Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

Chng I NG HC CHT IM Bi 1. CHUYN NG C

A. MC TIU 1. Kin thc - Hiu c cc khi nim co bn: tnh tng i ca chuyn ng, cht im, h quy chiu, xc nh v tr ca mt cht im bng ta , xc nh thi gian bng ng h, phn bit khong thi gian v thi im. - Hiu r l mun nghin cu chuyn ng ca cht im, cn thit l chn mt h quy xc nh v ch ca cht im v thi im tng ng. - Nm vng c cch xc nh ta v thi im tng ng ca mt cht im trn h trc ta . 2. K nng - Chn h quy chiu m t chuyn ng. - Chn mc thi gian, xc nh thi gian. - Phn bit chuyn ng c vi chuyn ng khc. B. CHUN B 1. Gio vin - Hnh v chic u quay trn giy to. - Chun b tnh hung sau khi cho hc sinh tho lun: Bn ca em qu cha tng n th x, em s phi dng nhng vt mc v h ta no ch cho bn n c trng thm em? 2. Hc sinh Xem li nhng vn c hc lp 8: Th no l chuyn ng? Th no l di i s ca mt on thng? 3. Gi ng dng CNTT GV c th chun b nhng on video v cc loi chuyn ng c hc, son cc cu hi trc nghim, hnh v m phng qu o ca cht im...

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

C. T CHC CC HOT NG DY-HC Hot ng 1 (......pht): Nhn bit chuyn ng c, vt mc, cht im, qu o, thi gian trong chuyn ng. Hng dn ca GV Hot ng ca HS Ni dung -Yu cu: HS xem tranh -Xem tranh SGK, tr 1. Chuyn ng c l g? SGK nu cu hi (Kin li cu hi: *Chuyn ng c l s di ch ca vt thc lp 8) hc sinh theo thi gian. tr li. *Chuyn ng c l g? - Khi vt di ch th c s thay i -Gi : Cho HS mt s Vt mc? V d? khong cch gia vt v cc vt khc chuyn ng in hnh. c coi nh ng yn. Vt ng yn Phn tch: Du hiu ca *Ti sao chuyn ng c gi l vt mc. chuyn ng tng i. c c tnh tng i? - Chuyn ng c c tnh tng i. -Hng dn: HS xem V d? 2. Cht im. Qu o ca cht tranh SGK v nhn xt im v d ca HS. c SGK phn 2. Tr - Trong nhng trng hp kch thc -Hng dn: HS tr li li cu hi: ca vt nh so vi phm vi chuyn cu hi C1 *Cht im l g? Khi ng ca n, ta c th coi vt nh mt no mt vt c coi l cht im - mt im hnh hc v c -Gi : Trc ta , cht im? khi lng ca vt. im mc, v tr vt ti *Qu o l g? V d. - Khi chuyn ng, cht im vach nhng thi im khc -Tr li cu hi C1. mt ng trong khng gian gi l qu nhau. -Tm cch m t v tr o. -Gii thiu: Hnh 1.5 ca cht im trn qu 3. Xc nh v tr ca mt cht im o. - xc nh v tr ca mt cht im, -Gii thiu cch o thi -Hnh v ngi ta chn mt vt mc, gn vo gian, n v. -Tr li cu hi C2 mt h ta , v tr ca cht im -o thi gian dng c xc nh bng ta ca n trong -Hng dn cch biu ng h nh th no? h ta ny. din, cch tnh thi gian. -Cch chn mc (Gc) 4. Xc nh thi gian thi gian. - Mun xc nh thi im xy ra mt -Biu din trn trc s. hin tng no , ngi ta chn mt -Khai thc ngha ca gc thi gian v tnh khong thi gian bng gi tu SGK t gc n lc . - Nh vy xc nh thi im, ta cn c mt ng h v chn mt gc thi gian. Thi gian c th c biu din bng mt trc s, trn mc 0 c chn ng vi mt s kin xy ra. Hot ng 2 (.....pht): Hiu h quy chiu v chuyn ng tnh tin. Hng dn ca GV Hot ng ca HS Ni dung

Trng THTH T VLKT

Gi : Vt mc, trc ta -Mun bit s chuyn biu din v tr, trc ng ca cht im biu din thi gian. (vt) ti thiu cn phi bit nhng g? Biu -Nu nh ngha ca h din chng nh th quy chiu. no? -c SGK: H quy -Yu cu HS tr li C3. chiu? -Gii thiu tranh u -Biu din chuyn ng quay ca cht im trn trc -Phn tch du hiu ca Oxt? chuyn ng tnh tin. -Tr li cu C3. -Yu cu: HS ly v d -Xem tranh u quay v CTT gio vin m t. -Nhn xt cc v d. -Tr li cu hi C4 -Ly mt s v d khc v chuyn ng tnh tin. Hot ng 3 (......pht): Vn dng cng c. Hng dn ca GV -Nu cu hi. Nhn xt cu tr li ca cc nhm. -Yu cu: HS trnh by p n. -nh gi nhn xt kt gi dy.

Gio n 10 nng cao

5. H Quy chiu *Mt vt mc gn vi mt h ta v mt gc thi gian cng vi mt ng h hp thnh mt h quy chiu. H quy chiu = H ta gn vi vt mc + ng h v gc thi gian 6. Chuyn ng tnh tin *Tng qut, khi vt chuyn ng tnh tin, mi im ca n c qu o ging ht nhau, c th chng kht nn nhau c.

Hot ng ca HS -Tho lun nhm tr li cc cu hi trc nghim ni dung t cu 1-5 (SGK). -Lm vic c nhn gii bi tp 1,2 (SGK). -Ghi nhn kin thc: nhng khi nim c bn; h quy chiu; chuyn ng tnh tin. -Trnh by cch m t chuyn ng c.

Hot ng 4 (......pht): Hng dn v nh. Hng dn ca GV Hot ng ca HS -Nu cu hi v bi tp v nh. -Ghi cu hi v bi tp v nh. -Yu cu:HS chun b bi sau. -Nhng chun b bi sau.

Bi 2. VN TC TRONG CHUYN NG THNG CHUYN NG THNG U (Tit 1)

A. MC TIU 1. Kin thc - Hiu r c cc khi nin vect di, vect vn tc trung bnh, vect vn tc tc thi. - Hiu c vic thay th cc vect trn bng cc gi tr i s ca chng khng lm mt i c trng ca vect ca chng. - phn bit c di vi qung ng i, vn tc vi tc . 2. K nng - Phn bit, so snh cc khi nim.

Trng THTH T VLKT

Biu din di v cc i lng vt l vect.

Gio n 10 nng cao

B. CHUN B 1. Gio vin - Cu hi lin quan n vect, biu din vect. - Chun b cu hi trc nghim. 2. Hc sinh Xem li nhng vn c hc lp 8: - Th no l chuyn ng thng u? - Th no l vn tc trong chuyn ng u? - Cc c trng ca i lng vect? 3. Gi ng dng CNTT - Son cu hi 1-5 SGK thnh cu trc nghim. - Son cu trc nghim cho phn luyn tp cng c. - Chun b cc on video v chy thi, bi thi, ua xe...

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

C. T CHC CC HOT NG DY HC Hot ng 1 (......pht): Kim tra bi c. S hng dn ca GV Hot ng ca HS -t cu hi cho HS. Cho HS ly v d. -Nh li khi nim chuyn ng thng u, Nu cu hi C1 tc ca mt vt lp 8. -Tr li cu hi C1 Hot ng 2 (.....pht): Tm hiu khi nim di. Hng dn ca Hot ng ca Ni dung GV HS -Yu cu: HS c -c SGK. 1. di SGK, tr li cu -V hnh biu a) di C2. din vect Xt mt cht im chuyn ng theo mt qu o -Hng dn HS di. bt k. Ti thi im t1 , cht im v tr M1 . Ti v hnh, xc nh -Trong chuyn thi im t2 , cht im v tr M2 . Trong khong ta cht im. ng thng : vit thi gian t = t2 t1, cht im di v tr t im cng thc (2.1) M1 n im M2. Vect M 1M 2 gi l vect di -Nu cu hi C3 -Tr li cu hi ca cht im trong khong thi gian ni trn. C2 b) di trong chuyn ng thng -So snh di -Trong chuyn ng thng, vc t di nm trn vi qung ng. ng thng qu o. Nu chn h trc ta Ox Tr li cu hi trng vi ng thng qu o th vect di c C3. phng trng vi trc y. Gi tr i s ca vect di M 1M 2 bng: x = x2 x1 trong x1 , x2 ln lc l ta ca cc im M1 v M2 trn trc Ox. Trong chuyn ng thng ca mt cht im, thay cho xt vect di M1M2 , ta xt gi tr i s x ca vect di v gi tt l di.

M2 M1 M2 M1

2) di v qung ng i *Nh th, nu cht im chuyn ng theo mt chiu v ly chiu lm chiu dng ca trc ta th di trng vi qung ng i c.

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

Hot ng 3 (....pht): Thit lp cng thc vn tc trung bnh, vn tc tc thi. Hng dn ca GV Hot ng ca HS Ni dung -Yu cu HS tr li cu -Tr li cu hi C4 1.Vn tc trung bnh C4 -Thnh lp cng thc Vect vn tc trung bnh vtb ca cht -Khng nh: HS v tnh vn tc trung bnh im trong khong thi gian t t1 n t2 hnh, xc nh ta (2.3) bng thng s ca vect di M1M2 cht im. -Phn bit vn tc vi v khong thi gian t = t1 t2 : tc ( lp 8) MM vtb = 1 2 -Nu cu hi C5 - Tr li cu hi C5, t a ra khi nim vn Vect vn tc trung bnh c phng v -Hng dn v v vit tc tc thi. chiu trng vi vet di. M 1M 2 cng thc tnh vn tc -V hnh 2.4 tc thi theo di. Hiu c ngha ca Trong chuyn ng thng, vect vn tc trung bnh vtb c phng trng vi -Nhn mnh vect vn vn tc tc thi ng thng qu o. Chn trc ta tc Ox trng vi ng thng qu o th gi tr i s ca vect vn tc trung bnh bng:
vtb = x2 x1 x = t2 t1 t

trong x1 , x2 l ta ca cht im ti cc thi im t1 v t2 . V bit phng trnh ca vect vn tc trung bnh vtb, ta ch cn xt gi tr i s ca n v gi tt l gi tr trung bnh. Vn tc trung bnh = di / Thi gian thc hin di. n v ca vn tc trung bnh l m/s hay km/h. lp8, ta bit tc trung bnh ca chuyn ng c tnh nh sau: tc trung bnh = Qung ng i c / Khong thi gian i . 3. Vn tc tc thi Vect vn tc tc thi ti thi im t, k hiu l vect v, l thng s ca vect di MM v khong thi gian t rt nh (t t n t +t) thc hin di
v= MM ' (khi t rt nh). t

Vn tc tc thi v ti thi im t c trng cho chiu v nhanh chm ca chuyn ng ti thi im . Mt khc khi t rt nh th ln ca di bng qung ng i c , ta

Trng THTH T VLKT

c
x t =

Gio n 10 nng cao

s (khi t rt nh) t

tc ln ca vn tc tc thi lun lun bng tc tc thi.

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

Hot ng 4 (....pht): Vn dng, cng c. Hng dn ca GV Hot ng ca HS -Yu cu: nu cu hi. Nhn xt cu tr li -Tho lun nhm tr li cc cu hi trc ca cc nhm. nghim theo ni dung 1,2 (SGK). -Lm vic c nhn gii bi tp 4 (SGK). -Yu cu: HS trnh by p n. -Ghi nhn kin thc: di, vn tc trung bnh, vn tc tc thi. -So snh qung ng vi di; tc vi -nh gi, nhn xt kt qu gi dy. vn tc. -Trnh by cch v, biu din vn tc. Hot ng 5 (......pht): Hung dn v nh. Hng dn ca GV Hot ng ca HS -Nu cu hi v bi tp v nh. -Ghi cu hi v bi tp v nh. -Yu cu: HS chun b bi sau. -Nhng chun b cho bi sau.

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

Bi 2. VN TC TRONG CHUYN NG THNG CHUYN NG THNG U (Tit 2)

A. MC TIU 1. Kin thc - Bit cch thit lp phng trnh chuyn ng thng u. Hiu c phng trnh chuyn ng m t y cc c tnh ca chuyn ng. - Bit cch v th ta theo thi gian, vn tc theo thi gian v t th c th xc nh c cc c trng ng hc ca chuyn ng. 2. K nng - Lp phng trnh chuyn ng. - V th. - Khai thc th. B. CHUN B 1. Gio vin - Mt ng thy tinh di ng nc vi bt khng kh. - Chun b th nghim v chuyn ng thng v chuyn ng thng u. 2. Hc sinh - Cc c trng ca i lng vect? - Giy k li v th. 3. Gi ng dng CNTT - Son cu hi trc nghim cho phn kim tra bi c, luyn tp cng c. - M phng chuyn ng bt kh trong ng nc v cc dng th ca chuyn ng thng u. C. T CHC CC HOT NG DY HC Hot ng 1 (.....Pht): Kim tra bi c. Hng dn ca GV t cu hi cho HS. Cho HS ly v d. Hot ng ca HS Nh li khi nin ca chuyn ng thng u, tc ca mt vt lp 8

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

Hot ng 2 (.....pht): Tm hiu chuyn ng thng u. Hng dn ca GV Hot ng ca HS Ni dung -Yu cu: HS c SGK, -c SGK. Tr li cu 1. Chuyn ng thng u tr li cu hi. hi C2. nh ngha: Chuyn ng thng u l -Cng HS lm th -Cng GV lm th chuyn ng thng, trong cht im nghim SGK nghim ng cha bt c vn tc tc thi khng i. -Hng dn: HS v kh. hnh, xc nh ta - Ghi nhn nh ngha cht im. chuyn ng thng u. -Vit cng thc (2.4) -Nu cu hi cho HS -Vn tc trung bnh tho lun. trong chuyn ng thng u? -Cng HS lm cc th -So snh vn tc trung nghim kim chng. bnh v vn tc tc -Khng nh kt qu. thi? -Cng GV lm th nghim kim chng. Hot ng 3 (.....pht): Thit lp phng trnh ca chuyn ng thng u. th vn tc theo thi gian. Hng dn ca Hot ng ca Ni dung GV HS -Yu cu: HS -Vit cng thc *Phng trnh chuyn ng thng u chn h quy tnh vn tc t Gi x0 l ta ca cht im ti thi im ban u chiu. suy ra cng thc t0 = 0, x l ta ti thi im t sau . Vn tc ca -Nu cu hi cho (2.6) cht im bng: x x0 HS tm c cng -V th 2.6 v= = hng s thc v v c cho 2 trng hp t cc th. -Xc nh dc T : x x0 = vt ng thng biu x = x0 + vt din ta x l mt hm bc nht ca thi gian t. -Nu ngha ca Cng thc (1) gi l phng trnh chuyn ng ca h s gc? cht im chuyn ng thng u. -Nu cu hi C6 -V th H 2.9 2. th -Tr li cu hi a. th to C6 ng biu din pt (1) l ng thng xin gc xut pht t im (x0, 0). dc ca ng thng l
tan = x x0 =v t

Trong chuyn ng thng u, h s gc ca ng biu din ta theo thi gian c gi tr bng vn tc. Khi v > 0, tan > 0, ng biu din i ln pha

10

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

trn. Khi v < 0, tan < 0, ng biu din i xung pha di.

x x0

x0 O v > 0 t O v<0 t

b. th vn tc Trong chuyn ng thng u, vn tc khng thay i. th biu din vn tc theo thi gian l mt ng thng song song vi trc thi gian.

v v
0

di (x-x0) c tnh bng din tch hnh ch nht c mt cnh bng v0 v mt cnh bng t. y vn tc tc thi khng i, bng vn tc u v 0 : v = v0 Hot ng 4 (.....pht): Vn dng, cng c. Hng dn ca GV Hot ng ca HS -Yu cu: Nu cu hi. Nhn xt cu tr li -Tho lun nhm tr li cc cu hi trc ca cc nhm. nghim theo ni dung cu 3,4 (SGK); bi tp 3 (SGK). -Yu cu: HS trnh by p n. -Lm vic c nhn gii bi tp 7 (SGK). -Ghi nhn kin thc: chuyn ng thng u, phng trnh chuyn ng v th ta Thi gian ; vn tc thi gian. -Khai thc c th dng ny. -nh gi, nhn xt kt qu gi dy. -Nu cc ngha. Hot ng 5 (.....pht): Hng dn v nh. Hng dn ca GV Hot ng ca HS

11

Trng THTH T VLKT

-Nu cu hi v bi tp v nh. -Yu cu: HS chun b bi sau

Gio n 10 nng cao

-Ghi cu hi v bi tp v nh. -Nhng s chun b cho bi sau.

12

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

Bi 3. KHO ST THC NGHIM CHUYN NG THNG

A. MC TIU 1. Kin thc - Nm vng mc ch ca vic kho st mt chuyn ng thng: tm hiu tnh nhanh, chm ca chuyn ng biu hin biu thc vn tc theo thi gian. - Hiu c: mun o vn tc phi xc nh c ta cc thi im khc nhau v bit s dng dng c o thi gian. 2. K nng - Bit x l cc kt qu o bng cch lp bng vn dng cc cng thc tnh thch hp tm cc i lng mong mun nh vn tc tc thi ti mt im. - Bit cch v th vn tc theo thi gian. - Bit khai thc th. B. CHUN B 1. Gio vin - Chun b b th nghim cn rung: kim tra bt, mc, lm trc mt s ln. - Chun b mt s bng giy trng, thc v th. 2. Hc sinh - Hc k bi trc. - Chun b giy k li,thc k v th. 3. Gi ng dng CNTT - Son cu hi trc nghim phn cho kim tra bi c,cng c bi. - Phn tch kt qu o c sng t giy. - Cc dng th ca chuyn ng thng. C. T CHC CC HOT NG DY HC Hot ng 1(...pht): Kim tra bi c. Hng dn ca GV Hot ng ca HS -t cu hi cho HS. Tr li cu hi: -Chuyn ng thng? -Vn tc trung bnh? -Yu cu: HS v dng th -Vn tc tc thi? -Dng ca th?

13

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

Hot ng 2 (......pht): Lp t, b tr th nghim. Hng dn ca GV Hot ng ca HS -Gii thiu cho HS dng c th nghim. -Kim tra cc dng c th nghim. -Hng dn cch lp t, b tr th nghim. (xe ln, mng nghing, bng giy, cn -Hng dn thao tc mu: s dng bng rung...) giy. -Tm hiu dng c o: Tnh nng, c ch, -Gii thch nguyn tc o thi gian chnh xc. -Lp t, b tr th nghim. -Tm hiu nguyn tc o thi gian bng cn rung. Hot ng 3 (......pht): Tin hnh th nghim Hng ca GV Hot ng ca HS -Lm mu. -Cho cn rung hot ng ngthi cho xe -Quan st HS lm th nghim chy ko theo bng giy. -iu chnh nhng sai lch ca th nghim. -Lp li th nghim nhiu ln -Thu thp kt qu o bng 1: Ta theo -Quan st,thu thp kt qu trn bng giy. thi gian. -Lp bng s liu: bng 1 (SGK) -Ch : Cn chnh mng nghing, kim tra cht liu bng giy, bt chm im. Hot ng 4 (.....pht): X l kt qu o Hng dn ca GV Hot ng ca HS -Hng dn cch v th: Biu din mu 1, -V th ta theo thi gian H 3.2 2 v tr. -Tnh vn tc trung bnh trong cc khong -Quan st HS tnh ton, v th. 0,1 s (5 khong lin tip)Lp bng 2. -Cn c vo kt qu gi HS rt ra kt lun. -Tnh vn tc tc thi lp bng 3. V th vn tc theo thi gian H 3.3 -Nhn xt kt qu: Bit c ta ti mi thi im th bit c cc c trng khc ca chuyn ng. Hot ng 5 (.....pht): Vn dng, cng c Hng dn ca GV -Hung dn vit bo co, trnh by kt qu. -Yu cu: cc nhm trnh by kt qu, tr li cu hi SGK. -nh gia, nhn xt kt qu cc nhm. -Hng dn HS gii thch cc sai s ca php o, kt qu o. Hot ng 6 (......pht): Hng dn v nh Hng dn ca GV -Nu cu hi v bi tp v nh. -Yu cu: HS chun b bi sau:

Hot ng ca HS -Trnh by kt qu ca nhm. -nh gi kt qu, cch trnh by ca nhm khc. Tr li cu hi SGK; H 3.4 -Ghi nhn kin thc: c im ca chuyn ng thng. Cch vit bo co. Cch trnh by bo co th nghim.

Hot ng ca HS -Ghi cu hi v bi tp v nh -Nhng s chun b cho bi sau

14

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

15

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

Bi 4. CHUYN NG THNG BIN I U

A. MC TIU 1. Kin thc - Hiu c gia tc l i lng c trng cho s bin i nhanh, chm ca tc . - Nm c cc nh ngha gia tc trung bnh, gia tc tc thi. - Hiu c nh ngha v chuyn ng thng bin i u, t rt ra c cng thc tnh vn tc theo thi gian. 2. K nng - Bit cch v th biu din vn tc theo thi gian. - Bit cch gii bi ton n gin lin quan n gia tc. B. CHUN B 1. Gio vin - Cc cu hi, v d v chuyn ng thng u v chuyn ng bin i u. - Bin son cu hi 1-4 SGK di dng trc nghim. 2. Hc sinh Cc c im v chuyn ng thng u, cch v th. 3. Gi ng dng CNTT - GV c th son cc cu hi trc nghim kim tra bi c v cc c im ca chuyn ng thng u. - Lp bng so snh chuyn ng thng u v chuyn ng thng bin i u. - M phng cch v th vn tc theo thi gian ca chuyn ng thng u v chuyn ng thng bin i u. - Su tm cc on video v chuyn ng thng bin i u...

16

Trng THTH T VLKT

C. T CHC CC HOT NG DY HC Hot ng 1 (.......pht): Kim tra bi c Hng dn ca GV -t cu hi cho HS. -Yu cu 1 HS ln bng v dng th. -Nhn xt cc cu tr li. Hot ng 2 (......pht): chuyn ng thng. Hng dn ca GV -Nu cu hi -Gi : Cc chuyn ng c th Gi so snh t vn HS a ra cng thc tnh gia tc.

Gio n 10 nng cao

Hot ng ca HS -Cc c im ca chuyn ng thng u? -Cch v th. th vn tc theo thi gian? -Nhn xt tr li ca bn

Tm hiu khi nim gia tc trung bnh, gia tc tc thi trong Hot ng ca HS -Ly v d v chuyn ng c vn tc thay i theo thi gian? lm th no so snh s bin i vn tc ca cc chuyn ng ny. -c SGK, hiu c ngha ca gia tc -Tm hiu bin thin ca vn tc, tnh ton s thay i vn tc trong mt n v thi gian, a ra cng thc tnh gia tc trung bnh, n v ca gia tc. -Tm hiu ngha ca gia tc trung bnh. -c SGK (phn 1 b). -a ra cng thc tnh gia tc tc thi -So snh gia tc tc thi v gia tc trung bnh. -Xem vi s liu v gia tc trung bnh trong SGK -Ghi nhn: Gia tc trung bnh v gia tc tc thi l i lng vect; ngha ca gia tc. Ni dung 1. Gia tc trong chuyn ng thng *i lng vt l c trng cho bin i nhanh chm ca vn tc gi l gia tc. a) Gia tc trung bnh Gi v1 v v2 l cc vect vn tc ca mt cht im chuyn ng trn ng thng ti cc thi im t1 v t2. Trong khong thi gian t = t2 t1, vect vn tc ca cht im bin i mt lng cc vect v = v2 v1 . Thng s:
v v2 v1 = (3) c gi l t t 2 t1

-Gii thch ngha gia tc trung bnh. -Cho HS c SGK (phn 1 b). -Phn bit cho HS khi nim gia tc trung bnh v gia tc tc thi. Gi tr i s, n v gia tc.

vect gia tc trung bnh ca cht im trong khong thi gian t t1 n t2, v k hiu l atb Vect gia tc trung bnh c cng phng vi qu o, gi tr i s ca n l:
atb = v2 v1 v = t2 t1 t

Gi tr i s xc nh ln v chiu ca vect gia tc trung bnh. n v atb l m/s2 . b) Gia tc tc thi Nu trong cng thc (3) ta ly t rt nh th thng s vect
v cho ta mt t

gi tr l vect gia tc tc thi.

a=

v2 v1 v = (khi t rt nh). t2 t1 t

17

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

*Vect gia tc tc thi l mt vect cng phng vi qu o thng ca cht im. Gi tr i s ca vect gia tc tc thi bng:
a=

v c gi tt l gia tc tc thi. Hat ng 3 (.....pht):Tm hiu chuyn ng thng ca bin i u Hng dn ca GV Hot ng ca HS Ni dung -Yu cu HS c -c SGK phn 2.a; 2. Chuyn ng thng bin i u SGK,tm hiu H4.3 -Tm hiu th H 4.3 a) V d v chuyn ng thng bin -Yu cu HS tr li cu -nh ngha chuyn i u: hi. ng thng u? Trong th nghim xe nh chy trn -Gi :T cng -Cng thc vn tc mng nghing cabi trc, ta thy thc(4.2) a ra cng trong chuyn ng rng th vn tc tc thi ca xe theo thc (4.4). thng bin i u? thi gian l mt ng thng xin gc. -Yu cu HS v th -V th vn tc theo Nu tnh gia tc trung bnh trong bt k trong cc trng hp, thi gian trong trng khong thi gian no th cng c xem SGK. hp v cng du a. H cng mt gi tr tc l gia tc tc thi -Hng dn HS v 4.4. khng i. Ta ni rng chuyn ng th. -V th vn tc theo ca xe l chuyn ng thng bin i thi gian trong trng u. hp v khc du a. H b) nh ngha 4.5. Chuyn ng thng bin i u l -Tr li cu hi C1. chuyn ng thng trong gia tc tc *-Nu cu hi C1 -So snh cc th. thi khng i. -Tnh h s gc ca 3.S bin i ca vn tc theo thi -Yu cu HS so snh, ng biu din vn gian tnh ton rt ra ngha tc theo thi gian, t Chn mt chiu dng trn qu o. k ca h s gc. nu ngha ca n. hiu v, v0 ln lt l vn tc ti thi im t v thi im ban u t0 = 0. Gia tc a khng i. Theo cng thc (3) th v-v0 = at, hay l: v=v0 +at, hay l v = v0 + at (4) a) Chuyn ng nhanh dn u Nu ti thi im t, vn tc v cng du vi gia tc a (tc l v.a>0)th theo cng thc (4), gi tr tuyt i ca vn tc v tng theo thi gian, chuyn ng l chuyn ng nhanh dn u. b) Chuyn ng chm dn u Nu ti thi im t, vn tc v khc du vi gia tc a (tc l v.a<0) th theo cng thc (4), gi tr tuyt i ca vn tc v gim theo thi gian, chuyn ng l chuyn ng chn dn u.

v (t rt nh) t

18

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

c) th vn tc theo thi gian Theo cng thc (4), th ca vn tc theo thi gian l mt ng thng xin gc, ct trc tung ti im v = v0 . H s gc ca ng thng bng:
v v0 = tan t

So snh vi cng thc (4) ta c

a = tan = v v0 t

Vy trong chuyn ng bin i u, h s gc ca ng biu din vn tc theo thi gian bng gia tc ca chuyn ng. Hot ng 4 (......pht): Vn dng, cng c. Hng dn ca GV -Nu cu hi. nhn xt cu tr li ca cc nhm. -Yu cu: HS trnh by p n. -nh gi, nhn xt kt qu gi dy.

Hot ng ca HS -Tho lun nhm tr li cc cu hi trc nghim ni dung cu 1-4 (SGK) -Lm c nhn gii bi tp 1,2 (SGK). -Ghi nhn kin thc: gia tc ngha ca gia tc, th.

Hot ng 5 (.......pht): Hng dn v nh. Hng dn ca GV Hot ng ca HS -Nu cu hi v bi tp v nh. -Ghi cu hi v bi tp v nh. -Yu cu: HS chun b bi sau -Nhng chun b cho bi sau

Bi 5. PHNG TRNH CHUYN NG THNG BIN I U

A. MC TIU 1. Kin thc - Hiu r phng trnh chuyn ng l cng thc biu din ta ca mt cht im theo thi gian. - Bit thit lp phng trnh chuyn ng t cng thc vn tc bng php tnh i s v nh th vn tc. - Nm vng cc cng thc lin h gia di, vn tc v gia tc. - Hiu r th ca phng trnh chuyn ng bin i u l mt phn ca parabol. - Bit p dng cc cng thc ta , vn tc gii cc bi ton chuyn ng ca mt cht im, ca hai cht im chuyn ng cng chiu hoc ngc chiu. 2. K nng - V th ca phng trnh chuyn ng thng bin i u. - Gii bi ton v chuyn ng ca mt cht im, ca hai cht im, chuyn ng cng chiu hoc ngc chiu. B. CHUN B

19

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

1. Gio vin - Cc cu hi, v d v chuyn ng thng u v chuyn ng bin i u. - Bin son cu hi 1-2 SGK di dng trc nghim

20

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

2. Hc sinh - Cng thc vn tc trong chuyn ng bin i u, cch v th 3. Gi ng dng CNTT - GV c th son cc cu hi trc nghim kim tra bi c, cu hi v th vn tc ca chuyn ng thng bin i u. - Lp bng so snh chuyn ng thng u v chuyn ng thng bin i u. - M phng cch v th ta theo thi gian ca chuyn ng thng bin i u v chuyn ng u. - Su tm cc on video v chuyn ng thng bin i u... C. T CHC CC HOT NG DY HC Hot ng 1 (......pht): kim tra bi c Hng dn ca GV Hot ng ca HS -t cu hi cho HS -Vn tc ca chuyn ng thng bin i -Yu cu 1 HS ln bng v dng th u -Nhn xt cc cu tr li -Cch v th. th vn tc theo thi gian? -Nhn xt tr li ca bn Hot ng 2 (.......pht): Thit lp phng trnh chuyn ng thng bin i u Hng dn ca GV Hot ng ca HS Ni dung -Cho HS c phn 1.a -c phn 1.a SGK.Tr 1. Phng trnh chuyn ng thng SGK, yu cu HS chng li cu hi C1. bin i u minh cng thc (5.3) -Xem th H 5.1 tnh a) Thit lp phng trnh -Gi : Chn h quy di ca chuyn ng Gi s ban u khi t0 = 0, cht im chiu, cch lp lun. -Lp cng thc c ta x = x0 v vn tc v = v0. Ti -Nu cu hi C 1,hng (5.3),phng trnh ca thi im t, cht im c ta x vn dn cch tnh di. chuyn ng thng bin tc v. Ta cn tm s ph thuc ca ta -t vn HS a ra i u x vo thi gian t. cng thc(5.3). -Ghi nhn:Ta l Ta c cng thc sau y: - ngha ca phng mt hm bc ca hai v = v0 + at (5) trnh. thi gian V vn tc l hm bc nht ca thi gian, nn khi cht im thc hin di x-x0 trong khong thi gian t-t0 = t th ta c th chng minh c rng di ny bng di ca cht im chuyn ng thng u vi vn tc bng trung bnh cng ca vn tc u v0 v vn tc cui v, tc l bng Vy ta c:
x x0 = v + v0 t (6) 2

v + v0 . 2

Thay v bng cng thc (5) v vit li cng thc (6) ta c:

1 x = x0 + v0t + at 2 (7) 2

21

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

y l phng trnh chuyn ng ca cht im chuyn ng thng bin i u. Theo phng trnh ny th ta x l mt hm bc hai ca thi gian t.

Hot ng 3 (.....pht):V dng phng trnh ca chuyn ng thng bin i u. Hng dn ca GV Hot ng ca HS Ni dung -Yu cu HS v th. -V th t > 0 (trng b) th ta ca chuyn ng -Hng dn cch v. hp chuyn ng thng bin i u khng c vn tc u). ng biu din ph thuc vo ta -Nhn xt dng th H 5.2 SGK. theo thi gian l mt phn ca ng - Ghi nhn: th l parabol. Dng c th ca n ty thuc mt phn ca parabol. cc gi tr ca v0 v a. Trong trng hp cht im chuyn ng khng c vn tc u (v0 = 0), phng trnh c dng sau:
1 x = x0 + at 2 2

vi t > 0

ng biu din c phn lm hng ln trn nu a>0, phn lm hng xung di nu a<0 c) Cch tnh di trong chuyn ng thng bin i u bng th vn tc theo thi gian Hot ng 4 (.......pht): Thit lp cng thc lin h gia di, vn tc v gia tc. Hng dn ca GV Hot ng ca HS -Cho HS c SGK. -c phn 2 SGK. T cng thc (5.1), lp -Hng dn HS tm mi lin h lun tm c cng thc lin h (5.4). - Ghi nhn trng hp c bit (cng thc -Nhn xt trng hp c bit. (5.5) v (5.6) SGK). Hot ng 5 (.......pht): Vn dng, cng c Hng dn ca GV -Nu cu hi. Nhn xt cu tr li ca cc nhm. -Yu cu: HS trnh by p n. -nh gi, nhn xt kt qu gi dy Hot ng ca HS -Tho lun nhm tr li cc cu hi trc nghim ni dung cu 1,2 (SGK) -Lm vic c nhn gii bi tp 2,3 (SGK). -Ghi nhn kin thc: Cch thit lp phng trnh chuyn ng t th vn tc theo thi gian, mi lin h gia di, vn tc v gia tc.

Hot ng 6 (......pht): Hng dn v nh Hng dn ca GV Hot ng ca HS -Nu cu hi v bi tp v nh. -Ghi cu hi v bi tp v nh -Yu cu: HS chun b bi sau -Nhng s chun b cho bi sau

22

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

Bi 6. S RI T DO
A. MC TIU 1. Kin thc - Hiu c th no l s ri t do v khi ri t do th mi vt u ri nh nhau. - Bit cch kho st chuyn ng ca mt vt bng cc th nghim c th thc hin c trn lp. - Hiu c rng gia tc ri t do ph thuc v tr a l v cao v khi mt vt ri gn mt t n lun lun c mt gia tc bng gia tc ri t do. 2. K nng - Lm th nghim, quan st th nghim, t duy logic. - Thu thp v x l kt qu th nghim. B. CHUN B. 1. Gio vin - Cc cu hi, cng thc phng trnh chuyn ng bin i u. - Bin son cu hi 1-2 SGK di dng trc nghim. - ng Niu-Tn - Dng c th nghim 1, th nghim 2 SGK. - Tranh hnh H 6.4 v H 6.5 (nu khng c th nghim) 2. Hc sinh - Cng thc tnh qung ng trong chuyn ng bin i u (vn tc u bng 0) 3. Gi ng dng CNTT - GV c th son cc cu hi trc nghm cho phn kim tra bi c, vn dng cng c. - M phng cc th nghim: Niu-Tn, th nghim 1 (dng cn rung), th nghim 2 (dng cng quang in). - Su tm cc on video v chuyn ng ri t do... C. T CHC CC HOT NG DY HC Hot ng 1 (......pht): Kim tra bi c Hng dn ca GV Hot ng ca HS -t cu hi cho HS -Phng trnh ca chuyn ng thng bin -Yu cu: 1 HS ln bng v dng th i u (vn tc u bng khng)? -Nhn xt cc cu tr li -Dng th ca phng trnh ta theo thi gian? -Nhn xt tr li ca bn Hot ng 2 (.......pht): Tm hiu khi nim chuyn ng ri t do Hng dn ca GV Hot ng ca HS Ni dung -M t th nghim, cng -Quan st th nghim 1. Th no l ri t do? HS lm th nghim. ng Niu-Tn. -Khi khng c lc cn ca khng kh, -Gi quan st th -Cng lm th nghin cc vt c hnh dng v khi lng nghim. vi GV khc nhau u ri nh nhau, ta bo -t cc cu hi cho -Lc cn ca khng kh rng chng ri t do. HS. nh hng n cc vt *nh ngha: S ri t do l s ri ca -Nhn xt cc cu hi ri nh th no? ly v mt vt ch chu s tc ng ca trng -Cho HS c nh ngha d minh ha? lc.

23

Trng THTH T VLKT

trong SGK.

Gio n 10 nng cao

-Th no l ri t do? -Khi no mt vt c coi l ri t do? tr li cu hi C1. Hot ng 3 (......pht): Tm hiu ri t do l chuyn ng nhanh dn u theo phng thng ng. Hng dn ca GV Hot ng ca HS Ni dung -M t, cng HS lm -Lm th nghim hoc 2. Phng v chiu ca chuyn ng cc th nghim, quan st quan st tranh H 6.3. ri t do tranh. -Phng v chiu ca -Chuyn ng ri t do c thc hin -t cc cu hi cho chuyn ng ri t do theo phng thng ng v c chiu t HS. nh th no? v d? trn xung di. Chuyn ng ri l -Phn tch kt qu t cc -Cng GV tin hnh th nhanh dn. th nghin. nghim 1. -Gi cho HS rt ra kt -Phn tch kt qu. Tr lun li cu hi C2. -Ghi nhn: ri t do l chuyn ng nhanh dn u theo phng thng ng. Hat ng 4 (......pht): Tm hiu gia tc ri t do. Hng dn ca GV Hot ng ca HS Ni dung -M t cng HS lm th -Cng GV lm th 3. Gia tc ri t do 2s nghim 2 SGK. nghim 2 SGK. g= 2 -Hng dn HS tnh gia -Da vo cng thc t tc, rt ra kt lun. tnh gia tc ca s ri 4. Gi tr ca gia tc ri t do -Nu cu hi C3. t do? - cng mt ni trn Tri t v gn -Cho HS c SGK. -Lm th nghim vi mt t, cc vt ri t do u c cng -Nhn xt cc cu tr li vt nng khc.Rt ra mt gia tc g. kt lun. Gi tr ca g thng c ly l -Tr li cu hi C3. 9,8m/s2 . -c phn 5SGK,xem Cc php o chnh xc cho thy g ph bng k gia tc trong thuc vo v a l, cao v cu SGK. trc a cht ni o. -Tr li cu hi:Gia tc 5. Cc cng thc tnh qung ng ri t do cn ph thuc i c v vn tc chuyn ng ri vo yu t no trn mt t do t? Khi vt ri t do khng c khng c vn tc u (v = 0 khi t = 0) th: -Vn tc di ti thi im t l v =gt. -Qung ng i c ca vt sau thi gian t l s = gt2/ 2. Hot ng 5(.....pht):Hng dn v nh. Hng dn ca GV Hot ng ca HS -Nu cu hi.Nhn xt cu tr li ca cc -Tho lun nhm tr li cc cu hi trc

24

Trng THTH T VLKT

nhm. -Yu cu:HS trnh by p n. -nh gi,nhn xt kt qu gi dy Hot ng 6(.....pht):Hng dn v nh. Hng dn ca GV -Nu cu hi v bi tp v nh. -Yu cu:HS chun b bi sau.

Gio n 10 nng cao

nghim ni dung cu 1,2(SGK) -Lm vic c nhn gii bi tp 2,3(SGK). -Ghi nhn kin thc:Ri t do l chuyn ng thng nhanh dn u theo phng thng ng.Gia tc ri t do ph vo v tr v cao trn mt t. Hot ng ca HS -Ghi cu hi v bi tp v nh. -Nhng chun b bi sau.

Bi 7. BI TP V CHUYN NG THNG BIN I U

A. MC TIU 1. Kin thc - Nm c cc cng thc trong chuyn ng thng bin i u. - Nm c phng php gii bi tp v ng hc cht im. - Bit cch vn dng gii c bi tp trong chng trnh. 2. K nng - Rn luyn c phn tch, tng hp v t duy logic. - Bit cch trnh by gii bi tp.

25

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

B. CHUN B 1. Gio vin - Cc bi tp trong SGK. - Bin son cu hi kim tra cc cng thc ca chuyn ng thng bin i u di dng trc nghim. - Bin son s cc bc c bn gii mt bi tp. 2. Hc sinh - Tm hiu cch chn h quy chiu. - Xem li kin thc ton hc gii phng trnh bc hai. 3. Gi ng dng CNTT - GV c th son cc cu hi trc nghim kim tra bi c. - M phng cc bc c bn gii mt bi tp, v d minh ha. - Bin son cc cu hi, bi tp cng c bi ging. - M phng chuyn ng v th ca vt. B. T CHC CC HOT NG DY HC Hot ng 1 (.....pht): Kim tra bi c. Hng dn ca GV -t cu hi cho HS. Hot ng ca HS -Vit phng trnh ca chuyn ng thng bin i u? Cng thc tnh vn tc? -Yu cu 1 HS ln bng v dng th. -Dng th ca phng trnh ta theo thi gian? vn tc theo thi gian? -Nhn xt cc cu tr li. Lm r cch chn -Nhn xt cu tr li ca bn. trc ta , gc thi gian. Hot ng 2 (.......pht):Tm hiu cc thng tin bi 1 SGK, a ra phng php gii mt bi tp. Hng dn ca GV Hot ng ca HS -Cho 1 HS c bi ton SGK. -c bi trong SGK. -Gi , t cu hi cho HS lm vic c nhn -Lm vic c nhn: tho lun theo nhm. Tm tt cc thng tin t bi ton. Tm hiu cc kin thc, cc k nng lin -Nhn xt p n, a ra cc bc gii bi quan n bi ton yu cu. ton. -Tho lun nu cc bc gii bi ton. Hot ng 3 (.....pht): Gii bi ton trnh by kt qu. Hng dn ca GV Hot ng ca HS -Hng dn HS, cng HS chn h quy chiu, -Chn h quy chiu. lp phng trnh v v th. -Lp phng trnh chuyn ng, cng thc -t cc cu hi cho HS tnh ton v lp tnh vn tc theo h quy chiu chn. bng bin thin. -Lp bng bin thin (ch cc v tr ct Yu cu HS trnh by kt qu dng th ca trc tung v trc honh); v th ta , nhm. th vn tc (H 7.1). -Gi cho HS phn tch kt qu rt ra kt -Hot ng nhm: cn c vo th, m t lun. chuyn ng ca vt: T nm n khi vt -M phng chuyn ng ca vt. n cao nht v ri xung. Hot ng 4 (......pht): Tm hiu bi 2 SGK.

26

Trng THTH T VLKT

Hng dn ca GV -Cho HS bi 2 SGK, xem H 6.4. -Hng dn HS cch tnh.

Gio n 10 nng cao

Hot ng ca HS -c bi 2 SGK, xem H 6.4 SGK. -Xem nhanh li gii, trnh by cch tnh hiu cc di? - Cch o gia tc theo H 6.4 nh th no?

-Nu ngha ca cch o gia tc. Cho HS v nh gii bi tp ny. Hot ng 5 (.....pht): cng c bi ging. Hng dn ca GV Hot ng ca HS -Nu cu hi. Nhn xt cu tr li ca cc -Tho lun nhm tr li cc cu hi trc nhm. nghim ni dung chun b. -Trnh by cc bc c bn gii mt bi -Yu cu: HS xem th, trnh by p n. ton? -nh gi nhn xt kt qu gi dy. M phng li chuyn ng ca vt trong bi? Ghi nhn: Cc bc gii, cch kho st mt chuyn ng thng bin i u. Hot ng 6 (......pht): Hng dn v nh. Hng dn ca GV Hot ng ca HS -Nu cu hi v bi tp v nh. -Ghi cu hi v bi tp v nh. -Yu cu:HS chun b bi sau. -Nhng chun b bi sau.

27

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

Bi 8.CHUYN NG TRN U TC DI V TC GC
A.MC TIU 1.Kin thc - Hiu rng trong chuyn ng trn cng nh chuyn ng cong,vect vn tc c phng tip tuyn vi qu o v hng theo chiu chuyn ng. - Nm vng nh ngha chuyn ng trn u,t bit cch tnh tc di. - Hiu r chuyn ng trn u, tc di c trng cho nhanh, chm ca chuyn ng ca cht im trn qu o. 2. k nng - -Quan st thc tin v chuyn ng trn. - -T duy lgic hnh thnh khi nim vect vn tc. B.CHUN B 1.Gio vin - Cc cu hi, cng thc v chuyn trn u. - Bin son cu hi 1-4 SGK di dng trc nghim. - Cc v d v chuyn ng cong, chuyn ng trn u. - Hnh v H 8.2 v H 8.4. M hnh chuyn ng trn (ng h). 2. Hc sinh - n v vect di, vect vn tc trung bnh. - Su tm cc tranh v v chuyn ng cong, chuyn ng trn. 3. G ng dng CNTT - GV c th son cc cu hi trc nghim kim tra bi c v cng c bi ging. - -M phng chuyn ng trn u. Su tm cc on video v chuyn ng cong,chuyn ng trn u... C. T CHC HOT CC HOT NG DY HC Hot ng 1(....pht):kim tra bi c. Hng dn ca GV Hot ng ca HS -t cu hi cho HS. -Nu nhng t im ca vect ri, vect vn tc trung bnh, vect vn tc tc -Yucu 1HS ln bng v. thi trong chuyn ng thng? -V hnh minh ha? -Nhn xt cc cu tr li -Nhn xt cu tr li ca bn

28

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

Hot ng 2(....pht):Tm hiu vect vn tc trong chuyn ng cong Hng dn ca GV Hot ng ca HS Ni dung -Cho HS c SGK. -c phn 1 SGK. 1. Vect vn tc trong chuyn ng -Hng dn HS hnh -Trnh by lp lun cong thnh khi nim vn tc a ra khi nim vn -Khi chuyn ng cong, vect vn tc tc thi. tc tc thi. lun lun thay i hng. Trong -So snh vi chuyn -Biu din t im khong thi gian t, cht im di ch ng thng. vect vn tc trn hnh t M n M . Vect vn tc trung bnh v H 8.2. ca cht im trong khong thi gian bng:
vtb = MM ' t

Nu ly t rt nh th M rt gn M. Phng ca MM ' rt gn vi tip tuyn ti M, ln ca MM ' rt gn vi di cung ng i c s. Bng nhng lp lun cht ch, ngi ta i n kt lun rng, khi t dn ti 0 th vect vn tc trung bnh tr thnh vect vn tc tc thi v ti thi im t. Vect vn tc tc thi c phng trng vi tip tuyn ca qu o ti M, cng chiu vi chiu chuyn ng v c ln l:
v= s (khi t rt nh) (8.1) t

Hot ng 3(....pht):Tm hiu vect vn tc trong chuyn ng trn u Hng dn ca GV Hot ng ca HS Ni dung -Cho HS c SGK phn -c nh ngha 2. Vect vn tc trong chuyn ng 2. chuyn ng trn u trn u. Tc di trong SGK.Ly v d *Chuyn ng trn l u khi cht -Nu cc cu hi. thc tin? im i c nhng cung trn c -t im ca vect di bng nhau trong nhng khong thi -Nhn xt tr li. vn tc trong chuyn gian bng nhau ty . -Hng dn HS so snh. ng trn u?tc Gi s l di cung trn m cht di? im i c trong khong thi gian -Tr li cu hi C1. t. -So snh vi vect vn Ti mt im trn ng trn, vect tc trong chuyn ng vn tc v ca cht im c phng thng? trng vi tip tuyn v c chiu ca chuyn ng. ln ca vect vn tc v bng:

29

Trng THTH T VLKT

v=

Gio n 10 nng cao

s = hng s. (8.2) t

Hot ng 4(....pht):Tm hiu chu k v tn s trong chuyn ng trn Hng dn ca GV Hot ng ca HS Ni dung -Cho HS c SGK. -c phn 3 SGK,tr 3. Chu k v tn s ca chuyn ng -Hng dn HS tr li li cu hi: trn u cu hi. Chuyn ng tun hon Gi T l khong thi gian cht im l g? i ht mt vng trn ng trn. T -Cho HS quan st ng Chu k v n v ca cng thc (8.2) ta c: 2r h,yu cu m t chu chu k l g? v= k, tn s. Tn s v n v ca T tn s l g? trong r l bn knh ng trn; v v -M t chuyn ng khng i nn T l mt hng s v ca cc kim ng h c gi l chu k. minh ha. Thay cho chu k T c th dng tn s f c trng cho chuyn ng trn u. Tn s f ca chuyn ng trn u l s vng cht im i c trong mt giy, nn
f = 1 T

n v ca tn s l hc, k hiu l Hz 1Hz = 1 vng /s = 1 s-1 .

30

Trng THTH T VLKT

Hot ng 5(....pht):Tm hiu tc gc Hng dn ca GV Hot ng ca HS -Cho HS c SGK. -c phn 3 SGK Xem hnh H8.4 tr li cu -Hng dn HS tr li hi:Tc gc v n cu hi. v tc gc l g? -Hng dn HS tm -So snh tc gc v cng thc lin h,vn tc di? dng i n v -Tm mi lin h gia -Cho HS c SGK tc gc v tc -Hng dn HS tm di? cng thc lin h -i rad ? -Cho HS xem bng -c phn 4 SGK SGK. -Tm mi lin h gia tc gc v vi chu k,tn s? -Xem bng chu k cc hnh tinh trong SGK.Nu ngha?

Gio n 10 nng cao

Ni dung 4. Tc gc. Lin h gia tc gc v tc di Khi cht im i c mt cung trn M0M = s th bn knh OM0 ca n qut c mt gc s = r (8.5) trong r l bn knh ca ng trn. Gc c tnh bng raian (vit tt l rad). Thng s ca gc qut v thi gian t l tc gc = (8.6) o bng raian trn giy (rad/s). Ta c v = s /t = r /t hay v = r (8.7) 5.Lin h gia tc gc vi chu k T hay vi tn s f Thay cng thc (8.7) vo cng thc (8.3), ta c: v = r = 2r/T t : = 2/T (8.8)v = 2f (8.9) Cc cng thc (8.8) v (8.9) cho ta mi lin h gia tc gc vi chu k T hay vi tn s f. T (8.9), cn c gi l tn s gc.
t

Hot ng 6(....pht):Vn dng ,cng c. Hng dn ca GV -Nu cu hi.Nhn xt cu tr li cc nhm -Yu cu:HS trnh by p n. -nh gi,nhn xt kt qu gi dy.

Hot ng ca HS -Tho lun nhm tr li cc cu hi trc nghim ni dung cu 1-4(SGK). -Lm vic c nhn gii bi tp 2,3(SGK) -Ghi nhn kin thc:Chuyn ng trn u ; vect vn tc, chu k tn s,tc di,tc gc,mi lin h gia cc i lng

Hot ng 7 (.....pht): Hng dn v nh. Hng dn ca GV Hot ng ca HS -Nu cu hi v bi tp v nh. -Ghi cu hi v bi tp v nh. -Yu cu: HS chun b bi sau -Nhng s chun b cho bi sau.

Bi 9. GIA TC TRONG CHUYN NG TRN U

A. MC TIU 1. Kin thc

31

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

- Hiu r rng khi chuyn ng trn u th vn tc cht im lun thay i v phng, chiu v ln, v vy vect gia tc khc khng. trong chuyn ng trn u th vect gia tc l hng tm v ln ph thuc vn tc di v bn knh qu o. - Nm vng cng thc gia tc hng tm trong chuyn ng trn u v p dng trong mt s bi ton n gin. 2. K nng - T duy lgic ton hc. - Vn dng gii bi tp. B. CHUN B 1. Gio vin - Cc cu hi, v d v chuyn ng trn u. - Bin son cu 1,2 SGK di dng trc nghim. - Chun b bi tp trong SGK. - Tranh v H 9.1. 2. Hc sinh - n tp cc c trng ca vect gia tc. 3. Gi ng dng CNTT - GV c th son cc cu hi trc nghim kim tra bi c v cng c bi ging v gia tc trong chuyn ng trn u. - Lp bng so snh gia tc chuyn ng thng u, chuyn ng thng bin i u v chuyn ng trn u. - M phng hnh v H. 9.1 SGK. - Su tm cc on video v chuyn ng cong, chuyn ng trn u...

32

Trng THTH T VLKT

Hot ng 1 (......pht): Kim tra bi c. Hng dn ca GV -t cu hi cho HS. -Yu cu 1 HS ln bng v. -Nhn xt cc cu tr li

Gio n 10 nng cao

C. T CHC CC HOT NG DY HC Hot ng ca HS - Gia tc l g ? Cc c trng ca gia tc trong chuyn ng thng bin i u? -Biu din hnh v? -Nhn xt cu tr li ca bn.

Hot ng 2 (.....pht): Tm hiu phng v chiu ca vect gia tc trong chuyn ng trn u. Hng dn ca GV -Nu cu hi C1. -Cho HS c phn 1 -M t H 9.1. -Gi cch chng minh. -Kt lun v phng chiu ca gia tc. -Gii thch ngha Hot ng ca HS -Tr li cu hi C1 -c SGK phn 1, xem hnh H 9.1. -Trnh by cch chng minh vect gia tc vung gc vi vect vn tc v hng vo tm quay. - ngha ca gia tc hng tm? Ni dung 1. Phng v chiu ca vect gia tc *Trong chuyn ng trn u, vect gia tc vung gc vi vect vn tc v v hng vo tm ng trn. N c trng cho s bin i v hng ca vect vn tc v c gi l vc t gia tc hng tm, k hiu l aht . 2. ln ca vect gia tc hng tm aht = 2r

Hot ng 3 (......pht): Tm hiu ln ca vect gia tc hng tm. Hng dn ca GV Hot ng ca HS -Yu cu HS c SGK, tm hiu H 9.1. -c SGK phn 2; xem hnh H 9.1 -Cho HS tho lun, yu cu trnh by kt -Tho lun nhm, trnh by kt qu: qu. tm cng thc tnh ln ca gia tc hng -Gi : T cng thc (9.2) a ra cng tm t cng thc (9.2). thc (9.5) v (9.6). - So snh vect gia tc trong chuyn ng -Yu cu so snh nhn xt kt qu. thng bin i u?

33

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

Hot ng 4 (......pht): Vn dng cng c Hng dn ca GV Hot ng ca HS -Nu cu hi . Nhn xt cu tr li ca cc -Tho lun nhm trnh by cc cu hi trc nhm. nghim. -Xem v d SGK. -Yu cu HS trnh by p n. -Lm vic c nhn gii bi tp 1, 2 SGK. -Ghi nhn kin thc: trong chuyn ng -Cho HS c phn Em c bit? trn, vect gia tc lun hng vo tm quay, c ln ph thuc vo bn knh v tc -nh gi nhn xt kt qu gi dy. quay. Hot ng 5(....pht): Hng dn v nh. Hng dn ca GV Hot ng ca HS -Nu cu hi v bi tp v nh. -Ghi cu hi v bi tp v nh. -Yu cu: HS chun b bi sau -Nhng s chun b cho bi sau.

Bi 10. TNH TNG I CA CHUYN NG CNG THC VN TC

A. MC TIU 1. Kin thc - Hiu c chuyn ng c tnh tng i, cc i lng ng hc nh di, vn tc cng c hng tng i. - Hiu r cc khi nim vn tc tuyt i, vn tc cng c tng i, vn tc ko theo cng thc cng vn tc, p dng gii cc bi ton n gin. 2. K nng - T duy lgic ton hc - Vn dng gii bi tp B. CHUN B 1. Gio vin - Cc cu hi, v d v chuyn ng trn u. - Bin son cu hi 1-3 SGK di dng trc nghim. - Chun b bi tp SGK. - Tranh v cc v d v tnh tng i ca chuyn ng c. 2. Hc Sinh - n tp v chuyn ng c 3. Gi ng dng CNTT - GV c th son cc cu hi trc nghim kin tra bi c v cng c bi ging v tnh tng i ca chuyn ng c. - M phng v chuyn ng tng i, cng thc cng vn tc. - Su tm cc on video v tnh tng i ca chuyn ng c... C. T CHC CC HOT NG DY HC Hot ng 1 (......pht): Kim tra bi c Hng dn ca GV Hot ng ca HS

34

Trng THTH T VLKT

-t cu hi cho HS -Yu cu 1 HS ln bng v. -Nhn xt cc cu tr li

Gio n 10 nng cao

-Chuyn ng c l g? ti sao phi chn qui chiu? -Biu din h qui chiu ca mt chuyn ng. -Nhn xt tr li ca bn.

Hot ng 2 (......pht): Tm hiu phng v chiu ca vect gia tc trong chuyn ng trn u. Hng dn ca GV Hot ng ca HS Ni dung -Cho HS xem hnh H -Xem hnh v H 10.1, 1. Tnh tng i ca chuyn ng 10.1 SGK. phn bit cc h qui *Kt qu xc nh v tr v vn tc ca -Nu cu hi chiu trong hnh v? cng mt vt ty thuc h qui chiu. V -Cho HS ly v d -Tho lun: ly v d v tr (do qu o) v vn tc ca mt v tr (qu o) v vn vt c tnh tng i. -Nhn xt cc cu tr li tc ca vt c tnh tng i? -Rt ra kt lun SGK Hot ng 3 (........pht): Tm hiu chuyn ng vn tc. Hng dn ca GV Hot ng ca HS -Yu cu: HS c SGK, -c SGK phn 2; xem xem hnh. hnh H 10.2 -Cho HS tho lun, yu -Tho lun tm hiu: H cu trnh by kt qu. quy chiu ng yn, h qui chiu chuyn ng, -Gi cch chng vn tc tuyt i, vn minh: Chn h quy tc tng i, vn tc chiu, lp lun a ra ko theo. cng thc (10.2). -Xem hnh H 10.2 v -Cho HS c phn 3, v tm hiu cch chng hnh H 10.4 minh cng thc (10.1) -Xt cc trng hp c SGK. bit (v hnh) -Xem hnh H 10.3 v tm hiu cch chng minh cng thc (10.2) SGK. -c phn 3, v hmh H 10.4 SGK, ghi nhn cng thc cng vn tc (10.3) -Tm hiu cng thc (10.3) trong cc trng hp c bit? ca ngi i trn b. Cng thc cng Ni dung 2. V d v chuyn ng ca ngi i trn b -Xt chuyn ng ca mt ngi i trn mt chic b ang tri trn sng. Ta gi h qui chiu gn vi b sng l h qui chiu ng yn, h quy chiu gn vi b l h qui chiu chuyn ng. Vn tc ca ngi i vi h qui chiu ng yn gi l vn tc tuyt i; Vn tc ca h quy chiu chuyn ng gi l vn tc tng i; vn tc ca h quy chiu chuyn ng i vi h quy chiu ng yn gi l vn tc ko theo. Ta hy tm cng thc lin h gia cc vn tc ny. a)Trng hp ngi i dc t cui v pha u b Ta chng minh c v1,3 = v1, 2 + v 2,3 (10.1) trong v1,3 l vn tc ca ngi (1) i vi b (3), l vn tc tuyt i. v1,2 l vn tc ca ngi (1) i vi b (2), l vn tc tng i v2,3 l vn tc ca b (2) i vi b (3), l vn tc ko theo.

35

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

b) Trng hp ngi i ngang trn b t mn ny sang mn kia Tng t ta cng chng minh c : v1,3 = v1, 2 + v 2,3 (10.2) 3. Cng thc vn tc T cc lp lun mc 2 ta c th pht biu quy tc cng vn tc ca mt vt vi hai h quy chiu chuyn ng tnh tin i vi nhau: Ti mi thi im, vect vn tc tuyt i bng tng vect vn tc tng i v vect vn tc ko theo.
v1,3 = v1, 2 + v 2,3

Hot ng 4 (......pht): Vn dng, cng c. Hng dn ca GV Hot ng ca HS -Nu cu hi . Nhn xt cu tr li ca cc -Tho lun nhm tr li cc cu hi trc nhm. nghim. -Gii bi tp 4 (SGK). -Yu cu HS trnh by p n. - Trnh by cch gii: chn h quy chiu, hnh v v cch tnh vn tc. - Tho lun: Trng hp c bit H 10.6. -nh gi nhn xt kt qu gi dy - Ghi nhn kin thc: Cng thc cng vn tc. Hot ng 5 (.....pht): Hng dn v nh. Hng dn ca GV Hot ng ca HS -Nu cu hi v bi tp v nh. -Ghi cu hi v bi tp v nh. -Yu cu: HS chun b bi sau -Nhng s chun b cho bi sau.

36

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

Bi 11. SAI S TRONG TH NGHIM THC HNH

A. MC TIU 1. Kin thc - Thng qua hot ng th nghim thc hnh (TNTH) nhm cng c, khc su mt cch bn cht hn v s kin thc hc. - Thng qua vic vn dng s n li nhiu kin thc c lin quan n mi phng n th nghim. - Bit thm kin thc v th nghim vt l ni ring v th nghim khoa hc ni chung nh sai s, c s vt l trong cc nguyn l hot ng ca mt s dng c th nghim, thao tc t duy hng bin. 2. K nng - Bit s dng mt s dng c th nghin o di, lc, thi gian, nhit m, khi lng. - Bit cch b tr, lp t, thao tc thu s liu ca cc php o. Bit s l s liu, lm bo co, vit kt qu hp l. Bit nhn xt khi qut ha, d on quy lut. - Bit cch phn tch hiu nguyn l c bn ca mt s thit b th nghim, th s v hin i. - Bc u lm quen vi vic phn tch cc phng n th nghim, cch phn on v la chn phng n th nghim v to tin cho vic hnh thnh kh nng sng to cc phng n th nghim kh thi. 3. Tnh cm thi tc phong - Hiu ng c c trng ca b mn vt l l mt mn khoa hc thc nghim.T yu thch b mn. - Rn tc phong lm vic khoa hc, cn thn t m, quen quan st, tn trng thc t khch quan, trung thc trong hc tp. - Tip tc qu trnh hnh thnh v pht trin thc cng ng v hot ng nhm trong th ngim. B. CHUN B 1. Gio vin - Cc cu hi v chuyn ng c. - Bin son cu hi 1-3 SGK di dng trc nghim. - Chun b bi tp SGK. - Tranh v cc v d v tnh tng i ca chuyn ng c. 2. Hc sinh - n tp v chuyn ng c. 3. Gi ng dng CNTT - GV c th son cc cu hi trc nghim kim tra bi c v cng c bi ging v tnh tng i ca chuyn ng c. - M phng v chuyn ng tng i, cng thc cng vn tc. - Su tm cc on video v tnh tng i ca chuyn ng c... C. T CHC CC HOT NG DY HC Hot ng 1(......pht): Sai s trong o lng. Hng dn ca GV Hot ng ca HS Ni dung -Yu cu HS c SGK. - c SGK, tm hiu v 1. Sai s trong o lng

37

Trng THTH T VLKT

-Hng dn HS tm hiu v sai s,cc loi sai s v cch hn ch sai s... -Nhn xt cu tr li. -T chc hot ng nhm - Yu cu HS o v tnh cc loi sai s ca mt i lng. -Yu cu cc nhm trnh by kt qu. -Nhn xt v nh gi kt qu.

Gio n 10 nng cao

sai s cc loi sai s, a) Php o v sai s nguyn nhn v cch Kt qu ca cc php o khng bao hn ch sai s. gi ng hon ton vi gi tr tht ca i lng cn o. Ni cch khc mi -Tr li cu hi v sai php o u c sai s. Nguyn nhn s... gy ra sai s ca cc php o c th l -Hot ng nhm: do dng c o, quy trnh o, ch quan Thc hnh v o tnh ca ngi o...( hc THCS). sai s ca mt i V d: Khi o chiu di l nm ln c lng no . cc gi tr l1,l2,l3,l4,l5 ngi ta coi gi tr gn ng ca di trung bnh cng - Trnh by cch o v ca nm ln o tnh sai s. l ltb= (l1+l2+l3+l4+l5 )/5 Vi sai s chung cho nm ln o l l = (lmac- lmin)/2 Nh vy gi tr di cn o lm trong khong t ltb - l n ltb + l ta c th vit l = ltb + l b) Cc loi sai s thng dng * Sai s tuyt i : l = (lmac- lmin)/2 * Sai s t i: l/ltb (%) c) Phn loi sai s theo ngun nhn *Sais h thng: L loi sai s c tnh quy lut n nh. V d: Dng thc o c chia nh nht (CNN) l 1mm th s c sai s o dng c l 0,5mm *Sai s ngu nhin: L loi sai s do tc ng ngu nhin gy nn. V d: Ngi ta bm ng h o thi gian sm hay mun s gy ra sai s. Sai s l mc a) bao gm c sai s h thng v sai s ngu nhin. d) S ch s c ngha (CSCN) s CSCN ca mt s l tt c cc ch s khc 0 u tin. S 13,1 c 3 CSCN. S 13,10 c 4 CSCN. S 1,30.103 c 3CSCN. S ch s c ngha cng nhiu cho bit kt qu c sai s cng nh ( chnh xc cng cao). ) Tnh sai s v ghi kt qu o lng -Sai s ca mt tng: (a + b) = a = b

38

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

- Sai s t i... - Ghi kt qu:s CSCN ca kt qu khng c nhiu hn s CSCN ca d kin km chnh xc nht. e) Hn ch sai s -Trong thc nghim vt l bao gi cng c sai s, cn c gng hn ch sai s ngu nhin trong thao tc. -Cn chn thit b, phng n thc nghim c sai s h thng ph hp vi cp hc. 2. Biu din sai s trong th th c s dng rt nhiu trong ton, vt l v nhiu b mn chng trnh THCS. Khi s dng th trong cc th nghim Vt l cn ch cch biu din cc gi tr c sai s nh sau: -Mi gi tr c c t thc nghim (gi x l gi tr thc nghim) u c sai s, v d xi + x; yi + y... -Trn th mi gi tr s c biu din bng mt im nm gia mt ch nht c cnh l 2xi v 2yi -Thng thng khng cn phi v cc sai s. - ng biu din mi quan h gia cc i lng l mt ng cong trn i qua gn nht cc im thc nghim.

Hot ng 2 (......pht): Tm hiu h o lng quc t SI. Hng dn ca GV Hot ng ca HS Ni dung -Yu cu HS xem SGK -Xem SGK 2. H n v. H SI -Nu cu hi trc -Tr li cu hi v ghi -H n v l tp hp cc n v c lin nghim nh kin thc. quan dng trong o lng. -H n v o lng hp php ca nc Vit Nam l h n v quc t SI. - H SI c 7 n v c bn v nhiu n v dn xut. 7 n v c bn l: * di: mt (m) *Cng dng in : ampe (A) *Thi gian : Giy (s) *Cng sng: canela (cd) *Khi lng: kilgan (kg) *Lng cht : mol (mol) *Nhit kenvin (K) Ch : iu kin cn (nhng cha

39

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

) mt cng thc ng l hai v ca cng thc c cng n v (trong phi k c n v h s hoc hng s nu c).

Hot ng 3 (.......pht): Tm hiu mt s dng c n gin. Hng dn ca GV Hot ng ca HS -Gii thiu vi HS v mt s dng c o. S -Quan st GV hng dn. b v cu to, nguyn l hot ng, cch o v mt s ch trong qu trnh s dng. Lm th o mu.... -T chc hot ng nhm. Yu cu cc nhm ln lt lm quen vi cc dng c o v th. -Hot ng nhm tm hiu mt s dng c -Quan st cc nhm lm vic. o. -Nhn xt nh gi kt qu ca cc nhm. -o th mt s i lng. Hot ng 4(......pht): Vn dng cng c. Hng dn ca GV -Yu cu HS k tn mt s dng c o trong thc t. -Nhn xt cu tr li ca HS. -Nu cu hi trc nghim v ni dung bi. -Yu cu HS ghi tm tt cc kin thc trng tm ca bi. - nh gi nhn xt kt qu gi dy. Hot ng 5(....pht): Hng dn v nh. Hng dn ca GV -Nu cu hi v bi tp v nh. -Yu cu: HS chun b bi sau

Hot ng ca HS -K tn mt s dng c o trong i sng thc t. -Trnh by cu tr li. -Ghi tm tt cc kin thc c bn: Sai s, cc loi sai s. Hot ng ca HS -Ghi cu hi v bi tp v nh. -Nhng s chun b cho bi sau.

40

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

Bi 12. THC HNH XC NH GIA TC RI T DO (2 tit)

A. MC TIU 1. Kin thc - Cng c kin thc v chuyn ng di tc dng ca trng trng - Bit nguyn l hot ng ca hai dng c o thi gian. 2. K nng - Bit cch dng b cn rung v ng nh git m thi gian. - Nng cao k nng lm th nghim, phn tch s liu, v th v lp bo co th nghim ng thi gian. - Rn luyn nng lc t duy thc nghim; bit phn tch u nhc im ca cc phng n lc chn; kh nng lm vic theo nhm. B. CHUN B 1. Gio vin - Dng c th nghim theo SGK, phng th nghim, bn gh v cc ph kin... - Tin hnh lm hai phng n trc khi ln lp, d nh mt s s liu cn thit. - Chun b mt s kin thc gii p thc mc cho HS. 2. Hc sinh - c trc SGK,tm hiu c s l thuyt ca 2 phng n th nghim chun b cc thc mc.... - Chun b tm kim mt s dng c n gin theo yu cu ca GV - Chun b giy vit bo co th nghim theo mu. 3. Gi ng dng CNTT - Chun b mt s on video v vic hng dn HS lm th nghim, hoc lm th nghim mu. - Chun b mt s th nghim o v gia tc ri t do. - Chun b mt s cu hi v trc ngghim c lin quan ti bi hc. -

41

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

C. T CHC CC HOT NG DY HC Hot ng 1 (......pht): C s l thuyt v xy dng phng n tin hnh th nghim. Hng dn ca GV Hot ng ca HS -Gii thiu tt c cc dng c c -Nghe gio vin gii thiu v cc dng c theo yu cu v c chun b trc, gii o, ghi chp nhng iu cn thit. thiu s lc v hot ng v cch s dng - Nh li hot ng ca ng h cn rung v cc dng c . ng h hin th s. -Nu yu cu ca bi thc hnh. - Ghi nh yu cu ca bi thc hnh. -Nu cu hi: Bng mt s dng c cho -Trnh by cc tng c nhn. v cc kin thc hc hy a ra phng -Tho lun. n tin hnh th nghim p ng yu cu ca + Phng n 1: o gia tc ri t do bng bi thc hnh. ng h cn rung. -Gi ,dn dt HS dng cc phng n kh + Phng n 2: o gia tc ri t do bng thi. ng h hin th s. -Nu kt lun v cc phng n kh thi. -Thng nht cc phng n kh thi. Hot ng 2 (......pht): Tin hnh lm bi tp thc hnh. Hng dn ca GV Hot ng ca HS -T chc hot ng nhm. -Hot ng nhm. -Nhn nhim v. -Giao nhim v c th cho tng nhm. -Lm th nghim theo nhm: - Quan st HS tin hnh lm th nghim. * Phng n 1 - Gii p cc thc mc cho HS khi cn thit. + Lp gip b cn rung o thi gian, treo qu nng vo dy treo ni vi bng giy, lun bng giy qua ng h cn rung, kp bng giy li. t b cn rung ra mp bn, -Bao qut ton b lp hc, theo di HS lm tm mc cho hai u cn rung. Ni b cn th nghim. dung vi ngun in xoay chiu 220V -H tr cc nhm HS k nng thao tc yu. 50H. Kim tra cc hot ng ca b cn rung. + Tin hnh o: Th cho qu nng ri t do, bng giy chuyn ng. Trn bng giy thu c qung ng i sau nhng khong thi gian 0,02s. Lp li th nghim vi ln vi cc vt nng khc nhau, ly mt s kt qu ghi r nt. + Ghi kt qu th nghim: Thu thp cc bng giy, dng thc o cc khong cch gia cc chm trn bng giy. -X l kt qu tm thi: Tnh gia tc ri t do theo cng thc SGK. -Lm th nghim xong , thu dn dng c th nghim. -Kim tra ton b dng c th nghim. * Phng n 2 + Lp nam chm in N trn nh gi , -Gii p cc thc mc khi cn thit. cng quang in Q di v cch N 0,8m.

42

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

+ iu chnh chn gi , quan st dy ri... + t vt nng bng kim loi vonam chm in N. + Nhn nt rle cho cn ri. c kt qu trn ng h hin th s, ghi s liu. -Bao qut ton b lp hc, theo di HS lm + Lp li th nghim vi ln vi cc khong th nghim. cch NQ khc nhau -H tr cc nhm HS k nng thao tc yu. + S l s liu v tnh gia tc ri t do. -Kim tra ton b dng c th nghim. -Lm th nghim xong thu dn dng c th nghim. Hot ng 3 (......pht): Vn dng, cng c Hng dn ca GV Hot ng ca HS -Yu cu HS tr li cc cu hi a,b phn 5 -Suy ngh v trnh by cc cu tr li. trong SGK. -Tr li cu hi a,b phn 5 SGK. - Nhn xt cu tr li ca HS -Nhn xt cu tr li ca bn. -nh gia, nhn xt kt qu gi thc hnh. Hot ng 4 (....pht): Hng dn v nh. Hng dn ca GV -Yu cu HS v nh vit bo co th nghim, thng bo thi gian np bo co. -Yu cu: HS chun b bi sau

Hot ng ca HS -Ghi kt qu th nghim, ghi nh yu cu ca GV. -Nhng s chun b cho bi sau.

CHNG II NG LC HC CHT IM

43

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

Bi 13. LC. TNG HP V PHN TCH LC A - MC TIU 1. Kin thc - Hiu c cc khi nim lc, hp lc. - Bit cch xc nh hp lc ca cc lc ng quy v phn tch 1 lc thnh cc lc thnh phn c phng xc nh. 2. K nng Bit gii cc bi tp v tng hp v phn tch lc. B - CHUN B 1. Gio vin - Xem li nhng kin thc hc v lc m HS hc t lp 6 v lp 8. - Chun b dng c th nghim v quy tc hnh bnh hnh. 2. Hc sinh Xem li khi nim v lc hc lp 6, biu din bng 1 on c hng hc lp 8. 3. Gi ng dng CNTT - Mt s th nghim o v tng hp v phn tch lc. - Mt s hnh nh minh ha. - Mt s cu hi trc nghim cho phn cng c. C - T CHC CC HOT NG DY HC Hot ng 1 (......pht): Kim tra bi c Hot ng ca hc sinh - Pht biu khi nim v lc. S tr gip ca gio vin - t cu hi yu cu HS nhc li kin thc v lc. - Nhn xt cu tr li v nhn mnh tc dng ca lc. - c phn 2 SGK. Xem hnh H - Yu cu HS quan st hnh 13.1 v ch r lc m dy treo 13.1 tc dng ln qu ri. - Nhn xt cu tr li. - V lc m dy treo tc dng - Yu cu HS quan st hnh 13.2 v tr li cu hi C1 ln qu ri. SGK. - Quan st hnh 13.2 v tr li - Nhn xt v nh gi cu tr li. cu hi C1 SGK Hot ng 2 (......pht): Tng hp lc Hot ng ca hc sinh S tr gip ca gio vin - Xem SGK, suy ngh v a - Yu cu HS xem SGK tm ra khi nim v tng hp lc. hiu khi nim v tng hp - Tr li cu hi. lc. - Nu cu hi. - c SGK v tr li cu hi. - Nhn xt cu tr li. Bi ghi * Khi nim v lc: Lc l i lng c trng cho tc dng ca vt ny ln vt khc, kt qu l truyn gia tc cho vt hoc lm vt b bin dng.

44

Trng THTH T VLKT

- Ghi nhn quy tc tng hp lc. - Yu cu HS c SGK, nu cu hi v khi nim tng hp lc. - Nhn xt cu tr li ca HS. - Lm th nghim minh ha v tng hp lc. - T chc hot ng nhm - Nhn xt kt qu hot ng nhm. - Nu cu hi C1. - Nu cu hi C2. - Nhn xt kt qu.

Gio n 10 nng cao

1. Tng hp lc KN: Tng hp lc l thay th nhiu lc tc dng ng thi vo mt vt bng mt lc c tc dng ging ht nh tc dng ca ton b nhng lc y. * Quy tc hnh bnh hnh (HBH): Hp ca hai lc ng quy c biu din bng ng cho (t im ng quy) ca HBH m hai cnh l nhng vec t biu dinhai thnh phn. lc
F = F1 + F2

- Hot ng nhm kim nghim quy tc. - Lm th nghim v tng hp lc. - Trnh by kt qu th nghim theo nhm. - Tr li cu hi C1. - Tr li cu hi C2.

Hot ng 3 (......pht): Phn tch lc Hot ng ca hc sinh - c SGK phn 3, tr li cu hi: Phn tch lc l g? - Ly v d thc tin v phn tch lc. S tr gip ca gio vin - Yu cu HS c SGK phn 3. - Nu cu hi. - Yu cu HS ly v d v phn tch lc - Nhn xt cu tr li. 2. Php phn tch lc: - Phn tch lc l thay th mt lc bng hai hay nhiu lc tc dng ng thi v gy hiu qa ging ht nh lc y. - Lu : mt lc c th phn tch thnh hai lc thnh phn theo nhiu cch khc nhau ty theo yu cu ca bi tn.

45

Trng THTH T VLKT

Hot ng 4 .....pht): Vn dng, cng c

Gio n 10 nng cao

Hot ng ca hc sinh S tr gip ca gio vin - Hot ng c nhn gii bi tp 2, - Yu cu HS gii bi tp 2 SGK. SGK - ng thi yu cu HS tr li cu hi 1 v 2 SGK. - Trnh by bi gii trn bng. - Nhn xt cu tr li ca HS. - Nu bi tp 1 SGK. - Tr li cu hi 1 SGK. - Nhn xt cu tr li v bi gii trn bng ca HS. - Gii bi tp 1 SGK. - nh gi, nhn xt kt qu gi dy. - Ghi tm tt cc kin thc c bn: Khi nim v lc, tng hp, phn tch lc, quy tc tng hp v phn tch lc. Hot ng 5 (......pht): Hng dn v nh Hot ng ca hc sinh - Ghi cu hi v bi tp v nh. - Nhng s chun b cho bi sau. S tr gip ca gio vin - Nu cu hi v bi tp v nh. - Yu cu: HS chun b bi sau.

Bi 14. NH LUT I NIU-TN

A - MC TIU 1. Kin thc - Hiu c ni dung v ngha ca nh lut I Niu-tn. 2. K nng - Bit vn dng nh lut gii thch mt s hin tng vt l. - Bit phng nhng tc hi ca qun tnh trong i sng, nht l ch ng phng chng tai nn giao thng. B - CHUN B 1. Gio vin - Dng c minh ha th nghim lch s ca Ga-li-l. - Chun b dng c th nghim v m khng kh (nu c) 2. Hc sinh n tp kin thc v lc v tc dng lc. 3. Gi ng dng CNTT - Chun b mt s hnh nh, mt s video v th nghim lch s ca Ga-li-l. - Chuyn cc cu hi 1 v 2 SGK thnh cc cu trc nghim. C - T CHC CC HOT NG DY HC Hot ng 1 (......pht): Kim tra bi c Hot ng ca hc sinh S tr gip ca gio vin

46

Trng THTH T VLKT

- Tr li cu hi v lc, tng hp v - Nu cu hi phn tch lc, quy tc tng hp v - Nhn xt cu tr li. phn tch lc.

Gio n 10 nng cao

Hot ng 2 (......pht): Tm hiu ni dung v ngha nh lut I Niu-tn Hot ng ca hc sinh - Xem SGK mc 1 v 2 SGK. - Trnh by quan nim ca Ari-xtt v lp lun ca Ga-lil. S tr gip ca gio vin - Yu cu HS xem SGK mc 1 v 2. - Nu cu hi v quan nim ca A-ri-xtt v lp lun ca Ga-li-l. - Tr li cu hi C1. - Nhn xt cu tr li. - Nu cu hi C1. - Pht biu nh lut I Niu- - Nhn xt cu tr li. tn. - Hng dn HS vn dng - c SGK phn 3 v 4. tnh quy np a ra nh - Tr li cu hi v vt c lp, lut 1 Niu-tn. khi nim qun tnh. - Nhn xt cu tr li ca HS v iu chnh ni dung ca cu tr li cho chnh xc - Yu cu HS c SGK. - Tr li cu hi C2 - Nu cu hi. - Nu ngha ca nh lut I - Nhn xt cu tr li. Niu-tn. - Nu cu hi C2. Nhn xt cu tr li. Hot ng ca hc sinh - Quan st GV lm th nghim. - Ghi kt qu v x l kt qu. - Nu kt lun v th nghim Bi ghi 1. nh lut 1 Newton Nu khng chu tc dng cu mt lc no hoc chu tc dng ca cc lc c hp lc bng 0 th vt gi nguyn trng thi ng yn hay chuyn ng thng u. 2. Qun tnh v h quy chiu qun tnh - Qun tnh l tnh cht mt vt c xu hng bo ton vn tc v hng v ln. - H quy chiu qun tnh l h quy chu trong nh lut 1 c nghim ng. H quy chiu gn vi mt t hoc chuyn ng thng u so vi mt t l h quy chiu qun tnh.

Hot ng 3 (......pht): Tin hnh th nghim kim chng vi m khng kh. S tr gip ca gio vin - Lm th nghim biu din - Yu cu HS ghi kt qu v x l kt qu - Yu cu HS nu nhn xt v kt lun. - Nhn xt cu tr li.

47

Trng THTH T VLKT

Hot ng 4 (......pht): Vn dng, cng c. Hot ng ca hc sinh - Tr li cu hi trc nghim theo ni dung cu 1 - 6 SGK. - Hot ng nhm: Tho lun, gii bi tp 1 SGK. - Ghi tm tt cc kin thc c bn: Ni dung, ngha ca nh lut I Niu-tn. Hot ng ca hc sinh - Ghi cu hi v bi tp v nh. - Nhng s chun b cho bi sau.

Gio n 10 nng cao

S tr gip ca gio vin - Yu cu HS tr li cc cu hi 1 n 6 SGK - Nhn xt cu tr li ca HS. - Nu bi tp 1 SGK. - Yu cu HS ghi tm tt cc kin thc trng tm ca bi. - nh gi, nhn xt kt qu gi dy. S tr gip ca gio vin - Nu cu hi v bi tp v nh. - Yu cu: HS chun b bi sau.

Hot ng 5 (......pht): Hng dn v nh.

Bi 15. NH LUT II NIU-TN

A - MC TIU 1. Kin thc - Hiu c r mi quan h gia cc i lng gia tc, lc, khi lng th hin trong nh lut II Niu-tn. 2. K nng - Bit vn dng nh lut II Niu-tn v nguyn l c lp ca tc dng gii cc bi tp n gin. B - CHUN B 1. Gio vin - Xem li kin thc: Khi nim v khi lng ( lp 6) v khi nim lc trong bi trc. 2. Hc sinh - n li khi nim khi lng v khi nim lc. 3. Gi ng dng CNTT - Chun b mt s th nghim o minh ha nh lut II Niu-tn. - Chun b mt s cu hi trc nghim cho phn kim tra bi c v vn dng cng c.

48

Trng THTH T VLKT

C - T CHC CC HOT NG DY HC Hot ng 1 (......pht): Kim tra bi c

Gio n 10 nng cao

Hot ng ca hc sinh S tr gip ca gio vin - Suy ngh, nh li khi nim lc, khi - Nu cu hi v khi nim lc, khi nim khi lng lng. - Trnh by cu tr li. Hot ng 2 (......pht): Tm hiu ni dung nh lut II Niu-tn, cc c trng ca lc, khi lng v qun tnh. Hot ng ca hc sinh - Quan st hnh 15.1 SGK. - Tr li cu hi C1. - Tm mi quan h gia gia tc, lc v khi lng S tr gip ca gio vin - Yu cu HS quan st hnh 15.1 - Nu cu hi C1. - Hng dn HS, dn dt HS lp lun v tm ra mi quan h gia gia tc, lc v khi lng. - Nhn xt cu tr li. - Yu cu HS pht biu nh lut II Niu-tn - Nhn xt cu tr li ca HS. - Nu cu hi v cc c trng ca lc. - Nhn xt cu tr li - Yu cu HS c SGK v mc 3 - Nu cu hi v mc qun tnh ca vt - Nhn xt cu tr li. - Yu cu hc sinh ly v d thc t v quan h gia khi lng v mc qun tnh - Nhn xt cu tr li. Bi ghi 1. nh lut II Newton Vect gia tc ca mt vt lun cng hng vi lc tc dng ln vt. ln ca vect gia tc t l thun vi ln ca lc v t l ngch vi khi lng vt. cu Biu thc: a =
F F ; a= m m

- Pht biu nh lut II Niutn, vit cng thc (15.1) - c SGK phn 2 - Tr li cu hi v cc c trng ca lc. - c SGK v mc 3. - Tr li cu hi v mc qun tnh ca vt. - Tr li cu hi: Mi quan h gia khi lng v mc qun tnh.

Trong trng hp vt chu tc dng ca nhiu lc tc dng th gia tc ca vt c xc nh bi Fhl ca cc lc : a =

Fhl . m

2. Cch biu din lc Lc c biu din bng mt vect. Vect lc c: - Gc ch im t ca lc. - Phng v chiu ch phng v chiu ca vect gia tc m lc gy ra cho vt. - di ch ln ca lc theo mt t l xch chn trc. 3. n v lc Trong h SI, n v lc l newton, k hiu l N. Mt newton l lc truyn cho mt vt c khi lng 1kg mt gia tc bng 1m/s2. 1N = 1kg.1m/s2 = 1kgm/s2. 4. Khi lng - Khi lng l i lng c trng cho mc qun tinh ca

49

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

vt. - Khi lng l mt i lng v hng dng v khng i i vi mi vt. - Khi lng c tnh cht cng c.

Hot ng 3 (......pht): Tm hiu v iu kin cn bng ca mt cht im. Mi quan h gia trng lng v khi lng ca vt. Hot ng ca hc sinh - Vn dng kin thc, vit biu thc nh lut II Niu-tn trong trng hp gia tc bng khng - Tr li cu hi v iu kin cn bng ca mt cht im. Ghi kt qu v x l kt qu. - Quan st bc tranh v tr li cu hi v iu kin cn bng ca qu bng bay. - c SGK v tr li cu hi mi quan h gia trng lng v khi lng. S tr gip ca gio vin - Yu cu HS vit biu thc ca nh lut II Niu-tn trong trng hp gia tc bng khng. - Hng dn gi HS a ra iu kin cn bng ca mt cht im. - Yu cu HS quan st bc tranh, nu cu hi. - Nhn xt cu tr li ca HS. - Yu cu HS c SGK v nu cu hi kim tra s hiu bit ca HS v mi quan h gia trng lng v khi lng - Nhn xt cu tr li ca HS. Bi ghi 5. iu kin cn bng ca mt vt c xem l cht im. iu kin cn bng ca cht im l hp lc ca tt c cc lc tc dng ln n bng khng.
Fhl = 0

6. Trong lc v trng lng - Trong lc l lc ht cu Tri t tc dng ln vt, gy cho chng gia ri t tc do g, k hiu l P . gn mt t, trong lc c phng thng ng, chiu t trn hng xung v t vo mt im gi l trng tm cu vt. - Trong lng ca vt l ln ca trong lc tc dng ln vt, k hiu l P. Trong lng ca vt c o bng lc k v c biu thc P = mg.

50

Trng THTH T VLKT

Hot ng 4 (......pht): Vn dng, cng c. Hot ng ca hc sinh - Suy ngha v trnh by cu tr li.

Gio n 10 nng cao

S tr gip ca gio vin - Yu cu HS tr li cc cu hi 2 n 5 SGK. - Nhn xt cu tr li ca HS. - Gii bi tp 4 SGK. - Nu bi tp 4 SGK. - Trnh by li gii - Nhn xt cu tr li ca HS. - Ghi tm tt cc kin thc c bn: - nh gi, nhn xt kt qu gi dy. Ni dung ca nh lut II Niu-tn, iu kin cn bng Hot ng 5 (......pht): Hng dn v nh. Hot ng ca hc sinh - Ghi cu hi v bi tp v nh. - Nhng s chun b cho bi sau. S tr gip ca gio vin - Nu cu hi v bi tp v nh. - Yu cu: HS chun b bi sau.

Bi 16. NH LUT III NIU-TN

A - MC TIU 1. Kin thc Hiu c rng tc dng c bao gi cng din ra theo 2 chiu v lc tng tc gia hai vt l hai lc trc i. 2. K nng Bit vn dng nh lut III Niu-tn gii thch mt s hin tng lin quan n s bng nhau v tri chiu ca tc dng v phn tc dng. B - CHUN B 1. Gio vin - Dng c th nghim nh trong SGK v mt s th nghim khc v nh lut III Niutn nu c. - Lm th, kim tra cn thn cc th nghim trc khi ln lp. 2. Hc sinh n li khi nim v cc c trng ca lc. 3. Gi ng dng CNTT - Chun b mt s cu hi trc nghim cho phn kim tra bi c v vn dng cng c - Chun b mt s video v cc v d thc t c lin quan n nh lut III Niu-tn

51

Trng THTH T VLKT

C - T CHC CC HOT NG DY HC Hot ng 1 (......pht): Kim tra bi c

Gio n 10 nng cao

Hot ng ca hc sinh S tr gip ca gio vin - Suy ngh, nh li cc c trng ca - Nu cu hi v cc c trng ca lc, yu cu HS lc v nh lut II Niu-tn. pht biu v vit biu thc nh lut II Niu-tn - Nhn xt cu tr li. - Trnh by cu tr li. Hot ng 2 (......pht): Tm hiu ni dung nh lut III Niu-tn, lc v phn lc Hot ng ca hc sinh - c v d 1 v quan st hnh 16.1 SGK, tr li cu hi: Tc dng ca bn An ln bn Bnh v ngc li? - c v d 2 v quan st hnh 16.2, tr li cu hi: Tng tc gia nam chm v st nh th no? S tr gip ca gio vin - Yu cu HS c v d 1 v lin quan hnh 16.1 - Nu cu hi. - Yu cu HS c v d 2 v quan st hnh 16.2 - Nu cu hi. - Nhn xt cu tr li. - Hng dn HS, dn dt HS lp lun v tm ra - Tm mi lin h: s tc dng tng tc c tnh 2 chiu. tng h gia hai vt. - Quan st, ghi kt qu th - Lm mu th nghim nghim, v cc lc tc dng SGK, yu cu HS quan st, ln l xo. ghi v x l kt qu th nghim. - Hot ng nhm - T chc hot ng nhm. - Cc nhm lm th nghim - Yu cu HS lm th tng t. nghim tng t - Trnh by kt qu th nghim - Yu cu HS trnh by kt qu th nghim theo nhm. - Pht biu nh lut III Niu- - Hng dn HS trnh by tn kt qu th nghim theo nhm - c SGK mc 3, tr li cu - Hng dn HS khi qut hi v lc tc dng v phn cc th nghim thnh nh lc. lut. - Nhn xt cu tr li ca HS. - Yu cu HS c SGK mc 3 - Nu cu hi v lc tc Bi ghi 1. S tng tc gia cc vt: Nu vt A tc dng ln vt B th vt B cng tc dng ln vt A l s tc dng tng h. 2. nh lut III Newton Khi vt A tc dng ln vt B mt lc ,th vt B cng tc dng tr li vt A mt lc .Hai lc ny l hai lc trc i - cng gi, cng , ngc chiu
FAB = FBA

3. Lc v phn lc Mt trong hai lc tng tc gia hai vt c gi l lc tc dng, cn lc kia gi l phn lc. Lc v phn lc c nhng c im sau: - Lc v phn lc lun xut hin ng thi. - Lc v phn lc bao gi cng cng loi. - Lc v phn lc khng th cn bng nhau v chng t vo hai vt khc nhau.

52

Trng THTH T VLKT

dng v phn lc, cc c im ca lc tc dng v phn lc. - Nhn xt cu tr li. Hot ng 3 (......pht): Vn dng, cng c Hot ng ca hc sinh - Suy ngha v trnh by cu tr li theo cu hi 1, 2 v 3 trong phn 4 SGK. - Gii bi tp 1 SGK. - Trnh by li gii. - Ghi tm tt cc kin thc c bn: Ni dung ca nh lut III Niu-tn, lc tc dng v phn lc. Hot ng ca hc sinh - Ghi cu hi v bi tp v nh. - Nhng s chun b cho bi sau.

Gio n 10 nng cao

S tr gip ca gio vin - Yu cu HS tr li cc cu hi 1, 2 v 3 trong phn 4 SGK. - Nhn xt cu tr li ca HS. - Nu bi tp 1 SGK - Nhn xt cu tr li ca HS. - nh gi, nhn xt kt qu gi dy.

Hot ng 4 (......pht): Hng dn v nh S tr gip ca gio vin - Nu cu hi v bi tp v nh. - Yu cu: HS chun b bi sau.

53

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

Bi 17. LC HP DN
A - MC TIU 1. Kin thc - Hiu c rng tc dng hp dn l mt c im ca mi vt trong t nhin. - Nm c biu thc, c im ca lc hp dn, trng lc. 2. K nng HS bit vn dng cc biu thc gii cc bi ton n gin. B - CHUN B 1. Gio vin - Chun b mt s cu hi trc nghim cho phn kim tra bi c v cng c. - Mt s tranh v h mt tri. 2. Hc sinh n tp kin thc v s ri t do. 3. Gi ng dng CNTT - Chun b mt s cu hi trc nghim c lin quan ti lc hp dn. - Chun b mt s video v tc dng ca lc hp dn, c bit l cc on phim v chuyn ng ca h mt tri, v chuyn ng ca v tr. C - T CHC CC HOT NG DY HC Hot ng 1 (......pht): Kim tra bi c Hot ng ca hc sinh S tr gip ca gio vin - Suy ngh, nh li cc c im ca - Nu cu hi v c im ca s ri t do. s ri t do. - Nhn xt cu tr li v cho im - Trnh by cu tr li. Hot ng 2 (......pht): Tm hiu ni dung nh lut vn vt hp dn, biu thc ca gia tc ri t do. Hot ng ca hc sinh - Quan st, m phng chuyn ng ca cc hnh tinh trong h mt tri. - Xem hnh H 17.1 - c SGK phn 1, xem tranh trong SGK. - Pht biu nh lut vn vt hp dn. - Vit cng thc (17.1) - Tr li cu hi C1 S tr gip ca gio vin - Yu cu HS quan st cc video, hoc hnh dung cc chuyn ng ca cc hnh tinh trong h mt tri. - Yu cu HS c SGK, xem tranh. - Nu cu hi yu cu HS nu hiu bit ca mnh v lc hp dn. - Nu cu hi C1 SGK. - c SGK phn 2. Trnh - Nhn xt cu tr li. Bi ghi 1. nh lut vn vt hp dn: - Lc hp dn l lc ht gia hai vt bt k. - nh lut vn vt hp dn: Lc hp dn gia hai vt (coi nh cht im) t l thun vi tch ca hai khi lng ca chng v t l nghch vi bnh phng khong cch gia chng.
F=G m1m 2 r2

G = 6,67.10-11N.m2/kg2 : hng s

54

Trng THTH T VLKT

by kin a ra biu - Yu cu HS vn dng thc gia tc ri t do (17.3) nh lut vn vt hp dn rt ra biu thc gia tc ri t do. - Tr li cu hi C2 SGK. - Nhn xt cu tr li ca HS. - Nu cu hi C2 SGK - Nhn xt cu tr li ca HS.

Gio n 10 nng cao

hp dn (nh nhau cho mi vt cht). 2. Trong lc l mt trng hp ring ca lc hp dn Trng lc m Tri t tc dng ln vt chnh l lc hp dn gia Tri t v vt . Xt mt vt c khi lng m cao h so vi mt t. Goi M, R ln lt l khi lng v bn knh ca Tri t. Lc hp dn gia Tri t v vt m l: Fhd = G
Mm ( R + h)2 .

Trng lc tc dng ln vt: P = mg . Vi

P = Fhd = >g = G M ( R + h)2 .

Khi vt gn mt t
h 0 = >g = GM . R2

Hot ng 3 (......pht): Trng hp dn, trng trng lc. Hot ng ca hc sinh - c SGK phn 3. - Trnh by hiu bit ca mnh v trng hp dn, trng trng lc, gia tc trng trng. S tr gip ca gio vin - Yu cu HS c SGK. - Nu cu hi nh gi hiu bit ca HS v trng hp dn, trng trng lc, gia tc trng trng. - Nhn xt cu tr li ca HS. Bi ghi

55

Trng THTH T VLKT

Hot ng 4 (......pht): Vn dng, cng c Hot ng ca hc sinh - Tr li cc cu hi 1-4 (SGK)

Gio n 10 nng cao

S tr gip ca gio vin - Yu cu HS tr li cc cu hi 1, 2, 3 v 4 trong SGK. - Nhn xt cu tr li ca HS. - Nu bi tp 1, 2 SGK - Nhn xt cu tr li. - nh gi, nhn xt kt qu gi dy.

- Gii bi tp 1, 2 SGK. - trnh by p n. - Ghi tm tt cc kin thc c bn: Ni dung ca nh lut vn vt hp dn, biu thc gia tc ri t do. Hot ng ca hc sinh - Ghi cu hi v bi tp v nh. - Nhng s chun b cho bi sau.

Hot ng 5 (......pht): Hng dn v nh S tr gip ca gio vin - Nu cu hi v bi tp v nh. - Yu cu: HS chun b bi sau.

56

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

Bi 18. CHUYN NG CA MT VT B NM
A - MC TIU 1. Kin thc - Bit cch dng phng php ta thit lp phng trnh qu o ca vt b nm xin, nm ngang. 2. K nng - Bit vn dng cc cng thc gii cc bi tp v vt b nm. - Trung thc, khch quan khi quan st th nghim kim chng. B - CHUN B 1. Gio vin - Th nghim dng vi phun nc kim chng cc cng thc hoc tranh nh. - Th nghim hnh 18.4 SGK. - Xem li cc cng thc v ta , vn tc ca chuyn ng u, chuyn ng bin i u, th ca hm s bc 2. 2. Hc sinh n li cc cng thc v ta , vn tc ca chuyn ng u, chuyn ng bin i u, th ca hm s bc 2. 3. Gi ng dng CNTT Chun b mt s on video v m pho hoa, vi phun nc trong thnh ph. C - T CHC CC HOT NG DY HC Hot ng 1 (......pht): Kim tra bi c Hot ng ca hc sinh S tr gip ca gio vin - Vit cng thc v phng trnh ca - Nu cu hi. chuyn ng bin i u. - Nhn xt cu tr li v cho im. - Trnh b cu tr li. Hot ng 2 (......pht): Qu o ca mt vt b nm v cc c im ca chuyn ng ca vt b nm. Hot ng ca hc sinh - Quan st, suy ngh. Tr li cu hi: Qu o ca vt b nm c hnh dng nh th no? S tr gip ca gio vin - Yu cu HS quan st cc video hoc tranh m phng, v m pho hoa, vi phun nc. Quan st cc hnh nh trong - Trnh by cu tr li. phn u bi. - Gi v hnh dng - c SGK phn 1, 2, ca qu o ca vt Bi ghi * Kho st chuyn ng ca vt nm xin Xt vt M b nm xin t mt im O ti mt t theo phng hp vi phng ngang mt gc , vi vn tc ban u v 0 b qua sc cn cu khng kh. Chn h to Oxy c gc ti O, trc honh Ox hng theo phng ngang, trc tung Oy hng theo phng thng ng t di ln trn. Thc hin cc bc theo phng php to

57

Trng THTH T VLKT

3

Gio n 10 nng cao

- Hot ng nhm, tm phng trnh qu o ca vt b nm. - Trnh by kt qu hot ng nhm. - Tho lun nhm v tr li cc cu hi C1, C2, C3 - Lm vic c nhn. - Trnh by kin c nhn, a ra cng thc (18.8); (18.10) v (18.12)

b nm. thu c kt qu sau: - phng trnh chuyn ng: - Nu bi ton trong Ox : x = ( v o cos ) t ( m ) phn u bi. Yu . 1 cu HS bng cc Oy : y = ( v0 sin ) t gt 2 ( m ) 2 kin thc ca mnh - Phng trnh qu di xy dng phng trnh qu o. - T chc hot ng g nhm y= 2 x 2 + ( tan ) x . 2v 0 cos 2 - Yu cu HS trnh by kt qu. - Vn tc ca vt ti thi im t: - Ln lt nu cc cu hi C1, C2, C3 Ox : v x = v o cos - Nhn xt cu tr Oy : v y = v 0 sin gt li. - Yu cu HS vn dng cc kt qu trong phn trn gii bi ton v vt nm ngang. - Nhn xt cu tr li ca HS
v = v2 + v2 = x y

o:

( v0 cos ) 2 + ( v0 sin gt ) 2

Gc lch ca vect vn tc so vi

phng ngang: tan =

vy vx

v0 sin gt . v 0 cos 2 v0 sin . g

- Thi gian chuyn ng: t =

- cao cc i m vt t c:

v y = 0 : H = y max =

2 v0 sin 2 . 2g

- Tm xa (L) tnh theo phng ngang:

L = x max =

2 2 2 v0 sin cos v0 sin 2 = . g g

58

Trng THTH T VLKT

Hot ng 3 (......pht): Th nghim kim chng

Gio n 10 nng cao

Hot ng ca hc sinh S tr gip ca gio vin - c SGK, xem hnh 18.4 - Yu cu HS c SGK - Quan st GV lm th nghim. - Tin hnh lm th nghim, ghi kt qu - Lm th nghim, hng dn HS lp rp, tin th nghim, x l kt qu th nghim. trnh, thu nhn kt qu th nghim, x l kt qu th nghim. - Nhn xt vic thc hin th nghim ca HS. Hot ng 4 (......pht): Vn dng, cng c Hot ng ca hc sinh - Tr li cc cu hi 1, 2 SGK S tr gip ca gio vin - Nu cc cu hi 1, 2 SGK. - Nhn xt li gii ca HS - Gii bi tp phn 4 SGK. - Nu bi tp phn 4 SGK - Trnh by li gii. - Nhn xt cu tr li ca HS - Ghi tm tt cc kin thc c bn: - nh gi, nhn xt kt qu gi dy Phng trnh qu o, tm cao, tm xa, hnh dng ca qu o Hot ng 5 (......pht): Hng dn v nh Hot ng ca hc sinh - Ghi cu hi v bi tp v nh. - Nhng s chun b cho bi sau. S tr gip ca gio vin - Nu cu hi v bi tp v nh. - Yu cu: HS chun b bi sau.

59

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

Bi 19. LC N HI
A - MC TIU 1. Kin thc - Hiu c khi nim v lc n hi - Hiu r cc c im ca lc n hi ca l xo v dy cng, biu din c cc lc trn hnh v. - T thc nghim thit lp c h thc gia lc n hi v bin dng ca l xo. 2. K nng HS bit vn dng cc biu thc gii cc bi ton n gin. B - CHUN B 1. Gio vin - Cc th nghim trong cc hnh 19 SGK. 2. Hc sinh - n tp cc kin thc lc n hi THCS 3. Gi ng dng CNTT - Chun b mt s cu hi trc nghim c lin quan ti lc n hi. - Chun b mt s on video v tc dng ca lc n hi, vn ng vin nhy cu, nhy so. C - T CHC CC HOT NG DY HC Hot ng 1 (......pht): Lc n hi, mt vi trng hp thng gp Hot ng ca hc sinh - Quan st hnh nh ngi bn cung. Ch ra lc lm mi tn bay i? - Trnh by cu tr li - c SGK phn 1. Tr li cu hi v nh ngha, iu kin xut hin lc n hi. - Tin hnh th nghim H 19.3 v H 19.4 a ra cng thc (19.1) - Trnh by kt qu th nghim. - Tr li cu hi C1, C2 S tr gip ca gio vin Bi ghi - Yu cu HS quan st nu 1. Lc n hi Lc n hi l lc xut cu hi. hin khi mt vt b bin dng - Nhn xt cu tr li . n hi, v c xu hng chng li nguyn nhn gy ra - Yu cu HS c SGK. bin dng (lu gii hn n - Nu cu hi. hi) - Nhn xt cu tr li * Lc n hi ch tn ti - Hng dn HS tin hnh trong mt gii hn no ca th nghim vt n hi gi l gii han n - Yu cu HS trnh by kt hi. qu th nghim 2. Mt vi trng hp thng - Nhn xt kt qu th gp a. Lc n hi ca l xo. nghim - Hng dn HS tin hnh * iu kin xut hin: Khi th nghim i vi 3 l xo mt l xo b ko hay b nn, th hai du l xo xut hin lc - Trnh by v ngha ca h v tm ra ngha ca h n hi tc dng vo hai vt gn

60

Trng THTH T VLKT

s cng k.

Gio n 10 nng cao

s cng k. vo hai u l xo. - Lc n hi c phng - Nhn xt cu tr li. - Pht biu nh lut Hc. - Yu cu HS pht biu trng vi phng ca trc l xo. - Biu din lc cng ca dy nh lut Hc. - Chiu ca lc n hi ngc H 19.7 - Nhn xt cu tr li. vi chiu bin dng cu l xo - ln t l thun vi bin dng ca l xo
Fh = k .l

k(N/m) : h s n hi ( cng) ca l xo. H s k ph thuc vo bn cht, kch thc ca l . l : bin dng ca l xo (m). * nh lut Hooke: Trong gii hn n hi, lc n hi ca l xo t l thun vi bin dng ca l xo. b. Lc cng ca dy: * iu kin xut hin: Khi mt si dy b ko cng n s tc dng ln hai vt gn vi hai u dy nhng lc cng: - im t l im m u dy tip xc vi vt. - Phng trng vi chnh si dy. - Chiu hng t hai u dy vo phn gia ca si dy ( ch l lc ko, khng th l lc y) * Trng hp dy vt qua rng rc, rng rc c tc dng lm i phng ca lc tc dng 3. Lc k Da vo nh lut Hooke, ngi ta to ra mt dng c do lc gi l lc k. Hot ng 2 (......pht): Tm hiu mt ng dng ca lc n hi: Lc k Hot ng ca hc sinh S tr gip ca gio vin - c SGK phn 3, xem hnh H 19.8 - Yu cu HS c SGK. - Trnh by cu to, nguyn tc, phn - Nu cu hi yu cu HS, gi v cu to,

61

Trng THTH T VLKT

loi lc k

Gio n 10 nng cao

nguyn tc cu to ca lc k. - Nhn xt cu tr li. S tr gip ca gio vin - Yu cu HS tr li cc cu hi - Nhn xt cu tr li ca HS - Nu bi tp 2, 3 SGK - Nhn xt cu tr li ca HS. - nh gi, nhn xt kt qu gi dy

Hot ng 3 (......pht): Vn dng, cng c Hot ng ca hc sinh - Tr li cu hi C1 - Suy ngha v tr li cu hi 1 - 4 SGK - Gii bi tp 2 - 3 SGK - Ghi tm tt cc kin thc c bn: Ni dung ca nh lut Hc, biu din cc lc n hi ca l xo, si dy. Hot ng ca hc sinh - Ghi cu hi v bi tp v nh. - Nhng s chun b cho bi sau.

Hot ng 4 (......pht): Hng dn v nh S tr gip ca gio vin - Nu cu hi v bi tp v nh. - Yu cu: HS chun b bi sau.

Bi 20. LC MA ST
A - MC TIU 1. Kin thc - Hiu c nhng c im ca lc ma st trt v ma st ngh. - Vit c biu thc ca lc ma st trt v ma st ngh. 2. K nng Bit vn dng cc biu thc gii thch cc hin tng thc t c lin quan ti ma st v gii cc bi tp.

62

Trng THTH T VLKT

B - CHUN B

Gio n 10 nng cao

1. Gio vin Chun b cc th nghim hnh H 20.1, H 20.2 SGK; mt vi loi bi. 2. Hc sinh n li kin thc v lc. 3. Gi ng dng CNTT - Chun b mt s cu hi trc nghim c lin quan ti lc ma st. - Chun b mt s on video v tc dng ca lc ma st. C - T CHC CC HOT NG DY HC Hot ng 1 (......pht): Kim tra bi c Hot ng ca hc sinh - Tr li cu hi: Th no l lc n hi? iu kin xut hin lc n hi? - Pht biu nh lut Hc - ng dng ca lc n hi S tr gip ca gio vin - Nu cu hi - Nhn xt cu tr li v cho im - Yu cu HS cho mt vi ng dng ca lc n hi - Nhn xt cu tr li.

Hot ng 2 (......pht): Tm hiu v 3 loi lc ma st: ngh, trt, ln v iu kin xut hin ca chng. Hot ng ca hc sinh S tr gip ca gio vin - Xem tranh trong SGK. Gii - Yu cu HS quan st hnh thch tc dng ca bng nh m t chuyn ng ca chuyn vn chuyn than. bng chuyn trn bn than Ca ng. - Gi lc gi cho than trn bng chuyn ng - c SGK, phn 1 - Yu cu HS c phn 1 - Tr li cu hi C1 SGK - c SGK, phn 2 - Nu cu hi C1 SGK - Tr li cu hi C2 - Nhn xt cu tr li - Yu cu HS c phn 2 - Xem bng h s ma st trong SGK SGK, rt ra nhn xt. - Nu cu hi C2 SGK - Nhn xt cu tr li - c SGK phn 3, so snh - Yu cu HS quan st bng gia ma st trt v ma st ln h s ma st v cho nhn xt. - Yu cu HS c phn 3 SGK - Nu cu hi so snh gia ma st trt v ma st ln. Bi ghi 1. Lc ma st trt * iu kin xut hin: khi mt vt chuyn ng trt trn b mt ca mt vt khc th b mt tc dng ln vt ( ch tip xc) mt lc ma st trt cn tr chuyn ng ca vt trn b mt vt . * c im ca lc ma st trt: - Lc ma st trt tc dng ln mt vt lun cng phng v ngc chiu vi vn tc tng i ca vt y i vi vt kia. - ln cu lc ma st trt khng ph thuc vo din tch mt tip xc, khng ph thuc vo tc ca vt m ch ph thuc vo tnh cht ca cc mt tip xc (c nhn hay khng, lm bng vt liu g).

63

Trng THTH T VLKT

- Nhn xt cu tr li.

Gio n 10 nng cao

- Lc ma st trt t l vi p lc N: Fmst = t N * H s ma st trt: - H s t l t gi l h s ma st trt. t khng c n v. - H s ma st trt ph thuc vo tnh cht ca cc mt tip xc. 2. Lc ma st ngh. * iu kin xut hin: Lc ma st ngh ch xut hin khi c ngoi lc tc dng ln vt. Ngoi lc ny c xu hng lm cho vt chuyn ng nhng cha thng lc ma st. * c im ca lc ma st ngh - Gi cu Fmsn lun nm trong mt phng tip xc gia hai vt. - Fmsn ngc chiu vi ngoi lc tc dng vo vt. - Lc ma st ngh lun cn bng vi ngoi lc tc dng ln vt. ln lc ma st ngh t l vi p lc vung gc N ca vt ln b mt (hoc phn lc php tuyn tc dng ln vt). Fmsn n .N . Vi n : h s ma st ngh, no khng c n v. n ph thuc vo nhiu yu t nh bn cht ca hai mt tip xc, cc iu kin v b mt. Trong nhng iu kin khng cn chnh xc cao, co th ly n = t 3. Lc ma st ln * iu kin xut hin: Lc ma st ln xut hin khi mt vt ln trn b mt vt khc v cn tr chuyn ng ca

64

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

vt. * c im: Lc ma st ln cng t l vi p lc N ging nh lc ma st trt, nhng h s ma st ln nh hn rt nhiu so vi h s ma st trt.

Hot ng 3 (......pht): Vai tr ca ma st trong i sng Hot ng ca hc sinh S tr gip ca gio vin - c SGK, phn 4 - Yu cu HS c SGK. - Ly cc v d v lc ma st. - Nu cu hi yu cu HS ly cc v d thc t c - Xem hnh H 20.3, cho kin nhn lin quan ti 3 loi lc ma st, ma st c li, ma st xt. c hi. - Nhn xt cc cu tr li ca HS. Hot ng 4 (......pht): Vn dng, cng c Hot ng ca hc sinh - Tr li cu hi trc nghim theo ni dung cu 1 - 8 (SGK) - Gii bi tp 1 SGK - Trnh by cu tr li - Ghi tm tt cc kin thc c bn: iu kin xut hin 3 loi lc ma st v tc dng ca chng, vai tr ca lc ma st trong i sng. Hot ng ca hc sinh - Ghi cu hi v bi tp v nh. - Nhng s chun b cho bi sau. S tr gip ca gio vin - Yu cu HS tr li cc cu hi 1 n 8 trong SGK. - Nhn xt cu tr li ca HS. - Nu bi tp 1 SGK - Nhn xt cu tr li ca HS. - nh gi, nhn xt kt qu gi dy.

Hot ng 5 (......pht): Hng dn v nh S tr gip ca gio vin - Nu cu hi v bi tp v nh. - Yu cu: HS chun b bi sau.

65

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

Bi 21. H QUY CHIU C GIA TC. LC QUN TNH

A - MC TIU 1. Kin thc - Hiu c l do a ra v lp lun dn n khi nim lc qun tnh, biu thc v c im ca lc qun tnh. - Vit c biu thc ca lc qun tnh v v ng vect biu din lc qun tnh. 2. K nng Bit vn dng khi nim lc qun tnh gii mt s bi ton trong h quy chi61u phi qun tnh. B - CHUN B 1. Gio vin - Dng c nh hnh 21.2 SGK - Tranh v hnh H 21.1 2. Hc sinh n tp v 3 nh lut Niu-tn, h quy chiu qun tnh. 3. Gi ng dng CNTT - Chuyn mt s cu hi SGK thnh cu hi trc nghim. - Chun b mt s video v chuyn ng ca cc vt trong hai h quy chiu. C - T CHC CC HOT NG DY HC Hot ng 1 (......pht): Kim tra bi c Hot ng ca hc sinh - Pht biu 3 nh lut Niu-tn - Trnh by cu tr li S tr gip ca gio vin - Nu cu hi v 3 nh lut Niu-tn - Nhn xt cu tr li. Bi ghi 1. H quy chiu chuyn ng c gia tc. Lc qun tnh. - H quy chu gn vi mt t (xem l ng yn) hoc h quy chiu gn vi vt chuyn ng thng u gi l h quy chiu qun tnh. - H quy chiu gn trn vt chuyn ng c gia tc gi l h quy chiu phi qun tnh. - Trong h quy chu chuyn ng thng vi gia tc a , ngi cc lc do cc vt khc gy

Hot ng 2 (......pht): Tm hiu v h quy chiu phi qun tnh v lc qun tnh Hot ng ca hc sinh S tr gip ca gio vin - Quan st hnh 21.1, tm hiu - Yu cu HS quan st hnh cuc i thoi nh 21.1 SGK - Nu cu hi pha di hnh 21.1 - c phn 1 v 2 SGK. - Nhn xt cu tr li - Quan st GV lm th nghim. - Yu cu HS c phn 1 Hnh H 21.1 SGK; nh ngha, v 2 SGK. cng thc v lc qun tnh (21.2) - Lm th nghim nh hnh - Tr li cu hi C1 21.2, yu cu HS quan st - Nu cu hi C1 SGK - Tr li cu hi C2 - Nhn xt cu tr li - Nu cu hi C2 SGK - Nhn xt cu tr li

66

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

ra, mi vt cn chu thm mt lc gi l lc qun tnh, lc ny a: ngc chiu vi Fqt = ma . Ch : Lc qun tnh khng phi l lc tng tc gia cc vt nn lc qun tnh khng c phn lc.

Hot ng 3 (......pht): Bi tp vn dng, cng c Hot ng ca hc sinh -c phn bi tp vn dng trong SGK - Tr li cu hi C3 S tr gip ca gio vin - Yu cu HS c phn bi tp vn dng trong SGK. - Nu cu hi C3 SGK - Tr li cu hi trc nghim theo ni - Nhn xt cu tr li dung cu 1, 2 SGK - Yu cu HS tr li cc cu hi 1, 2 trong SGK - Nhn xt cu tr li ca HS. - Gii bi tp 1, 2 SGK - Nu bi tp 1, 2 SGK - Trnh by cu tr li. - Nhn xt cu tr li ca HS - Ghi tm tt cc kin thc c bn: H - nh gim nhn xt kt qu gi dy quy chiu phi qun tnh. Lc qun tnh v cc c im ca n. Hot ng 4 (......pht): Hng dn v nh Hot ng ca hc sinh - Ghi cu hi v bi tp v nh. - Nhng s chun b cho bi sau. S tr gip ca gio vin - Nu cu hi v bi tp v nh. - Yu cu: HS chun b bi sau.

Bi 22. LC HNG TM V LC QUN TNH LI TM HIN TNG TNG, GIM, MT TRNG LNG
A - MC TIU 1. Kin thc - Hiu r khi nim, biu thc ca lc hng tm, lc qun tnh li tm. - Hiu hin tng tng, gim v mt trng lng 2. K nng - Bit vn dng cc khi nim gii thch c hin tng tng, gim, mt trng lng. - Bit vn dng cc kin thc gii cc bi tp ton ng lc hc v chuyn ng trn u.

67

Trng THTH T VLKT

B - CHUN B 1. Gio vin - Th nghim cc hnh H 22.1, H 22.3, H 22.4 2. Hc sinh - n tp v trng lc, lc qun tnh. - n tp v gia tc trong chuyn ng trn u.

Gio n 10 nng cao

3. Gi ng dng CNTT - Chuyn mt s cu hi trong SGK thnh cu hi trc nghim. - Chun b mt s on video v chuyn ng ca cc vt trong h quy chiu phi qun tnh chuyn ng trn. C - T CHC CC HOT NG DY HC Hot ng 1 (......pht): Kim tra bi c Hot ng ca hc sinh S tr gip ca gio vin - H quy chiu phi qun tnh, lc - Nu cu hi v h quy chiu phi qun tnh, lc qun qun tnh l g? tnh v cc c im ca n. - Trnh by cu tr li - Nhn xt cu tr li. - Nu cu hi v gia tc trong chuyn ng trn u. - Gia tc trong chuyn ng trn - Nhn xt cu tr li. u? - Trnh by cu tr li

68

Trng THTH T VLKT

Hot ng ca hc sinh - c SGK, phn 1. Tm hiu: Th no l lc hng tm? Th no l lc qun tnh li tm - Tr li cu hi C1 - Tr li cu hi C2 S tr gip ca gio vin - Yu cu HS c phn 1 SGK - Gi cho HS nhn bit v lc hng tm v lc qun tnh li tm. - Nu cu hi C1 SGK - Nhn xt cu tr li - Nu cu hi C2 SGK - Nhn xt cu tr li.

Gio n 10 nng cao

Bi ghi 1. H quy chu quay u v lc qun tnh li tm - H quy chu gn vi vt quay u quanh mt trc gi l h quy chu quay. - Trong h quy chu quay u, ngoi cc lc do cc vt khc gy ra, mi vt cn chu thm mt lc qun tnh li tm, lc ny ngc chiu vi lc hng tm v c ln bng lc hng tm: Flt = Fht . V ln: Flt = mr2 . Trong m l khi lng cu vt, l vn tc gc ca

Hot ng 2 (......pht): Tm hiu v lc hng tm, lc qun tnh li tm.

Hot ng 3 (......pht): Hin tng tng, gim, mt trng lng. Hot ng ca hc sinh - c SGK, phn 2. - Trnh by hiu bit ca mnh v trng lc, trng lng v trng lng biu kin. - Tr li cu hi C3 - Trnh by cu tr li. S tr gip ca gio vin - Yu cu HS c SGK - Nu cu hi nh gi hiu bit ca HS v trng lc, trng lng v trng lng biu kin. - Nhn xt cu tr li ca HS - Nu cu hi C3 - Nhn xt cu tr li - Nu cu hi yu cu HS ch r hin tng tng, gim, mt trng lng. - Nhn xt cu tr li. Bi ghi 2. Trng lc biu kn v trng lng biu kin Xt mt vt c khng lng m t trn sn ca mt thang my ang chuyn ng theo phng thng ng vi gia tc a . Chn h quy chiu gn vi thang my (h quy chu phi qun tnh), ngi trng lc P vt cn chu tc dng ca mt lc qun tnh Fqt . Hp lc ca trng lc v lc qun tnh tc dng ln vt gi l trng lc biu kin ca vt:
Pbk = P + Fqt = m( g a )

Trng lng biu kin cu vt c o bng lc k: P = m( g a ) . - Hin tng tng trng lng ng vi trng hp: Pbk > P . - Hin tng gim trng lng ng vi trng hp: Pbk < P .

69

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao - Hin tng hng trng

lng ng vi trng hp: Pbk = 0

Hot ng 4 (......pht): Vn dng, cng c Hot ng ca hc sinh - Tr li cu hi trc nghim theo ni dung cu 1 - 4 9sgk) - Gii bi tp 1 SGK - Trnh by cu tr li. - Ghi tm tt cc kin thc c bn: Lc hng tm, lc qun tnh li tm, hin tng tng, gim, mt trng lng Hot ng ca hc sinh - Ghi cu hi v bi tp v nh. - Nhng s chun b cho bi sau. S tr gip ca gio vin - Yu cu HS tr li cc cu hi 1,2, 3 v 4 trong SGK. - Nhn xt cu tr li ca HS. - Nu bi tp 1 SGK. - Nhn xt cu tr li ca HS. - nh gi, nhn xt kt qu gi dy.

Hot ng 5 (......pht): Hng dn v nh S tr gip ca gio vin - Nu cu hi v bi tp v nh. - Yu cu: HS chun b bi sau.

70

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

Bi 23. BI TP V NG LC HC
A - MC TIU 1. Kin thc - Hiu phng php gii bi tp ng lc hc. - V c hnh biu din cc lc chi phi chuyn ng ca vt. 2. K nng - Bit vn dng cc nh lut Niu-tn gii bi ton v chuyn ng ca vt. - T duy lgic v bi tp. B - CHUN B 1. Gio vin Xem li: Cc nh lut Niu-tn, tng hp lc v phn tch lc, lc ma st, lc hng tm. 2. Hc sinh n tp v: Cc nh lut Niu-tn, tng hp v phn tch lc, lc ma st, lc hng tm. 3. Gi ng dng CNTT - Chun b mt s cu hi trc nghim. - M phng cc bc gii bi tp. C - T CHC CC HOT NG DY HC Hot ng 1 (......pht): Kim tra bi c Hot ng ca hc sinh S tr gip ca gio vin - Suy ngh, nh li v lc ma st, - Nu cu hi v lc ma st, lc hng tm. lc hng tm. - Nhn xt cu tr li v cho im - Trnh by cu tr li. Hot ng 2 (......pht): Tm hiu chung v hai loi bi ton ng lc hc Hot ng ca hc sinh - c bi tp 1 SGK - Phn tch bi tp - Suy ngh v tr li cu hi. - V hnh, gii bi tp - a ra phng php chung gii bi tp ng lc hc. - Xem bi 2 SGK, phn tch a ra phng php gii. - Trnh by cu tr li. S tr gip ca gio vin - Yu cu mt HS c to r rng cho c lp nghe phn u bi. - Nu cu hi nhn bit i lng chung trong c hai loi bi ton. - Nhn xt cu tr li. - Yu cu HS c bi 1 v bi 2 trong SGK - Nu cu hi yu cu HS a ra cch gii bi ton ng lc hc. Bi ghi 1. Phng php ng lc hc Phng php ng lc hc l phng php vn dng kin thc ng lc hc (ba nh lut Newton v cc lc c hc) gii cc bi ton c hc. Cc bc tin hnh kho st nh sau: - Xc nh vt cn kho st. - Phn tch lc tc dng ln vt, v gin vect lc. - Vit biu thc nh lut II Newton di dng:

71

Trng THTH T VLKT

- Ghi nh cc bc gii bi - Gi v cc bc gii ton ng lc hc bi ton ng lc hc. - Nhn xt cu tr li. Nhn mnh cc bc gii. -

Fhl = m.a (*).

Gio n 10 nng cao

Ox : Fx = F1x + F2 x + ... Oy : Fy = F1y + F2 y + ...

Chn h quy chiu thch hp kho st. Chu phng trnh vect (*) ln h quy chiu tm cc phng trnh i s tng ng, dang:

Trong Fx, Fy l cc gi tr i s ca hnh chiu hp lc Fhl , ax v ay l cc gi tr i s ca hnh chiu cu vect gia tc xung cc trc Ox, Oy. - Da vo d kin bi ton, gii h phng trnh i s (trong c nhng i lng bit v nhng i lng cn tm). 2. Gia tc ca vt chuyn ng trn mt phng ngang. Xt mt vt chuyn ng trn mt phng nm ngang c nh, dng lc F ko vt chuyn ng theo phng ngang cho vt chuyn ng. Coi h s ma st t bit, ta xc nh gia tc ca vt. - Chn h quy chu nh hnh v. - Cc lc tc dng ln vt gm: Trong lc P , phn lc php tuyn N , lc ma st trt Fmst v lc ko F (nh hnh v). - Tin hnh cc bc trn ta thu c gia tc:
F mg m * Nu F hp vi phng ngang 1 gc th gia tc s l: F cos ( mg F sin ) a= m a=

3. Gia tc ca vt chuyn ng trn mt phng nghing.

72

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

Xt mt vt c th t mt mt phng nghing gc so vi phng ngang, h s ma st trt gia vt vi mt phng nghing l t . Ta xc nh gia tc ca vt. - Chn h quy chu nh hnh v. - Cc lc tc dng ln vt: Trong lc P , phn lc php tuyn N v lc ma st (hv). p dng phng php ng lc hc ta tm c gia tc ca vt:
a = g( sin t cos )

Cc trng hp c bit: - Nu ma st khng ng k ( t = 0) th gia tc a = g sin . - Nu h s ma st k = tg th a = 0: Vt cn bng trn mmt phng nghing.(ng yn hoc chuyn ng thng u). Hot ng 3 (......pht): Bi tp vn dng, cng c Hot ng ca hc sinh - Suy ngh v tr li bi tp 1 SGK S tr gip ca gio vin - Nu bi tp 1 SGK. - Nhn xt cu tr li ca HS. - Nu bi tp 2 SGK.

- Gii bi tp 2 SGK. - Trnh by li gii bi tp 2. - Gii bi tp 3 SGK. - Nu bi tp 3 SGK. - Trnh by li gii bi tp 3. - Nhn xt li gii bi 2 v 3 ca HS - Ghi tm tt cc kin thc c bn: - nh gi, nhn xt kt qu gi dy. Phng php gii bi ton ng lc hc.

73

Trng THTH T VLKT

Hot ng 5 (......pht): Hng dn v nh Hot ng ca hc sinh - Ghi cu hi v bi tp v nh. - Nhng s chun b cho bi sau.

Gio n 10 nng cao

S tr gip ca gio vin - Nu cu hi v bi tp v nh. - Yu cu: HS chun b bi sau.

74

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

Bi 24. CHUYN NG CA H VT
A - MC TIU 1. Kin thc - Hiu c khi nim v h vt, ni lc, ngoi lc - Bit cch phn tch bi ton chuyn ng ca h vt. 2. K nng Bit vn dng cc nh lut Niu-tn kho st chuyn ng ca h vt gm hai vt ni vi nhau bng si dy. Qua th nghim kim chng, HS thy r v tin tng tnh ng n ca nh lut II Niu-tn. - K nng tng hp v phn tch lc. B - CHUN B 1. Gio vin Xem li: Cc nh lut, lc ma st, lc cng ca si dy. 2. Hc sinh n tp v: Cc nh lut Niu-tn, lc ma st, lc cng ca si dy. 3. Gi ng dng CNTT - Chun b mt s cu hi trc nghim c lin quan ti chuyn ng ca h vt. - Chun b mt s on video v chuyn ng ca h vt trong thc t. C - T CHC CC HOT NG DY HC Hot ng 1 (......pht): Khi nim h vt, ni lc, ngoi lc. Hot ng ca hc sinh - Tm hiu hin tng chuyn ng ca on tu gm nhiu toa. - Tr li cu hi: H vt l g? S tr gip ca gio vin - Gi , dn dt HS hnh dung chuyn ng ca on tu gm nhiu toa. - Nu cu hi: - Nhn xt cu tr li. - Gi s tng tc gia cc toa vi nhau, gia cc toa - Ni lc, ngoi lc l g? vi mt t. - Trnh by cu tr li. - Nu cu hi: - Tm hiu c im ca ni - Nhn xt cu tr li. lc. - Nu cu hi: c im ca - Trnh by cu tr li. ni lc - Nhn xt cu tr li Hot ng 2 (......pht): Chuyn ng ca h vt Hot ng ca hc sinh - c bi ton trong SGK S tr gip ca gio vin - Nu bi ton trong SGK

75

Trng THTH T VLKT

- Quan st hnh H 24.1. Tr li - Yu cu HS quan st hnh cu hi C1. 24.1, nu cu hi C1 - c SGK phn li gii. - Nhn xt cu tr li. - Yu cu HS c SGK v - Vit biu thc nh lut II vit biu thc nh lut II Niu-tn cho h vt Niu-tn cho h vt. - Nhn xt cu tr li - c bi ton 2 SGK - Nu bi ton 2 trong SGK (Mt s v d khc v h - Tr li cu hi C2 vt) - Nu cu hi C2 - Gi HS tr li c - Tm hiu, gii bi ton 2 SGK. cu hi C2 - Nhn xt cu tr li ca HS. - Yu cu HS gii bi ton 2 SGK. - Nhn xt cu tr li ca HS. Hot ng 3 (......pht): Vn dng, cng c Hot ng ca hc sinh - Tr li cu hi trc nghim.

Gio n 10 nng cao

S tr gip ca gio vin - Nu cu hi - Nhn xt cu tr li ca HS. - Gii bi tp 1, 2, 3 SGK - Nu bi tp 1, 2, 3 SGK - Trnh by cu tr li. - Nhn xt p n ca HS - Ghi tm tt cc kin thc c bn: H - nh gim nhn xt kt qu gi dy vt, ni lc, ngoi lc. Biu thc nh lut II Niu-tn i vi h vt. Hot ng 5 (......pht): Hng dn v nh. Hot ng ca hc sinh - Ghi cu hi v bi tp v nh. - Nhng s chun b cho bi sau. S tr gip ca gio vin - Nu cu hi v bi tp v nh. - Yu cu: HS chun b bi sau.

Bi 25. THC HNH: XC NH H S MA ST (2 tit) A - MC TIU 1. Kin thc - Cng c kin thc v lc ma st gia 2 vt; phn bit ma st trt, ma st ngh, ma st cc i, lc ma st trong mt phng nghing. - Nm vng cch dng lc k, my o thi gian hin s. 2. K nng

76

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

- Cng c v nng cao k nng lm th nghim, phn tch s liu, lp c bo co hon chnh ng thi hn. - Rn luyn nng lc t duy thc nghim, bit phn tch u, nhc im ca cc phng n la chn, kh nng lm vic theo nhm. B - CHUN B 1. Gio vin Cn lm trc c hai phng n th nghim. - Bi son: Cn c cu hi nh hng tho lun chn phng n; c d kin phng n s chn; d kin cu trc bng s liu; d kin phn nhm; d bo vng mc ca HS khi gii quyt. - Dng c: Ty theo cch t chc hot ng nhm m cn chun b khc nhau. - Phng, lp, bn phng, gh v cc ph kin khc. 2. Hc sinh - c SGK trc khi lm th nghim, suy ngha v c s l thuyt ca c 2 phng n, chun b cc cu hi thc mc. - C th tham gia ch to cc dng c n gin theo yu cu ca gio vin. - Chun b giy vit bo co. 3. Gi ng dng CNTT - Chun b mt s on video v th nghim o minh ha, cc on bng v vic tin hnh ca mt s lp lm trc. - Chun b mt s hnh v v vic b tr th nghim. - Chun b mt s cu hi trc nghim c lin quan. C - T CHC CC HOT NG DY HC Hot ng 1 (......pht): C s l thuyt v xy dng phng n tin hnh th nghim. Hot ng ca hc sinh S tr gip ca gio vin - Tm hiu v cc dng c o, ghi chp - Gii thiu tt c cc dng c c theo yu cu nhng iu cn thit. v c chun b trc, gii thiu s lc v hot ng v cch s dng cc dng c . - Hiu yu cu ca bi thc hnh. - Nu yu cu ca bi thc hnh. - Trnh by cc tng c nhn. - Nu cu hi: Bng mt s dng c cho v cc - Tho lun kin thc hc hy a ra phng n tin hnh th nghim p ng yu cu ca bi thc hnh. - Thng nht cc phng n kh thi. - Gi , dn dt HS dng cc phng n kh thi. - Nu kt lun v cc phng n kh thi Hot ng 2 (......pht): Tin hnh lm bi thc hnh Hot ng ca hc sinh S tr gip ca gio vin - Hot ng nhm. - T chc hot ng nhm. - Nhn nhim v. - Giao nhim v c th cho tng nhm. - Lm th nghim theo nhm: Lp rp, - Quan st HS tin hnh lm th nghim

77

Trng THTH T VLKT

b tr th nghim, tin hnh o, ghi kt qu th nghim. - X l kt qu tm thi. - Lm th nghim xong, thu dn dng c th nghim.

Gio n 10 nng cao

- Gii p cc thc mc khi cn thit. - Nhc nh khi cn thit. - Bao qut ton b lp hc. - Kim tra ton b dng c th nghim.

Hot ng 3 (......pht): Vn dng, cng c Hot ng ca hc sinh S tr gip ca gio vin - Tr li cc cu hi a, b phn 5 trong - Yu cu HS tr li cc cu hi a, b phn 5 trong SGK SGK. - Nhn xt cu tr li ca HS - nh gi, nhn xt kt qu gi lm thc hnh. Hot ng 4 (......pht): Hng dn v nh Hot ng ca hc sinh S tr gip ca gio vin - Ghi nh yu cu ca GV: Hon - Yu cu HS v nh vit bo co th nghim, thng thnh bo co bo thi hn np bo co - Nhng s chun b cho bi sau. - Yu cu: HS chun b bi sau.

Chng III TNH HC VT RN

78

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

Bi 26. CN BNG CA VT RN DI TC DNG CA HAI LC. TRNG TM

A.MC TIU 1.Kin thc: - Bit nh ngha gi ca lc, phn bit gi vi phng. - Bit nh ngha trng tm ca vt rn. - Nm vng iu kin cn bng ca mt vt rn di tc dng ca hai lc, bit vn dng iu kin y tm phng php xc nh ng thng ng, xc nh trng tm vt rn, xc nh iu kin cn bng ca mt vt trn gi nm ngang. 2.K nng: - Vn dng gii thch mt s hin tng cn bng v gii mt s bi ton n gin v cn bng. - Suy lun lgic, v hnh. - Biu din v trnh by kt qu. B.CHUN B 1.Gio vin - Bin son cc cu hi di dng trc nghim cho phn cng c bi ging theo ni dung cu hi 1-5 SGK. - Chun b cc th nghim H 26.1, H 26.3, H 26.5,H 26.6. 2.Hc sinh - n tp iu kin cn bng ca h lc tc dng ln cht im. 3.Gi ng dng CNTT - GV c th bin son cc cu hi trc nghim cho phn kim tra bi c v cng c bi ging. - Chun b nhng hnh nh cn bng ca cc vt. - M phng cc lc cn bng, m phng cch xc nh trng tm ca vt C.T CHC CC HOT NG DY HC Hot ng ca GV Hot ng1 (pht): Kim tra bi c :cn bng ca cht im. - t cu hi cho HS. - Yu cu HS ln bng v. - Nhn xt cc cu hi tr li. Hot ng 2 ( pht):Kho st iu kin cn bng ca vt rn di tc dng ca hai lc.Trng tm ca vt rn. - Cho HS tm hiu Hot ng ca HS - Nu iu kin cn bng ca h lc tc dng ln cht im? - Biu din lc cn bng trn hnh v? - Vt rn l vt m khong cch gia hai im bt k ca vt khng i. - Gi ca lc: ng thng mang - Tm hiu khi nim vt vect lc. rn, gi ca lc? 1. Kho st thc nghim cn - Quan st th nghim H bng: 26.1. a) B tr th nghim: Hnh 26.1 Ni dung

79

Trng THTH T VLKT

cc khi nim: vt rn, gi ca lc - Lm th nghim, yu cu HS quan st th nghim. - Nu cc cu hi . - Nhn xt cc cu tr li. - Gip HS rt ra kt lun : iu kin cn bng ca vt rn, hai lc trc i. - Tr li cu hi: - Vt chu tc dng ca nhng lc no? So snh gi, phng, chiu, ln? - V hnh minh ha. - Ly cc v d thc tin?

Gio n 10 nng cao

b) Quan st: - Hai si dy mc vo A v C nm trn cng mt ng thng. - ln ca 2 lc F1 v F2 bng nhau.

2. iu kin cn bng ca vt rn di tc dng ca hai lc: - Nu iu kin cn bng? Mun cho mt vt rn chu tc - Tm hiu khi nim hai dng ca hai lc trng thi cn lc trc i. bng th hai lc phi trc i.
F1 +F2 = 0

- Lm th nghim, yu cu HS quan st th - Phn bit vi hai lc cn nghim. Nu cu hi. bng. - Quan st th nghim H 26.3, nhn xt v tc dng ca lc ln vt rnkhi trt vect lc trn gi ca lc?

- Hng dn HS tm hiu khi nim trng tm.

- c SGK phn 3, tr li cu hi: trng tm ca vt 3. Trng tm ca vt rn: l g? Trng tm ca vt rn l im t ca trng lc tc dng ln vt.

Ch : -Hai lc trc i l hai lc cng gi, ngc chiu v c ln bng nhau. - Hai lc cn bng: l hai lc trc i cng tac dung vao mot vat. - Tc dng ca mt lc ln mt vt rn khng thay i khi im t ca lc di ch trn gi ca n. - Vect trt: vect biu din lc tc dng ln mt vt rn.

Hot ng 3 (pht): Tm hiu cn bng ca vt rn treo u dy. Cch xc nh trng tm ca vt rn phng mng. - Nu cu hi C1, C2. - Cho HS c sch, hng dn rt ra kt lun. - c SGK phn 5, xem H 5. Xc nh trng tm ca vt 26.6, trnh by cch xc rn:

4. Cn bng ca vt rn treo u dy: - Quan st H 26.4. Tr li Hnh 26.4 cu hi C1,C2 Khi vt cn bng, lc cng T - c SGK phn 4, trnh ca si dy v trng lc P ca by kt lun. vt rn l hai lc trc i. a)Dy treo trng vi ng thng ng i qua trng tm G ca vt. b) ln ca lc cng dy T bng ln ca trng lc P (trng lng) ca vt.

80

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

- Hng dn HS cch xc nh trng tm. - Nu mt s dng c bit, kim nghim li.

Hot ng 4 (pht): Tm hiu cn bng ca vt rn trn gi nm ngang.Cc dng cn bng. - Cho HS c sch, nu cu hi, hng dn HS gii thch. - im t ca N trn mt phng ngang.

- Cho HS c sch rt ra iu kin.

nh trng tm ca vt rn a) i vi vt rn phng mng: phng mng. Dng dy di nh du - Ch dng c bit trn ng thng ng AA, BB trn H 26.7, kim tra li. vt. Vy G l giao im ca 2 ng thng ny. b) i vi vt rn phng ng tnh: Hnh 26.6 - Trng tm trng vi tm i xng. - Trng tm nm trn trc i xng. c) Ch : V tr trng tm ph thuc vo s phn b khi lng ca vt, - Quan st H 26.8. Tr li c th nm trong hay ngoi vt. cu hi ti sao quyn sch Hnh 26.7 nm yn? 6. Cn bng ca vt rn trn gi nm ngang: t vt rn trn gi nm ngang th trng lc P p vt vo gi , vt tc dng ln gi mt lc, gi tc dng phn lc N ln vt. Khi vt cn - c phn 6, xem H 26.9, bng: H 26.10, nu iu kin cn N = P (trc i). bng ca vt rn c mt Mt chn l hnh a gic chn ? li nh nht cha tt c cc im tip xc. - Xem hnh H 26.11, c iu kin cn bng ca vt phn 7 trnh by cc dng rn c mt chn : ng thng cn bng? Ly v d? ng qua trng tm ca vt gp mt chn . 7. Cc dng cn bng: a) Cn bng bn: vt t tr v v tr cn bng khi ta lm n lch khi v tr cn bng . b) Cn bng khng bn: vt khng t tr v v tr cn bng khi ta lm n lch khi v tr cn bng. c) Cn bng phim nh: vt cn bng v tr m i khi ta lm n

- Cho HS tho lun, trnh by cc dng cn - Tho lun nhm tr li cc bng. cu hi trc nghim theo ni dung cu 1, 5(SGK); bi tp 1 (SGK). - Ghi nhn kin thc: iu kin cn bng ca vt rn Hot ng 5 (pht): vn di tc dng ca hai lc,

81

Trng THTH T VLKT

dng cng c. - Nu cu hi. Nhn xt cu tr li ca cc nhm. - Yu cu:HS trnh by p n. - nh gi, nhn xt kt qu gi dy. Hot ng 6 (pht): Hng dn v nh. Bi tp v nh: 3.1,3.2,3.3. Yu cu : HS chun b bi sau.

Gio n 10 nng cao

cch xc nh trng tm, lch khi v tr cn bng. nhn bit cc dng cn bng. - Ghi cu hi v bi tp v nh. - Nhng s chun b cho bi sau.

82

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

Bi 27 .CN BNG CA VT RN DI TC DNG CA BA LC KHNG SONG SONG

A.MC TIU 1.Kin thc: - Bit cch tng hp lc ng quy tc dng ln cng mt vt rn. - Nu c iu kin cn bng ca vt rn chu tc dng ca ba lc song song. 2.K nng: - Bit cch suy lun dn n iu kin cn bng ca mt vt rn chu tc dng ca ba lc song song. - Trnh by c th nghim minh ha. - Vn dng iu kin cn bng gii mt s bi tp. B.CHUN B 1.Gio vin - Bin son cc cu hi kim tra bi c, cng c bi ging di dng trc nghim theo ni dung cu hi 1-3 SGK. - Chun b cc th nghim H 26.3. 2.Hc sinh - n tp quy tc hnh bnh hnh lc tc dng ln cht im. 3.Gi ng dng CNTT - GV c th bin son cc cu hi trc nghim cho phn kim tra bi c v cng c bi ging. - Chun b nhng hnh nh cn bng ca cc vt. - M phng cc lc cn bng C.T CHC CC HOT NG DY HC Hot ng ca GV Hot ng ca HS Hot ng 1 (pht): Kim tra bi c. - t cu hi cho HS. - Nu quy tc hnh bnh - Cho 1 HS v hnh. hnh lc? - Nhn xt cc cu tr - V hnh biu din. li. - Nhn xt tr li ca bn Hot ng 2 (pht): . Tm hiu quy tc hp hai ng quy. - c SGK phn 1, xem - Yu cu HS c SGK, hnh H27.1, tr li cc cu tr li cc cu hi. C hi: th cho HS tho lun. *Th no l hai lc ng - Hng dn HS v hnh. quy? - Nhn xt cc cu tr li. *Nu cc bc tng hp hai lc ng quy? V hnh minh ha? - Xem hnh H27.2 a ra cc iu cn ch v khi nim hai lc ng Ni dung

1. Quy tc tng hp hai lc ng quy: Hnh 27.1 Hai lc ng quy: hai lc tc dng ln cng mt vt rn, c gi ct nhau ti mt im. tng hp hai lc ng quy ta lm nh sau: - Trt hai lc trn gi ca chng cho ti khi im t ca hai lc l I. - p dng quy tc hnh bnh hnh, tm hp lc F ca hai lc cng t ln im I.

83

Trng THTH T VLKT

phng.

Gio n 10 nng cao

F = F1 + F2

Hot ng 3 (pht): tm hiu cn bng ca mt vt rn di tc dng ca ba lc khng song song. - Yu cu HS tm hiu SGK, xem hnh v. - Gi cch trnh by p n. - Gi cch chng minh, nhn xt kt qu. - Lm th nghim, yu cu HS quan st, kim tra li cc kt qu va thu c trn.

2. Cn bng ca mt vt rn di tc dng ca ba lc khng song song: a) iu kin cn bng: Hnh 27.3

F1 + F2 + F3 = 0 F12 + F3 = 0

- Xem hnh H27.3, trnh by cch suy lun trong SGK a ra iu kin cn bng ca mt vt rn chu tc dng ca ba lc khng song song. - Ghi nhn cng thc(27.1), chng minh rng 3 lc ny phi ng phng? - Quan st th nghim theo H 27.1, kim nghim li kt qu trn: - Ba lc ng quy, ng phng v tha mn cng thc(27.1). - Tr li cu hi C1 SGK.

iu kin cn bng ca mt vt rn chu tc dng ca ba lc khng song song l hp lc ca hai lc bt k cn bng vi lc th ba.
F1 + F2 + F3 = 0

(Ni cch khc ba lc phi ng phng v ng quy v c hp lc bng khng) b) Th nghim minh ho: 3. V d: Hnh 27.6 Vt cn bng trn mt phng nghing chu tc dng 3 lc: - trng lc P t ti trng tm, c gi thng ng hng xung. - lc ma st Fms c gi nm trn mt phng nghing. - Phn lc N ca mt phng nghing.
P + F ms + N = 0

- Nu cu hi, yu cu HS xem H 27.5. - Cho HS xem phn 3. Gi cch biu din v ch . im t ca N trn mt phng nghing.

- Xem phn 3, tm cch

biu din cc lc tc dng ln vt hnh hp nm trn mt phng nghing? a ra nhn xt.

N t ti A, khng phi l tm ca din tch tip xc.

Hot ng 4 (pht): vn dng, cng c: - Yu cu: Nu cu hi.Nhn xt cu tr li ca cc nhm. - Yu cu: HS trnh by p n. - nh gi, nhn xt kt

- Tho lun nhm tr li cc cu hi trc nghim theo ni dung cu 1-3 (SGK); bi tp 1, 2 (SGK).

84

Trng THTH T VLKT

qu gi dy. Hot ng (pht): Hng dn v nh. - Nu bi tp v nh: 1,2,3 SGK. - Yu cu: HS chun b bi sau. - Lm vic c nhn gii bi tp 3 (SGK) - Ghi nhn kin thc: quy tc tng hp hai lc, ba lc ng quy, ng phng. - Ghi cu hi v bi tp v nh. - Nhng s chun b cho bi sau.

Gio n 10 nng cao

85

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

Bi 28.QUY TC HP LC SONG SONG. IU KIN CN BNG CA MT VT RN DI TC DNG CA BA LC SONG SONG

A.MC TIU 1.Kin thc: - Nm vng c quy tc hp hai lc song song cng chiu v tri chiu cng t ln vt rn. - Bit phn tch mt lc thnh hai lc song song ty theo iu kin ca bi ton. - Nm c iu kin cn bng ca vt rn di tc dng ca ba lc song song v h qu. - C khi nim v ngu lc v momen ca ngu lc 2.K nng: - V hnh tng hp v phn tch lc. - Rn luyn t duy logic. B.CHUN B 1.Gio vin - Bin son cc cu hi kim tra bi c ; cng c bi ging di dng trc nghim theo ni dung cu hi 1-3 SGK. - Chun b th nghim theo hnh 28.1 SGK. 2.Hc sinh - n tp kin thc v lc, tng hp lc. 3.Gi ng dng CNTT - GV c th bin son cc cu hi trc nghim cho phn kim tra bi c v cng c bi ging. - Chun b nhng hnh nh cn bng ca cc vt. - M phng cc lc cn bng theo cc hnh v C.T CHC CC HOT NG DY HC Hot ng ca GV Hot ng 1 (pht): Kim tra bi c. - Nu cu hi. - Yu cu mt HS ln bng v hnh. - Nhn xt kt qu. Hot ng 2 (pht): Tm hiu quy tc hp hai lc song song cng chiu. - Cng HS lm th nghim. - Hng dn lp bng kt qu. - Gi rt ra kt lun. - Quan st th nghim hnh 28.1 - Lp bng kt qu. - V hnh H 28.2. Hot ng ca HS - iu kin cn bng ca vt rn di tc dng ca ba lc khng song song? - V hnh minh ha? 1. Th nghim tm hp lc ca hai lc song song: - Hai lc song song cng chiu P v P2 tc dng 1 vo thc ti O1 v O2. - P t ti O c tc dng ging ht tc dng ng thi ca P t ti O1 v P2 1 t ti O2 vi P=P1+P2 Ni dung

86

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

P l hp lc ca P v 1 P2 . 2. Quy tc hp lc hai lc song song cng chiu: a) Quy tc: Hnh 28.2 Hp lc ca hai lc F1 v F2 song song, cng chiu, tc dng vo mt vt rn, l mt lc F song song, cng chiu vi hai lc c ln bng tng ln ca hai lc . F=F1+F2. Gi ca hp lc F nm trong mt phng ca F1 , F2 v chia trong khong cch gia hai lc ny thnh nhng on t l nghch vi ln ca hai lc .
F1 d = 2 (chia trong) F2 d1

- Yu cu HS trnh by quy tc.

- Trnh by quy tc hp hai lc song song cng chiu.

b)Hp nhiu lc:

F = F1 + F2 + F3 +... + Fn = = R1 + F3 +... + Fn R2 +... + Fn

- Cho HS tho lun, hng dn gii thch trng tm ca vt rn. - Cho HS xem hnh v.

Hp lc F tm c s l mt lc song song cng chiu vi cc lc thnh phn, c ln: F=F1+F2+F3+...+Fn c)L gii v trng tm vt rn: Chia vt rn thnh nhiu phn t nh, cc trng lc nh to thnh mt h lc song song cng chiu t - Tho lun a ra quy tc tm hp lc ca nhiu lc ln vt. Hp lc ca chng song song cng chiu p l trng lc tc dng ln vt dng gii thch trng tm c im t l trng tm ca vt. ca vt rn? d) Phn tch mt lc thnh hai lc song song: C v s cch phn tch mt lc F cho thnh hai - Tho lun: phn tch mt

87

Trng THTH T VLKT

- Hng dn phn tch. lc thnh hai lc song song.

Gio n 10 nng cao

lc F1 v F2 song song. Khi c nhng yu t c xc nh th phi da vo chn cch phn tch thch hp. e) Bi tp vn dng: Mt thanh st c khi lng 50kg c k bi hai gi O1 v O2 hai u. ng thng ng qua trng tm G chia on thng O1O2 theo t l
OO 2 =2. OO1

- Hng dn gii bi tp SGK. - Nhn xt kt qu.

- Lm vic c nhn:bi tp vn dng phn 2. e) SGK. Thc hin cu hi C1.

Tnh lc ca thanh st ln tng gi . Bi gii Theo qui tc hp lc: F = F1 + F2

F1 OO 2 = =2 F2 OO1

Hot ng 3 (pht): Tm hiu iu kin cn bng ca vt rn di tc dng ca ba lc song song.Quy tc hp hai lc song song tri chiu. - Yu cu: HS xem hnh v, c phn 3 tho lun v iu kin cn bng. - Gi cch suy lun. - Nhn xt kt qu.

- Xem hnh H 28.6 c phn 3 SGK, tho lun rt ra iu kin cn bng: - Tng hp lc? - Chng minh h ba lc ng phng? - Phn tch im t ca chng? - Trnh by kt qu

F1 = 2/3 F = 2/3 . 50.9,81=327N F2 = 1/3 F = 163N 3. iu kin cn bng ca vt rn di tc dng ca ba lc song song: Hnh 28.6 iu kin cn bng ca vt rn di tc dng ca ba lc F1 , F2 , F3 song song l hp lc ca hai lc ca hai lc bt k cn bng vi lc th ba
F1 + F2 + F3 = 0

- Cho HS xem hnh, hng dn suy lun tm hp lc ca hai lc song song tri chiu.

4. Quy tc hp hai lc song song tri chiu: Hnh 28.7 Hp lc ca hai lc song song tri chiu l mt lc c - Xem phn 4 SGK, xem cc c im sau: hnh 28.7, tm cch suy - song song v cng chiu lun a ra quy tc vi lc thnh phn c ln hp hai lc song song tri ln hn lc thnh phn kia ( chiu. F3 ) - c ln bng hiu ln

88

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

ca hai lc thnh phn: F = F3 F2 - Gi ca hp lc nm trong mt phng ca hai lc thnh phn, v chia ngoi khong cch gia hai lc ny thnh nhng on t l nghch vi ln ca hai lc . ' d 2 F3 = (chia ngoi) ' d 3 F2 5. Ngu lc: - Ngu lc l h hai lc F1 v F2 song song ngc chiu, c cng ln F, tc dng ln mt vt. Vd tuanvit lm xoay inh c. - Ngu lc c tc dng lm cho vt rn quay theo mt chiu nht nh. - Ngu lc khng c hp lc. - Momen ca ngu lc c trng cho tc dng lm quay ca ngu lc v bng tch ca ln F ca mt lc v khong cch d gia hai gi ca hai lc M=F.d

- Cho HS tm hiu phn 5. - Hng dn tho lun a ra khi nim ngu lc v momen ngu lc. - Nhn xt cc v d.

- Xem hnh H 28.8. - Tho lun v tc dng ca ngu lc. - i lng c trng cho tc dng lm quay l momen ngu lc? - Ly v d minh ha.

Hot ng 4 (pht): vn dng, cng c. - Yu cu: Nu cu hi.Nhn xt cu tr li ca cc nhm. - Yu cu: HS trnh by p n. - nh gi, nhn xt kt qu gi dy.

- Tho lun nhm tr li cc cu hi trc nghim theo ni dungcu 1-3 (SGK). - Lm vic c nhn gii bi tp 2(SGK) - Ghi nhn kin thc : Tng hp hai lc song song cng chiu v tri chiu. iu kin cn bng ca vt rn chu tc dng ca ba lc song song. Momen ngu lc. - Ghi cu hi v bi tp v nh. - Nhng s chun b cho bi

Hot ng 5 (..pht): Hng dn v nh.

89

Trng THTH T VLKT

- Nu bi tp v nh:1, 2, 3 SGK. - Yu cu :HS chun b bi sau. sau

Gio n 10 nng cao

90

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

Bi 29. MOMEN CA LC. IU KIN CN BNG CA MT VT RN C TRC QUAY C NH.

A.MC TIU 1.Kin thc: - Bit c nh ngha momen lc, cng thc tnh momen lc trong trng hp lc vung gc vi trc quay. - Bit iu kin cn bng ca vt rn c trc quay c nh. - Vn dng gii thch mt s hin tng vt l v mt s bi tp n gin. 2.K nng: - Phn tch lc tc dng ln vt rn. - Vn dng gii thch cc hin tng v gii bi tp. B.CHUN B 1.Gio vin - Bin son cc cu hi kim tra bi c; cng c bi ging di dng trc nghim theo ni dung cu hi 1-4 SGK. - Chun b th nghim theo hnh 29.3 SGK. 2.Hc sinh - n tp cc kin thc v n by. 3.Gi ng dng CNTT - GV c th bin son cc cu hi trc nghim cho phn kim tra bi c v cng c bi ging. - Chun b nhng hnh nh cn bng ca cc vt. - M phng cc lc cn bng theo cc hnh v C.T CHC CC HOT NG DY HC Hot ng ca GV Hot ng ca HS Hot ng 1 (pht): Kim tra bi c. - t cu hi cho HS. Cho HS Quy tc hp lc ca hai lc ly v d. song song cng chiu. - Nhn xt cc cu tr li. - Momen ngu lc? Hot ng 2 (pht): Tm hiu tc dng ca mt lc ln mt vt rn c trc quay c nh. - Cho HS c SGK, xem hnh v, tho lun tr li cu hi. - Nhn xt cch trnh by. - Rt ra kt lun Ni dung

1. Nhn xt v tc dng ca mt lc ln mt vt c phn 1, xem hnh H29.1 rn c trc quay c nh: Tho lun: Tc dng lm - Cc lc c gi song song quay ca lc ph thuc vo vi trc quay hoc ct trc yu t no? quay th khng c tc dng Trnh by kt qu? lm quay vt. - Quan st th nghim H 29.3 - Cc lc c phng vung - Theo di kt qu th nghim gc vi trc quay v c gi cng xa trc quay th tc dng lm quay vt cng mnh.

91

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

- Vy, tc dng lm quay ca mt lc ln vt rn c trc quay c nh t trng thi ng yn khng nhng ph thuc vo ln ca lc m cn ph thuc khong cch t trc quay ti gi (cch tay n) ca lc. 2. Momen ca lc i vi mt trc quay: a) Th nghim: b)Momen ca lc: Hnh 29.4 Xt mt lc F nm trong mt phng vung gc vi trc quay Oz. Momen ca lc F i vi trc quay l i lng c trng cho tc dng lm quay ca lc quanh trc y v c o bng tch ln ca lc v cnh tay n. M = F.d - d: cnh tay n (tay n) l khong cch t trc quay ti gi ca lc (m) - M: momen ca lc (N.m) 3. iu kin cn bng ca mt vt rn c trc quay c nh (Quy tc momen): Mun cho mt vt rn c trc quay c nh nm cn bng th tng momen ca cc lc c khuynh hng lm vt quay theo mt chiu phi bng tng momen ca cc lc c khuynh hng lm vt quay theo chiu ngc li.
M = ' M

Hot ng 3 (pht): Tm hiu nh ngha momen ca lc i vi trc quay. - Cng HS lm th nghim, ghi kt qu th nghim. - Hng dn HS rt ra kt lun.

- Nhn xt kt qu v tc dng lm quay ca lc a ra khi nim momen ca lc. Xem hnh H 29.4. - Tr li cu hi C1.

- V hnh H 29.4, nu cu hi - c phn 2.b, trnh by nh C1. ngha momen ca lc. - Nhn xt cc cu tr li. - Cho HS c SGK. - Yu cu HS trnh by nh ngha. - n v ca momen lc? ngha vt l ca n? - Nu ngha vt l ca momen.

- Pht biu quy tc momen.

* Nu quy c momen lc lm vt quay ngc chiu kim ng h c gi tr dng, cng chiu kim ng h c gi tr m , th:

92

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

- c phn 4, m t hot M1+M2+...=0 ng ca cn a, cuc chim Vi M1, M2 ... l momen hnh H 29.5,H 29.6 ca tt c cc lc t ln -Tr li cu hi C2. vt. 4. ng dng: a) Cn a: Khi cn thng bng, trng lng ca vt bng trng lng ca qu cn. b) Quy tc momen lc cn - Tho lun nhm tr li cc p dng cho c trng hp cu hi trc nghim theo ni vt khng c trc quay c dung cu 1-4(SGK); bi tp 1 nh. (SGK). Vd chic cuc chim. - Lm vic c nhn gii bi tp 2(SGK). - Ghi nhn kin thc: Momen ca lc, iu kin cn bng ca vt rn c trc quay c nh v ng dng ca n. - Ghi cu hi v bi tp v nh. - Nhng s chun b cho bi sau.

- Cho HS xem hnh, tho lun. - Nu cu hi C2. - Nhn xt kt qu.

Hot ng 4 (pht): Vn dng, cng c. - Yu cu:Nu cu hi. Nhn xt cu tr li cua cc nhm. - Yu cu:HS trnh by p n. - nh gi, nhn xt kt qu gi dy.

Hot ng 5 (pht): Hng dn v nh. - Nu bi tp v nh:1, 2,3,4/136. - Yu cu:HS chun b bi sau.

CHNG IV. CC NH LUT BO TON BI 31. NH LUT BO TON NG LNG

I. MUC TIU 1- Kin thc

93

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

- Nm c khi nim h kn. - Nm vng nh ngha ng lng v ni dung cu nh lut bo ton ng lng p dng cho h kn. 2. K nng - Nhn bt h vt, h kn, khi nim ng lng, iu kin p dng c nh lut bo ton ng lng. -Bt vn dng nh lut gii mt s bi ton tm ng lng v p dng nh lut bo ton ng lng. II. CHUN B 1. Gio vin Dng c th nghim kim chng nh lut bo ton ng lng. Dng c th nghim minh ho nh lut bo ton ng lng. Th nghim va chm gia cc qu cu treo trn si dy. Bng ghi kt qu th nghim. 2. Hc sinh - Xem li nh lut bo ton cng lp 8. - Chun b th nghim va chm gia cc qu cu treo trn si dy. II. T CHC HOT NG DY HC Hot ng ca GV Hot ng ca HS Ni dung Hot ng 1: tm hiu -c phn 1 SGK. 1. H kn khi nim h kn - Tm hiu v h kn v tr Mt h vt gi l h kn nu ch - Yu cu HS c SGK li cu hi v h vt, h kn c cc vt trong h tng tc ln - Hng dn HS tm hiu v ly v d. nhau (gi l ni lc)m khng c h vt, h kn (h c lp), tc dng ca nhng lc t bn ni lc, ngoi lc. ngoi (gi l ngoi lc), hoc nu c th phi trit tiu ln nhau. Hot ng 2: Tm hiu - Tr li cu hi v nh lut 2. Cc nh lut bo ton cc nh lut bo ton. bo ton v tc dng cu - i lng vt lyi1 bo ton: - HS hc nh lut bo cc nh lut bo ton. khng i theo thi gian. ton no, c tc dng g? - inh lut bo ton: nh lut - Nu tc dng ca cc cho bit i lng vt l no nh lut bo ton c bo ton. - DLBT co vai tr wan trong trong doi sng. Hot ng 3: Tm hiu - HS tm hiu kin thc v 3. nh lut bo ton ng ng lng v nh lut tr li cc cu hi dn dt lng bo ton ng lng ca GV. a. ng lng - Hng dn HS tm hiu "ng lng ca mt vt chuyn khi nim ng lng v ngl di lng c o bng ngha ca n. tch ca khi lng v vn tc - Hng dn HS thnh lp ca vt." p = mv nh lut bo ton ng b. nh lut bo ton ng lng t nh lut II v III lng Newtn. "Vect tng ng lng ca mt

94

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

h kn c bo ton"
p = p'

Hot ng 4: vn dng, HS nu tm tt li ni dung cng c cu bi GV nhn xt. - Nu cu hi v ng lng cu h vt,... - Nu tm tt kin thc bi.

95

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

BI 32. CHUYN NG BNG PHN LC BI TP V NH LUT BO TON NG LNG

I. MC TIU 1. Kin thc - Nm vng c nguyn tc chuyn ng bng phn lc. hiu ng thut ng chuyn ng bng phn lc trong bi ny t ni dung nh lut bo ton ng lng 2. K nng - Phn bit hot ng ca ng c my bay phn lc v tn la v tr. - Vn dng v gii bi tp v nh lut bo ton ng lng. II. CHUN B 1. Gio vin - Dng c th nghim sng git khi bn, con quay nc, pho thng thin - Hnh v tn la, my bay phn lc. 2. Hc sinh - c trc bi. - Chun b th nghim, tranh v. III. T CHC HOT NG DY HC Hot ng ca GV Hot ng ca HS Ni dung Hot ng 1: Tm hiu Tr li cu C1 1. Nguyn tc chuyn ng bng nguyn tc chuyn ng Ly v d thc t v chuyn phn lc bng phn lc. ng bng phn lc. Chuyn ng bng phn lc l Nu cu hi C1 Tm hiu nguyn tc chuyn chuyn ng ca mt vt t to Gi y cho HS tr li, ly ng bng phn lc. ra phn lc bng cch phn v v d. Tr li cu C2. mt hng mt phn khi lng Nu cu hi C2 ca chnh n, dphn kia chuyn Gii thch cho HS cu C2 ng theo hng ngc li. Hot ng 2: ng c phn lc, tn la - Gi y tm hiu ng c phn lc v ng c tn la. - Hng dn so snh ng c phn lc v ng c tn la. Hot ng 3: bi tp v chuyn ng bng phn lc. - Yu cu hs c bi tp, tim hiu ri p dng gii bi tp. - Nu ch trong bi tp. Hot ng 4: Vn dng, cng c. - Yu cu hs k tn mt s ng dng ca chuyn - Tm hiu hot ng ca 2. ng c phn lc. Tn la ng c phn lc v ng (tham kho SGK) c tn la. - So snh ng c phn lc v ng c tn la.

- Gii bi 1,2,3 sgk. 3. Bi tp v chuyn ng bng - Nu nhn xt v ngha phn lc (sgk) kt qu cc bi ton.

- Hs k tn mt s ng dng ca chuyn ng bng phn lc. - Trnh by cch gii bi tp

96

Trng THTH T VLKT

ng bng phn lc. - Yu cu HS nu phng php gii bi tp Hot ng 5: Hng dn v nh - Nu cu hi v bi tp v nh. - Yu cu HS chun b bi sau. p dng nh lut bo ton ng lng. - Ghi cu hi v bi tp v nh. - Nhng s chun b cho bi sau.

Gio n 10 nng cao

97

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

Bi 33. CNG CNG SUT

I MC TIU 1. Kin thc - Nm vng cng c hc gn vi hai yu t: lc tc dng v di cu im t lc. - Hiu r cng l mt i lng v hng, gi tr ca n c th dng hoc m ng vi cng pht ng hoc cng cn. - Nm c khi nim cng sut, ngha ca cng sut trong thc tin i sng v k thut. - Nm c n v cng, n v nng lng, n v cng sut. 2. K nng - Phn bit khi nim cng trong ngn ng thng thng v cng trong vt l. - Bit vn dng cng thc tnh cngtrong cc trng hp c th: lc tc dng khc phng di, vt chu tc dng ca nhiu lc. - Gii thch ng dng ca hp s trn xe. - Phn bit c cc n v cng v cng sut. II CHUN B 1 Gio vin - Hnh v th nghim v s sinh cng c hc. - Bng gi tr mt s cng sut. 2 Hc sinh - Cng v cng sut hc cp ph thng c s. - c trc bi ny. 3. Gi ng dng cng ngh thng tin. - Chun b hnh nh sinh cng ca cc my khc nhau. - M phng hat ng ca hp s. III T CHC HOT NG DY HC Hot ng ca GV Hot ng 1: Tim hiu cng, cnmg sut v hiu xut - Hng dn cho HS tm gi tr ca cng trong cc trng hp khc nhau - Nu cu hi C1, C2, C3. - Nhn xt cu tr li ca HS. Hot ng ca HS - Tm cch tnh cng cc trng hp lc v di cng phng v khc phng a ra cng thc. - tho lun v a ra nhn xt v cng pht ng v cng cn. - Tm hiu v n v ca cng. - Tr li cu hi C1, C2, C3. Ni dung 1. Cng a. nh ngha: Cng thc hin bi mt lc khng i l i lng o bng tch ln ca lc v hnh chiu ca di im t trn phng ca lc. b. Cng pht ng, cng cn
2

A = F .s. cos

- Nu cos > 0 < th A>0

v c gi l cng pht ng.

-Nu cos < 0 < th

A<0 v c gi l cng cn.

2

- nu cos = 0 = th A=0,

98

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

d c lc tc dng nhng khng c cng thc hin. c. n v ca cng Trong he SI, cng c tnh bng Joule (J) 2. Cng sut a. nh ngha: Cng sut l i lng cho tc thc hin cng ca mt ng c, c gi tr bng thng s gia cng A v thi gian t cn thc hin cng y.

Yu cu HS tm hiu khi nim cng sut v y ngha ca n. - Nu cu hi C4, hng dn HS tr li.

- Tm hiu khi nim cng sut. - Tm hiu nh ngha cng sut v n v ca cng sut. - Tm hiu ng dng cu hp s. A - Tr li cu C4. P= t - Phn bit n v ca cng b. n v: v cng sut. Trong h Si, cng sut c o bng Ot, k hiu W. c. Biu thc khc ca cng sut
A F .s P= = = F .v t t

Yu cu HS tm hiu hiu xut my.

3. Hiu sut
H = A' A

4. Bi tp vn dng (sgk) Hot ng 2: Vn dng v cng c - Yu cu HS c bi v lm bi tp SGK.. - Nhn xt p n. - Nu cu hi vn dng. - Nhn xt cu tr li ca hs. - nh gi gii dy. - c v lm bi tp phn 4 SGK. - Trnh by p n. -Tr li cu hi ca GV. - lm vic c nhn gii bi tp 4 SGK.

99

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

BI 34. NG NNG V NH L NG NNG

I MC TIU 1. Kin thc - Hiu ng nng l mt dng nng lng c hc m mi vt c c khi chuyn ng. - Nm vng hai yu t c trng ca ng nng, ng nng ph thuc vo khi lng v vn tc ca vt. - Hiu mi quan h gia cng v nng lng th hin c th qua ni dung ca nh l ng nng. 2. K nng - Vn dng thn tho biu thc tnh cng trong nh l ng nng gii mt s bi ton lin quan. II CHUN B 1 Gio vin .- Bin san cc cu hi 1-4 SGK thnh cc cu trc nghim. - Dng c th nghim ng nng ca cc vt ph thuc vo hai yu t m v v. - Bng mt s gi tr ng nng ca cc vt. 2 Hc sinh - Khi nim ng nng v cng hc cp ph thng c s. - c trc bi ny. 3. Gi ng dng cng ngh thng tin. - Gio vin c th san cc cu hi trc nghim kim tra bi c v cng c bi ging. - Chun b hnh nh m t ng nng ph thuc vao m v v. III T CHC HOT NG DY HC Hot ng ca GV Hot ng ca HS Hot ng 1: Tm hiu - Tm hiu nh ngha, cng khi nim ng nng thc, nhng nhn xt v - Hng dn HS tm hiu ng nng. khi nim ng nng. - Tr li cu C1, C2. - Nu cu hi C1, C2, - c v d SGK, rt ra nhn xt cc cu tr li. ngha ca ng nng. Cho HS c v d, rt ra nhn xt. Ni dung 1. ng nng a. nh ngha ng nng ca mt vt l nng lng lm vt c c do chuyn ng. ng nng c gi tr bng mt na tch khi lng v bnh phng vn tc ca vt.
W = mv 2 2

* Ch y: - ng nng ca mt vt l i lng v hng v lun lun dng. - vn tc c tnh tng i, ph thuc vo h quy chiu, nn ng nng cng c tnh tng i, ph thuc vo h quy chiu. - Cng thc trn cng ng cho vt chuyn ng tnh tin.

100

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

b.V d: (sgk) Hot ng 2: tm hiu 2. nh l ng nng nh l ng nng - Tm ra d0c cng thc bin thin ng nng ca mt - hng dn Hs rt ra bin thin ng nng vt bng cng ca ngoi lc tc cng thc (34.3). (34.3). Pht biu nh l. dng vo vt. - Nu cu hi C3, hng - Tr li cu C3. Nu cng ca ngoi lc l dng dn tr li. (cng pht ng), ng nng tng; nu cng ny m (cng cn), ng nng gim.
Ang = W 2 W1 = 1 1 2 mv 2 mv 12 2 2

Hot ng 3: vn dng, cng c - Hng dn HS c v lm bi tp vn dng. - Nhn xt kt qu gii. - Yu cu HS tr li cc cu hi.

3. Bi tp vn dng. (sgk) - c v lm bi tp vn dng phn 3 SGK. - Trnh by li gii v nhn xt. - Tr li cc cu hi trc nghim theo ni dung 1 4 SGK. - Nhn xt cu tr li ca bn.

101

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

BI 35. TH NNG. TH NNG TRNG TRNG

I MC TIU 1. Kin thc - Nm vng cch tnh cng do trng lc thc hin khi vt chuyn ng - Nm vng mi quan h: cng ca trng lc bng gim th nng. - C khi nim chung v c nng trong c hc. T phn bit ng nng v th nng. 2. K nng - Vn dng c cng thc xc nh th nng gii bi tp. II CHUN B 1. Gio vin .- Bin san cc cu hi 1-4 SGK thnh cc cu trc nghim. - Dng c th nghim v th nng trng trng, ca lc n hi. - Cc hnh v m t trong bi. 2 Hc sinh - Lm th nghim v th nng ca lc n hi. - Cng, kh nng sinh cng. 3. Gi ng dng cng ngh thng tin. - Hnh nh th nng ca nc trong nh my thy in, ba my. - Hnh nh th nng n hi. III T CHC HOT NG DY HC Hot ng ca GV Hot ng 1: Tm hiu khi nim th nng. - Hng dn hs tm hiu khi nim th nng - Yu cu Hs ly v d. - Nhn xt cu tr li. Hot ng 2: Cng cu trng trng. - Hng dn hs tm hiu cng ca trng trng. - Yu cu hs nu nhn xt. Hot ng 3: th nng trng trng. - Hng dn hs tm hiu th nng trng trng v gim th nng. - Nu cu hi C1, C2, hng dn tr li. Hot ng ca HS - c phn 1 SGK, tm hiu cc v d dn n khi nim th nng. - Ly v d thc tin v th nng. - Dc phn 2 SGk, tm hiu cng cu trng lc v rt ra nhn xt. Ni dung 1. Khi nim th nng Th nng l dng nng lng ph thuc vo v tr tng i ca vt so vi mt t, hoc ph thuc bin dng ca vt so vi trng thi khi cha bin dng. 2, Cng ca trng lc Cng ca trng lc khng ph thuc vo hnh dng ng i ca vt m ch ph thuc vo cc v tr u v cui. Lc c tnh cht nh th gi l lc th. 3. Th nng trng trng Cng ca trng lc bng hiu th nng ca vt ti v tr u v v tr cui, tc bng gim th nng ca vt.
2 1

- c phn 3 SGK, tm cng thc (35.3) v gim th nng. - Tr li cu C1, C2. - Nhn xt cu tr li ca AP = Wt Wt = mgz 2 mgz 1 bn. Trong Wt = mgz l th nng ca vt ti v tr ang xt. Hot ng 4: Tm hiu 4. Lc th v th nng lin h lc th v th - c phn 4 SGK, tm hiu Th nng l nng lng ca mt

102

Trng THTH T VLKT

nng. - Gi y cho hs nhn xt quan h gia lc th v th nng. - Nhn xt cu tr li ca Hs Hot ng 5: Vn dng, cng c - Nu cu hi. - Nhn xt cu tr li ca hs. - yu cu hs trnh by p n v nhn xt cu tr li

Gio n 10 nng cao

r hn khi nim lc th v h c c do tng tc gia cc th nng. phn ca h thng qua lc th. - Ly v d.

- Tr li cu hi trc nghim theo nd cu 1 4 SGK. - Lm vic c nhn gii bi 3 SGK.

103

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

BI 36. TH NNG N HI
I MC TIU 1. Kin thc - Nm c khi nim th nng n hi - Bit cch tnh cng ca lc n hi khi vt b bin dng. - Nm c nh l th nng. - Hiu bn cht ca th nng n hi. - Nm vng v p dng phng php th tnh cng ca lc n hi. 2. K nng - Nhn bit vt c th nng n hi - Vn dng c cng thc xc nh th nng gii bi tp. II CHUN B 1 Gio vin - Dng c th nghim:l xo, dy cao su, thanh tre... - Mt s hnh v trong bi. 2 Hc sinh - Khi nim v th nng, th nng trng trng. - Lc n hi, cng ca trng lc. 3. Gi ng dng cng ngh thng tin. - M phng th nng n hi ca mt s vt - Hnh nh bn cung. III T CHC HOT NG DY HC Hot ng ca GV Hot ng 1: Cng ca lc n hi. - Yu cu hs c SGk v tm hiu cng ca lc n hi. - Hng dn hs tm cng thc (36.2). - Nu cu hi C1, C2. - Nhn xt cu tr li. Ni dung 1. Cng ca lc n hi - c phn 1 SGk, tm hiu * Mi vt bin dng n hi u cng ca lc n hi. c kh nng sinh cng, tc l - Tm cng bng phng mang nng lng. Nng lng php th. ny c gi l th nng n hi. - Nu nhn xt: Lc n hi * Cng ca lc n hi: cng l lc th. Cng thc kx 2 kx 2 A12 = 1 2 (36.2). 2 2 - Tr li cu C1, C2. Cng ny ph thuc vo cc bin dng ca l xo, vy lc n hi cng l lc th. Hot ng 2: Th nng 2. Th nng n hi n hi. - c phn 2 SGK v tm * Th nng n hi ca mt vt - Hng dn hc sinh cc hiu v khi nim th nng gn vo u l xo c bin cng thc tnh. n hi, gim ca th dng x bng: 1 - Nhn xt cu tr li ca nng n i. Wh = kx 2 , k l cng ca l 2 hs. - Ghi nhn cng thc (36.3) xo. v (36.4). * nh l th nng: Cng A ca lc th bng gim th nng:
A12 = Wh1 Wh2

Hot ng ca HS

* Th nng n hi cng c

104

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

xc nh sai km bng mt hng s cng tu theo cch chn gc to ng vi v tr cn bng.

Hot ng 4: Vn dng, cng c - Yu cu hs nhn xt v th nng trng trng v th nng n hi. - Nhn xt v phng n tr li.

- tr li cu hi trc nghim theo ni dung cu 1 3 SGK. - Tho lun v trnh by p n.

105

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

BI 37. NH LUT BO TON C NNG

I MC TIU 1. Kin thc - Nm vng khi nim c nng. - Bit cch thit lp nh lut bo ton c nngtrong trng hp c th. 2. K nng - Bit xc nh khi no c nng c bo ton. - Vn dng c cng thc xc nh c nng gii bi tp. II CHUN B 1 Gio vin .- Bin san cc cu hi 1-4 SGK thnh cc cu trc nghim. - Dng c th nghim con lc n, con lc l xo, vt ri. - Cc hnh v m t trong bi. 2 Hc sinh - nh lut bo tan v chuyn ha nng lng cp THCS. - Khi nim ng nng v th nng, cng ca trng lc , ca lc n hi. 3. Gi ng dng cng ngh thng tin. - M phng hnh nh nc trong nh my thy in c chuyn t th nng sang ng nng T CHC HOT NG DY HC Hot ng ca GV Hot ng 1: Thnh lp nh lut. - Lm th nghim chuyn ng con lc n, Hs quan st nhn xt. - Lm th nghim vt ri t do, nhn xt v tm cng ca trng lc, bin thin ng nng. - Tm hiu c nng lc u v sau rt ra nhn xt. Nu cu hi C1, C2, gi HS tr li. - Yu cu HS c phn 2 v rt ra kt lun v cng ca lc khng phi l lc th. Ni dung 1. Thit lp nh lut - Quan st th nghim con a. Trng hp trng lc 2 lc n, nhn xt s bin mv12 mv2 + mgz1 = + mgz 2 i ca th nng, ng 2 2 nng. Trong qu trnh chuyn ng, - c phn 1 SGK, tm hiu nu vt ch chu tc dng ca c nng ca vt trong trng lc , ng nng c th trng hp trng lc av2 chuyn thnh th nng v ngc trng hp lc n hi. li, va tng ca chng, tc c Tr li cu C1, C2. nng ca vt c bo ton - HS c phn 2, tm hiu (khng i theo thi gian) v bin thin c nng, cng b. Trng hp lc n hi ca lc khng phi l lc mv 2 kx 2 W = W + Wh = + =hng th. 2 2 s. c. nh lut bo ton c nng tng qut C nng ca mt vt ch chu tc dng ca nhng lc th lun c bo ton. 2. Bin thin c nng. Cng ca lc khng phi l lc th.
A12 = W2 W1 = W

Hot ng ca HS

Hot ng 2: Vn dng v

3. Bi tp ng dng (SGk)

106

Trng THTH T VLKT

cng c. - Yu cn HS lm bi tp phn 3. - Hng dn cch gii. - Hng dn hs tr li cu hi. - c v lm bi tp phn 3 SGK. - Tr li cc cu hi trc nghim theo ni dung cu 1 3 SGK.

Gio n 10 nng cao

107

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

BI 38. VA CHM N HI V KHNG N HI

I MC TIU 1. Kin thc - C khi nim chung v va chm v phn bit c va chm n hi v va chm mm 2. K nng - Vn dng c cng thc gii bi tp. II CHUN B 1. Gio vin .- Bin san cc cu hi 1-3 SGK thnh cc cu trc nghim. - Dng c th nghim v va chm gia cc vt. - Cc hnh v m t trong bi. 2 Hc sinh - n kin thc nh lut bo ton ng lng v nh lut bo ton c nng. 3. Gi ng dng cng ngh thng tin. - Chun b th nghim m phng va chm hai vt, cc th nghim v va chm n hi v khng n hi. III T CHC HOT NG DY HC Hot ng ca GV Hot ng 1: Phn loi va chm - Hng dn hs tm hiu v va chm, tnh cht cu va chm. - Nu cu hi C1. - Nhn xt cu tr li ca hs. Ni dung 1. Phn loi va chm - c SGK, tm hiu va - i vi tt c cc va chm , c chm, phn loi va chm. th vn dng nh lut bo ton - Tr li cu hi v tnh cht ng lng. ca va chm. - Va chm n hi: sau va cham - Tr li cu C1. hai vat tro lai hnh dng ban u v ng nng ton phn khng thay i, hai vt tip tc chuyn ng tch ri nhau vi vn tc ring bit. - Va cham mm: sau va chm hai vt dnh vo nhau v chuyn ng vi cng mt vn tc => mt phn nng lng ca h chuyn thnh ni nng (to nhit) v tng ng nng khng c bo ton. 2. Va chm n hi trc din - c phn 2 SGK, tm hiu Vn tc ca tng qu cu sau va va chm n hi trc din. chm: ( m m2 ) v1 + 2m2 v2 - Ly v d thc tin. v1' = 1 m1 + m2 ( m m1 ) v2 + 2m2v2 ' v2 = 2 m1 + m2 Nhn xt: + Hai qua cu c kh lng bng Hot ng ca HS

Hot ng 2: Va chm n hi trc din. - Hng dn Hs tm hiu v tnh cht va chm n hi v tm vn tc. - Nhn xt cu tr li.

108

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

' nhau: m1 = m2 th v1' = v2 ; v2 = v1 C s trao i vn tc. + Hia qu cu c kh lng chnh lch > Gi s m1 > m2 v v1 = 0 ta c th bin i gn ng vi

m2 0 m1 ta thu c ' ' v1 = 0, v2 = v2 .

Hot ng 3: Va chm mn - Hng dn HS tm hiu v tnh cht ca va chm mn. -

3. Va chm mn - Xem SGK phn 3, tm - nh lut bo ton ng lng: hiu va chm mn.Chng t mv = ( M + m )V . ng nng gim mt lng. - o bin thin ng nng ca h:
W = W 2 W1 =
<0 W

M W < 0 M +m 1

Hot ng 4: Vn dng, cng c. - Yeu cu hs lm bi tp phn 4. - Yu cu hs tr li cu hi trong SGK. - Nhn xt cu tr li.

chng t ng nng gim i mt lng trong va chm. Lng ny chuyn ho thnh dng nng lng khc, nhu to nhit,.. 4. Bi tp vn dng - Lm bi tp phn 4 SGK. Nhn xt li gii. - Trnh bi cu tr li ca cu h trc nghim. - Tr li cu hi trong SGK.

109

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

BI 39. BI TP V CC NH LUT BO TON

I MC TIU 1. Kin thc - Nm vng cc nh lut bo ton v iu kin vn dng cc nh lut bo ton. 2. K nng - Vn dng c cc nh lut bo ton gii bi tp. II CHUN B 1.Gio vin .- Mt s bi ton vn dng cc nh lut bo tan. - Phng php gii bi tp cc nh lut bo ton. 2 Hc sinh - Cc nh lut bo tan, va chm gia cc vt. - Xem phng php gii cc bi tan. 3. Gi ng dng cng ngh thng tin. - Cc bc gii bi tp p dng cc nh lut bo tan. - Chun b cc hnh nh minh ha cho cc bi tp. III T CHC HOT NG DY HC Hot ng ca GV Hot ng 1: Phng php gii cc nh lut bo ton. - Cho HS c SGK. - Nu cu hi tho lun. - Nhn mnh quy tc p dng nh lut. - a ra phng php gii bi tp. Hot ng ca HS - c SGK phn 1,2. Tho lun a ra nhng quy tc gii bi ton p dng nh lut bo ton ng lng, nh lut bo ton c nng. - Ghi nhn iu kin p dng nh lut. Ni dung 1. nh lut bo ton ng lng - Nu cc vect vn tc cng phng, ta quy c chiu dng v lp phng trnh i s gii. - Nu cc vect vn tc khc phng, ta v gin vect ng lng t xc nh ln v hng ca cc vn tc bng phng php hnh hc, lng giac, ... - Cc vn tc phi xt cng mt h quy chiu. 2. nh lut bo ton c nng Ch y iu kin h kn p dng ng nh lut bo ton ng lng.

Hot ng 2: Gii mt s bi ton - Yu cu Hs doc SGK phn 3. Yu cu tm tt v vn dng gii tng bi tp. - t cu hi rt ra phng php gii cc bi ton p dng nh lut bo ton. Hot ng 3: Vn dng, cng c. - Yu cu hs nu phng

- c SGK phn 3. vn dng gii bi tp t 1 n 4. - Rt ra nhn xt cho tng dng bo ton v phng php chung cho bi tp p dng nh lut bo ton.

3. Bi ton va chm (sgk) - Nu phng php v iu kin p dng nh lut bo

110

Trng THTH T VLKT

php gii v iu kin p dng. - Nhn xt cu tr li cu Hs. ton. - Nhn xt cu tr li ca bn.

Gio n 10 nng cao

111

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

BI 40. CC NH LUT KE-PLE. CHUYN NG CA V TINH.

I MC TIU 1. Kin thc - C khi nim ng v h nht tm - Nm c ni dung ca ba nh lut Ke-ple v h qu suy ra tu no! 2. K nng - Vn dng nh lut keple gii mt s bi ton. II CHUN B 1 Gio vin - Dng c th nghim m phng h mt tri v cc hnh tinh. - Bng s liu v h mt tri. 2 Hc sinh - Chuyn ng trn, chuyn ng trn u. - nh lut vn vt hp dn v biu thc. 3. Gi ng dng cng ngh thng tin. - M phng h mt tri v chuyn ng ca n. III T CHC HOT NG DY HC Hot ng ca GV Hot ng ca HS Ni dung Hot ng 1: M u c SGK phn m u 1.M u Gii thic cho hs v nghin cu v tr. Hat ng 2: Tm hiu 2. Cc nh lut k-ple cc nh lut K-ple. - c phn 2 v tm tt. nh lut 1: Mi hnh tinh u - yu cu Hs tm tt v Tm hiu 3 nh lut K-ple. chuyn ng theo cc qu o m t chuyn ng ca - tho lun chng minh nh elip m Mt Tri l mt tiu cc hnh tinh. lut K-ple. im. - Hng dn hs chng - Tr li cu hi C1. nh lut 2: on thng ni mt minh nh lut. - c phn 4 SGk. tri v mt hnh tinh bt k qut - Nu cu hi C1. nhng din tch bng nhau trong - Yu cu hs dc phn 4 nhng khon thi gian nh nhau. v tm cc vn tc v tr. nh lut 3: T s gia lp phng bn trc ln v bnh phng chu k quay l ging nhau cho mi hnh tinh quay quanh Mt Tri. 3 a13 a2 = 2 = ... T12 T2 Hot ng 3: Vn dng, 3. Bi tp vn dng cng c - c v gii bi tp phn 3 (sgk) - Yu cu hs c v gii SGK. bi tp phn 3. - Trnh by bi tp. - Nhn xt li gii. - Ghi tm tt kin thc c bn, cch vn dng 3 nh lut. 4. V tinh nhn to. Tc v

112

Trng THTH T VLKT

tr.

Gio n 10 nng cao

CHNG V:C HC CHT LNG BI 41: P SUT THY TNH NGUYN L PASCAL
A. MC TIU 1. Kin thc - Hiu c trong lng cht lng, p sut hng theo mi phng v ph thuc vo su. - Hiu c tng p sut ln mt cht lng cha trong bnh kn c truyn nguyn vn ln tt c mi im v ln thnh bnh cha. 2. K nng - Vn dng gii bi tp. - Gii thch cc hin tng thc tin. B. CHUN B 1. Gio vin - Bin son cc cu hi di dng trc nghim cho phn: + Kim tra bi c + Cng c bi ging theo ni dung cu hi 1 2 SGK. - Chun b th nghim o p sut ti mi im trong lng cht lng hng theo mi phng. 2. Hc sinh - n kin thc v lc y Archimede tc dng ln mt vt nhng trong cht lng. 3. Gi ng dng cng ngh thng tin. - Gio vin c th bin son cc cu hi trc nghim cho phn kim tra bi c v cng c bi ging. - Chun b cc hnh nh v p sut hnh v SGK, Hnh 41.2 (SGV). - M phng p sut ca cht lng, nh lut Pascal, my nn thy lc... C. T CHC CC HAT NG DY HC. Hot ng 1(...) pht: P SUT, LC Y ARCHIMEDE. Hot ngca hc sinh Hot ng ca gio vin Ni dung -Nu cng thc tnh p - t cu hi cho hc 1. p sut ca cht lng. sut? gii thch cc i sinh Cht lng lun to lc nn ln mi lng trong cng thc. vt trong n. p sut ti v tr kho - Ly v d minh ha st bng vi lc nn ln mt n v din tch t ti .

113

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

p= F S

- Nu thm cc n v khc ca p sut.

vi F : lc nn ln din tch S - Ti mi im ca cht lng, p sut theo mi phng l nh nhau. - p sut su khc nhau th khc nhau. n v : trong h SI l Pa (hay N/m2) 1Pa = 1N/m2 Ngoi ra cn c cc n v khc nh 1atm = 1,013.105 Pa 1torr = 1mmHg = 1,33 Pa 1atm = 760mmHg

- Nu cng thc tnh lc y Archimede? Lc y Archimede ph thuc vo yu t no? - Ly v d minh ha

- Yu cu hc sinh tho lun, tr li cu hi - Nhn xt cc cu tr li.

Hot ng 2:(...pht ): P SUT CA CHT LNG, P SUT THY TNH. Hot ngca hc sinh - c xong phn 1, xem hnh H.41.1 v H.41.2, tho lun a ra cng thc tnh p sut v kt lun. + Ti mi im p sut theo mi phng l nh nhau. + Nhng im c su khc nhau Nhc li n v ca p sut l g? Tm hiu n v mi, cch i n v trong sch gio khoa. - c SGK, xem hnh 41.3 tho lun chng minh cng thc(41.2) tnh p sut thy tnh. - Xem bng mt vi gi tr p sut Tr.198 SGK, so snh - Xem hnh H 41.4 tr li Hot ng ca gio vin Ni dung - Cho HS c SGK, xem 2. S thay i theo su. p sut hnh v tho lun. thy tnh. p sut thy tnh (p sut tnh) ca cht lng su h - M t dng c o p p = pa + gh sut H41.2. Trong : - p l p sut thy tnh hay p sut tnh ca cht lng. - Cho hc sinh i n - h l su so vi mt thong. v p sut SGK. - pa l p sut kh quyn - Nhn xt cu tr li. - Cho HS c SGK, xem hnh, tho lun. - Nhn mnh p sut ph thuc vo su. - Cho hc sinh xem bng, so snh cc gi tr p sut, tr li cu hi C2. - Nhn xt v rt ra kt lun.

114

Trng THTH T VLKT

cu hi C2.

Gio n 10 nng cao

Hot ng 3 (pht): NH LUT PASCAL. MY NN THY LC. Hot ng ca hc sinh - c phn 2, xem hnh 41.5, pht biu nh lut v da vo cng thc (41.2) chng minh. - Xem hnh H.41.6, c phn3, tr li cu hi C3. Hot ng ca gio vin - Cho HS c SGK, xem hnh. - Gi , m t H 41.5 hc sinh pht biu nh lut. - Cho hc sinh xem hnh, c phn 3. - Nu cc cu hi C3. Nhn xt cc trnh by ca cc nhm hc sinh. - Xem ghi ch v cc - Cho hc sinh c phn n v p sut SGK ghi ch. Ni dung 3. Nguyn l Pascal. a) Pht biu: tng p sut ln mt cht lng cha trong bnh kn c truyn nguyn vn cho mi im ca cht lng v thnh bnh. b) Biu thc p = png + gh png l p sut t bn ngoi nn ln mt cht lng.

F1 S1

S2 F2

4. My nn thy lc - Nguyn l Pascal c p dng trong vic ch to cc my nn thy lc, my nng, phanh (thng) thy - tc dng lc F1 ln lc. pittng tri c tit din F2 S2 - Cng thc: F = S nh S1 lm tng p sut 1 1 ln cht lng mt lng Trong : l + F1 Lc tc dng ln pittng tit din S1. + F2 Lc tc dng ln pittng Theo nguyn l Pascal, tit din S2. p sut ca cht lng tc - Ta c th dng mt lc nh to dng ln tit din S2 thnh mt lc ln hn. nhnh phi cng tng lng p v to lc
p= F2 = S2 .p = S2 F1 S1 F1 S1

Hot ng 4 (pht): VN DNG, CNG C Hot ngca hc sinh Hot ng ca gio vin - Tho lun nhm tr li - Yu cu: Nu cu hi. cc cu hi 1,2 (SGK) ; Nhn xt cu tr li ca bi tp 1(SGK) . nhm. - Lm bi tp 3 (SGK). - Yu cu hc sinh trnh - Ghi nhn kin thc: by p n. cng thc tnh p sut - nh gi nhn xt kt thy tnh, nh lut qu gi dy. Pascal, ng dng thc

Ni dung

115

Trng THTH T VLKT

tin. Cc n v o p sut. Hot ng 5 (pht): HNG DN V NH Hot ng ca hc sinh Hot ng ca gio vin - Ghi cu hi v bi tp - Nu cu hi v bi tp v nh. v nh. - Nhng s chun b ca - Yu cu: HS chun b bi sau bi sau. ---------- o0o ----------

Gio n 10 nng cao

Ni dung

116

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

BI 42: S CHY THNH DNG CA CHT LNG V CHT KH NH LUT BC-NU-LI

A. MC TIU 1. Kin thc - Hiu c cc khi nim cht lng l tng, dng, ng dng. - Nm c cc cng thc lin h gia vn tc v tit din trong mt ng dng, cng thc nh lut Bec-nu-li, ngha ca cc i lng trong cng thc nh p sut tnh, p sut ng (cha cn chng minh). 2. K nng - Bit cch suy lun dn n cc cng thc v nh lut Bec-nu-li. - p dng gii mt s bi ton n gin B. CHUN B 1. Gio vin - Bin son cc cu hi di dng trc nghim cho phn: + Kim tra bi c + Cng c bi ging theo ni dung cu hi 1 3 SGK. - Chun b cc th nghim H 42.1 v 42.2. - Tranh hnh H42.3 v H42.4. 2. Hc sinh - n tp p sut thy tnh v nguyn l Pascal. 3. Gi ng dng cng ngh thng tin. - Gio vin c th bin son cc cu hi trc nghim cho phn kim tra bi c v cng c bi ging. - Cc tranh nh v ng dng - M phng ng dng, ng dng, nh lut Bec-nu-li. C. T CHC CC HAT NG DY HC. Hot ng 1(...) pht: KIM TRA BI C. Hot ng ca hc sinh - Pht biu nh lut Pascal? Vit cng thc. - Dng sng lin tng n iu g Hot ng ca gio vin - t cu hi cho hc sinh . - Cho mt hc sinh vit cng thc. - Nhn xt cc cu tr li. Ni dung

Hot ng 2:(...pht ): TM HIU CHT LNG L TNG. NG DNG V NG DNG. Hot ngca hc sinh Hot ng ca gio vin Ni dung - c SGK phn 1, xem - Yu cu hc sinh c 1. Chuyn ng ca cht lng l

117

Trng THTH T VLKT

hnh H.42.1 v tr li cu hi : Th no l cht lng l tng? - Quan st th nghim H42.2, tr li cu hi: . Th no l ng dng? . ng dng l g? . Cch m t ng dng v ng dng

Gio n 10 nng cao

SGK, tr li cc cu hi. tng C th cho hc sinh tho Cht lng tha mn iu kin lun. chy thnh dng (chy n nh, khng cun xoy) v khng nn c gi l cht lng l tng. - Hng dn HS v hnh Khi cht lng chy thnh dng th 42.3. vn tc dng chy l nh. - Nhn xt cc cu tr Cht kh cng c th chy thnh li. dng nh cht lng v khi c th p dng cc tnh cht, cc kt qu ca cht lng. 2. ng dng v ng dng - Khi cht lng chy n nh, mi phn t ca cht lng chuyn ng theo mt ng nht nh khng giao nhau, gi l ng dng. Vn tc ca phn t cht lng ti mi im xc nh trn ng dng c phng tip tuyn vi ng dng v c ln khng i. - ng dng l mt phn ca cht lng chuyn ng c mt bin to bi cc ng dng. Trong ng dng, vn tc chy cng ln th cc ng dng cng st nhau.

Hot ng 3(pht): Tm hiu h thc gia tc v tit din trong mt ng dng. Lu lng cht lng. nh lut Bec-nu-li cho ng dng nm ngang. Hot ngca hc sinh - Xem hnh 42.3, trnh by cch suy lun trong SGK a ra h thc (42.2) v (42.3), pht biu bng li. - Tr li cu hi C1 Hot ng ca gio vin - Yu cu hc sinh tm hiu SGK, xem hnh v. - Gi cch trnh by p n. - Nu cu hi. Ni dung 3. H thc gia tc v tit din trong mt ng dng. Lu lng cht lng a) Pht biu: Trong mt ng dng, tc ca cht lng t l nghch vi tit din ca ng. b) H thc:
v1 S2 = v2 S1

v1, v2 l vn tc cht lng trong ng dng tit din S1, S2. c) Lu lng ca cht lng. - Cho hc sinh tr li, v1.S1 = v2.S2 = A. - V hnh 42.4, c phn xem SGK. Khi chy n nh, lu lng cht

118

Trng THTH T VLKT

4 SGK: - Gi tr li cc vn . Vit c cng thc nu. 42.4? . Pht biu nh lut. . Phn bit p sut ng, p sut tnh, p sut ton phn?

Gio n 10 nng cao

lng trong mt ng dng l khng i. n v ca lu lng trong h SI : 3 m /s 4. nh lut Bec-nu-li cho ng dng nm ngang. a) Pht biu: Trong mt ng dng nm ngang, tng p sut tnh v p sut ng ti mi im bt k lun l hng s. b) Biu thc:
p+ 1 .v2 = const 2

trong : - p : l p sut tnh.

1 v2 : p 2

sut ng.

Nh vy, trong ng dng, ni c vn tc ln (tit din nh) th p sut tnh nh; ni c vn tc nh th p sut tnh ln. Hot ng 4(pht): VN DNG, CNG C. Hot ng ca hc sinh - Tho lun nhm tr li cc cu hi trc nghim 14 SGK; bi tp 1 SGK? - Lm vic c nhn gii bi tp 2 SGK. - Ghi nhn kin thc: cht lng l tng, ng dng, ng dng, nh lut Bec-nu-li. Hot ng ca gio vin - Yu cu : nu cu hi. Nhn xt cu tr li cc nhm. - Yu cu hc sinh trnh by p n. - nh gi nhn xt kt qu gi dy. Ni dung

Hot ng 5(pht): HNG DN V NH. Hot ng ca hc sinh - Ghi cu hi v bi tp v nh. - Nhng s chun b cho bi sau. Hot ng ca gio vin - Nu cu hi v bi tp v nh. - Yu cu hc sinh chun b bi sau. ---------- o0o ---------Ni dung

119

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

120

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

BI 43: NG DNG NH LUT BEC-NU-LI

A. MC TIU 1. Kin thc - Hiu c cch o p sut tnh v p sut ng. - Gii thch c mt s hin tng bng nh lut Bc-nu-li - Hiu hot ng ca ng Ven-tu-ri. 2. K nng - Vn dng gii thch hin tng thc t. - Rn luyn t duy logic. B. CHUN B 1. Gio vin - Bin son cc cu hi di dng trc nghim: + Kim tra bi c + Cng c bi ging theo ni dung cu hi 1 3 SGK. - Tranh hnh H43.1, H43.2, H43.3, H43.4, H43.5 2. Hc sinh n tp nh lut Bec-nu-li. 3. Gi ng dng cng ngh thng tin. - Gio vin c th bin son cc cu hi trc nghim cho phn kim tra bi c v cng c bi ging. - Cc tranh nh theo hnh v SGK. - M phng ng Ven-tu-ri, b ch ha kh. C. T CHC CC HOT NG DY HC. Hot ng 1 (...pht) : KIM TRA BI C Hot ng ca hc sinh -Nu ni dung v cng thc nh lut Bec-nu-li ? - V hnh v p dng nh lut cho hai im trong ng dng nm ngang - Nu cng thc tnh lc y Archimede? Lc y Archimede ph thuc vo yu t no? - Ly v d minh ha Hot ng ca gio vin - Nu cu hi - Yu cu mt hc sinh ln bng v hnh. - Nhn xt kt qu - Yu cu hc sinh tho lun, tr li cu hi - Nhn xt cc cu tr li. Ni dung

Hot ng 2 (...pht ): TM HIU O P SUT THY TNH V P SUT TON PHN Hot ng ca hc sinh Hot ng ca gio vin Ni dung

121

Trng THTH T VLKT

- c xong phn 1, xem hnh H.43.1 v tr li cu hi C1 - V hnh, ghi nhn cch o

Gio n 10 nng cao

h
1

h
2

- Cng HS lm th 1. o p sut tnh v p sut ton nghim phn a) o p sut tnh : - Hng dn lp bng t mt ng hnh tr h hai u, kt qu. sao cho ming ng song song vi dng chy. p sut tnh t l vi - Gi rt ra kt lun cao ca ct cht lng trong ng. p = gh1 b) o p sut ton phn: Dng mt ng hnh tr h hai u, mt u c un vung gc. t ng sao cho ming ng vung gc vi dng chy. p sut ton phn t l vi cao ca ct cht lng trong ng. p + v2 = gh2

Hot ng 3 (pht): TM HIU O VN TC CHT LNG, NG VEN-TU-RI. Hot ng ca hc sinh - Xem hnh 43.2, c phn2 SGK, tho lun chng minh cng thc 43.1 . V hnh . Trnh by c ch ng Ven-tu-ri . Ghi nhn cng thc. Hot ng ca gio vin Ni dung - Yu cu hcsinh xem 2. o vn tc cht lng. ng Ven-tuhnh v, dc phn 2 tho ri. lun chng minh cng Da trn nguyn tc o p sut tnh, thc ngi ta ch to ra ng ven-tu-ri dng o vn tc ca cht lng: - Gi cch suy lun. - Nhn xt kt qu.
v= 2s2p S2 s2

Trong p : hiu p sut tnh gia hai tit din S v s

Hot ng 4 (pht) : TM HIU LC NNG CNH MY BAY, B CH HA KH. Hot ng ca hc sinh - Xem hnh 43.4, c phn 4.a SGK, tho lun gii thch c ch hnh thnh lc nng cnh my bay? - Xem hnh 43.5, c phn 4.b SGK tho lun gii thch c ch hot ng ca b ch ha kh - Trnh by kt qu Hot ng ca gio vin - Yu cu HS xem hnh v, c phn 4a v 4b tho lun nhm - Gi cch suy lun - Nhn xt kt qu Ni dung 5. o vn tc ca my bay nh ng pi-to. Dng c o vn tc ca my bay l ng pi-to, c gn vo di cnh my bay:
v= 2.gh

KK

4. Mt vi ng dng khc ca nh lut Bec-nu-li

122

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

a. Lc nng cnh my bay b. B ch ha kh

123

Trng THTH T VLKT

Hot ng 5(pht): VN DNG, CNG C. Hot ng ca hc sinh - Tho lun nhm tr li cc cu hi trc nghim cu 1-3 (SGK). - Lm vic c nhn gii bi tp 1 (SGK). - Ghi nhn kin thc: Cch o p sut tnh, p sut ton phn. C ch ng Ven-tu-ri; gii thch lc nng cnh my bay v hot ng ca b ch ha kh. Hot ng ca gio vin - Yu cu: Nu cu hi. Nhn xt cu tr li ca nhm. Yu cu: HS trnh by p n.

Gio n 10 nng cao

Ni dung

- nh gi, nhn xt kt qu gi dy.

Hot ng 6 (pht): HNG DN V NH Hot ng ca hc sinh - Ghi cu hi v bi tp v nh. . ng Pit. . Chng ninh phng trnh Bec-nu-li i vi ng dng nm ngang. - Nhng s chun b cho bi sau. Hot ng ca gio vin - Nu cu hi v bi tp v nh. Ni dung

- Yu cu: HS chun b bi sau. ---------- o0o ----------

124

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

TIT BI TP : CHNG C HC CHT LU A. MC TIU 1. Kin thc - Nm vng cc kin thc v chng c hc cht lu. - Hiu cc cng thc. 2. K nng - Vn dng cc kin thc v c hc cht lu: nguyn l Pascal, nh lut Bec-nu-li gii thch cc hin tng t nhin v gii quyt cc bi ton. - Rn luyn t duy logic. B. CHUN B 1. Gio vin - Bin son cc cu hi di dng trc nghim: + Kim tra bi c + Cng c cc bi ging ca chng 2. Hc sinh - n li tt c cc kin thc ca chng. C. T CHC CC HOT NG DY HC. Hot ng 1 (...pht) : BI TP VN DNG NGUYN L PASCAL Hot ng ca HS Bi 3/201 SGK Pittng 1 : r1 = 5cm Pittng 2 : r2 = 15cm Nng t P = 13.000N Hi lc nn ti thiu v p sut nn? Hot ng ca GV Ni dung Bi tp 1 (vn dng - Lc cn thit nng t ln l nguyn l Pascal) F2 P = 13.000N (1) Yu cu HS c v tm - Theo nguyn l Pascal, lc nn cn tt bi 3/201 SGK thit F1 to ra lc nng F2 lin h bi h thc
F2 S2 = F1 S1
2 F2 = F1 S 1 - Thay vo (1), ta c

F2 = F1

S2 P S1 S1 F1 P . S 2
0,052 1444,4 (N) 0,152

F1 13.000
p =

- p sut nn khi
F1 14444 , = = 184 105 (N/m2 ) , . 2 S1 .0,05

125

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

PHN HAI NHIT HC CHNG VI CHT KH Bi 44. THUYT NG HC PHN T CHT KH CU TO CHT
I. MC TIU 1. Kin thc: - C khi nim v cht; hiu r rng v chnh xc khi nim s mol, s Avogadro, c th tnh ton ra mt s h qu trc tip. - Nm c ni dung c bn ca thuyt ng hc phn t v cht kh v s lc v cht lng v cht rn. 2. K nng: - Bit tnh ton mt s i lng ca cht kh: s mol, s phn t, khi lng, - Gii thch c cc tnh cht ca cht kh. II. CHUN B 1. Gio vin: - Dng c th nghim nh hnh 44.4. - Hnh v 44.2. 2. Hc sinh: n cc kin thc v cu to cht hc lp 8. 3. Gi ng dng CNTT: y l mt bi hc c nhiu thun li ng dng CNTT. Gio vin c th su tm cc on phim v chuyn ng Brown, minh ha cc tnh cht ca cht kh, hoc m phng chuyn ng ca cc phn t bng Flash, III. T CHC CC HOT NG DY HC Hot ng 1: Kim tra bi c Hot ng ca gio vin Hot ng ca hc sinh Bi ghi ca HS - t cu hi v cu to ca - Trnh by kin thc v cu cc cht to cht bit lp 8. - Nhn xt cu tr li ca - Nhn xt cu tr li ca HS. bn. Hot ng 2: Tnh cht ca cht kh v mt s khi nim c bn Hot ng ca gio Hot ng ca hc Bi ghi ca HS vin sinh - Yu cu HS c SGK - c phn 1 v 2 1. Tnh cht ca cht kh tm hiu tnh cht v SGK tm hiu tnh - Bnh trng: chim ton b th tch cu trc ca cht kh. cht v cu trc ca ca bnh cha. Do tnh cht ny m hnh cht kh. dng v th tch ca mt lng kh l - Yu cu HS so snh vi - So snh vi cht hnh dng v th tch ca bnh cha n. cht lng. lng. - D nn.

126

Trng THTH T VLKT

- Yu cu HS c sch tm hiu khi nim mol, khi lng mol, th tch mol. - Hng dn HS suy ra cng thc tnh khi lng mt phn t, s mol v s phn t cha trong khi lng m ca mt cht. - Nu v hng dn HS lm mt s bi tp n gin tnh s mol, s nguyn t, tr li cu hi C1. - c phn 3 SGK tm hiu cc khi nim mol, khi lng mol, th tch mol. - Suy lun ra cng thc tnh khi lng mt phn t, s mol v s phn t cha trong khi lng m ca mt cht. - Lm bi tp, tr li cu hi, trnh by p n. - Nhn xt bi gii ca bn.

Gio n 10 nng cao

- C khi lng ring nh so vi cht lng v cht rn. 2. Cu trc ca cht kh Mi cht kh c to thnh t cc phn t ging ht nhau. Mi phn t c th bao gm mt hay nhiu nguyn t. 3. Cc khi nim c bn a. Mol: 1 mol l lng cht trong c cha mt s phn t hay nguyn t bng s nguyn t cha trong 12 gam Cacbon 12. b. S Avogadro: S nguyn t hay phn t cha trong 1 mol ca mi cht u bng nhau v gi l s Avogadro NA NA = 6,02.1023 mol-1 c. Khi lng mol: Khi lng mol ca mt cht (k hiu ) c o bng khi lng ca mt mol cht y. d. Th tch mol: Th tch mol ca mt cht c o bng th tch ca mt mol cht y. iu kin chun (0oC, 1atm), th tch mol ca mi cht kh u bng 22,4 lt/mol hay 0,0224 m3/mol.

Hot ng 3: Thuyt ng hc phn t cht kh v cc cht Hot ng ca gio Hot ng ca hc Bi ghi ca HS vin sinh - Yu cu HS c phn 4 - c, hiu v trnh 4. Thuyt ng hc phn t cht kh: SGK v trnh by tm tt by tm tt cc lp - Cht kh gm cc phn t c kch cc lp lun theo cch lun v cu trc phn thc rt nh (c th coi nh cht hiu ca mnh. t ca cht kh. im). - Yu cu HS c phn 5 - Tm tt ni dung - Cc phn t chuyn ng nhit hn SGK v trnh by tm tt thuyt ng hc phn lon khng ngng. Nhit cng cao nhng ni dung c bn t ca cht kh. th vn tc chuyn ng nhit cng ln. ca thuyt ng hc - c SGK tm hiu - Khi chuyn ng, cc phn t va chm phn t cht kh. cu to phn t ca vi nhau lm chng b thay i phng - Yu cu HS c phn 6 cc cht. v vn tc chuyn ng, hoc va chm SGK v t cc cu hi vi thnh bnh to nn p sut ca cht HS trnh by cu to kh ln thnh bnh. phn t ca cc cht. 5. Cu to phn t ca cht: - Nhn xt cu tr li ca Cht c cu to t nhng phn t HS. (hoc nguyn t) chuyn ng nhit

127

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

khng ngng. - th kh, cc phn t xa nhau, lc tng tc gia cc phn t yu nn chng chuyn ng v mi pha nn mt lng kh khng c th tch v hnh dng xc nh. - th lng th rn, cc phn t gn nhau, lc tng tc gia chng mnh, nn cc phn t ch dao ng quanh mt v tr cn bng. Do khi cht lng v vt rn c th tch xc nh. th rn, cc v tr cn bng ca phn t l c nh nn vt rn c hnh dng xc nh. th lng th cc v tr cn bng c th di chuyn nn khi cht lng khng c hnh dng xc nh m c th chy.

Hat ng 4: Vn dng, cng c Hot ng ca gio vin Hot ng ca hc sinh - Hng dn HS tm tt ni - Tm tt ni dung c bn dung c bn ca bi hc. ca bi hc. - Nu cc cu hi v nhn - Tr li cc cu hi trong xt cu tr li ca HS. SGK. - nh gi, nhn xt kt qu - Lm bi tp 2 SGK. gi dy. - Nhn xt bi gii ca bn. Hot ng 5: Hng dn lm vic nh Hot ng ca gio vin Hot ng ca hc sinh - Nu cc cu hi v bi tp Ghi cu hi v cc cng vic v nh. cn chun b. - Nhng vic cn chun b cho bi sau. ------------------------------------------

Bi ghi ca HS

Bi ghi ca HS

128

Trng THTH T VLKT

Bi 45. NH

Gio n 10 nng cao

LUT BOYLE MARIOTTE

A. MC TIU 1. Kin thc Hiu nh lut Boyle Mariotte v v c ng biu din s ph thuc ca p sut theo nhit trn th. 2. K nng - Quan st v theo di th nghim, t rt ra nh lut Boyle Mariotte. - Vn dng c nh lut gii thch cc hin tng thc t v gii cc bi ton lin quan. - Bit v th biu din qu trnh ng nhit trn cc h trc ta khc nhau. - C thi khch quan, kin nhn khi theo di v tin hnh th nghim. B. CHUN B 1. Gio vin: - Dng c th nghim nh hnh 45.1 hoc cc th nghim khc dn ti nh lut Boyle Mariotte. - th ng nhit. 2. Hc sinh: V hnh m t th nghim. 3. Gi ng dng CNTT: M phng chuyn ng nhit ca cc phn t cht kh trong th nghm. C. T CHC CC HOT NG DY HC Hot ng 1: Kim tra bi c Hot ng ca gio vin Hot ng ca hc sinh Bi ghi ca HS - Nu cu hi kim tra kin - Trnh by ni dung c bn thc bi hc trc. ca thuyt ng hc phn t - Nhn xt cu tr li ca v cc khi nim c bn. hc sinh. - Nhn xt cu tr li ca bn. Hot ng 2: Tin hnh th nghim Hot ng ca gio vin Hot ng ca hc sinh Bi ghi ca HS - Gii thiu vi HS mc ch - Lm th nghim v ghi kt 1. Th nghim: th nghim v cc dng c qu. a) Th nghm (c SGK) th nghim. b) Kt lun: - Hng dn cc nhm thc Khi nhit khi kh khng hin th nghim v ghi kt i th ta c: p1V1 = p 2V2 = p3V3 qu. - Gi HS nhn xt kt qu - Nhn xt kt qu: Tch pV th nghim. l mt hng s. Hot ng 3: Tm hiu nh lut v vn dng Hot ng ca gio vin Hot ng ca hc sinh Bi ghi ca HS - Yu cu HS c phn 2 - c SGK. 2.nhlutBoyleMariotte: SGK nm c ni dung - Pht biu nh lut Boyle nhit khng i, tch nh lut v iu kin p Mariotte v cng thc. ca p sut p v th tch V dng nh lut. ca mt lng kh xc nh - Yu cu HS lm bi tp - Lm bi tp vn dng l mt hng s. vn dng v nhn xt kt mc 3 SGK. pV = hng s qu.

129

Trng THTH T VLKT

Hot ng 4: Vn dng, cng c Hot ng ca gio vin Hot ng ca hc sinh - Yu cu HS tr li cc cu - Tr li cc cu hi v nhn hi 1-5 SGK v nu thm xt cu tr li ca bn. mt s cu hi khc. - Nhn xt cu tr li ca HS. - nh gi, nhn xt gi dy. Hot ng 5: Hng dn lm vic nh Hot ng ca gio vin Hot ng ca hc sinh - Nu cu hi v bi tp v - Ghi cu hi v BTVN. nh. - Yu cu HS c trc bi - Chun b cho bi sau. sau.

Gio n 10 nng cao

Bi ghi ca HS

Bi ghi ca HS

130

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

Bi 46. NH LUT CHARLES NHIT TUYT I A. MC TIU 1. Kin thc - Nm c khi nim kh l tng, nhit tuyt i. Hiu c khi nim nhit . - Bit vn dng khi nim nhit tuyt i pht biu nh lut Charles. 2. K nng - Quan st v theo di th nghim , rt ra nhn xt rng trong phm vi bin thin nhit ca th nghim th t s

p khng i. Tha nhn kt qu trong phm vi bin thin t nhit ln hn, t rt ra p = p 0 (1 + t ) .

- Gii thch c nh lut bng thuyt ng hc phn t. - Vn dng c nh lut gii bi tp v gii thch cc hin tng lin quan. B. CHUN B 1. Gio vin - Dng c th nghim. - th ng ng p. 2. Hc sinh n li thuyt ng hc phn t v nh lut Boyle Mariotte. 3. Gi ng dng CNTT - M phng chuyn ng ca cc phn t kh trong qu trnh th nghim. - M phng chuyn ng ca cc phn t kh khi nhit gim dn n khng tuyt i. C. T CHC CC HOT NG DY HC Hot ng 1: Kim tra bi c Hot ng ca gio vin Hot ng ca hc sinh - Nu cu hi v nhn xt - Pht biu nh lut Boyle cu tr li ca HS. Mariotte, iu kin p dng. V ng ng nhit trn h trc (p,V). - Nhn xt cu tr li ca bn. Hot ng 2: Tm hiu nh lut Charles Hot ng ca gio vin - Nu mc ch th nghim, cho HS nghin cu, xut phng n th nghim. - Hng dn HS tin hnh th nghim v rt ra kt qu. - Yu cu HS c phn 4 SGK, pht biu nh lut v rt ra biu thc. - Phn tch hc sinh hiu r nh lut. Hot ng ca hc sinh Bi ghi ca HS - c SGK, tm hiu 1. Th nghim (c SGK) phng n th nghim. 2. nh lut Charles: Vi mt lng kh c th tch - Tin hnh th nghim. khng i th p sut p ph thuc vo nhit t ca kh - c SGK, pht biu nh nh sau: p = p 0 (1 + t ) lut v ghi nhn cng thc. trong c gi tr nh nhau i vi mi cht kh, mi nhit v bng
1 -1. 273

Bi ghi ca HS

131

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

Hot ng 3: Hnh thnh m hnh kh l tng, khi nim nhit tuyt i. Hot ng ca gio vin - Yu cu HS c SGK tm hiu m hnh kh l tng (theo quan im v m). - Nhc li m hnh kh l tng theo quan im vi m ( bi 44). - T biu thc nh lut Charles, t vn : khi p = 0 th t bng bao nhiu? - Phn tch cho HS bit l nhit thp nht, khng th t c trong thc t. - Hng dn HS xy dng biu thc nh lut Charles theo nhit tuyt i. Hot ng ca hc sinh Bi ghi ca HS - c SGK v trnh by khi 3. Kh l tng nim v kh l tng. Kh l tng (theo quan im v m) l kh tun theo ng hai nh lut BoyleMariotte v Charles. p sut thp, c th coi kh - Tr li cu hi ca GV, v thc nh l kh l tng. tm hiu ngha ca gi tr 4. Nhit tuyt i 1 - Nht giai Kelvin l nhit t = . giai trong khng (0 K) tng ng vi nhit -273oC v khong cch nhit - T khi nim nhit tuyt 1kelvin (1K) bng khong i, xy dng biu thc nh cch 1oC. lut Charles theo nhit - Nhit o trong nht giai tuyt i. Kelvin c gi l nhit tuyt i, k hiu T. T = t +273 - Trong nhit giai Kelvin, nh lut Charles c vit nh sau:
p =const T

Hot ng 4: Vn dng, cng c Hot ng ca gio vin Hot ng ca hc sinh - Nu v hng dn HS tr - Tr li cc cu hi. Nhn li cc cu hi trong SGK v xt cu tr li ca bn. cc cu hi thc t khc. - Nhn xt cu tr li ca HS. - nh gi, nhn xt gi dy. Hot ng 5: Hng dn lm vic nh Hot ng ca gio vin Hot ng ca hc sinh - Nu cu hi v bi tp v - Ghi cu hi v BTVN. nh. - Yu cu HS c bi sau. - Chun b cho bi sau. Bi ghi ca HS Bi ghi ca HS

132

Trng THTH T VLKT

Bi 47. PHNG

Gio n 10 nng cao

TRNH TRNG THI CA KH L TNG. NH LUT GAY LUSSAC

A. MC TIU 1. Kin thc - Bit tng hp kin thc ca nh lut Boyle-Mariotte v nh lut Charles tm ra s ph thuc ln nhau ca ba i lng nhit , p sut, th tch ca mt lng kh nht nh. - Bit cch suy ra quy lut ph thuc ca th tch vo nhit khi p sut khng i da vo phng trnh trng thi. 2. K nng - T phng trnh trng thi suy ra cc phng trnh ng vi cc qu trnh ng nhit, ng p, ng tch. - Vn dng phng trnh trng thi ca kh l tng gii cc bi ton lin quan. B. CHUN B 1. Gio vin - th cc qu trnh ng nhit, ng tch, ng p. 2. Hc sinh - n li cc nh lut Boyle Mariotte v Charles. 3. Gi ng dng CNTT - M phng chuyn ng ca cc phn t kh trong cc ng qu trnh. C. T CHC CC HOT NG DY HC Hot ng 1: Kim tra bi c Hot ng ca gio vin - Nu cu hi v nh lut Charles, kh l tng v nhit tuyt i. - Nhn xt cu tr li ca HS. Hot ng ca hc sinh - Pht biu nh lut Charles; khi nim kh l tng, nhit tuyt i. - Nhn xt cu tr li ca bn. Bi ghi ca HS

Hot ng 2: Phng trnh trng thi kh l tng, nh lut Gay Lussac Hot ng ca gio Hot ng ca hc vin sinh t vn : Vi mt khi kh xc nh th ba i lng p, V, T lin h vi nhau nh th no? - Hng dn hc sinh - Thit lp phng trnh xy dng mi lin h p, trng thi theo hng V, T gia hai trng thi dn ca GV. thng qua trng thi trung gian. T i n phng trnh trng thi. - Nhn xt cch lm ca HS. Bi ghi ca HS 1.Phng trnh trng thi kh l tng: Xt mt khi kh bin i t trng thi 1 (p1, V1, T1) sang trng thi 2 (p2, V2, T2). Chia qu trnh thnh hai ng qu trnh: ng nhit (1-2) v ng tch (2-2). Trong qu trnh (1-2), nh lut Boyle-Mariotte cho ta: ' p1V1 = p 2V2 (1)

133

Trng THTH T VLKT

- T phng trnh trng thi, hng dn HS rt ra nh lut Gay Lussac. - Hng dn HS tr li cu hi C1.

Gio n 10 nng cao

- p dng phng trnh Trong qu trnh (2-2), nh lut trng thi cho qu trnh Charles cho ta: ' ng p, rt ra nh lut T1 p 2 T1 ' = hay p 2 = p 2 (2) Gay Lussac. T2 p 2 T2 - Tr li cu hi C1. p1V1 p V = 2 2 T (1) v (2):
T1 T2

V cc trng thi 1 v 2 c chn bt k nn ta c th vit:

pV =const T

y l phng trnh trng thi ca kh l tng. 2. nh lut Gay Lussac: Trong qu trnh ng p (p = const) th phng trnh trng thi cho ta:
V =const T

Pht biu nh lut: Th tch V ca mt lng kh c p sut khng i th t l vi nhit tuyt i ca kh. Hot ng 3: Vn dng, cng c Hot ng ca gio vin Hot ng ca hc sinh - Hng dn HS tr li cc - Tr li cu hi v lm bi cu hi trong SGK v cc tp vn dng. cu hi thc t lin quan n nh lut, lm bi tp phn 3 SGK. Hot ng 4: Hng dn lm vic nh Hot ng ca gio vin Hot ng ca hc sinh - Nu cu hi v bi tp v - Ghi cu hi v bi tp v nh. nh. - Hng dn HS chun b bi - Chun b bi sau. sau. ---------------------------------------------------Bi ghi ca HS Bi ghi ca HS

134

Trng THTH T VLKT

Bi 48. PHNG

Gio n 10 nng cao

TRNH CLAPEYRON MENDELEEV

I. MC TIU 1.Kin thc - Nm c cch tnh hng s bn v phi ca phng trnh trng thi, t thu c phng trnh Clapeyron Mendeleev. 2. K nng - Tnh ton vi cc biu thc tng i phc tp. - Vn dng phng trnh Clapeyron Mendeleev gii bi tp. B. CHUN B 1. Gio vin 2. Hc sinh - n li cc khi nim lng cht v mol hc bi u chng. - n li ba nh lut v kh l tng, phng trnh trng thi. C. T CHC CC HOT NG DY HC Hot ng 1: Kim tra bi c Hot ng ca gio vin - Yu cu HS vit phng trnh trng thi v t suy ra cc nh lut v kh l tng. - Nhn xt cu tr li ca HS. Hot ng ca hc sinh - Vit PTTT v p dng cho cc ng qu trnh. - Nhn xt cu tr li ca bn. Bi ghi ca HS

Hot ng 2:Thit lp phng trnh Hot ng ca gio vin - t vn : Phng trnh trng thi cho bit s ph thuc ln nhau gia ba thng s trng thi ca kh l tng: p, V, T. Hng s v phi ca phng trnh ph thuc vo khi lng (hay s mol) ca cht kh. Ta s xc nh hng s ny tm mi lin quan gia p, V, T vi khi lng (s mol) kh. Hot ng ca hc sinh Bi ghi ca HS 1. Thit lp phng trnh Xt mt khi kh c khi lng m v khi lng mol . Khi , s mol kh l:
=
m

Nu xt trong iu kin chun (p sut p0 = 1atm = 1,013.105 Pa v nhit T0 = 273K) th th tch lng kh trn l: V0 = 22 ,4 ( l / mol ) = 0,0224 ( m 3 / mol ) Thay p0, T0 v V0 vo phng trnh trng thi, ta tnh c hng - Tin hnh theo hng s C v phi ng vi lng kh dn ca GV tm ra pt ang xt: Clapeyron - Mendeleev.

135

Trng THTH T VLKT

Hng dn HS xc nh hng s v phi ca PTTT, xc nh hng s R. T vit thnh phng trnh Clapeyron Mendeleev. Ch hc sinh v n v ca cc i lng trong biu thc.
C=

Gio n 10 nng cao

p 0V0 1,013 .10 5.0,0224 = =R T0 273
1,013 .10 5.0,0224 = 8,31 273 Pa m 3 K m ol

Trong :
R =

Ch : Pa.m3 = (N/m2).m3 = N.m =J Vy: R = 8,31 J/mol.K R c cng gi tr vi mi cht kh v c gi l hng s cht kh. Thay C = R vo v phi ca PTTT:
m p =R = R V T T

PT ny gi l phng trnh Clapeyron Mendeleev. Hot ng 3: Vn dng, cng c Hot ng ca gio vin Hot ng ca hc sinh Bi ghi ca HS - Hng dn HS lm bi tp - Lm bi tp vn dng v 2. Bi tp vn dng (gii vn dung trong SGK. tr li cu hi. cc bi tp vn dng trong - t cu hi vn dng kin SGK vo v) thc ca bi hc. Hot ng 4: Hng dn lm vic nh Hot ng ca gio vin Hot ng ca hc sinh - Nu cu hi v bi tp v - Ghi cu hi v bi tp v nh. nh. - Yu cu HS n li cc bi - Chun b bi sau. hc trong chng chun b cho tit bi tp. Bi ghi ca HS

136

Trng THTH T VLKT Gio n 10 nng cao Hot ng 2 (...pht ): BI TP VN DNG NH LUT BEC-NU-LI Hot ng ca hc sinh Bi 3/205 SGK Sm = 3cm2 vm = 30cm/s Smm = 3.107 cm2 vmm = 0,05cm/s Tm s mao mch? Hot ng ca gio Ni dung vin Bi tp 2 (vn dng - Lu lng mu a t tim ra nh lut Bec-nu-li) A = vm.Sm = 30.3 = 90cm3/s Gi HS tm tt v gii - Lu lng mu trong mi mao bi ton mch A = vmm.Smm = 0,05. 3.107 A = 15.109 cm3/s - Ta bit mu t tim ra s chy vo trong cc mao mch nn A = n.A (n : s lng mao mch)
n= A 90 = = 6.109 A' 15 109 .

(mao

mch) Bi 4/205 SGK Bi tp 3 Trong ng dng, tc cht lng Ti S1 = S c v1 = 2m/s Gi HS tm tt v gii t l nghch vi tit din ng nn ti p1 = 8.104 bi ton ni c tit din S2, tc nc s Pa l Ti S2 = S/4 th c v2 v2 = v1 . S1/S2 = 2 4 = 8 m/s v p2 bao nhiu? Theo nh lut Bec-nu-li, p sut ton phn ca cht lng ti mt im bt k l mt hng s nn p1 + v12 = p2 + v22 p sut ca cht lng ti ni c tit din S2 = S/4 l p2 = p1 + v12 v22 p2 = 8.104 + .4200.22 . 4200.82 p2 = 5.104 (Pa) ---------- o0o ----------

137

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

CHNG VII :

CHT RN v CHT LNG S CHUYN TH

NI DUNG CA CHNG - Kho st c tnh, cu trc, chuyn ng nhit v mt s tnh cht v m ca cht rn v cht lng. - S chuyn th. - m ca khng kh.

Bi 50 : CHT RN
A. MC TIU 1. Kin thc - Phn bit c cht rn kt tinh v cht rn v nh hnh da vo hnh dng bn ngoi, hin tng nng chy v cu trc vi m ca chng. - Bit c th no vt rn n tinh th v a tinh th. - Hiu c chuyn ng nhit cht rn kt tinh v v nh hnh. - C khi nim tnh d hng v ng hng ca tinh th v cht v nh hnh. 2. K nng - Nhn bit v phn bit cht rn kt tinh v v nh hnh; n tinh th v a tinh th. - Gii thch c tnh d hng v ng hng ca cc vt rn. B. 1. 2. CHUN B Gio vin Bin son cu 1- 6 SGK di dng trc nghim. M hnh mt s tinh th mui n, ng, kim cng, than ch. Tranh v cc tinh th trn (nu khng c m hnh). Hc sinh n li kin thc v thuyt ng hc phn t cht kh.

C. T CHC HOT NG DY HC Hot ng 1 (pht) : CHT RN KT TINH V CHT RN V NH HNH. Hot ng d kin ca HS Th no l cht rn? - cht rn l cht trng Vt rn? thi rn (th rn). - vt rn l vt c cu to t cht rn. - Quan st hnh nh v - Hng dn HS xem nhn xt v hnh dng tranh v ca cc cht rn. bn ngoi ca cc vt rn. C th chia cht rn - 2 loi : Cht rn kt thnh my loi? tinh v cht rn v nh Hot ng ca GV Ni dung chnh ca bi - Cht rn c chia thnh 2 loi : cht rn kt tinh v cht rn v nh hnh. 1. Cht rn kt tinh v cht rn v nh hnh - Cht rn kt tinh c cu to t cc tinh th, c dng hnh hc. V d : mui n, thch anh, kim cng, - Cht v nh hnh khng c cu trc

138

Trng THTH T VLKT

Hy cho v d

Gio n 10 nng cao

hnh tinh th nn khng c dng hnh hc. - cho v d (da vo V d : nha thng, hc n, thy tinh, SGK)

139

Trng THTH T VLKT

Hot ng ca GV Tinh th l g? - Hy m t tinh th mui n hnh 50.1 a) v 50.2. - Vi s sp xp c trt t nh vy chng to thnh mng tinh th. - Quan st thm cu to ca tinh th kim cng, than ch hnh 50.3, 50.4. Hot ng d kin ca HS - c dng hnh khi lp phng hoc khi hp. Ti mi nh ca hnh hp c cc ion (Na+ v Cl) nh v v sp xp c trt t.

Gio n 10 nng cao

Ni dung chnh ca bi 2. Tinh th v mng tinh th - Tinh th l nhng kt cu rn c dng hnh hc xc nh. - Mng tinh th Tinh th l cu trc to bi cc ht (nguyn t, phn t, ion) lin kt cht ch vi nhau bng nhng lc tng tc v sp xp theo mt trt t hnh hc trong khng gian xc nh gi l mng tinh th.

Hot ng 2 (pht) : TINH TH V MNG TINH TH.

Hot ng 3 (pht) : VT RN N TINH TH V VT RN A TINH TH. Hot ng ca GV Thng bo cho HS bit vt rn kt tinh c th l n tinh th hoc a tinh th, Cho HS phn bit v nu v d v cu trc n tinh th vi cu trc a tinh th ca cc vt rn. Hot ng d kin ca HS - Tham gia pht biu tm cc t thch hp in vo nhng ch trng trong bn thng k phn loi cc vt rn Ni dung chnh ca bi 3. Vt rn n tinh th v vt rn a tinh th - Vt rn c cu to ch t mt tinh th gi l vt rn n tinh th. V d : ht mui, vin kim cng, vin thch anh, - Vt rn c cu to t nhiu tinh th con gn kt hn n vi nhau gi l vt rn a tinh th. V d : tm kim loi.

Hot ng 4 (pht) : CHUYN NG NHIT CHT RN KT TINH V CHT RN V NH HNH. Hot ng d kin ca HS - Mi ht cu to tinh th - Khng. Chng lun c ng yn hay khng? dao ng quanh mt v tr xc nh. - Cn cht v nh - Cc ht cng dao ng hnh? quanh v tr cn bng. Hot ng ca GV Ni dung chnh ca bi 4. Chuyn ng nhit cht rn kt tinh v cht rn v nh hnh. - Mi ht cu to nn tinh th khng ng yn m lun dao ng quanh mt v tr cn bng xc nh trong mng tinh th. Chuyn ng ny c gi l chuyn ng nhit ( cht kt tinh). - Chuyn ng nhit cht rn v nh hnh l dao ng ca cc ht quanh v tr cn bng. - Khi nhit tng th dao ng

140

Trng THTH T VLKT

mnh.

Gio n 10 nng cao

141

Trng THTH T VLKT

Hot ng 5 (pht) : TNH D HNG Hot ng d kin ca HS - c nh ngha tnh d hng. - Nguyn nhn lm vt c - Xut pht t s d tnh d hng? hng ca cu trc mng tinh th. - Hy phn tch tnh d - c phn gii thch hng than ch. trong SGK v phn tch li. Hot ng ca GV

Gio n 10 nng cao

Ni dung chnh ca bi 5. Tnh d hng - Tnh d hng mt vt th hin ch tnh cht vt l theo cc phng khc nhau vt l khng nh nhau. - Tri vi tnh di hng l tnh ng hng. - Vt rn n tinh th c tnh d hng. - Vt rn a tinh th v vt rn v nh hnh c tnh ng hng.

D. CNG C : - Tr li cc cu hi t 1 6 trong SGK trang 249. - Yu cu HS c thm bi gii thiu v ng nano cacbon trang 250. Bng so snh cht rn kt tinh v cht rn v nh hnh Cht kt tinh n tinh th a tinh th C cu to tinh th C nhit nng chy xc nh C tnh d hng C tnh ng hng -------- -------Cht v nh hnh Khng c cu to tinh th Khng c nhit nng chy xc nh C tnh ng hng

142

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

Bi 51 : BIN DNG CA VT RN
A. MC TIU 1. Kin thc - Nm c tnh n hi, tnh dm, bin dng ko, bin dng nn. - Bit c khi nim bin dng lch. C th quy ra cc loi bin dng ko, nn v lch. - Nm c khi nim v gii hn bn. 2. K nng - Phn bit tnh n hi v tnh do. - Gii thch c mt s bi tp v nh lut Hooke. - Bit gi gn cc dng c l vt rn nh : khng lm hng tnh n hi, khng vt qu gii hn bn. B. CHUN B 1. Gio vin - Mt s vt c tnh n hi v do. - Mt s tranh minh ha. 2. Hc sinh - n li kin thc v lc n hi, h s n hi, n v. C. T CHC HOT NG DY HC Hot ng 1 (pht) : KIM TRA BI C - Th no l cht rn kt tinh, cht rn v nh hnh? - M t chuyn ng nhit ca cht rn kt tinh, cht rn v nh hnh? - Gii thch nguyn nhn gy ra tnh d hng. Hot ng 2 (pht) : BIN DNG N HI V BIN DNG DO Hot ng d kin ca Ni dung chnh ca bi HS Lm cch no mt - tc dng ngoi lc vo - Khi c lc tc dng ln vt rn th vt b bin dng? vt. vt b bin dng (thay i hnh dng - th no l bin dng n - c SGK v tr li. v kch thc). hi? Th no l bin dng 1. Bin dng n hi v bin dng do? do - Bin dng n hi : Cho v d v vt c tnh - t tm VD v phn Khi c lc tc dng ln vt rn th n hi v tnh do. tch. vt b bin dng. Nu ngoi lc thi tc dng th vt c th ly li hnh dng v kch thc ban u. Bin dng vt rn lc ny c gi l bin dng n hi v vt rn c tnh n hi. - Bin dng do (bin dng cn d) Khi c lc tc dng ln vt rn th vt b bin dng. Nu ngoi lc thi tc dng th vt khng th ly li hnh Hot ng ca GV

143

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

dng v kch thc ban u. Bin dng vt rn lc ny c gi l bin dng do (bin dng cn d) v vt rn c tnh do. - Gii hn n hi: Gii hn trong trong vt rn cn gi c tnh n hi ca n.

C phi vt c tnh n hi vnh vin khng? - Khng.

Hot ng 3 (pht) : BIN DNG KO V BIN DNG NN. NH LUT HOOKE Hot ng ca GV Hot ng d kin ca Ni dung chnh ca bi HS - Lm th nghim vi si - Nhn xt hnh dng v 2. Bin dng ko v bin dng nn. dy n hi vi trng kch thc ca dy b nh lut Hooke. hp ko dn v nn si bin dng a) Bin dng ko bin dng nn dy. - t tm ra nh ngha Nu di tc dng ca ngoi lc - Phn bit 2 loi bin th no l bin dng - Chiu di ca vt tng ln: l dng. ko, nn? bin dng ko. - t tm VD v phn - Chiu di ca vt ngn li : l tch. bin dng nn. - Tm cc v d thc t. b) ng sut ko (nn) - Nhn xt s thay i - L lc ko (hay nn) trn mt n - Lm th nghim vi hai chiu di ca 2 dy. v din tch vung gc vi lc. F dy n hi c tit din + Dy c tit din ln = (N/m2 hay Pa) S khc nhau. th chiu di thay i t S (m2): tit din ngang ca thanh hn. F (N) : lc ko (nn) di thm hay (N/m2, Pa) : ng sut ko (nn) ngn li ph thuc vo c) nh lut Hooke - Gii thiu i lng ng tit din ca vt. Trong gii hn n hi, bin sut ko hoc nn. dng t i ko hay nn ca thanh rn tit din u t l thun vi ng sut gy ra n.
l lo F S

Lm cch no mt vt b bin dng n hi c th ly li hnh dng v kch thc ban u? - Khi vt b bin dng. Lc n hi xut hin khi no? - bng ln lc tc ln ca lc n hi? dng vo vt

- Nh vo lc n hi

C th vit E.

F l =E S lo

hay =

l : bin dng t i lo

E (N/m): sut n hi (sut Young), c trng cho tnh n hi ca cht dng lm thanh rn. d) Lc n hi
Fdh = E .S l lo

144

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

hay | Fh| = k. l l (m) : bin dng ( dn hay nn)
k = E .S : h s n hi ( cng) lo

ca vt (N/m) k ph thuc vo kch thc hnh dng ca vt v sut n hi ca cht lm vt. Ch : Mt thanh rn tit din u chu bin dng ko (hay nn) th tit din ngang ca vt s nh i (hay tng ln).

145

Trng THTH T VLKT

Hot ng ca GV

Gio n 10 nng cao

Hot ng 4 (pht) : BIN DNG LCH ( HAY BIN DNG TRT ) Hot ng d kin ca Ni dung chnh ca bi HS Nhn xt cu tr li ca - Quan st hnh 51.4 v 3. Bin dng lch (bin dng trt) HS a ra nhn xt. - L bin dng m c s lch i gia cc lp vt rn i vi nhau khi chu tc dng ca ngoi lc tip tuyn vi b mt vt rn. - Bin dng lch cn gi l bin dng trt hay bin dng ct. Hot ng 5 (pht) : CC BIN DNG KHC. GII HN BN Hot ng ca GV Gi HS tr li - Khi s dng vt liu ngi ta quan tm n bn ca vt liu. Hot ng d kin ca Ni dung chnh ca bi HS - Quan st hnh 51.5 v 4. Cc bin dng khc a ra nhn xt. - bin dng un, bin dng xon. 5. Gii hn bn - Mi vt liu u c mt gii hn bn, nu vt qu gii hn th vt b h hng. - Gii hn bn c biu th bng ng sut ca ngoi lc
b = Fb S

(N/m2 hay Pa)

b : ng sut bn. Fb : Lc va lm vt h hng. D. CNG C - Tr li cc cu hi 1, 2, 3 trang 254 SGK. - Gii bi tp 1,2,3. -------- --------

146

Trng THTH T VLKT

A. 1. 2. B. 1. 2. -

Gio n 10 nng cao

Bi 52 S N V NHIT CA VT RN
MC TIU Kin thc Nm c cc cng thc v s n di, n khi. Bit c vai tr ca s n v nhit trong i sng v k thut. K nng Vn dng cc cng thc v s n di, n khi gii mt s bi tp v tnh ton trong mt s trng hp. Bit gii thch v s dng nhng hin tng n gin ca s n v nhit. CHUN B Gio vin dng th nghim v s n di, n khi nh trong SGK. Nhit k, bng kp. Hc sinh n li kin thc v s n v nhit THCS.

C. T CHC HOT NG DY HC Hot ng 1 (pht) : KIM TRA BI C - Phn bit bin dng n hi v bin dng do. - Nu mt s bin dng. - Pht biu nh lut Hooke. Hot ng 2 (pht) : S N DI v S N KHI Hot ng d kin ca HS - Th no l s n v - Khi nhit tng th nhit? kch thc ca vt tng ln. - c SGK v a ra - Th no l s n di? nh ngha. - Xem th nghim trong - Hng dn HS c th SGK (v c th tin nghim v rt ra kt qu. hnh nu c dng c). - Quan st bng lit k h s n di ca mt s cht. - Trnh by nhn xt v bng trn. - Hng dn HS tr li - Tr li cu C1. cu C1. (V di ca thc o khng ph thuc hay ph thuc rt t vo nhit ) Hot ng ca GV Ni dung chnh ca bi 1. S n di - l s tng kch thc ca vt rn theo mt phng chn. lo tooC t C
o

l - tng chiu di l = lo(t to) : h s n di (K 1 hay 1), ph thuc vo bn cht ca cht lm thanh. - Chiu di ca thanh toC l = lo + l = lo[1 + (t to)] 2. S n th tch (s n khi) - Khi nhit tng th kch thc ca vt rn tng theo cc phng u tng ln theo nh lut ca s n di,

147

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

- Rt ra kt qu tng nn th tch ca vt cng tng ln. t. l s n th tch hay n khi. - Th tch ca vt rn toC V = Vo + V = Vo[1 + (t to)] : h s n khi (K 1 hay 1) - Thc nghim cho thy = 3 Hot ng 3 (pht) : HIN TNG N V NHIT TRONG K THUT Hot ng d kin ca HS - Hng dn HS c - c SGK phn 3 v nhng ng dng v quan st cc hnh 52.2, phng hin tng n v 52.3, 52.4 nhit trong k thut. - L do dn ti cc ng dng trong k thut. D. Hot ng ca GV Ni dung chnh ca bi 3. Hin tng n v nhit trong k thut Trong k thut ngi ta va ng dng nhng li va phi phng tc hi ca s n v nhit.

CNG C - Tr li cc cu hi 1, 2 trang 257 SGK. - Gii bi tp 1,2,3 trang 258 SGK. -------- --------

148

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

Bi 52 : CHT LNG. HIN TNG CNG B MT CA CHT LNG

A. 1. 2. MC TIU Kin thc Hiu c cu trc ca cht lng v chuyn ng nhit trong cht lng. Hiu c hin tng cng b mt v lc cng b mt theo quan im nng lng. K nng Gii thch c mt s hin tng thuc hin tng cng b mt v tnh lc cng mt ngoi trong mt s trng hp.

B. CHUN B 1. Gio vin - Mt s dng c th nghim biu din hin tng cng b mt ca cht lng bng mng x phng. - Mt s bi tp sau bi v SBT. 2. Hc sinh - Chun b th nghim th ni inh ghim trn mt nc. ng nh git. C. T CHC HOT NG DY HC Hot ng 1 (pht) : KIM TRA BI C - Th no l s n di v s n khi? - Nu cc cng thc v s n di v n khi. - Cc ng dng. Hot ng 2 (pht) : CU TRC CA CHT LNG. Hot ng d kin ca HS - Nu cu hi. - So snh mt phn - Hng dn HS tr li t ca cht lng vi cu hi. cht kh v cht rn. - Nhn xt cu tr li ca - So snh lc tc dng HS. gia cc phn t cht lng vi cht kh v cht rn. - So snh cu trc trt t gn ca cht lng vi cu trc cht rn v nh hnh. - Tm hiu chuyn ng nhit ca cht lng. - So snh chuyn ng nhit ca cht lng vi cht kh v cht rn. Hot ng ca GV Ni dung chnh ca bi 1. Cu trc ca cht lng a) Mt phn t Mt phn t cht lng ln gp nhiu ln mt phn t cht kh v gn bng mt phn t trong cht rn. b) Cu trc trt t gn Tng t cu trc ca cht rn v nh hnh, nhng v tr cc ht thng xuyn thay i. 2. Chuyn ng nhit cht lng Trong cht lng, mi phn t tng tc vi cc phn t khc gn. N dao ng quanh mt v tr cn bng tm thi v tng lc sau tng tc, n nhy sang mt v tr mi, ri li dao ng quanh v tr cn bng mi ny, v c th tip tc. l hnh thc

149

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

chuyn ng nhit cht lng.

150

Trng THTH T VLKT

Hot ng ca GV

Gio n 10 nng cao

Hot ng 3 (pht) : HIN TNG CNG B MT Hot ng d kin ca Ni dung chnh ca bi HS - Hng dn v quan st - Lm th nghim v 3. Hin tng cng b mt ca cht HS lm th nghim. hin tng cng b mt, lng - Nhn xt kt qu lc cng b mt. (nh Nhng hin tng nh : git nc hnh 53.2) c dng hnh cu, bong bng x phng c dng hnh cu, nhn c th di chuyn trn mt nc, lin quan n hin tng cng b mt ca cht lng. a) Th nghim vi mng x phng : - Nhn xt cu tr li v - T vic quan st th SGK nhn mnh li cho HS. nghim a ra kt lun b) Lc cng b mt : c cc c im v c im ca lc sau cng b mt. - im t: trn ng gii hn ca b mt. - Phng : vung gc vi ng gii hn b mt v tip tuyn vi b mt ca khi lng. - Chng minh cng - Chiu : hng v pha mng b mt thc v rt ra kt lun. khi cht lng gy ra lc cng . - ln : ln ca lc cng b mt F tc dng ln mt on thng c di l ca ng gii hn b mt t l vi di l F = .l (N/m) : h s cng b mt (sut cng b mt) ca cht lng (ph thuc vo bn cht v nhit ca cht lng) ng gii hn c th l : ng bin, ng phn chia trn b mt khi lng. D. CNG C : - Tr li cu hi 1, 2, 3 SGK - Lm cc bi tp. -------- --------

151

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

Bi 53 : HIN TNG DNH T v KHNG DNH T HIN TNG MAO DN

A. MC TIU 1. Kin thc - Hiu c hin tng dnh t v khng dnh t; hiu c nguyn nhn ca cc hin tng ny. - Hiu c hin tng mao dn v nguyn nhn ca n. 2. K nng - Gii thch c hin tng mao dn n gin thng gp trong thc t. - Bit s dng cng thc tnh chnh lch mc cht lng hin tng mao dn gii mt s bi tp trong mt s trng hp. B. CHUN B 1. Gio vin - Mt s th nghim hin tng dnh t v khng dnh t. - Mt s ng mao dn c ng knh khc nhau v hai tm thy tinh. 2. Hc sinh - Xem bi v chun b cc cu hi trong SGK. C. T CHC HOT NG DY HC Hot ng 1 (pht) : KIM TRA BI C - Cu trc v chuyn ng nhit ca cht lng nh th no? - Hin tng cng mt ngoi l g? - Nu cc c im ca lc cng mt ngoi. Hot ng 2 (pht) : HIN TNG DNH T v KHNG DNH T. Hot ng d kin ca HS - Nu cu hi. - Lm th nghim - Hng dn HS tr li + nh vi git nc cu hi. v thu ngn ln tm - Nhn xt cu tr li ca thy tinh. HS. + Quan st hin tng. + So snh kt qu v rt ra nhn xt. Hot ng ca GV Ni dung chnh ca bi 1. Hin tng dnh t v khng dnh t a) Quan st (SGK) - Nh git nc ln tm thy tinh sch th nc chy lan ra nc dnh t thy tinh. - Nh git thy ngn ln tm thy tinh sch th thu ngn thu v dng hnh cu hi dp thy ngn khng dnh t thy tinh. Nhn xt : Ty thuc vo bn cht ca cht lng v cht rn m c th xy ra hin tng dnh t hay khng dnh t. b) Gii thch

152

Trng THTH T VLKT

- Gi HS gii thch : - c SGK v gii thch hin tng dnh t v hin tng. khng dnh t l do s khc nhau v tng tc gia cc phn t cht rn vi cc phn t cht lng. - Tm hiu ng dng ca hin tng ny. - Hng dn v quan st - Nhn xt mt thong hin tng cht lng st thnh bnh v a ra kin gii thch.

Gio n 10 nng cao

- Khi lc tng tc gia cc phn t cht rn vi cc phn t cht lng mnh hn lc ht gia cc phn t cht lng vi nhau th c hin tng dnh t. - Khi lc tng tc gia cc phn t cht rn vi cc phn t cht lng yu hn lc ht gia cc phn t cht lng vi nhau th c hin tng khng dnh t. c) ng dng ca hin tng dnh t - Loi bn qung. d) Dng mt cht lng ch tip gip vi thnh bnh - Khi cht lng dnh t thnh bnh th lc ht gia cc phn t cht rn v cht lng ko mp cht lng ln, lm cho mt cht lng ch st thnh bnh l mt mt lm. - Khi cht lng khng dnh t thnh bnh th lc ht gia cc phn t cht lng ko mp cht lng h xung, lm cho mt cht lng ch st thnh bnh l mt mt li.

Hot ng 3 (pht) : HIN TNG MAO DN Hot ng d kin ca HS - Hng dn v quan st - Lm th nghim v HS lm th nghim. hin tng mao dn. - Nhn xt kt qu (nh hnh 54.3). - Quan st hin tng - Nhn xt cu tr li v nhn xt mc cht lng bn trong v bn ngoi ng.(tr li cu hi C2) Hot ng ca GV Ni dung chnh ca bi

2. Hin tng mao dn a) Quan st hin tng - Nhng nhng ng thy tinh c tit din nh h hai u vo chu nc. NX : mc nc trong ng dng ln, ng c tit din cng nh th nc cng dng cao. - Thay nc bng thy ngn. NX : mc thy ngn trong ng h - Hnh thnh kin thc: xung. Th no l hin tng Vy: Hin tng mao dn l hin mao dn? tng dng ln hay h xung ca mc cht lng bn trong cc ng c bn knh trong nh, trong vch hp, khe hp, vt xp, so vi mc cht - tm hiu cng thc lng ngoi.

153

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

b) Cng thc tnh chnh lch mc cht lng do mao dn
h= 4 d g

(N/m) : h s cng b mt ca cht lng (N/m3) : khi lng ring ca cht lng 2 - Tm hiu thm cc g (m/s ) : gia tc trng trng ng dng trong thc t d (m) : ng knh trong ca ng. ca hin tng mao h (m) : dng ln hay h xung. dn. c) ngha ca hin tng mao dn - Xem SGK D. CNG C : - Tr li cu hi 1, 2, 3 SGK v lm cc bi tp SGK.

Bi 54 : S CHUYN TH S NNG CHY v S NG C

A. MC TIU 1. Kin thc - C khi nim chung v s chuyn qua li gia ba th rn, lng, kh khi thay i nhit , p sut bn ngoi. - Hiu c nhit chuyn th v s bin i th tch ring khi chuyn th v vn dng cc hiu bit ny vo hin tng nng chy. - Phn bit c hin tng nng chy ca cht rn kt tinh v cht rn v nh hnh. - Hiu c nhit nng chy v nhit nng chy ring. - Nm c cng thc Q = m , cc i lng trong cng thc. 2. K nng - Phn bit uc cc qu trnh: nng chy, ng c, ha hi, ngng t, thng hoa, ngng kt. - Gii thch c s cn nhit lng cung cp khi nng chy, ha hi v nhit lng ta ra vi qu trnh ngc li. - Vn dng cc hiu bit v hin tng nng chy gii thch mt s hin tng thc t n gin trong i sng v trong k thut. - Vn dng cng thc Q = m gii bi tp v tnh ton trong mt s vn thc t. B. CHUN B 1. Gio vin - Mt s dng c th nghim v s nng chy: cc thy tinh, nc nng, nc . - Tranh v cc hnh trong SGK. n chiu. - c SGV

154

Trng THTH T VLKT

2. Hc sinh - Tm hiu cch ch to cc vt c: nn, chung. C. T CHC HOT NG DY HC Hot ng 1 (pht) : KIM TRA BI C - Th no l hin tng dnh t? khng dnh t? - Hin tng mao dn? - Nu cng thc tnh chnh lch ct cht lng.

Gio n 10 nng cao

Hot ng 2 (pht) : NHIT CHUYN TH. S BIN I TH TCH RING KHI CHUYN TH Hot ng ca GV - Gii thiu cc qu trnh chuyn th gia cc cp cht. Hot ng d kin ca HS Ni dung chnh ca bi Vi mi cp th c 2 qu trnh bin i ngc chiu: - Gia lng v kh : ha hi v ngng t. - Gia lng v rn : nng chy v ng c. - Gia rn v kh : thng hoa v ngng kt. 1. Nhit chuyn th - Khi chuyn th, do c s thay i cu trc nn vt cn thu hay ta nhit lng, gi chung l nhit chuyn th. - V d: T lng chuyn thnh hi, thu nhit lng t bn ngoi ph v s lin kt cc phn t trong khi cht lng v chuyn thnh cc phn t hi. Khi hi ngng t (ha lng) hi ta nhit lng v tr v cu trc ca cht lng. 2. S bin i th tch ring khi chuyn th - S chuyn th cn c th ko theo s bin i th tch ring (th tch ng vi mt n v khi lng ca cht). - Th tch ring ca cht rn nh hn (tr nc )

- Nu cu hi C1. - Quan st hnh nh - Hng dn HS tr li minh ha. cu hi. - Ly v d thc t v - Nhn xt cu tr li ca s chuyn th. HS. - c SGK v gii thch hin tng khi nh cn vo lng bn tay : cn bay hi nhanh, tay thy lnh. - Phn tch s chuyn t th rn sang th lng. - Vn dng tr li cu C2, C3. - Nu cu hi - Nhn xt cu tr li. - Quan h gia th tch ring v khi lng ring. - Trong qu trnh chuyn th th th tch ring v khi lng ring u thay i.

Hot ng 3 (pht) : S NNG CHY V NG C Hot ng ca GV Hot ng d kin ca Ni dung chnh ca bi

155

Trng THTH T VLKT

HS - a ra cu hi cho HS - c SGK v cho v d v hng dn tr li. v s nng chy, nhit nng chy, nhit - Nhn xt cu tr li nng chy ring. - Quan st bng nhit nng chy ring trang 269 v so snh nhit nng chy ring ca cc cht.

Gio n 10 nng cao

3. S nng chy v s ng c a) Nhit nng chy - S nng chy l qu trnh cc cht bin i t th rn sang th lng. - Nhit m cht rn kt tinh nng chy c gi l nhit nng chy (hay im nng chy). - Nhit nng chy ph thuc vo cht v p sut ngoi.

- a ra cu hi cho HS v hng dn tr li. - c SGK v cho v d c) S ng c v s ng c, nhit - Lm ngui vt rn nng chy - Nhn xt cu tr li ng c. di p sut ngoi xc nh th cht nng chy ny s ng c mt nhit xc nh gi l nhit ng c (trng vi nhit nng chy) v ta ra nhit nng chy. - Yu cu HS c SGK - c SGK v nu s d) S nng chy v ng c ca cht nng chy v ng c rn v nh hnh ca cht rn v nh - Nhn xt cu tr li. - Cht rn v nh hnh khng c hnh. nhit nng chy v nhit nng - So snh s khc nhau chy trong qu trnh nng - Qu trnh nng chy ca cht rn - Yu cu HS nu cc ng chy ca cht rn kt v nh hnh din ra lin tc dng thc t (gi nu tinh v cht rn v nh e) ng dng cn) hnh. - Trong cng nghip c (khun - Nhn xt. - Nu cc ng dng kim loi) nh c tng, chung. - Lm nng chy hn hp kim loi trong thc t. khi ng c tr thnh hp kim c nhng tnh cht nh mong mun.

b) Nhit nng chy ring - Rt ra cng thc : Q = - Nhit lng cn cung cp lm nng chy hon ton mt n v khi m lng ca mt cht rn kt tinh nhit nng chy gi l nhit nng chy ring (hay gi tt l nhit nng chy) - K hiu : (J/kg) - Nhit lng m ton b vt rn c khi lng m nhn c t ngoi trong sut qu trnh nng chy : Q = m

156

Trng THTH T VLKT

D. CNG C : - Tr li cu hi 1, 2 SGK - Lm cc bi tp. -------- --------

Gio n 10 nng cao

Bi 55 : S HA HI v S NGNG T
A. MC TIU 1. Kin thc - Hiu c th nghim v s ngng t, trong ch n qu trnh ngng t, hi bo ha v p sut hi bo ha. - Bit c ngha ca nhit ti hn. - Bit c m tuyt i, cc i v tng i ca khng kh v im sng. - Bit xc nh c m tng i dng m k kh v t. 2. K nng - Gii thch tc bay hi, p sut hi bo ha. - Gii thch c nhng ng dng ca s ha hi hay ngng t trong thc t (nh vic lm lnh t lnh, vic chng ct cht lng, ni p sut hay ni hp bnh vin.). - Tm nhit ha hi, m, bit s dng cc hng s vt l. B. CHUN B 1. Gio vin - Mt s th nghim nhit si ph thuc p sut, s bay hi, ngng t. - Mt s hnh v trong SGK v mt s bng s liu trong SGK. - Mt s m k (hnh v m k). 2. Hc sinh - n li cc khi nim v bay hi, ngng t THCS. C. T CHC HOT NG DY HC Hot ng 1 (pht) : KIM TRA BI C - Nhit chuyn th s bin i th tch ring khi chuyn th. - S nng chy v s ng c, nhit nng chy, nhit nng chy ring? Hot ng 2 (pht) : S HA HI Hot ng d kin ca Ni dung chnh ca bi HS - Nu cu hi. - Tm hiu s ha hi l 1. S ha hi - Hng dn HS tr li g? - S ha hi l s chuyn t th cu hi. - Tr li cu hi C1. lng sang th hi, c th xy ra di 2 hnh thc : bay hi v si. a) S bay hi ca cht lng - Mi cht lng u c th bay hi. - S bay hi l s ha hi mi nhit v xy ra t mt thong ca - Nhn xt cu tr li ca - c SGK v quan st khi lng. Hot ng ca GV

157

Trng THTH T VLKT

HS.

Gio n 10 nng cao

Gii thiu nhit ha hi.

hnh 56.1, ri gii thch - Gii thch s bay hi ca cht s ha hi bng thuyt lng: ng hc phn t. Cc phn t lp b mt khi lng tham gia chuyn ng nhit, trong c nhng phn t chuyn ng hng ra ngoi. Mt s phn t c ng nng ln, thng c lc tng tc gia cc phn t cht lng HS tham kho thm vi nhau th chgn c th thot ra trong SGK ngoi khi lng. Ta ni cht lng bay hi. b) Nhit ha hi (nhit ha hi ring) - Khi bay hi khi lng cn phi thu nhit ha hi (n nhit ha hi). - Nhit ha hi ring l nhit lng cn truyn cho mt n v khi lng cht lng n chuyn thnh hi mt nhit xc nh. - K hiu : L (J/kg) - Nhit lng m mt khi lng m cht lng nhn c t ngoi trong qu trnh ha hi mt nhit xc nh l
Q = L . m

- Nhit ha hi ring ph thuc vo bn cht ca cht lng v nhit m cht lng bay hi. Hot ng 3 (pht) : S NGNG T Hot ng d kin ca HS - M t th nghim. - Quan st hin tngv y pittng, lm gim a ra nhn xt : trong th tch kh trong xi lanh. xi lanh bt u c cht lng - Nhn xt cu tr li - Rt ra kt lun - c SGK tm hiu v gii thch s to thnh p sut hi bo ha v qu trnh ngng t. - Khi c hi bo ha v qu trnh ngng t ti mt cht lng xy ra qu trnh cn bng ng. Hot ng ca GV Ni dung chnh ca bi 2. S ngng t a) Th nghim v s ngng t - Xem SGK - Kt lun : Khi bay hi, c nhng phn t thot ra khi khi lng to thnh hi ca cht y nm k bn trn mt thong khi lng. Nhng phn t hi ny cng chuyn ng hn lon v c mt s phn t c th bay tr vo trong khi lng. Vy : mt thong khi lng lun c 2 qu trnh ngc nhau : qu trnh phn t bay ra (s ha hi) v qu trnh phn t bay vo (s ngng t). Khi s phn t bay ra bng s phn

158

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

t bay vo ta c s cn bng ng. Hi bo ha l hi trng thi cn bng ng vi cht lng ca n.

- Yu cu HS quan st bng p sut hi bo ha v cho nhn xt.

b) p sut hi bo ha. Hi kh - p sut hi bo ha khng ph thuc vo th tch hi. - Quan st bng p sut - vi cng mt cht lng, p sut hi hi bo ha v nhn xt bo ha pbh ph thuc vo nhit , : p sut hi bo ha khi nhit tng ln th p sut hi ph thuc vo nhit . bo ha tng. - cng mt nhit , p sut hi bo - C phi lun c th lm ha ca cc cht lng khc nhau l hi ngng t (ha lng) khc nhau. mi nhit bng cch nn? - Khng. Mi cht c c) Nhit ti hn mt nhit no m i vi mi cht, tn ti mt nhit ta khng th nn lm gi l nhit ti hn. nhit ngng t thnh cht cao hn nhit ti hn ca mi cht, lng, nhit c th cht ch tn ti th kh v - Hi cu C2 SGK gi l nhit ti hn khng th ha lng kh bng cch ca cht . nn. - Vn dng kin thc tr li cu hi : Ti sao khng th ha lng cc kh xi, nit, hir bng cch nn chng nhit phng? Hot ng 4 (pht) : S SI Hot ng d kin ca HS - Hng dn v quan st - Tm hiu th no l HS lm th nghim. qu trnh si ca mt - Nhn xt kt qu cht? - c SGK v tr li - Nhn xt cu tr li cu hi. - Tm hiu v cho v d v cc nh lut trong qu trnh si. Hot ng ca GV Ni dung chnh ca bi 3. S si - S si l qu trnh ha hi xy ra khng ch mt thong khi lng m cn t trong lng khi lng. - Di p sut ngoi xc nh, cht lng si nhit m ti p sut hi bo ha ca cht lng bng p sut ngoi tc dng ln mt thong khi lng. VD : nc si 100oC, pbh = pkh quyn = 1atm. Trong ni p sut, p = 4atm th nc si 143oC. - Trong qu trnh si, nhit ca

159

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

khi lng khng i.

Hot ng 5 (pht) : M KHNG KH v M K Hot ng ca GV - Gii thiu cc i lng v m, im sng, m k, cc loi m k, nguyn tc hot ng cho HS. Hot ng d kin ca HS Ni dung chnh ca bi 4. m khng kh a) m tuyt i (a) m tuyt i (a) ca khng kh l i lng c gi tr bng khi lng hi nc tnh ra gam cha trong 1 m3 khng kh. b) m cc i (A) m cc i (A) ca khng kh mt nhit no l i lng c gi tr bng khi lng tnh ra gam ca hi nc bo ha cha trong 1 m3 khng kh nhit y. c) m t i (hay m tng i)
f = a A

(%)

- Trong a v A ly cng mt nhit . - Khng kh cng m nu hi nc cng gn trng thi bo ha. d) im sng Nhit m ti hi nc trong khng kh tr thnh bo ha gi l im sng. e) Vai tr ca m 5. m k a) m k tc b) m k kh tc

D. CNG C : - Tr li cu hi 1, 2, 3, 4 SGK - Lm cc bi tp.

-------- --------

160

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

BI TP V BIN DNG CHT RN

A. MC TIU 1. Kin thc - Gii c cc bi tp v bin dng ko, nn. - Phn bit c bin dng tuyt i v tng i. 2. K nng - Vn dng c nh lut Hooke, cc cng thc v gii hn bn, h s an tan. - Tnh tan. B. CHUN B 1. Gio vin - Mt s bi tp v phng php gii. 2. Hc sinh - n li nh lut Hooke v cc cng thc v gii hn bn v h s an tan. 3. Gi ng dng CNTT - Chun b bi tp v cc phng n gii. C. T CHC CC HOT NG DY HC Hot ng 1: (pht )Kim tra bi c Hot ng ca gio vin - Nu cu hi v nh lut Hooke, cc cng thc v gii hn bn v h s an ton. - Nhn xt cu tr li ca HS. Hot ng ca hc sinh - Pht biu nh lut Hooke v vit cc cng thc ln bng. - Nhn xt cu tr li ca bn. Bi ghi ca HS

Hot ng 2(pht) Tm tt kin thc v phng phpgii Hot ng ca gio Hot ng ca hc vin sinh - Gi hc sinh tm tt - Tm tt kin thc cc kin thc ca bi. - Vch ra phng php - Tip nhn thng tin. gii bi tp ca bi. Hot ng 3: Vn dng gii bi tp s 3 SGK Hot ng ca gio vin Hot ng ca hc sinh - Gi hc sinh c v phn - c bi. tch bi. - Gi hc sinh xc nh d -Thc hin theo yu cu. liu cho v xc nh i lng cn tm. - nh hng gii cho hc - Tip nhn thng tin. sinh. - Gi mt HS vch k hach - Mt hc sinh vch k hach Bi ghi ca HS

Bi ghi ca HS

161

Trng THTH T VLKT

gii. gii.

Gio n 10 nng cao

- Gi mt hc sinh khc nhn - C lp nghe. xt. - Gio vin cht li li nhn - Tip nhn thng tin xt. Hot ng 4: Gio vin kt hp vi hc sinh gii. Hot ng ca gio Hot ng ca hc sinh vin SE - Gi hc sinh vit - F = kl = l l biu thc nh lut 0 Hooke. - Hng dn hc sinh suy ra bin dng tng i. - Hng dn hc sinh thay s v thc hin tnh tan. Hot ng 5(pht) Hng dn v nh. Hot ng ca gio vin - Nu cu hi v bi tp v nh.. - Yu cu hc sinh chun b cho bi sau. Hot ng ca hc sinh - Ghi cu hi v bi tp v nh.. - Nhng s chun b cho bi sau. Bi ghi ca HS Bi ghi ca HS
F = kl = SE l l0

l F = l0 SE l F 4F 4.3450 = = = 2 10 l0 SE Ed 7.10 .3.14 .4.(5.10 2 ) 2 l = 0.25 .10 2 % l0

----------------------------------------------------

162

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

BI TP V HIN TNG MAO DN

A. MC TIU 1. Kin thc - Gii c cc bi tp lin quan n hin tng mao dn. - Phn bit c khi no cht lng dng ln khi no cht lng h xung. 2. K nng - Vn dng c cng thc tnh dng hoc h ct cht lng trong ng. - Tnh tan. B. CHUN B 1. Gio vin - Mt s bi tp v phng php gii. 2. Hc sinh - n li hin tng mao dn. 3. Gi ng dng CNTT - Chun b bi tp v cc phng n gii. C. T CHC CC HOT NG DY HC Hot ng 1: (pht )Kim tra bi c Hot ng ca gio vin - Nu cu hi v hin tng mao dn, cng thc v hin tng mao dn. - Nhn xt cu tr li ca HS. Hot ng ca hc sinh - Nu hin tng mao dn v vit cng thc ln bng. - Nhn xt cu tr li ca bn. Bi ghi ca HS

Hot ng 2(pht) Tm tt kin thc v phng phpgii Hot ng ca gio Hot ng ca hc vin sinh - Gi hc sinh tm tt - Tm tt kin thc cc kin thc ca bi. - Vch ra phng php - Tip nhn thng tin. gii bi tp ca bi. Hot ng 3: Vn dng gii bi tp s 3 SGK Hot ng ca gio vin Hot ng ca hc sinh - Gi hc sinh c v phn - c bi. tch bi. - Gi hc sinh xc nh d -Thc hin theo yu cu. liu cho v xc nh i lng cn tm. - nh hng gii cho hc - Tip nhn thng tin. sinh. - Gi mt HS vch k hach - Mt hc sinh vch k hach gii. gii. Bi ghi ca HS

Bi ghi ca HS

163

Trng THTH T VLKT

- Gi mt hc sinh khc nhn - C lp nghe. xt. - Gio vin cht li li nhn - Tip nhn thng tin xt. Hot ng 4: Gio vin kt hp vi hc sinh gii Hot ng ca gio vin - Gi hc sinh vit cng thc tnh dng trong hai trng hp nc v ru. - Hng dn hc sinh lp t s. - Hng dn hc sinh thay s v thc hin tnh tan. Hot ng ca hc sinh
hn = 4 n dD n g 4 r hr = dD r g

Gio n 10 nng cao

Bi ghi ca HS
4 n dD n g 4 r hr = dD r g h D r = r. n hn Dr n hn =

hr =

r Dn . hn = 30.9mm n Dr

Hot ng 5(pht) Hng dn v nh. Hot ng ca gio vin - Nu cu hi v bi tp v nh.. - Yu cu hc sinh chun b cho bi sau. Hot ng ca hc sinh - Ghi cu hi v bi tp v nh.. - Nhng s chun b cho bi sau. Bi ghi ca HS

164

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

CHNG VIII :

C S CA NHIT NG LC HC

NI DUNG CA CHNG - Ni nng v hai cch bin i ni nng. - Nguyn l I nhit ng lc hc v s vn dng nguyn l vo cc qu trnh ca kh l tng, vo mt s hin tng nhit. - Nguyn tc hot ng v cu to ca ng c nhi v my lnh. - Nguyn l II nhit ng lc hc (pht biu v ngha).

Bi 58 : NGUYN L I NHIT NG LC HC
E. MC TIU 3. Kin thc - Hiu c khi nim ni nng, ngha l bit c: H ng yn vn c kh nng sinh cng do c ni nng. Ni nng bao gm cc dng nng lng no bn trong h Ni nng ph thuc vo cc thng s trng thi no ca h? - Hiu c nguyn l I nhit ng lc hc, bit cch pht biu nguyn l th nht, bit cch s dng phng trnh ca nguyn l. 4. K nng - Gii thch c khi no ni nng bin i, bit cch bin i ni nng. - S dng c nguyn l th nht gii mt s bi tp. F. 3. 4. CHUN B Gio vin Mt s th nghim lm bin i ni nng. Mt s bi tp sau bi v SBT. Hc sinh n li cc khi nim v cng, nhit lng, nng lng.

G. T CHC HOT NG DY HC Hot ng 1 (pht) : KIM TRA BI C Hot ng d kin ca HS Nu cu hi v c - C nng l g? Pht nng, s bin i c nng. biu nh lut bo ton c nng. - Nhn xt cu tr li. - Nhn xt cu tr li ca bn. Hot ng ca GV Ni dung chnh ca bi

Hot ng 2 (pht) : NI NNG V CCH LM BIN I NI NNG. Hot ng d kin ca Ni dung chnh ca bi HS - Hy m t th nghim - quan st v rt ra nhn 1. Ni nng Hot ng ca GV

165

Trng THTH T VLKT

un nc, np m bt ra v yu cu HS nhn xt. Tm s ph thuc ca ni nng. (Gi cho HS) - NLH khng quan tm n bn cht ca ni nng cng nh gi tr tuyt i ca ni nng m ch quan tm n s bin thin ca ni nng trong qu trnh bin i ca h.

Gio n 10 nng cao

xt. - Ni nng l mt dng nng lng - Nu c s ph bn trong ca h, n ch ph thuc thuc ca ni nng vo vo trng thi ca h. Ni nng bao nhit v th tch. gm tng ng nng chuyn ng nhit ca cc phn t cu to nn h v th nng tng tc gia cc phn t . - K hiu : U, n v Jun (J) - Ni nng ph thuc vo nhit v th tch ca h U = f(T, V) 2. Hai cch lm bin i ni nng a) Thc hin cng: - Trong qu trnh thc hin cng c s chuyn ha t mt dng nng lng khc sang ni nng. VD : + c xt mt ming kim loi trn mt bn, ming kim loi nng ln, ni nng ca vt tng. + Nn kh hay cho kh dn n, th tch kh thay i, ni nng kh bin thin. Thc hin cng C nng Ni nng b) Truyn nhit lng - Trong qu trnh truyn nhit c s truyn ni nng t vt ny sang vt khc. - S o s bin thin ni nng trong qu trnh truyn nhit l nhit lng Q= U - Cng thc tnh nhit lng Q = mc t Q : nhit lng thu vo hay ta ra. (J) m : khi lng cht (kg) c : nhit dung ring ca cht (J/kg.K) t : bin thin nhit . ( oC hay K) c) S tng ng gia cng v nhit lng.

- Yu cu HS tm cch - Nu hai cch v cho v lm bin i ni nng ca d. h v cho v d - Tm quan h gia nhit - Nhc li lng v cng. 1J = 0,24cal 1cal = 4,19J

166

Trng THTH T VLKT

Hot ng ca GV Thng bo : l s vn dng nh lut bo ton v chuyn ha nng lng vo cc hin tng nhit. Cho HS c SGK phn 3, tm hiu nguyn l I. Hng dn HS tm ra biu thc ca nguyn l v pht biu, ch phn quy c du. Hot ng d kin ca HS - c phn 3 trong SGK, tm hiu nguyn l I nhit ng lc hc. Ghi nhn cng thc (58.2) - Pht biu nguyn l I

Gio n 10 nng cao

Ni dung chnh ca bi 3. Nguyn l I nhit ng lc hc Nguyn l I nhit ng lc hc l s vn dng nh lut bo ton v chuyn ha nng lng vo cc hin tng nhit. a) Pht biu cng thc bin thin ni nng ca h bng tng i s nhit lng v cng m h nhn c. U=Q+ A trong : U : bin thin ni nng ca h. Q, A : cc gi tr i s b) Quy c v du Q > 0 : h nhn nhit lng Q < 0 : h nh nhit lng | Q| A > 0 : h nhn cng A < 0 : h sinh cng | A| c) Pht biu khc ca nguyn l I NLH Q= U A Nhit lng truyn cho h lm tng ni nng ca h v bin thnh cng m h sinh ra. A l cng m h sinh ra cho bn ngoi.

Hot ng 3 (pht) : NGUYN L I NHIT NG LC HC

Q> 0

Q< 0

H
A> 0 A< 0

H. -

CNG C : Tr li cc cu hi t 1 3 trong SGK trang 291. Lm bi tp 1 3 SGK trang 291. Yu cu HS c thm Th nghim ca Joule v s tng ng gia cng v nhit lng trang 292 SGK. -------- -------Bi 59 : P DNG NGUYN L I NHIT NG LC HC (2 tit)

A. MC TIU

167

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

1. Kin thc - Hiu c ni nng ca kh l tng ch bao gm tng ng nng chuyn ng nhit ca cc phn t trong kh . Nh vy ni nng ca kh l tng ch cn ph thuc vo nhit . - Bit c cng thc tnh cng ca kh l tng. - Bit cch vn dng nguyn l I vo cc qu trnh ca kh l tng. 2. K nng - on bit cng m kh thc hin trong mt qu trnh qua din tch trn th (p,V) ng vi qu trnh . - Bit tnh cng m kh thc hin, tnh nhit lng trao i v tnh bin thin ni nng trong mt s qu trnh ca kh l tng. B. CHUN B 3. Gio vin - Bng tng hp cc h thc tnh cng, nhit lng v bin thin ni nng trong mt s qu trnh ca kh l tng (SGV). Ch : Nhit dung ring ca cht c gi tr khc nhau ty theo qu trnh ng tch hay ng p. - Mt s bi tp sau bi v trong SBT. 4. Hc sinh - n li cc cng thc tnh cng v nhit lng. C. T CHC HOT NG DY HC Hot ng 1 (pht) : KIM TRA BI C - Ni nng l g? Cc cch lm bin i ni nng ca h. - Pht biu nguyn l I nhit ng lc hoc. - Gii mt bi tp nh. Hot ng 2 (pht) : NI NNG CA KH L TNG Hot ng d kin ca Ni dung chnh ca bi HS Nu khi nim ca kh - Nu khi nim. 1. Ni nng v cng ca kh l l tng? tng Vy ni nng ca kh l - tr li : ch cn ph a) Ni nng ca kh l tng tng ph thuc vo yu thuc vo nhit . Ni nng ca kh l tng ch bao t no? gm tng ng nng ca chuyn ng hn lon ca cc phn t kh, nn ni nng ca kh l tng ch ph thuc vo nhit ca kh : U = f(T) - Yu cu HS c phn - c SGK v tm ra 1b) tm cng ca kh l cng thc. b) Cng thc tnh cng ca kh l tng. tng p - Yu cu HS c phn - tm v phn tch. Khi dn n ng p, kh thc 1c) tm cng v biu p2 M hin mt cng: th cng trn th A = p. V = p(V2 (p,V) V1) N p
1

Hot ng ca GV

V1

V2 168

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

Mt cch khc, c th ni kh nhn c mt cng : A = A c) Biu th cng trn h ta p-V Khi cho kh dn n t th tch V1 n V2, p sut gim t p1 n p2 (t M N) th cng do kh sinh ra c biu th bng din tch hnh thang cong MNV2V1M. A = SMNV2V1M

Hot ng 3 (pht) : P DNG NGUYN L I NLH CHO CC QU TRNH. Hot ng ca GV Hot ng d kin ca HS Ni dung chnh ca bi 2. p dng nguyn l I cho cc qu trnh ca kh l tng a) Qu trnh ng tch (V = const) V = 0 A = 0 p Q = U Vy, trong qu trnh p2 (2 ) ng tch, nhit lng m kh nhn c ch p1 (1 ) dng lm tng ni nng ca kh. O V
1

- yu cu HS c SGK phn 2 v rt ra cc kt lun cho tng qu trnh. - Qu trnh ng tch : V = 0 A = 0 Q = U

- Qu trnh ng p A = p V (V2 > V1) Q = U + A

b) Qu trnh ng p (p = const) A = A = p(V2 V1) (2 ) p1 (1) (V2 > V1) A A : cng m kh sinh ra O V V2 V Q = U + A 1

Trong qu trnh ng p, mt phn nhit lng m kh nhn c dng lm tng ni nng ca kh, phn cn li chuyn thnh cng m kh sinh ra. - Qu trnh ng nhit T = const U = 0 Q = A = A

p p2

c) Qu trnh ng nhit (T = const)

(1 )

p1 p O 169 O

A V a1 A
(2 )

(2 )

T = const U = 0 Q = A = A

(1 2 )

b Vb V

Va

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

- Chu trnh U=0 Q = (A) = A

Trong qu trnh ng nhit, ton b nhit lng m kh nhn c chuyn ht sang cng m kh sinh ra. d) Chu trnh Chu trnh l mt qu trnh m trng thi cui ca n trng vi trng thi u. U=0 Q = (A) = A

Tng i s nhit lng m h nhn c trong c chu trnh chuyn ht sang cng m h sinh ra trong chu trnh . Chiu din bin chu trnh cng chiu kim ng h th kh thc hin cng v ngc li. Hot ng 4 (pht) : BI TP VN DNG Hot ng d kin ca HS - Yu cu HS c bi - c bi v tm tt. SGK trang 297 v tm tt * Tm tt bi ton. n = 1,4 mol (1) : T1 = 300K p1 , V1 (2) : T2 = 350K p1 = p2 , V2 Q = 1000J (3) : T3 = T1 p3 , V 3 = V 2 (4) (1) Hot ng ca GV Ni dung chnh ca bi 3. Bi tp vn dng a) (1)(2) : qu trnh ng p, (2)(3) : qu trnh ng tch, (3)(1) : p trnh ng nhit. qu

p2 p1 O

300 ) (1 K

350 (2 ) K 300 (3 ) K

V1

V2

170

Trng THTH T VLKT

a) V th p-V b) Tnh cng kh thc hin trong qt p = const c) Tnh U trong mi qt. d) Tnh Q trong qt ng tch

Gio n 10 nng cao

- Hng dn HS da vo cc kin thc hc : phng trnh trng thi kh l tng, p dng nguyn l I NLH vo cc qu trnh.

b) Cng kh thc hin trong qu trnh ng p Ta c A = p1. V = p1(V2 V1) Mt khc t phng trnh trng thi p1.V1 = nRT1 p2.V2 = nRT2 Suy ra A = nR(T1 T2) = 1,4 8,31 (350 300) = 581,7 (J) c) Tnh bin thin ni nng ca mi qu trnh. - Qu trnh ng p (1)(2) U = Q + A = Q A U = 1000 581,7 = 418,3 (J) - Qu trnh ng tch (2)(3) V2 = V 3 V = 0 A = 0 Nhit gim nn ni nng gim U = 418,3 (J) - Qu trnh ng nhit (3)(1) U=0 d) p dng nguyn l I NLH cho qu trnh ng tch (2)(3) U=Q+A Ta c A = 0 v U = 418,3 J Vy Q = 418,3 J Nh vy kh nh ra nhit lng 418,3 J.

D. CNG C - Tr li cc cu hi 1, 2, 3 trang 254 SGK. - Gii bi tp 1,2,3,4.

171

Trng THTH T VLKT

-------- --------

Gio n 10 nng cao

172

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

Bi 59 : NGUYN TC HOT NG CA NG C NHIT

A. MC TIU 3. Kin thc - Bit c nguyn tc hot ng ca ng c nhit v my lnh; bit c ngun nng, ngun lnh, tc nhn cng b phn pht ng, sinh cng ra hay nhn vo mt s my hay gp trong thc t. - C khi nim v nguyn l II nhit ng lc hc, n lin quan n chiu din bin cc qu trnh trong t nhin, b sung cho nguyn I nhit ng lc hc. HS cn pht biu c nguyn l II NLH. 4. K nng - Nhn bit v phn bit c ngun nng, ngun lnh, tc nhn cng b phn pht ng, sinh cng hay nhn cng mt s my lnh thng gp trong thc t. B. 3. 4. CHUN B Gio vin Mt s hnh v trong SGK. Mt s my nhit trong thc t. Hc sinh n li kin thc v ng c nhit lp 8.

C. T CHC HOT NG DY HC Hot ng 1 (pht) : KIM TRA BI C - p dng nguyn l I nhit ng lc hc cho cc qu trnh. Hot ng 2 (pht) : NG C NHIT Hot ng d kin ca Ni dung chnh ca bi HS Th no l ng c - c SGK v a ra 1. ng c nhit nh ngha. a) nh ngha Cu to ng c nhit nhit? ng c nhit l thit b bin i - c SGK v tm hiu nhit lng sang cng. Mi ng c nhit u c 3 b - Hng dn HS c SGK cu to ca ng c nhit v so snh li vi phn c bn tm hiu cu to ca ng v d. - Ngun nng : cung cp nhit c nhit qua v d. Ngun nng : ngun lng (Q1). Ngun nng T1 t nng kh. - Tc nhn v cc thit b pht Ngun lnh : ngun ng nhn nhit, sinh cng v Tc nhn v Q c cu ca nc phun vo y xi ta nhit. ng c nhit lanh. - Ngun lnh : thu nhit do tc A Tc nhn : kh + xi nhn ta ra (Q2). Q lanh + pittng. b) Nguyn tc hot ng ca ng c Ngun lnh T2 - Qua vic tm hiu cu nhit
1 2

Hot ng ca GV

173

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

to ca ng c nhit Tc nhn nhn nhit lng Q1 t rt ra nguyn tc hot ngun nng bin mt phn thnh - Yu cu HS tm hiu ng ca ng c nhit. cng A v ta phn nhit lng cn nguyn tc hot ng ca li Q2 cho ngun lnh. ng c nhit c) Hiu sut ca ng c nhit - Nu cng thc tnh Hiu sut ca ng c nhit c hiu sut ca ng c xc nh bng t s gia cng A sinh nhit. ra vi nhit lng Q1 nhn t ngun nng.
H= A Q1 Q2 = Q1 Q1

Hot ng 3 (pht) : MY LNH Hot ng ca GV Th no l my lnh? - Hng dn HS c SGK tm hiu cu to v nguyn tc hot ng ca my lnh. Hot ng d kin ca HS Ni dung chnh ca bi 3. My lnh a) nh ngha Nguyn tc hot ng My lnh l thit b dng ly nhit t mt vt v truyn sang vt khc nng hn nh cng t cc vt ngoi. Vt cung cp nhit l ngun lnh, vt nhn nhit l ngun nng, v vt trung gian c gi l tc nhn, n nhn cng t vt ngoi. b) Hiu nng ca my lnh - L t s gia nhit lng Q2 nhn t ngun lnh vi cng tiu th A
H= Q2 Q2 = A Q1 Q2

Ngun nng T1
Q1
Tc nhn v c cu ca my lnh

A Q2

Ngun lnh T2

- Hiu nng ca my lnh thng c gi tr ln hn 1. Hot ng 4 (pht) : NGUYN L II NHIT NG LC HC Hot ng ca GV Nguyn l II b sung cho nguyn l I. N cp n chiu din bin ca qu trnh, iu m nguyn l I cha cp n. - Hng dn HS tm hiu ng c nhit loi II. Hot ng d kin ca HS Ni dung chnh ca bi 3. Nguyn l II nhit ng lc hc Nhit khng t n truyn t mt ct sang vt nng hn. hay Khng th thc hin c ng c vnh cu loi hai (ni cch khc, ng c nhit khng th bin i ton b nhit lng nhn c

174

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

thnh ra cng)

Hot ng 5 (pht) : HIU SUT CC I CA MY NHIT Hot ng ca GV Hot ng d kin ca HS Ni dung chnh ca bi 4. Hiu sut cc i ca my nhit a) Hiu sut cc i ca ng c nhit
H max = T1 T2 T1

T1 : nhit ngun nng T2 : nhit ngun lnh nng cao hiu sut ca ng c nhit, ngi ta nng cao nhit ca ngun nng hay h thp nhit ngun lnh hoc thc hin c hai. b) Hiu nng cc i ca my lnh
max =
T2 T1 T2

D. CNG C : - Tr li cu hi 1, 2, 3 SGK - Lm cc bi tp. -------- -------Tit bi tp : CHNG VIII E. MC TIU 3. Kin thc - Cng c li cc kin thc v Nhit ng lc hc. - Vn dng gii quyt cc hin tng nhit, bi ton nhit. 4. K nng - Vn dng c nguyn l I NLH, cng thc tnh hiu sut ng c nhit, hiu nng ca my thu. - p dng thnh tho cc phng trnh trng thi trong cc qu trnh. F. CHUN B 3. Gio vin - Chun b mt s bi tp SGK v SBT 4. Hc sinh - n li ton b kin thc chng VIII v phng trnh trng thi ca kh l tng. G. T CHC HOT NG DY HC Hot ng 1 (pht) : BI TP 1 (BI 2/291, SGK) Hot ng ca GV Hot ng d kin ca HS Ni dung chnh ca bi

175

Trng THTH T VLKT

- Yu cu HS nu cng thc tnh nhit lng nhn vo hay ta ra. - Yu cu HS tm tt bi ton Q = mc t * Tm tt m1 = 100g = 0,1kg m2 = 300g = 0,3kg t1 = 20oC m3 = 75g = 0,075kg t2 = 100oC c1 = 880 J/kg.K c2 = 380 J/kg.K c3 = 4,19.103 J/kg.K Tm nhit cn bng ca cc nc tcb.

Gio n 10 nng cao

Gi tcb l nhit khi h t trng thi cn bng nhit. - Nhit lng chic tha ng ta ra Qta = m3.c3.(t2 tcb) - Nhit lng cc nhm v nc thu vo Qthu = (m1.c1 + m2.c2).(tcb t1) Khi c s cn bng nhit th Qthu = Qta (m1.c1 + m2.c2).(tcb t1) = m3.c3.(t2 tcb) Thay s vo v gii ra kt qu tcb = 22oC

Hot ng 2 (pht) : BI TP 2 (BI 4/299, SGK) Hot ng d kin ca HS - Gi HS ln bng t tm * Tm tt tt v gii bi ton. n = 2,5 mol T1 = 300K, p1 , V1 T2 , p2 = p1 , V2 = 1,5.V1 Q = 11,04kJ = 11040J Tm cng m kh thc hin v tng ni nng. Hot ng ca GV Ni dung chnh ca bi - Cng m kh thc hin trong qu trnh ng p A = p. V = p(V2 V1) = p.0,5V1 Mt khc p1.V1 = n.R.T1 Do cng m kh thc hin l A = 0,5.n.R.T1 A = 0,5.2,5.8,31.300 = 3116,25 J Ni cch khc kh nhn cng A = A - p dng nguyn l I NLH U = Q + A = Q A U = 11040 3116,25 = 7923,75 J

Hot ng 3 (pht) : BI TP 3 (BI 5/307, SGK) Hot ng d kin ca Ni dung chnh ca bi HS - Gi HS ln bng t tm * Tm tt Ta c H tt v gii bi ton. H = Hmax H = max T1 = 227 + 273 = 500K 2 T2 = 77 + 273 = 350K T T2 A = 1 t = 1h = 3600s Q1 2T1 m = 700 kg Cng m my hi nc thc q = 31.106 J/kg hin trong 1h l Tnh cng sut ca my T1 T2 T1 T2 A = 2T .Q = 2T .m.q hi nc.
1 1

Hot ng ca GV

A=

500 350 700 31106 2.500

176

Trng THTH T VLKT

Gio n 10 nng cao

A = 3255 106 (J) Cng sut ca my hi nc P=
A 3255106 = = 904.103 (W ) t 3600

H. CNG C : - Lm cc bi tp SBT. -------- --------

177