Thursday, January 10, 2008

c sch l mt phng tin bi dng tr nh v t duy

Tr nh v t duy c lin quan khng kht vi nhau: khng th suy ngh mt cch nht qun nu qun khuy mt nhng ngh lc trc v khng nh nhng iu cn thit xy dng cc phn on v suy l ca mnh. c sch mt cch t lc v c nghin ngm k chng nhng cho php ta tip thu c t tng ca tc gi m cn gip ta i chiu t tng vi t tng ca cc tc gi khc v vn , v ta s i ti mt phn on ring ca mnh v nhng iu c c....... Phn on ca ngi c c th ng hay sai. Phn on l ng nu ngi c vn dng nhng lun c chc chn cho phn on ca mnh, ngi c am hiu vn hn tc gi, phn on c th sai nu ngi c khng tn thnh kin tc gi, khng chu nhng b tc gi mt ly no trong khi tranh lun ch v khng mun suy ngh, hoc v suy ngh ng bng, v suy ngh ty tin hay v khng chu vn dng n suy lun, n l tr m ch thun da vo cm gic, vo thch ch khng m xa n cc lun c m tc gi a ra chng minh cho lun nu ln. Phn on cng c th sai trong trng hp ngi c vi phm cc lut lgic v php bin chng trong qu trnh t duy. Nh ni trn, trong khi c sch, c gi cn c, hiu, o su, phn tch k, ghi chp, nh, lnh, hi. Tt c cc vic , khng vic no c th tin hnh c nn khng c s tham gia ca tr nh v t duy, cho nn trong qu trnh c sch ng nhin s rn luyn, pht trin hon thin c tr nh v t duy. c sch l mt s lin h qua li gia ngi c v tc gi, ta h nh ngi c v tc gi trao i, m o vi nhau. Khng phi v c m ngi ta thng ni: c nhng cun sch hay khc no m o vi nhng bc hin nhn qun t. i khi c sch bin thnh mt cuc tranh lun thm lng vi tc gi, khi ngi c s biu l k nng tranh lun ca mnh, tc l bit t duy ng cch theo logic. Trong vic ny, t kt qu tt, ngi c nn nghin cu cc ti liu dy cch chng minh quan im ca mnh nu cc quan im l ng, l chn thc, v bc b nhng lun 1

c sai, vch trn nhng lm ln trong t duy ca bn thn mnh v ngi khc(2) Nh trao i, m o vi nhng cun sch ni dung qu bu, ngi c s ngy cng tr nn thnh tho, giu kinh nghim hn trong vic phn tch nhng con ng phc tp, ngot ngoo ca t tng con ngi trong mi lin h qua li gia ngh, tnh cm, rung ng ca con ngi. Ch ring c sch cha rn luyn tr nh v t duy: cn cn lm sao cho c sch chim mt v tr xng ng trong s cc bin php quan trng khc nhm gio dc v trau di vn ha cho con ngi, trong c c vic bi dng tinh c lp t duy. V.I. Lnin dy: ... chng ta phi thay li hc c, li hc go, li hc khc kh thi xa bng k nng bit nm ly ton b vn tri thc ca loi ngi, v nm theo cch th no ch ngha cng sn ca chng ta khng phi nh ci chng ta hc thuc lng, m nh ci do t chng ta ngh ra: nh nhng kt lun khng th trch c trn quan im hc vn hin i. c lp ngm ngh v i tng nhn thc l mt trong nhng du hiu cn thit v cc k quan trng ca t c sch. Khng phi ngu nhin m V.I.Lnin trong mt bui ni chuyn vi SV Trng i hc tng hp Xvclpxc Maxcva n: iu ch yu nht l phi lm sao cho sau khi c sch, sau khi tho lun v nghe cc bi ging v Nh nc, cc bn luyn c k nng nhn nhn vn mt cch c lp... Ch khi y cc bn mi c th t coi mnh l vng vng v lp trng v c kh nng gi vng lp trng y trc bt c ai v trong bt k lc no(3) Tnh c lp suy ngh nh th c khi dy khng ng u v vo cng mt la tui tt c mi ngi. Trong mi trng hp, vic c sch c th v cn phi xc tin qu trnh . C tc dng c bit tt p i vi bi dng t duy l c nhng cun sch trong t duy c trnh by di dng trc tip nht, tc l c hnh thc nhng suy tng tru tng ca tc gi. F. Enghen ch r, pht trin nng lc t duy l thuyt: ... t trc ti nay cha c mt cch no khc ngoi vic nghin cu ton b nn trit hc trc y. Ngi c cng nn tm hiu mt s bin php n gin gip bi dng tr nh v t duy trong qu trnh c sch, trc khi p dng nhng hnh thc phc tp hn ca t duy c lp nghin cu cc ti liu c tnh cht trit hc tht s. Mt l, trong khi c phi hiu r rng trong bt c bi vn no cng u th hin hai mt ca n. Ci m ngi ta ni n, tc l i tng t duy, v ci m ngi ta ni v i tng t duy y. Phi luyn tp k xo phn bit hai yu t ca chnh vn m khng cn dng li, ta h nh ngay trong mch c, lm sao cho s hiu din ra t

nhin. Bao gi cng cn phi t mnh nhn ra trong mi cu, mi on, mi tit, mi chng... ang ni v ci g v ni g ri sau hnh dung r rng v hiu trong ton b bi bo, ton b cun sch ni v ci g v ni g, ri sau hnh dung r rng v hiu trong ton b bi bo, ton b cun sch ni v ci g v ni g Chng hn nh trong on: Nhng ngi lao ng tr c c ln cng l nhng bc thy li lc trong cng tc, nhng ngi t chc tuyt diu lao ng c nhn. l nhng ngh s iu luyn trong ngh thut hp l ha, la chn k thut v cch thc lm vic c nhn. Chnh cc v tng nhiu ln nhn mnh rng nguyn nhn ch yu ca thnh cng ca mnh ch mt phn l nng lc lm vic th lc hay thin bm t nhin, cn phn chnh l phng php lm vic c p dng thng xuyn v thc hin kin tr(4) C xt n vn nguyn nhn thnh cng trong sng tc ca nhng ngi lao ng tr c c ln. Ngi ta ni nhng g gii p cu hi y? Ngi ta khng nh rng nguyn nhn ch yu ca thnh cng, l phng php lm vic c p dng thng xuyn v thc hin kin tr. Cch th hai bi dng k xo lgic trong c sch l ngi c chng nhng phi chm lo tip thu ci m cn phi i su vo ngha ca ci , ty thuc vo xu hng ca ci , vo vic tc gi, ri sau c gi xc nh t then cht (trng im logic) nh th no. Chng hn, trong cu: Tinh thn ham c sch c trau di ngay t tui nh(5) th trng im logic ri vo t tui nh. Trong chnh vn, t ny khng c lm ni bt bng cch gch di hay bng mt cch khc (bng kiu ch ring...), nhng ngi c t mnh phi hiu ci cu mnh ang c, v trong u mnh phi nhn mnh t y khi tip thu ca c cu ny. Di y, chng ti dn ra c mt on vn ch khng phi mt cu trch trong cun sch ca nh vn V.Lidin. Vi cc sch trn gi ca ti, ti c mt lin h thn thit tm tnh. Ti bit r s phn v lai lch ca hu ht cc sch y. Mi khi cm mt cun trong tay, ti c tng nh sch cng hiu ti, v chng ti chng c g phi gii thch cho nhau na(6) y, trong chnh vn, tc gi khng nu bt chnh bng mt cch nhn mnh no ht (chng hn bng kiu ch ring). Song ngi c phi t mnh suy ngh, nghin ngm, qun trit on vn thy r chnh, chnh l iu quan st chn thc v tinh t ca tc gi rng i vi cc cun sch trong t sch ring ca ng, ng c mt lin h thn thit tm tnh. Tnh cht ca lin h y c tc gi thuyt minh trong cu th hai

ca on vn. c xong phn kt lun ca cun sch, ngi c cn pht biu ngn gn cho bn thn mnh r chnh ca phn , m chnh v khng nh ci y tc gi vit phn ny. Trong vic , ngi c cn hiu r qua chng ny mnh thu hoch c iu g mi, v c cun sch ny mnh ny ra nhng ngh v tnh cm g mi. Nghin ngm, qun trit chnh trong qu trnh c sch c lin quan khng tch ri vi bi dng tr nh v t duy, bi v ngi c phi nh li nhng iu c c v hiu thu ngha ca chng. Cn ghp nhng iu mi m va c c vo vn tri thc sn c trong tr nh v thc ca mnh s c tc dng m mang tm mt v hnh thnh th gii quan khoa hc ca c gi. Chng ta u bit, nh vn, cng nh mi nh ngh thut khc, bit nhn ra trong cuc sng xung quanh v vch cho ta thy nhng iu ta thng khng nhn xt c buc ta phi ngm ngh v nhng iu xa nay ta vn tng l ht sc gin n hoc khng ng quan tm(7) Mt vic c tc dng tt, gip rn luyn cc k xo lgic trong c sch, ng thi cng c v bi dng tr nh ngi c l nu bt nhng chnh tm ra c, bng cch gch di cc t hay cc cu trong chnh vn nu sch l ca mnh hoc bng cch ghi chp di hnh thc mt dn lgic nu r cun sch ni v vn g, v theo trnh t no. D nhin, khng phi t nhin c gi c th phn tch lgic bi vn v ghi li chnh, m l kt qu ca vic c sch t lc ta c nghin ngm. Khng c lao ng t lc th khng th tm ra c chn l trong mt vn nghim tc no ht, cho nn ngi no ngi lao ng th ngi y t tc ot kh nng tm ra chn l. Trong khi rn luyn, bi dng tr nh v t duy ngi c cn lu thng xuyn em mi lin h khng kht gia hai ci . C th v ngh nh u mi tn, cn tr nh l ui mi tn: hai ci tr gip ln nhau trong lc tn bay n ch. Nh y hc kim nh gio dc hc Nga li lc N.I.Pig-rp t cu hi: Hc thuc mt cc thng minh ngha l th no? Phi chng khng th l cng vic ca tr nh n thun, m l mt s lnh hi cc tri thc bng l tr... Mi ngi u bit mt mnh l tr, m thiu tr nh, th khng lm c tr trng g. Khng ti no xy dng c mt suy lun ba on (suy l, suy din A.P) v thm ch mt biu thc rt gn ca suy lun ba on nu thiu tr nh. Ai qun mt tin th nht hoc tin th hai th khng th i n kt lun c(8) Sau khi qun trit chnh, ta nn - v i khi cn phi gn cho n mt s thnh ng tht ch ng, mt s cu pht biu c c, mt s so snh v von th v.

Hc thuc nhm trong c mt s on chn lc cng c tc dng cng c tr nh v lm giu vn hiu bit. Nh c cc chm ngn, tc ng, cc on chn lc trong cc tc phm c in v tc phm th vn khc, chng nhng lm giu ngn ng vit v ni, m cn gip trau di hot ng tr c, ch cha ni n gio dc thm m cho c gi. Ghi chp, n lt n li gip ngi c nhn v nghe, v n c tc dng trau di ci gi l vn ha cm gic (tc l vn ha ca hot ng ca cc gic quan), vn ha cm gic c lin quan khng tch ri vi bi dng tr nh v t duy(9) Nh t tng li lc phng ng Luxuph Hat Hatgip qu quyt: Tr nh d bn lu tht l i phc. Song giy trng mc en vn ng tin hn!(10) L.N.Tnxti l ngi c mt tr nh khng l, sut cuc i sng tc di, vn ghi li nhng ngh v quan st ca mnh, nhng bi tng kt c sch ng khuyn lc no cng nn mang theo mt cy bt ch v mt quyn s ghi li tt c nhng ti liu, nhng quan st, nhng ngh v nhng quy tc b ch, l th thu lm c trong lc c sch, trong lc tr chuyn hay ngm ngh v ti n s chp li nhng ci vo mt quyn sch ring, theo tng mc(11) Ghi chp gip ch ta nhiu nht v mt trau di tr nh v t duy trong trng hp cc ghi chp c hnh thc phc tp, chng hn khi ta khng ch ghi li nhng iu c c vo mt quyn v ring hay mt phiu ring, m cn vit li ch vn tt, cn ghi li nhng nhn nh (phn on) ca mnh v cun sch km vi nhng lp lun lm c s cho nhn nh v khng ch nhn xt v tng cun sch m nhn xt v tng ti, tng vn . Mt cch tt bi dng t duy, ng thi cng gip d nh nhng iu c c l t mnh tp hp cc khi nim v thut ng, cc s kin v nh ngha v c c trong sch, sp xp, phn loi chng vo nhng bng, nhng s i khi, phn tch cu to ca cun sch v mt s lng, chng hn kim im xem trong cun sch tc gi nu ln bao nhiu lun c bn hoc bao nhiu tn ngi, ngy thng, bin c, thut ng, kt lun... (12) cng l mt cch b ch i vi ngi c. Mi kiu sp xp cc ti liu c c, mi kiu phn , rt ra nhng kt lun ring t cc iu c c u gip ghi nh d dng hn v rn luyn k xo lnh hi vng chc. Mt bin php tt gip nh lu l xem lt tng qut phn va c, nht l trc khi tm ngh c. Trong qu trnh nghin cu cc tc phm kinh in, ngi c c dp tt bi dng tnh c lp t duy v rn luyn tr nh.

N.G. Tsecnsepxki khuyn: Hy gng c nhng cun sch ch cht, nhng tc phm c o, ngun ca nhng t tng v i v nhng hng th cao qu(13) ng nhn xt rng ngn ng trong cc tc phm kinh in rt ngn gn, cc tc gi kinh in bit cch gi gm mt ni dung phong ph trong mt s t t, bit cch truyn cho ngi c tnh cht ca cc thnh tu ca loi ngi. Nh bc hc Nga v i cho rng: Trong mi b mn, ch c rt t nhng tc phm thuc loi ch cht nh vy tt c cc tc phm khc ch l lp li, pha long v lm st m nhng diu cha ng mt cch y v sng t hn nhiu trong cc tc phm t i ni trn(14) Song N.G. Tsecnrsepxki khng nhc n ngha ca nhng cun sch gip ngi c hiu thu hn, lnh hi su hn v s dng c li hn cc tc phm kinh in. Mt ny ca vn c vin s V.I.Vecnatxki lm sng t. ng ch r: Cc tc phm kinh in cha ng kho tng vn ha phong ph ca loi ngi v gi mi gi tr ca chng gn ht nh cc tc phm vn hc c in Mun ngi c hiu c cc tc phm , phi c nhng bi bnh lun. Cc khi nim v cc t trong khoa hc c lch s ca chng, c cuc i ca chng v nu ta khng lu n nhng bin i ca chng theo thi gian th c gi hu sinh s khng hiu ni v cc khi nim, cc t cng c xa bao nhiu th cng kh hiu by nhiu. Thuc loi sch kinh in ny l tc phm ca hng ngn nhn vt, t Arixtt hay Cpecnic hay Galil... cho n nhng ngi cng thi vi chng ta nh .I. Menleep hay I.P. Pavlp. Tm hiu cc tc phm trong nguyn bn hay qua mt bn dch tt l mt cng c rt mnh ca nn gio dc cao ng, ca nn vn ha nhn dn. Khng c cc tc phm b mai mt, b qun lng, m phi em ra c i c li t th h ny qua th h khc, trc ht l th h tr c trau di hc vn trong nhng nm hc trng i hc(l5) Vic c sch phi c tc dng bin i v hon thin t duy ngi c, thc ngi c, th gii ni tm ngi c v do phi nh hng n hnh vi ngi c, n trnh vn ha ngi c trong lao ng v trong sinh hot, n hot ng x hi ca ngi c, phi c tc dng hnh thnh con ngi mi, con ngi xy dng x hi tin tin.