Trng Ph Thng Dn Tc Ni Tr Bc Giang B mn Sinh Hc

*************************

Tn ti: PHNG PHP GII BI TP DI TRUYN HC QUN TH CHO HC SINH KHI LP 12 TRNG PTDT NI TR BC GIANG

Ngi thc hin H v tn: Trn Quc Lp

Bc Giang, thng 4 nm 2008

MC LC PHN I: NHNG VN CHUNG

1. L DO CHN TI.............................................................................. 2. MC CH NGHIN CU CA TI .............................................. 3. PHM VI NGHIN CU.......................................................................... 4. KHCH TH NGHIN CU V I TNG NGHIN CU........... 5. PHNG PHP NGHIN CU..............................................................

PHN II: NI DUNG NGHIN CU

CHNG I: C S L LU N C A TI

CHNG II: N I DUNG NGHIN C U .....................................................

PHN III: KT LUN - XUT 1.K t lu n 2. xu t

PH N I

NH NG V N CHUNG
1. L do ch n ti : M t trong nh ng m i quan tm hi n nay c a gio vin v cn b qu n l gio d c l nng cao ch t l ng gio d c v o t o. y l nhi m v hng u tr ng THPT nh m gio d c nhn cch ton di n cho h c sinh. Vi c d y v h c mn sinh h c tr thnh m t trong nh ng nhu c u c n thi t. Th i gian qua, nhn chung vi c gi ng d y mn sinh h c c nhi u c i ti n nh m p ng nhi m v rn luy n cc k nng v n d ng vo th c ti n cho h c sinh THPT. Tuy nhin vi c gi ng d y mn sinh h c tr ng PTDTNT v n cha p ng hi u qu nh ng yu c u trn do nhi u nguyn nhn khch quan v ch quan. Tr c h t l do h n ch v th i gian, n i dung chng trnh nhi u i h i gio vin ph i m b o truy n t y trong t ng ti t d y do v y gio vin khng c nhi u th i gian cho h c sinh rn luy n, c bi t l k nng lm bi t p. Ti mong mu n qua sng ki n c a mnh cc em s yu thch mn v h c t t mn sinh h c hn. 2. M c ch c a ti - a ra cc dng bi tp di truyn hc qun th

- H c sinh v n d ng c cc d ng bi t p vo lm bi t p trong sch bi t p - H c sinh h ng th h c t p mn sinh h c hn 3. Khch th v i t ng nghin c u - Khch th nghin c u : h c sinh kh i l p 12 Tr ng PTDT N i tr B c Giang - i t ng nghin c u : Phng php gi i bi t p di truy n h c qu n th cho h c sinh qua cc d ng c th 4. Gi i h n nghin c u c a ti: Phng php gi i bi t p di truy n h c qu n th cho h c sinh tr ng ph thng dn t c n i tr B c giang qua cc d ng c th 7. Phng php nghin c u : - Phng php c sch + Tm hi u ti li u v phng php gi i bi t p di truy n h c qu n th + c k t qua th c ti n gi ng d y v lm bi t p

PH N II

N I DUNG NGHIN C U
CHNG I : C S
I.

L LU N C A TI

Qu n th giao ph i : 1. nh ngha - Qu n th l m t nhm c th cung loi, tr i qua nhi u th h cng chung s ng trong m t m t kho ng khng gian xc nh, trong cc c th giao ph i t do v i nhau v c cch li m c nh t nh v i nhm c th ln c n cng thu c loi .

2. c trng c a qu n th giao ph i - Qu n th l n v c s - Qu n th l n v sinh s n c a loi II. S cn b ng thnh ph n ki u gen trong qu n th giao ph i : 1. nh lu t Hacdi- Vanbec. 1.1.v d : ch n m t tr ng h p n gian l m t gen g m 2 alen A v a th trong qu n th c 3 ki u gen: AA; Aa; aa Gi s cc ki u gen ny th h xu t pht l: 0.25 AA: 0,5 Aa: 0,25 aa Cc c th c ki u gen AA cho ra ton lo i giao t mang alen A; cc c th c ki u gen aa cho ra ton lo i giao t mang alen a; cc c th c ki u gen Aa cho ra m t n a giao t mang alen A v m t n a giao t mang alen a trong t ng s giao t sinh ra t th h xu t pht t l s giao t mang alen A l p(A) = 0,25 + 0,5 q(a)= 0,25
2 0,5 + 2

T n s tng i c a alen A v a
0,5 0,5

th h xu t pht l

A a

c ngha l trong cc giao t c cng nh trong cc

giao t ci s giao t mang alen A chi m 50 % s gio t mang alen a chi m 50% S k t h p t do gi a cc lo i giao t s t o ra th h ti p theo c thnh ph n ki u gen nh sau pA pA qa (0,5)2AA qa 0,5x0,5 Aa

0,5x0,5Aa (0,5)2aa

Thnh ph n ki u gen th h sau l 0,25 AA: 0,5 Aa : 0,25 aa Trong cc th h ti p theo t n s v n khng thay i 1.2N i dung nh lu t Hacdi- vanbec Trong nh ng i u ki n nh t nh th trong lng m t qu n th giao ph i th t n s tng i c a cc alen c khuynh h ng duy tr khng i t th h ny sang th h khc. 2. ngha c a nh lu t hacdi-vanbec. 2.1 ngha l lu t - nh lu t hcdi vanbec ph n nh tr ng thi cn b ng di truy n trong qu n th - n gi i thch v sao trong t nhin c nh ng qu n th duy tr n nh qua th i gian di 2.2 ngha th c ti n

- T t l ki u hnh c th suy ra t l ki u gen v t n s tng i c a cc alen v t t n s tng i c a cc alen c th suy ra t l ki u gen, ki u hnh . 3. H n ch c a nh lu t hacdi-vanbec - trong th c t cc c th ng h p ho c d h p c s c s ng v gi tr thch nghi khc nhau qu trnh t bi n v qu trnh ch n l c khng ng ng di n ra t n s c a cc alen b bi n i 4. i u ki n nghi m ng c a nh lu t hacdi-vanbec - Qu n th giao ph i - Tc ng c a qu trnh t bi n v ch n l c t nhin l khng ng k

CHNG II : PHNG PHP GI I BI T P DI TRUY N H C QU N TH I .D ng 1: Cho t l ki u gen xc nh t n s tng i c a cc alen Bi ton: Qu n th ban u c thnh ph n ki u gen d AA + h Aa + r aa Xc nh t n s tng i c a cc alen? Phng php gi i: G i p l t n s c a alen A : p= d + h G i q l t n s c a ale a :q=r+
2 h 2

V d : Trong m t qu n th sc ng i ta th ng k thu c s li u sau: Sc lng nu ng h p t 1050 con; sc lng nu d h p t 150 con; sc lng tr ng 300 con. Bi t tnh tr ng

m u lng do m t gen quy nh g m 2 alen v tc ng c a ch n l c t nhin trong qu n th sc l khng ng k Tinhs t n s tng i c a m i alen trong qu n th Qu n th trn t tr ng thi cn b ng cha? n u giao ph i ti p t c di n ra trong qu n th th ph i sau bao nhiu th h qu n th t tr ng thi cn b ng Bi lm: Do lng nu tr ng thi d h p nn nu l tr i so v i tr ng Quy c gen: A nu a tr ng - T ng s sc trong th i i m th ng k l 1050 + 150 + 300 = 1500 con V y + T l sc nu ng h p c ki u gen AA = 1050 = 0,7 + T l sc nu d h p c ki u gen + T l sc tr ng c ki u gen
1500 Aa = 150 = 0,1 1500 aa = 300 = 0,2 1500

C u trc di truy n c a qu n th sc t i th i i m th ng k l 0,7 AA : 0,1 Aa : 0,2 aa - G i p l t n s c a alen A : p = 0,7 + 0,1 = 0,75 - G i q l t n s c a alen a : q = 0.2
2 + 0,1 = 2

0,25.

II . Dang 2: Xc nh tr ng thi cn b ng di truy n c a qu n th Bi ton: Gi s qu n th ban u c thnh ph n ki u gen d AA + h Aa + r aa Khi no qu n th t tr ng thi cn b ng? Phng php G i p l t n s c a alen: A

G i q l t n s c a ale : a -N u p2 AA = d AA 2 pq Aa = h Aa q2 aa = r aa Th qu n th t tr ng thi cn bng n u p2 AA 2 pq Aa q2 aa

d AA h Aa r aa

Th qu n th cha t tr ng thi cn b ng . Ch : D qu n th t tr ng thi cn b ng hay cha th t n s tng i c a cc alen khng thay i N u qu n th cha t tr ng thi cn b ng th ch c n qua m t th h ng u ph i th qu n th t tr ng thi cn b ng di truy n. C u trc di truy n c a tr ng thi cn b ng c d ng : p2 AA : 2 pq Aa : q2aa V d : C cc qu n th sau Qu n th 1: 0,64 AA : 0,32 Aa : 0,04 aa Qu n th 2 : 0,5 AA : 0,3 Aa : 0,2 aa Cc qu n th trn t tr ng thi cn b ng di truy n cha? n u cha th khi no t tr ng thi cn b ng v c u trc di truy n c a n nh th no? Bi lm: G i p l t n s tng i c a alen A q l t n s tng i c a alen a 1. Xt qu n th 1:

p = 0,64 + q= 0.04 + V

0,32 = 0,8 2 0,32 = 0,2 2

(0,8)2 AA = 0,64 AA 2x 0,8 x 0,2 Aa = 0,32 Aa (0,2)2 aa = 0,04 aa V y qu n th 1 t tr ng thi cn b ng Xt qu n th 2 : p = 0,5 + 0,3 = 0,65
2 0,3 = 2

q = 0,2 + V

0,35

(0,65)2 AA 0,5 AA 2x 0,65 x 0,35 Aa 0,3 Aa (0,35)2 aa 0,2 aa V y qu n th 2 cha t tr ng thi cn b ng

D ng 3: T t n s c a cc alen hy xc nh t l ki u gen, ki u hnh. L p khung penet sau cho k t h p ng u nhin gi a cc giao t mang alen v c t n s xc nh. T ng h p k t qu thu c thnh ph n ki u gen trong qu n th pA qa pA p2AA pq Aa

qa

pq Aa

q2aa

Thnh ph n ki u gen c a qu n th : p2 AA : 2 pq Aa : q2aa V d : Trong m t qu n th la alen A quy nh m u xanh, alen a quy nh m u tr ng bi t t n s tng i c a cc alen A l 0,8; t n s tng i c a alen a l 0,2 Hy xc nh thnh ph n ki u gen trong qu n th la ni trn. Bi lm - Quy c

A : Xanh a: tr ng -Qua giao ph n thnh ph n ki u gen pA pA qa (0,8)2AA

th h sau qa 0,8x0,2 Aa

0,8x0,2Aa (0,2)2aa

TPKG:

0,64 AA : 0,32 Aa: 0,04 aa

D ng 4: T t l ki u hnh xc nh t l ki u gan v t n s c a cc alen - M t gen g m 2 alen - T n s ki u hnh l n c ki u gen aa = x% - V qu n th t tr ng thi cn b ng di truy n nn nghi m ng p2 AA : 2 pq Aa : q2aa = 1

v p + q =1 m q2 aa = x%

q=

x%

p = 1-

x%

V d : m t qu n th b c 1000 con ng i ta th y c 160 con lng vng a. Tnh t n s tng i c a m i alen trong qu n th b. c l ng s b lng tr ng thi d h p trong qu n th bi t qu n th t tr ng thi cn b ng di truy n Bi lm a. Tnh t n s tng i c a cc alen - b lng vng c ki u gen aa - t l b lng vng aa = 16% - V qu n th t tr ng thi cn b ng di truy n nn q2 = 16% q = 0,16 =0,4 v qu n th t tr ng thi cn b ng di truy n nn p+q=1 p = 1- 0,4 = 0,6 b. S b lng tr ng thi d h p - S b lng d h p 2pq Aa = 2x0,4x0,6=0,48 - S b lng d h p trong n l : 0,48 x1000 =480 con

PHN III

K T LU N V XU T
I. K T LU N h c mn sinh h c c hi u qu , h c sinh c n ph i c rn luy n ng th i l thuy t t c hnh v k nng lm bi t p ho t ng ny c n c s d ng nhi u hn trong cc ti t h c trong cc bu i h c ph o v h ng d n h c sinh t h c trn l p trong cc bu i t h c l r t c n thi t thng qua nh ng d ng bi t p c h ng d n chi ti t v v d minh h a cng nh ng h ng d n c a gio vin h c sinh s h c c t t hn, k nng lm bi t p cng c nng cao hn. II. xu t 1. i v i gio vin - Khi d y h c ph n ki n th c c bi t p gio vin nn t ng k t cho h c sinh thnh cc d ng v c nh ng h ng d n c th cng v d minh h a d hi u ch c ch n h c sinh s v n d ng lm c bi t p m t cch d dng t gy h ng th cho h c sinh hn trong h c b mn sinh h c 2. i v i h c sinh - Cc em c n n m ch c l thuy t v lm l i cc v d minh h a .