Th c hnh m n n gi n

L i gi i thi u
Hy lm m t vi t b nh , bnh th ng v i u c phi th ng; hn l lm m t vi c phi th ng v i u c t m th ng v nh b. Trong x h i hi n nay, c bi t trong cc lnh v c vn ha, ngh thu t, lo i ng i th hai chi m s l ng khng nh v ngy cng nhi u hn. Khi vo cc nh sch, tm n khu v c sch v m nh c, chng ta d tm th y cc tuy n t p nh c nhng l i kh tm th y nh ng ti li u d y h c v m nh c nghim tc. N u c chng, th ng ch l nh ng tuy n t p h n n, nh ng ti li u d y nh c theo ki u m n li n nhng l i c in r t p v by bn trn lan. Chnh v v y, sau khi nh n c v c xong b n th o cu n sch m n Dnh Cho Gio Vin M m Non c a tc gi Nguy n Hng Thnh cng Ban bin t p (m t nh c s c nhi u nm kinh nghi m khng nh ng trong lnh v c sng tc, ph i kh m cn trong vi c o t o, hu n luy n m nh c cho gi i tr ) chng ti c m th y b t ng v thn ph c tc gi dnh tm huy t v s nghin c u ng k vi t v m t ti t ng ch ng n gi n. V i n i dung c a ti li u ny, tc gi khng nh ng gip cho vi c d y m n c h th ng ha, phng php ha m cn nh m em l i cho ng i h c m n s hi u bi t r ng nhng cn b n v nh c c . l m t n l c l n gp ph n khng nh vo vi c t o nn nh ng ngh s m n tng lai ch khng ph i l nh ng ng i th chi n. Ngoi ra, vi c chuyn mn ha cc gio vin m m non h t s c l c n thi t v c n c xem xt m t cch nghim tc nh tc gi Hng Thnh lm. V c nh v y m i em l i cho n n gio d c m nh c nh ng vin g ch n n t ng ch c ch n. Chng ti trn tr ng gi i thi u n Qu c gi , cc nh chuyn mn v gio d c m nh c cu n sch b ch ny v hy v ng s em l i nhi u k t qu th c t , gi tr . Tp. HCM, ngy 21 thng 06 nm 2009. Th.S Nguy n Bch (Gi ng vin Nh c vi n Tp. HCM H i vin H i Nh c S Vi t Nam H i Vin H i m Nh c Tp. HCM)

Trang 3

Th c hnh m n n gi n

L im u
Trong qu trnh gi ng d y nhi u nm b mn organ (electric keyboard) v c bi t cc l p t p hu n s d ng n, chng ti nh n th y a s cc gio vin thu n ty ch s d ng nh c c ny nh l m t nh c c c t u (n i u ch s d ng tay tri b m h p m, tay ph i n giai i u) trong lc nhu c u s d ng cy n ny vo th c t r t phong ph v a d ng: - S d ng m ca khc (tay tri n h p m ,tay ph i t o cu hoa m). y l cng vi c r t c n thi t cho sinh h at ca ht c a l a tu i m m non, nng cao c tnh th m m trong h c t p cng nh trong phong tro vn ngh c a tr ng, l p h c - S d ng n v i nh ng ch c nng cng ngh m i (Tone with wave, phm sng, SD card, k t n i USB ). Cc phng ti n gip ch cho s t rn luy n, h c c t u, h c ht, h c m n V v y ban bin t p chng ti b c u bin so n cu n sch m n n gi n dnh cho Gio vin m m non. Chng ti c g ng s d ng nh ng thu t ng d hi u, bnh dn v ph h p v i nhu c u m nh c cho m m non, trong qu trnh th c hi n chng ti lun mong mu n s gp chn thnh v b ch c a qu ng nghi p, c a qu th y c m m non. Ban bin t p

Trang 4

Th c hnh m n n gi n

Hi u th no l m n cho m t ca khc?1
+ Chng ta c th v m n nh m t chi c o khoc 2, trang tr cho ca khc, thp tng 3 cho ca khc, lm n i b t cho ca khc . + Khi th c hi n m n coi nh chng ta lm m t cng vi c c a ng i ha m 4 ( t h p m), ng i ph i kh 5 (s d ng nh c c h p l ), ng i sng tc 6 (lm cu d o u, cu n i). + Phn bi t v i c t u m t ca khc : tay ph i ta th c hi n b m h p m 7, v v i n m t ng c a n organ, ta xem nh l c m t ban nh c 8 y , ph n tay tri ta n giai i u c xem nh l l i ht c a 1 ca s hay c t u c a m t nh c c ring l . + Nhng khi ht m t ca khc m m non ta s d ng ph n m tay tri v tay ph i ta t o nh ng cu n i, t o b,ph h a ti t t u, ch c ch n l khng th n giai i u theo l i ht v s n i u v d g p s c n u ta n sai n t m khi ht th ng (lc y r t kh nghe, i khi lm cho ng i truy n t m t bnh tnh). + V t t nhin v i s c g ng c a chng ta s lm ph n m n tr thnh m t b ph n khng th thi u c, tng ph n ngh thu t cho ca khc.

V nh ng b c chu n b cho ph n m n :
+ H c thu c lng cc th b m c a h p m th n n (v cc th o cng t t). S khng kh v v i ph m vi n gi n cu n t p ny ch s d ng t hai n ba d u ha. + Th ng xuyn n t p cc ki n th c nh c l c b n, nng cao 9. + Nn trau d i v luy n tp k thu t ngn10, ch y gam11 chng ta th c hi n ph n n i cu lu lat hn. + Luy n t p nhi u, nghe nhi u v hnh dung nh ng m s c phong ph c a cc lo i nh c c . + S d ng nh c c h p l, r ti n, c ch c nng ph h p v i m c ch m n, (n phm sng, b nh , th SD card gip luy n t p ti n ch v mau chng hn)12.

1 2

Chng ti s s d ng t CA KHC trong t p ny thay cho cc t : ti u ph m, bi ht, Thu t ng m n c a ti ng c (Bekleidung: m c o ). 3 Thu t ng m n c a ti ng , Anh, Php (Accompagnement: i theo, thp tng). 4 Arranger, Hamonic. 5 Instrumentation. 6 Composer 7 Ch c nng FINGERED, khi s d ng ph n ny th n organ s t ng m theo nh p i u mnh ch n. 8 Ty theo i u (RHYTHM) m ta c nh ng ban nh c nh ( Jazz small band), cc nhm estrade: pop, rock, bigband 9 Chng ta c th k t h p v a th c hnh v a di n gi i l thuy t, c l i cho s ti n b sau ny. 10 K thu t lu n ngn, vn ngn (finger action), tch r i, n y ngn (staccato), n i ngn, li n ngn (legato), s c thi (dynamics and weight ) 11 Scale, ri h p m (arpeggio). 12 Hi n trn th tr ng c cc lo i n ph h p nh: LK 55VN, LK200s, WK-500, CTK-5000

Trang 5

Th c hnh m n n gi n

t h p m cho m t ca khc.
1. Xc nh b kha:
Thng thng cc ca khc ph thng u c so n i u th c tr ng - th 13, nn u tin chng ta c n xc nh b kha c nh ng d u ha no? V i u xc nh vi ha b trong t p ny nh sau: + B kha khng d u: Ca khc gi ng C ( tr ng ) ho c Am (la th ). gi ng G (sol tr ng) ho c Em (mi th ). + B kha m t d u thng (fa #): Ca khc

+ B kha 2 d u thng (fa#,#): D (r tr ng) ho c Bm (si th ). + B kha 3 d u thng (fa#, #, sol#): A (la tr ng) ho c F#m (fa thng th ). + B kha 1 d u ging (si b): F (fa tr ng ) ho c Dm (r th ) + B kha 2 d u ging (si b, mi b): Bb (si ging tr ng ) ho c Gm (sol th ) Cc c p tr ng - th
14

c xc nh cn g i l h p m song song 15.

Nh v y v i b kha ta c th bi t 2 h p m ch l 1 tr ng ho c 1 th .

C ho c Am

G ho c Em

D ho c Bm

A ho c F#m

F ho c Dm

Bb ho c Gm

m nh c ch i u (Homophone), phn bi t khc v i m nh c phn i u( Heterophone) v ph c i u (Polyphone). 14 Cc b n nn tm hi u su hn v hi u bi t y cc ha b trong cc sch Nh c l c b n. (Th t cc ha b : D u thng - Fa, , sol, r, la, mi, si. D u ging - Si, mi, la, r, sol, , fa.) 15 Related key: gi ng song song , thang m tng ng.

13

Trang 6

Th c hnh m n n gi n

2. Xc nh n t cu i c a ca khc: (ho c n t cu i m i o n nh c)
+ Khi ta bi t gi ng tr ng, th c a 1 ca khc r i ta ch c n xc nh n t cu i c a ca khc (ho c n t cu i c a 1 o n nh c) ta s bi t ch m c a ca khc ny . + i khi v n c nh ng tr ng h p n t cu i khng n m trong b h p m song song (tr ng h p mang thang m dn ca, cc thang m c trng c a cc dn t c khc nhau). + V i tr ng h p ny th ta nn xc nh m t s n t u nh p tm ch m c a bi.

3. H p m ba chnh v n n t ng I-IV-V
+ Chng ta nghin c u s d ng h p m ch C ho c Am cho n gi n (sau chng ta c th suy ra t cng th c ny). + V i ch m l tr ng (C ) chng ta c th t cc b c sau 16: C Dm Em F G Am Bdim I - II - III - IV V VI - VII + N n t ng h p m ba chnh ( I-IV-V ) l: C F G v i cc h p m ny ta c th p d ng cn b n t h p m cho m t ca khc th tr ng. + V n l chng ta th c hi n theo cch : Quan st n t nh c m i u nh p v n t nh c ny ph i c trong h p m . Ho c trong nh p c nhi u n t ch a trong h p m (trong tr ng h p cc n t hoa m u nh p) - V h p m s c t u nh p.17 Xem v th l ng nghe vi v d : -

16

y chng ta ch p nh n cc b c theo i u th c tr ng t nhin, cc b n c th xem l i l thuy t Qung v ha m. Ho c Gio vin s di n gi i t i l p h c. 17 S d ng cho cc l ai nh p n ( 2/4; 3/4; 3/8), ng ai tr ta s d ng nh p kp (4/4; 6/8..) th c th t h p m phch m nh th 2 trong nh p. Cng c m t s s an gi qu c t g i nh p 4/4 l nh p n

Trang 7

Th c hnh m n n gi n

Bi t p t h p m: (gi i h n

b c I,IV,V )18

Chng ta nn dng h p m V7 thay v b c V th s nghe y n hn, hay hn, c k ch tnh v h ng gi i quy t . V y chng ta s d ng h n ch k t n i t b c V v IV, ta ch dng t m th i lm quen v i cc m chnh .

18

Trang 8

Th c hnh m n n gi n

Chng ta cng nn so n v th c hnh

nhi u b kha khc nhau:

Trang 9

Th c hnh m n n gi n

Nghin c u cc bi so n sau v t p t h p m n gi n

b c I-IV-V( ho c V7).

+ Tr l i v i n n t ng I-IV-V

th Th , h p m song song v i C l Am ta th y :

Am Bdim - C - Dm Em F G . I - II - III - IV - V - VI - VII + Thng th ng cc ca khc ph thng , ni n i u th c th ngha l th ha m, n t sol b c nm tng n a cung. Ta cng p d ng n n t ng i u th c th Am - Dm - E (ho c E7) .19
19

Cc ca khc m m non

gi ng th th ng c t bi, nn chng ta c th tham kh o thm ti li u .

Trang 10

Th c hnh m n n gi n

4. S d ng H p m ba ph :
+ Sau khi chng ta th c hnh thnh th o cc h p m ba chnh, ta c th s d ng h p m ba ph , g i l ph nhng cc h p m ny b sung lm phong ph k t n ilm cho ca khc thm cu n ht, h p d n hn. + Nhn l i cc b c c a gi ng C 20 ngai F, G th cc h p m cn l i l h p m ba ph . (Am, Dm, Em, Bdim) + Tng t v i gi ng Am21 ngoi Dm, E h p m ba ph s l C, F, G, Bdim. + Ring h p m Bdim l m t h p m ngh ch nn t c dng, nn ta ch ch tr ng cc h p m kia. + Nh v y khi k t n i h p m ta c g ng so n cho chu n cc h p m ba chnh, sau m i v n d ng cc h p m ba ph . + C nhi u gi i php s d ng gi i k t 22 nhng cc b n nn ch tr ng k t b c V7 v I. Bi t p so n h p m : - V n d ng cc h p m ba chnh v ph :

20 21

Thu t ng trong nh c vi n th ng dng l gi ng C-dur (ti ng c ), ho c Do Major (ti ng Anh). Gi ng a-moll (ti ng c). La minor (ti ng Anh ). 22 Cadenza: Cng th c k t thc m t an nh c ho c m t cu nh c g m giai k t chnh qui (perfect cadence), giai k t n a (half- cadence) tm hi u thm cc sch ha m. Ho c Gio vin di n gi i trong l p.

Trang 11

Th c hnh m n n gi n

Xem th m t s ca khc c so n h p m, chng ta c th thm, b t, ho c thay h p m khc trong n n t ng h c, mi n l nghe hay, ng m gip ta t tin hn, v cho ta th y nhi u cch th c, nhi u v n phong ph hn.

Trang 12

Th c hnh m n n gi n

Trang 13

Th c hnh m n n gi n

Trang 14

Th c hnh m n n gi n

C m t s ca khc (mang m h ng Dn ca, ch t li u dn ca) do t trng c a thang m t ng vng, mi n, nn khi t h p m ,chng ta s d ng nh ng h p m vay m n 23, ho c nh ng h p m ph c t p hn (h p m b y, chn ,m i m tcc h p m ngh ch..). V y l m t s ca khc tham kh o thm:

23

Th d nh h p m Tr ng Th Lin h p: ngoi Am Dm E7 (I IV V7 ) v C F G ( h.m ba ph ) c a gi ng a-moll, th cc h p m lin h p l A D E v F#m Bm C#m.

Trang 15

Th c hnh m n n gi n

Ph h a n n nh c b ng tay ph i.
+ y l cng vi c lm y thm, ph h a cho ph n m t ng c a tay tri. + Cng vi c ny c n luy n t p tinh t hi u qu hn,ph h p v i cng th c m c a n, trnh ph n tc d ng ho c lm r i thm. + Ty theo tnh ch t, pht m di ng n c a nh c c m chng ta c nh ng th php lm n n khc nhau. + Cc nhm pht m c m ngn lu nh: Strings, Organ, Choirth th ng dng nh ng hnh th c r p d u, c ngha l cc h p m ny c c t ln cng m t lc. + Cc nhm pht m c m ng n, khng ngn lu nh: Piano, Marimba th th ng dng nh ng hnh th c tr i d u, c ngha l cc h p m ny c c t ln th t t d u ny n d u kia, t d i ln trn v ng c l i. + Cc nhm pht m c m v a c th ngn lu, v a c th ng n nh: violin, trumpet, guitar ty theo k thu t s d ng m dng nh ng ha thanh r p d u ho c tr i d u.

1. Luy n t p cc h p m r p d u:
+ Chng ta c g ng th c t p v ch cc h p m ph i c mc n i li n b c (cng vi c ny i h i chng ta ph i quen v i cc th o c a h p m). + Sau y l vi v d d a trn h p m tr ng v m u lin k t (cc b n nn t p nh ng bi ny):

+ Khi th c hi n cc bi m h p m r p d u, chng ta c th linh h at b b t n t trong h p m no , lc y ta v tnh t o ra nh ng ha thanh, ho c cc b ph nghe th v hn. + lm quen v i nh ng mc n i li n b c, v nh ng h p m o, chng ta hy th c t p nh ng bi t p 24 v i tay ph i sau: 1/ G - C - D7 G. 2/ G Bm Em C Am D7 G. 3/ Am Dm G C F Dm E7 Am. 4/ F Dm Bb C7 F.
5/ Dm F C Dm. 6/ D A Bm F#m G D G A .
24

Cc h p m c mc n i trong bi t p ny th ng l nh ng m u thng d ng chng ta s an cu d o ho c gian t u sau ny, nn cc b n c n luy n t p nhi u cng t t.

Trang 16

Th c hnh m n n gi n

Cc bi t p sau bu c chng ta nn th c t p v a n h p m tay ph i v a ha m r p d u tay tri, c th ht theo ho c nh ng i khc ht cho ph n th c t p linh h at v h ng th hn.

Trang 17

Th c hnh m n n gi n

Trang 18

Th c hnh m n n gi n

2/ Luy n t p cc ha thanh tr i d u :
+ Ty theo cc l ai nh p, tnh ch t c a nh p m ta c nhi u cch tr i d u khc nhau. + Cc cch tr i d u trong cng m t lo i nh p th cng v vn ki u m u. + Nhng trong m n chng ta nn c s ng nh t trong thay i ki u tr i d u,(thay i ki u m khi an nh c thay i, ho c nh c thay i) trnh tnh tr ng r i trong lc m. + Sau y l vi v d , vi m u tr i d u cc nh p 3/4 , 2/4, 6/8 (th hi n C)

Trang 19

Th c hnh m n n gi n

+ By gi chng ta c th p d ng cc bi t p m b ng cch tr i d u v ph i h p:

Trang 20

Th c hnh m n n gi n

Trang 21

Th c hnh m n n gi n

Trang 22

Th c hnh m n n gi n

+ Ngoi ra chng ta cng p d ng cc m u m ti t t u, tng ng v i ph n m t ng v ph h p v i i u nh c , ch ph i dng m s c ng v i t ng tr ng h p.

+ Cc lo i hnh ti t t u trn tng ng v i s ch nh p v cc i u nh c ph thng nh: 2/4 : disco, country, march, polka, technov cc i u nh p 4/4. 3/4 : waltz, vien waltz. 4/4 : pop, rumba, disco, rock, swing... v cc i u nh p 2/4. 6/8 : slow, slowrock, + Ho c d a vo nhm t c : Ti t t u nhanh: Disco, Rock, Techno, Cha cha cha, Samba Ti t t u v a: pop, swing medium, rumba, Reggae Ti t t u ch m Slow, Slowwaltz, 16 beatballade
Trang 23

Th c hnh m n n gi n

Th c hnh n i cu
+ Trong m t ca khc chng ta nh n th y cu i m t o n nh c, m t cu nh c th ng c nh ng d u ngn di, ho c d u ngh , lc chng ta s th c hi n m t chu i cc d u nh c g i l n i cu. + M c ch c a o n nh c n i cu t o thm ph n hoa m, lm y, l p kn kho ng tr ng c a d u nh c ko di. ng th i n i li n cu v i cu nh c sau. + N i cu cng gip ng i ht nh l ng d dng s nh p ph i ngn (ho c ngh ) m t cch t nhin. V h ng d n ng i ht b t u vo cu nh c sau tho i mi, chnh xc. + Nh ng cu n i ny i khi tr thnh b ph n ngh thu t khng th thi u trong ca khc . + C nhi u cch n i cu, thng th ng chng ta dng cc cch sau :

Dng cc d u nh c chuy n hnh li n b c:

+ Trch o n Ngy u tin i h c.

Chng ta c n lu n t nh c u nh p nn n m trong cc n t ch a trong h p m 25, v d nh h p m G u nh p th n t n i cu c th b t u l n t sol,ho c si, ho c r. V n t cu i cu cng n m trong h p m c a cu k ti p. Chng ta cng linh ho t s d ng cc hnh n t thay i lm phong ph cho cu n i:

25

y l cch th c t p lm quen cch n i cu, v n c r t nhi u tr ng h p khng theo nguyn t c ny l nh ng tr ng h p dng cc th php hoa m ( n t vo tr c, n t ngai h p m, n t nh n)

Trang 24

Th c hnh m n n gi n

+ Trch o n Tri t ny c a chng mnh:

Th c hi n vi c tr i d u n i cu:
Trch o n:

+ Chng ta cng k t h p nhi u cch cho phong ph, nhng ph i m b o tnh ng nh t, khng lm r i tinh th n c a ca khc.

Trang 25

Th c hnh m n n gi n

Di n l i cu nh c 26, ph ng di n 27, lm cu n i :
- Trch o n Em yu tr ng em :

Ho c :

+ Chng ta c g ng luy n t p v l a ch n nhi u cu khc nhau, t o thi quen v ph n x t t cho cc bi t p sau ny. + Xt v phng di n sng tc, chng ta c g ng dng nhi u cch, nhi u bnh di n khc nhau nhng ph i c tnh ng nh t v nh c, nh p i u v dng ca. + V quan tr ng khng km l chng ta ph i s l ng nh c c m v c nh c c 30 n i cu.
26

28

, m s c

29

N i cu theo ki u ny th hi n c s ng nh t c a ca khc, n gi n nhng hi u qu . Th hi n s i p gi a gi ng ca v mu s c nh c c . 27 Variation: pht tri n nhi u cch t m t nh c .

Trang 26

Th c hnh m n n gi n

Th c t p cc bi t p n i cu:

28 29

Instrument Timbre (music and phonetics), thu t ng trn n: Tone ho c Voice. 30 Register . Chng ti s s l c ng n g n cc l ai nh c c v tnh nng

cc trang sau.

Trang 27

Th c hnh m n n gi n

+ y l m t s bi m u minh h a cho ph n th c hnh n i cu, m h p m r p d u, tr i d u, m ti t t u + Chng ta tr n i u, sau luy n t p theo dng 2 (tay tri b m h p m, tay ph i n theo ti t t u v n i cu theo bi so n).31

31

Chng ta lun ch l a ch n nh c c ph h p v i vi c r p d u ho c tr i d u

Trang 28

Th c hnh m n n gi n

Trang 29

Th c hnh m n n gi n

Trang 30

Th c hnh m n n gi n

S l c tnh nng nh c c th ng dng: 32

* H dy - ko v ( strings - archi): G m c cc l ai nh : Violin, Viola, Cello, Contrabass.
+ VIOLIN: - m v c cao nghe ro r c, ai on, s c bn..33 - m v c gi a nghe m d u, du dng, ng t ngo... - m v c th p nghe th th m, tr m bu n.. - Thch h p cho vi c c t u.

+ VIOLA: - m thanh nghe bu n, c ph n m c m c, tr m ngm - nh ng n t cao nghe r t chn ch ng + CELLO ( ho c violoncell) : - m thanh nghe l ng su, m m - nh ng n t gi a nghe quy n r v ng t ngo + CONTRABASS : - Th m nh c a n ny l ti ng tr m, nghe y n. Thch h p cho cng vi c lm n n ( i b tr m ).

32 33

Chng ti c g ng dng thu t ng m t c m gic, cn ty thu c vo c m nh n c a t ng ng i . Chng ti t m chia 3 khu v c c tnh cch tng i trn n organ-keybroard.

Trang 31

Th c hnh m n n gi n

+ Thu t ng STRINGS trn n organ l g m nhi u n dy c t ln cng lc(v d nh s k t h p c a nhi u violin, cello, viola ),do nhi u k thu t s d ng n m ta c nh ng ti ng nh : PIZZICATO (b t dy), TREMOLO (rung dy). + SYNTH 34 STRINGS : l nh c c c t o ra b i cng ngh i n t cho ra nh ng m thanh t ng h p m ph ng dn dy nghe phong ph v a d ng.

* H ng ( BRASS ) : - G m cc l ai nh: Trombone, Trumpet, Horn, tuba..

+ TRUMPET : - m v c cao nghe cht cha, i khi nghe vang r n, thi thc - m v c gi a nghe oai hng ( khi th i m nh ), ng t ngo, thu ht (khi th i nh ), t s d ng m v c th p (c th s d ng di n t s khi hi, phng tng). + TROMBONE: - Th ng dng m v c gi a v th p. - m v c gi a nghe vang d i, huy hong (khi th i m nh), nghe y n, m m (khi th i nh ). - m v c th p nghe u t i, th ng thi t (khi th i nh ), nghe d t n, d a n t (khi th i m nh).

+ HORN : m v c gi a nghe y n, trn trnh, i khi ng t ngo, lng m n - th c hi n n t ngn di nghe mu nhi m, hi n ha n t ng n nghe nh ti ng kn sn ku g i... - Th i m nh v nhanh t o c m gic lo s , gi n d th i nh l i t o s bu n phi n, no n , than khc..

34

Nh c c t ng h p SYNTHESIZER.

Trang 32

Th c hnh m n n gi n

+ TUBA : - Nghe y n m tr m, v a khoan thai v a m m do tnh ch t pht m ch m so v i l ai kn khc.

+ BRASS: Ti ng pht m cng lc c a nhi u l ai kn. Ty theo k thu t v ph i h p cc l ai kn m c nh ng ti ng nh BRASS SECTION, BRASS ENSEMBLE Trn n organ cn c SYNTH BRASS (brass i n t nh m t trn ).

* B g ( Legni Woodwind )35: G m cc l ai FLUTE, OBOE, PICCOLO,

HORN, CLARINET, FAGOTTO 36 + FLUTE : - y l nh c c so c m v c r ng, a d ng , s l cc o n nh c nhanh r t t t, luy n ly thch h p v i dn ca . m v c cao nghe ro r c , r rng th u su t , trong tr o - m v c gi a nghe m i , du dng - m v c th p nghe m u nhi m , tn nghim ..

35

Cn c vo v t li u ch t o cc nh c c ny b ng g , nhng th c t hi n nay cng dng cc ch t li u khc m v n t hi u qu v ch t l ng m thanh. 36 Cn c g i l BASSOON.

Trang 33

Th c hnh m n n gi n

+ OBOE :

m v c t th p n cao cho m t mu s c m m , l l t thch h p v i nh ng o n nh c g i c m , uy n chuy n, tha th t. i khi di n t s th m thi t, bng khung

+ PICCOLO : - m v c cao nghe chi tai - m v c gi a nghe r c r , n i b t (khi th i m nh). - m v c th p nghe u o i - Thch h p v i nh ng qung nh c nhanh v l l t.

+ FAGOTTO : Th m nh c a nh c c ny m v c th p, nghe y n, kiu hng. i lc di n t s bi ai, bu n s u + CLARINET : - m v c cao nghe m nh m nhng th thi n, thch h p v i s di n t s cht cha, tht go, ho ng s - m v c gi a nghe m m, d u dng, ngy th, say m - m v c th p nghe bu n phi n, bi th m, kinh s (th i m nh), tn nghim (th i nh ).

+ ENGLISH HORN : - m thanh c c tnh nh oboe, nhng pht huy nh ng m tr m - Di n t s n ng n , bu n chn

Trang 34

Th c hnh m n n gi n

* H GUITAR: T guitar thng th ng (cn g i Ty ban c m )37, nh c c ny pht

tri n theo cc tro lu m nh c v c s d ng phong ph theo t ng tnh nng c a n:

+ Ty theo tnh nng, vai tr trong Dn nh c nn h guitar c s d ng a d ng .

+ BASS GUITAR: Ci tn cng cho ta th y n ny ho t ng m v c th p, m thanh nghe y n, th ng mang nhi m v gi n n , i khi c di n m t o n ng n nghe r t th v .

+ Cc lo i guitar v i ch t li u khc nhau v thi t b ph tr m thanh khc nhau 38: STEEL GUITAR (dy kim l ai). NYLON GUITAR (dy nh a). JAZZ GUITAR, CLEAN GUITAR, MUTE GUITAR (s d ng b khu ch i m thanh39, DISTORTION, OVERDRIVE, FEEDBACK (s d ng v i thi t b ngoi). Cc m v c u nghe phong ph, di n t c m i tr ng thi tnh c m: Vui, bu n, ph n kh i, u t c, thanh th n, thc d c, v i v, khoan thai

37 38

t tn theo xu t x c a n EFFECT 39 Amplifier , Power amplifier.

Ty ban nha.

Trang 35

Th c hnh m n n gi n

* H SAXOPHONE: G m cc lo i nh: Soprano, Alto, Tenor, Baritone,

+ m thanh Saxophone nghe g n gi ng ti ng ng i hn cc lo i kn khc. + Ti ng kn c t ln nghe y u i u , quy n r + m v c t trng v th m nh di n t ph h p v i tn g i c a cc lo i kn ny,40

Tenor

Baritone

Soprano

Alto

40

Tn g i Soprano tng ng v i gi ng cao ( khi s d ng organ - keyboard th ch cc m v c ny th nghe r t p.). Th t gi ng cao n th p: SOPRANO ALTO TENOR BARITONE.

Trang 36

Th c hnh m n n gi n

* Nh c c n phm v cc nh c c khc:
Grand Piano.

Piano upright.

Melodion.

Trang 37

Th c hnh m n n gi n

Accordeon

Hamonica

Mandoline

Harp

* Cc nh c c G ( DRUM PERCUSION ) :

Trang 38

Th c hnh m n n gi n

Timpani

Xilophone.

* Nh c d o u

41

+ H u h t, khi th c hi n m n cho ca khc, chng ta th ng b t u b ng m t cu nh c, m t o n nh c, g i l o n nh c m u, ho c khc nh c d o u. + Nh c d o u c ngha gip ng i ht l y c gi ng, cung nh c m t cch d dng, ng th i xc nh c t c nhanh ch m, nh p i u c a ca khc. + Nh c m u c th l vi n t nh c, c khi l m t ha thanh c t ln, v c khi l m t o n nh c xc tch ng n g n, cho ta th y cng vi c lm nn khc d o u r t quan tr ng, phong ph v c th lm cho an nh c tr thnh y u t ngh thu t c a ca khc, p ng m c ch v a gip ng i ht d dng, v a l thnh ph n ngh thu t c a ca khc. + i v i m nh c m m non, khc d o u r t quan tr ng v tnh xc th c v s g n gi v i ch t li u dn ca m cc an nh c d o trong n organ khng th c c, ho c khng ph h p. + C nhi u cch th c hi n khc nh c d o u: d a vo phin khc, d a vo i p khc, d a vo cc nhm ha thanh m u, d a vo cc nh c, d a vo ha thanh c a ca khc, th c hi n s tng ph n v sau y l vi cch p d ng th c hi n khc nh c d o u:
41

Introduction

Trang 39

Th c hnh m n n gi n

D a vo Phin khc:
- Th c hi n ngay cu nh c u tin nhng c bi n c i i cht b ng d u hoa m 42.

S v n d ng cc n t n i li n m t qung nh c t o s m m, trong sng, nh nhng, thanh thot (nh d u vung). V cc n t l n ln, l n xu ng (n t thu) cho c m gic duyn dng, o l . Gip cho ph n bi n c i cu d o thm a d ng, phong ph. (nh d u trn).

42

Xem l i l thuy t v cc n t nh c hoa m ( ornament).

Trang 40

Th c hnh m n n gi n

D a vo i p khc:
- Cng vi c so n khc d o u cng v n d ng cc n t hoa m , v th c hi n ph ng di n, tuy nhin v i cc ca khc dnh cho l a tu i m m non th ng l m t o n n nn ta c th d a vo vi cu cu i t o khc d o:

- Hnh th c s an nh c d o nh trn l m t cch v a thay i ti t t u, v a dng d u l n. (cu nh c b t u t : b y chimt i tr ng). - Hnh th c d a vo nh trn l ki u ph bi n nh t , v s n ph m t o ra c tnh ng nh t v i ca khc, d vo nh p v gi ng cho ng i ht. - V i cch bi n c i cu nh c 43 t o ti n cho ta ng u h ng44 v bay b ng sau ny. D a vo cc m u m (s k t n i cc h p m c s n). + V i cch s an ny i h i chng ta ng u h ng v y u t ph n d o hay l k thu t ngn iu luy n k t h p v i t duy ng nh t v i ca khc. + S k t h p cc m u m ngha l k t n i cc b c trong m ch c a ca khc. + V l ng u h ng nn c v vn cch bi n t u: nhanh, ch m, khoan thai, v i v l do cch bi n ha ti t t u v s d ng m s c nh c c . + Sau y l m t s m u m th ng dng c minh h a theo B c (km theo v d th C v Am ). 1/ I - IV - V7 I . ( C F G7 C ) . ( Am Dm E7 Am ) . 2/ I III IV V7 . ( C - Em F G7 ) . ( Am C Dm E7 ) . 3/ I II IV V7 . ( C Dm F G7 ) . 4/ I VI IV V7. ( C Am F G7 ) . ( Am F Dm G7 ). 5/ I V VI III IV I IV V I . ( C G Am Em F C F G Am). 6/ I IV VII III VI IV V7 . ( Am Dm G C F Dm E7 Am).

43 44

Bi n t u :Variation . Improvised. V t o c Khc ty h ng : Fantasia.

Trang 41

Th c hnh m n n gi n

+ C n ch cc h p m m u ph i g n v i ha thanh c a ca khc, khi ng t u ta c th l t qua vi cu nh c c a ca khc gip ng i ht d vo giai i u hn. + Sau y l vi an d o u cho bi Ngy u tin i h c, gi ng C v i cc m u m khc nhau: 1/ m u C- Am F G7 : ta c th d o quay l i l n 2 v i cu bi n t u khc.

2/ M u C Em F G7 .

3/ V i gi ng khc ( b kha 1#, 2# , 1b , 2b. ) ta cng d a vo cc b c m u nh trn ( ch c n d ch cung t ng h p m , cng vi c ny nn lm nhi u chng ta quen d n v ph n x t t khi s l m n ).

Trang 42

Th c hnh m n n gi n

4/ c bi t cc n t nh c bi n t u trong ca khc dn ca , chng ta c n ch n thang m 46 c trng c a t ng vng, mi n. Khi cu d o s g n gi v ng v i ch t li u 47 v i ca khc .

45

V nhi u cch th c hi n khc d o u:48

+ C th ch trnh by cng th c m (cho cc i u nh c t trng nh: slow, boston, tango, bolero.) n gi n v i nh c c piano, ho c guitar + S d ng nh ng ha thanh c bi t trong ca khc. + Ho c tri n khai m t nh c c bi t no trong ca khc. + Trnh by ha m tng ph n ( t tr ng sang th v ng c l i ). + Ch trnh by nh p i u c bi t c a ca khc - o n d o u c th th c hi n di hay ng n ty vo chng ta, mi n l t i c m c ch d n ng cho ng i ht, c th g n gng xc tch, c th di hn nhng l y ch t ngh thu t b sung cho ca khc. - Cc v n trn v n th ng xu t hi n v th hi n do nhi u Nh c s ti nng, nhi u Nh c cng ti nng. Chng ta nn th ng xuyn nghe nh c v tm hi u thm nh ng an d o c a nhi u th lo i ca khc. V t l a ch n cho mnh nh ng cu nh c ph h p v i tinh th n ph c v tr th.

* o n gian t u (d o gi a).
+ Th ng th cc an nh c d o c th hi n sau khi k t thc m t ca khc v chng ta mu n quay l i ht ca khc thm l n n a. + Tinh th n c a o n nh c ny th ng v n d ng cc th php nh so n cu d o u, nhng c th bi n t u i cht, ho c k t h p nhi u cch trong m t ca khc. + V d nh ta c th gian t u ph n phin khc khi vo l i s ht ph n i p khc, ho c ng c l i. + C khi ph n gian t u ch th c hi n trn m t ha thanh duy nh t, ho c hai ha thanh, khi y ph n k thu t ngn ta c n ph i th t s iu luy n, v khc bi n t u th t s bay b ng.
45 46

Folk song. Scale. 47 Ch t li u dn ca Vi t Nam (B c b , nam b , Mi n trung ..) th ng dng thang m Ng cung (pentatonic). 48 Cc ph n ny c tnh cch g i , chng ta c th th c hnh khi lm khc d o.

Trang 43

Th c hnh m n n gi n

* o n k t thc.
+ L m t o n nh c ng n c th l nh c l i d m c a nh c. + Ty theo s t ng t ng c a chng ta cho cu nh c b ng ln tr c khi k t thc, ho c k t nh d n.49 ho c thay i nh p 50 k t ch m d n . Cc bi t p th c hi n cu d o u:

49 50

Fade out. Tempo.

Trang 44

Th c hnh m n n gi n

Thay l i k t
t ng k t th c hi n cc ph n m n cho m t ca khc chng ta hy th c hnh theo cc trnh t nh b c c c a t p sch ny, v lun nh r ng TH C HNH l v n c n thi t nh t gip cho ta han thnh nghi p v c a mnh . V ph n quan tr ng khng km l chng ta lun trau d i k thu t ngn, k nng sng tc, ha m, l ng nghe h c h i cc tc ph m kinh i n ,m u m c, tm hi u khng ng ng th gi i bao la c a m nh c (nh t l m nh c dnh cho l a tu i M m Nom ). Ban bin t p chng ti lun mong mu n em l i m t s g ng gp nh nhoi trong cng vi c gio d c m nh c m m non. V c g ng ngy cng han t t t t p hn trong cng vi c c a mnh.

Ban bin t p

Trang 45

Th c hnh m n n gi n

Ti li u tham kh o
+ Thu t ng m nh c Anh - c - Vi t (Nguy n Bch, Nxb m nh c). + Ha m (Nguy n Bch, Nxb TR ). + Ph i kh cho dn nh c v ban nh c nh (B.Kianop & X.Vaxkrexemxki, Nxb Vn Ha). + B n m n (Ti n Dng ). + Ha m hoa m (Ti n Dng). + Sch gio khoa ph c i u (S.Grigoriev, d ch gi PGS-PTS N.Xinh, Nh c vi n H N i). + 200 bi th c hnh Organ v Piano nh c M m Non (Th S Thn tr ng Qu c, Ns Tr n minh Phng ).

Trang 46

Th c hnh m n n gi n

M cl c
L i gi i thi u ...................................................... Error! Bookmark not defined. L i m u ......................................................... Error! Bookmark not defined.
Hi u th no l m n cho m t ca khc? ...........................................5. Nh ng b c chu n b cho ph n m n ........................................... 5. t h p m cho m t ca khc....................Error! Bookmark not defined. 6. - Xc nh b kha ...................................... 6Error! Bookmark not defined. - Xc nh n t cu i c a ca khc .................................................................... 7. - H p m ba chnh ........................................................................................ 7. - H p m ba ph ......................................................................................... 11. Ph h a n n nh c b ng tay ph i........................................................... 16. - Luy n t p cc h p m r p d u .................................................................. 16. - Luy n t p cc ha thanh tr i d u .............................................................. 19. - M t s m u m cn b n ............................. Error! Bookmark not defined. Th c hnh n i cu .....................................Error! Bookmark not defined. - Dng cc d u chuy n hnh li n b c ......................................................... 24. - Th c hi n tr i d u n i cu ................................................................... 25. - Di n l i cu nh c ..................................................................................... 26. S l c tnh nng nh c c th ng dng: ............ Error! Bookmark not defined. - B dy ...................................................................................................... 31 - B ng .................................................................................................... 32 - B G ........................................................................................................ 33 - H Guitar .................................................................................................. 35 - H Saxophone ........................................................................................... 36 - Nh c c n phm ...................................................................................... 37 - Cc nh c c g .......................................................................................... 38 Nh c d o u ...........................................................................................39 - D a vo phin khc ................................................................................... 40 - D a vo i p khc ..................................................................................... 41 - D a vo cc m u m ................................................................................. 41 - V nhi u cch khc .................................................................................... 43 o n gian t u (d o gi a) ............................Error! Bookmark not defined. o n k t thc . ............................................Error! Bookmark not defined.

Thay l i k t ................................................................................................... 45. Ti li u tham kh o ....................................................................................... 46.

Trang 47