Gio trnh ng c i n

Chng I: Khi qut v ng c i n Chng II: Cc thng s c b n c a ng c khng ng b rotor l ng sc Chng III: S khai tri n dy qu n ng c i n Chng IV: Tnh ton s liu dy qu n Chng V: K thu t cch i n v qu n dy Chng VI: Phng php t m s y ng c i n Chng VII: Tho l p v v n hnh ng c i n

NG.X.T

NG C IN

http://www.ebook.edu.vn

Chng I: KHI QUT V NG C IN Bi 1: KHI NIM V NG C IN I/. Khi nim ng c in khng ng b l loi ng c xoay chiu lm vic theo nguyn l cm ng in t, c tc quay ca roto n ( tc quay ca my ) khc vi tc quay ca t trng n1. ng c in khng ng b c hai day qun: Dy qun stato ( s cp ) ni vi li in, tn s khng i f; dy qun rto ( th cp ) c ni tt li hoc khp kn qua in tr; dng in trong dy qun rto c sinh ra nh sc in ng cm ng c tn s khng i ph thuc vo tc ca rto ( ngha l ph thuc vo ti trn trc ca my). Cng nh cc loi ng c in quay khc, ng c in khng ng b c tnh thun nghch, ngha l c th lm vic ch ng c in, cng nh ch my pht in. ng c in khng ng b so vi cc loi ng c khc c cu to v vn hnh khng phc tp, gi thnh r, lm vic tin cy nn c s dng nhiu trong sn xut v sinh hot, di y ta ch xt ng c khng ng b, ng c c cc loi: ng c ba pha v mt pha. - ng c in khng ng b mt pha c cng sut nh khng qu vi ba kw tr xung c dng ngun in 2 dy. V d nh bm nc, my mi hai + ng c khng ng b mt pha c vng ngn mch ( cng sut di 150w ). + ng c khng ng b mt pha dng t in. - ng c in khng ng b 3 pha c cng sut ln c dng rng ri trong cc ngnh cng nghip, cc nh my x nghip v.vV d nh my ko, my pht in c cng sut ln Cc kiu ng c ny u dng rto lng sc. II/. Phn loi ng c in:
NG C IN (C) C 1 CHIU
C KCH T BNG IN C KCH T BNG NCVC

C KB
C KB 1 PHA C KB 3 PHA

C B
C KIU PHN NG C DNG NCVC

C ROTO DY QUN

C ROTO LNG SC

C ROTO DY QUN

C ROTO LNG SC

C VNG CHP

C C CUN DY PH

C KIU IN DUNG

C M MY BNG IN TR

...........

trang 1

Trong mn hc ny ta ch i su vo loi ng c ph bin v thng dng nht hin nay l ng c khng ng b 1 pha v 3 pha rto lng sc.

Bi 2: CU TO V NGUYN L HOT NG CA NG C KHNG NG B RTO LNG SC I/. Cu to. C cu ng c khng ng b (CKB) tu theo kiu loi v bc kn hoc h, l do h thng lm mt bng cnh qut thng gi t bn trong hay bn ngoi ng c. Nhn chung CKB c hai phn chnh l phn tnh v phn quay. 1/. Phn tnh Phn tnh hay cn gi l stato gm hai b phn chnh l li thp v dy qun a). Li thp: L b phn dn t ca my c dng hnh tr rng, li thp c lm bng cc l thp k thut in dy 0,35 n 0,5 mm, c dp theo hnh vnh khn, pha trong c x rnh t dy qun v c sn ph trc khi ghp li. b). Dy qun: Dy qun stato lm bng dy ng hoc dy nhm (loi dy email) t trong cc rnh ca li thp. Hai b phn chnh trn cn c cc b phn ph bao bc li thp l v my c lm bng nhm hoc gang dng gi cht li thp pha di l chn bt cht vo b my, hai u c hai np lm bng vt liu cng loi vi v my, trong np c (hay cn gi l bc) dng trc quay ca rto.
Mc treo Chp gi 10 Cnh qut 3 2 6 8 11 Bc n Cun dy Vng ngn mch

4
Lp

1 Khung

7 9 Rotor Trc

Hp u ni

Hnh 1.1: cu to ng c khng ng b trang 2

NG C IN

http://www.ebook.edu.vn

2/. Phn quay. Hay cn gi l rto, gm c li thp, dy qun v trc my. a). Li thp: C dng hnh tr c lm bng cc l thp k thut in, dp thnh hnh da v p cht li, trn mt c cc ng rnh t cc thanh dn hoc dy qun. Li thp c ghp cht vi trc quay v t trn hai ca stato. b). Dy qun: Trn rto c hai loi: rto lng sc v rto dy qun. - Loi rto dy qun c dy qun ging nh stato, loi ny c u im l mment quay ln nhng kt cu phc tp, gi thnh tng i cao. - Loi rto lng sc: kt cu ca loi ny rt khc vi dy qun ca stato. N c ch to bng cch c nhm vo cc rnh ca rto, to thnh cc thanh nhm v c ni ngn mch hai u v c c thm cc cnh qut lm mt bn trong khi rto quay.

a/ stato ng c KB

b/ rto Hnh 1.2: hnh dng rto v stato

Phn dy qun c to t cc thanh nhm v hai vng ngn mch c hnh dng nh mt ci lng nn gi l rto lng sc. Cc ng rnh trn rto thng thng c dp xin vi trc, nhm ci thin t tnh m my v gim bt hin tng rung chuyn do lc in t tc dng ln rto khng lin tc. II/. Nguyn l hot ng. Mun cho C lm vic, stato ca C cn c cp dng in xoay chiu. Dng in qua dy qun stato s to ra t trng quay vi tc :
n = 60. f p

(vng/pht)

trong : f- l tn s ca ngun in p- l s i cc ca dy qun stato

V Ch Li

trang 3

Trong qu trnh quay t trng ny s qut qua cc thanh dn ca rto, lm xut hin sc in ng cm ng. V dy qun rto l kn mch nn sc in ng ny to ra dng in trong cc thanh dn ca rto. Cc thanh dn c dng in li nm trong t trng, nn s tng tc vi nhau, to ra lc in t c vo cc thanh dn. Tng hp cc lc ny s to ra mment quay i vi trc rto, lm cho rto quay theo chiu ca t trng. Khi C lm vic, tc ca rto (n) lun nh hn tc ca t trng (n1) ( tcl n<n1). Thc vy, nu n=n1 th rto s quay ng b vi t trng, gia t trng v thanh dn rto khng cn chuyn ng tng i. Lc sc in ng cm ng khng hnh thnh, khng c dng in trong cc thanh dn do lc in t cng nh mment quay iu b trit tiu. Kt qu l rto quay chm li nn lun nh hn n1, v th ng c c gi l ng c khng ng b. sai lch gia tc rto v tc t trng c goi l h s trc, k hiu l S v c tnh bng: n1 n
S=

Thng thng h s trc vo khong 2% n 10%.

n1

100%

trang 4

NG C IN

http://www.ebook.edu.vn

Chng II: CC THNG S C BN CA NG C KHNG NG B ROTOR LNG SC I/. Cc thng s ghi trn nhn ca ng c Thng thng trn tt c cc ng c in iu c ghi cc thng s c bn sau; Cng sut nh mc Pm (KW) hoc (HP) in p dy nh mc Um (V) Dng in dy nh mc Im (A) Tn s dng in f (Hz) Tc quay rto nm (vng / pht) hoc (rpm) H s cng sut cos Loi ng c 3 pha hoc 1 pha Ngoi cc thng s nh mc trn bn cnh c nhng loi ng c cn c cc thng s ph nh: hiu sut (dm ); m s vng bi; cp cch in; trng lng ng c;. II/. Cc thng s c bn ca b dy qun. phn trc ta gii thiu chung CKB v ng b, n c cu to v nguyn l hot ng nh th no thng qua ta xt thm quan h cc thng s ca b dy qun c dng trong ng c in nh sau: - S cc ca ng c 2P. - S i cc ca ng c P. - Bc t cc (khong cch ca hai cc t k tip nhau). - Tng s rnh trn stato Z. - S cnh dy phn b cho mi pha trn mi khong ca bc t cc q. d : Gc lch pha gia 2 rnh k tip nhau (tnh theo n v gc in, lc ta xem mi khong bc cc tri rng trong khoomng gian tng ng 180o in). hh : Gc lch pha gia 2 rnh k tip nhau (tnh theo n v gc hnh hc, lc ta xem mi khong bc cc t tri rng trong khng gian tng ng 180o in). : Gc lch pha gia 2 pha k tip nhau (tnh theo n v rnh). y: Bc bi dy. (l khong cch gia 2 cnh tc dng ca 1 bi dy). III/. Mt s khi nim c bn ca b dy qun. 1/. T cc c hnh thnh bi mt bi dy hay nhm bi dy sau cho khi dng in i qua s to c cc t cc N, S xen k k tip nhau trong cng cc nhm bi dy ca 1 pha, s lng t cc N, S lun l s chn.
=
Z (rnh) 2p

V Ch Li

trang 5

S
= 1800

= 1800

= 1800

= 1800

S Hnh 2.1: t cc v cch u dy to t cc xen k.

V d: ng c tc 1500 vng / pht c tng s rnh trn stato Z= 36 rnh. Bc t cc bng:

=
Z 36 = = 9 (rnh) 2p 4

Vy tm ca t cc N rnh s 1 th tm ca t cc S k tip rnh s 10. 2/. Bi dy L tp hp nhiu vng dy, c qun ni tip vi nhau v c b tr trn stato vi hnh dng nh trc, th on nm trong rnh c gi l cnh dy, cn phn ngoi rnh l u ni ca hai cnh tc dng. Bc bi dy l khong cch gia 2 cnh dy v phn u ni c b tr trn stato v c tnh theo n v rnh. So snh bc bi dy vi bc t cc ta c: - Bc : y = - Bc ngn: y < - Bc di: y >

Bc bi dy . Bc bi dy ngn. Bc bi dy di. Hnh 2.2: Dy qun bc , bc ngn, bc di. trang 6

NG C IN

http://www.ebook.edu.vn

Trong khi thc hnh, khi xy dng s dy qun ta phi qui c khi nhn vo hnh v ca bi dy(hay nhm bi dy) u nm pha tri l u u u cn li nm pha phi l u cui.

tri

Phi

3/. Cnh dy L cc cnh tc dng ca bi dy c lng vo rnh. Mi bi dy c hai cnh tc dng khi cho dng in i vo mt u bi dy v i ra u u u cui u cn li, bc chuyn dch dng in qua C hai cnh tc dng ca bi dy lc ngc Hnh 2.3: Qui c cc tnh bi dy chiu nhau. Nh vy, khi b tr trn s hai cnh tc dng ca cng mt bi dy phi b tr trn hai khong cc t ln cn khc nhau. Bc bi dy (bc dy qun), l khong cch gia hai cnh tc dng ca cng mt bi dy. Nu trn s ta c nh s th t cho tng rnh stato th khong cch y c th tnh bng hiu s gia hai s th t ca 2 rnh ang cha 2 cnh tc dng ca bi dy . Vy cnh tc dng th nht c lng vo rnh 2 th cch 8 rnh s lng rnh cn li. u ni bi dy l phn lin kt hai cnh tc dng ca bi dy, tu theo cch lin kt u ni ta c th i c dng dy qun, nhng khng thay i v tr rnh phn pha dy qun. Hay ni cch khc l i cch xy dng s dy qun cc u ni ca bi dy. 4/. Nhm bi dy Trong mt pha cc nhm bi dy c hnh thnh t cc bi dy v ph thuc vo dng dy qun ng thi ph thuc vo s rnh phn phi trn mt pha trn mi khong bc cc t b tr cc bi dy theo cc rnh nht nh. Tu theo dng dy qun ng khun hoc ng tm, tp trung hay phn tn ta s b tr s dy qun khc nhau. a). Nhm bi dy qun ng khun. Nhm bi dy ny c bc t cc cc bi dy iu bng nhau nn chng c cng mt khun nh hnh, cc bi dy trong nhm ny cng c ni tip vi nhau cng chiu v c b tr trn stato cc rnh k cn to thnh cc t cc xen k nhau.

V Ch Li

trang 7

Thng thng cc bi dy trong nhm bi dy ng khun iu l bc ngn nn t tn dy v c b tr gn cc u ca cc bi dy. Tuy nhin, t yu cu th vic lp cc b dy qun dng ny phi kh khn hn, tn thi gian nhiu hn so vi dng dy qun ng tm.

a/

b/

Hnh 2.5: Nhm bi dy ng khun a/ Nhm bi dy ng khun b/ Khun nh hnh nhm bi dy

b). Nhm bi dy ng tm. Nhm bi dy ng tm c hnh thnh bi nhiu bi dy c bc bi dy khc nhau v c mc ni tip nhau theo cng mt chiu qun. Cc cnh dy ca a/ mi bi chim cc rnh k cn nhau to b/ thnh cc. Hnh 2.6: Nhm bi dy ng tm to thnh nhm bi dy ng tm, a/. nhm bi dy ng tm ngi ta qun lin tip dy dn theo cng b/. khun nh hnh nhm bi dy mt chiu qun ln trn mt b khun c kch thc khc nhau v t ng tm trn cng mt trc qun. u im ca dy qun ny l d lp t bi dy vo stato; tuy nhin c khuyt im l cc u bi dy chim ch nhiu hn so vi cch mqun khc. Dng nhm bi dy ng tm thng ph bin trong dy qun ca ng c mt pha v ng c 3 pha c cng sut nh. Ch : Trong qu trnh thc hin dy qun ng tm th bc bi dy phi theo trnh t t nh n ln nhng khong cch gia hai bi dy phi cch nhau t nht l 2 rnh. 5/. Cun dy. Cun dy (cn gi l 1 pha) l tp hp nhiu nhm bi dy c u li vi nhau v thng qua cc cch u dy hnh thnh cc t cc N, S xen k nhau trong cng mt pha (cc t cc lun l s chn).

trang 8

NG C IN

http://www.ebook.edu.vn

6/. Gc in. Gc in l i lng c tnh theo thi gian, c n v tnh l in, khc vi hnh hc.

= 1800
= 1800

S
= 1800

N
= 1800

N
= 1800

= 1800

Hnh 2.7: Tng quan gia gc in v gc hnh hc

Trong thc hnh, b tr cc nhm bi dy trn stato v tr chnh xc trn mi khong ca cc bc t cc trong cng mt pha hoc hai pha k tip nhau trn mt b dy qun nht nh trc ht ta tnh gc lch pha gia hai rnh lin tip (tnh theo gc in) hoc gc lch pha gia hai pha k tip nhau (tnh theo n v rnh).
d =
p.360 0 Z

(gc in)

Gc lch pha gia hai rnh k tip nhau tnh theo hnh hc.
hh
360 0 = (gc hnh hc) Z

Gc lch pha gia hai pha lin tip nhau tnh theo n v rnh
=
00

00 : gc lch pha tnh theo gc in. : Khong cnh lch pha gia hai pha tnh theo s rnh. VD: ng c c hai t cc = 180 0 in hay tng ng vi 1800 hnh hc. Nu ng c c 4 t cc th bc t cc = 180 0 in ch tng ng vi 900 hnh hc. Tng ng nu ng c c cng nhiu t cc th bc t cc c tnh theo hnh hc cng t i.

(rnh)

V Ch Li

trang 9

Chng III: S KHAI TRIN DY QUN NG C IN Bi 1: PHNG PHP U DY CHO CC NHM BI DY TRONG MT PHA Khi thit lp s dy qun trn ng c 3 pha hoc 1 pha, ca cc nhm dy c th du vi nhau to thnh mt pha hon chnh vi cc t cc tht hoc t cc gi tu theo s b tr cc nhm bi dy nn ta c cc cch u nh sau: I/. u dy cc nhm bi dy to t cc tht. Trong cch u ny, cc nhm bi dy trong cng mt pha c b tr st nhau v c ni dy gia cc nhm, sau cho dong in qua cc nhm to thnh cc t cc N, S xen k nhau. c im cch u ny c s nhm bbi trong mt pha bng s t cc; khi u dy c th p dng quy tc Cui Cui hoc u u.
S A C N C S C N C

X Hnh 3.1: u dy to t cc tht

II/. u dy cc nhm bi to t cc gi.

2P = 4

N S S

Khi mun u dy to t cc cc gi cng du hay cn goi l cch u dy to t cc gi th buc phi b tr cc nhm bi trong cng mt pha phi cch xa nhau t nht mt rnh trng. Khi u dy phi p dng quy tc u Cui hoc Cui u
trang 10

NG C IN

http://www.ebook.edu.vn

bng cch ni cc nhm ny vi u cc nhm k tip, nh th mi to c cc t cc cng du. c im ca cch u ny, c s nhm bi trong cng mt pha bng s t cc, cch u ny p dng khi 2p = 2. T c s ta c khi nim mi v t cc. Nu mt hoc nhiu rnh c cha nhng dy dn m c cng mt chiu dng in th chng hnh thnh 1 t cc. do c th ni tip cc cnh dy li theo mt trt t no , sau cho tho mn iu kin khi dng in i qua chng c cng mt chiu. Nh th ngha l mt pha hnh thnh t nht mt cp t cc.

Hnh 3.3: M hnh dy qun to t cc ca ng c in

Hnh 3.4: M hnh dy qun to t cc ca ng c in

Lu : : Ch chiu dng in i vo cnh dy. : Ch chiu dng in i ra cnh dy. Trong qu trnh u dy cc nhm bi dy trong mt pha trng hp q nguyn ta p dng theo qui tc sau: - Khi tng s nhm bi dy trong mt pha bng s i cc P ta p dng u cc gi. - Khi tng s nhm bi dy trong mt pha bng s cc 2P ta p dng u cc tht.

V Ch Li

trang 11

Bi 2: PHNG PHP XY DNG S KHAI TRIN DY QUN

Phng php xy dng s khai trin dy qun mt lp ca ng c c th hin theo trnh t cc bc sau: Bc 1 : Xc nh tng s rnh ca li thp stato, (k hiu: Z) t ta k cc on thng song song cch u ng vi s rnh stato, sau nh s th t t 1 n Z. Bc 2 : Tnh bc cc v da vo phn ra cc cc t trn stato.
=
Z 2p

(rnh)

Bc 3 : Tnh s rnh phn b cho mi pha trn mi bc cc t. q = (rnh)

m

Trong : m: s pha, trng hp ng c 1 pha th ly m = 2. Ta thy trong tt c cc s dy qun ng khun n gin c bc bi dy l bc th y = . Bc 4 : Phn b s rnh stato cho tng pha dy qun, cn c theo cc gi tr v q va tm c, sau cn c vo tr s q ta chia cc rnh trn mi bc cc cho cc pha. Bc 5: Tnh gc lch pha gia hai pha k tip nhau tnh theo s rnh.
=
Z 3. p

(rnh)

Cn c vo gc lch pha, xc nh cc u ra ca cc pha theo trnh t s trn mi khong ca bc cc. Bc 6 : Xy dng s khai trin cho mi pha dy qun, ta thc hin cc cng on sau: - V s khai trin tng nhm bi dy cho mt pha tng ng vi q tnh. - Cc nhm bi dy c hnh thnh bng cch lin kt cc cnh ca cc bi dy ca mt pha hai bc cc k tip nhau theo cc kiu ng khun, ng tm, tp trung hay phn tn v.v... - Ni dy gia cc nhm bi dy trong cng mt pha sao cho khi dng in chy trong nhm bi dy ca cc t cc ng bng s cc ca ng c. - Khi hon chnh mt pha ta nh u v cui cho cc pha ny (trong l thuyt thng k hiu u cho mi pha bng k t: A; B; C v cui cho mi pha bng k t X; Y; Z. Nh vy 3 pha ta c c l: A X; B Y; C Z. Bc 7 : Cch v cc pha cn li cng tng t nh pha ban u.

trang 12

NG C IN

http://www.ebook.edu.vn

V d p dng
Cho stato ca mt ng c khng ng b ba pha c 24 rnh, s cc cn thc hin 2p = 4 cc. Hy xy dng s khai trin dy qun bc , ng khun, tp trung 1 lp n gin, 3 pha lch nhau 1200 in. Bc 1 : Tng s rnh Z = 24; 2p = 4. ta k cc on thng song song cch u ng vi s rnh stato nh sau:

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 20 1 2 3 4

Bc 2 : Tnh bc cc v da vo phn ra cc cc t trn stato.

=

Z 24 = =6 2p 4

(rnh)

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 20 1 2 3 4

Bc 3 : Tnh s rnh phn b cho mi pha trn mi bc cc t. 6 q = = = 2 rnh

m 3

Ta thy trong tt c cc s dy qun ng khun n gin c bc bi dy l bc , th y = = 6 rnh v s cnh dy qun trn mt bc cc ca mi pha l 2 rnh, Hay qA = qB = qC = 2 rnh. Bc 4 : Phn b s rnh stato cho tng pha dy qun, cn c theo cc gi tr v q va tm c, sau cn c vo tr s q ta chia cc rnh cha trn mi bc cc cho cc pha.

V Ch Li

trang 13

Bc 5: Tnh gc lch pha gia hai pha k tip nhau tnh theo s rnh.
=
Z 24 = = 4 rnh 3. p 3.2

Sau khi tnh ra ta thy hai pha k tip nhau cch nhau 4 rnh, c biu din nh sau (pha th nht vo rnh 1 u tin, pha th 2 s vo rnh s 5, pha th 3 s vo rnh s 9)

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 20 1 2 3 4

qA

qC

qB

qA

qC

qB

qA

qC

qB

qA

qC

Bc 6 : Xy dng s khai trin cho mt pha dy qun, ta thc hin cc cng on sau: - V s khai trin tng nhm bi dy cho mt pha tng ng vi q tnh.

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 20 1 2 3 4

A1

X1

A2

X2

- Khi hon chnh mt pha ta nh u v cui cho cc pha ny (trong l thuyt thng k hiu u cho mi pha bng k t: A; B; C v cui cho mi pha bng k t X; Y; Z. Nh vy 3 pha ta c c l: A X; B Y; C Z. trang 14

NG C IN

http://www.ebook.edu.vn

Bc 7 : Trnh t v hai pha cn li thc hin nh pha ban u: - V pha th hai.

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 20 1 2 3 4

V pha th ba.

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2

3 4 5 6 7

8 9 20 1 2 3 4

2 A

1 Z B C X Y

V Ch Li

trang 15

Bi 3: MT S S DY QUN THNG DNG I/. Dy qun 3 pha: y ta ch gii thiu cc kiu dy qun c bn sau: - Dy qun ng khun tp trung 1 lp. - Dy qun ng tm tp trung 1 lp. - Dy qun ng tm 2 mt phng. 1/. Dy qun ng khun tp trung 1 lp ( vi Z = 24; 2p = 4)
2 1 1 2

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 20 1 2 3 4
a b a b

Hnh 3.11: S khai trin dy qun ng khun tp trung 1 lp(3 pha lch nhau1200).

2 1 1

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 20 1 2 3 4
a b 1 A Y B Z C X a b 1

Hnh 3.12: S khai trin dy qun ng khun tp trung 1 lp (3 pha lch nhau 2400).

trang 16

NG C IN

http://www.ebook.edu.vn

2/. Dy qun ng tm xp lp: (vi Z= 24; 2p = 4).

2 1 1 2

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 20 1 2 3 4
b a A Z C X Y b a B

Hnh 3.13: S khai trin dy qun dng ng tm xp lp (3 pha lch nhau 1200)..

3/. Dy qun ng tm 2 mt phng: (vi Z = 24; 2p = 4)

1 2 1 2

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 20 1 2 3 4
b a A Z B C X Y b a

S khai trin dy qun dng ng tm 2 mt phng (3 pha lch nhau 1200).. II/. S dy qun 1 pha. 1/. S qut bn. S dy qun ng khun
2 2

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6
1 1 A B X Y a

a
V Ch Li

Hnh 3.15: S dy qun qut bn. (Z = 16; 2p = 4).

trang 17

2/. S qut trn Trong qu trnh qun dy ca qut trn bao gm hai phn chnh gm cun chy v cun s tch ri nhau do ta s v ring tng cun v chia iu cc rnh vi nhau. a). Cun chy.

9 11 13 15 17 19 21 23 25 27 29 31

A
Hnh 3.16: S cun chy dy qun qut trn. (Z = 16; 2p = 8).

b). Cun .

2
A

10 12 14 16 18 20 22 24 26 28 30 32

X
Hnh 3.17: S cun dy qun qut trn. (Z = 16; 2p = 8).

3/. S ng c khng ng b 1 pha. (Z =24; 2p = 2; QA = 8; QB = 4) a b 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 201 2 3 4 c d 1

Hnh 3.18: S ng c 1 pha (Z = 24; 2P = 2).

a b

c d
A B X Y

trang 18

NG C IN

http://www.ebook.edu.vn

4/. S ng c khng ng b 1 pha. (Z =24; 2p = 2; QA = QB = 10) a b c d a b c d

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 20 1 2 3 4

a1 b1 c1 d1
A B X Y

a1 b1 c1 d1 1

Hnh 3.19: S ng c 1 pha (Z = 24; 2P = 2).

V Ch Li

trang 19

Chng IV: TNH TON S LIU DY QUN Bi 1: TNH TON DY QUN NG C MT PHA Trong phn ny ch hng dn c s tnh ton s liu dy qun ca ng c mt pha mt cch khi qut. V ng c c cng sut nh c thit k ch chu tc dng ti trng nh nn ta c th tnh ton s liu dy qun ng c 1 pha nh sau. Bc 1: Xc nh s cc t
2 p = (0,4 0,5).
Dt bg

Sau khi tnh ton xong ta ly trn m chn phi ln hn s liu tnh nhng s t cc lun l s chn. Trong : Dt ng knh trong ca stato (cm). bg- B dy gng li thp stato. Bc 2: Xc nh tc quay ca ng c.
n= 60. f p

(vng/pht).

Trong : f tn s (Hz). P s i cc ng c. Bc 3: Tnh bc t cc:

= .Dt
2p

(cm).

Bc 4: T thng mi cc: (Wb) Trong : L chiu di ca stato (cm). 2 B - Mt t (Wb/m ). Tra bng 4.1 Bng 4.1:
= 0, 64. .L.B .104

Loi qut Qut trn c t Qut bn c t Qut bn nht

B (Wb/m )

0,45 0,5 0,6

K E .U dm 4, 44. f ..K dq

B Loi C 1 pha (Wb/m2) 2p = 2 0,65 2p 4 0,7

Bc 5: Tnh s vng dy cun chy:

NA =

(vng/pha).

Trong : Kdq h s dy qun. Udm in p nh mc cho mi pha. - t thng mi cc t. KE H s in p ging (t s gia in p ngun nhp vo mi pha dy qun so vi sc in ng cm ng trn b dy qun mi pha).Tra bng 4.2.

trang 20

NG C IN

http://www.ebook.edu.vn

Bng 4.2: Loi ng c ng c 1 pha v 3 pha Qut c t in

NA QA

H s KE 0,75 0,8

Bc 6: S vng dy mi bi ca cun chy:

Na =

(vng/bi)

Trong : QA Tng s bi dy ca cun chy. Bc 7: Tit din dy cun chy: Trong qu trnh xc nh tit din ca mt pha th ta phi xc nh tit din ca rnh Sr v s vng dy dn NC cha trong mi rnh. Tu theo tit din rnh ta c th tnh theo hai din tch rnh nh sau: - i vi rnh hnh thang tit din rnh c tnh nh sau:
1 S r = .h.(d1 + d 2 ) 2

(mm2).

Trong : h - Chiu cao ca rnh. d1 - y b hnh thang. d2 - y ln hnh thang. i vi rnh qu l (hay oval) tit din c tnh nh sau:
Sr = ( d1 + d 2 d .d 2 )(h 2 ) + 2 2 8

(mm2)

i vi rnh qu l (oval) ta ly d = d2. * T tnh tit din dy nh sau:

S A( cd ) = f r .S r Na

(mm2).

Trong : fr l h s li dng rnh c chn 0,45. * T y s tnh ra ng knh dy: d A = 1,13. S A (mm). Bc 8: Kim tra h s lp y Kld:
K ld =
2 N a .d cd 0,75 S r .0,8

Nu tnh ra nh hn 0,75 tho mn iu kin th tnh tip theo cc bc sau, cn khng th phi tnh li. Trong : dcd ng knh dy dn k c lp cch in. NA Tng s dy dn trong mi rnh. Bc 9: Tnh s vng dy ca cun : i vi C khi ng vi pha ph (khng c t). S vng dy ca pha c xc nh. NB = 0,5. NA (vng/pha)

V Ch Li

trang 21

i vi C khi ng vi t ho: S vng dy ca pha c xc nh. NB = 0,6. NA (vng/pha). i vi C vn hnh vi t du thng trc: S vng dy ca pha c xc nh. NB = 0,5. NA (vng/pha). Tnh s vng dy mi bi cun :
Nb = NB QB

Trong : QB Tng s bi dy cun . Bc 10: tit din dy cun : SB = 0,6 . SA (mm2). Bc 11: Tnh ng knh dy cun : dB = 0,65 . dA (mm). Bc 12: Xc nh dng in Ip cho php trong 1 pha c xc nh nh sau: Bng 4.3: Cng sut ng c Kiu ng c 1 10 KW 10 50 KW 50 100 KW ng c kiu h, thng gi bn 6(A/mm2) 6,5(A/mm2) 5,5(A/mm2) trong. ng c kiu kn, thi gi ngoi 5(A/mm2) 5(A/mm2) 4,5(A/mm2) Ip = J . SA (A). Bc 13: Tnh cng sut nh mc ng c, p dng cng thc.

P =UP.IP..Cos dm
Trong : Up: in p nh mc pha (V). Ip: Dng in nh mc pha (A) Hiu sut c th ch t: 0,85 Bc 14: Chn t lm vic cho ng c: (theo kinh nghim). Theo nguyn l lm vic ca ng c khng ng b th t in chim phn quan trng trong qu trnh khi ng v thng dng t in cho ng c l t in giy du thng tnh bng Fara nhng hin ti trn th trng khng c t 1 Fara nn ta c th dng c ca Fara c k hiu l: McroFara ( F ) v cng c th dng t ho. in dung ca t c tnh theo cng thc sau:
C=
2000.I ( F ) U .cos

Trong : C - Tnh bng Micrfara ( F ) U in p nh mc (V) I dng in nh mc (A)

cos - H s cng sut c chn bng 0,75

trang 22

NG C IN

http://www.ebook.edu.vn

Bi tp 1: Cho ng c 1 pha lm vic vi t thng trc c cc s liu sau: Dt=7cm; bg=18mm; L=10cm; Kdq=0,96; Cos = 0, 75 ; fr=0,45; B =0,65Wb/m2; KE=0,75; = 0,85 ; J=5A/mm2. Bit ng c c rnh hnh thang d1=7mm; d2=10mm; h=15mm; QA=8; QB=4.Tnh s liu dy qun, chon t lm vic v cng sut nh mc khi ng c lm vic vi ngun in 220V 50Hz. Bi tp2: Cho ng c 1 pha lm vic vi t thng trc c cc s liu sau: Dt=6cm; bg=16mm; L=8cm; Kdq=0,96; Cos = 0, 75 ; fr=0,45; B =0,65Wb/m2; KE=0,75; = 0,85 ; J=5A/mm2. Bit ng c c rnh hnh qu l c d1=7mm; d2=10mm; h=15mm; QA=QB=6.Tnh s liu dy qun, chon t lm vic v cng sut nh mc khi ng c lm vic vi ngun in 220V 50Hz.

V Ch Li

trang 23

Bi 2: TNH TON DY QUN NG C BA PHA Vic tnh ton dy qun ca ng c 3 pha rt d dng hn so vi cch tnh ton dy qun ca ng c 1 pha v y ta ch tnh cho mt pha cn cc pha cn li th ly nh pha c tnh, cc s liu c tin hnh nh sau: Bc 1: Xc nh s cc t
2 p = (0,4 0,5).
Dt bg

Sau khi tnh ton xong ta ly trn m chn phi ln hn s liu tnh nhng s t cc lun l s chn. Bc 2: Xc nh tc quay ca ng c.
n= 60. f p

(vng/pht).

Trong : f tn s (Hz). P s i cc ng c. Bc 3: Tnh bc t cc:

= .Dt
2p

(cm). (Wb)

Bc 4: T thng mi cc:
= 0, 64. .L.B .104

Bc 5: Tnh s vng dy ca 1 pha:

Np = K E .U dm 4, 44. f ..K dq

(vng/pha).

Trong : Kdq h s dy qun. Udm in p nh mc ca 1 pha. KE H s in p ta chn 0,75 Bc 6: S vng dy ca mi bi ca mt pha. Tnh vng dy mi cun v s dy dn trong rnh. Bit tng s vng/pha th d dng xc nh s vng dy phn b cho mi bi (bi/pha) tu theo dng dy qun v cch u dy to t cc, s dy dn trong mi rnh c xc nh. i vi dy qun 1 lp: N p =
Np QA N i vi dy qun 2lp: N p = 2. p (vng/bi) QA

(vng/bi)

trang 24

NG C IN

http://www.ebook.edu.vn

Bc 7: Tit din rnh Sr - i vi rnh hnh thang tit din rnh c tnh nh sau:
1 S r = .h.(d1 + d 2 ) 2

(mm2).

Trong : h - Chiu cao ca rnh. d1 - y b hnh thang. d2 - y ln hnh thang. i vi rnh qu l (hay oval) tit din c tnh nh sau:
d1 + d 2 d 2 .d 2 2 Sr = ( )(h ) + 2 2 8

(mm2)

Bc 8: Tit din dy dn Sd
Sd = f r .Sr Nb

(mm2).

Trong : fr l h s li dng rnh c chn 0,45. T y s tnh ra ng knh dy: d d = 1,13. S d (mm). Bc 9 Kim tra h s lp y Kld:
K ld =
2 N b .d d 0, 75 Sr .0,8

Nu tnh ra nh hn 0,75 tho mn iu kin th tnh tip theo cc bc sau, cn khng th phi tnh li. Bc 10: Xc nh dng in Ip cho php trong cun pha. Tu theo dy ng c kiu kn hoc h v cch thng gi gii nhit m ta chn mt dng J xc nh dng in cho php trong mi cun pha nh sau: Ip=J.Sd (A) Bc 11 Tnh cng sut nh mc ng c, p dng cng thc.

P = 3.UP.IP..Cos dm
Chn Cos vi 2p=2 - Cos 0,75 2p=2 - Cos 0,75

V Ch Li

trang 25

Chng V: K THUT CCH IN V QUN DY Bi 1: PHNG PHP CCH IN RNH V CCH IN PHA 1/. Cc loi giy cch in dng trong my in. - Giy PRESSPAHN - Giy LAERTHOID - Giy AMING - Giy MICA - Giy SILICON - VERNI 2/. Phng php cch in rnh ca ng c. Cch in rnh nhm mc ch cch in gia cun dy ci stato trnh chm masse. Giy cch in phi c dng ca rnh m st vo rnh, tng h s lp y dy (Kid) Khi lt cch in rnh cho cc ng c c cng sut nh di 1HP, c th chn giy dy 0,2 mm, nu ng c ln hn cp cch in A (lit k phn sau), th chn b dy giy t (0,35mm - 0,4mm). i vi ng c c cng sut ln, nn tng cng thm 1 lp giy phim hoc mica, Tu theo cp cch in, tng cng bn v c, nn gp m u ming rnh, trnh giy cch in b rch trong lc un nn dy. - m giy theo kch thc ca rnh v nh hnh ct giy lt theo s rnh. - Gp giy cch in theo hnh v ca rnh, gp hng lot s rnh quy nh. - Phn u gp phi lun lun nm ngoi li thp. - cao phi ngang ming rnh. ng gp
l l/2 l L L Chiu di rnh stato (2,5 5)

Hnh 5.1: Giy cch in rnh

trang 26

NG C IN

http://www.ebook.edu.vn

3/. Cch in pha. Giy lt cch in gia 2 pha k tip nhau.

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 20 1 2 3

Hnh 5.2: Lt giy cch in gia cc pha

V Ch Li

trang 27

Bi 2: CNH LM KHUN V TNH CHU VI KHUN Trong cng vic qun dy my in th kch thc ca khun qun dy gi phn quyt nh n cng vic lng dy vo stato. Khun lm ng, lng vo rnh d, nhanh m bo cht lng. Khun lm di hoc rng hn tiu chun, va tn dy, d b chm v, np, dy chm masse. Nu khun ngn hoc hp qu th kh khn lng gia cc bi dy lp sau vo rnh, b dy cng d b chm masse v khng t roto vo stato c. Do chun b cho cng tc lm khun ta nn dng cc cng c cm tay nh: Ca, c, khoan tay,Thng thng ta s dng khun lm bng g, lm khun gm hai phn: - Phn khun. - Phn kp kp khun. Sau y l hnh dng ca mt loi khun kp thng dng c s dng c s dng trong vic thc hin qun dy my in. Chiu dy ca khun

khun

Kp kp khun

Hnh 5.3: S khun v kp khun

1/. Phng php tnh chu vi khun. Mun xc nh chu vi khun, u tin ta xc nh h s K1, b di phn u ca mi dy, tnh ton khong cch gia hai rnh lin tip.

u ni
Cnh tc dng

KL L

Hnh 5.4: Tnh chu vi khun qun

trang 28

NG C IN

http://www.ebook.edu.vn

H s KLc xc nh nh sau: KL =
. .( Dt + hr )
Z

Trong : KL: Chiu di phn u ni gia 02 rnh k nhau 2 1,3 (mm). : L h s gin di ca phn u ni (thay i theo 2p). 4 1,35 hr : L chiu cao ca rnh tnh n nh rng (mm) 6 1,5 Dt : ng knh trong ca stato (mm) Z : Tng s rnh stato. 8 1,7 Vy, ta c chu vi khun qun dy c tnh theo cng thc sau: CV = 2.( KL.y + L ) Vi: L = (L + 10) mm Trong : L: L chiu di ca li thp k c rnh thng gi hng kn. L: Chiu di cnh tc dng lng vo rnh, c tnh thm phn cch in lt d hai pha. y: Bc bi dy. V d: Cho mt ng c 3 pha loi ni a Nht Bn c l lch nh sau: ng knh trong Dt = 80 mm, b dy li thp L = 65 mm, chiu cao ca rnh 14 mm, s t cc 2p = 4; tng s rnh Z = 36. Tnh chu vi khun khi y = 8, y = 7. Gii: Tnh b di u ni gia hai rnh lin tip Trong : = 1,35 ng vi 2p = 4 KL =
. . ( Dt + ht )
Z
=

2p

.1,35.(80 + 14)
36

= 11, 07 (mm)

Xc nh chu vi khun nh sau: Ta c: L=(L+10)mm = 65+10 = 75 (mm) * ng vi y = 8; CV8 = 2.(KL.y +) = 325,12 (mm) Chn CV8 = 32 (cm). * ng vi y = 7; CV7 = 2.(11,07+75) = 303,91 (mm) Chn CV7 = 30 (cm). 2/. K thut lm khun n gin Cch lm khun n gin nht l ly mt on dy ng c t (0,5 mm n 1 mm t g vo lng trong ca stato, theo ng knh ca bi dy lm chun v theo m o kch thc. - Chiu di khun L. - Chiu rng khun N. - Chiu dy khun D thng ly thp hn chiu cao ca rnh khong 3 mm. Nu ng c khng cn s bi dy mu c th o kch thc stato lm khun theo kinh nghim sau. - Chiu di khun: L= (1+15) mm
V Ch Li trang 29

- Chiu di ngang khun: N = (n+3) mm - Chiu di khun: D = (d-3)mm. Trong : L: Chiu di li thp. N: L khong cch nh nht gia 2 rnh h dy. D: Chiu su ca rnh. Khi chn quy cch khun hp l th ly mt ming g thng bng chiu dy D, ca chiu di L v chiu ngang N ng kch thc, gia khoan mt l bt trc (khoan ng tm) ca my qun dy. i i vi khun phi c phn kp kp khun gi khi qun dy. Phn kp c chiu ngang ln hn 2cm; kch thc chiu di rng hn khun khong 20mm; 4 cnh ca 4 rnh t dy buc bi dy khi qun xong, cng mt lc c th lm nhiu khun nh cc bc trn.

trang 30

NG C IN

http://www.ebook.edu.vn

Bi 3: K THUT QUN DY CHO CC BI DY 1/. K thut qun v lm khun qun cho cc bi dy. Dy qun my in xoay chiu c trch nhim cm ng c sc in ng nht nh, ng thi cng tham gia vo vic to nn t trng cn thit cho s bin i nng lng c in trong my. Bi dy cn gi l phn t dy qun, gm nhiu vng dy c hnh dng v kch thc ging nhau, c qun ni tip v t cng mt v tr trn stato; bi dy c nhiu hnh dng khc nhau v nhiu s dy qun khc nhau, bi dy c biu din nh sau:

2 1 1

a/

b/

Hnh 5.5: K thut qun dy vi cc bi dy khc nhau 1. Cnh tc dng a. Bi dy c 5 vng dy 2. Phn u ni b. K hiu bi dy

Trong thc t, qun dy l cng vic phc tp, v kch thc to ra phi ph hp vi khong cch cho php ca thn stato, thng qua ta c th qun tng bi dy hoc cc bi lin tip trong cng mt nhm bi. Do v tr ca khun v kp khun c t nh v bn. Sau khi lm khun xong, ta tin hnh qun cc bi dy ca nhm bi dy qun cho cc pha v chuyn sang cc bc sau. 2/. Chn dy in t qun ng c in. Khi sa cha bt c mt my in no, tt nht l ly mu tht y cc s liu: Quy cch dy qun, trng lng, s vng, tnh cht cch in, cch u dyQun li ng nh c, my s vn hnh an ton m bo cc tiu chun k thut ca nh ch to. Thc t th trng hin nay c ba loi dy: Dy trn, dy dt Dy trn thng c bc cch in bng si bng, la, t thu tinh hoc men cch in (trng may) c gi l dy in t.

V Ch Li

trang 31

Dy dt v dy cp ch yu c bc bng hai ln si, mt ln giy hay mt ln si hoc bc t thu tinh, cng c th c loi trn, khi qun vo my in: Rto ng c, cun dy h p ca my bin th, my hn in c cng sut liMi lt ba cch in. a). K hiu dy qun cho ng c in. Dy qun my in thng dng l ng in phn, mm, in tr nh (c th dng dy in t li nhm) dy qun c 3 yu cu sau: - K hiu v quy cch qun dy. - Kch thc dy. - Trng lng dy cn c qun vo my. Tu theo tng kiu ng c, nhit lm vic, cp cch in m chn k hiu dy cho ph hp. Dy qun do Lin X c sn xut c nhiu cp cch in khc nhau c phn loi theo bn nhit qun vo my, c nhit lm vic t 900C (cp Y) ti 1800C (cp H). Sa cha my in ta hin nay ph bin dng dy qun cho ng c in cp A, nhit lm vic ti a 1050C. - Nhng ng c in cp B rt thch hp vi kh hu nng m nc ta, nhit ti a (1100C 1250C). b). Kch thc dy qun. Dy ng trn l loi thng dng nht qun cc loi ng c in nh v trung bnh, c cc c t (0,02mm 5,2mm). Dy qun cho stato ng c thng ch dng dy in t di 2mm, my cn c dy ln hn thng ly nhiu dy nh qun song song d lm, cun dy tn nhit nhanh, my chy mt v tt hn qun bng mt si dy to cng tit din. Ngi ta thng qun song song t (2 si 4 si) l nhiu, trn c ny th dng dy vung, dy dt, thanh ng hoc dy cp to thnh cun dy cng. Trong sa cha thng khng c cc c dy ng kch khc nhau t nh n ln la chn. Vy, phi gii quyt nh th no? Qun dy to hn hay nh hn mt t c c khng? Nhn chung, nu ng c phi lm vic cng sut nh mc khng c qun dy nh hn c. V nh vy, mt dng in qua dy s cao hn thit k. ng c qun li s khng kh nng lm vic vi cng sut nh mc nn khi ko ti n s nng qu mc, bn gim d chy. Thc t sai s ch cho php gim t (2% n 3%) so vi tit din dy c. ng c, my hn, qut in khi sa cha khng c dy ng c th dng dy to hn mt cp s tt hn nhng cn lu khi thay dy to hay nh hn mt cp u khng c tng hoc gim s vng dy qun c, v tng vng dy th y kh qun lm dy d b tn hao trong li theo tng, my b nng v d chy.

trang 32

NG C IN

http://www.ebook.edu.vn

c). Thay th c dy qun ng c in. Khi khng c dy ng c th cch gii quyt tt nht l dng (2 dy 3 dy) nh qun song song vi nhau hoc phi qun bng dy n nhng stato c ni song song thnh 2 n 3 nhnh (stato phi c cc bi cc nhnh bng nhau). Trong trng hp my qun song song (hoc c hai nhnh song song) th dng dy to hn nhng u ni tip (tt nhin dy to ny phi lt c qua khe xung rnh). Vn c bn l tit din ca dy sau khi thay i phi bng vi tit din c. Khi qun song song cc si phi qun cng mt lc ln khun chng c chiu di bng nhau. * Qun hai dy song song, tnh nhanh theo cng thc: dm=0,7.dc (mm) dm: ng knh dy mi tnh bng (mm). dc: ng knh dy c tnh bng (mm). * Qun ba dy song song th tnh nhanh theo cng thc: dm=0,7.dc (mm) d). Tnh trng lng dy qun. (cha k cch in). Khi chn c c dy, c cn phi bit khi lng dy qun bao nhiu mua cho va . C th tnh ton tm ra p s nhng cch lm thc t n gin l cn c vo khun qun dy. khun bit c chiu di trung bnh mt vng dy ri t nhn vi tng s vng dy qun ca cc bi dy stato tm chiu di cn phi mua. C th p dng cng thc sau y tnh trng lng dy, p dng cho ng trn: G (g/m) = 7.d2 Trong : G: Trng lng 1 mt dy tnh bng gam. d: ng knh y tnh bng (mm).

V Ch Li

trang 33

Bi 4: LNG DY VO RNH V NM RNH Vic lng dy vo rnh c thc hin theo cc bc sau: Bc 1: Xem li s khai trin dy qun. Bc 2: m li s bi dy theo s . Bc 3: Ly ra mt bi dy sp lp vo rnh ri tho b dy ct. Bc 4: Vut thng 2 cnh tc dng ca bi dy. Bc 5: Bp cong phn hai u bi dy ri lng dy vo rnh nu c mi ni ta v pha sau cng ni dy d dng. Bc 6: Xem chiu dy qun trong cc bi dy ri chn khe rnh ng s lp cc cnh tc dng. Bc 7: Bp dp cnh tc dng bng tay theo phng thng ng vi rnh ri a ln lt tng si dy dn qua khe rnh vo gn trong lp giu cch in lt. Bc 8: Gi cc cnh tc dng thng v song song ri dng a tre chut dp bng tay phi tri dc theo khe rnh y t t tng dy dn vo rnh ch khng nn ph ln cnh tc dng c theo khe rnh. Bc 9: Vut li hai u dy ca bi dy v cnh tc dng cn li ri a cnh tc dng cn li vo ng v tr rnh cn lp theo s . Bc 10: Tip tc thao tc lp dy theo cc bc trn. Bc 11: Sa li u bi dy va lp xong cho gn v khng gy nh hng n vic lp cc bi dy cn li. Bc 12: Lp tip theo ln lc cc bi dy cn li theo th t s khai trin. Bc 13: Lt giy cch in phn u ni bi dy ngoi rnh phn cch lp cc bi dy hoc nhm bi dy. Bc 14: Sa li cc nhm bi dy cho gn v thm m, ch khng phn u cc nhm bi dy cn ng lp roto vo v khng chm np hay thn ng c. Bc 15: Vut thng cc u dy ra ca nhm bi dy ri lm du theo th t nh s tri Bc 16: Ni dy ra cho cc nhm theo s , ri ai gn cc u dy bng dy cotton. Ch : Trong qu trnh qun cc bi dy trong mt nhm bi dy, khng ct ri cc bi dy vi nhau, do cn ch n chiu qun trong cc nhm bi dy vic lp cc bi dy vo stato theo mt chiu nht nh.

trang 34

NG C IN

http://www.ebook.edu.vn

Bi 5: U DY V HN MI NI 1/. u dy. Trong phn ny ta cn thc hin theo cc bc sau: Quan st s ph hp cc s nh du v u dy ra so vi s tri, s u dy. t thang o VOM v v tr Rx1 ri chnh kim ch th v 0. t 2 que o VOM vo tng cp u cun dy qun mi pha kim tra s lin mch ca pha. Nu gi tr R vo khong vi m n vi chc m l cun dy lin mch. m th cc u dy ni theo s u dy nh cc v tr ni dy vi dy dn ra cho ph hp. Ct cc u dy ra ca mi pha dy qun ch cha cc on ni ph hp bng bng km ct dy. X cc ng gen vo cc dy cn ni. Co lp may cch in bng dao con v giy nhm cc v tr u ni, ri ni dy theo s ni dy. Bc cc mi ni bng ng gen. Xp gn cc u ni cho thm m ri ai gn, chc chn bng si cotton. 2/. Phng php hn mi ni. Hn cc mi ni ca cc nhm bi dy. Khi hn cn phi thc hin ngoi dy qun ca ng c, m hn v ch hn nh git xung khng lm hng dy qun. Cc mi hn c bao ph bng gen cch in. - u u ca cc nhm bi dy trong cng mt pha c ni vi nhau v cc u ra ca cc pha A, B, C v cc u cui cc pha X, Y, Z c ni ra ngoi thun tin cho vic u dy, v tr hn c che ph bng gen cch in, gen cch in cn phi a ln mi pha im hn khong 20 mm trnh chm chp.

V Ch Li

trang 35

Bi 6: AI DY V KIM TRA 1/. ai dy Trc khi ai cng nh hnh b dy qun, phi hn ni cc u dy theo s mch in, dy a ra ngoi c ni vi dy dn c bc cch in PVC hoc cao su. Cc mi ni phi bc ng gen cch in cn thn v lt giy cch in cch pha trong b dy qun. Dy ai l loi dy si cotton, c th dng nh hnh v sau.
Dy ai cotton

Hnh 5.6: ai dy cho cc nhm bi dy

Sau khi un nn nh hnh b dy qun theo d tnh, hn u dy gia cc nhm bi, hn ni cc u dy ra vi dy dn mm cch in PVC hoc ng gen cch in. nh v ni tp trung a ra hp ni. Cui cng tin hnh ai b dy qun v nh hnh ln cui vic a dy ra d dng v lm cho b dy qun vng cht.

Giy cch in

Hnh 5.7: Lt giy cch in pha

trang 36

NG C IN

http://www.ebook.edu.vn

2/. Kim tra ngui (kim tra thng mch v chm v) Dng VOM hoc mga m kim tra ngui bng cch o in tr o kim cc b dy qun (do thng mch) v kim tra cch in gia cun dy v v ng c (gii thiu thm cch o dng VOM). a). Cch o in tr dng mga m. Mga m dng o in tr ln t vi trm k l m trn ln, do khi thc hin o in tr bng mga m, ta tin hnh kp hai u o ca mga m vo mi u dy ca tng cun ring bit kim tra v quay tay quay theo chiu thun (cng chiu kim ng h) ri c gi tr trn ng h o.

Hnh 5.8: o thng mch bng mga m

b).Kim tra chm v ng c Kp mt u dy o ca mga m vo thn stato, u u cn li ln lt vo mt u dy ca mi cun dy kim tra s chm v. quay tay quay mga m iu tay ng thi c gi tr trn in tr cch in trn mt ch th khi ang quay. Khi c gi tr th in tr phi ln hn hoc bng 1M th lc mi bo m s cch in ca cun dy vi v ng c.

Hnh 5.9: Kim tra cch in ca ng c V Ch Li trang 37

Chng VI:PHNG PHP TM SY NG C IN Trong qu trnh thc hnh tnh ton qun li dy mi qua cc cng on: Qun dy, lng dy vo rnh, ai dy v vn hnh th cho ng c hot ng, mun ng c in t cng sut nh mc sau khi sa cha tm-sy tht tt mi m bo cht lng v bn cn phi qua 3 cng on: Sy chun b, tm sn cch in, sy kh. 1. Sy chun b: Sau khi qun v th khng ti, ng c chy tt th chun b tm sn cch in. Ta bit rng trong qu trnh qun dy, hi m hoc m hi tay c th xm nhp vo dy, ba cch in, nht l cc loi dy bc si cng d ht m, cho nn trc khi sn tm phi qua cng on sy chun b hi m bay ra ht. Thi gian sy t (4h12h) tu theo loi my nh hoc ln, nhit t (1000C1100C). 2. Tm sn cch in: Sn cch in l mt hn hp cc cht to mng sn: Nha ng bitum, du nht chuyn dng cho my in, vi nhng dung mi hu c. Khi sy kh cng on tm sn cch in th hin theo 3 cch tm khc nhau: a. Sn tm: tm vo cc cun dy ca my in, thit b in ta thng s dng 2 loi sn cp A v cp B: Sn cch in cp A trong nc sn xut nhiu l sn gc bitum c k hiu 447 v 458, tuy chu m tt nhng km chu du, c mu en. vng nhit i, kh hu nng m nn dng loi sn cch in cp B, sn du gliptan, cht lng tt hn. Hin nay sa cha my in nc ta thng dng sn ca Lin X c (Nga) hoc 1154 ca Trung Quc c mu vng sng tm dy my in, mng sn chu du. Sn gliptan mu nu sm do x nghip quc phng sn xut hin c bn trn th trng, cng dng cng nh trn. b. Sn ph: Sau khi sn tm to mt lp mng nhn, bng tng bn, to ra cht bo v chng m, chu nhit , chu du, chng mc v ha cht, chu h quang do cc cun dy hoc chi tit cch in khc, ngi ta phi sn ph cc loi sn nh thng dng l loi ca Lin X c men du gliptan c mu xm sy nhit 1050C mi kh sn ph cun dy my in. c. Sn dn: dn cc loi mica hoc giy, vi cch in vi nhau, sn cc mt ngoi v dn cc l thp k thut in, ta dng sn dn. Trong 3 nhm sn cch in trn th sn tm l quan trng nht i vi th sa cha in. Ta bit rng my in qun bng dy in t trng men hoc bc si lt cch in bng ba, nu khng tm sn ch chu c nhit d lm
trang 38

NG C IN

http://www.ebook.edu.vn

vic l 900C (cp Y). Vn s dng dy v ba nh trn, nu em tm sn cch in v sy tt th c th chu c nhit ti 1050C (cp A). Nh vy, nh sn tm m cun dy tng c tnh chu nhit. Sau khi tm, sn s bt kn nhng l nh gia cc vng dy trong my, bt kn cc l mao dn ca vt liu cch in bng xenluyl lm cho n khng th ht m, ht nc c na. Sn tm lm tng thm sc chu ng in p v vt liu cch in, tng thm sc bn c hc v chu mi mn, tng thm kh nng tn nhit lm cho my bt nng, Sy chun b xong, ly ng c ra ngoi cho nhit h xung khong 0 (65 C700C) ri mi tm sn v nu sn ngay trong lc my cn nng trn 700C th sn thm vo cun dy bc hi qu nhanh to thnh mt lp mng mng bao kn bn ngoi, ngn khng cho sn thm su vo trong rnh na. Ngc li nu nu nhit di 600C th sn cng khng d sc thm su vo trong cc khe dy. Khi tm sn, em stato nhng vo chu sn khong 5 pht n khi khng c bt ni ln l c. Nu ch c t sn cch in hoc nhng ng c ln khng th nhng c ng c vo c th dng bin php di sn: Dc ngc ng c ln, di sn vo hai u cun dy cho n khi chy thm sang u kia, lt i lt li vi ln khi no thy sn khng th ngm vo trong na mi thi. Sau sn nh bt i mi cho vo l tip tc sy kh, khng nn bn ngoi qu gi. 3. Sy cch in: Sy sao khi tm sn l mt giai on rt quan trng, phi m bo sy ng nhit v thi gian quy nh. Nu khng tun th c hai iu kin ny th sn khng kh tt, cch in ca my in s km. Hin tng mt ngoi kh, pha trong dy cn dnh l hu qu ca quy trnh sy khng ng. Thng thng sy nhit (1100C 1150C) thi gian sy vo khong (6 gi 24 gi) ty thuc k hiu sn v c my to hay nh, kim tra cch in n nh trong khong (2 gi 4 gi), s tay vo mng sn khng cn dnh mi coi l xong t nht. iu cn ch l tm ln u phi dng sn long, nu sn b c th dng xng hay du chuyn dng pha ra cho long, sn mi chui ht vo cc l trong rnh qun dy th mi t yu cu. Lc bt u sy cn tng nhit ln t t v sy mc (600C 700C) trong (3 gi 4 gi), sau mi tng ln (1100C 1150C) trnh hin tng lp sn mt ngoi kh nhanh to thnh mng kn, cn tr lp trong khng kh ht dc. Cng on tm sn ln th hai, dng sn c hn, nht cao hn cho sn nht kn nhng l hng cn li, ng tc sn sy cng nh ln trc. Trong iu kin sa cha my in gia dng nh khng c l sy th c th dng bng n (100W 200W) t trc tip vo stato (khng chm vo dy qun) ri y kn li, nhit trong thng sy n gin ny vn phi t khong 1100C v sau (10 gi 20 gi), th dy qun mi kh tt c.

V Ch Li

trang 39

a. Cu to l sy ng c in: Gm h thng bng n v b mt tol sng bng.

Bng n c tim

B mt tol Sng bng

Hnh 6.1: Cu to ca l sy ng c n gin

Phng php sy ng c: Phng php sy bng tia hng ngoi: Cch sy ny khc vi cch sy nhit bng in tr, ch yu da vo kh nng hp th nng lng bc x do tia hng ngoi bin thnh nhit nng tip xc cc b mt bn trong ca phn li c sy. Nh th cht cch in c lm kh dn t pha bn trong ra pha bn ngoi. Tia hng ngoi c sn xut ra bi bng n c tim, kh c thp sng . V vy, ngun in cung cp cho n sy nn gim thp hn t (20% n 30%) in p nh mc ca n. tng cng phn x nhit v phn phi iu nhit lng nn lt kim loi sng bng bn trong t sy, thng thng c m3 cn t (2 kw n 3 kw). Phng php sy bng dng in: Phng php ny cho dng in vo b dy qun, lm cho dy qun ta nhit t sy kh cht cch in tm. Nh th nhit ta ra t bn trong lm bay hi dung mi, kh nhanh cht cch in. Khi sy ng c, in p a vo b dy qun khong (15% n 20%) in p nh mc ca b dy qun, cc cun ca mt pha c mc ni tip vi nhau thnh hnh tam gic h. Dng in qua b dy qun c th bng dng in nh mc. Cn trang b mt rle bo v trnh dng in sy vt qu nh mc, thi gian sy t nht 10 gi.

b.

trang 40

NG C IN

http://www.ebook.edu.vn

Sau khi sy xong phi kim tra in tr cch in bng mgam, nhit cn nng (950C n 1000C) in tr cch in ca stato t nht phi ln hn 1 mgam.

Hnh 6.2: Cch mc mch sy bng dng in

Kim tra cch in sau khi tm: Cng tin hnh theo cch kim tra ngui nh phn trn xem li cch in t yu cu th mi cho ng c hot ng.

V Ch Li

trang 41

Chng VII: THO LP V VN HNH NG C IN Bi 1:CCH THO LP Phong php tho, lp ng c in c thc hin theo trnh t sau: Quan st tm v tr bulong, c vt, lin kt cc phn trong my in. Quan st , la chn phng tin k thut sao cho ph hp tho ng c (cy vn vt, kha, tube ng,.. kch c ph hp). Tho ng c phi thc hin trnh t sau: (tho t ngoi vo trong) o Chun b sn sng cc dng c cn thit v thng ng cc b phn tho. o nh du trn np my v thn my bng c st (p nh) thun tin cho vic lp rp sau ny. o Tho np bo v qut gi. o Tho cc c bt np ng c. o Dng hai cy vn vt ln ng thi by np my ra khi thn stato. o Nu mt bn np my c tho ra khi stato, th c th p nh hoc n vo trc (bng ba nha) ly phn np my cn li ra khi stato. o Ly phn quay (trc, rto) cng vi np my cn li ra khi stato. o Ly cc phn c tho ng vo thng. 1) Sau khi tho xong ng c, quan st ta thy ng c gm c cc phn c bn sau: 1/ Rnh stato. 2/ Dy qun stato. 3/ V ng c. 4/ Np ng c. 5/ Rto lng sc. 6/ Bc n. 7/ Trc rto ng c. Lu Trc khi tho phi lm du v tr lp rp gia np my v thn my. Trong khi tho phi lm du v tr cc bulong, cht chn, cc ming m, khi rp li tt c cc b phn u nm dng v tr ca n. Cc bulong, ai c, c vt, b kh r phi c bm du chng r v vi pht trc khi tho, nu vi vng s gy h hng cc bulong, cng vic s tr nn phc tp. Khng c dng c st, ba st p trc tip ln ng c v nh th s lm v my b nt, b hay bin dng mag phi dng ba nha hoc thng qua m g.

trang 42

NG C IN

http://www.ebook.edu.vn

Bi 2:VN HNH NG C MT PHA Qua qu trnh tnh ton v qun li ton b ng c, cng on cui cng l u dy cho ng c hot ng theo chiu quay th ta phi nm c s dy qun ca tng loi thun tin trong qu trnh u, theo cc s sau: 1) S qut bn dng t khi ng ( Qut bn 3 s).
S ( star

3 CP ( Capacitor, Permanent ) 2

~U

1 C (Common)

R (Run)

Hnh 7.1: S u dy qut bn 5 dy

2) S qut trn dng t khi ng (5 s).

S ( star )

CP ( Capacitor, Permanent ) 1 23 4 5 R (Run) C (Common)

~U

Hnh 7.2: S u dy qut trn (5 s)

V Ch Li

trang 43

3) S u dy ng c 1 pha: a. Dng t thng trc:

S ( star )

CP ( Capacitor, Permanent )

R (Run)

~U

C (Common) Hnh 7.3: u dy ng c 1 pha dng t thng trc

b. Dng t thng trc v t khi ng: phn ny bn cnh t thng trc s c thm t khi ng cho ng c khi ng nhanh hn, ta dng c hai t u song song vi nhau v dng phong php ngt in ly tm (ngt in t ng) b phn ny c gn ngay trong trc ca ng c c th hin theo hnh v sau:
Qu t Tm cch in Tip im

Rto

L xo

CP S

Hnh 7.4: Ngt in ly tm trong ng c in (cng tc ly tm) trang 44

NG C IN

http://www.ebook.edu.vn

Ngt in l b phn rt cn thit cho ng c khng ng b mt pha ( c 2 cun dy). Cng dng ca cc loi ngt in ngn khng cho qua cun khi ng c quay vi tc tng xng (khong 2/3 tc nh mc ca ng c). Hu ht cc ng c ny khi khi ng ch c mt cun dy lm vic (dy ln l dy lm vic, cun dy khi ng dy nh s ngng lm vic, tc dng ca cun dy nh l cho ng c khi ng phi tri qua hai nhim v sau: Nhim v 1: Phi ng mch in cho in i vo ng c, cun dy khi ng lm cho ng c khi s quay, khi mch in ng kn, 2 vt bch kim phi nm st li vi nhau khi ng c cha quay. Nhim v 2: Phi m mch in ngt dng in khng cho dng in i qua cun khi ng khi ng c quay, mch in h, 2 vt bch kim phi tch ri nhau. Nu thiu mt trong hai nhim v trn th ng c s b chy, nu mch in khng ng in s khng di vo cun dy khi ng m ch i qua cun dy lm vic s khng lm cho ng c quay cdo cun dy lm vic nng ln v chy my ( trng hp ny s to thnh nhit nng) . Khi ng c quay m mch in khng m cng s b chy v cc l do sau: + Cun dy khi ng c s vng dy t khng sc n lm vic song song vi cun dy lm vic. + Loi ng c c ngt in ly tm th lun lun s dng bng t in khi ng, m t in khi ng c sc cha in dung ln hn t in thng trc, n np in v nhiu v phng in mnh, nn mi khi my quay ma ngt in khng m s mau chy. S ( star )

CP ( Capacitor, Permanent )

~U

C (Common)

R (Run)

Hnh 7.5: S u dy ng c 1 pha dng 2 t song song

V Ch Li

trang 45

Bi 3: VN HNH NG C 3 PHA 1) Cch u dy ng c 3 pha c 6 u dy: a. Trng hp du tam gic ( ). Khi trn th my ca ng c 3pha c ghi in p nh mc 2 cp 22V/380V v ng c c lp t s dng vi mng in 110V/220V 3 pha, th ng c c u dy tam gic cho ph hp vi in p thp.
A B C

Ul
X X Y Y Z Z

P1 P2 P3 Hnh 7.6: Cch mc ng c 3 pha bng phng php u tam gic

b. Trng hp u sao (Y) Nu ng c 3 pha trn c lp t s dng vi mng in 220V/380V 3 pha th ng c c u dy theo cch u sao mi ph hp vi in p cao ca mng in.
B A B C

P3
X Y X Z A X Y Y Z Z

P2 P1

Hnh 7.7: Cch mc ng c 3 pha bng phng php u sao

Lu : ng c ghi 127V/220V ch u sao v s dng vi in p thp 220V-3 pha. ng c ghi 380V/660V ch u tam gic s dng mng in 220V/380V 3 pha.
trang 46

NG C IN

http://www.ebook.edu.vn

Bi 4: S DNG NG C 3 PHA LI IN 1 PHA Thng thng ng c 3 pha c 6 u dy ra s dng in p 380 Volt, nhng thc t vi in p s dng gia nh th ng vi 2 cp in p 110V v 220V. Do vy, ta c th u ng c 3 pha s dng li in 1 pha bao gm 4 u dy phc v cho pha chy v 2 u dy phc v cho pha u dy cho ph hp bao gm cc cch u ni tip hoc song song c nhng in p theo thc t c cc cch u sau: Nhng lu khi s dng cch u ny th cng sut gim i 1/3 ln so vi cng sut thc ca ng c 3 pha. Thc t ng c 3 pha c 3 cun dy v c b tr cc bi dy v 6 u dy c th hin nh hnh v sau:
A 1 B 3 C 5

Hnh 7.8: S cc bi dy v 6 u dy ra ca ng c 3 pha

1. u pha song hng vi pha chy vi ngun U=220 Volt. Mun s dng ngun in 220V ta c cc cch u sau: Ta ly pha A ni tip vi pha B, cn pha C du song saong vi pha A hoc c nhng cch mc khc c th hin nh hnh v:

V Ch Li

trang 47

2. u pha v pha chy song song vi ngun U=110V. Mun s dng mng in 110V th ta u 3 pha song song vi nhau hay ni cch khc ni u 1,3,5 chung v u 4,6,8 chung c biu din nh sau:
A 1 B 3 C 5

~ 220
X 2 Y 4 Z 6

Hnh 7.8: S u song song s dng ngun din 110V

Trong thc t khng phi c nhng cch u trn m cn c nhiu cch u dy khc lm vic mng in 1 pha nn chng ta cn tham kho ti liu thm.

trang 48

NG C IN

http://www.ebook.edu.vn

Bi 5: NI T V NI TRUNG TNH BO V

1. Ni t ng c: Tip t ng c hay cn gi l ni t bo v nhm bo v ngi s dng khi chm vo ng c b r in (b h hng chm mt) s khng b nguy him. Lc ny, dng in t v my theo dy dn n h thng tip t. Cch ni t bo v nh sau:

Hnh 7.9: S li in c im trung tnh ni t v ni t bo v ng c

Ch : Trn hnh v dy dn chnh cn gi l vnh ai ni t s to thnh mt mch kn (hnh 8.2). Nu vng ai b ngt, dng in chm mt s tm ng ngn nht tn vo t. Dy dn chnh c ni t qua 2 im phng trng hp 1 dim ni b t th ng ni kia s m bo c nhim v bo v. ng thi trong phm vi cng 1 n v, khng nn c nhiu h thng ni t ring l, v nh th d to ra kh nng xut hin chm t 2 pha rt nguy him, khi dng chung mt h thng tip t, cn ca li ta ra mt in tr cn thit in th tip xc thp nht.

V Ch Li

trang 49

 tnh ton h thng tip t, chng ta c th xut pht t in th tip xc, hoc t gi tr in tr ni t. Thng thng, ngi ta xut pht t in tr ni t cho php v nh th s dn gin hn. Nu chng ta ly in p tip xc lm c s, th in p ny khng vt qu gi tr 40V. Do vy in tr tip t c tnh nh sau:

Rtd

40 I td

Vi Ttd: Dng in tip t, v Itd rt kh xc nh nn c th thay th bng dng in tc ng ca cu dao t ng hay dng in lm nng chy cu ch tng ng ca dng c in c cng sut ln nht. Dng in tc ng ny thng t nht cng gp 3 ln dng in nh mc ca cu ch, hoc t nht cng gp 1,5 ln dng in tc ng rle ca cu dao t ng. Nu chng ta ly in tr ca h thng tip t lm c s th in tr ny phi 4 . Mc khc, in tr mch r gia bt k ng c in no vi h thng tip t thng khng qu 0,5 , do in tr ca bn thn h thng tip t cng khng qu 3,5 . Mun in ni vi v my v h thng tip t khng qu 0,5 th cn phi tn trng nhng iu kin sau: Dy dn ni t phi tht ngn v c tit din ln. Nhng mi tip xc gia dy dn, gia v my vi dy dn hoc gia h thng tip t vi dy dn phi tip xc tht tt. H thng tip t phi gn ng c. Tit din ca dy dn lm vic (mm3) Tit din ca dy dn bo v bng ng (mm3) Cu 2.5 Al 4 4 Cu 6 Al 10 6 Cu 10 Al 16 10 Cu 16 Al 25 16

trang 50

NG C IN

http://www.ebook.edu.vn

Dy dn chnh phi c ni vi nhau to thnh mch kn. Dy dn ni gia cc in cc ca h thng tip t vi dy dn chnh c thc hin bng thp hay bng ng c tit din b nht vi gi tr tham kho sau: nu dng thp dp th chiu di b nht cho php l 4mm v tit din b nht 150mm2, nu dng ng th tit din b nht 25mm2. trong cc khu nh, dy dn chnh (vnh ai tip t) c t trn tng hay trong nhng rnh. Nu cn phi a ra ngoi nh, dy dn chnh cn phi c t mt su t nht 0,4 mm trnh va chm h hng. Tit din ca on chn su a ra ngoi cn phi ln hn. Nu v l do no , dy dn chnh bo v ny khng th mc d trng thy c th chng ta t chng vo trong mt ng ngn cch in vi cc loi dy dn in lm vic ca mch ng lc khc v sn mu phn bit (thng l mu en). Tit din ca dy chnh bo v lc ny ty thuc vo si dy dn v in p lm vic Tit din b nht ca dy dn cnh bo v trong ng bo v c km theo dy dn lm vic. Dy dn nhnh bo v cn c tit din ln hn hay tit din bng tit din ghi bng trn. Vic ni t ca cc thit b ni t, tt nht l hn vi nhau. Nu iu kin khng cho php, chng ta c th ni bng bulong, aic. Lu : C gng dng cch hn ni. Vic ni gia v ng c vi h thng tip t phi thc hin trc khi ng c bt u lm vic. 2. Ni trung tnh bo v ng c:

Bo v c dng khi thit b tng ng c im trung tnh ni t thng qua in tr ni t b. Dy trung tnh cn phi c tip t gn ngun in ( my pht, my bin th), i vi li in trn khng, chng ta cn tip t mi u phn nhnh ca li ng thi chng ta phi tip t lp li trn nhng khong nht nh tng t theo quy nh phi m bo in tr tn <4 . y ta thc hin vic
V Ch Li trang 51

ni t ca ng c in nhm mc ch khi ng c in b r r in th khng gy nguy him i vi ngi s dng v vn hnh.

TI LIU THAM KHO

Gio trnh NG C IN Nguyn Minh thnh. K thut qun dy NXB Nng 2000. K thut qun dy Nguyn Thun NXB Nng 1997 http://tailieu.vn

trang 52