ch s hu nhng ch t c a th thp hn th phi chu cho nc ca nhng t cao hn t nhin chy xung (iu 606 DLB v iu 633 DLT) a dch do php lut qui nh: a dch do php lut qui nh l nhng a dch nhm mang li li ch cho ngi dn, qui nh phm vi ca mt ch s hu c th lm cc vic trong nh t ca mnh, khng xm phm n quyn, li ch ca cc ch s hu bn cnh. Chng hn: vic xy nh khng c ma t mi nh chy xung t ca ngi khc (iu 612 DLB v iu 691 DLT) a dch do cc ch s hu t lp ra khng c tri vi trt t chung. 2. Cc ngha v ca ch s hu a. Ngha v ca ch s hu trong vic xy ra tnh th cp thit (iu 262): tnh th cp thit l tnh th ca con ngi v mun trnh mt nguy c ang thc t e do trc tip li ch ca nh nc, ca tp th, quyn li ch hp php ca mnh hoc ca ngi khc m khng cn cch no khc l phi c mt hnh ng gy mt thit hi nh hn thit hi cn ngn chn. Gy thit hi trong tnh th cp thit khng phi l hnh vi xm phm quyn s hu. Ch s hu c bi thng thit hi theo qui nh ca php lut. b. Ngha v cu ch s hu trong vic bo v mi trng (iu 263)

c. Ngha v ca ch s hu trong vic tn trng, m bo trt t, an ton x hi (iu 264) d. Ngha v tn trng ranh gii gia cc bt ng sn (iu 265) Trong thc t cuc sng th mu thun gia cc ch s hu bt ng sn lin k php sinh rt nhiu do vi phm ngha v tn trng ranh gii. Tnh trng ny khng ch xy ra thnh th m cn xy ra cc vng nng thn nh xm phm khng gian, lng t,... Chng hn trng hp tranh chp gia ng An v b Mai: Hai ng b c hai mnh vn st nhau. Vn nh ng An trng mt, lc nhng cy mt cn nh th cha nh hng n vn hng xm, nhng n khi ln r, cnh cc cy vn sang vn b Mai nn khng th trng c cy g. B Mai yu cu ng An phi cht bt cnh, o ho ngn r nhng ng An khng ng v cho rng lm nh vy nh hng n s pht trin ca cy, nu mun ngn r mt th b Mai t a ho trn vn nh mnh. ng An x s nh vy c ph hp vi php lut khng ?. B lut Dn s qui nh ngha v tn trng ranh gii gia cc bt ng sn, c s xc nh ranh gii theo hai phng thc : + Ranh gii gia cc bt ng sn lin k c xc nh theo tho thun ca cc ch s hu hoc theo quyt nh ca c quan nh nc c thm quyn. + Ranh gii cng c th c xc nh theo tp qun hoc ranh gii tn ti trn 30 nm m khng c tranh chp. Ngi c quyn s dng t c s dng khng gian v lng t theo chiu thng ng t ranh gii trong khun vin t ph hp vi qui hoch xy dng do c quan nh nc c thm quyn qui nh khng c lm nh hng n vic s dng t lin k ca ngi khc. Ngi s dng t ch c trng cy v lm vic khc trong khun vin t thuc s hu ca mnh theo ranh gii c xc nh, khng c r, cnh cy vt qu ranh gii, tr trng hp cc bn c tho thun khc. e. Ngha v tn trng qui tc xy dng (iu 267) Trong cuc sng hin nay vic vi phm ngha v qui tc xy dng xy ra ph bin, tnh trng ny do nhiu nguyn nhn khc nhau song ch yu do din tch nh qu cht hp nn phi ci ni din tch nh v thc php lut cn hn ch. gii quyt vn ny php lut qui nh: Khi xy dng cng trnh, ch s hu cng trnh phi tun theo php lut v xy dng bo m an ton, khng c xy vt qu cao, khong cch m php lut xy dng qui nh v khng c xm phm n quyn, li ch hp php ca ch s hu bt ng sn lin k xung quanh.

Trong trng hp vic xy dng, sa cha nh hng n ti sn ca ch s hu bt ng sn lin k th c quyn yu cu bn kia dng vic xy dng hoc yu cu UBND cp x, i qui tc th cp huyn yu cu gii quyt; nu vic xy dng, sa cha gy thit hi (nt tng nh, ln nn...) th c quyn khi kin To n nhn dn yu cu bi thng thit hi. g. Ngha v m bo an ton i vi cng trnh xy dng lin k (iu 268) B lut Dn s qui nh v nguyn tc thc hin quyn s hu: ch s hu c thc hin mi hnh vi theo ch ca mnh i vi ti sn, nhng khng c lm h hi v nh hng n li ch nh nc, li ch cng cng, li ch hp php ca ngi khc. Trong trng hp cng trnh c nguy c e do s an ton bt ng sn lin k xung quanh th ch cng trnh phi thc hin ngay cc bin php khc phc, nu gy thit hi cho ch s hu bt ng sn lin k th phi bi thng thit hi. h. Ngha v ca ch s hu trong vic thot nc ma iu 269 B lut Dn s qui nh: ch s hu nh phi lp t ng dn nc sao cho nc ma t mi nh ca mnh khng c chy xung bt ng sn ca ch s hu bt ng sn lin k. i. Ngha v ca ch s hu trong vic thot nc thi iu 270 B lut Dn s qui nh ch s hu nh phi lm cng ngm hoc rnh thot nc a nc thi ra ni qui nh, sao cho nc thi khng chy trn sang bt ng sn ca ch s hu bt ng sn lin k, ra ng cng cng hoc hoc ni cng cng lm nhim mi trng. 2. Quyn s hu i vi mc gii ngn cch cc bt ng sn a. Ch s hu bt ng sn lin k c xy dng ct mc, hng ro, xy tng ngn trn phn t thuc quyn s dng ca mnh c xc nh l s hu ring ca ngi . Cc bn cng c th tho thun vi nhau v vic xy dng ct mc, hng ro, xy tng ngn, trng cy trn ranh gii lm mc gii ngn cch gia cc bt ng sn, mc gii ny c xc nh l s hu chung ca hai bn.

i vi mc gii ch do mt bn to nn trn ranh gii v t b cc chi ph v c ch s hu bt ng sn lin k ng th mc gii c xc nh l s hu chung ca c hai bn, tr trng hp cc bn c tho thun khc. b. i vi mc gii l tng nh chung th ch s hu bt ng sn lin k khng c tr ca s, l thng kh hoc c tng t kt cu xy dng, tr trng hp c ch s hu bt ng sn lin k ng . 3. Nhng qui nh v quyn s dng hn ch bt ng sn lin k Ch s hu, ngi s dng t c quyn s dng bt ng sn lin k thuc s hu ca ngi khc m bo nhu cu v li i (iu 275 BLDS), mc ng dy ti in, thng tin lin lc (iu 276 BLDS), cp thot nc (iu 277 BLDS) v cc nhu cu cp thit khc mt cch hp l (iu 278 v iu 279). VI. CC HNH THC S HU
1. 2. 3. 4. 5. 6.

S hu Nh nc S hu tp th S hu t nhn S hu chung S hu ca cc t chc chnh tr, chnh tr x hi S hu ca cc t chc chnh tr x hi - ngh nghip, t chc x hi, t chc x hi - ngh nghip TNH HUNG THO LUN

L Thuyt: Hy nh gi v bnh lun mt s quy nh sau: "i vi trng hp c h khu thng tr trong bn qun ni thnh (...) th ch c ng k mt xe my"; 2. "Ngi mua nh ti (...) phi c h khu thng tr ti ni ".
1.

Tnh hung 1: Ngy 06/9/2003 ng Cao c tr ti x Ho vang, huyn Ha An, tnh H pht hin hai con tru l vo vn nh mnh ph cy ci, hoa mu. Hai b con ng Cao tm cch a hai con tru vo chung gi. Sng hm sau ng Cao thng bo cho b con trong bn l tru ca ai th n nhn, nhng mt thng sau vn khng c ai n nhn nn ng Cao em bn ly tin. Trong trng hp ny ng Cao c quyn bn hai con tru cha? V sao?

Tnh hung 2: Thm l gio vin trng ph thng trung hc Thi H, hin ang phng K2 khu tp th Cng V. Khu bp v cng trnh ph ca gia nh Thm b rn nt do vic xy dng ci ni thm mt phng rng 12 m2 ca gia nh anh Hng tng 2 gy ra. Vic xy dng ci ni ca anh Hng vi phm vo qui nh no ca BLDS 2005.

CHNG 4. QUYN THA K

Ti liu tham kho: Hin php; B lut dn s nm 1995, nm 2005; Lut t ai nm 1993, nm 2003; Lut Hn nhn v Gia nh 1959, 1986 v nm 2000, Php lnh Tha k nm 1990,... Cc ni dung chnh cn tp trung:

Cc quy nh ca php lut v tha k, tha k theo php lut, tha k theo di chc; Gii quyt c cc v n v tha k, son tho c bn di chc, bin bn tho thun phn chia di sn, yu cu trong n khi kin,...

I. NHNG QUY NH CHUNG V THA K 1. Khi nim quyn tha k Quyn tha k c hiu l mt ch nh php lut dn s (ch nh tha k) bao gm tng hp cc quy phm php lut do nh nc ban hnh quy nh v tha k, v vic bo v v iu chnh, chuyn ti sn ca ngi cht cho nhng ngi cn sng. Quyn tha k ca c nhn l quyn dn s c php lut ghi nhn bao gm quyn hng tha k v quyn li tha k theo di chc hoc theo php lut. Nh vy, quyn tha k ca c nhn l quyn li ti sn ca mnh theo di chc

hoc cho nhng ngi tha k theo php lut; hng di sn theo di chc hoc theo php lut. Php lut quy nh mi c nhn u bnh ng v quyn li ti sn ca mnh cho ngi khc, trn c s tn trng quyn s hu ti sn ca c nhn i vi thu nhp hp php, ca ci dnh, nh , t liu sn xut hoc t liu tiu dng,.... Mi c nhn u c quyn li ti sn thuc s hu ca mnh thng qua vic lp di chc hoc li tha k cho nhng ngi tha k theo php lut. Bn cnh quyn li ti sn theo php lut cng quy nh bnh ng v quyn tha k theo di chc hoc theo php lut. Quy nh ca php lut dn s nhm xa b nhng tn tch lc hu do x hi phong kin li (bt bnh ng trong vic hng di sn tha k, trong vic li di sn), m bo quyn tha k c thc hin trn thc t, cng c v pht trin tnh on kt thng yu trong ni b gia nh. 2. Thi im m tha k Khon 1 iu 633 quy nh: Thi im m tha k l thi im ngi c ti sn cht. Trong trng hp Ta n tuyn b mt ngi l cht th thi im m tha k l ngy c xc nh ti khon 2 iu 81 ca B lut Dn s. Nh vy, thi im m tha k l thi im c nhn c ti sn thuc s hu ca mnh cht. i vi trng hp mt ngi Ta n b tuyn b l cht th thi im m tha k c xc nh theo ngy cht ca ngi b Ta n tuyn b l cht c ghi trong bn n (nh ngy xy ra cc s kin ng t, tai nn my bay, ...) nu khng xc nh c ngy th ngy m quyt nh ca Ta n tuyn b ngi l cht c hiu lc php lut c coi l ngy ngi cht. Trong thc t, nhiu trng hp nhng ngi c hng di sn tha k ca nhau (cha - con, v - chng, ...) m cht cng mt thi im hoc coi l cht cng mt thi im th php lut quy nh: Trong trng hp nhng ngi c hng tha k di sn ca nhau m cht cng mt thi im hoc c coi cht cng mt thi im khng xc nh c ngi no cht trc, cht sau th nhng ngi khng c hng di sn tha k ca nhau, phn di sn ca ngi no s do nhng ngi tha k ca ngi hng. Chng hn :ng A v b B l v chng hp php c 3 ngi con chung l C, D v E; cha m ca ng A cn sng, cha m ca b B cht. ng A v b B cht trong tai nn giao thng (cht cng thi im) nn khng c hng di sn ca nhau. Do vy, phn di sn ca ng A do cha m v 3 ngi con hng (5 sut), phn di sn ca b B do 3 ngi con hng (3 sut), nu ng b khng c di chc. Vic xc nh thi im m tha k c ngha quan trng : * Xc nh ti sn, quyn ti sn ca ngi cht bao gm nhng g, trnh trng hp phn tn di sn.

* Xc nh ngi tha k bi v php lut quy nh c nhn phi cn sng vo thi im m tha k hoc sinh ra cn sng sau thi im m tha k nhng thnh thai trc thi im ny; t chc phi cn tn ti vo thi im m tha k. Th tc xc nh thi im m tha k da trn giy chng t ca c quan c thm quyn hoc bn n ca Ta n c hiu lc php lut xc nh mt ngi l cht. 3. Di sn tha k B lut dn s 2005, ti iu 634 quy nh: Di sn tha k bao gm ti sn ring ca ngi cht, phn ti sn ca ngi cht trong khi ti sn chung vi ngi khc. a- Ti sn ring ca ngi cht Thu nhp hp php, ca ci dnh, nh , t liu tiu dng, t liu sn xut, khng hn ch v s lng v gi tr (tr nhng ti sn php lut quy nh khng th thuc s hu t nhn). i vi ti sn ring ca v hoc chng c xc nh cn c vo cc quy nh ca php lut hn nhn v gia nh. Ti sn ring ca v, chng bao gm ti sn m mi ngi c trc khi kt hn; ti sn c tha k ring, c tng cho ring trong thi k hn nhn; ti sn c chia ring cho v, chng theo quy nh ti khon 1 iu 29 v iu 30 ca Lut hn nhn v gia nh; dng t trang c nhn m ngi khng nhp vo ti sn chung ca v chng (xem iu 32 ca Lut hn nhn v gia nh nm 2000). b- Phn ti sn ca ngi cht trong ti sn chung vi ngi khc - Trong trng hp nhiu ngi c tha k, c tng cho mt ti sn hay nhiu ngi cng nhau gp vn cng sn xut kinh doanh ,... c xc nh l s hu chung i vi ti sn. Khi mt ngi trong cc ch s hu i vi ti sn chung ny cht, th phn ti sn ca ngi trong ti sn chung ny c coi l di sn tha k. Vic xc nh phn ca ngi cht trong ti sn chung vi ngi khc da vo t l phn trm gp vn, vo s tha thun gia cc ch th,... cng nh hoa li, li tc thu c t vic khai thc cng dng ti sn. - i vi ti sn chung hp nht ca v chng th khng phn nh c phn c th gia v v chng. Trong trng hp mt bn cht trc th vic phn chia ti sn chung cn c vo cc quy nh ca php lut hn nhn v gia nh. Ti sn chung ca v chng c xc nh da vo iu 27 ca Lut hn nhn v gia nh nm 2000. Php lut quy nh v, chng c quyn v ngha v ngang nhau trong vic chim hu, s dng nh at ti sn chung. Do vy, v nguyn tc khi mt bn v hoc chng cht trc th mt na ti sn s c xc nh l di sn chia theo php

lut v tha k (tr trng hp xc nh c cng sc ng gp ca v hoc chng vo vic to lp, duy tr, pht trin ti sn chung ca v chng) - i vi ti sn chung gia cha m v cc con ty thuc vo s ng gp c th ca cc thnh vin xc nh. * i vi cc quyn ti sn do ngi cht li, B lut dn s quy nh nhng ngi tha k c cc quyn ti sn do ngi cht li k t thi im m tha k. Quyn ti sn do ngi cht li l cc quyn dn s pht sinh t quan h hp ng dn s hoc c bi thng thit hi ngoi hp ng m trc thi im m tha k h tham gia vo quan h ny : quyn i n theo hp ng vay ti sn, quyn yu cu bi thng,... i vi nhng quyn ti sn m gn lin vi nhn thn ca ngi cht chm dt k t thi im m tha k (tin c cp dng, c tr cp). Bn cnh vic hng quyn ti sn php lut quy nh ngi hng tha k c trch nhim thc hin ngha v ti sn do ngi cht li trong phm vi di sn nh ngha v tr n, ngha v bi thng thit hi,... Trong trng hp di sn cha chia th ngha v ti sn do ngi cht li c ngi qun l thc hin theo tha thun ca nhng ngi tha k. Nu di sn c chia th mi ngi tha k thc hin ngha v ti sn tng ng vi phn ti sn m mnh nhn. 4- Ngi ngi tha k i vi ngi tha k theo php lut l c nhn c hng tha k theo hng tha k quy nh ti iu 676 hoc tha k th v theo iu 677 B lut dn s. Ngi tha k theo di chc c th l c nhn hoc t chc. Ngi tha k phi m bo iu kin sau: * Ngi tha k l c nhn phi cn sng vo thi im m tha k hoc sinh ra v cn sng sau thi im m tha k nhng thnh thai trc khi ngi li di sn cht. * Ngi tha k theo di chc l c quan, t chc th phi cn tn ti vo thi im m tha k, ngha l cha b gii th, ph sn,...theo quy nh ca php lut. Tuy nhin, trong thc t c nhng trng hp c quan, t chc cn tn ti vo thi im m tha k nhng n khi chia di sn li khng cn tn ti th c c hng tha k hay khng. 5- Ngi qun l di sn tha k

Ngi qun l di sn tha k l ngi c ch nh trong di chc hoc do nhng ngi tha k tha thun c ra. Trong trng hp di chc khng ch nh ngi qun l di sn v nhng ngi tha k cha c c ngi qun l di sn th ngi ang chim hu, s dng, qun l di sn tip tc qun l di sn cho n khi nhng ngi tha k c c ngi qun l di sn. Trong trng hp cha xc nh c ngi tha k v di sn cha c ngi qun l th c quan nh nc c thm quyn qun l. Ngi qun l di sn c ngha v bo qun di sn, khng c bn, trao i, tng cho, cm c, th chp v nh at ti sn bng nhng hnh thc khc, nu khng c nhng ngi tha k ng bng vn bn. 6- Nhng ngi tha k khng c quyn hng di sn Khon 1 iu 643 ca B lut dn s quy nh nhng trng hp nhng ngi tha k khng c quyn hng di sn nu vi phm mt trong cc trng hp sau: a- Ngi b kt n v hnh vi c xm phm tnh mng, sc khe hoc v hnh vi ngc i nghim trng, hnh h ngi li di sn, xm phm nghim trng danh d, nhn phm ca ngi . Nhng ngi thc hin hnh vi do li c v b Ta n kt n bng bn n c hiu lc php lut v mt trong cc ti tng ng c quy nh trong B lut Hnh s tng ng. C th lit k mt s ti trong BLHS nm 1999 nh: Ti git ngi, Ti c gy thng tch hoc gy tn hi cho sc khe cho ngi khc (iu 104), Ti hnh h ngi khc (iu 110), Ti hip dm, hip dm tr em (iu 111, 112), Ti cng dm (iu 113), Ti lm nhc, Ti vu khng (iu 121, 122), Ti ngc i hoc hnh h ng b, cha m, v chng, con chu ngi c cng nui dng mnh (iu 151) b- Ngi vi phm nghim trng ngha v nui dng ngi li di sn Vic xc nh ngha v ny da vo cc quy nh ca php lut hn nhn v gia nh. Theo Lut Hn nhn v gia nh 2000 gia nhng ngi c quan h thn thuc trn c s quan h hn nhn, huyt thng hoc nui dng nh cha m- con, ng b chu, anh ch em rut,... sng chung vi nhau c ngha v nui dng nhau theo cc quy nh ti cc iu 35, iu 36, iu 38, iu 47 v iu 48. Trong trng hp khng sng chung vi nhau th c ngha v cp dng bng vic ng gp mt khon tin hoc hin vt theo nh k nui dng nhng ngi c quan h thn thch theo quy nh ti chng VI Lut Hn nhn v gia nh 2000. Vi phm nghim trng ngha v nui dng c hiu ngi c ngha v c kh nng kinh t thc hin nhng c tnh trn trnh hoc khng thc hin

lm cho ngi li tha k lm vo tnh trng khn kh hoc nguy him n tnh mng. Thi gian vi phm ngha v ny l bao lu, xy ra khi no th cha c hng dn chi tit, tuy nhin theo Ngh quyt 02/HTP ngy 19.10.1990 hng dn p dng mt s quy nh ca Php lnh Tha k ( ht hiu lc php lut) th: Khong thi gian 3 nm trc khi ngi li di sn cht, nu c kh nng thc hin ngha v nui dng m khng thc hin lm cho ngi cn c nui dng lm vo tnh trng kh s hoc nguy him n tnh mng. c- Ngi b kt n v hnh vi c xm phm tnh mng ngi tha k khc nhm hng mt phn hoc ton b di sn m ngi tha k c quyn hng. Chng hn ng A c hai ngi con l B (con nui) v K (con ), nhng ngi con nui chm ch v thng xuyn chm sc ng A khi m au, bnh tt. ng A lp di chc hp php cho B c hng 2/3 di sn sau khi cht, cho K c hng 1/3 di sn. V vy K thc hin hnh vi git B ngng chn vic hng di sn ca B v mnh s c hng ton b. K b Ta n kt n v hnh vi git ngi (cha t) nhm hng mt phn di sn nn khng c quyn hng di sn. d- Ngi c hnh vi la di, cng p, ngn cn ngi li di sn trong vic lp di chc, gi mo, sa cha di chc, thay di chc, hy di chc nhm hng mt phn hoc ton b di sn tri vi ch ca ngi li di sn. Nhng ngi c hnh vi quy nh theo khon 1 iu 643 khng c quyn hng di sn theo php lut cng nh theo di chc lp trc khi c hnh vi . Trong cc trng hp trn th vn c hng di sn nu ngi li di sn bit hnh vi ca nhng ngi nhng vn cho h hng di sn theo di chc (khon 2 iu 643). Tuy nhin, khi cho hng cn xem xt : - Ngi li di sn bit c nhng hnh vi trn nhng tha th cho h bng vic lp di chc cho hng sau khi c cc hnh vi trn. II. THA K THEO PHP LUT 1. Khi nim v nhng trng hp tha k theo php lut iu 674 BLDS quy nh tha k theo php lut l tha k theo hng tha k, iu kin v trnh t tha k do php lut quy nh. Tha k theo php lut c p dng trong nhng trng hp sau y: - Khng c di chc, ngha l ngi c ti sn khng nh ot bng vic lp di chc.

- Di chc khng hp php, trong trng hp ny ngi c ti sn c lp di chc nhng di chc vi phm cc iu kin c hiu lc do php lut quy nh nh thiu s t nguyn (b cng p, de da), ni dung tri php lut hoc khng t cch ch th,... -Nhng ngi tha k theo di chc u cht trc hoc cht cng thi im vi ngi lp di chc; c quan, t chc c hng tha k theo di chc khng cn tn ti vo thi im m tha k. Chng hn: ng A c hai ngi c v C v (anh c v l M v hai ngi con l K v H). nm 1995 ng A lp di chc hp php cho hai ngi con mi ngi hng 1/2 di sn. Nm 1999 ng A cht, nhng anh cht vo nm 1997. Khi tranh chp th di sn ca ng A l 120 triu ng, anh khng c ti sn g ng k. Trong trng hp ny anh cht trc ng A nn phn di sn lp cho anh hng khng pht sinh hiu lc na v c chia theo php lut cho nhng ngi tha k ca ng A. - Nhng ngi c ch nh lm ngi tha k theo di chc khng c quyn hng di sn hoc t chi quyn hng di sn . * i vi phn di sn thuc cc trng hp trn cng c chia theo php lut. Chng hn ng A lp di chc cho ba ngi con v l C, v E mi ngi c hng 1/3 di sn. Trong trng hp ny anh C khng c quyn hng di sn nn 1/3 di sn c chia theo php lut. 2. Din v hng tha k a. Din tha k Din tha k l pham vi nhng ngi c quyn hng di sn c xc nh trn ba c s quan h hn nhn, quan h huyt thng v quan h nui dng gia ngi li tha k v ngi tha k. b. Hng tha k Trn c s din tha k, B lut Dn s chia thnh ba hng tha k theo iu 676 nh sau : - Hng tha k th nht: v, chng, cha , m , cha nui, m nui, con , con nui ca ngi cht. - Hng tha k th hai: ng ni, b ni, ng ngoi, b ngoi, anh ch em rut ca ngi cht, chu rut ca ngi cht m ngi cht l ng b ni, ngoi.

- Hng tha k th 3: C ni, c ngoi ca ngi cht; bc rut, ch rut, c rut, d rut, cu rut; chu rut ca ngi cht m ngi cht l ch, bc, c, d, cu (rut), cht rut ca ngi cht m ngi cht l cc c ni, ngoi. Nhng ngi tha k cng hng c hng phn di sn ngang nhau. Nhng ngi hng tha k sau ch c hng tha k nu hng tha k trc khng cn ai do cht, do khng c quyn hng di sn, b trut quyn hng tha k hoc t chi nhn di sn. b1. Lu nhng ngi tha k hng th nht * Ngi tha k l v, chng Quyn tha k ti sn v chng c quy nh ti iu 31 Lut Hn nhn v gia nh nm 2000. V chng c tha k ca nhau c xc nh trn c s sau: - Da trn c s kt hn hp php c c quan nh nc c thm quyn cng nhn lm pht sinh quan h v chng. (iu 5, 6, 7 v 8 Lut HNG 1986 v iu 9, 10, v 11 Lut HNG nm 2000). - i vi trng hp chung sng vi nhau nh v chng khng c ng k kt hn th p dng Ngh quyt 35.2000.QH10, Thng t lin tch s 01.2001.TTLT ca Vin kim st nhn dn ti cao, Ta n nhn dn ti cao v B t php ngy 03.01.2001, Ngh quyt s 02.2000.NQ-HTP ngy 23.12.2000 v Ngh nh s 77.2001.N-CP ngy 22.10.2001 xc nh nhng trng hp c hng tha k. - Trong trng hp v chng chia ti sn chung trong thi k hn nhn theo iu 29 ca Lut HN-G 2000 vn c quyn hng di sn tha k theo php lut. - Trong trng hp v chng xin ly hn m cha c Ta n cho ly hn bng bn n hoc quyt nh c hiu lc php lut nu mt bn cht trc th ngi cn sng vn hng di sn tha k (khon 2 iu 683 BLDS). - Ngi ang l v hoc chng ca mt ngi ti thi im ngi cht th d sau kt hn vi ngi khc vn c hng di sn ca ngi cht. - Ngoi ra khi gii quyt cn xem xt nhng trng hp do hon cnh lch s nn cn c nhng trng hp nhiu v, nhiu chng trc ngy 13.01.1960 min Bc (ngy Lut HNG 1959 c hiu lc php lut quy nh cm ngi ang c v, c chng kt hn vi ngi khc ti iu 3 v iu 5) v trc ngy 25.3.1977 v min Nam (bi v t ngy 25.03.1977 theo Ngh quyt 76 ca Quc hi cng b danh mc php lut thng nht trong c nc trong Lut HNG 1959 c p dng

min Nam). Trng hp c v, chng min Nam nhng sau khi tp kt ra min Bc li ly v, chng khc th p dng Thng t 60.TATC ngy 22.02.1978 gii quyt. * Ngi tha k l con (con hoc con nui) - i vi con bao gm con trong gi th v con ngoi gi th ca ngi cht. - i vi con nui php lut quy nh: Con nui v cha nui, m nui c tha k di sn ca nhau v c tha k theo iu 676 v iu 677 ca Lut ny. Quy nh ny c hiu nh sau : + V pha gia nh cha nui, m nui th con nui ch c quan h tha k vi cha nui, m nui v khng c quan h tha k vi cha, m v con ca ngi nui; ng thi cha , m ca ngi nui con nui cng khng c tha k ca ngi m con mnh nhn lm con nui. Do vy, con nui khng ng nhin thnh chu cha m ngi nui hoc anh ch em rut ca con ngi nui mnh. Trong trng hp cha nui, m nui m kt hn vi ngi khc th ngi con nui khng ng nhin tr thnh con nui ngi nn khng c quan h tha k vi nhau. + V pha cha m ca mnh th ngi lm con nui ngi khc vn c tha k theo quy nh ti iu 676 v 677 B lut Dn s. b2. Lu nhng ngi tha k hng th hai - Ngi tha k l anh ch em rut: Anh ch em rut bao gm anh ch em cng cha khc m hoc cng m khc cha. Do vy mt ngi m sinh ra bao nhiu ngi con th by nhiu ngi con u l anh ch em rut ca nhau khng ph thuc vo vic cc ngi con cng cha hay khc cha. Mt ngi cha sinh ra bao nhiu ngi con th by nhiu ngi con u l anh ch em rut ca nhau khng ph thuc vo vic nhng ngi con cng m hay khc m. Nhng trng hp sau khng phi l anh ch em rut : + Con ring ca v v con ring ca chng. + Con nui ca mt ngi v con ca ngi . - Ngi tha k l chu: phn bit trng hp chu c tha k th v v chu c tha k hng th hai.

b3. Lu nhng ngi hng tha k th ba Ngi tha k l bc, ch, cu, c, d rut ca ngi cht; chu rut ca ngi cht m ngi cht l bc, ch, cu, c, d rut c hiu nh sau: anh, ch, em rut ca cha m l hng tha k th ba ca chu v chu l hng tha k th ba ca anh ch em rut cha m mnh. c. Quan h tha k gia con ring ca v (ca chng) vi b dng hoc m k iu 679 B lut Dn s quy nh: Con ring v b dng m k c quan h nui dng chm sc nhau nh cha con m con th c tha k di sn ca nhau v cn c tha k di sn theo quy nh ti iu 676 v iu 677 ca B lut ny. Nh vy, con ring vi b dng m k v nguyn tc khng c tha k di sn ca nhau v gia h hon ton khng c quan h huyt thng vi nhau, nhng trong mt s trng hp h vn c tha k ca nhau vi t cch l hng tha k th nht nu m bo iu kin c quan h chm sc, nui dng nhau,...Vic xc nh cn da vo cc yu t: + Hnh vi nui dng: chu cp cho cuc sng, n, mc, hc hnh. + Hnh vi chm sc, thi ng x nh cha con, m con. + Thi gian chung sng, sng chung hay ring,... 3. Tha k th v iu 677 B lut dn s quy nh: Trong trng hp con ca ngi li di sn cht trc hoc cht cng thi im vi ngi li di sn, th chu c hng phn di sn m cha hoc m ca chu c hng nu cn sng; nu chu cng cht trc ngi li di sn, th cht c hng phn di sn m cha hoc m ca cht c hng nu cn sng. V d: ng A c b ngi con l C, D, v E. nm 1981 anh C kt hn vi ch M sinh c hai con l K v H. Nm 1994 anh C b tai nn cht. Nm 2000 ng A cht sau nhng ngi tha k yu cu chia ngi nh ng A tr gi 180 triu ng. Trong trng hp ny vo thi im m tha k c hai ngi con l D v E cn sng, cn v ng A v anh C cht trc ng A, do vy hai con ca anh C c tha k th v theo iu 677 ca B lut dn s nh sau:

Di sn ca ng A c chia lm ba phn, trong D c hng 60 triu, E hng 60 triu, K v H hng tha k th v (K hng 30 triu, H hng 30 triu) phn di sn m C c hng nu cn sng. c im : - Tha k th v ch pht sinh trong trng hp di sn c chia theo php lut. - Chu phi cn sng vo thi im ng b cht, cht phi cn sng vo thi im c cht hoc sinh ra v cn sng sau thi im ng b (hoc c cht) nhng thnh thai trc thi im cng c tha k th v. - Nu c nhiu ngi tha k th v nhng ch c hng phn di sn m cha m c hng nu cn sng III. THA K THEO DI CHC 1. Khi nim tha k theo di chc v di chc hp php * Di chc: Di chc l s th hin ch ca c nhn nhm chuyn ti sn ca mnh cho ngi khc sau khi cht . * Tha k theo di chc: l vic li di sn v vic hng di sn theo ch ca ngi cht c th hin bng vn bn hoc bng li ni ca ngi trc khi cht. Tha k theo di chc l mt trong hai hnh thc tha k nhm bo m cho c nhn trc khi cht nh ot ti sn ca mnh theo mun ca ngi , tuy nhin s nh ot ch hp php khi m bo cc iu kin lut nh. * Di chc hp php m bo cc iu kin sau: - Ngi lp di chc minh mn, sng sut trong khi lp di chc khng b la di e do hay cng p. - Ni dung di chc khng tri php lut v o c x hi. - Di chc ca ngi t 15 tui n cha 18 tui phi lp bng vn bn v c cha m hoc ngi gim h ng . Do vy, ngi mc bnh tm thn hoc mc bnh khc m khng th nhn thc v lm ch hnh vi ca mnh, ngi di 15 tui th khng c kh nng hoc cha kh nng th hin ch trong vic nh ot ti sn ca mnh bng vic lp di chc,

php lut khng cho php nhng ngi ny lp di chc thng qua ngi i din theo php lut. - Di chc ca ngi b hn ch v th cht hoc ngi khng bit ch phi c ngi lm chng lp thnh vn bn v c cng chng hoc chng thc. 2. Ngi lp di chc, quyn ca ngi lp di chc a. Ngi lp di chc Ngi lp di chc l c nhn m thng qua vic lp di chc nh ot ti sn ca mnh cho nhng ngi khc sau khi cht vi hon ton t nguyn. Ngi lp di chc phi m bo cc iu kin sau: - Ngi lp di chc phi l c nhn c ti sn thuc s hu ca mnh; c quan, t chc khng c quyn lp di chc. - Ngi lp di chc phi l ngi thnh nin ( 18 tui tr ln) khng mc bnh tm thn hoc mc cc bnh khc m khng th nhn thc v lm ch c hnh vi ca mnh (tr ngi t 15 n cha 18 tui nu trn). b- Quyn ca ngi lp di chc Khi c nhn lp di chc li ti sn ca mnh cho ngi khc chnh l ngi ang thc hin quyn nh ot ca mnh i vi ti sn. Php lut quy nh ngi lp di chc c cc quyn c th sau : - Ch nh ngi tha k, trut quyn hng di sn ca ngi tha k Ngi lp di chc c quyn li di sn cho bt k c nhn, c quan, t chc no. Ngi nhn di sn c th l c nhn thuc din tha k hoc khng thuc din tha k ca ngi cht hoc cng c th l t chc kinh t, c quan nh nc. Quyn nh ot ca ngi lp di chc cn c th hin thng qua vic h trut quyn hng di sn tha k ca nhng ngi tha k theo php lut m khng nht thit phi nu r l do. Tuy nhin cn phn bit gia trut quyn hng di sn vi khng c quyn hng di sn theo iu 643. Vic trut quyn hng di sn l ch ca ngi c ti sn mun gt b nhng ngi tha k theo php lut bng vic lp di chc trut quyn, cn khng c quyn hng di sn l do php lut quy nh i vi nhng ngi c hnh vi vi phm mt trong bn trng hp c quy nh ti khon 1 iu 643.

- Phn nh phn di sn cho tng ngi tha k Nu nh tha k theo php lut th mi ngi cng hng tha k u c hng phn bng nhau, th tha k theo di chc vic hng tha k ph thuc vo ch ca ngi lp di chc. Ngi lp di chc c quyn cho nhng ngi c ch nh trong di chc hng nhiu hay t theo t l phn trm hoc bng s lng c th (v d: 1/2 di sn, 1/3 di sn, 50 triu ng, 500m2 quyn s dng t ,...). Trong thc t c trng hp ngi lp di chc ch ch nh ngi tha k m khng phn nh di sn cho h th c hiu mi ngi c hng ngang nhau. - Dnh mt phn trong di sn di tng, th cng + Di tng l vic ngi lp di chc dnh mt phn ti sn trong khi di sn ca mnh tng cho ngi khc. Khc vi ngi tha k th ngi nhn di tng khng phi thc hin ngha v ti sn i vi phn c tng, tr trng hp ton b di sn khng thanh ton ngha v ti sn do ngi cht li th phn di tng cng c dng thc hin phn ngha v cn li ca ngi cht. Chng hn ng A cht li 50 triu ng cho hai ngi con v di tng li cho M (l chu)10 triu ng. ng A li ngha v tr n, bi thng thit hi l 54 triu ng. Nh vy ton b di sn ca ng A khng thanh ton ngha v ti sn do ng li nn ly thm 4 triu ng t phn di tng. Anh M ch cn phn di tng 6 triu ng. + B lut Dn s cng quy nh ngi lp di chc c quyn dnh mt phn ti sn trong khi di sn th cng (iu 670). Trong trng hp ngi lp di chc c li mt phn di sn dng vo vic th cng th phn di sn khng c chia tha k v c giao cho mt ngi c ch nh trong di chc qun l thc hin vic th cng; nu ngi c ch nh khng thc hin ng di chc hoc khng theo tha thun ca nhng ngi tha k th nhng ngi tha k c quyn giao phn di sn dng vo vic th cng cho ngi khc qun l th cng. Trong trng hp tt c nhng ngi tha k theo di chc u cht th phn di sn th cng thuc v ngi ang qun l hp php di sn trong s nhng ngi thuc din tha k theo php lut. Nu trong trng hp ton b di sn ca ngi cht khng thanh ton ngha v ti sn ca ngi , th khng c dnh mt phn di sn dng vo vic th cng. Nh vy, nu ngi lp di chc dnh mt phn di sn th cng th di sn khng c chia tha k m phi c s dng, qun l, nh ot theo cc quy nh trn. - Giao ngha v cho tng ngi tha k trong phm vi di sn

Ngi lp di chc c quyn giao ngha v cho tng ngi tha k. Ngha v c giao c th tng xng hoc khng tng xng vi phn ca h c nhn. Nu giao ngha v vt qu phn di sn m h c nhn th khng bt buc phi thc hin phn ngha v vt qu . Do vy, ngi tha k ch phi thc hin ngha v trong phm vi di sn m thi. - Ch nh ngi gi di chc, ngi qun l di sn, ngi phn chia di sn. - Ngi lp di chc c quyn sa i, b sung, thay th hoc hy b di chc. + Sa i di chc l vic ngi lp di chc thay i mt phn quyt nh c ca mnh i vi cc phn trong di chc trc . Vic sa i c th thc hin mt s im trong di chc nh: thay i ngi tha k, hy phn tha k, quyn v ngha v ca ngi tha k hoc cu ch ... + B sung di chc l vic ngi lp di chc b sung thm vo ni dung di chc. Khc vi sa i di chc th ngi lp di chc vn gi nguyn phn di chc lp v b sung thm mt s ni dung. Nu phn lp v phn b sung khng mu thun nhau th c hai phn u c hiu lc php lut; nu phn b sung sau mu thun vi phn lp th phn b sung th hin ch hon ton t nguyn ca ngi c ti sn c hiu lc php lut. + Thay th di chc l vic ngi li di sn lp di chc khc thay th cho di chc c. Trong trng hp di chc thay th c ni dung ph nh di chc lp th di chc thay th c hiu lc php lut cn di chc b thay th khng pht sinh hiu lc. + Hy b di chc l vic ngi lp di chc t b di chc ca mnh bng cch khng cng nhn di chc mnh lp c gi tr php l. Vic hy b di chc bng hnh thc tiu hy cc di chc lp, lp vn bn tuyn b hy b di chc,... Trong trng hp ton b di chc b hy b th di sn c chia theo php lut. c. Ngi tha k khng ph thuc vo ni dung di chc iu 669 ca B lut Dn s quy nh: nhng ngi sau y vn hng di sn bng hai phn ba sut ca mt ngi tha k theo php lut, nu nh di sn c chia theo php lut trong trng hp h khng c ngi lp di chc cho hng hoc ch cho hng t hn hai phn ba sut , tr khi h l nhng ngi t chi hng di sn hoc khng c quyn hng di sn theo iu 642 v khon 1 iu 643 BLDS: - Con cha thnh nin, cha, m, v, chng; - Con thnh nin khng c kh nng lao ng.

3. Hnh thc v ni dung ca di chc a. Hnh thc ca di chc Hnh thc ca di chc l s biu hin ch ca ngi li di sn tha k ra bn ngoi th gii khch quan, l s cha ng ni dung di chc theo mt trnh t, kt cu nht nh. B lut Dn s quy nh di chc phi c lp thnh vn bn, nu khng th lp c di chc bng vn bn th c th lp di chc ming. Ngi thuc dn tc thiu s c quyn lp di chc bng ch vit hoc ting ni ca dn tc mnh. * Di chc bng vn bn (di chc vit) bao gm cc hnh thc sau : - Di chc bng vn bn khng c ngi lm chng (iu 655): ngi lp di chc phi t tay vit v k vo bn di chc. Vic yu cu ngi lp di chc phi t tay vit v k vo bn di chc lm cn c xc nh s t nguyn trong vic nh ot ti sn. - Di chc bng vn bn c ngi lm chng (iu 656): c lp trong trng hp ngi lp di chc khng th t mnh vit bn di chc th c th nh ngi khc vit nhng phi c t nht hai ngi lm chng. Th tc: Ngi lp di chc phi k hoc im ch vo bn di chc trc mt nhng ngi lm chng v hai ngi lm chng xc nhn ch k, im ch ca ngi lp di chc v cng k vo bn di chc. iu 654 B lut dn s quy nh nhng ngi sau y khng c quyn lm chng: + Ngi tha k theo di chc hoc theo php lut ca ngi lp di chc. + Ngi c quyn, ngha v ti sn lin quan n ni dung di chc: ngi c di tng, ngi c giao ngha v, v chng ca ngi tha k theo di chc,... + Ngi cha 18 tui, ngi mt nng lc hnh vi dn s. - Di chc c cng chng hoc chng thc (iu 657) : Ngi c thm quyn khng c cng chng, chng thc di chc nu h l ngi tha k theo di chc hoc theo php lut ca ngi lp di chc; Ngi c cha, m, v, chng, con l ngi tha k theo di chc hoc theo php lut; Ngi c quyn, ngha v ti sn lin quan n ni dung di chc.

Tt c cc hnh thc di chc bng vn bn trn u phi m bo cc ni dung ca di chc theo quy nh ti iu 656 ca BLDS. * Di chc ming (iu 651 v 652): Di chc ming c lp trong trng hp tnh mng mt ngi b ci cht e da do bnh tt hoc cc nguyn nhn khc (tai nn, ri ro) m khng th lp di chc bng vn bn. Sau 3 thng k t ngy di chc ming m ngi lp di chc cn sng, minh mn, sng sut th di chc ming ng nhin b hu b. Di chc ming coi l hp php khi m bo cc iu kin sau: - Phi l s th hin ch cui cng ca ngi li di sn trc mt t nht hai ngi lm chng. - Hai ngi lm chng ngay sau ghi chp li ni dung v k tn hoc im ch vo bn ghi ni dung . - Ngi lm chng khng thuc cc trng hp quy nh ti iu 654 BLDS. Trong thi hn 5 ngy k t ngy di chc ming th di chc phi c cng chng hoc chng thc. b. Ni dung ca di chc bng vn bn Di chc bng vn bn phi th hin cc ni dung sau: - Ngy, thng, nm lp di chc. - H tn v ni c tr ca ngi lp di chc. - H tn c quan, t chc, ngi hng di sn. - Di sn li v ni c di sn. - Vic ch nh thc hin ngha v v ni dung ca ngha v. Di chc khng c vit tt hoc bng k hiu; nu di chc gm nhiu trang th mi trang phi nh s th t v c ch k hoc im ch ca ngi lp di chc trnh trng hp t thay i ni dung di chc bng vic nh tro cc trang khng c ch k hoc im ch tri vi ch ca ngi lp di chc. 4. Hiu lc php lut ca di chc

Theo quy nh ca B lut Dn s th hiu lc php lut ca di chc nh sau: a. Di chc c hiu lc k t thi im m tha k b, Di chc khng c hiu lc php lut ton b hoc mt phn trong cc trng hp sau y - Ngi tha k theo di chc cht trc hoc cht cng thi im vi ngi lp di chc. - C quan, t chc c ch nh l ngi tha k khng cn tn ti vo thi im m tha k. c. Di chc khng c hiu lc php lut, nu di sn li cho ngi tha k khng cn vo thi im m tha k, nu di sn li cho ngi tha k ch cn mt phn, th phn di chc v phn di sn vn cn cn hiu lc Chng hn: Nm 1997 ng A lp di chc cho ba ngi con mi ngi c hng 1/3 di sn sau khi ng cht (gm 1 cn nh v 30 lng vng). Nm 1999, anh C l con trai trng gp tai nn nn ng A cho anh 10 lng vng cha tr. Thng 6.2001 ng A cht, ba anh em tha thun chia ngi nh theo di chc, cn s vng th anh C khng c quyn nhn na v nhn trc . Anh C khng ng vi hai ngi em. Trong trng hp ny vic ng A cho anh C 10 lng vng sau khi di chc lp l quan h tng cho ti sn; khi ng A cht th ch phn di sn l ngi nh v 20 lng vng c hiu lc (mi ngi c hng 1/3 di sn theo di chc). d. Khi di chc c phn khng hp php m khng nh hng n hiu lc ca cc phn cn li th ch phn khng c hiu lc php lut. e. Khi mt ngi li nhiu bn di chc i vi mt ti sn th ch bn di chc sau cng mi c hiu lc php lut TNH HUNG THO LUN L thuyt:Nhng khng nh sau l ng hay sai. V sao? Thi im m tha k khi mt c nhn cht. Khi mt bn v hoc chng cht trc th ton b ti sn chung ca h thuc v ngi cn sng. 3. Ngi c hnh vi c xm phm tnh mng ca nhng ngi tha k khc th khng c quyn hng di sn. 4. Ngi tha k theo php lut l c nhn hoc t chc.
1. 2.

Ngi c tha k theo php lut th khng c quyn tha k theo di chc na. 6. V, chng kt hn vi ngi khc th khng c tha k di sn ca V (chng) cht trc. 7. Di chc c cng chng c hiu lc php lut cao hn cc hnh thc di chc khc. 8. Di chc bng vn bn c hiu lc php lut t khi ngi lp di chc k tn hoc im ch vo di chc.
5.

Tnh hung 1: ng Sung v b V kt hn hp php ti Hu trong qu trnh chung sng sinh c hai ngi con gi l Tho (sinh nm 1975) v Lng (sinh nm 1977), ng b cng to lp c ngi nh s 49, ng H, Thnh ph Hu. Nm 1980 c s ng ca b V ng Sung ly b Kh v sinh c ng con chung l ch Mong (sinh nm1981). Nm 1997 b V cht khng li di chc. Nm 2000 ng Sung cht khng li di chc. Thng 6 nm 2006, do mu thun nn cc con ca ng Sung khi kin xin chia di sn tha k ca ng Sung v b V . c bit: Ngi nh l ti sn chung hp nht ca ng Sung v b V tr gi 580 triu ng , ti sn ring ca ng Sung l 9 triu ng; Sau khi b V cht, ng Sung v b Kh tip tc chung sng khng c ng k kt hn. Xc nh di sn v chia di sn tha k trong trng hp trn. Tnh hung 2: ng A v b B kt hn hp php vo nm 1953 Trong qa trnh chung sng ng b sinh c 3 ngi con l C (sinh nm 1954), D (sinh nm 1957) v E (sinh nm 1960). Thng 12/1996, ng A lp di chc hp php cho anh C hng ton b di sn. Vo thng 10/2003, ng A cht, nm 2004 cc con ca ng A khi kin yu cu chia di sn tha k ca A. Qua cc chng c v cc bn tho thun gi ti sn c bit: A v B c ngi nh thuc s hu chung hp nht tr gi 300 triu ng.
Cn c vo BLDS 2005, xc nh v chia di sn tha k trong trng hp trn.

Tnh hung 3: B Hong Th Kiu (sinh nm 1930) kt hn vi ng Hong Trng Kim (sinh nm 1926) vo nm 1950. Hin ang c tr ti s 16, Dch Vng, Cu Giy, H Ni. Trong qu trnh chung sng sinh c ba ng con l : - Hong Trng i (Sinh 1953); - Hong Th Hng (Sinh 1955);

- Hong Minh Chc (Sinh 1959). V ti sn ng b to lp c khi ti sn chung nh sau: 1. Nh c din tch 320 m2 ti ng ph Dch Vng, qun Cu Giy, tp H Ni (C giy chng nhn quyn s dng t v quyn s hu nh do UBND TP H Ni cp nm 1995) 2. Tin mt l 500 triu ng g ti Ngn hng cng thng TP H Ni. B Kiu mun lp di chc cho ba ngi con hng di sn ngang nhau v c ngha v nh nhau trong vic th cng ng b, t tin. Anh ch hy lp bn di chc ca b Kiu ph hp vi ch ca ngi lp di chc v php lut hin hnh. Tnh hung 4: ng A v b B kt hn hp php, c 03 ngi con chung l C, D v E u thnh nin v c cng vic n nh. Hy xc nh di sn tha k trong cc trng hp sau: a. ng A cht nm 1998 c ngi nh l ti sn chung ca A, B tr gi 500 triu ng; ng A c ti sn ring l 50 triu ng; ng A v b B gp vn vo cng ty c phn l 200 triu ng (v c khon li tc thu c 46 triu ng); ng A v b B cn n Ngn hng cng thng 40 triu ng cha n hn tr n. b. Khi ng A cht nm 2005 khon tin phng ving l 60 triu ng; ng A b B c ngi nh l ti sn chung tr gi 500 triu ng; b B c n ring 30 triu nhng li yu cu tr vo di sn tha k ca ng A. Tnh hung 5: ng Quang v b My kt hn hp php ti akLak trong qu trnh chung sng sinh c hai ngi con gi l Thn (sinh nm 1975) v Ph (sinh nm 1977),ng b cng to lp c ngi nh s 49, ng H, tp Bun M Thut. Nm 1987 ng Quang ly b Khnh v sinh c hai ng con chung l ch Hng (sinh nm1988) v anh Thi (sinh nm1990). ng Quang v b Khnh cng mua ngi nh s 14, ng K, tp Bun M Thut vi gi 12 ch vng vo nm 1991 ba m con b Khnh .Nm 1998 ng Quang cht khng li di chc. Thng 8 nm 2002, do tranh chp ti sn nn b My khi kin ti To n c thm quyn xin hu vic kt hn tri php lut gia ng Quang v b Khnh v chia di sn tha k ca ng Quang. Cu hi 1: Xc nh thi hiu khi kin chia di sn tha k trong trng hp trn.

Cu hi 2: Xc nh cc quan h php lut m To n cn th l gii quyt. Cu hi 3: Xc nh din v hng tha k. Qua iu tra To n xc nh c: - Ngi nh s 49, ng H ca ng Quang v b My tr gi 540 triu ng (trong giy t s hu nh ng tn ng Quang). -Ngi nh l ti sn chung ca ng Quang v b Khnh tr gi 190 triu ng. V ngun gc nh cc ng s u tha nhn vo nm 1991 ba m con b Khnh khng c nh nn B Khnh lc c 6 ch vng, phn cn li ng Quang bn mt s ti sn chung vi b My c 6 ch vng mua ngi nh s 14, ng K m b Khnh ang . - Sau khi To th l gii quyt b Khnh c n yu cu thanh ton chi ph tu sa ci to ngi nh sau khi ng Quang cht l 20 triu ng bng ti sn ring c ho n chng t c To xc nh hp l Cu hi 4: -Xc nh di sn v chia di sn tha k trong trng hp trn. Tnh hung 6: Ch Minh kt hn hp php vi anh Khoa, trong qu trnh chung sng sinh c mt ngi con l chu Thanh. V chng anh Khoa cng to lp c ngi nh chung c din tch nh v t 180 m2 ti phng K, th x T, tnh H. Nm 1995 anh Khoa cht do tai nn. Nm 1999, ch Minh kt hn vi ngi khc, do iu kin cng tc mt x vng su bin gii, chng l b i nn ch gi chu Thanh cho b ni (b Thu) nui v ti ngi nh ca v chng ch cng vi ngi em chng l anh Khnh. Hng thng ch chu cp cho chu Thanh 400.000 ng. Nm 2003 khi b ni chu thanh cht, anh Khnh t bn ngi nh trn cho anh Tun (hp ng vn bn khng cng chng chng thc) vi gi 600 triu ng. Khi giao nh cho nhau ch Minh bit c vic bn nh nn ngn cn th c anh Khnh tr li nh ca m anh li nn c quyn tha k v bn. V vy nm 2004 ch Minh yu cu c quan nh nc c thm quyn buc anh Tun phi tr li nh v chia tha k. Hy xc nh:

C quan c thm quyn gii quyt tranh chp. Cc quan h php lut pht sinh cn gii quyt.

Khi xc nh c cc quan h pht sinh vic gii quyt c th nh th no

(c bit khi gii quyt c quan c thm quyn xc nh ngi nh tr gi 760 triu ng). Tnh hung 7: Qua cng tc kim tra h s n dn s thy cc trng hp sau: 1. ng A v b B kt hn hp php, c 03 ngi con chung l C, D v E u thnh nin. Nm 1988, anh C kt hn hp php vi ch M v sinh c chu H v K. Nm 1989 ng A cht khng li di chc. Nm 1992 b B cht khng li di chc. Thng 12 nm 2005 cc con ca ng A v b B khi kin yu cu chia di sn ca ng b. To n huyn th l v n vo ngy 14 thng 01 nm 2006. 2. ng A v b B kt hn hp php, c 03 ngi con chung l C, D v E. Nm 1985, anh C kt hn hp php vi ch M v sinh c chu H v K. ng A cht nm 1999, cn anh C cht nm 2002. Nm 2006, To n gii quyt chia di sn ca ng A, trong bn n lp lun: "khi chia di sn do anh C cht nn hai chu H v K c tha k th v". 3. ng A v b B kt hn hp php, c 03 ngi con chung l C, D v E (E cha 18 tui). Nm 1985, anh C kt hn hp php vi ch M v sinh c chu H v K. Nm 1999 B B cht c li di chc hp php cho ch M c hng 100 triu ng. Nm 2006 ch M khi kin yu cu c tha k theo di chc nhng To n khng th l n khi kin v cho rng ch M khng thuc ba hng tha k. c bit: Cc trng hp nu trn l hon ton c lp vi nhau; di sn m mi ngi cht li trong tng trng hp c lp l nh tr gi 500 triu ng; ch cn c vo cc d kin bit m khng cn bin lun thm. Cn c vo cc quy nh ca php lut hy ch ra nhng sai st v chia di sn tha k trong tng trng hp, nu yu cu c chp nhn.

PHN TH BA PHP LUT V HP NG V TRCH NHIM DN S NGOI HP NG


CHNG 5

NHNG QUY NH CHUNG V HP NG Ti liu tham kho: Hin php; B lut dn s nm 1995, nm 2005; Lut t ai nm 2003; Lut Hn nhn v Gia nh nm 2000; Lut thng mi 2005; Lut nh 2005; Lut Cng chng 2006,... Cc ni dung chnh cn tp trung: Php lnh hp ng kinh t ht hiu lc php lut v s iu chnh cc hp ng trong lnh vc kinh doanh thng mi; Cc iu kin c hiu lc ca hp ng, hp ng v hiu v hu qu php l; mt s loi hp ng c th: ni dung ca hp ng, gii quyt tranh chp v son tho mt s hp ng (dn s, kinh doanh thng mi,...) I. KHI NIM HP NG 1. Khi nim v cc iu kin c hiu lc ca hp ng a. Khi nim hp ng Php lnh Hp ng dn s c ban hnh (c hiu lc t 01.7.1991) th khi nim hp ng dn s c quy nh nh sau: "Hp ng dn s l s tha thun gia cc bn v vic xc lp, thay i hoc chm dt quyn v ngha v ca cc bn v vic xc lp, thay i hoc chm dt quyn v ngha v ca cc bn trong mua bn, thu, vay, mn, tng cho ti sn; lm hoc khng lm mt vic, dch v hoc cc tha thun khc m trong mt trong cc bn nhm p ng nhu cu sinh hot, tiu dng". iu 394 BLDS 1995 v iu 388 BLDS 2005 quy nh khi nim hp ng dn s khi qut, ngn gn nh sau: "Hp ng dn s l s tha thun gia cc bn v vic xc lp, thay i hoc chm dt quyn, ngha v dn s". Nh vy, hp ng dn s l s tha thun gia cc bn, nhng ch xc nh l s tha thun khi cam kt cc bn thc s ph hp vi mong mun ca h. Nguyn tc ny tn ti trong php lut hp ng ca cc nc. Hp ng c xc lp do b e da, la di, nhm ln,... l khng ph hp vi mun ca cc bn. Vic xc nh cc bn c mong mun thc s khi tham gia vo quan h hp ng trong thc tin ht sc kh khn. Do vy, khi gii quyt cc c quan c thm quyn cn phi da vo nhng biu hin khch quan (nhng hnh vi biu hin ra bn ngoi, cn c khc,...) xc nh mong mun thc s ca cc bn giao kt.

* Trong nn kinh t th trng nh hng x hi ch ngha nc ta hin nay, Nh nc tha nhn nhiu hnh thc s hu, nhiu ch th thuc cc thnh phn kinh t khc nhau c quyn t do kinh doanh theo quy nh ca php lut nn cc loi hp ng ngy cng a dng, phong ph. T ngy 01.01.2006 Php lnh Hp ng kinh t ht hiu lc nn cc hp ng v kinh doanh, thng mi u c iu chnh bi BLDS v cc vn bn php lut chuyn ngnh. b, Cc iu kin c hiu lc ca hp ng Theo iu 121 BLDS th giao dch dn s l hp ng hoc hnh vi php l n phng lm pht sinh, thay i hoc chm dt quyn v ngha v dn s. Hnh vi php l n phng ch th hin ch ca mt bn ch th th hp ng dn s l s th hin ch a phng (t nht l hai bn ch th) thng qua s tho thun, hay ni cch khc cc bn phi thng nht ch vi nhau xc lp, thay i hoc chm dt cc quyn v ngha v. Theo quy nh ti iu 122 th mt giao dch dn s (gm c hp ng) c php lut tha nhn c hiu lc php l khi m bo cc iu kin sau: iu kin 1: Ngi tham gia giao dch c nng lc hnh vi dn s (khon 1). Thut ng ngi y c hiu l cc ch th ca quan h php lut dn s : c nhn, php nhn, h gia nh v t hp tc. Cc ch th ny phi c t cch ch th theo qui nh ca php lut dn s. Xc nh t cch ch th thc cht l xc nh ch (mong mun) ch thc ca cc ch th tham gia vo giao dch dn s, nu khng m bo t cch ch th th khng th hin ht yu t ch nn giao dch dn s c th b coi l v hiu. Do vy, nng lc hnh vi dn s ca tng ch th c xem xt nh sau: * i vi c nhn: giao dch dn s c hiu lc khi ph hp vi mc hnh vi dn s ca c nhn bi l, bn cht ca giao dch dn s l s thng nht ch v by t ch ca cc ch th tham gia vo giao dch . Trong x hi nhng c nhn khc nhau c nhng nhn thc khc nhau v hnh vi v hu qu ca hnh vi do h thc hin. Vic nhn thc v lm ch hnh vi ca c nhn da vo ch - l tr - tui ngha l kh nng hiu v lm ch ca chnh h. Nh vy, xem xt t cch ca ch th ca c nhn c ngha quan trng trong vic xc nh yu t ch, nn B lut Dn s qui nh nng lc hnh vi ca c nhn vi nhiu mc khc nhau tng ng vi mc th hin mong mun ca h.

+ i vi ngi t 18 tui tr ln c kh nng nhn thc v iu chnh hnh vi ca mnh c quyn t mnh tham gia mi giao dch dn s , bi l nhng ngi ny khi tham gia cc giao dch dn s h c kh nng t mnh th hin mong mun y , ton din. + i vi ngi 6 tui n cha 18 tui c quyn t mnh tham gia giao dch dn s nh phc v nhu cu hng ngy. i vi nhng giao dch lin quan n ti sn c gi tr nh h c kh nng nhn thc m khng cn thng qua ngi i din nh hc sinh (13 tui) mua dng hc tp c th nhn thc c gi c, cht lng, i vi nhng giao dch dn s c gi tr ln th phi thng qua ngi i din theo php lut mi coi l hp php, nu khng th giao dch dn s c th b coi l v hiu. + i vi ngi mt nng lc hnh vi dn s, khng c nng lc hnh vi dn s th trong mt s trng hp h c th thc hin nhng hnh vi nhng php lut khng cho php h t mnh tham gia giao dch dn s m phi thng qua ngi i din theo php lut. i vi nhng ngi ny do h khng c hoc cha c kh nng nhn thc xc lp giao dch dn s, do vy ch ca h trong giao dch dn s chnh l ch ca ngi i din theo php lut. Php lut qui nh ngi i din phi c t cch mi c i din cho ngi mt nng lc hnh vi dn s, ngi khng c nng lc hnh vi dn s trong vic xc lp, thc hin giao dch dn s . + i vi ngi b hn ch nng lc hnh vi dn s th h vn c kh nng nhn thc v iu khin c hnh vi nhng khi c nhng cn c tuyn b b hn ch nng lc hnh vi dn s v c yu cu th To n tuyn b b hn ch nng lc hnh vi dn s. Cc giao dch dn s lin quan n ti sn ca ngi ny phi c ngi i din theo php lut ng mi c hiu lc php lut, nu khng c s ng th giao dch dn s b coi l v hiu. Qui nh ca php lut dn s nhm m bo s kim sot ca ngi i din theo php lut, hn ch vic tu tn ti sn ht sch hoc xc lp hp ng trong tnh trng ln cn nghin nn khng th nhn thc c ton din c. i vi trng hp xc lp cc giao dch dn s vo ng thi im khng th nhn thc, iu khin c hnh vi ca mnh, th c th yu cu To n tuyn b giao dch dn s v hiu. - Trong cc giao dch dn s c i tng l ti sn thuc s hu chung, hp nht ca nhiu ngi th vic xc lp giao dch dn s ngoi m bo t cch ch th ca mnh cn phi c t cch i din cho cc ng s hu ch khc. Chng hn: bn nh thuc s hu chung hp nht phi c s ng bng vn bn ca tt c cc ch s hu, vic xc lp, thc hin v chm dt giao dch dn s lin quan n ti sn chung c gi tr ln phi c v, chng bn bc tho thun (iu 28, khon 3 Lut Hn nhn - gia nh). Trong trng hp ny nu ch c mt ngi ng ra xc lp

thc hin giao dch dn s th phi c s u quyn hoc ng ca cc ch ng s hu khc. Nu khng c s ng m t mnh nh ot ton b ti sn chung hp nht th phn giao dch dn s c th v hiu (ton b hoc mt phn). * i vi cc ch th khc nh php nhn, h gia nh, t hp tc th phi bo m t cch ch th khi tham gia giao dch dn s. Khi tham gia giao dch dn s cc ch th ny thng qua ngi i din (i din theo php lut hoc i din theo u quyn). Y ch ca cc ch th ny trong giao dch dn s chnh l ch ca ngi i din hp php ph hp vi phm vi, mc ch hot ng do php lut qui nh. Trong trng hp giao dch dn s do ngi khng c thm quyn xc lp, thc hin hoc do ngi i din xc lp vt qu thm quyn th khng lm pht sinh quyn v ngha v i vi ngi c i din m y chnh l trch nhim ca c nhn xc lp, tr trng hp ngi c i din chp thun. i vi h gia nh th ngi i din theo php lut l ch h, nhng php lut ch cho php ch h i din hp php trong mt s quan h lin quan n quyn s dng t, sn xut nng-lm- ng nghip, vay vn,...cn i vi cc giao dch dn s lin quan n ti sn khc khng coi l ngi i din theo php lut. Nh vy, xc nh t cch ch th c ngha quan trng trong vic xc nh ch ch thc ca cc ch th, y l c s xc nh gi tr php l ca giao dch dn s. iu kin 2: Mc ch v ni dung ca giao dch khng vi phm iu cm ca php lut, khng tri o c x hi (Khon 2) Mc ch ca giao dch dn s l li ch m cc bn mong mun t ti khi xc lp giao dch dn s. Ni dung ca giao dch dn s l tng hp cc iu khon cam kt trong giao dch, qui nh cc quyn v ngha v ca cc bn ch th. Trong trng hp giao dch dn s c mc ch v ni dung vi phm qui nh ca php lut dn s ni ring, php lut ni chung hoc tri o c x hi th khng c tha nhn, khng lm pht sinh quyn v ngha v dn s ca cc bn : mua bn ti sn php lut cm (mua bn t ai, ma tu), cho vay tin nh bc, i cc khon tin do vic bn dm, nh bc mang li. iu kin 3: Ngi tham gia giao dch dn s hon ton t nguyn (Khon 3) Bn cht ca quan h dn s mang yu t ch, l s thng nht ch ca cc ch th tham gia. Do vy, mun xc nh cc ch th c t nguyn hay khng cn da vo s thng nht bin chng gia hai yu t : ch v by t ch. y l hai mt ca mt vn c quan h khng kht vi nhau. S t nguyn hon ton chnh

l s thng nht ch bn trong v s by t ch ra bn ngoi; ch khi s biu l ch ra bn ngoi phn nh khch quan, trung thc nhng mong mun bn trong ca cc ch th mi coi l t nguyn. Nu thiu s t nguyn th tri vi bn cht ca giao dch dn s v giao dch dn s c th b coi l v hiu trong trng hp sau : + Giao dch dn s gi to: l giao dch dn s nhm che du mt giao dch dn s khc th giao dch gi to v hiu, cn giao dch b che du vn c hiu lc nu giao dch tun th y cc iu kin c hiu lc c qui nh ti iu 121, tr trng hp giao dch khng nhm lm pht sinh quyn v ngha v ca cc bn th cng v hiu. Chng hn: hai bn xc lp hp ng mua bn ti sn, nhng thc cht l tng cho (cn gi l hp ng gi cch) th hp ng tng cho vn c gi tr php l hoc trng hp trn trnh ngha v tr n hai bn xc lp hp ng mua bn ti sn nhng thc cht bn kia ch gi h ti sn m khng lm pht sinh quyn v ngha v theo hp ng mua bn (cn gi l hp ng tng tng). Nh vy, gi to cn c hiu l khng c s tho thun v thng nht ch ca cc bn nhm lm pht sinh mt quan h hp ng thc t m nhng loi giao dch ny thng nhm mc ch che du, trn trnh php lut. + Giao dch dn s c xc lp do nhm ln l trng hp cc bn hnh dung sai v ch th hoc ni dung ca giao dch m tham gia vo giao dch gy thit hi cho mnh hoc cho bn kia. Do nhm ln m lm mt i tnh cht tho thun khng phi l mong mun t ti. Nhm ln c th di nhng dng sau: - Nhm ln ch th. - Nhm ln ni dung ca giao dch do hnh dung sai v cht lng, nhm ln v i tng, gi c (bn bn hiu l la M, bn mua hiu l la Hng Cng) Nguyn nhn ca s nhm ln thng do cc bn thiu s r rng v cc iu khon ca hp ng hoc do km hiu bit v i tng ca giao dch nht l i tng lin quan k thut. + Giao dch dn s c xc lp do b la di, e do . La di l hnh vi c ca mt bn nhm lm cho bn kia nhm lm cho bn kia hiu sai lch v ch th, tnh cht ca i tng hoc ni dung ca giao dch nn xc lp giao dch . Do vy, khc vi nhm ln th la di do th on c ca mt bn lm cho bn kia tin tng nn thc y vic xc lp giao dch dn s. Tuy nhin, vic xc nh la di trong thc tin ht sc kh khn, thng thng da vo cc cn c sau:

<-> C s gii thiu v c sai lch trong s gii thiu . <-> Ngi gii thiu bit s sai lch nhng b qua s tht. <-> Ngi nghe khng bit s sai lch nn tin vo s gii thiu. <-> C thit hi xy ra ca mt bn do s gii thiu. Theo qui nh ca Lut Dn s cc nc th phn thnh la di trc din ( giao dch v hiu) v la di khng trc din (giao dch c th b v hiu) (Lut dn s Php). Giao dch dn s c xc lp do b e do. e do trong giao dch dn s l hnh vi c , c thc ca mt bn lm cho bn kia s hi m phi thc hin giao dch dn s nhm trnh nhng thit hi v tnh mng, sc kho, danh d, nhn phm, ti sn ca mnh hoc ca nhng ngi thn thch. Giao dch dn s c xc lp do b e do khng ph hp vi li ch ca bn b e do, ni cch khc thiu s th hin ch ch thc ca cc ch th tham gia giao dch. Cc cn c xc nh giao dch dn s c s e do bao gm: <-> C s s hi ( v th cht hoc tinh thn). <-> C hnh vi c e do ca mt bn. <-> S e do l bt hp php ( tri php lut). iu kin v hnh thc ch l iu kin c hiu lc khi php lut c quy nh phi m bo iu kin hnh thc (khon 4 iu 121) 2. Hp ng v hiu v hu qu php l ca hp ng v hiu Hp ng v hiu do vi phm cc iu kin c quy nh ti iu 121 BLDS. V phng din l lun cng nh theo php lut ca mt s nc khi nghin cu cc loi giao dch dn s v hiu c th phn chia thnh cc trng hp v hiu: - V hiu do vi phm iu cm ca php lut hoc tri o c x hi; - V hiu do gi to; - V hiu do nhm ln; - V hiu do b la di, e da;

- V hiu do ngi xc lp khng nhn thc v lm ch c hnh vi ca mnh; - V hiu do vi phm quy nh v hnh thc; Ty thuc vo tnh cht v mc ca s v hiu hp ng, hp ng v hiu c th phn chia thnh: - Hp ng v hiu ton b; - Hp dng v hiu tng phn; - Hp ng v hiu tuyt i: hp ng ny khng c hiu lc ngay t thi im giao kt nhm bo v li ch nh nc, li ch cng cng. Chng hn giao dch dn s vi phm iu cm ca php lut (mua bn t ai). Hp ng v hiu tng i: hp ng v hiu tng i tuy c vi phm mt trong cc iu kin c hiu lc nhng vn coi l c gi tr php l nu cc bn tham gia vn t nguyn thc hin, To n ch hu b khi c yu cu ca cc bn tham gia. i vi hp ng v hiu tng i khng ng nhin v hiu m c th b v hiu. V vy, khng phi bt c hp ng vi phm cc iu kin c hiu th To n cng tuyn b v hiu m tu thuc vo mc vi phm v do yu cu ca cc bn m to n s tuyn b hu b giao dch . Trong trng hp hp ng c vi phm cc iu kin c hiu lc m c th sa cha c phn vi phm cho ph hp vi qui nh ca php lut hoc trong mt s trng hp bn tham gia khng yu cu to n bo v quyn li ca mnh mc d bit b thit hi) th s khng hu b m ch xem xt quyn v ngha v ca cc bn c c tho thun ng vi qui nh ca php lut khng; nu php lut qui nh m cc bn khng sa cha cho ph hp th mi v hiu. * Theo qui nh ti iu 410 ca BLDS 2005 cc quy nh v giao dch dn s v hiu t iu 127 n iu 138 cng p dng i vi hp ng nh sau: a. Giao dch dn s v hiu do vi phm iu cm ca php lut, tri o c x hi (iu 128): Giao dch ny v hiu ngay t thi im giao kt khng lm pht sinh quyn v ngha v ca cc bn. Cc bn tham gia vo giao dch dn s c th bit hoc khng bit l mnh tham gia vo giao dch dn s tri php lut. Tuy theo tnh cht v mc vi phm th ti sn giao dch v hoa li, li tc thu c b tch thu sung cng qu nh nc. Trong trng hp c thit hi m cc bn u c li, th mi bn t chu phn thit hi ca mnh; nu ch mt bn c li, th bn phi bi thng thit hi cho bn kia.

b. Giao dch dn s v hiu do thiu s t nguyn ca cc ch th - Giao dch dn s v hiu do gi to: v hiu ngay t thi im xc lp, tr giao dch b che giu vn tun th y cc iu kin c hiu lc (iu 129) - Giao dch dn s v hiu do b nhm ln (iu 131) + Khi mt bn b c li v lm cho bn kia nhm ln nhm ln v ni dung ca giao dch th bn b nhm ln c quyn yu cu bn kia thay i ni dung giao dch, nu bn kia khng chp nhn th bn b nhm ln c quyn yu cu To n tuyn b giao dch dn s v hiu. + Nu li c lm cho nhm ln th x l nh l trng hp b l di hay e do. - Gia dch dn s v hiu do b la di hoc b e do (iu 132): Bn b la di hoc b e do c quyn yu cu To n tuyn b giao dch v hiu. c. Giao dch dn s v hiu do ngi cha thnh nin, ngi mt nng lc hnh vi dn s, b hn ch nng lc hnh vi dn s xc lp thc hin (iu130 BLDS). i vi ngi cha thnh nin, ngi mt nng lc hnh vi dn s th php lut qui nh ngi i din theo php lut xc lp thc hin hoc phi c s ng ca ngi i din theo php lut (tr trng hp php lut c qui nh tham gia giao dch dn s c gi tr nh). Nu trong nhng trng hp trn m tham gia giao dch dn s lin quan n ti sn khng c ngi i din theo php lut th c th v hiu. c, Giao dch dn s v hiu do khng tun th v hnh thc (iu 134) iu 134 qui nh: Trong trng hp php lut qui nh hnh thc ca giao dch dn s l iu kin c hiu lc ca giao dch dn s m cc bn khng tun theo th theo yu cu ca mt hoc cc bn, v hiu, To n, c quan nh nc c thm quyn khc ra quyt nh buc cc bn thc hin qui nh v hnh thc ca giao dch trong mt thi hn; qu thi hn m khng thc hin th giao dch v hiu. Bn c li lm cho giao dch v hiu phi bi thng thit hi. Nh vy, giao dch dn s khng tun th hnh thc php lut qui nh v hiu trong trng hp qu thi hn n nh m cc bn khng thc hin ng qui nh hnh thc do php lut qui nh th v hiu (chng hn n nh t 1 n 3 thng). d, Giao dch dn s v hiu tng phn (iu 135)

, Giao dch dn s v hiu do ngi xc lp khng nhn thc v lm ch c hnh vi ca mnh (iu 133) Hu qu php l ca giao dch dn s v hiu c php lut quy nh nh sau: - Hu qu php l trong mi quan h gia cc bn tham gia giao dch V nguyn tc giao dch dn s v hiu khng lm pht sinh quyn v ngha v ca cc bn t thi im giao dch dn s c xc lp. Khi giao dch dn s v hiu cc bn khi phc li tnh trng ban u ngha l phi hon tr cho nhau nhng g nhn, bn c li phi bi thng thit hi. iu 137 BLDS qui nh: nu khng hon tr c bng hin vt th phi hon tr bng tin nhng thc t p dng cng gp khng t kh khn. + i vi nhng giao dch dn s v hiu m i tng vn cn th vic hon tr cho nhau mt cch d dng, nhng trong mt s giao dch i tng b tiu hu hoc khng hon tr c th gii quyt nh th no? Chng hn : trong hp ng thu nh v hiu th bn cho thu c th tr li s tin thu nhn, cn bn thu th khng th tr li c quyn s dng, quyn ngi nh thu. Do vy, trong nhng trng hp ny th giao dch dn s chm dt k t thi im tuyn b v hiu ch khng th t thi im xc lp. + i vi trng hp i tng l ti sn khng cn nn cc bn khng th hon tr c bng hin vt m phi hon tr cho nhau bng tin. Tu tng trng hp xt theo tnh cht ca giao dch v hiu, ti sn giao dch v hoa li, li tc thu c c th b tch thu theo qui nh ca php lut. - Bo v quyn li ca ngi th ba ngay tnh trong giao dch dn s v hiu (iu 138) - Trong trng hp giao dch dn s v hiu nhng ti sn giao dch l ng sn khng phi ng k quyn s hu c chuyn giao bng mt giao dch khc cho ngi th ba ngay tnh th giao dch vi ngi th ba vn c hiu lc, tr trng hp quy nh ti iu 257 ca BLDS. - Trong trng hp giao dch dn s v hiu nhng ti sn giao dch l bt ng sn hoc ng sn phi ng k quyn s hu c chuyn giao bng mt giao dch khc cho ngi th ba ngay tnh th giao dch vi ngi th ba v hiu, tr trng hp ngi th ba ngay tnh nhn c ti sn ny thng qua bn u gi hoc giao dch vi ngi m theo bn n quyt nh ca C quan nh nc c thm quyn l

ch s hu ti sn nhng sau ngi ny khng phi l ch s hu ti sn do quyt nh, bn n b hu, sa. Thi hiu yu cu To n tuyn b giao dch dn s v hiu - i vi cc giao dch dn s do ngi cha thnh nin, ngi mt nng lc hnh vi dn s, b hn ch nng lc hnh vi dn s; ngi b e do, b la di hoc ngi c nng lc hnh vi dn s nhng xc lp giao dch dn s vo thi im khng nhn thc c hnh vi ca mnh (T cc iu 130 n iu 134) l hai nm k t ngy giao dch dn s c xc lp. Trong trng hp qu thi hn trn th khng c quyn khi kin yu cu tuyn b giao dch v hiu, tr trng hp php lut c qui nh ti iu 161 BLDS. Ngi c quyn khi kin yu cu tuyn b giao dch dn s l chnh ngi b e do, b la di, b nhm ln,... hoc ngi i din theo php lut i vi ngi cha thnh nin, ngi mt nng lc hnh vi dn s, b hn ch nng lc hnh vi dn s. Trong thc tin gii quyt nhiu trng hp ngi i din khng bit c ngi cha thnh nin, ngi mt nng lc hnh vi dn s... xc lp giao dch dn s th c mt quyn khi kin hay khng. Theo qui nh ca B lut dn s Php th thi hn yu cu tuyn b giao dch dn s v hiu l 5 nm k t thi im khm ph ra s nhm ln, b la di, b e do hoc t thi im chm dt s hn ch nng lc hnh vi, mt nng lc hnh vi dn s. Do vy, thi hn yu cu tuyn b giao dch dn s v hiu theo chng ti nn qui nh thi hn l hai nm k t thi im khm ph ra s nhm ln, b la di... th hp l hn. - i vi cc giao dch dn s xc lp do vi phm iu cm ca php lut, tri o c x hi, giao dch dn s do gi to (iu 128, 129) l v hn. Thi hn yu cu tuyn b giao dch dn s v hiu theo Lut dn s ca Php l 30 nm k t thi im c xc lp. 2. Hnh thc v thi im c hiu lc ca hp ng a, Hnh thc ca hp ng Theo quy nh ca B lut Dn s th cc bn tham gia hp ng c th la chn nhng hnh thc khc nhau (tr trng hp php lut c quy nh v hnh thc th phi tun theo quy nh ca php lut). - Hp ng bng li ni (hp ng ming): cc bn tham gia hp ng tha thun nhng ni dung c bn ca hp ng hoc mc nhin thc hin nhng hnh vi

nht nh i vi nhau. Hnh thc ny thng c p dng trong trng hp cc bn c tin tng ln nhau cao hoc hp ng sau khi giao kt thc hin chm dt ngay. Chng hn tha thun cho vay gi tr ti sn khng ln, mua bn ti sn c gi tr nh,... - Hp ng bng vn bn (thng): cc bn tha thun nhng iu khon c bn ca hp ng bng vn bn v k vo vn bn xc nhn quan h hp ng v ni dung ca hp ng. Hp ng c lp thnh nhiu bn bn c quyn v bn c ngha v gi, thng thng th bn c quyn gi bn hp ng . Hp ng bng vn bn c ngha php l quan trng v n l cn c, chng c c quan c thm quyn xc nh c quyn v ngha v ca cc bn khi c tranh chp xy ra. Hp ng thng qua phng tin in t di hnh thc thng dip, d liu c xc nh l hnh thc hp ng bng vn bn. - Hp ng c cng chng, chng thc, trong trng hp php lut c quy nh hoc cc bn c tha thun th hp ng dn s phi c cng chng, chng thc. b. Thi im c hiu lc ca hp ng iu 405 BLDS quy nh: "Hp ng c hiu lc k t thi im giao kt, tr trng hp c tha thun hoc php lut c quy nh khc". Khi hp ng c hiu lc buc cc bn tham gia phi thc hin ng cc iu khon theo hp ng cam kt tha thun, trong cc bn khng c t sa i, hy b hp ng. Hp ng dn s c th b sa i hoc hy b, nu c tha thun hoc php lut c quy nh. Thi im giao kt hp ng c quy nh ti iu 404 nh sau: + Hp ng c giao kt vo thi im bn ngh nhn c tr li chp nhn giao kt hoc khi cc bn tha thun xong nhng iu khon ch yu ca hp ng. + Hp ng cng xem nh c giao kt khi ht thi hn tr li m bn nhn c ngh vn im lng, nu c s tha thun im lng l s tr li chp thun. + Thi im giao kt hp ng ming l thi im cc bn trc tip tha thun v ni dung ca hp ng. + Thi im giao kt hp ng bng vn bn l bn cng k vo vn bn. Vic xc nh thi im c hiu lc ca hp ng c ngha l lun v thc tin c. Cc loi hp ng ch yu (iu 606)

- Hp ng song v l hp ng m mi bn u c quyn v ngha v i vi nhau. Trong hp ng ny mi bn ch th va l ngi c quyn va l ngi c ngha v. Quyn dn s ca bn ny l ngha v dn s ca bn kia v ngc li. Chng hn hp ng mua bn, hp ng thu ti sn, ... Hp ng n v l hp ng m ch mt bn c ngha v. Trong hp ng ny mt bn c ngha v m khng c quyn g i vi bn kia v bn kia l ngi c quyn m khng phi chu thc hin bt c ngha v g. Chng hn hp ng tng cho ti sn (iu 461) . - Hp ng chnh l hp ng m hiu lc khng ph thuc vo hp ng khc. Hp ng ph l hp ng m hiu lc ph thuc vo hp ng chnh. - Hp ng v li ch ca ngi th ba l hp ng m cc bn giao kt hp ng u phi thc hin ngha v v ngi th ba c hng li ch t vic thc hin ngha v . Chng hn hp ng bo him i vi hnh khch (cng ty xe khch mua bo him cho hnh khch i trn phng tin giao thng ). Hp ng ny c c im nh sau: + Ngi th ba khng tham gia k kt hp ng, khng by t ch trong vic tham gia vo quan h hp ng. + Ngi th ba c hng cc li ch t vic cc ch th khc tham gia k kt hp ng. - Hp ng c iu kin. 4. Ni dung ca hp ng Ni dung ca hp ng l tng hp cc iu khon m cc bn tham gia giao kt hp ng tha thun. Ty theo tng loi hp ng dn s cc bn c th tha thun nhng ni dung sau: + i tng ca hp ng l ti sn phi giao, cng vic phi lm hoc khng c lm; + S lng, cht lng; + Gi c, phng thc thanh ton; + Thi hn, a im, phng thc thc hin hp ng;

+ Quyn v ngha v ca cc bn; + Trch nhim do vi phm hp ng. Ngoi ra cc bn c th tha thun nhng ni dung khc. Cn c vo gi tr php l ca cc iu khon cam kt trong hp ng c th phn thnh: - iu khon cn bn: l cc iu khon khng th thiu c ca mt hp ng, nu cc bn tham gia cha tha thun c nhng iu khon cn bn th hp ng coi nh cha c k kt. Chng hn: i tng, gi c, cht lng (trong hp ng mua bn), i tng, a im, gi c (hp ng vn chuyn hng ha),... - iu khon thng thng: l nhng iu khon php lut quy nh, nu khi giao kt hp ng cc bn khng tha thun th nhng iu khon ny mc nhin c cng nhn v thc hin. i vi cc iu khon ny cc bn c th tha thun trong hp ng hoc khng tha thun trong hp ng, nhng khi c tranh chp xy ra c quan c thm quyn cn c vo cc quy nh ca php lut gii quyt. Chng hn: khon 1 iu 482 v hp ng thu ti sn th bn cho thu phi sa cha h hng, khuyt tt ca ti sn cho thu, nhng h hng nh theo tp qun bn thu phi t nguyn sa cha. - iu khon ty nghi: xut pht t nguyn tc t do, t nguyn cam kt tha thun c php lut dn s quy nh, trong quan h hp ng php lut cho php cc ch th giao kt hp ng tha thun cc iu khon ngoi nhng iu khon c bn nhng khng c tri php lut v o c x hi. II. GIAO KT, THC HIN HP NG V CC BIN PHP BO M THC HIN HP NG 1. Giao kt, thc hin hp ng a, Giao kt hp ng * ngh giao kt hp ng Cc ch th c nh thit lp quan h hp ng th phi th hin mun ca mnh bng mt hnh thc nht nh. Thng qua s th hin m bn kia bit c mun v t mi c th i n vic giao kt hp ng. i tc bit v hnh dung c hp ng nh th no th ngi ngh phi a ra nhng thng tin mt cch tng i c th, r rng thng qua nhng hnh thc khc nhau : trao i qua in thoi, fax, qung co, nhn tin, treo bin ,... Trong trng hp mt bn ngh bn kia giao kt hp ng c nu r ni dung ch yu ca hp ng v thi hn tr li c

nu r ni dung ch yu ca hp ng v thi hn tr li th khng c mi ngi th ba giao kt hp ng v phi chu trch nhim v ngh ca mnh (iu 396 BLDS). Trong trng hp ny li ngh cha phi hp ng dn s nhng c tnh rng buc khi c cc yu t: + Bn c ngh phi c ch ch danh. + Trong li ngh c nu r ni dung ch yu ca hp ng v n nh mt thi gian tr li. Chp nhn giao kt hp ng L vic bn c ngh ng tin hnh vic giao kt hp ng vi ngi ngh. V nguyn tc bn c ngh phi tr li ngay c chp nhn vic giao kt hp ng hay khng, tr trng hp c tha thun v thi hn tr li. Trong trng hp vic tr li c chuyn qua bu in th thi im tr li l ngy gi i theo du ca bu in. * Thay i, rt li, chm dt ngh giao kt hp ng dn s. - Bn ngh c th thay i hoc rt li ngh giao kt hp ng dn s, nu bn c ngh cha nhn c ngh hoc trong trng hp bn ngh c nu r iu kin c thay i hoc rt li ngh. Trong trng hp bn ngh thay i ni dung, iu kin ca ngh th ngh c coi l ngh mi. - ngh giao kt hp ng dn s chm dt khi bn nhn c ngh tr li khng chp nhn hoc chm tr li chp nhn hoc ht thi hn tr li, m khng nhn c tr li ca bn c ngh giao kt. Nu bn c ngh tr li chp nhn giao kt hp ng, nhng c nu iu kin hoc sa i ngh th s tr li chp nhn coi nh ngh mi giao kt hp ng dn s. b, Thc hin hp ng v trch nhim do khng thc hin ngha v theo hp ng Khi cc bn cam kt tho thun cc iu khon trong hp ng th phi thc hin ng v y cc iu khon v khng c vi phm, nu vi phm th phi chu trch nhim dn s. Khon 1 iu 302 BLDS quy nh: "Ngi c ngha v m khng thc hin hoc thc hin khng ng ngha v dn s th phi chu trch nhim dn s i vi ngi c quyn".

Cn c vo tnh cht, hu qu ca s vi phm ngha v m trch nhim do vi phm ngha v theo hp ng gm: * Trch nhim phi thc hin ngha v dn s - Trch nhim do chm thc hin ngha v dn s (iu 305). + Khi ngha v dn s chm c thc hin th ngi c quyn c th gia hn ngi c ngha v hon thnh ngha v nu qu thi hn ny th theo yu cu ca ngi c quyn th ngi c ngha v vn phi thc hin ngha v v bi thng thit hi; nu vic thc hin khng cn thit i vi ngi c quyn na th c quyn t chi tip nhn v yu cu bi thng thit hi. + Trong trng hp ngi c ngha v chm tr tin th ngi phi tr li i vi s tin chm tr theo li sut n qu hn do Ngn hng Nh nc cng b tng ng vi thi gian chm tr vo thi im thanh ton (tr trng hp c tha thun khc hoc php lut c quy nh khc). - Trch nhim do khng thc hin ngha v giao vt (iu 303) Khi ngi c ngha v khng thc hin ngha v giao vt c nh th nhng ngi c quyn c quyn yu cu ngi c ngha v phi giao ng vt ; nu vt khng cn hoc b h hng, th phi thanh ton gi tr ca vt v bi thng thit hi. Trong trng hp ngi c ngha v khng thc hin c ngha v giao vt cng loi, th phi thanh ton gi tr ca vt v phi bi thng thit hi. * Trch nhim do khng thc hin mt cng vic hoc khng c thc hin mt cng vic (iu 304 BLDS). * Trch nhim do thc hin ngha v khng ng i tng (iu 428, iu 429 v iu 430 BLDS). * Trch nhim dn s do vi phm ngha v theo hp ng (iu 307) Trch nhim bi thng thit hi p dng trong trng hp cc bn vi phm ngha v m h t nguyn cam kt, c li v gy ra thit hi. y l mt dng ch ti dn s c p dng i vi bn vi phm ngha v dn s. Mc ch ca trch nhim bi thng thit hi nhm khc phc nhng thit hi v ti sn v ch pht sinh khi c nhng iu kin lut nh:

* C hnh vi tri php lut ca ngi c ngha v: hnh vi tri php lut l hnh vi vi phm nhng ngha v dn s m h t nguyn cam kt. V nguyn tc ngi c ngha v m khng thc hin hoc thc hin khng ng ngha v dn s th xc nh l hnh vi vi phm ngha v. Tuy nhin trong mt s trng hp hnh vi vi phm ngha v khng coi l tri php lut v khng phi bi thng: - Nu ngha v dn s khng thc hin c l hon ton do li ca ngi c quyn. - Do s kin bt kh khng (tr trng hp cc bn c tha thun khc hoc php lut c quy nh khc). S kin bt kh khng l s kin xy ra mt cch khch quan khng th lng trc c v khng th khc phc c, mc d p dng mi bin php cn thit m kh nng cho php. * C thit hi xy ra: Trch nhim bi thng thit hi l vic ngi c ngha v b p cho bn kia nhng tn tht vt cht m mnh gy ra do vi phm ngha v. Do vy, v nguyn tc th ch khi xc nh c c thit hi thc t xy ra th ngi vi phm mi phi bi thng. Thit hi l s gim bt, mt mt, h hng nhng phi tnh c thnh mt khon tin nht nh; trong mt s trng hp c th l mt s chi ph phi b ra khc phc nhng hu qu xu v ti sn do ngi c ngha v khng chp hnh ngha v gy ra. Thit hi trong trch nhim dn s do vi phm ngha v ch yu l thit hi ti sn bao gm: + Nhng h hng, mt mt v ti sn. + Nhng chi ph phi b ra (chi ph hp l ngn chn, hn ch, khc phc thit hi). + Thu nhp thc t b mt hoc b gim st. B lut dn s khng phn thnh thit hi trc tip v thit hi gin tip, vic xc nh thit hi cn c vo cc quy nh ca php lut, phi mang tnh khch quan, khng c suy din ch quan. * Li ca ngi vi phm ngha v. V nguyn tc trch nhim bi thng thit hi ch pht sinh khi ngi gy thit hi c li. Li trong trch nhim dn s l vic m ch th lm iu m php lut

cm hoc khng lm mt vic theo tha thun c php lut tha nhn. B lut Dn s phn thnh hai loi li: c gy thit hi v v gy thit hi (iu 308). Tuy nhin vic xc nh hnh thc li gy thit hi ch c ngha trong mt s trng hp cn thit (Bi thng thit hi ngoi hp ng hoc trong hp ng gi gi, vn chuyn hng ha,...) * Mi quan h nhn qu gia hnh vi vi phm php lut v thit hi xy ra Mi quan h nhn qu gia hnh vi vi phm php lut v thit hi xy ra l mi lin h ni ti, tt yu, trong hnh vi vi phm ngha v l nguyn nhn, thit hi xy ra l kt qu. Ch trong trng hp thit hi xy ra l kt qu tt yu ca hnh vi vi phm php lut th ngi vi phm mi phi bi thng thit hi. Trong thc tin, nhiu trng hp mt thit hi xy ra c th do nhiu nguyn nhn khc nhau th cn xem xt hnh vi vi phm ca h c quan h nh th no i vi thit hi xy ra. Nu khng xc nh chnh xc mi quan h ny th d dn n nhng sai lm trong vic quyt nh p dng bi thng thit hi. 2. Cc bin php bo m giao kt, thc hin hp ng a. Khi nim Vic thc hin ngha v theo hp ng trc ht da vo s t gic ca ngi c ngha v, song khng phi bt c ch th no khi tham gia vo quan h cng u t gic thc hin cc ngha v m h cam kt. Mt khc trong quan h php lut dn s ni chung v quan h hp ng ni ring th yu t ti sn lin quan n li ch ca cc ch th lm tin . m bo quyn ch ng ca ngi c quyn trong quan h ngha v khng ph thuc vo hnh vi ca ngi khc v tha mn yu cu ca mnh khi ngi c ngha v khng thc hin hoc thc hin khng ng ngha v theo hp ng, php lut dn s cho php cc bn c th tha thun cc bin php bo m. Bo m thc hin ngha v theo hp ng c hiu di hai phng din: - Phng din khch quan: l quy nh ca php lut cho php cc ch th trong giao dch dn s tha thun cc bin php bo m cho ngha v chnh c thc hin, xc nh quyn v ngha v chnh c thc hin, ng thi xc nh quyn v ngha v ca cc bn trong cc bin php . - Phng din ch quan: l s tha thun gia cc ch th v cc bin php bo m c php lut quy nh mang tnh cht d phng nhm m bo thc hin ngha v dn s.

Theo quy nh ca BLDS 2005, cc bin php bo m thc hin ngha v trong hp ng bao gm: Th chp ti sn, cm c ti sn, bo lnh, t cc. b, Th chp ti sn * Khi nim: th chp ti sn l vic mt bn (sau y gi l bn th chp) dng ti sn thuc s hu ca mnh m bo thc hin ngha v dn s i vi bn kia (bn nhn th chp) v khng chuyn giao ti sn cho bn nhn th chp. * Cc quy nh v th chp ti sn + i tng ca th chp - i tng ca th chp l bt ng sn v ng sn (nh nh , cng trnh xy dng gn lin vi t, k c cc ti sn gn lin vi nh , cng trnh xy dng , cc ti sn gn lin vi t,...) - Ti sn thuc quyn s hu ca bn th chp. Ngi c ngha v khng th dng ti sn thuc s hu ca ngi khc th chp mc d theo quy nh ca php lut h ang chim hu hp php (ang thu, mn) hoc ti sn th chp thuc s hu chung ca nhiu ngi phi c s ng ca cc ng ch s hu. - Ti sn sn th chp phi c php giao dch v khng c tranh chp. + Hnh thc ca th chp ti sn - Vic th chp phi c lp thnh vn bn gi l hp ng th chp. Hp ng th chp c th lp thnh vn bn ring hoc ghi trong hp ng chnh. Hp ng th chp phi c cng chng hoc chng thc nu cc bn c tha thun, nu trong trng hp php lut quy nh phi c cng chng, chng thc th cc bn phi tun theo. + ng k th chp ti sn (ng k giao dch bo m) theo quy nh ti iu 323 BLDS. + Ni dung ca th chp ti sn: - Bn th chp phi giao ton b giy t (bn chnh) v ti sn th chp cho bn nhn th chp nh giy chng nhn quyn s hu nh, chng nhn quyn s dng t,...

- Bn th chp phi thng bo cho bn nhn th chp bit cc quyn ca ngi th ba i vi ti sn th chp. Nu ti sn c th chp nhiu ngha v th bn th chp phi thng bo cho bn nhn th chp v vic ti sn em th chp nhng ln trc . - Trong trng hp bn th chp vn gi ti sn th chp th c quyn khai thc, s dng ti sn, hng hoa li, li tc t ti sn (tr trng hp c tha thun khc). Bn th chp c ngha v bo qun, gi gn ti sn khng c bn ti sn (tr trng hp quy nh ti khon 3 v khon 4 iu 349 BLDS), c quyn cho thu, cho mn ti sn th chp. - Bn th chp c dng ti sn th chp m bo thc hin ngha v dn s khc, nu gi tr ln hn tng gi tr c bo m (nu c tha thun hoc php lut c quy nh). + X l ti sn th chp (iu 355 BLDS) Trong trng hp n thi hn thc hin ngha v m bn th chp khng thc hin hoc thc hin khng ng ngha v, th bn nhn th chp c quyn yu cu bn u gi ti sn th chp thc hin ngha v dn s, tr trng hp c tha thun khc. Nh vy vic x l ti sn th chp theo hai phng thc: - Theo tha thun ca cc bn trong hp ng th chp. Php lut cho php cc bn c quyn tha thun cc bin php x l ti sn th chp. - Yu cu c quan Nh nc c thm quyn bn u gi ti sn thc hin ngha v dn s thng qua trung tm bn u gi ti sn hoc t chc c thm quyn khc (doanh nghip c chc nng bn u gi ti sn). c, Cm c ti sn + Khi nim: Cm c ti sn l vic mt bn (sau y gi l bn cm c) giao ti sn thuc quyn s hu ca mnh cho bn kia (sau y gi l bn nhn cm c) bo m thc hin ngha v dn s. + i tng ca cm c ti sn: - Ti sn cm c phi l bt ng sn hoc ng sn (tr trng hp php lut c quy nh khc, VD: Lut nh nm 2005 ch quy nh th chp nh . - Ti sn cm c phi thuc s hu ca bn cm c, c php giao dch v khng c tranh chp.

Vic cm c ti sn theo ngi c ngha v giao ti sn cho ngi c quyn, trong trng hp bn cm c khng thc hin hoc thc hin khng ng ngha v cam kt th ti sn cm c c x l theo tha thun hoc theo quy nh ca php lut. Do vy, ti sn cm c phi thuc s hu ca bn cm c, nu l s hu chung ca nhiu ngi th phi c s ng ca tt c cc ng ch s hu. Vic xc nh ti sn thuc s hu ca bn cm c hay khng trc ht da vo giy t chng nhn quyn s hu i vi ti sn c ng k nh phng tin vn ti (t, mt, tu bin,...). Cng c nhng ti sn khng c ng k quyn s hu th c da trn c s suy on l ca ngi ang chim hu thc t. Thc tin nhiu trng hp bn nhn cm c b la di nn phi tr li ti sn cho ch s hu, do vy vic bo m trong quan h ngha v khng thc hin c. + Hnh thc ca cm c ti sn: Vic cm c ti sn phi lp thnh vn bn gi l hp ng cm c, vn bn cm c c th lp ring hoc ghi trong hp ng chnh, trong phi m bo cc ni dung ch yu sau : - Ngha v c bo m. - M t ti sn cm c. - Gi tr ti sn cm c (nu cc bn c tha thun hoc php lut c quy nh). - Bn gi ti sn cm c. - Quyn v ngha v ca cc bn. - Cc trng hp x l v phng thc x l ti sn cm c. - Cc tha thun khc. + Ni dung ca cm c ti sn Ni dung ca cm c ti sn l cc quyn v ngha v ca cc bn do cc bn tha thun hoc php lut c quy nh. - Quyn v ngha v ca bn cm c v bn nhn cm c ti sn: Bn cm c v bn nhn cm c ti sn c cc ngha v v quyn theo quy nh t iu 330 n iu 333 BLDS 2005. + X l ti sn cm c:

Khi n hn thc hin ngha v m bn cm c ti sn khng thc hin hoc thc hin ngha v khng ng tha thun th ti sn cm c c x l theo phng thc do cc bn tha thun hoc c bn u gi thc hin ngha v. Bn nhn cm c c u tin thanh ton t s tin bn ti sn cm c, sau khi tr chi ph bo qun, chi ph bn u gi ti sn. ( phng thc x l ti sn cm c xem phn x l ti sn th chp) d, Bo lnh + Khi nim: Bo lnh l vic ngi th ba (gi l ngi bo lnh) cam kt vi bn c quyn (gi l ngi nhn bo lnh) s thc hin ngha v thay cho bn c ngha v (gi l ngi c bo lnh), nu khi n thi hn m ngi c bo lnh khng thc hin hoc thc hin khng ng ngha v. Cc bn cng c th tha thun v vic ngi bo lnh ch phi thc hin ngha v khi ngi c bo lnh khng c kh nng thc hin ngha v ca mnh (iu 361). Bo lnh trong BLDS nm 2005 mang tnh cht i nhn, do vic xc nh bo m bng ti sn khng phi quyt nh. + Ch th ca bo lnh bao gm ngi bo lnh, ngi c bo lnh v ngi nhn bo lnh. + Phm vi ca bo lnh l 1 phn hoc ton b ngha v dn s (theo nh tha thun) nu cc bn khng tha thun c th th phm vi bo lnh c xc nh l ton b nn ngi bo lnh phi thc hin ton b ngha v thay cho ngi c bo lnh nh tin n gc, li, bi thng thit hi (nu c). + i tng v hnh thc ca bo lnh: i tng ca bo lnh c th l ti sn (tin, ti sn khc) thuc s hu ca ngi bo lnh, nu i tng ca ngha v chnh l ti sn. i tng ca bo lnh l cng vic c th nu i tng ca ngha v chnh l cng vic c th. Ty theo tng loi bo lnh khc nhau m i tng bo lnh c th l ti sn hoc cng vic phi lm. Chng hn theo Quy ch bo lnh ngn hng th bao gm cc loi: bo lnh vay vn, bo lnh thanh ton, bo lnh mi thu, bo lnh thc hin hp ng, bo lnh m bo cht lng sn phm,... Vic bo lnh phi c lp thnh vn bn (hp ng bo lnh). , t cc

t cc l vic mt bn giao cho bn kia mt khon tin hoc kim kh qu, qu hoc vt c gi tr khc (gi l ti sn t cc) trong mt thi hn m bo giao kt hp ng hoc thc hin ngha v dn s (iu 358) . Trong trng hp cc bn thc hin ng tha thun trong thi hn (hp ng c giao kt, thc hin) th ti sn t cc c tr li cho bn t cc hoc c tr vo ngha v tr tin theo hp ng. Chng hn ng A t cc cho ng B 10 triu ng xc lp hp ng mua bn nh gi 90 triu ng. Trong thi hn tha thun hp ng mua bn nh c giao kt thc hin th s tin trn c th c tr vo ngha v thanh ton do bn nh hoc bn bn tr li cho bn mua. Trong trng hp c s vi phm trong giao kt, thc hin hp ng th x l nh sau: - Nu bn t cc t chi giao kt, thc hin hp ng th ti sn t cc thuc v bn nhn t cc. - Nu bn nhn t cc t chi vic giao kt, thc hin hp ng, th phi tr cho bn t cc ti sn t cc, ng thi phi tr mt khon tin tng ng vi gi tr ti sn t cc (tr trng hp cc bn c tha thun khc). c cn c gii quyt khi c tranh chp xy ra php lut quy nh vic t cc phi c lp thnh vn bn. Trong thc tin nhiu trng hp cc bn tha thun bng vn bn khng r rng nh hp ng mua bn nh (c cc), giy t cc nhng ni dung li tr trc mt na tin, hoc lm tin bn mua tr cho bn bn 50 triu (cc). Nhng trng hp trn rt kh xc nh u l tin t cc ( m bo giao kt hoc thc hin hp ng), u l tin m cc bn thanh ton cho nhau theo hp ng dn s. Ngoi ra, quy nh ti iu 358: "Tr trng hp cc bn c tha thun khc". TNH HUNG THO LUN I. L THUYT. So snh gia cm c ti sn v th chp ti sn. Hy nu cc trng hp cc bn t tha thun v phng thc x l ti sn cm c, th chp. 3. Thi im chuyn quyn s hu nh trong hp ng mua bn nh l thi im cc bn chuyn nh cho nhau ng hay sai? V sao? 4. Khng nh sau ng hay sai, v sao?
1. 2.

"Ngi bo lnh l ngi i din cho ngi c bo lnh khi ngi c bo lnh khng thc hin hoc thc hin khng ng ngha v cam kt".
1.

Cc trng hp phi ng k giao dch bo m? ngha ca vic ng k giao dch bo .m.

II. TNH HUNG: Tnh hung 1 : ng M c ngi nh trn din tch t 350m2 (nh 3 tng din tch s dng 80m2) ti ng N thnh ph H. Ngy 16.9.2005 ng M tha thun bn cho b Q gi 110 lng vng y (tng ng 530 triu ng), hai bn lp hp ng vit v tha thun giao nhn tin lm 2 ln. Ln giao tin th nht l ngy 16.9.2005 l 90 lng vng, sau khi hon tt th tc ti c quan cng chng s giao 20 lng vng cn li, trong hp ng cng tho thun b Q c ngha v lm th tc ng k quyn s hu v thc hin cc ngha v ti chnh. Ngy 25.10.2005, B Q n ni gim thu v l ph trc b, nn tha thun vi ng A lp hp ng mua ngi nh trn vi gi 200 triu ng v n c quan cng chng lm th tc cng chng. Sau khi chng nhn xong b Q ang lm th tc ng k quyn s hu th ng A yu cu b Q giao tip 20 lng vng theo tha thun. B Q khng ng v trong hp ng ch tha thun 200 triu ng nn b giao s tin trn. Hai bn xy ra tranh chp v khi kin ti Ta n c thm quyn. Ta n th l gii quyt v nh gi ngi nh l 513 triu ng. Cn c vo cc quy nh ca BLDS 2005, v n trn gii quyt nh th no? Tnh hung 2: V chng ng inh Thc v v chng ng Nguyn c Tun c tha thun mua bn cn nh cp 4 ca ng Tun vi gi 29 lng vng. Sau khi tha thun ng Thc t cc 4 lng vng 97%. Hai bn vit giy t cc v tha thun 20 ngy k t ngy 10.4.2005 n 30.4.2005 ng Tun phi lm xong cc th tc giy t mua bn, trc b sang tn th ng Thc s giao s vng cn li. Sau ng Tun khng thc hin ng cam kt trn v nh em bn c tranh chp vi Lm trng M t nm 2004 v To n ang gii quyt nhng v chng ng Thc khng bit. Do vy, ng Tun ch a cho ng Thc cc giy t x k. V vy, ng Thc khng thc hin mua nh trn na m khi kin ti Ta n yu cu hy b hp ng v yu cu ng Tun tr li 4 lng vng t cc v 4 lng vng tng ng. ng Tun cho rng mnh khng vi phm ngha v v ngy 23.4.2005 ng gi ng Thc n nhn giy t cp x k nhng ng Thc khng chp nhn. Theo quy nh ca BLDS 2005, v n trn gii quyt nh th no? C s php l.

CHNG 6. MT S HP NG THNG DNG I Mt s hp ng thng dng 1. Hp ng mua bn ti sn a. Cc quy nh ca php lut v hp ng mua bn ti sn b. Hp ng mua bn nh 2. Hp ng vay ti sn i vi hp ng vay ti sn cn lu : i vi hp ng vay c tho thun tr li v mc li r rng. Theo quy nh ca php lut, Thm phn phi quan tm gii quyt c v vic tr tin n gc, n li, bao gm c li sut v thi gian tnh li.

i vi hp ng vay c thi hn th thi gian tnh li n qu hn k t khi ht hn vay, vi hp ng vay khng c thi hn th thi gian tnh li n qu hn k t khi i n (pht sinh tranh chp). Cn phn bit hp ng giao kt trc 01/7/1996 vi hp ng giao kt sau 01/7/1996. Vi cc hp ng giao kt trc 01/7/1996 th li tr ( tr trc 01/6/1996) khng phi gii quyt li, ch gii quyt li li tr sau 01/7/1996. Vi cc hp ng giao dch sau 01/7/1996 th li phi c iu chnh ng quy nh. Li trong hn khng c qu 150% mc li sut cao nht do Ngn hng Nh nc quy nh i vi loi vay tng ng ti thi im vay. Li n qu hn bng 150% li sut cho vay cao nht thi im xt x s thm vi thi gian tnh li t khi n qu hn n khi xt x s thm. Cn ch l khng tnh li sut theo tng thi k nh trc y. Chp nhn vic nhp li vo n gc 1 ln i vi trng hp vay c thi hn v n hn tr n m ngi vay khng thc hin c ngha v tr n ca mnh. Trong thc t vic tr n thng thc hin nhiu ln. Mi ln tr n phi tr n li, s tin cn li sau khi tr li mi tr vo n gc. Cn ch l nhng nm gn y Ngn hng khng cn quy nh khung li sut cho vay m ch quy nh li sut c bn th cn n nh mc li qu hn bng 150% li sut c bn (Trch trong S tay Thm phn- TANDTC pht hnh).

3. Cc loi hp ng khc a. Hp ng trao i ti sn b. Hp ng tng cho ti sn c. Hp ng thu khon ti sn d. Hp ng mn ti sn e. Hp ng dch v II. Cc hp ng v chuyn quyn s dng t 1. Khi nim v cc iu kin t ai thuc hnh thc s hu Nh nc, do Chnh ph thng nht qun l. Quyn s dng t ca c nhn, php nhn, h gia nh v cc ch th khc c Nh nc giao t, cho thu t, c chuyn quyn hp php hoc c cng nhn th c thc hin chuyn quyn s dng t ph hp vi BLDS v php lut t ai. Hp ng chuyn quyn s dng t pah lp bng vn bn c cng chng, chng thc theo quy nh ca php lut. Hp ng chuyn quyn s dng dt c hiu lc php lut t thi im ng k quyn s dng t theo quy nh ca php lut. 2. Cc loi hp ng chuyn quyn s dng t - Hp ng chuyn i quyn s dng t. - Hp ng chuyn nhng quyn s dng t. - Hp ng th chp quyn s dng t. - Hp ng thu, thu li quyn s dng t. - Hp ng tng cho quyn s dng t. - Hp ng gp vn bng gi tr quyn s dng t.
Ph lc s 5. Mu hp ng mua bn nh

CNG HO X HI CH NGHA VIT NAM c lp - T do - Hnh phc


______________________________ ____________

. ....., ngy..........thng.......nm. ..... HP NG MUA BN NH (Hp ng mu) ______ Cn c Lut Nh ngy 29 thng 11 nm 2005; Cn c Ngh nh s ....../2006/N-CP ngy ......thng ......nm .........ca Chnh ph v quy nh chi tit v hng dn thi hnh Lut Nh , Chng ti gm: BN BN NH (sau y gi tt l Bn bn): - ng (b): - Chc v: - S CMND (H chiu): - i din cho: - a ch c quan (nh ring): - in thoi: - Ti khon: - M s thu: BN MUA NH (sau y gi tt l Bn mua): - ng (b): - Chc v: - S CMND (H chiu): cp ngy / / , ti Fax: ti Ngn hng: cp ngy / / , ti

- i din cho: - a ch c quan ( nh ring): - in thoi: - M s thu: Hai bn thng nht k kt hp ng mua bn nh dng cho mc ch v sinh hot vi cc ni dung sau: I. c im chnh ca nh 1. a ch nh :........................ .............................. .............................. ...... .............................. .............................. .............................. .............................. .... 2. Cp nh : .............................. .............................. .............................. ..... 3. Tng din tch sn nh .........m2, trong din tch chnh l...........m2, din tch ph l: ...................m2. 4. Trang thit b ch yu gn lin vi nh (nu c) gm:......................... .............................. .............................. .............................. .............................. ..... 5. Giy t v nh km theo gm:.......................... .............................. ...... .............................. .............................. .............................. .............................. .... II. Gi bn nh , phng thc thanh ton v thi hn giao nh 1. Gi bn l: .............................. ............................ ng. (Bng ch: .............................. .............................. .............................. .....) 2. Phng thc thanh ton: bng (tin mt, chuyn khon hoc hnh thc khc)......................... ..., trong : - Tr ln u l: ........................ng vo ngy ....../......./..... - Tr tip l: .............................. ng vo ngy...../......./..... Cc quy nh khc do hai bn tho thun: .............................. .............................. .............................. .............................. ...

3. Thi hn giao nhn nh: Giao nhn nh v trang thit b (nu c) vo ngy...../......./..... III. Quyn v ngha v ca Bn bn 1. Quyn ca Bn bn: a) Yu cu Bn mua tr tin mua nh ng thi hn ghi trong Hp ng; b) Yu cu Bn mua nhn nh ng thi hn ghi trong Hp ng; 2. Ngha v ca Bn bn: a) Giao nh km theo bn v v h s nu ti Hp ng ny cho Bn mua, trng hp khng giao hoc chm giao nh th phi bi thng thit hi; b) Bo qun nh bn trong thi gian cha giao nh cho Bn mua. Thc hin bo hnh i vi nh c xy dng theo d n theo quy nh ca php lut v nh n ngy ...... thng ..... nm........; c) Thng bo cho Bn mua cc hn ch v quyn s hu i vi nh . Thng bo cc quy nh v qun l s dng nh i vi trng hp bn cn h ca nh chung c v c khon 4 kinh ph m Bn mua phi ng gp trong qu trnh s dng; d) Thc hin ng th tc v mua bn nh theo quy nh ca php lut; ) C trch nhim lm th tc Bn mua c cp giy chng nhn quyn s hu nh (i vi doanh nghip bn nh c xy dng theo d n). IV. Quyn v ngha v ca Bn mua 1. Quyn ca Bn mua: a) Nhn nh km theo bn v v h s nu ti Hp ng ny theo ng thi gian quy nh ti khon 3 Mc II ca Hp ng ny; b) Yu cu Bn bn to iu kin v cung cp cc giy t c lin quan n vic ngh cp Giy chng nhn quyn s hu nh ; c) Yu cu Bn bn lm th tc vi c quan c thm quyn cp Giy chng nhn quyn s hu nh (trong trng hp mua nh trong d n ca doanh nghip kinh doanh nh ). 2. Ngha v ca Bn mua: a) Tr tin mua nh ng thi hn ghi trong Hp ng;

b) Nhn nh v h s ng thi hn tho thun; c) Bo m quyn, li ch ca ngi thu nh trong trng hp mua nh ang cho thu. V. Cc tho thun khc (nu c) .............................. .............................. .............................. .............................. ................. VI. Cam kt ca hai bn 1. Hai bn cam kt thc hin ng cc ni dung k kt. Trng hp c tranh chp v hp ng mua bn nh , hai bn bn bc gii quyt bng thng lng. Trong trng hp khng gii quyt c bng thng lng th vic gii quyt tranh chp do To n gii quyt theo quy nh ca php lut. Trong qu trnh thc hin hp ng, nu pht hin thy nhng vn cn tho thun th hai bn c th lp thm ph lc hp ng. Ni dung ph lc hp ng lp thm c hai bn k kt s c gi tr php l nh hp ng chnh. 2. Hp ng ny c lp thnh 05 vn bn v c gi tr nh nhau. Mi bn gi 01 bn, 01 bn lu ti c quan cng chng hoc chng thc, 01 bn lu ti c quan cp giy, 01 bn lu ti c quan thu. Hp ng c hiu lc k t ngy c chng nhn ca cng chng Nh nc hoc chng thc ca y ban nhn dn cp huyn. BN MUA NH BN BN NH (K v ghi r h tn) (K v ghi r h tn nu l doanh nghip th ng du v ghi chc v ngi k) Chng nhn ca cng chng

Mu hp ng thu nh CNG HO X HI CH NGHA VIT NAM c lp - T do - Hnh phc


______________________________ __________________

........., ngy ......... thng ........ nm ......... HP NG THU NH (Hp ng mu) Cn c Lut Nh ngy 29 thng 11 nm 2005; Cn c Ngh nh s ....../2006/N-CP ngy ......thng ......nm .........ca Chnh ph v quy nh chi tit v hng dn thi hnh Lut Nh , Chng ti gm: BN CHO THU NH (sau y gi tt l Bn cho thu): - ng (b): - Chc v: - S CMND (H chiu): cp ngy - i din cho: - a ch c quan (nh ring): - in thoi: - Ti khon: - M s thu: BN THU NH (sau y gi tt l Bn thu): - ng (b): - Chc v: - S CMND (H chiu): - i din cho: - a ch c quan ( nh ring): - in thoi: - M s thu: cp ngy / / , ti Fax: ti Ngn hng: / / , ti

Hai bn thng nht k kt Hp ng thu nh x hi dng cho mc ch v sinh hot vi cc ni dung sau: I. c im chnh ca nh 1. a ch nh : .............................. .............................. ............................. .............................. .............................. .............................. .............................. ..... 2. Cp nh : .............................. .............................. .............................. ..... .............................. .............................. .............................. ............................. 3. Tng din tch sn nh ......m2, trong din tch chnh l: ......m2, din tch ph l: ...................m2 4. Trang thit b ch yu gn lin vi nh (nu c)........................... ..... .............................. .............................. .............................. .............................. .. II. Gi cho thu nh v phng thc thanh ton 1. Gi cho thu nh l .................. ng/ thng. (Bng ch: .............................. .............................. .............................. .....) Gi cho thu ny bao gm cc chi ph v qun l, bo tr v vn hnh nh . 2. Cc chi ph s dng in, nc, in thoi v cc dch v khc do Bn thu thanh ton cho Bn cung cp in, nc, in thoi v cc c quan qun l dch v. 3. Phng thc thanh ton: bng (tin mt, chuyn khon hoc hnh thc khc)........................, tr vo ngy.......... hng thng. III. Thi im giao nhn nh v thi hn cho thu nh 1. Thi im giao nhn nh l ngy.............thng........ .....nm.......... 2. Thi hn cho thu nh l ...nm (.... thng), k t ngy.....thng..... nm ......n ngy .....thng...... nm ..... IV. Quyn v ngha v ca Bn cho thu 1. Quyn ca Bn cho thu: a) Yu cu Bn thu tr tin thu nh ng thi hn ghi trong Hp ng;

b) Yu cu Bn thu c trch nhim trong vic sa cha phn h hng, bi thng thit hi do li ca Bn thu gy ra; c) n phng chm dt thc hin Hp ng thu nh khi Bn thu nh c mt trong cc hnh vi quy nh ti khon 1 iu 103 ca Lut Nh ; d) Bo tr nh ; ci to nh khi c Bn thu ng ; ) Nhn li nh trong cc trng hp chm dt Hp ng thu nh quy nh ti Mc VI ca Hp ng ny. 2. Ngha v ca Bn cho thu: a) Giao nh v trang thit b gn lin vi nh (nu c) cho Bn thu ng ngy quy nh ti khon 1 Mc III ca Hp ng ny; b) Ph bin cho Bn thu quy nh v qun l s dng nh ; c) Bo m quyn s dng trn vn phn s dng ring ca Bn thu; d) Bo tr, qun l vn hnh nh cho thu theo quy nh ca php lut v qun l s dng nh , nu Bn cho thu khng thc hin vic bo tr nh m gy thit hi cho Bn thu th phi bi thng; ) Hng dn, n c Bn thu thc hin ng cc quy nh v ng k tm tr. V. Quyn v ngha v ca Bn thu 1. Quyn ca Bn thu: a) Nhn nh v trang thit b (nu c) theo ng ngy quy nh ti khon 1 Mc III ca hp ng ny; b) Yu cu Bn cho thu sa cha kp thi nhng h hng bo m an ton; c) c tip tc thu theo cc iu kin tho thun vi Bn cho thu trong trng hp thay i ch s hu nh ; d) n phng chm dt hp ng thu nh khi Bn cho thu c mt trong cc hnh vi quy nh ti khon 2 iu 103 ca Lut Nh ; 2. Ngha v ca Bn thu: a) Tr tin thu nh ng thi hn ghi trong Hp ng;

b) S dng nh ng mc ch; gi gn nh v c trch nhim trong vic sa cha nhng h hng do mnh gy ra; c) Chp hnh y nhng quy nh v qun l s dng nh ; d) Khng c chuyn nhng Hp ng thu nh hoc cho ngi khc thu li tr trng hp c Bn cho thu ng bng vn bn; ) Chp hnh cc quy nh v gi gn v sinh mi trng v an ninh trt t trong khu vc c tr; e) Giao li nh cho Bn cho thu trong cc trng hp chm dt hp ng quy nh ti Mc VI ca Hp ng ny. VI. Chm dt Hp ng thu nh Vic chm dt Hp ng thu nh c thc hin trong cc trng hp sau: 1. Thi hn thu ht; 2. Nh khng cn; 3. Nh cho thu phi ph d do b h hng nng c nguy c sp hoc do thc hin quy hoch xy dng ca Nh nc; 4. Trng hp quy nh ti khon 3 iu 102 ca Lut Nh ; 5. Hai bn tho thun chm dt hp ng trc thi hn. VII. Cc tho thun khc (nu c) .............................. .............................. .............................. .............................. ............ VIII. Cam kt ca cc bn 1. Hai bn cng cam kt thc hin ng cc ni dung k. Trong qu trnh thc hin nu pht hin thy nhng vn cn tho thun th hai bn c th lp thm ph lc hp ng. Ni dung Hp ng ph c gi tr php l nh hp ng chnh. 2. Hp ng c lp thnh 04 bn v c gi tr nh nhau. Mi bn gi 01 bn, 01 bn lu ti c quan cng chng v 01 bn lu ti c quan thu. Hp ng ny c gi tr k t ngy hai bn k kt (trng hp l c nhn cho thu nh t 06 thng tr ln th Hp ng c hiu lc k t ngy Hp ng c cng chng hoc chng thc)./. BN THU NH BN CHO THU NH (K v ghi r h tn)

(K v ghi r h tn nu l doanh nghip th ng du) Chng nhn ca cng chng (1[1])

TNH HUNG THO LUN Tnh hung 1: Ngy 15 thng 6 nm 2006, ng Nguyn Vn Sn (thng tr ti phng 12, tp Hu) tho thun bn cho ng Nguyn Xn (thng tr ti x Hng S, huyn Hng Tr, tnh TT Hu) ngi nh c din tch xy dng 500m2 ti 14 ng H, tp Hu vi gi 500 triu ng. Nh c giy chng nhn quyn s hu nh v quyn s dng t ngy 19.6.2004 ca UBND tp Hu. Hy son tho mt hp ng theo mu. Tnh hung 2: Ngy 16.5.2004, b Nguyn Th Thu Vn cng chng k hp ng tho thun v vic mua bn t quyn s dng t v nh vi v chng b Phan Bch Nhu. Ngi nh v t m b Vn bn to lc s 47 Ng Vn S, phng Tn An, qun Ninh Kiu, c gi bn l 2,7 t ng; b Vn nhn trc ca b Nhu 700 triu ng v cam kt s trao y ton b giy t hp php lin quan sau 75 ngy.
Qu thi hn theo hp ng, v chng b Vn khng thc hin cc cam kt, v l giy t s hu ngi nh 47 Ng Vn S ang c th chp ti Ngn hng NNPTNT Cn Th. Ti hp ng mua bn nh lp ngy 16.5.2004, v chng b Vn ng k tn cam kt "t v nh c giy t hp l, khng tranh chp, khng th chp hay cm c, khng b k bin m bo thi hnh n; nu c vi phm bn bn chu hon ton trch nhim trc php lut". Ngy 12.12.2005, TAND qun Ninh Kiu xt x tuyn hu hp ng mua bn ngi nh 47 Ng Vn S, ng thi buc v chng Nguyn Th Thu Vn phi tr li cho v chng b Phan Bch Nhu s tin 700 triu ng cng tin li 84 triu ng. Tip , ngy 30.3.2006, TAND TP.Cn Th ra quyt nh (Q) s 62 khng nh: "Bn n dn s s thm ngy 12.12.2005 ca TAND qun Ninh Kiu c hiu lc php lut k t ngy c Q ny". Vo ngy 29.5.2006, Chnh n TAND TP.Cn Th L Vn Tm li k cng vn s 01 gi Trng Thi hnh n qun Ninh Kiu yu cu hon thi hnh n v ca b n Nguyn Th Thu Vn. Ti Q gim c thm s 06 do chnh Chnh n L Vn Tm k sau (ngy 14.7.2006) tuyn hu ton b bn n s thm ca TAND qun Ninh Kiu, giao to ny th l li t giai on s thm. Q gim c thm ca Chnh n L Vn Tm cho rng "to s thm tuyn hu hp ng mua bn, buc bn bn hon li tin nhn v cn buc bn bn phi chu li sut cho bn mua l khng ng ng li gii quyt cc tranh chp hp ng mua bn nh c vi phm v hnh thc".

kin bnh lun ca v cch gii quyt ca hai cp To n. a ra cch gii quyt theo php lut hin hnh.

Tnh hung 3: t ca cha m ti c s . Nm 1996, cha m ti cho ti t vo nhng cha lm th tc tng cho ti c quan nh nc c thm quyn. Nm 2004, ti chuyn nhng t ny cho ngi khc v h yu cu cha m ti k tn vo hp ng chuyn nhng. Nh vy c ng php lut khng? Sau khi lm th tc chuyn nhng ti UBND x bn nhn chuyn nhng khng thanh ton tin nh tho thun ti phi lm sao? Nu hu hp ng ti phi bi thng khng? Nguyn Quc Tun (X Ni Tng, huyn Tn Ph, tnh ng Nai)
L Lut s t vn hy tr li cho bn Tun. Tnh hung 4: Theo n khi kin ca nguyn n (b Hnh), nm 1994, b Hnh

nhn chuyn nhng din tch t 2.000m2 ti P.Tho in, Q.2, TP.HCM ca Cng ty Dch v cng ch Q.4, TP.HCM bng hp ng s 180 ngy 10.10.1994 vi gi chuyn nhng l 390 lng vng, b Hnh ng tin t 1 l 240 lng vng. Cng ngy k hp ng ny, b Hnh chuyn nhng din tch trn cho b Hoa, ng thi c lm n xin i tn hp ng chuyn nhng t t tn b Hnh sang tn ng H Vn Thun (chng b Hoa), b Hoa giao li b Hnh 240 lng vng. Sau , Cng ty Dch v cng ch Q.4 ra hp ng chuyn nhng t cho ng Thun cng vi s hp ng cng nh ngy k kt hp ng cho b Hnh. Sau , vi l do v chng b Hoa, ng Thun khng thc hin ngha v thanh ton s vng cn thiu vi Cng ty Dch v cng ch Q.4 cng nh thanh ton s vng chuyn nhng cn thiu, b Hnh khi kin, yu cu ta hy hp ng gia Cng ty dch v cng ch Q.4 v ng H Vn Thun (chng b Hoa). Sau khi xt x, Ta n Nhn dn TP.HCM tuyn hp ng gia Cng ty Dch v cng ch Q.4 v ng H Vn Thun v hiu theo ng yu cu ca b Hnh. Ta cng cho rng hai bn xc nh l t mua t nm 1994 n nay vn khng c chnh lch gi tr, khng c thit hi xy ra nn sau 12 nm b ra 240 lng vng nhn chuyn nhng t nhng b Hoa ch c nhn li ng 240 lng vng, cn l t trn (tr gi hng ngn lng vng theo thi gi hin ti) s tr thnh ti sn ca b Hnh (phn 150 lng vng cn li phi np cho Cng ty Dch v cng ch Q.4 s ch c thc hin theo tin xy dng h tng). Nh vy, s tin m nguyn n (b Hnh) c hng li qua phn quyt ny l rt ln, trong khi b n (b Hoa) s l ngi thit n, thit kp v trn thc t, phn quyt ca to s thm b qua nhiu tnh tit, chng c quan trng m bn b trnh by trc to. Nhn xt v bnh lun: Sau khi ta tuyn, b Hoa khng co, ng thi gi n bc xc ku cu n cc c quan chc nng v cng lun v cho rng bn n s thm tuyn l thiu cn c php lut, khng khch quan v phin ta s thm b

qua mt s tnh tit ht sc quan trng trong qu trnh iu tra, xt x v n. Theo b Hoa, thc cht v chng b l nn nhn ca mt v la o vi mt kch bn ht sc hon ho do b Hnh v mt s i tng khc dng ln v trn thc t b Hoa nh b Hnh mua gip t ny (ch khng phi l b Hnh chuyn nhng t cho b Hoa nh nhn nh ca To s thm). Chng c quan trng th hin tnh tit ny l giy vit tay k ngy 10.10.1994 ca b Hnh vi ni dung "ng gim cho H Vn Thun hin 43 Trn Ph -Gia Lai vi s tin l 240 lng vng 4 s 9 mua 2.000m2 t Cng ty pht trin nh Q.4" (nay l Cng ty Dch v cng ch Q.4-PV). Khng hiu v tnh hay c , tnh tit quan trng ny b to s thm "b qun" khng h xem xt. Mt khc, vic Cng ty Dch v cng ch Q.4 khng thanh l hp ng vi b Hnh trc khi k kt li hp ng vi ng Thun theo lut nh, cng nh k hp ng vi ng Thun trng s hp ng, ngy, thng, nm vi hp ng k kt vi b Hnh l vic lm sai php lut, song tnh tit ny cng b to s thm b qua, khng xt n.Mt khc, hp ng s 180 m Cng ty Dch v cng ch Q.4 k kt vi ng Thun cch y 12 nm l mt dng hp ng c iu kin, ch c hon tt khi bn ng Thun thanh ton y tin theo tng t v bn Cng ty hon tt th tc giy t s hu s dng v hin ang c cc bn tip tc thc hin. Nguyn n (b Hnh) khng cn bt c quyn v ngha v no lin quan n hp ng ny k t khi c n xin chuyn tn hp ng cho ng Thun. V vy, vic nguyn n yu cu to tuyn hu hp ng ni trn l hon ton khng c cn c php l. Cng v vy, vic to s thm chp nhn yu cu khi kin ca nguyn n v tuyn hp ng ni trn v hiu l ht sc phi l. Cng phi l hn khi bn n s thm tuyn nguyn n (b Hnh) tr li tin cho b n (b Hoa) tip tc thc hin hp ng 180 vi Cng ty, v trn thc t nu hp ng trn l v hiu th cc bn phi hon tr nhau nhng g nhn, tc bn Cng ty Dch v cng ch Q.4 phi tr li tin cho ng Thun v ng Thun phi tr li t cho cng ty. Hy vit nhn xt v bnh lun theo cch ca bn (khng qu 10 dng). CHNG 7. NHNG QUY NH CHUNG V TRCH NHIM BI THNG THIT HI NGOI HP NG Ti liu tham kho: B lut dn s nm 1995, nm 2005; Ngh quyt s 03/2006/NQ-HTP ngy 08 thng 07 nm 2006 hng dn p dng mt s quy nh ca BLDS 2005 v bi thng thit hi ngoi hp ng; Ngh quyt 388/NQ-QH v bi thng thit hi cho ngi b oan do ngi c thm quyn trong t tng hnh s gy ra.

Cc ni dung chnh cn tp trung: Cc yu t lm pht sinh trch nhim bi thng thit hi ngoi hp ng; nng lc chu trch nhim bi thng ca c nhn; xc nh thit hi; bi thng thit hi do ngun nguy him cao gy ra v mt s trng hp khc,... I. KHI NIM V CC IU KIN CA TRCH NHIM BI THNG THIT HI NGOI HP NG (TNBTTH) 1. Khi nim, c im ca TNBTTH ngoi hp ng iu 604 B lut Dn s quy nh: Ngi no c li c hoc v xm phm n tnh mng, sc khe, danh d, nhn phm, uy tn, ti sn, cc quyn, li ch hp php khc ca c nhn, xm phm danh d, uy tn, ti sn ca php nhn hoc cc ch th khc m gy thit hi th phi bi thng. Nh vy, c s ca trch nhim bi thng l nhng quy nh ca php lut (quy nh nhng hu qu php l ngoi mong mun ca cc ch th) khng c s tha thun trc ca cc bn v ch pht sinh khi m bo cc iu kin lut nh. c im ca TNBTTH ngoi hp ng: - TNBTTH ngoi hp ng l mt loi trch nhim php l, nhng n khng phi l hnh pht nh trong Lut hnh s hoc cc ch ti ca Lut hnh chnh m l ngha v ca ngi c ngha v nhm khc phc nhng thit hi xy ra. Lut hnh s coi bi thng thit hi l bin php t php (xem iu 42 B lut Hnh s 1999). - Trch nhim bi thng thit hi ngoi hp ng c p dng trong trng hp gia cc bn (bn gy thit hi v bn b thit hi) khng c quan h ngha v theo hp ng hoc vic gy ra thit hi khng lin quan n vic thc hin ngha v theo hp ng (nh hai bn k hp ng vn chuyn hnh khch, nhng gy thit hi tnh mng, sc khe cho hnh khch trn xe). - Trong trch nhim bi thng thit hi ngoi hp ng th cc quyn v ngha v ca cc bn do php lut quy nh. 2. Cc iu kin ca trch nhim bi thng thit hi ngoi hp ng a. C thit hi xy ra Thit hi l s mt mt hoc gim st nhng li ch vt cht hoc tinh thn c php lut bo v. Thit hi trong trch nhim bi thng thit hi ngoi hp ng phi

l thit hi thc t v ti sn hoc tn tht v tinh thn dn n thit hi v ti sn c th tnh c bao gm : * Thit hi vt cht : + Nhng chi ph phi b ra (chi ph hp l ngng chn, hn ch, khc phc thit hi) + Nhng h hng, mt mt v ti sn. + Thu nhp thc t b mt, b gim st * Thit hi tinh thn (tn tht tinh thn): i sng tinh thn l mt phm tr rt rng, bao gm nhiu vn v ch tn ti i vi x hi loi ngi nh ga ba, m ci, xu h,... V nguyn tc, khng th tnh c bng tin nh trao i ngang gi v khng th phc hi c. Vi mc ch an i, ng vin i vi ngi b thit hi tinh thn, ng thi rn e ngn chn i vi nhng ngi c hnh vi tri php lut, BLDS quy nh nu cc bn khng tho thun c th To n quyt nh: - Thit hi v sc kho th mc bi thng thit hi tinh thn do cc bn tho thun, nu khng tho thun c th mc ti a khng c vt qu 30 thng lng ti thiu do Nh nc quy nh vo thi im bi thng. - Thit hi v tnh mng th mc bi thng thit hi tinh thn do cc bn tho thun, nu khng tho thun c th mc ti a khng c vt qu 60 thng lng ti thiu do Nh nc quay nh vo thi im bi thng. - Thit hi v danh d, nhn phm th mc bi thng thit hi tinh thn do cc bn tho thun, nu khng tho thun c th mc ti a khng c vt qu 10 thng lng ti thiu do Nh nc quay nh vo thi im bi thng. b. Hnh vi gy thit hi l hnh vi tri php lut Trong trch nhim bi thng thit hi ngoi hp ng th hnh vi gy thit hi phi l hnh vi tri php lut xm phm cc khch th c php lut bo v nh tnh mng, sc khe, ti sn, danh d, nhn phm. Nh vy, hnh vi tri php lut c th l vi phm hnh s, vi phm php lut dn s hoc vi phm cc quy tc qun l hnh chnh,... i vi nhng trng hp mc d gy thit hi thc t nhng hnh vi gy thit hi khng tri php lut th ngi gy thit hi khng phi bi thng: gy thit hi trong tnh th cp thit, phng v chnh ng (iu 617, iu 618). Khi xem xt

hnh vi ca ngi gy thit hi c tri php lut hay khng cn phi cn c vo php lut ni chung v cc quy nh ca php lut dn s ni ring. c. Ngi gy thit hi c li Ngi gy thit hi phi chu trch nhim bi thng thit hi khi h c li. iu 604 BLDS quy nh: Ngi no do li c hoc v gy thit hi th phi bi thng. Do vy, li c biu hin di hai hnh thc: c gy thit hi v v gy thit hi. - C gy thit hi l trng hp mt ngi nhn thc r hnh vi ca mnh s gy thit hi cho ngi khc m vn thc hin v mong mun hoc khng mong mun nhng mc cho thit hi xy ra. - V gy thit hi l mt ngi khng thy trc hnh vi ca mnh c kh nng gy ra thit hi mc d phi bit trc thit hi s xy ra hoc thy trc hnh vi ca mnh c kh nng gy ra thit hi, nhng cho rng thit hi s khng xy ra hoc c th ngn chn c. Li trong trch nhim dn s trong mt s trng hp c th c suy on bi l hnh vi gy thit hi tri php lut nn ngi thc hin hnh vi b suy on l c li. Nu nhng ngi gy thit hi chng minh c mnh khng c li th khng phi chu trch nhim bi thng (tr trng hp php lut c quy nh khc). Nu ngi gim h chng minh c mnh khng c li trong vic gim h th khng phi ly ti sn ca mnh bi thng. d. C mi quan h nhn qa gia thit hi xy ra v hnh vi tri php lut Trch nhim bi thng thit hi ngoi hp ng ch pht sinh khi thit hi xy ra l do chnh kt qu tt yu ca hnh vi tri php lut. y l mi quan h ca s vn ng ni ti v nguyn nhn lun phi din ra trc kt qu trong mt thi gian nht nh. Tuy nhin, trong thc t mt thit hi xy ra c th do nhiu nguyn nhn khc nhau, nu cha xc nh c hnh vi tri php lut lm nguyn nhn gy ra thit hi th cha buc ngi c hnh vi phi bi thng. Khi xc nh nguyn nhn gy ra thit hi cn xc nh nguyn nhn trc tip, nguyn nhn gin tip,...v phn bit nguyn nhn vi iu kin lm c s xc nh trch nhim bi thng. 3. Cc nguyn tc bi thng thit hi ngoi hp ng Thit hi phi c bi thng ton b, kp thi. y l nguyn tc quan trng ca trch nhim bi thng thit hi ngoi hp ng. Vic bi thng ton b nhm khi phc li tnh trng ban u ca ngi b thit hi, ng thi bi thng kp thi

khc phc nhanh nhng thit hi xy ra. Cc bn c th tha thun hnh thc bi thng bng tin hoc bng hin vt,... Ngi gy thit hi c th c xem xt gim mc bi thng khi hi t hai iu kin sau : Li v gy thit hi v thit hi xy ra qu ln so vi kh nng kinh t trc mt v lu di ca ngi gy thit hi. - Khi c cn c thy rng mc bi thng khng cn ph hp th cc bn c quyn yu cu Ta n hoc c quan Nh nc c thm quyn khc xin thay i mc bi thng cho ph hp. 4. Nng lc chu trch nhim bi thng thit hi ca c nhn Trong thc t ngi gy thit hi c th l bt k c nhn no (ngi 18 tui, ngi mc bnh tm thn, ngi cha 18 tui,... ) nhng khng phi ngi no cng kh nng bi thng. iu 606 ca B lut dn s phn bit nng lc chu trch nhim bi thng thit hi da vo la tui, nng lc hnh vi v kh nng kinh t ca h nh sau: * Ngi t 18 tui c kh nng nhn thc v lm ch hnh vi ca mnh gy thit hi cho ngi khc th phi t bi thng. * Ngi di 15 tui gy thit hi m cn cha m th cha m phi bi thng ton b thit hi; nu ti sn ca cha m khng bi thng m con c ti sn ring th phi bi thng phn cn thiu (tr trng hp quy nh ti iu 621 BLDS). * Ngi t 15 tui n cha 18 tui gy thit hi th phi bi thng bng ti sn ca mnh, nu ti sn ca ngi khng th cha m phi bi thng phn cn thiu. * Ngi cha thnh nin, ngi mt nng lc hnh vi dn s gy thit hi m c c nhn, t chc gim h th c nhn, t chc c dng ti sn ca ngi c gim h bi thng. Nu ngi c gim h khng c hoc khng ti sn bi thng th ngi gim h phi bi thng bng ti sn ca mnh, tr trng hp ngi gim h chng minh mnh khng c li trong gim h th khng phi ly ti sn ca mnh bi thng. 5. Xc nh thit hi Vic xc nh thit hi trong trch nhim bi thng thit hi ngoi hp ng c ngha rt quan trng v y l c s c quan Nh nc c thm quyn quyt nh mc bi thng. a. Thit hi vt cht

* Thit hi do ti sn b xm phm bao gm ti sn b mt, b hy hoi hoc b h hng; cc li ch vt cht gn lin vi vic s dng, khai thc ti sn, cc chi ph hp l ngn chn, hn ch v khc phc thit hi. Vic bi thng c th l vt cng loi, cng gi tr hoc tnh ra tin bi thng (vo thi im xt x s thm) * Thit hi do sc khe b xm phm: Trong trng hp thit hi do sc khe b xm phm th ngi gy thit hi phi bi thng cc khon sau: + Chi ph hp l cho vic cu cha, bi dng, phc hi sc khe v cc chc nng b mt, b gim st ca ngi b thit hi nh: tin vin ph, tin thuc, tin gii phu, tin ghp tay gi, chn gi,...tin bi dng hp l trong thi gian iu tr, tin tu xe i li t nh n c s iu tr v ngc li. + Thu nhp thc t b mt hoc b gim st ca ngi b thit hi. Thu nhp thc t b mt ngha l sau khi b thit hi ngi b thit hi hon ton khng c thu nhp g (mt kh nng lao ng,...). Thu nhp thc t b gim st l khon chnh lch gia hai thi im trc khi b thit hi v sau khi b thit hi.Trong trng hp thu nhp thc t khng n nh, khng xc nh c th p dng mc thu nhp bnh qun ca ngi lao ng cng loi. + Chi ph hp l phn thu nhp thc t b mt ca ngi chm sc ngi b thit hi trong thi gian iu tr .Nu ngi b thit hi mt hon ton kh nng lao ng m cn c ngi chm sc thng xuyn th bi thng chi ph hp l cho ngi chm sc, ng thi phi bi thng mt khon tin cho nhng ngi m ngi b thit hi c nghi v nui dng, cp dng khi cn sng (nu c). + V thi hn hng bi thng thit hi cho sc khe b xm ph th trong trng hp ngi b thit hi mt hon ton kh nng lao ng th ngi b thit hi c hng bi thng cho n khi cht. i vi trng hp ngi b thit hi khng mt hon ton kh nng lao ng th c hng bi thng i vi thu nhp thc t b mt hoc b gim st trong thi gian h b mt hoc b gim st thu nhp. * Thit hi do tnh mng b xm phm: Trong trng hp tnh mng b xm phm th phi bi thng cc khon sau +Chi ph hp l cho vic cu cha, bi dng, chm sc ngi b thit hi trc khi cht .

+ Chi ph hp l cho vic mai tng ngi cht.Vic xc nh chi ph no l hp l cho vic mai tng ngi b thit hi i hi c quan c thm quyn cn c hng dn c th. Thc tin gii quyt th chi ph hp l bao gm: Thu xe,mua quan ti, vi lim,vi tang, hng nn v cc chi ph chn ct hoc ha tng ngi b thit hi. Khi quyt nh mc bi thng cn cn nhc sao cho ph hp vi iu kin kinh t x hi chung v tp qun tin b ti a phng. Trong trng hp gia nh nn nhn yu cu bi thng cc khon tin xy lng m, thu thy cng hoc cng bi linh nh,...khng c xem l cc chi ph hp l . + Tin cp dng cho nhng ngi m ngi b thit hi c ngha v cp dng khi cn sng. i vi khon tin ny cng cn xem xt thu nhp thc t v kh nng kinh t ca ngi b thit hi khi cn sng quyt nh mc cp dng m ngi gy thit hi phi bi thng. Thi hn hng cp dng th ngi cha thnh nin, ngi thnh thai l con ca ngi cht sinh v cn sng c hng tin cp dng cho n khi 18 tui(tr trng hp ngi 15 tui n cha 18 tui tham gia lao ng c thu nhp nui sng bn thn ). i vi ngi thnh nin nhng khng c kh nng lao ng c hng tin cp dng cho n khi cht . * Thit hi do danh d, nhn phm, uy tn b xm phm . Trong trng hp xm phm danh d, nhn phm, uy tn th ngi gy thit hi phi bi thng: chi ph hp l hn ch khc phc thit hi, thu nhp thc t b mt hoc b gim st,...Thng thng ngi gy thit hi phi bi thng chi ph cho vic ng tin, bi ci chnh cc thng tin sai s tht; thu nhp b mt b gim st trong qu trnh sn xut kinh doanh,...Ngoi ra Ta n cn buc ngi vi phm phi chm dt hnh vi vi phm, xin li hoc ci chnh cng khai. b . Thit hi tinh thn (tn tht tinh thn) Trong trng hp tnh mng, sc khe, danh d, nhn phm uy tn b xm phm th ngi gy thit hi cn phi bi thng mt khon tin b p tinh thn nhm mc ch an i, ng vin to iu kin thm h khc phc kh khn lm du bt ni au cho ngi thn v bn thn ngi b thit hi . Vic bi thng thit hi tinh thn ch xem xt gii quyt khi c yu cu, trc ht Ta n gii thch cho cc bn thng lng, nu khng thng lng c th Ta n quyt nh. 6. Trch nhim lin i v ring r trong BTTH ngoi hp ng a. Trch nhim lin i (ngha v lin i).

Trch nhim lin i l trch do nhiu ngi phi thc hin v ngi c quyn c th yu cu bt c ai trong s nhng ngi c ngha v phi thc hin ton b ngha v. C s pht sinh ngha v dn s lin i do tha thun ca cc bn hoc do php lut quy nh. B lut Dn s quy nh nhng trng hp pht sinh ngha v dn s lin i: Khon 2 iu 110: "Nu ti sn chung ca h gia nh khng thc hin ngha v chung ca h th cc thnh vin phi lin i chu trch nhim bng ti sn ring ca mnh" v cc iu 117 khon 2, iu 616, iu 618 ca BLDS. Mc ch ca ngha v lin i buc nhng ngi c ngha v phi cng nhau gnh vc ton b ngha v dn s m bo li ch cho bn c quyn c trn vn k c khi c mt hoc mt s ngi c ngha v khng c kh nng thc hin. Vic thc hin ngha v lin i bao gm cc ni dung sau: - Trong trng hp mt ngi c ngha v lin i thc hin ton b ngha v i vi bn c quyn th ngha v dn s chm dt k c c mt hoc mt s ngi cha thc hin, pht sinh ngha v hon li gia nhng ngi c ngha v lin i khc. Nu mt hoc mt s ngi c ngha v lin i thc hin xong phn ngha v lin i i vi mnh, cn mt s ngi c ngha v khc cha thc hin th ngha v dn s lin i cha chm dt. - Trong trng hp ngi c quyn ch nh mt trong s nhng ngi c ngha v dn s lin i thc hin ton b ngha v dn s, nhng sau li min cho ngi , th nhng ngi cn li cng c min thc hin ngha v; nu ch min vic thc hin cho mt s ngi th nhng ngi cn li vn phi lin i thc hin phn ngha v ca mnh. Chng hn: A v B c ngha v lin i phi bi thng cho ng K 22 triu ng (trong mi ngi chu mt phn hai). Trong trng hp ny ng K yu cu A phi bi thng ton b thit hi l 22 triu, sau min vic thc hin ngha v cho A th B cng khng phi thc hin ngha v i vi ng K na. Nu ng K ch min phn cho B v iu kin kinh t qu kh khn th A vn phi thc hin ngha v l 11 triu ng. - Trong trng hp theo tha thun hoc theo quy nh ca php lut m c nhiu ngi c quyn lin i th mi ngi u c quyn yu cu ngi c ngha v phi thc hin ton b ngha v i vi mnh. Khi ngi c ngha v thc hin xong ngha v lin i vi mt trong s nhng ngi c quyn lin i th ngha v dn s chm dt v pht sinh ngha v dn s hon li gia nhng ngi c quyn. Chng hn A v B u c quyn yu cu K phi tr 20 triu ng, th A hoc B u c quyn

yu cu K phi tr cho mnh 20 triu ng v K tr cho A hoc B c 20 triu ng u c. Sau khi K tr song s tin trn th pht sinh ngha v hon li gia A v B. b. Trch nhim ring r Khi nhiu ngi cng thc hin mt ngha v nhng mi ngi c mt phn ngha v nht nh v ring r vi nhau, th mi ngi ch phi thc hin phn ngha v ring. Bn cht ca ngha v ring r l khng c s lin quan ln nhau gia nhng ngi cng thc hin ngha v cng nh trong vic thc hin quyn yu cu ca ngi c quyn. Ngha v c xc nh ring r bi v ngi no thc hin xong phn ngha v ca mnh th ngha v ca ngi i vi ngi c quyn chm dt. Chng hn do th hn vi C nn A r B nh C gy thng tch. Sau khi nh C b ngt A v B b v, i c mt on A ni B v trc ri quay li ly chic vng vng eo c ca C. Sau A bn chic vng trn c 1,8 triu ng v chim ot ton b (B hon ton khng bit). Trong trng hp ny A v B phi chu trch nhim lin i bi thng thit hi sc khe cho C, cn bi thng ti sn cho ca C th y l trch nhim ring ca A. TNH HUNG THO LUN Tnh hung 1: Anh A l li xe t cho Cng ty xe khch tnh B c gaio nhim v ch khch t Nng n Ngh An, trong qu trnh iu khin do phng nn , vt u ln ng nn gy tai nn cho ch K i b ngc chiu lm thit hi 25% sc kho. Xc nh: - Ai phi bi thng thit hi cho Ch K. V sao? - Xc nh li ca A l c hay v ? - Xc nh cc loi thit hi c th phi bi thng cho Ch K. Tnh hung 2: A l ngi quen vi ch H qua nhiu ln n chi thy chng ch H l thy th tu vin dng nn thng xuyn vng nh, ng thi thy ch H c hp trang im nhiu trang sc c gi tr. Ngy 16.5.2006 vo lc na m A r B vo nh ch H trm cp ti sn. A ng ngoi canh gc v tip nhn ti sn, cn B vo tro tng vo nh thc hin vic trm cp (theo s A ch dn). Khi ang trm cp ti sn th b ch H pht hin. Hai bn dng co hp trang sc va ly trm c, v c sc khe B y ch H ng ly hp trang sc b chy, ang tro tng ra ngoi

th ch H h cu. Do thy nhiu ngi chy ra B vi vt hp trang sc v b bt. Cn A khi bit b l b chy. Hnh vi thi qu ca B gy thit hi sc khe cho ch H phi iu tr ht 3,5 triu ng. Ti sn trong hp trang sc b mt (khng tm c) tr gi 12 triu ng. Xc nh trch nhim dn s ca A v B (ngha v lin i hay ring r) CHNG 8. BI THNG THIT HI TRONG MT S TRNG HP C TH . I. Bi thng thit hi do cn b, cng chc Nh nc gy ra v bi thng thit hi do ngi c thm quyn ca c quan tin hnh t tng gy ra (iu 619, iu 620 BLDS) - V nguyn tc c quan nh nc phi bi thng thit hi do cn b, cng chc nh nc gy ra trong khi thi hnh cng v ; c quan tin hnh t tng phi bi thng thit hi do ngi c thm quyn ca mnh gy ra trong khi thc hin nhim v iu tra, truy t, xt x v thi hnh n. Cn b, cng chc nh nc, ngi c thm quyn ca c quan tin hnh t tng gy thit hi phi hon tr li khon tin m c quan nh nc, c quan tin hnh t tng bi thng cho ngi b thit hi (nu c li) - Trong trng hp nhiu cn b, cng chc nh nc hoc ngi c thm quyn ca c quan tin hnh t tng cng gy thit hi th phi lin i chu trch nhim trn c s li ca mi ngi . - Vic bi thng thit hi c thc hin theo hai phng thc . + Ngi b thit hi trc tip yu cu c quan nh nc, c quan tin hnh t tng bi thng thit hi th p dng Ngh nh 47.CP ngy 3.5.1997 hng dn BLDS 1995 (hin nay chua c Ngh nh hng dn BLDS 2005) th tc gii quyt nh sau: * Trong thi hn 15 ngy k t ngy ngi b thit hi yu cu bi thng, th trng c quan nh nc c quan tin hnh t tng thnh lp Hi ng xt gii quyt bi thng thit hi bao gm: i din lnh o c quan, i din cng on ngi gy thit hi, i din S ti chnh vt gi, i din c quan t php cng cp, c quan chuyn mn k thut. Hi ng cn c vo cc qui nh ca BLDS xem xt,

nh gi mc gy thit hi, trch nhim dn s kin ngh vi th trng c quan nh nc, c quan tin hnh t tng quyt nh mc v phng thc bi thng. Th trng c quan Nh nc, c quan tin hnh t tng c trch nhim bi thng thit hi trong thi hn 45 ngy k t ngy ngi b thit hi yu cu. + Th tc t tng dn s: Trong trng hp ngi b thit hi khng ng vi quyt nh bi thng ca th trng c quan nh nc, c quan tin hnh t tng th c quyn khi kin ti Ta n hoc trc tip khi kin ti Ta n yu cu bi thng thit hi . Nh vy, vic thc hin bi thng thit hi do ngi thm quyn ca c quan tin hnh t tng hnh s cho ngi b oan thc hin theo Ngh quyt 388 ca U ban Thng v Quc hi. II. Bi thng thit hi do ngun nguy him cao gy ra Theo qui nh ti iu 623 ca BLDS th ngun nguy him cao bao gm: phng tin giao thng vn ti c gii, h thng ti in, nh my cng nghip ang hot ng; v kh, cht chy, cht c, cht phng x, th d; ngoi ra cn c cc ngun nguy him cao khc do php lut qui nh. m bo an ton tnh mng, sc khe cng nh ti sn ca c nhn, ti sn ca cc t chc, php nhn i vi ngun nguy him cao buc ch s hu phi tun th cc qui nh ca php lut v bo qun, trng gi, vn chuyn v s dng . Cc iu kin xc nh trch nhim bi thng thit hi do ngun nguy him cao gy ra bao gm: c thit hi xy ra, c vic gy ra thit hi tri php lut, c mi quan h nhn qu, ngi gy thit hi khng c li vn phi bi thng, tr trng hp sau y: - Thit hi xy ra hon ton do li c ca ngi b thit hi. - Thit hi xy ra trong trng hp bt kh khng, tnh th cp thit (tr trng hp php lut c qui nh khc). Trch nhim bi thng thit hi do ngun nguy him cao gy ra v nguyn tc chung ch s hu ngun nguy him cao phi bi thng thit hi; nu ch s hu giao cho ngi khc chim hu, s dng th nhng ngi ny phi bi thng, tr trng hp c tha thun khc. Ch s hu, ngi c ch s hu giao chim hu khng phi bi thng thit hi khi ngun nguy him cao b ngi khc chim hu, s dng tri php lut. Trong trng hp ny thit hi xy ra do ngi ang chim hu, s dng ngun nguy him cao tri php lut c trch nhim bi

thng. Nu ch s hu, ngi c ch s hu giao chim hu s dng ngun nguy him cao cng c li trong vic ngun nguy him cao b chim hu, s dng tri php lut cng phi lin i bi thng thit hi. Chng hn: Li xe A iu khin xe ti khng kha ca, khng tt my nhy xung a gi hng cho b B, K l chu ca A thy vy nhy ln iu khin th gy tai nn cht ngi. Trong trng hp ny A v K phi lin i bi thng II. Nhng trng hp khc Ngoi cc trng hp trn BLDS cn quy nh cc trng hp bi thng thit hi trong trng hp vt qu gii hn phng v chnh ng (iu 613); bi thng thit hi trong trng hp vt qu yu cu ca tnh th cp thit (iu 614) bi thng thit hi do ngi dng cht kch thch gy ra (iu 615) bi thng thit hi do nhiu ngi gy ra (iu 616) bi thng thit hi trong trng hp ngi b thit hi c li (iu 617) bi thng thit hi do ngi ca php nhn gy ra (iu 618) bi thng thit hi do ngi di 15 tui gy ra, ngi mt nng lc hnh vi dn s gy ra trong thi gian trng hc, bnh vin, cc t chc khc trc tip qun l (iu 621) bi thng thit hi do ngi lm cng, hc ngh gy ra (iu 622), bi thng thit hi do lm nhim mi trng (iu 628), bi thng thit hi do sc vt gy ra (iu 625), bi thng thit hi do cy ci gy ra (iu 626), bi thng thit hi do nh ca, cng trnh xy dng khc gy ra (iu 627), bi thng thit hi do vi phm quyn li ca ngi tiu dng (iu 630), bi thng thit hi do xam phm thi th ( 6280, bi thng thit hi do xm phm m m ( 629). TNH HUNG THO LUN Tnh hung 1: Xc nh cc trng hp sau y thuc loi trch nhim bi thng c th no: a, C su gy thit hi cho ngi n xem trong cng vin. b, Dy in cao th gy cht 3 con tru nh ng A do nhim in vo tri ma. c, Tru ca nh ng A xng chung ph hoi 1 so la ca ng B. Tnh hung 2: C mt v vic thc t xy ra nh sau: Anh A c ng st mun ct lm i, em n thu anh B l th chuyn lm ngh st ct. Khng may khi ct th ng st b n v trong c thuc n( khng bit t bao gi), anh B b ct bn tay, anh A bi thng B 10 triu, B khng chu, i 40 triu, A khng ng . Hy xc nh: A c phi chu trch nhim ko, nu bi thng th bao nhiu.

Tnh hung 3: Trn chuyn xe khch t H Ni i Si Gn ca cng Ty c phn vn ti Din Khnh do li xe Nguyn Vn K v ph xe T iu khin, qun l c 30 hnh khch. Khong 12 gi m anh H ly vng ra cng trn xe (gi hnh l) v ng trn . Khong 5 gi sng vng b t v anh H ri xng vo ch M lm ch M b gy t sng c, hu tu , b bi lit phi a vo bnh vin a khoa Ph Yn cp cu. Xc nh:

Ai phi chu trch nhim bi thng cho ch M. Cc khon thit hi m ch M c th yu cu bi thng.

You might also like