You are on page 1of 22

Chuyn 1: VN HC - NH VN - QU TRNH SNG TC

1.1/ Vn hc: a) Khi nim vn hc - Ngha rng - Ngha hp tc vn ngh thut: Chuyn ti t tng, tnh cm, thm m bng hnh tng ngh thut: a.1/ Khi nim vn hc: Vn hc l mt loi hnh sng tc, ti hin nhng vn ca cuc sng x hi v con ngi. a.2/ Ngha rng Ngha hp: Theo ngha rng, vn hc s dng ngn t mt cch ngh thut. Theo ngha ny th khng c ch vn bn th, truyn, kch, m cc vn bn hch, co, chiu, biu, s k ca thi trung i hoc k, tp vn ca thi hin i....u c th coi l vn hc. Theo ngha hp, vn hc ch bao gm cc sng tc c hnh tng ngh thut c xy dng bng h cu (tc l to ra nhng hnh tng bng tng tng) nh s thi, truyn thuyt, truyn c tch, truyn ngn, tiu thuyt, kch, th, ph.... a.3/ Chuyn ti t tng, tnh cm, thm m bng hnh tng ngh thut: a.3.1/ Hnh tng ngh thut l g?: Hnh tng ngh thut ti hin i sng trong cc hin tng ring bit ca n, hnh tng bao hm s thng nht bin chng gia thuc tnh chung v c bit. N hin ra mt cch c th c o, khng lp li nhng cha ng nhng thuc tnh chung ca hin tng, s vt, cha ng quy lut chung ca i sng, l cch khch th i sng c ngh s ti hin li mt cch sng to trong nhng tc phm ngh thut. c th l mt vt, mt phong cnh thin nhin hay mt s kin x hi c cm nhn. a.3.2/ Chuyn ti t tng, tnh cm, thm m: Hnh tng ngh thut c th tn ti qua gi tr vt cht nhng gi tr ca n bao gi cng phng din tinh thn. Ngi c khng ch thng thc cuc i thc trong tc phm m cn cm nhn c s suy t, lng trc n v c n ci n trong cuc i y. Hnh tng ngh thut th hin tp trung cc gi tr nhn hc v thm m ca ngh thut, bn cnh cn c c ngn t ngh thut. N tuy sng ng, hp dn ging vi i sng tht nhng ch tn ti i vi tr tng tng v trong tng tng. Hnh tng ngh thut c tc dng chuyn ti t tng, tnh cm, thm m n vi c gi. V th hnh tng ngh thut l mt phng tin giao tip c bit, khng ch l th gii i sng m cn l mt th gii bit ni. Thng qua cc chi tit, nhn vt, cnh vt v quan h gia cc nhn vt, nh vn gi gm tnh cm ca mnh n vi bn c , truyn cho ngi c cch nhn cch cm, cch ngh v cuc i, gi ln mt cch hiu, mt quan nim v cuc sng. V d qua nhn vt ng Hai trong Lng, Kim Ln gi n ngi c v tnh yu qu hng ho quyn vi tnh yu t nc. b) c trng ngn t ngh thut - K nng ring ca tnh phi vt th ca ngn ng - Tnh a ngha ca ngn t ngh thut: b.1/ c trng ngn t ngh thut: b.1.1/ Ngn t l yu t th nht, l cht liu to nn tc phm vn hc, cng nh mu sc i vi hi ha, m thanh i vi m nhc, hnh khi i vi kin trc, vn hc l

ngh thut ca ngn t. Khng c ngn t th khng th c tc phm vn hc (Phi ngn bt thnh vn). Tm quan trng ca ngn t c khng nh qua cu ni ca M.Gorki: Ngn t l yu t th nht ca vn hc. V ta cng bit ngn ng giu tnh hnh tng nht v giu sc biu hin nht, c t chc mt cch c bit phn nh i sng, th hin t tng, tnh cm v tc ng thm m ti ngi c. Ngn ng cng l phng din c th ha v vt cht ha s biu hin ch v t tng tc phm, tnh cch nhn vt v ct truyn. Tuy nhin, cc khi nim ca ngh thut ngn t v ngn t ngh thut khng phi l mt, ta cn phn bit cc ngha nh sau: Ngh thut ngn t l bn v c trng c bn ca vn hc vi t cch l mt lai hnh ngh thut ly ngn t lm cht liu. Cn ngn t ngh thut l kt qu ca nhng bin php tu t cng nhng qui tc t chc li vn nhm gp phn bc l nhng gi tr t tng thm m trong mt tc phm c th. b.1.2/ Ngn t vn hc c tnh ngh thut v thm m. Cc yu t m thanh, t ng, kiu cu.... trong vn hc u c la chn, trau chut, sp xp theo mt trt t c bit, nhiu khi khc thng nhm to nn v p v sc hp dn. Cch s dng hnh nh, li ku gi, vn nhp to nn tnh ngh thut. V p, sc hp dn ca hnh tng lm thnh tnh thm m. b.1.3/ Ngn t vn hc dng sng to hnh tng, tc l ni ti mt th gii tng tng. Gi tr ca ngn t vn hc khng phi l ni ng cc s tht c th nh mt thng tin bo ch, truyn thanh m l dng ln bc tranh ca i sng chn tht, sinh ng trong tr tng tng ca con ngi. Nh nhng nhn vt tuy c tht trong lch s nhng c ti to bng tng tng ca ngi k chuyn, nhn vt tr tnh xng ti, ta, mnh ...cng khng ng nht vi tc gi ngoi i. c im ny cho php nhng tc phm vn hc c th thot li cc s tht c th, c bit ni n cc s tht c tnh khi qut ca x hi v con ngi. b.1.4/ Do yu cu sng to hnh tng m ngn t vn hc mang tnh biu tng, tnh a ngha. Biu tng trong vn hc l nhng hnh nh c th, sinh ng, gi cm nhng li mang ngha quy c ca nh vn hoc ca ngi c. Nhng hnh nh, t ng thng thng nh: tre, con c, ma, xun, gi...khi a vo th ca, vn hc u c th tr thnh nhng biu tng ngh thut mang ni dung cm xc v khi qut. Tnh biu tng lm cho ngn t vn hc c kh nng biu t rng v phong ph hn so vi ngn t trong giao tip thng thng. Tnh a ngha s c ni n phn sau. b.1.5/ Ngoi ra, ngn t ngh thut cn mang tnh hnh tng t trong bn cht. Tnh hnh tng ca ngn t th hin vic n miu t nhng hnh nh c th, cm tnh. Vy v sao vn hc li c tnh hnh tng? V vn hc phn nh hin thc bng hnh tng, ngn ng vn hc trc tip xy dng hnh tng nn n phi c tnh hnh tng. Tnh hnh tng ca ngn t c biu hin rt a dng, trn nhiu cp khc nhau. Nhng t ng ny v mt ng m c kh nng miu t trc tip v i tng, gi ln tnh to hnh trc tip ca i tng. cp c php, nhng cu trn thut hoc miu t c kh nng ti hin nhng bc tranh khc nhau v hin thc, s dng nhng hnh nh, t tng thanh, tng hnh, cc bin php so snh, hon d, nhn ha v..v..,lm xut hin ngi c nhng biu tng th gic, thnh gic, xc gic, khu gic, v gic; nhng biu tng ca ngi, vt, cnh, ic ni ti trong tc phm vn hc v t ng khng ch l nhng khi nim tru tng m cn l hnh nh ca th gii khch quan, l

hin thc trc tip ca t duy. Mt tnh cm da dit, mnh lit th hin qua cu ca dao ca ngh s dn gian: Th tay bt mt cng ng, thng anh t rut gi ng ng. Sc thi tnh yu la i hin r qua hnh nh bt ng, ng ng ca c gi. Hay trong Cnh ngy h, Nguyn Tri rt ti hoa khi gi ra c mt cch c th, sinh ng hnh nh ca ch c, m thanh ca ting ve trong bui chiu t. Khng phi ngu nhin m ngi ta thng ni thi trung hu ha. Ngi bt ca tc gi v bng ngn t nhng bc tranh m , p nn nn nhng hnh tng sinh ng n ni ngi c nh ang trng thy c nhng iu m tc gi miu t. b.1.6/ Ngn t ngh thut cn mang tnh truyn cm. Tnh biu cm c nhiu dng thc biu hin: c khi trc tip, c khi gin tip, c khi biu hin qua nhng hnh tng bao qut: ta khng khi ngm ngi, chua xt khi hin ln hnh nh ch Du v lo Hc lm vo bc ng cng trong s khn kh v b tc bi ci x hi bt cng, ch p con ngi, c khi qua mt s t ng c th: Chnh Hu ch bng hai t ng ch! th hin s dn nn cm xc n mnh lit, n lc bt ln mnh m. Tnh biu cm biu l r rt nht khi tc gi mun nhn mnh mt cm xc ni tm ca mnh bng cch gi v qu kh, ti hin li nhng g gn gi, thn thng. b.1.7/ Ngoi ra, mt c trng na ca ngn t l tnh chnh xc, tinh luyn. Thng th miu t mt hin tng c rt nhiu t din t, nhng trong c mt t hay nht, ng nht vi iu m nh vn nh ni. Tc gi phi chn la t ng y, l t khng th thay th c. Nh vn Php Mptxng vit: i tng m anh mun ni n d l ci g cng ch c mt t biu hin n. Trong cu Nh chn Ngi bc ln o - Ngi i rng ni trng theo bng Ngi _ tc gi kho lo trong vic dng t bc m khng phi l chy, leo, hay tro,..din t c phong thi ung dung, t ti, bc i khoan thai ca Ngi. Ch mt t thi, nhng nu s dng chnh xc n s gi ln bit bao nhiu l ngha! Nh nh vn Php Vch-to-Huy-g ni Trong ting Php, khng c t no hay, khng c t no d, t no t ng ch l t hay. b.1.8/ Cn c th k n mt s c trng khc ca ngn t vn hc nh: tnh c th,tnh h thng, tnh a phong cch. Tnh c th l lm ni bt ln ci v ring, lm r ra s khc bit gia nhn vt ny vi nhn vt khc, gia s vt ny vi s vt khc, gia cnh vt ny vi cnh vt khc. Tnh h thng ca ngn t l tnh cht m theo cc yu t ngn ng trong mt tc phm (ng m, t ng, cu trc cu) phi ng nht vi nhau, ph hp vi nhau, gii thch cho nhau, h tr cho nhau, quy t li t ti mt hiu qu din t chung no . Tnh a phong cch: do yu cu c th ha, do yu cu ca tnh hnh tng nn trong tc phm khi vit v nhn vt thuc tng lp x hi no , vit v s vic thuc lnh vc no, ti hin li n ting ni ca nhn vt ang din ra hot ng x hi no th tc gi phi s dng ngn ng ca phong cch chc nng ph hp vi tng lp, lnh vc, hot ng x hi . b.2/ K nng ring ca tnh phi vt th ca ngn ng: Tnh c o ca cht liu xy ng nn hnh tng vn chng l ngn t khin cho hnh tng vn chng mang tnh phi vt th. b.2.1/ Do ly ngn ng lm cht liu, vn hc ch xy dng c hnh tng phi vt th, c kh nng tc ng vo tr tu, vo lin tng ca con ngi, khi m nhng hnh tng ca hi ha, iu khc c th cm th mt cch r rt, xc nh, bng th gic v c xc gic th ngn t gip vn hc t c tnh vn nng trong vic chim lnh c tt c nhng g mt thy tai nghe bng ci nhn th gic v thnh gic m cn ti hin c c

mi, v, nm bt c c nhng iu m h, v hnh nhng c tht trong cm gic ca con ngi. Cc loi hnh ngh thut nh hi ha, iu khc, sn khu, in nh s dng cc cht liu nh mu sc, ng nt, hnh khi, din vin, cc hnh nh chp xy dng hnh tng _ nhng cht liu y l nhng vt th hu hnh c kh nng tc ng trc tip n th gic ca con ngi. Vi cht liu ngn ng, vn chng cng to ra nhng hnh tng, bc tranh, nhng hnh tng vn chng ly ngn t lm cht liu ch tc ng vo tr tu, gi ln lin tng v tng tng trong tm tr ngi c, do m t xc nh hn, m h hn. b.2.2/ Tnh phi vt th c th phn nh qu trnh vn ng khng ngng ca i sng trong khng gian v thi gian bt k gii hn no. Nh th Hu Thnh tng ti hin sinh ng s thay o ca t tri qua hng thm, ln gi, sng trong Sang thu. y c s kt hp hi ha gia ng - tnh, thnh gic - th gic, xc gic - khu gic. Vy nguyn nhn no dn n s kt hp hi ha ? Chnh l ngn t ngh thut _ l ci kho v tn nhng m thanh, bc tranh, lm cho khng gian giao ma gia nng h v thu tht c sc. Ch c ngn ng vn hc mi ti hin c th, sinh ng nht tng hin tng, s vt _ ci m nhng loi hnh ngh thut khc khng th lm c. Ci hu hnh, th mng ca i sng trong khng gian v thi gian, lm sao hi ha, kin trc c th ti to c? V ta ch c th cm nhn c bng c th gic, thnh gic, xc gic nhng m hng y. Khng gian mu sc c ti hin trong vn hc tht a dng v phong ph. khng nhng l sc mu c th nhn thy trong hin thc m cn l nhng mu sc h o tn ti trong th gii tinh thn. Ci sc mu h o y hi ha kh lng ti hin c nhng vn hc li c kh nng ti hin sinh ng v gi ln c mt cch trc quan. T Hu tng ni n mu xanh t do, mu xanh hy vng; Huy Cn li l mu xanh ting ve, cn Ch Lan Vin th mu xanh m m, thc h C bn tri xanh mt sc m Tin. b.2.3/ Trong khi tip nhn hnh tng vn chng, tc phm vn chng qua ngn t th th gic, thnh gic u gn vi tr tng tng, m trong tr tng tng nhng nhn t khch quan v ch quan ha hp nhau, hnh tng vn chng thot hin thot n, thy li mt , h h thc thc, va nh hnh li va khng nh hnh. Nguyn Du v nn bc tranh nng Kiu v cng xinh p, nhng ha s ch c th v mt nng Kiu sc so, mn m, i mt trong sng, tinh khi, hng chn my sc nt vi kch thc, sc nh mnh mong mun, nhng ch c th hin trn tng bc tranh c th mt kch thc, sc nht nh m thi. V ngi xem cng ch tip xc vi mt hnh nh Thy Kiu hon ton xc nh. Cn trong tr tng tng ca ngi c th hnh tng Kiu do Nguyn Du to nn li khng hon ton xc nh, v cc ngi c khc nhau, cc ln c khc nhau li c nhng nng Kiu xinh p, yu kiu khc nhau. Cng nh ting n l ting sui, ting gi, ma, d hnh dung, nhng tht ra li t xc nh hn, ng thi c th m ra nhiu lin tng. Tm ti, vi phng tin ngn ng, vn chng li hu nh khng b gii hn v quy m phn nh cuc sng, c v thi gian ln khng gian. S dng ngn ng mang tnh phi vt th to dng hnh tng, cc nh vn cn c th i su vo th gii bn trong ca hin thc, m ra chn tri tng tng v th gii tm hn, tnh cm, t tng ca con ngi. V hnh tng vn hc c sc gi su xa, to nn tnh a dng trong qu trnh cm th, lc ny, ngi c khng ch l ngi chim ngng, cm th m cn l ngi ng sng to cc hnh tng, to nn mt th gii th ba trong tm tr ca mnh. l nhng k nng ca tnh phi vt th ca ngn ng, l c im sc mnh ca vn chng.

b.3/ Tnh a ngha ca ngn t ngh thut: b.3.1/ Tnh a ngha l g?. V sao ngn t vn hc li c tnh a ngha?: Tnh a ngha thc ra l lm cho chng c nhiu tng ngha. Tnh biu tng lm cho ngn t vn hc c kh nng biu t rng v phong ph hn so vi ngn t trong giao tip thng thng, v vy m ngn t vn hc thng c tnh a ngha, biu hin nhng ngoi li, lm cho bin ngha ca t lun lun c m rng: ngha en - bng, ngha chnh - ph, ngha hp - rng, ngha c bn - th yu, ngha trc tip - gin tip. Ngn ng vn chng dung cha c ngha b mt ln b su, c nhng c trng hin hin ln nhng c trng ngm ca s vt, hin tng, c lc n khai thc s phong ph ca cc sc thi ngha ni ln nhn thc v cuc sng v biu hin t tng, tnh cm ca con ngi. b.3.2/ Tnh a ngha c to nn t nhng phng thc no?: Nh cc hnh thc ca php chuyn ngha thng c s dng l so snh, n d (so snh ngm), hon d, phng d, nhn ha, tng trng, v.v...m mt t vn ch nh mt s vt, hin tng no c th chuyn sang ch nh mt s vt, hin tng khc trong ng cnh thch hp. Nh vn thng c lm cho ngn t c sc sng _ sc sng trinh nguyn hoc sc sng mi, khng cho cc t ng nm bp trong cu, lm cho chng to c hnh khi, ng thi c sc ngn vang. Chnh php chuyn ngha lm cho kh nng vn dng vn t ca mt nh vn tr nn phong ph hn, vi mt s lng t hu hn, c th din t nhng s vt, hin tng v hn. Ta bt gp tnh a ngha ca ngn t ngh thut trong L Ci - dn ca min Nam Trung b: .....K t ngy ai ly , i Rng (sao) khng phn qua ni li i li cho y hay ?... Li chi ch da trn hin tng ng m khc ngha. Tnh a ngha ca t ng khin cu ca dao c th ni ln rng: vic nhn vt b mt mang tm trng luyn tic, nh nhung khn ngui. Cch ni kn o y cho ta hiu thm mt nt p trong tm hn ngi lao ng: lun hoi nim v qu kh, qu trng tnh cm vi nhng g gn gi, thn thng, vi nhng ngi mnh yu qu. b.3.3/ Tc dng ca tnh a ngha?: Nh ni, tnh a ngha lm cho cu vn, li th khng ch c ngha tng minh m cn cha ng ngha hm n, do li vn ngh thut thng hm sc, li t nhiu, ti ngn ngoi. Hm sc y c ngha l bo m c nhiu tnh cht nht bng s lng yu t ngn ng c dng t nht. Chng hn hnh nh con c trong bi ca dao Con c m i n m, u phi cnh mm ln c xung ao.. l biu tng tng trng cho s vt v, lam l; ban m tng trng cho kh khn, nguy him; cnh mm l nhng cm by cuc i; nc trong, nc c: n d v ci cht trong danh d v ci cht tai ting, nhc nh. ** Ngn t l cng trnh sng tc v i ca con ngi tri qua hng ngn nm lch s _ tiu biu bc nht cho bn cht v sc mnh con ngi. Ngn t trong vn hc khng h l v p ca trang sc hay tr chi ph phim - l v p ta ra t tm hn v nh ln t cuc sng, qua s mi gia v tinh luyn ca tc gi. Dng ngn t lm cht liu sng tc, vn chng c nhng c im, u th p ng c yu cu phn nh cuc sng mt cch phong ph a dng m cc ngh thut khc khng c c. Ta li nh n cu ni ca Pautpxki: Thi ca c mt c tnh k l. N tr li cho ch ci ti mt, trinh bch ban u. Nhng ch t ti nht m chng ta ni n cn n cng, n

mt sch tnh cht hnh tng, i vi chng ta cn li chng khc g mt ci v ch, nhng ch y trong thi ca li sng lp lnh, li ku gin v ta hng. c) Chc nng v ngha, gi tr ca vn hc: Vn hc u ch l chuyn vn chng m thc cht l cuc i. T i sng m ra vn hc v tr li tc ng n i sng lm cho cuc sng ca chng ta thm ngh phong ph. V th vn hc gip con ngi thy r mc ch cuc sng ca mnh, gip con ngi trau di t tng, tnh cm, o c ngy mt tt p hn. Vi tm quan trng nh th th chc nng, ngha, gi tr ca vn hc tht hu ch cho chng ta i su vo tm hiu v nghin cu. C. Chc nng ca vn hc Vn hc c chc nng v cng quan trng i vi cuc sng con ngi. Con ngi cn n vn hc v vn hc lm cho i sng tinh thn ca con ngi p hn. Nh T Hu ni Lm cho con ngi sng y hn cuc sng ca mnh, bit r mnh l ci g, mnh l ai, phi sng sao cho phi, bit ht nhng kh nng v i ca mnh. V vy vn hc l mt hot ng a chc nng C.I.1 Chc nng nhn thc : vn hc c ch khng ch l v chng gio hun ai, gio dc ai m v vn hc thc tnh con ngi trc ci trm nm, vn hc t con ngi i din vi ci nghn nm, vn hc cho con ngi mt thong nhn li chnh mnh mt cch bnh thn. Chng hn ch cn mt cu ni ca em b trong cun sch Qu tng cuc sng khi em tng m nhn ngy sinh nht mt chic hp trng rng nhng chic hp khng trng khng bi con hn rt nhiu n hn dnh cho m vo trong hp. Nh vy ci hp cha y p tnh yu thng ca con i vi m. Phi chng cu tr li ca b lm thay i nhn thc ca chng ta? Thay i t mt con ngi lun t vt cht ln hng u gi y phi git mnh dng li ngh suy vi i sng tinh thn. lm cho nhn thc trng thnh hn th vn hc m ra cho chng ta mt chn tri mi, a ta n nhng min ta cha n, cho ta sng nhng g ta nh mt. Hy ln gi nhng trang s thi c i Hy Lp, c bit l tc phm ix ca Hmer ta s thy rt r iu . Ln theo cuc hi qun ca Uylitx tr v qu hng sau chin thng thnh Troa ta s cng chng khm ph nhng vng t m ta cha n. Ta s c i n x s chu Phi, x s ca nhng ngi trng qu l tri n pha ty a Trung Hi, bc ln o thn mt tri Hlit, n o ca nng tin c Calipx xinh p, n vng quc Phaxi ri tr v qu hng Itcc ca chng. Qu l mt cuc hnh trnh y th v. Khng nhng th m ta cn c sng vo th k XIX trn t nc Hy Lp. Sng vo thi k ngi Hy Lp bc v xy dng ha bnh. Sng vo giai on ngi Hy Lp gi t ch cng x th tc, bc vo ngng ca ca ch chim hu n l. n nhng chn tri mi m vn hc m ra u ch l sng nhng thi qua hay cha ti m cn c sng v bit c nhiu cuc i, khm ph c th gii tinh thn ca con ngi. Hy n vi Truyn Kiu (Nguyn Du) ta s bit c thn phn ca ngi ph n thi phong kin, ca nhng ngi ti

hoa bc mnh ng thng bit chng no? Hay Lo Hc ca Nam Cao , Lng ca Kim Ln ta s bit c s phn c cc, khn kh ca nng dn dng no? Nh vy vn hc m ra mt chn tri mi cho ta c i, c sng ri vn hc gp phn lm phong ph thm nhn quan, hnh thnh thi mi con ngi i vi cuc i. Phi chng vn hc ch dng li s hnh thnh thi ca con ngi i vi cuc i, ch gip chng ta nhn thc x hi, t nhin? Khng, quan trng hn v trn ht vn hc hnh thnh thi ca con ngi i vi chnh mnh, t nhn thc v bn thn mnh. c mt tc phm, soi mnh vo trang sch, vo nhng vic lm hnh ng ca nhn vt, ta t kim sot bn thn mnh, v nhng hnh ng suy ngh cha phi ca mnh. ri t sacha iu chnh theo hng tch cc. V th vn hc c tc dng hu ch trong vic rn luyn o c nhn phm ca con ngi. C.I.2 Chc nng gio dc ca vn hc : Mun nhn thc mt cch ng n th phi c gio dc ton din. V th chc nng gio dc ca vn hc v cng quan trng trong mi thi i Vn hc va bi p t tng tnh cm cho con ngi va thanh lc tm hn con ngi. Vn hc hng chng ta n nhng t tng cao p, bit u l iu ng yu ng ght, bit trn trng ci thin, ci p ng thi bit cm ght v ln n ci xu xa, c c v nhn o. V thanh lc tm hn bi nhng suy ngh en ti, nhng xu xa, ch k tm hn c trong sng, p , t nhin nh c cy hoa l. Vic bi p, thanh lc ca vn hc u cng l c m mong mun ca tc gi trn th gii ny tt c mi ngi u c nhng hnh vi cao c v p ! c m c khi c th hin trc tip bi nhng li ku gi nhng cng c khi c gi gm qua nhn vt, hnh tng ngh thut no trong tc phm. Lc y chng c nn, ch, ng, hy m t dng mi chng ta cm thy ng, sai, tt xu,... Khi l lc m vn hc pht huy chc nng t gio dc. V th tht ng khi nh trit hc ngi c ni rng: vn hc khng gio dc ai m chun b cho con ngi nhng iu kin t gio dc . T gio dc l mt nhu cu rt t nhin, khng p t m rt hiu qu. Chng c ai hiu mnh bng chnh mnh, v th vn hc gip con ngi t xy dng tm hn v tnh cch ca mnh qua tc phm vn hc, c bit l hnh tng ngh thut. Nhng c phi mi tc phm vn hc u c ngha tch cc? Bn cnh nhng tc phm chn chnh, nhng tc phm vn hc nm ngoi nh lut bng hoi ca thi gian ch mnh n khng tha nhn ci cht , gip con ngi tr nn ngi hn th cn c nhng tc phm vn hc i try, tiu cc a con ngi tr v bn nng ca sinh vt. V th nu chng ta chn ng tc phm vn hc th khi y chc nng gio dc ca vn hc pht huy cao . C.I.3 Chc nng thm m Mc ch ca chc nng gio dc, nhn thc l nhm hng con ngi n ci p, ci hay, chn tri cachn-thin-mKhi vn hc c chc nng thm m, l chc nng c trng, ng vai tr nh mt h thng ca cc chc nng. V pha ngi sng tc: Khi ngi ngh s sng to ra mt tc phm vn hc

cng l lc h ang i n ci hay, ci p. Mt hnh trnh v cng vt v v gian kh nhng y s thch th v say m. Bi khi bt tay vo vit tc gi phi tm kim ngn ng, bin php ngh thut, cch din t sao cho hay v hp l nht , to ra mt hnh tng ngh thut, mt t th c o nht. Nhng cng chnh trong qu trnh y, vn hc mang n mt ngun sinh kh lm xua tan bao ni vt v, mang n mt ngn la rc chy lm dy ln trong lng tc gi nhng thch th, say m, nhit huyt,.. V pha ngi tip nhn: Chnh nim thch th say m trong qu trnh sng tc s mang li cho c gi mt s thch th thm m. Khi c mt tc phm vn hc l lc ta c nhu cu thng thc ci hay, ci p. Bi ci v p ca tc phm lm rung ng tri tim ca bao ngi nh bt c s rung ng khc trc ci p trong cuc i. Nhng c gi khng ch c nhu cu thng thc m c nhu cu sng to, ng sng to vi tc gi . C.I.4 Chc nng giao tip: Nh ta bit giao tip l mt nhu cu khng th thiu ca mi con ngi trong x hi hin nay, khng ai c th sng m khng giao tip. Bi giao tip gip chng ta hiu bit thm v nhng iu bit, cung cp cho ta v nhng iu m ta cha bit, n gip ta c th sng ha hp vi cng ng hn. Cng chnh v vy m giao tip tr thnh mt chc nng khng th thiu trong vn hc. Tc phm vn hc l mt nhp cu ni tri tim gia ngi vit v ngi c. Bi vn chng l ni bc bch ca tr tu v tm hn. M trong cc nh vn dng ngn ng phi by nhng dng cm xc, thi tm trng, phn ng ca h i vi cuc sng. ng thi ngi c c tha h giao lu tip xc hiu thm nhng iu nh vn gi qua tc phm y. C nhng nhn xt, ng cm trc thi ca tc gi. Nh vy chnh tc phm vn hc lm cho c gi v tc xch li gn nhau hn. Nh T Hu ni vit vn, th l mt iu hn i tm hn iu. ri c l chng ta s khng qun cuc tr chuyn ca L Bch vi trng trong B tu vn nguyt, nghe li tm s m thu bun lm ch Hng i/ Trn th em nay chn na ri ca Tn , nghe nhng li kt lun v thi i ca Nguyn Bnh Khim. Ngn ng ca vn hc l phng tin rn luyn k nng din t cho c gi v tc gi c tt hn. Vi mt tc phm vn hc nh cch din t nh, hm sc gy gn, la chn ngn ng hay, p ca tc gi gip cho k nng giao tip ca ngi c thnh thc, nhun nhuyn hn, vn t phong ph hn. Khng nhng th, i vi tc gi trong qu trnh vit cng l lc va ny sinh tng va tm kim ngn ng din t. V th vn t ca tc gi cng tng ln, v k nng giao tip trong i sng c tt hn. C.I.5.Chc nng gii tr: Bn cnh v chc nng giao tip vn hc cn l ni chng ta gii tr, nhng y khng phi l gii tr thng thng m l s gii tr c tnh ngh thut. Mt s gii tr nh nhng, thanh cao v trong sng. C ngha l s gii tr trong vn hc khng nhng gip chng ta tha bt s cng thng mt nhc, em li pht giy th gin m khi m mnh trong khng gian ngh thut y vn hc lm thanh lc tm hn chng ta trong v cung cp thm cho ta nhng hiu bit v cuc sng, x hi, hc tp, C l vn hc em n

cho con ngi, nhn loi chng ta mt cch ngh ngi kh l th nh Raxum Gamatp tng ni Th va l ngh ngi, va ni cho ta dng chn v va l cuc hnh trnh khin ta hng th. Chnh v vy, gii tr bng vn hc va mang li nim vui phn khch nh cc hnh thc vui khc, va lm cho con ngi tr nn c vn ha hn, hiu v ng yu hn. Nhng chc nng ca vn hc khng tn ti tch ri m gn b cht ch vi nhau, lm tt chc nng ny th ng thi cng to iu kin cc chc nng khc pht huy tc dng. Ton b cc chc nng ca vn hc lun tc ng qua li vi nhau, lun tn ti trong mi quan h chuyn ha nhn qu v ty theo iu kin lch s c th ca s pht trin vn hc cc thi i khc nhau, cc dn tc khc nhau, mi tng quan v trng tm ca cc chc nng cng thay i. iu i hi khi xem xt chc nng ca vn hc phi c quan im lch s ng n. C.II ngha ca vn hc: Vn chng l hnh nh ca s mun hnh vn trng v sng to ra s sng, gy nhng tnh cm khng c, luyn nhng tnh cm sn c, a ta n t tng tt p pht trin hon thin nhn cch con ngi. Khi ni n ngha t tng ca vn hc ta nghe u cu ni ca Tsc-n-sp-ski cch u mt trm nm: Ni dung ca tc phm vn hc tc ng n tr tng tng v lm thc y ngi c nhng nim v cm xc cao thng. Nhng tc phm c gi tr t tng cao nh hng mnh m n i sng tinh thn qun chng, gp phn gip h thm ngh lc trong u tranh, chng li ch x hi ng thi bt cng v tn bo. Vn hc gip ta nhn li t tng li thi lc hu ca ch phong kin t thm su vo trong ta mt t tng mi tin b ca x hi ch ngha. Chng hn nh qua on trch Li tin dn hay nhng li ca dao than thn gip ta nhn nhn v hng n t tng tt p, ln n nhng t tng li thi lc hu coi thng ngi ph n trong x hi xa. C.III Gi tr ca vn hc : Gi tr thm m ca vn hc l v p do vn hc to nn. Bi con ngi lun cn cm th v thng thc ci p. Ci p y chnh l v p ca cuc sng thng ngy. V th, vn hc to nn nhng bc tranh, nhng hnh tng sng ng, c o, giu ngha, c sc li cun v lay ng tm hn con ngi. Nhng hnh tng mang tnh cht thm m m con ngi v ang th nghim trong i sng Gi tr thm m m tc phm vn hc em li khng ch l ci p, cao c, m cn c ci xu, ci en ti, au kh trong cuc i. t hng n ci p ton din, ch thc trn c s ci xu, ci en ti. Trong thc t cc tnh cht y nhiu khi xut hin phn tn m nht, cn trong vn hc th chng c biu hin tp trung n mc gy n tng kh phai. c im ni bt ca gi tr thm m l n hp dn con ngi mt cch v t, bng chnh s hng th ca hot ng thng thc. Bng nhng hnh nh h cu, tng tng n gip con ngi thot ra khi thc ti i sng sng bng nhng tnh cm v m c vi nhiu cuc i, s phn, hon cnh a dng bt ng. V th vn hc pht huy tr tng tng ca ngi c, lm

cho tinh thn ca h c phong ph. Gi tr ngh thut : Ton b nhng phng thc, phng tin k xo c nh vn dng xy dng hnh tng ngh thut mang gi tr thm m s to thnh gi tr ngh thut ca vn hc. Trc ht l cch nh vn s dng ngn ng (cch dng t, t cu, gieo vn, cch v von, n d, cch trn thut gi tn nhn vt ,...). Chng hn khi Nguyn Tri vit Nng dn en trn ngn la hung tn / Vi con xung di hm tai v th ch nng, vi va bc l bn cht d man ca gic Minh , va cht cha tinh thn phn n ca tc gi i vi qun xm lc. Hay my ch thi thi ri th hin ni bng hong, xt xa, au n ca Nguyn Khuyn khi nghe tin ngi bn Bc Dng thi thi ri . Th hai l cch nh vn chn lc cc chi tit, cch miu t nhn vt, tnh hung, cch phn tch tm l. Chng hn nh P n lp trong s thi i x, Hmer la chn chi tit gp li nhau lm r hn s chung thy ca nng. P-n lp, ngi lun chung thy ch i chng tr v m t chi 108 bn cu hn. n khi chng tr v th khng nhn ra bi thi thn trng ca nng. Khi chc chn chnh l chng th nng m, khc nc mt m a. Cui cng l cch kt cu tc phm: m u u, trin khai nh th no v kt thc ra sao th gy c n tng th v cho ngi c. Chng hn trong Chuyn ngi con gi Nam Xng ca Nguyn D ta thy rt r iu ny . Chnh m u ca tc gi lm cho ngi c n tng cuc hn nhn gia Trng Sinh v V Nng c tnh cht mua bn (Trng Sinh ly V Nng v tnh tnh thy m, t dung tt p nn xin vi m em trm lng vng ci v). Cch trin khai ca tc gi lm ngi c n tng vi v p ca V Nng trong i sng v chng, khi chng i lnh xa nh, . . . . .v cui cng l ci cht oan nghit ca V Nng. Thc ra kt cu cu chuyn c th kt thc phn mt nhng tc gi li thm vo phn hai ca cu chuyn - V Nng di thy cung, gy n tng cho ngi c. Bi phn hai ca cu chuyn lm tng thm v p ca V Nng, tng sc hp dn cu chuyn, lm cho cu chuyn kt thc c hu v t co x hi phong kin. V th nu nh vn thiu ti nng ngh thut th gi tr thm m cng gim st. C.III.3 Gi tr nhn thc: Thng qua hnh tng ngh thut vn hc nng cao nng lc nhn thc cho con ngi. Khc vi khoa hc l nng cao nhn thc cc quy lut ca th gii khch quan, vn hc nng cao nhn thc s tht v ngha i sng khch quan. Thng qua cc hnh tng ngh thut, vn hc gip ngi c nhn thy nhng s tht ca nhn sinh, nhn bit ci p, ci xu, ci cao c v ci thp hn ... Vn hc c bit coi trng s nhn thc v gi tr con ngi. Qua lng knh vn hc ngi ta nhn nhng gi tr v nhn cch, nhng bin i tinh vi ca tm hn, nhng biu hin khc nhau ca ti c, sc mnh ca ci thin v l cng bng.

T cc nhn thc , vn hc soi ri cho ngi c nh sng l tng, nng nim tin vo cuc i , khi gi h tnh yu i vi cuc sng. V th gi tr nhn thc thm nhun tnh cht nhn vn Nh vy chc nng, gi tr, ngha ca vn hc rt to ln, v cng quan trng cho cuc sng ca chng ta. V th ngay t by gi chng ta hy ginh thi gian thng thc nhng tc phm vn hc c gi tr cao th chng ta s cm nhn ht ci hay, p, hu ch m vn hc mang n cho chng ta. d/ Nguyn tc phn chia cc th loi vn hc. im qua cc th loi vn hc chnh, thi c i, trung i. d.1. Nguyn tc phn chia cc th loi vn hc: d.1.1. Nhng khi nim c bn trong vic xc nh loi th vn hc: Trong vic xc nh loi th vn chng, cc nh nghin cu xc nh trc ht cc loi, ri trn c s cc loi phn bit cc th loi. Phn loi vn hc l khi qut cc dng thc tn ti khi qut, c bn nht ca vn hc, tuy nhin hin nay vn cha c s thng nht kin. Nhng phn ln cc nh nghin cu u tn thnh cch phn loi do Aristote xut l t s, tr tnh v kch trong cng trnh Ngh thut thi ca ca ng. Cc hc gi sau ny nh Hratx, Boal, Bilinxki, u da theo cch chia ba ca Aristote m phn tch cc loi vn hc. Ring Boal c s phn bit bi kch, hi kch, anh hng ca l cc loi ch yu, cn th tr tnh l loi th yu. Theo quan nim c t lu i ny th c th phn cc tc phm vn chng ra lm ba loi ln: s thi (cn gi l t s hay k chuyn), tr tnh v kch; ngoi ra cn c th b sung thm hai loi l k v chnh lun. Nu ba loi u l nhng hnh thc vn chng thm m ch thc th hai loi sau xut hin ch giao nhau gia nhu cu ngh thut v nhu cu thc tin, gia nhu cu nhn thc s tht khch quan v nhu cu m cm. Th loi, hay cn gi l th ti, thng thng c xem l th, hay kiu, dng ca loi vn hc. Th loi l khi nim ch quy lut loi hnh ca tc phm, trong ng vi mt loi ni dung nht nh c mt loi hnh thc nht nh, to cho tc phm mt hnh thc tn ti chnh th. Chng hn trong loi t s gm cc th (hay th loi, th ti): thn thoi, truyn thuyt, c tch, ng ngn, truyn ci, tiu thuyt, truyn va, truyn ngn, Loi tr tnh c cc loi vn xui tr tnh v th tr tnh rt a dng. Loi kch c bi kch, hi kch, chnh kch, d.1.2. S phn chia th loi vn hc, thc cht l phn loi ni dung v hnh thc th loi. Thng thng c cc tiu ch c bn phn chia cc th loi vn hc nh sau: Tiu ch hnh thc li vn: c s dng phn bit th vn vn hay th vn xui; truyn vn xui hay truyn th, kch th hay kch ni, t hnh thc li vn phi dn n khi nim th vn, tc hnh thc li vn c t chc theo mt th thc nht nh. V d: khi ni n th th hai ch, ba ch, lc bt, song tht lc bt, l ni n phng din th vn ca th loi th. Tiu ch dung lng tc phm: l cn c quan trng phn bit th vi trng ca, khc ngm, phn bit truyn va, truyn di, truyn ngn, kch ngn (mt hi) vi kch nhiu hi, Tiu ch cm hng, tnh iu: tc da vo tnh cht ca cm xc lm c s cho s phn bit gia bi kch vi hi kch, chnh kch, th (tng ca) vi th (chm bim), ng ngn vi truyn ci, Tiu ch ni dung th loi: phn loi vn hc da trn c trng loi hnh lp li c h

thng ca cc ti. Theo cc hc gi X -Vit, c ba nhm ni dung th loi ch yu l: th loi lch s dn tc, th loi i t, th loi th s. Th loi lch s dn tc bao gm cc tc phm khi qut v miu t cc s kin lch s ln lao c lin quan n vn mnh quc gia, dn tc nh: Ilit, Chin tranh v ha bnh, t nc ng ln, Th loi th s bao gm cc tc phm hng ti l gii cc phng thc v tnh cht sinh hot dn s, cng cng x hi vi nhng quan nim v cng l, o c nhn sinh, Th Nguyn Bnh, hi kch Mlie, th Nguyn Khuyn, T Xng, u chan cha cm hng th s. Th loi i t l nhng tc phm c thc to dng i sng v s phn ca nhng c nhn ring bit trong cc mi quan h vi mi trng xung quanh. * Cc th loi trn khng tn ti tch bit nhau m an ci, chuyn ha vo nhau cht ch trong cng mt tc phm. Nhng tc phm vn hc ln thng dung np trong n nhiu th loi khc nhau. Chng hn, Chin tranh v ha bnh c c s thi, i t v th s; Truyn Kiu c i t v th s, Trong i sng vn hc hin i, cc th loi trn c th c th hin qua cc loi hnh vn hc khc nhau nh t s, tr tnh, kch, k, d.2. im qua cc th loi vn hc chnh, thi c i, trung i. d.2.1. thi c i, b phn vn hc dn gian nc ta c phn chia nh sau: Vn xui dn gian: gm cc th loi thn thoi, s thi, truyn thuyt, truyn c tch, truyn ci, truyn ng ngn, cho Vn vn dn gian: truyn th dn gian, ca dao, dn ca, tc ng, v, cu , nm trong thnh phn ny. Cc th loi sn khu dn gian: gm cc hnh thc ca kch nh cho, tung v mt s tr din c tch truyn, c s kt hp kch bn vi ngh thut din xut, d.2.2. thi trung i: Vit Nam, do nh hng ca vn ha Hn v trong iu kin ch phong kin trung i ko di, cc th loi vn chnh lun nh chiu, hch, biu, tu, vn bia, cc th loi tr tnh nh th, ph v cc th loi truyn, k truyn k nh Vit in u linh, Lnh Nam chch qui, Hong L Nht thng ch, Thng kinh k s u c vit bng ting Hn. Vn hc Ting Vit pht trin loi th Nm, ngm khc v truyn th Nm nh Quc m thi tp, Truyn Kiu, Chinh ph ngm. Cng vi cc th loi trn, th ht ni v tiu thuyt chng hi cng t c nhng thnh tu xut sc. 1.2/ Nh vn: a/ T cht ngh s: Giu tnh cm, tm hn phong ph, nhn cch p. A3. Giu tnh cm Trong khoa hc, tnh cm nm ngay trong tin sng to, cn trong vn hc tnh cm nm ngay trong thnh phn sng to. V tnh cm trong nh vn cn c L Dun ni c th hn Ni ngh thut l ni n quy lut ring ca tnh cm vy tnh cm ch khng phi yu t no khc, l mt phn to nn t cht ca nh vn bi n l ngn ngun su xa nht ca ci p, l ngun sng ca ci p. Tnh cm ngi ngh s y chnh l tri tim mnh lit v nng chy ca mnh trc cuc sng v c trong sng tc. Bi tnh cm trong nh vn nh yu, ght, vui, thng mn hay cm gin, hn di u n mnh lit . . Gp ci g hay v ng yu th h m chong ly nu gp iu ng gin th h s bc b(L Tn). mnh lit c th hin nh Ecquyn nghin cht tn khng l Angt cho n khi t xng gn k th mi thi. Ng Th Nhm cng ni n tnh mnh lit, thm thit tnh cm nh vn: Tnh cm y di do th th ny sinh, hoc l tnh cm nam n thng nhau, hoc tnh v chng nh nhau Nim vui thch ca ta triu chnh th ta cng bit trong vic triu

chnh cng c tnh cm nam n, ni nh mong ca ta l rung vn, th rung vn c ci tnh v chng. V nh vn, ngi sng to ra ci p ngh thut cho con ngi v cuc i, v th m ngi ngh s khng th thiu c mt tri tim mnh lit, phong ph v su sc Tm hn nhy cm l s th hin ca tri tim giu tnh cm ca nh vn l nh vn thm nhp vo i tng vi mt con tim nng hi, chuyn ha ci i tng khch quan thnh ci ch quan n mc Tng nh chnh mnh sinh ra ci khch quan y. t khi vit h dng ci vn bn thn sng su nht, cm nhn cuc i v d nh trong mt ci thi c th gi nh mt trn a giai cp, ngi dn lm than th nh vn khng ch nhn ma v di hnh thc l cnh m cn phi bit nhng ngy ny, ngi th gt ngh g, nh ch ngha ngh g, nh ch ngha g hay dn mt ngha g, lm g. S mn cm c bit vi i nh vui bun hay trn tr vi nhng iu ngi khc cho l bnh thng c th gt b i mt cch d dng cng l mt trong nhng cch th hin tnh cm ngi ngh s. Tnh cm l yu t quyt nh n s sinh thnh, gi tr v tm c ca ngh thut. C l ta cng nhn thu c vn ny trong lnh vc vn hc th tnh cm c vai tr quyt nh cho mt tc phm l rt cao, L Qy n ni Th khi pht t trong lng ngi ni tnh cm quyt nh n s sinh thnh ca th. Ng Th Nhm th nhn mnh Hy xc ng hn th cho ngi bt c thn Ngha l tnh cm quyt nh n cht lng th. A2. Tm hn phong ph: Ngi ngh s l ngi to ra ci p cho cuc i, v th chc chn s khng th thiu i mt tm hn phong ph. Tm hn phong ph y chnh l kh nng cm thng, chia s, ng cm vi ngi khc. Cn phn bit r mt tm hn phong ph vi mt tm hn nhy cm: Nu nh mt tm hn phong ph m ra gii hn sng cho con ngi, gip con ngi c th ng cm c vi nhng nng ni ca ngi khc, d dng chia s c nhng bun vui, sng kh, c mt, thnh bi, vi ngi khc th mt tm hn nhy cm li cho php ta c sng trong nhiu ni nim, nhiu cnh ng, nhiu cuc i, cho php ta sng su sc, sng n tn y nhng iu m ngi khc ch din ra hi ht thong chc. V l ngh s th cn phi c c mt tm hn nhy cm ln mt tm hn phong ph. Ngi ngh s c mt tm hn nhy cm s l ngi lun bit t tm hiu, khm ph, suy tng, vui bun vi nhng ci dng nh khng u, trn tr vi nhng iu m ngi khc dng dng hay b qua. Nh ,tc phm ca h mi c th mang nhng phong cch c o ring, li n tng kh phai trong lng c gi. Cn vi mt tm hn phong ph, ngi ngh s c th ha thn thnh ngi trong cuc, c th ni ln k c nhng ting ni su kn nht, sn phm m h to ra s mi l nhng kit tc vn chng, i su vo lng c gi. C th khng nh, tm hn phong ph chnh l mt t cht khng th thiu ca ngi ngh s. Thiu i mt tm hn phong ph, lm sao Nguyn Du c th vit c mt Vn t thp loi chng sinh khin ai cng phi se lng, lm sao vit c c Tiu Thanh k cm thng vi ngi ph n ti sc mt x s xa xi li sng cch bit mnh ti ba th k, lm sao c th vit c Truyn Kiu vi nhng bi kch, nhng nng ni, bt hnh khng phi l ca chnh mnh, vy m c ln c th lm cm ng c tri t (T Hu Ting th ai ng t tri).

Vy l nh tm hn phong ph m con ngi ta c th sng nhiu cuc i, thy c thc cht vn l i, vn chng l ting i. A3. Nhn cch p Theo nh mi ngi c bit, bn cht ca vn hc l hng ti con ngi ti v p chn thin m, nhng o l tt p, bi dng cho tm hn con ngi nhng nh sng thin tm lp lnh v p ca tr tu v m p tnh ngi. V th nh vn mi khi cm bt, tm th cng phi vng vc sao khu mi c th nh ch chu ngc cho i. Ni r hn chnh l mun tr thnh nh vn phi l nhng ngi c nhn cch. Vy th no l nhn cch p? Nhn cch p y chnh l tm hn ca con ngi, l i tng phn nh v miu t, c kh nng bao qut ht sc rng ri i su vo mi ngc ngch ca cuc sng. Nhn cch p l nn tng ca sng to, ti sao? iu ny i hi ngi ngh s trc khi lm ngh thut phi sng nh mt con ngi, mt con ngi c nhn cch p, hay c th ni nh nh vn Nam Cao Sng ri hy vit. C nh th th vn chng mi tht s c sc sng, mi thc s ny n, m chi v mi c s m bo. S th hin nhn cch p nh vn nh th no? H vt ln nhng kh khn vt v, hay l nhng bin c ca cuc i.iu ny, Nguyn nh Chiu l mt minh chng sng ng. ng d b m nhng vn lm thy gio, thy thuc, nh th th c khng hm danh li, khng s uy v, khng khut phc cng quyn, lm c iu chnh l nh thi sng c vn ho, c nhn cch p. Nh vn ngi c nhn cch p, h kin quyt, anh dng hin ngang chng li nhng iu sai tri bt c thi k no min l c nhng bt cng, cuc sng a chiu vi mi mt phc tp v nhng h ly trm lun ca kip ngi. Ngi ngh s khi vit mt tc phm phi trung thnh vi s tht. Cuc sng c nh th no th ni nh th y, phi trung thc vi cuc sng ch khng phi trung thnh vi mt c nhn no khc. Nguyn Khuyn trong di chc tng vit:Khng ch trung thc khi th hin nim vui, tinh thn lc quan m trung thc c khi bc l s mt mt, n au. Nhn cch ca nh vn cn l bit nhn ra c xu th x hi, tm th ca thi i v tm th ca cc tng lp con ngi. V mt vn khc t ra i vi nhn cch ca nh th. Liu nhn cch nh vn c th mt dn i trong s bin ng ca thi cuc, trong s thay i ca nn kinh t th trng, trong s va p ca cc chun mc x hi? Cu tr li s l khng nu l mt nh vn ch thc . Nhn cch c th n su di nhng tc phm, c th khng l din, nhng l sc mnh tinh thn m thm vn chy o t trong chnh tc phm ca h. Nhn cch p bin nh vn hnh tng p ca nhn loi. Nh vn l mt thnh tu, mt kt tinh, mt biu tng ca nhn loi. V th l nh vn th phi gi c ci thing ling ca nh vn, l nim hnh phc ca nhn loi, nhn loi hnh phc v c nh vn. Khng phi bt c nh vn no cng y nhng t cht ngh s ni trn, mc d nhng mt cha phi l tt c v nhng t cht y khng c lp m ho nhp vo nhau, xuyn thu vo nhau v da vo nhau m pht huy tc dng. Ta cng bit nhng t cht ca mt ngh s nh trn th lun n cha bn trong mi con ngi nh Gorki ni : Ti tin chc rng mi ngi u mang trong mnh nhng nng khiu ca ngi ngh s. V c nhng t cht y m ngi ngh s truyn ti vo trong tc phm ca mnh v to c s ng cm, nhiu ti nng cho ngh thut hay y chnh l nhng nh vn xut chng.

b/ Cc tin ca nh vn: b1/ Ti nng: Trong thc t, mun tr thnh nh vn phi c mt s nng khiu thch hp vi cng vic sng to vn hc. Bt c mt ti nng no cng l s pht trin c bit ca nhng kh nng ca con ngi trong cc lnh vc khc nhau. Mt ti nng l kt qu ca nhiu nguyn nhn nhng tu trung l qu trnh pht trin v hon thin nng lc bm sinh qua mi trng hc tp v rn luyn. Nhng ngi ch lun thng ch nhn mnh vai tr quyt nh ca qu trnh rn luyn, vai tr ca ch c nhn v ph nh yu t nng lc bm sinh trong vic hnh thnh ti nng. H bt lc khi gii thch cc trng hp ti nng xut hn rt sm trong vn hc. Lm sao c th kt lun mt cch chc chn rng ti nng l con ca qu trnh rn luyn khi Bcaxi mi ln su tui sng tc c nhng dng th, by tui Xtngan vit c nhng v hi kch, Nhcraxp ng tc mt bi th chm bim lc by tui, Puskin vit c hi kch lc tm tui. nc ta L Qu n, Cao B Qut lc su tui bit lm th. Ch Lan Vin cho xut bn iu tn nm mi by tui, nhng bi th trong tp T y ca T Hu c vit t lc tui thanh xun, ... b2/ S rn luyn: Nng khiu bm sinh l mt tin khng th thiu c hnh thnh mt ti nng vn hc. Nhng nng khiu c th pht trin hoc li tn. c mt ti nng vn hc cn phi c qu trnh nui dng pht trin nng khiu. V vn ny, Gioocgi Xng tng nhn mnh: "Ngh thut khng phi l mt nng khiu c th pht trin m khng cn m rng kin thc v mi mt. Cn phi sng, phi tm ti, phi xo nu li rt nhiu, phi yu rt nhiu v chu nhiu au kh,ng thi khng ngng kin tr lm vic." Vic trau di, rn luyn tr thnh nh vn ti nng bao gm nhiu mt c bn nh t tng, trc gic, tr nh, tr tng tng, ti quan st, th nghim sng, vn sng, ... b2.1/ Lp trng t tng: M hc Marx Lnine xem sng tc l mt sc mnh v th cht v tinh thn ca con ngi di nh sng ca mt lp trng t tng nht nh. Ngha l, th gii quan thng nht vi sng tc, quyt nh sng tc. Nh th, ti nng gn rt cht vi lp trng t tng. Trong lch s vn chng nhn loi, nhng nh vn ln ng thi cng l nhng nh t tng ln. Thnh cng trong sng tc Balzac, Tolstoi, Nguyn Du l thnh qu ca ch ngha nhn o, ch ngha dn ch, thi ph phn x hi thi nt. Ngy nay, mun tr thnh ngh s v i, nh vn phi sng tc di nh sng ca th gii quan Mc Lnin. Bi v, theo Trng Chinh th: Ch ngha McLnin v trang cho ta th gii quan cch mng, lm cho ta sng mt sng lng, gip cho ta tm ra l tng ca i mnh, mc ch ca cuc sng. N gip cho ta nm c qui lut pht trin ca t nhin, ca x hi v t duy. N t ta vo trung tm ca cuc u tranh gia cc mt i lp ca nhng mu thun cho ta nhn thy mi kha cnh ca s vt, nhn thy chn l. N gip cho ta nm c nhng ci bn cht, quan trng nht v ni bt nht trong cuc sng mun mu mun v. N gip ta khng nhng hiu r hin ti m cn nhn thy tng lai, lm cho ta c thc trch nhim ca mnh i vi cuc sng. Gorky tng nhn mnh: Ngh s l ngi xng lnh ca giai cp mnh, l ting kn chin u v ngn kim u tin ca giai cp, ngh s bao gi cng lun lun thm kht t do, trong ci t do ny c ci p v s tht. V Ngh s l mt i gic quan ca t nc mnh, l tai, l mt, l tim ca n; ngh s l ting ni ca thi i mnh. Xun Diu c nh sng ca th gii quan mi chiu ri, tm s: Cm n t tng v sn: Qu bit bao ci cht t tng tin b nht, hon m nht, mnh m

nht, tinh hoa ca lch s t tng loi ngi. ng ch Phm Vn ng xem chnh tr t tng l linh hn ca ngi ngh s: Vn chnh tr t tng l linh hn ca ngi ngh s trong thi i chng ta. Ngi ngh s x hi ch ngha xem vic chm lo trau di phm cht chnh tr, th gii quan Mc Lnin v nm vng ng li ng l cng vic thng xuyn v mt th vn quan trng quyt nh s thnh bi ca mnh. Nhng vn chnh tr y - ch ngha Mc Lnin v ng li ng - mun tr thnh nguyn nhn thng li ca ngi ngh s th nht thit n khng c dng li sch v nh mt gio iu, l lun tru tng, tc l trong nhn thc l lun m phi c dy ln thnh tnh cm, thnh cm hng, thnh mu tht ca tm hn t tng ca anh ta. b2.2/ Trc gic: Mt phm cht u tin, d thy nht tt c cc nh vn chn chnh l mt trc gic nhy bn, mt tm hn giu xc cm. Tm lng ca h lun rng m n nhn nhng m vang ca cuc sng, quan tm thng xuyn v su sc i vi tt c nhng g xy ra xung quanh mnh, vn ti s ng cm, s chia vi bao cuc i khc. Nhng nh vn ln trc ht l nhng nh nhn vn ch ngha. H vui ci vui ca bao ngi khc, au kh trc ni au kh ca ng loi, hn hoang sung sng trc nhng iu tt p, au kh v phn n trc nhng oan tri bt cng. Nu khng c ci "au n lng" trc "nhng iu trng thy" th Nguyn Du khng th c nhng trang Kiu giu tnh nhn o nh vy. Tnh cm l mt trong nhng ng lc thc y cm hng sng to. T tng s khng th chuyn ha c vo hnh tng mt cch nhun nhuyn nu thiu cm hng. Cm hng to nn hnh tng. lm cho hnh tng tr thnh mt chnh th ngh thut sinh ng. ng trc i tng nghin cu, nh khoa hc cn phi phn tch mt cch khch quan, tm hiu ng bn cht s vt v c kt bng nhng nh lut khi qut; cn nh vn th thm nhp vo i tng vi mt trng thi trn y cm hng "chuyn ha ci khch quan thnh ci ch quan". V vy tc phm vn hc khng ch l khch th c phn nh m cn l ch th c biu hin. Ngi c n vi tc phm l n vi cuc sng c ti to, ng thi cn n vi tm hn nh vn, n vi t tng, thi ca nh vn i vi hin thc i sng. Sng to ngh thut l qu trnh phn nh v ti to hin thc ng thi l qu trnh t biu hin ca nh vn gia cuc i. Cho nn mt khi tm lng ca nh vn th , ngui lnh; tm hn khp kn trc cuc i th khi y ti nng ngh thut cng chm dt. b2.3/ Tr tng tng, lin tng phong ph, c o: Tr tng tng sng to l du hiu quan trng nht ca ti ba ngh thut, l mt trong nhng sc mnh ch yu ca qu trnh sng to. Nu bn cht giu xc cm v kh nng quan st tinh t to nn ngun cm hng v cht liu sng to tc phm th tng tng v lin tng l c s nho nn cht liu thnh hnh tng ngh thut . Tng tng l c on, l m c, l on nh, trc ht gip nh vn hnh thnh i tng mt cch c th, sinh ng. Qua c tng tng, cc hnh tng mi c hin ln mt cch c th r rng t ngoi hnh n ngn ng, c ch, hnh ng. i vi nh vn giu c tng tng, khi h bt xung trang vit l c mt th gii nhn vt hin ln sng ng. Nh vn ng nh ang sng cng vi cc nhn vt, nghe cc nhn vt ni chuyn vi nhau, cm nhn c sc thi cm xc ca tng nhn vt trong nhng cnh ng c th. Nh tng tng nh vn c th ha thn vo cc nhn vt ca mnh, sng cuc i ca hng trm nhn vt do mnh ti to. Phlbe k li rng khi ng vit on b Bvari ung thuc c t t th chnh ng cng cm thy trong ming c v thch tn v cm thy bun nn. Tr tng tng phong ph gip nh vn ti hin c phm vi i sng m mnh quan tm, lm cho i tng miu t biu hin trong tc phm mt cch chn thc sinh ng trong qu trnh vn ng ca n. Tng tng l qu trnh nho nn li, ti to li hin thc, ng thi tng tng

cn c kh nng b p gia tng nhng phn khng th quan st c trong thc t. Tng tng gip cho cc nh vn i su vo th gii tm hn ca cc nhn vt, biu hin qu trnh vn ng tm l theo qui lut ni ti ca n. Tng tng cn gip nh vn miu t chiu hng pht trin ca cuc sng trong tng lai, d bo nhng kh nng v trin vng ca hin thc. Tr tng tng cn gip nh vn t chc ton b tc phm vi tnh ton vn ca n. Tr tng tng tham gia lin kt cc chi tit vo chnh th hnh tng, lin kt cc s kin trong cc mi quan h bin chng, lin kt khng gian, thi gian trong mt th thng nht. Trong th, lin tng, tng tng c vai tr lin kt hnh nh, trin khai t th, qui t cm xc, lm cho ton b cc yu t u gp phn bc l ch tc phm. b2.4/ Kh nng quan st tinh t rng ri: Nh vn n vi cuc sng v n vi cng vic sng to bng tm hn giu xc cm nhng cng khng th thiu mt kh nng quan st tinh t rng ri. Cuc sng vn ht sc phong ph, a dng; nh vn phi quan st k lng v tinh t mi c th pht hin c ngha su xa tim n trong s vt, hin tng. Nh vn khng dng li mc quan st nh nhng ngi bnh thng m phi nhn thy c tnh trng tm hn con ngi quyt nh hnh vi ca h, tm ra c cha kha m vo th gii ni tm ca con ngi. Ggn nh gi cao vai tr ca quan st i vi sng to ngh thut. ng tp trung ch cng thng quan st cc s vt, hin tng cho n lc nh chnh tay mnh s c vo s vt y v tm c nhng c im ring ca chnh n. Quan st khng nhng l phng tin tm hiu bn cht hin thc m cn l phng tin cn thit nh vn tch ly vn sng. Nh quan st say sa v bn b, nh vn ghi nhn vo tm tr mnh nhng gng mt, nhng n ci, nhng dng i, ging ni t tng hp li ti to li trong qu trnh xy dng hnh tng. Nng lc quan st cng l c s quan trng bi p cho tr tng ca nh vn. Cng tch ly c nhiu vn sng nh vn cng giu kh nng tng. Nng lc quan st ca nh vn khng nhng l kh nng tm hiu, ti to li cc hin tng ca i sng khch quan m cn l kh nng lng nghe, theo di nhng din bin tm l phong ph, phc tp ca chnh tm hn mnh. c bit trong lnh vc sng to thi ca, vai tr ca t quan st cng quan trng. Bi v trong lnh vc ny cm xc, tm trng, suy ngh ca nh th l cht liu trc tip xy dng tc phm. Kh nng quan st v t quan st ca nh vn khng phi bao gi cng hi ha cn i. C nh vn rt tinh t trong vic quan st i sng hin thc khch quan nhng t quan st li hn ch. Nh vn T Hoi giu kh nng hng ngoi cn Nam Cao th tinh t trong kh nng quan st hng ni. Nng lc quan st v t quan st l hai nng lc khng h i lp nhau m ngc li thng nht, b xung cho nhau. Chnh hai kh nng ny gp phn to cho hnh tngva c tnh to hnh va c tnh biu hin. b2.5/ Th nghim sng: Quan st l hot ng khm ph, nhn bit i tng t pha ch th. Tri nghim l s l s chuyn ha nhng hiu bit v i tng vo trong bn thn ch th. Th nghim l s nm tri c th tc ng ca cc nhn t bn ngoi vo cm nhn i tng :th no l nng, ci nng chang chang l ci mt du ca tri thu hay ci rt ct da ca ma ng, ci bao la ca v tr mnh mng...V th no l ni au, v l nim vui ca con ngi trc cuc i... Th nghim l sng thc, sng trc tip cuc sng bn ngoi vi tt c nhng cm gic v tnh cm ca bn thn mnh. Th nghim lm cho mi con ngi chng ta sng gn gi hn trong cuc i. Vi cc nh vn s tri nghim li cng quan trng. Khng tng nm tri cuc sng giu sang ph qu v nhng cay ng bn hn ca cuc i, Nguyn Du khng c c nhng trang th tuyt bt mun i. Dn thn vo cuc sng ca nhng kip ngi ngho kh m anh dng, T Hu mi c c nhng vn th lay ng bit bao th h thanh nin .

th nghim cuc i qua tc phm, c nh vn nhp vai vo cc nhn vt trong cuc sng ca bc phu xe, mt c ga hp m ... l xy ng nhng nhn vt c ga tr chn thc.Vic nh vn i thc t "ba cng " vi qun chng to iu kin ra i cho nhiu tc phm c gi tr ( cc tc phm ca Nam Cao,T Hoi, Huy Cn...). b2.6/ Tch ly vn sng: Tch ly vn sng l cng vic ht sc quan trng ca nh vn. Tch ly vn sng l iu kin tng cng ti liu v nui dng ngun cm hng sng to. Ngy xa L Qu n tng ni: "mun vn hay phi hiu bit v tng tri nhiu ,vn chng ch ngha khng phi l li ni sung .Trong bng khng c ba vn quyn sch,trong mt khng c ni sng k l ca thin nhin th khng th lm vn hay c.". Ty thuc vo s thch v iu kin, mi nh vn u tm cch tch ly vn sng cho mnh. Nh vn c th tng cung vn sng bng nhng chuyn tham quan, du lch trn nhiu vng t nc v nc ngoi. Cc nh vn ln thng c nhng cuc du lch nh vy. Xecvantex tng sng by nm tri khp cc vng t nc Italya, Bairn cng n nhiu ni HiLap, Goroki t hi cn tr chu du trn khp t nc Nga. Lm nhng ngh nghip khc ngoi cng vic vit vn cng l mt hnh thc tch ly vn sng. Oant Xct trc khi bc chn vo lng vn tng lm tng l , trng s; chken hiu c nhiu b mt chnh khch nh lm ngh ghi tc k ngh vin Anh ,Nam Cao vit c tiu thuyt "Sng mn"l nh vo s tng tri ca bao nm thng dy hc trng t. Nhng iu quan trng nht l nh vn phi tham gia tip vo cng cuc u tranh ca x hi. Nhiu nh vn Nga th k XIX nh Puskin ,Tnsti, Nhcraxp ... tham gia vo cuc u tranh chng ch nng n. Cc nh vn X Vit ,nhiu ngi l chin s cch mng, nhiu ngi trc tip chin trng trong thi k ni chin v thi k chng pht xt...Cc tc phm ca h rt giu cht sng, mang hi th m nng ca cuc i. b3/ Nghch cnh: Vn hc l i, nh vn, do trc ht l sn phm ca chnh cuc i h. y, ngi ta thng nhc n "Nghch cnh thnh ti" . Khut Nguyn tht th mi c Ly Tao, T M Thin b cung hnh mi vit cun S k. Andecxn xut than bn hn, than hnh gy g m yu, tht tnh nhiu ln, li b ngi i ch nho "chng qua l mt anh hc sinh trung hc, mi mc ru hm qua, khng hiu g ng php nhng kin gan vt qua nhng ti nhc y tr thnh nh vn v i. Nh vn m O.Herry, vn lm k ton ngn hng b vu ly cp tin phi i t nm nm trong oan c, ng li ra sc t hc t vit, cui cng tr thnh nh vn ni ting vi 3OO truyn ngn xut sc,... b4/ Trau di ngh thut vit vn: Cui cng, cng nh bt c cc ngnh ngh khc nh vn cn phi c vn ngh nghip c th ca mnh. l trnh vn ng tt c cc phng tin v k thut t chc tc phm ,bin php biu hin; t, k; cch thc khc ha nhn vt, cch vn dng th loi, nng lc s dng ngn ng,... Tuy phng php lm vic ca tng nh vn c c im ring nhng kinh nghim sng tc chung ca lao ng ngh thut gip nh vn nh hng trong qu trnh i vo con ng vn hc. Nhng nh vn c thi nghim tc vi ngh nghip s khng ngng trau di v tch ly khinh nghim, hc hi nhng ngi i trc tm ti nhng con ng sng to cho ring mnh. Grki khuyn cc nh vn tr: "Cc bn hy hc vit tt c cc nh vn c phong cch iu luyn, nhng cc bn hy tm ly nt nhc v li ca ca ring mnh".

1.3 - Qu trnh sng tc : a) Cm hng sng tc : Vn hc l mt loi hnh ngh thut c bit m im xut pht cng nh ch n u

l nhng v p ca cuc sng. Vn hc lun hng con ngi ta vn n chn tri chn - thin - m, gip gn gi v bi dng tm hn, tinh thn nhn vn, nhn o trong mi con ngi. V th m vn hc phn nh kh ton din v su sc mi mt i sng bng ngn ng v hnh tng ngh thut thng qua tc phm vn hc. Nhng c c mt tc phm c sc th mi nh vn phi tri qua c mt qu trnh sng tc ht sc cng phu, t m v lu di. Con ng sng tc mt tc phm tm c i vi mi nh vn th khng ging nhau nhng trong qu trnh y, ci chung trc nht v khng th thiu chnh l ngun cm hng sng to. Vy cm hng l g, khi ngun cm hng nh th no, cm hng c tm quan trng v ngha g v ta c th chia cc loi cm hng ra sao ? ... hiu r bn cht v tng i ton din cc kha cnh ca cm hng sng to trong vn hc ta cn phi ln lt tr li cc cu hi trn v i su vo tm hiu tng phng din ca n. a.1 - Khi nim : Thng thng, khi ni n cm hng, ta hiu l mt trng thi hng phn v tinh thn, l nhng cm xc hay hng th nht thi ny sinh trong suy ngh cng nh hnh ng ca con ngi. Nhng trong vn hc, li l mt khi nim hon ton khc. Cm hng y l lung ngh, t tng c tnh cht sng to, thng t nhin ny sinh trong lng nh vn, nh th. V c th v cm hng nh l cht men ca s sng to. Khi ngi ngh s thy cht le ln mt tia chp sng to, thy mnh bng nhin b cun ht vo mt cm gic, mt hnh nh, mt m iu, hay mt ngh no v mun bt tay vo sng tc th ngay chnh lc dng cm hng vn chng ang sc si trong con ngi h. Bn cnh , ta cng phi phn bit r rng gia ba khi nim khc nhau v cm hng trong vn hc : + Cm hng sng tc : l tnh trng phn khch ca nh vn khi cm bt vit vn. y, ngay chnh lc y, trng thi tm l ca nh vn c s thay i t bnh thng sang hng say, ho hng vi nhng g m ngun cm hng ang em n cho h. + Cm hng sng to : l mt s thi thc, to cho nh vn cm bt vit. N l ng c, ngun gc khi u cng nh mc ch vch ra trong suy ngh ca nh vn. Cm hng sng to l yu t ht sc quan trng trong vic hnh thnh cng nh lc vit vn, n gp phn to ra nhiu ci mi l, c o, nhiu tc phm c sc mang c tnh sng to ring ca tng nh vn. + Cm hng ch o : l khuynh hng nhit tnh ca nh vn trong mi tc phm, n tr thnh trng thi tm l then cht nh dng chy xuyn sut, bao trm ln trong c qu trnh sng to ca nh vn. Ban u, cm hng sng tc n vi nh vn ch n gin l nhng cm xc, nhng rung ng xut pht t tri tim ca nh vn trc thin nhin t nc, trc cuc i v s phn con ngi trong x hi. i sng tinh thn ca ngi ngh s lun lun b giy v, m nh bi nhng chi tit, hnh nh th v, l lng v b n ca cuc sng, hay bi nhng d nh sng to cn kh m h nhng cng rt cng thng (nht l khi nh vn ang nung nu mt sng to no , ang tp trung nng lc nh hnh r nt mt cm gic, mt n tng bt cht n vi h trong qu trnh tm ti, suy ngh v pht hin). Cm hng n vi nh vn l bt cht, khng th d trc c, n nh hnh khng r rng v cng ch thong chc lt qua tht nhanh nh khi n n. V vy, mi khi trong lng mnh va mi chm bt c mt cm xc, cm hng no th ngay lp tc nh vn s phi nhanh chng ghi li nhng g h thy v h ngh duy tr cm hng,

ng thi phi bit to ra cm hng mi. a.2 - Mt s quan im v cm hng sng to : Xung quanh vic bn v cm hng sng to, c nhiu nh ph bnh - l lun vn hc a ra cc kin v quan im ring v n. Nu ni nm na, n gin th cm hng sng to trong vn hc gn nh l mt tng, mt ch hay mt ti no le ln trong lng ca nh vn m khi mi va bt u n kh m nht nhng ri dn dn cng hin hu r rng, c th. Vi H-gen (Hegel)- nh nghin cu, ph bnh vn hc Nga, cm hng l sc mnh ca tm hn ngi ngh s ni chung v nh vn ni ring. ng cho rng cm hng l biu hin r nt nht trong tm hn ngi ngh s say m, thm nhp vo mi ngc ngch ca i sng x hi v gn nh xuyn sut c mt tc phm m trong dng chy chnh l ngun cm hng kia v nhng con sui nh ha vo dng sng y l nhng t tng. V l mt khi nim kh tru tng, hn na i vi mi nh vn th cm hng n vi h c th s khc nhau v do vy cch xem xt v nhn nhn ca h v n cng khng hon ton ging nhau. L gii theo phng thc duy tm gi to, xem vn ngh s l cng c ca mt sc mnh huyn b, Platng xa kia cho rng sng tc l nhng pht giy thn linh t nhp, Bcxng v Crxe th gii thch cm hng sng to hon ton mang tnh cht trc gic. Cn vi Phrt, cm hng ch bt ngun t bn nng ca mt con ngi mang tnh gio dc. Trong hai thin s thi I-li-t v -i-x ca Hi Lp, H-me-r gn cm hng sng to ca mnh cho thn Dt v thn Aplng (v t duy con ngi thi by gi chu nh hng chi phi su sc bi th gii thn linh) cho ta thy r tnh cht duy tm y. Ngoi ra, cng c nhiu quan im tri chiu v vi suy ngh c lp, khc hn trn, mt s nh vn nhn nh cm hng sng to l khng quan trng. C l bi chnh s m h, khng ng tin cy ca n m Phlbe khng tin tng nhiu vo cm hng. Cn Xtngan th thy hi tic khi qu tin v ch i mi nm i mnh ch c c ngun cm hng sng to. Vi h cm hng c cng nh khng, ch cn vit nhiu, hay vit nh mt thi quen thng ngy (d cho khi khng c hng) v bit tch ly dn. Ni nh Flaubert, cm hng l ngi vo bn lm vic ng gi quy nh. Ch c vy mi tp cho nh vn mt thi quen vit u n, d c th l min cng nhng chnh l con ng gip ng no, tch ly v rn luyn cho n khi thc s bng chy mt cm hng no trong tm hn ca h. a.3 - ngha ca cm hng sng to vn hc - Khi ngun cm hng : Trong vn hc, cm hng sng to bin s nhn thc ca tr tu v mt t tng no tr thnh lng say m i vi t tng , tr thnh nng lng v kht vng nng nhit trong tm hn nh vn (theo Blinski). Cm hng gip cho con ngi ta thy r thy nhanh nhiu vn theo mt hng tp trung, pht hin c nhiu iu mi, thc hin c cng vic mt cch thch th v c kt qu cao - vi nh vn, l sng tc c nhiu tc phm hay, c sc v c gi tr v nhiu mt. Th hi s ra sao nu mt nh vn t bt vit m trong u hon ton rng tuch, khng c cht cm hng hay suy ngh g nh hnh trc trong u ? C th chc chn mt u rng lm vic khng c cm hng s cht vt hn rt nhiu v thng th khng thu c nhng thnh cng c o, bt ng nh mong mun. Chng hn nh i Thi ho Nguyn Du, liu rng ng c th no vit nn mt thin Truyn Kiu c sc lu truyn qua bao th h m chng c cht cm hng g v cuc i, thn phn ca nhn vt hay c th hn l chn dung Thy Kiu.

Cm hng nh mt ci g v hnh lun lun tim tng trong u c nh vn v c th bng chy bt c lc no, ni u. N em li ngun cm xc da dit, thit tha v chn thc cho h hnh thnh mt ch , mt t tng khch quan t c th chuyn ti tt c tnh cm ca mnh vo trong mt tc phm tm huyt. Cm hng sng to kch thch, to , ng vai tr nh tin thit yu lm nn s thnh cng nht nh ca tc phm. Tuy vy, cm hng thng ch c tc dng c bit quan trng i vi nhng tc phm c dung lng nh nh mt bi th, truyn ngn, ty bt. Cn i vi nhng tc phm c dung lng ln hn nh trng ca, tiu thuyt th khng th trng ch nhiu vo cm hng v nh ta bit, n l mt th m h, n v i rt t ngt nn nh vn kh m nh trn vn nhng tng ny sinh trc . Nhn chung, vi cc nh vn, cm hng chnh l kt qu bt ng ca vic thai nghn lu di, suy t cu t, tng tng trc . Nh Traicpxki ni ch l rng : Cm hng l v khch khng a n thm nhng k li bing. Tht vy, mi chng ta mun vit hay, vit tt th phi lun lun tch cc, t gic lm vic v dn hnh thnh thi quen vit, ri chng sm th mun, c nhanh hay chm nhng nht nh cm hng s n. R rng, con ngi ta bit cm hng sng to khng h n t nhin m c chun b bi qu trnh lm vic cng thng ca t tng, do tnh tch cc ca tr tng tng, do s nung nu, dn nn nhng n tng quan st c th, nhng kinh nghim c trong tim thc nh vn v n mt lc no n s le sng nh mt tia la m Pauxtpxki gi l tia chp sng to. Cuc sng l th gii mun hnh vn trng vi bao iu mi l. M vn hc li hu nh phn nh tt c nhng g c trong cuc sng t ngn cy l c cho n c th gii ni tm phong ph v v cng phc tp ca con ngi, Chnh v vy, cm hng sng to thng ny sinh trc nhng v p qu i bnh d m gn gi ca cuc sng. Thin nhin t nc, v p con ngi lun l hai ti ln nht trong sng tc th vn cng nh trong vic gip hnh thnh v khi ngun cm hng sng to trong sut qu trnh sng tc ca nh vn. i khi cng vi mt i tng quan st nhng cm hng tri dy trong lng mi nh vn c th s khc nhau nn t c nhiu cch nhn nhn khng ging nhau. Chng hn nh cng l hnh nh l vng ri nhng khi th bm cht rt, khi th li xo xc - con nai vng ng ngc, Th mi thy, cm hng sng to c cch khi ngun ring, rt c o v c bit l n cn ph thuc vo tm trng lc quan st, cch nhn nhn ring v c nhn ca tng nh vn. Cm hng c th thong qua, khng lu bn. Do , cn thit phi c cch duy tr cm hng v khng ngng to ra cm hng mi. Con ng hiu nghim t c cm hng l bit sng su sc, tp trung, tha thit vi vn ang m nh mnh v lao ng mt cch cn mn, kin tr. Khng nn ch cm hng n mi lm vic m phi lm vic tp trung th chc chn cm hng s n. a.4 - Phn loi cm hng : Hin nay vn cha c s thng nht trong vic phn loi cm hng sng to. Tuy nhin, ta c th hiu rng y l nhng khuynh hng nhit tnh ca nh vn m chng thng l dng chy chnh trong mt tc phm : Cm hng v thin nhin, t nc v lao ng : l nhng cm xc ca nh vn trc mt v p c th nn th, k v ; c th bnh d, mc mc ca bc tranh thin nhin, lao ng hin ra trc mt con ngi ta. y chnh l mt trong nhng ngun cm hng dt do nht m bit bao tc phm vn hc ra i nh : Sang thu (Hu Thnh), on thuyn nh c (Huy Cn), Ma thu ti! (Xun Diu),

Cm hng sng to trong vn hc Cch mng : trong hai cuc khng chin chng thc dn Php v quc M, hu ht cc nh th, nh vn cng lao vo chin u v vn bn b tip tc s nghip sng tc vn chng. H sng tc khng ch v lng am m ngh thut m cn mun dng chnh ngi bt ca mnh ng gp vo mt trn u tranh t tng. V vy m tng li th, cu vn u nh ngi ln tinh thn thp ca con ngi Vit Nam. Cng chnh t trong khng chin, tn mt chng kin v thm ch cn kinh qua mi vic t cng vic chin u n tnh ng i gn b, Tt c gi cho nhng nh vn - chin s bao nhiu cm hng vui c, bun c v ta cng kh c th qun nhng tc phm tiu biu nh ng ch (Chnh Hu), Bi th v tiu i xe khng knh (Phm Tin Dut), Cm hng nhn o (ch yu ni v s phn con ngi) : trong x hi, nht l x hi phong kin, c bit bao thn phn con ngi b chn p, i x bt cng. c bit l thn phn ngi ph n b ch p, coi r v s phn bn cng, ngho kh, lam l ca ngi nng dn tr thnh ngun cm hng v tn lm hao tn khng t giy mc ca nhiu ngi. Qua vic xy dng hnh tng nhn vt, tc gi th hin c cm hng nhn o ca mnh i vi cuc i v s phn ca nhn vt. Nhc n cm hng nhn o ta li nh ngay n ch Du ngy xa mt i vai gy gnh vc bao nhiu th thu hay lo Hc ti nghip kia v ci ngho m phi cht trong au n vt v bng b chut, H phi qun mnh chng chi vi bao nghit ng ca cuc sng, vi lm ni bt cng v tn bo. Hay ta li thy nng Kiu ca Nguyn Du hng nhan bc mnh, phi hng chu bao au kh, ti nhc sut 15 nm lu lc. Khc ha chn dung Thy Kiu ta thy c dng cm hng nhn o t trong ngi bt chuyn n gi tr nhn vn ca tc phm. Nhng ngi thc hin: 1.1/ a) Nguyn V Hong Kin b) Nguyn Th Qunh Giang c) Nguyn Th M Duyn Trn Th Kim Nht d) L Th Nh Qunh 1.2/ a) Bi Nguyn Yn Thu Th L C b) Nguyn Th Kim Huyn 1.2/ a) L Vn Phc b) Phm Hunh Nh Ngc

You might also like