Cu 2: Xu hng pht trin ca nghnh cng ngh sinh hc trong lnh vc bo v, ci thin v chm sc sc khe.

Vi s gia tng dn s khng ngng ca nc ta trong giai on hin nay, c th theo s liu thng k ca vietnamnet kt qu t tng iu tra dn s v nh nm 2009 cho thy: Dn s Vit Nam t 85,8 triu ngi, ng th 3 khu vc ng Nam v th 14 trong s nhng nc ng dn nht th gii. Kt qu ny cho thy: Sau 10 nm (t 1999 n 2009), dn s nc ta tng thm 9,47 triu ngi. Nh vy, trung bnh mi nm, dn s nc ta tng gn 1 triu ngi. m bo s pht trin bn vng v kinh t, an ninh x hi th nhu cu bo v, ci thin v chm sc sc khe l nhu cu khng th thiu trong cuc sng hng ngy ca ngi dn nhng nc ang pht trin, c bit l Vit Nam. Trong nhng nm gn y ngnh cng ngh sinh hc bc u xm nhp vo lnh vc y t nc ta v cng c nhng thnh cng nht nh r nt nht l lnh vc y hc nh liu php protein v liu php gen cha tr mt s bnh him ngho (ung th, nhim virus v hin ang th nghim cha tr bnh AIDS...) cng nh chn on bnh (vim gan, st xut huyt, sn l gan...) v phng bnh (vaccine). Ngy nay, vi nhng cng c ca k thut gen, gip cho s tm kim nguyn nhn su xa ca bnh d dng hn l s bt thng ca gen. Cng ngh sinh hc xm nhp vo hu nh mi lnh vc ca y hc, ng k nht l lnh vc chn on v phng nga vi vic to ra cc b kit chn on bnh bng phng php PCR v cc DNA vaccine c hiu qu cao. Lnh vc sn xut thuc cha bnh nh interferon, insulin, interleukin, hormone sinh trng ngi... ngy cng pht trin mnh v tr thnh mt ngnh cng nghip quan trng. c bit, liu php gen mc d thnh tu cn t nhng m ra nhng trin vng to ln trong vic cha tr nhng bnh di truyn v bnh nan y. .. Sau y l mt s ng dng ca CNSH trong lnh vc chm sc sc khe: 1) Chn on phn t: trong y hc, vic chn on sm tm cc nguyn nhn gy bnh l iu tht s cn thit, nhng kt qu c th gp phn vo vic iu tr tt hn, c dng ph bin hin nay l cc k thut ELISA, PCR, real-time PCR, ty theo bnh m ta s dng cac phng php thch hp. C th: K thut ELISA gip cho vic chn on cc bnh l c c ch d ng - min dch. Cc phng php chn on c hiu bnh d ng thng c s dng nh khai thc tin s d ng, test ly da, test trong da, test p, nh lng IgE c hiu bng phng php ELISA, test chuyn dng lympho bo... gip xc nh chnh xc nguyn nhn gy d ng. Ngoi ra, ELISA cn c dng trong cc k thut xt nghim HIV nhm pht hin khng nguyn p24. Chun an v iu tr bnh vim gan siu vi B v C,bnh ung th. ng dng pht hin bnh A. cantonensis (bnh vim mng no) do loi giun k sinh phi chut gy ra. Xc nh t l nhim k sinh trng st rt min Trung-Ty Nguyn. St xut huyt Dengue l bnh truyn nhim cp tnh, gy dch do vi rt Dengue gy nn, bnh lan truyn ch yu do mui Aedes aegypti. Theo T chc Y t th gii, bnh st xut huyt Dengue hin ang lan truyn nhiu nc trn th gii vi khng 20 triu ngi b nhim vi rt Dengue v khong 500.000 trng hp b st xut huyt Dengue phi nhp vin, trong ch yu l tr em. T l t vong n 5%, thm ch cao hn nu khng c chn on v iu tr thch hp

So vi phng php huyt hc, k thut Real-time PCR cho kt qu pht hin v xc nh type Dengue dng tnh sm hn, trc khi bnh nhn b pht hin c gim s lng tiu cu. - So vi phng php min dch, k thut Real-time PCR cho kt qu dng tnh sm hn rt nhiu, ngay trong nhng ngy u ca bnh, khi bnh nhn bt u st, cha c du hiu lm sng hoc du hiu huyt hc c hiu, trong khi vic xc nh khng th khng Dengue IgM bng cc phng php min dch ch dng tnh vo ngy st th 4 hay th 5, lc ny th kt qu min dch t cn hu dng v cc biu hin lm sng ca bnh r- K thut Real-time PCR cho kt qu khng ch c tc dng pht hin chnh xc nguyn nhn gy st xut huyt Dengue m cn xc nh c type ca virus Dengue, iu ny gip cc nh y hc v dch t hc theo di c cc v dch gy ra do type Dengue no v tin on c khuynh hng thay i type gy bnh theo thi gian. V d: nc ta, khuynh hng chuyn type Dengue gy bnh t type DEN-3 sang type DEN-2 v sang type DEN-1 c d bo t nm 2004. Ngoi ra cn rt nhiu cc ng dng khc ca chn on sinh hc phn t trong y t m ta khng th lit k ht. 2) Vt liu sinh hc dng trong y hc: thng c nh ngha l cc vt liu nhn to hay t nhin thay th mt phn, hay ton phn chc nng thuc (khng phi thuc), c kh nng tng hp sinh hc, c s cho ton b hay mt phn h thng sng ca c th, nhm iu tr, thay th m, c quan hay mt chc nng tng t no . Vt liu sinh hc c th lm t kim loi, polymer, gm s, ceramics, bn tng hp Cc loi bng sinh hc t hydrogen nhm mc ch tng tnh v hc v sinh hc nh bng gt bng mng i gip kch thch tng sinh m ht bn di. Mt v d c th l trong vic iu tr bng: Trn th gii, bng cng ngh phn t (Nanotech) nhiu loi bng vt thng v thuc c cha cc yu t sinh hc c sn xut iu tr vt thng bng. Nhiu cng ty ca M, Anh, Trung Quc thnh cng trong lnh vc ny. Xu hng nghin cu, sn xut cc ch phm sinh hc bng cng ngh sinh hc phc v iu tr vt thng phn mm, vt bng di dng thuc, bng vt thng vn c cc nc quan tm. Ti Vit Nam, vic nghin cu v ng dng cc thnh tu ca cng ngh sinh hc v iu tr vt thng, vt bng v ang c cc nh khoa hc, cc thy thuc chuyn ngnh bng, chuyn ngnh m phi nc ta quan tm. Vin bng Quc gia trung tm bng hng u ca c nc cng l ni tin phong nghin cu v ng dng cng ngh sinh hc vo iu tr bnh nhn bng. n gin nht l vic tm kim cc loi da thay th da t thn, cc mng sinh hc thay th da tm thi trong iu tr vt thng, vt bng. ng dng cng ngh sinh hc x l v bo qun cc loi da, cc mng sinh hc thay th da l mt trong nhng u tin ca cc bc s chuyn khoa bng v chn thng. Mc d da t thn l vt liu l tng nht che ph vt thng, vt bng, tuy nhin trong nhiu trng hp, da t thn khng th p ng c iu (do thiu, do th trng bnh nhn khng cho php ly) th vic tm kim cc loi da, cc mng sinh hc thay th da (t thn) tm thi tr thnh mt xu hng tt. Vic s dng cc loi da ng vt (da d loi) nh da ln, da ch vv che ph vt thng phn mm, vt bng c s dng t rt lu. Tuy nhin, vic s dng nhng loi da ny cng mi ch dng li cch s dng n gin l da ti. Mc d da d loi ti c nhng u im, c bit l kh nng bm dnh tt, tuy nhin, n cng c nhng nhc im nht nh, hn na, vic s dng b ng, kh c th s dng rng ri trn lm sng. Do , cng ngh sinh hc c p dng x l v bo qun lc u l i vi cc loi da d loi, sau l da ca cc t thi (ng loi). Nhiu cng ngh c p

dng nh cng ngh x l v bo qun da d loi, ng loi, bng k thut lnh su, k thut ng kh, k thut x l v bo qun trong glyxeryl u trng, k thut ng kh kt hp tit khun bng tia gamma Ngoi cc loi da d loi, ng loi, mt s mng sinh hc khc cng c s dng iu tr vt thng, vt bng nh mng i ly t b, t ngi, mng collagen Bn cnh , Vin bng cng c nhng nghin cu v hp tc nghin cu vi cc nc nh Anh, Nga, Singapore v nui cy nguyn bo si, t bo sng trong iu tr bng. K thut nui cy t bo sng trong phng th nghim cng c xc tin trong nhiu nm qua v thnh cng bc u. Vic nui cy nguyn bo si trung b da ngi thnh cng s gip nng cao cht lng iu tr bng ln mt bc. iu hy vng s c bc t ph trong nghin cu v ng dng cc thnh tu ca cng ngh sinh hc vo vic iu tr bng v vt thng phn mm cng nh cc ng dng ca n trong cc chuyn ngnh khc ca y hc hin i. 3) H tr sinh sn: Ti Vit nam, ngy 30-4-1998, ba em b t ba trng hp TTTON thnh cng u tin Vit Nam ra i. y l mt n lc rt ln ca y khoa Vit Nam, khi m TTTON Vit Nam c bt u t nn tng khoa hc cn nhiu yu km so vi khu vc v th gii. Sau hn 10 nm pht trin c 12 trung tm TTTON c thnh lp, thc hin gn 5.000 chu k TTTON mi nm. Khng ch thu ht bnh nhn trong nc, TTTON ti Vit Nam cn c xem l mt dch v y t cht lng cao, c uy tn c cc bnh nhn cc nc trong khu vc v th gii tm n cha tr. n nay, c tnh c hn 5.000 em b ra i t k thut TTTON ti Vit Nam. Chi ph TTTON ti Vit Nam hin thuc loi thp nht th gii, mc d t l thnh cng kh cao. Cc k thut thng c s dng: ng lnh phi bng thy tinh ha Bt u c ch v trin khai trn th gii t sau nm 2000. Vit nam l mt trong nhng nc u tin khu vc ng Nam p dng thnh cng k thut ny v a vo ng dng rng ri trong iu tr t nm 2006. K thut ny gip lm gim chi ph tr lnh phi v tng t l sng ca phi sau r ng. K thut nui trng trng thnh trong ng nghim (IVM) Vi k thut IVM, bnh nhn c th c thc hin TTTON m khng cn phi kch thch bung trng. Trng s c chc ht t cc nang nh c sn trn bung trng, sau nui trng thnh bn ngoi. Sau khi trng trng thnh, vic TTTON s c thc hin nh bnh thng. K thut nui trng thnh tinh trng Cng b ca Trung tm Cng ngh phi, thuc Hc vin Qun y v vic thnh cng vi nui tinh trng trng thnh trong mi trng bn ngoi c th l mt trong nhng thnh tu ni bt gn y ca chuyn ngnh h tr sinh sn ca Vit nam. iu ny mang li hy vng c con cho nam gii c bt thng nng v qu trnh sinh tinh trng. K thut h tr phi thot mng

K thut h tr phi thot mng c thc hin bng cch lm mng hoc lm thng mng trong sut trc khi cy phi vo t cung. K thut ny gip phi thot mng d hn v nhanh hn, qua gip lm tng t l lm t ca phi v t l c thai khi lm TTTON. C hai phng php tr gip phi thot mng ph bin l phng php s dng dung dch Tyrode v phng php s dng tia LASER khng tip xc. K thut tr lnh m tinh hon Trong nm 2008, trung tm IVF Vn Hnh phi hp vi Bnh vin Bnh dn TPHCM trin khai thnh cng k thut tr lnh m tinh hon. Vic tr lnh m tinh hon thnh cng, ngoi ngha v mt khoa hc, ci thin ng k cc vn hin ti do phi ht tinh trng hoc sinh thit tinh hon nhiu ln. 4) Vacxin: Trong 15 nm qua, vi s h tr ca B Y t, B Khoa hc v Cng ngh, cc c s nghin cu sn xut c nhiu loi vc-xin mang li hiu qu kinh t - x hi thit thc trong chin lc kim sot v phng, chng cc bnh truyn nhim Vit Nam. l, Cng ngh sn xut v hiu qu ca b sinh phm chn on HbsAg Micro-Ilisa v vc-xin vim gan B t huyt tng ngi; quy trnh cng ngh sn xut vc-xin vim no Nht Bn v b sinh phm xc nh vi-rt vim no Nht Bn v st Dengue; sn xut vc-xin t ung; sn xut khng huyt thanh phng bnh di; sn xut vc-xin phng bnh thng hn vi. 5) Ngoi ra, cn c nhng cng c khc gp phn vo vic chn on v cha tr trong y hc tuy cha c ng dng rng ri nhng cng c nhng ngha nht nh, nh: Liu php gen: Tuy y l phng php cha c s dng nhiu do tnh hiu qu v cn kh nguy him, nhng hin ti H Ni c trung tm v Liu php gen, hy vng vi s tin b vt bc ca cng ngh, cng nh tim nng v nhn lc, c s vt cht k thut, liu php gen s c ng dng rng ri hn. Liu php gen c tim nng ln trong cha tr cc bnh di truyn, ung th, bnh nhim hay mt s hi chng thay i tnh trng ca c th. Liu php gen sa cha nhng gen sai hng, bt hot nhng gen khng mong mun, chn vo nhng gen m ha cc tnh trng mong mun chnh c th bnh nhn. Tm li, CNSH m nh cao l CNSH hin i v ang ngy cng t ra thc s c ngha ln i vi i sng con ngi. Nhn thc c tm quan trng , CNSH c u tin u t rt ln cho nhng nghin cu v nhng k hoch mang tnh ng dng. Nhng nm gn y, c Vit Nam v th gii, ngy cng c nhiu cc trng i hc, vin nghin cu, cc trung tm nghin cu - pht trin, cc phng th nghim v CNSH c xy dng phc v cho cng tc nghin cu khoa hc, vi cc trang thit b tin tin v hin i. i ng tri thc cc nh Khoa hc tr c o to c trnh chuyn mn v tay ngh cao lm vic trong lnh vc ny, trong s c rt nhiu nhng nh khoa hc ni ting v thnh cng vi CNSH. Con ngi s sm c tip cn vi cc thnh tu ca ngnh khoa hc tin tin v mang tnh ng dng cao

ny. Trin vng ca ngnh ny vn ang c khng nh. Trong tng lai khng xa chng ta s thy c ngy cng nhiu hn nhng ng gp ca CNSH trong tt c cc lnh vc ca di sng, x hi.