Mt ng dng nh ca php quay v v t quay

Nguyn Tng V C th cc bn quen vi vic dng php quay trong vic gii ton hnh hc, trong bi vit nh ny ti khng c tham vng vit v ng dng ca php quay trong vic gii ton, ch xin c trnh by ng dng ca mt tnh cht quen thuc ca php quay trong vic gii cc bi ton hnh hc. T c th cc bn thy c vic v hnh ph trong gii ton hnh hc l hon ton t nhin, v thm mt hng suy ngh khi gii ton. 1. Mt s tnh cht quan trng
Tnh cht 1. Xt php quay tm O gc quay bin AB CD th AB, CD mod 2 v AB, CD mod

Do nu gi E l g iao im ca CD v AB; F l giao im ca AC v BD th ta c A, E, C, O ng vin v O, E, B, D ng vin. T ta cng chng minh c O, C, F, D ng vin. Tnh cht 1. Tnh cht trn cng cn ng nu tn ti mt php v t quay bin AB CD . Tnh cht 2. Nu c hai on thng AB v CD bng nhau v AB khng song song CD. Khi tn ti duy nht mt php quay bin AB CD . Tm O ca php quay l giao im hai ng trung trc AC v BD, gc quay bng gc gia hai vect AB v CD 1 Nguyn Tng V | Trng Phng Thng Nng Khiu

Theo tnh cht 2, ta c th ngh n php quay nu ch c hai on thng bng nhau ch khng cn phi hai tam gic bng nhau, v tng t nu ta pht hin hai tam gic ng dng thun (*) 2. p dng gii cc bi ton hnh hc phng Bi ton 1. Cho tam gic ABC cn ti A, cc im D v E ln lt thay i trn cc cnh AB, AC sao cho BD = AE. Chng minh rng ng trn ngoi tip tam gic ADE lun i qua mt im c nh khc A.

Li gii. V BD = AE v BD khng song song AE nn c php quay tm O bin B A v D E. Theo tnh cht 1 ta c ADOE ni tip v O thuc ng trung trc ca AB, mt phc do OD = OE nn AO cng l phn gic gc A v tam gic ABC cn nn AO l trung trc ca BC. Vy O l tm ng trn ngoi tip tam gic ABC nn c nh. Kt lun: ng trn ngoi tip tam gic ADE lun i qua tm ng trn ngoi tip tam gic ABC. Bi ton 2. Cho tam gic ABC c AB < AC, gi P l im trn cnh AC sao cho CP = AB v Q l im trn tia BA sao cho BQ = AC. Gi R l giao im ca PQ v ng trung trc ca BC. Chng minh rng BAC + BRC = 1800. Li gii.
Gi O l tm ca php quay bin AB PC , khi O l giao im ca ng trung trc AP v BC v A, B, C, O ng vin. Nu O l tm ca php quay bin QB AC th ta cng c A, B, C, O ng vin v

O l thuc ng trung trc ca BC, suy ra O O. Suy ra OA = OP = OQ. Suy ra APQ = BAC = BOC = ROC 2 Nguyn Tng V | Trng Phng Thng Nng Khiu

Do O, P, R, C ng vin. Khi MRC = ROC + RCO = APQ + OPQ = APO = OAP Suy ra BRC = PAQ v BAC + BRC = 1800

Bi ton 3. Cho t gic ABCD vi BC = DA v BC khng song song vi DA. Cho hai im thay i F, E ln lt thuc BC v DA sao cho BF = DE. Gi P l giao im ca AC v BD. EF ct BD v AC ln lt ti Q v R. Chng minh rng ng trn ngoi tip tam gic PQR lun i qua mt im c nh khc P. Li gii.

Ta xt qup quay tm O bin DA BC , khi E F. Ta c O c nh.

Khi ta c cc t gic DEQO, ORFC ni tip. Gi H, I, T, J, K ln lt l hnh chiu ca O trn cc ng thng AD, DB, EF, OJ v BC. Theo nh l v ng thng Simson i vi t gic DEQO, ORFC ta c H, I, T thng hng v T, J, K thng hng. Gi X l giao im ca AD v BC ta c XEOF ni tip, suy ra H, T, K thng hng. 3 Nguyn Tng V | Trng Phng Thng Nng Khiu

T ta c I, J, T thng hng, suy ra OQPR ni tip. Vy (PQR) lun i qua im O c nh. Bi ton 4. Cho tam gic ABC, cc ng cao AD, BE, CF ct nhau ti H (D, E, F ln lt thuc cc cnh BC, AC v AB). Chng minh rng ng thng Euler ca cc tam gic AEF, BDF, CDE ct nhau ti mt im nm trn ng trn Euler ca tam gic ABC. Li gii.

Ta c tam gic AED v FEC ng dng thun. Xt php v t quay bin A D, F C Khi EAF EDC v ng thng Euler ca tam gic AEF bin thnh ng thng Euler ca tam gic EDC. Gi Oa, Ha l tm ngoi tip v trc tm ca tam gic AEF, Oc, Hc nh ngha tng t. Khi Oa Oc, Ha Hc. Gi T l giao im ca HaOa v HcOc th EoaTOc ni tip. Suy ra T (EoaOc) hay T thuc ng trn Euler ca tam gic ABC. Chng minh tng t ta cng c ng thng Euler ca tam gic BDF v tam gic AEF cng ct nhau ti mt im thuc ng trn Euler ca tam gic ABC. Vy ng thng Euler ca cc tam gic AEF, BDF, CDE ng quy ti mt im thuc ng trn Euler ca tam gic ABC. Bi ton 5. Cho tam gic ABC nhn c trc tm H v tm ng trn ngoi tip l O. ng trung trc ca AH ct cc cnh AB v AC ti D v E. Chng minh rng OA l phn gic ca gc DOE.

Li gii. 4 Nguyn Tng V | Trng Phng Thng Nng Khiu

Ta bit mt tnh cht quen thuc l BAH = CAO, do tam gic cn ADH v tam gic AOC ng dng thun. T xt php v t quay bin D H, O C Gi F l giao im ca DO v CH, khi t gic AOFC ni tip suy ra DOA = ACH Chng minh tng t ta cng c EOA = ABH M ABH = ACH suy ra AOD = AOE

Bi ton 6. Cho hai ng trn (1) v (2) ct nhau ti A v B. Mt ct tuyt thay i qua A ct (1) v (2) ln lt ti D v E. Tip tuyn ca (1) ti D v tip tuyn ca (2) ti E ct nhau ti P. Chng minh rng ng trung trc (d) ca BP lun tip xc vi mt ng trn c nh. Li gii.

Ta d dng chng minh c B, C, P, D ng vin v (BC, BP) = (BA, BD) (mod ) v (PB, PC) = (DA, DB), (BC, BA) = (BP, BD) 5 Nguyn Tng V | Trng Phng Thng Nng Khiu

Khi BCA ~ BPD Xt php v t quay bin C P, A D, khi (1) (BCPD), O1 F Xt php v t quay bin P D, C A, khi (BCPD) (2) Ta c (FO1, FO2) = (FO1, FB) + (FB, FO2) = (PC, PB) + (PB, PD) = (PC, PD) = (BC, BD) = (BO1, BO2) (mod ) Vy F, O1, O2, B ng vin hay F (BO1O2) c nh. Mt khc ta c F thuc ng trung trc (d) ca BP v FO1 l trung trc ca BC nn (d, FO1) = (BO1, BF). T ta c d l tip tuyn ca (BO1O2) tc l (d) lun tip xc vi mt ng trn c nh. Bi tp rn luyn. Bi 1. Cho lc gic u ABCDEF, trn AC v AE ly cc im M, N sao cho MA NF k . Tm k B, M, N thng hng. MC NA Bi 2. Cho ng gic li ABCDE c ABC = ACD = ADE v BAC = CAD = DAE. Gi M l trung im CD. Chng minh rng BD, CE v AM ng quy. Bi 3. Cho tam gic ABC. Trn cc tia AB v AC ly hai im D v E thay i sao cho CD = BE. Gi P l giao im ca BE v CD. Chng minh rng trc ng phng ca hai ng trn ngoi tip cc tam gic BDP v CEP lun i qua mt im c nh.

TI LIU THAM KHO [1] Hnh hc tnh v ng, L B Khnh Trnh, K Yu Tri H Ton hc nm 2009. [2] Cc php bin hnh trong mt phng v ng dng gii ton hnh hc, Nguyn ng Pht, NXBGD.

6 Nguyn Tng V | Trng Phng Thng Nng Khiu