Cun sch ny l mt tc phm nghin cu kh cng phu v cc phng php rn luyn can m.

u im ca sch l son gi khng ch nu ra nhng phng cch kh khan m dng nhng mu chuyn ng, Ty, Kim, C chng minh, do sch tr nn sinh ng v hp dn.

THUT CAN M
NG DNG PHNG PHP TM L BN TR NN CAN M

Hong Minh Hng

THUT CAN M
NG DNG PHNG PHP TM L BN TR NN CAN M

Thut can m l quyn sch nm trong T sch sng p c nh xut bn TR pht hnh nm 1992. Sch c bin son da trn hai ti liu:

1. TRNG M PHP-SAKURAKI TAKEKO (NHT BN). 2. LES PRODIGIEUSES VICTOIRES DE LA PSYCHOLOGIE MODERNEPIERRE DACO (PHP).

Bin son: Hong Minh Hng Ngun chm : Nguyn Trung Hiu (mystery_kid1412@yahoo.com.vn) Chuyn sang prc : quocvu2k(www.thuvien-ebook.com) Chuyn sang PDF: alex.chu (VietHR) Trong phn 8 c ni n mt s ng tc ca Yoga nhng v em khng bit tm u ra my hnh nh minh ha nh trong sch gc nn mi ngi chu kh c chay ri sau vn dng ht tr tng tng ca mnh hnh dung ra c ng tc nghen Nguyn Trung Hiu

pg. 1

LI NI U
Nhiu ngi trong chng ta c thi quen xem Can m nh l mt c tnh c ngun gc bm sinh. Mt ngi can m hay hn nht, ci thuc v bn cht, kh thay i, kh chuyn bin. Tuy nhin chuyn bin li l mt trong nhng quy lut quan trng v c tnh khoa hc ca cuc sng. Nm vng quy lut , con ngi c th t rn luyn nhn cch ca mnh. Cun sch ny l mt tc phm nghin cu kh cng phu v cc phng php rn luyn can m. u im ca sch l son gi khng ch nu ra nhng phng cch kh khan m dng nhng mu chuyn ng, Ty, Kim, C chng minh, do sch tr nn sinh ng v hp dn. Phn cui, ni s lc v Yoga v nhng cch tp n gin h tr cho s rn luyn can m. Tuy c tm lc kh nhiu nhng phn ny cng trnh by c nhng nt chnh, cn thit chng ta hiu ng v thc hnh c hiu qu thut Yoga. Nh xut bn TR xin gii thiu cng bn c cng trnh bin son tuy ngn gn nhng kh nghim tc v b ch ny.

NH XUT BN TR

pg. 2

Phn 1: CAN M V S THNH CNG

Con ngi, sng l phi dn thn. cui th k ny khng th c mt trit l ln trnh vic i. Ta khng th bt chc Robinson lm bn vi thin nhin, cm th ni o hoang, hay lm mt nh th sng trong thp ng, ba nm mi sng tc c hai cu th, c cho i nghe nhng thiu tri m nn nh quay v ni c m hai hng l chy. Lng c tam nin c, Nht ngm song l lu
Gi o

Hai vn th, thong ba nm! Ngm ln, no bit m thm l tun. dn thn th khng th e d, s st m phi c dng kh. Khng phi ch lm nhng cng vic di non lp bin, vit nhng trang s p cho dn tc v nhn loi mi cn c dng kh, m trong i thng, con ngi chng ta cng cn can m. Can m l c tnh cn thit khc phc hon cnh, l tin ca s sng to. C thnh cng no trong cuc sng chng ta m vng bng nhn t can m? V c tht bi no trong vic lm ca chng ta m khng t nhiu do s rt r, ngi ngn m ra? Hai cu chuyn rt bnh thng di y cho ta thy r s cn thit ca can m i vi thnh cng trong cuc sng ca chng ta. Mt kha cnh nng bng trong cuc sng m mt thanh nin thng quan tm l tnh yu. Mun nm c tnh yu, bt c hnh phc, c th thiu dng kh khng? Khng, chc chn l khng. Can m phi l bc u vit nhng trang tnh s. Mt truyn tnh bun xy ra s qun Nht Bn ti Ty c trc y. Trong s nhn vin phc v ti s qun Nht lc by gi c mt thiu n ngi c. C gi tui i mi, c ln da trng nh tuyt trn nh Alps, c i mt xanh nh dng Danube... v con ngi trn y sc sng. Nng tn l M., mt c gi yu i
pg. 3

v c ngi i yu mn. Cng trong m nhn vin phc v ti s qun cn c mt thanh nin Nht Bn. Chng tn A., p trai, c tinh thn v s o v lc ang tp s ngnh ngoi giao. Ln u gp M, A b coup fatal ngha l chng yu. Gia hai ngi, i thanh nin nam n xng i ny, tnh cm ny sinh dn nh mt tri ang ln sau cc ngn i.H li c nhiu dp tip xc, no l lc cng cng tc, cng d cc bui tip tn... v cn c nhng cuc gp mt ring t trn sn nhy, trong tim n... H cng n thm Vienna c knh v nhiu phen th hn trn dng sng xanh nghe vang vng khc nhc bt h ca J. Strauss. Cuc tnh y trin vng dn n cnh ng hoa nh th, li khng kt thc p nh chng ta ngh. V u, A vn l mt con ngi chu s gio dc gia nh c in v c phn h khc. D c theo u hc, nhng tinh thn chng li b tri buc bi thnh kin v tp tc c truyn ca x s Thi Dng Thn N. T khi bc v lnh vc tnh cm, khng lc no A thot khi s day dt, lo u. Chng s mt nng nu ng li cu hn m b t chi (mc cm ca mt thanh nin ng i vi ph n da trng), chng lo tm l ng-Ty kh m ha hp, chng s ly v ngoi quc s b gia nh, h hng v ngay c ng bo cu chng chng i nu mang nng v nc. Ri cn nhng a con s ra sao? Nhng a con hai dng mu ny chng c dn tc no coi trng, d ngi Nht hay ngi c!... Nhng lo u ny khin A tr nn rt r. Ln no gp M, A cng ch nu ra vn mt mi tnh ng Ty kt qu s th no? v chng khng vt qua c bc quyt nh. Cn M, M l mt thiu n mi ln, nng yu A v ch i li cu hn v chp nhn mi th thch. Nhng i vi s e ngi ca A, M cm thy bun chn. Lng t i ca mt c gi, vn rt t ho v dn tc mnh tri dy, v c cho l mnh b s nhc. Tnh cm ca hai ngi c mt vt rn nt. Ngay lc B xut hin. B l mt thanh nin Nht Bn sang du hc tai c. Tui B cn rt tr, mi ngoi hai mi nhng li mt thanh nin c nhiu kinh nghim trn tnh trng. Vi ln ti lui s qun, B gp M. B p trai, kho ni v sau vi ln mi M do chi, chng ta chinh phc c tri tim nng. T M xa lnh A v sau gi lm vic l nng i vi B. H tung tng trong v tr ch c hai ngi. Lc by gi, A mi n hn. Mi tnh chng p bao lu pht chc tan v ch v s thiu can m trong tnh yu. Khun mt ngi tnh vi bit bao k nim m m nhn chm tui thanh nin ca chng. A quay v Nht Bn v tm ci cht di chn ni Ph S. C nhng mi tnh tuyt vng v nhng l do chnh ng. Nh th Arvera, sut i m p mi tnh tnh tuyt vng v sng tc ra khc Sonnet bt h:
pg. 4

Lng ta chn mt mi tnh, Tnh trong giy lt m thnh thin thu Tnh tuyt vng ni thm su M ngi gieo thm nh hu khng hay! ... Nhng mi tnh gia A v M k trn th r rng l do s thiu dng kh ca nhn vt nam D nhin s thiu can m ny ca A c nhiu nguyn nhn su sc, nhiu khi vt khi kh nng kim sot ca A. Con ngi trong giai on hnh thnh nhn cch, tui u th chu bao nhiu nh hng t mi trng. Mc cm t ti c th n su vo tm tr A v hnh thnh thi rt r, e ngi. hiu r hn vai tr ca cc ng c tm l chi phi quyt nh, vic lm ca chng ta. Cc bn hy nghe cu chuyn th hai do Pierre Daco thut li: Gio s Jacques R... i vo trong cn phng lng ly ca i Pht Thanh ng a cp mt lo u nhn ng h: 19h30. ng 20h, Jacques R... s ng trc my pht m v ni chuyn vi thnh gi c nc. Ch cn na gi na. Thi gian c ngn dn, mn dn v ci pht kinh khng kia s ti. Jacques dng thang my ln lu, vo phng i. 19h35 ri, Jacques xoa ngn tay, bn tay m t m hi. Mi s hi, s run ry, cm xc thc ng nguyn ra... S rt r, e ngi thc ng s, chng hu nh lm t lit, ngn cn hnh ng ca ng. 19h40, cy kim ng h ca i chuyn dch tng giy mt cch tn nhn, v trong lng Jacques dng ln s mu thun v u lo. Nhng nhn vin i qua li. Nhng li cho hi chiu l. Nhng Jacques nghe ging mnh nh ging mt ngi xa l; trm, nht gng, khn c nh pht ra t mt lp sng m. n trc my pht m th s ra sao y? Cn s hi trn ngp. 19h50 Jacques ng ln ngi xung c chc ln, lau i tay dm d m hi v nhn thy chng bt u run nh. Tr tng tng ca ng hot ng. H thng
pg. 5

ghi m, pht m lnh lng, nhng i mt tha nhn nhn ng ch i. Hng triu i tai ca thnh gi chm ch lng nghe tng m thanh ca ng. Mt m thanh khng r rng, mt pht m sai, hi th hn hn v c th c ting ng trong tri tim ng cng lt vo tai h. Kinh khng tht! Lm cch no y! S ph phn, s giu ct ca mi ngi nh li gm trn treo trn u ng. 19h55 mt xng ngn vin li gn. Jacques cm thy au nhi trong tim, tai i. Sp ti gi ri v ng s sa vo mt ci by khng th no vng vy ni. - Tha Gio s, xin gio s theo ti. Mt ging ni ngt ngo vang ln. Th ra xng ngn vin l mt ngi ph n, mt c gi xinh p c i mt to thng minh. Tri i, li mt tai ha na! C gi ny s ngi i din vi ng trong sut bui pht m. i mt nng s nhn ng chm ch, s khng b st mt c ch no ca ng t vic nut nc ming n bn tay run ry lau m hi. Tai nng s thu tng ting ng nh pht ra t i mi ng. Nng s mm ci thng hi hay giu ct s lng tng, vng v ca ng. Mt ngh le ln trong u ng: phi trn chy. Ngy trc c mt ln, trong mt ba n, v lng tng vng v ng lm rt mn n xung bn v ng tm c rt lui khi bn tic. Nhng ln ny nu lm th l kt thc danh ting ca mt hc gi. ng s khng bao gi c dp trnh by hc vn trc cng chng na cng nh khng bao gi ng can m d mt ba n trang trng na. By gi, Jacques c cm tng mnh bc i v ngi xung bn my pht m. ng hnh ng nh mt ngi my. Bi ni chuyn m ng lu thng gi ny hin ra nh mt khong trng, en ngm. Khng cn li bc c na. m nhc ph ha nh dn v kt thc v n ln ng ln ting. Khng th c ng c. Chng c cch no hy b cuc th thch tai hi ny. V di gm bn my pht m, hay tay Jacques xon vo nhau. Knh cho thnh gi, thnh gi sp c nghe gio s... Jacques c cm tng lao mnh xung nc lnh. ng lp bp knh cho thnh gi, v m thanh ny nh lm gim phn no tnh trng tm l khn trng ni ng. Nhng li u tin ca ng hnh nh khng pht ra t ci thc, Jacques chnh n li bi ni chuyn, kin tr mt cch tuyt vng c to m bn thn ng, ng khng bit mnh c g na. Trong tm tr ri lon ca ng ch cn li nhng hnh tng y e da: my pht m, thnh gi v c xng ngn vin. Mt th xing xch v hnh kp ly tr no. Mt thc y gh gm gic ng hy c ng, hy nhn v lm mt c ch no . V Jacques bt cht nhn ln ch trong
pg. 6

mt giy ng bt gp i mt ca xng ngn vin. i mt t m, n ci trn mi ca c gi nh y v ch nho. Mt xing xch khc tht cht u no ng. e da trc mt chnh l n xng ngn vin. Ch cn hai trang na l ht bi ni chuyn. Ging Jacques tr nn run hn trc, lp bp, khn c, v cht nh b mt sc y v hnh no , Jacques b ngay hai trang cui v c dng cht ca bi, ri ni xin cm n thnh gi. Cn s chin thng ng. Mt s th gin chm chp trn ngp tm hn mt mi, kit sc, chn nn ny. Th l ht. ng tha bit y l ln u v cng l ln cui ng bc chn vo phng ghi m. ng xu h v l k chin bi. Th d trn lt trn c thm kch ni tm ca mt k thiu can m. Khng phi Jacques khng hiu r l cn dng kh trong vic tip xc vi mt hon cnh mi. Nhng ng, d c gng, vn khng th thch ng c vi n. Cc bn c th hi, phi lm sao y khi bit cn can m khc phc hon cnh nhng lc bt tng tm? chnh l mc tiu ca cun sch ny. Ta phi thy c vai tr quan trng ca c can m trong cuc sng v luyn n, khin n gn lin vi nhn cch ta nh mt th v kh thun tin s dng trong bt c hon cnh no.

pg. 7

Phn 2: A. CAN M V TM L CON NGI

Mt vn ai cng thc mc. Can m l phm tnh tt p, cn thit cho s thnh cng. Nhng trc s thay i t ngt ca hon cnh, ta bit cn can m i ph nhng lng ta ri lon, c bp ta t lit. Ci bit khng khin ta lm ng, lm ci cn lm, ngha l khng gip ta thch ng v thch kh khn. Tri li, ci bit b nhn chm trong cn bo tm l v ta tr nn tr tri, thm bi trc hon cnh. Mun luyn can m phi hiu r tm l con ngi v vic rn luyn n l qu trnh lu di v c tnh cch ton din. I.CON NGI TON DIN: V mt tm l, ngi ta thng ni n con ngi ton din. Con ngi ny gm ba yu t to nn. 1) Yu t tm l: Con ngi l mt sinh vt c i sng tm l rt phc tp. ni tm l ta c tnh cm, dc vng, khuynh hng v cao hn na l tr tu. Khi ta dng phng php ni quan ngha l ta dng thc ta quan st tm hn ta, ta c th thy mnh vui, bun hay ang phn on, lin tng hoc hi c. Sinh hot tm l ca ta lin tc m nh tm l W. James so snh vi mt dng sng. Tuy nhin, hin tng tm l khng phi c lp, ng ring r m chng gn lin vi thn xc ta. 2) Yu t sinh l: Gia hin tng tm l v sinh l c s gn b hu c khng ai ph nhn c. Mt c th khe mnh thng i i vi mt tm hn trong sng. Nhng con ngi bi quan, ym th thn l nhng ngi suy nhc v thn kinh. Mun luyn can m m xao lng vic luyn thn xc l lm mt cng vic ho huyn, khng kt qu. 3) Yu t x hi: Con ngi l mt con vt x hi. Khng nh ny mun nhn mnh chnh hon cnh x hi (gia nh, gio dc...) gp phn quan trng hnh thnh tm l c nhn. Mt li gio dc c on khi xa gieo vo vo tm hn a tr mc cm t ti. Li gio dc mi pht huy kh nng lm ch v t duy sng to ca c nhn. iu ny cho thy r yu t mi trng i vi c nhn h trng ti mc no.

pg. 8

Khng c con ngi chung chung m ch c con ngi c th do cc yu t tm, sinh l v x hi gn b, hu c to nn. Do nu c mt s nguyn tc chung gip ta luyn dng kh th cng phi ty tng c nhn chn la cho bn thn mt s phng thc thch hp ring can m ng ph vi i. II. CC SINH HOT TM L: Sinh hot hay i sng tm l con ngi li thng c chia lm 3 mt. 1) Sinh hot tr tu: Trong i sng tm l ca ta, sinh hot quan trng v cao nht l sinh hot tr tu. Chnh nh n m con ngi lm ch c vn mnh mnh v l ch nhn ca v tr. Ta phn on mt vic ng sai, mt i tng p hay xu, ta hi c mt k nim v lin tng ti mt hnh nh... l ta vn dng nhng ng tc tr tu. 2) Sinh hot tnh cm: Bn cnh sinh hot tr tu l i sng tnh cm ca con ngi nh cc hin tng mng, gin, vui, bun... Mnh m hn na l cc cm xc v am m. Chnh chng chi phi mnh lit hnh vi ca chng ta khng km g cc kh nng tr tu. 3) Sinh hot hot ng: Phn ny bao gm nhng bn nng dc vng... chi ph hnh ng ca con ngi. Ta quan st mt b th lc i n khc i b. Mt khi no bng, b nhon ming ci. C th pht trin, n mun hot ng, khi b, khi trn... i sng hot ng pht trin sm nht ni con ngi. Sau l i sng tnh cm (gn b vi m, chi...) v cui cng i sng tr tu mi m mang. i vi ngi trng thnh mt s kin tm l gn b nhiu yu t nh tnh cm, tr tu... trong hnh vi can m c vai tr ch ni bt, n l kt hp ca ci bit (tr tu), ci yu (tnh cm) v vic lm (hot ng). Nh vy ta hiu r luyn dng kh phi luyn mt cch ton din. III. THC V V THC: c mt khi nim s lc v cc t thc, v thc v tim thc chng ta hy tng tng ra hnh nh di y: Mt ngi cho thuyn trn mt h. Mt ngi ny c th nhn thy nhng g trn mt nc. Mt h c th so snh vi ci thc ca con ngi. Thnh thong c nhng b trng t di y h ni ln v nhng dao ng ln hn c th pht
pg. 9

xut t di mt nc. Phn di mt nc c th so snh vi ci v thc. Chnh nhng hot ng phc tp di mt nc m quan st vin (ngi cho thuyn) khng th thy c c th lm trng trnh con thuyn. Nhng s kin tm l y n su vo lng t v b chn vi di ln nc. Tuy nhin, gia mt h v tng su thm li c mt lp trung gian. Nhng s kin trong lp trung gian ny nu c c hi s xut hin tng thc. Lp trung gian ny c gi l tim thc. ci tim thc ta gp ton th khuynh hng chi phi ngm hot ng ca chng ta. V thc v tim thc c tng quan mt thit, chng to thnh ni cha ng tim n cc bn nng, tp qun, k nim... Nhng tim thc, cc s kin tm l ch tm thi ra khi vng kim ta ca thc. Mun chng tr li ci thc th cn c nhng c hi (chng hn nh trong gic mng, tnh trng b thi min...). Mt ngi d dt, e s, thc mc, lo u... thng trc c th do mt nguyn nhn trong ci v thc. Nh phn tm bng phng php i thoi vi i tng m pht hin ra l do tim n . Mt khi nguyn nhn c phi by trong nh sng ca thc th s m nh s hi ca ng s cng bin mt. Bit can m l cn, nhng t ci bit can m l thit yu n ci c can m trong hnh ng c mt khong cch kh xa. Mun pht huy c truyn thng dng kh i hi mt qu trnh rn luyn lin tc, th h ny chun b tt v to c hi thun li cho th h sau tip tc. Con ngi t thu hng hoang c sn phm cht can m. Nhng him nguy thc s lc no cng rnh rp h. Khi mt tri ln, bng ti ng ngha vi s e da sinh t bao vy ly h. Khi mt tri mc, th thch vi tnh mng con ngi cng khng gim. Ngoi c trng, mnh th cn c cc thin tai kinh khng nh ni la phun, ni l, bng tan v ng t... Tinh thn con ngi ngy y lc no cng tnh trng cnh gic v sn sng hnh ng bo v s sng cn. Khng pht no h ngh ngi trong cuc u tranh chng ni th (tt bnh) v ngoi ch (hon cnh). Khi x hi sung tc, con ngi vn minh thi nay c mt phn khng nh bin cht. Cuc sng tin nghi lm h li, e d, s hi trong hnh ng. H kh thch ng vi hon cnh mi. Kh nng thch tr lc ca h gim st. Cn c dng kh, cn khi phc li truyn thng dng kh. l mc tiu ca THUT CAN M.

pg. 10

B. CC BIU L CA HNH VI CAN M

nh Everest cao 29028 b l mt thch i vi cc nh leo ni. nh ni ny nm gia Ty Tng v Nepal v l mt im cao nht th gii. Ngay t cui th k 19 cc nh leo ni co tham vng chinh phc ni ny. Nhng nh Everest cho n 1953 vn tng trng cho th lc bt kh chin bi. Trc ht Everest thuc vo mt rng ni v i nht hon v, tri di 2700km v rng 350km. Trc nm 1924 ngi ta khng h c mt cht khi nim no v con ng di ln bng tuyt c th a ta ti nh. Bng tan, tuyt l, vc su, vch ni thng ng... khng lm nn bc chn cc nh leo ni. K th ng s nht i vi h l s thiu dng kh. Cng ln cao, lng oxy cng gim dn, t cao 28000 b n 29000 b lng oxy ch cn bng 1/3 lng kh ny mc nc bin. Ngoi ra l kh hu Everest lun lun bt thng. Trong mt nm ch c hai khong thi gian rt ngn con ngi c th thc hin c cng cuc thm him. l 3 tun trc v sau thi k gi ma Ma H. Trong thi k gi ma ny, gi Ty Nam thi ln Hy M Lp Sn mt lp tuyt va dy va mm rt kh vt qua. Sau thi k gi ma ngy s tr nn ngn dn, ma bo tuyt n v mt k leo ni tht bi c th khng bao gi cn cht du vt lu li trong ci ngha trang lnh lo, bao la na. l trng hp hai nh leo ni Mallory v Irvine nm 1924. H vt ti cao 28230 b, lm lu v tip tc thm d ng ln nh. Nhng ri h bin mt trong lp tuyt mnh mng trn nh ni v mi chn nm sau ngi ta mi tm thy ci ru dng o bng ca Mallory. D vic chinh phc Everest tn bao nhiu ca ci v c sinh mnh con ngi trong sut gn 2/3 th k, cc nh leo ni vn can m v cui cng nm 1953 on thm him do John Hunt dn u chin thng cao im ny (hai ngi ti nh u tin l E. Hillary v Tenzing Norkay). Qua th d trn, ta c th thy r hnh vi can m bao gi cng l hnh vi y thc, sng sut v biu hin s sng to. C nhng vic lm xem ra can m nhng s thc c ng l hnh vi dng kh khng hay ch l c ng liu lnh do mt xc ng chi phi. Thi Xun Thu c ba dng s: Cng Tn Tip, C Gi T v in Khai Cng l anh em kt ngha v cng lm tng nc T. Mt hm c ngi ng Hi mang tin vua T loi vn th kim o, nguyn ging sch sn ngoi ng Hi. Nhn c vua L ti thm, vua nc T (T Cnh Cng) bn by tic bn o thit i. S o trn mm ch c 6 qu. Vua L v vua T mi ngi dng mt
pg. 11

qu. Hai qu chia cho Tha Tng l n Anh v quan i phu Thc Tn Nhc. Cn li hai qu vua T ra lnh cho cc quan t bo cng nh vua thng. Cng Tn Tip k li vic git h cu gi ng Sn c thng mt qu. Qu cui cng vua thng cho C Gi T c cng git con gii sng Hong H cu long thuyn khi b vi di ln sng d. in Khai Cng l ngi c cng ph i, chm trng nhng v o ht nn khng c lnh thng. Tc gin dng s ny rt gm t vn v ng ngh... Xng pha tn n ngoi nghn dm m khng c n o, chu nhc trc mt hai vua, ting ci v mai hu, cn mt mi no m ng trong triu nh na? Cng Tn Tip, C Gi T ly lm thn trc ci cht ca bn cng cng rt gm m c cht theo. Ch v mt tri o m ba dng s ung mng. Ci cht ca h do nguyn nhn mc cm b nhc, s b ngi xung quanh khinh khi v b i sau ch ci m ra. Nu h tng t ra can m trc mnh th, giao long v thin binh, vn m th ln ny h s hi trc i mt tha nhn. S s hi ny lm h khng t ch c v i tm ci cht. Hnh ng ca h khng th l hnh ng can m ch thc c. Ngi can m khng cn c ch tha. m khuya i qua bi tha ma ct cao ging ht, gp e da xn tay o, gim chn, hng h ra oai cha hn l ngi c dng kh thc s. Yu Ly i Xun Thu ch l mt ngi nh b, c ch thi t ra l mt th sinh hn l mt dng s. Th m Yu Ly dm mng Tiu Khu T, k tng ni ting bn Hoi Tn v t chin vi Thy Thn hung c. Tiu Khu T b nhc trc m ng nn ban m xch gm ti nh Yu Ly ra hn. Yu Ly bit trc ng ca, r tc nm ng bn ca s. Thy Tiu Khu T ti, Yu Ly c nm yn chng l v s hi. H Tiu k gm vo c Yu Ly v k ti: Nh ngi c ba iu ng cht bit cha?

Yu Ly ni: - Cha bit Tiu Khu T bo:

pg. 12

Nh ngi lm nhc ta trc m ng l mt iu ng cht, khi v nh khng bit lo xa m dm b ng ca l hai iu ng cht, trng thy ta m khng chy trn l ba iu ng cht... Yu Ly ci m rng: Nh ngi c ba iu hn bit hay cha?

Tiu Khu T ni: Cha bit!

Yu Ly bo: Ta lm nhc ngi trc m ng m ngi khng dm ni li l mt iu hn, vo nh ta ln lt nh qun trm cp l hai iu hn, li dng gm k vo c ta mi dm k ti ta l ba iu hn... Tiu Khu T rt gm li v than rng: Ta ch l k v dng. Cn Yu Ly mi l ngi can m.

Ni xong m c t vn. Mt vic lm can m khng hn l mt vic phi thng. Mt ngi gi hi ng trn o vng, m ngy lm bn vi sng bin vi hi u, mt ngi nng dn sut i cm ci trn lung cy hay mt ngi cng nhn mt khu ca dy chuyn sn xut lm vic ht ngy ny sang ngy khc... u th hin c c can m.

pg. 13

Phn 3 : CC BIU L CA S THIU CAN M NGUYN NHN V KHC PHC

C nhiu nguyn nhn khin con ngi s hi hay thiu can m trc hon cnh. Mt l hnh lc ng trn sa mc nng chy, mt con tu trong gi bo, sng cn ni bin c. Sa mc, bo bin l nhng e da c thc. Cn s hi ca khch l hnh v ca thy th on l hp l v chng bt ngun t nhng nguyn nhn khch quan. Ngc li, c nhng mi e da, m nh thun ty l sn phm ca tr tng tng. Anh A thiu can m khng dm ng li cu hn vi c M v mc cm t ti, v bit bao vin tng km thun li m chng tng tng ra nu cuc hn nhn thnh tu. Gio s Jacques R trc my ghi m vi nhng m nh nhn chm ch ca ng. Loi nguyn nhn ny hon ton c tnh cch ch quan. Rn c can m cn phi hiu r cc biu l thiu can m, o su nguyn nhn v tm cch khc phc chng. I. CC BIU L CA S THIU CAN M: Ngc vi thi can m l hnh vi nht nht, e d, s st trc hon cnh mi. Loi trng thi tm l ny c th d dng nhn thy qua cc biu l sau y: 1) V mt sinh l: Ri lon v s bi tit (tot m hi, kh ming...) Huyt qun ngoi vi gin n (mt ln) Huyt qun ngoi vi co hp li (mt ti i)

- Ri lon v ngn ng v h hp (thanh qun nh b t lit nn pht m lp bp, nghng nghu kh nghe, hi th hn hn, t qung...) - C bp cng li (chn tay vng v, thi lng l, d vp , khng gi c thn th thng bng...) Ngn tay run ry.

pg. 14

C bp phn ngc nh co rt li gy au nhi ngc. Sau cn xc ng l hin tng kit qu, mt mi.

2) V mt tm l: Mt ny hin tng xut hin kh phc tp, nhng chng cng c im chung sau y: - S sng sut v tm nhn bit thu hp li ng k. Ch c mt biu tng tn ti v gy p lc ln i tng l ci e da i tng. Ngoi n ra, i tng khng cn bit g, thy g, quan st g r na. Tm thc thu hp li, phn ng cu i tng tr nn tr n, chm chp v tr thng minh nh bin u mt. - Tr tng tng ca i tng lm phong ph thm biu tng e da v cui cng to nn tnh trng hong s v mun o thot ca i tng. Nhng s o thot thng khng th thc hin c v thn xc nh t lit v ch con ngi vn mun chi b s s hi. iu ny cng lm tng thm ni kinh hong v i tng c cm gic mnh l con th b dn vo bc ng cng. Qua cu chuyn gio s Jacques R. chng ta thy r nhng bin i tm sinh l ny. Chnh biu tng e da gio s (my ghi m, qun chng, c xng ngn vin vi n ci trn mi...) dn ng ti mt s o thot, d khng phi l mt s trn chy thc th (b khng c hai trang cui) Biu l tm sinh l ca ngi thiu can m khng phi ch c th. Chng c th xut hin di nhiu dng m ta khng ng n. C mt s ngi, tm l h gi l k khuyt ch, thiu hn kh nng thc hin nhng d tnh ca mnh. Mt nh th, Amiel, th nhn: - Ti c th bit tt c: yu ng, m mng, cm nhn, hc, hiu; min l ngi ta ng bt ti mun Mun y l mun thc hin, l bin ci bit, ci hiu, ci yu... thnh hnh ng. K khuyt ch s ni ngy mai ti s lm..., cht na ti s lm..., nhng chng bao gi h thc hin ni iu d tnh! Mt kha cnh khc ca k khuyt ch l s lng l, phn vn. H c th mt hng gi chn mua mt cy vit ch, h c th mt m ln ra ca nhiu ln xem gi cht then ca cha. vi nhng tnh hung mi ca cuc sng nhng ngi ny lm sao trnh ni tht bi.
pg. 15

C nhng k nhn i bng cp mt ym th. H mang sc thi bi quan ph ln mi vt. H trn chy hin ti quay v d vng v t chi hin thc rt vo ni tm. H gm nhm mt hi tic, mt n hn v dng dng vi mi th xung quanh. S suy sp v tinh thn ny c th dn ti t st. Li c k lc no cng b m nh bi mt mi lo u. Nu s hi l mt phn ng trc mt him nguy c th c thc, th lo u li l phn ng trc mt him nguy khng c thc th gii khch quan. Truyn K nhn u thin (ngi nc K lo tri ) l mt th d (anh chng ngi nc K ny sut ngy thc mc khng yn nu tri sp th phi trnh vo u?). Khng nhng thng gp tr con, m ngay k trng thnh cng thng c ngi c chng s hi v l nh s khong trng, ch hp, s rn, nhn, chut... v con s 13. Chng ta ko th i qu su vo cc triu chng ca tm bnh d cc nh tm l hc hin i u ng cc du hiu s hi, thiu can m u l du hiu bt thng bt ngun t nhng nguyn nhn su xa t ci tim thc con ngi. Thut can m ko phi l mt cun sch bnh hc v cng ko c tham vng ngh cc cha tm bnh. Tc phm ch nhm cung cp cho c gi hiu bit khi qut v bn thn mnh v tm cch khc phc nhng mt c th khc phc c ni c nhn mnh mnh dn ng u vi thch ca cuc i. II. NGUYN NHN V BIN PHP KHC PHC: Cc thi bnh thng hay bt thng ca con ngi trc th thch ca cuc i (can m, hn nht; tch cc, tiu cc...) phn ln bt ngun t hon cnh, t gio dc m c nhn thu nhn. Cc bn hy t hi, nu nhng a tr ngay t thu u th sng cnh i bt thng v ko di nh th th tng lai chng c th c dng kh hay ko? Th d nh: - Chng c cha m bao bc, che ch mi mt v thay chng quyt nh mi vic (ri cha m chng lm c vic g khi thiu t tin, ko bn lnh?). - Chng c nui dng trong mt khung cnh kh khan, gy ra s ng lng nn ch (mt a con ci c mt ngi ln tui nui dng. Mi trng bt thng lm sao to c tm l bnh thng?)
pg. 16

- Chng ko tm c nim cm thng vi nhng ngi xung quanh (nh mt a b yu thch ci l tng p li gp bc cha m ch ham gi tr vt cht). - Chng c bc cha m c ti, c on p chng phi theo ci m h tin l khun vng thc ngc. - Nhng a tr c ngi cha (hay ngi m) t tin l thng minh xut chng v bt chng phi chp nhn iu ny (a tr lun lun phi c gng vn ln nh cao ca tr tu ca cha m. Thng l chng ko lm ni v kt qu s ra sao?).

Cc bn chc cng mt kt lun, gp hon cnh nh trn a tr s c mc cm t ti. Mc cm t ti s theo chng sut i v l nguyn nhn chnh trong s vp ng ca chng trn ng i. C ngi thng ni n mc cm t ti v mt khuyt im no trn thn th hay hon cnh sng nh nh th Hyron vi dng i lch. Napoleon vi thn hnh thp b v mc cm ca Vi trc c gi th thnh (Trng mi). Nhng s thc cc tt thn th hay cnh ngho ch l nguyn nhn biu kin (b ngoi) ca ngi mang mc cm t ti. Nguyn nhn su xa vn l do mi trng sng thu u th ca ng s. Chnh nhng nh hng ca mi trng ny in du vt vo tm t ng s v ng s c sn th tnh cm cho rng mnh khng bng ai. T ng s lm tng rng ngi i ci ct mnh v mnh mi xp, trn g hay bn hn (mt k khng c mc cm t ti chng quan tm n nhng khuyt im ny). Cn hiu r mun cho th h sau can m ta phi c mt li gio dc v tui th ch khng phi v bn thn ta, chng ta hy nghe mt nh tm l phn tch: Tnh cm t ti xut hin ngay t nhng nm u ca cuc i. Chng hon ton bnh thng. Mi a tr u cm thy nh b t lit v bt lc trc cc th lc xung quanh. B th, nh v yu ui, n khng bit g v cuc i ngoi mt cm gic m h. Nhng vt n thy mi to ln bit bao! Do iu u tin l mi a tr tm cho mnh c mt s an ton. N mun c cm thng v gip ... ch khng phi b nn v coi nh mt vt. Dn dn c tnh ca tr hnh thnh, bn ng ca n xut hin. N bt u tm s an ton ni chnh mnh. N th sc mnh v tr thnh t pht. Gio dc nh vy phi gip n sm t
pg. 17

c nim tin. Mt nn gio dc l tng cn nhanh chng xa b tnh cm t ti v hng dn a tr n thi xc tn v gi tr bn thn. Ci ct li ca chng thn kinh suy nhc xut hin nu tnh cm t ti cn v trn ngp nhn cch nhng nm sau ny. By gi, nh mt th nm c, mt mc cm chn mi, bp nght nhn cch thc v iu khin phn ln hnh ng v t tng. Thc t kh en ti: Tt c nhng ci g lm tan v ch c nhn ca mt a tr l mt yu t ca chng suy nhc. Tt c nhng g ph hy hnh vi t pht cng th... Ri thay, c nhiu nh gio dc li cng c th tnh cm t ti ny... mt con ngi theo ch trng c on lm cc tnh cm t ti thm bn vng ngay c nhng a tr c tinh thn khe mnh nht... mt bc cha m c tnh cm t ti li cn con mnh lun di quyn uy ca mnh. Ngi y khng mun con mnh c i sng ring v hn nhin m cn a nh yu ui mi ch ng c n. Cc nh tm l bit c mt nguyn nhn chnh to thnh thn kinh suy nhc: s p ch ca cha m. Trng hp thng gp nht v nguy him nht l hon cnh mt b m p ch v cu con trai. V ngi m mun chi phi con nn phi ngn cn con khng tr nn c c tnh v c nam tnh v s p ch ny thng giu di mt biu hin p gip con tr nn hon ho. Rt cuc, c ngi m ln a con u l nn nhn ca mt cch gio dc lm ln. Nhng ngi nht nht, khuyt ch hay bi quan... thng l sn phm ca mt nn gio dc sai lm m ng s c truyn th thu th u. Gio dc khng phi ch l cung cp kin thc cho a tr m cn xy dng cho n mt tnh cch. Nu bc lm cha m c ci nhn vic i mt cch lch lc th lm sao con ci c thi nhn thng kh khn trn ng i m i ph cho c. Mt s can m ch thc i hi mt nhn quan ng v s vic. C th ta mi ng u v vt ni kh khn. i vi mt con ngi bnh thng, ta c th dng l l thuyt phc h trong mt lc no h t ra mt can m trc th thch. Nhng i vi mt ngi nht nht l mt phn ca c tnh th yu t thun l khng th loi b c yu t tnh cm ngha l l d h chp nhn nht nht l v l nhng h khng th no ch phc c nhc im ny. Nhng trng hp ny khng nhng i hi mt s luyn tp ch lu di, bn b m cn c c s cm thng vi ng s tm ra nhng nguyn nhn su xa a ti thi thiu dng kh .
pg. 18

Ngi thiu dng kh, d cho tui i ln vn c nhng phn ng u tr nh s i trong bng m, s dng nc chy xit, s ting n... v khng d dng thch hp ni vi mt hon cnh mi. Gio dc c th sa cha, un nn c sai lm, gio dc c th to ra ci tt. Vai tr ca n rt h trng v mt th h yu i, dn thn v can m vt kh ngay t thu nh phi c truyn th mt nn gio dc thch ng khng nng n, cm on, e da m nghing nhiu v pht huy, hon thin nhn cch.

pg. 19

Phn 4 : RN LUYN CH RN LUYN CAN M

Cng cn phn bit con ngi can m thc s v c nhng k b ngoi trng nh can m nhng thc cht li l nhng k thiu dng kh. Tm l hc gi lp ngi ny l ngy dng s hay k hn nht mang mt n anh hng. Ti sao c hin tng ny? V k nht nht thng cm thy au kh v c gng tm mt gii php cho s an ton v bnh yn. D nhin l ng s khng th tm c yn n trong tnh trng bt n ca tm hn cng nh trong cn s hi thng trc m nh bn thn, nn ng s nh tm trng thi ny b ngoi c o tng l mnh c an lnh. ng s to ra mt bn ng gi bn ngoi bn ng thc, mt tnh cch biu kin ph ln c tnh. Trng b ngoiaf ng s c v cng rn, lnh lng, ung dung v y nt khinh th ngo vt. Bn trong ci chin ly kin c, y e da v bt kh xm phm y l s e s, rt r, nht nht. Gia b ngoi v b trong c mt t l nghch. B ngoi cng c v cng rn bao nhiu th b trong li cng mm yu by nhiu. ng s ly b ngoi can m b cho b trong hn yu. Ta th tng tng thc o tm l l mt nhit k, nu b trong ch -100, th b ngoi s l +100. Ch mc cn bng (00) ng s mi thc s l ngi can m. Xa Kinh Kha v Tn V ng i hnh thch vua Tn bo th cho cc nc Yn Triu... C hai u c i coi l dng s. Nhng lc vo din kin Tn Vng th Tn V l bn cht: run ry, ti mt... v vic mu st Tn Vng tht bi v ch c mt mnh Kinh Kha l chn dng s. Li cng cn phn bit hnh vi can m v hnh vi pht xut t mt xung ng. Mt k v tc gin lm liu (t nh, t st...) khng phi l mt k can m. Hnh vi can m l hnh vi ca ch. N bt ngun t s nhn thc r vic mnh lm, cn nhc trc khi lm v quyt nh lm bng c. Nhng chin s em mnh lp l chu mai hay em thn lm gi sng l nhng con ngi can m thc s. I. CH CON NGI: ch l hnh vi c suy t v c thc. Theo mt biu c in, ch gm c 4 giai on kt hp cht ch:

pg. 20

1) S nhn thc: Hnh vi phi thc hin xut hin tm tr (chng hn ti bit rng ti c mi i d d hi). 2) S bn ci: Trong thm tm ti din ra mt cuc bn lun nn i hay khng nn nhn li. 3) Quyt nh: Kt thc bn ci l mt quyt nh chp thun (hay t chi) li mi. 4) Thc hin quyt nh: S trn ng v mt l thuyt. S thc quyt nh ca ta trc mt vic cn lm khng phi din tin theo trnh t ni. Chng hn mt ngi nht nht cht phi i din vi mt ci cu kh bc qua mt khc sng su. Chnh hnh nh chic cu cheo leo ny gy n tng mnh n quyt nh vt cu ca ngi hn l nhng tnh ton nn hay khng nn trong tm t ng s. Hn na gia quyt nh lm v vic thc hin cn c mt khong cch nhiu khi vt qua khng ni. Trong tn thm kch tnh yu phn u cun sch, thanh nin A quyt nh nhiu ln cu hn vi c M, nhng chng khng bin ni quyt nh thnh hnh ng. Giai on gia quyt nh v hnh ng cn c th c nhiu trng thi tm l phc tp nh ngn ngi, hoi nghi, tnh i tnh li... v li c th pht sinh ra cc bn ci v quyt nh mi. Bit bao nhiu ngi mun b thuc, b ru v quyt nh ca h c ha hn thc hin ngy mai, tun ti hay thng sau... v chng bao gi tr thnh hin thc. Nh trnh by hnh vi can m l hnh vi ch. Can m khng c ngha liu lnh m hnh c thc, c trch nhim v n l kt qu ca ton th nhn cch con ngi. II. LUYN CH LUYN CAN M: Ni n can m l ngi ta ngh n mt s phm tnh. Nhng phm tnh ny l nhng mt khc nhau ca hnh vi ch: 1) Dm n nhn th thch mt cch bnh thn, sng sut: Vic i c nhng ci bnh thng v ci bt thng. Ci bt thng l nhng bin c th thch ta. Ta ch ng c chng l ta thnh cng. Ngc li, ta b chng ch ng l ta tht bi. Nhng ta n nhn th thch vi thi no? K thc s can m phi c thi sng sut, bnh thn nhn thng vo kh khn v khc phc chng.

pg. 21

2) S ngoan cng: Con ngi c quyt nh, bn b s dng cc phng tin, t cho c mc ch mi thi. Nhng cn lu s ngoan cng khng phi l ngoan c v ngoan c ch l biu hin ca mt s bt lc v yu ui m thi. 3) S t ch: y l thi ch ng cc tnh cm, bn nng... gi cho c tinh thn sng sut, bn b. 4) Tinh thn quyt nh: N din ra nhanh khng e d, ngn ngi qu ng, tinh thn quyt nh ny phi l chn thc, n khng phi l sn phm ca xung ng (s xung ng c th a ti quyt nh nhanh chng nhng n khng to nn mt hnh vi can m. A lao mnh t nh ni Ph S xung. Hnh vi ny ch l kt qu ca mt xung ng: s tuyt vng). 5) Tinh thn sng to: l thi chp nhn m ng mt nhim v mi, to ra gi tr mi. Tr li nhng th d trnh by phn hai mc B chng ta u thy r nhng ngi chinh phc Hy M Lp Sn u th hin c nhng c tnh va trnh by. H t nguyn m nhim vic thch cao ca Everest. Cng vic tin hnh trn na th k (k n 1953) mi thnh cng bc u ln nh Bc ca Everest, v t n nay ngi ta vn tip tc vt bit bao kh khn nguy him hon tt cuc chinh phc ny. T v tinh nhn to u tin ca nhn loi phng ln qu o (Sputnik 1957) n nay c hng trm cuc thm him khng gian quy m hn c thc hin. c nhiu phi thuyn n tung khi va ri b phng, c nhiu quan ti thp trong ngha trang khng gian. Nhng nhn loi khng sn lng vn tin ti tm ci mi l, thch mi him nguy. Tm l h phn bit l do thc y hnh ng v ng lc thc y hnh vi. Can m l hnh vi ca ch n gip con ngi thot khi ci tt nh chi phi mi vt. Chng hn kh khn nh mt lc tc ng y li ta, ta tm cch vt n v quyt nh tin ln trong khi con vt b cc th lc bn ngoi tc ng v nu khng li th phi n trnh. Ch ring con ngi mi c kh nng t quyt nh vt kh. Con ngi t quyt nh bi nhng l do. Nhng nu khi ta thiu t ch (chng hn nu mt am m chi phi ta) th ta quyt nh do mt ng lc. Ba dng s cht v mt tri o do ng lc (mt cn phn n) thc y. Cc

pg. 22

nh thm him khng gian b chi phi bi l do tm chn tri mi v tri thc cho nhn loi. Hiu c can m gn lin vi s thnh cng, thy c can m i i vi s sng to gi tr mi, ta phi thit lp mt chng trnh luyn n. Vic luyn tp i hi mt cuc cch mng ton th con ngi. Bc u l ta phi chin thng ta. Con ngi chng ta c bao nhiu tp qun xu nh tnh li, s kh v s kh. y l cha k nhng thi quen tai hi nh nghin thuc, nghin ru. Li cn nhng ng lc ci v thc na, chng c v v hnh nhng li chi phi mt cch hu hnh mnh lit thi ca ta. Luyn tp c th phi l bc u. C th khe mnh, ch s vng mnh v ta mi khc phc c k ni th. Phi tp thi quen tt: thi quen thch ci kh, phi luyn cho mnh nhiu kh nng (k tp nhu o khng s bn v li, k bit bi khng s sng su v k c l tng khng s i ng chn). Trong phn sau chng ta s bn k hn cc mt cn quan tm c tha dng kh trc tr lc: Phi c mt L TNG: Ngi xa ni n ch hng, ngy nay cp n l tng. Ch hng hay l tng c tc dng g i vi hnh vi can m? Con ngi vn l sinh vt c kht vng, mun chp i cnh bay ln hay mun l nga k, nga k vt ngn dm. Ch hng hay l tng nh v sao dn ng cho hnh ng con ngi. Thiu n, nh c nhn ni l nh thuyn khng li, nh nga khng cng tri git lnh nh khng bit u l b bn c. C l tng ta mi khng ngi kh ngi kh, c ch hng hnh vi ca ta mi hp l v ng mc, mi do dai v kin tr, mi tp trung v c kt qu. D nhin ch hng c cao thp khc nhau, c m c gn gi hay xa vi. Nhng iu thit yu l thanh nin phi sng c mc ch. Nh khoa hc Scheele sinh ra trong mt gia nh ngho kh, khng c iu kin hc hnh nhng l tng theo ui ngnh ha hc li cun ng v cui cng ng vt mi tr lc t ti mc tiu. Cha ra thuyt nguyn t, John Dalton cng xut thn t mt gia nh bn cng v nh say m khoa hc m tr thnh mt nh bc hc c cng hin ln cho nhn loi. Cc nh thm him nh Magellan, Colomb u c ch tm ra t mi, vt i dng bng nhng phng tin th s khng s him nguy v ch c ci cht mi lm h dng bc. c m lm mt ha s, mt kin trc s hay mt cng nhn bnh d cng truyn cho chng ta rt nhiu ngh lc tin ti. C mt ch hng sng v trung
pg. 23

thnh vi hng sng l tng thm cho chng ta can m ng ph vi mi th thch. Phi c nim kiu hnh: Hnh ng ca ta nhiu khi b chi phi bi mc cm t ti. Nh trn trnh by mc cm ny hnh thnh t nhng nm ta cn th di do th hng mt nn gio dc c nhiu sai lm. Nhng ngh cho k chng ta c nhiu iu ng kiu hnh. Trc ht chng ta l con ngi; mt loi sinh vt tr tu nht, d nh b nhng li kh nng lm ch v tr rng ln ny. Cui th k 20, con ngi li cng thm kiu hnh v chin thng c i ngho, ginh c t do hnh phc v kin to c nhng cng trnh m nhng th k trc ch dm m c. Ngy xa Trang T v ra hnh tng chim bng bay vt tn tri xanh, Hn D m p hy vng ngn dng sng chy v pha ng. Thi i chng ta vt qu m c ca c nhn bng phi thuyn v bng nhng cng trnh bin dng nc thnh nng lng. Mi dn tc li c nim t ho ring trong cuc u tranh sinh tn tm mt ch ng di nh mt tri. C nim kiu hnh lm ngi, ta li c nim tin vo tnh ngi. Xa c ngi bi quan cho rng ngi l ch si i vi ngi. l tnh trng nhn loi th k trc khi x hi cn y dy bt cng v p bc. Con ngi bnh thng m tnh yu li rng ln. C bn cho rng n ci ca tha nhn, i mt ca tha nhn lm ti mt can m. Bn l nn nhn ca chnh tr tng tng ca bn! Mt k khng c t ti mc cm s coi n ci ca k khc l tc nhn khuyn khch, nh mt ngi khc l biu l s khm phc, ng tnh vi hnh ng ca ta. Nu bn khng i lp vi ngi khc, th ti sao bn li c cm tng ngi khc i lp vi bn? Hy trang b cho mnh lng kiu hnh v t tin, bn s c dng kh hnh ng. Cn to c s t tin: C rt nhiu ngi sng trong mc cm t ti v thiu t tin. Thiu t tin nn thiu can m. Con ngi c kht vng hon ton, mong t c Chn, Thin, M nhng l kht vng v trong thc t c nhn no cng c u, khuyt im. Ti sao ta li v khuyt im ca ta m mang mc cm? Trong mt x hi c phn cng r rt, gi tr ca mt ngi c nh bng s cng hin ca ngi cho x hi nhiu
pg. 24

hay l t. Bng cp, chc quyn, tin ca chng phi l chn gi tr, chng phi l ci ng t ho ca mt ngi. u Dng T (ngi i Tng) l tay bn gii v ch thin h v thng ly lm t ho v ti thin x ca mnh. ng thng tp bn trong vn hoa. C mt ng lo bn du t gnh du xung v ng, gh mt xem ng thi th ti ngh, ng lu khng chu b i. Thy ng bn mi pht trng tm chn th ngi ny ch kh gt g. Nghiu T thy th lin hi: - ng lo cng bit bn sao? Ti bn ca ta cha k l lo luyn hay sao? ng lo tr li: - C g l u! Chng qua l quen tay thi. Nghiu T cm tc ni rng: - Ti sao ngi dm coi thng tin php ca ta? Lo nhn ni: - Xem ti rt du th r. Ni xong, ly ra mt ci bnh t trn mt t ri mt ng tin y ln ming bnh v ly mi mc y du qua l ng tin. Du chy vo bnh m khng mt cht no dnh vo ng tin c. Nhn ng lo ni: - Vic ti lm cng chng c g l, ch l quen tay thi! Nghiu T nh gng ci m mi ng lo i. Cu chuyn trn c tnh cht ng ngn nhng n ni ln c mt iu: mi ngi c mt s trng, ta khng v s trng ca ngi khc m c mc cm t ti. Trn Nghiu T l mt danh tng nh Tng tng trn th Kinh Nm, mt tay thin x ni ting mt thi. Nhng ng trc ngi ny, ng lo bn du vn khng coi trng. Th mi bit thi can m ca con ngi ny sinh t lng t tin. C bn ni, ti chng c ti nng no ng k nn mang mc cm km ngi. Nhiu ngi trong chng ta qu thc cha c c hi pht huy kh nng ca mnh. Cha pht huy ti nng, khng c ngha l v ti nng. Tm l hc thng ni n lut b tr. Mt s ngi c mc cm t ti v mt khuyt im
pg. 25

no trn thn th hay trong hon cnh sng c nhng c gng b p li nhng khim khuyt bng nhng vic lm to cho h quyn uy hay sc mnh. Giai thoi k li nh th Byron v c tt chn nn kh chinh phc lng thc n. ng lm th v nhng vn th tr tnh ca ng lm rung ng bao tri tim phi yu. Mi ln thy xe nga ch Byron i ngang qua cc ph phng thnh ph Lun n, cc c gi thi nhau nm hoa ln xe ng by t lng yu mn thi nhn. V hong hiu chin Napoleon c mc cm v thn hnh b nh. Cc nh tm l cho rng mc cm ny thc y Napoleon to quyn uy v sc mnh b p khuyt im thn xc. Mt nh vn n Trung Hoa, km nhan sc (c mt vt chm trn mt), sanh thiu thng, thi trt i hc nhiu ln... con ngi y mc cm t ti vng vy vn ln bng ngh vit v to c mt a v ng k trong vn hc Trung Quc hin i. Ngi ph n ny chnh l nh vn Qunh Dao, tn tht l Trn Phng Hong (1938). Pht huy s trng l iu rt nn. Bin khuyt im, s on ca mnh thnh u im, s trng li l iu nn lm hn na. C nhn ni Thng c mnh l dng cm (T thng gi cng). Ta hy chin thng nhc im cu bn thn nh mc cm t ti, thi quen xu, s e d ngn ngi trc th thch... Thng c kh khn pht xut t ch quan l ch ng c tr ngi th gii khch quan. Chp nhn hon cnh mt cch sng sut, bnh thn: Do hp th mt nn gio dc lch lc, mt s ngi sut i thiu kh nng thch ng vi i v tr nn lc lng, rt r, e s trc th thch. Mt nh tm l c k li mt cu chuyn in hnh cho loi ngi ny: Christiane l mt ph n 30 tui rt xinh xn nhng li rt thn thng e l v phong cch ca nng khng khc g mt c gi mi su tui. Nng m ci m, d gh l mt ngi n b y hn th, a gy g. Cha nng, bn cht yu ui, thng con nhng rt s v. Trong hon cnh gia nh nh vy lc no Christiane cng bm ly cha, mong i s che ch ca cha trc n roi ca b m k khc nghit... Khng ai pht huy lng t tin cho Christiane v ngay c ngi cha bt lc cng khng c mt c ch no c th lm phn chn tinh thn c gi. Trng thnh trong mi trng nh vy, nn mt cch v thc lc no Christiane cng c x nh mt b gi t y phc n ngn ng, t c ch n thi trc mt ngi cha. Khi cha m nng cht trong mt tai nn xe hi, Christiane vo i vi thi run s. Nng lp gia nh nhiu ln nhng cc cuc hn nhn u tht bi v chng bao gi nng ng

pg. 26

ni vai tr ngi v m sut i ch c th lm mt c b nhng nho, ngy th, khng kh nng v nht nht. Ci tht bi ca Christiane l khng c chun b trc i ph vi th thch. Th m th thch trn ng i li qu nhiu trong giai on cn thanh nin. Ngi thanh nin vo i vi bit bao d tnh. No xy dng cho bn thn mt s nghip, no tm mt ngi bn i cng nhn v mt hng m vt kh, vt kh... nhng trong tay ta trang b nhng g? Trang b c tt ng ph vi bin c khng? Mun can m trong hnh ng phi c tinh thn c lp t ch. Phi chp nhn hin thc, phi phn tch, nh gi chng ng mc. Ta khng e ngi khi s vic tin ti chiu hng bt li v ta bit r n c kh nng . Con ngi can m s bnh tnh, chn chn i ph vi hon cnh. Trc mt k thi, c mt s th sinh hi hp, lo u. Nguyn nhn? H cha chun b tt cho cuc th thch. Nu ta nm c y kin thc hc, thc hnh nhng iu hiu bit th thi c ch l mt hnh thc nh gi kt qu, c chi ng s, ng ngi? Con ngi c kh nng thch ng rt k diu. Trn chy hin thc sao bng tm cch thch ng vi hin thc. Trc mt nguy him, d bn c bt mt li mi nguy him vn cn . Nh tm l thng cho rng trc mt au n hay mt e da mt ngi ngt xu i l mt phn ng t v, ph nhn tm thi nguyn nhn s hi. y l hin tng tm l t nhin nhng k km dn dy, tng tri. Mt k c ngh lc sn sng n nhn nguy c v tnh to tm cch gii quyt hay mu tm mt sinh l. S ln trn thc ti, chy trn trc kh khn th thch c th mang li nhng hu qu tai hi. Nhng vp ng ca mt ngi s lm mc cm t ti tng ln, nim t tin gim i. Nh mt con vt b truy lng n bc ng cng, co li, np mnh trong ch n np mng manh nht... ng s s ct dn lin lc vi th gii thc ti v nu khng t hy th cng ri vo mt cn bnh tm thn khng phng cu cha. Nh tm l hc Jung chia nhn loi lm 2 lp ngi chnh yu: - Con ngi ni hng sng co li mun thot khi vng kim ta ca x hi.
pg. 27

- Con ngi ngoi hng hng ra th gii bn ngoi v cn thit giao t x hi. Bn cng bit r mnh thuc lp ngi no bn cng vt c nhng hn ch ca c tnh mnh sng can m. Con ngi khng th t chi cuc sng. M sng l c bn phn. Ta hin ngang bc ti lm mt dng s hn l chy trn lm mt k o binh. Ta tin ti vi t th tnh to, sng sut ta s chin thng, mt dng s chin thng. Hnh vi can m bao gi cng l mt hnh vi p. Hnh tng ci cht ca con ch si ca nh th A De Vigny l mt hnh nh p: trong bc ng cng con ch si ngoan cng nhn thng vo him nguy, e da v ci cht. S chn la v s quyt nh: Mt hnh vi can m phi l quyt nh sau mt s chn la. Mi thi, mi ni c nhng bc thang gi tr c nhng im d bit. Thi phong kin ly tam cng ng thng lm nhng gi tr o c cn bn. Tam cng ng thng l nhn, ngha, l, tr, tn. Ngy xa D Nhng nut than bo th cho ch c gi l Trung, T Th b Hn v To c gi l hiu. Ngy nay hai ch Trung, Hiu c hiu theo ngha rng, ng n hn. Mt b tc o Fiji cho rng c hiu vi cha m l gip cho m sm t gi ci i khi gi yu. Cn ngi ng phng li cho rng hiu l phng dng cha m lc tui gi. Hnh vi can m l hnh vi c bao hm s chn la. Nu gi tr thay i theo thi gian, khng gian th ly u lm tiu chun chn la? S thc, c nhng gi tr khng bao gi thay i. Ni cch khc, chng c thay i v hnh thc ch khng thay i v ni dung chng hn nh s chung thy, c hy sinh... c lc no khng phi l gi tr nhn loi tn th? Vic lm can m l kt qu ca mt cuc xung t ni tm, mt cuc ging co nhanh chng nhng rt quyt lit bt con ngi phi chn la. Trc khi chn la hnh ng chng ta phi i ph vi nhng mu thun tiu biu nh: - V mt ngi hay v nhiu ngi m hy sinh? - V mnh hay v ngi? - Trong nhiu gi tr ta tn th, ta phi chn gi tr no? - Hai vic u kh, nhng nn chn vic kh hn hay tng i d hn? Mt nh vn Php, J.P.Sartre c k li mt cu chuyn cho thy mi ging co v s chn la ca mt thanh nin ngi Php. Di thi c chim ng, mt
pg. 28

thanh nin Php phi ng u vi mt s giy v ni tm hoc l chng li vi m gi cho trn o lm con hoc chng phi ri m gia nhp lc lng khng chin chng c. Chn con ng no? V gia nh hay v T Quc? Mt nh th ca Hungari, Sandor Petofi hy sinh v T Quc khi cha y 30 tui. L thi s, ng tn th i tnh. L chin s ng tn sng lng yu t do. Phi chn la gi tr no y khi T Quc lm nguy, khi nhn dn b xing xch? Petofi can m chn ci cht v t do. T do v i tnh V cc ngi ta sng! V tnh yu lng lng Ti dng hin i ti V t do mun ngi Ti hy sinh tnh i. Qua nhng th d trn ta thy r mt hnh vi can m phi l kt qu ca mt hnh vi v tha, v mi ngi v nht l phi th hin c s chn la ci kh. Chnh tinh thn hy sinh iu li ch c nhn v ngi khc v thch ci kh to nn nhng nt c trng ca c can m. Hnh ng: Dng kh phi bin thnh hnh ng. Nu con ngi n o suy ngh phi, tri, nn, khng nn v quyt nh chn iu phi, iu nn lm nhng chng bao gi c th bng hnh ng th lm sao gi l can m c? Hnh ng l giai on quan trng nht ca hnh vi can m. Nh th Petofi chn hy sinh cho t do v ng cht trn chin trng (Trn Segesvar ngy 31/7/1849). Bn phi tp thi quen ny: ngh l iu phi lm, nn lm th phi lm ngay. Dng dng, ngn ngi l biu hin ca mt ch bc nhc. Lm ngay mt vic nn lm to cho chng ta mt phn ng nhy bn, gip ta thot dn trng thi qun tnh ca tinh thn ca nhng k thiu dng kh. Tp c thi quen
pg. 29

c kch thch c phn ng, kch thch mnh phn ng mnh, bn nhn v y thc. chnh l biu hin y ca c can m. Bn gan, chung thy v hy sinh: Trong qu trnh din ra mt hnh vi can m, ngi ta thng thy ni bt cc c tnh bn gan, chung thy v s hy sinh. D Nhng i Xun Thu mun bo th cho ch l Tr B khng ngi nhiu ln tht bi no i tn thay h, gi in gi cung, no sn mnh, nut than chnh v mnh cng khng nhn ra mnh c na. D D Nhng khng git c Triu V Tut th ngi i sau cng khen l can m v hnh vi ca k s ny phn nh c s bn b v c hy sinh. Trong cuc sng hng ngy, bn gii quyt mt kh khn no th phi lm cho hon tt, tp thi quen khng b d na chng. C gng mi ngy tp luyn 15 th thao v nu c u n nh vy kt qu s rt tt. Bn mun t b thuc l. Cng vic ny i hi bn gan, phi c gng hy sinh ci nhu cu gi to (ht thuc) v mt nhu cu hu ch hn (s minh mn ca tr tu, s khe mnh).

pg. 30

Phn 5 : YU I V CAN M
Luyn can m khng nht thit gm nhng bi hc p xc hay ti luyn tm thn trong kh cc, nguy nan m rt cn bi hc u tin ca thut can m l yu i. D nhin khi ta c dng kh th vic ng u vi th thch khng cn l vn ng e ngi. Nhng phi trong khng kh lc quan ta mi nhn c nhng bi hc can m mt cch hu hiu. Thc vy, con ngi c yu i mi chp nhn cuc i. C chp nhn cuc i mi mun ci thin n, lm n ti p hn. N ci trn mi l du hiu ca s can m: Nh ta bit kh khn, th thch khng phi ch xut hin t th gii khch quan m ngay chnh t tm hn ta cng l khi im ca bao nhiu th thch. C ngi trng thnh nhng li c nhng mi lo s v c, nh s mt s ng vt hay lc no cng u t s hi mt cch phi l... Mt ngi lc quan, c tinh thn mnh m, sng sut khng th b e da bi ni s thun tng tng ny. Trong tm hn h trn ngp nim vui, khng c k ni th. Sc lc ca h tp trung khc phc kh khn t bn ngoi ti. Nh vy n ci chng phi l du hiu ca s can m hay sao? Hn na mt ngi dm nhn thng vo tr ngi vi nim tin tt thng mnh lit, dng kh s ta ra t tng hnh ng, li ni. Trn ln s thc, min cng chp nhn tr lc u lm gim hay trit tiu sc chin u ca con ngi. Mt nh vt ca Nht Bn trong thp k 60 tng tm s: Ti gi c chc v ch v tng h c nhng i th u th hn ti nh mt b quyt: ti sn sng tip nhn s tn cng ca i phng. Tip nhn thun li phn cng s tt thng. y chnh l phng chm ca can m: sn sng chp nhn kh khn, thch ng vi mi trng bng cch khc phc n. Tinh thn lc quan do s luyn tp m c: Luyn tp thn th (nh phn sau s bn k), tp yu l tng, yu cc gi tr cao p... s c tinh thn lc quan. Nhn nh u tin ca ta l cuc i p v con
pg. 31

ngi tht ng yu. Thin nhin quanh ta t mt bng hoa h n trong gi sm hay mt ting chim ht trong tri chiu u l nhng nt quyn r con ngi. Em b mt trn m tung tng ti trng n c gi tc my che na khun mt vng trng e thn ro bc qua cng vin u l nhng hnh nh p tuyt vi. Nhng mi tnh thy chung u lm ngi xem mi lng v thy s hy sinh l cao p. Vo u thp nin 70 khi cun phim Mouriu daimer (Sng thc v tnh) chiu Paris, ngi ta cc khn gi t rp chiu bng bc ra khi vn xut u c trong tay chic khn lau dng l chy. Cuc i bit bao gi tr ng ta tn th. i ng yu bit my! Khng kh su bi thng l hu qu ca mt thi i xo trn v con ngi b v lc hng. Trc 1945 khi t nc cn b ngoi xm h, mt s thanh nin c tm trng: L chng ta lc loi nm by a B qu hng rung b ging ni khinh B v tn x g phng hng na Thuyn i thuyn, theo gi hy lnh nh! Ngy nay ta hy can m vt sng ch ng bt chc ngi xa cuc i cun theo chiu gi. Hy to nim vui trong cng vic bnh thng: Mt b quyt khc sng lc quan l to ngun vui trong tng cng vic nh. Tc gi c mt ngi bn lm ngh nui ong lu ng. Ty theo ma v ty theo min, anh li xe i khp cc vng, ni no hoa n nhiu l anh u xe li, tm v tr nhng thng cha ong v by ong ta ra khp ni kim cht ngt t nhy thm, hoa l. lc no cng thy anh vui ti, lc li xe trn ng nng chi hay lc loay hoay che by ong khi cn ma ro thnh lnh p xung. Anh nng niu tng ch ong nh, by ong bay ln xung quanh anh, chng gn gi anh nh gn gi mt ngi thn. Mt vic lm tm thng nu bit ngh thut ha n, yu thch n th n s tr nn li cun ta mnh lit. Anh thng tm s vi tc gi: Ti khng th b ngh ny c. Nhng con ong thng minh, cn c v hin lnh, mi hng cau, bi, nhn... v hng la... ko ti v ng ni v ni rng.
pg. 32

Hy nhn v tng lai: Con ngi lm sao trnh khi phin mun trn ng i. Mt nh tm l hc chia tnh tnh con ngi lm nhiu loi, c loi d xc ng v loi t xc ng. D t hay nhiu, con ngi lun lun l mt sinh vt tnh cm. Nhng bin c gy du n trn tm t ta, c nhng vt tht su kh m xa m. Nh vn n ngi Php (gc B) Anne Philipe, trong tc phm Le temps dun soupir hi c nhng k nim au bun, khi la i gia tui thanh xun trn y hnh phc th mt ngi ng xung. C tc phm l mt ting than di, l s trng vng n t lit con ngi. Tm l hc ni n cc trng thi tm l th hin thm kch ni tm. Thn thoi Chu u cn k li chuyn Cain v ghen tung m git em l Abel. Con mt, tng trng cho s hi hn theo ui Cain sut i. Nhng ngi nm bom nguyn t xung Hiroshima (1945) b dn vt bi hnh vi tn st tp th... Hi hn, n nn v hi tic l nhng k th gh gm gm nhm tm hn con ngi. Nu thc s ta gy ti c th ta can m chu s trng pht. Cn nu ch do hnh vi v gy nn hu qu khng hay, ta cn tm cch bi thng, hn gn s v ch ng t dm ta vo a ngc ca s cn rt khn ngui. Con ngi khn ngoan l phi bit chm ngn let bygones be bygones (Ci g qua cho qua lun). Vic n hn, nui tic d vng u l vic v ch, khng li cho ta v cng chng ch cho ai. Can m ng u vi li lm, quyt tm sa cha hnh vi sai tri v mt lng hn gn vt thng ca ngi v ca mnh cng l mt hnh vi can m ng knh phc. Trc khi vo phn thc hnh trong vic rn luyn can m pha di (cc tr chi ng no tp phn on v c kin nhn, phng php Yoga, ta thin... luyn ngh lc), chng ta hy ghi nh k nhng yu cu tinh thn cn thit ca k c dng kh: 1) Cn lc quan, yu i, yu con ngi. 2) Trang b tinh thn trch nhim cao trong vic mnh lm. 3) Chp nhn th thch v suy ngh cch vt qua th thch. 4) T tin vo bn lnh ca mnh. 5) Thch thch , c tinh thn tranh u, ght an nhn, d di. 6) Kin nhn, ngoan cng trong hnh ng
pg. 33

7) a mi l, tn th s sng to. 8) Chp nhn s hy sinh. Hnh vi can m khng nhng l hnh vi ng (CHN), hnh vi o c (THIN) m cn l mt hnh ng p (M). Kinh Kha khi xa khng git c bo cha, nhng ngi sau vn ca tng vic lm cao p ny.

pg. 34

Phn 6 : CI THIN NP SNG

Can m khng phi l mt hnh vi ngu nhin m l mt thi c chun b k lng. Nh s chun b ny ta mi thch ng c hon cnh v ngang nhin thch hon cnh. Cuc i ngi ta i hi nhiu thch ng phi thng v c hai mt tm, sinh l nh thch ng vi nhit , i kht, s t bit, sinh ly... Thiu thch ng con ngi s gc ng hay trn chy trc e da. Mun c bn lnh thch ng v ng u vi hon cnh, ta cn phi ci thin np sng v nhiu mt. 1) Tp thi quen chu ng: Ch n khi i, ch ung khi kht: Con ngi c nhng nhu cu n ung v ay l nhng i hi t nhin, cn thit cho cuc sng. Nhng s i hi ca c th duy tr s sng ch mt mc no . Nu cung qu mc ca cu th ch c hi cho c th m thi. Bc s Andre Duranteau cho bit mi kg th trng ca mt ngi mi ngy cn mt s nhit lng nh sau: Nu khng hot ng: 35 calo. Nu hot ng va: 40 calo. Nu hot ng nhiu: 50 calo.

Nhit lng trn do s thiu ha cc cht gluxid, protid v lipid m c th c nh thc phm. Nhng nu c th hp th qu liu lng, con ngi s chu ng nhng hu qu nghim trng. Chng hn t l nhit lng ca lipid (nh trong du, m, b...) vt qu 40% s dn ti x va ng mch v cc bnh tim mch khc. Lm dng cht gluxid (cht bt, ng...) cng gy tc hi nghim trng n tun hon v bi tit... Khng nhng th, cha i, cha kht n, ung th khng th tm thy s ngon ming. C th quen vi s tha thi, thoi mi s khng th chu ng c s thiu thn. Con ngi cha tng chu ng i kht s gc ng ngay khi gp th thch c hn. Nh vy ta phi tp thi quen, khng phi ta cn p xc nhn n (tr trng hp nhn n cha bnh) nhn ung, m tri li cn n ung y nhng n cho ng gi ng lc. Mt nh vn Ty phng khuyn

pg. 35

con rt ch l mi ngy i b hai gi, mi m ng by ting, ch n khi i, ch ung khi kht... v lun lun thong dong. ng u vi kh khn, nu ta lm ch c bn nng, dc vng ca ta, ta mi tp trung c ton nng lc khc phc tr ngi. Khng quen vi i kht, cha tng chu phong ba, bo tp... con ngi lm sao c can m khi gp thc t mun vn kh khn, gian him? Tp quen vi nng, lnh, gi, ma: Thu hng hoang con ngi gn b cht ch vi thin nhin. Ci lnh cc ca ma ng x tuyt, ci nng nung ngi ca ma H x mt tri... nhn loi thu trc vn ngo ngh xem thng. Ngy nay, ngi ta mc o lng th khi tit tri mi sang thu, lm vic ngh ngi trong phng c my iu ha... v th m c th chu ng khng quen s thay i r rt ca kh hu. Chng ta nn nh con ngi c kh nng thch nghi rt cao. Nh leo ni hay ngi thm him di i dng tp quen vi p sut thay i, vi s gim thiu kh oxy. Nh phi hnh trn nhng con tu v tr phi tp luyn cho quen vi tnh trng v trng lc. Phn ln h thnh cng ch ng c nhng th thch ny. Cc bn c th c mt chng trnh tp quen chu ng mi ngy nh: Tm nc lnh bui sng. Tp leo ni, bi li, chy, i b.

- Nn tm c hi lm nhng vic nng, i hi s n lc ca c bp v s bn b ca ch. Cc nh ngin cu tm l nhi ng u c nhn nh chung: Nhng a tr c tip xc vi mi trng bn ngoi nhiu thng cng ci, khe mnh, can m hn nhng em c gio dng trong khng kh kn cng cao tng. iu ny cho thy vic tp thi quen chu ng rt cn thit cho s hnh thnh c can m. 2) To mt tinh thn mnh m: Nh trnh by ( phn 5), con ngi c lc quan, c l tng th tinh thn mi mnh m. Mun th, ta cn bi dng nhng mn n tinh thn.

pg. 36

- Chn la cc th gii tr nh c sch, xem phim, nghe m nhc: khng th ph nhn nh hng mnh lit ca sch v, phim nh m nhc i vi c gi, khn gi v thnh gi nht l i vi lp tr. Gn y, trong mt cuc phng vn thanh nin do mt tun bo i Loan thc hin v quan nim ca gii ny i vi tnh yu. a s thanh nin c hi cho rng tnh yu ng ngha vi au kh. H dn chng quan nim ca h bng nhng bi kch tnh yu mn t phim nh nh t cc b NH VIN THM THM, K TCH DNG HNG, LC C MNG, HI U PHI X... (y l cc phim da vo truyn ca Qunh Dao). Ban nhc Beatles vi John Lennon lng danh vi nhng bn nhc kch ng. Hng triu thnh gi thanh nin u M in cung v ging ht ca ca s ny. Ngi ta chng kin cnh in lon thc s khi John Lennon xut hin trc nhng ngi i m. Y phc, iu b ca J. Lennon c nhiu thnh gi bt chc v mt s thanh nin sng trong o tng bnh hon cho rng chnh h cng l John Lennon. Mt trong s ngi ny Mark Chapman, mt thanh nin 25 tui bn cht Lennon trong mt cn thc lon v tm l (ngy 8 thng 12 nm 1980). Cc loi vn chng en ca u Ty (nh Srie noire) cc tc phm khai thc bn nng, dc vng thp km nht ca con ngi cng nh th vn hc y m khng bnh m rn, khng au m khc chc chn gieo nc c vo tm hn thanh nin. Tm hn bnh, yu th lm cch no m ta duy tr c c can m? Mun c mt tinh thn khe, sng sut v sn sng dn thn cn chn la cc tc phm tiu thuyt, thi ca in nh hay m nhc... theo mt s tiu chun nh sau: - Thch hp vi la tui: y l im rt quan h v c nhng tc phm thch hp vi la tui ny nhng li c th gy tc hi cho mt la tui khc nh tiu thuyt Lady Chatterleys lover (D.H.LAWRENCE), Hng Lu Mng (TO TUYT CN)... l nhng tc phm ngh thut rt cao rt tt cho ngi trng thnh nhng i vi thiu nin th chng khng th l mn n tinh thn tt c. - Tc phm phi lm phong ph thm tm nhn ca ngi thng thc: D khng i hi tc phm ngh thut l sch gio khoa, nhng ngi c vn mong i qua tc phm ci nhn ca mnh cao hn, xa hn v chnh xc hn. c Tolstoi ngi ta thy hnh nh con ngi trong xo trn lch s, c Jules Verne c gi di theo c m tin v pha trc ca nhn loi.

pg. 37

- Tc phm lm lng yu thng ca con ngi thm m , gy thm men say chin u v i: Mt cun phim m trn na th k ngi ta cn nhc ti nh cun CHIN HM POTEMKINE (1925) v ngoi gi tr ngh thut, tc phm cn l mt thin anh hng ca v con ngi (lng yu thng m , tinh thn chin u ngoan cng v s hy sinh v b bn)... Nhng cun phim nh City Lights, Limelight (hai phim ca Charles Chaplin thc hin 1931 v 1952) ngi xem thy r bn ngoi ci v hi hc ca cu chuyn l tm lng dt do yu thng con ngi ca mt ngh s bc thy. 3) Luyn c t tin: Con ngi i din vi th thch; lm cch no t ch? Tm l hc cho bit cm xc nh mt cn bo gy ri lon tm sinh l con ngi. Lm sao ta c th t ch khi ni tht vng, s s hi hay ni bun... lm t lit con ngi ta? Mun luyn c tnh t ch cn n s rn luyn trng k v c hai mt thn xc v tm l. V tm l nh trnh by ta phi to c mt tinh thn mnh m t tin v lng tin vo cc gi tr ca cuc nhn sinh. V mt sinh l, nh rng h thn kinh giao cm v ph giao cm chi phi cm xc ca ta nhng mt ngi c tp luyn c th trn p c phn ln nhng ri lon tm sinh l v tr nn bnh tnh i ph vi hon cnh. Mt thy th gi dn khng s bo tp, mt chin s kinh nghim khng ngi him nguy... l nhng trng hp chng ta thng thy. Thc t chng minh ta d dng t ch nu ta tm c cch i ph vi th thch. Nh th tinh thn sng to hay kh nng gii quyt rt cn thit trong vic hnh thnh thi can m. 4) Luyn tinh thn sng to: Mun sng to con ngi cn kin nhn, tnh to v c thi thch kh khn. Ngy thng ta c th rn luyn tinh thn kin nhn, sng to bng nhiu cch. Chng hn trc mt th c, mt bi ton... ta tp bnh tnh suy ngh g ri v cm thy thch th trong vic lm ny.

pg. 38

Mt vi cu hay bi ton kiu sau y bt buc cc bn phi ng no, kin nhn v say sa gii p: Bi ton cc nh thm t nghip d:

Mt bn cp cp mt ngn hng v dng xe trn chy. Bn nhn chng chng kin cnh o thot ny nhng khng ai trong bn h nh trn vn s xe ca bn gian. Ngi th nht khai rng s ng k ca xe bn cp gm 4 con s. Ngi th hai c quyt hai s u ging nhau. Ngi th ba khng nh hai s cui tng t. Nhn chng th t l mt gio s ton th khai rng con s xe ny l mt s bnh phng hon ton. Cn c vo cc d kin trn bn hy on xem s xe gy n l bao nhiu? Bn hy kin nhn ng no vi thi thch vi kh khn trong vic gii bi ton ny. Mt bi ton ni ting ca TK XVII:

Nh ton hc Php ni danh ca th k XVII, Pierre de Fermat a ra mt nh l nhng khng km chng minh. Cui th k XIX ngi ta t ra gii thng ai chng minh c nh l Fermat hay ph nhn c n s c lnh mt s hin kim tng ng vi khong 30.000USD. Th m mt th k qua, bit bao nhiu ngi c gng a ra mt chng minh hon chnh nhng u tht bi. Bn hy th thch ny xem sao? nh l ny c pht biu nh sau: ch c phng trnh sau y: xn + yn = Zn vi iu kin n=1 hay 2 (hay n khng th ln hn 2 c). Mt ci by ton hc m nh thin vn Le Verrier trnh khi:

Vo thi k thc hin thu nhp th Php c hai thng gia mang ru vo Paris, trong xe ca ngi th nht c 64 thng ru vang. Trong xe ca ngi th hai c 20 thng. Gi mi thng ca 2 xe nh nhau. V khng tin thu, nh bun th nht tr thu bng 5 thng ru v b thm vo 40F. Cn ngi th hai tr thu bng 2 thng nhng c hon li 40F. Bn hy th tnh xem gi mi thng v thu nh vo mi thng?

pg. 39

Mt ngy bin ca Zesnon dElee th k V trc Cng Nguyn:

Ngy bin ny trn 2000 nm v tn bao giy mc tranh ci: Mt x th bn mi tn v pha k th, mi tn s khng bao gi ti ch (v khng c chuyn ng). Ghi ch: - Bi ton cc nh thm t nghip d: s xe c th l mt trong nhng con s sau y: 2299 ; 5566 ; 6655 ; 7744. Nhng ch chn c 7744 v l bnh phng ca 88. Bi ton ngy bin ca Zenon:

Gi s A l im khi hnh v B l im mc tiu ca mi tn. Mi tn mun n B th phi i ngang qua trung im M ca AB. Nu n t M m n B th phi qua trung im N ca MB. Nu n mun t N ti B th phi qua trung im I ca NB... Gi s IB l khong cch ngn nht t mi tn n mc tiu th qung ng AB=nIB. (n l mt s nguyn dng). Mun mi tn ti mc tiu th IB phi bng 0 => AB = n.0 = 0. iu ny v l v AB l on di cho sn. Do IB khng bao gi trit tiu ngha l mi tn khng bao gi ti ch. Ni cch khc khng h c chuyn ng. Bn th tm cch bi bc li ngh lun trn xem sao! Cc th gii tr tr tu u c mc tiu gy hng th cho tm hn, kch thch kh nng gii quyt vn v lng kin nhn ca ta. Vui vi loi gii tr ny l mt cch luyn ngh lc hu hiu nht. 5) Luyn tinh thn mo him, lm quen vi th thch v cch ng ph: - Bng cc li c: Chi cc loi c nh c vua, c tng va luyn tr no v cc mt phn on, suy lun, tr tng tng... m cn gip ta quen vi cc tnh hung khn trng ta cn phi ng ph kp thi v can m. Cc k th ni danh trn th gii mt nhiu gi vn dng cn no tranh ginh mt th thng phong trong mt vn. Trong mt cuc ua ti p lc nng trn tr no u th: u th tp chu ng quen mi tnh hung v nht quyt khng l ra nt mt nhng u t, toan tnh bn trong. - Bng cc mn th thao c tnh thi ua gay gt: Cc mn th thao nh bng , bng chuyn, bng bn, bng r... u c thc hin di hnh thc u gia hai i (hay hai c nhn). loi hnh th thao ny tinh thn thi ua, vt
pg. 40

kh, chu ng kin nhn... c pht huy cao . Chng l nhng phng php rn luyn hu ch cho chng ta v c 2 mt tinh thn v th xc. - Bng cc mn th thao c tnh cch thch nguy him: C nhng mn th thao li kch thch con ngi v tnh thch cao. Ngi leo ni thch chiu cao, dc ng v vc thm. Ngi bi, ln coi thng su v sng gi. Ngoi ra nhy d, nho ln, ua xe hi... u l cc mn th thao i hi s tp luyn bn b, tinh thn st thp, phn ng bn nhy v coi thng him nguy... Tm li, ty hon cnh mi ngi (v kinh t, thi gian, sc khe...) ta hy chn cho ta nhng hot ng th thao thch hp. C ngi v cuc i l mt u trng. Cc trn tranh ti th thao l cuc u tranh thu hp. Nu ta luyn quen cch chin u v c tinh thn quyt u th ta cn e s g kh khn trn u trng rng ln hn l cuc i? Nhng cng nn bn qua v phng php luyn tp bi dng tnh can m. D hc vn ha, tp th thao, luyn Yoga... vi mc tiu o luyn ngh lc u phi tun th nhng quy tc sau y mi c kt qu: 1) Phi bn tm, bn ch: Con ngi lm vic ty hng, gp tr ngi s tr nn chn nn. c can m i i vi tnh ngoan cng. hc, luyn tp mt mn g cn phi u n. S u n khin tinh thn v c th quen vi th thch v d c nhng phn ng thch nghi vi hon cnh. 2) Nn tng dn s kh khn v gim bt tin nghi: Mi ln tp luyn, hc hnh ta gng thm mt cht. Ta cng thnh thc trong ti luyn ta cng cm thy t do. Ti sao vy? Bn th nhn mt ngh s u bay, nh thnh tho trong ng tc nn ngi y lm ch c mt khong khng gian (cn ta thiu tp luyn nn c ng vng v hn ch t do ca ta). Con ngi t do c kh nng lm ch rt cao. i vi h kh khn u ng k. D sau y ch l mt li t d vn chng nhng n cng phn nh c s thc. Con ngi can m c t th rt thoi mi ngay c i vi ci cht Thi Sn nht trch, khinh hng mao (Gieo Thi Sn nh ta lng hng). 3) Phi gn lin hc v hnh: C nhng mn hc ngi ta c th bng lng vi kin thc thun l thuyt. Nhng bi dng can m li i hi thc hnh nhiu hn.

pg. 41

Bn mun dn dy nng ma th bn ng qun nng ma. Bn mun hc thut hng bin th ng s ni chuyn trc m ng nu c c hi. Nh s trui rn trong thc t phn ng ca ta mi bn nhy, s chu dng ca ta mi ngoan cng v mi c c gii php to bo ch phc ngoi cnh hay am m, dc vng. Mt ngi quyt tm t b tnh trng qun tnh ca con ngi mnh m hc thut can m chnh l ngi c dng kh ng knh phc. Bn bt u ti luyn ch i, bn chnh l con ngi ng knh phc y!

pg. 42

Phn 7: CC KINH NGHIM BI DNG C CAN M

1) Vai tr ca ngn ng: Tm l con ngi l mt b my k diu. Nu ta c nim tin l ta dng cm. Gp vic kh ta ngh l ta lm c. Li ni ca ta lc no cng phn nh tnh tch cc. Ta t thi min, t truyn cho ta mt thi sng can trng th ta s t kt qu mong mun. Trong php thi min ngi ta thnh cng trong vic gieo vo u ngi th nghim mt tng, mt th tng nh hnh bn cht chi phi thi ca i tng, mt ngi ang ng. Bng php thi min, ngi ta gi cho i tng bit ci ly i tng cm trong tay cha y nc mui. Sau ngi ta nh thc i tng. Ngi ny ung nc trong ly (thc ra nc tuyt i trong tro) v khc ra ngay v cho l nc mn cht. D ta c gii thch, chng t bng cch no th i tng cng vn cho rng nc trong ly thc s l nc mui. Mun gii tr nh kin ny, nh chuyn mn li phi dng php thi min ru ng i tng v ph nh li thuyt phc trc. M Tng T vn tin con mnh l ngi hin lng, nhng ln th ba nghe hng xm n mch bo Thy Tng T git ngi ngoi ch th b tin con mnh hn gy ra tai ha. Vai tr ca ngn ng quan trng nh th. ang vt qua kh khn nu ta lng t bo lng th no ta cng n ch th dng kh ca ta tip tc pht huy v thc y ta dn thn. Cn ngc li mt li pht xut t tm tr ta m li l li chn nn, ch bi, con ngi ta s t lit, ch s sp v ta khng trnh c tht bi. Nhng ting hoan h, nhng li khch l ca c ng vin dnh cho mt cu th, gip anh ta lp c nhng k tch l vic thng thy. Mt nh tm l hc khng nh: S t k m th hnh thnh tt c th c vai tr ng k... n gieo vo tm tr ta mt tng. tng ny, tr nn v thc, thc y c nhn thc hin mt cch my mc mt s hnh ng v Gio dc gip hnh thnh trong tm tr ta nhng tng. Nhng tng ny dn v thc ha v b buc ta hnh ng theo nhng iu hp th. Ngoi ra, s thc hnh t k m th cn cho php ny sinh trong ta nhng t tng khc, khi t chnh bn thn ta v gip ta to nn nhng hnh ng c c tnh v thc hn.

pg. 43

Ngn ng l phng tin th hin t tng. N cng tc ng ngc li t tng. Mun c dng kh, li n ting ni ca ta phi cng cp mnh m. Hiu c tc ng ca ngn ng v kh nng t k m th ca con ngi, ta phi vn dng ngn ng kho lo vi mnh v vi ngi khc, nht l trong vic gio dc. C nhng a tr b nn ch v nhng li ph nh kh nng ca chng do chnh cha m, thy c ca chng ni. J.P. Sartre c k li ngy nh mi ngi u cho rng ng rt chm ch, ngoan ngon (d s thc c th ngc li!). iu ny khin ng phi hc, phi t ra mu mc (v ng tr thnh mt tr thc sng gi ca Php, ni ting v khoa bng vn hc v trit hc). Mt li ni ca ta c th lm bng ln men dng kh ni ngi nghe v cng c th l go nc lnh dp tt hng tm, trng ch ca ngi khc. Khi Hng V b vy Cai H binh Hn trn ngp, nhng bi S ca ai on vang vng ni ni, nu Ngu C khuyn Hng V quay li Giang ng khi binh phc th th cha chc cuc phn tranh Hn-S kt thc. ng ny, Ngu C li than, mt li than lm tiu tan dng kh ca Hng V: i Vng kh tn Tin thip h liu sinh? (i Vng ch kh ht Tin thip cn sng lm g na!) Kt cc l dng s tng bch chin bch thng ny t tm ci cht. 2) Vai tr ca y phc: Ngi nht nht, thiu t tin thng s ngi khc ch n mnh nn trong cch n mc h thng thch gin d qu mc v mu sc li bun t, m bc. Thi ny sai lm, nht l i vi lp tr i hi giao t x hi. Mu sc c vui ti, tr trung v o qun c hp thi, trang nh ta mi c nim t tin. Cn ngc li, ta d ri vo tnh trng mc cm th cn g l nng lc vt kh? Qu trng b ngoi (y phc) l mt sai lm, coi thng b ngoi cng l mt cc oan nn trnh.

pg. 44

3) Vai tr ca c ch thi : K thiu dng kh, c ch, thi bc l r rng cc nhc im vng v v lng tng, nht l khi c s hin din ca ngi khc. S ri lon v sinh l li lm tng s ri lon v tm l khin i tng cng tr nn nht nht v ch mong tm c hi o thot khi hin trng. Mi ngi u tha nhn mi tng quan mt thit gia c ch, thi v trng thi tm l. Nh th mun luyn can m, ta cn quan tm n c ch, thi hng ngy ca ta: - Cn c mt dng i hin ngang, nhn thng m tin bc. - Cn c nhng c ch dt khot, nhanh gn. khng cn thit ng mt vai can m m quyt tm hnh x ng mc, y t tin v t ho, bn s thy cuc sng thoi mi hn, c ngha hn. Hnh phc ca con ngi ch lm ch bn thn v nu bn vo i m phi rt u, khom lng, lng tng v ngng nghu th cn g l ngha nhn sinh? C ch, thi hin ngang s to c nim t tin, bc u ca thi can m y cc bn . 4) Mt s kinh nghim dp b tnh t ti: Nh trnh by mc cm t ti chi phi ngm hnh vi con ngi. Thiu dng kh nhn thng vo tr lc bt ngun t mc cm ny. Mt nh gio dc cho ta mt s kinh nghim dp b mc cm ny: T nh gi u im bn thn: Con ngi, bn cnh khuyt im, ai cng c mt s u im. c bao gi bn t nh gi u im ca mnh cha? Chc chn nu t nh gi cc bn s tm ra mt s u im ca bn nh nu khng can m nhng li thc th hay c thiu dng kh nhng c tnh cn thn... v kt hp vi nhng li phm bnh ca ngi khc v bn, hn bn thy r gi tr con ngi bn. K s i xa d cn i cu sng V (Khng T Nha) hay i cy t Sn (Nghim Lng...) vn gi c nim t ho v h nh gi h ng mc. Bc th hai l nh gi ngi. Thy c u im ca ngi, ta thy cn khc phc nhng khuyt im ca ta. Nhn ngi vi i mt khch quan, nhiu khi ta c nim t ho. Khng Minh vo tui hai mi by, ri tp lu tranh Long Trung ra gip Lu B chia ba thin h vi thi y dng kh v ng bit r rng k s thi ngoi Bng Thng, T Th... khng my k bng ng.

pg. 45

Bc th ba l nhn li nhng thnh tu m ta tng gt hi c. c nhiu ngi bi quan vi kt qu cng vic h lm v nhiu k t than cuc i l mt chui di nhng tht bi. Thi ny ny sinh t mt s nh gi sai lm v vic mnh lm. C nhng ngi khng bao gi cm thy hi lng v vic mnh lm. H cho l cn thiu ch ny, cn cha ch kia. Li cng khng thiu g k ch bao gi tha mn vi nhng g h hin c. T nhng khuynh hng ch quan trn, h thiu khch quan khi xt vic. Nu ta nh gi s vic mt cch ng mc, ta thm t tin nh nhng thnh cng ta c trong d vng v trong hin ti hay tng lai, ta sn sng ngh mnh tng thng kh khn loi ny th ti sao li s nhng tr lc trc mt? K ch bi d tin vo s mnh. Theo h s mnh l mt th lc v hnh tin nh. Vua Laius x Thebes trong thn thoi Hy Lp thi xa s mnh nh l cht di bn tay con trai l Oedipus v cui cng nh vua khng trnh c ci cht oan nghit di li gm ca Oedipus (v Oedipus khng bit Laius l cha ca chng). Cu chuyn nh mnh l du vt ca thi k nh sng khoa hc cha ta sng. Ngy nay, con ngi thc c s t do ca bn thn: ta lm ch vn mnh ca ta, khng mt th lc vn mnh no cn tr c s thnh cng ca ta ngoi chnh ta. Ta phi l k ch thng v lun lun ngh nu trong d vng ta cha thnh cng rc r th tng lai ta gng hon thnh s nghip v vang. 5) Gp nghch cnh khng s hi: Trc mt nghch cnh, mt th thch ngi i din c th c hai cch nhn. Ta c th nhn mt tiu cc n mang li (nh mt th sinh i vi vic thi rt i hc, c th ch thy vin cnh en ti: ngi thn bun, mt nm di trc mt, tng lai, vic lm?...) Nhng ta cng c th thy nhng im tch cc nh kh khn a n (tht bi l m thnh cng, hng tm trng ch tri dy ta tin xa hn na trn ng hc vn...) Nu ta nhn kh khn mt tch cc th ta khng cn s hi na. Mt nh vn nh Jack London tng nm bit bao ng cay khi chuyn sang ngh cm bt (trc ng lm thy th), ng tng ni n cuc du hnh ca nhng bn tho do ng vit (chng t ng n nh xut bn ny, sang nh xut bn n v
pg. 46

cui cng li quay tr v vi tc gi). Mi n thng 12 nm 1898 truyn ngn ca ng mi c tp ch Overland Monthly nhn ng v ch cn mi su nm cui cng ca cuc i ng vit c 43 tc phm c sc (1900-1916). 6) Nn c phng chm dm ngh, dm lm, dm nhn: Ch dm l biu hin ca c can m. Nhng nu ch dm ngh th ch l ngi c u c, bit suy t ch cha k l c dng kh thc s. Cn dm lm ngha l sau khi n o, suy ngh phi quyt nh khc phc tr lc t ti ch. Tuy nhin, sc ta c th c hn m kh khn i khi li v hn, nn khng phi bao gi ta cng thnh cng. D trng hp no, thnh cng hay tht bi, ta phi c thi dm nhn, nhn ng cay v trch nhim v phn mnh. Ba yu t trn gn lin vi nhau to thnh dng kh thc s. Nh ta khng b dy v bi s hi hn, tic nui, nhng tm trng gy tc hi rt ln cho c can m. 7) V cuc sng m vui ti: Mi ngi ng con ngi l ng vt duy nht bit ci. V mt cng dng, n ci c tc ng rt ln n tinh thn, n cng biu l sc sng v ci p ca s sng nh ting ci ca b th lm m p v ti vui ngi nh hnh phc. K m chiu, r thiu n ci trn mi lm ngi xung quanh cng bun ly. Ting ci cng c nhiu loi khc nhau, c ci ci n ng lc, hp thi v cng c n ci gng go, lt lo. C lc n y sc sng to, cha chan s sng li cun hnh ng ca ta. Nhiu khi n mang li s ph hoi ln lao v tinh thn con ngi. Nu xut pht t nhin, ting ci l biu l cho s bnh tnh, s can m, coi thng thch m mt k nht nht khng th c c lc gp th thch. Thy nguy c m tun hon, h hp ri lon, m hi tot ra, chn tay nh t lit... mt k nh th th lm sao c ni n ci? ng Ngi i Tam Quc c tt ni lp. Mt hm gia b quan, T M mi ni a: Mi khi ngi xng tn, ngi thng ni Ngi... Ngi... Nh th l c my Ngi vy? ng Ngi vui v p li: Xa c nhn ca tng bc thnh nhn c ni Phng h! Phng h! (i chim phng! i chim phng!) cng ch l cp n mt chim Phng m thi.
pg. 47

Li p ny lm c ta thn phc. H ng khng nhng khng mc cm v c tt, khng bun lng v th din m li cn kho i p t v mnh vi loi chim Phng, tiu biu cho bc hin gi. ng Ngi sau ny tr thnh danh tng cau Ngy can m dng k binh vt qua ni m Binh v cng him tr nh p Thnh ca nc Thc. 8) V cuc sng m tiu tr phin no: Nh trnh by nhng phn trn, phin no l mt cn bnh tm l c kh nng lm suy sp tinh thn ta. Phin no si mn dn sc chng ca mi c th v c hai mt tm sinh l. Ngi bun ru, chn nn cuc sng v co li trong th gii ni tm n c v ko di tnh trng ny c th c nhng hnh vi in cung hay t st. N ci c tc dng lm tiu tan phin no do nghch cnh mang li. Trong cuc sng c nhng kh khn ta c th nh ngi khc gii quyt gim. Nhng cng c nhng vn gn cht vi mi ngi, i hi gii quyt ngay v khng th mt ai thay ta lm ni. Trong th d chng u, vn anh A phi i ph (quyt nh ng li cu hn vi c M) l mt vic lm c tnh cp bch v ch c A mi gii quyt ni. Mun th A phi t ra can m v dt khot. l iu A khng th lm ni. Nu A nhn vn mt cch khch quan hn, khng b mi th nh kin hay tr tng tng chi phi th anh ta s thy nhng mt hng ca mi tnh gia anh v M. Anh s c n ci v hn hoan n nhn hnh phc. Bit nhn kh khn mt cch hp l, nh gi ng tr ngi s lc quan trong vic gii quyt. N ci tiu biu cho nim vui s tc ng ngc li xua tan lp my m nu cn vng vn trong tm no ng s. Phn trn ta ni n kha cnh tch cc xy dng ca n ci, nhng my ai khng tng tri mi v b ci ch nho, ci khinh khi? Con ngi can m ci khinh au kh v kh khn, nhng con ngi c th mt can m v ting ci ca tha nhn. B lc da Crow M c mt tc l rt l. Nhng ngi phm ti v mt o c thng b trng pht bng ting ci. Bui ti bn ngn la tri, ti nhn b dn ra gia m ng v phi qu xung trc mt mi ngi. m ng khng ai ni vi ti nhn m h xoay quanh k c ti ci ct,

pg. 48

ch giu ti li m ng s phm phi. H vui th khi thy k phm ti hon ton sp v mt tinh thn. Bit tc hi ca ting ci loi ny, bn nn n o trc khi ci ch giu mt ngi v mt hnh vi hay khuyt im khng cn thit b trng pht bng s giu ct. Tm l con ngi c nhng nghch l kh tin. Vo giai on th London b oanh tc, dn chng chen chc di hm tr n trong khi my bay c go tht di bom ln thnh ph. Ngi ta nhn thy trong lc th thch ln n tt , c nhng ph n bt ra nhng trng ci di, the th, rn mnh. Ting ci loi ny l hu qu ca s lo u, kinh hi tt bin thi... N khng h tiu biu cho c can m.

pg. 49

Phn 8: YOGA, MT PHNG PHP LUYN DNG KH

Mt nh tm l, Pierre Daco vit: Mt s can m thc s bt ngun t mt sc mnh tinh thn v th xc. N cng t nhin nh hi th. c can m ny bn vng, thng trc v khng c g lm tr ngi c n. C nhng hnh vi can m xy ra bt cht. Chng c th pht xut t nhng hon cnh c bit. Mt s xo trn no (tai nn, chin tranh...) gip pht hin cc hnh ng c dng kh v cng, kh m ni ngay hnh vi loi ny l kt qu ca mt cm xc, mt s bn lng hay t mt chn gi tr. Nhn nh trn cho thy kt qu ca mt hnh vi can m phi do sc mnh tng hp tinh thn v th xc. C rt nhiu cch luyn thn th gip chng ta c nhng c th p, c bp ny n hi ha. Nhng a s cch luyn tp ny khng gy tc dng ln n tinh thn. Khi tinh thn vng vng ngha l ta lm ch c bn thn th ta mi thi th c vic lm kh phch hn ngi. t mc tiu ny chng ta phi nh n phng php Yoga. Yoga l mt phng php hun luyn con ngi mang tnh ton th. Trong nhiu th k phng php ny c ph bin n . Ban u n gm nhng quy lut i hi c th v tm l phi tun th. Trong lch trnh bin chuyn, n c chia lm nhiu ngnh khc nhau, mi ngnh thch hp vi mt mt c th ca bn cht con ngi. Trong phn di y, son gi ch gii thiu s lc nhng bi hc Yoga thc tin pht trin ng b hai mt sinh l v tm l. y l mt cng c v cng k diu (Pierre Daco) c th gip mi ngi thc hnh. Kt qu ca n v mt sc khe, s cn bng v s sng sut hn hn cc php th thao u Ty (Pierre Daco). ng ny li nhn mnh hn na v vai tr ca Yoga: Mt vi hnh thc ca Yoga a li nhng kt qu cc p v mt tinh thn. Chng lm thc tnh nhng tim nng cha c s dng ca ta. Php Yoga rn luyn c th v s thanh tnh ca tinh thn ch thc hin c nu c s hi ha ca thn xc. Nhng bi tp Yoga tc ng n trung ng tng ph bng cch thu dn c bp v gn ct. Chng gy nh hng ln n s iu hnh ca cc tuyn ni tit, h tun hon v ct sng.

pg. 50

Nguyn l c bn ca Yoga l g? l tm s kt hp cht ch gia cc b phn ca c th. C mt s phi hp tuyt i gia tinh thn v thn xc. Nu s cn bng mt b phn no trn c th gin on th ton th s chao o. Cn nu ton th c s cn bng th con ngi s t c s kin khang theo ngha y ca t ny. Nhng trang k tip, son gi ch trnh by mt s im lin quan n phng thc phn chn tinh thn ca Yoga: Php th. Php tp trung t tng (nh tr). Php nh tm. V mt s ng tc ca php TRIU THI DNG.

1) Php th: Php th l mt trong nhng nguyn tc c bn ca Yoga. Ngay t xa, khu vc n-Hng, con ngi nhn thy mi tng quan gia h hp v cc trng thi tinh thn. cc trng thi tinh thn (nh cm xc: s hi, lo u...) nh hng n h hp (lm hi th dn dp, t qung...). Ngc li, iu chnh c h hp con ngi s bnh tnh tr li. Mt mt khc, chng ta cng nhn thy con ngi c mt s ng h hp khng ng php tc. Nhp th ca h thng qu chm hay qu nhanh v thc hin khng y . Nn nh rng khi chng ta h hp mt s c bp ca chng ta hot ng mt cch my mc. Nu chng ta ch n cch h hp ca chng ta, ng nhin chng ta c kh nng iu khin cc c bp ny. Tp luyn phng php th Yoga l hng ti s huy ng ton th nng lc ca con ngi. H hp ca con ngi thng sai lm ch no? V con ngi ht th mt cch v thc nn ai cng tng rng mnh bit th. Nhng a s chng ta c mt li h hp t ng... Th m h hp li l ng tc quan trng, mt trong nhng nguyn tc sng c bn ca con ngi. Nh ni, nhp h hp gn lin vi tm trng. Kim sot c h hp, sau mt giai on tp luyn, c th l mt cch tt nht lm ch cm tnh.

pg. 51

Lng khng kh hp th, kt hp vi nhng nhp iu c bit nh hng r rt n sinh mng ca con ngi. Nng lng do li th bng mi (im c bit ca php h hp Yoga) tch ly c th iu chnh theo mun ca ta v y l mt li th c thc. Cc bn hy ngi yn lng. Ht vo chm ri v su. Tin trnh phi nhp nhng, khng h c cht ngt qung. Gi khng kh li trong phi 2 hay 3 giy. Sau th ra bng mi, chm chp v th ra ht. Lp li cch h hp ny lin tip nhiu ln ng thi tp trung t tng vo ng i ca khng kh: mi, hc mi, hng, kh qun, phi, s trm xung ca c honh, s m rng ca xoang ngc v ng i ngc li ca kh khi th ra. Cch thc hin h hp c trnh by mt cch chi tit nh sau: Ngi thoi mi, ngi trn mt t th tt hn. Xng sng v gy gi cho thng bng. Tp trung t tng vo ng tc h hp, gt b tp nim. Ht vo ht mc, nhm tnh tng giy. Hy bt u thi gian ht vo l 2 giy. Gi hi trong khong thi gian gp 4 ln 2 x 4 = 8 giy. Th ra u, lin tc trong khong thi gian gp hai lc ht vo 2 x 2 = 4 giy. Lp li bi tp ny hai hay ba ln ri tng thm thi gian. Nhp th thng cn c vo thi gian ht vo (gi tm l t1). Khng kh s c gi li trong t2 = 4t1. Th ra cn t3 = 2t1. Lun lun tun th quy tc: a) Rt chm ri. b) Tp trung cao . - Cc ng tc ht vo v th ra c thc hin bng mt mi. Chng hn trong t th ngi, t ngn tr v ngn gia ca bn tay mt gia lng my, dng ngn ci eo nhn bt l mi cn li, hy tp trung t tng. Ngi tp trung luyn cn nhm mt li. Gi s khong thi gian h hp theo quy trnh di y: Ht vo 3 giy. Gi hi 12 giy.

pg. 52

Th ra 6 giy.

Mt th d ch dn c th cho vic luyn th: Bt l mi phi bng ngn tay ci, ht vo chm ri bng l mi tri trong 3 giy, tp trung vo l trnh ca khng kh. Sau , b l mi tri bng ngn eo nhn, gi hi trong 12 giy. Cui cng bung ngn ci ra v th ra trong 6 giy bng l mi phi. Lp li ng tc nhng bt u bng l mi phi v th ra bng l mi tri. Php luyn tp c bn ny cho ta thi quen th chm v to iu kin cho cc ph nang pht huy tc dng cao . Nhp h hp 3-12-6 thng gp nht l nhp s ng nht. Thi gian 3 giy cn thit ht khng kh v gi hi trong 12 giy khng phi l qu . Cc bi tp luyn th c thi gian tng dn v bc trung c th t ti: Ht vo 16 giy. Gi hi 64 giy. Th ra 32 giy.

Tin s Julien Tondrian nhn mnh n s khc bit gia li h hp Yoga v cc li h hp thng nh sau: Mt im thit yu phn bit li h hp Yoga vi cc li h hp khc l trnh mi hin tng gng gng v co tht. Cn thc hin bng mt s tp luyn bn b, sng sut v tinh thn khng tranh ua. Mt im khc bit na l phi loi tr cho k c tinh thn hiu thng v nhu cu ny s gy kch thch m iu ny ngc vi tn ch Yoga. 2) Mt s t th ca php Yoga: Th no l cc t th? chnh l nhng th hin c bit ca c th duy tr trong mt thi gian nh chng ta cp, cc t th ny phi c thc hin mt cch khoan thai c bit. Khng th c mt th chuyn ng t ngt hay khi t khi ni m trong mt t th phi c kt hp bi s lin tc v hi ha. Tt c cc t th gm 3 giai on.
pg. 53

a) Khi th. b) Duy tr t th. c) Thu th (tr li v tr ban u). S khoan thai trong th hin cc t th c li im rt ln. Trong cc mn th thao ca Chu u, cc c ng phn ln ly nhanh v t ngt lm u im. Ngc li php Yoga, nh bin php hi ha nhp nhng m cc b phn ni tng c khch thch hot ng tt. Cn phi c s nhp nhng khi tp Yoga. Yoga phi a ra s khoan khoi nh c ng. Nu cm thy mt mi th phi ngh ngi ngay. Mc tiu ca hnh thc Yoga ny (Hatha-Yoga) l s lm ch thn xc v cc nng lc tinh thn. Nhng bi tp cc t th s mang li mt s cn bng cc hot ng ca c th v c th a li s lm ch cc hot ng ca c bp. Sau y l mt t th kt hp vi php h hp Yoga: - T th rn h mang: Nm sp, hai bn tay chng ln mt phng (mt t) di vai, a thn mnh ln mt cch nh nhng cho n khi no hai tay dui thng. Phn t th ny c th hin khi ht vo cho n khi u c ht ra pha sau ti ht mc. Hai bp i phi st t v sau tr v v tr ban u mt cch khoan thai trong khi th ra. Bi tp ny c th lp li 2 hay 3 ln. T th Rn h mang lm tng cng cc bp tht lng, cc c bng v ng thi iu ha tun hon, h hp cng c kh nng lm ch bn thn. - T th chu chu: Trong t th ny, ngi tp cng nm sp, hai tay dui di dc thn, lng bn tay nga ln, hai chn khp cht. Ngi tp nng hai chn ln ti mc cao nht ng thi ht v. Gi t th ny trong giy lt ri km hi th ngi tp tr li t th bnh thng, khoan thai v thc hin ng tc th ra. Ngoi tc ng tt do t th ny mang li cho rut, gan, thn n cn to s cn bng cho tinh thn ngi tp. - T th ci cy: T th ny c gi l ci cy v n thng c thc hin trc t th ci so sau y. V tr khi th c duy tr chm ri trong giy lt. Ngi tp sau nghing hai chn v pha u, chn lun gi thng. Hai bn chn vt qua u ri chm xung t, ngn chn ng mt t. ri hai u gi co li n khi chng t trn mt t v tr ngang hai tai. Sau ngi tp tr li
pg. 54

v tr u tin (v tr nm nga) mt cch thong th nhng trc khi kt thc t th ci cy, ngi tp gi t th ci so (a hai chn thng ln tri) trong vi giy. Cc t th trn ngoi vic gy hiu nng ng k cho sc khe ca ngi tp, chng cn to cho ta s bn b, kin nhn. - T th ci cy: Nh tt c cc t th, n phi c thc hin khoan thai. Ngi tp bn chn bn ny trt nh dc theo bn chn kia, hai tay bung thng. Khi bn chn chm u gi ca chn kia, ngi tp nm ly mt c chn v a bn chn ln st hng. t th ng thng, ngi tp hai tay chp vo nhau trc ngc. y l mt t th gi cho s thng bng v to iu kin cho suy t. Mun thc hin n, i hi trng thi tm sinh l th thi. Sau y l mt s t th c gi tr khc: - T th b mt: Dng cho vic h hp v trm t. - T th mnh s: Thun li cho vic h hp, iu ha tun hon. - T th kin ton: Gip cho s ha hp gia tinh thn v th xc. - T th Hoa sen: Rn luyn n i hi ngh lc, can m. - T th Lc : Nhm mc ch to s do dai, bn b cho ngi tp. 3) Triu dng th: Cc t th sau y gm 12 ng tc c gi chung l TRIU DNG TH. Ngi tp luyn chng vo bui sng mt hng v pha ng, bui tra hng v pha Nam v bui chiu hng v pha Ty. Mc ch ca cc t th ny gip tng thm s hi t cc tim nng ca con ngi, khin mi phn ng tm sinh l ca ta tr nn bn nhy v hu hiu. Khi luyn tp thun thc, c th thc hin bng cch nhm nghin i mt li. 1. Ngi t th thng, hai chn khp li, vai cng ra, khuu tay tay p vo thn, hai lng bn tay chp li, ngn dui thng a ln cao. Bt cho ngn ci tay tri ln ngn phi. Th ra su v ngng hi mt cht. 2. a hai cnh tay ln, hai bn tay vn dng ngn ci an vo nhau, ht khng kh v n ngi t t ra pha sau.
pg. 55

3. Th ra trong khi un ngi v pha trc cho n khi hai bn tay chng ln mt t bn cnh hai bn chn. Ngng hi. Nh hai bn tay chng, a trn xch li pha u gi, hai chn vn dui thng. 4. Dui chn tri v pha sau, u gi st mt t. Gp chn phi li, n ngc cao, ht vo nhng gi t th u khng ng ra sau. 5. Th ra trong khi a chn mt v v tr song song vi chn tri. Ngi s t th da vo hai bn tay v cc ngn chn. 6. Ngng hi c th tip xc vi mt t tm im: 2 bn chn, 2 u gi, 2 bn tay, ngc v trn. 7. Hai cnh tay dui thng, a phn ngi pha trc ln ht vo trong khi bng v i p xung t. Khng ng u. 8. Khng c ng bn tay hay bn chn, tm nn th, to hnh vng cung nhng lm sao lng v hai cnh tay nh cng nm trn mt mt phng, gng sc n ngn chn ln thm tp. 9. a chn tri v pha trc gia hai bn tay. i co st vo ngc. Th ra trong khi lm c ng ny. 10. a chn phi v pha trc. Tr li v tr 3. Ngng hi, p trn vo u gi, chn dui thng. 11. a hai tay ngang qua u, hai bn tay dng ngn ci an vo nhau, ht vo khoan khoi. 12. Th ra trong khi hai bn tay v tr trc ngc, vai cng, khuu p st thn, theo v tr ban u. 4) nh tr v nh tm: C nhn c ni: Tri ch nhi hu hu nh, nh nhi hu nng tnh, tnh nhi hu nng an, an nhi hu nng l, l nhi hu nng c (Bit ht th mi c th nh c, nh c th tinh thn mi tnh, c tnh th mi yn, c yn mi suy ngh r rng, c suy ngh r rng th mi thnh cng). Cu trn nu hiu theo ngha hp th r rng l phn nh qu trnh hnh vi can m. Con ngi i ph vi th thch m gi cho c hai ch Tnh v An th
pg. 56

qu l c dng kh. Mun yn, tnh phn tinh thn, li cn nh tm, nh tr. Php Yoga bn n DHARANA (nh tr) v DHYNA (nh tm) cng nhm mc tiu gip tng kh nng lm ch ca con ngi trong vic ng x vi hon cnh bn ngoi. Phn sau y l tm lc kin ca tin s Julien Tondriau trong tc phm Le guide Marabout du Yoga v hai php nh tr v nh tm k trn: - S nh tr: S nh tr c cn thit khng? Xin tr li l rt cn v n l bc ng quan trng dn ti Yoga. Th no l nh tr? l kh nng tp trung tinh thn vo mt im c bit. Kh nng ny thay i ty theo c nhn. C ngi ch c th tp trung t tng trong vi giy, nhng li c ngi c th tp trung tinh thn hng nm pht hay hn na. S tp trung t tng ty thuc s tp luyn v khng bao gi th hin bng mt s min cng. phng Ty ngi ta khng gio dc cch tp trung t tng. Th m cuc sng vn minh vt cht li ngn cn con ngi c hi ch ngh ti mt s vic. T tng con ngi thi i nh b cun theo cn gi xoy do p lc bn ngoi gy nn. iu ny a ti tnh trng a s ngi thi nay khng th no nh tr vo mt vic m tm hn h tnh trng ngn ngang trm mi t v. Yoga l mt cch sng. Mun tp Yoga cn phi bit nh tr v mi t th i hi bn phi ch n n ch khng c bn tr n ci khc. Hn na ng qun rng mi tng quan gia tinh thn v thn xc c tnh hu c gn b. Tr no ta iu khin ton th thn xc, n l khi im ca tnh cm, khoi lc, au kh, thnh cng cng nh tht bi ca ta. Y khoa ngy nay cng nhn nh rng chnh no b ca ta c th l gc ca nhiu bnh phn thn xc ta nh cc cn bnh pht sinh do lo u, s hi, t ti, bn chn, gin d, cm xc v dn p... Ngi ta phi nhn nhn mt s t ch tinh thn l cn thit lm ch ton thn. Bn hy tng tng ra mt k khng h c kh nng tp trung t tng, hn s khng th c tr nh v chng bao gi sng bnh thng d ch trong mt ngy. Mun nh tr cc bn cn tp luyn. Bn th lm vic ny: Ly mt cy vit ch v gng tp trung s ch ca bn vo n v trnh ngh lan man sang vt khc. C th bn ch quan cho l vic d lm. S thc, bn ch ngh n cy vit ch
pg. 57

c bao nhiu giy, nm hay mi giy? Sau nhng t tng loi xut hin chng dnh lu n i tng bn ch tm ngh n. Ri tm tr bn b trn ngp bi chng v bn lc ng lc no khng hay! Nh th phi lm sao mi nh tr c? Ch cn c cch tp luyn. Mi ngy, bn nn chn mt vt tm thng, bn ng trc vt v t nh trong mt pht ti phi p buc s ch ca ti vo n. Tinh thn ti nh mt con th hoang n mun chy sang phi, r sang tri nhng ti phi hng n vo con ng ti mun v bt n phi tp trung vo vt ti la chn. Tr li th d cy vit ch, bn phi gng xua i tt c t tng no xa l vi i tng bn ang tp trung suy ngh d ch trong mt phn nh ca giy. Cng ng qu ng, ng i n ch au u t mc tiu. Hy tin hnh vic tp luyn mt cch khoan thai. Bn chng c th thc hin c tnh trng tp trung t tng trong vi ba tun. Hn na luyn tp cc t th khc cng gip bn tng tin kh nng ny. Khng th cho mt s bi tp luyn nh tr c kt qu m mn, nhng nu mi ngy bn ra vi pht luyn tp (ng qu ) nh tr v mt i tng no th kt qu tt s xut hin dn. Chng hn trc mt ti hin c mt nhan mt cun truyn, ti tp trung vo ch u ca tn truyn v ti gng ngn tm nhn ca ti lan sang cc ch khc. Thng th mt ta kh nh vo mt ch, ta gng bt n ch nhn ch . y chnh l php quan st c nh. Sau iu khin tr no ch ngh n ch ni trn v lm cng vic ty xa nhng t tng no lc loi xut hin trong tm tr ta. Giai on hai lin quan n mt s tp trung rng ri hn. l bc ti giai on nh tm. Chng hn bn ang tp trung vo ngn la cy nn. Bn nhn ngn la v c gng khng ngh g ngoi ngn la ny. Bn quan st ngn la ch khng phi cy nn hay bc tng hoc mt vt no khc d vt c k cn ngn la chng vi phn cng th. Nh th bn s tp luyn: Mt nhn vt mt cch bnh thng (khng m to hay nheo mt). Gi t th bt ng v th gin cng nh tinh thn bnh thn.

Cn nh php lin tng iu khin t duy ca bn xung t ngn la v ch xung quanh t m thi. Chng hn nh chui tng: ngn la nh sng vnh cu v p tnh yu sc nng... Bn ng tr mnh lan man sang
pg. 58

nhng tng ch c g n nhp vi ch im chn. Chng hn bn ng ngh trong mt gi na, ti s i xe but. Hy xua ui ngay tng k sinh i v tr v vi t ngn la. D nhin tm tr ta s b nhiu lon bi bit bao t tng xa l. Ta chng c th bit ti sao chng xut hin v t u chng ti. Chng to ra cc khc r, a dn t tng ta ri xa ch im. S hao ph nng lc loi b chng thc l ln lao. Nhng nu ta thnh cng ngn chn c mt t tng lc lng. T tng ny s hn ch t tng v ngha khc (i vi ch im tp trung ca ta) xut hin k tip. Bng phng php tp trung t tng chng ta ngn cn hay toan tnh ngn cn ln sng lin tc mun lm xo trn bin c bnh yn ca ni tm ta. S tp trung t tng c th vo mt i tng th gic, nhng cng c th l i tng thnh gic (nh vo mt m thanh). N cng c th lin quan n v gic, khu gic hay xc gic. Nhng hai loi i tng th v thnh (nh cy vit ch hay mt nt nhc) thng thc hin d dng hn. Dharana (nh tr) nhm ngn cn tinh thn khi tr thnh con mi ca bao cm d do th gii bn trong hay bn ngoi to ra. Trong mt lc cn c s quyt nh dm lm, nu ta bung li cnh gic nhng t tng ch bi trn ln tm hn ta, ta s tht bi v khng cn dng kh na. * S nh tm (Dhyna): y l giai on ko di s tp trung t tng. Ngi thc hnh php nh tm tp trung s ch vo ton th vt m c chn lc hon tt s phn tch. Thng th i tng chn la c tnh cch o c, trit hc... Ngi tp luyn dng kh khng cn quan tm nhiu n im ny.

pg. 59

Ph lc: PHNG PHP NHN N LUYN TP DNG KH CA NGI NHT BN

Mt hc gi Nht Bn, ng Sakuraki Takeko da vo cc ti liu tm l v y hc Nht Bn xa v nay a ra mt phng php luyn can m c tn l TUYT THC LIU PHP. Sau y l kin ca ng trong tc phm TRNG M PHP. Phng php nhn n tr liu c ng phng kh lu i. D nhin phng php ny thnh tu c khng hon ton trng cy vo sc ca bn thn m cn do sc t nhin tc ng vo ta c thm nhn ni, chu ng. Tc gi tng trong nm trc y nhn n bn ngy nh. Trong thi gian ny tc gi th nghim c chn l: Tuyt thc l phng php lm tinh thn thm kin cng hu hiu nht, ng thi n cng l thn dc tr liu cc chng thn kinh suy nhc v tnh nht nht. Sau , tc gi c tra cu mt s sch tham kho lin quan n phng php cha bnh bng cch nhn n nn thu c mt s chng c lin quan n cng hiu ca php ny. Vin trng ca TUYT THC VIN Quan ng l Kojuma Hachiro trong tc phm TN TUYT THC LIU PHP ghi li nhng kt qu sau y nh nhn n m c: a) Nhng ngi vn sinh ra yu ui, sau khi nhn n theo ng phng php nh sng li vi mt c th khe mnh, c sc hot ng v kh nng thc tin. b) Ngi c ch bc nhc, lm vic khng ht lng bin thnh ngi c ch ngoan cng, dng mnh. c) Ngi nht nh th, hay bun phin v nhng vic nh nhoi, chng bao gi vui v, nh nhn n theo php tuyt thc m tr nn lc quan yu i. d) Nhng ngi i vi con ngi, s vic, mc ch sng... Xa nay t v hoi nghi, vic g cng chn nn, ym th th sau khi tuyt thc ng cch tr nn sng sut, nh gi ng mc cc gi tr nhn sinh.

pg. 60

e) Nhng ngi trn ln gia nh, x hi v bt mn vi hin thc th sau khi tuyt thc ng cch thay i dm ng u vi thc t, khc phc kh khn. f) Trc gic tr nn bn nhy hn sau khi tuyt thc.

Nhng kt qu trn thc l ng k. C th tham kho thm tc phm ca Shigematsu Takatoku Tr liu mn tnh c tt ch tuyt thc Liu Php thy r gi tr ca php nhn n. Chng ta cng nn ch n hai im: T l thnh cng ca phng php nhn n. Cn bn l lun ca phng php ny.

Khi tc gi c dp gp Shigematsu Takatoku tc gi hi v t l thnh cng v c ng ta khng nh: Thc hnh hai tun nhn n, kt qu tr liu l 100%. Ni cch khc, khng ai m thc hnh php tr liu ny m khng lnh bnh. Do , cn c nim tin vo php nhn n cha bnh. Ti sao tuyt thc hay nhn n li c kh nng tng cng sc mnh tinh thn? ng Shigematsu cho bit thm: Nu php tuyt thc tr c bnh v mt sinh l th n cng c kh nng tr liu bnh tm l. L do c th ni l ging nhau. Theo tc gi, php tr bnh bng cch nhn n lm tiu tr cc nhn t gy tr ngi cho sc sng t nhin ca con ngi. T sc sng ny c pht huy v bnh tt b khc phc. Theo y l ng phng r rng y l chnh kh thng t kh. Khi chnh kh hay sc sng t nhin thnh th mi loi bnh v mt tm cng nh sinh l u phi suy vong l iu d hiu. Y hc ngy nay c quan im cho rng: Cc du hiu nht nht, hay lo u, li bing... xut hin thiu nin u l du hiu ca s bt thng v mt tm l. Bc s Gilbert Robin ni mt cu ni ting phn nh quan im ny Khng c k li bing m ch c nhng bnh nhn. Nh vy nu php nhn n khi ng sc sng ca con ngi bng ln mnh lit th kh nng bin mt k nht nht thnh k c dng kh l iu c th lm c (v n tiu tr tn gc r cn bnh thiu can m).

pg. 61

Nu phn tch su hn chng ta cng c thm nim tin tng vo php nhn n. Tinh thn v thn xc vn l mt thc th gn b hu c, khng th c th tinh thn c lp vi th xc nh quan nim duy tm li thi ch trng. Hot ng ca tm tr u do t bo no to ra. No b cng chnh l trung tm iu ha tm sinh l. Nhn n tc ng vo mt sinh l, sc sng ca t bo no c pht huy, nh sng ca thc bng ln (nh k c ca ta tr nn minh mn hn), nhng nguyn ng lc ci v thc (tc nhn gy ra nht nht, mc cm...) tiu tan v con ngi s bin thnh can m. Cc nh khoa hc cng nghim thy rng (xem tc phm TM LIU NI KHOA ca mt gio s ti i hc Cu Chu vit), gia huyt dch v sinh hot tm l c mi tng quan. Cc hin tng tm l nh s hi, lo bun... c th lm tng lng axit trong mu a ti c th bc nhc (cc loi thc phm nh tht c cng gy tc dng ny). Khi ta nhn n cha bnh l lm cho huyt dch tr nn trong tro, tun hon y sc sng, lc quan yu i. Theo kinh nghim ca tc gi, tuyt thc khng nhng khng au n, kh chu m tri li cn gy cho ta cm gic d chu, th thi. Nht Bn, cc vin c chuyn gia trng coi gi l cc TUYT THC VIN. nhng ni thun tin ny, ngi tuyt thc c ngh ngi ton din, c th c th gin nn khng cm thy i bng hay thm n. C th ban u ta cha quen vi tuyt thc v tp qun n qu ngy thng ca ta, nhng ch sau mt thi gian ngn s thoi mi s trn ngp tm hn ta. Khng nn lm tng tuyt thc l mt hnh vi p xc, t y a. Con ngi ta hot ng lin hi ngy ny qua ngy n, ta cn c nhng lc cho c th ngh ngi ton din. Nhn n trong mt khong thi gian theo ng phng php ch c li cho ta ch khng th gy hi cho ta c.

pg. 62

LI KT
Qua nhng chng trnh by chng ta c th thy thnh tu luyn can m ty thuc vo tng trng hp c th. C ngi thiu can m v thiu t tin. Nu ch l nhng biu l tm thi th rt d khc phc (nh nht nht trong vic giao thip vi ngi xung quanh th ch cn trau di tri tm thut l tr nn can m, km ngoi ng nn lng tng trc ngi nc ngoi th ch cn hc gii ngoi ng l khc phc c hn ch...). Nhng nu s s hi, hn nht... tr thnh bt thng th phi tp luyn lu di v c hai mt tm sinh l mi c th bin thnh ngi c dng kh c. iu quan trng khc cn lu l mi thnh tu trong vic tp luyn ty thuc vo bn thn ngi luyn. Nhng li khuyn nh, nhng nhn t bn ngoi kh gip ta thay i thi sng ca mnh mt cch d dng. Phi t ni ta hoi bo mun hon thin, vn ln v tin ti. Tinh thn t lp, ght li l iu kin then cht ca luyn can m v c t lp th mi dm nhn thng vo kh khn, tip nhn v khc phc n. im cui cng khng th khng bit l vic tp luyn can m cng thc hin sm cng c kt qu tt. Ngay t tui th u, nu bc cha m v cc nh gio dc n iu ny th th h mm non c hng nhng thnh tu tt p. Nu chng c gieo mm t ch, c t tin, tinh thn lc quan v trng gi tr cao p... th sau ny vo i chc chn chng khng th l nhng ngi thiu dng kh c.

pg. 63