mt s vn v nhm mt ng t

TS. l vn bch
Lin B mn Cng trnh
Trng i hc Giao thng Vn ti C s II
Tm tt: Tai nn giao thng ng b c lin quan trc tip hay gin tip n yu t
nhm ca mt ng. y l ch tiu k thut quan trng ca ng t trong khai thc nhm
m bo an ton giao thng khi xe chy vi tc cao. Vy, bn cht ca nhm l g? Gii
php no nng cao nhm ca mt ng t?
Summary:Traffic accident of land routes has directly or indirectly involved with the
surface of the road. This is the important technical standard making good use of land routes
which is assured at safe communication with high speed. So, what is the point of roughness?
Which is solution to raise the surface of land routes roughness?

I. T VN
Trong nhng nm gn y, mt vn ln ca chuyn ngnh ng t c cc chuyn
gia trn th gii cng nh trong nc quan tm, l vn an ton giao thng. Nhng tai nn
giao thng ng b xy ra ngoi cc nguyn nhn do t chc giao thng cha tt, do thc
ca ngi tham gia giao thng cha cao, do iu kin a hnh hn ch, th mt nguyn nhn
khng nh l do tnh trng mt ng xu, b trn trt. Sc chng trt ca mt ng l mt
yu t quan trng m bo an ton cho xe chy vi tc cao, c bit trong iu kin mt
ng b m t lm cho bm ca bnh xe vi mt ng b suy gim ng k. Nhm nng
cao kh nng chng trt ca mt ng t, cc nh thit k, xy dng v khai thc ng
t lun tm cch lm cho mt ng c nhm cao, lu mn v tng i n nh c trong khi
mt ng b m t.
CT 2
Vic xy dng mt ng c nhm cao cng c ch trng mt cch c bit nhng
on ng dc, ng quanh co c bn knh nh, nhng on gn n nt giao thng, ng
trc chnh th, khu ng dn c. Theo thng k ca mt s nc trn th gii th c n 20%
s v tai nn giao thng c nguyn nhn trc tip hay gin tip l do mt ng trn trt,
khng nhm, h s bm gia bnh xe vi mt ng qu thp.
Trn th gii, nht l cc nc nh Anh, M, Php, Nga, do h thng ng cao tc
c xy dng v pht trin t nhng nm 1950 nn c nhiu t chc, c quan ch trng
nghin cu v nhm ca mt ng b tng nha.
Cc kt qu nghin cu v nhm ca mt ng c phn nh trn cc lnh vc:
- Nghin cu bn cht, cu trc ca nhm mt ng, cc nhn t nh hng n
nhm, h thng th nghim nh gi cc nh hng.


- Nghin cu cng ngh xy dng lp ph mt ng c nhm cao.
- Nghin cu cc gii php v thit b nh gi kh nng nhm ca mt ng.
Cn Vit Nam, trong nhng nm gn y, t nc ta vi nhp tng trng kinh t x
hi ngy mt cao. Giao thng thng vn ti l mt trong cc ngnh v ang pht trin mnh
m. Nhiu d n ln v xy dng mi v nng cp mt s ng tr thnh ng cp cao nh
ng Bc Thng Long Ni Bi, Lng Ha Lc, QL5, QL1A, QL18, QL14, QL51, ng H
Ch Minh Mt thc t t ra cho cc con ng cp cao v s xy dng Vit Nam l lm
sao c th t c tc chy xe cao ph hp vi thit k (90 100 km/h) m vn m bo
an ton giao thng. Chnh v mc tiu m vic nghin cu v l thuyt cng nh cng ngh
xy dng lp ph mt ng c nhm cao l mt vn thi s ca chuyn ngnh ng
t nc ta hin ti v tng lai.
Mc d vy, cc nghin cu v nhm nc ta cho n nay vn ch giai on u.
Chng ta cn thiu rt nhiu, t thit b th nghim, thit b thi cng v c thit b nh gi. Lnh
vc nhm ca mt ng t Vit Nam l mt vn cn mi m, cha c nghin cu
y . Cn thit phi c nhng nghin cu su v ng b v cc mt nh: thit b th nghim,
nghin cu p dng cc cng ngh tin tin trn th gii c tnh hiu qu cao, xut phng
php nh gi,
II. BN CHT CA NHM MT ONG T - CC YU T NH HNG N
NHM CA MT ONG T
Nhiu nghin cu ch ra rng c nhiu yu t nh hng n bm ca bnh xe vi
mt ng. V phng din ng t th yu t ch yu v quan trng nht vn l nhm
ca mt ng.
CT 2
nghin cu bn cht v cc nhn t nh hng n nhm, ngi ta tin hnh phn
tch cu trc b mt ca mt ng. nhm b mt ca mt ng c to nn bi hn hp
- nha c lu ln, bao gm hai thnh phn chnh: nhm v m v nhm vi m nh hnh 1.

Nha m vi mo
Nha m v mo
Ma t ng
Nhm vi m Nhm v m
Mt ng

Hnh 1. S biu din nhm ca mt ng b tng nha



- Nhm v m (nhm th): c nh ngha l chnh cao gia b mt mt ng so vi
mt phng chun vi cc kch thc c trng ca bc sng v bin thp nht t 0,5 mm
cho n mc m chnh cao khng nh hng n s tc ng gia lp xe v mt ng.
C th hn, nhm v m l nhm ca ton b b mt ng v c hnh thnh bi hnh
dng, kch thc ca cc ht ct liu l ra trn b mt mt ng.
- Nhm vi m (nhm mn): c nh ngha l chnh cao gia b mt mt ng so vi
mt phng chun vi cc kch thc c trng ca bc sng v bin nh hn 0,5 mm. Ni
cch khc, nhm vi m l nhm, x x b mt ng ca ht ct liu l ra trn mt
ng v thng kh nhn thy.
Vai tr ca nhm v m l to ra cc knh thot nc. Bng cch lm gim p lc nc
trc v xung quanh lp xe, nhm v m cho php mt din tch ln ca lp xe vn duy tr s
tip xc ma st vi b mt mt ng. iu ny cho php nhm v m pht huy tc dng khng
trt.
Qua thc nghim ngi ta xc nh c mi tng quan gia nhm v m c biu
th bng chiu su trung bnh ct H (mm) theo phng php rc ct v phn trm (%) gim
sc khng trt mt ng c o bng h s lc hm phanh (BFC) trong khong tc t
V = 50 km/h n V = 130 km/h, vi nhm vi m coi l khng i (cht lng ct liu nh
nhau, ch c thnh phn cp phi khc nhau). Tng quan ny c th hin bng 1.
Bng 1
Chiu su H (mm) gim BFC (%)
0,5 30
1,0 20
1,5 10
2,0 Khng ng k
CT 2

T cc s liu bng trn cho thy: cng mt nhm vi m nh nhau, nhng do
nhm v m khc nhau dn ti kh nng suy gim sc khng trt cng khc nhau. Nguyn
nhn ch yu l do tc ng khc nhau ca hiu ng mng nc khi xe chy vi tc cao. V
l thuyt, vi chiu su H = 2,0mm th hon ton trit tiu hiu ng mng nc.
Qua cc phn tch trn c th rt ra kt lun l c hai thnh phn chnh to nn sc
khng trt ca b mt ng, l nhm v m v nhm vi m. Nhm v m to ra cc
ng thot nc mt yu t cn thit cho giao thng tc cao, trong khi nhm vi m
to ra sc khng trt l yu t cn thit cho giao thng tc thp v giao thng tc
cao.
1. Cc yu t nh hng n nhm v m
+ Din tch ct liu th ni ln mt ng: trong hn hp b tng nha th ct liu ln nht
nh ln b mt ng l ni m lp xe tip xc nhiu nht. V th m n ng gp phn ln vo


sc khng trt ca b mt mt ng qua c nhm v m v vi m. Nhm v m t c nh
vic thit k ti u hm lng nha v ph thuc trc tip vo cp phi, gc cnh v hnh khi
ca ct liu. Vic dng mt t l ln cc ct liu th trong hn hp s cho kt qu l mt din
tch ln cc ct liu th c ni ln mt ng v do s c nhm v m cao.
+ Hm lng nha trong hn hp v h s m nn: nu lng nha qu nhiu hoc
m nn qu cht s lm gim din tch ni ln mt ng ca cc ct liu th, do lm gim
sc khng trt mt ng. Ngoi ra, tnh cht vt l ca bn thn loi nha cng nh hng
ng k ti nhm v m. Mt loi nha c thuc tnh n nh nhit cao (nha ci thin) s
hn ch kh nng chy nha vo ma nng lm cho b mt b tng nha d duy tr c din
tch ct liu th hn.
+ Tnh chu mi mn ca ct liu: bn ca nhm v m ph thuc ch yu vo tnh chu
bo mn ca ct liu. Ct liu c sc chu bo mn km s nhanh chng b mn vt i di tc
dng ca xe c v cho kt qu l mt ng b mt sc khng trt. Tnh chu mi mn ca ct
liu c xc nh bng th nghim mi mn Los Angeles.
+ Hnh khi, gc cnh ca ct liu th: cho cc ht ct liu nh ln b mt mt ng
khng b gy vn ra, m bo nhm v m bn vng th cc ht ct liu phi c dng hnh
khi, khng c cha nhiu hm lng ht dt.
2. Cc yu t nh hng n nhm vi m
i vi , bn ca nhm vi m ch yu ph thuc vo c tnh khng mi bng. Sc
khng mi bng ca c nh gi bng th nghim mi bng thng qua ch s mi bng
PSV (British Polish Stone Value Test, ASTM D3319). Vt liu c ch s PSV cao chng t c
sc khng mi bng tt.
CT 2
i vi ct, bn ca nhm vi m ch yu ph thuc vo hm lng thch anh v silic.
Hm lng ny cng cao th bn ca nhm vi m cng ln.
III. CC PHONG PHP TH NGHIM XC INH NHM V SC KHNG TROT CA
MT ONG T
Cc phng php th nghim c chia thnh ba nhm:
- Nhm thit b th nghim nh gi thuc tnh ca ct liu.
- Nhm thit b th nghim xc nh nhm b mt ng.
- Nhm thit b xc nh sc khng trt khi xe chy trn ng.
1. Cc th nghim nh gi nhm mt ng
a. Phng php nh gi nhm v m
nh gi nhm v m ca mt ng thng dng phng php rc ct. Hin nay
Vit Nam ang dng Quy trnh th nghim xc nh nhm mt ng bng phng php rc
ct 22TCN 65 84.
Ngoi ra, nh gi nhm v m ca mt ng cn dng cc phng php:


+ Thit b MTM (Mini Texture Meter) o chiu su cu trc b mt.
+ Thit b o cu trc tc cao HSTM (High-Speed Texture Meter).
b. Phng php nh gi nhm vi m
Thng dng th nghim xc nh nhm bng con lc Anh (British Pendulum Tester
ASTM D403).
2. Th nghim nh gi sc khng trt ca mt ng
Thng dng phng php o c ly hm xe tm ra h s bm gia bnh xe vi mt
ng.
Kt qu o nhm trn mt s tuyn ng Thnh ph H Ch Minh
- Mc ch: nh gi nhm v m bng phng php rc ct trn mt s on ng
chnh ti Thnh ph H Ch Minh. Th nghim c thc hin theo Quy trnh th nghim xc nh
nhm mt ng bng phng php rc ct 22TCN 65 84.
- Th nghim v kt qu o: vic o nhm bng phng php rc ct trn mt s tuyn
ng b tng nha Thnh ph H Ch Minh c thc hin vo thng 1 nm 2006. Mi on
th nghim o 10 im, rc ct ti v tr vt xe chy. Kt qu nhm trung bnh i din cho
ng c th hin bng 2.
Bng 2
STT on ng th nghim
Chiu su ct
trung bnh H, mm
L lch ng
1 ng Nguyn Th Minh Khai 0,35 Ri c 1 nm
2 on ng in Bin Ph 0,13 ng c
3 on ng L Thng Kit 0,48 Ri c 3 thng
4 on ng L Thi T 0,17 ng c
5 on ng Hng Vng 0,23 ng c
CT 2

- Nhn xt, nh gi: Nh vy, i chiu vi bng 2 ta thy cc on ng in Bin Ph,
L Thi T c chiu su ct trung bnh H < 0,2 th khng nn dng v mt ng qu nhn, cn
phi ci to li nhm mt ng. Cn vi cc on ng Nguyn Th Minh Khai v Hng
Vng c chiu su ct trung bnh H = 0,2 - 0,4 th mt ng tng i nhn, nn hn ch tc
V < 80km/h. Vi on ng L Thng Kit va mi thi cng nn c nhm trung bnh (c
chiu su ct trung bnh H = 4,8).
IV. MT S GII PHP CNG NGH TNG CONG NHM CA MT ONG T
Qua nghin cu v nhm, ngi ta a ra nhiu gii php cng ngh to nhm
hay tng cng sc chng trt ca b mt ng t:
1. S dng lp ph mng b tng nha cp phi h dng nha c bit.


2. Dng bin php cy (Chipping).
3. S dng hn hp cp phi cht c t l ct liu th ln.
4. Bin php lng nha 1 hoc nhiu lp.
5. Bin php dng hn hp ct th.
Sau y xin trnh by 3 gii php ph bin nht:
1. Gii php dng lp ph mng b tng nha cp phi h dng nha c bit (Very Thin
Ovelay)
Mc ch: Cng ngh lp ph mng to nhm l lp ph b tng nha h, s dng nha
ci thin, c chiu dy khng vt qu 20mm.
bo v mt ng khi s lo ha, nt gy do trt, bong bt, tng bn ca lp ph
mng th thnh phn cht kt dnh cn c la chn cn thn. Thng dng cht kt dnh l
nha Flexxipane HEB cht kt dnh c tnh thch nghi cao.
2. Gii php cy (Chipping)
Bao gm cng ngh cy trn mt ng b tng nha c ang khai thc v trn mt
ng b tng nha mi.
3. Dng hn hp cp phi cht c t l ht th ln
Gii php ny c hiu l mt lp b tng nha c hn hp cp phi cht m kch thc
ca cc vin tun theo mt quy lut nht nh to nn mt rng nh vi mc ch tng
kh nng chu lc ca mt ng.
CT 2
V yu cu vt liu, phi m bo cc yu cu chung v ct liu to nhm nh sau:
- Gi tr khng bng: PSV > 50
- Tr s mi mn Los Angeles: LA < 20%
- Ch s dt: FI < 20%
tng sc khng trt cho b mt mt ng th cn phi chn la cp phi sao cho cc
ct liu th c l ra trn mt ng. Do m trong hn hp cp phi cht phi chn cp
phi sao cho c mt t l ln cc ct liu th hoc ct liu c kch c ln nht cho mt din
tch ln ct liu th c ni ln mt ng.
V. KT LUN
1. Tai nn giao thng ng b c lin quan trc tip hay gin tip n yu t nhm ca
mt ng. y l ch tiu k thut quan trng ca ng t trong khai thc nhm m bo an
ton giao thng khi xe chy vi tc cao.
2. Bn cht ca nhm mt ng ch yu bao gm hai thnh phn: nhm v m v
nhm vi m, c vai tr to nn sc khng trt ca mt ng hay h s bm gia lp xe v
mt ng. Ch s khng bng ca vt liu PSV l mt ch tiu quan trng trong thit k to
nhm. Ngoi ra khi xe chy vi tc cao trn mt ng b ng nc th nguy c hiu ng


mng nc xut hin, lm suy gim sc bm gia bnh xe vi mt ng rt nguy him cho an
ton giao thng.
3. Vn nhm mt ng v cc phng php th nghim xc nh nh gi v
nhm cng nh cc yu cu v vt liu thit k to nhm ang l mt yu cu cn thit v cp
bch i vi nc ta. Phi c u t ng b v nghin cu y , chi tit hn xc nh
v nh gi tng th v nhm. ng thi i su tm hiu phn tch, nh gi mt s gii php
cng ngh tng cng nhm mt ng ang c s dng rng ri trn th gii xut
cc gii php kh thi p dng Vit Nam.
4. Nhn chung, nhm hin trng trn cc ng nc ta cn thp. Cn thit phi ch
n cc gii php ci thin nhm tng kh nng an ton giao thng. u tin trn cc ng
trc chnh, on ng o dc, on u cu, cc nt giao thng, trm thu ph, Cc gii
php tng cng nhm phi tuyn chn k v vt liu, nht l gii php cn c nha ci
thin c bit. Gii php xy dng lp ph mng hn hp b tng nha cp phi h c s dng
nha ci thin tng nhm t ra hp l v hiu qu, nht l trong iu kin Vit Nam nng nng
ma nhiu.
Cc xut
1. Trn c s cc ti liu hng dn ca ASTM, AASHTO v cc kinh nghim thc hnh,
c th ban hnh thm mt s quy trnh mi v nhm ca mt ng, ngoi quy trnh hin c
nh phng php vt ct,
2. c mt cng ngh thit k tng nhm mt ng t hon chnh, cn phi u t
nghin cu v nhp cc thit b, vt t ng b trn cc lnh vc: th nghim trong phng, th
nghim hin trng.
CT 2
3. Cn thit c nhng nghin cu kho st chi tit v vt liu dm ca cc m Vit
Nam nhm nh gi cht lng, tr lng ca loi vt liu ny phc v cho cc gii php thit
k tng cng nhm trn cc ng t ca Vit Nam hin ti v tng lai.
4. C th t chc iu tra c bn v cc thng s k thut mt ng, mt xe chy,
trn cc on ng in hnh c la chn ca mng li ng Vit Nam. Da trn tp s liu
kho st trong nhiu nm, tin hnh x l nh gi cht lng v mc suy gim nhm
ca ng theo cc tng quan vi lu lng xe, cht lng thi cng, thi gian khai thc,
5. Nghin cu tht y v chi tit hn na c l thuyt v thc nghim v nhm v
sc khng trt ca mt ng t. Nghin cu nhp hay ch to cc thit b th nghim
kiu mi nng cao nng sut v tin cy hn cc phng php truyn thng l phng
php vt ct rt th cng v nng sut khng cao nh hin nay.

Ti liu tham kho
[1]. Trn nh Bu, Nguyn Quang Chiu, Nguyn Quang Ton. Khai thc nh gi v sa cha ng
t, Tp 1 Nh xut bn i hc v Trung hc Chuyn nghip, nm 1993.
[2]. Tiu chun k thut Cng trnh giao thng ng b, Tp 3. B Giao Thng Vn Ti, nm 1998 -1999.
[3]. L Vn Bch. nhm v bng phng ca mt ng b tng atphan v nh hng ca n n
iu kin chy xe - ti nghin cu khoa hc, nm 2004.