Professional Documents
Culture Documents
VECTd
TOM TAT GIRO KHOA Vector la doan thing co huong, nghia la trong hai diem mot cua doan thing da chi ro diem nao la diem dau, diem nao la diem cu oi
4A
Vector co diem dau A va diem cuoi B dugc ki hieu la Do dai cua vector la khoang cach gift diem dau va diem cuoi cua vector do. Oo dai cua vector
HIM 17
AB.
AB dugc ki hieu la
IABI =AB.
Neu khong not ro diem dau va diem cuoi cua vector to con ki hieu vector la : a b ... , ,x Hai vector gqi la ding phiro'ng neu chung norm tren hai dtr mg thing song song, hodc cung norm tren mot doing thing. (h. 1.2) Nguoi to con not hai vector ding phuong neu gia cua chung song song hoac trung nhau.
A C B
a)
b)
Hinh 1.2
Chuang I. Vectd - Hai vector AB va CD la hai vector cung huong. (h 1.2a) - Hai vector EF va GH la hai vector nguoic huong. (h. 1.2b). Hai vector bang nhau neu chung cung huong va cung do dai.
it
it
a = bA a B
Vector-khong la vector co diem dau va diem cuoi trung nhau, ki hieu la 0 . Nhu vay vector-khong co do dai bang 0 moi vector. Cho truorc diem A va vector AB = a. B. GIAI TOAN A va B. Hoi co bao nhieu doan thing va
GIAI
it
[ 1 ; ] Vi du 1 : Cho hai diem phan biet bao nhieu vector khac nhau ? Mot doan thing duy nhat Hai vector khac nhau la Vi du 2 : Cho hai vector A,B,C?
Hai vector AB va AC cung phuong va co diem A chung nen chung cung norm tren mot duang thing. Vay ba diem A,B,C thing hang. Vi du 3 : Cho tam giac trung diem cua A C. ABC can tai A. Goi M la trung diem cua BC va N la
COc Binh nghia b) Cac vector nao dung hubng viii voiBC? . AB ? Cac vector nao ngugc huong
a) Hai vector AB va AC khong clung phucng nen chung khong bang nhau. b) MN la doan not trung diem hai canh nen MN va AB song song nhau. Vay AB la hai vector cung huong. Ba diem B, C; M thang hang nen cac vector ngu(yc huong vii BC IA : CB , CM , MB. BC va AC NM va
c) Ta co : BM = MC vi hai vector nay cung huong va co do dai bang nhau. Ta ding c6 : CM=MB va AN=NC, CN=NA. Vi du 4: Cho hinh binh hanh
HIM 14
Vi du 5 : Cho hinh binh hanh ABCD. Goi M va N lan hr?t la trung diem cua AB va DC. AN va CM lan lugt cat BD tai E va F. Chung minh, DE= EF= FB. 7
Chrhdng I. Vectd
GI4I
Ta co AM = NC
nen AM CN la hinh
DF. Vay DE = EF = FB .
C.
BAI TAP REN LUYEN A va B. Cau nao sau day dung ? AB va BA ; a) Co mot doan AB hay BA ; b) Co hai vecto khac nhau c A B = B; ) BA A d) CA caua,bvacdeudung.
1.2. Cho diem A. Tim tap hop cac diem a) I AM I = 4cm ; b) AM cung phuong va i 1.3. Cho hinh binh hanh AE=BD. 1.4. Cho nira 1uc giac deu
M sao cho :
ABCD not tip trong duong tron tam O duong kinh BC.
1.5. Cho tam giac ABC va diem M o trong tam giac.Goi A', B',C' Ian loot la trung diem cua BC, CA, AB va N, P, Q lan luot la diem doi xung cua M qua A' B' C'. a) Chung to : AQ = CN ; AM = PC ;
Chuang I. Vectd Tuong tir tir giac MBNC la hinh binh hanh nen CN = MB T& (1)va(3)toco: (3)
AQ CN. =
Do do t(r giac ACNQ la hinh binh hanh. Vay hai doing cheo AN va CQ giao nhau tai trung diem I.
(4)
BP va CQ giao
A. TOM TAT GIRO KHOA 1. Dinh nghia tong cua cac vector : Cho hai vector hai vector a va b. Ki hieu : AC = a + b.
it H
Hinh 1.10
Nhtr vay to co : AB + BC = AC voi A, B, C tuy y (goi la quy tic ba diem). ABCD la hinh binh hanh nen a = AB = DC va b = BC = AD. (h.1.11)
Hinh 1.11
2.
c) vbi moi a to co : a + 0 = a d )1a + b -h lal <_ 3. Vector doi cua mot vector Vector doi cua vector a la vector ngugc huong voi a va co cung do dai vori Ki hieu : -a. Nhu vay a + (-a) = 0. Ta co AB = -BA. 4. Higu cua hai vector Hieu cua hai vector
it it H H H it
a va b , ki hieu
a - b , la b , tuc
IA a - b = a + (-b
Ta co AB = OB - OA (quy tort ve hieu vector) B. GIAI TOAN Vi du 1 : Cho tam giac
). Hinh 7.12
v&i moi diem 0, A, B.
Theo quy t&c hinh binh hanh thi AB + AC = AD voi AD la duong cheo hinh binh hanh ABDC. Ma goc A vuong nen ABDC la hinh chic nhat. Do do AD = BC. Ap dung dinh li Py-ta-go trong tam giac vuong ABC to co 11
Chrtdng I. Vectd
=IADI
= AD = BC = a.,,r5-.
Vay : AB-ACCB=BC =aj. Fi Vi du 2 : Cho bon diem bat ki a) AC+BD = AD+BC; b) AB+CD=AD+CB; c) A -C = C D B D A -B .
GIAI
Hirsh 1.13
Dodo: AC+BD=AD+DC+BC+CD=AD+BC.(vi DC+CD=O). b) Theo quy tac ba diem to co : AB+CD = (AD+DB)+(CB+BD) = AD+CB (vi DB + BD = 0). c) Theo quy tac ve hieu vecto to cd : CD=AD-AC. D odo: +C A = D + C A -B . B A = C D Vi du 3 : Cho sau diem A, B, C, D, E, F thy AC+BD+EF = AF+BC+ED . 12 A -C = B D C (A -A ) B D A -(A -A )= B D Hirsh 1.74
Theo quy tic ba diem to co : AC AF+ = FC BD=BC+CD EF = ED + DF Cong theo ve 3 ding thuc tren to dugc : ED (viFC+CD=FD va FD+DF=O). Vi du 4 : Cho tam giac rang : GA+GB+GC=0.
GIAI
AC + BD + EF = AF + BC +
hanh to co : GB + GC = GD
ma GD = 2GM (tinh chat duang cheo) va GA = 2GM (tinh chat trong tam) nen GD = GA. Do do GA = -GD. Vay : GA+GB+GC=O. (h.1.15)
Hinh 7.15
F, , F2
deu co do
cuing do la 50 N, co diem dat tai 0 va hop vbi nhau mot goc 60. Tinh cuong lvc tong hop cua hai luc nay.
GIAI
F2
Hinh 1.16
ma OF1 = OF2 = 50(N) nen OF1 RF2 la hinh thoi co goc 0 bang 60 va hai duong cheo OR va F1F2 vuong goc vori nhau tai trung diem H. 13
Chrldng I. Vectd
Ta co OH = 50 3 (duong cao tam giac deu canh bang 50). Vay F, + F2 OR=OR=2OH= 50,13 N.
ma DC = -BA.
AB+BC va CA-CB.
GIAI
AB + BC = AC.
Vay JAB
+ B CI
=IACI =AC=a.
Tong va hi(>,u cua hai vector C. BAI TAP REN LUYEN 1.6. Cho hinh binh hanh ABCD tam O va MIA diem tuy a) AB+OA=OB ; 1.7. Cho tam giac
y. Chiang minh :
b) MA+MC=MB+MD.
vector : AB+AC va AB-AC. 1.8. Cho hinh binh hanh ABCD. Goi M va N In luat la trung diem cua va BC. Chirng minh rang : AD
a) AD+MB+NA=O
1.9. Cho cac vector
b) CD-CA+CB=O.
a va b khac 0.
ti
la + la
La b
+
+ - bl . bl
= l a b B C )A -A ; c B A . )A + C AB + AC norm tren duOng phan giac
1.10. Cho tam giac deu ABC canh a, duong cao AN. Tinh d6 dai cac vector : a B B ; )A + H 1.11. Cho tam giac
trong cua BAC thi tam giac ABC la tam giac gi ? 1.12. Cho hinh vuong ABCD canh a. Tinh d6 dai cac vector : a) AC-AB ; 1.13. Cho hai ltrc F, b) AB+ AD ; c) AB+ BC
va vuong goc vai nhau. Tinh cuo-ng d61uc tong hop cua chung.
b) Ta co :
A -A C = B = 2 B C B C a.
Hinh 1.19
1.8. a) Ta co NA + AD = ND. Tir giac MBND la hinh binh hanh nen : M = N -N . B D = D Vay AD+ B+ M NA= O. b) Ta co CD - CA = AD Vay 1.9.
it
ma AD = -CB.
y H
CD - CA + CB = 0. (h.1.20)
AB
AC
a + b = AC Do do
hay AC = AB + BC.
H
la + b = a +
H
bl
HC A
A, B, C thang hang theo thur to
a va b clung hubng.
1
la +
ab
A D h yA = D C Ba C B .
16
Tone vd hiku cua hai vector Dieu nay xay ra khi ABCD la hinh chi nhat. Vay AC vuong goc vori BD
Tamiac ABC deu cnh a nen doingag cao AH = aF 2 Vay do dai (AB + BH) bang AH =
a
Vay do dai (AB + AC) bang AD = 1.11. Tam giac ABC can tai A. 1.12. a) Ta co AC - AB = BC.
Vay do dai (AC - AB) bang BC = a. b) Taco AB + AD = AC C. Vay do dai (AB + AD) bang AC = a c) Ta co AB + BC = AC. Vay do dai (AB + BC) bang AC = a 1.13. Vector hop lirc la tong cua hai vector F, , FZ . (h. 1.22)
Hinh 7.22
F, vuong goc vii F2 nen vector tong la doing cheo cua hinh chi nhat O R . F1 F2 T co a F FO. ,+ = R
2.GT&CHTNHH 10 - A 17
Chtldng I. Vectd
Ma OR=F1F2=/602+802 =10
Vay cuong do
10.
Ny
B )Q D
0
CD=2AB -2 EF = -CD 3
C
of
E
Hinh 1.24
Ta quy ubc 0. a = 0 va k 0 = 0 . 2. Tinh chat : Voi moi vector a-, b va moi so thirc k, l to cb :
it
Hy
; k(a-b)= ka-kb
t::, k=0hoac
a = 0.
eu kign cue hai vecto' clung phtro'ng Dieu kin can va du de hai vector thuckde a=kb
it H
H H
so
18
2.GT&CHTNHH 10 - B
4. Dieu kign de ba diem thing hang Dieu kign can va di de ba diem A, B, C thing hang la co so thtrc k # 0 sao
cho AB = kAC.
5. Bi eu thi (phan tich) mot vector then hai vector khong cung phtroong Cho hai vecto a va b khong cung phuang. Neu R thi to not vecta c bieu thi dugc qua hai vecta dirgc phan tich theo hai vecta B. GIAI TOAN Vi du I : Goi I la trung diem c6 a doan to luon co : MA + MB = 2M1.
GIAI
c = ma + nb
voi m, n E
a va b ; hay vecta c
a va b .
MA = MI + IA MB=MI+IB.
Dodo: MA+MB=2MI+IA+IB. Ma IA + IB = 0 vi I la trung diem cua Vay MA + MB = 2MI. (h.1.25) ABC co trung tam AB.
A I
V du 2 i
Hinh 1.25
G. Chung minh
rang
Hinh 1.26
19
Chuang I. Vectd Vi du 3 : Cho tam giac ABC. Lan hrgt lay cac diem 3 M, N, P tren cac doan
AN + BP + CM = 0 .
GIAI
BN=-BC AN-AB=-BC 3
CP=3CA a BP-BC=3CA AM=1AB gCM-CA=1AB
(1) (2)
(3)
Hinh 7.27
Cong theo ve (1), (2), (3) to duoic : AN+BP+CM-(AB+BC+CA) = 3 (AB+BC+CA) . Ma AB+BC+CA=O. Vay AN+BP+CM =O .
it it H ti
1 0 . Vi du 4 : Cho ba vector
it H
a, b, c thoa man
y
+ c= b+ 0
H y
H ti
(1) (2)
2 -b 4 0 a + c=
Vi du 5 : Cho hinh binh hanh ABCD. Goi I la trung diem ciua CD. Lay diem M tren doan BI sao cho BM = 2MI. Chung minh ba diem A,M, C thing hang..
20
Theo gia thiet to co : BM = 2MI. Do do, theo quy tac hieu vectc to co : A -A = (A M M B 2 I-A ). Suy ra 3AM = 2AI + AB. Hinh 7.28,
I la trung diem cua CD nen theo vi du 1. to co : 271 = AC + AD. Vay 3AM=AC+AD+AB=2AC. A, M, C thong hang. (h. 1.28) va H la trLrc
* Vi du 6. Cho tam giac ABC not tip trong diromng tron tam 0 tam. Goi D la diem doi xung cua A qua O. a) Chung minh to giac BHCD la hinh binh hanh. Suy ra :
HA+HB+HC=2HO ; b) Chung minh OA + OB + OC = OH c) Chung minh ba diem 0, ABC. G, H thong hang vai G la trong tam cua tam
GIAI
giac
a) Taco : BH I AC (vi H la tnrc tam) DC I AC (vi AD la dtrong kinh). Do do BH//DC ( vi cung vuong goc vt1i AC) Tuong to CH // BD (vi ding vuong goc voi Vay tir giac BHCD la hinh binh hanh. Theo quy tac hinh binh hanh to co : HB+HC=HD. BC va HD la hai duong cheo cua hinh binh hanh nen giao nhau tai trung diem M. Trong tam giac AHD, 0 la trung diem cua AD nen to co : HA+HD=2HO. Vay HA+HB+HC =HA+HD =2HO. 21
Hinh 7.29
AB).
c) G la trong tam cua tam giac ABC nen to co : OA + OB + OC = 30G (2) So sanh (1) va (2) to co : OH = 30G.
Vay ba diem 0, G, H thing hang (Duong thing di qua tam du6ng trbn ngoai tiep, truc tam, trong tam cua tam giac disc goi la duong thing 0-le). 0 *Vi du 7 : Cho tam giac ABC va I la trung diem cua BC. Tim tap hop cac
2MA 2MI <--> MA = MI. Vay tap hop cac diem M la dung trung truc cua Al. (h. 1.30) * Vi du 8: Tim diem C tren down Cho diem AB sao cho : CA - 2CB = 6.
Hinh 1.30
GIAI
Do d6 B la trung
22
2 BD = 3-BC va I la
trung diem cua AD. Goi M la diem thoa man AM = xAC voi x la so thuc. a) Tinh BI theo BA va BC b) Tinh BM theo BA va BC c) Tinh x de ba diem B, I, M thing hang.
GIAI
a) I la trung diem cua AD nen to co : BI = (BA+BD) = 1 (BA+ BC) = 1 BA+ -BC. 2 2 3, 21 3? b) Ta co : AM = xAC q BM - BA -- x(BC - BA). Do do : BM = (1- x)BA + xBC. c) Ba diem B, I, M thing hang khi co mot so BM = kBI (1-x)BA+xBC = k BA+ k # 0 sao cho :
Hinh 1.37
kBC .
1.14. Cho hinh binh hanh ABCD tam 0 va goi G la trong tam tam giac ABC.
a) Chung minh rang : b) Cho MIA diem tuy AB + AC = 3 AG va AB + AC + AD = 4AO
1.15. Cho tir giac ABCD. Goi M va N lan lugt la trung diem cua AC va BD. Chung minh rang : AB + CD = 2MN. 1.16. Goi G va G' lan luort la tro:.g tam cua hai tam giac ABC va A B'C'.
Chuang I. Vectd 1.17. Cho tam giac ABC trong tam G. Goi I la trung diem cilia AG. Chirng minh : AB + AC + 6GI = 6. *1.18. Cho tam giac cilia goc A. Tinh AD theo AB va AC. *1.19. Cho tam giac ABC not tip trong dLrang tron tam O va diem OA+OB+OC=OH. Chimg minh rang H la truc tam cilia tam giac ABC. (Huohng dan : Chung minh 1.20. Cho tam giac AH = 20M v(yi Mla trung diem cua AB theo GB va GC. BC). H dinh boi : ABC co AB = 3 va AC = 4. Goi AD la phan giac trong
1.21. Cho tam giac ABC trong tam G va I la trung diem cilia AG. Lay diem K tren doan AC. Tinh AK theo AC de ba diem B, I, K thang hang. *1.22. Cho tam giac ABC. a) Xac dinh diem D thoa man DA + 3DB = 0 ; b) Tim tap hgp cac diem Mthoa man *1.23. Cho tam giac diem co dinh. MA+3MB =8. Cho M la
ABC. Xac dinh diem D thoa man DB -3DC = 0 . Chung minh dLrong thang
MN di qua
ma AE = AG vay AB + AC = 3AG. 2 Theo quy tac hinh binh hanh to co : AB+ AD= AC. Do do AB+AD+AC = 2AC = 4AO. 24 (h.1.32)
Hinh 7.32
1.15. N la trung diem cua BD nen to co : AB + AD = 2AN. MIA trung diem cua AC nen to co : AC= 2AM . D do A AD o B+ -AC= 2(AN M -A ).
C
Hirsh 1.33
tam tam giac A 'B 'C' nen theo vi du 2. to co : GA' + GB' + GC' = 3GG'. Vay AA' + BB' + CC' = 3GG'. 1.17. Ta co AB + AC = 2AM = 3AG (M la trung diem cua BC). I la trung diem cua AG nen AG = -2GI . (h.1.34)
Hinh 1.34
Vay AB + AC + 6GI = 0.
*1.18. Theo tinh chat dLr6ng phan giac trong cua goc A trong tam giac ABC to co : DB AB DC AC h.rong nen to co : 3DC = -4DB t 3(AC - AD) = -4(AB - AD) a 7AD=4AB+3AC p AD=-AB+-AC.(h.1.35) 25
Hinh 1.35
Do do 3DC = 4DB
GA+GB+GC=O a GB+GC=-GA.
V ay AB= B-G G G G 2G G G A= B+ B+ C= B+ C. 1.21. I la trung diem cua AG nen BA.+ BG = 2Bl
2BI=BA+
Dat AK = xAC
thi to co :
Hinh 1.36
BK-BA=x(BC-BA) t* BK=(1-x)BA+xBC. Vay B, I, K thang hang khi co mot so p 3(1-x) =6x a 15x=3 <:* x= 5. *1.22. a) Ta co : DA+ 3DB = 0 a DA = -3DB . Vay D chia doan b) Ta co : IMA + 3MB=8 AB theo ti so -3. qMD+DA+3(MD+DB) 4MD= 8 DM = 2. 2. k 0 sao cho BK = kBI
=8
*1.23.Tac6: DB=3DC.
DB-3DC=0
Vay diem D chia doan BC theo ti so 3. Taco: M = B M a M = D D N M -3 C N M + B 3 D D ) (M + C aM = M . N -2 D Vay duong thang MN di qua diem D co dinh.
26