B GIO DC V O TO I HC KINH T QUC DN KHOA NGN HNG TI CHNH --- --

N L THUYT TI CHNH- TIN T ti: KIN V VIC IU HNH CHNH SCH LI SUT TN DNG NGN HNG CA NHTW HIN NAY

Sinh vin thc hin : Hong Th Thu Trang Lp : Ti chnh Quc t 49 Gio vin hng dn: Th.s Nguyn Th Minh Hu

H Ni, 06/2010

LI M U Li sut l gi c s dng vn, gn lin vi hot ng tn dng ngn hng, ng thi gn lin vi mi hot ng kinh t c lin quan , m trc tip l ngi gi tin v ngi vay vn. Li sut cng l mt cng c quan trng ca chnh sch tin t quc gia do Ngn hng Trung ng (NHTW) iu hnh. N c tc ng rt ln i vi vic tng hoc gim khi lng tin lu thng, thu hp hay m rng tn dng, khch l hay hn ch huy ng vn, kch thch hay cn tr u t, to thun li hay kh khn cho hot ng ngn hng. Mt chnh sch li sut ng n s c tc dng thc y sn xut, lu thng hng ho , thc y tng trng kinh t v ngc li khi chnh sch li sut thiu chun xc s nh hng nghim trng n nn kinh t. V vai tr ca chnh sch li sut ngy cng tr nn quan trng v phc tp hn cng vi qu trnh i mi hot ng ngn hng trong iu kin kinh t th trng ngy cng pht trin su sc. Gn y, 26/02/2010 NHNN ban hnh thng t 07/2010/TT-NHNN cho php cc NHTM c thc hin li sut tho thun i vi tn dng trung v di hn, c th cho vay theo li sut tho thun i vi cc mn vay ngn hn c phng n hiu qu tuy nhin li sut huy ng vn b khng ch mc trn 10,5%/ nm. iu ny gy ra hai chiu kin: Mt, nn b quy nh v li sut trn huy ng gii ta ch tc trong h thng tin t; Hai, quan ngi vic b trn li sut huy ng s to ra mt cuc ua li sut trong h thng ngn hng nh nm 2008 s lp li. V vy, em chn ti nghin cu : kin v vic iu hnh chnh sch li sut tn dng Ngn hng hin nay ca NHTW. Mc tiu nghin cu ti: c nn b li sut huy ng trn trong khi thc hin li sut cho vay theo tho thun hay khng ? Phng php nghin cu: - Phn tch tng hp Phm vi nghin cu: Tnh t nm 1995, NHNN iu chnh 4 ln li sut huy ng vn v 5 ln li sut cho vay.Do gii hn ca ti nn em ch
2

nh gi vic thc hin chnh sch li sut tn dng ngn hng gn y nht l li sut huy ng khng ch trn cn li sut cho vay c thc hin theo c ch tho thun. Kt cu ti: Chng I : C s l lun ca chnh sch li sut tn dng Ngn hng Chng II: nh gi vic thc hin chnh sch li sut tn dng ca NHNN hin nay. Em xin chn thnh cm n c gio Nguyn Th Minh Hu gip em thc hin n ny. Do hiu bit cn hn hp, nn n khng trnh khi khuyt im, em mong nhn c li gp ca c gio em c th hon thnh nhng ti sau tt hn. Em xin chn thnh cm n.

CHNG I C S L LUN CA CHNH SCH LI SUT TN DNG NGN HNG

1. Khi nim li sut Trong nn kinh t th trng tn ti nhiu phm tr kinh t - ti chnh trong tn dng v li sut tn dng l mt trong s nhng phm tr quan trng. Hot ng tn dng l hot ng vay mn, quan h s dng vn gia ngi i vay v ngi cho vay theo nguyn tc c hon tr. i vi ch th tha vn, tn dng mang n cho h c hi khng nhng bo ton c vn m cn to thu nhp. i vi cc ch th thiu vn, tn dng gip h b sung vn p ng nhu cu sn xut, kinh doanh hoc i sng. Nh vy, nh c hot ng tn dng m c mt b phn ln ngun vn trong nn kinh t c huy ng, tp trung v phn phi t ni tm d tha sang ni thiu p ng cc nhu cu khc nhau ca cc ch th trong nn kinh t. Cng c v l n by quan trng khng th thiu c trong hot ng tn dng l li sut. Li sut tn dng ngn hng l t l % gia li tc v tng s tin vay trong mt thi k nht nh. Nh vy, li sut chnh l gi c s dng tin vn, gn lin vi hot ng tn dng ngn hng, ng thi gn lin vi mi hot ng kinh t c lin quan n gi tin v vay tin. Mt khc, tm v m, li sut cn l mt cng c iu tit kinh t rt nhy bn v hiu qu ca chnh sch tin t Quc gia. Thng qua vic thay i mc c cu li sut trong tng thi k nht nh, Chnh ph c th tc ng n quy m v t trng cc loi vn u t, do vy m c th tc ng n qu trnh iu chnh c cu ,sn lng, t l tht nghip v tnh trng lm pht trong nc. Hn th na, trong nhng iu kin nht nh ca nn kinh t m, chnh sch li sut cn c s dng nh mt cng c gp phn iu tit i vi cc lung vn i vi mt nc, tc ng n t gi v iu tit s n
4

nh ca t gi. iu ny khng nhng tc ng n u t pht trin m cn tc ng trc tip n cn cn thanh ton v cc quan h thng mi Quc t ca nc vi nc ngoi. Chnh v nhng iu nh vy m cc nc kinh t th trng pht trin v theo ui chnh sch t do ho ti chnh( financial liberlization), li sut c hnh thnh trn c s th trng, tc l do quan h cung v cu v vn trn th trng quyt nh. 2.C nhiu tiu ch phn loi li sut tn dng 2.1 cn c vo thi hn tn dng, li sut tn dng ngn hng chia thnh ba loi; +Li sut tn dng ngn hn p dng i vi cc khon tn dng ngn hn + Li sut tn dng trung hn p dng i vi cc khon tn dng trung hn + Li sut tn dng d i hn p dng i vi cc khon tn dng d i hn 2.2 Cn c vo mc n inh ca li sut th li sut c chia thnh li sut th ni v li sut c nh. Li sut th ni l li sut thay i ln xung cn li sut c nh l li sut c p dng trong sut thi hn tn dng. 2.3 Nu cn c vo loi hnh li sut tn dng, li sut c chia thnh nhiu loi khc nhau. Li sut tin gi: l li sut tr cho cc khon tin gi, li sut ny c nhiu mc khc nhau tu thuc vo thi hn gi, quy m tin gi. Li sut tin vay: l li sut m ngi i vay phi tr cho Ngn hng do vic s dng vn vay ca ngn hng, n c p dng tnh li tin vay m khch hng phi tr cho ngn hng. Li sut chit khu: khi ngn hng cho vay di hnh thc chit khu thng phiu hoc cc giy t c gi khc cha n hn thanh ton ca khch hng, n c tnh bng t l % trn mnh gi v c khu tr ngay khi ngn hng pht tin vay cho khch hng .

Li sut ti chit khu: p dng khi ngn hng trung ng ti cp vn cho cc ngn hng di hnh thc chit khu li thng phiu hoc cc giy t c gi ngn hn cha n hn thanh ton ca Ngn hng. N cng c tnh bng t l % trn mnh gi ca cc giy t c gi v cng c v cng c khu tr ngay khi NHTW cp tin vay cho NHTM. Li sut lin ngn hng: l li sut m cc ngn hng p dng khi cho nhau vay trn th trng lin ngn hng, n c hnh thnh bi quan h cung cu tin ca cc t chc tn dng v chu s chi phi ca li sut ti cp vn ca NHTW. Li sut c bn l li sut c cc NHTM s dng lm c s n nh mc li sut kinh doanh ca mnh. Mt vn quan trng trong vic tm hiu khi nim li sut tn dng ngn hng l phi phn bit c li sut thc t v li sut danh ngha. Li sut danh ngha l li sut tnh theo gi tr danh ngha ca tin t vo thi im nghin cu hay ni cch khc l li sut cha tr i t l lm pht. Li sut danh ngha thng c cng b chnh thc trong cc quan h tn dng, trn cc phng tin thng tin i chng. Li sut thc t l li sut c iu chnh li cho ng theo ngha thay i d tnh v lm pht. Mi quan h gia li sut danh ngha v li sut thc t c khi qut thnh phng trnh sau y. Li sut danh ngha = li sut thc t + t l lm pht hay Li sut thc t = li sut danh ngha t l lm pht V c iu chnh li theo ng ngha nhng thay i v lm pht nn li sut thc t phn nh chnh xc hn thu nhp t vic cho vay cng nh ch ph tht ca vic cho vay. 3.Cc nhn t nh hng ti li sut. Trong nn kinh t k hoch ho tp trung, Nh nc ng vai tr trung tm trong hu ht tt c cc hot ng kinh t x hi trong c th trng ti chnh. V l , li sut trong cc nc u do Nh nc quy nh, thm
6

ch mt s nc cn quy nh n c mc chnh lch gia li sut tin gi v li sut cho vay ca cc ngn hng. S bin ng ca li sut trong cc iu kin nh vy phn ln ph thuc vo ch ca Chnh ph v khng vn ng theo bt c mt quy lut no. Tri li, trong cc nn kinh t th trng, Nh nc ch ng vai tr l ngi iu tit v m th trng ti chnh hot ng theo c ch t do ho, c ch hnh thnh li sut l c ch th trng. Li sut v vy m chu nh hng ca rt nhiu nhn t v m cng nh nhiu nhn t khc. 3.1 nh hng ca cung cu tin t: Li sut l gi c s dng vn v vy bt k s thay i no ca cung v cu hoc c cung v cu tin t khng cng mt t l u s l thay i mc li sut trn th trng.Tuy mc bin ng ca li sut t nhiu ph thuc vo cc quy nh ca Chnh ph v NHTW , song a s cc nc c nn kinh t th trng u da vo nguyn l ny xc nh li sut. Do vy, c th tc ng vo cung cu th trng vn thay i li sut trong nn kinh t cho ph hp vi mc tiu, chin lc trong tng thi k chng hn nh thay i c cu vn u t, tp trung vn cho cc d n trng im. Mt khc, mun duy tr s n nh ca li sut th s n nh ca th trng vn phi c m bo vng chc. 3.2 nh hng ca lm pht k vng Khi lm pht c d on tng trong mt thi k no , li sut s c xu hng tng.iu ny l xut pht t mi quan h gia lm pht thc v li sut danh ngha v duy tr li sut thc khng i, t l lm pht tng i hi li sut danh ngha phi tng tng ng. Mt khc, cng chng d on tng s dnh phn tin tit kim ca mnh cho vic d tr hng ha hoc nhng dng thc phi ti sn khc nh vng, ngoi t mnh hoc u t vn ra nc ngoi nu c th. Tt c nhng iu ny lm gim cung qu cho vay v gy p lc tng li sut trn th trng. T mi quan h ny cho thy ngha

v tm quan trng ca vic khc phc tm l lm pht i vi vic n nh li sut, s n nh v tng trng ca nn kinh t. 3.3 nh hng ca t sut li nhun bnh qun T sut li nhun bnh qun ca cc d n bnh qun phi cao hn li sut cc khon vay ti tr cho d n. C nh vy cc nh u t mi c li nhun t cc d n u t v phn khi m rng u t. Do , cch nh gi, la chn chnh sch li sut ph hp s da trn c s c lng t sut li nhun bnh qun ca nn kinh t. 3.4 nh hng ca bi chi ngn sch Bi chi ngn sch trung ng v a phng trc tip lm cho cu tin tng v lm tng li sut. sau na bi chi ngn sch s tc ng n tm l cng chng v gia tng mc lm pht v s gy ra p lc lm pht. Chnh ph thng ti tr cho thm ht ngn sch bng cch pht hnh tri phiu trn th trng tng ln lm cho gi tri phiu c xu hng gim v li sut th trng c xu hng tng. Mt khc, do ti sn c ca NHTM tng khon mc tri phiu chnh ph, d tr vt mc gim nn li sut ngn hng cng tng. 3.5 Nhng thay i trong thu Thu thu nhp c nhn v thu thu nhp doanh nghip lun c tc ng n li sut. Khi cc hnh thc thu ny tng s iu tit i mt phn thu nhp ca cc c nhn v t chc cung ng dch v tn dng hay nhng ngi tham gia kinh doanh chng khon. Mi ngi u quan tm n thu nhp thc t hn l thu nhp danh ngha.Do vy, duy tr mt mc li nhun thc t nht nh, h phi cng thm li sut cho vay nhng thay i ca thu. 3.6 nh hng ca t gi hi oi k vng Khi ng ni t yu, b nhng sc p ln do nhng dao ng ca nhng ng ngoi t mnh th tm l ph bin ca ngi dn l coi ngoi t mnh nh mt trong nhng loi ti sn tit kim an ton. Chng hn, khi hin tng la ha xy ra, ngi dn s t chuyn sang tit kim bng ngoi t c th l la M. Lm nh vy ngi gi hng li kp gm li sut tin gi v s ln
8

gi ca ng la M. S dch chuyn ny to ra s khan him ni t cc NHTM v buc cc ngn hng ny phi tng li sut tin gi ng ni t huy ng cho vay. Nh vy, khi xy dng chnh sch li sut cn phi xem xt n kha cnh t gi gim bt mc chnh lch li tc li sut tin gi ni t v ngoi t hay li sut cho vay bng ni t v ngoi t. iu ny lm gim bt s dch chuyn khng mong i t tin gi ni t sang la khi ng la ln gi. Ngoi nhng yu t trn , li sut cn chu nh hng ca cc yu t thuc v i sng x hi khc nh tnh hnh v kinh t, chnh tr cng nh nhng bin ng ti chnh Quc t nh cc cuc khng hong ti chnh tin t trn th gii, cc lung vn u t ra vo i vi cc nc. 4.Cc nguyn tc c bn hnh thnh li sut tn dng ngn hng Li sut tn dng chnh l gi c ca tn dng, l t l % tnh theo mt thi hn xc nh( ngy, tun, thng, qu, nm.) dng lm cn c tnh ton s li tc tn dng m cc ch th tn dng phi tr ( i vi ch th i vay) hoc nhn c ( i vi ch th cho vay) iu ho li ch ca cc ch th tham gia quan h tn dng. Do vy, vic xc nh li sut tn dng sao cho hp l l mt vn v cng quan trng sao cho m bo c c li ch gia cc ch th trong quan h tn dng. Trc ht, li sut tn dng phi m bo mt phn thu nhp hp l cho ngi gi tin vo ngn hng. Do vy trong thc t, li sut thc t phi ln hn hoc bng t l lm pht tc l: Li sut thc t = t l lm pht + t l ngi khuyn khch ngi gi tin Mt khc, li sut tn dng phi m bo mt phn thu nhp hp l cho cc t chc tn dng( TCTD) v NHTM tc l: Li sut cho vay = li sut tin gi + Cc chi ph hp l trong hot ng tn dng ngn hng + B p ri ro trong hot ng ngn hng + t l thu nhp hp l ca ngn hng.

ng thi li sut cho vay ca ngn hng phi m bo pht trin nn kinh t tc l phi m bo cho nhng ngi vay vn ngn hng c thu nhp hp l ngha l : Li sut cho vay < t l li nhun bnh qun ca nn kinh t. Do vy, c th khng nh rng gii hn ti a ca li sut tn dng ngn hng ni chung l t sut li nhun bnh qun, cn gii hn thp nht ca li sut l ch s lm pht v n s lm cho ngi gi tin bo ton vn. Tm li, li sut tn dng tr thnh n by kch thch v m rng cc quan h tn dng trong nn kinh t th phi m bo li sut tn dng c kim sot trong khung gii hn sau y: T l lm pht <= li sut tn dng <= t sut li nhun bnh qun Nu vt qu gii hn trn, li sut tn dng s gy ra tc ng tiu cc i vi nn kinh t- x hi, h thng ngn hng s ri vo tnh trng bt n, ri lon. 5. Chnh sch li sut tn dng ngn hng Li sut l cng c c ngha khi thc hin chnh sch tin t, NHTW s cn c vo thc trng ca nn kinh t quy nh mt s ch tiu li sut p dng trong ton h thng ngn hng. Thng thng, ngi ta quy nh hai ch tiu c bn l li sut ti chit khu v li sut c bn. 5.1 Li sut c bn Li sut c bn l li sut c tc dng chi phi tt c cc loi li sut khc hnh thnh trong nn kinh t th trng. l loi li sut chim v tr quan trng trong c ch th trng. Li sut c bn do NHTW xc nh v cng b trn chnh sch tnh hnh kinh t ca th trng v mc tiu ca chnh sch tin t Quc gia. Li sut c bn c mt s chc nng nht nh. N l cng c iu hnh chnh sch tin t Quc gia. Qua li sut c bn, NHTW tc ng vo th trng tin t, thc y m rng hay thu hp tn dng, gi mc tng quan cn thit gia tng cung v tng cu tin t. Mt khc, li sut c bn l gi
10

c s dng vn trong hot ng tn dng, l c s hnh thnh nn li sut th trng, tc l li sut kinh doanh tin t. N l im dung ho mt cch t nhin li ch ca ngi gi tin , ca ngi vay tin v ca TCTD. Li sut c bn c xc nh mt cch trc tip di nhiu gc . Nu ng trn gc bo v li ich ca khch hng ( ngi gi tin v ngi vay vn) ngi ta quy nh li sut tin gi ti thiu v li sut cho vay ti a. iu ny c ngha l, v li ch ca ngi gi tin, cc TCTD khng c h li sut tin gi mt cch tu tin v v yu cu pht trin sn xut, TCTD khng c tng li sut cho vay qu mc, to khun kh cnh tranh lnh mnh, m bo an ton h thng cc TCTD, ngi ta quy nh li sut c bn theo chiu hng ngc li l quy nh li sut tin gi ti a v li sut cho vay ti thiu. iu ny lm cho cc TCTD khng c v mun to li th trong cnh tranh m nng li sut huy ng qu cao hoc cho vay theo li sut qu thp, gy thit hi chung cho ton h thng cc TCTD. Khi xc nh li sut c bn phi tnh n tng th quan h cung cu vn thng qua mt lot cc yu t trong hot ng kinh doanh tin t thng thng. l t sut li nhun bnh qun, mc tng trng kinh t, ch s lm pht d bo hng qu, hng nm, li sut thc dng cho ngi gi tin, b p chi ph v c li cho cc TCTD, yu cu iu hnh chnh sch tin t cho tng thi k, ri ro trong hot ng tn dng, mc d tr bt buc, li sut hnh thnh trn th trng tin t ni chung, mi tng quan gia li sut ni t v li sut ngoi t, mi tng quan gia li sut v t gi hi oi. C rt nhiu cch hiu khc nhau v li sut c bn, cch thc xc nh v iu hnh li sut c bn. C th ly li sut l mt trong cc loi li sut sau: 5.1.1 Li sut chit khu: Khi ngn hng cho vay di hnh thc chit khu thng phiu hoc cc giy t c gi khc cha n hn thanh ton ca khch hng, n c tnh bng t l % trn mnh gi v c khu tr ngay khi ngn hng pht tin vay cho khch hng.
11

5.1.2 Li sut tin gi ti a Thc cht ca li sut c bn ny l NHTW cng b v kim sot li sut tin gi trong phm vi khng ch li sut tin gi ti a v n nh cc mc li sut cho vay c th ph hp vi cung cu v vn. 5.1.3 Li sut cho vay ti a NHTW cng b mt mc li sut trn nhng c th quy nh mt s mc bin ph hp vi tng loi hnh TCTD thi hn khc nhau. 5.1.4 Li sut trn th trng lin ngn hng Li sut lin ngn hng l li sut cho vay gia cc NHTM hnh thnh trn c s thc hin chnh sch tin t Quc gia v quan h cung cu vn trong nn kinh t. Do vy, li sut lin ngn hng gn vi th trng nhiu hn v d dng bin ng hn. Thng thng li sut c bn bng li sut lin ngn hng cng thm mt bin gm ph qun l mn vay, ph ri ro.
5.2 Li sut ti chit khu

Khi nn kinh t pht trin c chiu rng v chiu su, NHTW chuyn sang iu hnh li sut mt cch gin tip, mang nng yu t kinh t. l li sut ti chit khu ca NHTW. Li sut ti chit khu ch yu nh hng n cung cu tin t bng cch nh hng n khi lng cho vay chit khu v c s tin t. Mt s tng ln trong cho vay chit khu s lm tng c s tin t v tng cung ng tin t. Cn mt s gim xung trong cho vay chit khu s lm gim c s tin t v thu hp cung ng tin t. Ngoi vic s dng lm cn c tc ng n chnh sch tin t v cung ng tin t, li sut ti chit khu cn c s dng gip cho vic trnh khi nhng cn sp ti chnh v NHTW ng vai tr l ngi cho vay cui cng. NHTW khng ch ng vai tr l ngi cho vay cui cng cho cc NHTM m cn cho c h thng ti chnh ni chung. NHTW cung cp d tr cho NHTM khi cc ngn hng b e do ph sn, do ngn chn xy nhng cn sp ngn hng ti chnh .
12

Li sut chit khu c 2 tc dng: + Tc dng v lng i vi khi lng tin t trong lu thng: Vic phn tch qu trnh to tin cho thy, cc NHTM sau khi to ra tin ghi s cn phi gi tin d tr NHTW m bo an ton khi c hin tng ngi dn x i rt tin gi NHTM. Nhu cu ny khin h phi i vay NHTW bng cch ti chit khu mt phn chng t c gi ca mnh. Vic ti cp vn ca NHTW cho NHTM c tc dng v lng i vi khi lng tin t v n dn n vic pht hnh tin ca NHTW cho NHTM h c th chi tr cho vic rt khi cc NHTM. + Tc dng v gi i vi c cu li sut trong nn kinh t: NHTW ti chit khu cc chng t c gi do NHTM xut trnh vi iu kin NHTM phi tr mt t sut nht nh do NHTW n phng quy nh. Li sut ny gi l t sut chit khu hay li sut chit khu. Cc loi li sut cho vay t nhn tc l li sut tn dng cp cho nn kinh t v li sut cho vay Nh nc u gn cht vi li sut ti chit khu. Mi khi t sut chit khu thay i u c xu hng lm tng hay gim chi ph cho vay ca NHTW i vi cc NHTM v do khuyn khch hoc cn tr nhu cu xin vay. Mt khc khi kho bc mun bn tn phiu kho bc cho lnh vc ngn hng th h phi cho mt li sut tng ng vi t sut chit khu. Ni cch khc, khi n nh t sut chit khu NHTW cng n nh lun mc li sut i vay ca Nh nc. Nh vy, li sut ti chit khu chnh l mt cng c NHTW iu hnh chnh sch li sut tn dng ngn hng sao cho ph hp vi mc tiu ca chnh sch tin t Quc gia.

13

CHNG II KIN V VIC IU HNH CHNH SCH LI SUT TN DNG VIT NAM HIN NAY. Thc t Vit Nam, li sut c t do ho mt thi gian di, nht l vi li sut tin gi sut t nm 1998 n nm 2008, li sut cho vay t 2002 n 2008. u im ln nht ca c ch t do ho li sut l to iu kin cho cc TCTD m rng mng li huy ng cho vay vn vi mc li sut ph hp, p ng y v nhanh hn vn cho ngi cn vayTrong giai on t do ho li sut ny, cc NHTM c c hi cnh tranh nhau gim li sut cho vay v ko li sut huy ng gim xung. Bn cnh , cc TCTD m rng huy ng v cho vay i vi nn kinh t, qua gp phn gip kinh t t c s tng trng trong nhiu nm. Tuy nhin, cng vi tc tng trng cao ca nn kinh t qua cc nm th p lc lm pht gia tng t nhng thng u nm 2008, cng vi du hiu ca cuc i suy thoi kinh t th gii. V vy, NHNN thc thi chnh sch tin t tht cht ngn chn lm pht. Hiu ng ngn hn ca n l tc ng ti tnh thanh khon ca TCTD, y li sut huy ng ln cao. Do vy, 16/5/2008 NHNN ban hnh Quyt nh s 16/2008, li sut cho vay s chnh thc b khng ch trong hn mc khng vt qu 150% li sut c bn. C ch trn li sut c tc ng tch cc bnh n th trng trong thi k khng hong v cc c sc kinh t bi nhng thay i chnh sch chng lm pht v suy gim kinh t. Tuy nhin, vai tr lch s n lc phi dng li cho ph hp vi nhng din bin mi ca tnh hnh th trng. Thc t Vit Nam thi gian qua cho thy vic p dng li sut trn v cng nhc qu lu lm cho li sut th trng tin t ri vo tnh trng mt cn bng m biu hin ca n l DN kh vay c vn t Ngn hng vi li sut nh quy nh m phi tr thm cc khon ph ph kh gii thch v bn thn NHTM kh huy ng c vn.
14

Mt khc, nhng bt cp trong c ch li sut trn lm thay i c cu ngun vn huy ng ca cc TCTD: ngun vn huy ng ngn hn tng ln, trong khi nhu cu vn vay trung di hn l rt ln, c th lm ri ro mt cn i k hn tng ln. Do , 26/2/2010 NHNN ban hnh thng t s 07/2010/TT- NHNN cho php cc Ngn hng c p dng c ch li sut tho thun vi cc khch hng vay trung v di hn nhm p ng nhu cu sn xut kinh doanh. C ch ny cng p dng vi cc khon vay ngn hn, trung v di hn p ng nhu cu vn trc tip phc v i sng ca c nhn v h gia nh ca khch hng vay, cc hot ng cho vay tiu dng thng qua nghip v pht hnh v s dng th tn dng. C th ni, vic p dng c ch li sut tho thun s cho php hnh thnh mt mt bng li sut cho vay minh bch, r rng v chm dt vic lch lut tng li sut.Tuy nhin trong bi cnh hin nay khi li sut cho vay v c bn c thc hin theo c ch tho thun th li sut huy ng vn b khng ch mc trn 10.5/nm dn ti tnh trng bp mo vi nhng bt cp nh sau: Li sut cho vay ngn hn phc v nhu cu sn xut kinh doanh mc 12%/nm, li sut cho vay trung v di hn theo c ch tho thun khong 1415%/nm i vi NHTMNN, khong 15- 17%/ nm i vi NHTMCP. C th: Mc li sut tho thun cao nht Ngn hng p dng trong thi gian ti n v: %/nm Ngn hng Agribank Vietinbank Vietcombank BIDV MHB Maritimebank Sacombank ACB DongABank Mc ti a 14.5 14 14- 14.5 14 14 15 16.8 15 15.6 Tn dng nng nghip 13.2 13.5 13 14 15 14.5 15
15

Tn dng xut khu 14 13.5 12 13.5 12 14.4 14 14.4

VPBank Eximbank Techcombank MB VIB

14.5 14 15 15 18 16.5 13.7- 14.5 17.5 13.7 15 15 16.5 Ngun: NHNN cng b ti cuc hp ngy 10/4/2010

Ngoi ra, do li sut cho vay b y ln cao nn trong nhng thng va qua, nhu cu vay vn chng li do DN phi cn nhc mi dm u t mc li sut cao nh vy.Kt qu l tng trng tn dng 3 thng u nm 2010 ch t 2.19% trong khi nh hng c nm t 25%. iu ny lm mo m th trng tn dng. V trn thc t, mc d b khng ch trn huy ng song kch thch nhu cu gi tin ca khch hng, cc ngn hng tm cch lch lut, tng li sut huy ng bng cc chng trnh khuyn mi, tng thng bng tin mt v cc gii thng gi tr ngay cho khch hng gi tin vi gi tr tng ng 1- 2.5% s tin khch hng gi. V nh vy, li sut huy ng hin nay c th ln ti 13%/nm.Do c kin nn b li sut huy ng trn cc NHTM d dng huy ng vn p ng nhu cu cho vay hin nay. Trc tnh hnh trn c 2 nhm kin nh sau: Th nht l vi li sut huy ng, tuyt i khng c b trn trong thi gian ny. Bi tnh hnh th trng tin t ca Vit Nam hin nay cha thc s n nh. Mt s ngn hng thng mi nh vn sn sng vi phm cc nh ch php lut. Mt khc, cn rt nhiu nh bng nh ang thiu thanh khon, ang tm cch lch lut trong vic s dng ngun vn huy ng b sung vo vn iu l p ng con s 3.000 t ng theo quy nh ca Nh nc... Khng ch th, nhng ngn hng nh mt mt huy ng vn vi li sut cao, tm cch b sung vo vn iu l, mt khc duy tr li nhun buc h phi y mnh cho vay nhng d n phiu lu mo him nh bt ng sn, chng khon, tiu dng... vi li sut cao 19%, thm ch 20%. Ri

16

ro mt trng rt cao v nguy c ph sn s kh trnh khi. Hin nay, vn hon ton khng thiu m th trng ch thc s kht vn li sut thp. Vi cc ngun vn vay li sut cao 17-18% th doanh nghip cn bao nhiu cng c. Do , nu Ngn hng Nh nc d trn li sut huy ng trong thi im ny s to iu kin cho cc ngn hng nh chy ua li sut huy ng, c th ln ti 14 - 15%..., khin cc "ng ln" ang duy tr li sut tin gi n nh v khng mun mt khch hng s lao vo cuc ua. Ngc li, nu khng ua s b khan vn v buc Ngn hng Nh nc tip tc bm vn vo. Nh vy, v hnh trung s thi bng ngn la lm pht v gy ra s hn lon cho h thng tin t. V kch bn ti t ca nm 2008 c th lp li, khi li sut cho vay b y ln cao k lc 21-22% mt nm khin doanh nghip iu ng v tr thnh ch tranh lun gay gt trn din n Quc hi. Tt c nhng vn trn bt buc Ngn hng Nh nc khng th b trn li sut huy ng ngay thi gian ny. Tuy nhin, cng khng th duy tr mc trn li sut thp 10,5 % nh hin nay s khng ph hp vi mt bng gi c, khng ph hp vi tnh hnh v lm pht v thc t tin t ca Vit Nam. Do vy, vic ni bin trn li sut phi c iu chnh ngay. Mc trn c coi l hp l nht hin nay s l 12%. Vi mc ny, cc ngn hng khng ch m bo huy ng c ngun vn m cho vay vi mc hp l 15 - 16% vn c li, trong khi doanh nghip cng c th chp nhn c. y chnh l bi ton dung ha li ch ca ngi gi tin, ngi vay tin cng nh trung gian cho vay ti chnh Mt khi trn huy ng c nng ln 12% mt nm, iu ny c ngha "nh bng m" sn sng bm vn cho cc ngn hng thng mi mc ny nu b thiu thanh khon, Vy th cc nh bng cng khng di g phi y vn huy ng vt qu mc . Lc ny, trn huy ng cn c vai tr gip cc ngn hng xy dng mc li sut hp l. Nhiu kin cho rng, hin nay mc li sut cao l v nhu cu ca th trng cao. Hn na, vic xc lp mt bng li sut cao s gip loi b nhng d n
17

vay khng hiu qu, ng thi tng ngun vn cho nhng d n kinh doanh sn xut hiu qu. iu ny kh xy ra. Mt v d c th, nu mt d n c cho l hiu qu nhng mc sinh li ch 18%, doanh nghip ch c th chp nhn mc li sut di 18%, trong khi d n khc sinh li 20% (nhng ri ro cao hn) th mc li sut h chu ng c c th l 18%, 19%. Tt nhin ngn hng s cho vay i vi d n chu li sut cao hn. kin th hai hin nay c yu t th trng thay i li sut trn huy ng v kh nng c mt cuc chy ua li sut l kh din ra. Li sut cho vay trn th trng hin ang ph bin mc 15-17%, li sut huy ng thc t ca nhiu ngn hng cng vt kh xa so vi trn 10.5%. Mc li sut ny c xem l kh cao so vi nhng nm trc y (tr nm 2008), ng thi cao hn rt nhiu so vi li sut ti chit khu (7%) v ti cp vn (6%). Ngoi ra, li sut cho vay cng cao hn kh nhiu so ch s gi tiu dng hin ti. Gii thch tnh trng li sut cao hin nay c th a ra mt s l do sau: Th nht: Li sut c y ln cao l do trong thi gian qua xut hin tnh trng chnh lch kh ln gia tc tng trng vn huy ng v cho vay. Tnh trng ny ko di sut t nm 2007 n nay. C th, nm 2007, tng trng tn dng l 53.9%, trong khi tng trng huy ng ch t 46.1%; nm 2008 hai ch s ny ln lt l 25.4% v 20.3%; nm 2009 ln lt l 37.4% v 28.7%. Hai thng u nm 2010, tng trng tn dng 1.4%, trong khi tng trng tin gi li gim 0.17%. Mc chnh lch ko di v qu ln trn buc cc ngn hng phi tng li sut huy ng ht tin, ng thi tng li sut cho vay gim cu tin. Th hai: Li sut huy ng v cho vay vt xa li sut ti chit khu v li sut ti cp vn ca NHNN. y l mt s nghch l v thng thng li sut chit khu l cng c quan trng trong iu hnh li sut trn th trng. Gii thch cho iu ny c th l do NHNN ang rt hn ch cung tin qua th trng m. Trong trng hp ny cng c li sut chit khu gim i rt
18

nhiu vai tr ca n. L do NHNN hn ch vic cung tin qua th trng m c th xut pht t nhng lo ngi v lm pht tin t. Th ba: Vic nng li sut huy ng v cho vay l mt h qu ca vic tng trng tn dng nng nm 2009. Gi kch cu bng h tr li sut to ra hn 400.000 t ng vn gi r cho ngi i vay. Nhiu doanh nghip tm mi cch vay tin bt chp nhu cu thc t khin tng trng tn dng nm 2009 ln mc 37.4%, vt xa mc tiu 25% ca NHNN. Nm 2010, p lc tr n nng ln nhiu doanh nghip bi vic chi tiu "qu " trong nm trc. Ngoi ra, NHNN t mc tiu kim sot tn dng mc 25% phng nga nguy c lm pht khin cho ngun vn ngn hng cng tr nn khan him. Cuc ua li sut nm 2008 din ra trong hon cnh c bit bi nhiu yu t hi t. Lc h thng ngn hng cng thng thanh khon khi NHNN tht cht cc chnh sch tin t mt cch mnh m: Ngy 17/03/2008, NHNN pht hnh 20.300 t ng tn phiu bt buc k hn 1 nm. Sau t l d tr bt buc c nng ln 11%, li sut ti cp vn 15%, ti chit khu ln 13%, li sut c bn 14%. Trong khi hin ti, li sut thc t huy ng v cho vay cao hn kh nhiu so vi lm pht v li sut chit khu ca NHNN. Kh nng v mc lm pht cao trong nm nay cng kh din ra do mc tiu km ch lm pht c u tin trong ch o ca Chnh ph v cu hng ha cha c du hiu tng t bin. t bn Tri phiu chnh ph ngy 18/3 va qua t 60% tng gi tr cho bn vi li sut 12%, do vy, li sut huy ng cn bng trong di hn c th quanh mc 11%-12%. Xt v pha ngn hng, h ch thc s tng li sut huy ng khi gp vn kh khn trong thanh khon. Sc p thanh khon hin nay ca cc ngn hng khng ln nh thi im 2008. Cc ngn hng c th vay trn th trng lin ngn hng vi li sut kh thp gii quyt vn thanh khon ca mnh s hiu qu hn so vi vic tng li sut huy ng. Li sut trn th trng lin
19

ngn hng ang gi mc n nh, li sut qua m quanh mc 7%, li sut cc k hn 6 thng thng n 1 nm quanh mc 11.5%. Xt v iu kin v m, thi im din ra cuc chy ua li sut lm pht ang mc rt cao, mt s nhn nh cn cho rng lm pht c th trn 30% vo cui nm 2008. Trong khi tnh n thng 3/2010, lm pht ch vo khang 4%. So vi cc knh u t khc: bt ng sn, ngai t, chng khan, k vng ca cc nh u t nm nay cng khng th vt qu 11 12% do tnh hnh nn kinh t khng hi phc nhanh nh phng an, ng USD tip tc mt gi, Nh nc cm hat ng kinh doanh vng trn sn giao dch t do... D bo ca nhiu t chc ti chnh trong v ngai nc cho thy: n cui nm 2010, mc tng CPI ca Vit Nam ch di mc 2 con s. Mt s khc bit gia thi im din ra cuc chy ua li sut nm 2008 v hin nay Nm 2008 Thng 3/2010 Ngy 17/03/2008, Pht hnh tn Khng cn tn phiu bt buc, phiu bt buc 20,300 t ng nng ln 11%, li sut c bn iu chnh tng t 8.75 ln 12%. 19/05/2008, li sut ti chit khu tng t 11 ln 13%. tip tc cc chnh sch tin t m T l d tr bt buc 1% i 1/04/2008 t l d tr bt buc rng. vi tin gi k hn trn 12 thng, khng k hn v di 12 thng 3%. Li sut c bn 8%, li sut ti Li sut chit khu, t l d tr Lm pht mc tiu 7%, tng

Ngy 1/06/2008, li sut ti cp cp vn 7%, li sut ti chit khu 6%. bt buc tip tc duy tr mc thp. trng tn dng mc tiu 25%, tng trng GDP mc tiu 6.5%.

vn tng t 13 ln 15%, li sut c bn iu chnh tng ln 14%. Lm pht trung bnh nm 22.97%, li sut cho vay trung bnh trong nm 13.46%. Tng trng tn dng 25.4%, tng trng GDP 5.19%.

20

Nhng phn tch v lp lun trn cho thy, rt t c kh nng xy ra mt cuc ua li sut nh lo ngi ca nhiu ngi khi trn li sut huy ng. Nguyn nhn l do li sut trn th trng tim cn mc cn bng v c th nhiu l do gim trong thi gian ti. Cng vi vic p dng li sut cho vay tho thun, vic bi b c ch trn LSH s c nhng tc ng tch cc n c 4 i tng c lin quan l ngn hng, Nh nc, doanh nghip v ngi dn. C th, b trn LSH s ng ngha vi vic ngi gi tin c c hi nhn c li sut gi tin cao hn v c li hn cho cc khon tin gi trong ngn hng ca mnh. B trn LSH s gip tng huy ng vn cho u t x hi thng qua h thng ngn hng v nng cao v th ngn hng trong nn kinh t; gia tng tnh minh bch v tnh th trng trong huy ng v cho vay vn ngn hng, cng nh trong qun l nh nc; thc y cnh tranh th trng v cho php cc ngn hng mnh v nng ng trin khai cc k hoch kinh doanh c hiu qu, t c thm c hi gia tng mc chun ho v sc cnh tranh ca mnh trong bi cnh ton cu ho v hi nhp ti chnh ngy cng y hn, cc doanh nghip thun li hn trong tip cn vi ngun vn ngn hng. Thm vo , vic g b ng b trn li sut ngn hng c u vo v u ra cn gip loi b nhng loi b cc doanh nghip kinh doanh yu km, cc d n vay khng mang tnh th trng hay c tnh u c cao; ng thi tng ngun vn u t cho nhng d n kinh doanh sn xut hiu qu. c bit, b trn LSH s gip cc c quan qun l c thng tin v cc ng thi, din bin ca th trng chnh xc, minh bch, r rng hn v ra cc quyt nh qun l thch hp, hiu qu hn. C ch th trng s sm xc lp v hon thin hn, v do tng sc hp dn ca mi trng u t trong nc vi cc nh u t trong nc v nc ngoi. Vic thay i trn li sut huy ng cng ng thi gip cho ngn hng chnh thc ha c nhng khon chi ph thu ht tin gi vt trn trong thi gian qua, minh bch hot ng ngn hng, to mi trng cnh tranh lnh
21

mnh cho nn kinh t. Ngoi ra, y cng l mt bc i cn thit trn con ng t do ha li sut ca Vit Nam trong thi gian ti. Nh vy, hin nay gii ngn hng, cc nh qun l v cc nh kinh t Vit Nam ang ng trc mt cu hi ln cha c cu tr li thng nht cao, l c nn bi b ngay trn li sut huy ng vn tn dng ngn hng trong khi p dng c ch li sut ngn hng cho vay tho thun.Qua tm hiu cc ti liu tham kho v kin ca cc chuyn gia, em nhn thy cn thc hin chnh sch li sut nh sau: V c ch li sut, v nn kinh t th trng th c ch li sut khng ch trn ( k c trn u vo v trn u ra) l khng cn ph hp. Do , NHTW phi thay i c ch c bng c ch mi nu khng s gy ra s km hm, li dng ln nhau hn l phi cnh tranh lnh mnh trong ni b th trng ti chnh v kim ch s pht trin kinh t cng nh lm cho quy lut bnh thng nhau d b tc nghn v bin tng cc dng vn tr nn kh kim sot. - i vi th trng tn dng u ra, vic thc hin thng t s 12/2010/TT-NHNN v cho vay theo li sut tho thun s gip hi ho li ch c ngi vay ln Ngn hng. Cc Ngn hng khng dm lin kt y li sut cho vay ln qu cao v dn n mt khch v mi cuc canh tranh ca ngi bn u s dn n gim gi, s c li cho ngi mua vn. Vic thc hin li sut cho vay theo tho thun gp phn to ra mt ng cong li sut thch hp vi bi cnh thc t ca th trng, to thun li cho doanh nghip vay vn, Ngn hng cng c li theo nguyn tc trung gian v cng chia s li ch.
-

i vi li sut huy ng (LSH) u vo, NHNN cn thay i cch iu hnh cng nhc hn so vi th trng tn dng u ra bng c ch trn mm. Theo , trong thi gian nhy cm ny, NHNN vn nn khng ch li sut huy ng mc khng c php vt qua mt gii hn hay mt t l no so vi li sut ti cp vn ca NHTW hoc so vi li sut bnh qun trn th trng lin ngn hng, theo nguyn tc
22

lm ch da lan to, m bo cho li sut huy ng ngoi th trng ca cc NHTM lun thc dng. Khi c t chc tn dng no chp hnh nghim chnh quy ch LSH m vn thiu thanh khon ti mc LSH ti hn th trng cp 1( vn huy ng t t chc v dn c) v th trng cp 2 th NHNN sn sng bm thanh khon ngay mt t l vt qua kh khn v vi li sut tng ng vi trn LSH ti thi im m NHNN cng b ang c hiu lc. Bi v tnh hnh th trng tin t ca Vit Nam trong giai on ny cha thc s n nh, li sut u vo cn phi m nhim mt phn khng ch lm pht v nht l trong bi cnh gia cc NHTM Vit Nam hin nay cn c ng cp qu khc nhau v nng lc huy ng vn u vo, cc Ngn hng nh ang trong thi k chy nc rt tm c ng v hoc vn iu l ho mt b phn ngun huy ng di hn nhm p ng ng hn trong nm 2010 ny phi c tng ngun vn iu l ti thiu 3000 t ng. sinh tn, nu khng c c ch khng ch LSH u vo, khng c s tr lc ca Ngn hng m th hu ht cc NHTM nh , yu th v nhn tin gi thanh ton hay huy ng v v vng th trng 2 hay th trng ti cp vn ca NHTW. H vn s buc phi huy ng rt cao v u t vo cc d n mo him hoc thm ch d n tr hnh c cc hot ng u c vi li sut cao v ri ro ln s to hiu ng chm ngi cho ln sngchy ua LSH khc nh hi u qu II nm 2008. Ngoi ra, NHNN cn ban hnh chnh sch buc mi NHTM phi trch mt t l trn vn huy ng an ton u t vo Chng khon n di hn ca Chnh ph hoc chng khon n di hn do Chnh ph bo lnh lm cng c tham gia trn th trng m khi cn khc phc cung cu thanh khon. Cui cng, chnh sch iu hnh li sut theo c ch trn mm cn phi chn thi im thch hp d b ngay trong thi gian ngn nht khi cc NHTM c cng c, c nng lc canh tranh cng bng sau khi p ng
23

 cc yu cu ti thiu v vn iu l cng nh ch tiu an ton bt buc khc. Sau tu thuc vo du hiu n inh th trng,NHNN s a ra quyt nh xo trn li sut huy ng thng qua th trng ti cp vn, th trng m v th trng lin ngn hng theo nghip v NHTW trn th trng tin t.

24

KT LUN Nn kinh t Vit nam hin nay l nn kinh t th trng tuy nhin khng phi l th trng hon ho nh cc nc TBCN khc .Do , vic b trn li sut huy ng hay tng li sut trn huy ng cn phi ht sc thu o. Bi l, nu vic cho vay tho thun m c u vo v u ra th cc bt cp s c g b. Nhng vn t ra l vic t do ho li sut thi im hin ti c dn n tnh trng cc NHTM chy ua y li sut ln cao nh nm 2008 vi mc li sut cho vay b y ln cao k lc 21- 22% /nm khin cc doanh nghip iu ng hay khng? Do , chnh sch tin t phi cn i c quyn li ca c 3 i tng ngi gi tin, ngn hng va phi khuyn khch doanh nghip thc y sn xut, to vic lm v thu nhp cho ngi dn. Nh vy, NHNN khng th b trn li sut huy ng ngay by gi m nn ni bin trn li sut ngay. Mc trn c coi l hp l nht hin nay s l 12%. Vi mc ny, cc ngn hng khng ch m bo huy ng c ngun vn m cho vay vi mc hp l 15 - 16% vn c li, trong khi doanh nghip cng c th chp nhn c. y chnh l bi ton dung ha li ch ca ngi gi tin, ngi vay tin cng nh trung gian cho vay ti chnh. Tuy nhin, tu thuc vo iu kin v din bin trn th trng n lc thch hp cn b trn li sut huy ng li sut tn dng Ngn hng thc s phn nh cung cu th trng.

25

DANH MC TI LIU THAM KHO GS.TS. V Vn Ho ( ch bin), PGS.TS inh Xun Hng,2007,Gio trnh: L thuyt tin t,NXB Hc vin ti chnh nm 2007. TS. Nguyn i La, 2010 Thch thc lm pht v vn iu hnh chnh sch li sut, chnh sch t gi hin nay , Tp ch Ngn hng s 8 thng 4/2010, trang 18- 21 TS. Nguyn Minh Phong, 2010 iu hnh li sut Ngn hng theo hng gim dn. Kt qu bc u v nhng vn t ra, Tp ch T Nguyn Th Hi Thu, 2010, Li sut cho vay tho thun v nhng vn t ra, tp ch nghin cu Ti chnh k ton s 05(82) 2010, trang 28- 30. Trang web: http://vietnamweek.net. Economy.vn

26

MC LC