PHN 1 M U Bc Quang l huyn min ni vng thp v l ca ng pha Ty Nam ca Tnh H Giang nm trn quc l 2 cch th x H Giang 60 km v pha

Bc. Pha ng gip huyn Hm Yn, huyn Chim Ho tnh Tuyn Quang; pha Nam gip huyn Lc Yn Yn Bi; pha Ty gip vi huyn Quang Bnh H Giang v pha Bc gip vi huyn V Xuyn, Hong Su Ph tnh H Giang. Huyn c tng din tch t nhin 110.095 ha (chim 21 % din tch t nhin ton tnh). Dn s 106.317 ngi (vi 18 dn tc) bao gm 23 n v hnh chnh ca 23 x, th trn. Qu t s dng cho sn xut nng lm nghip 83.962 ha, c ph tng canh tc dy rt thun li cho s pht trin ca cy trng ngn ngy, nhng cy c gi tr hng ho cao nh cy n qu c mi, ch, cc cy nguyn liu giy, cc cy c sn....Trong nhng nm gn y, gi tr sn xut ngnh nng nghip ca huyn tng ln ng k, sn xut lng thc v s lng u gia sc, gia cm khng ngng tng ln qua cc nm. C cu cy trng vt nui ang chuyn dch theo chiu hng hp l v thm canh cao, nng cao gi tr thu nhp trn mt n v din tch, s dng c hiu qu ngun ti nguyn thin nhin, gp phn xo i gim ngho. C c nhng kt qu trn l nh s quan tm ch o st xao ca UBND huyn, m trc tip l phng Nng nghip v Pht trin nng thn, trong c s ng gp khng nh ca trm Khuyn nng huyn. Trm Khuyn nng huyn Bc Quang c i ng cn b khuyn nng c chuyn mn, nghip v; nng ng sng to v nhit tnh trong cng vic. Trong nhng nm qua, di s ch o trc tip ca UBND huyn Bc Quang v trung tm Khuyn nng tnh H Giang, trm Khuyn nng huyn Bc Quang trin khai thc hin nhiu chng trnh khuyn nng ca Trung ng, tnh v a phng. Kt qu ca vic thc hin cc chng trnh Khuyn nng ny gp phn khng nh trong vic nng cao nng xut, cht lng cy trng, vt nui; thay i tp qun canh tc; chuyn dch c cu cy trng, vt nui theo hng ngy cng hp l v thm canh cao; nng 1

cao hiu qu canh tc, tng thu nhp v khng ngng ci thin cht lng cuc sng ca ngi dn a phng. Trong giai on nn kinh t th trng thi m ca hin nay v c bit l sau khi Vit Nam gia nhp T chc thng mi th gii (WTO), ngoi nhng tc ng tch cc nh: nc ta c quyn bnh ng trong giao dch thng mi quc t, nhanh chng tip thu v ng dng cc tin b khoa hc trn th gii, tng thu nhp GDP tng, hng ho a dng, phong ph vi mu m v chng loi bn cnh nn kinh t th trng v s hi nhp ca nn kinh t nc ta vo nn kinh t th gii c nhng tc ng tiu cc nh hng ha ngoi nhp vi gi r trn lan trn th trng lm cho hng ha sn xut trong nc khng cnh tranh c, c bit l nhng nng sn phm. Tuy ch l mt huyn ca tnh min ni pha Bc nhng cng chu nhng tc ng tiu cc ny. V vy, trong cc nm qua trm Khuyn nng huyn Bc Quang trin khai thc hin nhiu hot ng khuyn nng nhm pht trin nn nng nghip, trong s cc hot ng khuyn nng ni bt nht l vic xy dng cc m hnh trnh din v trng trt, chn nui, lm nghip v thu sn. Kt qu ca cc m hnh trnh din ny khng nhng c hiu qu v kinh t, kh nng nhn rng m cn c hiu qu x hi quan trng. Tuy nhin, thy c tnh bn vng, tnh hiu qu, s tc ng v kh nng nhn rng ca cc m hnh trnh din thc hin ti huyn Bc Quang trong cc nm qua l mt vn cha c gii chuyn mn v cc nh khoa hc quan tm nghin cu. Xut pht t thc t trn v gip cho chnh quyn a phng cng nh cn b khuyn nng cc cp ca a phng thy c thc trng hot ng xy dng cc m hnh trnh din, chng ti tin hnh nghin cu ti: nh gi thc trng hot ng xy dng m hnh trnh din ca trm khuyn nng huyn Bc Quang tnh H Giang.. 1.2. Mc tiu ca ti Mc tiu tng qut ca ti l cho bit thc trng hot ng xy dng m hnh trnh din ca trm Khuyn nng huyn Bc Quang tnh H Giang trong 3 nm 2008 - 2010 2

Mc tiu c th l: - Xc nh kt qu t c ca hot ng xy dng m hnh trnh din ca trm Khuyn nng Bc Quang. - nh gi nhng thun li v kh khn ca hot ng xy dng m hnh trnh din. - xut mt s gii php nhm nng cao hiu qu ca hot ng xy dng cc m hnh trnh din. 1.3. ngha ca ti 1.3.1. ngha trong hc tp v nghin cu khoa hc - Cng c kin thc t c s n chuyn ngnh hc trong trng, ng dng kin thc vo thc tin. - Rn luyn cc k nng thu thp x l s liu, vit bo co. 1.3.2. ngha thc tin ti nh gi mt cch tng qut thc trng thc trng hot ng xy dng m hnh trnh din ca trm khuyn nng huyn Bc Quang do c th lm ti liu tham kho cho Trm Khuyn nng, Phng NN & PTNT trong vic r sot b tr cc m hnh trnh din trn a bn huyn v lm ti liu cho cc kho hc tip theo. Phn 2 TNG QUAN TI LIU 2.1. C s khoa hc ca ti T th k XX n nay loi ngi t c nhiu thnh tu khoa hc to ln v cc lnh vc cng nghip, tin hc, in t v cng ngh sinh hc gp phn ng k vo vic nng cao cht lng cuc sng. Tuy nhin, loi ngi vn tng ngy phi ng u vi nhng kh khn do chnh con ngi gy nn nh: nhim mi trng sinh thi, tnh trng cht ph rng ba bi, nhim ngun nc v c bit l dn s tng nhanh dn n lng thc b thiu, t ai nng nghip b thu hp dn v thc phm ngho dinh dng vn ang xy ra trn th gii nht l nhng nc chm pht trin. Chnh v vy vic xy dng mt nn nng nghip bn vng, tin

tin v n nh m bo cung cp lng thc, thc phm l mt nhim v quan trng v cp bch. Vic xy dng cc m hnh trnh din l rt cn thit v cc l do sau y: - Thc t khng nh, mun lm giu trong sn xut nng, lm nghip th khng th sn xut theo kiu qung canh, t cp, t tc m phi p dng cc k thut tin b, thm canh tng nng sut v tin n sn xut theo hng hng ho. - Xy dng m hnh sn xut p ng yu cu ca vic chuyn i phng thc canh tc nhm ph hp vi thc t sn xut. V d, hin nay khi din tch bi chn th ngy cng b thu hp, vic duy tr s lng n b l rt kh khn nu vn thc hin phng thc chn th truyn thng nh trc y. Do vy, vic xy dng cc m hnh nui b bn thm canh l cn thit hng dn cho ngi dn chuyn i phng thc chn nui nhm thch ng vi tnh hnh mi ca thc tin sn xut pht trin sn xut chn nui b. - p ng cc nhu cu v chuyn i c cu cy trng thch hp vi iu kin sinh thi em li hiu qu kinh t, hoc phi lun lch theo thi v nhm n trnh thi tit khc nghit. V d, cc m hnh vn i, m hnh trng rau,... trung du v min ni. - Nhm nng cao thc cho ngi dn v pht trin bn vng, ngha l pht trin kinh t phi quan tm ng mc ti bo v mi trng, khng lm cn kit ngun ti nguyn thin nhin. V d, m hnh chn nui kt hp vi Biogas, m hnh canh tc t dc. - To ra nhng hnh mu v sn xut t chc cc chuyn thm quan hc tp, cc lp tp hun hay hi ngh u b nhm chuyn giao cc tin b k thut vo sn xut theo cch "nng dn t chuyn giao cho nng dn". Nghin cu v phng php chuyn giao tin b k thut ti 13 tnh min ni pha Bc cho thy: xy dng m hnh trnh din l phng php chnh chuyn giao cc tin b k thut cho ngi dn (93,3% s c quan v d n p dng). V y l phng php rt thnh cng, nht l vi vng ng bo cc dn tc thiu s. Kt qu nghin cu cng cho thy, hu ht 4

cn b v nng dn c phng vn 13 tnh u cho rng: m hnh trnh din l rt quan trng v: (1) Nng dn ch lm theo khi h thy c kt qu. (2) M hnh l nhm khng nh tnh ph hp ca tin b k thut ti a phng. Mun pht trin c mt nn nng nghip nhanh v bn vng, trc ht phi bit da vo li th ca tng vng, phi khai thc hp l c hiu qu cc ngun li ti nguyn kh hu, t ai, lao ng ti ch V vy vic xy dng cc m hnh th nghim c xem l cn thit v c nhiu nh khoa hc, chng trnh, t chc trn th gii cng nh trong nc quan tm. 2.1.1. Khi nim m hnh M hnh hoc hnh mu theo ngha rng: thng l hnh ca mt vt th tham kho hay lm theo. M hnh l s tru tng ho hay n gin ho h thng. Trn thc t h thng rt phc tp, m hnh n gin hn h thng, nhng phi m bo c cc thuc tnh, chc nng quan trng ca h thng (khng nht thit phi phn nh tt c cc c im ca h thng). Ni cch khc m hnh l phng tin tch ra khi h thng hot ng khch quan no y cn nghin cu. Trong m hnh m nht thit phn nh tt c cc c im ca h thng, l s tru tng ho. Trong thc t, khi qut ho cc s vt, hin tng, cc qu trnh, cc mi quan h hay mt tng no , ngi ta thng th hin di dng m hnh. C nhiu loi m hnh khc nhau, mi loi m hnh ch c trng cho mt iu kin sinh thi hay sn xut nht nh nn khng th c m hnh chung cho tt c cc iu kin sn xut khc nhau. Xy dng m hnh trnh din l mt phng php c cc c quan nghin cu v khuyn nng p dng rt nhiu trong chuyn giao k thut. Cc c quan ny xy dng m hnh vi s tham gia ca nng dn nhm chng minh li ch v tnh kh thi ca mt tin b k thut, ng thi trnh by cc bc p dng k thut . Ban u k thut mi c cc Vin nghin cu pht hin, nghin cu v th nghim. Sau mt vi nng dn a phng no trin khai vi s gip ca cn b khuyn nng hoc cc nh nghin cu vi mc 5

ch th nghim v thuyt phc mt b phn dn chng ln hn trc khi em ra ph bin trn din rng. Kt qu mong i cho mt m hnh trnh din l phng php v quy trnh k thut c th nghim ti mi trng nng dn v nng dn chp nhn cc tin b ca m hnh c gii thiu. V vy khi mt k thut c nhiu ngi trong vng p dng th khng nn t chc m hnh trnh din. Theo quan nim ca nhiu c quan chuyn giao k thut, m hnh trnh din k thut cn c cc c trng sau: - L hnh mu ti u cho mt gii php sn xut. - Phi c tnh i din cho vng c iu kin tng t. - Phi ng dng c cc k thut tin b vo sn xut. - Phi c tnh hiu qu: v kinh t, x hi v mi trng. 2.1.2. Vai tr ca m hnh M hnh l cng c nghin cu khoa hc, phng php m hnh ho l nghin cu h thng nh mt tng th. N gip cho cc nh khoa hc hiu bit v nh gi ti u ho h thng. Nh cc m hnh ta c th kim tra la s dng n ca cc s liu quan st c v cc gi nh rt ra. N gip ta hiu su hn cc h thng phc tp. V mt mc tiu khc ca m hnh l gip ta la chn quyt nh tt nht v qun k h thng, gip ta chn phng php tt nht iu khin h thng. Vic thc hin m hnh gip cho nh khoa hc cng ngi nng dn c th nh gi c s ph hp v kh nng nhn rng ca m hnh cy trng vt nui ti mt khu vc no . T a ra c quyt nh tt nht nhm em li li ch ti a cho nng dn, pht huy hiu qu nhng g nng dn c. 2.1.3. Cc bc xy dng m hnh trnh din Qu trnh xy dng m hnh gm 7 bc vi s tham gia tch cc ca ngi dn vo tt c cc hot ng ca m hnh. Tuy nhin hnh thc v mc tham gia mi bc c khc nhau. Tin trnh xy dng m hnh c th tm tt nh sau: 6

Bc 1: nh gi s cn thit phi xy dng m hnh ti a phng - Thnh phn tham gia: Rt rng ri, bao gm nhiu tng lp (lnh o a phng, cn b k thut v nng dn; cc nhm i tng khc nhau ti cng ng (giu, ngho, gi, tr); gii (nam, n), Ban qun l d n.... - Ni dung: nh gi thc trng v kinh t - x hi ca a phng. Tnh hnh sn xut c lin quan ti vic xy dng m hnh: (1) Cc phng php canh tc ang p dng (2) Cc kh khn trong sn xut (3) Cc kh khn trong vic p dng cc k thut tin b (4) Cc kinh nghim ca a phng - Cng c s dng nh gi: Thu thp cc s liu th cp Phng vn c nhn, nhm Hp dn Ghi ch: Thng qua cc ni dung trn m nh gi c s cn thit phi xy dng m hnh, ngha l tr li c cc cu hi sau: Xc nh nhng k thut no cn c chuyn giao? K thut c ph hp vi iu kin t nhin, kinh t, x hi v phong tc tp qun ca a phng khng? Nhng k thut s nhm gii quyt vn g cho sn xut? S mong mun ca ngi dn v cc k thut mi ny nh th no? Xc nh nhu cu tp hun, t vn gip , ... cho nng h Xc nh mc tiu trnh din: lm g? Nng dn s lm c g sau khi xem cc m hnh trnh din,...? Bc 2: Thnh lp nhm cng s thch v t chc b my iu hnh - Thnh phn tham gia: Hp hn, gm cc cn b lnh o, khuyn nng v cn b k thut... nhm xc nh cc im i din xy dng m hnh. - Thnh lp t ch o k thut gm i din ca ban qun l d n, cc cn b ca c quan t vn (chuyn giao), cn b k thut huyn, x, ... - T ch o s t chc cho vic hnh thnh nhm cng s thch . 7

- Xy dng qui ch: xc nh r chc nng, nhim v, trch nhim, quyn hn v s ng gp (c bng tin v hin vt) ca cc bn tham gia. - Cch tin hnh: Hp nhm Bc 3: Chn h xy dng m hnh v a im thc hin m hnh - Thnh phn tham gia: cn b lnh o, khuyn nng, cn b k thut, nng dn ca thn/x, chuyn gia v lnh vc cn xy dng m hnh. - Cc tiu chun chn h: H hon ton t nguyn. C tnh i din cho vic nhn rng. H c iu kin, c ch v quyt tm trong sn xut. C iu kin (t ai, lao ng, ...) xy dng m hnh. C nguyn vng p dng k thut tin b trong sn xut. Sn sng chia s kinh nghim v gip cc h khc. Cam kt thc hin tt qui nh ca d n, cc hot ng v cc k thut tin b c chuyn giao. - K kt hp ng trch nhim vi cc h c chn. - Chn im xy dng m hnh: cn chn a im ph hp, c tnh i din nhn rng, d dng cho vic t chc cc bui hi tho, tp hun ti m hnh, ng thi c th thu ht nhiu ngi xem nht. - Cch tin hnh: Hp dn bnh bu theo tiu chun. i thc a chn a im. Bc 4: Xy dng k hoch v cc ni dung hot ng - Mc ch: Quyt nh v ni dung v tin trnh thc hin. - Thnh phn tham gia: t k thut v cc h thc hin m hnh. - Cn b k thut gip dn la chn c cc gii php k thut thch hp gii quyt cc vn c xc nh. - K hoch v ni dung hot ng c xc nh da trn: Hin trng, mc tiu v nhu cu ca dn i vi vic chuyn giao k thut mi. - Dn tham gia lp k hoch hot ng c th nh sau: Thi gian: Khi no bt u, thc hin, kt thc, nh gi, ... Khi lng cng vic c th cho tng hot ng 8

Xc nh r ngun lc ca h v h tr ca d n Bc 5: T chc thc hin m hnh v gim st nh gi nh k - Ch o thc hin theo k hoch ra - T chc tp hun. Nhng lu khi tp hun: T thp n cao, t n gin n phc tp. Ni dung ph hp vi nhu cu ca dn, d hiu. Ch tp hun ni dung mi khi nng dn lm tt cc ni dung c tp hun trc. Dng nhiu tranh nh, hnh v, bng hnh. Tp hun ngoi ng rung, trn m hnh. - H tr k thut sau tp hun: Thng xuyn kim tra, theo di : Gip dn lm c theo nhng ni dung hc. iu chnh cc k thut m ngi dn khng th p dng c hoc p dng khng ng. - Gim st, nh gi nh k: Ai gim st? + Ban qun l, cn b k thut, ngi dn hay cng ng. Cch lm: Phng vn, hp nhm, hp dn. nh gi, gim st ci g? + nh gi chung: M hnh c t c mc tiu ra khng? Nhng hn ch? Tnh kh thi? Tnh d lm? Kh nng p dng? Tnh bn vng? nh hng ti sn xut a phng. + Vic thc hin k hoch: Tin cc hot ng, ti chnh, phn b ngun lc,... so snh vi k hoch ban u iu chnh (nu cn) + V k thut: Cc qui trnh k thut c c tun th trit khng? C gp kh khn g nh hng n k thut khng? Kh nng ng dng ca ng o s h trong thn/x. + nh gi v t chc, qun l. + nh gi v hot ng o to, chuyn giao k thut ca t vn. + nh gi v kt qu, li ch v hiu qu ca m hnh. + S ng gp v s thc hin ca cc h nh cam kt. Bc 6: nh gi, nghim thu kt qu thc hin 9

- Thnh phn tham gia: Cc cn b lnh o, khuyn nng, cn b k thut v cc h m hnh, i din ca nng dn v nhng ngi quan tm. - T liu ho: Tng kt tt c nhng thng tin, kt qu, kinh nghim, gip cho vic tuyn truyn v nhn rng. - nh gi s thnh cng trn cc kha cnh: Kinh t, x hi v mi trng. V kinh t: Xem xt v nng sut cht lng v hiu qu kinh t ca sn xut, s ph hp vi iu kin hin ti (nht l mc u t) ca nng h, vn th trng tiu th sn phm, ... V x hi: Xem xt v kh nng to vic lm v nng cao thu nhp, nhng ng gp trong vic nng cao kin thc v nhn thc ca ngi dn trong sn xut, s thay i v tp qun canh tc (t lc hu sang p dng cc k thut tin b mi, ...). V mi trng: S ng gp ca k thut mi trong vic bo v mi trng sinh thi (do canh tc hp l v c k thut), c gy nhim mi trng khng. Tnh bn vng: Xem xt v thi v cch ng x ca ngi dn vi cc k thut mi, bao nhiu h trong a phng c th p dng c cc k thut ny? - Cch tin hnh: Kim tra ti thc a. T chc hi tho tng kt. Bc 7: T chc nhn rng - T chc cc hi ngh u b, tham quan, hc tp. - Gip cho ch h cc ni dung chia s kinh nghim. - Dng phng thc "nng dn chuyn giao cho nng dn". 2.1.4. Cc ch tiu nh gi Khi nh gi v cc m hnh ta c th da vo mt s ch tiu sau: Nng xut, tng sn lng, tng gi tr, gi thnh, thu nhp v mc li ca cc sn phm sn xut ra. Tu loi cy trng, vt nui m c cc ch tiu nh gi khc nhau. Tuy nhin vic nh gi ny l rt phc tp cn phi c nhiu thi gian. 10

2.2. Tnh hnh nghin cu trong v ngoi nc 2.2.1. Tnh hnh nghin cu ngoi nc Lin X (c) cc nh sinh thi hc nghin cu nhiu m hnh c cu cy trng p dng cho nhiu vng trng bng Tasken vi m hnh c chu k 5:1 (5 nm trng bng, 1 nm trng cy khc). Indonexia, bng cc bin php tng hp nh kt hp trng trt, chn nui gia sc v c, dng cc ging cy trng c nng sut cao, a dng ho cy trng thch hp trn cc loi t, trong vng 9 nm (t 1975 n 1984) c c nhng thay i ng k v sn xut nng nghip. Trong giai on hin nay nhiu quc gia c nhng nghin cu v ng dng thnh cng trong ging cy trng, vt nui v cc bin php k thut tin tin. Khng ngng nng cao nng sut, cht lng sn phm, ly lm c s cho vic pht trin ton b nn kinh t nc nh. Vn chuyn i c cu nng nghip cc nc chu t c nhiu thnh tu ng k. Theo H.T. Oshina (1989)[6] cc nc chu nm 1950 t trng sn phm nng nghip chim 20% tng sn phm x hi, th n nm 1980 gim xung cn 6%, t trng lao ng trong nng nghip thi im tng ng l 34,90% xung cn 13,7%. Khu vc ng Nam gim chm hn: t trng nng nghip t 43,70% (1950) xung cn 25,70% (1980) v t trng lao ng nng nghip gim t 72,1% xung cn 55,90% thi im tng ng. C cu cy trng ph thuc vo nhiu yu t nh kh hu, t ai, ging cy trng Nhiu nc ng Nam ngy cng ch n vic nghin cu c cu cy trng trong mt nm, trn mt din tch canh tc. Tng v c p dng cc vng thuc min Bc Thi Lan c bit l Chiang Mai. Kt qu iu tra y cho thy trc nm 1970 h canh tc hai v trong 1 nm (1 v la nc - 1 v mu hoc la cn) l ph bin, n nm 1971 vn tng v c cc h nng dn p dng mnh m, t l din tch trng 3 v trong nm tng nhanh chim ti 68% v n nm 1973 l 85%.

11

 i Loan th vic xc nh mun nng cao s dng t phi c mt c cu cy trng hp l, c bit phi la chn cy trng chu hn trong ma kh trng sau khi thu hoch la. M hnh cy trng, vt nui l mt trong nhng ni dung ca h thng cc bin php chm sc, canh tc, l thc hin chnh xc c yu cu v k thut ca tng ging cy trng, vt nui khi a vo p dng trong thc tin sn xut. Chnh v vy, t vic p dng thc hin cc m hnh, c th rt ra chnh xc l m hnh ny c th nhn ra din rng hay loi b, hoc thun li cho vic lp k hoch phn vng thm canh cy trng, v pht trin quy m u t cho chn nui. 2.2.2. Tnh hnh nghin cu trong nc 2.2.2.1. Xy dng m hnh trnh din y l mt trong nhng ni dung hot ng cng tc khuyn nng khuyn lm, xy dng c 18.000 m hnh trnh din theo chng trnh mc tiu trng im ca 17 chng trnh khuyn nng c Chnh ph ph duyt nh: - Chng trnh khuyn nng pht trin la lai c nh gi l mt trong nhng chng trnh khuyn nng thnh cng, em li hiu qu kinh t cao. Vi quy trnh k thut cao, cng ngh mi, trong khi trnh nng dn Vit Nam cn rt thp, c s vt cht cn ngho nn, nhng bit u t ng mc, bit t chc hp l, c phng php khuyn nng ng vn thnh cng. T ch nng dn cha bit v k thut sn xut ht ging la lai, n nay nng dn lm ch c quy trnh k thut, nng sut bc u t t 0,4 tn/ha nm 1994 ln 2,5 tn/ha nm 2001. - Chng trnh pht trin ng lai. T ch hng nm phi nhp ni ht ging ng lai, n nay Vit Nam t tc c hon ton ht ging ng lai, a din tch ng lai c nc trn 75% tng din tch ng, gp phn nng cao nng sut v sn lng ng. - Chng trnh chuyn i c cu ma v. n nay c trn 500.000 ha chuyn i c cu ma v theo ch canh tc mi, em li hiu qu kinh t cao, c nhng ni 1 ha c th thu c 60 90 triu ng/nm.

12

- Chng trnh chuyn i c cu cy trng tr thnh mc tiu chin lc pht trin ca nh nc. - Chng trnh khuyn nng ci to n b vng pht trin chn nui b sa: To s thay i cht lng v s lng n b Vit Nam, tng thu nhp cho ngi chn nui, gp phn xo i, gim ngho l mt trong nhng chng trnh c hiu qu v c nng dn hng ng. Nng trng lng b ci t 170 kg/con ln 220 250 kg/con, nng cao nng sut sa t 400 500 kg ln 1200 kg/con/chu k vt sa. - Chng trnh nc ho n ln: thu ht trn 120.00 h tham gia 30 tnh, thnh ph, tng t l nc ln 45 47%, hnh thnh c vng chn nui tp trung. - Xy dng m hnh pht trin n g th vn: Thay i c cu n g Vit Nam, a tng n g th vn Vit Nam ln trn 15 triu con, chng trnh ny em li hiu qu kinh t cao nhng vn u t t, d p dng h s quay vng vn nhanh, l mt trong nhng chng trnh khuyn nng c tc dng tch cc trong vic xo i gim ngho. - M hnh pht trin cy ma ng: Chng trnh nhm nng cao nng sut v t l ng, bo m yu cu nguyn liu cho nh my ng. y l chng trnh kinh t - x hi ln, c hiu qu. Din tch trng ma ging mi c nhanh chng m rng gp phn n nh vng nguyn liu cho nh my, to cng n vic lm cho trn 600.000 lao ng v n nh i sng cho 1,4 triu ngi. - M hnh trnh din cc ging cy n qu: Tp trung ph cp cc ging mi, ging c cht lng cao, ging c sn v k thut thm canh mi, gp phn ci to vn tp, xy dng vng trng cy n qu tp trung, ch bin nng cao gi tr. - Cc m hnh khyn lm nh: Xy dng m hnh khoanh nui lm giu rng t nhin, rng phng h ct ven bin, rng ngp mn v t phn, m hnh trng cy phn tn, trng rng nguyn liu cng nghip, rng c sn. Chng trnh khuyn lm lm thay i nhn thc v cch lm ca ngi dn min Ni. T ch bit li dng, khai thc rng n bit t chc

13

sn xut, kinh doanh, ti to rng, bo m li ch ca ngi lm rng v li ch chung ca x hi. 2.2.2.2. Tp hun, o to cho nng dn - y l mt trong nhng ni dung quan trng trong tin trnh xy dng m hnh trnh din, n p ng c 2 yu cu l gii quyt c nhng kh khn, vng mc trong sn xut v bi dng kin thc cho nng dn. Trong gn 9 nm hot ng, t chc c 100.000 lp tp hun k thut cho 5,5 triu lt ngi tham gia vi cc ni dung: nghip v cng tc khuyn nng, tp hun k thut, tp hun ngh mi Thng qua hun luyn, o to c hng vn nng dn c vic lm mi, nhiu nng dn thng qua tp hun k thut c th p dng tin b k thut vo sn xut m khng cn c s hng dn ca cn b k thut, dn tr c nng cao mt bc. 2.2.2.3. Hi tho, tham quan Qua cc im trnh din t kt qu tt, t chc khuyn nng cc cp t chc hi tho, tham quan vi hai ni dung: - Nng dn t bo co kt qu thu c t m hnh trnh din, rt kinh nghim thc t, cng nhau tho lun, bn bc nh gi kt qu v hiu qu ca m hnh, bn bin php trin khai ra din rng. - Tp hp nhng xut, nhng pht sinh mi v k thut m cc c quan nghin cu, cc nh khoa hc cha nghin cu, cha c kt lun chnh xc v vng mc ca nng dn phn nh li vi c quan nghin cu h nh hng trong vic nghin cu cho ph hp vi sn xut, p ng nhu cu ca nng dn. Phn 3 NI DUNG V PHNG PHP NGHIN CU 3.1. i tng v phm vi nghin cu - i tng nghin cu l hot ng xy dng cc m hnh trnh din k thut ca trm Khuyn nng Bc Quang.

14

- ti nghin cu v m hnh trnh din k thut trn 4 lnh vc trng trt, chn nui, lm nghip, thy sn thc hin trong 3 nm 2008 2010. - ti nghin cu c thc hin trn a bn huyn Bc Quang tnh H Giang. 3.2. a im v thi gian nghin cu 3.2.1. a im nghin cu ti c nghin cu trn a bn huyn Bc Quang tnh H Giang 3.2.2. Thi gian nghin cu ti c nghin cu t ngy 10/1 29/5/2011 3.3. Ni dung nghin cu - Tm hiu v iu kin t nhin, kinh t - x hi. - Tng hp kt qu t c ca hot ng xy dng cc m hnh trnh din k thut ca trm khuyn nng Bc Quang trong 03 nm 2008 2010. - Tm hiu tin trnh thc hin hot ng xy dng cc m hnh trnh din k thut. - nh gi nhng thun li v kh khn ca ng xy dng cc m hnh trnh din k thut. - xut mt s gii php nhm nng cao hiu qu ca hot ng xy dng cc m hnh trnh din k thut. 3.3. Phng php nghin cu 3.3.1. iu tra thu thp s liu - S dng s liu th cp c sn ti trm Khuyn nng v phng Nng nghip & PTNT huyn Bc Quang thng qua k hoch hot ng xy dng cc m hnh trnh din k thut qua 03 nm (2008 2010), bo co kt qu cc m hnh trnh din. - Phng vn trc tip: Cn b khuyn nng trc tip trin khai thc hin v xy dng cc m hnh trnh din k thut v cc h nng dn tham gia thc hin cc m hnh .

15

- Quan st thc t ti hin trng kt qu ca cc m hnh ny. 3.3.2. Phng php x l s liu T cc ngun s liu iu tra thu thp c trn a bn nghin cu, chng ti tin hnh tng hp v phn tch. - S liu thu thp c trong cc phiu iu tra tng hp theo tng ni dung. - X l thng tin nh tnh: Cc s liu thu thp c biu th thng qua phng php phn tch tng hp. - X l thng tin nh lng thu thp c t cc ti liu thng k, bo co, quan st, phng vn. - Tt c cc s liu sau c x l trn phn mm Excel. Phn 4 KT QU NGHIN CU 4.1. iu kin t nhin- kinh t x hi ca huyn Bc Quang- H Giang 4.1.1. iu kin t nhin * V tr a l Bc Quang l huyn min ni vng thp v l ca ng pha Nam ca Tnh H Giang. C ta a l: + V bc: 22010 22036'25'' + Pha Bc gip vi huyn V Xuyn, Hong Su Ph, X Mn tnh H Giang + Pha Nam gip huyn Lc Yn Yn Bi + Pha Ty gip vi huyn Quang Bnh H Giang + Pha ng gip huyn Hm Yn, huyn Chim Ho tnh Tuyn Quang

16

Trung tm huyn l cch thnh ph 60km v pha Bc. V tr a l to cho huyn c li th cho vic giao lu hi nhp pht trin kinh t vi cc huyn, tnh bn. * a hnh a hnh huyn Bc Quang phn ln l i ni thp xen k nhng di ng bng rng cng vi h thng sng sui, ao h dy c, cao trung bnh t 400 500m so vi mt nc bin. c chia thnh 5 tiu vng, mi vng ph cho sn xut nhng loi hng ha c u th ring do iu kin a hnh, kh hu, t ai to nn. y cng l nhng yu t c tc ng mnh m n sn xut hng ha ca ton huyn. + Tiu vng 1: Gm 5 x v 2 th trn dc tuyn quc l 2 Tn Thnh, Tn Quang, Vit Vinh, Hng An, Quang Minh, Vit Quang, Vnh Tuy tiu vng ny ch yu l trng la, ng, cam qut, du tm, qu....chn nui ln, g, tru, b, c. + Tiu vng 2: Gm 5 x pha ng huyn Kim Ngc, V im, ng Tm, Bng Hnh, Lin Hip, Hu Sn. Th mnh chnh ca vng l la nc, ch, qu, cy n qu nh hng, mn, nhn, vi. Chn nui gia sc, gia cm, c. + Tiu vng 3: Gm 2 x pha ty ca huyn ng Yn, Vnh Phc. Th mnh chnh ca vng l trng la, ng, cam qut, vi, nhn v chn nui gia sc, gia cm, c. Tiu vng 4: Gm 3 x pha ty nam gn vng trung tm huyn Vit Hng, Tin Kiu, Vnh Ho. + Tiu vng 5: Gm 5 x Thng Bnh, c Xun, ng Tm, Tn Lp. u th ca vng pht trin cy n qu nh mn, m, cy cng nghip ch, qu, chn nui tru, b, d, * Kh hu thy vn

17

Huyn Bc Quang nm trong khu vc nhit i m gi ma, chu nh hng ca gi ma ng Bc v gi Ty nn trong nm thng c hai ma r rt: - Ma ma t thng 4 n ht thng 10 - Ma kh t thng 11 n ht thng 3 nm sau Bc Quang c mnh danh l Rn ma ca min Bc, l mt trong nhng vng c s ngy ma nhiu nht Vit Nam, khong t 180 200 ngy/nm. Do a hnh ni cao, ma ma ko di, lng ma ln, nn khu vc ven sui thng b l qut, v st ng lm cn tr ch tc giao thng i li, nh hng ti sn xut nng nghip v i sng ca ngi dn trong huyn.

18

Bng 4.1: Bng tng hp kh hu huyn Bc Quang nm 2010

Thng 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Nhit (oC) 15,2 20,1 20,6 22,4 25,8 28,7 29,1 28,0 25,8 24,2 17,8 18,3

S gi nng (h) 44 97 51 76 166 174 120 162 150 93 147 43

Lng ma (mm) 49,1 128,7 91,0 161,1 426,4 1197,4 1087,7 434,1 492,9 51,6 10,2 113,3

m (%) 89 85 89 86 82 85 88 87 87 87 84 91

(Ngun: Trm Kh tng thy vn huyn Bc Quang, 2010) Qua Bng 4.1 Cho thy thi tit kh hu y c nhiu din bin phc tp: - Nhit trung bnh nm: 23,250C nhit cao nht vo thng 6 , 7 thp nht vo thng 1 v thng 11 , 12.

19

Tng tch n c nm: 8.200C v ng xun (thng 11 n thng 4 nm sau) l 33,770C; v ma (thng 5 n thng 10) l 4.8260C. V yu t nht ta thy c bn rt thun li cho sn xut nng nghip pht trin c bit l cc loi cy n qu, cy trng c ngun gc nhit i v mt s loi cy ph hp vi iu kin sinh thi nhit i pht trin. V sn xuuats cy lng thc c chia lm 2 v chnh l v xun v v ma, ngoi ra cn c th trng xen cc loi cy trng khc. - Lng ma trung bnh nm: 4.180,8 mm Lng ma thng tp trung ch yu vo cc thng: 5 6 7 8 9 10 11. - m bnh qun trong nm l: 84 90% - Lng bc hi bnh qun nm l: 64% - Hng gi thnh hnh: Gi ng bc t thng 10 n thng 4 nm sau, gi ng nam t thng 5 n thng 9. Sng mui thng xut hin vo thng 12 v thng 1 hng nm cng gy kh khn cho v ng xun. Tng s gi nng kh cao, ma ng nng t gay gt, ma h thng nng gt, bnh qun s gi nng trong nm bin ng t 1100 1500 gi/nm.

20

Bng 4.2 Tnh hnh s dng t ca huyn ca huyn Bc Quang trong 3 nm 2008 - 2010 STT Hng mc 2008 Din tch (ha) Tng din tch t 110.095 TN I 1 2 3 II 1 2 3 III 1 2 3 t NN t SXNN t LN t NTTS t phi NN t t chuyn dng t ngha trang t cha s dng t B t i ni t mt nc 83.321.0 4 17.976,3 7 64.776,0 3 569 5.156,12 1.051,68 3.710,87 393,57 21.617,8 4 76,29 21.062 29,55 C cu (%) 100 75,68 21,57 77,74 0,69 4,68 20,4 71,98 7.62 19,64 0,35 99,51 0,14 2009 Din tch (ha) 110.095 83.974,8 19.065,1 1 6.4340,6 9 569 5.215,43 1.168,73 3.731,28 405,42 20.904,7 7 72,67 20.802.5 5 29,55 C cu (%) 100 76,3 22,7 76,62 0,68 4,7 22,4 69,83 7,77 19 0,35 99,52 0,13 2010 Din tch (ha) 110.095 84.572,5 6 20.852,3 1 63.151,2 5 569 5.245,54 1.187.17 3.648,79 409,58 20.276,9 68,97 20.178,3 8 29,55 C cu (%) 100 76,8 23,77 75,6 0,7 4,76 22,64 69,56 7,8 18,41 0,34 99,51 0,15

(Ngun: Nin gim thng k huyn Bc Quang nm 2008 2010)

21

Qua bng 4.2 ta thy: Tng din tch t t nhin ca huyn Bc Quang l 110.095ha. - Din tch t nng nghip tng ln hng nm, nm 2008 l 83.321.04ha chim 75,68% n nm 2010 l 84.572,56ha chim 76,8% so vi tng din tch t t nhin ca ton huyn. + t sn xut nng nghip trong 3 nm gn y u tng chim 23,7%. Nhn chung t nng nghip c xu hng tng l do dn s tng ln nhu cu v t sn xut cng tng ngi dn khai ph m rng din tch trng trt. + t lm nghip: Din tch t lm nghip ca huyn kh rng nhng nhng nm gn y din tch t lm nghip ang dn b thu hp nm 2008 l 64.776,03ha chim 77,74%, nm 2010 din tch ch cn 63.151,25ha chim 75,6%. Nguyn nhn l do ngi dn ph rng t nng lm ry, m rng din tch sn xut nng nghip. + t nui trng thy sn: L mt huyn min ni c mng li sng sui rt tt cho vic tn dng ngun nc pht trin ngnh nui trng thy sn nhng li khng c ch trng pht trin th hin qua din tch ch c 569ha chim 0,7%. - t phi nng nghip chim 4,76% (nm 2010). Trong : + t : Do dn s tng, nhu cu v nh cng tng theo gy nh hng khng nh n s pht trin kinh t x hi c ton huyn. Nhu cu v nh tng trong khi t ai lun c nh, p ng nhu cu v t ngy cng tng th phi ct gim mt s loi t khc chuyn i sang t lm nh. C th: Nm 2008 din tch t l 1.051,68ha, nm 2009 l 1.168,73ha tng 117,05ha, n nm 2010 din tch tng ln 1.187.17ha. + t chuyn dng: Chim t l khng nh so vi tng din tch t phi nng nghip. Loi t ny ang c chiu hng tng ch yu phc v cho cc ngnh phi nng nghip. - t cha s dng: din tch t cha s dng vn cn nhiu nhng chue yu l t i ni , cn t ng bng v t mt nc chim t l nh. Tuy nhin din tch ca cc loi t ny ang c chiu hng gim 22

trong nhng nm gn y. iu chng t rng din tch t ny ang dn c khai thc v a vo s dng ph hp vi iu kin v i hi ca x hi. 4.1.2. iu kin kinh t, x hi * Kinh t Nn kinh t ca huyn c nh gi l nng ng v pht trin nht trong cc huyn H Giang vi nhiu tim nng v li th mnh. V cng nghip: ch yu l xy dng, c tnh chim khong 31% kinh ngch t doanh thu 333 t ng / nm. Bn cnh Nng lm nghip, thu sn cng t 365 t ng / nm, c tnh chim 34,0 % t trng kinh t. Ngoi ra, Bc Quang rt c th mnh trong thng mi - dch v, du lch vi h thng cc khch sn, nh ngh rt tin nghi phc v tt nhu cu tham quan n ngh ca du khch. Tc tng gi tr gia tng ca nn kinh t t 13,46%; c cu kinh t tip tc chuyn dch theo hng tch cc; thu nhp bnh qun trn u ngi t 6,3 triu ng. Bng 4.3 C cu kinh t ca huyn Bc Quang trong 3 nm 2008 2010 Nm 2008 Ch tiu 1. Cng nghip 2. Nng nghip 3. Dch v Tng GTSX (triu ng) 333 365 377 1.075 Nm 2009 Nm 2010

C cu GTSX C cu GTSX C cu (%) (triu ng) (%) (triu ng) (%) 31 34 35 100 373 435 455 1.263 100 307,5 439 415 1.161,5 33 30 37 100

23

Bng 4.4 C cu dn s v lao ng ca huyn Bc Quang trong 3 nm 2008 2010 2008 2009 2010 Ch tiu VT C S C S C S cu lng cu lng cu lng (%) (%) (%) 1. Tng s nhn khu Ngi - Nhn khu NN Ngi - Nhn khu phi NN Ngi 2. Tng s h H - H nng nghip H - H phi nng nghip H 3. Tng s lao ng L - Lao ng NN L - Lao ng phi NN L 4. Sn lng lng Tn thc (quy thc) 5. BQLT/ ngi/nm Kg 6. BQDT t Ha/L NN/L/nm 7. . BQDT t Ha/Ng NN/khu/nm (Ngun) Nhn xt:

24

Bng 4.5. Gi tr sn xut ca ngnh nng nghip qua 3 nm (trng trt, chn nui, nui trng thy sn, lm nghip, dch v nng nghip) Nm 2008 Nm 2009 Nm 2010 Ch tiu Tng GTSX nng nghip 1. Trng trt 2. Chn nui 3. Dch v NN * Tnh hnh sn xut ngnh nng nghip trn a bn huyn Bc Quang. t ai Bc Quang rt mu m, thch hp trng cy nguyn liu giy, ch, cy dc liu, cy n qu (din tch cam Bc Quang chim khong 75% din tch trng cam ca tnh H Giang), la cht lng cao, lc, u tng, sn v chn nui i gia sc nh: tru, b, d... GTSX (triu ng) C cu GTSX C cu GTSX C cu (%) (triu ng) (%) (triu ng) (%)

25

Bng 4.6: Tnh hnh sn xut cc cy trng chnh ca huyn Bc Quang trong 3 nm 2008 - 2010 Ch tiu STT Loi cy La Ng Sn Lc u Tng Ch Cam, Qut Cy nguyn liu giy DT (ha) 7.696,9 2.680 1.405 1.300 191,57 3.866,7 2.858 6.000 5,5 0 Nm 2008 NS (t/ha) 47 28,9 98 20 11 48,7 76,5 SL (tn) 36.175,4 7.745,2 13.769 2.639 204,98 18.830,8 21.863,7 DT (ha) 7.912,9 2.456 1.494,6 1.539 237,16 4.659,4 3.200 4.233,3 93 188 418,7 Nm 2009 NS (t/ha) 52 31 100 22 11 49,5 76 SL (tn) 41.147 7.614 14.946 3.386 261 22.132 24.320 Nm 2010 DT (ha) 7.908,5 2.550 1.512 1685,6 213,6 4659,4 2.733,7 4.051,1 1.960,6 233,3 682,6 NS (t/ha) 55,6 33 100 21 12 48 70 SL (tn) 43.892 8296,2 15.120 3461 261 17.903,5 10.050

1 2 3 4 5 6 7 8

9 Cao su 10 C 11 Cc loi rau

80 3.349,7

73

4.982,8

26

(Ngun phng Nng nghip & PTNT huyn Bc Quang) Nhn xt: Qua bng 4.6: Ta thy din tch, nng sut, sn lng v mt s loi cy trng chnh ti huyn Bc Quang u tng qua cc nm. Th hin din tch la nm 2008 l 7.696,9ha ti nm 2009 tng ln 7.912,9 ha nhng n nm 2010 th din tch gim xung cn 7.908,5ha. Nguyn nhn din tch la nm 2010 gim l do hn hn v ng xun nm 2009 2010 mt s x, th trn chuyn mt phn din tch la khng ch ng c nc ti nn chuyn sang trng cc loi cy hoa mu khc nh lc sn, Nng sut tng t 52 t/ha nm 2007 ln 55,6 t/ha nm 2010. Din tch ng nm 2009 gim so vi nm 2008 nhng ti nm 2010 li tng so vi nm 2008 v 2009. Tuy nhin, nng sut, sn lng khng ngng tng qua cc nm. C c thnh qu trn l nh s n lc ca nhn dn trong ton huyn, S ng gp khng nh ca UBND huyn, x; cc ban ngnh v cc Cn b khuyn nng trong huyn ch trng a cc ging mi cht lng cao vo sn xut kho nghim v nhn ra din rng mang li hiu qu cao; Bn cnh cng phi k ti s ng gp ca cc CBKN c s lun thng xuyn bm st vn ng nhn dn, theo di tnh hnh su bnh hi bo co ln cp trn kp v ch o sn xut p dng cc bin php phng tr su bnh kp thi. Ngoi cc cy Lng thc th cc cy Cng nghip lu nm nh ch vn n nh v nng sut; din tch cho thu hoch v sn lng vn tng qua cc nm. Ngc li vi cy Ch din tch, nng sut ca Cam, Qut qua hng nm b gim xung lin tc do th trng tiu th khng c. Sn phm c lm ra khng ni tiu th, gi c th r nn ngi dn ph Cam, Qut trng nhng cy trng khc. Cy cng nghip ngn ngy (Lc, u tng) din tch, nng sut, sn lng vn tng u. Cy nguyn liu giy din tch ang gim dn qua cc nm, thay th vo l din tch cao su v c chn nui mi a vo trng trn a bn huyn t nm 2008 v 2009. n nm 2010 din tch cao su trn a bn huyn t 1.960,6 hav din tch c l 233,3ha. Trong c cu ngnh nng nghip th chn nui c bit chn nui i gia sc (Tru, B, D) cng chim t trng kh ln trong tng c cu ca ngnh. 27

Bng 4.7: Tnh hnh chn nui mt s loi vt nui chnh trn a bn huyn Bc Quang trong 3 nm 2008 2010 S lng (con) Nm 2008 24.438 730 65.167 10.050 Nm 2009 25.500 780 72.100 11.521 Nm 2010 25.474 621 75932 12.555 770.522

Loi Vt nui n tru n b n Ln n D n Gia Cm

578.430 600.697 (Ngun phng NN&PTNT huyn Bc Quang)

Nhn xt: Qua Bng 4.7 cho thy: S lng n Tru v n B nm 2009 u tng so vi nm 2008 nhng nm 2010 li gim so vi nm 2009. Nguyn nhn l do t rt ko di v mt s x xut hin dch bnh lm gim s lng n gia sc. Bn cnh n D v Ln li rt pht trin s lng tng t 1.200 3.000 con mi nm. Tng n gia cm tng ln lin tc nawm 2008 l 578.430 con n nm 2010 tng ln 770.522 con. c nh vy l nh c s ch o st sao ca cc cp U, ng, cc ban ngnh trong ton huyn thng xuyn n c cc CBKN x theo di nm bt tnh hnh dch bnh ngn chn v dp tt kp thi, nh k phi hp vi cc Khuyn nng vin kim Th y thn bn tim phng cho ton b n gia sc, gia cm. Tnh, huyn cng c cc trng trnh h tr, pht trin n Tru, B c ging, chng rt cho n gia sc trong ma ng v pht trin n gia cm theo hng an ton sinh hc. C chnh sch khuyn khch chn nui theo hng hng ho.

28

Bng 4.8: Tnh hnh nui trng thy sn trn a bn huyn Bc Quang trong 3 nm 2008 2010 C Ch tiu Nm 2008 Nm 2009 Nm 2010 Din tch (ha) 569 569 569 782.1 Sn lng (tn) 774,8 775,6 ( Ngun: Trm khuyn nng huyn Bc Quang)

Bng 4.9: Tnh hnh sn xut lm nghip sn trn a bn huyn Bc Quang trong 3 nm 2008 2010 Din tch (ha) Ch tiu Nm 2008 Nm 2009 Nm 2010 Rng tp trung Rng khoanh nui 5.454,3 1.700 4.850 1.875 4.572 2.197

(Ngun: Trm KN huyn Bc Quang Nhn xt: Qua bng 4.9 cho thy * Vn ho, x hi Bc Quang c tng din tch t t nhin l 110.095 ha vi 23 n v hnh chnh gm Th trn Vit Quang, Th trn Vnh Tuy v 21 x: Tn Lp, Tn Thnh, Tn Quang, Vit Vinh, ng Tm, ng Tin, Kim Ngc, Thng Bnh, Bng Hnh, Hu Sn, Lin Hip, ng Thnh, V im, Quang Minh, Vit Hng, Hng An, Tin Kiu, Vnh Ho, Vnh Phc, ng Yn v c Xun. - Dn tc: Bc Quang c dn s 106.316 ngi (nm 2009), mt dn s t 96ngi/km2, l ni sinh sng ca 18 dn tc. Trong : Dn tc Kinh chim 26,12%; Ty 47,39%; Dao 13,44%; Nng 4,52%; Mng 5%; P Thn 1%; cc dn tc khc ( La Ch, Hoa, Mng, P Y, Pu Po, C Lao, Sn Du, L L, Thi, Giy, Cao Lan) chim 2,53%. Cc dn tc huyn Bc Quang sng lu i v an xen vi nhau, c tinh thn c kt cng ng, mt 29

lng i theo ng lnh o, iu ny c minh chng qua cc thi k cch mng a phng. Cc lnh vc vn ho, gio dc, y t ca huyn Bc Quang kh hon chnh. Th hin: 95% h gia nh s dng in li; 100% a bn x c ch, 100% x c trm y t, 100% thn, bn c Y t thn bn; Nm 2009 ton huyn c 198/213 thn, t dn ph t danh hiu Lng Vn ha v c ti 96% tng s h trong huyn t danh hiu gia nh vn ha. Trong huyn ch trng vic xy dng lng vn ha gn vi m hnh xy dng lng vn ha dn tc in hnh, lng vn ha du lch v xy dng m hnh nng thn mi; 100% x Bc Quang c ng t n trung tm; 95% thn bn c ng t, trn a bn c hn 50 km ng Quc l 2 chy qua a phn huyn. T l h ngho nm 2009 ch 3,08% thp nht trong s cc huyn trong tnh, cng tc quc phng an ninh c tng cng v m bo. V thng tin lin lc, hin ti 100% v u c ph sng mng di ng v c im Bu in vn ho x. 4.2. C cu t chc h thng khuyn nng huyn Bc Quang. * C cu t chc Khuyn nng huyn Bc Quang nm 2010

30

UBND HUYN

Trung tm KN tnh

Phng NN&PTNT

Trm khuyn nng

UBND X

Cn b khuyn nng x

Ban qun l thn, bn

Khuyn nng vin thn bn

H Nng dn

H Nng dn

H Nng dn

Hnh 4.1: S h thng khuyn nng huyn Bc Quang (Ngun phng NN&PTNT v trm Khuyn Nng huyn Bc Quang) * i ng CBKN c s ti huyn Bc Quang Trong nhng nm gn y i ng cn b khuyn nng c s ti huyn Bc Quang khng ngng c kin ton v hon thin c v s lng v cht lng. Th hin qua bng 4.10

31

Bng 4.10: i ng CBKN c s ti huyn BQ trong 3 nm 2008 - 2010

Nm 2008 Ch tiu S CBKN (Ngi) Trnh H CN Lm Nghip CN Trng trt Cn Trnh Trung Cp b CN Khuyn Nng KN CN Trng trt Cp CN Nng - Lm tng hp X CN Kinh t CN a Chnh CN K Ton Tng Hp Cng Nhn k thut NL KNV Trnh cao ng Thn CN Th y Bn Trnh Trung Cp CN Nng - Lm tng hp CN Th y CN Khuyn Nng CN Trng trt CN Khc Trnh S cp S Cp Nng Lm Chuyn ngnh khc Cha Qua o to chuyn mn T 12/12 T 9/12 1 1 0 21 2 8 6 2 1 2 2 1 1 28 12 6 2 1 7 16 10 6 168 152 57 T l (%) 4,3 4,3 0 91,3 8,7 34,8 26,1 8,7 4,3 8,7 8,7 0,47 0,47 13,1 5,63 2,82 0,94 0,47 3,29 7,51 4,69 2,82 78,9 71,4 16,8

Nm 2009 S CBKN (Ngi) 2 0 2 19 2 6 7 2 1 1 2 2 2 32 12 10 2 6 4 13 7 6 166 155 56 T l (%) 8,7 0 8,7 82,6 8,7 26,1 30,4 8,7 4,3 4,3 8,7 0,94 0,94 15 5,63 4,69 0,94 2,82 1,88 6,1 3,29 2,82 77,9 72,8 26,3

Nm 2010 S CBKN (Ngi) T l (%)

32

T di lp 9

11,8

0,9

33

Nm 2007 Ch tiu Trnh H CN Lm Nghip CN Trng trt Trnh Trung Cp CN Khuyn Nng CN Trng trt CN Nng - Lm tng hp CN Kinh t CN a Chnh CN K Ton Tng Hp Cng Nhn k thut NL Trnh cao ng CN Th y Trnh Trung Cp CN Nng - Lm tng hp CN Th y CN Khuyn Nng CN Trng trt CN Khc Trnh S cp S Cp Nng Lm Chuyn ngnh khc Cha Qua o to chuyn mn T 12/12 T 9/12 T di lp 9

Nm 2008

Nm 2009

S S S T l T l T l CBKN CBKN CBKN (%) (%) (%) (Ngi) (Ngi) (Ngi) 0 0 0 22 0 8 5 7 1 1 1 0 0 30 16 5 0 4 5 13 7 6 120 83 68 12 0 0 0 95,7 0 34,8 21,7 30,4 4,3 4,3 4,3 0 0 14,1 7,51 2,35 0 1,88 2,35 6,1 3,29 2,82 56,3 50,9 41,7 7,36 1 1 0 21 2 8 6 2 1 2 2 1 1 28 12 6 2 1 7 16 10 6 168 152 57 4 4,3 4,3 0 91,3 8,7 34,8 26,1 8,7 4,3 8,7 8,7 0,47 0,47 13,1 5,63 2,82 0,94 0,47 3,29 7,51 4,69 2,82 78,9 71,4 16,8 11,8 2 0 2 19 2 6 7 2 1 1 2 2 2 32 12 10 2 6 4 13 7 6 166 155 56 2 8,7 0 8,7 82,6 8,7 26,1 30,4 8,7 4,3 4,3 8,7 0,94 0,94 15 5,63 4,69 0,94 2,82 1,88 6,1 3,29 2,82 77,9 72,8 26,3 0,9

Cn b KN Cp X

KNV Thn Bn

34

(Ngun phng NN&PTNT huyn Bc Quang, iu tra phng vn cc CBKN c s ti huyn Bc Quang) Qua bng 4.10 ta thy: - V s lng: i ng CBKN x v c bn c kin ton v n nh v s lng. Cn i ng Khuyn nng vin thn bn cng dn hon chnh th hin nm 2007 c 163/213 thn c Khuyn nng vin thn bn n nm 2009 c 213/213 thn c Khuyn nng vin thn bn. - V trnh chuyn mn: Cc CBKN cp x a s c trnh t trung cp tr ln. Nm 2008 c 2 CBKN x c Chuyn ngnh o to l Trung cp Khuyn nng. S CBKN x c trnh i hc tng dn. Nm 2007 cha c CBKN x c trnh H, th nm 2008 c 1 CBKN x c trnh H, nm 2009 tng ln 2 CBKN x c trnh H. Tuy nhin vn cn 2 CBKN x l cc Cng nhn k thut ngnh Nng Lm nghip v 5 CBKN x c chuyn ngnh o to l cc ngnh a chnh, Kinh t, Ti chnh, K ton. Cc CBKN x c hng lng theo bc o to, a s cng tc trn 5 nm v hng nm thng xuyn c tp hun nng cao trnh chuyn mn. V th phn no b sung c nhng kin thc v Nng nghip Nng thn Nng dn, nm c chc nng nhim v, quyn li ca mnh. Qua cc cn b khuyn nng c s c iu kin rn luyn, nng cao cc k nng khuyn nng chnh. (trong nm 2009 trn a bn huyn Bc Quang c 10 lp tp hun nng cao k nng nghip v cho i ng cn b khuyn nng c s vi tng s 480 ngi tham gia, do trung tm Khuyn nng tnh phi hp vi trm khuyn nng Huyn, phng nng nghip t chc). i ng Khuyn nng vin thn bn ti huyn do nhn dn trc tip bu ln. Nhng nm trc h ch c hng ph cp c 100.000/ngi/thng. n nm 2010 Khuyn nng vin thn bn kim Th y thn bn c hng 40% lng c bn nn vic gn vi trnh l rt kh. Do i ng Khuyn nng vin thn bn mi ch t: 0,94% s lng 35

Khuyn nng vin thn bn (2 khuyn nng vin thn bn) c trnh cao ng, 15% (32 Khuyn nng vin thn bn) c trnh trung cp, 6,1% (13 Khuyn nng vin thn bn) c trnh s cp v 78,9 % (168 Khuyn nng vin thn bn) cha qua o to chuyn mn. Phn ln cc Khuyn nng vin thn bn c trnh 12/12 (72,8%), cn li 26,3% Khuyn nng vin thn bn c trnh 9/12, 0,9% c trnh di lp 9 (nm 2009). Tuy nhin, t l Khuyn Nng vin thn bn qua o to tng dn. Nm 2007 c 43 Khuyn nng vin thn bn c trnh t s cp tr ln, n nm 2009 tng 47 ngi c trnh t s cp tr ln. S lng Khuyn nng vin thn bn c trnh 12/ 12 tng t 83 ngi nm 2007 ln 155 ngi nm 2009, trnh di lp 9 gim t 12 ngi nm 2007 xung cn 2 ngi nm 2009. Cc Khuyn nng vin thn bn c trnh o to t s cp tr ln li phn ln li tp chung ti 2 Th Trn l Th Trn Vit Quang, Th trn Vnh Tuy v cc X dc theo Quc l 2, tuyn ng 279 ( X Kim Ngc, Tn Quang, Tn Thnh, Quang Minh X ng Yn); Cn cc Khuyn nng vin thn bn c trnh t lp 9 tr xung tp chung cc x cch xa trung tm huyn giao thng i li kh khn (ng Tin, Tn Lp, Vnh Ho, Hu Sn, Thng Bnh).

4.3. Kt qu hot ng xy dng cc m hnh trnh din ca trm Khuyn nng huyn Bc Quang trong 03 nm (2008 2010) Trong 3 nm 2008 - 2010 trm khuyn nng huyn Bc Quang trin khai v thc hin nhiu m hnh trnh din nhm ph bin cc k thut mi v trng trt, lm nghip, thy sn cho cc h nng dn vi mc tiu khng ngng tng nng xut v hiu qu trong sn xut nng nghip ca b con nng dn trong huyn. Hot ng ny bc u thu c nhng kt qu ng khch l nh: M hnh th nghim mt s ging La lai nh: (Bio 404, Syn 6). Mt s ging Ng mi ( CP3Q, Bionia 30K95), Lc siu c TB 25 V mt s

36

m hnh chuyn giao cng ngh nh: M hnh chng ct tinh du qu, m hnh m rng ng dng ch phm phn bn ha sinh trn cy Cam v La. - Trm phi hp vi UBND cc x, th trn, cc t chc on th ca huyn t chc tp hun v chuyn giao khoa hc k thut. C 790 lp hc vi tng s ngi tham gia l 28440 lt ngi. - Trin khai thc hin thnh cng mt s m hnh, mu c th hin qua bng 4.11

37

Bng 4.11. KT QU HOT NG XY DNG CC M HNH TRNH DIN

STT 1 2 3 4 5

M hnh Trng trt Chn nui Lm nghip Thy sn Khc Tng

Nm 2008 Nm 2009 K Thc S h K Thc S h hoch hin tham gia hoch hin tham gia 3 3 305 1 1 20 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 50 0 0 0 0 0 0 1 1 5 1 1 5 4 4 310 3 3 75

Nm 2010 K Thc S h hoch hin tham gia 6 6 139 0 0 0 1 1 50 2 2 132 3 3 118 12 12 439

(Ngun: Trm KN huyn Bc Quang)

38

- Nh vy, trong 3 nm 2008-2010 trm khuyn nng Bc Quang mi xy dng c tng s l 19 m hnh trnh din k thut. S d s lng m hnh c xy dng t l v kinh ph xy dng cc m hnh trnh din l ch yu do Trung tm Khuyn nng tnh a xung. Trung tm khuyn nng tnh cho kinh ph xy dng m hnh no th trm khuyn nng lm m hnh , mt khc cng do trm khuyn nng huyn trong vic lp k hoch v d tr kinh ph cho xy dng cc m hnh trnh din cn xut mt s lng hn ch m hnh trnh din cn xy dng. - Tuy nhin hot ng xy dng m hnh trnh din ca cc cn b Trm khuyn nng Bc Quang kh a dng bao gm 3 lnh vc nh: trng trt, lm nghip v thu sn. y l mt trong nhng nhn t tc ng tch cc lm tng sn lng cc sn phm nng nghip ca huyn. Hu ht cc m hnh u p ng c nhng i hi ca b con nng dn nn thu ht c kh ng cc h gia nh tham gia. - Trong nm 2010 trm Khuyn nng trin khai xy dng c nhiu m hnh trnh din hn so vi nm 2008 v 2009. C c iu l do nhng m hnh trin khai nm 2008, 2009 c nhng u im ni bt v thu c nhng kt qu kh quan, thu nhp ca ngi dn c s chuyn bin. y l c s trm tin hnh xy dng v trin khai tip cc m hnh trong nm 2010. - Cc m hnh trng trt nm 2010 tng ln r rt nm 2008 c 2 m hnh, nm 2009 c 1 m hnh n nm 2010 th s lng tng ln l 5 m hnh l do c s h tr ca trung tm KNQG v ging, phn bn. - Cc m hnh v chn nui trong 3 nm qua khng c nguyn nhn trm khuyn nng ch ch yu tp trung xy dng m hnh v trng trt l chnh cn li l do phng nng nghip t chc. - Trong nm 2010 trm KN cng ch trng n ngnh thy sn, xy dng c 2 m hnh thu ht c 132 h tham gia v t hiu qu cao.

39

4.4. Tin trnh thc hin hot ng xy dng cc m hnh trnh din k thut Qua phng vn cn b khuyn nng trc tip trin khai xy dng cc m hnh trnh din v qua phng vn cc h nng dn trc tip thc hin cc m hnh trnh din. Chng ti tng hp v a ra tin trnh thc hin hot ng xy dng m hnh trnh din k thut m Trm khuyn nng Bc Quang lm nh sau: Buc 1: T chc trin khai Sau khi nhn c k hoch ca Trung tm Khuyn nng tnh H Giang v vic thc hin v trin khai cc chng trnh khuyn nng. Trm Khuyn nng bo co vi UBND huyn, t chc trin khai v thng bo n ton th cc x v th trn trong huyn. ng thi phn cng cn b khuyn nng ph trch a bn phi hp vi UBND cc x, th trn, cn c vo iu kin v tiu chun c th ca cc m hnh, cn c vo tnh hnh thc t ca cc h nng dn, lp danh sch cc h tham gia ng k thc hin m hnh trnh din. Bc 2: Kim tra chn h Cn c vo danh sch cc h tham gia ca cc x v th trn gi ln, Trm phn cng cc cn b trc tip ph trch chng trnh phi hp vi cn b khuyn nng ph trch a bn v UBND cc x, th trn i kim tra thc t tng h v la chn ra cc h c tiu chun tham gia thc hin m hnh. Bc 3: Trin khai tp hun v tham quan m hnh - Sau khi chn h xong, Trm tin hnh trin khai tp hun, pht ti liu cho cc h tham gia thc hin m hnh v mc ch v ngha ca vic thc hin cc m hnh trnh din k thut v quy trnh cc k thut thc hin trong sut qu trnh theo cc giai on khc nhau. - T chc cho cc h tham gia thc hin m hnh i tham quan hc tp kinh nghim ti mt s m hnh thc hin cho hiu qu kinh t cao v

40

mt s h lm kinh t in hnh ti cc a phng khc lm c s cho vic thc hin tt hn cc m hnh trnh din. Bc 4: T chc cung ng ging thc hin m hnh - Trm khuyn nng huyn kt hp vi cc ban ngnh c lin quan tm ngun cung ng ging cho cc m hnh k thut thc hin vic xy dng m hnh, cc hot ng chnh nh: + Kim tra ngun gc xut x ca cy, con ging. + nh gi phm cht ca cy, con ging. + Vn chuyn cy, con ging v a phng. Bc 5: Thc hin m hnh v gim st nh gi nh k - Tin hnh thc hin m hnh theo k hoch ra. - H tr k thut sau tp hun: Thng xuyn kim tra, theo di : + Gip dn lm c theo nhng ni dung hc. + iu chnh cc k thut dn khng th p dng c hoc p dng khng ng. - Gim st, nh gi nh k vi cc ni dung sau: + i kim tra thc t vic thc hin quy trnh k thut cc m hnh. + Kim tra kh nng p dng cc k thut trong m hnh ca cc h nng dn. + Hp cc h tham gia m hnh rt kinh nghim qu trnh thc hin cc m hnh. Bc 6: nh gi, nghim thu kt qu, vit bo co - Tin hnh hi tho nh gi v hiu qu ca m hnh. - Thnh phn tham gia: cc ban ngnh, cc cn b khuyn nng, cn b k thut ca cc h m hnh, h nng dn v nhng ngi quan tm. - nh gi s thnh cng : + Kinh t + X hi + Mi trng - Vit bo co tng kt nhng kt qu t c ca cc m hnh. Bc 7: T chc nhn rng - T chc cc hi ngh u b, tham quan, hc tp 41

- Gip cho ch h cc ni dung chia s kinh nghim. - Dng phng thc "nng dn chuyn giao cho nng dn" nh gi vic thc hin quy trnh xy dng m hnh trnh din ca trm khuyn nng huyn Bc Quang vi quy trnh chung, chng ti thu thp s liu, kt qu c trnh by bng 2: Bng 4.12. SO SNH QUY TRNH THC HIN CC M HNH TRNH DIN
CA TRM KHUYN NNG HUYN BC QUANG VI QUY TRNH CHUNG

Cc bc Bc 1 Bc 2 Bc 3 Bc 4 Bc 5 Bc 6 Bc 7

Quy trnh chung

Trm thc hin

nh gi s cn thit phi xy T chc trin khai dng m hnh ti a phng Thnh lp nhm cng s thch Kim tra chn h v t chc b my iu hnh Chn h xy dng m hnh v Trin khai tp hun v a im thc hin m hnh tham quan m hnh Xy dng k hoch v cc ni T chc cung ng ging dung hot ng thc hin m hnh. T chc thc hin m hnh v Thc hin m hnh, gim gim st nh gi nh k st nh k nh gi, nghim thu kt qu nh gi, nghim thu kt thc hin qu, vit bo co. T chc nhn rng T chc nhn rng (Ngun: Tng hp t s liu iu tra)

Qua bng 4.12, chng ti c nhn xt: Nhn chung Trm khuyn nng huyn Bc Quang tun th kh y cc bc trong qu trnh xy dng cc m hnh trnh din k thut. Tuy nhin, trong qu trnh xy dng cc m hnh ny h b qua mt bc rt quan trng l vic nh gi s cn thit phi xy dng cc m hnh trnh din ny ti a phng. Bi v qua bc ny, chng ta c th tr li c cc cu hi nh:

42

+ Nhng k thut no cn c chuyn giao? K thut c ph hp vi iu kin t nhin, kinh t, x hi v phong tc tp qun ca a phng khng? + Nhng k thut s nhm gii quyt vn g cho sn xut? S mong mun ca ngi dn v cc k thut mi ny nh th no? + Nhu cu tp hun, t vn gip ... cho nng h. + Mc tiu trnh din: lm g? nng dn s lm c g sau khi xem cc m hnh trnh din...? y cng l im yu ca cc m hnh ny. V vy mt s m hnh ngi dn ng k thc hin l do nh nc ti tr 100% ging hoc vn ch khng phi do cc k thut ny p ng c yu thc tin trong sn xut. 4.5. nh gi hiu qu ca hot ng xy dng cc m hnh trnh din k thut. 4.5.1. Hiu qu chung M hnh trnh din l mt qu trnh qua dch v khuyn nng gii thiu nhng cng ngh sn xut tin tin trong trng trt, chn nui thng qua vic trnh din thc t nhng ging mi, k thut mi nng dn c th tham gia, quan st trc tip, hc hi, ng dng v nhn rng cc ging v k thut trong sn xut. Qua phng vn 11 cn b khuyn nng v 120 h nng dn trc tip tham gia hot ng xy dng m hnh trnh din, chng ti nh gi hiu qu chung nh sau: - Nng lc ca cn b khuyn nng c ci thin v nng cao. Thng qua vic xy dng cc m hnh trnh din v thng xuyn lm vic vi cc h nng dn, cn b khuyn nng t nng cao trnh v nhng kinh nghim chuyn mn trong thc t sn xut. - Huy ng c ti a ngun lc ca a phng ng thi tng cng tnh hp tc v h tr ln nhau trong cng ng. y l mt trong nhng mc ch chnh ca vic xy dng cc m hnh trnh din.

43

- Nng cao tnh c lp t ch ca nng dn. To iu kin cho ngi nng dn tng bc thay i tp qun canh tc c, lm quen vi cc phng thc trng trt, chn nui theo hng u t thm canh c hiu qu. - Bng vic s dng phng php khuyn nng c s tham gia ca ngi dn th hiu qu ca cc m hnh ny c tng ln mt cch r rt. N th hin t khu lp k hoch n khi trin khai thc hin m hnh. - Gp phn gii quyt vic lm cho ngi lao ng nng thn. Cc mt hng nng sn c lu thng trn th trng to iu kin thc y cc dch v sn xut pht trin, gp phn lm thay i nng dn theo hng cng nghip ho - hin i ho. - To iu kin cho cc h thng xuyn trao i hc hi kinh nghim, gip ln nhau, hn ch ri ro, c thc tip thu khoa hc k thut mi p dng vo sn xut gp phn tng thu nhp v ci thin i sng cho ngi nng dn. 4.5.2. Hiu qu vic trin khai v xy dng cc m hnh trnh din nh gi c hiu qu ca hot ng xy dng m hnh trnh din, chng ti la chn 5 m hnh in hnh nghin cu. Qua nghin cu 5 m hnh trnh din c xy dng trong nm 2008 - 2010, chng ti nh gi mt s kha cnh ca hot ng xy dng cc m hnh trnh din nh sau: V kh nng tham gia tp hun k thut ca cc h nng dn trong qu trnh thc hin cc m hnh trnh din, chng ti thu thp s liu, kt qu c trnh by bng 4.13.

44

Bng 4.13. KT QU TP HUN K THUT CHO CC H NNG DN STT 1 2 3 4 5 Tn m hnh Tng s h T l tham gia (%) 50 50 100 100 10

Ng lai 90 La lai 40 Lc siu c TB25 102 M rng ng dng ch phm phn bn 111 ha sinh trn cy la, cam Nui c r phi l chnh 10 Tng 353 (Ngun: Tng hp t s liu iu tra)

Qua bng 4.13 cho thy: Tng s h tham gia tp hun l 353 h nhng s h tham gia xy dng m hnh ch c 283 h. T l tham gia xy dng m hnh t ri vo nhng nm 2008, 2009 ch c 50% s h tham gia tp hun xy dng m hnh nhng n nm 2010 th 100% h tham gia. iu ny cho thy Trm khuyn nng huyn t chc trin khai vic xy dng cc m hnh trnh din kh tt nn s lng h nng dn tham gia cao. Mt khc thi im m Trm khuyn nng t chc cc lp tp hun k thut l ph hp vi tng loi m hnh trnh din v ph hp vi thi gian ca ngi dn nn mc tham gia tp hun k thut ca ngi dn l rt cao. V kh nng tip thu v p dng kin thc k thut ca ngi dn, chng ti phng vn 100 h nng dn trc tip tham gia cc m hnh trnh din. Kt qu c trnh by bng 4.14

45

Bng 4.14. KH NNG TIP THU V P DNG KIN THC K THUT

CA NGI DN

STT 1 2 3 4

Ch tiu Kh tip thu v p dng C th tip thu v p dng c D tip thu v p dng Khc Tng

T l (%) 0,00 32,7 61,2 6,1 100

(Ngun: Tng hp t s liu iu tra) Qua bng 4 cho thy: - Khng c h nng dn no cho rng kin thc k thut trong cc lp tp hun l kh tip thu v p dng. C 32,7% kin cho rng nhng kin thc k thut trong cc lp tp hun l c th tip thu v p dng c. C n 61,2% s h cho rng kin thc k thut trong cc lp tp hun l d tip thu v d p dng. - Kt qu bng trn cho thy Trm khuyn nng Bc Quang bit la chn nhng m hnh c k thut n gin, s dng phng php v k nng tp hun tt v ph hp vi trnh ca mi ngi dn nn ngi dn d tip thu kin thc v d p dng vo thc tin sn xut. thy c mc u t (v nhn lc v ngun vn) vo cc m hnh trnh din so vi iu kin kinh t ca cc h gia nh ra sao, chng ti nh gi kha cnh ny. Kt qu c trnh by bng 4.15.

46

Bng 4.15. MC U T VO CC M HNH TRNH DIN SO VI

IU KIN KINH T GIA NH

STT 1 2 3 4 5

Ch tiu T l (%) Qu ln, kh thc hin 5,21 Va phi v hp l 51,13 t, khng ng k 2,69 Khc 22,77 Khng c kin 18,2 Tng 100 (Ngun: Tng hp t s liu iu tra)

Nhn xt: Qua bng 4.15 chng ti thy: - C n 51,13% kin cho rng cc m hnh trnh din c mc u t l va phi v hp l vi iu kin kinh t ca i a s cc h nng dn. Trong khi ch c 5,21% v 2,69% s h cho rng mc u t ln lt l qu ln, kh thc hin v t khng ng k. - C 22,77% s h c kin khc nhau v mc u t vo cc m hnh v 18,2% s h nng dn l khng c kin nh gi. Nh vy c th thy Trm khuyn nng Bc Quang bit chn nhng m hnh u t thp ph hp vi iu kin kinh t ca i a s cc h gia nh nng dn. Mt khc qua iu tra chng ti thy hu ht cc m hnh, mu u c h tr ca Nh nc v cy, con ging, phn bn, thuc tr su cc mc khc nhau t mt phn ba n mt phn hai hoc 100% ty tng loi m hnh trnh din. y l im ht sc quan trng gip gp phn to nn s thnh cng ca cc m hnh. Xem xt mc quan tm ca cc h gia nh khc i vi cc m hnh trnh din, chng ti tin hnh phng vn cc h nng dn. Kt qu phng vn c trnh by bng 6 .

47

Xem xt mc quan tm ca cc h gia nh khc i vi cc m hnh trnh din, chng ti tin hnh phng vn cc h nng dn. Kt qu phng vn c trnh by bng 4.16 Bng 4.16. MC QUAN TM CA CC H GIA NH KHC
VI CC M HNH TRNH DIN K THUT

STT 1 2 3 4

Ch tiu T l (%) Tham quan, hc tp v lm theo 57,63 Tham quan, hc tp nhng cha lm theo 20,1 Quan tm n vic thc hin, cha lm theo 8,15 Khng quan tm n cc m hnh 14,12 Tng 100 (Ngun: Tng hp t s liu iu tra)

Nhn xt: Kt qu bng 4.16 cho thy: - C 57,63% s h cho rng m hnh trnh din c cc h gia nh khc tham quan, hc tp v lm theo; c 20,1% s h gia nh cho rng cc h gia nh khc tham quan, hc tp nhng cha lm theo. - C 8,15% s h gia nh tr li rng cc h gia nh khc ch quan tm n vic thc hin ra sao m cha lm theo ngay v 14,12% s h gia nh tr li rng cc h gia nh khc khng quan tm n cc m hnh trnh din c trin khai thc hin ti a phng. Kt qu trn cho thy cc m hnh trnh din do Trm khuyn nng Bc Quang xy dng p ng c nhu cu v mong mun ca ngi dn. Tuy nhin s ngi dn khng quan tm n v c quan tm n cc m hnh nhng cha lm theo cn chim 22,27%. iu ny cho thy cc m hnh trnh din xy dng cha phi l iu m tt c mi ngi dn ti a phng thc s mong mun. Hn na m hnh ny c th ph hp vi gia nh ny nhng li khng ph hp vi h gia nh khc v mi gia nh c s thch v tim lc khc nhau.

48

nh gi v sn phm u ra v kh nng tiu th sn phm t cc m hnh trnh din, kt qu c trnh by bng 4.17

Bng 4.17. SN PHM V KH NNG TIU TH SN PHM

CA CC M HNH TRNH DIN

STT 1 2 3 4

Ch tiu Ph hp vi nhu cu th trng, d tiu th C th bn c Kh bn, cha c u ra Sn phm ch dng cho gia nh Tng (Ngun: Tng hp t s liu iu tra)

T l (%) 35,82 27,95 32,17 4,06 100

Nhn xt: Kt qu bng 7 cho thy: - C 35,82% s h gia nh cho rng sn phm u ra ca cc m hnh trnh din l ph hp vi nhu cu th trng v d tiu th v 27,95% s h nng dn cho rng sn phm sn xut ra l c th bn c. iu ny cho thy cc m hnh trnh din do trm khuyn nng xy dng tng i ph hp vi nhu cu ca ngi dn v vi th trng tiu th sn phm. - Tuy nhin, c 32,17% s h cho rng sn phm sn xut ra l kh bn v cha c u ra v 4,06% s h gia nh cho rng sn phm sn xut ra ch dng tiu dng trong gia nh. Kt qu ny cho thy khi la chn xy dng m hnh Trm Khuyn nng Bc Quang vn cha tnh ton v xem xt u ra cho sn phm v th sn phm sn xut ra khng c ni tiu th v khng tr thnh sn phm hng ha. iu ny khng kch thch kh nng nhn rng ca m hnh trnh din v hiu qu kinh t ca m hnh cha cao.

49

 nh gi cng tc kim tra, gim st cc m hnh trnh din ca cn b khuyn nng Trm khuyn nng Bc Quang, chng ti phng vn cc h nng dn trc tip tham gia m hnh. Kt qu c trnh by bng 4.18. Bng 4.18. CNG TC KIM TRA, GIM ST CC M HNH TRNH DIN STT 1 2 3 4 Ch tiu T l (%) Thng xuyn 68,91 i khi 25,23 Ch khi nghim thu m hnh 3,16 Khc 2,7 Tng 100 (Ngun: Tng hp t s liu iu tra)

Nhn xt: Qua bng s liu trn chng ti thy: - Cng tc kim tra, gim st ca cn b khuyn nng i vi cc m hnh trnh din tng i thng xuyn v st sao. C 68,91% s h nng dn cho rng cn b khuyn nng thng xuyn kim tra, gim st vic thc hin m hnh ca nng dn. - Tuy nhin, c 25,23% cho rng cn b khuyn nng i khi mi xung kim tra, gim st cc m hnh trnh din v c 3,16% ni ch khi nghim thu m hnh cn b khuyn nng mi xung. Nguyn nhn ca vic cn b khuyn nng khng kim tra, gim st cc m hnh trnh din thng xuyn mt mt l do cn b khuyn nng cha thc s lm tt cng tc ny, mt khc l do tnh cht ca tng loi m hnh. i vi mt s m hnh c k thut tng i phc tp i hi cn b khuyn nng phi c s gim st, kim tra cht ch trong tng bc thc hin. Vi mt s m hnh c k thut n gin m ngi dn c th tip nhn v thc hin mt cch d dng th s gim st ca cn b khuyn nng s khng thng xuyn.

50

4.6. Nhng thun li v kh khn ca hot ng xy dng cc m hnh trnh din k thut Qua phn tch nhng kt qu t c ca hot ng xy dng cc m hnh trnh din ca Trm khuyn nng huyn Bc Quang trong 3 nm 2008 2010, chng ti rt ra c nhng thun li v kh khn sau: 4.6.1. Thun li 4.6.1.1. i vi cn b khuyn nng - c s quan tm v ch o st sao ca U ban nhn dn huyn Bc Quang v Trung tm khuyn nng tnh H Giang trong qu trnh trin khai cc hot ng khuyn nng. ng thi c s quan tm, to iu kin v phi hp hnh ng mt cch cht ch, nhp nhng ca u ban nhn dn cc x v th trn cng nh cc t chc on th ca a phng ni trin khai xy dng cc m hnh trnh din. - ng v Nh nc c nhiu chnh sch u tin pht trin nng nghip, nng thn, c bit hng nm Nh nc ginh mt ngun ngn sch kh ln cho hot ng khuyn nng t Trung ng n a phng. Bn cnh Chnh ph ku gi cc t chc Chnh ph v phi Chnh ph trong v ngoi nc tch cc u t, h tr cho hot ng khuyn nng Vit Nam v quy nh r ch i ng thch hp i vi ngi lm cng tc khuyn nng. y l nhn t quan trng, l nguyn nhn ca mi thnh cng trong hot ng khuyn nng, c bit trong qu trnh xy dng v trin khai cc m hnh trnh din. - C s tham gia ca ngi dn: nng dn l i tng chnh, l ngi trc tip tham gia vo cc m hnh chuyn giao k thut, ng thi h cng l ngi hng li t cc chng trnh ny. S tham gia ca nng dn vo cc hot ng l mt qu trnh cng tham gia tip nhn cc tin b k thut mi, thc hin cc tin b k thut y ngay trn mnh rung v trang tri ca chnh mnh v ph cp cc kin thc cho cc nng dn khc. y l yu t c bn, l ngun lc quan trng trong vic trin khai cc m hnh chuyn giao k thut. 4.6.1.2 i vi cc h nng dn tham gia cc m hnh

51

- c Nh nc h tr v vn, vt t nng nghip v cc chnh sch u i khc khi tham gia vo cc m hnh trnh din. - c cn b khuyn nng ca Trm tp hun cc k thut canh tc mi v cch phng chng cc bnh pht sinh trong qu trnh thc hin m hnh. - Ngi dn t nguyn tham gia thc hin m hnh nn h c trch nhim bo v v qun l. - H c iu kin v nhn lc tham gia thc hin m hnh. - c t vn, kim tra dch bnh thng xuyn nhm m bo cho cy trng, vt nui trong m hnh pht trin tt nht, cho nng sut cao, n nh v t c mc tiu ca m hnh ra. Qua phng vn 120 h gia nh trc tip tham gia thc hin cc m hnh trnh din, chng ti thu c nhng thun li ca ngi dn khi tham gia thc hin cc m hnh trnh din. Kt qu c trnh by bng 4.19 Bng 4.19. NHNG THUN LI TRONG QU TRNH XY DNG CC
M HNH TRNH DIN

STT 1 2 3 4 5 6 7 8

T l (%) iu kin t ai 39,2 Ngun lao ng di do 10,23 K thut n gin 8,52 Ging tt 5,32 Chnh sch h tr sn xut nng nghip 23,13 C nhiu kinh nghim trong sn xut 6,23 Nng xut cao, n nh 4,22 Khc 3,15 Tng 100 (Ngun: Tng hp t s liu iu tra)

Ch tiu

Kt qu bng 4.19 cho thy: 52

- Thun li ln nht ca ngi dn khi tham gia m hnh trnh din l c sn t ai (39,2%), tip theo l k thut c p dng trong cc m hnh n gin (10,23%) v chnh sch ca Nh nc v h tr sn xut nng nghip (23,13%). - Cc thun li khc chim mt t l kh khim tn nh nng sut cao, n nh (4,22%), ngun lao ng di do (10,23%), ging tt (5,32%) v c nhiu kinh nghim trong sn xut (6,23%). iu ny cho thy khi la chn ging cy trng v vt nui cho cc m hnh trnh din, Trm khuyn nng Bc Quang cha la chn c ging cy trng v vt nui c nng sut cao, ph hp vi iu kin thc t ca a phng v cha pht huy c kinh nghim qu bu ca ngi dn trong sn xut. 4.6.2. Kh khn 4.6.2.1. i vi cn b khuyn nng - Do trm khuyn nng huyn Bc Quang mi c thnh lp nn s lng cn b khuyn nng cn t (gm 11 cn b khuyn nng) m a bn lm vic li tng i rng ln ( 23 x v th trn). Cc cn b khuyn nng ca Trm hon ton l nhng k s trng trt, chn nui th y, lm nghip v cha c mt k s khuyn nng no c o to bi bn, nn phng php v k nng khuyn nng ca i ng cn b khuyn nng cn yu. V th qu trnh xy dng v trin khai thc hin cc m hnh trnh din cn gp rt nhiu kh khn. - Do c th ca huyn Bc Quang l mt huyn min ni, a hnh a dng phn ln l i ni thp xen k nhng di ng bng rng cng vi h thng sng sui, ao h dy c vi nhiu dn tc cng chung sng nn cc m hnh k thut thng ch c th p dng c trong mt khu vc nht nh. iu ny rt kh cho Trm khuyn nng khi xy dng cc m hnh trnh din v mt m hnh trnh din c th ph hp vi x ny nhng li khng ph hp vi x khc. V th la chn mt m hnh trnh din ph hp vi nhiu x trong huyn l rt kh khn. - C s vt cht phc v cho cng tc khuyn nng cn hn ch (sch, bo, cc phng tin thng tin i chng....) lm cho qu trnh xy dng

53

trin khai nhiu m hnh din ra mt cch chm chp, khng p ng c yu cu thc tin ca a phng. 4.6.2.2. i vi cc h nng dn tham gia cc m hnh - Do kh nng p dng cc tin b k thut mi ca b con cn nhiu hn ch nn vic la chn cc tin b k thut mi a vo sn xut cn mc rt khim tn. V th mt s tin b k thut mi cho nng xut cao, gi thnh n nh li cha c vo p dng vo sn xut. - Do tnh hnh thi tit, dch bnh din ra phc tp nn cng tc phng chng dch bnh ca nhiu m hnh cn chm lm nh hng n nng xut cy trng, vt nui ca cc h nng dn tham gia m hnh. - Vic xy dng cc m hnh trnh din phi thc hin qua nhiu bc, cn nhiu thi gian v ngun nhn lc (mi x cn t nht 1 cn b khuyn nng c s). - Cc c s cung ng vt t nng nghip cn rt t nn vic cung cp u vo cho cc m hnh trnh din cn chm v km a dng. T dn n vic trin khai mt s m hnh khng theo ng tin ca k hoch t ra. Kt qu phng vn cho thy nhng kh khn m nng dn gp phi khi tham gia thc hin cc m hnh trnh din c trnh by bng 4.20. Bng 4.20. NHNG KH KHN TRONG QU TRNH XY DNG CC M HNH TRNH DIN STT 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Ch tiu Thiu c s sn xut, ch bin nng sn Sn phm cha c thng hiu Thiu vn K thut canh tc Thiu nc t ai cha ph hp Thi v Gi thnh nng sn cha n nh Phng tr dch bnh 54 T l (%) 2,95 3,94 9,36 13,79 16,75 5,42 1,97 14,78 4,43

10 11 12 13 14 15

Trnh dn tr thp 2,46 Thiu lao ng 8,37 Khng quy hoch thnh vng sn xut 1,00 Kh hu, thi tit 4,43 Vt t sn xut 5,42 Cc kh khn khc 4,93 Tng 100,00 (Ngun: Tng hp t s liu iu tra)

Kt qu bng 4.20 cho chng ti thy: - Nhng kh khn ln nht m ngi dn gp phi khi tham gia xy dng cc m hnh trnh din l thiu nc (16,75%), gi thnh nng sn cha n nh (14,78%), k thut canh tc (13,79%), thiu vn (9,36%) v thiu lao ng (8,37%). - Cc kh khn khc c t l thp nh thiu c s sn xut, ch bin nng sn; sn phm cha c thng hiu; t ai cha ph hp; trnh dn tr thp nhng l nhng kh khn m cc nh qun l, cn b khuyn nng cn quan tm tho g gip nng dn trong khi trin khai nhn rng cc m hnh trong thi gian ti. Qua kt qu bng 4.20 chng ti thy ngi nng dn khi tham gia xy dng cc m hnh trnh din gp rt nhiu kh khn, mc cc loi kh khn cng khc nhau. C loi kh khn rt cn cc nh qun l v cn b khuyn nng quan tm thao g ngay, nhng cng c loi kh khn hin ti cha phi l ln song trong tng lai li l mt thch thc ln i vi ngi nng dn. V d: sn phm cha c thng hiu hin ti ch chim 3,94%, nhng y l mt thch thc ln i vi ngi nng dn trong tng lai v ngi nng dn mun vn ln lm giu, tng sn lng v quy m sn xut th nng sn ca h phi tr thnh hng ho c tnh cnh tranh cao, chim lnh c th trng trong v ngoi nc. V vy sn phm ca h cn phi c thng hiu. 4.7. Mt s gii php nhm nng cao hiu qu ca hot ng xy dng cc m hnh trnh din k thut 55

4.7.1. Cc gii php v k thut - o to v o to li: Tp hun nhng cng ngh, tin b khoa hc k thut mi, kin thc lin quan n PTNT; bi dng nhng kin thc v chnh sch, php lut, th trng, tham gia hi tho chia s kinh nghim; giao thm nhim v, to c hi cho CBKN pht huy v nng cao nng lc. - T nng cao trnh bng cch: Trao i, chia s kinh nghim vi ng nghip v ngi dn; Thng qua ti liu khuyn nng, sch bo v cc phng tin thng tin i chng. - Cn chn ng i tng, l nhng h hon ton t nguyn, c nhu cu p dng cc k thut mi vo sn xut, c ch quyt tm vn ln lm giu, ... - Tn trng, lng nghe kin ca ngi dn, p ng nhu cu ch thc ca ngi dn, ch tnh hiu qu v thit thc ca tt c cc hot ng. Khng lm kinh t kiu "phong tro". M hnh ch c th nhn rng c nu nh ngi dn thy r hiu qu v nht l hiu qu v kinh t ca n. S 1: Phng php thu thp thng tin xy dng m hnh trnh din hai chiu C quan nghin cu Trm khuyn nng huyn B con nng dn

- Lm cho dn hiu r v mc ch, yu cu ca m hnh, h phi thc rng vic xy dng m hnh l v li ch v nhu cu ca chnh h nhm trnh s i ph ca dn trong cc hot ng. - Huy ng ti a s tham gia ca dn trong tt c cc hot ng, nht l s ng gp xy dng m hnh. Chng trnh ch cho v h tr nhng ci dn khng c, dn phi ng gp ti a cho cc hot ng xy dng m hnh. S tham gia s lm tng trch nhim ca ngi dn v cc bn lin quan, ng thi lm tng tnh bn vng ca cc m hnh. - Khng p t v cn vn dng tt nguyn tc "pht trin k thut c s tham gia" (Participatory Technology Development). Cc k thut cn ph 56

hp vi iu kin thc t (v kin thc, nng lc v kinh t, ...) ca ngi dn. c bit ch trng nhng k thut ch cn mc u t thp (low cost input), v cc k thut cn mc u t cao s gy kh khn cho ngi dn v nht l kh c th nhn rng. - Pht huy ti a kin thc, k thut v tim nng sn c a phng trong qu trnh gii thiu cc k thut mi. - Xy dng nng lc cho ngi dn h t pht trin cho chnh h. Trc ht l chuyn giao k thut v sau l chuyn giao trch nhim, khng lm thay. - Ch o to v bi dng nhm nng dn nng ct v cc cn b khuyn nng, chnh l lc lng t chc nhn rng. 4.7.2 Cc gii php v kinh t 4.7.2.1. Pht trin v tm kim th trng tiu th sn phm Th trng tiu th v nhu cu th trng l cc yu t tc ng mnh, to cho nn kinh t ni chung v cho nn kinh t nng nghip ni ring pht trin phong ph v a dng. Trong thc t nhng nm gn y, khi trin khai thc hin mu th gi c sn phm bn ra th trng cao nhng khi chuyn sang nhn rng cc m hnh ny th u ra cho n li l c mt vn nan gii. cc sn phm lm ra c c th trng tiu th cn thc hin nhng bin php sau: - To mi trng kinh t thun li cho cc loi th trng nh: th trng vt t, th trng vn, th trng lao ng, th trng hng ho nng sn phm v cc dch v nh: vn chuyn hng ho, qung b sn phm nng nghip... pht trin sn xut cc loi cy trng, vt nui. - Trong qu trnh a con, cy ging vo p dng cho mt a phng th cn phi la chn nhng loi cy v con m th trng ang cn hoc cn trong tng lai. - C cc chng trnh nghin cu cc cy, con ging mi cho nng sut cao phm cht tt, cc k thut thm canh cy trng mi hay cc k thut ch bin bo qun nng sn ang p dng c hiu qu.

57

- Cn quy hoch thnh nhng vng sn xut chuyn canh (nh rau an ton sinh hc, g tht an ton sinh hc...) i vi nhng a bn c tim lc v kinh t v iu kin t ai. - Lp phng n iu tra tng th, quy hoch nghin cu th trng v m rng h thng dch v rng khp tiu th sn phm trong cng nh ngoi huyn. 4.7.2.2. Tng cng xy dng c s h tng - Vic thc hin cc m hnh trnh din cn phi tun th nghim ngt quy trnh k thut ca tng loi cy trng, vt nui, i hi phi tng cng c s vt cht k thut theo ng yu cu khi xy dng cc quy trnh ny. - V phng tin thng tin i chng: cn phi c nhng n phm, sch bo phc v trc tip cho vic tuyn truyn thc hin v nhn rng cc m hnh. 4.7.3. Cc gii php v c ch chnh sch - Phi c mt c ch chnh sch thng thong v ph hp kch thch thnh lp cc c s tiu th, cc nh my ch bin nng sn phm v to mi iu kin thun li cc c s ny hot ng c hiu qu. - Cn phi c cc bin php ng b ca nhiu ban ngnh chc nng c lin quan trong cng tc chuyn giao tin b khoa hc k thut n vi ngi nng dn. - M rng ngnh ngh dch v, o to, bi dng, qun l s dng nng cao hn na nng lc ca cc cn b khuyn nng ng thi cn c ch i ng tho ng cho i ng cc cn b khuyn nng, c bit l i ng cn b khuyn nng c s trc tip ch o sn xut h yn tm cng tc. Phn 5 KT LUN V NGH 5.1. Kt lun Qua kt qu nghin cu hot ng xy dng cc m hnh trnh din ca Trm Khuyn nng huyn Bc Quang, chng ti rt ra mt s kt lun sau:

58

- Qua 3 nm trm Khuyn nng huyn Bc Quang trin khai v xy dng c 19 m hnh trnh din k thut v cc lnh vc trng trt, lm nghip v thu sn, trong c 04 m hnh c thc hin trong nm 2008 v 03 m hnh nm 2009 v 12 m hnh thc hin nm 2010. - Trm Khuyn nng huyn Bc Quang tin hnh xy dng cc m hnh trnh din theo ng cc bc trong quy trnh xy dng cc m hnh trnh din k thut ang c p dng ph bin hin nay. - Hiu qu ca cc m hnh trnh din em li kh tt c v kinh t, k thut v mi trng nh cho nng sut cao v n nh; lm tng thu nhp ca ngi dn; k thut n gin, d p dng, ph hp vi trnh v iu kin kinh t ca ngi dn; c kh nng nhn rng cao v khng lm nhim mi trng. - Khi xy dng cc m hnh trnh din trm khuyn nng Bc Quang c nhiu thun li nh c s quan tm ch o ca UBND huyn, Trung tm khuyn nng tnh, s phi hp cht ch ca cc t chc on th, UBND cc x v th trn, ng thi c s tham gia nhit tnh ca cc h nng dn. - Bn cnh Trm cng gp rt nhiu kh khn nh cn b khuyn nng va thiu va yu v phng php v k nng khuyn nng; a bn hot ng rng, a dng; kh nng tip nhn v p dng k thut mi ca ngi dn cn hn ch; kinh ph cho xy dng m hnh hn hp; sn phm lm ra cn thiu th trng tiu th v cha mang tnh hng ho, tnh cnh tranh yu. - Cc gii php v k thut, kinh t v c ch chnh sch c trnh by phn kt qu nu c thc hin tt v ng b s gp phn nng cao hiu qu ca hot ng xy dng cc m hnh trnh din k thut ca trm Khuyn nng huyn Bc Quang trong nhng nm tip theo. 5.2. Khuyn ngh - Cn c nhng quy hoch, nhng nh hng pht trin nng nghip da trn qu trnh iu tra nhu cu th trng v yu cu thc tin ca a phng cng nh ca cc h nng dn trc tip tham gia sn xut.

59

- ngh cc cp, cc ngnh to iu kin tip tc h tr thc hin xy dng m hnh trnh din trong nhng nm tip theo, ng thi m rng ra cc a phng c iu kin tng t nhm gip ngi nng dn pht trin sn xut. - H tr kinh ph tuyn truyn, tp hun v quy trnh k thut trng v chm sc cy, con trong cc m hnh n nhiu h nng dn khc trong khu vc nhm to ra nhiu sn phm a dng cung cp cho th trng. - Cn m rng quy m v phm vi nghin cu ng dng cc k thut mi a vo p dng cho cc vng c iu kin t ai, kh hu thun li ca vng tn dng cc tim nng dy mnh pht trin nng nghip theo chiu su.

60

TI LIU THAM KHO

1. B Nng nghip & PTNT (1999), Gio trnh khuyn nng. Nh xut bn Nng nghip H Ni. 2. Trn Vn H v Nguyn Khnh Quc (1997), Khuyn nng hc. Nh xut bn Nng nghip H Ni. 3. Nguyn Thanh Lm (2003), Hot ng khuyn nng Vit Nam. Cc khuyn nng v khuyn lm, B nng nghip v PTNT. 4. Nhm o to v khuyn nng - Chng trnh Sng Hng (2002). T chc m hnh trnh din v tham quan hc tp. H Ni. 5. Lng Nguyt Bch, Nguyn Vit Khoa v cc tc gi, Chng trnh khuyn nng Thi Nguyn v s pht trin khu vc bn vng. Nh xut bn Nng nghip, H Ni. 6. H.T Oshiha, (1989), Tng cng kinh t chu gi ma . Vin Chu -Thi Bnh Dng (ti liu dch). 7. Trn Duy Qu (2005), Kt qu nghin cu khoa hc cng ngh phc v sn xut nng nghip trong 20 nm i mi. Nh xut bn chnh tr quc gia, H Ni. 8. Bi nh Toi (2001), PRA Phng php nh gi nhanh nng thn c s tham gia v mt s ng dng ca n trong cc d n pht trin nng thn. Nh xut bn Nng nghip, H Ni. 9. T chc pht trin H Lan v d n PTLNXH sng (2003), Phng php khuyn nng c s tham gia ca ngi dn. Nh xut bn Nng nghip, H Ni. 10. Trung tm o to pht trin nng thn Ph Th. Ti liu tp hun phng php nghin cu ng dng trong v xy dng m hnh trnh din. 11. Trng cn b qun l NN &PTNT 1- H Ni (2003), Ti liu tp hun khuyn nng thc hin m hnh nm 2003.

61

12. Trng i hc Kinh t Quc dn Trung tm pht trin nng thn (1996), Nguyn l v phng php Khuyn nng. Nh xut bn Nng nghip, H Ni. 13. Trng i hc Nng lm Thi Nguyn (2002). Mt s phng php tip cn v pht trin nng thn. Nh xut bn Nng nghip, H Ni. 14. Trung tm khuyn nng Thi Nguyn Khuyn nng Thi Nguyn vi s tham gia ca nng dn. Nh xut bn nng nghip H Ni 2001. 15. Ng Hu Ton (2006): Xy dng m hnh trnh din k thut c s tham gia ca ngi dn. Trng i hc Nng lm Hu.

62

DANH MC CC T, CM T VIT TT

63