Phng php gii bi tp Ha Hc - THPT (t lun & trc nghim)

A. Phng php bo ton.

1. Bo ton in tch:
-Nguyn tc : Tng in tch dng lun bng tng in tch m v gi tr tuyt di. Dung dch lun
trung ha v in.
-Cc v d:
V d 1: Dung dch A cha cc ion: Na+ (a mol), HCO3 (b mol), CO32- (c mol), SO42- (d mol). to
ra kt ta ln nht ngi ta dng 100 ml Ba(OH)2 x mol/l. Tnh X theo a,b.
Gii
HCO3- + OH- ---> CO32- + H2O
b --> b
Ba2+ + CO32- ---> BaCO3
Ba2+ + SO42- ---> BaSO4
Dung dch sau PU ch c Na+ (ban u) l a mol. Vy dung dch trung ha v in
th cn a mol OH-, trong khi tiu tn b mol OH- trn.
Vy nOH- = a+b mol ---. x = (a+b)/0,2.
2. Bo ton khi lng:
-Nguyn tc:
+Trong PUHH th tng khi lng cc sn phm bng tng khi lng cc cht tham gia PU.
+Khi c cn dung dch th khi lng hn hp mui thu c bng tng khi lng cc cation kim
loi v anion gc axit.
-Cc v d:
V d 2: Cho t t mt lung kh CO qua ng s ng m gam hn hp Fe v cc oxit
ca Fe un nng thu c 64 gam Fe, khi i ra sau PU to 40 gam kt ta vi dung dch Ca(OH)2
d. Tnh m.
Gii
Ta c: nCO2 = nCaCO3 = 40/100 = 0,4 mol
mCO + m = mFe + mCO2
m nCO pu = nCO2 = 0,4 nn:
m = mFe + mCO2 - mCO = 64 + 0,4.44 - 0,4.28 = 70,4 g
V d 3: Mt dung dch cha 0,1 mol Fe2+ , 0,2 mol Al3+, x mol Cl- v y mol SO4 2-Tnh x,y bit rng
c cn dung dch thu c 46,9 gam cht rn khan.
Gii
Theo nh lut bo ton khi lng: 56.0,1 + 27.0,2 + 35,5x + 96y = 46,9
Theo nh lut bo ton in tch: 0,1.2 + 0,2.3 = x + 2y
Gii h phng trnh ---> x = 0,2 y = 0,3
V d 4: un 132,8 gam hn hp 3 ru no, n chc vi H2SO4 c thu dc 111,2 g
hn hp 6 ete c s mol bng nhau. Tnh s mol mi ete.
Gii
Theo LBT khi lng: mru = mete + mH2O
---> mH2O = mru - mete = 132,5 - 111,2 = 21,6 g
trong PU ete ha th: nete = nH2O = 21,6/18 = 1,2 mol
---> S mol mi ete l 1,2/6 = 0,2 mol
V d 5: Ha tan hon ton 23,8 gam hn hp hai mui cacbonat ca kim loi ha tr I v II vo
dung dch HCl thu c 0,2 mol CO2. Tnh khi lng mui mi thu dc.
Gii
Trong cc PU ca HCl vi mui cacbonat th nCO2 = nH2O = nHCl/2
m nCO2 = 0,2 mol ---> nH2O = 0,2 mol v nHCl = 0,4 mol
theo LBT khi lng: 23,8 + 0,4.36,5 = m + 44.0,2 + 18.0,2
---> m = 26 g

3. Bo ton electron:
-Nguyn tc: y l trng hp ring ca bo ton in tch, ch p dng cho cc PU oxi ha kh.
Khi ne cho = ne nhn.
-Cc v d:
V d 6: Trn 60 gam bt Fe vi 30 gam bt S ri un nng trong iu kin khng c khng kh thu
c cht rn A. Ha tan A bng HCl d thu c hn hp kh B.
t chy hon ton B cn bao nhiu lit ktc.
Gii
Ta thy nFe = 60/56 > nS = 30/32 nn Fe d, S ht.
Kh B l hn hp H2, H2S. t B thu c SO2, H2O
Phn tch:
-S nhn mt phn e ca Fe to S2- (FeS) v khng thay i trong PU vi HCl (vn
l S2- trong H2S), cui cng n nhng li ton b e do Fe cho v e do n vn c to SO2
trong PU vi O2.
-Fe nhng mt phn e cho S to Fe2+ (FeS) v cui cng lng e ny li y sang cho O2 (theo
trn). Phn Fe d cn li nhng e cho H+ to H2, sau H2
li tr s e ny cho O2 trong PU chy to H2O
---> Nh vy, mt cch gin tip th ton b e do Fe nhng v S nhng c O2 thu nhn.
Vy: ne cho = 2nFe + 4nS = 5,89 mol.
---> nO2 = 5,89/4 = 1,47 mol
V O2 = 1,47.22,4 = 32,928 lit.
V d 7: Hn hp X gm hai kim loi A,B c ha tr khng i, chng u khng PU vi nc v
mnh hn Cu. Ch X tc dng hon ton vi CuSO4 d, ly Cu thu c cho PU hon ton vi HNO3
d thy thot ra 1,12 lit NO ktc. Nu cho lng X trn PU hon ton vi HNO3 th thu c bao
nhiu lit N2 ktc.
Gii
Phn tch: Cu2+ nhn a mol e ca A,B to Cu, Cu li nhng li a mol e cho N5+
to NO.
N5+ + 3e ---> N2+--->nNO = a/3 = 1,12/22,4 = 0,05 mol --> a = 0,15 mol
th nghim sau, A,B nhng a mol e cho N5+ to N2:
2N5+ 2.5e ---> N2
---> nN2 = 0,15/10 = 0,015 mol
--> V N2 = 0,015.22.4 = 0,336 lit
V d 8. Cho 1,35 gam hn hp Cu,Mg,Al tc dng ht vi HNO3 thu c 0,01 mol NO
v 0,04 mol NO2. Tnh khi lng mui to ra?
Gii
t s mol Mg,Al,Cu ln lt l a,b,c
--->S mol e nhng = 2a + 3b + 2c = nNO3- trong mui.
S mol e nhn = 3nNO + nNO2 = 0,07 mol = 2a + 3b + 2c
Vy: m = 1,35 + 0,07.62 = 5,69 gam
Ch : S mol HNO3 lm mi trng = s mol HNO3 to mui = s mol e cho = s mol e nhn. S
mol HNO3 oxi ha tnh c theo s mol cc SP kh, t ta tnh c s mol HNO3 phn ng.
Phng php gii bi tp Ha Hc - THPT (t lun & trc nghim) p.2
B. Phng php i s:
+ Vit phng trnh PU.
+ t n s cho cc i lng cn tm sao cho n gin.
+ Tnh theo PTPU v bi cho lp cc PT ton hc.
+ Gii cc PT hay h PT ny v bin lun kt qu nu cn.
Nhn xt: y l mt cch khng hay nhng li c p dng nhiu do thi quen, cn hn ch lm
theo cch ny v:
- Mt s bi c h PT rt phc tp, khng gii c v mt ton hc ( s PT t hn n ), rt kh

bin lun tm ra i lng cn tm.

- Tnh cht ton hc ca bi ton ln t tnh cht ha hc, lm tnh cht ha hc b lu m -->
khng c tc dng khc su kin thc ha hc, lm gim tc dng ca bi tp.
V d: m gam bt Fe ngoi khng kh sau mt thi gian thu c 12 gam hn hp A
gm Fe v cc oxit Fe. Cho hn hp tan hon ton trong HNO3 thu c 2,24 l NO duy nht. Tnh
m.
Gii
1. Phng php i s:
Fe + 4HNO3 ---> Fe(NO3)3 + NO + 2H2O (I)
3FeO + 10HNO3 ---> 3Fe(NO3)3 + NO + 5H2O
3Fe3O4 + 28HNO3 ---> 9Fe(NO3)3 + NO + 14H2O
Fe2O3 + 6HNO3 ---> 2Fe(NO3)3 + 3H2O
t s mol Fe,FeO,Fe3O4,Fe2O3 ln lt l a,b,c,d. Ta c cc PT sau:
mA = 56a + 72b + 232c + 160d = 12 (1)
nFe = a + b + 3c + 2d = m/56 (2)
nO trong oxit = b + 4c + 3d = (12-m)/16 (3)
nNO = a + b/3 + c/3 = 0,1 (4)
C 4 phng trnh 5 n s nn phi bin lun, khng yu cu tnh a,b,c,d nn ta tnh v tri ca
2 hoc 3 --> m. lm iu ta c th t hp 1,4 c v tri ca 2 hoc kh a ca 1,4
thu c v tri ca 3
Kt qu: m = 10,08 g
2.Phng php bo ton khi lng:
nFe(NO3)3 = nFe = m/56
nHNO3 = nNO + 3nFe = 0,1 + 3m/56
nH2O = 1/2 nHNO3
Thay cc gi tr vo PT:
mA + mHNO3 = mFe(NO3)3 + mNO + mH2O
---> m = 10,08 g
3. Phng php bo ton e:
ne Fe nhng = ne do O2 thu + ne do N5+ thu
3m/56 = (12-m).4/32 + 0,1.3
---> m = 10,08 g
4. Suy bin ca PP bo ton e:
Gi s hn hp ch gm c Fe v Fe2O3
PU: 4Fe + 3O2 ---> 2Fe2O3
---> nFe = 4/3nO2 = 4/3 . (12-m)/32
S mol Fe trong A: = m/56 - 4/3 . (12-m)/32
Theo PU (I) --> nFe = nNO ---> m/56 - 4/3 . (12-m)/32 = 0,1
---> m = 10,08
Ta c th qui hn hp A gm c Fe v mt trong s cc oxit kia ca Fe nhng phc tp hn do cc
oxit ny PU vi HNO3 c to NO.
C. Phng php trung bnh
- Phng php trung bnh ch p dng cho bi ton hn hp cc cht, cc cht ny phi PU hon
ton hay c hiu sut nh nhau.
- T gi tr trung bnh ta bin lun tm ra : nguyn t khi, phn t khi , s nguyn t trong phn
t.
Cc v d:
V d 1. Ha tan 4,68 gam hn hp mui cacbonat ca hai kim loi A,B k tip nhau trong nhm II
A vo dung dch HCl d thu c 1,12 l CO2 (ktc). Xc nh A,B.
Gii
t M l nguyn t khi trung bnh ca A,B:
MCO3 + 2HCl ---> MCl2 + CO2 + H2O
---> nMCO3 = nCO2 = 1,12/22,4 = 0,05 mol

--->MCO3 = 4,68/0,05 = 93,6 --> M = 33,6

Bin lun A < M = 33,6 < B --> A = 24, B = 40 : Mg,Ca
V d 2. t chy hon ton a gam hn hp 2 ru no, n chc k tip nhau trong dy ng ng
thu c 3,584 l CO2 v 3,96 g H2O. Tnh a v CTPT ca hai ru.
Gii
Gi n l s C trung bnh v x l tng s mol. T PU t chy :
nCO2 = nx = 3,584/22,4 = 0,16 mol
nH2O = (n+1)x = 3,96/18 = 0,22 mol
---> x = 0,06 v n = 2,67
---> a = (14n+18).x = 3,32 g
Hai ru l:C2H5OH v C3H7OH
V d 3. Hn hp 3 ru n chc A,B,C c tng s mol l 0,08 , tng khi lng l 3,387 g. Xc
nh CTPT ca A,B,C bit B,C c cng s C v nA = 5/3(nB+nC).
Gii
Gi tr trung bnh: M = 3,387/0,08 = 42,23 --> c t nht mt ru c phn t khi nh hn 42,23,
l CH3OH = 32 v phi l ru A do B,C c cng s C.
Ta c: nA = 0,05 mol ---> mA = 32.0,05 = 1,6 g
--> n(B+C) = 0,08 - 0,05 = 0,03 mol v m(B+C) = 3,38-1,6 = 1,78
Khi lng M trung bnh ca B,C: 1,78/0,03 = 59,3
Gi y l s H trung bnh, x l s C th: 12x + y + 17 = 59,3 y<=2x+1
--->12x + y = 42,3 . Thay x = 1,2,3,4 vo (x>=4 th y<0) ta c x = 3, y = 6,3 l ph hp. Nh
vy mt cht c s H > 6,3 cht kia c s H < 6,3. Ta c 2 cp B,C
CH2=CH-CH2OH v C3H7OH
CHC-CH2OH v C3H7OH