Trang: 1

Nghien Cuu Khoa Hoc

CHUONG I: CO SO LY LUAN

I.KHAI NIEM VE VAN HOA AM THUC CHAY

1.Quan niem ve van hoa

Khi ban den van ho a; cac nha nghien cuu quoc te va Viet Nam da dua ra
hang tram dinh ngha khac nhau, nhung tuu trung lai co the cho rang van hoa la tat ca
nhung g khong phai la cua tu nhien, do con nguoi sang tao ra thong qua cac hoat
dong song cua mnh. Nhu vay van hoa phai duoc hieu theo ngha rong va khai quat
nhu quan niem cua to chuc UNESCO (Uy ban giao duc khoa hoc va van hoa cua lien
hop quoc) co neu: Van hoa la tong the nhung net rieng biet ve tinh than va vat chat,
tr tue va ca m xuc, quye t dinh tnh cach cua mot xa hoi hay mot nhom nguoi trong xa
hoi. Van ho a bao gom nghe thua t va van chuong, nhung loi song, nhung quyen co
ban cua con nguoi, nhung he thong cac quan tri, tap tuc va tn nguong (1982). Pha n
lon ca c nha nghien cuu cho rang van hoa gom co hai mang chnh la van hoa vat chat
(hay van hoa vat the), va van hoa tinh than (hay van hoa phi vat the). Trong qua trnh
hoat dong song, con nguoi da sang tao nen ne n van hoa vat cha t , tho ng qua su ta c
dong cua ho truc tiep va o tu nhien, mang tnh chat thuan tu y.. Con ne n van hoa tinh
than duoc con nguoi sang tao nen thong qua hoat dong song. Tu ca ch hieu ve van hoa
nhu vay, khi tiep can xem xet den cac mon an, uong (am thuc) th nguoi ta moi ch
xem xet chung duoi goc do van hoa vat chat ma thoi. Nhung khi nghien cuu den van
hoa am thu c th nguo i ta phai xem xet van de nay tu hai goc do: van hoa vat cha t (la
cac mon am thuc) va van hoa tinh than ( la cach ung xu giao tiep trong an uong va
nghe thuat che bien cac mon an cung voi y ngha, bieu tuong tam linh,..)

2.Quan niem ve van hoa am thuc

Khi noi den van hoa am thuc th truoc he t nguoi ta de cap den chuyen an
uong (am thuc) va cac mon an uong cung voi lich su nguo n goc cua chung. Con nguoi
trong quan he gan bo tu nhien, ngay tu dau da hnh thanh nen nhung cach ung xu
khac nhau voi tu nhien de duy tr cuoc song cu a mnh. V vay viec an uong la su thch
nghi mang tnh chu dong tch cu c voi mo i truo ng tu nhien cua loai nguoi noi chung.
Truoc het de duy tr cuoc song th nguoi ta phai lo lay cai an uong. V vay trong dan
gian van luu truyen ca u Co thuc moi vu c duoc dao ..Do do, an uong la mot kha
canh quan trong nhat trong van ho a ung xu cu a con nguo i voi moi truong tu nhie n de
ton tai va phat trien khong ngung. Hon the nua, moi dan toc, moi tang lop xa hoi co
nhung quan niem, co nhung nen van hoa khac nhau ve cai an ,mieng uong; hau het
Trang: 2
Nghien Cuu Khoa Hoc
cac nuoc Phuong Tay th dung na dao la chu yeu, con cac nuo c Trung Quoc, Viet
Nam,. th doi dua duo c xem nhu dung cu chnh trong bua an. Chnh xa c hon la nhu ng
quan diem dac thu cua tung dan to c da hnh thanh nen su da dang trong nen van hoa
am thuc cua nhan loai.
Nen van hoa an uong cua dan to c ta duoc hnh thanh trong suot qua trnh dau
tranh de ton tai va phat trien cho toi ngay nay. Moi dan toc deu co qua trnh hnh
thanh nen van hoa am thuc dac sac, rieng bie t cho chnh cong dong mnh. Truyen
thong dan toc da nhn nhan trong moi loa i mon an cua tung toc nguoi la su ket tinh
nhung gia tri do c dao ve van hoa, phong tu c tap quan co truyen va ke ca tn nguong
trong lnh vuc an uong cua ca bo toc nguoi do. ieu nay cang khang dinh ro an uong
vua la mo t lnh vu c van hoa mang tnh sang ta o, vua la mot nghe thuat v trong moi
mon an deu the hien gia tri tham my rieng.
Nen van hoa am thuc Viet Nam cung la mot bo phan cua nen va n hoa an
uong nhan loai nen vua co gia tri chung lai vu a the hien nhung dac tnh rieng. Co the
phan thanh ba nhom sau:
Mot la, nhung sang tao van hoa vat chat da gop phan thuc day su phat trien
trong lnh vuc an uong. Tu lu c dan toc ta hnh thanh, tu nhung doan nguoi chuyen san
ban, hai luo m de sinh song, con nguoi dan dan biet tao ra nhung cong cu bang da,
bang tre hay go de phu c vu cho viec khai tha c thuc an nhieu hon, nhanh hon. Nguon
thuc pham doi dao hon da chung to rang co su sang tao, co gia tri van hoa do con
nguoi tao ra. Roi cung su di len cua nac thang xa hoi loai nguoi, do i song an uong
cung duo c nang cao hon. Nguoi dan ngheo thon que ch co bua an tuong ca, mam
muoi dam bac la co ban, roi nang dan len ca c bua an thinh soan hon trong ca c le te t
cuoi xin, bu a yen tiec linh dnh, thinh soan voi nhieu cao luong my vi chon cung dnh
voi danh sach thu c don vai chuc hay tham ch den hang tram mon an khac nhau la
bang chung cho thay su sang tao da dang trong an uong cua con nguoi.
Hai la, trong nen van hoa am thuc Viet Nam con the hien gia tri tinh than
dan toc. Tu khi qua khoi canh doi khat, con nguoi co nhieu co hoi no du hon, an uong
cung theo do thanh mot thu vui, mot net tham my. Bua com trong le cung gio kho ng
ch la bay ra de an lay no, ma hon the nua chnh la the hie n tam long thuong nho den
nguoi da khuat hay cung gia dnh quay quan hanh phu c, mot no i nho mang tnh nhan
van am cung, tot dep. Bua com ngon chnh la the hien trong ga tri tinh than cua no.
Ba la, an uong co n the hien mat giao tiep trong van hoa. Cai an la can
thie t, cach an cung rat quan trong va duoc nang len tam cao hon. Phan van hoa trong
an uong the hien pham gia con nguoi lien quan den dao ly, phong tuc, phong cach.
Van hoa am thuc the hien trnh do cua mo i con nguoi, cua mot vung dan cu, cua ca
mot cong do ng nguoi, tham ch cua ca mot vung quoc gia rong lon.
Cho nen van hoa am thuc Vie t Nam con la su hoa tron co tac dong chon lo c
giua nen van hoa nghe thuat Nam A va sau nay la nen van hoa Phuong Tay; v nguoi
Viet chung ta da co tho i ky lich su lau dai, chiu anh huong kha sau sac he tu tuo ng
Trung Hoa va An o, the nhung van duoc gn giu, van tao duoc net rieng bie t va van
the hien da m da ban sac cua dan toc Viet Nam.
Trang: 3
Nghien Cuu Khoa Hoc
Co the no i rang chnh su phong phu da dang trong sac thai an uong cua nen
am thuc Viet Nam da tao nen mot tiem nang to lon trong viec thu hut doi voi thu c
khach trong va ngoai nuoc. ay cung se la co so cho su phat trien du lich van hoa
qua nhung mon an chuyen de thua n tuy Vie t Nam.
3. Quan niem ve van hoa am thuc chay

Trong an uong cua nguoi Viet Nam ta, ngoai nhung mon an mang tnh co
truyen dan toc ma chung ta van thuong dung hang ngay co n co mot loai mon an dac
biet co nguon goc tu thuc vat, duoc dung trong cac bua thuong ngay cua phat tu, ca c
ngay le ho i o ca c dnh chua duoc go i la mon an chay.

3.1 Dinh nghia an chay

An chay hay con goi la an lat, ngha la an nhung loai thao moc, hoa qua,rau
cai, khong an nhung mon an thuoc loai dong vat nhu thit, ca, tom, cua, so, oc, nhung
vat co tnh thuc, sinh mang, biet tham song so chet nhu nguoi.
Thuat ngu tieng anh Vegetarianism ngha la chu ngha an chay. Ve chu
chay, o mot ngha nao do la do bien the tu chu Trai trong chu Han ma ra. Trai co
ngha la trong sach, thanh khiet,..Thuat ngu nay da ra doi lan dau tien vao nam
1847
1
Nhung trong thuc te y niem ve an chay da co tu ngan xua; vie c tu bo an ca thit
duoc nguoi ta tm tha y trong ho c thuye t cua triet gia Hy Lap Pythagoras, ve sau
Plato, Epicurus,Plutarch va nhung nha triet hoc khac tiep tu c ke thua. Trong
Jambudvipa( An o trong thoi ky uc Phat To Gotama), nhung tn do cua ky Na giao
duoc su huong dan bo i Mahariva, duoc hieu nhu nhung nha tuyet doi thuc ha nh
phuong phap an chay.
ao phat tu bi voi chu ng sinh, nen vie c giet mo dong vat deu bi cam, boi vay,
mon an ch dung ca c san pham che bien tu thuc vat de nau thanh mon an.
Ngay nay mon an chay da tro thanh pho bien khong phai ch co nhung nguo i
theo dao phat o ca c nuoc A ong, ma ca nhu ng nguoi phuong Tay cung thch dung
mon chay. Hien nay an chay tro thanh mot phong trao dang phat trien manh tren the
gioi. V mot cuoc cach mang ve quan niem dinh duong xay ra trong he thong hanh
chanh cua bo canh nong Hoa Ky khuyen dan chung bo t a n thit ca, gia tang so luong
rau cai tra i cay va cac loai hat de bot benh ta t
2
Boi mon chay che bien hoan toan tu
cac nguyen lieu thuc va t nen co tac dung rat to t khong nhung cho nhung nguoi bnh
thuong ma con co kha nang lam gia m luong cholesteron cho nhung nguoi bi benh ca n
co mot che do an kieng rat chat che nhu: huye t ap cao, xo mo dong mach, dai duo ng,

1
Theo quyen Bach Khoa The Gioi, phan to chu c kinh doanh, Chicago

2
Xem Thch Phung Son, Nhung Net Van Hoa Cua ao Phat, Vien nghien cuu phat hoc Viet Nam,
1995, Tr 265).
Trang: 4
Nghien Cuu Khoa Hoc
beo ph, be nh ve duong tieu hoa,.. Mon chay giup ta thay doi khau vi, doi mon khi
ta dung qua nhieu cha t dam dong vat.
Co rat nhieu kieu nau mon chay, moi mien, moi noi co nhung cach che bien,
gia giam khac nhau, khau vi khac nhau nhung tuu trung la ch dung cac nguyen lieu
tu thuc va t ma thoi.

3.2.Su ra doi cua cac mon chay

Theo quan diem cua phat giao, th phat tu va tang ni phai luon luon ngh den
duc phat to va thuong xuyen cau kinh niem phat va cung le phat nham nhac nho ho
khong duoc phep sao nhang viec tu nhan tch du c noi guong theo uc Phat, thuc hanh
theo loi day cua u c Phat. Trong tam thuc dan gian, u c Phat da bat diet th vie c
dang cung le vat khong phai de cho phat huong, ma de nguoi ta coi nhu phat van con
dang ton tai( hien huu ) ben ta, nen cung le phat de ngai chung cho ta m long thanh
tam cua mnh. Do do cac tang ni, phat tu trong cuo c song hang ngay phai bie t tri tu c
thieu du c, tuc la ch ca n vua du de ton tai, khong nen qua nhieu ham muon. Tu quan
niem nhu vay ma khi cung phat khong duoc bay ve lam co ban lang ph, ma ch ca n
thanh tam dang cung huong thom, hoa tuoi, den nen(dang), qua ngon va nuoc trong,
them vao do bat com te trang (thuc). Trong kinh sach cua phat giao chnh thong, th
nghiem ca m lam ca c mon gia man de dang cung du c phat, tuc la khong duo c nau
mon chay la gia mon an man; va lay ten cua cac mon man dat cho mon chay gia
man. V du nang kho dem thai nho tam uop, xao len, dat ten la mon muc xao; hoac
hoa chuoi tay ngam rua, cat mieng, tam bot dem rang len goi la thit ga ran...Co le
dao phat ca m lam cac mon an chay gia lam mon man la v lam nhu vay la khong
trung thu c, hon nua de tranh cho ca c tang ni phat tu kho i bi am anh, ro i dan den them
khat an ma n, kho co the thoat tu c duoc. Ve sau nay nhung mon gia man duoc cac
phat tu tu tai gia sang che ra; va coi do la mot cach tan trong vie c che bien mon co
chay. Dan dan mon co chay duoc cac tang ni, phat tu cha p nhan dua vao chua dang
cung phat va hau phat (su to) trong nhung dip le trong nhu gio su to ...cac mon co
chay theo mot so ta i lie u da cong bo va nguon tu lieu dan gian th co chay duoc nhac
den trong mot so thu tich co va trong truyen thuyet ve su Huyen Quang la to thu ba
cua phai Truc Lam Ye n Tu doi Tran (1254-1334), bi cung nu diem bch danh lua,
lam vua Tran hieu la m. Nha vua cho rang su Huyen Quang van chua dut duoc no
tran, vua ben sai lam co man ban cho ong, de to y che gieu. Su Huyen Quang ben
khan phat lam chung cho tam long thanh knh cua mnh ; va ch trong phut choc, co
man bien thanh co chay. Rat co the khi do co chay cung ch la nhung mon hoa qua,
banh trai chay tinh va xoi che ...
Nhu vay nhung mon co chay hien nay xuat hien deu mang ten cac mon co
man. ieu nay chung to mam co chay dung dang cung do ch moi xua t hien ca ch day
do 40-50 nam. Moi dau co chay duoc lam trong cac gia dnh de cau sieu, dua vong
hon nguo i than le n chu a ; hoac trong ca c dip gio su to co lam co chay, nhung vo i so
Trang: 5
Nghien Cuu Khoa Hoc
luong rat han che. Hien nay trong mot so chua nau co chay vao cac ngay gio su to de
dai khach thap phuong co khi den hang tram ma m co.
Nguyen lieu de nau co chay ba y gio cung de mua sam tren thi truong Viet
Nam. Trong so do mot vai nguyen lieu phai nhap ngoai nhu: dau phu truc phai nhap
tu ai Loan. o la mot loai mang mong giong nhu mang o trong than cay tre, dung
de goi gio, nem..Gan day, o mien Nam nuoc ta, nguoi ta che loai mang mong nay tu
mang do tuong de lam co chay thay the mang dau phu tru c. Thu nay duoc goi la tau
hu ki.
Tom lai tu quan niem an chay cua dao phat den nhung mon an chay trong nha
chua ngay thuong nguo i ta da lam nhung mon co chay don gian den nhung mam co
chay gia man cung day du cac mon Son hao hai vi mang tnh nghe thuat nau
nuong mon an dat trnh do cao va doc dao.

3.3 V sao nhan loai thuong an chay vao ngay ram va mung mot

Tai cac nha hang, quan an,..am thuc chay rat duoc chuong vao ngay ram va
mung mot. Van de nay co hai cach ly gia i:

* Nhn tu goc do lich su

e giai quyet van de nay chung ta dat no trong boi canh no sinh ra, chung ta
se de dang nhan ra ly do tai sai?. Van de an chay duoc xem nhu la mot phap mon tu
dau tien, toi thieu cho cac phat tu tai gia, moi thang an chay hai ngay la ke den co ng
cua cac ba c To Su Phat Giao ai Thua. Cac nha ai Thua thuc hien rat dung ton y
cua uc Phat. e khuyen khch phat tu han che nghiep sat va phat trie n bi tam, trong
buoi dau tu hoc phat, chu tang da i thua da chon ca c ngay trong thang nhu mung
1,8,14,15,18,23,24,28,29,va 30 de tieu chuan hoa cac nga y an chay tuy theo su phat
tam cua mo i nguoi. Theo truyen thong cua ca Nam truyen va Bac truyen vao ngay
dau thang (mung mot) va ngay trang tron (ram),Chu tang cua hai truyen thong deu tu
lai tai mot tru xu nao do gan nhat de lang nghe vi cao du c tung truyen gioi phat va de
phat loi sam hoi nhung dieu sai lam nguoi da lo tao ra. ay la truyen thong co tu thoi
phat con tai the. Do do viec chu tang hoi hop lai vao ngay dau thang va ram de kiem
thao, nhac nho lan nhau, hai ngay nay tro tha nh ngay ho i chu tang luc bay gio. Va
cung tu do hai ngay nay co y ngha quan trong trong phat giao khong nhung cho hang
xuat gia ma ca cho hang cu s tai gia. Sau nay cac ba c To Su da gioi thieu hai ngay
(mung mot va ram) hang phat tu tai gia khong nen dung huyet nhu c cua loai dong vat
va cung de nuoi lon long tu bi doi voi chung sanh.
Co the dat mot van de tiep: Ta i sao uc Phat khong chon ngay khac ma lai
chon vao ngay dau thang va cuoi thang am lich?
Trang: 6
Nghien Cuu Khoa Hoc
Viec tha nh lap truye n thong tung gioi cua Tang doan cu a phat cung la v nhu
cau chung. uc phat khong bao gio dat ra mot dao luat, gioi dieu de thiet che Ta ng
doan khi su kien do xay ra. Ngai Bo Tat cung tuong tu, khong phai do uc Phat tu
dat ra ma do vua Seniya Bimbisara(Tan-ba-sa-la) thua voi uc Phat truyen thong to
chu c tot dep cua cac giao phai khac, ho biet quy tu vao ngay mung8,14,15 cua nua
thang dau; tuong tu tu hop vao ngay,29,va 30 cho nua thang sau o tai mot noi de
thuyet giang giao thuyet cua ho cho tn do, uc Phat da lang nghe lo i thua cua vua
Seniya Bimbisara va da day bao cac Ty-Kheo cung tu hop lai vao nhu ng ngay giong
nhu truyen thong cua cac ton giao khac de kiem thao va tung gioi bon. uc Phat
khong rap khuon voi nhung truyen thong khac ma ch cho phep ca c vi Ty-Kheo tu ng
gioi va kie m thao vao ngay 14 hoac 15, va tuong tu cho nua thang sau la cuoi thang
hoac dau thang toi. o la nguyen nhan phat giao co ngay hoi hop vao 14 hoac 15,
cung nhu 30 cuoi thang hoac dau thang (mung 1) cua moi thang. Chua het, se co mot
cau ho i tiep tu c dat ra la tai sao khi ca c phat tu phat tam an chay mo t thang 4 ngay, 6
ngay, hoac 10 ngay th lai chon mo t vai ngay khac nhu la mung 8,14,23,24,28, va 29?
Cau tra lo i don gian la cac ngay do duoc pha n bo deu trong tuan cua thang de
nhac nho cac phat tu thuong xuye n tu tap ta m tu bi den voi cac loai dong vat ma
khong no giet de lam thuc pham cho mnh va day cung la phuong phap gieo nhan
lanh, tranh nghiep sat de kiep sau khoi phai tra no mau cho chung sanh. Truyen
thong nay cung duoc ca c phat tu tai An o thoi do da thuc hien tu tap Bat Quan Trai
Gioi.
e to chuc hoa thoi gian nen an chay cung nhu den chua le phat, tung kinh,
tu thuyen, lam cac viec phuc lo i xa hoi, ca c bac To Su, Thanh Trie t sau nay da chon
ngay dau thang thay v ngay 30 de nhac nho hang phat tu mot thang da di qua, hom
nay la ngay khoi diem cua mot thang moi, nen song nhu the nao co ngha trong thang
nay.
Hon nua, chung ta thay dan toc Trung Hoa rat chu tro ng toi ngay moi cua
mot nam, mot mua, hoac mo t thang, tham ch gio moi cua mot ngay, do cung la ly do
tai sao cac vi To Su la i chon ngay mung 1 kho ng chon ngay 30. Con ngay ram cung
vay, gan nhu ca c nuo c tren the gioi, khi nen khoa hoc dien quang chua phat trien, ho
deu lay ngay ay nhu la ngay vui choi, le hoi, nhung ngay trao doi tnh duyen,.. Cac
bac Thanh thoi xua da kheo chon ngay ay de khuyen nhan dan lam la nh, tu nhan tch
duc. Thay v ho to chu c le hoi de mua vui, th phat giao cung co nhung to chu c le hoi
de lam dep cuo c song bang chat lie u cua chan, thien va my chu khong nhac den ca i
dep nhu mot so truyen thong le hoi cua ca c quoc gia hoac cua ca c bo toc cua ca c
nen van minh thoi co trung dai.

Trang: 7
Nghien Cuu Khoa Hoc
* Nhn tu goc do nhip sinh hoc:

Neu cau tra loi dung lai o tren, chac chan do c gia chua hai long v nhung giai
dap don gian nhu vay. O day xin dua ra cach ly gia i khac, do la ca ch ly gia i dua theo
nhip sinh hoc cua vu tru.
Cung can nen luu y, uc Phat dat can ban giao ly cua Ngai tren nen tang cua
tu tap dao duc, tu tap tam thuc va huong den giai thoat, giac ngo toi thuong, chu
khong huong muc dch giao phap cua Ngai de n nhung va n de triet ly sieu hnh hay
giai thch ve nhung hien tuong da phuc trong vu tru. Nhung nhung khoa hoc gia
phuong Tay ngay nay va cac than y lung danh Trung Hoa da kham pha ra rang tat ca
nhung g u c Phat giang day cho de tu Ngai dac biet ve an uong, ngu ngh, ca c tu the
di, dung, ngoi, nam kho ng nhung phu hop voi nhung thanh tuu khoa hoc ngay nay ma
con di truoc nhung thanh tuu khoa hoc va khoa hoc con phai tiep tu c kham pha nhie u
hon nua moi hy vong ba t kip vo i he thong triet hoc nhan sinh cua Phat Giao.
uc Phat day, con nguoi do ca c duyen ma thanh, the gioi van huu nay cung
do cac duyen ma thanh, tat ca de u cong tru tuong sanh va tuong diet. Co hien huu
cua cai nay cung la su hien huu cua cai kia, su vang mat cua cai nay cu ng la su vang
mat cua ca i khac, day la dinh ly duyen kha phap. Moi su vat hien tuong deu ta c
dong va chiu anh huong lan nhau.
Cac nha dai than y Trung Hoa xa xua da dua ra ly thuyet su van hanh cac
nham mach cua con nguoi cung nhu su van hanh 4 mua cua troi dat de van dung
trong cach tri lieu cua mnh va khuyen con nguoi nen song dung theo van hanh troi
dat de tang them tuoi tho va lam de p cuoc do i. Ngay nay cac nha y khoa phuong Tay
da tnh ra duoc nhip sinh hoc cua moi nguo i, va o gio nao con nguoi co the hung phan
nhat trong mot ngay; tuong tu gio nao co the xuat hien nhung am tnh nhu quau, cau
gat, kho chiu, buon gian,.. nhieu nhat.
Tuong tu nhip sinh hoc cua trai dat, cua mat trang va mat troi, noi chung la
cac thien the cung co nhung chu ky nhat dinh. Hien tuong trang tron va trang khuyet
co anh huong den thuy trieu va cac am nuoc rong cua cac con song va ngay ca nhung
song ngam duoi long dat. Khong nhung cac ha nh tinh xa lac xa lo do tac dong manh
den cac ye u to moi truong chung quanh cua con nguoi ma ngay ca chi phoi, die u
dong ca con nguoi. Ta co the lay mot v du benh phong cu i, hen, suyen, dau chiu anh
huong rat lon cua cac bien dong troi dat, nhu tra ng tron va khuyet va su thay doi bo n
mua. Cho nen triet ho c vu tru quan cua nguo i Trung Hoa rat nhan manh moi lien he
ho tuong giua cac thien the, hanh tinh cua chung ta va con nguoi.
Theo ca c nha thong ke ve to i pham va tai nan giao thong, phan lon cac toi
pham va tai nan xay ra nhieu nhat vao nhung ngay dau thang, cuo i thang va nhu ng
ngay trang tron. Neu chung ta quan sat ky th chnh dong mau cua chnh ban than cu a
ta cung bi chi phoi bo i mat trang tron va khuyet va nhung tanh tnh ky cuc nhat
thuong xay ra vao nhung ngay ay.
Trang: 8
Nghien Cuu Khoa Hoc
Do do, that la ky dieu, cac vi Thanh triet tho i co dai da chon nhung ngay nhu
vay de khuyen moi nguoi nen tu nhan tch du c. Truyen thong phat giao hay to chuc le
hoi vao ngay dau thang va ngay ram va khuyen moi nguoi nen an chay de tranh duoc
toi da nhung hoi chung, tam ly ba t thuong co the phat sinh.
Ngay nay anh huong cu a moi truong ngoai vi tren toan bo chu c nang sinh ly
cua co the con nguoi la dieu da duoc xac minh ro rang duoi anh sang khoa hoc. Hie n
tuong nhieu nguoi cu va o ngay mung mot hay ngay ram bong mat ngu, hao dong,
dang tr den do de gay tai nan...la chuyen kho ng con xa la . Ly do la v co the cu
theo nhip hai tuan mot lan roi vao tnh trang ba t ngo thieu hut mo t so tac cha t dan
truyen than kinh hay du thua noi tiet to. Theo ke t qua mot co ng trnh nghien cuu o
ai hoc Wien, tnh trang khiem khuyet mo t loai chat beo trong co the la mot trong
cac nguyen nhan dan den hau qua gay them san si cho co the vao dem toi tro i lan
ngay trang tron! Chnh v the ma hnh thuc an chay, bo ra ngoai dong co tn nguong,
tren thu c te xuat phat tu kinh nghie m dinh duo ng cua con nguoi vo i day du co so
khoa hoc.(Thoi Bao Kinh Te Sai Go n - 29/4/2004,Tr35)
Co the noi con nguoi va vu tru tuy hai nhung ma mot, tuy la mot nhung van la
hai. o la dinh ly thuan nghich, la moi quan he sinh bien tuong dong voi nhip dieu vu
tru. t co nhip dieu nao cua vu tru bo qua con nguoi va do i nguoi.
3


II. NGUON GOC VA QUAN NIEM AN CHAY CUA
NGUOI PHUONG DONG

Ai cung biet hien nay tren The Gioi co hai che do an uong, che do an man va
che do an lac. Che do an man duoc xem la loi an uong tieu bieu cua nguoi Phuong
Tay, ma thu c pham chnh la thit ca va cac thuc an che bie n tu thit do ng vat. Che do
an lac ma nguoi A ong chung ta thuong goi la an chay, la mot che do dinh duong
lay tu cac nguon thu c vat ma rau dau va ngu coc la chnh.
That su che do an chay da co tu rat lau doi, chu yeu bat nguon tu Phat
Giao.ao Phat khuyen khch nguoi phat tu an mot thang vai ngay hay nhieu ngay tuy
theo hoan canh va kha nang cho phep. Ngay nay co nhie u Phat tu cung nhu khong
phai la Pha t tu an chay de cho the chat duoc manh khoe, tinh than an vui va tra nh
duoc nhieu benh tat.




3
(http://www. Buddhism today.com/viet/an chay/ngay ram mung mot. htm)
Trang: 9
Nghien Cuu Khoa Hoc
1.Nguon goc an chay o An Do

An chay da co trong thoi ky Phat con tai the va duoc phat trien manh me vao
thoi dai Asoka, vi hoang de An o tri v tu nam 274 den nam 232 truoc thien chua
giang sinh, tuc the ky thu III truoc tay lich.
Trong suot thoi gian tri v vuong quoc An o , Asoka da tro nen mo t dai quan
vuong Phat tu, lay nhung tinh hoa cua Phat giao va nhung loi giang day cua uc Phat
lam thanh chnh sach tri nuo c cua ong. Moi noi, Ngai ra lenh xay cac bia da pillars
of life ghi lai gio i lua t cua Phat. Tren ca c bia nay, Ngai dac biet nhan manh den
long tu bi va tnh cach bat kha xa m pham cu a doi song, ca con nguoi lan su c vat.
Ngai da do i xu voi tat ca muon loai chung sinh bang long tu bi khong phan bie t. Ngai
cho xay cat khong ch nhung benh vien de san soc cho nguoi dau om ma con xay
benh vien san soc cho thu vat. Tren mot bia da co kha c nhu ng hang chu sau: Khong
nen lay su song nuoi su song. Cho den rom ra, neu con co n trung trong ay, th cu ng
khong nen dot.
Khong nhung Ngai an chay truong ma con co vu mo i nguoi an chay nhu Ngai.
Trong Ch du so 1 khac tren bia da( tuc sac lenh bay gio), Ngai ngan cam tat ca mo i
hanh dong giet thu va t de te le than linh. Mot sac lenh khac, Ngai ngan cam moi
hanh dong co the lam dau don den thu vat. Tat ca viec san ban tren bo, tren khong va
duoi nuo c tuyet doi bi ngan cam. Va nhung sac lenh cam lam thiet hai den thu vat da
hnh thanh nen tap qua n an chay o An o lu c bay gio.

2. Nguon goc phat giao va tap quan an chay cua Trung Quoc

Ve truong hop Phat giao Trung Hoa, dao Phat duoc truye n qua xu nay tu the
ky thu I, le d nhien vie c an chay cung duoc mang theo va thang tram theo su thang
tram cua Phat giao.
Phat gao co hon hai ngan nam lich su o Trung Quoc va vao Trung Quoc thoi
luong Han.oi Han phat giao chua thch ung voi xa hoi Trung Quoc nen ch co nhung
nguoi thuoc tang lop tre n cua xa ho i moi tn phung phat giao. Tang nhan doi han chu
yeu la nguoi nuoc ngoa i. Tho i Han t co chua chien, cung t kinh phat.
Tho i Ngu y Tan, phat giao bat dau duoc truyen ba rong o Trung Quoc. Trieu
dnh nha Nguy bat dau co tang nhan quoc tich nguoi Hoa, nhung chua va tang nhan
chua co nhieu.. en doi Luong Tan chua chien va tang ni dan dan nhieu len. Theo
su lieu th thoi Tay Tan co 180 ngo i chua voi 3700 tang ni.
Tho i ong Tan co 1768 ngoi chu a voi 24000 tang ni. Cuoi doi ong Tan co
250 bo kinh phat dich gom 1300 cuon . Kinh phat dich doi Han thuong phan lon la
nhung bo nho, nhung bo lon gom may chuc cuon. Tho i nay da co tang nhan di ve
Trang: 10
Nghien Cuu Khoa Hoc
pha tay ca u phap nhu Chu S Hanh den Ta y Tang, Phap Hien den An o va
Xrilanca...
Thoi Nam Bac Trieu, phat giao phat trien manh. Cac vua deu sung
phat, an chay. Theo su lieu phat giao doi Luu Tong co 1913 ngoi chua voi
36000 tang ni; doi Tieu Te co 2015 ngoi chua voi 82700 tang ni. Thoi Nam
Trieu co khoang 400-500 bo kinh phat gom hon 1000 cuon. Vua chua thoi Bac
Trieu deu sung phat nen phat giao Bac Trieu phat trien manh. oi Bac Nguy
co 30000 chua phat, 200 van tang ni, 100 bo kinh dich gom hon 300 cuon.
Kinh te chua chien thoi Nam Bac Trieu cung phat trien ngay cang manh me.
Thoi Tuy uong la thoi ky cuc thinh cua phat gao. Thoi ky co 4000-
5000 ngoi chua, hon 20 van tang ni, 2000 bo kinh phat gom 5000-6000 cuon.
Thoi uong co hon 40000 ngoi chua, 30 van tang ni.Chua Phat chiem hon 10
trieu khoanh dat voi 150000 cong qua song trong chua. Thoi uong co khoang
2000 bo kinh phat voi 67000 cuon. Thoi Tuy uong phat giao co nhieu tong
giao nhu Thien Thai Tong do Tr Khai sang lap, Duy Thuc Tong do Huyen
Trang sang lap, Thien Tong do Tue Nang sang lap, Tinh o Tong do Tue
Vien, Dao Xuoc va Thien ao sang lap, Mat Tong do ba vi hoa thuong: Thien
Vo Uy, Kim Cuong Tr, Bat Khong sang lap. Trong cac vi cao tang danh tieng
doi uong, Huyen Trang la nguoi noi tieng khap noi trong nuoc, ong di ve
phuong tay thnh kinh; di qua 138 nuoc, ong den duoc An o.
4

Thoi Tong Nguyen ve sau, phat giao ngay mot thu hep. Thoi Bac Tong
co 40000 ngoi chua phat voi 458000 tang ni. oi Nguyen co khoang 42300
ngoi chua voi hon 20000 tang ni. Ruong dat nha chua chiem huu co noi tren
5000 mau.
oi Minh phat giao co anh huong lon. en doi Thanh co khoang 80000 ngoi
chua lon nho vo i 800000 tang ni. Phat giao truyen vao Ta y Ta ng tu thoi uong. Do
toc Tang go i tang nhanla lat ma cho nen nguoi ta goi phat giao Tay Tang la lat ma
giao.
Ve tu tuo ng phat gia o chia ra hai he thong lon la tieu thua va dai thua. Phat
giao tieu thua la phat giao thoi ky dau, con giu nguyen trang thai nguyen thuy. Phat
giao dai thu a la thoi ky sau moi co nguon goc tieu thua ma ra.
Gioi lua t cua phat giao Trung Quoc het su c phuc tap, gom ngu gioi, bat gio i ,
thap gioi, gioi tieu thua, gioi dai thua.Ngu gioi la nhung gioi dieu dat ra cho cac tn
do nam nu tai gia gom: khong sat sinh, khong trom cap, kho ng ta dam, khong no i doi,
khong uong ruou. Bat gioi la nhung gioi dieu dac bie t dat ra cho tn do nam nu tai gia
gom: khong sat sinh, khong an tro m, khong dam duc, khong no i do i. Khong uo ng
ruou , khong danh phan to son va deo do trang suc, khong nhay mua hat xuong- dien

4
(Xem Nguye n Thi Thu Hien,Tri Thuc Van Hoa Trung Quoc,Nxb hoi nha van, 2000,Tr 623)
Trang: 11
Nghien Cuu Khoa Hoc
kich, khong ngoi tren giuong cao. Ngoai ra con co 250 dieu quy dinh cho Tang s
(hoa thuong), ni co 348 gioi.
Trong cac gioi lua t tren ta thay giao luat khong sat sinh da hnh thanh nen
tap tuc an chay. Phat giao da ro rang bat nhan dan Trung Quoc phai thu a nhan su giet
loai vat la mot hanh vi vo dao duc. ao phat khuyen khch an chay de nuoi duo ng
tnh thuong yeu doi voi moi loai ne n nguoi phat tu an chay va tap tuc an chay da hnh
thanh nen tu do.
Trong nhung tho i ky manh me nhat phai noi toi trieu dai nha Luong, Vua
Luong da cam tat ca cac thuc an thit ca ta i cac bua tiec trong hoang cung va yeu cau
dan chung a n chay. Ngai cung ngan cam viec giet thu vat de te le than linh cua ao
giao va cung cam khong cho dung thu vat nhu tac ke, ran, nai,ho,.. la m thuoc.
en trieu dai nha uong, viec a n chay con manh hon nua; ch rieng thu do
Trang An, kinh do cua Trung Hoa thoi bay gio, co khoang hai trieu dan ma co t nhat
la phan nua dan so an chay.
Tu sau trieu dai nha uong, Phat giao suy thoai va viec an chay cung anh
huong theo mai cho den trieu dai nha Minh, Phat giao Trung Hoa moi duoc phuc
hung lai va hoa thuong Van The- Chau Hoang (1565-1615) la nguoi co vo manh me
nhat, khong nhung cho viec an chay ma con phong sinh nua.
That ra, an chay la mot phan cua viec thu c hanh giao phap, thuc hanh gioi
luat cam sat sinh va thuc hanh hanh tu bi cua Phat giao Trung Quoc.

3.Quan niem an chay cua dao phat o Viet Nam

Phat giao co nguon goc tu An o, duoc du nhap vao Viet Nam tu nhung
nam dau co ng nguyen. Sau khi tiep xuc va giao luu voi tn nguong dan gian ban dia,
phat giao da tu dieu chnh va bien doi theo xu huong dan gian hoa va phong tuc hoa
de tro thanh phat giao dan toc mang dac trung, ban sac cua cua van hoa Viet Nam
Mam co chay hien nay la su ke thua quan niem an chay cua nguoi
theo dao phat. uc phat cho rang trong moi con nguoi deu co phat tnh, con
nguoi tam von thien luc sinh ra, neu khong tu tam tch duc giu cho tam sang th
se bi thoi tham lam doc ac trong cuoc doi lam van duc cai tam thien von co cua
mnh. V vay nguoi theo dao phat phai tuan thu theo ngu gioi( nam dieu cam ki
) sau:
1.Khong duoc giet ha i( sat sinh ) nguoi va ca c loai dong va t
2.Khong duoc trom cuo p
3.Khong duoc ta dam
4.Khong duoc noi do i
5.Khong duoc uong ruo u
Trang: 12
Nghien Cuu Khoa Hoc
Do do viec an chay xuat phat tu dieu gioi thu nhat va thu nam cua dao
phat. An chay, uong sach de nuoi duong long tu bi va tinh than bnh dang. uc
phat khuyen rang con nguoi khong duoc giet hai( sat sinh ) bao gom ca con
nguoi va cac con vat. Ngai cho rang con nguoi ta, ai cung quy mang song cua
mnh; do vay suy ra, cac con vat cung quy mang song cua chung. Khi tnh
mang bi de doa th tu con vat lon nhu:voi, ho, trau, ngua,..den cac con vat
nho nhu:chim, ca, ong, kien,..deu tm cach tu ve de thoat khoi su tieu diet.
Tu quan niem cua dao phat th moi sinh linh deu co phat tnh; ne u sat hai
sinh linh tu c lam ton hai phat tnh. Ai do nhan tam giet mot con vat, la m cho no phai
dau don, giay giua truoc khi che t la tu mnh danh mat long tu bi va mat dan phat
tnh.Cho ne n duc pha t chu truong an chay mo t ca ch thuong xuyen. Nguoi theo dao
phat an chay co the xuat phat tu thuyet nhan qua, luan hoi cua pha t giao; cho ra ng:
khi chung sinh( nguoi va vat) chet di se duoc dau thai vao kiep khac. Neu kiep truoc
lam dieu ac th kiep sau phai chiu hnh phat qua bao. Song kiep nguo i lam dieu to t
dep th khi chet di, lua n hoi den kiep sung suong, giau sang phu quy; con khi song
kiep nguo i gay nhieu toi ac, th luc chet pha i chiu kiep tan tat, ngheo nan va doi khat.
Luan hoi o day duoc hieu rang than xac nay chet di, th hnh thuc song khac lai tiep
tuc o muc do cao hon( duoc len coi troi ), hay thap hon la loai cam thu; hoac la loai
nga quy( quy do i). Ch co duc phat va cac vi A La Han la duoc gia i thoat khong tai
sinh. Do tin vao thuyet luan hoi ma nguoi ta cho rang neu sat sinh th khong tranh
khoi truong hop con ca i giet kiep sau cua ong ba, cha me mnh. Nhu vay chu truong
an chay cu a dao phat ve mat nao do co y ngha tch cu c giao duc long tu bi h xa,
bnh dang, bac ai, kho ng sat sinh suc vat mot ca ch tuy tien, khong v mieng an cua
mnh ma la m cho nguo i khac hoac suc vat phai che t cho c dau kho. Do nhu cau cua
thuc te cuo c song ma hien nay o cac chua va n duy tr an chay (theo Phat giao bac
tong) hoac an man( an thit, ca ) (Phat giao Nam Tong - Nguyen Thuy) nhung co
nhung nguyen tac nhu khong thay, khong nghe, khong bie t.....
Ngoai ra, dao phat qui dinh an chay la hai loai: an chay truong va an chay ky.
An chay truong (hay truong trai) la nhung nguo i da phat nguyen an chay den he t doi,
song cuo c doi hoan toa n chay tinh. Con an chay ky la che do an chay co ky han trong
hang thang hoac trong hang nam. Viec an chay trong khi tu hanh dao phat cung phai
biet ca ch u ng dung sao cho phu hop voi hoan canh va suc khoe cua tung nguoi, Co
the no i do cung la mo t cach tu ren tam tnh theo phat giao. Tuy an chay la mot ca ch
tu hanh cua phat tu, song nguoi an chay nen hoc ho i kinh nghiem an chay cua nhau
de thuc hien duoc vie c an chay ma van dam ba o du chat,th mo i co the khoe manh va
tu hanh dac dao. V vay cach chon thuc an chay va che bien mon an chay cung can
phai hoc ho i kinh nghie m lan nhau th mo i thanh cong. Tu nhung mon an chay duoc
nau tu cac loai thu c vat nhu: rau xanh, dau phu , lua gao( luong thuc, thuc pham) goi
la com chay an hang ngay. Mot bua an trong nha chua thuong co bat canh rau cai
nau, da dau phu kho, tuong voi ca chua, da dua ca va bat nuoc cha m( tuong); hoac
tren mam com co da rau muong luoc, bat nuoc rau, da dau phu nuong, cham muoi
vat chanh va da lac rang...Noi chung la nhu ng mon an bnh dan trong dan chung
van su dung an hang ngay; ch khac la khong co mon an bang thit ca ma thoi.
Trang: 13
Nghien Cuu Khoa Hoc
Cac ngav an chav t/nh theo Am //ch a V/et Nam
Tu trai:1-14-15-30
Lu c Trai:1-8-14-15-23-30
Bat trai:1-8-14-15-18-23-24-30
Thap trai:1-8-14-15-18-23-24-28-29-30
Nhat ngoai trai: an chay tron thang gieng
Tam ngoai trai: an chay tron thang gieng,thang bay, va thang muoi
Tu ngoa i trai: an chay tron thang gieng, thang tu,thang bay, va thang muoi
Va an chay lan cho den truong chay.

III. QUAN NIEM VA CAC CACH AN CHAY CUA
NGUOI PHUONG TAY

Van de an uong la mo t van de quan trong doi voi ta t ca moi nguoi, moi chung
sanh. Neu song ma khong can an, th co le tat ca chung sanh da thanh Thanh ca ro i.
Ai cung biet tren the gioi co hai che do an uo ng, che do an man va che do a n
lac. Che do an man duo c xem la che do an uong tieu bieu cua nguo i Tay Phuong; ma
thuc pham chnh la thit ca va ca c thuc an bien che tu thit do ng vat. Che do an la c ma
nguoi A o ng chung ta thuong goi la an chay - mot che do dinh duo ng lay tu cac
nguon thuc vat ma rau dau va ngu co c la chnh.
Nha khoa hoc Paul Rozin cua ai hoc Pensylvania (My) noi rang:Mot the
ky truo c da y, che do an nhieu thit duoc cho rang co loi cho suc khoe, nhung gioi tre
ngay nay la the he dau tien song trong mot nen van hoa ma viec an chay duoc pho
bien, duo c khuyen khch boi an chay co loi cho suc khoe va sinh thai tren mat dat.
Va Khoa hoc ngay nay da cong chung rang cac can benh nhoi mau co tim va tai bie n
mach mau nao cung nhu nhieu loai ung thu la hau qua cua vie c an qua nhieu thit va
cac san pham co nguon goc tu thit nhu trung bo sua va an qua t rau dau, trai ca y.
Nhn vao nhung ly do tu vong tai cac nuo c an nhieu thit dong vat, nguoi ta bat dau
xet lai che do an uong nay.
Che do dinh duong bang thu c pham, rau dau da va dang duoc khuyen khch
ap dung boi hau het cac co quan co tham quyen ve suc khoe nhu: To Chu c Y Te
Quoc Te Lien Hiep Quoc, Bo Y Te Hoa Ky, Bo Y Te Anh Quoc,Vien Tim Ma ch
Quoc Gia Hoa Ky, va Vien Ung Thu Quoc Gia My Quoc. Nhung cong trnh nghien
cuu khoa ho c da tm ra rang che do dinh duong bang cac thuc pham, rau dau co nhieu
suc khoe va t benh tat hon la che do an thit ca. Ngoai ra nhung nguoi an chay con
giai quye t duoc mot va n de luong tam va tro nen nhan ba n hon: Khong an thit la
khong sat sinh va cuu duoc nhieu mang song. Trong do, mot trong nhu ng mang song
Trang: 14
Nghien Cuu Khoa Hoc
duoc cuu hay t ra cung duoc keo da i hon la chnh ban, nhung van de la ban can phai
an uong mot ca ch thong minh. Hoi chuyen khoa an uong My , mot nhom co quan
diem kha dung hoa da cong bo:A n chay co can nhac sao cho thch dang se rat tot, co
day du duo ng chat , ch loi cho suc khoe trong viec phong ngua va chua tri mot so
benh tat.
An thuc pham, rau dau, du ban an truong chay hay an chay ky, khong
nhung lam than the ban khoe manh, tinh than vui tuoi ma se lam the gioi tro
nen tot dep. Th du nhu khi nhu cau an thit ca giam, nguoi ta se khong duy tr
cac trai chan nuoi khong lo ma chat phe thai da lam o nhiem khong kh, nuoc
uong, chat sat trung, chat hoa hoc de tay rua da lam can coi dat dai, lam thay
doi bau kh quyen; suc vat an muoi phan ngu coc de san sinh duoc mot phan
thit da lam hao ton thuc pham le ra la de cho nguoi dan nhung xu ngheo duoc
no bung.
Nha nghien cuu Christina Economos tai dai hoc Tufts tien hanh nghien
cuu ve tien trien suc khoe cua thanh nien trong 4 nam, bao ham ca nhung thoi
quen sinh hoat cua cac sinh vien chua ra truong da nhan ra rang: Nhung
thanh thieu nien chiu anh huong gia dnh trong viec giu gn suc khoe va tiet
thuc deu an theo che do t thit va su dung rau qua mot cach thch dang . Nhung
cung co mot nhom sinh vien quyet dinh an chay va thuc hien mot cach ngheo
nan theo kieu an that nhieu banh m, pho mai va cac san pham tu bot roi nhoi
them cac loai xa lach tron dau giam. Ket qua la luong chat beo bao hoa ho hap
thu con cao hon nhung nguoi an thit co mau do nua.
Mot ai hoi quoc te ve dinh duong cho nguoi an chay da duoc to chu c vao
dau nam 2002 tai ai hoc Loma Linda (California). Nhung nghien cuu duo c trnh
bay tai day bao gom mot so kha m pha ban dau dang khch le nhu : Mot che do an
kieng thien ve rau qua co nhung hieu qua dang ke doi voi than va than kinh trong
benh tieu duong cung nhu giup giam can. An nhieu trai vay va rau co the lam cham
lai, tham ch phuc ho i cac hoat dong tr tre cua nao do lao hoa. Nhung nguoi chuyen
an chay co ty le tu vong thap hon va t phai dung den thuoc men nhu nhung nguo i
chuyen an thit. Them vao do ket qua cua mot cuo c tham do cua co ng ty Bruskin
Goldring Research cho biet: Mo i nam Hoa Ky tang khoang 1 trieu nguoi an chay va
ho uoc tnh cu da nay cho den nam 2005 Hoa Ky se co khoang 25 trie u nguoi an thuc
pham ,rau dau.
Su that da duoc ke, dan so an chay da khong duoc sap loai. No hien
dien trong tat ca moi lua tuoi va giai cap xa hoi, nguoi gia, nguoi tre, phi cong,
nhan vien quan su, tai tu, va cac cuu thanh vien ban nhac Beatle.Va khong co
g dang ngac nhien khi rat nhieu nguoi tre tren the gioi hien nay da quyet dinh
an chay, boi ho biet rang voi che do an co nhieu chat xo nhu the, ho se co duoc
mot voc dang dep hon nhieu. Mot so an chay mot vai nam, nhung nguoi khac
an nhieu thap nien.
Trang: 15
Nghien Cuu Khoa Hoc
Vang, qua that nhu vay tu nhie u chuc nam qua, hang trieu nguoi Hoa Ky,
Canada va cac quoc gia phat trien tren the gioi da theo duoi che do an chay nham
ngan ngua benh tat. Va cac nha khoa hoc tren the gioi ngay nay dang co khuynh
huong chu trong vao che do dinh duong lanh manh, lay chat bo duong tu nguon thu c
an do thuc vat dem lai thay v tu dong vat von da mang san nhung mam mong co hai,
de gay benh tat cho co the con nguo i.
Hien nay o Hoa Ky co cac cach an chay sau:

1.OVO-LACTO VEGETARIAN:(An chay mot phan - thuc an co tru ng, sua)

Phan lon nhung nguo i an chay tai Tay Phuong (46%) chon loi an nay; suc
khoe la ly do chnh ye u. Lo i an chay nay gom an rau, dau, hat, trai cay,va gom ca
trung, sua ,bo,..hau het moi thu ngoai tru thit dong vat.
Boi v OVO-LACTO cho phep chon lua nhieu thu thu c pham, nhung nguoi an
loi nay kho ng bao gio thay tro ngai khi di nha hang, di du lich, hay di cong tac xa
nha. No cung rat de dang tm thay trong cac family buffet hay nhung bua an business
luncheon.
Lo i an na y la lo i an chay de nhat va hau nhu thoa man moi nguo i. No cung
rat lanh ma nh tru phi ban lam dung bang cach an qua nhie u trung, bo va sua

2.LACTO-VEGETARIAN:(An chay mot phan - thuc an co sua)

Su chon lua loi an nay cung tuong tu nhu OVO-LACTO VEGETARIAN
ngoai tru ba n khong an trung. Hai ly do chnh de nguoi da n Hoa Ky tro nen LACTO-
VEGETARIAN la de giam cholestorol, ngan ngua benh di ung va cac benh nhiem
khuan. Lai cung co nhu ng nguoi khong an trung v thuong suc vat phai dau don song
trong nhung moi truong cu c ky tan bao. Mot so nguoi khac nua tu choi khong an
trung v ly do ton giao, xem trung nhu la co doi song.

3.VEGAN ( PURE VEGETARIAN) : (An chay toan phan)

Nhung nguoi an thuan rau dau trai cay, khong an trung, khong uong sua bo
va ca c san pham bien che tu sua bo duo c goi la VEGEN hay PURE VEGETARIAN,
hay STRICT VEGETARIAN. Khoang 4% nhung nguoi an chay o Hoa Ky thuoc loa i
nay. Tai sao ho chon ca ch an chay nay? Phan lon la v ly do dao duc. Ho khong muon
tiep tay giet hai sinh me nh cac suc vat, ton trong mang song; noi theo quan diem cua
bac s Albert Scheweitzer-nguoi da doat giai Nobel v ho a bnh th khong giet hai
Trang: 16
Nghien Cuu Khoa Hoc
sinh vat ke ca con trung, khong an bat cu cai g ma truoc kia con trung da tung
song.
IV. NHUNG LY DO VA LOI CH CUA VIEC AN CHAY

So d am thuc chay khong nhung duoc ua chuo ng o chau A , ma con dang phat
trien manh tren the gioi la v nhung ly do sau:

1. V long tu bi

Lo i phat co day rang: An chay la cot yeu de nuoi duong long tu bi va tinh
than bnh dang.
That the phat tu la nguoi da theo dao tu bi th khong the nao khong thuc hanh
duc tu bi trong doi song tu y ngh, loi noi, cho de n cach an uong.
Neu chung ta v mon an cho khoai khau, suong bung ma nhan tam nhn canh
chat dau, lot da nhung con vat hie n lanh vo to i, nhan tam bit tai gia diec truoc nhung
tieng keu la tham thiet cua nhung con vat dang giay giua tren tam thot, tren ban thit
th lam sao goi la pha t tu.
Neu khong co mot chut long thuong xot truoc nhung canh giet choc nhu vay,
th hat giong tu bi moi ngay moi heo kho, ca n coi va co ng phu tu hanh, tung kinh
niem phat cua chung ta tro thanh vo ch.
ao Phat la dao tu bi va tr tue. uc Phat da gioi thieu cho chu ng ta con
duong dan den doan tru dau kho. Toan bo lo i day cua Ngai duoc the hien qua bai
kinh tu bi sau
Nhung ai muon dat to i an lac thuong nen hoc hanh thang tha n, khiem
cung, bie t su dung ngo n ngu tu ai. Nhung ke ay biet song don gian ma hanh phuc,
nep song tu hoa, diem dam, t ham muon, kho ng dua doi theo dam do ng. Nhung ke
ay se khong lam bat cu mot dieu g ma cac ba c thuc gia co the che cuoi.
Va day la dieu ho luon luon tam niem:
Nguyen cho moi nguoi va moi loai duoc song trong an toan va hanh phuc,
tam tu hien hau va thanh thoi.
Nguyen cho tat ca cac loa i sinh vat tren trai dat deu duoc song an lanh,
nhung loai yeu, nhung loai manh, nhung loai cao, nhung loai thap, nhung loai lon,
nhung loai nho, nhung loai ta co the nhn tha y, nhung loai ta khong the nhn thay,
nhung loai o gan, nhung loai o xa, nhung loai da sinh va nhuntg loa i sap sinh.
Nguyen cho dung loai nao sat hai loai nao, dung ai coi nhe tnh mang cua ai,
dung ai v gian hon hoa c ac tam ma mong cho ai bi dau kho va khon do n.
Trang: 17
Nghien Cuu Khoa Hoc
Nhu mot ba me dang dem than mang mnh che cho cho dua con duy nhat,
chung ta ha y dem long tu bi ma doi xu voi tat ca moi loa i.
Ta hay dem long tu bi khong gioi han cua ta ma bao trum ca the gian va
muon loai, tu tren xuo ng duoi, tu trai sang phai, long tu bi khong bi bat cu g lam
ngan cach, tam ta khong con vuong van mot chut hon oan hoac cam thu. Bat cu luc
nao, khi di, khi dung, khi ngo i, khi nam, mien la con thuc, ta nguyen duy tr trong ta
chanh niem tu bi. Nep song tu bi la nep song cao dep nhat.
Khong lac vao ta kie n, loai dan ham muon, song nep song lanh manh va dat
thanh tr gia c, hanh gia se chac cha n vuot thoat khoi tu sinh Qua bai kinh tu bi tren,
moi Phat tu can tu duy va hanh dong dung theo con duong ma uc Phat da ch day de
dem lai an lac, hanh phuc cho mnh va moi nguoi. Trong do vie c an chay cua nguoi
Phat tu cung khong ngoai y ngha nay, la tranh lam ton thuong sinh mang chung sinh.

2.V su bnh dang

Bnh dang o day la su cong bang voi ta t ca moi chung sanh; chung sanh gom
co chung phap sanh ngha ( do nhieu phap sanh ra) va chung loai sanh ngha (tu
nhieu chung loai sanh ra). Do do tat ca moi chung sanh khong tru bo mot sanh linh
nho be nao deu co quye n duoc song an vui hanh phuc.
Tnh thuong vo luong vo bien cu a uc Phat khong ch huong ve nhan loai ma
con bao trum ca loai thu. Chnh uc Phat da danh do nghi thuc gie t thu de te le than
linh va khuyen hang de tu nen no i rong tnh thuong den tat ca chung sanh, ch den
nhung con vat nho be dang bo duoi chan. Ngai day rang khong co nguoi nao co
quyen tieu diet su song cua nguoi khac, boi v ai cung quy trong doi so ng.
ao phat la dao tu bi va cung la dao bnh da ng. Phat day Tat ca chung sanh
deu co pha t tnh nhu nhau( Vay th nguoi pha t tu duo i tam con mat cu a mnh, khong
nen thay nguoi va vat khac nhau, ma ch thay dong mot tri giac bnh dang, an trong
than hnh sai bie t.
Trong kinh Tang A - Ham, quyen 37, khi luan ve van de sat sinh co noi nhu
sau:
Toi muon song, khong muon chet, muon duoc sung suong, khong muon
phai dau kho. Neu co ke nao cuop di su song cua toi, toi co vui ve khong? Neu toi
khong vui ve, th ke khac cung khong vui ve khi toi cuop di cua ho su song va su
sung suong ay. Khong nhung the, pham cai g mnh khong ua thch th ke khac cung
khong thch. Neu the th tai sao ta la i lam cho nhung ke khac nhung dieu ma ta khong
ua thch?
Hoac la trong quyen Nghi Thu c Tung Niem co nhung do ng tho sau:
Muon loai nao khac chi ta
Cung tm su song, lanh xa tai nan
Trang: 18
Nghien Cuu Khoa Hoc
Co cha me, co ho hang
Ket be sinh hoat, hiep doan sieng nang
Ta dung giet no ma a n
Cung dung bat no tro i tran giam cam
Bay, cau chuoc do c muu ngam
Lam cho chung no am tham don dao
Lac bay don dac xon xao
Lai e cai nan thot, dao hau gan
Mnh co than no cung co than
Nuoi mnh giet no tra i can cong bang
Vang, qua la mo i chu ng sanh trong vu tru bao la nay deu khao khat co duo c
mot su song. Do do ta phai ton trong va bao ve su song cua con nguoi, dong thoi cu ng
phai bao ve su song ca c sinh vat. Su song tu no la thieng lieng, do i ho i chung ta phai
ton trong va bao ve dau la su song cua con vat. Huy hoai doi song nguoi khac, ca c
loai huu tnh khac de duy tr doi song cua mnh; do qua la trai voi da o ly con nguoi,
la su bat bnh dang trong xa hoi.

3. V muon tranh qua bao luan hoi

Phat day: Tat ca chung sanh, cu tao toi ac, sat hai an thit lan nhau, nen bi a c
qua, la sanh tu luan hoi mai. He gie t mot mang th pha i tra lai mot mang. Vay muo n
tranh can bao luan hoi, tranh cac dieu toi loi thuoc ve gio i sat, phat tu phai an chay.
Neu an man hoai th khong the nao dut het no than mang va no xuong thit, mau
huyet duoc. Con neu khong sat hai, th trong doi sau se khong chiu qua bao gie t hai,
khoi phai thuong mang.
Noi mot cach kha c, gioi khong sat sinh duoc dat tren dinh luat nhan qua, cua
tac dong va phan dong, day la dinh luat thien nhien. Nha n la nguyen nhan gay nen
va qua la ket qua. Hay noi ca ch khac dinh luat nhan qua la su tien trien tu hanh dong,
thien hoa c ac den qua lanh hay du. Nhan gieo th qua tro, nhan lanh dem lai qua tot,
nhan ac dem lai qua xau.Nhu trong hat lua th co cay lua, trong cam th co cay cam.
Ta phai giai thch the nao nhung su chenh le ch tua ho nhu bat cong tren the
gian? Tai sao co hang nguoi sanh truong trong cung dien nguy nga, giau sang vinh
hien, tr tue xuat chung, dao hanh thanh cao, than hnh trang kien, trong khi ay co ke
khac lai phai chiu song trong canh cung dinh, co han khon kho? Tai sao nguoi kia co
tien cua ma nguoi no la i thieu truo c hut sau? Tai sao co nguoi thong minh tuyet voi
co ke toi tam ngu muoi? Tai sao co nhung tre con vua sinh ra da mu, diec, ca m,
ngong hoac ky hnh di the? Tai sao co nhung tre em vua mo mat chao doi da huong
moi phuo c bau va co em lai xem nhu mot to i loi. Trong the gian nay, khong mot die u
Trang: 19
Nghien Cuu Khoa Hoc
chi xay den cho mot nguoi nao ma khong co nguyen nhan. Qua vui qua kho cua
nguoi dang gat hai deu sanh ra do nhung nha n to t hay xau da tao, hoac trong kiep
hien tai, hoac trong kiep qua khu. Nhung voi ly tr pham tuc, vo i su hieu biet tuy
thuoc noi giac quan cua nhuc the, ta khong the g thau trie t nhung nguyen nhan vo
hnh va phu c tap cua guong may thoi gian. Ta ch thay bieu hien truoc ma t cac qua
dang tro ma khong the thay duoc tat ca ca c nguyen nhan vi te da sanh qua ay, v
nhan kia khong phai hoan toan phat sinh trong kiep hien tai ma co the rai rac gieo
trong tu vo luong tien kiep.
inh luat nhan qua chi phoi tat ca chung sinh huu tnh lan vo tnh. Tat ca
hanh dong cua chung ta bao gom than lam, mie ng noi va tam y ma dao Phat goi la ba
nghiep than, khau, y. Nghiep la hanh dong se dua den ket qua tot hay xau. Do do,
neu chung ta lam nhung dieu ac th chung ta se bi qua xau ma thuong hay goi la
nghiep bao. Noi ve su bao ung cu a nghiep, Bac s Grimm co vie t: Trong tat ca
nhung truong hop tuong tu, ta co the dan chung de dang ra ng dinh luat tuong dong co
tac dung dieu chnh va chuyen huong cho thu c ta i sinh phoi hop voi mot te bao moi.
Nhu nguoi kem long tu bi, giet cho c nguoi va vat mot ca ch de dang da nuoi sau trong
long ban tnh sat sinh. Nguoi ay se khong ngan ngai va lam khi cung lay lam thoa
thch ma giet mot sanh mang, tuc la cat du t do i song cua mot chung sanh. Tu c nhien
mam giong co khuynh huong sat sinh, mam giong co khuynh huong thau ngan doi
song, tham nhuan trong nguoi ay va den lu c chet, do dinh luat tuong dong, bi hap dan
den mot ca nh gioi cung co nhung khuynh huong tuong tu, va trong canh gioi ay
duong nhien doi song bi thau ngan lai. Cung mot the ay , nguoi co ta m ac, vui thch
trong vie c hanh ha chung sanh va lam cho ke khac dau don tat nguyen cung nuoi sau
trong long mam giong hung ac ay. Khi chet - do dinh luat tuong dong, cai g gio ng
nhau co suc hap dan lan nhau, xau hut xau, tot hut tot - ta m ac cung se nguyen trong
long mam giong hung ac ay. Khi chet - do dinh luat tuong dong, cai g giong nhau co
suc hap dan lan nhau, xau hut xau, tot hu t tot - tam ac se bi thu hut den nhung canh
gioi cung hung ac nhu vay, voi nang lu c tao nen mot than the xau xa di tuong.Mot
nguoi co tnh nong gian hang kch thch nhung mam giong co tnh cha t lam cho sac
dien tro ne n xau xa, v doi sac dien la da c tnh cho su gian du. Nguoi nao co tnh
ganh ti, keo kiet, kieu hanh hang tch tru nhung bam chat thu han, ac cam, khinh re
nguoi khac, nhung khuynh huong khai trien mam giong tuong xung voi canh ngheo
kho..
5

ung la nhung tai hoa, tat nguyen hay dang the cua chung sinh khac nhau
deu co nguyen nhan neu khong kiep nay th kiep truo c nua chung ta da tao nghiep.
Do suc manh cua nghie p, nghiep lu c thu c day nhung hanh dong thien hay bat thien
da ton tru nhieu doi nhieu kiep trong qua khu hien hanh duo i dang the khac.
Nhu ngai Tran Thai Tong nhac nho nguo i cu s tai gia trong bai va n gio i sat
sinh: Ngay nay chung ta la anh em, ban be, co nguoi la m thien, co nguoi lam a c.
Sau kiep nay khi sinh tro lai, chung ta hoac la m nguoi hay lam sat sinh, hay cac loai
khac hoan toan khong biet nhau nen mo bung, chat chan, khong chu t xot thuong. Roi

5
NARADA THERA, uc Phat va Phat Phap, Nxb thanh hoi phat giao TPHCM, 1991,Tr 307
Trang: 20
Nghien Cuu Khoa Hoc
thu oan nhau mai khong co ngay thoi du t nen oan trai chap chung. Gie t nhau de duoc
an ngon, mac dep, kie p sau no cung giet lai mnh de tra thu va duoc an ngon, mac
dep.
6

Nhu chung ta da thay co nhung tai nan ro t ma y bay, xe la t ma doi khi ch con
mot nguo i song sot. Ai co the gia i thch duo c dieu nay?
Phat giao cho rang, do la ket qua cua nghiep sat sinh va khong phong sinh.
Nguon goc sau xa cua cac tran chien tranh ta n sat, chnh la nghiep sat sinh. Con
nguoi gie t thu vat nhu dien dai, ch rieng o Ba c chau My, cu mo i giay dong ho la co
hon 250 con vat bi giet lam thit tai cac lo sat sinh, tuc hon 8 ngan trieu (8 ty) con bi
giet hang nam. Ho dau biet rang niem oan han ngap troi kho co the nao nuoi duoc.
en khi chu ng den het toi tro lai la m nguoi, do la lu c an den oan tra
7

Thuo xua, o thanh Ca Ty La ben xu An o, co mot la ng danh ca, gan lang
co ho rong menh mong, gap luc han han mat mua, bao nhieu tom ca trong ho deu bi
dan lang ba t an, den con ca cuo i cung lon nha t cung bi lam thit, ch co mo t dua be
khong he thch an ca, dua nghich go len dau con ca lon kia den ba cai.
en thoi Phat Thch Ca, vua Ba Tu Nac la nguoi sung mo dao Phat, cuoi mot
co con gai dong ho Thch Ca sinh ra mot thai tu ten la Luu Ly. Thuo au tho, Luu Ly
thuong hay qua ben tha nh Ca Ty La choi. Mo t hom v dua nghich noi toa thuyet phap
cua u c Phat, bi nguoi gac mang va duoi ra ngoai. Luu Ly nuoi han trong long, den
khi len ngo i vua, dem dai quan ta n cong thanh Ca Ty La, giet sach cu dan trong
thanh; trong thoi gian nay, duc Phat nhuc dau het ba ngay, cac vi dai de tu den ca u
xin Phat giai cuu. Ton Gia Muc Kien Lien du ng than tho ng lay bnh bat thau nam
tram nguoi ho Thch Ca bay len khong, cho rang da cuu duoc ho, nhung den khi do
ra, th ch thay toan mau. Cac vi de tu hoi Phat nguyen do v dau?
uc Phat ben dem ca u chuyen tien kiep thon dan an ca ke la i, con ca lon kia
nay la vua Luu Ly, co n binh tuong theo Luu Ly la bay tom ca trong ho khi xua, dan
cu thanh Ca Ty La bi giet chnh tho n dan ngay no, con dua tre go dau ca ma khong
an ca chnh la uc Phat ngay nay chiu qua bao nhuc dau ba ngay la do hoi ay go dau
con ca ba lan. Nghiep kho chuyen nen bay gio ho Thch Ca nam tram nguoi, tuy duo c
Muc Kien Lien cuu ra, song van khong toan tnh mang. Ve sau, vua Luu Ly bi doa
vao dia nguc. Oan oan tuong bao kho co ngay dut.
8
o la cau chuyen dien hnh, co
ghi trong su sach Phat giao, va v the, ngay nao con nguoi con tao nghiep sat sinh,
con thch a n thit ca, con lam sung, con san ban, con giam giu nguoi va vat vo toi,
ngay do con co nhung cuoc tan sat chien tranh.
Kinh Samyutta Nikaya, Tap A - Ham co che p:
a gieo nhan nao
Th se gat qua nay

6
Xem Tam Dieu, Quan diem ve an chay cua ao Phat,nxb. TPHCM,2001,Tr 68
7
Xem Tam Dieu, Quan diem ve an chay cua ao Phat,nxb. TPHCM,2001,Tr 72
8
Tam Dieu, Quan diem ve an chay cua ao Phat,nxb. TPHCM,2001,Tr 73
Trang: 21
Nghien Cuu Khoa Hoc
Hanh thien se thau gat qua lanh
Hanh ac se thu gat qua du
Hay gieo giong tot
Ta se huong qua lanh
9

ao Phat tin rang, ta t ca mo i su vat xay ra tren the gian nay deu bi chi phoi
boi luat nha n qua. Muc dch toi hau cua con nguoi Phat tu la tranh lam dieu ac, sie ng
lam dieu la nh de chuyen thoi quen tao nhan tot, roi tu nhan tot do, se co duyen lanh
ho tro de tu hanh ra khoi duoc vong luan hoi, roi tro ve ban the Cha n tam. Cho nen
da la Phat tu, th dut khoat khong the chap nhan viec hanh ha, danh dap va giet hai
cac sinh vat khac. Cai nhan no nan sinh mang cua nhau ay chac chan se phai tra qua
bao. Va v vay, nguoi Phat tu kho ng nhung khong dam sat hai chung sinh ma con
phai ton tro ng va bao ve chung sinh. Huy hoai doi song ca c loa i huu tnh chung sinh
khac nhau de nuoi mang song cua mnh la trai voi long tu bi ma moi nguoi dong co,
trai vo i dao ly con nguoi va luat thien nhien cu a vu tru. No i tom la i sat sinh, ngha la
giet hai sinh vat, cuong doat su song noi tiep, di nguoc lai uoc muon cu a chung sinh.

Thavet ta/ s/nh, /aan ho/ daa/ mat nhang tr/et g/a Phaang Tav:

PLATON:
Linh hon tho hon the xac. Linh hon tiep tu c sanh roi tai sanh, tai sanh tro lai
tren the gian


PATHAGORE:
Tat ca deu co linh hon, tat ca la linh hon, thenh thang quanh quan trong the
gian huu co va dien tien theo y ch hay dinh luat truong cuu

HUME:
Thuye t luan hoi la he thong duy nhat de ca p den su vnh cuu truo ng ton ma
triet hoc co the de y de n

DISRAELI:
Khong co mot he thong nao vua gian di vua t va cham su hieu biet cua ta
bang thuyet luan hoi. Thuyet ay xem nhung dau kho va khoai lac trong kiep song nay
nhu su thuong hay phat cac hanh do ng cua ta trong mot tra ng thai khac

9
Quyen 1, Tr227. Kindred Sayings phan I, Tr 293
Trang: 22
Nghien Cuu Khoa Hoc

EMERSON:
Cai dinh mang ma chung ta phai lanh la do chnh noi ta da chuan bi mot
cach hon nhien, vo y thuc, trong rat nhieu kinh nghiem ma ta khong thay noi gia tri.
Co le chung ta con tie p tuc nhan lanh dinh menh ay trong nhieu kiep nua, truoc khi
hoan tat cong viec tra qua

WORDSWORD:
Cai sanh cua chung ta ch la mot giac diep va mot su lang quen. Cai linh
hon, v tinh tu cua doi song, xuat hien voi ta ho m nay, da co co so o mot noi nao va tu
phuong xa den,..

BHAGAVAD GITA:
Cung nhu nguoi kia vut bo bo quan ao cu de mac y phuc moi vao, nguoi no
roi bo the xac qua cu de nhap vao mot than hnh moi
Con nguoi sanh ra chac chan pha i chet va che t roi cha c chan se tai sanh

4. V hop ve sinh

Khong phai moi tu nay ma tu ngan xua, mot trie t gia, ong Seneque, da noi
rang: Moi bua an nguoi ta dung thit la tu dau doc, thanh thu con nguoi bi sat ngam
ngam ma khong hay biet, do do con nguoi bi mang yeu chet som. That the, ngay
nay nhung nha y khoa, bac s tru danh nhu ong Soteyko, Varia Kiplami co noi:
Trong cac thu thit, co nhieu chat doc rat nguy hiem cho suc khoe con nguoi. Bang
chung cu the rau cai de xuong nuoc th noi, thit ca lai chm; rau cai de lau ngay th
heo kho, hoac ung bay ma t hoi; con thit, ca de lau ngay th snh, uong, hoi tanh
khong ai chiu noi, va khi an vao ta thay trong nguoi rat nang ne, met nhoc, kho tieu.
Hon nua, ca c loa i thu vat, thuong mac benh nay hay benh khac nhu: lao, thuong han,
benh san, sen,..neu chung ta an vao, se vuong benh rat nguy hiem.
e tranh nhung benh tat, va an suc khoe, chung ta nen an nhieu rau cai. Ca c
nha khoa hoc cung nhu cac nha y hoc ong Tay deu co ng nhan do an chay la nhe
nhang, thanh khiet , de tieu hoa va co nhieu sinh to ra t bo . Boi the o nuoc Nhat co
hoi To thu c chu ngha; o Phap, uc, Anh, My deu co Thao mo c thuc hoi
Co nhieu nguoi co thanh kien sai lam rang: An thit ca moi co du suc manh.
That ra nguoi an thit khong co suc manh va suc chiu nho c deo dai bang nguoi an chay
truong. Chnh Irwin Fischer o ai hoc duong Yale, sau nhieu cuo c th nghiem da
long trong tuyen bo rang: An thit hay an vat co nhieu chat dam, se lam cho con
nguoi khong du suc chiu nhoc, kho ng khac nao nhu nguoi uong ruou.
Trang: 23
Nghien Cuu Khoa Hoc
Ba White-mot bac ho c gia cung da tuyen bo rang: Cac thu hot, ca c thu trai
cay, dau va rau cai la nhung thuc an ma thien nhien da danh de nuoi chung ta. Cac
thuc an ay nau nuong mot cach gian di, th rat hop ve sinh va rat bo. No lam cho tha n
the trang kien, tinh tha n sang suot tranh biet bao nhieu be nh tat
Qua that nhu the, nguoi mac be nh truyen nhiem chu yeu la do an thit dong
vat v trong thit co qua nhieu chat doc hai nhu cac vi khuan, cac ky sinh trung, cac
chat can ba cua thu y va cac cha t hoa hoc nang nhu ch, thuy ngan,..con dong lai
trong thit.
Ngay nay, de giam ph ton dong thoi lam giam bot chat phe thai cua suc vat,
cac nha san xuat thit ta i Hoa Ky da pha tron khoang 40 ty pounds do phe thai lay tu
cac lo sat sinh hang nam va hang ty pounds phan ga lay tu ca c xuong chan nuo i, vao
thuc an nuo i ga, heo, bo,..Rieng phan ga cang ngay cang duoc ca c nha san xuat thit
dung nhieu de nuoi bo ; bat ke dieu do co the nguy hai den suc khoe cua nguoi tie u
thu.
uoc biet do phe thai cua ga la nguon sinh san ra vi khuan trong so do co
Salmonella va Campylobacter-hai loai vi khua n co the ga y ra benh cho nguoi, cung
nhu cac ky sinh trung cua he thong tieu hoa, cac cha t ca n ba cua thuoc thu y, va
nhung cha t kim loai na ng nhu arsenic, ch, cadium, va thu y ngan. Nhu ng thu vi khuan
va chat do c nay truyen vao con bo va co the truyen vao nhung nguo i an thit bo bi
nhiem cha t doc.

5. V dam bao suc khoe va chua duoc cac benh tat

Tu hai thap nien truoc day, nguoi ta ngh rang an thu c pham rau dau co the
lam hai cho suc khoe. Cac y s, ca c bac cha me, ca c nha khoa hoc va ngay ca nhu ng
ban be cung deu khuyen chung ta du ng nen an chay v khong tot cho suc khoe.
Nho nhung kham pha moi cua khoa hoc, cu c dien da thay doi va dao nguoc
van de. Khong nhung a n thu c pha m rau dau tot cho suc khoe, ma con ngan ngu a mot
cach huu hieu nhieu chung benh kho tri. Cac nha khoa hoc dang lam viec trong lnh
vuc dinh duong da xac nhan nhu vay, sau khi da nghien cuu lau dai hai loi an uo ng
cua con nguoi. Ngay ca co quan co tieng la bao thu American Dietetic Association
cung da thay doi quan diem tu na m 1988 trong viec thua nhan rang, an chay la tot
cho suc khoe. o la chua ke den chnh phu Hoa Ky da ban hanh chnh sach dinh
duong moi cho nguoi dan theo do hnh kim tu thap, thit duoc de o tren ngon (v so
luong nho), trong khi do thu c pham rau, dau, ngu coc dat o ben duoi cu ng (so luong
lon), tuc la cang an nhieu nhung thuc pham nen tang cang tot, cang t an nhung thuc
pham sap o tren dnh ca ng giup nga n ngua benh tat.
Rat nhieu bac s y khoa da co dong viec an chay trong lnh vuc nghe nghiep
chuyen mon cua ho va da thanh cong. Tuong cung nen bie t, co mo t da o cac bac s y
khoa da cho rang, viec tri lieu benh nghen mach vanh tim, nhoi mau co tim, va suy
Trang: 24
Nghien Cuu Khoa Hoc
tim la dieu khong tuong. Bay gio, Bac s Ornish, Giam doc vie n nghien cuu
Preventive Medicine Research Institute o San Francisco, California, da chung minh
rang, ngh nhu the la sai lam. Ong da ap dung cho cac benh nhan cua o ng mot chuong
trnh an thu c pham rau dau that t chat beo, thuc hanh thien va tap the duc, chi ph ch
bang mot phan muoi chi ph giai phau rap mach vanh tim. Ket qua rat tot den noi
cong ty bao hiem Mutual of Omaha da cong nhan va ba ng long boi hoan tat ca chi
ph dieu tri tren cho be nh nhan co bao hiem suc khoe. Nhu vay, su an chay da ngan
ngua huu hieu cac chung benh; giam thieu su phat trien tnh trang so cung dong mach
do do giam muc do nguy hiem ve cac can be nh nhoi mau co tim va tai bien mach
mau nao cung nhieu chung benh khac.

6. Ve phuong dien ca nhan

Nhung loi ch cua su an chay doi voi ca nhan rat lon lao, nguoi an chay thu
hoach duoc rat nhieu lo i ch nhu: Tiet kiem duoc tai chanh, v do an chay re hon do
an man nhieu; Tiet kie m duoc ngay gio va co ng lao nau nuong v muop, dua, bau b,
khoai,.. ca t rua mau va t ton nuo c,va khi kho, luoc, nau nuong lai mau chn; Than
the duoc ma nh khoe, tinh than duoc nhe nhang trong sach, tr tue duoc minh man.

7. Ve phuong dien xa hoi

o la giai quyet na n doi cho nhan loai. V cac nha dinh duong hoc da khang
dinh rang doi vo i con nguoi: an thit la mo t tap quan chu khong phai la nhu cau cua
co the. ong thoi muon co 1 kilo thit pha i doi bang 10 kilo ngu coc; do do so ngu co c
v nuoi cac con vat de lam thit cho noi mot dan toc My an thoi cung du de nuoi 1/3
dan so the gioi.

Ben canh do, moi truo ng sinh song chung quanh chung ta se tu tu phu c hoi do
nhung no lu c chung cua chung ta nhu giam do a m nong cua trai dat, gia m han han, lut
loi va giong to, khong kh se bot o nhiem, nuo c uong se trong lanh hon, t nguoi va
vat chet, su song co mat noi noi.

Tu nhung ly do neu tren ta thay muc dch a n chay cua dao Phat la ton trong
va bao ve su song. Ton trong su song la dac diem cua Phat giao. Khong sat sinh la
gioi luat va an chay la chnh sach thuc hanh cu the cho dac diem ay. ao Phat xem
su song la toi thuong, la tren ta t ca; het thay cai g co su song, co ca m giac va tu cu
dong duoc, tu con giun con de den con bo, con voi la nguoi Phat tu phai doc long bao
ve su song ay. Giet su song de nuoi su song la me muoi ma v tham song nen hai su
song cung la vo minh. Cho nen ton trong su song khong nhung bang cach giup nhau
Trang: 25
Nghien Cuu Khoa Hoc
de song con, ma con co khi phai hy sinh su song de bao ve su song, ngha la co khi
tieu cu c nhu an chay de cuu muon loai, co khi tch cu c nhu thay kho cho chung sinh
de cuu van loai. ao Phat dac bie t chu trong va neu cao chu ngha loi tha, nhung chu
loi ay la phai huong ve muc dch ton trong su song. Con muc dch an chay cua nguoi
Phuong Tay ma da phan la bao ve suc khoe cho ban than, mang nang tnh vi ky, kha c
voi mu c dch cua Phat giao, tuy rang cung co rat nhieu nguoi la co muc dch tuong tu
nhu dao Phat.
Tom lai, con nguo i neu muon than the duoc khoe manh, tinh than duo c
khinh an, tr tue duo c minh man de hoc tap; ne u muon tiet kiem duo c tai chnh, co ng
lao, thoi gio , neu muon gia dnh duoc hoa thua n yen vui th nen lam quen voi nhu ng
thuc an chay.














Trang: 26
Nghien Cuu Khoa Hoc
CHUONG II:
HOAT DONG KINH DOANH AM
THUC CHAY VAO MUA AN CHAY O
THANH PHO HO CH MINH

I.Hoat Dong Kinh Doanh Buffet Chay O Nha Hang Van
Canh:

1Sa Laac Ve Nha Hang Van Canh:

Nha hang Van Canh truc thuo c Khach San Que Huong nam trong he thong Sai
Gon Tourist - la mot trong nhung nha hang co net da c trung truyen thong cua Thanh
Pho Ho Ch Minh, duoc Que Huong tiep quan vao ngay 31.10.1998. ay la nha hang
chuyen ve to chuc tie c cuoi, ho i nghi. Nha hang co khung canh sang trong, gom 4
sanh, tong suc chua 1300 khach.
ac biet la tu nam 2000, nha hang Van Canh rat thanh cong trong viec to chu c
tie c Buffet vao dip le Vu Lan, voi suc chua cho chuong trnh nay la 500 khach.
Nha hang Van Canh toa lac o duong Calmette - mot trung tam thanh pho nhn
toan quang canh thanh pho nhon nhip, thoang mat rat thuan tien cho viec vui choi,
giai tr va mua sam. Voi mot vi tr thuan lo i ket hop voi mot kien truc do c dao, va
mot phong cach rat rieng da de lai a n tuong kho phai cho thuc kha ch.

Trang: 27
Nghien Cuu Khoa Hoc
2 Baffet chav nha hang Van Canh ra/ cha de cam an dang s/nh
thanh :

Nhu su tch duoc ke, Bo Tat Mu c Kien Lie n la mot trong cac de tu lon cua
phat. Sau khi tu hanh thanh chnh qua, Ngai dung tue nha n tm kiem thay me dang
chiu toi o chon am ty. Qua dau kho, Ngai tm den uc phat xin cach giai thoa t cho
me. Phat day rang: Nho than luc chung tang thap phuong moi mong do thoa t va ram
thang 7 la ngay quy tu muoi phuong chung tang, con nen den de cau xin cho
me.Nho lo ng hieu tha o vo bien ma uc Muc Kien Lien da cuu me mnh ra khoi
canh dia nguc. Ngay le Vu Lan cung bat nguon tu do.
Cu the, va o thang 7 am lich hang nam, nguoi ta deu huong mnh vao le tri an,
bao hieu co ng duc duong duc bang cach chay tinh cau phuoc cho dang sinh thanh. Ho
deu muon tm kiem su thanh tinh cho tam hon. Chnh v vay mua Vu Lan nguoi ta
thuong cho n an nhung mon chay de tam hon duoc thanh sach, do do mua Vu Lan
duoc goi la mua an chay.
Buffet chay nha hang Van Canh voi chu de cam on dang sinh thanh goi cho
khach hang biet den chuong trnh am thuc chay giua trung tam thanh pho, nhu mot
nghe thuat am thu c chay cua nguoi dan Sai Gon; va theo truyen thong cu den mua
Vu Lan tha ng 7 am lich, nguoi Viet Nam lai co thoi quen an chay de to long hieu
thao knh on dang sinh thanh dong thoi thong qua chu de nay muon goi gam den
khach hang: Hay den voi Nha Hang Van Canh, hay cung voi dai gia dnh cua ban
den quay quan ben bu a an va chia se loi ca m on dang sinh thanh. Nha hang Van
Canh mong duoc cung ban that cha t moi tham tnh Viet Nam.

3.Thac dan Baffet chav:

Chuong trnh tiec Buffet chay doc dao va quy mo nhat Thanh Pho Ho Ch
Minh duoc to chu c dinh ky hang nam nham dap ung nhu cau an chay cua mo i doi
tuong muon thuong thuc mon chay duoi dang tu chon trong mua Vu Lan.
Nha hang Van Canh - Khach san Que Huong mong muon dem den cho thuc
khach mot mua an chay dung y ngha nhat voi hon 45 mon chay ngon, la, khau vi phu
hop voi moi doi tuong. Nha hang Van Canh voi tie c Buffet chay chu de Lo i Cam On
ang Sinh Thanh duo c to chuc quy mo nhat Thanh Pho Ho Ch Minh se la noi ban
muon den cung gia dnh trong mua an chay. Hay moi gia dnh ban den tham du tiec
Buffet chay de thuong thuc nhung mon chay hap dan, doc dao trong bau khong kh
gia dnh quay quan am cung ben nhau se that chat them tnh than giua cac thanh vie n
trong gia dnh ban.
Tuy cung bay nhieu nguyen lieu lam tu thu c vat, nhung cac dau bep kheo leo
nhu nhung nghe nhan dch thuc da tao hnh thu c ben ngoai khong khac g mon man.
Trang: 28
Nghien Cuu Khoa Hoc
Mon khai vi dau tien phai ke den la goi kho bo, tu nguyen lieu chnh la tau hu
ky nau voi mot so gia vi nhu x da u, tuong hot,..qua ban tay kheo le o cua ca c dau
bep nhieu kinh nghiem kho co the phan biet duoc dau la mon goi kho bo chnh hieu.
Ben canh con co goi bo bop thau, goi ga xe phai, goi xoai xanh kho bo, Salad cac
loai..dem den cho thu c khach nhu ng huong vi khac nhau.


Trang: 29
Nghien Cuu Khoa Hoc
Tiep theo la nhung mon an kha quen thuoc voi khach sanh dieu nhu
mon cari tom voi nguyen lieu tu m cang, duoc cat ta cong phu thanh hnh nhung con
tom trong that dep mat, nau chung voi ca c gia vi la nuoc cot dua xiem, cari,.., nghe
co ve don gian nhung cai kho o day la lam sao de thuc khach vua co the cam nhan
duoc mui thom cua cari, vua cam nhan duoc do beo, ngot cua nuoc cot dua ma khong
lan lon voi do ngot cua tom.

Ngoai ra con co nhung mon lau, ga quay xoi phong, ruot heo pha lau, tom lan
bot voi mui vi dam da khong thua kem g mon man

Sau cung la mon an tra ng mieng cung da dang khong ke m nhu che thung, che
khoai mon, che chuoi chung, tau hu nuoc duo ng,oc len xao dua. ac trung la che
khoai mon duoc nau tu loai nep soc thom cua dan to c Khome voi mon cao, nuo c cot
Trang: 30
Nghien Cuu Khoa Hoc
dua, dac biet vo i mui sau rieng nguyen cha t ho a lan vao nhau, cong them ca i tai cua
nguoi nau se tao duoc huong vi kho quen cho thuc khach. Ben canh, thuc kha ch con
co the chon nhung mon trang mieng khac vua ngon, vua bo nhu suong sa hot luu, rau
cau, banh da lon, va tra i cay du loai.


Nhn chung, thuc don o nha hang Van Canh rat phong phu va phong cach
phuc vu cua nhan vien rat chuyen nghiep, cong voi mot khong gian thoang
mat lich su th rat de thu hut gioi co thu nhap cao. Loai hnh kinh doanh buffet
chay se rat thuan tien cho doi tuong khach muon thuong thuc nhieu mon an tu
mon khai vi den mon trang mieng voi huong vi khac nhau. Va de kinh doanh
co hieu qua hon trong tuong lai nha hang Van Canh nen tang cuong quang ba
de nguoi dan thanh pho noi chung va khach du lich noi rieng se tro nen quen
thuoc voi loai hnh am thuc chay .

II. Hoat Dong Kinh Doanh A lacarte Chay O Quan An
Thuyen Vien:

1. So luoc ve quan an chay Thuyen Vien:

Quan an chay Thuyen Vien la mot trong nhung quan an co net dac trung,
kinh doanh tot nha t voi cac mon an A larcate o Thanh Pho Ho Ch Minh. Quan an toa
lac o so13 Nguyen Van au, phuong 5 - Quan Phu Nhuan, va duoc su dieu hanh cua
Co Bay.

Trang: 31
Nghien Cuu Khoa Hoc
Vao nam 1981, quan an chay Thuyen Vien da duoc ra doi. Lu c ba y gio co le
la nguoi dan chua xac dinh duoc loi ch cua viec an chay, do do nhu cau cua con
nguoi chua cao va so luong nhan vien o quan a n nay ch co nam nguo i voi dien tch
4m x 20m.

Vao nam 1994, viec kinh doanh gan nhu rat thuan tien va quan an da duoc
Co Bay cho mo rong the m voi dient ch tang tret la 8m x 20m, va tang 1 la 8m x 6m.

Vao nam 2004 loi the kinh doanh ngay cang tot dep; so luong thuc khach
ngay cang dong, so luong nhan vien lu c nay da len den 20 nguoi vo i thoi gian lam
viec tu 6 gio sang den 9 gio toi ngay ca ngay le va ngay chu nhat.
Quan an chay Thuyen Vien voi khong kh thoang mat, gia ca phai chang thch
hop voi rat nhieu thanh phan khach nhu: hoc sinh, sinh vien, nhan vien, cong nhan va
nhung nguo i dan lao do ng khac.


en voi Thuyen Vie n ban co the vua thuong thuc mon an chay, vua thu gian
voi phim Tay Du Ky. Tuy day la mot bo phim quen thuoc hau nhu voi tat ca moi
nguoi nhung trong lu c thuong thuc am thuc chay ma duoc xem phim truyen nay th se
tao cho ban mot cam giac ngon mieng trong khi an.
Buoc len tang mot, vo i khung canh yen tnh, thanh than voi cac tuong phat rat
co knh hay la thuc khach co the do t vai nen nhang de cau phuoc lanh, may man cho
gai dnh mnh truoc khi dung cac mon an chay. ay qua la mot noi yen bnh thanh
Trang: 32
Nghien Cuu Khoa Hoc
than de ban thuong thuc am thuc chay sau nhung gio lam viec cang thang, sau nhung
tieng on ao nao nhiet cu a dat Sai Gon.
Hon the nua doi ngu nhan vien duoc cap dong phuc va lam vie c
trong moi truong than a i, doan ket, giup do nhau. Horat hie u khach, nang dong, nhiet
tnh va cung cach phuc vu chu dao dung nhu phuong cham cua quan an thuyen Vien:
Phuc vu khach la chu yeu.

2. Thuc don quan chay Thuyen Vien:

Quan chay Thuyen Vien tuy la mot quan an bnh dan nhung thuc don vo
cung phong phu va dac sac, ch voi gia 3000VND, ban co the chon mot trong cac
mon an cua thuc don sau:


1.Pho 2.M
3.Hoanh Thanh 4.Hu Tieu
5.Bun Ca Ry 6.Bun Hue
7.Bun Cha Gio 8.Bun B
9.Bun Nem Nuong 10.M Xao Don
11.Hu Tieu Xao 12.Suon Xao Chua Ngot
13.Bap Xao Nam ong Co 14.Hoanh Thanh Sauce Chua Ngot
15.Com Xao Sauce 16.Com Thap Cam
17.Com M Can 18.Com ui Ga - Tom
19.Com Chien Duong Chau 20.Goi Ngo Sen - Banh Phong
21.Goi Tha p Cam Banh Phong 22.Lau Canh Chua
23.Lau Thap Cam 24.Soup Mang Cua
25.Cha Gio 26.B Cuon
27.Chao Nam 28.Ca Ry
29.Ra Gu 30.Banh Cuon
31.Banh Xeo 32.Banh Gio
33.Banh Bao 34.Banh t
35.Banh Chung 36.Bun Rie u
37.Bun Gao 38.Bun Mang
39.Banh Hoi La Lop 40.Hac Cao
Trang: 33
Nghien Cuu Khoa Hoc
41.Pha Lau 42.M Can Xao Cai
43.Xa Xu-M Can Ong-Chuoi Kho 44.au Hu Chien
45.au Hu Kho Thom 46.au Hu Kho Xa
47.Nam Rom Kho 48.Kho Qua Kho
49.Mt Kho 50.B Kho
51.Mam Thai 52.Cha Ca
53.Cha Chien 54.Heo quay
55.Banh M Chien 56.Kho Chien
57.Nem Nuong 58.Thit Nuo ng
59.Goi Sen-Goi Mt 60.Bap Xao thap cam
61.au Que Xao 62.Cai Chua Xao
63.Rau Muong Xao 64.Canh rong Bien
65.Canh Cai Ngot 66.Canh Chua
67.Canh Kho Qua 68.Canh Thap Cam



Them vao do quan a n chay Thuyen Vien con co thuc don tiec chay cua ca c
mon an ai Loan:

1.Soup Mang Tay - Soup Rong Bie n - Soup Sen Cua
2.Bat Buu Xuc Xch - Ham Sauce Salad - Bo Bt Tet - Ca Thu Sauce
Ca - Vit Quay Banh Bao - Ngong Quay - ui Ga Chien Bo - Ga Ro
Ti - Ga Vien Sa Ot
3.Goi Ngo Sen Tom - Goi Sua - Goi Bao Ngu
4.Thac La c Xao thap Cam - Muc Xao Sa - Cat Heo Xao Sa - Gan Xao
thap cam - Bo Vien Xao Bap
5.Com Chie n Thap Ca m
6.Lau Bo - Bun - Lau Ca Tha c La c - Lau Sen De - Ga Tiem Banh M -
Ga Nau au.

Tom lai quan chay Thuyen Vie n la quan an kinh doanh thanh cong ve cac
mon A lacarte chay o Thanh Pho Ho Ch Minh. Tuy khong gian chua duoc rong rai,
Trang: 34
Nghien Cuu Khoa Hoc
nhan vien phuc vu chua dat tieu chuan, nhung v day la quan an bnh dan nen doi
tuong khach chu yeu la hoc sinh, sinh vien, nhung nguoi co thu nhap thap,..nen viec
nay co the tam chap nhan duoc. Tuy nhien, voi nhip do phat trien cua xa hoi, nhu cau
cua con nguoi ngay cang tang th Thuyen Vien nen chang can phai xem xet lai ye u to
phuc vu va chat luong mon an.

1.3 Hoat Dong Kinh Doanh Set Menu Chay O Nha Hang Chay
Huong Sen:

1.3.1 So Luoc Ve Nha Hang Chay Huong Sen:

Nha Hang Chay Huong Sen la nha hang chuyen nhan dat cac loai tiec chay,
toa lac o 62-62A Hau Giang.Phuong 6.Quan 6.TPHCM,da duoc thanh lap vao nam
2002.

Nha Hang voi khung canh rong rai thoang mat, voi 1 tang tret va 2 tang lau,
voi dien tch 20m x 8m, tren lau co gan may lanh va co mot phong rieng danh cho
khach dat ban, rat thch hop cho thu c khach den dung tiec.



2. Thuc don tiec chay o nha hang Huong Sen:

Voi gia 880.000 VND/ban; thuc khach co the chon 1 trong 4 loai thuc don
sau:

Trang: 35
Nghien Cuu Khoa Hoc
Loai thuc don thu nha t voi cac mo n.
1.Tu Quy Bnh An
2.Hoai Son Ky Tu Tiem Dua
3.Bach Qua Tuye t Nh
4.Ngan Cham Cuon Phu B
5.Bo Chay V Sat
6.Cha Gio Hai San
7.M Xao La Han
8.Trai Cay hoac o Ngot

Loai thuc don thu hai voi cac mo n:
1.Thit Nguo i Chay Nhu Y
2.Canh Tao Tung Xa La ch Son
3.Banh M Chien Nam
4.Toc Tien Sot Po Xoi
5.Ca Tm Chua Ngot
6.Tom Chay Xao Mang Tay Tuoi
7.Com Xao Uyen Uong
8.Trai Cay hoac o Ngot

Loai thuc don thu ba vo i cac mo n:
1.Don Tam Tinh
2.Sup Bap Ca
3.Vit Tiem Qua Tu
4.Ga Xao Tu Sac
5.Trai Lu Chien Don
6.Tu Nam phuong Hoang
7.M La Han
8.Trai Cay hoac o Ngot

Loai thuc don thu tu vo i cac mon:
1.Don Tam Tinh
Trang: 36
Nghien Cuu Khoa Hoc
2.Canh Ham B ao
3.Nem Sot Bo Sua
4.Tom Uyen Uong
5.Don Tru c Xanh
6.Trai Lu Chien Don
7.M Xao Tam To
8.Banh Bao ao Tien

Voi gia 1.280.000 VND/ban thuc khach co the chon 1 trong 2 loai thuc
don sau:

Loai thuc don thu nha t voi cac mo n:
1.Bay Mon Khai Vi
2.Sup Nh Vang Tiem Ky Tu
3.Bao Ngu Vi ca Chay
4.Vit Quay Chay
5.Com Chay Tom Lot
6.Tom Chay Xao Mang Tay Tuoi
7.Com Chie n Hai San Chay
8.Trai Cay hoac o Ngot

Loai thuc don thu hai voi cac mo n.
1.Bay Mon Khai Vi
2.Vi Ca Huong Sen Thuong Hang
3.Vit Tiem Qua Tu
4.Pho Mai Phu B Hai San
5.Bao Ngu Chay Ham Cai
6.Truc Xanh Nh Vang Xao Mang Tay
7.M Hong ao
8.Trai Cay hoac do ngo t

Trang: 37
Nghien Cuu Khoa Hoc
Noi chung, nha hang Huong Sen co khong gian thoang mat, rong rai; thuc
don da dang, phong phu mang cung ca ch bua tie c thinh soan. oi tuong khach chu
yeu cua nha hang nay thuong la gioi co thu nhap cao, ho den dung bua nham mu c
dch dieu tri benh hay muon thay doi khau vi hoac muon to chu c cac buoi tie c chay.
Nha hang Huong Sen tuy sang trong nhung lai la mo t nha hang moi thanh lap vao
nam 2002 nen danh tie ng va uy tn chua duo c nhieu nguoi biet den. Do do de kinh
doanh co hieu qua hon th nha ha ng nen cha ng can phai tang cuong quang cao ve
danh tieng cung nhu cha t luong mon an.

Qua tnh hnh kinh doanh am thuc chay cua cac nha hang quan an tren, ta
thay hau het tat ca cac thuc don de u rat da dang va dac sac khac voi thuc don cua
thoi gian da u hnh thanh. Vang, qua that yeu to thu c don lam cho am thuc chay tro
nen hap dan hon, loi cuo n hon va kch thch su tm toi cua thuc khach.











Trang: 38
Nghien Cuu Khoa Hoc
CHUONGIII: DINH HUONG
PHAT TRIEN KINH DOANH AM
THUC CHAY O THANH PHO HO
CH MINH

I.DANH GIA HOAT DONG KINH DOANH AM THUC
CHAY O THANH PHO HO CH MINH

Am thuc chay ngay nay da va dang duoc nhieu nguoi ua chuong tren
the gioi noi chung va Viet Nam noi rieng. O hau het cac thanh pho, thi xa deu
co cac quan an chay; va o Thanh Pho Ho Ch Minh cung the, thuc khach co the
de dang tm thay nhung quan an chay ngon tren cac con duong
O cac quan com chay khong ch co com ma con co ca bun, hu tieu m,
hoanh thanh, pho,..nhung thuc an nay xet cho cung deu duoc che bien tu cac
loai rau trai, cu,..Cac nguyen lieu co nguon goc tu thuc vat
Trong cac nha hang co nhung mon an thuong co ten cua nhung mon
man nhu: com tom - dui ga, bun nem nuong, ca ry tom, ga quay, cac mon pha
lau,.. Duong nhu nguyen nhan ban dau cua thuc te nay la viec goi ten cac
mon chay co nhung kho khan nhat dinh. Ly do don gian la da so mon an deu
che bien tu tau hu;cu ten goi nao cung co danh tu tau hu th bang thuc don
qua don dieu. Thuc te nay doi hoi cac vua bep chay phai vay muon ten goi
trong bang thuc don man. Trong chung muc nao do, day la bieu hien cua tnh
chat nhap the cua Phat giao ve mat am thuc. Hon nua mot phat tu, mot nha su
ma tam cua ho da dat den canh gioi cao th nhung ten goi cua su vat, hien
tuong deu khong quan trong.
Cac quan an chay co nuoc giai khat nhung khong co ruou. bia.Theo
ngu gioi cua Phat giao th uong ruou la dieu cam ky.Thuc te hon quan an
khong co ruou se tranh cho chu quan nhung phien toai khi phuc vu mot so thuc
khach muon uong cho da; cung chnh khong gian am thuc nay tac dong t
nhieu den cach giao tiep. Trong quan an, nguoi phuc vu o day thuong khong
co y noi nhung loi muot ma nhu cac tiep vien nha hang ma la nhung loi chan
that hoa ai. ap lai thuc khach cung thuong noi nang nhe nhang, khong co thai
do ong chu hoac thuong de. Trong mot khong kh nhu vay huong vi mon
Trang: 39
Nghien Cuu Khoa Hoc
chay se dam da hon, bua com chay se tao cho thuc khach mot cam giac bnh
an, mot thai do huong thien, gat sang mot ben noi am anh bi nguoi doi chen
ep.
Cac quan com chay thuong dong thuc khach vao nhung ngay
14,15(ram), 29,30 va mung mot,dac biet la mua dai le vu lan bao hieu. Tuy
vay nhung ngay khac trong thang cac quan nay van co mot luong khach dang
ke, khong thua kem cac quan an man. Nhat la cac ngay cuoi tuan, ngay can
bo cong chuc va hoc sinh, sinh vien duoc ngh, so nguoi di an com chay tang
len ro ret. Co the chia thuc khach com chay ra cac nhom sau:

Nhom thu nhat la nhung phat tu (hoac tn do thuoc cac ton giao chiu
anh huong phat giao). ay la nhung nguoi an chay theo quan niem tranh sat
sinh (hoac ch t cung han che viec sat sinh, nhac nho y thuc tranh sat sinh),
han che su phat duc cua co the.

Nhom thu hai la nhung nguoi lao dong thu nhap thap. Com chay
Thuyen Vien la quan com bnh dan trong tuong quan so sanh voi cac mon
man khac. Nguoi lao dong co thu nhap thap, an com chay de tiet kiem chi
ph sinh hoat.

Nhom thu ba la nhung nguoi an chay nham muc dch dieu tri benh, de
giam cholesterol trong mau, tri benh tieu duong, tim mach, huyet ap cao va
nhieu loai benh khac.

Nhom thu tu la nhung nguoi muon thay doi khau vi. Ca tuan an thit ca
toan nhung mon cao luong my vi; khi tm den com chay nhu tm duoc mot
thu huong vi la hoac huong xua, thuc khach co cam giac ngon mieng
hon. Mot bua com chay doi voi nhom nay nhieu khi ton kem hon mot buoi com
thuong, boi v nguoi ta goi them nhieu mon hoac dup cho
da them

Tom lai cac quan an chay hien nay da va dang tang truong va phat
trien.Thuc te cho thay nhu cau den voi am thuc chay ngay cang tang nhat la
vao cac ram, mung mot, dien hnh nhat la mua le vu lan bao hieu.

Trang: 40
Nghien Cuu Khoa Hoc
II. MOT SO GIAI PHAP VA KIEN NGHI NHAM
NANG CAO HIEU QUA KINH DOANH

1.Mot so giai phap de nang cao hieu qua kinh doanh

Moi nguoi chung ta deu biet rang, an uong la mot nhu cau tat yeu trong doi
song. Nhu cau nay co dam bao duoc th viec nghien cu u khoa hoc, sang tac van
chuong, nghien cuu ta m ly doi so ng con nguoi mo i thuc hien tot duoc. Nhung ngay
nay co mot so nguoi quan niem chua that dung ve ban chat cua an uong nhat la ve
am thu c chay mac du mon chay da co tu lau doi. Nhieu nguoi cho rang cac mo n an
chay se khong cung cap day du chat dinh duong va luong calo can thiet de con nguo i
song va lam vie c. ay qua la mot nhan dinh chu quan; v neu co mot che do an chay
hop ly th chat dinh duong cung cap cho co the van dam bao nhu che do an man; va
mot cuoc ca ch mang ve dinh duong nghien cuu cho thay, mon am chay co ta c dung
rat tot khong nhung cho nguoi bnh thuong ma con lam giam luong cholesterol cho
nhung nguo i bi benh huyet ap cao, xo mo do ng mach, dai duong, beo ph, benh ve
duong tieu hoa,.. va dac biet no co mo t che do rat huu ch doi voi nhung nguoi an
kieng, cua cac sieu nguoi mau.
Qua that nhu vay, v nhung mon an chay ch dung thuc pham va thuc vat de
nau thanh mon an, mo n chay tuy khong dung cac cha t dam, chat be o cua dong vat
nhung duoc thay the bang chat dam ,chat beo cua thuc vat. Hon the nua o nhieu nuoc
tren the gio i hien co dich cum ga voi virus H5N1 va tnh trang bo lo mom, long
mong, nhung can benh nay lay lan rat nhanh va co nguy co anh huong den suc khoe
con nguoi. Do do nen chang can a n cac mon a n chay de thuong thuc trong moi tuan,
ket hop voi viec ren luyen than the de dam bao suc khoe va co mot than hnh gon
gang duyen dang nho ca c cha t dam thuc vat.
Am thu c chay co mo t tac dong tch cuc trong doi song, mot mat cung cap day
du duong chat cho con nguoi, mat khac giup cho tinh than con nguoi can bang hon v
quan niem cua Phat giao cho rang con nguoi va dong vat deu khao khat co duoc su
song. Do do neu v mon an ngon cua ta, v ban than ta ma lam cho nguoi khac, con
vat khac phai dau kho th ta da danh mat long tu bi cua con nguoi. Do do, neu kho ng
lam viec ac, co long tu bi, h xa th tinh than ly tr ta se trong sang, minh man hon va
tr tue hon. Khi do moi tam benh se xoa tan het va con nguoi song vui ve, hanh phuc
hon.
Khi nhan dinh nhu ng net do c dao trong am thuc chay, th ta ca n phai co
nhung chien luoc phu hop de phat trien mon an chay va nham de na ng cao hieu qua
kinh doanh.

Trang: 41
Nghien Cuu Khoa Hoc
1.1Ch/en /aac phat hav ban sac caa mon an chav:

Trong doi song con nguoi, an chay qua la co mo t tac dong tch cuc nhu an
man. Nhung chung ta ca n phai quan tam den nghe thua t trong ca ch che bien mon a n,
trong cach trang tr nhung mon an sao cho dep mat, trong cach thuong thuc mon a n,
phong cach an de co ca ch cu xu hop ly. Ta t ca ca c kha ca nh do phai duoc xem xet
mot ca ch than trong, co nhung nhan dinh thang than, va co cac giai phap thch hop
nhat la ca c gioi chu c trach trong nganh du lich, cac nha hang, cac quan an, co so an
uong. Chnh su nhan dinh mot cach khach quan trung thu c nay co the thuc day, phat
huy net dep net do c dao cua am thuc chay theo huong lac quan hon trong tuong lai.
Nghe thuat trong cach che bien mon an la rat quan trong, no hnh thanh nen
ban sac am thuc chay cua Viet Nam. O moi noi co ca ch che bien khac nhau, ch ca n
gia giam nguyen vat lie u, gia vi se tao nen nhu ng net dep thuan tuy cho quoc gia dia
phuong noi hnh thanh mon an chay do. Ben canh do cung can phai giu gn va phat
huy cac ca c mon an chay tu dan da cho toi thuong luu de kip thoi gioi thieu cho thuc
khach va da p ung nhu cau an uong cua con nguoi.
e phat huy tot tac dung cua am thuc chay, th can phai quan tam nhieu den
cac nguyen vat lieu, gia vi che bien ra mon an. Nhung trong tnh hnh ngay nay, hau
nhu chua co mot nguye n vat lieu chay nao ghi ro ham luong dinh duong la bao nhieu
ca, cung nhu la co nhieu nguyen vat lieu, gia vi chua duoc kiem nghiem mot ca ch
nghiem nga t, hay co mot so mat hang duoc bay ban tren thi truong ma khong qua
giay phep kinh doanh, hoac la co nhieu quan an moc len mot ca ch tu phat.. Chnh
nhung dieu nay se anh huong t nhieu den suc khoe cua con nguoi va khong the chap
nhan duoc trong xa hoi ngay nay. Do do, de ngan ngua benh tat va phat huy ban sac
mon an de dap ung duoc xu huong chung cua cong dong th nen chang can phai luu y
den ca c van de sau:
-Nhu chu ng ta da biet trong am thuc,nguyen vat lieu de che bien mon an rat
da dang va xuat xu o khap moi noi. Va dieu nay co the a nh huong den mon an neu
khong duoc kiem tra mo t ca ch chat che. Do do doi ho i ca c co so che bien nguyen vat
lieu, gia vi phai dam bao ve sinh an toan thuc pham. ieu nay doi hoi su quan tam
nhieu cua chnh quyen dia phuong va cac gioi chuc trach co tham quyen.
-e mon an chay ngay cang duoc nhieu nguoi ua chuo ng va am thuc chay
ngay cang da dang hon th doi ho i cac chuye n gia, cac nghe nhan, cac nha nghie n
cuu, ca c nha quan tri phai co chuong trnh hop tac cha t che voi nhau de dua ra
phuong phap che bien mon an, ke hoach kinh doanh an uong sao cho co hieu qua.
-Noi den am thuc la noi den dinh duong va suc khoe cua con nguoi; do do
bat cu mot hanh vi vo trach nhiem, chay theo loi nhuan nao cung gay nguy hiem ch
nguoi tieu dung. Do do cac co so phuc vu an uong can co chu trnh chat che ve bao
quan ve sinh thuc pham ket hop voi viec phong benh va chu a benh cho thuc kha ch.
-ong thoi, ta nen van dung trnh do khoa hoc ky thuat tie n bo ngay nay de
khoa hoc hoa phuong phap che bien, ke hoach hoa viec thu mua cac nguyen vat lieu
Trang: 42
Nghien Cuu Khoa Hoc
thua; co bie n phap xu ly rac va cac chat thai mot ca ch khoa hoc nham tai tao lai cac
chat thai de gop phan bao ve moi truong sinh thai cua chung ta.
Tom la i, su giu gn va phat huy nhung net van hoa tinh hoa trong am thuc
chay la rat can thiet. Tu vie c nhn nhan dung dan do, tu cac mon an che bien dam
bao suc khoe do se lam cho nguoi an phai nho mai, phai van vuong du ch duoc
thuong thuc mot lan. Do do, ca c mon an chay can phai duoc ke thua va phat huy mot
cach sang tao; de nhu ng mon an chay Viet Nam van co duoc mot ngon ngu rieng
trong tung mon an cua mnh.

1.2.Ch/en /aac da dang hoa san pham am thac chav

Van hoa am thuc chay cua ta mac du duoc du nhap tu An o va Trung Quoc
sang nhung no van co net da c trung rieng cua no. No van da dang, co nhieu loa i hnh
san pham nhu mon an man ngha la no van co cac loai hnh nhu: Buffet chay,
Alacarte chay, set menu chay.
O Thanh Pho Ho Ch Minh no i rieng va ca nuoc noi chung co rat nhieu nha
hang, quan an kinh doanh va phuc vu nhung mon an chay cho du khach. Loa i hnh
Buffet chay voi hang chuc mon an, co nhung ten go i rat dac sac, duo c trang tr hap
dan va kch thch khau vi, duoc to chu c o cac nha hang phuc vu thu c khach vao ca c
ngay le ram, mung mot. Loai hnh Alacarte chay voi thuc don co rat nhieu mon, ten
goi cung vo cung thu vi rat thch ho p cho nhung thuc khach chon mon. Hnh thuc nay
hien co o ca c nha hang, quan an chay; cung can khuyen khch va phat trien hnh thu c
nay o ca c toa xe lua, tre n may bay,.. Hnh thu c Set menu chay ngay nay cung dang
duoc hnh thanh nhu mon an man. No cung duoc hien dien trong cac dip le, trong
tie c cuo i,.. Thuc don cua Set menu chay voi ten goi cua cac mon chay tu mon khai
vi den mon trang mieng, cong voi viec trang tr mon an trong thu c don se rat hap da n
va loi cuon khach trong bua tiec.
Vang, qua la cung mot thu nguyen lieu, co ng voi trnh do, da dang hoa cach
che bien cu a nguoi dau bep da tao cho mon an co su bien hoa linh dong, phu hop voi
dac diem cua tung thu c khach va tnh chat cu a buoi tie c. Cung chnh su bien do i do
da lam la khau vi do i voi nguoi an, tao the m su hieu ky, thch thu noi ho khi thuong
thuc mui vi dac trung rieng cua tung mon an.
Ngay xa xua, co nhieu quan die m cho rang an chay th an va nau the nao
cung duo c ca; do do trong buoi an chay hau nhu ch an com voi tuong, chao,dua leo,
rau luoc,.. an mot ca ch rat don dieu; th nay da duoc da dang hoa hon. Cung mot
nguyen lieu nhung co the tao ra hang tram mon khac nhau voi ten goi vo cung dac
sac va thu vi; dieu do da noi len phan nao tnh da dang phong phu cua am thuc chay.
Khong nhung ch co nhung mon an man moi co ten go i nhu com du i ga, pho
bo, bo la lo t, com chie n duong chau, mang tay nau cua bien, thit bo xao xa, nem
nuong, thit bo nau ra gu, thit vit quay,..ma ngay nay trong am thuc chay van co
nhung mon an voi ten goi nhu vay va mu vi cua no cung khong thua kem g mon an
Trang: 43
Nghien Cuu Khoa Hoc
man; ong thoi van da m bao cung cap luong calo va cung giup nga n ngua nhu ng
chung benh nhoi mau co tim, tai bie n mach mau nao, giam cholesterol trong mau.
Trong moi mon an, voi dac die m, ten goi cua tung mo n an va tnh chat cua
buoi tie c phan nao co y ngha quan trong trong viec phu c vu thu c kha ch; dong thoi
cung la mu c tieu doi tuong de ta co the dinh huong phuc vu kinh doanh an uong cho
phu hop va dat hieu qua cao. Chang han nhu cac mon an chay duoc lam ra de cung
vao cac dip le hoi trong cac dnh, chua th ta khong nen la m ca c mon gia man de
dang cung duc Phat ngha la khong duoc nau mon an chay la gia mon an man, lay ten
cua cac mo n an man dat cho ca c mon an chay v dao Phat nghiem cam cac hnh thuc
nay. Rieng doi voi nhu ng nguoi Phuong Tay, cac sieu sao,nhung thu c khach den du
cac buoi tie c trong nha hang, den dung tiec buffet, tie c cuoi,.. th can phai chu y
nhieu den cach trang tr sao cho bat mat va te n goi mon an sao cho kch thch khau
vi. V neu mon nao cu ng ch dung ten vat lieu de goi th ch con la: nam xao rau, dau
om, rau luoc, rau kho,..rat t mon kho loi cuo n khach hang. Ban co bao gio tuo ng
tuong, ca s, hoa hau Viet Nam ma mang mot cai ten Met, Men, Kho ,.th tac du ng
cua no nhu the nao roi! ung la te n goi mot con nguoi, ten goi mot con duong, mot
dong song,..duo c dinh hnh la do tap quan thoi quen. Tuy nhien chung ta co the thay
doi thoi quen, ten goi bang su no luc, bang su dinh huong. O day dinh huong ve ten
goi mon chay la mot trong nhung van de trong tam ma bo phan van hoa am thuc no i
chung va van hoa am thuc chay no i rieng can phai chu y. Mon an ngon, ten goi hop
ly, dam da y ngha th con dieu g tot hon?. O day nen chang ngoai viec muon ten cua
cac mon ma n ta can ne n van dung cac thanh ngu, dien tch cua Phat Giao de da t ten
cho cac mo n chay; tuy nhien nhung thanh ngu dien tch ay phai gan gui voi cuo c song
va phai de hieu, mang y ngha nha n van cao ca th se de dang gay su chu y cung nhu
tao an tuong manh me doi vo i thuc khach. Cha ng han nhu co the su dung thanh ngu
Hoi au Thi Ngan (co ngha la quay dau la bo), hay thanh ngu Nhat V o
Giang(co ngha la mot canh lau de vuot bien).. Nhung dieu quan trong la voi ten
goi nhu the nao th cung can phai dam bao chat dinh duo ng va an toan thuc pha m.
ay cung la dinh huong nham khai thac va da dang hoa loai hnh san pham nham
dong gop va boi dap the m cho nen van hoa am thuc chay cua cong dong.
Trong chien luoc da dang hoa loai hnh san pham cung nen chu y den net
dac sac van hoa dan to c, phong tu c, tap quan, tn nguong cua moi da n toc, moi dia
phuong, mo i vung,.. de che bien cho thch hop vo i ne t do c dao ca ve chat luong va
cach bay tr theo mot phong ca ch rieng cua a m thu c chay. Ben canh do cung ca n co
nhung chu de rieng biet cho am thu c chay nhu:
Nhung mon an chay cua te t Nguyen Tieu(15/1)
Nhung mon an chay cua le Phat an(15/4)
Nhung mon an chay cua le Vu Lan(15/7)
Nhung mon an chay cua le Ha Nguon(15/10)
Nhung mon an chay phong va chua benh
Am thu c dinh duong cua nhung mon an chay
Trang: 44
Nghien Cuu Khoa Hoc
e viec da dang hoa am thuc chay duoc phat huy mot cach co hu u hieu th
cung can co chnh sach lien ket voi ca c hang hang khong, cac cong ty duong sat,
duong thuy va duong bo,.. de hnh thanh thuc don chay phuc vu an uong cho khach
trong va ngoai nuo c. ong thoi cu ng can co va duy tr nhung chnh sach quang cao
hop ly va co nhung nhan vien gioi thieu cho du khach ve net dac trung cung nhu la
dinh duong, loi ch tu nhung mon a n chay.
Ngoai ra, can phai luu y la viec da dang hoa san pham am thuc phai di do i
voi vie c da m bao ve sinh an toan thuc pham, bao ve moi truong sinh thai, tranh su
tan pha, ga y o nhiem moi truong va san pham lam ra phai dam bao chat luong, tranh
gay nguy hiem cho thuc khach.

1.3.Ch/en /aac nang cao chat /aang phac ra:

San pham am thuc khong ch la cach trang tr, chat luong cua mon an ma
trong thoi dai ngay nay con phai chu y den chat luong phu c vu.
Chat luo ng phuc vu trong nganh du lich no i chung va trong am thu c noi rieng
la mot trong nhung yeu to cuc ky trong cuoc chien canh tranh tren thi truong dich vu
khach san de thu hut nguon khach den tieu thu cac dich vu va hang hoa. Ngay nay,
cac khach san khong ngung tm moi bien phap de nang cao suc canh tranh tren
thuong truo ng thong qua viec hoan thien va nang cao chat luong phuc vu, dong thoi
khong ngung nang cao danh tieng va uy tn cu a co so.
Trong nhung nam cuoi the ky XX, nhu cau doi ho i cua khach du lich ngay
cang cao hon ve chat luong cac loa i hang hoa,dich vu. Ca ch thu c phu c vu doi ho i o
trnh do van minh hon trong cac nha hang du lich. Tung co so phuc vu du khach de u
co chung mot suy ngh phai dap ung den mu c cao nhat nhung nhu cau cua du kha ch;
phuong cha m hoat dong cua nha hang la kha ch hang se nhan duoc nhung mon an hop
khau vi do su ket hop giua ky thuat truyen thong va cong nghe hien da i; tao dieu kie n
cho khach thuong thuc nhung dich vu van hoa dac sac, dam da tnh dan toc nhung
trong trang thai tinh than va hoan canh tuong tu nhu dieu kien song o que huong, dat
nuoc ho. am bao cho du khach duoc phu c vu mot ca ch thoai mai, trong thoi gian
ngh ngoi va tham quan du lich.
oi tuo ng phuc vu cua nganh du lich va khach san la con nguoi voi nhung
dan toc, tuo i tac, nghe nghiep, gioi tnh, so thch, thoi quen tieu dung, phong tuc tap
quan khac nhau. Mat khac, nhu cau ve du lich cua con nguoi la nhu cau co the de
dang bi thay the boi cac nhu cau khac neu khong duo c phuc vu tot. Trong thu c te,
phuc vu khach la mot cong vie c rat phuc tap. o la mot qua trnh chuan bi, to chuc,
sap xep va tao ra san pham hoac dich vu de khach tieu thu mot ca ch thuan tien, de
dang, nhanh chong. ong thoi gay duoc an tuong tot nha t trong tam tr cua ho.
Bien phap de nang cao chat luong phuc vu :

Trang: 45
Nghien Cuu Khoa Hoc
-To chu c nghien cuu co he thong nhu cau ve so luong, co cau cac dich vu va
hang hoa theo thoi gian, theo thanh phan co cau, dong thoi xac dinh khuynh huong
phat trien cua cac nhu cau nay nham to chuc san xuat va cung cap kip thoi ca c yeu
cau cua khach hang.
-Thuong xuyen nghien cuu va hoc tap kinh nghiem tot cua ca c khach san
trong va ngoai nuoc de ap dung vao khach san cua mnh sao cho phu hop voi die u
kien va hoa n canh cu the, dap ung nhu cau cua khach mot cach to t nhat.
-Khong ngung ap dung cac thanh tuu khoa hoc ky thua t va cac loai hnh phuc
vu tien tien vao qua trnh phuc vu khach
-Xay dung moi hoac cai tao, nang cap co so vat chat ky thuat vo i mot co cau
hop ly, phu hop voi nhu cau va thi hieu cua ca c doi tuong khach.
-Thu c hie n viec can doi hop ly giua cung - cau ve dich vu cung nhu hang
hoa theo so luong, cha t luong, co cau, chung loai, tho i gian, va dia diem tieu thu
thong qua viec nghien cuu thi truong.
-San xuat cung cap dich vu va hang hoa dap ung day du nhat cac nhu cau cu a
khach ve so luong, chu ng loai, cha t luong, tho i gian, dia diem tieu thu (dat duoc su
can doi to i uu nhat giu a cung va cau ve dich vu va hang hoa)
-Nhan vien ban la nguoi truc tiep phuc vu khach, do vay ho phai co su chuan
bi that chu dao tu trang phuc den da ng ve ngoai hnh va phuong tien la m viec. Moi so
xuat du nho nhat cua nhan vien ban deu de lai an tuong khong tot den chat luo ng
dich vu, den uy tn cua nha hang; can co khu vuc rieng de nhan vien phuc vu ban
chnh don trang phuc (dong phuc,danh bong giay, chai toc,..). Truoc mat kha ch
nhan vien ban phai sach, gon trong trang phuc voi tam trang va tam ly thoai mai vui
tuoi.
-Trong thoi gian kha ch dung bua, cac loai dung cu an khong can thie t (da
dung xong) phai duoc don dep kip thoi. Ca c do an thua ra duoc thu don ngay nham
bao dam ban an luon ve sinh, sach dep. Suot bua an nhan vien ban phai thuong
xuyen co mat nham dap ung yeu ca u cua khach.
-Can bo, nhan vien trong khach san can phai co trnh do nghiep vu , trnh do
ngoai ngu va trnh do giao tiep cao, van minh lich su trong qua trnh phuc vu, chu y
thoa man yeu cau cua khach tu nhung viec nho nhat.
-Thuong xuyen giao duc tinh than trach nhie m va trnh do nghiep vu cho can
bo cong nha n vien. Nhan vien can phai nen nho rang khach luon luon cho doi su mau
le,dung gio, quan tam than huu.Va khach trong nha hang khong bao gio muon trong
thay nhan vien dang an uong trong khi ho phai cho doi duoc phuc vu bua an. Hon nua
khach khong the kien nhan duoc doi vo i nhung nhan vien ngoi do c bao, chuyen dua
voi nhau trong khi khach dang cho doi da t an. Phuc vu dung qui ca ch la mo t nghe
thuat, se lam tang the m ve sang trong cho nha hang, vui long khach, thu hut khach
tro lai nhie u lan. Do do, yeu cau lam viec phai that t m, chnh xac, dung cho, dung
cach.
Trang: 46
Nghien Cuu Khoa Hoc
Trong nganh khach san, so luong va chat luo ng cua doi ngu nhan su se quyet
dinh den su thanh bai cua hoat dong kinh doanh. Trong qua trnh thuc hien phai luon
quan tam den viec dao tao va boi duong thuo ng xuyen cho luc luong lao dong, danh
gia cong vie c chnh xac va co che do dai ngo thoa dang. Do do cong tac quan tri nhan
su trong khach san phai dam bao dap ung duoc yeu cau nay. ong thoi cung can phai
dam bao ve so luong va chat luong trong moi thoi diem kinh doanh. Muon dap ung
duoc mu c tieu tren th can tuan theo nhung nguyen tac co ban sau:
-am bao chuyen mon hoa ket ho p voi trang bi nhung kien thu c tong hop.
-Phoi hop chat che giu a phan cong lao dong va hop tac lao dong
-Su dung lao dong phai tren co so dao tao va thuong xuyen boi duong trnh do
chuyen mon, ngoai ngu.
-Phai dam bao tot moi quan he giua cong hien va huong thu cua nguoi lao
dong.
-Phai ket hop thuong phat vat chat va tinh than mot cach cong bang va
nghiem minh de giu ky luat lao dong.
Tom lai, van de chat luong phuc vu khong ch la mo i quan tam cua cac
doanh nghiep du lich va khach san ma con duoc nang len thanh chnh sach quoc gia.
Neu quan tam dung mu c, du lich pha t trien se la dong lu c de thuc day cac nganh kha c
phat trien, mo rong mo i giao luu chnh tri, kinh te,van hoa, xa hoi, khoa hoc ky thuat
voi ca c nuo c, tao ra nhieu viec la m cho xa hoi, tao dieu kien de nhan dan tm hieu
nep song, phong tuc ta p quan cua cac dan toc tren the gio i gop phan tang cuong tnh
huu nghi va doan ket giua ca c dan to c. Mat khac viec na ng cao chat luong phuc vu
con the hie n danh tieng, uy tn cu a dia phuong, dat nuoc. Chnh v vay nang cao chat
luong phuc vu la mo t cong vie c quan trong doi hoi su quan tam cua toan xa hoi.

1.4 B/en phap qaan /v chat /aang mon an:

Trong chnh sach phat trien kinh te cua nhieu quoc gia, nguoi ta cho rang
chat luong la mot trong nhung nhan to quan trong hnh thanh kha nang canh tranh cua
doanh nghiep. ac bie t la trong nen kinh te mo cua va canh tranh doi hoi tat ca ca c
don vi kinh doanh phai quan tam den ba van de cuc k quan trong do la: Chat luo ng
san pham (chat luong lam ra mon an), gia ca va thoi han giao hang(thoi gian che ta o
ra mon an), trong do ha u nhu chat luong la mo t yeu to quyet dinh.
Quan ly chat luong trong he tho ng tieu thu va Marketing khong ch pho cap
trong cac co ng ty thuong mai ma co n co o ca c nganh phuc vu xa hoi, dich vu du lich,.
V chat luo ng khong dong bo se khong dap ung tot ca c yeu cau cua nguoi tieu dung
va se khong ton tai duo c trong cuoc canh tranh.
Nguoi ban hang hay lam dich vu deu co trach nhiem nhu nhau doi voi chat
luong hang hoa hay dich vu. Cong ty thuong mai lam nhiem vu tieu thu san pham
Trang: 47
Nghien Cuu Khoa Hoc
phai chiu trach nhiem bao dam chat luong ha ng hoa hay dich vu cua mnh. Noi cach
khac can phai quan tam den cong tac quan ly chat luong. ien hnh la cac cua hang
bach hoa lo n nhat cua My deu co cac chuyen gia quan ly chat luong. Nhung nguoi
nay doc lap nghien cuu cac tieu chuan san pham. Cua hang co phong thu nghie m
rieng va ch mua san pham cua ca c co so kinh doanh ma x nghiep cua chung co he
thong quan ly chat luong co hieu qua. Do do dieu kien bat buoc de viec tieu thu ca c
san pham hang hoa cu ng nhu cac mon an co ket qua th phai huong cac co so, nha
hang quan an,.. vao viec san xuat cac san pham, che tao ra nhung mon an co cha t
luong dap ung yeu cau cua nguoi tieu dung.
Tom lai, la vie c qua n ly chat luong dong bo se giup ta ng su luu chuyen va
tieu thu cac mon an; tang tnh tch cuc lam vie c cua cac nhan vien, dap ung cac yeu
cau cua nguoi tieu du ng; do do dam bao cho ho long tin vao chat luong cua nhung
mon an mnh ua chuong.

2.Mot so kien nghi:

2.1 Doi Voi Nha Nuoc:

Trong su nghiep cong nghiep hoa - hien dai hoa dat nuoc hien nay, nganh du
lich co mo t vi tr rat quan trong. ai hoi dai bieu toan quoc lan thu VIII ang de ra
muc tieu phan dau tung buoc dua nuoc ta tro thanh mot trung tam du lich, thuong
mai, dich vu co tam co khu vu c. ong thoi dai ho i con neu len mot so giai phap cu
the de pha t trien nganh du lich: Huy dong cac nguon luc tham gia kinh doanh du
lich, ay manh huy dong von trong nuoc dau tu vao khach san, lien doanh voi
nuoc ngoai xay dung cac khu du lich va cac khach san lon, chat luong cao.. o la
mot chu truong rat tch cu c. Tuy nhien de chu truong do phat trien ngay cang hieu
qua hon th nha nuoc ca n phai co chnh sach thoang hon ve ca c loa i giay to, thu tuc
xuat nhap canh. V neu thu tuc qua ruom ra th khach quo c te se t den Viet Nam. Tu
do, se keo den ca c hoa t dong van hoa khac trong do co van hoa am thuc se bi kie m
ham.

Nha nuoc can phai tao dieu kie n cho cac doanh nghiep kinh doanh khach
san, nha hang duoc vay von voi chnh sach uu dai ve lai suat va thoi han cho vay hop
ly de ca c doanh nghiep manh dan vay von dau tu nang cap co so vat chat, trang thiet
bi nham nang cao chat luong phu c vu trong va ngoai nuoc.

Nha nuoc can pha i tang cuong them ngan sach cho co ng tac tuye n truyen
quang ba du lich trong va ngoai nuoc voi nhieu hnh thu c khac nhau nhu: Bao, tap
ch, tren truyen hnh, quang cao gioi thieu hnh anh qua Video, CD - Rom, ngoai
Trang: 48
Nghien Cuu Khoa Hoc
troi, qua mang Internet,.. Trong qua trnh qua ng cao can phai chu y rang quang cao
la qua trnh lien tu c, thuong xuyen. Nhung khong phai v the ma noi dung quang ca o
lap lai nhie u lan th cang tro nen nham chan, cu ky; do do can phai thay doi mau
quang cao theo dinh ky de thu hu t va hap dan khach. Ngoai ra, trong luc tien hanh
quang cao o nuoc ngoai, can chu y den dac diem cua tung dan toc nhu: oi vo i Trung
Quoc th khi quang cao phai nhan manh den van de gia ca, gioi thieu nhung chuong
trnh khuye n mai giam gia v loa i khach nay thuong quan tam den gia tour, khach
san, nha hang, mon an; Con doi voi thi truong Nhat th chat luong dich vu, tien nghi
va su phuc vu cao nhat can duoc chu y den v khach Nhat khong ngan ngai chi tieu
cho dich vu tot.
Nha nuoc can tang cuong quan he huu nghi hop tac quo c te, tang cuong quan
he mo rong giao luu voi cac nuo c tren the gioi de gop phan nang cao vi the cua Viet
Nam tren thuong truong Quoc Te, thuc hien tot phuong cham doi ngoai Viet Nam
san sang lam ban voi cac nuo c tren the gioi
Nha nuoc phai tranh thu mo i co hoi va giao luu voi ca c nuoc ban de the gioi
biet den san pham du lich Viet Nam noi chung cung nhu la van ho a am thuc noi
rieng.
Sau su kien 11/9, Viet Nam tro thanh nuoc an toan va luong du khach den
Viet Nam da tang dang ke; do do nha nuoc co gang giu vu ng nen kinh te, chnh tri xa
hoi on dinh.
Chuyen du khach bi giut do c, cuop boc, cheo keo boi cac te nan a n xin, con
do van chua co chuye bien dang ke. Nha nuoc can phai quan tam den viec bao ve an
toan cho du khach, tao moi truong xanh sach va an ninh. Ben canh do, nha nuoc can
phai tien hanh nang cao nhan thuc cong dong ve tam quan trong cua nganh du lich,
de moi nguoi dan co y thu c phat trien du lich tao nen mot moi truo ng du lich sach
dep, an toan va van minh.
Xu huong hien nay du khach ra t thch tm hieu nhung net van ho a truyen
thong trong am thuc; nhung ho thuong khong biet noi ba n v ca c quan nam rai rac
khap noi rat bat tien. Do do can xay dung bo sung voi quy mo lon cac khu van hoa
am thuc bao gom ca mon an man va mon an chay. ieu nay giup cho nha quan ly
thuan lo i hon trong viec kiem tra ve sinh moi truong, ve sinh an toan thu c pham,
kiem tra va phat hien kip thoi ca c mon an khong dam bao chat luong de tao su an
tam va long tin cho du khach khi de n thuong thuc.

2.2 Doi voi cac nha hang va quan an chay:

Trong hoat dong du lich, con nguoi la yeu to khong the thay the duoc, cha t
luong con nguoi se quyet dinh lon den chat luong dich vu. Yeu to anh huong den chat
luong con nguoi la trnh do chuyen mon, nghie p vu, trnh do ngoai ngu giao tiep. Do
do cac nha hang quan an can phai thuong xuyen huan luyen nhan vien, nang cao tay
Trang: 49
Nghien Cuu Khoa Hoc
nghe va khuyen khch tao co hoi cho nhan vien hoc them ngoai ngu nhu: Anh, Hoa,
Nhat, Han,...
Trong qua trnh kinh doanh am thuc can phai su dung thuc don mo ta de cho
khach biet duoc thanh phan, nguyen lieu chnh yeu, ca ch thuc che bien mon an.
Ngoai ra cach thuc che bien mon a n, cach trang tr trnh bay mon an phai duo c trang
tr sao cho hap dan, ba t mat, thu hut su chu y cua khach ngay tu dau. Ben canh do,
ten goi mon an cung khong kem phan quan trong, do do can phai su dung ten goi sao
cho phu hop voi tnh cha t moi buoi tiec va thanh phan khach.
Cac nha hang, quan an nen ke t hop hoat do ng an uong voi am nhac. V a m
nhac la ngo n ngu bieu lo tnh cam, la tieng noi cua con nguoi nen am nhac luon hien
huu sau tham trong tam hon moi nguoi. Chnh nhung dieu nhac da gop phan lam cho
cuo c song cang them y ngha. Do do khong co g thu vi hon khi khach den an nhung
mon an trong khung canh trang tr hai hoa lai vua duoc thuong thu c dieu nhac em
diu. Noi to m lai, am thuc - am nhac la mot trong nhung nhu cau khong the thieu
trong cuo c song con nguoi va co mo i quan he mat thiet voi nhau am nhac bo sung cho
am thuc va nguoc lai.
Trong qua trnh kinh doanh can phai thuong xuyen ghi nhan y kien cua
khach qua cac phieu tha m do dong thoi can pha i quan sat thuc te de da p ung nhu cau
cua khach va hoan thie n hon am thuc chay.
Trong van de kinh doanh hien nay, can phai dat chu tn len hang dau, can
phai dap u ng to t nhu cau cua khach hang de khach ha ng tuyen truyen vo i nhung
nguoi khac. ay la mot hnh thuc quang cao truyen mieng, khong phai ton kinh ph
nhung rat hieu qua.
Am thuc chay ngay nay khong nhung phat trien o cac nuoc A ong ma ngay
nay con duoc ua chuo ng o cac nuoc Phuong Tay. V che do an chay cung dam bao
suc khoe nhu an man; dong tho i co n tranh duo c ca c loai benh tat va tang cuong suc
deo dai cho con nguoi. Chnh v vay can phai nghien cuu ky nhu cau cua thu c khach
trong va ngoai nuoc de tu do co ca ch che bien cho phu hop hon, lam hai long hon doi
voi thuc kha ch.
Ngoai ra, cac nha ha ng quan an cung can chu y den cong tac quang cao ve
cac hoat do ng am thu c. Nen chang cung can phai thiet ke trang Web co kem theo
hnh anh minh hoa gioi thieu cac mon chay de khoi day nhung nhu cau tiem an cua
khach.
Mot dieu quan trong rat quyet dinh den ket qua kinh doanh am thuc do la ve
sinh an toan thu c pham. Do do can phai quan ta m nhieu de n chat luong mon an va an
toan thu c pham de thu c khach an tam thuong thuc dong thoi cung giu p cho vie c phat
trien hon va n hoa am thuc chay cua nuoc nha.