Giao thoa sng

YeuVatLy.Com

Giao thoa sng

1. Khi nim v ngun kt hp, sng kt hp a. Ngun kt hp: - Hai ngun A, B c gi l ngun kt hp nu chng c cng tn s v lch pha khng i (hay cng pha). b. Sng kt hp: - Hai sng kt hp l hai sng c pht ra t cc ngun kt hp. 2. Khi nim giao thoa sng Giao thoa sng l s tng hp ca hai hay nhiu sng kt hp m cho trn phng truyn sng nhng im dao ng vi bin cc i hoc nhng im dao ng vi bin cc tiu (nhng im dao ng vi bin bng 0 hoc khng dao ng). * Ch : Ngoi khi nim nh trn th ta cn c th ni s giao thoa sng chnh l s tng hp ca hai dao ng iu ha. 3. L thuyt giao thoa Gi s c hai ngun sng kt hp t ti hai im A v B dao ng vi cng bin , cng tn s vi phng trnh tng ng l: ; . Xt mt im M cch cc ngun A, B cc khong cch tng ng l d1 v d2 nh hnh v. Phng trnh sng ti M do sng t ngun A truyn n l:

Phng trnh sng ti M do sng t ngun B truyn n l:

Do sng truyn t cc ngun l sng kt hp nn ti M c s giao thoa ca hai sng pht ra t hai ngun. Khi phng trnh dao ng tng hp ti M l:

Vy phng trnh dao ng tng hp ti M l:

Ta xt mt s trng hp thng gp: Trng hp 1: , (Hai ngun dao ng cng pha) Khi phng trnh dao ng ca hai ngun l:

Phng trnh sng ti M do sng t ngun A truyn n l:

1 trong 9

6/21/2011 1:32 AM

Giao thoa sng

Phng trnh sng ti M do sng t ngun B truyn n l:

Phng trnh dao ng tng hp ti M l:

Vy phng trnh dao ng tng hp ti M l:

* Nhn xt: - Pha ban u ca dao ng tng hp l: - Bin dao ng tng hp ti M l: Bin dao ng tng hp cc i khi:

Vy khi hiu ng truyn bng mt s nguyn ln bc sng th dao ng tng hp c bin cc i, Bin dao ng tng hp cc tiu (b trit tiu) khi:

Vy khi hiu ng truyn bng mt s nguyn l ln na bc sng th dao ng tng hp c bin b trit tiu, Trng hp 2: , (Hai ngun dao ng ngc pha) Khi phng trnh dao ng ca hai ngun l:

Phng trnh sng ti M do sng t ngun A truyn n l:

Phng trnh sng ti M do sng t ngun B truyn n l:

Phng trnh dao ng tng hp ti M l:

Vy

phng

trnh

dao

ng

tng

hp

ti

* Nhn xt: - Pha ban u ca dao ng tng hp l: - Bin dao ng tng hp ti M l: Bin dao ng tng hp cc i khi:

Vy khi hiu ng truyn bng mt s nguyn l ln na bc sng th

2 trong 9

6/21/2011 1:32 AM

Giao thoa sng

dao ng tng hp c bin cc i, AM.max = 2A Bin dao ng tng hp cc tiu (b trit tiu) khi:

Vy khi hiu ng truyn bng mt s nguyn ln bc sng th dao ng tng hp c bin b trit tiu, AM.min = 0 Trng hp 3: Khi , (Hai ngun dao ng ngc pha) phng trnh dao ng ca hai ngun l:

Phng trnh sng ti M do sng t ngun A truyn n l:

Phng trnh sng ti M do sng t ngun B truyn n l:

Phng trnh dao ng tng hp ti M l:

Vy phng trnh dao ng tng hp ti M l:

* Nhn xt: - Pha ban u ca dao ng tng hp l: - Bin dao ng tng hp ti M l: Bin dao ng tng hp cc i khi:

Vy khi hiu ng truyn bng mt s nguyn l ln na bc sng th dao ng tng hp c bin cc i, AM.max = 2A Bin dao ng tng hp cc tiu (b trit tiu) khi:

Vy khi hiu ng truyn bng mt s nguyn ln bc sng th dao ng tng hp c bin b trit tiu, AM.min = 0 * KT LUN: Nu hai ngun cng pha th iu kin dao ng tng hp c bin cc i l d2 - d1 = k, bin trit tiu khi: Nu hai ngun ngc pha th iu kin dao ng tng hp c bin cc i l d2 - d1 = k, bin trit tiu khi: Qu tch cc im dao ng vi bin cc i hay cc tiu l ng cong Hypebol nhn A, B lm cc tiu im. Cc ng Hypebol c gi chung l vn giao thoa cc i hoc cc tiu. Khi d2 - d1 = k, k = 0 l ng trung trc ca AB, k = 1; k = 2l cc vn cc i bc 1, bc 2 Khi 2 l cc vn bc 1... (Hnh v minh ha) , k = 0 v k = 1 l cc vn bc 1, k = 1 v k =

3 trong 9

6/21/2011 1:32 AM

Giao thoa sng

4. ng dng ca giao thoa sng a. ng dng 1: - Xc nh i tng ang xt c bn cht sng hay khng b. ng dng 2: (Tm s im dao ng vi bin cc i, cc tiu trn on AB) * Trng hp 1: Hai ngun dao ng cng pha Tm s im dao ng vi bin cc i trn AB Gi s M l mt im dao ng vi bin cc i trn AB, do hai ngun dao ng cng pha nn c d2 - d1 = k. Mt khc li c d2 + d1 = AB T ta c h phng trnh:

Do M nm trn on AB nn c:

S cc gi tr k nguyn tha mn h thc trn chnh l s im dao ng vi bin cc i cn tm. Vi nhng gi tr k tm c th h thc (*) cho php xc nh v tr cc im M trn AB. Tm s im dao ng vi bin cc tiu trn AB Gi s M l mt im dao ng vi bin cc tiu trn AB, do hai ngun dao ng cng pha nn . Mt khc li c:d2 + d1 = AB T ta

phng

trnh:

4 trong 9

6/21/2011 1:32 AM

Giao thoa sng

Do

nm

trn

on

AB

nn

c:

S cc gi tr k nguyn tha mn h thc trn chnh l s im dao ng vi bin cc tiu cn tm. Vi nhng gi tr k tm c th h thc (**) cho php xc nh v tr cc im M trn AB. * Trng hp 2: Hai ngun dao ng ngc pha Tm s im dao ng vi bin cc i trn AB Gi s M l mt im dao ng vi bin cc i trn AB, do hai ngun ngc pha nn ta c: . Mt khc li c: d2 + d1 = AB. T ta c

phng

trnh:

Do

nm

trn

on

AB

nn

S cc gi tr k nguyn tha mn h thc trn chnh l s im dao ng vi bin cc i cn tm. Vi nhng gi tr k tm c th h thc (**) cho php xc nh v tr cc im M trn AB. Tm s im dao ng vi bin cc tiu trn AB Gi s M l mt im dao ng vi bin cc tiu trn AB, do hai ngun dao ng ngc pha nn c d2 - d1 = k. Mt khc li c: d2 + d1 = AB. T ta c h phng trnh: Do M nm trn on AB nn c:

S cc gi tr k nguyn tha mn h thc trn chnh l s im dao ng vi bin cc tiu cn tm. Vi nhng gi tr k tm c th h thc (*) cho php xc nh v tr cc im M trn AB. * Ch : T h thc (*) ta tnh c khong cch gia hai vn giao thoa cc i gn nhau nht (cng chnh l v tr ca hai im M gn nhau nht dao ng vi bin cc i) l:

Tng t khong cch gia hai vn cc tiu gn nhau nht cng l

Khong cch gia mt vn cc i v mt vn cc tiu gn nhau nht l

5. Cc v d in hnh V d 1: Trn mt thong ca cht lng c hai ngun kt hp A, B c phng trnh dao ng l: . Tc truyn sng l v = 3m/s. a. Vit phng trnh sng ti M cch A, B mt khong ln lt d1 = 15cm; d2 = 20cm. b. Tnh bin v pha ban u ca sng ti N cch A v B ln lt 45cm

5 trong 9

6/21/2011 1:32 AM

Giao thoa sng

v 60cm. * Hng dn gii: a. Bc sng: Ta c: Phng trnh dao ng tng hp ti M l: =

Thay

cc

gi

tr

ca

d1,

d2

vo

ta

c:

b. p dng cng thc tnh bin v pha ban u ta c:

Pha ban u ti N l: V d 2: Trong giao thoa sng nc, hai ngun kt hp A, B cch nhau 10(cm) dao ng vi phng trnh ln lt l: , . Tc truyn sng l v = 0,5 (m/s). a. Vit phng trnh dao ng tng hp ti im M cch cc ngun A, B ln lt d1, d2 b. Tm s im dao ng vi bin cc i trn on AB. c. Tm s im dao ng vi bin cc tiu trn AB. * Hng dn gii: a. Phng trnh sng ti M do sng t ngun A truyn n l:

Phng trnh sng ti M do sng t ngun B truyn n l:

Phng trnh dao ng tng hp ti M l:

Vy phng trnh dao ng tng hp ti M l:

b. T cu a, ta tm c bin dao ng tng hp ti M l:

Bin dao ng tng hp cc i khi:

Mt khc M li thuc on AB nn c d2 + d1 = AB, t ta c h phng trnh:

Do M nm trn on AB nn c:

6 trong 9

6/21/2011 1:32 AM

Giao thoa sng

Thay s AB = 10 cm,

ta c:

Vy c 10 im dao ng vi bin cc i trn AB. c. Tng t cu b, ta gii h tm iu kin cc tiu khi hai ngun ngc pha:

Do M nm trn on AB nn c:

Vy c 11 im dao ng vi bin cc tiu trn on AB. V d 3: Trong mt th nghim v giao thoa sng trn mt nc, hai ngun kt hp A, B dao ng vi tn s f =15Hz v cng pha. Ti mt im M cch A, B nhng khong d1=16cm, d2=20cm sng c bin cc tiu. Gia M v ng trung trc ca AB c hai dy cc i. Tc truyn sng trn mt nc l bao nhiu? * Hng dn gii: Hai ngun dao ng cng pha nn iu kin M dao ng vi bin cc tiu l:

Do gia M v ng trung trc ca AB c hai dy cc i khc nn ti M l ng cc tiu th 3 bn phi ng trung trc ca AB. ng ny ng vi gi tr k = 2. Thay vo biu thc trn ta c: Khi tc truyn sng l v = .f = 1,6.15 = 24 (cm/s). V d 4: Hai ngun kt hp A, B cch nhau 50 (mm) dao ng vi cng phng trnh: . Xt v cng mt pha vi ng trung trc ca AB ta thy vn giao thoa bc k i qua im M tha mn MA MB = 12 (mm) v vn giao thoa bc (k + 3) cng loi vi vn giao thoa bc k, (tc l cng l vn cc i hoc cng l vn cc tiu) i qua im M c MA MB = 36 (mm). a. Tnh gi tr ca , v. b. im gn nht dao ng cng pha vi hai ngun nm trn ng trung trc ca AB cch A bao nhiu? * Hng dn gii: a. Ta xt hai trng hp Trng hp 1: M v M cng l cc im dao ng vi bin cc i. Do hai ngun cng pha nn ta c: ,(loi) Trng hp 2: M v M cng l cc im dao ng vi bin cc tiu. Do hai ngun cng pha nn ta c: .

Thay k = 1 vo ta tm c = 12(mm) => v = .f = 12.100 = 1200(mm/s) = 1,2(m/s). b. Gi N l mt im nm trn ng trung trc ca AB, d2 = d1

7 trong 9

6/21/2011 1:32 AM

Giao thoa sng

Khi pha ban u ca N l: lch pha ca N vi hai ngun l: im N dao ng cng pha vi hai ngun th:

Vy im N gn nht m dao ng cng pha vi hai ngun cch A v B mt khong l 12(mm). BI TP LUYN TP Bi 1: Ti hai im O1, O 2 cch nhau 48cm trn mt cht lng c hai ngun pht sng dao ng theo phng thng ng vi phng trnh: u1 = 5sin100t(mm) v u2 = 5sin(100t + )(mm). Vn tc truyn sng trn mt cht lng l 2m/s. Coi bin sng khng i trong qu trnh truyn sng. a. Vit phng trnh dao ng tng hp ti im M cch cc ngun ln lt l d1 v d2 b. Trn on O1O2 c s cc i giao thoa l bao nhiu? p n : b. C 24 im dao ng vi bin cc i. Bi 2: Hai ngun kt hp A, B cch nhau 10cm dao ng cng pha cng tn s 20Hz. Vn tc truyn sng trn mt cht lng l 1,5m/s. a) Tnh s im khng dao ng trn on AB b) Tnh s ng khng doa ng trn mt cht lng. p s : a) S im khng dao ng l 14. b) S ng khng dao ng l 14 ng.
Bin son Thy ng Vit Hng - BK H Ni

8 trong 9

6/21/2011 1:32 AM

Giao thoa sng

9 trong 9

6/21/2011 1:32 AM