Professional Documents
Culture Documents
28
Chng trnh Ha hc
III.3. Cch gi tn
Ankan Anken
CnH2n (n 2)
( C thm s ch v tr ca lin kt i, t pha sau hoc pha trc, c nh s nh. Mch chnh l mch cha ni i v di nht)
Ankan Th d: CH2=CH2
Ankilen
(Nh trn)
(C2H4) (C3H6)
1
Eten ; Etilen Propen ; Propilen 1- Buten ; Buten - 1 ; n- Butilen 2 - Buten ; Buten - 2 ; 2 - Butilen 2 - Metylpropan ; Isobutilen
CH3-CH=CH2
4 3 2
CH3-CH2-CH=CH2
1 2 3 4
CH3-CH=CH-CH3
1 2 3
CH3-C=CH2 CH3
5 4 3 2 1
CH3-CH2-CH2-CH=CH2
1 2 3 4 5
(C5H10) (C6H12)
CH3-CH=CH-CH-CH3 CH3
6 5 4 2
CH3
3
3,5-imetyl-3-n-propyl hexen-1
CH3
CH=CH2
Gio khoa ha hu c
29
5 6
4 7
CH3
2
2,5-imetyl-3-clohepten-3
G.1. Lin kt (sigma, xch ma) l mt loi lin kt cng ha tr, c to ra do s xen ph dc theo trc i xng ca cc obitan (orbital, vn o) nguyn t to lin kt. Vi hai obitan nguyn t khi xen ph dc theo trc i xng to lin kt th hai trc i xng ca hai obitan ny trng lp ln nhau (chng ln nhau). Th d: H + H H H
HH
(H2)
Lin kt s-s
Cl
Cl
Cl Cl
Xen ph dc trc i xng
ClCl
Lin kt p-p
(Cl2)
H
Obitan s hnh cu ca H
Cl
Obitan p hnh s 8 ca Cl
H Cl
Xen ph dc trc i xng
HCl
Lin kt s-p
(HCl)
G.2. Lin kt (pi) l mt loi lin kt cng ha tr, c to ra do s xen ph bn ca cc obitan nguyn t to lin kt. Vi hai obitan nguyn t p khi xen ph bn to lin kt th hai trc i xng ca hai obitan nguyn t ny song song vi nhau v cng thng gc vi trc ni hai nhn nguyn t (trc lin nhn).
Gio khoa ha hu c
30
Hai obitan p, c hai trc Xen ph bn, hai trc i xng i xng song song song song v cng thng gc vi trc ni hai nhn
Lin kt p-p
G.3. Mt lin kt n cng ha tr gm mt lin kt . G.4. Mt lin kt i cng ha tr gm mt lin kt v mt lin kt . G.5. Mt lin kt ba cng ha tr gm mt lin kt v hai lin kt . Th d: CC CH CO C=C
CC
2
C=O
NN
2
G.6. Lin kt km bn hn lin kt v in t trong lin kt cng linh ng hn so vi in t trong lin kt . in t c th di chuyn trn nhiu nguyn t trong phn t , cn in t ch di chuyn trong vng khng gian bao quanh hai nguyn t to lin kt. G.7. C s quay t do quanh mt lin kt n, nhng khng c s quay t do quanh mt lin kt i cng nh mt lin kt ba cng ha tr. V khi quay nh vy th lin kt c trong lin kt i, lin kt ba s b ph v.
Th d:
CC
CO
Th d:
d C-C (1,54 A0 )
>
d C=C (1,34 A0 )
>
d CC (1,20
Gio khoa ha hu c
31
G.9. iu kin mt cht c ng phn cis, trans (ng phn Z, E; ng phn hnh hc; ng phn khng gian; ng phn lp th) l: + Phn t cht phi c cha t nht mt lin kt i C=C + V mi cacbon ni i phi lin kt vi hai nguyn t hay hai nhm nguyn t khc nhau. Hai nguyn t hay hai nhm nguyn t tng ng lin kt vo hai nguyn t cacbon ni i nu nm cng mt bn mt phng ni i (mt phng ) th c ng phn cis (Z), nu hai nguyn t hay hai nhm nguyn t tng ng ny nm hai bn mt phng ni i th c ng phn trans (E). Hin nay, ngi ta dng cis-trans ch hai nhm th ging nhau cng mt bn hay hai bn mt phng ni i, cn dng Z-E ch hai nhm th c cng mc u tin cng mt bn hay hai bn mt phng ni i. A C=C B Cis B B Trans A A C=C A B
AB A B A A ( A tng ng A, A c th l A) B B ( B tng ng B, B c th l B) Nguyn nhn ca ng phn cis-trans l do khng c s quay t do quanh lin kt i C=C, nn hai cu to cis, trans hon ton khc nhau. Th d: CH2=CH2 (Etilen) khng c ng phn cis, trans CH3-CH=CH2 (Propilen) khng c ng phn cis, trans CH2=CH-CH2-CH3 (1- Buten; Buten-1) khng c ng phn cis, trans CH3-C=CH2 (Isobutilen) khng c ng phn cis, trans CH3 Buten-2 c ng phn cis, trans: H C=C
1 2 3 4
CH3 H C=C
Trans-2-buten
Gio khoa ha hu c
32 CH3 H
CH3-CH2-C=CH-CH-CH3
(2,4-imetylhexen-3) c ng phn cis-trans CH3-CH2 CH3 CH3-CH2 C=C H C=C CH(CH3)2 CH(CH3)2 Cis Trans
CH3
CH3
CH3 H Bi tp 19 Vit CTCT cc ng phn cis- trans, nu c, ca cc cht sau y: a. Stiren (C6H5-CH=CH2) b. 1,2-icloeten (Cl-CH=CH-Cl) c. HOOC-CH=CH-COOH d. Axit metacrilic [ CH2=C(CH3)COOH ] e. Hexen-2 f. 2,4-imetylhexen-3 Bi tp 19 Vit CTCT cc ng phn cis-trans (nu c) ca cc cht sau y: a. Axit xinamic (C6H5-CH=CH-COOH) b. Axit acrilic ( CH2=CH-COOH ) c. Crotonanehit ( CH3-CH=CH-CHO ) d. Nitrinacrilic ( CH2=CH-CN) e. Benzanaxetophenon (C6H5-CH=CH-CO-C6H5) f. 3,4-imetylhexen-2
3n/2 O2
t0
nCO2 n mol
nH2O n mol
Lu Khi t chy anken thu c s mol nc bng s mol CO2 , hay th tch hi nc bng th tch kh CO2 (trong cng iu kin v nhit v p sut).
Gio khoa ha hu c
33
CnH2n
Anken Olefin
H2
Hiro
Ni (Pt), t0
CnH2n +2
Ankan Parafin
Th d:
-2 -2 0 -3 +1 -3 +1
CH2=CH2 (C2H4)
H2
(Cht kh)
0
Ni t0
CH3-CH3 (C2H6)
Etan
-2 +1 -3 +1
Propen, Propilen
(Cht oxi ha)
CH3-CH=CH2 + H2 (C3H6)
Ni t0
Hiro
CH3-CH2-CH3 (C3H8)
Propan
(Cht kh)
Lu L.1. Trong phn ng anken cng H2, th H2 ng vai tr cht kh, cn anken ng vai tr cht oxi ha. Do ngi ta cn ni dng H2 kh anken nhm to ankan hay anken b kh bi H2 to ankan. L.2. anken cng hiro th cn dng cht xc tc v nhit thch hp. Nu thiu mt trong hai iu kin ny th c th phn ng khng xy ra. L.3. Phn ng cng H2 vo anken thng xy ra khng hon ton. Ngha l sau phn ng, ngoi sn phm ankan, c th cn c hai tc cht l anken v H2. Ch khi no gi thit cho phn ng xy ra hon ton hay hiu sut 100% v c H2 d hay va th tt c lng anken c lc u mi phn ht to ankan. Bi tp 20 Hn hp kh A gm 0,5 mol etilen v 22,4 lt H2 (ktc) c cho vo mt bnh kn c cha mt t bt Ni lm xc tc. un nng bnh mt thi gian, thu c hn hp kh B. a. Hn hp B c th gm cc cht no? Tnh khi lng hn hp B. b. Bit rng trong hn hp B trn c cha 2,8g mt cht X m khi t chy to s mol nc bng s mol CO2. Tnh % th tch mi kh trong hn hp B v tnh hiu sut phn ng gia etilen vi hiro. (C = 12 ; H = 1) 80% S: a. 16g b. 36,36% C2H6 9,09% C2H4 54,55% H2 ; Bi tp 20 Hn hp kh X gm 0,3 mol propilen v 3,52 lt H2 (27,30C, 1,4 atm) c cho vo mt bnh kn c cha mt t bt Ni lm xc tc. un nng bnh mt thi gian, thu c hn hp kh Y. a. Hn hp Y c th gm cc cht no? Tnh khi lng hn hp Y. b. Cho bit trong hn hp Y trn c cha 6,6 gam cht Z, m khi t chy Z th thu c s mol CO2 nh hn s mol H2O.
Gio khoa ha hu c
34
Tnh % th tch mi kh trong hn hp Y v tnh hiu sut phn ng propilen cng H 2. (C = 12 ; H = 1) S: a. 13g b. 42,86% C3H8 42,86% C3H6 14,28%H2 ; 75% III.4.3. Phn ng cng halogen X2 (Ch yu l cng brom, Br2) CnH2n
Anken
Halogen
X2
CnH2nX2
Th d: CH2=CH2
Eten, Etilen
Br2
Nc brom
(C2H4)
1,2-ibrometan, Etylenbromua
CH2-CH2 Br Br (C2H4Br2)
Propen, Propilen
CH3-CH=CH2 (C3H6)
Br2
Nc brom
1,2-ibrompropan, Propylenbromua
CH3-CHBr-CH2Br (C3H6Br2)
Lu L.1. Anken cng brom d dng. Ch cn dung dch brom, khng cn brom nguyn cht, v phn ng xy ra c ngay c trong bng ti. Do phn ng cng brom vo anken xy ra hon ton, c brom d th ht anken hoc ngc li. L.2. Cc anken lm mt mu nc brom d dng, iu ny cng ng vi cc hp cht khng no ni chung (c lin kt i C=C, lin kt ba CC trong phn t), v c phn ng cng brom vo lin kt i, lin kt ba gia C vi C. Ngi ta thng vn dng tnh cht ha hc ny nhn bit anken, cng nh cc hp cht khng no ni chung.
Bi tp 21 Mt hirocacbon X khi cho tc dng vi clo to nn mt dn xut clo Y Nu ha hi Y 4 th tch kh CO2 c khi lng tng ng trong th thu c mt th tch bng 9 cng iu kin. a. Xc nh cng thc ca X. b. Nu X tc dng vi clo theo ch to cht Y duy nht, xc nh CTCT ca X. c. Phn bit cc cht: metan, X, CO2, N2 v H2, ng trong cc l khng nhn. (C = 12 ; H = 1 ; O = 16 ; Cl = 35,5) S: a. C2H6 hay C2H4 b. CH2=CH2 Bi tp 21 A l mt hirocacbon. A tc dng Br2 to sn phm l mt dn xut brom B. Nu cho B ha hi th thy mt th tch etan bng 7,2 th tch hi B tng ng khi lng (trong cng iu kin v nhit v p sut). a. Xc nh CTPT c th c ca A. Vit cc phn ng xy ra.
http://vietsciences.free.fr v http://vietsciences.org V Hng Thi
Gio khoa ha hu c
35
b. Nu A tc dng brom ch to mt sn phm duy nht l B. Xc nh CTCT ca A. c tn A. Bit rng A l ng phn hnh hc ca A (A dng cis).Vit phn ng xy ra. (C = 12 ; H = 1 ; Br = 80) b. A: CH3-CH=CH-CH3 (trans) S: a. C4H8, C4H10
Bi tp 22 Hn hp kh A gm etilen v hiro. Cho 6 gam hn hp A vo mt bnh kn c cha mt t bt Ni lm xc tc. un nng bnh mt thi gian, thu c hn hp kh B. Dn hn hp B qua bnh ng nc brom c d, c 4,48 lt hn hp kh C (ktc) thot ra v khi lng bnh brom tng thm m gam. T khi hi ca C so vi hiro bng 11,5. a. Tnh m. b. Tnh % khi lng mi kh trong hn hp B v tnh hiu sut phn ng cng hiro ca etilen. (C = 12 ; H = 1) S: a. m = 1,4g b. 75% C2H6 ; 23,33% C2H4 ; 1,67% H2 HS = 75% Bi tp 22 Hn hp kh X gm propilen v H2. Cho 6,5 gam hn hp X vo mt bnh kn, c cha mt t bt niken lm xc tc. un nng bnh mt thi gian, thu c hn hp kh Y. Dn hn hp Y qua bnh ng dung dch brom d, khi lng bnh brom tng thm m gam v c 1,76 lt hn hp kh Z (27,30C; 1,4 atm). dZ/metan = 2,225. a. Tnh m. b. Tnh hiu sut phn ng cng gia propilen vi hiro. (C = 12 ; H = 1) S: a. m = 2,94 gam b. HS = 80%
CnH2n
H2O
Nc
Ru n chc no mch h
CnH2n + 1OH
Th d: CH2=CH2 (C2H4)
Etilen
H2 O
Etanol , Ru etylic
CH3-CH2-OH (C2H5OH)
CH3-CH-CH3 OH
Propen , Propilen
CH3-CH=CH2 + H2O
H3PO4 , t0, p
Nc
CH3-CH2-CH2-OH
(Sn phm ph)
Gio khoa ha hu c
36
Khi cng mt tc nhn bt i xng vo mt anken bt i xng th sn phm chnh c to ra l do phn ion dng ca tc nhn lin kt vo cacbon ni i mang nhiu H hn, phn ion m ca tc nhn lin kt vo cacbon ni i t H hn. Sn phm ph th ngc li. Th d: OH CH3-CH2-C-CH3 CH3
H3PO4 , t0, p
3-metyl-2-butanol ( Sn phm ph )
H3PO4 , t0, p
CH3-CH-CH2-OH CH3
CnH2n
HX
Hirohalogenua
to, xt
CnH2n + 1X
Th d: CH2=CH2
Etilen
HCl
Hiroclorua
to, xt
CH3-CH2-Cl
Clo etan Etyl clorua
Gio khoa ha hu c
37
t0, xt
nA
TH ( t , Xt )
(A) n
n: h s trng hp
Anken thuc loi hirocacbon khng no, phn t c cha lin kt i C=C (1, 1) nn gia cc phn t ca cng mt anken c th cng vi nhau c, tc anken cho c phn ng trng hp.
nC x H 2 x
Th d: n CH2=CH2
Etilen
TH
(C x H 2 x ) n
Anken Polime ca anken
TH ( t , Xt )
(-CH2-CH2-)n
Polietilen Nha P.E
n CH3-CH=CH2
Propilen
TH ( - CH - CH2 t , Xt ) CH3
Polipropilen, nha PP
Bi tp 23 Vit cc phn ng trng hp c th c ca C5H10. c tn tc cht, sn phm thu c. S: 5 phn ng Bi tp 23 Vit cc phn ng trng hp c th c ca C4H8. c tn cc tc cht v sn phm. S: 3 phn ng
Gio khoa ha hu c
38
III.4.7. Phn ng b oxi ha bi dung dch KMnO4 (Kali pemanganat, thuc tm)
-1 -1 +7 0 0 +4
3 CnH2n
Anken
+ 2 KMnO4 + 4 H2O
Kali pemanganat
3 CnH2n(OH)2 +
Ru a chc
Mangan ioxit
2 MnO2
+ 2 KOH
Th d:
-2 -2 +7 -1 -1 +4
Mangan ioxit
+4
Cc anken lm mt mu tm ca dung dch KMnO4 l do c phn ng oxi ha-kh trn, nn dung dch KMnO4 cng thng c dng nhn bit cc anken (cng nh cc hp cht khng no khc).
III.5. ng dng
III.5.1. T anken iu ch c polime tng ng (Thc hin phn ng trng hp)
Th d: n CH2 = CH2
Polietilen (Nha PE)
Trng hp
Etilen
(t0, xt)
CnH2n + H2O
Nc
H3PO4 t0, p
CnH2n + 1OH
Gio khoa ha hu c
39
Anken
CnH2n +
Nc brom
Br2
CnH2nBr2
t0
CnH2nBr2
2NaOH
Dung dch xt
Ru nh chc no mch h
CnH2n(OH)2
Th d: CH2=CH2 + H2O
Etilen
H3PO4 , 280- 3000C , 70- 80 atm
Nc
CH3-CH2-OH
Ru etylic
CH3-CH=CH2 +
Propen, Propilen Nc brom
Br2
CH3 - CH-CH2 Br Br
1,2-Dibrompropan, Propylen bromua t0
CH3-CH-CH2 Br Br
2NaOH
Dung dch xt
CH3-CH-CH2 OH OH
1,2-Propaniol , Propylenbromua
(Hoc cho anken CnH2n tc dng trc tip vi dung dch KMnO4 ta cng thu c ru nh chc no mch h CnH2n(OH)2 nh bit III.4.7)
CnH2n + n
Ankan , Parafin
CH3-CH3
Etan Ni , t0
CH3-CH=CH-CH3
2-Buten
+ H2
CH3-CH2-CH2-CH3
n-Butan
III.5.4. T etilen iu ch c ru etylic, anehit axetic, axit axetic, este etylaxetat, ietyl ete
CH2=CH2
Etilen
+ H2O
Nc
CH3-CH2-OH
Ru etylic
CH3-CH2-OH +
Ru etylic
CuO
t0
ng (II) oxit
Anehit axetic
CH3-CHO
+ Cu + H2O
ng
Nc
Gio khoa ha hu c
40 1 O2 2
Oxi
CH3-CHO
Mn2+
CH3-COOH
Axit axetic
CH3
C OH
CH3
CH2
OH
H2SO4 t
0
CH3
H2O Nuoc
O Axit axetic
2
Ruou etylic
OH
H2SO4
0 140
CH3
CH3
H2O Nuoc
III.5.5. Kh etilen cn c dng gi tri cy cho mau chn. V etilen c tc dng kch thch s hot ng cc men lm tri cy mau chn.
III.6. iu ch anken III.6.1. ehirat- ha (tch nc, loi nc) ru n chc no mch h, thu c anken (olefin)
CnH2n + 1OH
H2SO4 () , 1800
Ru n chc no mch h (n 2)
CnH2n
Anken, Olefin
H2O
Nc
Th d: CH3-CH2-OH
Etanol
H2SO4 () , 1800
CH2=CH2 + H2O
Eten, Etilen Nc
CH3-CH2-CH2-OH
Ru n- propylic
H2SO4 () , 1800
Propen, propilen
+
CH3-CH=CH2 + H2O
CH3 CH OH
CH3
H2SO4 (d)
0 180
CH3 CH
CH2
H2O
Nuoc
Propen, propylen
H2O Nuoc
2 - Butanol
CH2
H2O
Gio khoa ha hu c
41
Lu
L1. Ru no m sau khi ehirat ha thu c anken hay olefin th l ru n chc no mch h v phn t c cha s nguyn t C 2. Ru ny c cng thc tng qut l CnH2n + 1OH vi n 2. L.2. Qui tc Zaitsev: Khi mt ru n chc no mch loi nc thu c hai anken khc nhau, th anken to ra nhiu hn (sn phm chnh) l ng vi mt H C c bc cao hn. Cn anken to ra t hn (sn phm ph) l ng vi s mt H C c bc thp hn. (Hay sn phm chnh ng vi anken c mang nhiu nhm th hn, hay ng vi anken c cha nhiu H hn).
Th d: CH3-CH2-CH=C- CH3 + H2O CH3
(8 H; 3 nhm th) (Sn phm chnh)
II
III
CH3-CH2-CH=CH-CH3 + H2O
II I H2SO4 () 180oC
CH3-CH2-CH2-CH-CH3 OH
CH3-CH2-CH2-CH=CH2 + H2O
(2 H; 1 nhm th) (Sn phm ph)
CH3-CH=CH-CH2-CH2-CH3 + H2O
II II
CH3-CH2-CH-CH2-CH2-CH3 OH
CH3-CH2-CH=CH-CH2-CH3 + H2O
(4 H; Sn phm ph)
Gio khoa ha hu c
42
III
III
H2SO4 ()
Th d:
Propan
CH3-CH2-CH3
cracking Metan
CH4 + CH2=CH2
tilen
CH3-CH2-CH2-CH3
n- Butan
CH4 +
Cracking Metan
CH2=CH-CH3
Propen
+ CH2=CH-CH2-CH3
Buten-1
CH3-CH3 + CH2=CH-CH3 Etan Propen CH2=CH2 + CH3-CH2-CH3 Propan Etilen CH2=CH2 + CH4 + CH2=CH2 Metan Etilen Etilen
III.6.3. Ankin
Anken
C n H 2n2 + H 2
Ankin
Hiro
Pd ( Paladi ) C n H 2n to
Anken
Gio khoa ha hu c
43
R-C C-R
Th d:
CH CH Axetilen
+
H2
Pd to
R-CH=CH-R
H2 Hidro
Pd to
CH2
Etilen
phn ng cng H2 vo ankin to ra ch yu l anken th dng H2 khng d v dng xc tc Palai (Pd) (khng dng Ni, Pt lm xc tc).
III. 6.4. Dn xut monohalogen ca ankan tc dng KOH trong ru, un nng, to anken
R-CH2-CH2-X
R-CH=CH2
HX
R-CH2-CH2-X + H2O
Th d:
KOH
R-CH=CH2
KX
+ KCl
Kali clorua
+ H2O
Nc
Etilen
Zn
R-CH=CH-R
+ ZnX2
CH2=CH2
ZnBr2
CH3
1,2
CH Cl
CH2 Cl CH Br
Zn
Kem
CH3
CH
Propen
CH2
ZnCl2
Kem clrua
- Diclopropan
CH3
CH Br
CH3
Zn
CH3
CH
3,4 - Dibrombutan
CH 2 - Buten
CH3
Gio khoa ha hu c
44
Lu Ngi ta thng p dng phng php iu ch ny tch ly ring anken ra khi hn hp cc cht hu c. Cho hn hp cc cht hu c c cha anken tc dng vi nc brom th anken b gi li v c phn ng cng brom v to sn phm ha tan trong nc brom. Sau cho bt kim loi km vo, s ti to c anken.
CnH2n + Br2
Sn phm cng brom
CnH2nBr2 CnH2n
Anken
CnH2nBr2
+ Zn
Km
Km bromua
ZnBr2
Th d: Tch ly ring etilen ra khi hn hp gm hai kh metan v etilen. Cho hn hp hai kh trn qua nc brom c d. Tt c etilen b gi li v c phn ng cng brom. Metan khng tc dng vi brom dung dch, khng ha tan trong nc ca dung dch, thot ra khi bnh ng nc brom, thu c metan. Sau cho bt km lng d vo phn dung dch cn li, s ti to c etilen. Etilen to ra, khng ha tan trong nc, thot ra, thu c ring. CH4 + Br(dd) + + Br2 Zn Zn X CH2-CH2 Br Br CH2=CH2 ZnBr2 + ZnBr2
CH2=CH2 CH2-CH2 Br Br
Br2(cn d) +
Bi tp 24 9,7g hn hp A gm hai ru sau khi ehirat ha hon ton, thu c 4,564 lt hn hp kh gm hai olefin ng ng lin tip (171,990C; 1,2 atm). a. Xc nh CTPT ca hai ru trn. b. Tnh %khi lng ca mi ru trong hn hp A. (C = 12 ; H = 1 ; O =16) S: 61,86% C3H7OH; 38,14% C4H9OH Bi tp 24 8,98g hn hp X gm hai ru. Cho lng hn hp X dng hi trn qua H2SO4(), un nng c s tch nc hon ton, thu c 3,7184 lt hn hp hi hai anken ng ng lin tip ( 180,180C; 836mmHg). a. Xc nh CTPT hai ru trn. b. Tnh khi lng mi ru c trong hn hp X trn. (C = 12 ; H = 1 ; O = 16) 5,28g C5H11OH S: 3,7g C4H9OH
Gio khoa ha hu c
45
Bi tp 25 Thc hin phn ng cracking propan thu c hn hp kh A gm: etilen, metan v propan cha b cracking. Hy tm cch ly ring etilen tinh khit ra khi hn hp A. Vit cc phn ng xy ra. Bi tp 25 Ly 2,24 lt (ktc) isobutan em thc hin phn ng cracking. Thu c hn hp A gm ba kh. a. Tnh khi lng hn hp A. b. Trong hn hp A trn c 3,36g mt kh X m khi t chy to s mol H2O bng s mol CO2. Cn hai kh kia, mi kh khi t chy u to s mol H2O ln hn s mol CO2. Tnh hiu sut phn ng cracking v % th tch mi kh trong hn hp A. c. Nu phng php ha hc tch ly ring kh X ra khi hn hp A. (C = 12 ; H = 1) S: 5,8g hn hp A ; HS 80% ; 44,44% CH4 44,44% C3H6 11,12% C4H10 Bi tp 26 t chy hon ton 2,8g cht hu c A mch h cn dng 6,72 lit oxi (ktc). Sn phm chy ch gm kh cacbonic v hi nc vi s mol bng nhau. a. Xc nh cng thc chung dy ng ng ca A. b. Nu cho 2,8g cht A trn vo dung dch brom d th thu c 9,2g sn phm cng. Tm CTPT, cc CTCT c th c ca A. c tn cc cht ny. c. Cho bit A c mch cacbon thng, khng c ng phn cis, trans. Xc nh cng thc ng ca A. Vit phn ng A vi HCl v vit phn ng trng hp A. Tnh h s trng hp ca A nu polime thu c c khi lng phn t 210 000 vC (C= 12 ; H = 1 ; O = 16 ; Br = 80) S: C5H10 ; 6 CTCT ; n = 3000 Bi tp 26 t chy hon ton 3,36g cht hu c X mch h bng 8,064 lt O 2 (ktc) va . Sn phm chy ch gm CO2 v H2O c s mol bng nhau. a. Xc nh dy ng ng ca X. b. Nu cho 3,36g cht X trn tc dng vi nc brom d th thu c 12,96g sn phm cng. Xc nh CTPT v cc CTCT ph hp ca X. Gi tn cc cht tm c. c. ng phn X1 ca X c ng phn cis, trans. Vit phng trnh phn ng hirat ha X1 v phng trnh phn ng trng hp X1. Tnh khi lng phn t ca polime thu c nu h s trng hp l 4000. (C = 12 ; H = 1 ; Br = 80) S: X: C4H8 ; 224 000 vC Bi tp 27 14g hn hp hai anken A, B tc dng va vi 200ml dung dch KMnO4 1M. a. Xc nh CTPT ca A, B v tnh % s mol ca mi cht trong hn hp hai anken trn nu B l ng ng k tip sau ca A.
Gio khoa ha hu c
46
b. Xc nh li cc CTPT c th c ca A, B nu A, B c t l s phn t gam tng ng l 1 : 2. (C = 12 ; H = 1) S: a. 66,67% C3H6 ; 33,33% C4H8 b. C6H12 , C2H4 ; C4H8 , C3H6 ; C2H4 , C4H8
Bi tp 27 Hn hp A gm hai olefin X, Y hn km nhau 28 vC trong phn t. Thy 5,18 gam lng hn hp A trn lm mt mu va 120ml dung dch KMnO4 0,5M. a. Xc nh cc CTPT c th c ca X, Y. b. Cho bit ch c olefin c khi lng phn t ln (Y) mi c mt ng phn hnh hc duy nht (dng trans i vi n). Xc nh CTCT ng ca X, Y. Tnh % khi lng mi cht c trong hn hp A. (C = 12 ; H = 1) b. 32,43% C3H6 67,57% C5H10 S: a. C4H8 , C6H12 ; C3H6 , C5H10 Bi tp 28 Hn hp A gm hai hirocabon ng ng lin tip. t chy hon ton a gam hn hp A ri cho sn phm chy hp th ht vo dung dch X c ha tan Ba(OH)2 d, thu c 55,16g kt ta v dung dch Y. Khi lng dung dch Y nh hn khi lng dung dch X l 36,9g. a. Xc nh dy ng ng ca hai hirocacbon trn. b. Tnh tng s mol hai hirocacbon trong a gam hn hp A. c. Xc nh CTPT hai hirocacbon trong hn hp A. d. Xc nh CTCT ca hai hirocacbon trn. Bit rng mch cacbon ca chng c dng neo. Tnh khi lng mi cht c trong a gam hn hp A. (C = 12 ; H = 1 ; Ba = 137 ; O = 16) S: b. 0,05 mol d. 1,44g C5H12 , 2,58g C6H14 Bi tp 28 t chy hon ton x gam hn hp X gm hai hirocacbon mch h ng ng lin tip. Cho sn phm chy hp th ht vo nc vi trong d, thu c 50g kt ta v dung dch thu c c khi lng gim 19g so vi khi lng nc vi lc u. a. Xc nh dy ng ng ca hirocacbon trong hn hp X. b. Nu cho x gam hn hp X ha hi ht th thu c 3,024 lt hi ( 136,50C; 76cmHg). Xc nh CTPT v tnh % khi lng mi cht trong hn hp X. (C = 12 ; H = 1 ; O = 16 ; Ca = 40) 60% C6H12 S: 40% C5H10
CU HI N PHN III
1. Olefin l g? Hy cho bit cng thc chung dy ng ng ca n. 2. Vit CTCT ca cht 8-amino-2,7,7-trimetyl-4-etyl-3-n-propyl-5-isopropyl-2octen; c tn cht CH3-CH-CH2-CCH3-CHC2H5-CH2CH2-Cl CH=CH2 CH3
Gio khoa ha hu c
47
vi anehit axetic (CH3CHO); di lin kt gia N vi N trong cc phn t N2, H2N-NH2, CH3-N=N-OH.
6. So snh di lin kt gia C vi N trong cc phn t: Metylamin (CH3NH2),
chnh l ru bc ba. Vit phng trnh phn ng khi cho etilen tc dng vi: Br2, dung dch KMnO4 v HCN. Vit phn ng ng trng hp gia propilen vi butaien-1,3. (B tuyn sinh i hc mn ha)
11. Cht do PVC c iu ch t kh thin nhin theo s sau (hs : hiu sut)
CH4
hs 15%
C2H2
3
hs 95%
CH2=CH-Cl
hs 90%
PVC
Hi cn bao nhiu m kh thin nhin (ktc) iu ch c 1 tn PVC (bit CH4 chim 95% th tch kh thin nhin). (B tuyn sinh i hc mn ha)
12. Khi mt mt phn t H2O, axit HOOC-CHOH-CH2-COOH c th to thnh hai
axit l ng phn cis, trans ca nhau. Vit CTCT hai axit ny. (B tuyn sinh i hc mn ha)
13. Khi cracking butan to ra hn hp gm parafin v olefin trong c hai cht A v B. T khi hi ca B so vi A l 1,5. Tm cng thc ca A, B. (B tuyn sinh i hc mn ha)
Gio khoa ha hu c
48
14. Hn hp kh A gm H2 v mt olefin CnH2n c t l s mol l 1 : 1. Cho hn hp A qua ng ng Ni nung nng, thu c hn hp kh B c t khi hi so vi H2 l 23,2. Hiu sut phn ng l b%. a. Tm biu thc lin h gia n vi b. b. Nu hiu sut phn ng b = 75% - Tm CTPT ca olefin. - t chy hon ton hn hp B v cho ton b sn phm qua bnh ng 128 gam dung dch H2SO4 98% th nng ca H2SO4 b pha long thnh 62,72%. Tnh % th tch ca mi cht trong hn hp B. Tnh khi lng mi cht trong hn hp B. (C = 12; H = 1; S = 32; O = 16) 1 46,4b (90,8 ) b. C4H8 60% C4H10 ; 20% C4H8 ; 20% H2 S: a. n = 14 100 34,8g C4H10 ; 11,2g C4H8 ; 0,4g H2 15. A l mt hirocacbon. em t chy mt lng A cn dng 84 lt khng kh (ktc). Cho sn phm chy hp th ht vo 30 lt dung dch Ca(OH)2 0,01M, thu c kt ta T v dung dch D. Khi lng dung dch D ln hn so vi khi lng dung dch nc vi em dng l 21 gam. Nu em un nng dung dch D thy c xut hin kt ta. a. Xc nh CTPT ca A. Bit rng t khi hi ca A ln hn 2 v nh hn 2,8. b. Xc nh CTCT ca A, nu A c cu to dng trans. c. Vit CTCT v c tn tt c cc ng phn ca A. d. Tnh khi lng kt ta T. e. em hiro - ha A, thu c B. So snh nhit si gia B vi cc ng phn ca n. Khng kh gm 20% O2, 80% N2 theo th tch. Cc phn ng xy ra hon ton. (C = 12; H = 1; Ca = 40; O = 16) c. 10 P d. 10 gam T S: a. C5H10 16. Cho hirocacbon A tc dng vi brom trong iu kin thch hp, thu c mt dn xut cha brom c t khi hi i vi hiro l 75,5. Xc nh CTPT, vit cc CTCT c th c ca A. Xc nh CTCT ng ca hirocacbon A nu A tc dng vi brom ch thu c mt sn phm hu c. ( thi khi A, 2004, c sa cha) (C = 12 ; H = 1 ; Br = 80) S: C5H12 17. Ti sao t gp anken trong t nhin, trong khi ankan gp rt nhiu trong t nhin? 18. Ti sao ngi ta gi anken l olefin? (Olefin ngha l g?) 19. Ti sao ngi ta c th cn c vo lng etilen sn xut ca mt nc hng nm nh gi nn cng nghip ha hc ca nc ?