BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

MC LC
Li ni u NHNG VN CHUNG V TRUYN HNH 1, Khi nim 2, c trng ca truyn hnh 4, Nhng yu t c bn trong truyn hnh NGUYN L TRUYN HNH 1, Nguyn l truyn hnh 2, Cc thit b truyn hnh LCH S RA I V PHT TRIN CA TRUYN HNH 1.Truyn hnh th gii. 2, Truyn hnh Vit Nam 41 58 46 46 90 59 61 62 67 75
1

7 17 8 10 13 34 19 21 45 32

3, c im ca bo ch truyn hnh v sn phm ca truyn hnh. 12

CHC NNG CA BO CH TRUYN HNH 1, Khi nim v chc nng 2. Cc chc nng ca bo ch truyn hnh KCH BN V KCH BN TRUYN HNH 1. Khi nim v kch bn 2, Ngun gc kch bn 3, Nhng c trng v yu t ca kch 4, Kch bn in nh 5, Kch bn in nh

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

6, Kich bn truyn hnh SN XUT CHNG TRNH TRUYN HNH 1, Chng trnh truyn hnh trc tip 2, Loi chng trnh sn xut qua bng t CHNG TRNH TRUYN HNH 1, Khi nim 2, K hoch v cc yu t xy dng chng trnh Mt s m hnh sn xut chng trnh truyn hnh CU TRUYN HNH 1, Vai tr ca cc chng trnh truyn hnh trc tip 2, Nguyn l cu truyn hnh 3, c im ca chng trnh Cu truyn hnh 4. Qu trnh chun b mt chng trnh Cu truyn hnh 5. Thc hin ghi hnh v pht sng TIN TRUYN HNH 1, Khi qut chung v tin 2. Vit tin nh th no? 3. Cu trc vit tin 4. Cc dng tin 5, Tin truyn hnh

79 97 91 94 105 98 101 278 124 107 109 112 114 120 145 125 126 129 133 136

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

PHNG VN TRUYN HNH 1, Khi nim phng vn 2, Cc dng phng vn 3, Phng php, k nng phng vn 4, Phng vn truyn hnh 5, Phng php thc hin phng vn truyn hnh 6, Ngh thut phng vn truyn hnh 7. Kch bn phng vn truyn hnh PHNG S TRUYN HNH 1. S lc s hnh thnh v pht trin ca phng s 2, Khi nim v c trng ca phng s truyn hnh 3, Vai tr v cc dng kch bn phng s truyn hnh 4, Cc loi phng s truyn hnh 5. Quy trnh thc hin phng s truyn hnh 6. Phn bit phng s truyn hnh vi mt s th loi khc. BNH LUN TRUYN HNH 1, Khi nim 2, Bnh lun trn truyn hnh 3, c im v cc yu t ca bnh lun truyn hnh 4, Cc dng bnh lun truyn hnh 5, Kch bn bnh lun truyn hnh 6, Quy trnh thc hin bnh lun truyn hnh K S TRUYN HNH 1, Nhng vn chung v k 2, Phn bit k s truyn hnh vi mt s th loi khc

165 146 147 149 151 157 160 162 192 166 169 176 179 182 188 213 193 195 200 201 206 207 229 214 217
3

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

3, Cc dng k s truyn hnh 4, Sng to tc phm k s truyn hnh PHIM TI LIU TRUYN HNH 1, Khi nim 2, S ra i v pht trin ca phim ti liu 3, Chc nng ca phim ti liu truyn hnh. 4, im khc nhau gia phim ti liu truyn hnh v phim ti liu in nh 5, Nhng im phim ti liu truyn hnh c k tha t phim ti liu in nh 6, Cc th loi phim ti liu truyn hnh 7, Cc phng php khai thc cht liu 8, Cc yu t trong kch bn phim ti liu truyn hnh 9, Kt cu v b cc kch bn phim ti liu truyn hnh 10, Li bnh 11, Phong cch CC THUT NG S DNG TRONG TRUYN HNH TI LIU THAM KHO PH LC

220 224 261 230 235 237 238 245 247 249 250 252 257 261 272 283

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

Li ni u
Truyn hnh l mt loi hnh truyn thng i chng chuyn ti thng tin bng hnh nh v m thanh v mt vt th hoc mt cnh i xa bng sng v tuyn in. Truyn hnh xut hin vo u th k th XX v pht trin vi tc nh v bo nh s tin b ca khoa hc k thut v cng ngh, to ra mt knh thng tin quan trng trong i sng x hi. Ngy nay, truyn hnh l phng tin thit yu cho mi gia nh, mi quc gia, dn tc. Truyn hnh tr thnh v kh, cng c sc bn trn mt trn t tng vn ha cng nh lnh vc kinh t x hi. thp k 50 ca th k XX, truyn hnh ch c s dng nh l cng c gii tr, ri thm chc nng thng tin. Dn dn truyn hnh trc tip tham gia vo qu trnh qun l v gim st x hi, to lp v nh hng d lun, gio dc v ph bin kin thc, pht trin vn ha, qung co v cc dch v khc. S ra i ca truyn hnh gp phn lm cho h thng truyn thng i chng cng thm hng mnh, khng ch tng v s lng m cn tng v cht lng. Cng chng ca truyn hnh ngy cng ng o trn khp hnh tinh. Vi nhng u th v k thut v cng ngh, truyn hnh lm cho cuc sng nh c c ng li, lm giu thm ngha, sng t hn v hnh thc v phong ph hn v ni dung. Ngy 7/9/1970 l ngy pht sng u tin ca chng trnh truyn hnh Vit Nam. Thm thot 35 nm. Ngy 7/9 tr thnh ngy k nim truyn thng ca truyn hnh Vit Nam. T ngy y n nay, truyn hnh Vit Nam trng thnh nhanh chng v c nhng tin b vt bc. T pht hnh en trng chuyn sang pht hnh mu, t pht th nghim chng trnh 4 gi/ ngy vo ban m, n nm 1995 pht 10 gi/ ngy; n nay i Truyn hnh Vit Nam pht vi tng s thi lng l 200 gi/ ngy trn 5 knh VTV1, VTV2, VTV3,
5

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

VTV4, VTV5 cng vi 4 knh truyn hnh cp hu tuyn v 64 i pht thanh truyn hnh a phng. Ngnh truyn hnh Vit Nam c nhiu n lc vt bc nhm ci tin, nng cao cht lng cc chng trnh truyn hnh, p ng nhu cu thng tin ngy cng cao ca cng chng. Truyn hnh Vit Nam cn ch trng y mnh vic o to i ng cn b, cng nhn vin, cn b k thut, c bit l i ng phng vin, bin tp nhm nng cao tnh chuyn nghip v s quy chun ca i ng ngi lm truyn hnh hin i. Nh vy, cng vi s pht trin ca cc loi hnh truyn hnh, vic nng cao cht lng thng tin trn truyn hnh ngy cng tr nn cp thit. Tuy nhin, Vit Nam cc ti liu nghin cu v l lun v thc hnh truyn hnh phc v cho cng tc nghin cu, ging dy v hc tp cc trng, khoa cn qu t i, cha c h thng, cha tng xng vi s pht trin ca truyn hnh. Bo ch truyn hnh l mn hc c s trong chng trnh o to v l lun v nghip v truyn hnh ti Khoa Bo ch Trng i hc Khoa hc x hi v Nhn vn, i hc Quc gia H Ni. Nhm gip cho ngi dy v ngi hc c thm cn c khoa hc thc hin tt nhim v ca mnh, chng ti bin son bi ging v l lun v thc hnh Bo ch truyn hnh, trn c s cc bi ging ca ging vin v mn hc ny t cc kha K36 (kha 1 ca Khoa Bo ch, 1991) n nay. Tp bi ging ny tp trung trnh by cc vn ca bo ch truyn hnh nh: v tr, vai tr; lch s ra i pht trin ca truyn hnh; khi nim, c trng; nguyn l ca truyn hnh; chc nng x hi ca truyn hnh; kch bn v kch bn truyn hnh; quy trnh sn xut chng trnh truyn hnh; cc th loi bo ch truyn hnh; cc thut ng truyn hnh; phn ph lc km theo cc dng kch bn theo th loi v chng trnh truyn hnh. Trong tp bi ging ny, chng ti s dng cc ngun ti liu ca nc ngoi v truyn hnh nh M, Anh, Php, Nht Bn, Nga, c, Singapo, Australia, Trung Quc, v mt s ti liu ca cc ng nghip, mt s lun vn, kha lun tt nghip, ti nghin cu khoa hc ca sinh vin, hc vin
6

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

cao hc Khoa Bo ch - Trng i hc Khoa hc x hi v Nhn vn, i hc Quc gia H Ni; mt s bng t liu v cc th loi, chng trnh truyn hnh c pht trn i THVN v cc i a phng t 1995 n nay. Tuy nhin, do nhng hn ch v t liu v bng hnh cng nh trnh hiu bit ca tc gi bi ging Bo ch truyn hnh khng trnh khi nhng khim khuyt nht nh, rt mong c s ng gp kin qu bu v b ch ca cc ng nghip v cc bn trong v ngoi trng.

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

NHNG VN CHUNG V TRUYN HNH

1, Khi nim H thng cc phng tin truyn thng i chng (Mass Communication), hay Mass Media gm c bo in, bo pht thanh, bo truyn hnh, bo in t pht trn mng Internet, sn phm thng tin ca chng c tnh nh k ht sc a dng v phong ph. Bn cnh cn c nhng sn phm khng nh k ca truyn thng nh cc n phm ca ngnh xut bn, cc phng php truyn thng trc tip nh: tuyn truyn ming, qung co, Ni dung v tnh cht thng tin u mang tnh ph cp v c phm vi tc ng rng ln trn ton x hi. Thut ng truyn hnh (Television) c ngun gc t ting Latinh v ting Hy Lp. Theo ting Hy Lp, t Tele c ngha l '' xa'' cn videre l ''thy c'', cn ting Latinh c ngha l xem c t xa. Ghp hai t li Televidere c ngha l xem c xa. Ting Anh l Television, ting Php l Television, ting Nga gi l T. Nh vy, d c pht trin bt c u, quc gia no th tn gi truyn hnh cng c chung mt ngha. Truyn hnh xut hin vo u th k th XX v pht trin vi tc nh v bo nh s tin b ca khoa hc k thut v cng ngh, to ra mt knh thng tin quan trng trong i sng x hi. Ngy nay, truyn hnh l phng tin thit yu cho mi gia nh, mi quc gia, dn tc. Truyn hnh tr thnh cng c sc bn trn mt trn t tng vn ha cng nh cc lnh vc kinh t x hi, an ninh, quc phng. thp k 50 ca th k XX, truyn hnh ch c s dng nh l cng c gii tr, ri thm chc nng thng tin. Dn dn truyn hnh trc tip tham gia vo qu trnh qun l v gim st x hi, to lp v nh hng d lun,

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

gio dc v ph bin kin thc, pht trin vn ha, qung co v cc dch v khc. S ra i ca truyn hnh gp phn lm cho h thng truyn thng i chng cng thm hng mnh, khng ch tng v s lng m cn tng v cht lng. Cng chng ca truyn hnh ngy cng ng o trn khp hnh tinh. Vi nhng u th v k thut v cng ngh truyn hnh lm cho cuc sng nh c c ng li lm giu thm ngha, sng t hn v hnh thc v phong ph hn v ni dung. Xt theo gc k thut truyn ti c truyn hnh sng (wireless TV) v truyn hnh cp (CATV). Xt di gc thng mi c truyn hnh cng cng (public TV) v truyn hnh thng mi (commercial TV). Xt theo tiu ch mc ch ni dung, ngi ta chia truyn hnh thnh truyn hnh gio dc, truyn hnh gii tr,.. Xt theo gc k thut c truyn hnh tng t (Analog TV) v truyn hnh s (Digital TV) Truyn hnh sng: (v tuyn truyn hnh- Wireless TV) c thc hin theo nguyn tc k thut nh sau: hnh nh v m thanh c m ha di dng cc tn hiu sng v pht vo khng trung. Cc my thu tip nhn cc tn hiu ri gii m nhm to ra hnh nh ng v m thanh trn my thu hnh (ti vi). Cn sng truyn hnh l sng pht thng, v th ngten thu bt buc phi ''nhn thy'' c ngten my pht v phi nm trong vng ph sng th moi nhn c tn hiu tt. T nhng c im k thut trn, nn truyn hnh sng ch c kh nng p ng nhu cu ca cng chng bng cc chng trnh cho cc i tng; khng c kh nng p ng mi nhu cu hay dch v c nhn. Truyn hnh cp: (hu tuyn CATV- vit tt ting Anh l Community Antenna Television) p ng nhu cu phc v tt hn cho cng chng. Nguyn tc thc hin ca truyn hnh cp l tn hiu c truyn trc tip qua cp ni t u my pht n tng my thu hnh. T , truyn hnh cp
9

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

trong cng mt lc c th chuyn i nhiu chng trnh khc nhau p ng theo nhu cu ca ngi s dng. Ngoi ra truyn hnh cp cn phc v nhiu dch v khc m truyn hnh sng khng th thc hin c. 2, c trng ca truyn hnh Truyn hnh mc d l mt loi hnh bo ch nhng bn cnh nhng c im chung ca bo ch n cn c nhng c im ring bit mang c trng ca truyn hnh. 2.1, Tnh thi s Tnh thi s l c im chung ca bo ch. Nhng truyn hnh vi t cch l mt phng tin truyn thng i chng hin i c kh nng thng tin nhanh chng, kp thi hn so vi cc loi phng tin khc. Vi truyn hnh, s kin c phn nh ngay lp tc khi n va mi din ra thm ch khi n ang din ra, ngi xem c th quan st mt cch chi tit, tng tn qua truyn hnh trc tip v cu truyn hnh. Truyn hnh c kh nng pht sng lin tc 24/24h trong ngy, lun mang n cho ngi xem nhng thng tin nng hi nht v cc s kin din ra, cp nht nhng tin tc mi nht. y l u th c bit ca truyn hnh so vi cc loi hnh bo ch khc. Nh cc thit b k thut hin i truyn hnh c c trng c bn l truyn trc tip c hnh nh v m thanh trong cng mt thi gian v cng mt s kin, s vic khi s kin din ra pht thanh bo tin, truyn hnh trnh by v bo in ging gii n. 2.2, Ngn ng truyn hnh l ngn ng hnh nh v m thanh Mt u th ca truyn hnh chnh l truyn ti c hnh nh v m thanh cng mt lc. Khc vi bo in, ngi c ch tip nhn bng con ng th gic, pht thanh bng con ng thnh gic, ngi xem truyn hnh tip cn
10

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

s kin bng c th gic v thnh gic. Qua cc cuc nghin cu ngi ta thy 70% lng thng tin con ngi thu c l qua th gic v 20% qua thnh gic. Do vy truyn hnh tr thnh mt phng tin cung cp thng tin rt ln, c tin cy cao, c kh nng lm thay i nhn thc ca con ngi trc s kin. 2.3, Tnh ph cp v qung b Do nhng th v hnh nh v m thanh, truyn hnh c kh nng thu ht hng t ngi xem cng mt lc. Cng vi s pht trin ca khoa hc v cng ngh truyn hnh ngy cng m rng phm vi ph sng phc v c nhiu i tng ngi xem vng su, vng xa. Tnh qung b ca truyn hnh cn th hin ch mt s kin xy ra bt k u c a ln v tinh s truyn i khp c th gii, c hng t ngi bit n. Ngy nay ngi ti phng nhng ngi ta vn c th nm bt c s kin din ra trn th gii. 2.4, Kh nng thuyt phc cng chng Truyn hnh em n cho khn gi cng lc hai tn hiu c bn l hnh nh v m thanh em li tin cy, thng tin cao cho cng chng, c kh nng tc ng mnh m vo nhn thc ca con ngi. Truyn hnh c kh nng truyn ti mt cch chn thc hnh nh ca s kin i xa nn p ng yu cu chng kin tn mt ca cng chng. Trm nghe khng bng mt thy, chnh truyn hnh cung cp nhng hnh nh v s kin tha mn nhu cu thy ca ngi xem. y l li th ln ca truyn hnh so vi cc loi hnh bo in v pht thanh. 2.5, Kh nng tc ng d lun x hi mnh m v tr thnh din n ca nhn dn Cc chng trnh truyn hnh mang tnh thi s, cp nht, nng hi, hp dn ngi xem bng c hnh nh, m thanh v li bnh, va cho ngi xem thy
11

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

c thc t ca vn va tc ng vo nhn thc ca cng chng. V vy, truyn hnh c kh nng tc ng vo d lun mnh m. Cc chng trnh ca i truyn hnh Vit Nam nh cc chuyn mc S kin v bnh lun, i thoi trc tip, Cho bui sng ca ban Thi s VTV1 khng ch tc ng d lun m cn nh hng d lun, hng dn d lun ph hp vi s pht trin ca x hi v cc ng li, chnh sch ca ng v Nh nc. Ngy nay, do s pht trin ca khoa hc cng ngh, cng chng ca truyn hnh ngy cng ng o, nn s tc ng d lun ngy cng rng ri. Chnh v th,truyn hnh c kh nng tr thnh din n ca nhn dn. Cc chuyn mc kin bn xem truyn hnh, vi khn gi VTV3, Hp th bn xem truyn hnh , tr thnh cu ni gia ngi xem v nhng ngi lm truyn hnh. Qua ngi dn c th nu ln nhng kin khen ch, ng h, phn i, gp ph bnh v cc chng trnh truyn hnh ca i truyn hnh hoc gi i nhng thc mc, bt cp, sai tri a phng. Rt nhiu v tham nhng, lm dng quyn hn c ngi lm bo lm sng t qua s phn nh ca nhn dn. 3, c im ca bo ch truyn hnh v sn phm ca truyn hnh. 3.1, V ni dung k thut Trong cc loi hnh truyn thng i chng, truyn hnh l phng tin ra i mun, tuy nhin n l sn phm ca nn vn minh khoa hc cng ngh pht trin. Truyn hnh tha hng kinh nghim v phng php to hnh, ting ca in nh v pht thanh. truyn hnh c s khi qut trit l ca bo in, tnh chun xc c th bng hnh nh, m thanh ca in nh, pht thanh, tnh hnh tng ca hi ha, cm xc t duy ca m nhc. S pht trin ca cc phng tin k thut cng ngh gip truyn hnh to ra phng php mi trong truyn t thng tin. Truyn hnh l loi hnh truyn thng c cac yu t k
12

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

thut hin i, l s kt hp gia: k thut + m thut + ngh thut + kinh t + bo ch. 3.2, V t duy v sng to tc phm Mi loi hnh truyn thng i chng u c nhng c th ring. Nu ch xt trn phng din qu trnh lm ra mt sn phm, bo in mi tc phm, mi bi bo c th l sn phm ring, l s sng to ring ca mi c nhn, mi nh bo. Nhng sng to mt tc phm truyn hnh cn cng phu hn nhiu, l a con tinh thn ca c mt tp th, o din, bin kch v nhng ngi lm k thut. Sn phm th hin kin thng nht ca tng thnh vin trong on lm phim, gia ngi bin tp v ngi quay phim. V vy i vi bo in, nh bo c th vit cng ri vit lun thnh bi, cn truyn hnh do tnh cht c th quy nh, cng c th hin kch bn. Kch bn l sng sng cho mt tc phm truyn hnh, ng thi to ra s thng nht gia o din v quay phim trong qu trnh lm phim, s n gia hnh nh v li bnh 4, Nhng yu t c bn trong truyn hnh 4.1, Lng thng tin Do trc quan cm gic truyn hnh rt hn ch lng thng tin l lun v t duy tru tng. K hiu thng tin truyn hnh thuc k hiu ng nht (s ph hp hon ton gia ni dung k hiu v vt th m k hiu i din), thng tin trong truyn hnh thng mang tnh c th, d hiu bng hnh nh, m thanh t nhin, c tnh thuyt phc cao. 4.2, Hnh nh trong truyn hnh Hnh nh trong truyn hnh va l phng tin va l ni dung th hin t tng ca tc phm. Hnh nh trong truyn hnh phn nh khng gian ba chiu ln mt phng hai chiu ca truyn hnh. Khc vi hnh nh tnh ti ca
13

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

cc ngh thut to hnh nh hi ha, nhip nh. Hnh nh trong truyn hnh l hnh nh ng c thc qua x l k thut Nm 1828, nh vt l ngi B J.Plateau chng minh nguyn l lu nh trn vng mc ca mt ngi v chnh ng l ngi xc nh nguyn l c bn ca ngh thut th by. Nguyn l l s bin i nhng hnh nh tnh ca nhip nh thnh nhng hnh nh ng ca in nh 24 hnh/giy v sau ny, truyn hnh vi vic truyn v ti to hnh nh in t 25 hnh / giy. in nh v truyn hnh, hnh nh c ti to sinh ng, lin tc v qu trnh pht trin ca s vt, hin tng, cn nhp nh, hnh nh l s ti hin cuc sng trong khong khc. trong tc phm truyn hnh, hnh nh khng ch m t s hat ng ca con ngi m cn gip khn gi tham gia s kin. Ch cn ngi ti ch vi chic my thu hnh, ngi xem c th bit c s vic xy ra xung quanh mnh hoc cch xa mnh hng vn cy s, hng nm nh sng. Truyn hnh k tha kinh nghim ca in nh v c cnh, gc my, ng tc my v ngh thut Montage. Cc c cnh chnh trong truyn hnh l: ton cnh, trung cnh, cn cnh, Vi cc c cnh ny, truyn hnh c th tha mn nhu cu mun bit ci g ang xy ra, n xy ra nh th no ca khn gi. Mt khc qua cc c cnh tc gi c th bc l c thi tm l ca con ngi trong s kin . Qua cc gc quay cao thp, chnh din, gc ch quan v khch quan, cc tc phm truyn hnh c th gip cho ngi xem tham gia s kin hay ng trn nhn vo s kin. Tuy nhin, hnh nh trong truyn hnh c nhiu im khc hnh nh trong phim truyn. Mc ch ca cc cnh trong cc tc phm truyn hnh l thng tin thi s v xc thc. Tnh thi s, tnh ph bin khng th thiu c trong cc tc phm bo ch. Cn in nh, vi mc ch gii tr, vi phng php ti to cuc sng bng hnh tng ngh thut, vic h cu l khng th xa b. Bi vy, khi lm phim truyn, ngi ta phi mt nhiu thi gian dn
14

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

cnh, b tr o c, phc trang, ha trang. Trong khi , ngi phng vin khi quay phim phng s hay tin truyn hnh, t khi c iu kin dn dng hin trng, t c gc thi gian chn gc , nh sng. Thm ch khi cng chng pht hin ra s dn dng gi to, tnh thuyt phc ca tc phm truyn hnh s gim st. Truyn hnh l phng tin quan st trc tip cuc sng ca mi gia nh, kh nng trc quan c nh hng rt ln ti qu trnh nhn thc ca con ngi. Ch ring mt khun hnh thi cng c th truyn t trc tip hnh nh ca s vt c th. Trong cc tc phm truyn hnh , mi hnh nh u phi bao hm mt ngha, mt ni dung no hoc l nguyn nhn, din bin hoc l kt qu ca qu trnh pht trin s kin trong cuc sng. Cc hnh nh lin kt vi nhau theo tuyn tnh thi gian. Hinh nh trong tc phm truyn hnh l phng tin tc gi biu th , t tng: bn thn s th hin hnh nh l ni dung, l hnh ng ri v v vy, n hm cha nhng nguyn nhn ca chnh cch xy dng khun hnh, hoc thay th khun hnh ny bng mt khun hnh khc. ngha ca hnh nh trong tc phm truyn hnh th hin ch cnh quay cho xem ci g, gc quay v ng tc my c ngha nh th no, tc gi mun biu l qua gc quay ny. Kh nng biu hin ca hnh nh trong tc phm truyn hnh cn th hin mi lin h trong cc hnh nh. Qua phng php Montage, ni dung t thn ca mi hnh nh phi hp vi nhau, to ra ni dung thng tin mi mang tnh tng th. S sp xp hnh nh trong qu trnh truyn t thng tin gip con ngi cm nhn c tnh a chiu, lp th trong mi s kin, vn , s phn con ngi. T duy lm khn gi pht hin c tnh n d ca hnh nh, ca cc hin tng lp rp v qua biu hin c mi quan h ca s kin, s vt.

15

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

Cng nh cc loi hnh ngh thut ng knh khc (nhip nh, in nh) truyn hnh phi la chn nhng hnh nh truyn thng t nht phn nh nt bn cht ca vn . Qu trnh x l hnh nh trong tc phm truyn hnh phi ph hp vi iu kin v mi trng giao tip thng tin (trong gia nh vi khong cch gn v mn nh). Thng thng hiu c ni dung mt cn cnh, ngi ta cn t 2-5 giy, hiu c ni dung trung cnh, ngi ta cn 5-8 giy, cn ton cnh lng thi gian cn nhiu hn na. Hnh nh trong cc tc phm truyn hnh phi tun th theo nguyn tc cm nhn nh thi quen quan st khun hnh t tri sang phi, t trn xung di, quy lut hnh khi, xa gn, cn i ng nt, mu sc, kch thc s vt, ng vng (ng cho), ng mch, im mch, chiu vn ng ca i tng. 4.3, m thanh m thanh l nhng yu t tn ti khch quan trong i sng x hi. N ng vai tr quan trng trong qu trnh thng tin, truyn hnh k tha kinh nghim x l, th hin m thanh ca pht thanh. Ba yu t ca m thanh (li bnh, ting ng, m nhc) c s dng trong truyn hnh nhm thng tin phn nh cuc sng. Nh s tr gip ca m thanh tc phm truyn hnh tr nn sng ng ch bn thn cuc sng. m nhc trong bn thn tc phm truyn hnh phi l m thanh t cuc sng thc t khng c dn dng, gi to bi mc ch ca cc tc phm truyn hnh l nhng hnh nh v m thanh ghi li hi th, ng thi ca cuc sng. Tnh xc thc trong m thanh truyn hnh l sc mnh ca th loi ny. Li bnh trong tc phm truyn hnh l s b sung cho nhng g ngi xem thy trn mn hnh ch khng phi nhng g h nhn thy. Li bnh c tin hnh song song vi hnh nh. Li bnh ( thuyt minh) bt u hnh thnh trong giai on xy dng kch bn. Li thuyt minh phi ny sinh khng
16

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

trc th cng ng thi vi vic xy dng kch bn. Li thuyt minh phi truyn t c ni dung t tng ca phim. Vy li thuyt minh phi t c nhng yu cu sau: phi gip ngi xem tng hp, khi qut c ngha ca s vic, s kin phn nh trong tc phm ca truyn hnh. 4.4, Ting ng hin trng: Ting ng hin trng bao gm m thanh ca thin nhin ( ma, gi, nc chy), m thanh do sinh hot con ngi to nn( ting dng c lao ng, my mc, ting reo h), ting ng nhn to C ngi cho rng: Phim ti liu, phng s truyn hnh khng c ting ng khc no phim cm. R rng ting ng s lm tng s gi cm, tnh chn thc ca tc phm truyn hnh nhm tc ng vo nhn thc, tnh cm ca ngi xem truyn hnh. Tuy nhin, vic s dng ting ng phi ng cng , ng lc. S dng ting ng hin trng khng tt s lm gim hiu qu ca ting ng truyn hnh. Vic s dng ting ng qu to, t li bnh s gy cm gic kh chu cho khn gi. Mt khc, ting ng trong cc tc phm truyn hnh khng nn l ting ng gi to nh trong phim truyn. Theo kinh nghim ca nhng nh lm phim Canada th trong phim phng s ti liu Canada trc y: 90% l li bnh, 5% l phng vn, 1% l ting ng. Sau mt thi gian t l ny thay i: 80% l li bnh, 15% phng vn, 5% ting ng. Hin nay 40% li bnh, 40% phng vn, 20% ting ng. iu ny chng t ting ng hin trng rt quan trng trong phim phng s truyn hnh.Vn l s dng ting ng hin trng nh th no cho hiu qu, to c s hp dn i vi ngi xem. 4.5, m nhc: m nhc l mt trong ba yu t quan trng ca tc phm truyn hnh. m nhc trong tc phm truyn hnh c tc dng lm tn thm hnh nh v s
17

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

kin, khng ch lc no cng vang ln m ch s dng lc cn thit. Mi bn nhc khi s dng phi ph hp vi kt cu, cng nh ch t tng ca tc phm truyn hnh. m nhc thng xen k ting ng hin trng. m nhc cng phi c kch tnh gi cm ch khng ch minh ho cho phim. Khng th s dng m nhc mt cch tu tin m phi ph thuc vo ni dung, cch th hin hnh nh trong phim.

18

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

NGUYN L TRUYN HNH

1, Nguyn l truyn hnh V tuyn truyn hnh l truyn hnh nh ca mt vt th hoc cnh i xa bng sng v tuyn in. Nguyn l c bn ca k thut truyn hnh c th c gii thich mt cch vn tt nh sau: - Hnh nh cn truyn c camera in t (video camera) bin i thnh tn hiu mang thng tin v sng ti v mu sc ca vt. Tn hiu ny c gi l tn hiu hnh hay tn hiu Video. - Tn hiu hnh sau khi c khuch i, x l s c truyn i trn sng truyn hnh nh my pht hnh hoc h thng cp - Ti ni nhn my thu hnh tch tn hiu hnh nhn c t sng truyn hnh ri a n n hnh bin i ngc li thnh hnh nh ti hin trn mn hnh. - ng nhin phn m thanh i km vi hnh nh cng c bin i thnh tn hiu ri cng c truyn i cng tn hiu hnh. Ti ni thu tn hiu m thanh c a ra loa to ra m thanh. H thng truyn hnh en trng ch c th truyn i v ti hin c hnh nh en trng, tc l sng ti ca hnh nh. H thng truyn hnh mu ngoi vic truyn i v ti hin hnh nh en trng cn phi truyn i ti hin mu sc ca vt. xy dng h thng truyn hnh mu, ngi ta da trn c s nguyn l ba mu c bn. Ni dung ca nguyn l ny nh sau: Mi mu sc u c th phn chia thnh ba thnh phn m c bn l: mu (R), mu xanh (B) v mu xanh l cy (G).

19

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

Hay ni cch khc, bt k mt mu sc no c trong t nhin cng u c th to ra c bng cch ba mu , xanh l xanh l cy theo nhng t l thch hp. Trn c s qu trnh hot ng ca h thng truyn hnh mu c th m t vn tt gm nm qu trnh vt l sau: 1. Hnh nh nhiu mu cn truyn tch ta thnh ba nh mt mu c bn: nh mu , nh mu xanh v nh mu xanh l cy. 2. Bin i ba nh mu c bn thnh ba tn hiu in mang thng tin mu c bn tng ng Er, Eb, Eg 3. Truyn cc tn hiu mu ti ni thu 4. Ti ni thu cc tn hiu ny c bin i ngc li thnh ba nh mu c bn 5. Tng hp (cng) ba nh mu c bn thnh mt nh nhiu mu Trong vic truyn cc tn hiu mu i, ngi ta khng truyn tng tn hiu mu trn cc knh truyn ring r m t ba tn hiu mu Er, Eb, Eg ngi ta m ha chng thnh mt tn hiu video mu tng hp ri mi truyn i ch trn mt knh truyn. Cn c vo phng php m ha tn hiu video mu m xut hin cc h truyn hnh khc nhau. Trn th gii hin nay tn ti ba h truyn hnh mu c bn l h:NTSC, PAL, SECAM. iu hin nhin l tn hiu truyn hnh mu pht i c m ha theo h mu no th phi dng my thu c b gii m mu c h tng ng. Qut hnh in t: Khc vi k thut in nh, trong k thut truyn hnh, ngi ta khng truyn nguyn vn c mt hnh nh (khun hnh) i tc thi m hnh nh cn truyn c phn thnh nhng phn t rt nh gi l im hnh. Nhng im hnh ny c xp theo tng dng l 525 dng (h FCC) v 625 (h CCIR hoc OIRT).
20

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

Nh h thng qut hnh in t camera cc gi tr sng ti ca tng im hnh c bin i thnh tn hiu video ri truyn i vi tc qut ra 1750 dng (h FCC) hoc 15625 dng (h CCIR hoc OIRT) trong mt giy. to cm gic hnh nh chuyn ng lin tc ngi ta cng truyn i 30 hnh (h FCC) hoc 25 hnh (h CCIR v OIRT) trong mt giy. ti hin hnh nh trn mn hnh, trong my thu hnh (TV) cng c mt h thng qut hnh lm vic vi tc qut nh camera. Nu vic qut my thu hnh khng chnh xc nh camera (khng ng b) th trn mn hnh thu ta s thy hnh b hoc rung theo chiu ngang (thng ni l mt ng b dng) hoc hnh b tri xung (mt ng b mt). 2, Cc thit b truyn hnh H thng truyn hnh gm rt nhiu thit b in t thc hin cc chc nng khc nhau: to tn hiu hnh, gia cng x l tn hiu, to cc dng k xo truyn hnh, pht sng, ghi, thu tn hiu hnh. Ngoi ra cn c c cc thit b m thanh, nh sng, trng quay, 2.1, Video cmera Video camera hoc camera truyn hnh l loi thit b in t c chc nng bin i hnh nh ca vt quay thnh tn hiu video C nhiu loi camera: loi chuyn dng trong cc studio truyn hnh, loi ny c kch thc ln, cu to phc tp nhng li cho cht lng hnh nh hon ho nh: nt cao, mu sc trung thc. C loi camera va dng c trong cc sudio, va d dng mang i lu ng ngoi tri, loi ny c kch thc gn, trng lng nh, thao tc khng my kh khn, thun tin cho phng vin truyn hnh i lu ng. Loi camera lu ng (portable camera thng c km theo mt my ghi
21

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

hnh(portable video cassette recorder) ghi tn hiu video ly t camera ln bng t video. Loi ny c dng c vi cquy. gn nh hn na, hin nay ngi ta cn sn xut loi my gi l CAMCORDER gm hai phn: camera v my ghi m (recorder) lp ghp vi nhau, khi cn c th tho ri thnh hai my dng ring bit. phc v cho nhng ngi khng lm truyn hnh chuyn nghip, ngi ta sn xut loi my quay video lu ng (video movie) vi nhiu chng loi v kch thc khc nhau. loi ny c hai phn camera v my ghi hnh u c t trong mt v chung. Video Movie thng c thit k gn nh, nhiu chc nng iu khin t ng, thun tin cho ngi s dng, khng i hi ngi s dng phi c kin thc su v k thut Trong mt Video camera thng c cc b phn chnh: ng knh, thn camera, ng ngm hnh. 2.1.1, ng knh (Lens) ng knh ca video camera lm nhim v hi t hnh nh ln mn cm quang ca b phn thu hnh in t nm bn trong thn camera. Cu to ca ng knh video camera cng tng t nh ng knh ca my nh hoc my quay phim. Ta c th i kch thc ca khu ng m ng knh (IRIS DIAPHAM) nh sng vo mn cm quang nhiu hay t m cho hnh nh r hay m theo mun. Nhiu camera c b phn b tr nh sng gip ta khc phc vn ngc sng khi quay. Tt c cc video camera u s dng ng knh zoom (ng knh a tiu c) Zoom c tiu c thay i lin tc, gip ta d dng thay i khun hnh (ton cnh, trung cnh hoc cn cnh) m khng cn thay i khong cch t camera
22

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

n cnh vt cn quay. B phn ly nt (Focus) gip iu chnh hnh nh cn quay hi t vo mn cm quang cho hnh nh c nt. Cc c ch iu chnh khu ng knh (Iris), Zoom v Focus c th thc hin bng tay (Manual) hoc t ng (Auto) bng cc phm iu khin m t tng ng. Nhiu Video camera lp thm mt knh phng i cho php quay c cnh vt c chi tit nh (c ch MACRO). 2.1.2, Thn Camera Thn Camera cha ng thu hnh (pickup tube) v cc mch in t. ng thu hnh lm nhim v bin i nh sng thnh tn hiu Video. Ngy nay trong nhiu camera ng thu hnh c thay th bng b phn cm quang ghp in tch (CCD- Chip), c kch thc cc k nh. CCD Chip c u im gn nh, tiu th in t, chu chn ng tt, t b h hng khi b nh sng mnh chiu vo, khng b hin tng lu hnh (hnh b ko vt) khi nh sng yu. i vi camera mu, trc ng knh thu hnh c lp h thng lng knh tch nh sng thnh ba di nh sng mu R, G, B. Pha trc h thng lng knh, ni ng knh lp vi thn camera cn t cc knh bin i nhit mu (filten) b li s thay i iu kin chiu sng. Cc mch in t bo gm cc mch to xung qut hnh, mch sa mo, trong cc camera mu c cc mch m ha mu. Ngoi ra cn c cc mch in t to tn hiu chun (sc mu), cc tn hiu cnh bo, to k t ch th trng thi lm vic ca my, Mch khuch i tn hiu vi chuyn mch t bn ngoi camera c k hiu k GAIN cng cc nc ch 0dB, 6dB, 9dB, 18dB,.. cho php tng mc tn hiu video khi quay cnh chiu sng. (Lu , khi tng tc khuch i ng thi vi mc nhiu trn hnh cng tng theo).
23

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

Trong cc video camera khng chuyn nghip i khi cn c thm cc mch to, cc dng k xo n gin. iu cn ch , khi s dng ngoi vic chnh ly nt (Focus), c c mu chnh xc khi quay cn chn t cc filten cc v tr thch hp v nht thit phi chnh cn bng trng (While Balance) ph hp vi iu kin nh sng. 2.1.3, Knh ngm hnh (Viewfinder) Phn ln cc Video camera u c mt knh ngm hnh in t, hu ht l en trng Thc cht n gn ging nh mt chic tivi en trng thu nh gip cho ngi quay phim quan st c hnh nh trn mn hnh b cc khun hnh, kim tra nt cht lng hnh quay. Trn knh ngm hnh thng c nm iu chnh sng ti (Brightness) v tng phn (Contrast). Ngoi cc b phn chnh trn, cc camera lu ng thng gn thm mt micro tin ghi m thanh ng b vi hnh nh. i km vi video camera cn c th c cc thit b h tr nh b phi hp ngun (AC camera adaptor) hoc b iu khin camera (CCU Camera Control Unit). 2.1.4, S dng camera Video camera c rt nhiu loi khc nhau, do vy vic s dng ng v khng xy ra cc h hng ng tic, ko di tui th ca chng v khai thc c hiu qu tnh nng ca camera; trc khi dng cn c k cc ti liu hng dn s dng (i km theo my). Tt nht l nn nh nhng ngi c kinh nghim, c k thut kim tra v hng dn trc. Trong ti liu hng dn ch r:
24

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

- Cc thng s k thut nh: nhy, chiu sng ti thiu, chun), phn gii, h mu, ngun in nui, cng sut tiu th, kch thc, trng lng, iu kin lm vic cho php,.. - Cc ph ki km theo my hoc cn mua thm nu mun m rng kh nng hot ng ca my. - V tr, chc nng cc b phn, cc chuyn mch, phm bm, vn hnh my. - Cc ghp ni my, cc phng thc, quy trnh khai thc my. - Cch bo qun v cc hin tng trc trc k thut thng gp v cch x l, 2.2, My ghi hnh (Video cassetle recorder) Trong k thut truyn hnh hin nay ghi tn hiu video phn ln u dng my ghi hnh t tnh (Video tape recorder hoc video recorder) ghi ln bng t (video tape). Nguyn l ghi c trn bng t ca my ghi hnh v c bn ging nh my ghi m. Song do c im ca tn hiu Video c gii tn s rt rng so vi di tn s ca tn hiu m thanh nn trong nguyn tc lm vic v kt cu my c nhiu im khc bit so vi my ghi m nh: - Trong cc my ghi hnh u c h thng mch in t x l c bit i vi tn hiu Video (en trng v mu) trc khi ghi ln bng t hoc c bng t ra. - Cc u t ghi c tn hiu (video head) c kch thc rt nh, mnh, khe t hp v gn trn trng u t quay vi tc 25 hoc 30 vng/giy. - Trn bng t tn hiu Video c ghi thnh nhng vt t c b rng rt nh v nm trn mt gc anpha t 5 - 7 so vi mp bng. - Tn hiu m thanh c ghi dc theo mt mp bng t. Cn dc theo mp bng th hai c ghi tn hiu iu khin (CLT) dng lm chun iu chnh tc ko bng khi c.
25

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

- C h thng t ng n nh tc ko bng v tc quay trng u t (h thng servo) m bo cho tn hiu video c ghi chnh xc nhng v tr nht nh trn bng t v cc u t video c ng vt t ghi. - C h thng dn bng ko bng t hp ra, m ly trng u t khi ghi, c bng v thu bng vo hp bng khi dng my. - C h thng iu chnh t ng nh mt IC iu khin cc hot ng ca my thc hin chnh xc, nhp nhng. Ngoi ra trong cc my ghi hnh dn dng thun tin cho ngi s dng, ngi ta cn lp thm ng h in t, b phn hn gi, b thu tn hiu truyn hnh Trn th gii hin nay tn ti rt nhiu my ghi hnh do nhiu hng sn xut v ngay trong cng mt hng cng sn xut nhiu loi. Chng c th khc nhau v nhiu mt: v c bng ( rng bng) s dng, nh h thng Umatic dng inch (1 inch = 2,54cm), h VHS, Betamax dng bng inch (12,7mm), h video dng bng 8mm; cc h my ny cn khc nhau v kt cu my, cc mch in t x l tn hiu, h mu, h thng dn bng, kch thc u t video, Do vy, mt bng c ghi h my, h tiu chun k thut no th ch c th c c trn cc my c h tiu chun cng loi. V c qu nhiu loi my ghi hnh, nn khi s dng cn tm hiu k qua cc ti liu hng dn s dng ca my hoc nh nhng ngi c chuyn mn, kinh nghim hng dn c th. Trong vic s dng my ghi hnh cn lu trnh my b bn bi. c bit l vn bo qun bng cn trnh b rch, t, m; nu b m, bng d b dnh, mc, r bt t; khi bt t b r, mc c th bt kn khe lm vic ca u t vn rt hp, khin cho khng th ghi, c c. Bng ni nng qu cng d lm cho mp bng b qun, khin vic ghi c tn hiu iu khin khng c hoc sai, dn ti tc ko bng sai, cht lng hnh b xu, thm ch b hng.
26

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

u t video cng rt d gy, nn cn lu k thut lau u t. 2.3, K thut dng bng Video Dng bng video (video editing) l mt cng on trong quy trnh sn xut phim hoc chng trnh video. Mc ich ca vic dng bng video l loi b nhng hnh nh, cnh quay khng s dng nh cnh mt nt, khun hnh xu, cht lng hnh nh khng chp nhn c v sp xp li hnh nh ghi c theo mt trnh t mong mun trong phim. Trong k thut truyn hnh, khng th dng phng php ct xn v ct dn trc tip cc khun hnh nh trong k thut dng phim nha ca in nh, m phi dng cc thit b video chuyn dng. Trng hp n gin nht l dng my ghi hnh c bng ghi, mt my th hai ghi nhng hnh nh chn trn mt bng mi. Vic thao tc chn cc im u v im cui ca tng cnh v ghp ni cc hnh nh li vi nhau bng cch bm trn bn iu khin, dng bng hoc trc tip trn cc my ghi hnh. Nh cc mch iu khin trong my, cc mch chc nng s t ng iu khin hai my ghi, c hot ng nhp nhng, chnh xc. C hai ch dng bng: 2.3.1, Dng ni tip (Assemble Editing) y l cch dng n gin, ch l cch in li cc cnh quay c chn trn bng gc sang cc bng trng khc v sp xp li theo trnh t hp l ng vi kch bn phim. ch dng ny, c ba tn hiu: tn hiu hnh, tn hiu m thanh v tn hiu iu khin u c ghi li trn bng mi. 2.3.2, Dng xen k (Insert Editing)
27

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

Ch ny ch thc hin trn cc my ghi hnh c chc nng dng xen k. Chc nng dng xen k (Insert Editing) cho php ta thay th mt cnh mi vo mt cnh ghi trc (v hnh), trong khi ting c vn c th gi nguyn. Hoc ngc li ta c th thay th mt m thanh c bng mt m thanh mi trong khi vn gi nguyn hnh. ch ny, vic xc nh cc im dng vo v im dng ra i hi phi chnh xc, hai my phi lm vic ng b vi nhau. Trn bng mun v hnh hoc v ting th ng tn hiu hnh hoc tn hiu ting c c th b xa ghi mi, song ng tn hiu iu khin (CTL) vn c gi nguyn. Vic thao tc my dng bng video khng kh, song i hi phi chun xc trnh xa nhm vo nhng cnh hoc ting cn gi. Do vy, phi c thi gian lm quen vi tng loi my c th v thun thc s dng my. 2.4, m thanh Trong mt phim video ngoi hnh nh, m thanh cng l mt yu t quan trng. m thanh d l li thuyt minh, ting ng hay i thoi u phi r rng, d nghe, khp vi hnh nh, m nhc nu dng phi hay v ph hp vi ni dung phim. Hu ht cc video camera lu ng u c gn mt micro trn thn camera. iu cho php thu m thanh ng b vi hnh nh. Tuy nhin, phn ln cc loi micro c sn trn my ch thu tt trong phm vi vi ba mt. Cng xa ngun m, cht lng m thanh thu c cng km, mt khc chng cng d dng thu cc tp m, ting n xung quanh.
28

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

thu c m thanh cht lng tt nn dng mt micro ngoi ri cm vo l Exmic (micro ngoi) trn camera hoc vo my ghi hnh. C rt nhiu loi micro khc nhau, micro nh hng, micro khng nh hng, micro in ng, micro t,.. i ghi lu ng nn dng loi micro in ng v loi ny bn hn, khng cn pin cp in cho micro, trnh c tnh trng tip xc pin xu hoc khi pin yu nh hng n cht lng thu thanh. Cng nn chn loi micro nh hng nu mun trnh ting n xung quanh. Trong cc phim ghi hnh lung nn c gng ghi c ting hin trng ng thi vi hnh nh. Trng hp cn ghi ting thuyt minh, li bnh lun hoc thm nhc th c th thc hin trong phng thu qua bn pha m (Audio Mixer) trn chng vi nhau v iu chnh cc to nh cho hp l. 2.5, Quay phim Ngi quay phim v truyn thng phi nm bt c ni dung ch th hin bng ngn ng hnh nh trong cc th loi. 2.5.1, i vi th loi c ct truyn cho cu chuyn din ra tht t nhin v hp l, chng ta phi thay i khong cch v gc : C th camera cng mt v tr ri dng ng knh thay i tiu c ly ton cnh ri zoom vo trung cnh, zoom vo cn cnh, zoom vo c t. Bn c my ny thc hin cng mt v tr ca camera, v d: khi chng ta cch 200m in vo mt ch th ang ni v vn an ton giao thng ni v thc ca ngi tham gia giao thng, vi camera v tr c nh th chng ta ch b cht khun hnh quanh mt ch th lin tc bnh trng, kch thc. Mi vt th trong bi cnh vn gi nguyn cc v tr tng i ca chng. Kt qu l chng ta nhn thy ch th mi lc mt ln m khng c cm gic rng mnh ang tht s n gn ch th.
29

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

2.5.2, Khi quay nhng cnh phng vn Trnh khun hnh ct ngang nhn vt nhng khp ni t nhin. Nn chn nhng im ct gia ng chn tri lun nm ngang khun hnh, theo nguyn tc phn ba, l hai ng thng ngang trong khun hnh, v hai ng thng ng. Nn t cc nhn vt chnh ng giao tuyn ny. Khi b cc khun mt quay phng vn nn b tr sao cho i mt nhn vt nm 1/3 khun hnh t trn nhn xung, nh dnh khong khng gian thu hnh chn mi tc. Khi quay gng mt trng nghing ny hy b tr nhn vt khun hnh sao cho pha trc ca nhn vt c nhiu khong trng hn pha sau. Ch hu cnh nht l khi quay phng vn khng gi u h ln ct n, thn cy, nhnh cy. Ch cn dch chuyn camera l d dng trnh c nhng hu cnh ny. Gc thu hnh l tm nhn ca camera hng ti ch th thm vo cnh quay chuyn tip mt m d hiu t c my ny sang c my khc. Chng ta lun lun nh nhng g trc on phim bn ang quay v nhng g tip sau , da trn bn gc camera c bn s dng chng: ngang tm mt, gc thp, gc cao qua vai, y l k thut tiu biu chun b khi quay mt cuc i thoi hai ngi. Thng thng, camera hng ng knh v pha ngi tr li qua vai ngi phng vn, chng ta c th cho ngi xem thy dng ca ngi phng vin, mt phn gng mt trng nghing ca ngi phng vn t sau lng ti. C lc bn mun trnh by phn ng ca ngi nghe trc nhng li ca ngi ni, trong trng hp ny bn i cch quay bng cch o v tr ni trn v thu hnh trn gng mt ca ngi nghe. Hoc c th di chuyn ti lui thu hnh ht qua vai ngi ny n qua vai ngi kia. trnh sai trc hnh nh bn phi nh li ng v tr m bn
30

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

ng trc y. V d: Nu bn khi u bng c bm my quay t pha b vai bn tri ca cng nhn vt th c tr li v tr . Nu bn i qua v tr b vai bn phi ca cng nhn vt th khi xem li s thy nhn vt ca bn bt ng i ch. Nu bn mun thay i v tr camera hay ca cc ch th th hy bo cho ngi xem bit bn sp lm iu . Cch tt nht thc hin s thng bo ny l di chuyn camera theo chiu ngang li qua ca ch th trong khi quay, hoc ta c th o din cho cc ch th, hoc thay i v tr trong c bm my trong khi camera vn gi nguyn mt ch. Trong b cc nhiu nhn vt nn b tr trong hon cnh thoi mi hp v tr ca h trong khun hnh c t nhin. Nu ph hp vi mc ch ni dung cu chuyn th chng ta nn sp xp cho u cc nhn vt nhng cao khc nhau v khun mt nhn theo nhng hng khc nhau, trnh xp nhiu nhn vt theo mt hng ngang, tt c u nhn v pha camera. Khi quay phong cnh m lia my ngang, trong lc ang thu hnh ng tc a camera phi trn tru, nn camera trn chn my c bi m bo cho chuyn ng c m v n nh. Nu gi camera bng tay th ng tht vng, nu lia my phi chun b trc t th ng. Nu tnh nn c im t gi camera khi rung, cnh lia cng nh cnh tnh phi r rng, dt khot im u v im cui, c lia quay trong cnh nn c tin cnh to chiu su. Sp xp khun hnh khi i cnh dng th i c cnh (ton, trung, cn, c t) i gc camera t c my ny sang cmy khc. Mc khc bit gia ton cnh v trung cnh, cn cnh phi r rng, phn bit ch khng m h, do d. Vic thay i gc t ngt qu khin khn gi kh chu. ng bao gi o ngc tm nhn ca bn i vi ch th m khng cung cp nhng thng tin hnh nh bo trc cho ngi xem, l bn i hng nhn; v ng bao gi dng mt th php cho hai c my ring l lin tip nhau.
31

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

S lin tc ca cc hot ng, cc cnh trc, song phi nht qun ngha l hy gi cho hnh ng chuyn t c my quay ny sang c my quay khc theo mt phong thi hp l v r rng trong mt trnh t lin tc ca hnh ng, cc mu ni ng tc khun hnh sau phi lin tc khun hnh trc d khun hnh c thay i nhng phn chn lc ca hnh ng. Cc mu ni phi ng trc, mun ph trc hnh nh phi c cnh truyn. Mu sc gia hai khun hnh khng c tng phn ln cng nh hnh ng c quay trc, hnh ng ca c quay sau. Nu hnh ng thay i t ngt th phi nh thay i mt s thng tin hnh nh, c th l bng mt c quay ph bo cho ngi xem bit trc. 2.5.3, Hng chuyn ng ng lm ngi xem bi ri v chuyn ng ca nhn vt trong phim chuyn hng bt thnh lnh. Khi mt ch th i ra pha tri khun hnh th hy cho nhn vt i t pha phi trong cc c quay sau. Cn nh l khn gi ch thy nhng g trn mn nh ch khng thy ton b cnh tr ca bn. Ngi quay phim, nu chiu hng ca chuyn ng thay i th bn phi gii thch bng hnh nh l do i hng. 2.5.4, Tnh nht qun ca ngun sng Ngun sng khng ng nht cng c th gy kh chu nh nhn vt t nhin thay i m khng thy tin trnh thay i gia cnh m v ngy, nn c cnh m. Nu quay phim trong nh th ta d b tr ngun sng cho nht qun. Khi quay ngoi tri, c gng thu hnh cng gi gic trong ngy vi nhng nh sng chiu cng mt hng mi c quay.Tt nhin khng c th iu khin c thi tit cho nn i lc chng ta phi tm gii php tho hip. 2.6, nh sng
32

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

Video Camera c kh nng to ra cht lng hnh nh ti u di nhiu tnh hung nh sng bin i, cc ch m ng knh t ng, kch sng s hat ng nng cao hnh nh t ng hay iu chnh bng tay. Nhng c ch ni trn ch kim sot c lng sng ch khng quyt nh c tnh thm m ca nh sng. sng mc tiu u tin ca chng ta l cung cp cho camera mt lng sng thch hp to hnh nh r, trong sng, ch ng tha sng hoc thiu sng, hoc thiu chiu su. Khi chiu sng phi phi to c khi, chi tit b ti v ngi xem khng nhn thy c, v to ra c khi v chi tit nng tnh thm m ca nh sng. 2.6.1, Ngun sng pha trn Nn trnh nhng ngun sng pha trn bi v n lm cho mu sc ca hnh nh khng ng, cn ti to li hnh nh chng ta c th dng knh lc xanh kt hp vi giy tn sng. nh sng b tr thng cn bn ngun sng c bn: n ch quang, n ph quay, n ven, n phng. 2.6.2, nh sng thin nhin Ngun sng ngoi tri thng thng l mt tri, tnh cht ca ngun sng ny thng bin i rt ln t nh nng trc tip, tng phn sang nh sng hon ton phn tn ca bu tri y my. 2.6.3, Ngc sng Trnh dng ngun sng ngc lm ngun sng duy nht tr khi bn mun ghi hnh ch th thnh bng en. Nhng nh sng ngc c th tr nn hp dn khi ta dng ngun sng ph hay tm phn quang. Mt tri chch sau ch th cho nh sng xem rt p. Mt tri lc ny l nh sng chnh cn ng trc ch th c th dng phn quang.
33

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

LCH S RA I V PHT TRIN CA TRUYN HNH

C th ni, hin nay truyn hnh l phng tin truyn thng ph bin nht th gii. Hu ht mi ngi khng c c hi trc tip gp mt cc nguyn th quc gia, du hnh ti mt trng, chng kin mt cuc chin hay xem mt trn thi u th thaovi truyn hnh, h c c c hi lm nhng vic . Khng ch l mt phng tin truyn thng, phng tin gii tr thun tu, ngy nay truyn hnh cn c ng dng trong rt nhiu lnh vc ca cuc sng hin i. B phn an ninh s dng truyn hnh nh mt cng c bo v, gim st. Ngnh tu in ngm dng truyn hnh qun l h thng ng tu in hay ngm hay iu khin con tu t xa. Cc bc s khm ni tng bnh nhn bng camera hin vi thay v m. Ngnh gio dc tin hnh o to t xa cng thng qua truyn hnh. Truyn hnh l loi hnh phng tin thng tin i chng mi xut hin t khong gia th k XX, nhng pht trin rt nhanh chng, mnh m v c ph bin ht sc rng ri trong vng vi ba thp nin tr li y. Th mnh c trng ca truyn hnh l cung cp thng tin di dng hnh nh (Kt hp m thanh v mc nht nh c vi ch vit) mang tnh hp dn sinh ng, trc tip v tng hp. T , loi hnh phng tin truyn thng c o, c bit ny to nn c ngi tip nhn thng tin hiu qu tng hp tc thi v nhn thc v thm m, trc ht l trnh trc quan, trc cm. Bng s kt hp cc chc nng phn nh- nhn thc thm m- gii tr vi nhau, truyn hnh ngy cng thu ht c nhiu khn gi. Vai tr, v tr, nh hng v tc ng ca truyn hnh i vi cng chng ni chung, qu trnh hnh thnh v nh hng d lun x hi ni ring v ang tng ln nhanh chng.
34

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

1.Truyn hnh th gii. Truyn hnh l h thng pht v thu hnh nh v m thnh bng nhng thit b truyn dn tn hiu t qua cp, si quang v quan trng nht l sng in t. Nhng h thng truyn hnh tht s u tin bt u i vo hot ng chnh thc trong thp nin 40 ca th k ny, khng lu sau khi khi nim "truyn hnh" c s dng vi ngha nh chng ta vn hiu ngy nay. Ngnh truyn hnh th gii phi tri qua mt thi gian di pht trin mi c c thnh tu . Nm 1873, nh khoa hc ngi Scotland James Cleck Maxwell tin on s tn ti ca sng in t, phng tin chuyn ti tn hiu truyn hnh. Cng nm ny, nh khoa hc ngi Anh Willoughby Smith v tr l Joseph May chng minh rng in tr sut cu nguyn t Selen thay i khi c chiu sng. Pht minh ny a ra khi nim "sut quang dn", nguyn l hot ng ca ng vidicon truyn nh. 15 nm sau, nm 1888, nh vt l ngi c Wihelm Hallwachs tm ra kh nng phng thch in t ca mt s vt liu. Hin tng ny c gi l "phng tia in t", nguyn l ca ng orthicon truyn nh. Mc d nhiu phng thc chuyn i nh sng thnh dng in t c pht minh v hon thin nhng h thng truyn hnh u tin vn cha iu kin ra i. Vn ct yu l dng in to ra cn yu v cha tm sc mt phng php khuych i hiu qu. Mi cho ti nm 1906, khi Lee De Forest, mt k s ngi M ng k sng ch ng triode chn khng th vn mi c gii quyt. 1.1, a Nipkow
35

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

Nm 1884, k s Paul Nipkow ch to thnh cng thit b thc nghim truyn hnh u tin, a Nipkow. ng t chic a c c l theo hnh xoy c pha trc mt bc tranh c chiu sng. Khi quay a, l thng u tin qut qua im cao nht ca bc tranh, l th hai qut thp hn l u tin mt cht, l th 3 li thp hn cht na, v c nh vy cho ti tm bc tranh. thu c hnh nh, Nipkow quay chic a, sau mi vng quay, tt c cc im ca bc tranh ln lt hin ln. Nhng chic a tng t quay im nhn. Khi tc quay t 15 vng/'giy, nh sng i qua h thng a ti to c hnh nh tnh ca bc tranh. Thit b ca Nipkow c s dng mi ti thp k 20 ca th k ny. Sau k thut truyn nh tnh da trn h thng a Nipkow c Jenkins v Baird tip tc hon thin. Nhng hnh nh thu c tuy cn th nhng c th nhn ra. Thit b thu vn s dng a Nipkow t pha trc mt ngn n c iu khin sng bng tin hiu t b phn cm quang pha sau a thit b pht. Nm 1926 Baird cng b mt h thng truyn nh tnh s dng a Nipkow 30 l. K thut ny c gi l phng php qut c hc, hay phng php phn tch c hc. 1.2, Truyn hnh in t. ng thi vi s pht trin ca phng php phn tch c hc, nm 1908 nh sng ch ngi Anh Campbell Swinton a ra phng php phn hnh in t. ng s dng mt mn nh thu nhn mt in tch thay i tng ng vi hnh nh, v mt sng in t trung ho in tch ny, to ra dng bin t bin thin. Nguyn l ny c Zworykin p dng trong ng ghi hnh iconoscope, b phn quan trng nht ca camera. V sau, chic n orthicon hin i hn cng s dng mt thit b tng t nh vy.
36

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

Nm 1878, nh vt l v ho hc ngi Anh, William Crookes pht minh ra tia m cc. Ti nm 1908, Campbell Swinton v Boris Rosing, ngi Nga, c lp nghin cu nhng kt qa thu c ca hai ng li tng ng. Theo , hnh nh c ti to bng cch dng mt ng phng tia m cc (cathoderays, tube-CRT) bn ph mn hnh ph phphor. Trong sut nhng nm 30, cng ngh CRT c k s in t ngi M tn l Allen DuMont tp trung nghin cu. Phng php ti hin hnh nh ca DuMont v c bn ging phng php chng ta ang s dng ngy nay. Ngy 13/1/1928, nh pht minh Emst Alexanderson cho ra i chic my thu hnh p dng phng php phn hnh in t u tin trn th gii ti Schenectady, New York, M. Hnh nh trn mn hnh 76 mm (3 inch) xu v khng n nh nhng my thu hnh vn ph bin nhiu gia nh. Nhiu my thu kiu ny c sn xut v bn ti Schenectady. Cng ti y, ngy 10/5/ 1928, i WGY bt u pht sng u n. 1.3, Pht hnh cng cng. Trong khi chng trnh truyn hnh cng cng u tin li xut hin London nm 1936. Nhng bui pht hnh ny do 2 cng ty cnh tranh vi nhau thc hin. Marconi- EMI pht bng hnh nh 405 dng qut ngang vi 25 mnh hnh/ giy (25 frame/s) v hng truyn hnh Baird pht bng hnh nh 240 dng qut ngang cng vi 25 frame/s. u nm 1937, h Marconi vi cht lng hnh nh tt c chn lm chun. Nm 1941, M chp nhn chun 525 dng qut vi 30 frame/s cho b phn gii ca mnh. Thnh 11/1937, BBC thc hin bui pht hnh ngoi tri ng ch u tin. l bui pht hnh l ng quang ca vua George VI ti cng vin Hyde, London. BBC s dng mt my pht xch tay t trn chic xe c bit. Vi ngn khn gi chng kin bui pht hnh ny.
37

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

1.4, Truyn hnh mu. Ngay t nm 1904 ngi ta bit rng c th ch to thit b truyn hnh mu bng cch s dng 3 mu c bn l , lc v xanh. Nm 1928, Baird cho ra mt truyn hnh mu dng 3 b a Nipkow qut hnh nh. 12 nm sau, Peter Goldmark ch to c h thng truyn hnh mu vi kh nng lc tt hn. Nm 1951 bui pht hnh mu u tin s dng h thng ca Goldmark. Tuy nhin, h thng ny khng thch hp vi truyn hnh n sc nn cui nm th nghim b hy b. Cui cng th h thng truyn hnh mu thch hp vi truyn hnh n sc cng ra i nm 1953. Mt nm sau, pht hnh mu cng cng li xut hin. Nhng bc pht trin tip theo ca nghnh truyn hnh th gii ch l hon thit cht lng truyn hnh bng nhng mn hnh ln hn, cng ngh pht v truyn dn tn hiu truyn hnh tt hn m thi. Nhng mn hnh u tin ch t 18 hoc 25 cch mng (7 hoc 10 inch) kch thc ng cho. Mn hnh ngy nay c kch thc ln hn rt nhiu. Vi s ra i ca my chiu, mn nh truyn hnh c th phc v nhng mn hnh c kch thc ng cho ln ti 2m. Nhng cc nh sn xut cng khng qun pht trin my thu hnh nh gn, chng hn mt my thu hnh c 3 inch (7,6 cm) Ngy nay, ngnh truyn hnh th gii ang tng bc chuyn dn t cng ngh tng t (hay tun t- analog) sang truyn hnh k thut s (digital). T thp k 80, h truyn hnh nt cao (high-definition television - HDTV) s dng k thut s bt u c nghin cu. 1.5, Cc giai on pht trin ca truyn hnh th gii Truyn hnh c mi lin h mt thit vi mt s loi hnh truyn thng hay ngh thut khc nh pht thanh, in nhTuy nhin, ch sau mt vi thp k s khai, truyn hnh tin hnh nhng bc di v thc s tch ra khi cc loi hnh khc, tr thnh phng tin truyn thng c lp v c sc mnh to
38

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

ln trong vic to dng v nh hng d lun. Vic pht sng truyn hnh u tin M c bt u t nhng nm 1930, v truyn hnh ch thc s ph bin t nhng nm 1950. Nhng i pht thanh nh NBC, CBS, ABC sau khi pht trin thm h thng truyn hnh thc s ln mnh v tr thnh nhng tp on pht thanh - truyn hnh tm c th gii. Trn thc t, s hnh thnh v pht trin ca truyn hnh gn lin vi cc s kin khoa hc - cng ngh cng nh cc s kin chnh tr - x hi khc. Ngay t u nhng nm 1920, ngi ta ch n truyn hnh do h nhn thc c vai tr ca truyn hnh trong vic tuyn truyn, qung b trn cc mt kinh t, chnh tr, x hic th im qua mt vi mc quan trng trong nin i truyn hnh nh sau. 1887: Heinrich Hertz (ngi c) chng minh nhng tnh cht ca sng in t. 1890-1895: Edouart Branly (ngi Php), Oliver Lodge (ngi Anh) v Alexandre Popov (ngi Nga) hon chnh in bo v tuyn. 1895: Guglielmo Marconi (ngi ) ng dng nhng cng trnh nghin cu v v tuyn in. Thng 3/1899: Lin lc v tuyn quc t u tin ra i Anh v Php, di 46 Km 1923: Vladimir Zworykin (ngi Nga) pht minh ra ng iconoscop, cho php bin nng lng nh sng thnh nng lng in. 1929: Chng trnh pht hnh u tin ca BBC c thc hin t kt qu nghin cu ca John Baird v qut c hc. Thng 4/1931: Chng trnh pht hnh u tin c thc hin Php da trn nhng nghin cu ca Ren Barthlemy. 1934: Vladimir Zworykin hon chnh nghin cu v iconoscop v bt u ng dng vo vic xy dng v pht sng truyn hnh. 1935: Php t my pht trn thp Eiffel
39

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

1936: Th vn hi Berlin c truyn hnh ti mt s thnh ph ln. 1939: Truyn hnh Lin X pht u n hng ngy 1941: M chp nhn 525 dng qut vi b phn gii ca mnh Trong v sau chin tranh th gii th II: Cc cng quc chy ua gay gt pht cc chng trnh truyn hnh nhm vn ng nhn dn ng h cc chin lc qun s v kinh t ca mnh. 1948: Php chp nhn chun 819 dng qut, kt qu nghin cu ca Henri de France. 1954: i RTF pht nhng bui tryn hnh u tin bng iu bin tn s. 1956: Hng Ampex gii thiu my ghi hnh t (thu hnh nh trn bng t) Thng 10/1960 truyn hnh trc tip cuc tranh lun trn knh truyn hnh gia 2 ng c vin tng thng M: Richard Nixon v John Kennedey 1964: V tinh a tnh u tin c phng ln qu o mang tn Early Bird. 1965: Din ra cuc chin v cc chun truyn hnh mu SECAM (Php) v PAL (c) ti Chu u Thng 10/1967: Khnh thnh truyn hnh mu Php v Lin X 1969: Cuc b ln b mt trng ca tu Apollo 11 c chuyn hnh trc tip qua Mondovision. 1970: Hip hi vin thng quc t phn chia cc sng truyn hnh centimet cho cc nc v gii thiu loi bng hnh video dng cho cng chng. 1992: Truyn hnh k thut s tr thnh hin thc Nh vy, c th thy, lch s pht trin ca truyn hnh lun nm trong v cng song hnh vi lch s tin b nhn loi. Truyn hnh ngy mt ln mnh ln l do nhu cu thng tin ca cng chng ngy cng cao, khoa hc k thut pht trin v xut hin nhu cu c giao lu quc t. Chnh bn thn cc vn s kin chnh tr, x hi cng gp phn thc y truyn hnh phi t pht
40

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

trin v pht huy hn na nhng u th ca mnh, t dn to nn nhng c trng ring bit mang tnh loi hnh trong h thng cc phng tin truyn thng i chng hin nay. c thit k vi nhng mn nh rng p dng k thut hnh nh 1125 dng qut ngang thay cho my thu hnh truyn thng ch 525 hoc 625 dng qut. 2, Truyn hnh Vit Nam 2.1, S ra i ca Truyn hnh Vit Nam Ngy 7/9/1970, chng trnh truyn hnh th nghim u tin ca nc Vit Nam dn ch cng ho c pht sng. Chng trnh ny do i ting ni Vit Nam thc hin. Trc , ngy 4/1/1968, ph th tng L Thanh Nghi k quyt nh s 01/TTG-VP cho php tng cc thng tin (trc thuc Chnh Ph) thnh lp"Xng phim v tuyn truyn hnh Vit Nam ". y l mt xng phim nha 16 ly, c nhim v lm phim thi s ti liu truyn hnh gi ra nc ngoi nh i truyn hnh cc nc x hi ch ngha pht trn sng ca h tuyn truyn i ngoi, ng thi hng dn v hp tc vi cc on lm phim v tuyn truyn hnh nc ngoi n quay phim Vit Nam. Nm 1971, Chnh Ph quyt nh chuyn xng phim v tuyn truyn hnh t tng cc thng tin sang i ting ni Vit Nam, tng cng cho truyn hnh mt i ng lm phim thi s ti liu c kinh nghim thc t v c mt s vn t liu qu. Gia nm 1966, M a truyn hnh vo min Nam. Khi nhn c thng tin ny, b bin tp v i ng cn b k thut i ting ni Vit Nam quyt tm lao vo cuc ua chun b cho c truyn hnh c th tip qun v iu hnh cc i truyn hnh min Nam ngay sau khi gii phng. Nhiu on cn b, k thut vin c gi ra nc ngoi hc truyn hnh. Sau mt thi gian di n lc ca c mt i ng ng o cn b, k thut vin, ngy
41

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

7/9/1970 chng trnh truyn hnh u tin c t chc trong phng thu nhc ln, thng gi l Studio M, ca i ting ni Vit Nam ti tr s 58 Qun S. Chng trnh gm 15 pht tin tc do pht thanh vin trc tip c trn micro v 45 pht ca nhc. Sau mt thi gian lm th, ti 30 tt Tn Hi (27/1/1971), nhn dn Th H Ni c xem chng trnh truyn hnh u tin. Chng trnh ra mt khn gi Th ln u tin, li l m 30 tt nn kh phong ph: 30 pht thi s trong nc v quc t do cc pht thanh vin nam n thay nhau c trc micro, thu vo camera in t chuyn thng ln sng, chng trnh ca nhc 30 pht dng phng php playlack; chng trnh phim truyn, phim ti liu c chiu ln tng, dng camera in t thu li v pht ln sng qua my pht. Nh vy, ngay t nhng chng trnh truyn hnh th nghim cng nh chng trnh pht sng phc v nhn dn u tin, truyn hnh Vit Nam dng hnh thc pht trc tip l do nhng hn ch v mt thit b k thut. Lc chng ta cha c my ghi hnh dng bng t v cng cha c telecine (my chiu phim truyn hnh). Sau khi th nghim pht sng thnh cng, chng trnh th nghim c pht hai ti mi tun, mi ti 2h30' ri tng ln ba ti, bn ti mt tun. Ko di n thng 4 nm 1972 khi M m rng chin tranh bng khng gian nh ph c lit vo H Ni . Trong thi gian ny cc phng vin, bin tp vin ca i truyn hnh vn tip tc lm vic nhm ghi li nhng hnh nh chin u dng cm ca qun v dn Th . Nhng b phim ti liu c thc hin trong thi gian ny nh: H Ni - in Bin Ph, H Ni 5 ngy sc, Ting Trng Trng ginh c nhiu gii thng Bng Sen Bc quc t v trong nc. Sau khi hip nh Pari c k kt, cc chng trnh ca i THVN li c tip tc pht sng. Cc chng trnh ca i ln lt c ra mt cng chng nh: V an ninh T quc (27.1.1973) (Bui pht sng u tin ca chng trnh ny l ti 16-8-1972), Cu lc b ngh thut (21.2.1976) vn ho
42

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

x hi (21.3.1976) Qun i nhn dn (24-4-1976), th dc th thao (26.5.1976), Kinh t (9.5.1976). Ti khi chuyn v trung tm truyn hnh Ging V, t 16/6/1976 mi pht chnh thc hng ngy. 2.2, Thi k pht sng chnh thc hng ngy Ngy 16/6/1976 vic khai thc sng chuyn t 58 Qun S v trung tm Ging V. Ti y c mt trung tm hon chnh vi 3 trng quay (S1, S2, S3), tng khng ch (master control room), my pht 1kW knh 6 v ct ngten cao 60m. Nm 1976, i truyn hnh thnh ph H Ch Minh th nghim pht hnh mu. Mt nm sau, 1977, i truyn hnh Trung ng cng bt u pht th nghim truyn hnh mu vo cc sng Ch nht. T gia nm 1980, khi i Hoa sen i vo hot ng, chng trnh pht sng ca i truyn hnh Trung ng xen k lc c mu, lc khng do s dng nhiu chng trnh mu thu t i Hoa sen. Ngy 1/8/1986, i truyn hnh Trung ng chuyn hn sang pht mu h SECAM 3b bng cc thit b chuyn dng, t b hon ton truyn hnh en trng. S d chng ta chn h mu SECAM 3b v y l h mu c Lin X v phn ln cc nc x hi ch ngha s dng. Bt u t ngy 1/1/1991, h truyn hnh mu ca i truyn hnh Vit Nam chuyn t h SECAM 3b sang pht bng h PAL/D/K. S thay i ny l ng n v kp thi, nh hng thng nht cho s pht trin mnh m ca ngnh trong nhng nm sau v thc y cc mi quan h hp tc vi cc nc trong khu vc v trn th gii. Ngy 30/1/1991, Chnh ph ra quyt nh s 26/CP giao cho Tng cc bu in thu v tinh Intesputnik truyn dn tn hiu pht thanh truyn hnh nm 1991. Tt m lch Tn Mi (u nm 1991) bt u truyn chnh thc bng
43

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

cch ph sng qua v sinh chng trnh truyn hnh quc gia cho cc i a phng. Ngy 31/3/1998, i truyn hnh Vit Nam chnh thc tch knh VTV1, VTV2, VTV3. y l mt bc nhy vt ca i truyn hnh Vit Nam v c ni dung chng trnh ln thi lng pht sng. VTV1 ly ni dung trng tm l chnh tr - kinh t - x hi vi thi lng 11,5h/ngy trn knh 9 v ph sng qua v tinh. VTV2 ch trng phn khoa hc - gio dc, pht sng 13h/ngy trn knh 9 v ph sng qua v tinh. VTV3 l knh gii tr - vn ho th thao, kinh t, thi lng 12h/ngy trn knh 22 UHF v cng c ph sng qua v sinh. Ngoi ra, i truyn hnh Vit Nam cn c chng trnh MMDS (9 knh) v chng trnh VTV4 dnh cho cng ng ngi Vit sinh sng nc ngoi, pht sng qua v sinh, 4 gi/ngy. T 10-12-2002 knh VTV5 truyn hnh ting dn tc thiu s ca Trung ng pht chnh thc qua v tinh 3 ln/tun v pht cc 3 ln/tun vi thi lng 2 gi cc i a phng thu li v pht sng phc v ng bo vo thi lng thch hp. 2.3, S hnh thnh cc i truyn hnh a phng Sau khi gii phng min Nam, thng nht t nc, i truyn hnh Si Gn c i tn thnh i truyn hnh Thnh ph H Ch Minh. c cc i pht li chng trnh truyn hnh Cn Th, Nha Trang, Quy Nhn v Hu. T u nhng nm 1990, nhiu a phng nh Nng, Hi Phng, Qung Ninh, Ngh An ln lt dng ngn sch a phng mua my pht truyn hnh cng sut 1kW hoc 100 W, 200W. c bit l t khi i truyn hnh Vit Nam s dng v tinh ph sng ton quc th cc i truyn hnh cc tnh, thnh ph c mt bc tng trng v s lng. n nay, h thng truyn hnh Vit Nam c 1 i truyn hnh quc gia, 5 i truyn hnh khu vc (Hu, Nng, Cn th, Ph Yn, Sn La) v 64 i pht thanh - truyn hnh i phng; 4 knh truyn hnh cp hu tuyn
44

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

CATV; tng thi lng 200 gi/ngy c ph sng 80% ton quc. Ngoi vic nng cao c s vt cht, k thut, trang thit b hin i v my mc. Truyn hnh Vit Nam ch trng vic y mnh o to i ng cn b, cng nhn vin, cn b k thut, c bit l i ng phng vin, bin tp, tiu chun ho i ng cn b phc v cho ngnh truyn hnh hin i ph hp vi xu th ton cu ho trong truyn thng i chng th gii.

45

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

CHC NNG CA BO CH TRUYN HNH

1, Khi nim v chc nng: Chc nng (ting Latinh: Functio mc ch, cng dng, tc dng) c hiu l tng hp nhng vai tr v tc dng ca mt hot ng no trong t nhin v x hi. Ngy nay, h thng bo ch bao gm nhiu loi hnh: bo in, bo pht thanh, bo truyn hnh, bo internet. Truyn hnh l mt loi hnh bo ch c lch s pht trin ngn hn so vi cc loi hnh truyn thng khc. Ra i u th k XX, v tuyn truyn hnh gn b cht ch vi khoa hc k thut, m ra mt thi k mi trong lch s pht trin ca cc phng tin truyn thng. Xt vai tr ca truyn hnh nh mt tiu h thng trong h thng bo ch ni ring v h thng x hi lin tc vn ng v pht trin ni chung, truyn hnh c nhng chc nng c bn nh sau: chc nng thng tin, chc nng t tng, chc t chc qun l x hi, chc nng pht trin khai sng v gii tr, chc nng ch o gim st x hi. 2. Cc chc nng ca bo ch truyn hnh 2.1, Chc nng thng tin Nhim v hng u v cng l l do ra i ca bo ch l thng tin. C th ni, thng tin l chc nng khi ngun, chc nng c bn nht ca bo ch ni chung v ca truyn hnh ni ring. Thng tin l nhu cu sng ca con ngi v x hi. X hi cng pht trin th nhu cu thng tin cng cao v do , bo ch ni chung v truyn hnh ni ring cng phi n lc hn na trong vic p ng nhu cu thng tin cho x hi. Truyn hnh c nhng li th nht nh so vi cc loi hnh bo ch khc trong vic phn nh thng tin.

46

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

Trc ht, truyn hnh cng nh bo ch ni chung u phi thng tin mt cch nhanh chng, kp thi, ng lc nht, m bo tnh cp nht, tnh thi s ca thng tin. Trong thi i bng n thng tin nh ngy nay, cuc cnh tranh trong vic a tin ca cc loi hnh bo ch ngy cng tr nn quyt lit.Trn thc t, c quan bo ch no a tinh nhanh nht v mt s kin mi nht, thu ht c s quan tm ca cng chng, th c quan bo ch ginh c thng li trong cuc cnh tranh c gi v bn bo. Truyn hnh cng tng t, s thnh cng v pht trin ca truyn hnh ph thuc vo s lng ngi xem v s tin m h b ra mua cc knh truyn hnh. Truyn hnh Vit Nam l mt c quan truyn thng i chng, phc v c lc cho cng tc tuyn truyn ca ng v Nh nc, nhng chc nng trn ht l thng tin, v yu cu ca cng chng i hi thng tin phi nhanh chng, chnh xc, m bo tnh thi s. Nhanh chng v hp thi l hai yu t lm nn gi tr thng tin bo ch. Nu thng tinh nhanh v m bo tnh hp thi s em li kh nng to ra hiu qu tc ng ca thng tin t m tng hiu qu ca cng tc tuyn truyn. Truyn hnh c nhng li th c bit trong vic a tin nhanh chng v hp thi. Khng ging nh bo in, thng tin c phng vin thu thp v cho d c nng hi n u i chng na th c th s vn phi dnh cho s bo ngy hm sau, phi qua khu in n ri mi pht hnh. Chnh v vy m cho d trn bo in c chy hng tt hot news th n khng cn nng. Truyn hnh hon ton ngc li, ngay lp tc n c th a n cho cng chng nhng hnh nh mi nht, nng nht va quay t hin trng v v pht ngay ln sng truyn hnh nu nh l thng tin c ton th cng chng quan tm. Nhng hnh nh mi, cha qua bn dng ct gt s a n cho cng chng nhng thng tin trung thc, sng ng m khng loi hnh bo ch no theo kp. Nu bo in s dng t ng, nh l phng tin chnh truyn ti thng tin, vi pht thanh l m thanh th truyn hnh c kh nng truyn ti thng bng c m thanh v hnh nh ngay ti hin trng. Yu t tc ng ch yu n cng
47

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

chng l yu t nghe nhn. Do vy truyn hnh tc ng n cng chng thng qua ngn ng cp xem. iu ny c th ni ln trung thc rt cao ca thng tin trn truyn hnh. Ly mt v d rt n gin a tin v mt m chy mt trung tm thng mi ln, nhng li miu t cng nh tnh trn bo in hay qua ging c ca pht thanh vin trn i pht thanh s khng sng ng bng nhng hnh nh la chy cng ting la ht ca nhn dn ngay ti hin trng trn mn nh nh. l mt li th v cng chnh l mt c trng bi bt ca truyn hnh. Tuy vy, thng tin trn truyn hnh khng th xem li v cho cng chng c thi gian suy ngh nh bo in h hiu su thng tin nn nhng hnh nh trn truyn hnh phi c bit gy n tng su sc cho cng chng. iu ny i hi ngi phng vin phi ht sc nhanh nhy, nm bt thng tin v chn c nhng gc quay hp l nht sao cho nhng m thanh v hnh nh trn truyn hnh s ngay lp tc thu ht c s quan tm ca cng chng. Cuc sng ca con ngi ht sc phong ph v a dng nn vic p ng nhu cu thng tin trn sng truyn hnh cng phi rt a dng v phong ph. i sng tinh thn ca con ngi ngy cng pht trin, do khng chp nhn cch a tin n iu, ngho nn. iu ny yu cu thng tin trn bo ch phi cc k phong ph, phn nh mi mt, mi kha cnh trong i sng x hi, p ng mt cch ti a nhu cu thng tin ca cng chng. Trn thc t, t bo cng nh knh pht thanh truyn hnh no cung cp c lng thng tin ln th n s tr thnh s la chn ca s ng cng chng. Khng nhng thng tin nhanh nhy, phong ph a dng m thng tin trn truyn hnh phi m bo tnh trung thc, chnh xc cao. Mt trong nhng nguyn tc ca hot ng bo ch v truyn thng i chng l bo m tnh khch quan v chn tht. Hot ng ca truyn hnh cng khng nm ngoi nguyn tc . Do vy, thng tin trn truyn hnh phi trung thc. Khng nhng th thng tin a ra phi nhm nhng mc ch nht nh. iu ny cng p
48

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

ng mt trong nhng yu cu ca thng tin bo ch nh H Ch tch tng ra trong nhng nguyn tc lm bo, l: vit ci g, vit cho ai, vit lm g, vit nh th no Mt yu cu khc m thng tin trn bo ch phi ht sc lu l thng tin phi ph hp vi h thng gi tr vn ho v o l ca dn tc, thng tin ph hp vi s pht trin v phc v s pht trin. Thng tin trn truyn hnh cng phi nhm vo vic nh hng d lun x hi, nh hng thi , nhn thc v hnh vi cho cng chng. y l yu cu xuyn sut, bao trm mi hot ng thng tin ca truyn thng i chng ni chung v ca truyn hnh ni ring. Do thng tin truyn hnh phi c bit ch n nhng yu cu ny p ng cng tc tuyn truyn ca ng v Nh nc. 2.2, Chc nng t tng: Cng tc t tng c vai tr c bit quan trng i vi cc chnh ng, cc h thng x hi cng nh cc giai cp nm quyn lnh o x hi. Mc ch ca cng tc t tng l nhm tc ng vo thc x hi, hnh thnh mt h thng t tng thng tr vi nhng nh hng nht nh. y chnh l mt phng thc pht huy nhng quyn lc trong cc lnh vc kinh t x hi, tp hp lc lng qun chng, pht huy c nhng tim nng to ln ca nhn dn nhm xy dng x hi theo con ng nh. Vi kh nng tc ng mt cch rng ln, nhanh chng v mnh m vo x hi, hot ng bo ch ni chung cng nh ca truyn hnh ni ring c vai tr v ngha rt ln trong cng tc t tng. Cc phng tin truyn thng i chng tc ng vo qun chng, li ko, tp hp thuyt phc h v t chc h thnh lc lng cch mng thc hin nhng mc tiu c th trong tng thi k. Truyn hnh vi nhng li th c bit v m thanh v hnh nh c kh nng th hin mt lng thng tin ln sinh ng v c th s xy dng mt th gii quan sinh ng cho khn thnh gi
49

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

ca truyn hnh v c tc dng rt ln trong vic gio dc t tng cho ngi xem. Thng tin trn truyn hnh c tc ng rt ln n nhn thc ca ngi xem, t quyt nh hnh vi ca h. V th, thng tin phi ht sc khch quan, trung thc, thng thn em n cho khn gi nhn thc ng n, ph hp vi ng li ca ng v Nh nc. Bo ch nc ta hot ng di s lnh o ca ng, s qun l ca Nh nc, nn mi thng tin u phi m bo p ng nhu cu thng tin ca cng chng, cng nh nhu cu tuyn truyn. Truyn hnh lun bm st i sng thc tin, tp trung phn nh nhng in hnh trong x hi, ng thi ph phn nhng ci tiu cc trong x hi. Bo ch ni chung cng nh truyn hnh ni ring c vai tr rt ln trong vic to ra d lun x hi. D lun x hi l phn ng, thi ca x hi i vi mt s kin, hin tng vn hoc mt nhn vt no . Tnh cht ca d lun x hi ph thuc vo ni dung thng tin c phn nh. iu chng t nu thng tin b bp mo hay xuyn tc th hu qu s rt ln v n to ra d lun x hi khng tt m khng d g dp tt c. C th ly mt v d rt n gin v vic d lun c to ra t nhng thng tin sai lch do bo ch tung ra. Ngi dn nc M cng nh cc nc ng minh ca M c xem rt nhiu hnh nh nhng ngi lnh Nam T ngc i ngi Coxovo, cnh nhng ngi dn Coxovo sng sau hng ro thp gai, hay nhng h chn ngi tp th Tt c nhng hnh nh d man gy nn s phn n ca ngi dn, to nn ln sng d lun phn i Nam T, to iu kin cho M ly c bo v nhn quyn tin hnh mt cuc chin tranh khin hng ngn ngi dn v ti thit mng v bom n M. S tht l tt c nhng hnh nh c pht trn ton nc M v th gii c dn dng v n gy nn cuc chin m mu v l Nam T. V d ny cho ta thy tc ng to ln ca bo ch, c bit l truyn hnh, trong vic to d lun v nh hng d lun.
50

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

2.3, Chc nng t chc qun l x hi Bo ch ni chung v truyn hnh ni ring ang hng ngy hng gi tham gia vo cng tc t chc, qun l x hi. Truyn hnh gp phn tuyn truyn nhng ch trng chnh sch ca ng v Nh nc n cho nhn dn, ng thi cng l din n phn nh nhng tm t nguyn vng ca ngi dn. Truyn hnh l knh thng tin hai chiu mi chnh sch m ng v Nh nc ra u ph hp vi nguyn vng ca nhn dn. Bo ch c coi l quyn lc th t trong x hi v n to sc mnh d lun thng qua thng tin. Trn truyn hnh Vit Nam hin nay c nhng chng trnh c bit thu ht c s quan tm ca ng o khn gi xem truyn hnh nh: S kin v d lun, Din n l nhng chng trnh m tnh cng khai dn ch c th hin rt r rng. Cng nh cc knh truyn thng i chng khc bo truyn hnh c vai tr quan trng trong tin trnh tham gia t chc x hi. V khi nim t chc c th c hiu l khi dy nng lc, lin kt cc yu t, b phn trong mi quan h nht nh nhm to ra sc mnh v hng vo mc ch c xc nh tng cng tnh u vit v hiu qu ca tin trnh hot ng. gc khc, vai tr t chc ca bo ch truyn hnh cn c th hin cc kha cnh khc nh biu dng nhn t, hnh mu tch cc tin tin v nhn rng ra thnh phong tro, lm cho ci n l tch cc thnh ci ph bin, un nn nhn thc v hot ng ca con ngi v cc t chc, trong s ph hp vi nh hng pht trin. Trong khi thc hin vai tr t chc x hi, bo ch truyn hnh ng thi th hin vai tr qun l x hi. Qun l c th c hiu l qu trnh tc ng, chi phi ca ch th i vi khch th, m bo cho s vn hnh, hot ng ca cc tiu h thng v ton b h thng x hi cng nhm vo mc tiu v t hiu qu. V th, qu trnh qun l x hi t hiu qu, cn phi t cc yu t nh: hoch nh chnh sch, ch trng ph hp vi tnh hnh v iu kin c
51

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

th; truyn thng vn ng x hi, m bo cho cc chnh sch, ch trng, cc quyt nh qun l c nhn thc ng n v y trong dn c, t chc thc hin, hng dn t tng v hot ng. Mun th, gia khch th v ch th thng xuyn phi c mi quan h tc ng hai chiu. Bo ch truyn hnh m nhn vai tr va l yu t lin kt thng tin, cu ni, va l ng lc khi dy tim nng ca ch th v khch th. Nh vy bo ch truyn hnh l cng c li hi, cn khch th l din n. Bo ch truyn hnh khng ch thng tin, tuyn truyn gio dc nng cao nhn thc, hiu bit ca cng chng v ch trng, chnh sch, thng tin phn hi t cuc sng, t bc i, nhp th, tm t, nguyn vng v nhng vn bc xc ca cuc sng. Truyn hnh cn tham gia trc tip vo qu trnh t chc v qun l x hi. Trn thc t, bo ch truyn hnh ca nc ta thc hin chc nng t chc v qun l x hi mt cch c hiu qu, phc v s nghip xy dng v bo v T quc X hi ch ngha. X hi cng pht trin vai tr t chc qun l x hi ca bo ch truyn hnh cng c ch trng. Vai tr c th hin c hai phng din t chc v qun l, l qun l bng php lut v bng d lun x hi. Mi quan h ny c lin quan v gn b cht ch to hiu qu cao trong s pht trin ca x hi. 2.4, Chc nng pht trin vn ho v gii tr ca truyn hnh. Ngy nay, xem chng trnh thi s vo lc 19 gi sau mi ba cm l mt thi quen ca rt nhiu gia nh. iu ny cho thy, truyn hnh i vo cuc sng ca tng gia nh, tng c nhn v tr thnh mt nhu cu gii tr khng th thiu i vi h. y l mt trong nhng chc nng quan trng khng km nhng chc nng ca truyn hnh cp trn. u th s mt ca truyn hnh hin nay l p ng c mt cch cao nht nhu cu thng tin gii tr cho khn gi xem truyn hnh. Cuc sng cng hin i, con ngi
52

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

phi lm vic cng thng th nhu cu gii tr cng cao. Truyn hnh v ang l s la chn hng u hin nay. Nh vo khoa hc k thut cng ngh ngy cng hin i, ngi dn c th ngi ti nh v chn la tt c nhng knh truyn hnh m h yu thch. Nu nh pht thanh mi ch dp ng c yu cu v mt m thanh th truyn hnh l c m thanh v hnh nh. Ca nhc, phim nh tt c nhng loi hnh ngh thut p ng nhu cu gii tr v nng cao kin thc ca con ngi u c th p ng trn truyn hnh. y l mt u im c bit m khng phi loi hnh bo ch no cng c c. Chnh v vy m mc d xut hin sau cc loi hnh bo ch khc nhng truyn hnh nhanh chng khng nh c v tr v c c mt lng khn gi ng o. Thng qua truyn hnh, s giao lu vn ho vi cc nc trong khu vc v trn th gii tr nn d dng hn. Ngi xem c iu kin m rng tm mt, cho d ngi nh, h vn c xem nhng hnh nh mi nht, sng ng ng nht v nhiu ni trn th gii. y l mt yu t quan trng i vi vic pht trin vn ho qua truyn hnh. Trong cuc cnh tranh khc lit ca th gii truyn thng hin nay, truyn hnh ang p ng nhng dch v tt nht nhm ko khn gi n vi truyn hnh nhiu hn na. Vit Nam hin nay, khng ch c duy nht i THVN m cn nhiu i a phng cng ang n lc nng cao cht lng c c th mnh cnh tranh. C th thy nhiu i truyn hnh a phng c s ngi xem kh ln, vt ra ngoi phm vi a phng , nh: i Pht thanh v Truyn hnh H Ni, i Truyn hnh thnh ph H Ch Minh, i Pht thanh vTruyn hnh Bnh Dng Bo ch ni chung cng nh truyn hnh ni ring hot ng di s bo tr ca nh nc xong khng th v th m li, khng t thn vn ng pht trin. Truyn hnh cng nh cc loi hnh bo ch khc cn phi tp trung nhiu hn na nng cao cht lng thng tin, m thanh hnh nh, p ng tt nht nhu cu thng tin ca cng chng. Mt iu quan trng na l xut pht t yu cu khch quan ca thi i, trong
53

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

iu kin ton cu ho truyn thng i chng nh ngy nay, nu truyn hnh khng t ci tin th s lc hu so vi th gii, dn n mt i khn gi. nc ta hin nay ang c kh nhiu loi hnh truyn hnh cnh tranh vi nhau nh truyn hnh k thut s, truyn hnh v tinh Cc cng ty v cng ngh truyn hnh ang n lc tm mi cch gim gi dch v ng thi nng cao cht lng dch v to th cnh tranh. l mt li th, mt mi trng tt truyn hnh ngy cng pht trin hn na. V trong cuc cnh tranh th quyn li thuc v cng chng. H c nhiu s la chn hn vi ga dch v r hn. Nh vy, bn cnh sng ca i THVN c pht min ph cho ngi dn, h cn c th la chn thm nhiu knh truyn hnh khc ph hp vi nhu cu gii tr. C th ni, chc nng pht trin vn ho, gii tr l mt trong nhng chc nng quan trng ca truyn hnh, l yu t c tnh quyt nh n s pht trin ca truyn hnh. Thng qua cc chng trnh truyn hnh, khn gi va c iu kin gii tr, va c iu kin nng cao kin thc ca mnh v mi lnh vc trong i sng x hi. C th ly v d rt n gin v nhng chng trnh tr chi truyn hnh va gip khn gi gii tr, va cho h c c hi hc tp thm nh chng trnh: Ai l triu ph ca i Truyn hnh Vit Nam, Vt qua th thch ca i Pht thanh v Truyn hnh H Ni, Rng vng ca i Truyn hnh thnh ph H Ch Minh l nhng chng trnh tr chi kin thc ang thu ht c s theo di ca ng do khn gi xem truyn hnh. Khn gi xem truyn hnh khng nhng c c cm gic hi hp, cng thng cng vi ngi chi m h cn c cung cp thm rt nhiu kin thc v cc lnh vc trong i sng vn ho x hi nh: lch s, a l, khoa hc, vn hc, ngh thut Bn cnh cn rt nhiu nhng chng trnh ca nhc, phim truyn c sc p ng ti a nhu cu gii tr ca cng chng. Truyn hnh cng l mt trng hc t xa vi rt nhiu nhng chng trnh khoa hc thng thc cung
54

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

cp kin thc cho ngi xem trong mi lnh vc. Hin nay, i Truyn hnh Vit Nam c nhng knh chuyn bit to s thun li cho ngi xem. Knh VTV 1 l chng trnh thi s, VTV 2 l knh khoa hc, gio dc v knh VTV 3 l knh th thao gii tr, thng tin kinh t. Khn gi xem truyn hnh c th la chn bt k knh truyn hnh no h thch. Ngoi ra, vi thi lng pht sng ln, 12h/ngy, khng k cc knh truyn hnh dch v pht 24/24, khn gi ang ngy cng c nhiu s la chn hn i vi truyn hnh. 2.5, Chc nng ch o, gim st x hi. Bo ch tin thn ra i v pht trin t khi x hi cha phn chia giai cp. T khi x hi phn chia thnh giai cp, Nh nc ra i v bo ch lun lun thuc v mt giai cp, mt lc lng chnh tr nht nh. Mt cng c li hi nh bo ch, cc giai cp v lc lng chnh tr tm mi cch chim gi, thm ch lng on. Ny nay, bo ch cn l cng c quan trng ca cc tp on kinh t trong cuc u tranh, cnh tranh ginh git nh hng, chim lnh th trng. Bi v, trong qu trnh u tranh ginh v gi, cng c a v x hi, cc lc lng chnh tr s dng bo ch nh mt cng c li hi, khng ch truyn b t tng, tuyn truyn nh hng m quan trng l ch o cuc u tranh trong vic ginh v gi quyn lc chnh tr ca mnh. Chc nng ch o ca bo ch, ch yu xut pht t nhu cu ca ch th qun l, lnh o nhm thc y cng vic theo mc tiu ra, un nn nhng lnh lc hay c v mi ngi tp trung thc hin cc ch tiu k hoch trng tm trong tng thi gian. Trong hot ng lnh o ca ng v qun l ca Nh nc ta, sau khi ra ch trng, chnh sch th vn quan trng l ch o thc hin, bin cc ch trng chnh sch y thnh hin thc sinh ng. Nhim v ca bo ch l gii thch v gii p nhng vn ca cuc sng, gp phn tho g v thc y tnh hnh pht trin. Trong cuc sng hng
55

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

ngy c v vn nhng s kin xy ra. Nhng trong tnh hnh c th, bo ch chn s kin no thng tin, chn vn no phn tch l th hin hin chc nng ch o ca bo ch. Chn s kin v vn thi s thng tin v phn tch, nhng nhn nhn n t bnh din no, vi h thng chi tit, ngn t ging iu nh th no cng th hin chc nng ch o. Chn s kin n l, tiu biu cho ci l v thi phng n ln thnh s quan tm ca d lun x hi, ng ti trn lan nhng v n git gn, sn n cc cu chuyn i t cu khch u l nhng biu hin lm gim tnh ch o ca bo ch. Bo m tnh ch o ca bo ch, i hi nh bo c tm nhn xa v trn nn tng tri thc, vn ho rng, vng chc, phong ph, c tnh nhn vn v trch nhim x hi cao c trc cng chng v lch s. Biu hin chc nng ch o ca bo ch khng ging s ch o ca cc t chc ng hay cc c quan quyn lc khc. Bo ch khng c quyn lc nh chnh quyn, khng c ra lnh m ch tc ng vo d lun x hi, tc ng vo nhn thc ca nhn dn. Cho nn, bo ch ch o thng qua vic ng ti ch trng, chnh sch ca ng v Nh nc, qua vic thng tin, thng qua thuyt phc l ch yu. Vai tr t vn thuyt phc, nh hng nhn thc thay i thi v hnh vi, do hng dn hot ng thc tin c coi l vai tr ch o ca bo ch. Gim st l mt trong cc chc nng c bn ca bo ch. Chc nng gim st c bo ch phng Ty tuyt i ho thnh quyn lc th t, ( Thu in l quyn lc th ba) sau quyn lp php, hnh php v t php, nhng li gim st c ba quyn ny. Do , trong x hi t bn, bo ch tr thnh siu quyn lc. ng ta quan nim rng, bo ch l v kh sc bn ca ng v Nh nc, l cng c li hi trong cuc u tranh ph chnh tr t, l ting ni ca ng, Nh nc v l din n ca nhn dn. Trong Ngh quyt Trung ng 6 (kho VIII) ln 2, ng ta xc nh bo ch l mt trong 4 h thng gim st x hi quan trng.
56

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

c th gim st ca bo ch l gim st bng d lun x hi, bng tai mt ca nhn dn. l s gim st mi ni, mi lc. Do bo ch lm tt chc nng gim st x hi ca mnh, cn thit ch mt s vn : - Tuyn truyn rng khp trong nhn dn v ng li ch trng chnh sch, lut php ca ng v Nh nc. - Nng cao trnh vn ha cho nhn dn h thc s c th l ngi c nng lc lm ch, tham gia tch cc cc hot ng kinh t, vn ho, x hi; - Thc hin tt quy ch dn ch c s v m rng tin trnh dn ch ho i sng x hi, bo m mi ngi v mi t chc kinh t x hi u hot ng theo php lut, gi nghim k cng php nc; xy dng Nh nc php quyn XHCN. - Nng cao nng lc, o c, phm cht chnh tr, phm cht ngh nghip ca ngi lm bo. Trong qu trnh thc hin chc nng gim st x hi, mt s ngi ch yu nhn mnh vai tr u tranh chng tiu cc, tham nhng, phanh phui cc v vic khng lnh mnh ra cng lun. iu th hin s bc xc ca d lun x hi trong tnh hnh hin nay. Tuy nhin, chc nng gim st c hiu bng c vic kp thi biu dng cc hin tng tch cc, pht hin c v nhn t mi Cc chc nng x hi ca bo ch truyn hnh quan h cht ch, bin chng vi nhau, kh c th tch bc tng chc nng trong hot ng thc tin. Mi chc nng c vai tr ca n. Thng tin l chc nng tin , v cc chc nng khc ch c th c bo m trn c s lm tt chc nng mang tnh mc ch ca hot ng bo ch l xc lp h t tng x hi x hi ch ngha thng nht trong ton th nhn dn. Chc nng ch o v gim st bo m cho bo ch hot ng c hiu qu trong tng thi gian, nhm vo nhng mc tiu c th v kp thi pht hin, un nn nhng lch lc, khim khuyt, to ra s vn hnh
57

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

nhp nhng, cn i v hiu qu ca cc tiu h thng v c h thng x hi ni chung. Nhn thc v chc nng x hi ca bo ch truyn hnh cng c ngha l ng thi nhn thc v vai tr x hi ca nh bo truyn hnh khng ngng phn u hc tp v rn luyn nhm gp phn nng cao nng lc v hiu qu tc ng ca bo ch. Mun c mt nn bo ch quc gia mnh, hot ng c hiu lc v mang li hiu qu x hi cao nht thit phi c i ng nh bo mnh. Tuy nhin, c i ng nh bo gii, cha hn c c nn bo ch mnh. iu cn ph thuc vo nng lc qun l, ph thuc vo k cng php nc v mi trng php l.

58

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

KCH BN V KCH BN TRUYN HNH

1. Khi nim v kch bn Kch bn bt ngun t ting La tinh csenario, c ngha l vn bn kch hoc vn bn vit c tnh kch dng ch mt b phn cu thnh rt quan trng ca tc phm vn hc, in nh hay truyn hnh. Theo t in ting Vit do Gio s Hong Ph ch bin, Nxb Khoa hc x hi nh ngha: Kch bn- l v kch dng vn bn. Tuy nhin, nu a ra khi nim ny vo cc dng kch bn vn hc, kch bn in nh v kch bn truyn hnh, th vic gii ngha trn y l cha tht y , c bit i vi kch bn truyn hnh. Thut ng kch bn tn ti lu. T dng ch mt chng trnh c phc tho hoc bn tm tt ca mt tc phm kch. N c hiu nh mt bn miu t s lc trt t cc lp ca ca v din. Bn thn t Senari xut hin thut ng sn khu Senarius, ch ngi ng sau sn khu ch o cho cc din vin bao gi n lt h ra biu din, ng thi theo di nhng hnh ng din ra kp thi, ng lc. tn ti vi mt din mo phong ph v cch thc ng dng linh hot nh hin nay, kch bn c mt lch s v ngun gc ca n. Kch bn xut hin cng vi s ra i ca loi hnh sn khu kch, cng c th coi ngun gc ca n l kch bn vn hc. Ngi vit kch bn phi bit xut pht t nhng s i lp ang m hay vng tri dy trong hin thc i sng sng to nhng tnh hung xung t va khi qut, va c th. Tri qua nhiu bc k tha v pht trin, kch bn dn dn c s bin ho linh hot thch ng vi tng loi hnh sng tc. Lch s loi ngi l lch s ca nhng k tha. in nh ra i l s k tha ca nhip nh, sn khu, vn hc, iu khc, hi ho,
59

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

m nhc; cn truyn hnh l s k tha t in nh v bo ch. Nh vy, s ra i ca cc dng kch bn u l mt s pht trin c tnh k tha, tnh chn lc trn c s c th ring ca mi loi hnh. Mi loi hnh vn hc ngh thut, in nh hay truyn hnh (c th coi truyn hnh cng l mt loi hnh mang tnh cht ngh thut, bi truyn hnh l s kt hp ca in nh v bo ch) u c nhng c th ring, c trng v tnh cht ring. V th, khi nim kch bn i vo tng loi hnh c bin ho sao cho ph hp vi nhng tnh cht c trng ring ca n. Do , n c nhiu hnh thc biu hin a dng ch khng phi ch l v kch dng vn bn, vn ny chng ti xin cp phn tch nhng phn sau. Cc loi kch bn khc nhau nh vy liu c th gi chung t gc kch bn trong kch bn vn hc, sn khu, in nh truyn hnh c hay khng. Ti sao gi chung l kch bn nu gia chng khng c nt g chung. im chung, nt chung nht ca cc loi kch bn ny l g? l tc dng, vai tr, chc nng ca kch bn. So vi cc loi hnh ngh thut nh hi ho, iu khc, th vn, m nhc, mt c trng l t khu sng tc n hon thnh tc phm c th hon ton do cng lao ca ngi ngh s, c nhn ngi ngh s. l nhng sng to m thm ca mi c nhn ngh s vi bin ng cuc i. Trong khi , sn khu (kch ni, kch truyn thng), in nh, li l mt ngh thut tp th c s ng gp ca din vin, tc gi kch bn, ho s trang tr, nhc s, ngi lm cng tc hu trng...di s iu khin ca o din. Tc phm truyn hnh cng l kt qu gp sc ca tp th o din, bin tp, cng tc vin, k thut vin, quay phim... Ngi tham gia lm ra sn phm u phi tp trung gp phn to ra sn phm hay nht, tt nht. i vi tnh cht lm vic tp th ny, s c mt ca mt kch bn ht sc c ngha. Kch bn trc ht vch ra cng tc phm, th hai, kch bn ng vai tr nh mt yu t lin h gia nhng c nhn c lin quan n cng vic, lin h gia yu t k- ngh thut, thng nht
60

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

nht hnh ng, cc phng tin biu hin n khp b tr cho nhau to nn mt chnh th, mt tc phm hon ho. Kch bn l mt v kch, mt b phim, mt chng trnh c phc tho, m hnh ho, trn vn bn vi t cch l mt cng, hay chi tit n tng chi tit nh (tu theo yu cu ca mi loi hnh), l c s chnh cho tp th tc gi lm nn, hon thin tc phm ca mnh. 2, Ngun gc kch bn Theo nh ngha trn y kch bn l mt v kch dng vn bn, kch bn ra i cng vi s xut hin ca loi hnh kch (hay phng thc kch). Kch thng c hiu va theo ngha l mt loi hnh ngh thut sn khu, va c ngha l mt kch bn vn hc. Nh vy ngun gc ca kch bn l kch bn vn hc. Nghin cu kch bn vn hc qua phng thc kch. L mt th loi vn hc nm trong th loi kch, tc phm kch ni ch thc s khai thc trn vn khi c trnh din trn sn khu. Kch cng l mt loi hnh sn khu. Sau lao ng ca nh vn (ngi sang tc kch bn vn hc) l chng ng sng to th hai ca i ng ngh s sn khu gm o din, din vin, nhc s, ho s. Bng nhng u th ring ca dn dng, din xut, m nhc, trang tr...h ti hin sinh ng, trc tip ni dung ca kch bn vn hc trn sn din. Khng phi bt c mt kch bn vn hc no cng c iu kin c dn dng trn sn khu. Kch bn vn hc c y nhng c trng ring trong cu trc hnh tng, trong phng thc biu hin, trong ngn ng ngh thut nn ngi ta vn c th thng thc tc phm kch bng cch c kch bn vn hc. Khc vi kch ma, kch ht, kch sn khu truyn thng (nh cho, tung, ci lng)... l nhng loi hnh ch c th thng thc c nu chng c trnh din trn sn khu, bi l, phng tin biu hin ch yu ca nhng loi hnh ny mang tnh c th cao: nhng ng tc ma nu l kch
61

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

ma, l ln iu l kch ht. Tuy nhin, kch bn khng th thay th v bc l c y v p ca mt tc phm kch nh c trnh din trn sn khu. Cc nh vit kch ni ting th gii nh Molie, Secxpia hay nhng nh vn chuyn th t tc phm vn hc sang kch bn vn hc nh Ggn, xtrpxki, Skhp, Gorki... u tha nhn mi lin h mt thit gia kch bn vn hc vi b mn ngh thut sn khu, trong kch bn vn hc l linh hn, l ci gc ca s thnh cng. V th vic tm hiu c trng ca th kch bn vn hc theo hng tip cn t pha sn khu l hp l. Cng nh cc loi hnh sn khu khc, c trng ca kch khng th thot li khi nhng iu kin sn khu v gii hn v mt khng gian, thi gian, khi lng s kin, s lng nhn vt. Tc phm kch khng cha mt dung lng hin thc ln, b bn nh tiu thuyt, cng khng lng li trong nhng mch chm ca cm xc nh th tr tnh. Gt b i tt c nhng rm r, tn mn, khng ph hp vi iu kin sn khu, kch la chn nhng xung t trong i sng lm i tng m t. 3, Nhng c trng v yu t ca kch 3.1, Xung t kch Cng l vic miu t nhng bc tranh sinh hot ca i sng x hi, nhng khng ging vi th ca, tiu thuyt, khng gian v thi gian ca mt tc phm kch b gii hn, khng c th gi rng di mn m, gii thch, lun bn. Trong kch hin thc b dn nn. Ct truyn phi c tnh kch. Nh ph bnh vn hc ni ting Blinxki nhn xt: Tnh kch c bc l bng s va chm, x y gia nhng t tng c khuynh hng chng i v th ch nhau. Nu hai ngi tranh ci nhau v mt vn g th y khng c kch v cng khng c yu t kch, nhng khi ngi ta ci nhau m ngi ny mun tri hn ngi kia c sc nh vo mt no ca tnh cch, nh vo
62

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

nhng im yu ri thng qua m biu l cc tnh cch trong cuc ci nhau lm cho c quan h mi i vi nhau, th th y l kch ri.Tnh kch bc l qua nhng xung t, mang sc thi thm m khc vi nhng xung t th v tiu thuyt. l tnh tp trung cao ca xung t kch, s chi phi trc tip n cu trc tc phm, n nhp vn ng khc thng ca ct truyn, xung t l ng lc thc y pht trin ca hnh ng kch, nhm xc lp nn nhng mi quan h mi gia cc nhn vt vn c coi l kt thc tt yu ca tc phm kch. Thiu xung t, tc phm s mt i c trng c bn ca th loi v khng th l mt kch bn vn hc. khm ph c vn thuc v bn cht ca i sng x hi, ngi vit kch phi to c nhng xung t mang ngha x hi su sc. Hin thc l s vn ng a chiu ca cc phm tr thm m (ci p-ci xu; ci cao c- ci thp hn; ci thin ci c; ci tin b ci lc hu). Xung t kch thng nm thi im cao tro ca s vn ng y. T nhng mu thun tn ti trong lng hin thc, ngi vit kch bn phi tin hnh qu trnh chn lc, tng hp, sng to nn nhng xung t va mang tnh cht khi qut, va mang tnh in hnh ho. Xung t kch c th c biu th bng mi xung t gia tnh cch v hon cnh, gia tnh cch vi tnh cch hay trong bn thn mt tnh cch. Tt c u phi t n tnh chn thc v in hnh. Thiu ngha in hnh, kch bn vn hc ch l s m phng nhng mu thun vn vt, tm thng ca cuc sng, thiu ngha chn thc, kch bn vn hc ch l s gi to, l nhng dng l thuyt sung. 3.2, Hnh ng kch Trong i sng hng ngy, hnh ng l phng tin bc l r rt bn cht ca tng ngi. Trong vn hc, kch l th loi mang li s nhn thc thc
63

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

ti thng qua hnh ng. Tuy nhin hnh ng y khng ch l ng tc, c ch ca nhn vt m l hnh ng trong mi tng quan vi cc yu t cu thnh nn tc phm nh xung t ct truyn v nhn vt, c th hin trong kch bn vn hc. Trong kch, nu xung t l iu kin cn thit lm ny sinh tc phm th hnh ng li l yu t duy tr s vn hnh ca tc phm . Xung t l mt quy t, chn lc v t chc hnh ng kch, hnh ng kch l s th hin trc tip ni dung ca xung t kch, nhng hnh ng l yu t gii to ni dung ca xung t y v n l yu t c trng khng th thiu i vi bt k mt kch bn vn hc no. Hnh ng kch thng pht trin theo hng thun chiu ca xung t kch. Xung t cng cng thng th thin hng hnh ng cng tr nn quyt lit, lm tng thm s hp dn ca tc phm. Hnh ng kch l mt chui hnh ng lin tc xoay quanh trc xung t cc hnh ng vp phi phn hnh ng th phn hnh ng li thc y hnh ng (Xtanilapxki). C nh th, ni dung cu chuyn kch vn ng nhanh ti kt thc. Do s chi phi ca sn khu, ct truyn kch thng rt cht ch, tp trung. N khng dung np nhng chi tit vn vt, nhng on bnh lun tr tnh ngoi (khc vi loi ca kch truyn thng: thng xut hin on tr tnh ngoi qua cc li ca, ting ht) ngoi ct truyn nh trong mch t s. Ct truyn bng hnh ng xoy vo trng tm xung t bng s lin kt theo mt quy lut ring: quy lut nhn qu (hnh ng ny l kt qu ca hnh ng trc v li l nguyn nhn ca hnh ng sau). Theo hng vn ng cc cnh, cc mn, cc hi, cc lp lin kt cht ch vi nhau, loi b nhng g tha thi, vt n nh im ca xung t v hng nhanh ti kt thc. Mi quan h gia hnh ng v nhn vt kch l trc chnh xc nh tnh cch ca nhn vt. Nhn vt kch lun t khng nh bn cht ca mnh
64

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

bng hnh ng. Bn cht c th hin qua nhng ng x d di t bn trong v nhng hnh ng quyt lit bn ngoi. Do c trng ca th loi, nhn vt kch khng c khc ho t m nhiu gc nh nhn vt trong tc phm t s di. Kch l chp nhng khong thi gian trong cuc sng c s xut hin nhng xung t gay gt, nng bng nht phn nh cuc sng trong tc phm. V th nhn vt kch hin hnh trong tc phm vo ng thi im bc ngot s phn. Sau khi xut hin, nhn vt nhp ngay vo tuyn xung t v b cun nhanh vo gung hnh ng ca tc phm. Mi tnh hung trong tc phm u gp phn c lc cho nhn vt hnh ng. Tnh hung kch phi c khai thc tp trung, tiu biu ca tnh cch kch. Nhn vt kch khng c tnh cch a dng nhng li c c nhng ng nt ni bt hn v xc nh hn v mt bn cht. 3.3, Ngn ng kch i vi mt tc phm kch tt c mi vn xoay quanh hnh tng u nm trong ngn ng nhn vt. chnh l hnh thi tn ti duy nht ca ngn ng kch. Cc nhn vt kch hnh thnh l do nhng li l ca h. Tc gi kch bn khng ch ng trong tc phm vi t cch l nhn vt trung gian, c th mch bo, gii thch, thm ch git dy c gi nh trong tiu thuyt. Tc gi xy dng nhn vt ca mnh ch yu bng ngn ng hi thoi, ch khng phi bng ngn ng miu t. Qua ngn ng hi thoi m ct truyn c th hin v pht trin. Khi tip xc vi kch bn vn hc, chng ta thy c nhng li ch thch t i ca tc gi. thng ch l nhng gi cho phng php dn cnh, cch bi tr sn khu v din xut ca din vin. N s c thay th hon ton bng ngh thut sn khu khi kch bn c trnh din lc y, nhn vt kch sng trc chng ta bng nhng li l i thoi, km theo mt t c thoi. Tuy nhin ch i thoi hay c thoi, trc ht l ngn ng khc ho tnh cch.
65

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

Mi nhn vt vi mt ngun gc xut thn bn cht x hi v mt c im c tnh ring phi c mt ting ni ring tht ph hp. Ngn ng kch l mt h thng ngn ng mang tnh hnh ng. H thng ngn ng y c nhim v m t chn dung nhn vt kch bng mt lot cc thao tc, hnh ng. tnh hnh ng ca nhn vt kch khng ch bc l trong hnh tng sn khu m n c hnh thnh ngay t trong cu to kch bn vn hc. Ngn ng trong tc phm kch phi m bo cho s pht trin y kch tnh ca ct truyn v phn tch hnh ng theo kiu dy chuyn ca cc nhn vt kch. Tnh hnh ng l c im ni bt ca ngn ng kch l c s gip cho o din, din vin x l thch hp cho hnh ng ca nhn vt trn sn khu. Mt yu t cui cng cng khng th thiu i vi mt kch bn vn hc ca mt tc phm kch l mt hnh thi ngn ng hi thoi gn gi vi i sng, sc tch d hiu v t nhiu mang tnh khu ng. Khc vi hnh thi ngn ng mang tnh c l; cch iu trong ngn ng truyn thng nh tung, cho hoc ci lng, ngn ng kch ni khng s dng th ngn ng xa l vi i sng, ngn ng hi thoi gin d, t nhin, gn vi cuc sng thng ngy. Tuy nhin, s gin d t nhin y khng mu thun vi cch ni nng giu n v mang tnh hnh tng m c nghi trit l su xa thng c v phi c trong tc phm kch. L mt hnh thi ngn ng ngh thut, ngn ng tc phm kch phi t n trnh ngh thut iu luyn. Mc d rt gn gi vi ngn ng ni hngngy song tc phm kch loi b nhng li l th thin cng nh nhng cch ni nng t nhin ch ngha. Ti nng ca mt ngi bin kch bc l ngay trong kh nng vn dng ti a sc mnh c bit ca ngn ng hi thoi cu trc tc phm v khc ho hnh tng. 4, Kch bn in nh 4.1, S ra i ca in nh
66

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

Th k XIX chng nhng m rng rt nhiu ranh gii ca th gii m cn em li cho loi ngi nhng phng tin y hiu lc nhn thc thc tin quanh h mt cch y khoa hc. Tuy nhin, vic nm bt th gii trn c s khoa hc khng xc nh c mt cch chnh xc trc s pht trin nhanh chng ca ngh thut cng nh nhn thc v ngh thut. Ngi ngh s lun nhn thy nhng thiu st ca cc phng tin m h s dng v c gng tm cch khc phc nhng hn ch do k thut dnh cho loi hnh ngh thut gy nn. Chnh vic khc phc nhng tr ngi y lm ny sinh nhng tc phm ngh thut chn chnh. Th k th XIX m ra cho con ngi nhng trin vng pht trin mi v nhng chn tri mi th hin s mong mun t lu ca con ngi nhm to ra nhng ngh thut c th truyn t s phong ph v tnh a dng ca th gii mt cch y v r rng hn bt c lc no trc y. mun nhm tin ti s hon thin qu trnh sng to, ti vic khc phc s thiu st ca cc phng tin biu hin tt s dn n s xut hin c m v mt th siu ngh thut no c kh nng s dng mi phng thc tc ng n con ngi c v th gic ln thnh gic, bao hm trong bn thn n tt c cc tc phm hi ho, m nhc, vn hc cng mt lc. th k th XIX, ngi ta ch thy vic thc hin l tng nh ht m thi. Gt miu t s phong ph v tinh thn v tnh a din v tnh cm ca mn sn khu: Bn ngi vi y tin nghi y nh mt ng hong v cc v kch din ra ngay trc mt bn, to ra cho tnh cm ca bn v tr tu ca bn tt c nhng g m bn mong mun, va c thi ca, va c hi ho, va c m nhc, va c ngh thut sn khu ri tt c, ci g cng c. Th ri khi tt c nhng ngh thut y vi c vng ca tui tr v v p cng tc ng trong cng mt lc v nht l vi mt i ng din vin hon ho nht th qu l my ngy hi chng c g so snh, Belinxki cng nhn thy nh ht mt th ngh thut hon thin nht, gn gi nht i vi con tim chng ta, bi
67

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

v n truyn t nhng c m v vic lm ca con ngi mt cch chnh xc v ton din hn c. Xcriabia li m c v mt nn ngh thut vn nng, kt hp c c m nhc, hi ho, thi ca v ma. Trong tt c cc quan im rt khc nhau y ca cc ngh s, vn thy c mt quan im ging nhau l m c. Khi nim v mt nn ngh thut tng hp, nht qun, c kh nng phi hp rng ri nhng phng tin biu hin nhm miu t thc tin mt cch ton din hn, y hn. Ngh thut in nh chnh l s biu hin m c y ca cc nh th, hc s, nh ph bnh ca tt c nhng ai lun cm thy m thanh ca nhc kh, ngn t trn giy v mu sc trn vi sn cn qu ngho nn, qu n iu truyn t s phong ph b ngoi v bn trong th gii con ngi. Tuy nhin, s pht minh ra in nh hon ton khng lin quan g n ngh thut. in nh l do cc nh bc hc chuyn nghin cu bn cht c s vn ng pht minh ra v khng h c mim to ra mt mn biu din mi hay mt phng tin biu hin ngh thut no ht. Ngh thut cng khng nm trong tm quan tm, ch ca nhng ngi lm cng tc k thut nhip nh c mun hon thin nhip nh. u tin ch l pht minh ra loi chi c kh prakximoxcop hay zootrp gy ra c o gic ca s chuyn ng. Tip theo l vic ch to cc c my nhm ghi li hnh nh chuyn ng ca cc vt, con ngi v con vt. My chiu to nn nhng hnh nh chuyn ng trn my nn vi trng l s b sung cho chic my quay. Tuy nhin cc loi pht minh ny u khng sng lu bi s thiu hon thin v mt k thut, cht lng chiu hnh thp, phim lun b rch, cu to my thiu hon chnh. Cng lao ca hai anh em nh Luymie l h lm cho cc cng trnh d dang ca cc bc tin bi tr thnh hin thc v hon thin hn cng vi s gip ca k s Ccpngchie, my chiu nh ca h ra i trong phim ca Lumiere xut hin nhng cnh sinh hoat, nhng cnh tng ng nghnh, cnh ph phng (tu vo ga, khch b hnh
68

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

trn ng ph Paris) ch khng phi ch l nhng hnh nh lp li nhng ng tc ging nhau ca nhng hnh th nh b nh nhng tiu phu n ci. C v n leo dytrong chng trnh biu din ca nhng thc hnh trong my Kinetoxcop (1894) trc . Cc thc phim ca Luymie th hin cuc sng nh chnh n c trn thc t. Ngi xem cm thy c tnh t nhin ca hnh tng trn mn nh. S trung thnh tuyt i ca ngi lm phim i vi cc s kin, tnh chn thc ca vic miu t cuc sng trn mn bc. B phim ngn Tu vo ga cha ng c nhng kh nng ngh thut khc. Cnh tu vo ga, hnh khch xung tu i li gn my quay, ngi xem cm thy h cc c cnh khc nhau, t ton cnh n cn cnh. Khc hn vi cnh sn khu, nh ht, khng gian ca mn nh thay i lin tc. Trc mt ngi xem, lc th xut hin mt phn no ca vt th, lc th li ton b vt th . l im mi m, l im xc nh v c o ca mn in nh v ngh thut c trng ca n. T Bec-li-ne lo-ca-li an-vai- ghe (1986) vit: l cuc sng dy c c cm nhn trong tng chi tit ang din ra trc mt chng ta. Bt k mt loi nh no cng u l hnh nh ni hnh ca thin nhin, hnh nh chn thc n tng chi tit vn vt, khin ta cm tng nh trc mt ta l mt th gii thc s. Tuy nhin mi ch l s trnh lng ca in nh. Cn i n mt ngh thut in nh ch thc phi tri qua nhng chng ng di: t in nh ch phin n in nh ngh thut. 4.2, c trng ca in nh in nh c s khc bit vi cc loi hnh ngh thut khc nh: Hi ho, m nhc, iu khc. Bc tranh c C chp ngm trng vi ng nt uyn chuyn, bng trng lung linh; nhng pho tng La Hn vi sc sng ni tm di do trong nh sng m o ca cha Ty Phng; hnh nh mt thiu n v mt thanh t, trong sng, duyn dng ngi bn cnh hoa hu (T Ngc Vn)... thc s chp c cuc sng ngng ng trong bng vnh cu... Nghe bn nhc
69

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

Du kch Sng Thao, ta hnh dung qua m thanh mt dng nc khi tri lng l, lc cun cun chy, dt do, y vi nh phong tro du kch hai bn trin sng. Song nhng hnh nh khng hin ln sng ng nh mn bc v vic cm th nhng tc phm m nhc, hi ho hay iu khc y cn tu thuc vo kh nng cm th ca mi ngi. Vn hc, vi mt t vng phong ph, giu hnh tng, c kh nng phn nh nhng ci lt lo, thm kn nht ca i sng x hi. Nhng hnh nh tng tng trn nhng trang vit ln lt hin ln trong u ta, r nt hay m nht cn tu thuc vo tr tng tng, vo trnh kin thc v s tng tri ca mi ngi. Sn khu, mt loi hnh ngh thut gn vi cuc sng hn mt cht, nh cnh vt c th v din xut ca nhng con ngi bng xng bng tht. Nhng n khng th b ni, sng, my bay v hng s on qun ln mt khng gian nh hp. Sn khu phi cn t ti nhng gi nh, c l. Cung in nguy nga, ni cao rng rm ch l nhng hnh v trn phng vi. Mt vin tng ang h ht, ma trc roi nga, dch tng bc, khi khoan, khi mau vng quanh sn khu, theo sau c dm ba tn pht c, vc gio. Theo c l, ngi ta c th hiu l ng ta ang ci trn lng nga chin, dn i i binh m, tin ra bin i... sc thu ht ca tung, cho ch yu l ln iu, v o v c bit nhng iu b mang tnh c l khi qut cao. in nh gn gi vi cuc sng hn c. Tnh cht ny i hi phim t din xut ti bi cnh, o c, t li thoi n ting ng, mu sc, phc trang, ho trang u phi thc. Khn gi kh chp nhn mt bi cnh gi, c l nh trong sn khu. Tuy nhin, in nh gn gi vi cuc sng khng cc ngha l lun lun y ht nh cuc sng, khng sao chp cuc sng. Cng ging nh vn hc, nhng mnh i, nhng tnh cch, nhng hon cnh c ngi bin tp kch tp hp li chn lc to nn nhng tnh cch in hnh, hon cnh in hnh mang tm khi qut cao. Ni dung ca mt kch bn in nh c th hin qua li bnh v ting, chnh l u th ca in nh. in nh l mt
70

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

ngh thut (ngh thut th by) nn t nhiu mang tnh c l: Cnh ch Du chy khi nh Quan C trong mt m ging t sm st... l cnh c nng ln mc tng trng bao hm su v gy sc ng mnh. in nh l ngh thut tng hp, n tip tc cc phng php th hin ca cc b mn ngh thut khc, n tng hp nhng kinh nghim sng to ca tt c cc ngh thut ra i trc n nh sn khu, vn xui, th ca, hi ho, m nhc, kin trc... n s dng kh nng biu cm trc tip ca cc ngh thut ra i trc n. V mt ny, in nh gn vi sn khu. Sn khu c s tng hp nhng phng tin biu t ca vn chng, v o, hi ho, m nhc v ho tan chng vo din xut ca din vin. Nhng cng c th khng ho tan, l khng gian c l nh cc b mn sn khu khc. Tnh tng hp ca in nh cao hn hn. in nh tn ti trong c khng gian v thi gian, s tng hp ca khng gian v thi gian l thc cht ca in nh. Ngoi ra vic s dng m nhc trn phim, tr mt s trng hp hn hu, cng ch l nhng mu ngn khng thnh bi, to khng kh cho mt on phim hay miu t ni tm ca nhn vt. Hay bc ho Mt con chin au kh cn cha khi vo Sng ng m m cng c chuyn ng qua nhng dng khc nhau. l cnh Natalia b Grigri rung b, qu ngoi tri trong m ma tuyt. Ch giang i tay qun qui, tht vng ln khng trung mt mng, cu van ng ti cao hy trng pht ngi chng bi bc. Yu t v, tng i vo sn khu c truyn ca ta rt r, qua iu b ca tung (cch dch bc, vut ru, rt ru hay qua li ma biu hin, ma trang tr ca cho (quy hng, xo qut) c in nh s dng nhng ngt ngo v kn o hn, b Nga (phim Chim Vnh Khuyn) nhy dy 3 ln, mi ln c coi l mt ng tc v, biu hin mt trng thi tm t nht nh: nhp nhng, thanh thot khi vo u phim, lc c b cn y tnh hn nhin, ti mt; lng tng, vp vp khi tn Php buc nhn
71

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

vt phi nhy trc mt ng b b tri. Ri bng ng dy li tung bay thon thot khi c b ny ra nh chy trn bo ng cho on cn b. in nh hc th phng php tr tnh. ing nh v th ca c cng chung mt c gng bt cc vt th sng ng ni ln tnh cch t nhin. S rung ng ca th gii sinh tn c ti to, tng ln v bin i, l s dung ho ln nhau ca hnh nh v t tng. Bng phng tin k thut v nhng th php in nh chng ta c th din t mt cch y v chn tht mi s vt, mi thi gian, mi thi i, mi phc tp ca tm t, mi t tng v hin tng phc tp nht ca thc t x hi. Nh vy, in nh l mt loi hnh ngh thut tng hp v k tha nhng tinh hoa ca nn ngh thut trc , k thut v k xo in nh l phng tin th hin mt tc phm in nh. in nh l s kt hp gia hai yu t ngh thut v k thut vi ngha ch thc ca n (phng tin, my quay phim), l s kt hp ca c hnh v ting. 4.3, i ng nhng ngi lm in nh Cng nh sn khu, mt tc phm in nh ra i l sn phm sng to ca c mt tp th o din, din vin, bin kch, ngi ho trang, ph trch nh sng, ngi quay phim (trong sn khu khong c ngi quay phim). Vai tr ca mi thnh vin trong tp th ny u quan trng nht l ngi bin kch - tc gi kch bn c s chnh ca tc phm in nh v ngi o din - ngi khai ph v sng to li mt ln na kch bn, th hin kch bn bng nhng thc phim, nhng hnh nh sng, y ngha. o din l tc gi chnh ca b phim. Ngi o din ch huy, hng dn thng nht mi hot ng ca din vin, quay phim, ho s, lm nhc sao cho thc hin ng vi kch bn.
72

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

o din phi c t cht ca ngi vit, bit x l kch bn. Cng vic u tin ca ngi o din l nhn thc, phn tch kch bn vn hc x l kch bn vn hc. Kch bn vn hc l nn tng ca phim. Ngi o din phi bit x l, bin n thnh ca mnh, lm sao cho mnh ngm kch bn. nhn thc, phn tch, x l kch bn, ngi o din cn c 3 yu t quyt nh: 1. Kh nng cm nhn (thuc v thin bm) 2. Tri thc, kinh nghim, vn sng. 3. Ngh nghip (o to, hc tp) Chnh v 3 yu t ny m cng mt kch bn, giao cho cc o din khc nhau, phim s khc nhau. hnh thnh trn c s kh nng cm nhn v tri thc ca mi ngi. 4.4, Cc loi hnh phim in nh - Phim truyn: Dng ct truyn h cu, dng din vin ng v to bi cnh gi (hoc bt cnh tht c ci to theo yu cu ca ngh thut), to o gic ging cuc i thc. - Phim khoa hc: Mc ch ca phim Khoa hc l nhm nng cao nhn thc khoa hc. Do ht nhn ca phim l mt vn khoa hc ch ca phim l mt vn khoa hc ch ca phim thng l nhng cng trnh khoa hc ng n nht. - Phim hot hnh: Khng dng ngi tht lm din vin, thay vo l hnh v hoc vt th hon ton bt ng, p dng phng php quay phim tng hnh v chiu ln mn nh lin tc (24, 25 hnh/giy), to ra o gic chuyn ng. Chng c cc nh lm phim thi hn vo v tr thnh nhng nhn vt mang tnh cch, suy ngh... nh con gni.
73

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

- Phim ti liu: Xng thng vo nhng vn thit thn nht ca cuc sng, tm ra ch v hnh tng . Qua vic ghi li hnh nh ngi thc vic thc, tc gi nng ln tm khi qut ho bng hnh tng, pht hin bn cht c ngha trit hc ca hin tng. S kin nhn mnh ngha x hi ca hin tng. 4.5. Kch bn in nh v vai tr ca kch bn trong in nh Nhng thc phim u tin ca Luymie (tr phim ngi ti vn ni ting) u khng c yu t trnh by, din xut kiu sn khu, cha h c din vin, kch bn cnh tr l nhng thnh phn tt yu ca phim truyn hin i. Phi n Meliex nh hot ng sn khu - o din - din vin ch rpngi sng lp ra mn in nh trnh din, mi a din xut ca din vin ln sn khu mn nh. Lc tit mc in nh mi c trnh din, dn dng v nghin ngm, thay th cho nguyn tc phng s kiu Lumiere cuc sng nh n vn c v kch bn ra i. Ngy nay trong in nh hin i, mt b phim khng th khng c kch bn in nh. Kch l ci gc, l bn thit k ca b phim v phim l cng trnh hnh nh. 5, Kch bn in nh 5.1, Kch bn phim truyn Mt kch bn phi hi t y nhng yu cu sau: -Th nht, phi c tng. -Th hai, phi c ct truyn l lch s cc mi quan h mu thun c th hin qua hnh ng, c cc nhn vt xung t, va chm vi nhau bt ra cc tnh hung khc nhau v thi ca tc gi trc tnh hung . -Th ba, phi to ra c trng thi tnh cm.
74

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

Kch bn phi c tnh kch. l ng lc y ct truyn ln, tnh kch nm ngay trong mu thun m mu thun th y tnh kch. Kch bn phim truyn chi tit n tng cnh quay 5.2, Kch bn phim hot hnh: Cng ging nh kch bn ca phim truyn, nhng nhn vt khng phi l con ngi thc. Nhng hnh v, con ri, bp b c nh lm phim thi hn v tr thnh nhn vt mang tnh cch, suy ngh nh con ngi. Phim hot hnh c kh nng dn dt ngi xem i n nhng th gii k l ca nhng cu chuyn d dm, ng nghnh, t thy mng i dung tc. 5.3, Kch bn phim khoa hc Mc ch ca phim khoa hc l nhm nng cao nhn thc khoa hc cho ngi dn. Kch bn phim khoa hc n gin khng c h cu, khng c mu thun nh trong phim, nhm th hin nhng cng trnh khoa hc mt cch ng n nht. Trong kch bn, nht thit phi nu r ngi ch tr v pht minh ra cng trnh khoa hc y. 5.4, Kch bn phim ti liu Phim ti liu phn nh ngi thc vic thc. Phim ti liu em n cho ngi xem nhng nhn thc v t duy xut pht t hnh nh c thc; n nng s kin ln tm khi qut bng hnh tng, pht hin bn cht c ngha trit hc ca hnh tng, s kin, nhn mnh ngha x hi ca hin tng. i tng ca phim ti liu l con ngi, s kin, s vic c tht trong i sng. Do nhng c im trn nn kch bn phim ti liu khng ging nh phim truyn, khng c h cu v khng c gi din xut dn dng. Kch bn phim ti liu bao gm kch bn vn hc v kch bn phn cnh.
75

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

Kch bn vn hc c vit ra theo tng, cm xc, lp lun ca ngi bin kch, nhng cht liu phi ly t cuc sng hin thc; cc nhn vt, s kin, s vic c ghp ni theo ng dy lin tng, cm xc lp lun lgic ca tc gi. Khc vi phim truyn, phim ti liu la chn hnh mu. Phim truyn khc ho tnh cch nhn vt nhng giy pht c bit, cn phim ti liu nu bt phm cht con ngi nhng giy pht tiu biu nht, cn phim ti liu nu bt phm cht con ngi nhng giy pht tiu biu nht. Kch bn phim ti liu mang tnh gi nh, d kin mi s kin, nhng cc d kin ny u c c s thc hin. V vy kch bn phim ti liu c th chi tit n tng cnh quay. Nh vy, kch bn in nh l mt loi hnh mi ca vn hc. Bi v, mt tc phm in nh khng phi l kt qu ca mt pht cm hng ngu nhin ca mt ngh s thin ti no. N l sn phm ca mt s u t ln, c v ngh thut, khoa hc k thut v kinh t. L kt qu ca s ng gp ca tp th cc ngh s thuc rt nhiu b mn ngh thut khc nhau: tc gi kch bn vn hc, o din, ho s, nhc s, din vin, quay phim, dng phim, thu thanh... c mt b phim cn huy ng c mt i ng nhng nh kinh t (ch nhim phim), k s ho, cng nhn in trng, th my chiu, th mc, th may... ngi ta tnh n nhng ngi tham gia qu trnh sn xut v ph bin phim ti ngi xem l 72 dng ngh khc nhau. By mi hai dng ngh khc nhau xy dng nn ngnh in nh. Nhng ngh no trong 72 ngh gp phn quyt nh trong ngh thut a th tr k thut gii tr ch phin (thi k u ca in nh) thnh mt ngh thut quan trng? l ngh sng tc kch bn vn hc ca in nh ngh thut- ngh thc hin khu u tin ca mt qu trnh sng to tp th. Nh nghin cu, sng tc v nh s phm lo thnh X Vit I.Mannhvch vit trong cun in nh v vn hc.
76

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

Nhu cu v cht liu vn hc xut hin ng thi vi s ra i ca in nh vi t cch mt ngh thut trnh din cng cng Ngay nhng b phim u tin c quay theo mt d kin c sn t trc v c mt ct truyn xc nh. Mm mng ca kch bn in nh tn ti ngay t nhng ngy u mi pht minh ra in nh. Mun truyn t c ni dung phc tp hn mn k thut thn k- in nh lc y hng trng vo vn hc v tr thnh mt ngh thut. N i hi ngy cng cao nhng ngi vit chuyn mn cho mn nh. S tham gia ca nhng nh vn chuyn nghip v nhng nh bin kch c ti nng vn hc tht s nng cao cht lng ca phim, buc bn thn nn in nh phi t nng cao tm mc kh nng th hin, phi hon thin ngn ng ca mnh c th tip nhn nhng kch bn c cht lng. S xut hin ca vn hc in nh chn chnh thc y s chuyn bin nhanh chng ca nn in nh t mt tr gii tr k thut thnh mt nn ngh thut tht s. V trong qu trnh t tin ln ca chnh mnh in nh li i hi vn hc cng t hon thin thm na, in nh thm na tr thnh mt loi hnh hon ton mi trong vn hc, loi hnh vn hc in nh. Kch bn vn hc in nh khng ging mt loi hnh vn hc no sn c bi v, n mang hai yu t vn hc v in nh. Kch bn in nh nhm gi n ngi thng thc mt (hay nhiu) thng ip ngh thut. Trong kch bn c phn tc gi miu t ngi, vic, thin nhin, c i thoi gia cc nhn vt v c khi c li ni sau mn nh... Trong kch bn in nh c mu thun, xung t... Cc yu t t s, tr tnh v kch u c vn dng trong kch bn in nh. C th c n nh mt tc phm vn hc. Nhng n c vit ra ch yu lm phim, cho nn nht thit phi c cht in nh: phi miu t nhng g trng thy c ( quay phim), c th nghe thy c ( thu thanh), phi dung d, trong sng d hiu ( p ng nhu cu
77

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

ca s ng ngi xem), phi tnh ton kim ch mc s dng bi cnh phc tp, cu k ( ph hp vi iu kin kinh t k thut), phi khng ch dung lng va lm phim vi s gi, pht ko di nht nh. nh ngha v kch bn in nh, nh l lun V.Jam nguyn hiu trng trng i hc in nh Lin x (c) ni: Kch bn in nh l in nh dng vn hc hoc l vn hc trn ng i ln mn nh, cng ging nh kch bn sn khu l sn khu dng vn hc hoc l vn hc trn ng i ln sn khu Tm li, kch bn in nh l mt loi hnh mi ca vn hc bao gm hai yu t vn hc v in nh, cht liu sng tc ca kch bn xut pht t i sng x hi- con ngi, cch th hin ca n da trn c s h cu (i vi phim truyn v phim hot hnh) v sng to ca ngi ngh s. 6, Kich bn truyn hnh 6.1, S ra i v u th ca truyn hnh Mc d nhng chng trnh truyn hnh u tin ca nhng nm 30 ca th k ny l cc tc phm in nh, nhng ngun gc ca truyn hnh li c lp vi in nh. in nh bt u khai sinh vi cc b phim ca anh em Luymire (Php 1859), trong khi mm mng ca truyn hnh li li l con lc truyn nh (1843). Mc ch ca nhng th nghim u tin l nhng hnh nh tnh, c ngha l n c mi lin h vi nhip nh trong giai on tin thn ny. C l v th m ngi ta cho rng s ra i ca v tuyn truyn hnh l mt bc tip ni t nhip nh k thut v tuyn truyn hnh thng c xem l gn lin vi k thut nhip nh, nh vo s thay i c tnh cht cch mng, vic ghi nhn cc hnh nh bng in, in t hay t tnh, cho php lm c nhng bc nh ng hp di nhng hnh thc khc nhau trn cc bng nha hay trong hp (catset). Th nhng truyn hnh hin i (truyn hnh s dng cable hay sng v tuyn) mn nh nh k tha t in nh nhng hnh nh
78

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

chuyn ng v thnh qu phim c ting. Hn th na, truyn hnh cn c tha hng nhng im mnh ca nn ngh thut th 7 nh Montage, c cnh, gc my m in nh s khai phi mt hng chc nm th nghim mi gt hi c. V ngn ng truyn hnh gn nh ng nht v k tha ngn ng to hnh in nh. Lch s loi ngi l lch s ca k tha. in nh ra i l s k tha ca nhip nh, sn khu, vn hc, iu khc, hi ho, m nhc, cn truyn hnh l s k tha t in nh v bo ch. Nh vy truyn hnh, mt t bo hnh, dng phng tin ngn ng hnh nh v m thanh chuyn ti thng tin. Mi mt phng tin truyn thng u c mt th mnh nht nh, n b sung h tr cho nhau trong s nghip chung. Tuy nhin trong ba loi bo noi, bo vit, bo hnh th loi bo hnh c th hn hn so vi hai loi kia. Bi ngoi vic bnh lun, gii thch cc hin tng, s vic, hoc mt vn no truyn hnh cn c hnh nh sng ng gip ngi xem chng kin cc s kin ang din ra. V d nh on phim cnh tai nn giao thng, xc ngi mt nt bn vng mu vi chic xe my bp dm di gm mt chic xe t, nh lm phim truyn hnh quay ngay thc t ang din ra to ra c nhng hnh nh c bit nht, tiu biu nht nhm lm r ch ca phim ngi xem hiu c ngha ca ngi nh truyn t ti h. Hay nhng cnh i li mt trt t trn ng, va h tr thnh v tr thun li bun bn, kinh doanh, hp ch lm ch tc giao thng nghim trng. Nhng hnh nh sng ng , phn no khin cho ngi xem thc c tnh trng mt trt t giao thng nc ta hin nh th no. y cng chnh l u im ca truyn hnh m cc loi hnh bo ch khc khng c c. Hnh nh pht sng ca truyn hnh cn c kh nng vn ti nhng vng xa xi khc nhau trong mi min ca c nc mt cch nhanh chng. Nh , mi ngi dn d u cng c th nhanh chng bit c c nhng s vic rt xa mt cch tng tn. y l th mnh na ca loi hnh bo hnh so
79

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

vi cc th loi khc.u th v m thanh, hnh nh, phn nh cuc sng mt cch chn tht nht cng cho ta thy qu trnh lm ra mt sn phm truyn hnh kh phc tp v k cng. 6.2. Vai tr v c im ca kch bn truyn hnh Mt phng vin bo vit i n c s, thu thp tin tc, vit tin bi. Hot ng sng tc ca nh bo mang tnh cht c nhn. H vit nhng g mnh thu nhn c ra giy bng phng tin ngn ng ch vit n thun. V bi bo hon thnh, du sao cng vic cng n gin. Lm mt chng trnh truyn hnh, cho d l mt bn tin ngn cng u phi qua cc khu: xc nh ti, ch , phc tho ni dung, la chn cch quay sao cho thich hp vi ni dung ,... khu cui cng l sp xp ghp ni cc cnh thnh nhng cu bnh, ni tip nhau lgic. Da trn ngha ti ca cc cnh, vit li bnh. Bt k mt tc phm truyn hnh no cng l sn phm mang tnh tp th cao, l kt qu ng gp c cc thnh vin: quay phim, bin tp, o din, dng phim. Vy lm th no c s thng nht gia cc khu v tp th tc gi ? V mt ny, truyn hnh hc tp in nh: kch bn truyn hnh. Mt kch bn c th xem nh xng sng ca mt sn phm truyn hnh. Mi th loi ca truyn hnh li c nhng kch bn mang c trng tnh cht ring, ph hp vi th loi . Chng ti xin bn k hn v vn ny trong chng sau. Kch bn bo ch truyn hnh mang tnh d kin, d bo, ch khng phi dng n nh. Bi v phn ln cc chi tit trong kch bn u l nhng d kin ca phng vin v nhng ci sp xy ra trong mt tng lai gn. Mt khc n khng c php h cu, v vy n lun da trn c s ngi tht vic tht.
80

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

Kch bn truyn hnh bao gi cng d kin c nhng nt chung nht ca vn m n cp. Cc s kin, vn , c bit l nhng chi tit ca cc s kin,vn m truyn hnh cp thng hay thay i. Thng thng cho n lc dng c mt chng trnh hay tc phm truyn hnh th bn thn chng trnh v tc phm c khc nhiu so vi kch bn lc ban u. V th m c nhiu kch bn ch hon chnh sau khi a vo giai on hu k. Kch bn bo ch truyn hnh c xy dng trn c s cc s kin c tht v ngh thut rp ni cc s kin bng t duy logic ca tc gi. N thng c th hin di dng: va l kch bn vn hc va l kch bn o din, trong kch bn tot ln ton b ni dung ca tc phm v bin php th hin tc phm. Kch bn truyn hnh c s dng tt c cc th php ngh thut in nh th hin tc phm, nhng cht liu ca n l nhng s kin, con ngi...c tht khng c h cu. Hn na, n c vit ra dng cng v s dng trong phm vi hp nn n khng c dng thng thc nh mt tc phm kch bn in nh hay vn hc ni chung. Kch bn, ngoi nhng tc dng l kim ch nam cho hot ng ca phng vin v quay phim, l linh hn cho tp th lm phim, gip cho tc phm c ch t tng, i tng phc v, cch th hin tc phm r rng rnh mch,...kch bn cn l cn c phng vin thu thp ti liu, s dng c hiu qu ting ng hin trng, chn m nhc ph hp vi ni dung t tng, tc phm...bi v xem kch bn ngi phng vin bit mnh cn thu thp ti liu g, phng vn ai, cu hi nh th no?... Hn na, kch bn cn ch cho ta thy cnh no, chi tit no ca s kin l chnh v hnh nh no, chi tit no l ph t xc nh s cnh cn quay v sp xp cc s kin theo logic nht nh (nu l kch bn chi tit), qua kch bn ngi quay phim cn c th bit quay cnh no, gc no c hiu qu cao... Nh c kch bn m ton b t liu v hnh nh quay v, phng vin u c th s dng vo cc tc phm v th hin ton b ni dung m tc phm mun trnh by.
81

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

Xy dng kch bn l cng vic u tin sau khi xc nh ti, ch . Vic xy dng kch bn chnh l s xc nh v thng nht hnh ng i vi nhng vic cn lm ca thnh vin ni trn thng qua cc bc quay, dng v vit li bnh. y l kch bn ca mt tc phm truyn hnh. i vi c mt bui truyn hnh th sao? Vic sp xp cc chng trnh truyn hnh, chng trnh n li tip ni chng trnh kia mt cch logic, v s dng hnh hiu ca cc chng trnh nh th no, cn c mt kch bn khng. Theo chng ti, chc chn phi c kch bn. Nhng chc nng kch bn ny khng phi l s thng nht gia cc khu v tp th lm phim m l s thng nht gia cc chng trnh truyn hnh nh (bng hoa nh, thi s, chuyn , qung co thi tit) to nn mt tng th chng trnh ln ca mt t bo hnh vi ng ngha ca n. Nh vy th hin bng ngn ng m thanh, hnh nh, truyn hnh thc s m rng phm vi ca mnh: khng ch thng tin thi s, chnh tr, truyn hnh sang c khu vc sn khu v in nh, nhng v kch, sn khu c truyn hay b phim. Gi y mun xem, ngi ta khng cn phi ra rp xin hay nh ht thng thc. Mn nh nh p ng c nhu cu ny, n thc s l ngi bn thn thit trong gia nh v l s k diu v uyn chuyn ca truyn hnh. Mt chng trnh truyn hnh l tng hp ca nhiu th loi bo ch v loi hnh ngh thut khc nhau (sn khu, in nh) nn kch bn cc th loi ny cng ht sc a dng. Tuy nhin, truyn hnh trc ht l mt loi bo hnh, n mang cc c tnh ca bo ch. Do vn kch bn truyn hnh, chng ti s gii thiu chi tit trn phng din kch bn ca cc th loi bo ch nh tin truyn hnh, phng s, bnh lun, phng vn...trong chng II. i vi bo vit v pht thanh cng vic chun b kch bn l quan trng, nhng trong truyn hnh th kch bn l cn thit khng th thiu c. Bi v, ngn ng ca bo vit l dng ch vit th hin (i khi cn dng
82

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

nh minh ho), pht thanh th dng ngn ng m thanh tc ng vo thnh gic ngi nghe, nn khi i thc t phng vin bo vit v pht thanh ch ng hn trong vic thu thp ti liu v tip xc i tng m tc phm cp, hn na phng tin k thut dng trong qu trnh lm tc phm gn nh v n gin hn. Cn trong truyn hnh, do c trng ca ngn ng truyn hnh l nghe- nhn, n khng nhng ch th hin bng li bnh, m nhc, ting ng hin trng m cn c c hnh nh. i vi truyn hnh, hnh nh l yu t tc ng mnh nht ti ngi xem (60% nhn v 30% nghe). V vy khi i thc t ngoi vic thu thp, khai thc ti liu nh bo vit, pht thanh, ngi phng vin truyn hnh cn phi ghi c nhng hnh nh v cc s kin, vn din ra trong thc t. Nu khng c s chun b kch bn th lm sao phng vin c th ch ng htc hin c tc phm trong lc hng trm chi tit ca cuc sng lin tc tc ng vo nhn quan, gic quan ca phng vin; khng c kch bn lm sao ngi quay phim c th hiu c phng vin v ni dung tc phm cn th hin m chn lc ghi li nhng hnh nh c gi tr, mang y ni dung v ngha. Hn na, mt tc phm truyn hnh khng phi l sn phm ring bit ca ngi phng vin nh trn bo vit v pht thanh m n ch l sn phm ca c mt tp th gm: phng vin, quay phim, nh sng, k thut, li xe... V vy kch bn ngoi tc dng cho phng vin quay phim cn l phng tin gip cho nhm lm phim hiu c ni dung, hnh thc tc phm v nhn vo kch bn t mi thnh vin cn c th bit cng vic ca bn thn mnh. Nh c kch bn tp th lm phim thc hin cng vic nhp nhng n , v gp phn lm gim bt s tn km vt cht cho on lm phim. Khc vi kch bn sn khu, kch bn truyn hnh thng ch s dng mt ln ging nh kch bn phim. Bi v kch bn trong truyn hnh v kch bn in nh sau khi dn dng thnh mt tc phm hon chnh c th pht sng hoc chiu phim c coi nh kch bn hon thnh nhim v. Mun xem li tc phm ngi ta ch vic em pht sng hoc chiu li tc phm c
83

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

dn dng v s dng ln trc ch him khi mang kch bn c dn dng li. Ni mt cch khc, sau khi kch bn truyn hnh hoc phim truyn c s dng, ngi ta c mt thnh phm hon chnh v mun xem li ngi ta em thnh phm ra pht sng v chiu li. Cn mt kch bn sn khu th c nhiu on sn khu dn dng v biu din, ng thi sau bui biu din th thnh qu ch cn li tm tr nhng ngi xem v din, mun trnh din cho nhng khn gi xem th li dng kch bn dn dng t u. Ni cch khc mi ln biu din l mt ln cc ngh s sn khu li s dng kch bn mt ln v mt kch bn sn khu c th c lu truyn t thi i ny qua thi i khc. V d nh cc v bi, hi kch ca Schxpia. 6.3, Phng vin bin tp tc phm truyn hnh Phng vin bin tp l ngi chu trch nhim chnh, m nhn nhng cng vic quan trng, nng n trong qu trnh sng to tc phm bo ch truyn hnh. Trong hng lot cng vic ngi bin tp phi lm, vic quan trng u tin l vit kch bn hay lm cng cho tc phm. D l kch bn hay cng th cng phi xc nh r ti t tng, ch cho tc phm. John Hohenberg, mt tc gi ngi M vit: Ngi no vit cho truyn hnh cng phi bit kt hp s kho lo v tr sng sut ca nh son kch, ca ngi vit truyn cho in nh v ca k gi thc nghim 6.4, Mt s khc bit gia truyn hnh v in nh Tuy truyn hnh c tha hng nhiu im mnh ca nn ngh thut th by c bit l v k thut Montage, c cnh, gc my... nhng truyn hnh cng c nhng nt ring phn bit c bn sc c th ca mnh v mc ch v k thut quay dng hnh nh.
84

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

V mt hnh thc, truyn hnh v in nh c cng mt phng thc truyn thng: Ngn ng hnh nh v m thanh nhng v bn cht, truyn hnh in nh l hai lnh vc khc nhau, do ni dung, mc ch i tng tc ng, vai tr ca hnh nh v m thanh gia chng cng c nhng im khc bit. Cng nh bt k mt loi hnh bo ch no khc, truyn hnh c chc nng ch yu l thng tin thi s v xc thc v mi s kin din bin xy ra hng ngy trong cuc sng ti ng o qun chng. Tnh ph cp l iu khng th thiu c trong thng tin bo ch. i tng phn nh ca truyn hnh l bn thn s pht trin ca cuc sng, l cuc sng nh chnh n c trn thc t thng qua vic th hin nhng s kin hin tng, con ngi c thc, nhng vn ht sc ln lao, quan trng c mi ngi quan tm. Trong khi , in nh li l mt loi hnh ngh thut thng phn nh cuc sng thng qua nhng hnh tng ngh thut qua s xut v cm xc thm m vi kh nng h cu khng hn nh. Nhiu th php in nh ra i nhm phc v cho yu cu ti to mt cch thm m cuc sng mi kha cnh, mi ngc ngch, dng thi biu hin ca hin thc cuc sng. in nh, ngi xem thng thc tc phm ngh thut nm c thng tin, ca o din thng qua cu chuyn k trn mn nh ngi xem nhiu khi c cm gic ng cnh s kin ang xy ra khi ngi quay phim s dng gc ch quan, nhng gia h vi nhn vt vn c mt khong cch. Nhn vt trong phim khng bao gi nhn vo khn gi (c th nhn vo ng knh quay phim, nhng l vo i tng c chiu ln nhng cnh sau ) vi mc ch ti to cuc sng mc cao nht c th c khn gi khng c cm tng l phim, m l cuc sng. Khi xem mt b phim, khn gi c th b say m, cun ht vo ct truyn, vo nhng tnh tit v nhng mi quan h, nhng mu thun phc tp. H dng nh sng mt cuc sng khc, cuc sng ca nhng nhn vt trong phim, h c th yu nhn vt ny, ght nhn vt kia
85

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

in nh thuyt phc con ngi bng tnh cm. Qua con ng tnh cm, in nh th hin chc nng thm m, chc nng gio dc v chc nng gii tr ca mnh. Truyn hnh th sao? Mt tc phm truyn hnh n vi cng chng l s k li, tng thut bng hnh nh v m thanh nhng g tc gi chng kin, cho nn phi c i tng k, l ngi xem. Ci m ngi xem quan tm khng phi l ct truyn h cu cng vi s din xut ca ngi din vin trong in nh, m l nhng s kin, hin tng c tht trong i thng c lin quan, nh hng trc tip ti i sng ngi dn: nhng ch th ca ng, Chnh ph, tnh trng thiu nc H Ni, vn mi trng v nhim mi trng, vn iu, v n Nguyn Tng Dng, chn dung cuc i ngi n anh hng Nguyn Th nh v vic a nhng thong tin ny vi nhng l l mang tnh thuyt phc mt cch nhanh chng nht, trc tip, kp thi nht. S k tha ngn ng in nh ca truyn hnh l mt tt yu gip cho truyn hnh c mt tm nh hng vt tri so vi anh em ca n- bo in, bo pht thanh. Nhng khng phi l s sao chp y nguyn bn gc k c khi truyn hnh c mi lin h mt thit vi in nh chnh lun (phim thi s, ti liu) v phng php v ni dung phn nh (cc b phim u tin do anh em Luymiere thc hin Tu vo ga, Ba n sng ca em b m tr mt v trng hp ngoi l (chng hn nh phim Ngi lm vn ni ting), hu ht cc phim ca Luymiere u l phng s, ti liu. Vic ch ra s khc bit gia hnh nh truyn hnh v chnh lun khng c mt mc ch no ngoi vic tng hiu qu tc ng thng tin, truyn cm i vi khn gi truyn hnh, bi v p dng tin b th php in nh nhiu khi khng lm cho hnh nh truyn hnh thm phn ngh thut m ngc li l khc. Hn na s khc bit y mt phn no ch ra c trng ca kch bn phn cnh in nh v kch bn phn cnh truyn hnh.
86

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

V c tnh k thut ca hnh nh: Hnh nh in nh trn phim nha (sau khi qu trnh x l k thut ho cht) l nhng hnh nh mang tnh quang hc thun tu v s truyn t cht lng cao trung thc v sc nt gn ging nh cuc sng. Hnh nh truyn hnh ch l nhng hnh nh c x l, ti to thng qua cc ti liu in t m kh nng truyn t v sc nt, trung thc v mu sc cn km so vi in nh. Chnh v l do nn hnh nh truyn hnh km r rng trong nhng cnh quay xa, nhng vt nh kh nhn ra hoc khng tm thy c, nht l nhng hnh nh truyn hnh li c xem trong phm vi mn nh nh gia nh. Ngoi ra m nht, tng phn ca truyn hnh cng cn km xa so vi in nh. Mun khc phc im yu truyn hnh khng cn cch khc phi s dng phng php phng to ln nh l mt ngh thut quan trng hng ngi xem ti nhng im ch yu, hiu c s vic ang din ra. Bi vy, ngi ta quan nim truyn hnh l ngh thut cn cnh. Khi nim cn cnh trong truyn hnh nn c hiu mt cch linh hot theo kiu nhng hnh nh phng to ch khng nht qun l cn cnh in nh, nhng hnh nh di vai ngi tr ln. S khc nhau v mc ch v yu cu: Mt tc phm in nh l mt b phim k bng hnh nh. Cc cnh, cc trng on khng nhng phi c kt hp logic, bm st kch bn phn cnh m cn phi th hin c tnh ngh thut ti mc cao nht bng vic s dng cc cch quay ch quan, khch quan kt hp vi cc xo thut trong in nh. Trong phim khi n su bay qua (o din M.Kola tazop) Nh quay phim ti nng Urusepxki a ra khun mt ca Xamolova ln mn nh vi kch thc ln nht m ng knh cho php. ng ghi li c tt c nhng thay i tinh t nt mt ngi ngh s. C th ni, t khun mt Xamolova, nh quay phim sng tc ra mt bi th v sc din cm (1). Sc mnh ca ngh thut
87

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

in nh chnh l ch th hin s vt mt cch tinh t nht, biu cm nht, chn thc nht bng hnh nh. i vi bo hnh, tnh thng tin, tnh thi s ca hnh nh c t ra rt cao so vi yu cu thm m ca hnh nh. Nu nh phim truyn, c mt b phim th phi mt nhiu thi gi dn cnh, b tr o c, phc trang, ho trang... Mt cnh quay c thc hin nhiu ln cho ra mt thc phim ngh thut, tnh thm m cao trong tng khun hnh, b cc nh, nh sng, l tng th trong truyn hnh, c th l nhng th loi bo ch phng s tin, gi tr thng tin, tm quan trng ca s kin, vn c ghi li trong nhng thc phim thi s t ln hng u, sau mi n tnh thm m. Hn na thng tin bo ch l thng tin s kin hin tng nng hi xy ra, nu ch chm lm sao t c tnh thm m, ngh thut th s kin vt tri qua mt ri. Nhiu khi nhng hnh nh nhp nhm khng nut m li tng tnh thuyt phc ca phng s ln, nht l nhng thc phim chin s. thu hnh kp m khng b l din bin s kin, ngi quay phim t c iu kin b cc, khun hnh chun, gc l tng, nh sng hon ho to hnh m c gng ghi cho c khng st mt chi tit nh nht nhng quan trng ca s vt ang din ra. Nh ghi li c nhng hnh nh c gi tr t liu nh vy nn c th cung cp cht liu cho cc bi bnh lun hng tun, cho cc phim ti liu. m thanh: Nh c s tr gip ca m thanh, hnh nh trong chng trnh truyn hnh tr nn sng ng nh cuc sng ch khng phi l nhng hnh nh ghi chp kh khan khng hin thc. m thanh lm cho tnh chn thc ca truyn hnh r nt hn rt nhiu. Gii hn phn nh ca bo hnh ch dng li hin thc cuc sng ch khng nho nn, h cu cht liu cuc sng nh trong phim truyn. Do vy mc ch ca truyn hnh l ghi li khng ch hnh nh m cn hi th, ng thi ca cuc sng trong th gii hnh nh v m thanh bin ng khng ngng ca cuc sng.
88

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

SN XUT CHNG TRNH TRUYN HNH

Hin nay tht kh xc nh c trn th gii c bao nhiu my thu hnh. Hng ngy, hng t ngi trn hnh tinh tip nhn truyn hnh cc thng tin thi s, cc chng trnh gio dc v khoa hc, cc chng trnh vn ngh, in nh, cng vic tip nhn tht n gin: nhn mt chic nt nh v th gii xung quanh bt u xut hin. Nhng c c mt tc phm trong thi cng phi tri qua kh nhiu cng on sn xut. Da vo kh nng k thut v cng ngh, c th phn chia cc loi chng trnh truyn hnh nh sau: - Chng trnh bng bng t - Chng trnh phim nha - Chng trnh pht trc tip Vic thc hin cc chng trnh ny c th c thc hin ni bi cnh xy ra, cng c th c thc hin trng quay, ging nh thc hin mt tc phm in nh. i vi loi chng trnh sn xut bng phim nha gi thnh rt cao nn hu nh khng c s dng trong truyn hnh. V vy, trong sn xut chng trnh truyn hnh thng c hai loi: bng t v trc tip. 1, Chng trnh truyn hnh trc tip 1.1, Khi no th tin hnh truyn hnh trc tip Truyn hnh cung cp cho cng chng rt nhiu s kin ngay thi im m n xy ra, bt k ni no trn hnh tinh. Kh nng c c l nh s pht trin rt nhanh ca khoa hc v cng ngh, iu m ch vi ba thp k trc y cn l iu m c ca cc nh sn xut chng trnh truyn hnh. Nhng khng phi bt c s kin no cng c truyn i trc tip, v nhng l do sau:
89

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

- Khng phi bt k s kin no xy ra m cc nh bo truyn hnh cng c mt ngay ti . - Kh nng k thut khng phi lc no cng cho php thc hin cc chng trnh truyn thng. - Gi thnh cc chng trnh ny rt cao, vic thc hin chng rt tn km v i hi tay ngh vng. Chnh v nhng l do nh vy m cc chng trnh truyn hnh c la chn ht sc k cng. Chng c thc hin khi c nhng s kin ni bt, m m hng ca n rt rng ri chi phi nhiu hat ng khc nhau trong i sng x hi. S kin c th l s kin chnh tr, vn ha, th thao, hoc mt s chng trnh vn ngh c sc. Trn th gii c nhiu chng trnh pht thng (live): - Cc s kin chnh tr nh: bu c, khng b, chin tranh, cc i hi ca cc t chc ng,nh nc, cc cuc n tip cc nguyn th quc gia,. - Cc s kin vn ha, th thao: bng , th vn hi, thi hoa hu, l hi, cho mng nm mi,. - Cc s kin kinh t nh: khnh thnh mt nh my, thy in, m mt con ng, - Cc s kin t nhin: bo, luc lt, thi tit, sng thn, ng t, ni la,. - Cc s c: chy rng, n nh my ha cht,. y l nhng s kin thu ht s ch ca cng chng khng phi ch mt nc m cn nhiu nc khc nhau, c khi cn mang tnh ton cu

1.2, Thc hin chng trnh truyn hnh trc tip

90

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

Vic sn xut mt chng trnh truyn hnh c truyn hnh trc tip c ngha l truyn i mt s kin ti cng chng thi im m n ang din ra l mt cng vic phc tp. N c din ra nh sau: 1.2.1, V k thut Thit b u tin trong h thng trang thit bi truyn hnh trc tip l xe truyn hnh lu ng (outside broadcasting van OB van) mt trung tm sn xut chng trnh mi ni ngoi trng quay. Mi mt xe lu ng c th c t 5 7 my quay phim. Cc my quay phim s c mang nh s th t v c hnh nh ca mi my s xut hin trn cc Monitor phng iu khin. Tn hiu thu t camera s c chuyn v xe truyn hnh lu ng bng ng cp hoc viba. Ti y, o din hnh x l tn hiu ngun trn bn mix. Sau tn hiu hon chnh c chuyn v trung tm qua v tinh vin thng (TV satellite) v ng ten thu v tinh (TV receiver only TVRO). Tn hiu truyn i qua tng khng ch (master control room). Nhng ngi thc hin chng trnh truyn hnh s s dng mt trong nhng hnh nh ny. o din chng trnh ngi trong phng iu khin s la chn hnh no pht, thng qua mt Monitor, chnh l hnh nh c truyn i n my thu hnh. C th s khi ha h thng thit b nh sau: Camera Xe truyn hnh lu ng (OB van) Tng khng ch (master control room) ng truyn viba (micro wave) Bin tp (editing) Lng ting (dubbing)
91

Camerra

Camera

Pht sng

Sn phm hon chnh

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

1.2.2, V ni dung Thc hin cc truyn hnh truyn hnh trc tip l mt cng vic ht sc phc tp v nh hng ca n i vi x hi. V vy nh bo phi chun b ht sc k cng v kch bn, quan st hin trng, d kin cc tnh hung c th xy ra ngoi kch bn. Nh bo phi quyt nh cn n bao nhiu ngi gip vic, cch to hnh nh tt nht v lng nh sng cn thit; phi tr liu trc c nhng iu khng ch ng c. Truyn hnh trc tip khin cho cc nh bo lun nng ng, pht huy c tnh ch ng v lm ch c cc tnh hung c th xy ra. 2, Loi chng trnh sn xut qua bng t 2.1, Quy trnh sn xut y l loi chng trnh sn xut thng xuyn nht, n l cng vic chnh m cc nh bo truyn hnh phi thc hin. Vic sn xut cc tc phm thuc loi ny mt nhiu thi gian, sau khi sy ra s kin mi n c cng chng. Thc hin cc tc phm loi ny, cn thit phi tun theo mt quy trnh sn xut, c th chia lm hai dng sau: - i vi tc phm do phng vin pht hin, ti c th thc hin theo quy trnh: phng vin pht hin ti, vit kch bn, xung hin trng, t chc ghi hnh, bin tp, dng phim, chn nhc, lng ting vit li bnh l nhng phn vic cui cng duyt v pht sng. - i vi cc chng trnh do ban bin tp phn cng: ban bin tp phn cng phng vin nghin cu ti chun b kch bn, bo ban bin tp chun b hin trng - t chc ghi hnh - dng phim - chn nhc - c ting lng nhc thng qua ban bin tp v pht sng. 2.2, Cc bc tin hnh 2.2.1, Nghin cu thc t
92

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

tin hnh sng to bt k mt tc phm no, cc loi hnh bo ch ni chung, nh bo cn phi tin hnh cc bc nh: xc nh ti, ch ; lp cng (kch bn); i thc t; vit bi; bin tp v in, pht. i vi bo truyn hnh trc khi tin hnh thc hin ti, nh bo phi tin hnh chuyn i thc t nghin cu tnh hnh nhm nh hng cho cc hot ng bo ch ca mnh. Nhanh chng quyt nh s dng th loi no trong tnh hung c th. 2.2.2, Xc nh ti y l khu quan trng u tin mang tnh cht khoanh vng i tng. y l lc phng vin quyt nh dng th loi no phn nh s kin, phn nh theo hng no v la chn nhng chi tit no phn nh. Khi la chn ti, cn ch n nhng yu t sau: - ti c tnh thi s, c cng chng quan tm - ti nm trong k hoch tuyn truyn ca c quan bo ch - Kh nng vt cht my mc phng tin, xe c,. ghi hnh Khi la chn cn trnh lp li nhng ti c, bit pht hin nhng vn , tm ra nhng ch mi cho ti 2.2.3, Xc nh ch v t tng ch Cng vic ny c tin hnh song song vi vic xc nh ti. - Ch l nhng ti c th c xc nh, v d: ti v mi trng nhng ch l v vn nc sch,. - T tng ch , l thi , chnh kin, kin ca phng vin nh gi v s kin trn c s t tng ca mnh. Ch l ni dung xuyn sut ca tc phm cn t tng ch l mc ch ca vic a cc thng tin n cho cng chng. Vic xc inh t tng ch c ngha v cng quan trng khi khai thc v x l ti liu, bi v khi tip xc vi thc t phng vin c th c
93

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

nhiu ngun thng tin khc nhau, nu khng xc nh c t tng ch , h s khng bit tm ra c nhng chi tit no cn tht cho tc phm ca mnh.. 2.2.4, Vit kch bn Khi xc inh c ch t tng cho tc phm, bc tip l phng vin phi vit kch bn. Vic lm kch bn phng vin phi bit phc tho kch bn cng, kch bn d kin, kch bn chi tit. Bc phc tho cn ch n kh nng thc hin nh: sn xut nhng tc phm nh ch cn mt my ghi hnh, cn sn xut nhng tc phm ln cn dng nhiu my ghi hnh, phng vin phi c nhng d kin trc. Phc tho lm tng tc v hu qu sn xut bng bng s hnh dung ra sn phm. N gip phng vin hnh dung ra tc phm ca mnh, gii thch tng ny vi nhm lm phim. V kch bn: bt c mt tc phm truyn hnh hay mt chng trnh truyn hnh d ln b u phi c kch bn (Script), c khi ch l mt kch bn phn cnh hoc c khi mt kch bn chi tit. Nu nh phc tho l truyn t thng tin c th v mt ch no hay by t thi , tnh cm v mt con gni, s kin no th kch bn phi lm th no din t nhng , thi , tnh cm ca ngi lm phim i vi cng chng truyn hnh. Phn tip n l quay phim, dng phim, k thut Montage, lng ting, vit li bnh, chn cch th hin li bnh, phng vin cng cn phi ch .

94

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

CHNG TRNH TRUYN HNH

1, Khi nim Chng trnh truyn hnh l s lin kt, sp xp b tr hp l cc tin bi, bng t liu, hnh nh, m thanh trong mt thi gian nht nh c m u bng li gii thiu, nhc hiu, kt thc bng li cho tm bit, p ng yu cu tuyn truyn ca c quan bo ch truyn hnh nhm mang li hiu qu cao nht cho khn gi. Thut ng chng trnh program trong chng trnh truyn hnh c hiu gm cc chng trnh nh: chng trnh Thi s, V an ninh T quc, chng trnh Kinh t, Vn ha, Qun i, Ph n, Thiu nhi, Tr chi (show games), c phn b theo cc knh chng trnh v c th hin bng nhng ni dung c th qua tin, bi, tc phm truyn hnh. i vi mt i truyn hnh qa trnh sn xut bt u bng vic sng to cc tc phm truyn hnh. Mt i truyn hnh thng bao gm c cc b phn: lnh o qun l, bin tp vin, phng vin, k thut vin. Trong phng vin l ngi trc tip sng to tc phm bo ch truyn hnh. Cc tc phm bo ch truyn hnh ny th hin bn lnh chnh tr, nng lc v trch nhim x hi ca nh bo truyn hnh. Uy tn, nh hng ca mt i truyn hnh trc ht c quy nh bi kh nng nm bt thc tin, pht hin nhng vn ni cm, c ngha v phn nh chng mt cch kp thi ti cng chng khn gi, gp phn nng cao nhn thc, m rng hiu bit v nh hng t tng cho cng chng. Cc tc phm tin, bi c pht qua cc chng trnh truyn hnh u c s la chn, xp xp b tr hp l gip khn gi tip nhn chng trnh mt cch y , h thng, c chiu su.

95

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

Chng trnh truyn hnh cp ti cc vn ca i sng x hi khng phi mt cch ngu nhin nh t thn n c, m n thng chuyn ti cc loi thng tin t chng trnh ny n chng trnh khc, t ngy ny qua ngy khc nhm phc v i tng cng chng xc nh. Ni dung ca n lm su sc thm mt cch trc tip nhng t tng, ch dn dn to thi quen trong thc cng chng. Chng trnh theo cch hiu ca truyn thng nh l mt th gii phong ph, v tn nhng biu hin trong bn cht vn c ca n. Cc loi hnh truyn thng i chng nh bo in, pht thanh, truyn hnh, bo Internet c s khc bit trong phng thc phn nh v ti to hin thc. Bi mi loi hnh bo ch ngoi nhng nt chung u c nhng c th ring. c th to ra nhng nt ring t vic sn xut, tip nhn v tiu dng sn phm. C th ni chng trnh truyn hnh l kt qu cui cng ca qu trnh giao tip vi cng chng truyn hnh. T vn trn c th c cc cch tip cn: Th nht, t phng din k thut truyn ti thng tin nhim v ca chng trnh l lm sao a ra c li p, li hng dn cho thc t khi xy dng chng trnh truyn hnh, quy inh c nguyn tc phi hp tin, bi. y hon ton l khuynh hng ngh nghip, c nghin cu mt mt ca vic phn nh t s tip xc x hi rng ln, n mi quan h nhn qu. Th hai, khuynh hng quan tm n u th v biu hin hiu qu tc ng ca hot ng giao tip i chng ti hiu lc ca n. Tuy cha c nghin cu mt cch y v ton din nhng cch tip cn ny cung a ra khi nim ch v phn giao tip cng nh t ra nhng vn , s kin m n nh hng ti c cu, khuynh hng ca chng trnh. Th ba, chng trnh l hnh thc th hin thc t, hnh thc vt cht ha s tn ti ca truyn hnh trong x hi truyn ti thng tin n cng chng truyn hnh. C th ni nu khng c chng trnh th khng cn truyn
96

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

hnh. Nhng mt khc, chng trnh truyn hnh l kt qu hot ng, l sn phm ca tp th c quan i: b phn lnh o, b phn k thut, b phn ni dung chng trnh, b phn hu cn, to nn thut ng chng trnh truyn hnh c v mt sng to v sn xut chng trnh. Cng nh vic sn xut cc sn phm khc, c ngi sn xut, c ngi tiu dng. Ngi tiu dng sn phm bo ch cng c tc ng chi phi ti ngi lm ra sn phm, trong bo ch mi quan h c th hin: nh bo tc phm - cng chng. Chng trnh truyn hnh to thnh chu k khp kn cc mt xch trong chui mt xch giao tip truyn hnh. Tm li, chng trnh truyn hnh l kt qu truyn hnh. Trong bao gm cc qu trnh sng to ra n t nhiu cng on v tn ti nhiu mc khc nhau. Qu trnh to dng k hoch v xp xp chng trnh c gi l chng trnh truyn hnh. Quy trnh ny c th c hiu nh sau:

Tc phm vn hc, kch bn vn hc

Kch bn truyn hnh

Trnh din thu bng hnh

Duyt Tiu dng sn phm truyn hnh

Thu hnh

Pht sng

2, K hoch v cc yu t xy dng chng trnh Chng trnh truyn hnh l chng trnh tng hp ca nhiu loi chng trnh cp n cc vn chnh tr- kinh t - vn ha x hi. Bi vy vic
97

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

xy dng chng trnh phi c khoa hc, c k hoch mi m bo s thng nht trong qu trnh truyn thng truyn hnh. Nu xt v mc c cu th ni dung chng trnh truyn hnh trc tin phi hng ti t tng, ch . C th ni t tng l im xut pht xc nh cch thc v khuynh hng ca chng trnh. Lm sao chng trnh hay v c tc dng thit thc, hiu qu l vn cn c ch . S tc ng v mt t tng c biu hin trong ton b nhng yu t c cu ca chng trnh t thng tin, la chn, b cc s kin, thng qua s phn tch nh gi v mt t tng n tt c cc th loi, t thng bo tin tc n phn tch, tng hp, nh gi, Mc tiu t tng ca chng trnh l hnh thnh c th gii quan khoa hc, tp hp v thng nht cc thnh vin ca x hi, c th hin mt cch trc tip mang tnh h thng trong cc chng trnh truyn hnh. Yu t chnh tr tn ti nng ng, da trn t tng, th hin mt cch trc tip, trong thc v trong s c th ca nhng mc tiu v nhim v xy dng v bo v T quc trong tng giai on c th. Khi xy dng chng trnh truyn hnh phi bm st nhng mc tiu, nhim v, k hoch pht trin t nc v chc nng, nhim v ca truyn hnh phi lm sao hon thnh nhng cng vic . xy dng mt chng trnh truyn hnh cn qua cc bc: - Lp k hoch tuyn truyn cho tng knh, tng chng trnh t tng th n c th. - B cc chng trnh l s phn b v sp xp tin bi vo cc v tr xc nh, trnh by sao cng chng theo di mt cch thun li, nhanh nht v r nt trong vic tip cn thng tin. - Nhng chng trnh truyn hnh da vo thi gian pht sng phn ra cc chng trnh ring bit thng c thi lng c xc nh; vo lich c
98

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

nh v c tn hiu, nhc hiu ring. Vic phn b chng trnh tr thnh phng php thu ht s ch ca cng chng truyn hnh. - K hoch ca c quan i truyn hnh l s to lp k hoch tc phm bo ch da theo cc th loi sng to tc phm m truyn hnh cn chuyn ti cng chng. Nhng nu k hoch qu hay thng cn l giai on t chc trong ni b i, th chng trnh truyn hnh tun lun l h thng m. Chng trnh tun - hnh thc v ni dung ca truyn hnh l vt cht ha ni dung theo chc nng ca n trong x hi. K hoch tun l hnh thc m kt qu hot ng phi t ti. Giai an quan trng trong chng trnh l phn b chng trnh. - Mi quan h qua li gia mn nh nh v cng chng l c s xy dng cc chng trnh truyn hnh. Mi quan h ny c th hin l cng chng vi cc chng trnh truyn hnh thng qua cc chuyn mc, th loi cng vi hon cnh thc t ca ngi xem, to nn vic phn b chng trnh mt cch hp l. Phng php phn b chng trnh l xut pht t mc tiu m bo cho s tc ng ca chng trnh vo cng chng mt cch mnh m nht. - Cch phn b chng trnh phi hng ti ng o cng chng, c bt u t vic la chn thng tin theo cp ngha chnh tr x hi ca cc thng tin (phn b theo ni dung, cc giai on chnh ca ni dung c pht sng). - Tnh lin tc ca cc chng trnh c tnh bng c im tm l tip nhn ca cng chng, tc l vn thi gian ti u xem chng trnh v qua n gio dc thi quen cho cng chng. Phn b theo ni dung: l s phn b chng trnh theo cc a ch c th vo thi im d tnh trong ngy. Khi chng trnh pht sng cn hn ch, vn khng t ra, nhng khi truyn hnh pht sng lin tc vi
99

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

thi lng pht sng ln th phi tnh n, v d nh chng trnh Cho bui sng, Thi s, Th thao, Vn ngh, Ni dung phn b theo cm (khi ) nhiu chng trnh to thnh knh truyn hnh c th pht sng ng thi. Mi knh vi thi gian va phi gip cho vic nh hng nhm phc v mt i tng chuyn bit no hoc ton b cng chng. Truyn hnh khng c kh nng chuyn su vo cc lnh vc, khng c kh nng la chn thng tin nh bo in. T xut hin nhiu knh truyn hnh cng mt lc ng thi l cng chng la chn. Vic xut hin nhiu knh truyn hnh dn n vn mi l giao thoa trong phn b thng tin xy dng ni dung pht sng ca cc knh truyn hnh. Nhiu knh cng pht sng mt lc l khuynh hng pht trin chung ca truyn hnh hin i. c im c bn ca truyn hnh ngy nay l lm thay i nhim v ca chng trnh. l khi lng pht sng ln, thi lng pht sng ngy cng tng chim nhiu gi trong mt ngy ca cc chng trnh truyn hnh t i truyn hnh trung ng, a phng, khu vc, cc i th gii. thu ht s ch ca cng chng vo nhng chng trnh c cng ch , trong iu kin nhiu knh pht sng cng lc, khi phn b chng trnh phi vn dng nguyn tc loi tr, l c im ch ca chng trnh ng thi pht sng trn nhiu knh khc nhau hay cn gi l nguyn tc tc ng ngoi tr. S loi tr v mt ch cn da trn vic phn chia thnh cc chng trnh, lm sao mt trong cc chng trnh phc v ng o cng chng (nh chng trnh Phim truyn, cc chng trnh tr chi, sn khu, vn ngh,), cn cc chng trnh khc th phc v cc nhm cng chng chuyn bit, v d nh knh ny pht th thao th knh khc l cc chng trnh vn ngh, tr chi hoc chng trnh qun i, chng trnh ph n,
100

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

S giao thoa gia cc knh v vic xy dng chng trnh l hai mt ca qu trnh truyn ti thng tin trn truyn hnh. Nu nh mt chng trnh sp xp theo chiu dc cc yu t ca h thng chng trnh, th s phi hp ca cc chng trnh l chiu ngang ca nhng yu t . Trong mt chng trnh bao gi cng phi tot ln ch t tng v khuynh hng chung ca chng trnh, l ch v th loi. Mi chng trnh trong cc knh truyn hnh cn phi tr li cc cu hi sau: - Ci g? (Ni dung cp) - Nh th no? (Th loi, hnh thc,) - Cho ai? (Cho ton th cng chng hay cho mt i tng ring bit). - Khi no? (Vo thi gian ph hp nht v vo lc bt buc) - Ti sao? (Theo nhu cu x hi) Tt nhin, trn thc t khng c s thng nht hon ton cc chng trnh pht sng trong iu kin nhiu knh cng pht sng, cng nh khng c v khng bao gi c s nht tr hon ton v s thch ca con ngi, thm ch ngay trong cng mt gia nh. Do vy, cc chng trnh phi c s tc ng ln nhau. T khi xy dng chng trnh phi tr tnh n s thch v iu kin ca tng nhm trong c cu cng chng to ra s la chn chung m s la chn ny c th tha ng cc knh khc nhau cng nh phi tnh n mu thun trong s thch ca cc nhm cng chng khc nhau. Mc phn b ( la chn b cc) thng tin c hon thin qu trnh chia lm nhiu cp ca chng trnh. Nhng v tng th nhng thng tin c pht i trong ngy phi nm trong ni dung v hnh thc thng nht, thng tin l nhng bc tranh ton cnh v cuc sng ang din ra si ng trong nc v th gii. Mc tiu ca c cu chng trnh truyn hnh: C cu chng trnh truyn hnh cn phi tr thnh ni dung v hnh thc ca s phn nh hi ha v
101

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

i sng vt cht v tinh thn ca ton x hi. Mc tiu ca cc chng trnh truyn hnh phi tr thnh hnh thc hon thin phn nh c cu dn ch ca x hi. X hi cng pht trin, nhu cu thng thc vn ha truyn hnh ngy cng cao, do vy cc chng trnh truyn hnh phi m bo cung cp thng tin nhanh chng, chnh xc, kp thi n mi ngi dn v ng li, chnh sch ca ng v Nh nc, v s pht trin ca t nc, gp phn nng cao nhn thc chnh tr, t tng, thm m ca cng chng, u tranh chng cc m mu hot ng ca cc th lc th ich. Ni dung cc chng trnh cn phong ph, a dng, c s cn i hi ha gia thng tin, gio dc v gii tr. cng l nhim v m cc chng trnh truyn hnh Vit Nam cn vn ti.

102

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

Mt s s sn xut chng trnh truyn hnh:

S 1: M hnh t chc cng vic: kt hp theo hai chiu nh hng hot ng

TNG GIM C TNG BIN TP

PG PH TRCH CHNG TRNH

PG HNH CHNH - QUN TR

PG SN XUT K THUT

Chng trnh

Sn xut

Pht sng

Bin tp Vn ngh

Bin tp Chnh tr - thi s

Bin tp Khoa gio

Bin tp chuy n

Quay phim

Dng hnh

Trang b

K thut hnh

K thut m thanh

Cc i lu ng

103

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

S 2: Cc chc nng v trch nhim trong hot ng ca i truyn hnh t chc theo m hnh kt hp, nh hng hot ng

TNG GIM C TNG BIN TP

Hi ng chng trnh

K hoch cng ty - K hoch chng trnh - K hoch sn xut - Nhn s - Ti chnh

B PHN CHNG TRNH - Bin tp li - Bin tp nhc - lnh o chng rnh pht sng

B PHN SN XUT -Quay phim - Thit b - Thit b

B PHN K THUT - K thut iu hnh - Lnh o k thut thit b - Lnh o k thut pht sng

B PHN QUN TR

-Bo v T liu -Pht hnh -Mua

-Php ch -iu hnh chung -Nghin cu -X hi

- Bin tp li - Thi s - Vn ngh - Gio dc - Bin tp nhc -Dng phim -

Lu tr ti liu - Phim mua - phim trao i

o din - m thanh Hnh ng Lnh o sn khu Quay phim - Dng hnh

Thu m - Phi m Quay camera - Lng ting K thut hnh K thut ting

- Phi cnh - in phim - Dng bng - Dng phim - Hiu chnhmu - Chiu th

camera sn khu - Xng - Phng iu khin - in lu tr phim

- nh hnh v - Thit k m thut - Thit b - nh snkhu - Trang tr - Phc trang -Ha trang

- Trang b k thut v cung cp vt t - o lng hnh nh v bo dng - K hoch pht sng - Kim sot mng l i pht

104

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

S 3: M hnh iu hnh chng trnh

PH GIM C CHNG TRNH Lp chng trnh Hoch ton chng trnh Ph trch chng trnh pht

Php ch Thng tin i chng Qung co

Tng bin tp

Ti liu Lu tr

LNH O BIN TP Thi s Mua chng trnh Khoa gio Trao i chng trnh Vn th Chuyn

105

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

S 4 M hnh iu hnh sn xut

Ph gim c ph trch sn xut k thut

- K hoch sn xut - Hoch ton sn xut - B tr sp xp - Quay phim - Thit k trong k -thut - Nng cp k thut - K thut hnh, m - Thit k hnh,

- Lnh o bin tp - Lnh o m thanh - o din - Lnh o trng quay

Hin trng

My quay- K thut hnh Quay hnh- K thut m thanh Trang b - K thut nh sng

In trang Lu tr

106

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

S 5 M HNH CNG NGH SN XUT - TRUYN HNH CHI TIT QUYT NH Error! Bin tp chng trnh NI DUNG

Tc phm v kch bn vn hc, i thc t, chn

Kch bn truyn hnh-o din phn cnh

Lp khai ton chi ph sn xut

Duyt kch bn

CC QUYT NH VO GIAI ON SN XUT Lp s quay ghi hnh Chn din vin Lp P/A m thanh Chn cnh ngoi cnh Thnh lp on lm phim

Giai on sn xut

LP K HOCH TUN TRNH V TNG D TON Dng c to bi cnh Mua,thu o c trang phc Sng tc,chn, rp nhc trch t liu thu thanh

TNG DUYT QUYT NH GHI HNH

HNH NH

Xut xng

- quay ni cnh - quay ngoi cnh

M THANH - Thu ng b. - thu ting ng - Lng ting -Dng in t - Ho m - Lng ch, lm tiu , k xo

QUAY PHI HP Thc hin k xo

SN PHM HON CHNH (bng t hoc pht sng)

107

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

108

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

CU TRUYN HNH
Giai on na sau th k XX, bc sang th k XXI, nhn loi tin nhng bc rt di trong qu trnh pht trin ca mnh. Cc cuc cc mng khoa hc v cng ngh thng tin to nn tin vng chc cho s pht trin y. C th ni rng, cc thut ng k nguyn thng tin, bng n thng tin. ton cu ho thng tin,... tr thnh hin thc. Th gii ngy nay c hng chc triu t tin tc, hng trm ngn tm nh c truyn i trong mt ngy. H thng cc phng tin truyn thng i chng ln mnh c v s lng v cht lng, p ng ngy cng tt hn nhu cu thng tin ca cng chng. Tin tc, trc y ch c loan bo trong mt vng nht nh, th nay, tin tc l ca tt c mi ngi, mi tng lp trn hnh tinh ny. Mt trn bng chy M, mt cuc bu c Php, mt v bt cc con tin Philippin u c th xut hin cng lc, cng thi trn cc phng tin truyn thng i chng mi quc gia. Rt nhiu yu t thc y s pht trin mnh m ca bo ch, lm cc hot ng bo ch ngy cng th hin r bn cht ch thc ca n. C th thy c im ny r nt nht trn truyn hnh mt loi hnh truyn thng i chng - c bit l truyn hnh trc tip. Truyn hnh trc tip manh nha xut hin t nhng nm 1928 - 1935, vi c trng thi s, nhanh nhy v k nng chuyn nghip ho truyn hnh. L d nhin, phng thc truyn hnh trc tip c nhiu l do chim lnh v pht trin a ht truyn hnh: Th nht, truyn hnh trc tip (live broadcasting) m bo c tnh thi s ca s kin mt cch tt nht - iu ch yu ca hot ng bo ch.

109

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

Th hai, truyn hnh trc tip lm thay i t duy ca ngi thc hin nhim v thng tin bo ch, nhng ngi m t duy ca h vn b chi phi bi phng thc pht li (play back) lu. Th ba, truyn hnh trc tip tn dng c mt cch ti a nhng thnh tu ca khoa hc cng ngh nh v tinh, cp, k thut s, my mc... nng cao v tr v th mnh ca mnh, to ra nhng hiu qu x hi r rt. V cn nhiu l do khc na. Truyn hnh trc tip cng chng minh c tnh bo ch ca n bng s nhanh chng v thuyt phc. Nhng thng tin s kin n c tn dng; dng phng thc truyn hnh trc tip mang nguyn vn gi tr thng tin ca n n vi cng chng. T nhng nm 80 ca th k XX, chng ta bt u s dng phng thc truyn hnh trc tip tng thut i hi ng, cc k hp Quc hi, cc s kin vn ha, th thao, l tt,... rt cun ht ngi xem. Trong nhng nm gn y, cc chng trnh truyn hnh trc tip ca i Truyn hnh Vit Nam ngy cng phong ph v a dng. VTV1, VTV2, VTV3 phc v ngy cng tt hn nhu cu thng tin ca ngi dn trn nhiu lnh vc: chnh tr, kinh t, vn ho, x hi, th thao, gii tr,... Cc chng trnh truyn hnh trc tip c chun b hay t xut u c thc hin bi bn v c hiu qu thng tin cao. 1, Vai tr ca cc chng trnh truyn hnh trc tip Truyn hnh trc tip ngy cng tr nn khng th thiu trong cc chng trnh truyn hnh, tng tnh hp dn ca truyn hnh, v khn gi cm thy c hiu ng cng chng kin s kin. Vic chuyn ti thng tin chn thc v nhanh nhy ca phng thc truyn hnh trc tip khin ngi xem cm gic mnh thc s ang tham gia vo s kin v t c hiu qu cao. T , truyn hnh ang thc s dn dn pht huy th mnh ca bo ch, tc ng, hnh thnh v nh hng mt cch tch cc d lun x hi.
110

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

C nhiu chng trnh truyn hnh trc tip, cn c vo s khc nhau v hnh thc, ni dung, mc ch nh: Tng thut trc tip, thi s trc tip, cu truyn hnh,... Chng ta xem xt v phng thc truyn hnh trc tip thng qua cu truyn hnh. y l mt chng trnh, khng phi l mt th loi, l s tng hp ca rt nhiu ni dung v hnh thc, vn t chc, qun l v cng vic ca phng vin. Cu truyn hnh l mt chng trnh pht thng, trc tip c nhiu cu ni ngi xem chng trnh cng lc c th chng kin nhiu s kin, s vic ti nhiu a im nhng vng a l khc nhau nhng theo mt ch xuyn sut. Trong thut ng hin i ting Anh gi l live ngha l truyn hnh trc tip s kin m khng qua khu dn dng hu k thng thng. Cc chng trnh trc tip tuy ch a ra c nhng hnh nh c tnh gii hn nht nh v b eo hp v khng gian v thi gian nhng l nhng lt ct hon chnh, c lp v chnh lt ct y c ni ghp vi nhau, to dng mt thng ip mang tnh trn vn, phong ph gy s cun ht dc bit i vi khn gi. Cu truyn hnh: Khng cn qu mi m i vi khn gi cng nh i vi nhng ngi lm chng trnh. l s vn dng ng biu dng ca nhng ngi thc hin hc tp t nhng chng trnh truyn hnh trc tip ca nc ngoi. Trong khi cc thit b ca chng ta cn qu ngho nn, lc hu, chp v, hn na h thng l thuyt bo ch truyn hnh cn cha theo kp vi thc t cho nn tm hiu nhng c im ca mt chng trnh nh chng trnh cu truyn hnh s gp rt nhiu kh khn. Trong khi trn th gii cc hng truyn hnh s dng v tinh truyn i hnh nh trc tip th Vit Nam chng ta vn phi truyn trc tip bng cp quang. iu ny gy tr ngi rt nhiu khi lm chng trnh v khng phi a im no chng ta cng c u ni cp quang hoc v l do dy cp m chng ta khng th ko my i n tn ni ang xy ra s kin, s vic. Nu truyn hnh nh bng vi ba qua v tinh th
111

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

bt k ch no chng ta cng c th truyn c hnh nh i m khng cn s can thip ca yu t khng gian. Tuy nhin, bng n lc ca mnh, cc chng trnh cu truyn hnh ca i THVN do Ban Thi s thc hin thc s tr thnh mn n tinh thn i vi ng o cng chng trong nhng dp thing ling nht i vi mt i ngi nh Tt Nguyn n hay nhng dp k nim ln nh 110 nm ngy sinh Bc H knh yu. S d cu truyn hnh c sc hp dn nh vy bi n c nhng c im ht sc ring bit m khng mt th loi bo ch no c c. 2, Nguyn l cu truyn hnh Cu truyn hnh phn nh din bin ca s kin theo khng gian thc (khng nn). Cu truyn hnh c cu to ging tng thut truyn hnh nhng c quy m ln hn v phc tp hn, c nhiu u cu ni vi nhau t nhiu a im khc nhau, trong c mt u cu ch, v d nh cu truyn hnh giao tha nm t Du 2004 c 15 u cu tham gia trong c nc. Cu truyn hnh hai chiu c hai u cu ni vi nhau, chng hn H Ni Maxcva, H Ni Ving Chn, trong c mt u cu ch A. Nguyn l hot ng: s kin din ra u cu A c cc camera ghi hnh a tn hiu Video v Audio v xe lu ng A, xe ny c cu to nh mt trung tm truyn hnh thu nh, n c th tip nhn v x l thng tin ti ch, ng thi truyn tn hiu v trung tm truyn hnh A bng an-ten viba, v tinh vin thng hoc cp quang. Ti u cu B, s kin din ra cng c cc camera ghi hnh a tn hiu v xe lu ng B truyn tn hiu v trung tm truyn hnh B v a tip v u cu ch A c trung tm truyn hnh A (cng bng an-ten viba, v tinh vin thng hoc cp quang) Cc tn hiu hnh nh (Video) v m thanh (Audio) ti hai im A v B c Tng o din Trung tm truyn hnh u cu A x l khng ch v
112

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

truyn pht ngay khn gi kp thi theo di din bin s kin ang din ra ti hai im A-B. Cu truyn hnh nhiu chiu phi c nhiu u cu, v d H Ni Qung Tr Hu - Nng Bun Ma Thut Thnh ph H Ch Minh Cn Th, Nguyn l hot ng tng t nh cu truyn hnh hai chiu trong c u cu ch A. Cc tn hiu hnh nh (Video) v cc m thanh (Audio) ti cc a im A,B,C,D,E,F, c Tng o din Trung tm truyn hnh u cu A x l, khng ch v truyn pht theo cc knh VHF, UHF, MMDS, CATV, khn gi kp thi theo di din bin ang din ra ti cc a im A, B, C, D, E, F, Cc Trung tm truyn hnh cc u cu A, B, C, D, E, F, phi phi hp nhp nhng, n theo ng kch bn chng trnh ra. Kt qu bin tp ti ch u cu ch A nh l cuc giao lu trc tip gia nhng nhn vt tham gia s kin cc a im khc nhau vi chnh khn gi truyn hnh ti mt im, l hiu qu thng tin hai chiu ca bo ch truyn hnh. Trn th gii cc hng truyn hnh ln thng s dng v tinh hoc cp quang truyn tn hiu trc tip. M hnh nguyn l cu truyn hnh:

113

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

114

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

3, c im ca chng trnh Cu truyn hnh Cu truyn hnh l phng php phn nh trc tip nhiu s vic ti nhiu a im khng gian khc nhau, cc u cu khc nhau trong cng mt thi im. Cu truyn hnh thng s dng giao lu cc vng min khc nhau trong cc dp l Tt long trng, giao lu mn m, rt c hiu qu v giao lu trc tip gia cc u cu vi nhau th hin tnh tri ca bo ch: trc tip, tc thi, khch quan, trung thc v thng tin v qung b rng ri. Chng trnh cu truyn hnh l mt chng trnh pht thng khng x l hu k, tng hp nhiu th loi bo ch, kt ni trc tip nhiu a im ngi xem chng kin nhiu s kin nhng vng a l khc nhau theo mt ch xuyn sut. Chng trnh cu truyn hnh l s ghp ni nhiu lt ct, to thnh mt thng ip trn ven, phong ph, a dng, em li cho cng chng cm gic chn thc, sng ng, cp nht dng nh ang c tham gia trc tip vo s kin. thc hin chng trnh cu truyn hnh th cng on chun b kch bn, kho st a hnh, b tr im cu, lp t thit b,.. phi tin hnh t trc. Vic mc ni cc u cu ti cc im nh sn trong kch bn cng nh nh sn trong qu trnh la chn cc u cu khu kho st. V vy, vic phn cng tng ngi lm tng phn vic c th, cng nh vic la chn kp lm vic n , nhp nhng trong qu trnh thc hin chng trnh cu truyn hnh rt quan trng. Quan h gia u cu ch v cc u cu phi kt ni ng b, nhp nhng nh nhng mt xch to thnh chui hnh nh lin tc to nn chng trnh hon chnh. Ton b chng trnh cu truyn hnh do Tng o din ch o, mi u cu c mt kp do o din ph trch. o din hnh nh nhanh chng la chn hnh nh theo c cnh g, gc no, ting ng ra sao, thi lng tng cnh bao lu, cho ph hp vi iu kin quan st ca khn gi mn hnh gia nh. Nu c mt u cu b s c, trc trc phi nhanh chng thay th.
115

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

Quan h gia Tng o din v ngi dn chng trnh phi c s phi hp ng b, nhp nhng m bo s la chn hnh nh ca Tng o din c cht lng cao. Tng o din ti u cu ch l linh hn ca c chng trnh, do vy phi c nng lc tng hp bao qut, c phn x nhanh nhy, nm bt s kin, c bn lnh chnh tr vng vng. Quan h gia Tng o din v cc bnh lun vin l mi quan h hai chiu cng chu s chi phi ca nhau, cng h tr nhau lm nn hiu qu ca chng trnh. Bnh lun vin phi am hiu u cu mnh ph trch, phi gn b vi a phng, n tn ni ci m ba cng vi b con a phng. Khi thc hin chng trnh, nu xy ra tnh hung bt cp th ngi dn y c th tho g kh khn. Khi bnh lun ch nn gii thch nhng g hnh nh cha th hin hoc nh gi tc thi v chng trnh, gy hng th thm cho ngi xem. Yu t con ngi l quyt nh thnh cng ca chng trnh cu truyn hnh. Cn c s kt hp hon ho ca i ng truyn hnh nh Tng o din, ngi dn chng trnh ti cc u cu, bit ng ph vi nhiu tnh hung xy ra. Ngi dn chng trnh phi t nhin ha mnh vo cuc sng i thng, s dng ngn ng thnh thc, uyn chuyn nhp nhng. Cu truyn hnh c kh nng em n nhng hnh nh v m thanh trc tip cng lc tn ti nhiu a im: tnh trc tip l th mnh ni tri ca truyn hnh, n cng ch thc hin vi nhng iu kin nht nh v khoa hc k thut v c nhiu yu t khch quan khc. Thng tin l mt trong chc nng c bn ca cc loi hnh bo ch. Gi y ngi ta khng ch cnh tranh v mi l, nng ca thng tin m s nhanh chng trong vic chuyn tin l yu t hng u quyt nh ai s l ngi chin thng. V im ny, pht thanh v truyn hnh c u th hn c v kh nng truyn ti thng tin trc tip ch tn ti hai loi hnh bo ch ny. Hin nay, nc ta, v kh nng k thut cn hn ch, nht l cc i truyn hnh a phng pht thanh c u th hn
116

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

truyn hnh v cc thit b truyn thanh kh n gin v ngi phng vin c kh nng hot ng c lp nhng n cng hn ch bi phng tin biu t duy nht ch bng m thanh. Trong khi , truyn hnh c mt khi lng khn gi khng l, nhng k hiu thng tin ca truyn hnh mang li c tnh thuyt phc cao, tc ng nhanh, mnh v n tng. iu ny c th thy qua chng trnh trc tip. Nhng chng trnh trc tip khng ch mang thng tin n cho ngi xem m cn to dng c mi quan h mt thit vi h, t , n c kh nng g b hng ro ngn cch v khng gian v thi gian, gip ngi xem sng cng s kin, kch thch tm l tip nhn thng tin nh ngi trong cuc ca ngi xem. Tnh trc tip d to nn nhng yu t bt ng cho khn gi v nhng ngi lm chng trnh mc d mi chi tit c hoch nh kh k cng trong kch bn. Cu truyn hnh l phng php tt nht trong giai on hin nay, mang li hnh nh trc tip cng lc, ng thi n khn gi. Qua cu truyn hnh, khn gi c th cng lc chng kin nhng s kin, s vic, con ngi ang din ra rt nhiu ni, c th l rt xa ni h ang ngi v iu c bit l chng kin s vic, s kin ang xy ra. Trong cc chng trnh cu truyn hnh tt, khn gi mn nh nh c th nhn thy c khng kh tt rt nhiu ni trn t nc Vit Nam, k c vng hi o xa xi nh Trng Sa, Hong Sa,. Trong chng trnh cu truyn hnh cho n nm chuyn giao thin nin k, khn gi cn c tn mt chng kin nhng hnh nh ca l n nm mi din ra nhiu ni trn th gii v chnh yu t cng chng minh cho s tip ni khng gii hn v khng gian v thi gian ca cu truyn hnh. Cu truyn hnh l chng trnh kt hp nhiu phng php sng to cc th loi bo ch truyn hnh v l s kt hp lao ng ca nhiu ngnh, lnh vc khc nhau. Cu truyn hnh s dng nhiu th loi bo ch. Ngay nh M, ngi ta phn chia truyn hnh thnh 2 nhm: Hin trng v trng quay th
117

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

cu truyn hnh cng l s tng hp ca hai nhm trn. Cu truyn hnh hay nhng chng trnh trc tip, nhiu u ni l s kt hp t nhin cc c tnh ca nhm hi thoi v nhm to hnh. Trong cc chng trnh trc tip cn s dng phng s, phng vn, bnh lun... c thc hin trc hoc cng lm trc tip nhm m rng hoc cung cp thm thng tin cho ch . c th l hnh nh t liu qu kh, nhng thng tin tng hp t nhiu a im, khng c kh nng trc tip, song li phc v c lc cho ch . V d chng trnh cu truyn hnh xun Qu Mi. Cc phng vn ngn lin tc c thc hin s gip cng chng trnh khi s nhm chn khi phi lin tc nghe nhng li dn ca ngi dn chng trnh. Ngi dn c ti gii n u cng khng th li cun khn gi trong sut thi gian lm cu bi tm l ngi xem lun mun thay i khng gian v mun c chng kin khng kh nhiu ni, c nghe nhiu ging ni hn l ch mt ging ca ngi dn. Lc ny ngi dn phi linh hot trong vic thay i nh: Phng vn trc tip mt ngi dn i du xun hoc bt k mt ngh s hay mt ngi ni ting no s lm cho khng kh thay i v li to ra cm gic mi, l i vi ngi xem. Bn cnh , vic pht nhng phng s c lm trc v mt a phng hay mt ngi no c lin quan n chng trnh nhng v l do no m h khng th c mt lm trc tip. Trong chng trnh cu truyn hnh k nim 110 ngy sinh Bc H, trong khi khn gi ang theo di hnh nh trc tip cc a phng th nhng phng s, phim ti liu v Bc nh Bc H vi cc chu thiu nhi, Bc H vi th dc th thao... khin cho khng ch ngi dn Vit Nam m c nhn dn th gii nh n v cm phc mt con ngi v i. Cng vi nhng th loi , nhng tc phm th ca, vn ngh nh: ma, ht, c an xen trong cc chng trnh cu truyn hnh gp phn to nn hiu qu khng nh lm phong ph thm ni dung v a dng hnh thc th hin ca chng trnh. Tnh trc tip mt mt c kh nng to mi quan h mt thit vi ngi xem,
118

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

mt khc y cng l mt tc ng to ln cho tng thng tin th hai c khai thc trit . Cu truyn hnh khng ch l s kt hp ca cc loi hnh bo hnh m n cn l kt qu ca s hp tc lao ng ca nhiu ngnh, nhiu lnh vc khc nhau. Hot ng bo ch l hot ng c tnh c th, n l s kt hp rt nhiu cc yu t nh tri thc, kinh nghim, l s phi hp ng b ca mt tp th, l s h tr c lc ca cc thit b k thut. Cu truyn hnh l chng trnh truyn hnh trc tip nhng phc tp hn nhiu so vi cc chng trnh trc tip thng thng c 1 im pht. C th hnh dung l mt qun th kin trc hon chnh c xy dng bi nhng ngi nh c lp, lin kt vi nhau theo mt ch , mt tng nht qun. N l s kt ni ca nhng vng a l khc nhau, ca nhng kp lm vic ring r song li n khp vi nhau nh nhng mt xch, to thnh mt chui hnh nh pht trin lin tc. Trong chng trnh cu truyn hnh thng s dng nhiu phng tin k thut hin i ca nhiu ngnh khc nhau. i ng phng vin, bin tp vin, k thut vin v nhiu thit b ca ngnh bu in c huy ng ti a phc v cu truyn hnh. ng thi cn c s h tr ca cc ngnh nh in lc, an ninh... m bo tt nht cht lng ca chng trnh. 4. Qu trnh chun b mt chng trnh Cu truyn hnh Cu truyn hnh l mt chng trnh tng hp v cng phong ph v phc tp ca nhiu loi hnh bo ch truyn hnh, ca nhiu ngnh v ca nhiu phng tin, thit b hin i. Do vy, thc hin mt chng trnh Cu truyn hnh l v cng tn km v phc tp nht l cc nc ang pht trin. phng Ty, truyn hnh trc tip hay vic to lp Cu truyn hnh rt n gin v gn nh v h c mt cng ngh lm truyn hnh v cng hin i v thch ng vi truyn hnh. Nu nh Vit Nam, chng ta phi dng cp quang truyn hnh nh trc tip t nhng a phng xa trung tm th phng
119

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

Ty h dng viba pht ln v tinh, rt thun li. Nu c v tinh, truyn hnh c th i bt c u cng c th truyn hnh nh c v nh vy s tit kim c rt nhiu. Da vo nhng yu t chng ta c th thy c cng vic chun b ca chng ta cho mt chng trnh Cu truyn hnh cng phi c nhng yu t sau: , kho st hin trng, xy dng kch bn, chun b o c, cc phng tin k thut, cc mi lin h, vn ti chnh... y l nhng iu kin cn v thc hin chng trnh. Vic u tin l vic xut hin tng. V Cu truyn hnh l mt chng trnh truyn hnh trc tip rt tn km v phc tp. Do vy, vic chn tng cng khng th n gin nh cc chng trnh truyn hnh trc tip khc. Chnh v vy m cho n nay, Cu truyn hnh mi ch xut hin trong cc dp l k nim, cc ngy l hi ln ca dn tc nh Tt Nguyn n. Cho n thi im ny th Cu truyn hnh c thit lp vi mt ni dung khc, l k nim 110 ngy sinh Bc H v tnh cht c bit ca s kin ny. V d Cu truyn hnh vo m giao tha l mt dp tt nht khai thc trit lng khn gi cng tm l tip nhn thng tin, to nn nhng hiu qu cm xc thm m v li nhng n tng c bit. Vic hnh thnh cng phi gn lin vi yu t k thut v y l thc o hng u v tnh kh thi ca ti. Trong mi chng trnh Cu truyn hnh th vic la chn cc im u mi, xy dng ni dung ph thuc ch yu vo tnh hnh kinh t, chnh tr x hi a ra trong nm . Ch , cc phn ni dung c tp trung phn nh do nhng ngi bin tp la chn v t chc sp xp sao cho p ng c cng tc tuyn truyn ca Ban bin tp v nhu cu thng tin ca ngi xem. y l cng vic kh phc tp, n cng l thc o v phm cht, ti nng ca nhng ngi thc hin. Sau khi xc nh c ch , cng vic tip theo l kho st. i vi Cu truyn hnh th cng vic kho st l rt quan trng v c tin hnh trc nhiu thng, ti thiu l mt thng. V d nh chng trnh Cu truyn hnh
120

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

xun K Mo c im cu ti Ph Th, qu trnh kho st din ra trong 4 thng. Kho st c chia lm hai giai on: - Giai on kho st v a hnh v phng tin k thut hin c cho php t chc mt chng trnh trc tip hay khng. Nu cha y th c th tng cng b sung, thay th my mc theo kh nng hin c. c th tham gia vo cu th im mt l phi gn i truyn hnh VN c th truyn sng viba v, hai l phi c ng dn cp quang. Nu thiu mt trong hai iu kin trn th a im d c l tng hay c ngha chnh tr x hi n u cng khng th thc hin truyn hnh trc tip c. c trng hp t Nha Trang phi thay bng tnh Ph Yn trong chng trnh Cu truyn hnh Xun K Mo v nhng l do trn. - Giai on kho st kh nng ghi hnh sao cho thun li v em li nhng hnh nh l tng l giai on kho st th hai. y l cng vic kho st a hnh, tm hiu kh hu, thi tit, tm hiu bi cnh chn c nhng gc my p nht v tin li nht. Phi nm bt v chun b nhng yu t k thut ghi hnh nh nh sng, chun b o c, li dng nhng yu t c sn trong khung cnh t nhin chun b tt cho vic ghi hnh. Xy dng kch bn: y l cng vic ht sc quan trng trong phn ni dung. Nhng th hin c khi qut qua vn bn v chnh vn bn ny s l xng sng xuyn sut chng trnh. Kch bn truyn hnh l nn tng t tng ca cc chng trnh. Trong nhng chng trnh Cu truyn hnh th kch bn thng tn ti hai mc : Kch bn ca Tng o din v kch bn tng im ni. Kch bn ca Tng o din qun xuyn t u n cui chng trnh, c sp xp thng nht, chc ch cc im ni, l kch bn tng th, l bc tranh chung ca chng trnh. Kch bn ny c hnh thnh trn ca nhng ngi lm chng trnh da trn nhng din bin c th ti tng im ni. mi u cu tuy l nhng nt v ring c o nhng n cng t n hon chnh nht nh. Tt c cc chi tit, din bin u nm trong kch
121

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

bn ny. Trong cc chng trnh Cu truyn hnh ca i Truyn hnh Vit Nam, kch bn tng th thng do Tng o din v nhng cng s xy dng, sau ti cc im ni hoc do mt b phn ca tng i truyn hnh a phng hoc do ngi dn v o din ti thi im thit lp song tt c u c s thng nht cao v chu s ch o ca Tng o din. Mi din bin nh nht cng c hoch nh trn kch bn. C th coi y l mt bc sng to quyt nh ti cht lng chng trnh. Khng ging nh kch bn ca nhng chng trnh trc tip khc nh tng thut bng , ca nhc... l hon ton th ng trc nhng din bin, kch bn Cu truyn hnh c xc lp trn c s din tp, chnh xc n tng chi tit. Tuy nhin d c chun b tt n my th vn c nhng thay i khi ang din ra chng trnh vn c s thay i. cng chnh l yu t bt ng, to nn mt tm l t m, hi hp ca ngi xem v chnh yu t ny cng kch thch thm s tp trung ca ngi xem. C nhiu trng hp kch bn khi xy dng ti thi im th iu kin khch quan nh thi tit p, c gi nh... nhng n khi thc hin tri li ma hoc thay i th tit th nhng yu t trong kch bn lin quan n vn ny phi thay theo. S thay i kch bn ny nhiu khi khng th xin kin ca Tng o din m ngi n chng trnh hay o din im cu phi linh hot thay i sao cho khng nh hng ti ni dung m li ph hp vi iu kin lc . V d nh ang thc hin trc tip Cu truyn hnh H Ni - Vin Chn thng 09/2002 nhn dp k nim 40 nm thit lp quan h ngoi giao gia Lo v Vit Nam. Do s c Vin Chn tri ma nn o din u cu ny x l rt linh hot. Mi vic s d dng hn nhiu nu nhng iu chun b trong kch bn din ra ng nh trn thc t, nhng s l rt kh khi mi vic khng din ra nh trong kch bn. Cng vic xy dng kch bn l yu t quyt nh v mt ni dung. Sau khi kch bn c hon thnh th cng vic cn li ca s chun b l s trin khai mc ni cc u cu, phn cng cng vic c th cho tng ngi
122

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

tham gia. y cng l cng vic khng km phn quan trng v phi chn sao cho c nhng con ngi c th ph hp vi nhng hon cnh c th. Khng th chn mt cch tu tin con ngi, nht l nhng ngi dn. Phi hn ch mc ti a a nhng ngi c ging ni a phng ny n a phng khc lm ngi dn, vic lm ny s lm gim bt tnh chn thc ca chng trnh. La chn nhng kp lm vic tht n trnh nhng khc mc trong khi lm chng trnh. Cu truyn hnh l mt chng trnh c quy m ln, li vo nhng thi im lch s trng i ca dn tc nn cn cn thn v chnh xc l iu mi ngi phi tun th. Nhng ngi Tng o din, o din, phong vin, bin tp vin, ngi dn, k thut phi c mt ci nhn ton din, khch quan, t lng trc c nhng yu t do k thut, d kin chnh xc thi lng v y l yu t quan trng cn c khng ch trit trong m giao tha cng nh trong cc chng trnh Cu truyn hnh khc ca i Truyn hnh Vit Nam. 5. Thc hin ghi hnh v pht sng Sau khi mi cng vic chun b chu tt, thi im din ra s kin mi ngi phi tun th theo s phn cng lao ng ban u s m nhn vai tr ca mnh. V Cu truyn hnh l chng trnh truyn hnh trc tip nn thi im v c hi duy nht c mt ln. Tt c hnh nh v m thanh u pht sng trc tip, mi sai st khi xut hin trn hnh u khng c kh nng thay i c. V c bn chng trnh Cu truyn hnh c nhiu im ni c thc hin nh sau: Tt c cc u cu, hnh nh v m thanh c thit b ghi li sau chuyn v bu in bng sng viba. H thng cp quang xuyn Vit ca bu in s c nhim v truyn dn nhng tn hiu ny t khp ni v trung tm iu khin ca i Truyn hnh Vit Nam Ging V. Ring H Ni c th
123

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

truyn sng vi ba v. Ti y Tng o din theo kch bn s ln lt chn tng thi im pht sng. Tt c mi hot ng u tc thi xy ra cng lc. C th mi im thng thng c t 4 7 camera cc gc khc nhau. Hnh nh v nhng din bin ngay ti hin trng c chuyn thnh tn hiu video truyn v bn o din trn xe lu ng bng ng cp. m thanh ch yu l ting ng hin trng. Mi chic xe lu ng c th coi nh mt trung tm sn xut chng trnh thu nh, p ng mi nhu cu v qu trnh x l m thanh, hnh nh v pht sng bng viba. V d trong chng trnh Cu truyn hnh ngy 19/05/2000 ti u cu Ngh An, mi tn hiu c ghi bng camera truyn qua sng Viba v bu in tnh Ngh An, sau nh ng cp quang bu in truyn v Trung tm sn xut chng trnh ca i Truyn hnh Vit Nam ti H Ni. Ngoi ra, trong cc chng trnh Cu truyn hnh c nhng im khng c kh nng truyn hnh nh (Video phone). Nhng thit b ny s do Tng cng ty Bu chnh vin thng Vit Nam m nhn, h c cn b n iu khin, vn hnh cc thit b . Nh chng trnh Cu truyn hnh xun K Mo, Trng Sa v thu in a Nhim l hai im s dng in thoi hnh. Mc d hiu qu km xa so vi hnh nh do xe ghi hnh lu ng em li nhng n cng to nn nhng n tng nht nh nh tnh thi im (m giao tha) li c truyn trc tip t nhng a phng xa xi m khn gi ang thiu thng tin. Tuy nhin, khng th khng nhc ti nhng ri ro m chng trnh Cu truyn hnh hay mc phi nh s trc trc v k thut, thi tit,. Nu khu hu k k cng cn mc phi nhng sai st th truyn hnh trc tip s khng th trnh khi nhng sai st ng tic. Nguyn nhn th c nhiu nhng nhng nguyn nhn khch quan l bt kh khng cn nguyn nhn ch quan th c th rt kinh nghim c.
124

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

- Cu truyn hnh trc tip: Cc tn hiu hnh nh v m thanh ti hin trng c cc camera ghi li c tp trung v xe truyn hnh lu ng tng o din la chn hnh nh ngay ti ch. Tn hiu tng thut c truyn trc tip v trung tm (qua an-ten viba hoc qua an-ten cho parabol a ln v tinh vin thng truyn hnh hoc trc cp quang d phng nng m bo h s an ton k thut cao) pht sng v truyn dn i ngay tc khc m khng cn dn dng, bin tp thm na. B tr nhiu camera ghi hnh nhiu gc , hng nhn, c cnh phong ph, sinh ng gy hng th v d dng quan st chi tit din bin ca s kin, o din hnh nh phi bit la chn hnh nh c c cnh g, gc c no, ting ng th no, ko di bao lu... cho ph hp vi iu kin quan st ca khn gi trn mn nh nh gia nh. Bnh lun vin khng go tht, khng ni nhiu, khng xin trng pho tay, phi xng h c vn ho, khng nn hi: c thy khng ? C hiu khng ? Ni ngn gn, khng gii thch nhng g hnh nh th hin r rng, khng ni lin hi, hy cho khn gi t quan st v cm nhn ni dung. Tng thut truyn hnh trc tip ghi hnh v ghi m ting ng phn nh y thng tin ca s kin, v vy li bnh rt hn ch, ngn t sc so, chnh xc, khch quan, ch c gii thch nhng iu m hnh nh khng th hin nh cung cp thm nhng thng tin ngoi l mi nhn c t ni khc hoc i li a y d dm... Vit Nam ang tng cng s dng tng thut trc tip v xu hng pht trin ca thi i. Trong chng trnh thi s trc tip phi thng xuyn c tng thut cc s kin nh: hi ngh, l tt, vn ho ngh thut, th thao... to ra hiu qu thng tin cp nht trc tip, th hin tnh tri ca bo ch truyn hnh (trc tip, tc thi, khch quan, trung thc v qung b rng ri), to ra hiu ng cng chng kin s kin (ngha l khn gi quan st s kin cng lc vi mi din bin ang xy ra khch quan sinh ng).
125

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

Tuy nhin, tng thut truyn hnh trc tip c nhiu nhc im: - Chng trnh phi bm st s kin t u n cui, ko di, tn nhiu thi gian, ngi ta phi xen k cc tit mc ngh thut gii tr v thng tin qung co vo thi gian ngh trng trnh gy cng thng, mt mi. - S hip ng gia cc cng on cht ch, n khp ng b, c h s an ton thp, ri ro cao v ph thuc nhiu iu kin khch quan nh thit b, ngun in, kh hu, mi trng, din vin, nhn vt, bi cnh... S chun b phi ht sc chu o, c kch bn chi tit, c h s d phng cao, lng trc mi tnh hung, khi c pht sinh bt thng v bin ng bt kh khng... x l mt cch thng minh, linh hot. - Chng trnh tng thut ch phn nh s kin mt chiu ti pha hin trng m khng phn nh c pha ngc li, khng c kh nng giao lu trc tip gia cc bn tham gia chng kin s kin, khng pht huy c hiu qu truyn thng hai chiu ca bo ch. KT LUN S pht trin ca khoa hc cng ngh trong th k XXI v nhu cu thng tin ca cng chng s to iu kin cho truyn hnh khng nh c vai tr to lp v nh hng d lun ca mnh. Phng thc truyn hnh trc tip ngy cng pht trin trong xu th pht trin chung ca ngnh truyn hnh. c bit l cu truyn hnh, mt chng trnh tng hp mang tnh xung kch ca truyn hnh trc tip. Do , chng ta cn quan tm n mt s im sau y: - Xy dng i ng nhng ngi lm truyn hnh vng vng v chnh tr, t tng, o c trong sng, c chuyn mn nghip v cao, sm tip cn vi phng thc v phng tin lm bo hin i. - u t trang thit b, my mc tin tin, nng cp c s vt cht, to iu kin thc hin tt cc chng trnh truyn hnh trc tip.
126

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

- Tng thi lng, cht lng, tn xut cc chng trnh truyn hnh trc tip nhm thu ht cng chng. - c bit i mi t duy qun l v lnh o cng tc sn xut chng trnh ca cc cp hu quan.

127

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

TIN TRUYN HNH

1, Khi qut chung v tin Tin c gi l news trong ting Anh, cn ngi Trung Quc gi tin l Tn vn. Nhng t ny u bt ngun t ngha en c ngha l mi. Mc d tin l th loi ra i sm, n c th c coi l th loi u tin ca bo ch v bo ch ra i bng chnh nhng bn tin. Tin gi vai tr xung kch, mi nhn trn cc phng tin thng tin i chng, song cho n nay vn cha c quan nim chung thng nht v th loi ny. Bi tnh cht ca Tin c mt trong tt c cc th loi bo ch khc. Ngi M c quan nim v tin: Khi ch cn ngi, th khng phi l tin. Nhng khi ngi cn ch th l tin. Ngha l tin phi mang yu t mi v l. Nhiu hc gi, nh bo, cc ti liu nghin cu khc cng th hin quan nim v tin nh sau: - Tin l loi hng ho d hng. - Tin l ci hp dn v c tht. - Tin l nhng g c phn nh li. - Tin l ci ca ngy hm nay khc ngy hm qua, ngy mai khc ngy hm nay v bt c ci g v bt c u trong cuc sng hng ngy. - Tin l ci g m ngi ny mun che y, cn ngi khc (nh bo) th mun cng khai. - T in Ting Vit nm 1992 ghi: Tin l iu c truyn i, bo li cho bit v s kin, tnh hnh xy ra. - Tin l mt mu ca thng tin xung quanh mt s kin ng ch , c mt s hp dn chung.

128

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

- Tin l ci mi, ci tht, tng gi, tng pht din ra di dng mt i hay ny sinh trong s vn ng v cng. - Tin tc trn bo ch l mt th ti phn nh nhng s kin, s vic, tnh hnh c tht mi xy ra, ang xy ra, mi pht hin thy, c ngha quan trng hoc c lin quan n x hi, theo mt ng li v ci to thc tin, bng hnh thc ngn gn nht, c ng nht, nhanh chng nht, kp thi nht, c ghi bng ch, ting ni hoc hnh nh (Gio trnh nghip v Bo ch, tp II trng Tuyn hun Trung ng H Ni, 1978). - Tin l mt trong nhng th loi thuc nhm thng tn bo ch, trong thng bo, phn nh, bnh lun c mc mt cch ngn gn, chnh xc v nhanh chng nht v s kin, vn , con ngi, c ngha chnh tr x hi nht nh (inh Vn Hng - Bi ging v th loi tin ti Khoa Bo ch, Trng i hc Khoa hc X hi v Nhn vn, i hc Quc gia H Ni). Nh vy, tuy c nhiu quan nim, cch ni khc nhau v tin nhng u tot ln mt s yu t tng i thng nht l: Tin l mi, ngn gn, sc tch, nhanh chng, c ngha chnh tr x hi nht nh. Cc quan nim v tin cng nh cc th loi bo ch khc chn chn s cn tip tc b sung, i mi v hon chnh ph hp vi s pht trin nhanh chng, si ng ca bo ch hin nay. 2. Vit tin nh th no? Hu ht nhng ngi lm bo (trn mi phng tin thng tin i chng) lm tc phm u tin ca mnh l lm tin. Nhng trc ht phi thy c trch nhim ca ngi lm bo l thng tin cho ai, v ci g v ti sao? Tr li c cu hi ny th ngi lm bo mi c th dn tr thnh nh bo. Nh bo l mt k thut vin (hoc mt ngi th th cng, thm ch l mt ngh s) lm vic bng mt nguyn liu u tin khng chnh thc l nhng s kin. Chng ta tm kim nhng s kin, la chn v x l cho chng c ngha,
129

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

c th ho ng v li cun. Nh bo thng tin nhm cung cp cho ng bo ca anh ta nhng phng tin hiu v th gii v hnh ng c hiu qu. Ni mt cch k thut hn, l thut li nhng s kin v nhng vic dng nh c ngha, cho mt thng tin c hiu th trc ht tin phi c c, n c c th s trnh by v vn phong ca n phi hp dn. Vn phong bo ch chnh l lm cho a s ngi c hiu c mt cch nhanh chng ngha ca thng tin bng cch nu bt ngay lp tc iu chnh yn, khng t thm, khng do d m phi tin thng ti ch. thng tin c th hiu c, n cn phi tr li nhanh chng 6 cu hi then cht, thiu mt trong nhng cu tr li ny th ton b thng tin y c th mt i tnh hp l ca n. Su cu hi then cht l: Ai? (Who?), Ci g? (What?), u (Where?), Khi no? (When), Nh th no (How?), Ti sao (Why?). Ai? l ch th ca thng tin: Mt ngi ( c hnh ng g, tuyn b ci g,); Mt s kin (chnh tr hoc vn ho xy ra: quyt nh x hi, tai nn); Mt s vic (gi c sinh hot tng, mt v cp, mt cn bnh nguy him mi xut hin) Ci g? l hnh ng, ng t ca cu: Ch tch ni; Mt ph n sinh su con; Gi xng tng ln; Cng an bt gi tn cp; u? Trong mt nc, mt qun, mt thnh ph, thm ch l mt cn phng no , nhng s chnh xc v a im ny l iu khng th thiu c. c gi hay khn thnh gi thng phn ng theo lut xa gn v a l ca thng tin, lut xa gn l s tng hp ca nhiu phng hng, v a l, kha cnh ny c bit n bi nhng s vic khc nhau di tn gi lut ci cht kilomet. S kin xy ra cng gn v mt a l th cng quan trng v cng c quan tm. Khi no? Hm qua, hm nay, sng nay, chiu nay, ti nay khng cn r nm hin ti, t nhng ngy u ca nm mi trnh mi nhm ln. Nh th no? Bi phng tin no v bng cch no?
130

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

Nhng nguyn nhn, nhng mc tiu, nhng l do ca s vic c k li: gip ng bo b l lt (U ban Mt trn T quc Vit Nam pht ng phong tro); c tin ht chnh ma tu (tn Nguyn Vn A i cp) Vy ta c th lm mt tin theo cng thc ny, v tt nhin n cng c nhng tiu chun nht nh la chn thng tin, khng phi bt c s kin no cng cho l tin. Nhng tiu chun chnh la chn l: - phi l mt thng tin: S vic no xy ra, tnh hnh no c quan st. - Thng tin phi mi l (hoc l ln u tin ngi ta ni n, hoc l ln u tin ngi ta cp ti theo kha cnh ny). - Thng tin y phi hp dn c gi, phi bit n c nm trong phm vi cc mi quan tm hay khng. - N phi nht qun vi quan im ca c quan bo ch (chng trnh pht thanh, truyn hnh, Internet). Bn cnh cng phi xc nh ng ng dy dn vi s hp l ti a. Mt khi thng tin c chn, phi tm cch x l n, c th dn dt c gi (khn thnh gi) t u ti cui bi bo (bn tin) theo mt lgic duy nht. C rt nhiu cch cp n mt s kin, nhng nh bo gii l nhng ngi bit tm thy gc c o, thch hp v cun ht cho tng s kin, song cng phi lu trnh s qu mc v n s c hi cho tnh ng tin cy ca tin. 3. Cu trc vit tin Cu trc hay chnh l k thut vit Tin l yu t nhm gp phn lm cho vic vit tin d dng v mang li hiu qu hn. V c l vit tin khng kh nhng cho hay v ng li l iu khng d, bi tin cng nh cc th loi
131

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

bo ch khc l khoa hc v ngh thut vit v s tht. Trong thc t vic vit tin rt a dng, phong ph v linh hot, khng c mt khun mu chung no v khng p t cho mt ngi vit hay mt c quan bo ch no. V vy, c 4 cu trc thng c s dng v tham kho, l: 3.1, Cu trc hnh thp thng

Chi tit 1 Chi tit 2 Chi tit 3 Chi tit 4

Cu trc ny cn c nhiu tn gi khc nh tam gic thng, hnh n, hnh cy thng y l cu trc vit tin n gin, truyn thng, ph bin, cch vit nh mt bi vn thng thng (c m u, thn bi v kt lun), cch vit nh sau: Mo u tin c th s dng mt t, mt hnh nh, mt cu gy n tng gi t m cho ngi , ngi xem hay ngi nghe; sau tng dn mc quan trng, hp dn thn tin v sc nng nht, hay nht, quan trng nht ca tin c a xung phn kt lun. y l cch vit theo li cu nh phn m u, cch vit tng dn n tng ca tin, cng v sau cng hay dn ngi c xem ht ton b ni dung tin. iu cn ch l x l kho lo mc hp dn ca phn mo u v phn kt lun phi c u tin nhiu hn.

132

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

Cu trc ny trung tnh v cc loi hnh bo ch u s dng, tuy nhin bo in vn dng ph bin hn, nhng hn ch ca n l nhm chn, bun t khi lm dng cu trc ny. 3.2, Cu trc hnh thp ngc

Chi tit 1 Chi tit 2 Chi tit 3 Chi tit 4 V mt l thuyt, m hnh ny thc cht l s o ngc ca m hnh th nht, c biu hin di dng mt hnh thp ngc u xung. Theo cu trc ny th nhng chi tit, s kin, s liu quan trng, c gi tr nht, t l ht nhn ca tin c a ln u, sau gim dn gi tr ca s kin phn thn tin v cui tin thng l yu t ph hoc gii thch. Cu trc ny c xem l hin i v c s dng rng ri trn tt c cc loi hnh bo ch, c bit l pht thanh, truyn hnh, Internet v cc bn tin thng tn. Vi cu trc ny, ngi vit hnh thnh tin nhanh, ngi c trong cng mt thi gian bit c nhiu thng tin do ch cn xem lt qua phn u, ngi bin tp c th ct phn sau khi cn thit m vn khng nh hng ti gi tr ca tin, tit kim t ca cc loi hnh bo ch ng, pht cc s kin c gi tr khc. Chnh v nhng u im ny m cu trc hnh thp ngc c s dng nhiu trong bo ch th gii v bo ch nc ta bi tnh hiu qu v tnh hp dn ca n. Nhiu hng thng tn, cc t bo, i pht thanh, truyn hnh th gii c quy nh c th v nghim ngt cho phng vin khi vit tin phi tun th cc yu cu:
133

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

- Vit ngay iu quan trng v hp dn nht, thng tin mi tu ch khng phi ni bung li. - Vit tin n gin, c th, nu bt c s vic, s kin. - Khng qu 3 n 5 dng song phi tr li nhng cu hi cn thit. 3.3, Cu trc hnh ch nht. Chi tit 1 Chi tit 2 Chi tit 3 Chi tit 4 y l cu trc m cc chi tit ca tin c sp xp ngang hng nhau, mi chi tit c mt lng thng tin, khng c chi tit no ni tri hoc khng c gi tr thng tin. Cc chi tit tng i bnh ng, c lp trong tin lm ni bt s kin. Ngn ng th hin cu trc ny thng l ngn ng k, trn thut nn c th trin khai s kin c chiu su theo ca ngi vit. Tuy nhin, cu trc ny cng gy cm gic n iu, n gin do tnh cht ca ngn ng th hin. Cu trc ny ch yu s dng cho bo in, cn i vi cc loi hnh bo ch khc nh pht thanh, truyn hnh.. th tn sut s dng ca n t do tnh cht ca tin v c im loi hnh bo ch. 3.4, Cu trc hnh kim cng

134

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

Cu trc ny nhm nhn mnh ngha ca s kin hay vn , k thut ny thng c p dng cho cc th loi di hi nh phng s, bnh lun, iu tra.. Trong mt bi vit di, mun to du n v hp dn sut bi vit, ngi vit c th to thm nhiu tam gic ngc giao nhau, xoay nhiu gc cnh khc nhau, cng nhiu gc cnh th bi vit cng hp dn v thu ht ngi c. V th, t mt tam gic ngc tin ln hai tam gic giao thoa v cui cng l mt vin kim cng. Vi th loi tin, cu trc ny khng ph hp lm v c nhiu chi tit, nhiu thng tin khng ng vi c im ngn gc, sc tnh ca tin. Tuy nhin cng c th p dng mt phn ca cu trc ny vit tin khi cn thit hoc chnh sa tin. Ngoi cc cu trc trn, mt s nh nghin cu, nh bo cn a ra nhiu cu trc khc na nh: ng h ct, vng trn khp kn, trnh t thi gian, thi gian o ngc, li bc hnh, kt cu theo tam on lun, trnh t t thc trng n nguyn nhn, hu qu Mc d vy, cc cu trc c nu trn y c th p dng cho mi tc phm bo ch. Tu theo tng loi c th m ngi vit c th vn dng hp l, hiu qu cho cc loi hnh bo ch. Cc cu trc ny cng an xen, xm nhp ln nhau v cng ch tng i, iu quan trng nht vn l s sng to ca ngi vit. 4. Cc dng tin Dng tin trc ht l mt tin bo ch ng c trnh by di nhiu hnh thc khc nhau, to nn s phong ph a dng khi chuyn ti ni dung s kin trn cc phng tin thng tin i chng. c rt nhiu cch phn chia dng tin vi nhiu cch gi khc nhau. Sau y l mt s dng tin ph bin trn bo ch nc ta v bo ch th gii:
135

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

4.1, Tin vn (tin ngn). L dng tin thng bo, phn nh mt cch ngn gn, vn tt nht v s vic, s kin, nhn vt xy ra hng ngy trong i sng x hi. Dung lng ca tin vn ngn gn nht so vi cc th loi bo ch cng nh so vi cc th dng tin khc (trong vng 60 n 100 ch, khong 3 hay 4 dng). Do dung lng rt ngn nn tin vn thng khng c li bnh, c th c tt hoc khng c tt (tu theo cch trnh by). Tin vn thng c b cc trong mt chuyn mc di tiu nh: Tin vn trong nc, Tin vn th gii, Tin gi cht Tin vn thng tr li 4 cu hi trong cng thc 6W + 1H (Ci g? Ai? Khi no? v u?). Dng tin vn c s dng nhiu trn cc loi hnh bo ch, ngy cng phong ph, a dng v c nhiu sng to. 4.2. Tin bnh (tin su) Tin bnh l dng tin phn nh s kin thi s quan trng, cha n mc bnh lun, nhng ngi a tin cn th hin thi , quan im nh hng d lun x hi. Tuy l tin bnh nhng yu t tin vn l chnh. Quan im thi ca nh bo hay c quan bo ch c th hin mc nht nh. c bit, ngi vit cn thn trng, nhy cm khi th hin quan im, thi trc cc vn trong nc, quc t hay nhn vt no . 4.3, Tin d bo L dng tin d kin, d on cc s kin tiu biu s xy ra trong hin ti v tng lai.
136

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

y l dng tin c s dng kh ph bin hin nay bi to c ch ng cho cng chng n, c, nghe, xem, truy cp nhng s kin hay vn m mnh quan tm hoc a thch. Do l d bo nn tnh chnh xc ch tng i. S lng s kin d kin thng l t 3 tr ln, c thit k theo cch ring. 4.4, Tin tng hp Tin tng hp l dng tin tm tt , ti hin, h thng li nhng s kin quan trng, tiu biu v cc lnh vc ca i sng x hi v ang xy ra trong thi gian v khng gian nht nh. Dng tin ny c s dng rng ri bi n p ng nhu cu khch quan ca cng chng v thng tin. Thc t, ai cng mun c nhiu thng tin hng ngy v mi lnh vc, nhng khng phi lc no cng c bo, nghe i, xem ti vi hay truy cp Internet y v u n. V vy, cng chng mun c mt bc tranh tng quan trong mt thi gian v khng gian nht nh n nh nhn thc ca mnh hoc c y s liu, d liu hiu su, bit r v vn mnh quan tm. Ngi lm tin tng hp phi c nng lc la chn, phn tch, tng hp v b cc, lm cho s kin thc s c ngha v li cun ngi c. Tin tng hp thng c trnh by di tiu Tin trong ngy, Th gii tun qua, H Ni tun qua, Kinh t - x hi 4.5, Chm tin y l dng tin gm mt s tin im li, h thng li nhng s kin tiu biu c chung ch thng nht trong mt thi gian v khng gian nht nh, Dng tin ny c ngha tuyn truyn, c ng, gy n tng v tp trung s ch ca d lun v mt ch nht nh.
137

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

Trn cc loi hnh bo ch thng c cc mc th hin chm tin nh: An ninh - trt t, Th thao trong nc, Th thao quc t, Th thao 24/7. Vn hc ngh thut, Sc mu vn ho, Khi vit v nhn din chm tin trn bo in th s c trng hp sau xy ra: c th bo ny l chm tin, nhng bo khc li l tin tng hp. Trong trng hp ny, tin tng hp tr thnh chm tin th phi vit c th v mt loi hnh hay lnh vc no . Bi chm tin v tin tng hp rt ging nhau v hnh thc thit k dng tin, s khc nhau l ch: Tin tng hp phn nh cc lnh vc ca i sng; cn chm tin th phn nh cc s kin c chung mt ch . Nu khng ch im ny, khi lm cc dng tin d b nhm ln hoc sai. 4.6, Tin tng thut Tin tng thut l dng tin phn nh nhng s kin quan trng, tiu biu, thu ht c s quan tm ca d lun x hi. Tin tng thut bm st trt t, trnh t din bin c tht ca s kin trong khi thng tin. Dng tin tng thut khc vi th loi tng thut, s khc bit c th hin dung lng v cch thc th hin. Tin tng thut c dung lng ngn, ch yn thut li, k li nhng nt tiu biu, khi qut v s kin; cn tng thut th dung lng ln, c th trnh by trt t din bin ca s kin mt cch t m, chi tit t khi m u n khi kt thc s kin. Hn na, trong khi tng thut, tc gi cn th hin ci ti r nt cm hng, cm xc, bnh lun v cc thng tin ph tr khc, lm cho bi tng thut hay hn, sinh ng, hp dn hn. Cn im ging nhau gia tin tng thut v tng thut l c hai cng tng thut, ngha l k li, thut li trt t, din bin s ca s kin c tht. 4.7, Tin nh
138

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

L dng tin c km theo nh vi t cch l yu t cu thnh tin minh ho, tng tin cy, chn thc v thuyt phc cho tin. Trong dng tin ny, tin vn gi vai tr ch o, nh c tnh ph ho, song tin v nh phi gn b, lin quan n nhau, tn gi tr cho nhau. Trnh tnh trng c tin th ni dung ny nhng nh minh ho li mang ngha khc. 4.8, nh tin L nh c km theo ch thch nh mt tin, trong nh gi vai tr ch o, tin (ch thch) c tnh ph ho, nh v ch thch phi lin quan n nhau, tn gi tr cho c hai. nh bo ch c sc mnh ring, c lc cn gy n tng v c gi tr nhiu hn nhiu trang vit. nh ng, pht trn cc loi hnh bo ch c th n nh (mt nh + mt ch thch), c th l chm nh (3 nh tr ln) hoc mt sri nh (5 n 10 nh hoc nhiu hn) v mt ch nht nh. Nh vy, tin nh v nh tin l hai dng c lin quan mt thit vi nhau nhng mc v cch thc th hin khc nhau. 4.9, Tin cng bo L tin phn nh, thng bo nhng hot ng ca c quan ng, Nh nc, Chnh ph, Quc hi, cc nghi thc ngoi giao, cng b ngh quyt, ch trng, chnh sch ln ca ng, Nh nc; cng b Hin php, Php lnh, Ch th ca cc cp c thm quyn; in mng hoc chia bun ca cc nguyn th, thng bo ca B Ngoi giao v cc chuyn thm chnh thc ca cc cp lnh o. Nhng thng tin ny c tnh thi s v ngha chnh tr - x hi ln, thu ht s quan tm ca d lun. c im ca tin cng bo l: - Tin khng phi do to son hay phng vin bo ch lm ra m do cc c quan c thm quyn cung cp.
139

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

- Do vn bn thng tin mang tnh chnh thng, chun mc nn to son khng sa cha, b sung hoc bin tp li vn bn c cung cp. - Cc c quan c thm quyn ch o, hng dn mt s c quan bo ch ln hoc nhiu c quan bo ch cng ng, pht tu theo mc v yu cu tuyn truyn. - Cc c quan bo ch chp hnh ng, pht cc thng tin v tr, thi gian quan trng v trang trng (trang 1 ca bo in hoc phn u ca chng trnh pht thanh, truyn hnh) Cn phn bit tin cng bo vi mc thng tin - qung co trn cc bo. im khc nhau cn bn gia hai thng tin trn l tin cng bo ng, pht theo ch o, c tnh bt buc; cn thng tin - qung co l s tho thun, hp tc gia to son vi c quan, t chc, c nhn thu qung co. Qua cc dng tin, chng ta c th thy s phong ph, a dng, sng to trong cch th hin s kin, vn , nhn vt trn cc loi bo ch. Cc dng tin c mi quan h mt thit vi nhau v mc s dng cc dng tin trn cc loi hnh bo ch l khng ng u, c loi hnh bo ch s dng dng tin ny t hoc hu nh khng s dng dng tin khc v ngc li. C mt trng hp kh c bit, cn lu l cc dng tin d bo, tin tng h v chm tin nn s dng dng tin vn th hin (tin trong tin). V y cha phi l tt c cc dng tin v cng khng c quy nh bt buc ch phi lm tin theo cc dng ny, m cc dng tin vn tip tc i mi, pht trin v s xut hin nhng dng tin mi trong hot ng thc tin si ng v sng to ca bo ch v ngi lm bo. 5, Tin truyn hnh 5.1, c im ca tin truyn hnh Truyn hnh l mt loi hnh bo ch ang c th mnh, c cng chng quan tm v n tr thnh knh thng tin khng th thiu trong i sng hng ngy. Tuy khng phi l loi hnh ra i sm nhng truyn hnh ang ngy
140

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

cng khng nh v tr ca mnh trong lng bo ch, n v ang l phng tin thng tin hu hiu. Trong truyn hnh, vic tip nhn thng tin ca khn gi xy ra trn hai knh, n p ng mt lc hai gic quan: mt v tai iu m khn gi hay cng chng quan tm nht vn l tin tc. Tuy nhin, tin tc khng ng ngha vi nhng thng bo quan trng m cn l hnh thc th hin ca bo ch, n c nhng c im nht nh ca n. ngha ca tin tc xut pht t chc nng thng tin ca cc phng tin truyn thng trong mt x hi t do, dn ch. Chnh v vy, trn truyn hnh, th loi tin vn chim v tr quan trng v ch yu. Vy tin truyn hnh l nh th no? Cng vic ca phng vin truyn hnh khc vi phng vin ca cc loi hnh bo ch khc ra sao? 5.2, Tnh thi s ca tin truyn hnh Thi i ngy nay, truyn hnh c mt hu ht mi min trn t nc ta, truyn hnh tr thnh mn n tinh thn khng th thiu ca mi ngi v linh hn ca cc chng trnh truyn hnh chnh l tin, song y chng ta ch bn ti cc dng tin c s dng trong truyn hnh. Cc chng trnh thi s lun thu ht s quan tm ca khn gi nhiu nht, tip n l cc chuyn mc gii tr. Mi hnh thc hot ng ca con ngi, mi ngh nghip u bt u t nhng c s no , t ci rt n gin. Trong qu trnh hon thin, nhng c s y dn n nh cao ca ngh thut nghip v. Nh bo nhn thy iu g ng ch , pht hin ra iu g m trc kia cha bit, ch n hin tng no ri thc hin ghi li vn tt, v th l c thng tin dnh cho cc phng tin thng tin i chng. iu c ngha l bi ghi chp l th loi thng tin ca bo ch, bn tin ngn, trong trnh by v mt s vic no . l th loi chung ca bo ch c s dng trong cc n phm truyn hnh, nhiu khi ngi ta cn gi bn tin thi s l bn tin ngn. Bn tin thi s l s ghi li nhng s kin lch s theo thi gian. Trong bo ch, th loi thi s l
141

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

thng tin ngn v s vic, vy nn bn tin ngn v thi s tr nn ng ngha. Trong truyn hnh, th loi y bao gm tin c pht bng li v bn tin bng hnh nh v nhng ngi lm truyn hnh gi l bn tin. - Tin ngn l th thng tin ph bin nht, l yu t c bn trong cc bn tin thi s (cc chng trnh thi s). Nu di dng li vit hoc li ni th tin ngn c chuyn ti m khng cn n hnh nh, l do cho vic s dng th loi ny l do tnh cht khn trng c bit, khi m tin tc y l mi quan tm tuyt i ca tt c mi ngi, cn khu ghi hnh do nguyn nhn no khng thc hin c (ng truyn li, iu kin khch quan). V d nh chng ta a tin Ch tch nc Trn c Lng i thm hu ngh nc M, hai v lnh o nh nc M v Vit Nam c mt s tho thun v kinh t mang li li ch chung cho hai t nc, l ra tin ny cn c truyn v ngay lp tc nhng do khng th truyn c hnh nh lc nn phng vin gi in hoc gi li (ni dung cuc ni chuyn) y v v pht trn truyn hnh c li nhng hnh nh c th ch l mt bc nh hoc pht thanh vin c trc tip. Cng vic chun b v pht sng chng trnh thi s, bn tin tp trung, quy t vo khu la chn, bin tp v ct gn hnh nh. Nhng tin trong bn tin ny thng khng qu mt pht ri, trong chng trnh c an xen mt hoc hai tin di (c xem l phng s) v tin ch cht, tin inh ca chng trnh. C th phn chia mt cch c l cc ni dung thng tin phn nh thnh hai loi: Mt l, thng tin v mt s kin chnh thc, c tnh cht truyn thng v phng din hnh thc nh: K hp i hi ng, cuc hp bo ca c quan no ngi quay phim cn c ngay bn s dng gm mt s cnh quay hi trng, vi kch c chung, cnh quay ngi pht biu vi c hnh ln, cn cnh, quay ton b hi trng, nhng ngi tham d, quay cnh nhng ngi nghe ang ghi chp hoc ch lng nghe, quay nhng din bin chnh ca cuc
142

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

hp, din n lm thnh ti liu hnh nh v cng vic tip theo l ngi phng vin bin tp l dng, ct hnh v vit li bnh. Hai l, loi hnh thng tin c kch bn hay cn gi l loi hnh tc gi. y, thy r hn s tham gia ca nh bo trong ton b qu trnh sng to, sn xut v nh hng ca n n cht lng thng tin. Tc gi la chn hnh nh, suy ngh trc tnh cht ca khu quay phim v khu dng hnh, phi c gii php to hnh, m thng l cc tnh tit, v thc cht, n chnh l mt phng s nh (c coi l tin su). Cn cc tin trong mt chuyn mc c xem l chm tin, v d nh chng trnh 3600 th thao, c rt nhiu tin ngn chuyn v th thao. Cng trong chuyn mc nh tiu mc Vng quay 7 ngy, chng trnh Sc mu vn ho trong Vn ngh ch nht c coi l bn tin tng hp, v n bao gm cc th loi tin vn ho, ngh thut, i sng x hi din ra trong tun v kt cu ca n cng ng nh mt bn tin, c cc tin ngn (di 1 pht) v c mt tin inh di khong trn di 2 pht. Nhng tin truyn hnh cn c phn bit gia tin v bnh lun. Gii hn gia cc hnh thc th loi bo ch rt linh hot, cng nh ca thng tin, v vy phi tun theo mt nguyn tc: a tin v bnh lun lun cn phn bit rch ri. S phn bit ny c th xem l thc o ca bo gii: S tht l bt kh xm phm, bnh lun l t do. a tin l a tin m khng c li bnh lun c nhn no trong , phng vin truyn hnh c th hin ci ti ca mnh thng qua ti nng la chn v ct gn hnh nh (iu ny ang rt thiu truyn hnh Vit Nam), khng th ly hnh v ti v ri lp vo mt ci thng bo v pht tin c. Mt dng tin ang pht trin trn truyn hnh thi gian gn y l tin Underline. l nhng dng ch chy ngang trn phng xanh m, khng c li bnh hay c v n xut hin ng thi vi chng trnh hay bn tin khc. Nhng tin ny thng l nhng thng tin v gi c th trng, d bo thi tit,
143

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

t s bng Dng tin ny cng c u im l lin mt lc mang li cho ngi xem nhiu thng tin, song n cng lm gin on s theo di tin ang pht ca khn gi v phi ch tm vo c cc dng ch chy. 5.3, Ngn ng tin tc Ngn ng tin truyn hnh chnh l m thanh v hnh nh, t liu hnh nh do phng vin, quay phim m nhim, nhng phn quan trng hn c li l ca phng vin bin tp, h s l ngi la chn hnh nh v vit li bnh. Nhngtin mang tnh cht thng bo, tin ngn tng chng nh rt n gin nhng cng kh phc tp, i hi ngi phng vin phi c tc nghip chuyn su v truyn hnh. Tin tc i hi s sc tch, ngn gn, n gin v r rng ca ngn ng, cn b qua tt c nhng g khng tht s cn thit. Khi vit li bnh, iu cn lu l s khc bit gia li ni v vn vit. Ngay c nhng ti liu c tnh cht bin bn cng cn c nhn cch ho lm cho chng bt kh khan. Mun vy, cn phi trnh nhng cu vit di dng, t vng truyn hnh khng dung np nhng cu ch kiu bn giy, nhng thut ng chuyn nghip v nhng thut ng thun tu khoa hc. Tuy nhin, a ngn v hoa m cng khng c t y cng nh cc tng cng iu hoc v on, c nhng cm t dng v von, so snh cng cn hn ch. Cc cu trong tin tc nn vit th ch ng v c cu trc n gin: ch ng, v ng, tn ng. Mt khc, cng cn ch rng, khng ch s dng nhng mnh chnh ngn gn k tip nhau, m cng cn s dng cc cu trc cu c mnh chnh v mnh ph. Cuc cnh tranh gay gt gia cc phng tin truyn thng cng vi nhng kh nng mi v k thut dn n vic gii thiu ca thng tin tr nn quan trng. Cc tin d l tin ngn cng cn c tt, chnh l li gii thiu tin ca ngi dn chng trnh, k c chng trnh thi s. Vic bin tp ca ngi dn chng trnh tin cng ng vai tr ht sc quan trng, phi c li
144

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

gii thiu lm cho ngi xem truyn hnh thy quan tm v chuyn knh. Bn cnh , cng phi k ti l cht ging c li bnh, c xu hng ngy nay l ngi c li bnh ca mt bn tin cng chnh l ngi vit, li bnh ny c ghi trc pht sng, nhp ging ni s nhn mnh c trng ca ti liu thng tin no , y cng chnh l ch s cho thy ngh thut ngh nghip bo ch. Mt trong hai ngn ng quan trng nht ca Tin truyn hnh l hnh nh. Hnh nh ca tin cn phi c trng tm, v p (theo ngha gc ngh thut). Hnh nh cn phi r nt, khung hnh chc chn, c mt thc t ngy nay l tin truyn hnh ca chng ta hnh nh qu km, xu v khng thu ht ngi xem. n gin, ch cn so snh phn tin trong nc v quc t, chng ta thy r ngn t hnh nh ca chng ta cn thua xa th gii, phng vin quay tin truyn hnh cng cn thc s l mt ngh s hnh nh thc th chuyn nghip, cn c s sng to trong cch ly hnh to nn nhng hnh nh t. c s nh gi tin, tin t v tin nht, iu ny c nh gi thng qua ngn ng hnh nh. Bng hnh nh v m thanh (nhc, ting ng hin trng, li ni,) lm cho khn gi hiu ng hay sai thc cht s kin, iu ny cho thy tm quan trng ca ngn ng hnh nh. Tuy nhin cng phi nhn nh rng, i vi tin truyn hnh th khng th thiu ngn ng hnh nh v li bnh tin. Bi nu thng ip ch c truyn t thng qua hnh nh, hoc ch qua li bnh m thi, th lun c hi cho tnh c th nghe nhn ca ngnh truyn hnh. 5.4, Mt s yu cu i vi phng vin lm tin truyn hnh Bt c mt nh bo no cng u c nhng quy chun v ngh nghip v o c. i vi phng vin lm tin truyn hnh cng c mt s yu cu ring cho c trng ngh nghip ca mnh.
145

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

Trc ht, l vn phi hiu r c trng ca truyn hnh l loi hnh thng tin c c hnh v ting, phc v nhu cu thng tin bng c thnh gic v th gic cho cng chng. iu ny i hi phng vin truyn hnh ngoi t duy ngn ng phi c t duy hnh nh, thm vo vic lm tin truyn hnh phi c s kt hp ca tp th, khng th hot ng ring l nh bo vit v cc thng tin a ra cng phi c xem xt k lng trc khi thc hin. K c tin ngn, phng vin truyn hnh cng phi xc nh ngay c l tin c th a c khng, cn khai thc mt no, cn phi ly nhng hnh nh no phc v tng thng ip ca mnh. Mt vn na, chnh l s nhy cm vi s kin, phng vin truyn hnh phi ngay lp tc nm bt c nhn vt ch cht trong s kin c th ghi hnh, phng vn kp thi v to nn tin t. Phng vin truyn hnh cn phi lm quen vi cc thit b k thut c chng ca truyn hnh nh my quay, bn dng, k xo ng thi phi c kin thc v nhng thit b y thc hin thao tc nghip v nhanh chng v thun thc, phc v ngh nghip tt hn. Vn quan trng na ca phng vin truyn hnh chnh l o c ca ngi lm bo. Khng c bp mo s tht, khng v li ch cc nhn m lm tn hi cho x hi, lun tun th cc nguyn tc ngh nghip bo ch. Trong qu trnh tc nghip, cc phng vin truyn hnh lun phi ghi nh rng, chng ta c hn nh v thi lng pht sng, nn chng ta phi bit chn la chn thng tin no no l quan trng nht v s dng n, nn nh, trong mt tin ch c mt thng tin quan trng nht, nu c nhiu thng tin trong mt bn tin s bp cht thng tin. Chm ngn ny c thm nh thay cho li bnh lun, nhiu thng tin trong mt tin s lm bo ho tt c thng tin v khn gi s bc khi khng thy thng tin no l cn thit v qun sch nhng g va xem. Phng vin lm tin truyn hnh khng c php tham.
146

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

Nh bo phi lm tht bi hoc n trnh nhng chin lc truyn thng i ngc li ngh bo. Kh nng sn lng ngun thng tin, tm ra nhng nhn vt khng c nh gi ng trong din bin ca nhng s kin lm cho cng vic tng thm gi tr. Tuy nhin, nhng hn ch v thi gian, khi lng thng tin phi x l, tnh cht phc tp ca nhng s kin phi theo di thng khng cho php cc nh bo li li mt cht tho lun xem ci g ng hoc khng ng c x l. V vy, cn phi c mt kp lm vic n v ngi phng vin cn c s sng to, chuyn nghip trong cng vic. KT LUN Truyn hnh khng phi l mt khng gian tho lun m l mt khng gian th hin: n l phng tin truyn thng i chng thit yu ph bin nhng m hnh vn ho v gii thch th gii. Nhng m hnh vn ho ny ho nhp vo trong mi t, mi hnh nh, mi m thanh do truyn hnh pht ra, nh trong nhng ngn ng thng ngy. Tuy nhin, vic tm thng ho nhng t ng, cch gii thch v hnh nh khun so s chng gip ch g cho s gii thch th gii. Truyn hnh pht trin trn con ng khai thc cc th loi truyn thng. Mc d, sau n pht trin theo con ng an xen nhng th loi y cho ph hp vi bn cht to hnh - biu cm ca mnh, cng nh ph hp vi c im ca quan h vi cng chng, khn gi truyn hnh. Nhng d cu trc ca truyn hnh c phc tp nh th no i chng na th c s ca n bao gi cng l nhng du hiu th loi n nh. chnh l th loi Tin. Tin trn truyn hnh lun ng vai tr quan trng, bi tin chnh l ngun gc, cht liu cho mi th loi bo ch khc. Vi tt c cc dng tin ph bin trn cc phng tin truyn thng i chng khc, tin trn truyn hnh cn c sng to ca nhng ngi lm truyn hnh, lm cho tin truyn hnh phong ph
147

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

v a dng hn, s pht trin ca n khng ngng ln mnh phc v cho nhu cu ngy cng cao ca cng chng.

PHNG VN TRUYN HNH

1, Khi nim phng vn Theo cch gii thch thng thng th phng l thm, vn l hi. Phng vn trong hot ng bo ch, trc ht l cch thc khai thc t liu ca phng vin, l mt th loi bo ch thuc th loi thng tn - trong , ngi hi khng hi cho mnh, hi cho bit m hi cho ngi th 3. Nh bo c Arfnold Hoffman, trong cun Cch vit mt bi bo cho rng: Phng vn l mt cuc ni chuyn vi nhn vt hay mt ngi no c th khng c ting tm nhng lc c lm mt vic g quan trng i vi x hi hoc iu g cn ni v nhng vn c tm quan trng trong x hi . ng nhn mnh vai tr nhn vt i vi vn , ni dung hay s kin s c nu ra trong qu trnh phng vn. T , ng cho rng, cuc phng vn c hnh thnh trn c s l mt cuc tr chuyn. T in Ting Vit xut bn nm 1992 nh ngha: Phng vn l hi kin cng b trc d lun. nh ngha ny a ra vn khai thc thng tin qua hnh thc hi a ti cng chng cc vn m c gi quan tm. Phng vn v phng vn trong ngh bo, trong cun Ngh nghip v cng vic ca nh bo do Hi nh bo Vit Nam xut bn a ra mt nh ngha v phng vn nh sau: Phng vn l mt hnh thc i thoi trong nh bo nu ra cc cu hi v ngi c phng vn tr li. Mc ch ca bi phng vn l em li cho bn c nhng thng tin l l v mt vn thi s, chnh tr, kinh t, x hi Th loi phng vn p ng yu cu ca bn c, mun c s gii thch mt s kin hoc mun c bit kin khng phi ca nh bo m l ca mt nhn vt, do a v ngh nghip chuyn mn ca mnh,
148

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

h c mt s hiu bit su sc hn v cc s kin. y, khi nim phng vn da trn c s hnh thc phng vn v nhn mnh kha cnh th loi. Ngi vit cho rng phng vn l hnh thc hi - p v thng tin t th loi ny hon ton mang tnh khch quan, n xut pht t chnh kin, quan im, l l ca i tng c phng vn, do tnh cht ngh nghip quy nh ch khng phi l t cm quan ca nh bo. Cn theo Phng vn trong bo vit do o Thanh Huyn dch vi s hp tc gia Hi Nh bo Vit Nam v trng i hc bo ch Lille (EST) th: Phng vn l th loi bo ch ph cp v mi cuc phng vn u l mt cuc gp g, tc c s trao i, thm hi vi mc ch tm hiu thng tin mi. Nh vy, phng vn l mt cuc trao i thng tin gia phng vin v ngun tin, l phng php hi tm kin thc nhm mc ch phc v cho nhu cu ca cng chng. Trong phng vn, ngi phng vin tham gia nh mt thnh phn ca nhng thng tin thu thp c. Hn th, phng php phng vn cn gip cho nh bo khai thc, thu thp nhng thng tin v s kin vi hiu qu chn thc cao nht. T nhng phn tch trn, c th a ra nh ngha v phng vn nh sau: Phng vn l mt th loi bo ch, trong nh bo l ngi ch ng t cu hi v hi chuyn trc tip mt hoc mt vi nhm ngi nhm khai thc thng tin phc v cho yu cu v mc ch tuyn truyn ca cc phng tin truyn thng i chng. 2, Cc dng phng vn Ty theo mc ch, tnh cht, i tng, phng thc ca cuc phng vn m ngi ta c th chia ra thnh nhiu dng phng vn khc nhau nh: phng vn trao i, phng vn chn dung, phng vn thi s, phng vn nhn chng, phng vn i thoi,
149

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

2.1, Phng vn trao i dng ny, ging nh phng vn chuyn gia v mt lnh vc no , cn c chun b mt cch k lng. Loi phng vn ny c th chia thnh cc kiu trao i hiu bit su, r hn mt nhn vt, nhm khm ph nhng nt n giu, gii thch hoc c th ho nhng nt tnh cch ca nhn vt. Mc ch ca trao i vi nhng ngi hiu bit v lnh vc hot ng ca h nhm cung cp nhng thng tin mang tnh bn cht ca vn . Nhn vt khng nht thit phi l ngi ni ting m c th l mt chuyn gia v mt lnh vc no . Loi phng vn ny mang tnh cht ta m. 2.2, Phng vn chn dung L phng vn mt nhn vt c th lm r v ngh nghip, cng vic hoc mt lnh vc no ca ngi . Loi phng vn ny nhm gip cho c gi bit r hn v mt nhn vt vi qu trnh ln ln, s pht trin ca s nghip, cuc sng gia nh. 2.3, Phng vn thi s N xut pht t vic anh ta - i tng c phng vn lin quan n mt vn nh thi s, ng vai tr tin quyt trong hoc anh ta c th phn tch sc bn vn ny. Ngi c chn phng vn thng nm trung tm thi s hoc ng ngoi nhng c ci nhn thch ng v c o v mt vn no . Trong phn ta dng ny nht thit phi t tin hay s kin thi s trong bi cnh din ra v phng vn thi s cng ngn v c ng hn phng vn trao i, n khng loi tr nhng cu hi mang tnh c nhn hay nhng tnh hung hi hc, hm hnh. 2.4, Phng vn c tnh minh ho
150

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

N gn ging vi phng vn lm r hn vn hoc gii thch, nh chnh ca mt nhn vt c trch dn hay b ch trch trong bi bo chnh. Dng ny c s lin kt v hi ho vi bi bo chnh, b tr cho n ch khng tn ti c lp c. Ngoi ra, cn c mt s dng phng vn na theo nhiu cch chia khc nhau. Chng c th tn ti c lp hoc an xen trong cc bi phng vn, cc bi phng s nh: phng vn va h, mnh ghp, pht biu th, phng vn cc nhanh, phng vn bt hoc l tp cu hi, phng vn o 3, Phng php, k nng phng vn Khi lm mt cuc phng vn,ngi phng vn lun phi gi vng vai tr cu ngi k s cm cngch khng th mnh l mt ch nga b dt mi. 3.1, Trc phng vn Ngi i phng vn phi xc nh c vn kin thc c chiu rng ln chiu su. V th, phi chun b chu o v ch , v thng tin c lin quan ti vn . Phng vn l mt cuc u tr c bit gia mt ngi bit (b phng vn) v mt ngi mun bit (phng vin). Suy cho cng, thnh cng trong cuc phng vn ph thuc vo kin thc ca phng vin v vn , lnh vc, i tng m mnh tin hnh phng vn. chnh l bi hc v lng cho bt k nh bo no. Vic ny i hi ngi phng vin phi lu tm vch cng cu hi, phi tr thnh ngi cm li c th linh hot, ch ng, sng to trong mi tnh hung, hn ch bt ri ro ngh nghip. Ni mt cch chung nht l trc khi phng vn, phng vin phi tng cng nng lc nghip v, ch n nhng im then cht ca cu hi v phi bit phn on phng n tr li c s nhy bn, chnh xc trong phng vn, b sung cu hi.
151

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

3.2, Trong phng vn Vn t ra l nn bt u nh th no, nn iu khin cuc phng vn ra sao qua cch hi v nghe. Trong cng mt lc, phng vin phi lm 3 vic: nghe ngi i thoi, theo di c ch, nt mt ca i tng, ghi chp v suy ngh v ngha cu tr li tip tc t cu hi. Phng vin phi lun r xt cu hi, bit dung ho cng mt lc nhiu hnh ng: nghe, nhn, vit, phn ng. c bit rt ti k trong vic t ngi phng vn vo th b kim tra (nh kiu anh ta x l vn ra sao?), b buc phi tr li theo kiu tuyn b vng hay ng th. Vn t ra na l nn ghi m hay ghi chp. iu ny ph thuc vo nhiu yu t nh thi gian phng vn, phong cch ca bi vit, iu kin ca cuc phng vn V vy tt nht nn kt hp c hai cch c th nm bt c ci thn ca cuc phng vn ch khng ch n thun l nhng con ch kh khan. 3.3, Sau phng vn Theo Eric Maitrot - ging vin i hc Lille nhn xt: Khi mt nhn vt c phng vn trn giy trng mc en nhng cu tr li ca chnh mnh, anh ta cn c kh nng sa cha chng, anh ta s tr thnh ci my kim duyt khng thng tic. Anh ta s lm mi cch bn vit li, bi vit ca bn s trn tra nh hn bi v nht nho, c cng c m khng c cng chng sao.T , phng vin khng nht thit phi tn trng nhng tuyn b ca ngi c phng vn n tng du chm, du phy m cn c th thay i trt t, cu trc cu hi, c chnh sa mt t trn c s khng h phn bi thng tin thu nhn c cng nh s tht qu trnh din ra phng vn.

152

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

Mt khc cng khng nn ngh a bi vit cho ngi c phng vn c li nu bt buc phi lm th phng vin t chi hoc hoc chp nhn trong gii hn lin quan n li ni c ghi li trong phng vn th. Tuy nhin vn c mt s ngoi l nht nh khi cn thit trnh sai lm ng tic v ngha, khoa hc hoc lin quan n vn chnh tr, t tng 4, Phng vn truyn hnh 4.1, Khi nim Khi bn v phng vn truyn hnh, c ngi cho rng n chng khc g so vi phng vn trn bo vit. C khc chng dy ch l mt cuc tr chuyn bng hnh nh, thng qua hnh nh trao i, by t kin ca ch th phng vn. Cng c ngi cho rng phng vn truyn hnh l mt hnh thc truyn tin di dng mt cuc trao i gia phng vn v mt i din trn ti vi v thng ip ny c truyn di dng hnh nh. C th hiu phng vn truyn hnh l mt cuc trao i, ni chuyn gia phng vin (i din cho c quan truyn hnh) vi mt ngi i din tr li phng vn thng qua hnh thc hi - p chnh l nhm mc ch cung cp thng tin v lnh vc no m c quan bo ch mun cung cp cho khn gi. 4.2, Vai tr v c im ca phng vn truyn hnh 4.2.1, Vai tr Phng vn cung cp nhiu thng tin, chi tit, hnh nh, ting ng v li t thut ca nhn chng, lm cho tc phm giu gi tr thng tin khch quan, trung thc. Khi phng vn nhng ngi chng kin s kin, s vic xy ra, nhng cu hi m h k li cho ngi xem (m khng c c hi chng kin s vic ) nm bt c ton b thng tin cn thit. V vy cn thu thp c thng tin: Vic g xy ra? Ai lin quan n s kin? S vic xy ra u? Khi no? Ti sao n li xy ra v xy ra nh th no?
153

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

Trong thi i bng n thng tin, nhiu phng tin truyn thng cnh tranh gay gt th phng vn bng phng tin truyn thng truyn hnh ng vai tr cng ln. Phng vn truyn hnh em n cho khn gi nhng thng tin chn tht nht, c sc thuyt phc cao. Trc ht phng vn truyn hnh cung cp thng tin cho khn gi mt cch trc tip, khch quan. Cng chng tip nhn nhng thng tin nh mt ngi lm chng cho cuc tr chuyn gia phng vin v ngi c phng vn. Tnh chn tht v khch quan ca cuc phng vn truyn hnh lm cho ngi nhn thng tin d chp nhn v nh hng t tng ca mnh theo nh hng ca ngi thc hin phng vn. 4.2.2, c im Phng vn truyn hnh l s phn nh ng b c hnh v ting, c bi cnh xung quanh v ting ng hin trng. V vy, thi gian xy ra cuc phng vn v thi gian pht sng trn truyn hnh gn nh ng nht. Phng vn truyn hnh c quy nh bi nhng c trng ca bo ch truyn hnh. N l mt cuc ni chuyn thun cht c din ra mt cch chn tht trc mn nh. Ngi ta khng c tng thut cuc phng vn m l xem cuc ni chuyn trc tip gia phng vin vi ngi c phng vn nhm em li cho khn gi nhng thng tin mi. Do vy tnh chn tht, chnh xc ca thng tin t n mc ti a, iu ny lm khn gi khng nghi ng v tnh chn tht, hn na h c cm gic nh chnh h l ngi khai thc nhng thng tin cn thit. Ni n phng vn truyn hnh th iu khc bit ln nht gia dng phng vn ny vi cc hnh thc khc chnh l thng tin phng vn bng hnh nh. Phng vn truyn hnh mang nhng yu t c tnh cht trao i ch khng phi l mt cuc m thoi thng thng gia phng vin v ngi i din tr li phng vn.. Thng tin m ngi tr li phng vn a ra l phc v
154

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

cho i ai s ngi xem truyn hnh ch khng phi l tr li cho bn thn ngi phng vin trc tip thc hin cuc phng vn . Gia ngi phng vin v ngi i din tr li c v tr ngang hng nhau vi t cch l mt ngi hi v mt ngi tr li. Phng tin thc hin phng vn l cc cu hi ca phng vin v cu tr li ca ngi c phng vn c truyn n khn gi bng cc phng tin k thut hnh nh. Nu nh trong bo vit thng tin m c gi thu c l qua trang bo v tip xc ch bng th gic hay ch bng thnh gic nh trong pht thanh th phng vn truyn hnh p ng c hai yu t ca khn gi (nghe v xem hnh) v thng qua hnh thc truyn tin bng hnh nh m khn gi ngoi vic thu nhn thng tin cn c th quan st c thi , tnh cm ca ngi tr li phng vn nh gi cht lng thng tin m mnh ang tip nhn. V l do m nhng ngi lm phng vn truyn hnh rt coi trng hnh thc thc hin phng vn. Mc ch cui cng ca phng vn truyn hnh cng nh cc cuc phng vn trn cc phng tin thng tin i chng khc l da vo nhng cu hi ca phng vin v ngi tr li thng tin trc cng lun (l nhng khn gi) v mt s kin, s vic, hin tng ang din ra Phng vn truyn hnh cn l phng php s dng li thoi v t thut ca nhn chng trong s kin, s vic thng qua cc cu hi m ca phng vin (nhng khng l microphone v phng vin trong khun hnh) nhm cung cp thng tin minh chng sinh ng v tin cy cho cc th loi thng tn, chnh lun khc. 4.3, Cc dng phng vn truyn hnh 4.3.1,Nhng cn c v c s phn loi cc dng phng vn truyn hnh - Cn c vo lnh vc m cuc phng vn cp ti nh chnh tr, kinh t, vn ha, ngh thut,.
155

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

- Cn c vo tnh cht ca bi phng vn nh phng vn chn dung, iu tra, bin bn, - Cn c vo a v x hi ca ngi tr li - Cn c vo cch t chc, qa trnh din ra phng vn l ngu hng, c hn trc hay phng vn trc tip, phng vn ti Studuo, hin trng. - Cn c vo hnh thc giao tip 4.3.2, Cc dng phng vn trn truyn hnh Phng vn truyn hnh thuc nhm thng tn, c th chia thnh nhiu dng khc nhau tu thuc vo hnh thc a cu hi v tr li ca nhng ngi thc hin cng nh mc ch m h cn t ti. 4.3.2.1 Phng vn bin bn L cuc phng vn trong phng vin tip nhn nhng cu tr li ca nhn vt m gi tr ca nhng cu tr li y nh nhng tuyn b chnh thc v cc vn chnh tr, x hi, do pha cng b tha thun, sp xp trc. Loi phng vn ny mang tnh nghim tc cao, i hi s chnh xc, r rng thng din ra ni lm vic ca bn thn ngi tr li (c hn trc), c khi din ra trn thc a nh: phng ngh sn bay, cu thang my bay, trc phng hp, D trong bi cnh no phng vin cng phi ch n cch n mc v phong thi sao cho ph hp. Phng vin a ra nhng cu hi chun b trc, khng a ra nhng cu hi ph, khng hi li, khng t ra t nhin qu ng, khng a ra bnh lun ring ca mnh (tr trng hp c bit). Thm ch nhn mnh tnh bin bn, trong mt s trng hp phng vin c th c cu hi v chun b sn, mch lc, r rng. 4.3.2.2 Phng vn thi s
156

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

y l mt hnh thc phng vn nhanh ly kin hoc thng tin v mt vn , s vic, hin tng mi v ang c khn gi quan tm. Ngi tr li phng vn c th xut hin mt cch c lp cho mt cuc phng vn ngn gia phng vin v ngi c phng vn hoc xut hin vi t cch l minh chng cho chng trnh hoc bn tin m ngi lm truyn hnh ang thc hin. Do c trng ca dng phng vn ny m ngi phng vin khng ch c vai tr t cu hi m nhiu lc cn phi gi m kin hoc nhc li cu hi cho ngi c tr li v thi lng ngn, khng gian b b hp nn nhiu khi ngi c phng vn khng th trnh by ht kin hoc khng hiu r ca phng vin. Hnh thc phng vn ny xut hin kh nhiu trong cc chng trnh Thi s, Cho bui sng, 4.3.2.3, Phng vn iu tra Cuc phng vn ch c th c thc hin khi m trong d lun x hi c nhiu kin khc nhau v mt vn ni bt no , c nhiu kin mu thun nhau gay gt v tr thnh mi quan tm ca x hi. Lc by gi, vi t cch l nhng ngi lm cng tc truyn thng i chng v ng vai tr l ngi nh hng d lun, cng vi cc li th ca mnh, truyn hnh vo cuc lm r quan nim no l chnh xc v c x hi chp nhn nhiu nht. Nhng ngi lm chng trnh gi giy mi nhng ngi c trnh hiu bit, thm quyn v vn , lnh vc hoc l i din cho cc kin n trng quay tin hnh phng vn, trao i kin cui cng rt ra mt cch hiu ng nht v vn . Cuc phng vn c tin hnh cng khai, c th truyn trc tip hoc quay v pht sng sau. Ngi phng vin thc hin cuc phng vn iu tra ny phi l mt ngi nm vng vn , lp trng, quan im r rng, v coi vn iu tra l mt phn cng vic ca mnh v lm vic ht sc cng minh, khng ng ra bin h hoc bo cha cho mt quan im
157

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

no . y thc cht l mt cuc i thoi gia cc chuyn

gia tm ra

mt cch nhn ton din, cch hiu ng nht v vn m x hi ang quan tm (nh t ai, tng hc ph, tng gi in). V nhiu ngi cn cho rng y l th loi phng vn theo kiu hi ngh bn trn hay phng vn to m. 4.3.2.4, Phng vn chn dung y cng l mt th loi phng vn c s dng kh nhiu trn truyn hnh hin nay. Mc chca cuc phng vn l lm ni bt tnh cch, chn dung mt con ngi c tht (c th l tt hoc xu tu theo ni dung chng trnh). Tnh cht bnh ng ca cuc phng vn ny rt ln. Ngi c phng vn c th tr li hay khng tr li tu thuc vo ch quan c nhn ca h ch phng vin khng c quyn p buc hay ra sc ni n tr li. V bn thn thi ca ngi tr li lm ni bt nn mt phn tnh cch ca h . Mc ch cui cng ca phng vn chn dung l ct ci ti ca ngi tr li hin ln mt cch y v sinh ng nht. 4.3.2.5, Phng vn ankt y l mt phng php phng vn theo kiu iu tra x hi hc. Nhng ngi lm truyn hnh a ra mt bng hi bao gm mt h thng cc cu hi c lin quan n mt vn no cn ly kin ca d lun s ng. Sau khi a ra bng hi v ngi tr li lm xong th tin hnh thu thp kin v s ng kin no c tn thnh nht th l thng tin cui cng v cng c coi l thng tin chun nht. 5, Phng php thc hin phng vn truyn hnh Vic thc hin mt cuc phng vn truyn hnh ngoi nhng yu cu v mt nhn lc nh phng vin thc hin, ngi tr li phng vn cn phi c s tr gip ca cc phng tin k thut hnh nh, m thanh v nhiu yu t khc.
158

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

Nhng tp trung nht vn l phng php t cu hi v tr li trong cuc phng vn truyn hnh, cc k nng trc, trong v sau phng vn nh th no. 5.1, Trc phng vn Do c th ca truyn hnh nn vic tin hnh phng vn cn phi tun th nhng quy nh nghim ngt v k thut th hin hnh nh cng nh cc k nng phng vn. Trc khi phng vn, ngi lm phng vn phi lin lc vi ngi tr li, mi h n trng quay v trc phi a cho h bn cng cu hi h chun b. Cc cu hi m phng vin a ra phi lin quan n vn quan tm ca cng chng cng nh ph hp vi cng vic v chuyn mn ca ngi c phng vn. Nn tin hnh tp dt trc khi bm my ln hnh. Nu l mt cuc phng vn nhanh, nhn vt tr li phng vn ch xut hin trn truyn hnh trong giy lt nhm minh ho cho mt vn hoc lm sng t vn th phng vin nn cho anh ta xut hin mt cch t nhin, chn thc v nn ni trc l mnh s hi nhng g v anh ta s tr li nh th no nhm trnh trng hp a c hai vo th b ng khi xut hin trc ng knh. 5.2, Trong phng vn Khi tin hnh phng vn, iu quan trng nht i vi phng vin l phi lm sao a ra c nhng cu hi ngn, ng v trng ch cn phi hi v cu hi y cng khng lm cho ngi tr li cm thy lng tng. Do m khi t cu hi, phng vin cn trnh a cu hi kiu nh: ng c ng vi quan im trn khng ? hay B c cho rng vic lm trn ca cng ty mnh l hon ton hp l? Vi nhng cu hi nh th, ngi tr li ch c th a ra p n ng hoc sai, ng hoc khng ch t khi c c hi bc l quan
159

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

im, cch nhn ca mnh v i khi h v khn gi s cm thy b gng p phi tr li cho ph hp vi quan im ca phng vin m thi. Khng nn t cu hi qu di. Bi l, khi tin hnh phng vn trn truyn hnh ch c s i thoi gia phng vin v ngi tr li, hnh nh ch xut hin mt ln v cng v th m khn gi v ngi tr li khng th theo di ht cu hi ca phng vin nu anh ta t cu hi di hn cch ni thng thng. Cng khng nn t hn 1 cu hi cng mt thi im m tt nht l nn tch chng ra khn gi v ngi tr li tin theo di. 5.3, Sau phng vn Sau khi kt thc cuc phng vn, ngi phng vin nn tm tt li ni dung thng tin m ngi tr li phng vn va a ra mt cch ngn gn nht. Sau khi chun b ri khi ng knh my quay, phng vin khng nn qun ni li cm n i vi ngi tham gi tr li. * Tm li, i vi ngi lm phng vn truyn hnh cn ch mt s vn sau: Trc khi tin hnh phng vn cn c kch bn hnh nh v li t thut cn c c. Tin trnh bin tp ni dung phng vn l chn ly nhng cnh nhn vt t thut mt cch t nhin, thoi mi nh chp c trong khi phng vn cc cnh cn thit y minh ho cho li thoi, khi bin tp mc ni nhng thng tin cn thit v nhng thng tin ph khc s thnh chng trnh hon chnh, r rng. Mt cuc phng vn thnh cng l t ra cu hi m v thu ht c cc cu tr li m ngi xem mun bit. Mt ngi phng vn gii cn phi thc hin cc bc sau: 1. Nghin cu: phi hiu bit k v ch cn phng vn. Thu lm tt c nhng thng tin c lin quan trc khi tin hnh phng vn. iu c
160

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

ngha l phi trao i vi ngi cn phng vn v ti mnh cn phng vn trc khi quay phng vn. 2. Lng nghe: Mt k nng quan trng ca phng vn l lng nghe mt cch cn thn nhng g ngi c phng vn ni. 3. t mc tiu cho cc cu hi m: Phi m bo chc chn cu hi m ch cha ng v i thng vo ni dung chnh ca s kin, s vic, khng ngi tr li phng vn b lng tng, khng c hi cu c hay khng. 4. Khng c tranh lun hoc bnh lun: Khi thc hin phng vn khng c thin lch, ch phng vn mt cch khch quan. Hy ngi c phng vn ni v mnh v trnh by ton b nhng g l s thc ca s kin. Khi pht sng, ngi xem s t nhn xt xem liu nhng cu hi v cu tr li y c chnh xc, chn thc khng. 5. Phi linh hot: Chun b nhng cu hi chnh, sn sng theo di v nm bt thng tin chi tit mi pht hin thm m ngi tr li va ni ra. Phng vn phi tn dng khai thc trit v n nhn nhng thng tin quan trng m ngi tr li khng mun ni ra bng nhng k thut v ngh thut phng vn iu luyn. V d: Ti sao ng li cch chc anh trng phng ny?, p: Ti khng mun ni v iu . Hi nh vy d b t chi. Nhng nu hi: Tha ng, la chn mt trng phng cng ty cn c nhng tiu chun g?, chc chn cu tr li s y hn v sng t nguyn nhn ti sao ng gim c li cch chc anh trng phng n. Thng thng, phng vn theo kiu i thoi thn mt trn truyn hnh, khng g b, cng nhc, trao i gay gt, phng vin cn phi gi c bnh tnh. Ngi tr li c th kh chu, cng thng khng mun ni ra nhng chi tit y v s kin th chuyn sang nhng nhn chng khc thu thp thng tin nhiu hn. 6, Ngh thut phng vn truyn hnh
161

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

Trc khi bc vo thc hin mt cuc phng vn, iu u tin m ngi phng vin thc hin l phi t tr li cc cu hi: Mnh chun b c g cho cng vic sp lm. Nu cu tr li l qu t hoc cha chun b c th tt nht l cha nn tin hnh phng vn. Mt yu t quan trng trong ngh thut phng vn truyn hnh l cc cu hi: cu hi m, cu hi phn loi, cu hi chnh, 6.1, Cc loi cu hi phng vn truyn hnh Khc vi cc loi hnh bo ch khc (nh bo in, pht thanh), truyn hnh thng dng cc cu hi l: - Cu hi m l loi cu hi gi m cc t nghi vn dng c bit ngi tr li ch ng trnh by thoi mi cc thng tin. Cu hi m to hng pht trin m rng m khng hn ch ni dung tr li. - Cu hi chnh l cu hi tp trung vo ni dung ch yu ca vn . - Cu hi trc tip l cu hi thng vo ni dung chnh ca vn . - Ngoi ra cn lu mi quan h trong cc cp cu hi ng - m, chnh - ph, trc tip - gin tip, dn dt, gi m, thm nh - Khng hi loi cu hi c - khng tr khi cn khng nh kt lun, v loi cu hi ny kt qu ni dung tr li ngn, buc phi hi tip sang cu hi khc b sung. Cn thm nh li cu tr li khi bin tp chng trnh chnh thc. 6.2. Ngh thut phng vn trn truyn hnh - Trc ht cu hi ngoi giao gii thiu lm quen to khng kh thn mt, khng g b, p t.. Khng xoy cu hi vo su i t c nhn, c bit l ni nim thm kn kh ni ca i tng, c th nhc n chc v, hc hm, hc v ca ngi tr li..
162

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

- Khi hi phi tp trung vo vn chnh, khng lan man, vng vo, cu hi d hiu v ch hp: dn dt cu chuyn theo s vic, s kin, by t quan im, chnh kin, nu r cm tng, trnh by l do, nguyn nhn, con s lm trn d nh. - Cch t cu hi: C k hoch d tr cu hi, lng trc cu tr li v ch ng i thoi ci m. Cu hi t ra ngn gn, khng di dng, nhiu , ni dung hi khng rng qu, khng bnh lun trc, khng tru tng, kh hiu, nh .. - Phng vin phi c cn di (boom) b tr micro trn nh u nhn vt sao cho ghi m tt m khng l trong khun hnh. Tuyt i khng trao micro cho nhn vt, trnh vic ging git micro, khua ma micro trc mt khn gi. - Thi lch s, vn ho, to bu khng kh chn thnh, thn thin, t nhin, nh nhn, khng p t, hch dch, khng l tn khch so. - ng tc my camera zoom vo cn cnh khun mt ngi tr li phng vn vi gc nghing 3/4 to thm m a nhn, d coi, t nhin, thoi mi, khng s sng trc ng knh tryn hnh, lm cho khn gi c cm gic nh mnh ang i thoi trc tip vi nhn vt. - Ch ng ghi hnh, chp mt cch khch quan, th hin hnh vi, thi nhn vt, khng dn dng, b tr gi to, l kiu, khn gi cng chp phn ng ca phng vin hoc ngi hi i vi cu tr li ca nhn vt. 7. Kch bn phng vn truyn hnh 7.1 Vai tr ca kch bn trong phng vn S phn chia cc th loi bo ch truyn hnh kh r rng vi mt s th loi mi nhn xung kch nh tin, phng s, phng vn quy nh nhng c trng tiu biu c nh hng ln ti vic son tho kch bn.
163

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

Phng vn truyn hnh l mt cng c hu hiu m phn ln cc nh bo c kinh nghim u c gng tn dng u th ca n trong lnh vc khai thc v cung cp thng tin. Cng nh trong mi tc phm bo ch khc, vai tr ca kch bn ht sc quan trng: Nu nh khng c kch bn th cuc phng vn ging nh mt v hi kch khng c ngi vit, y l nhn nh ca John Brady (E.Ewillis and C.O Arient 70, wting script for television radio and film, 1981). Tuy nhin, nu ch thng qua hnh thc thun tu, nguyn gc ca cuc phng vn: hi - p th kch bn t ra cng ch c hiu nh mt cng cu hi vch sn. Ngi phng vin s da vo cng ny thc hin chng trnh. Vn cu hi v cch thc t cu hi nh th no cho hay v hiu qu l mt yu t quan trng gip nh bo thc hin tt vai tr trong phng vn ni chung v phng vn truyn hnh ni ring. Thng thng, kch bn phng vn hay s dng nhng dng cu hi sau: - Cu hi v s vic - Cu hi v vn - Cu hi v kin - Cu hi v ng c Ngoi ra, trong nhiu chng trnh phng vn, phng vin c th s dng nhng dng cu hi khc nhm tng cng kh nng ch ng: cu hi m v cu hi ng, cu hi chnh v cu hi b sung, cu hi trc tip v cu hi gin tip, cu hi chung v cu hi ring, cu hi iu chnh, cu hi kim tra, cu hi khiu khch, cu hi gi Tuy nhin, s dng dng cu hi no trong phng vn ch l vn thuc v l thuyt. iu quan trng l kh nng linh hot ca phng vin nhm to hiu qu cao cho phng vn, trong c s ng gp khng nh ca kch bn. Phng vn truyn hnh l th loi lun c s dng xen k trong cc chng trnh nh phng s, thi s, phim ti liu.. nhm tng thm tnh khch quan v chn thc ca s kin. c bit, trong cac chng tnh dng phng vn
164

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

ln nh to m, pht biu, gp g, bnh lun, ngi ta thng a ra nhiu vn c cng lun quan tm nhm khai thc thng tin, nhn nh t nhiu i tng phng vn. Son tho kch bn cho cc chng trnh ny i hi s u t v cng sc, tr tu ca nhng ngi lm cng tc truyn hnh. Vai tr ca kch bn trong nhng chng trnh nh vy c nh gi rt cao, t khu chun b n thc hin v hon thin tc phm. 7.2, Kch bn trong chng trnh dng phng vn Kch bn phng vn phi r rng, chnh xc, d tr cc cu hi to thnh chng trnh hoc chuyn mc hon chnh, c bi cnh ph hp v ni dung ngha y . Cu hi khng c lan man, di dng, hi c hay khng ?. Cn phn cnh dng hnh trc khp thi gian v b sung nhng thng tin c lin quan n hnh nh y. Khi li thoi khp vi hnh nh th s em li n tng mnh m hn v ton b ni dung s kin. Chun b kch bn phng vn ti vn phng, cng s th mang tnh hnh thc qu. Nu c th th nn phng vn mt a im c bi cnh ph hp vi ti phng vn. 7.3, i vi phng php phng vn cung cp t liu cho tin tc, phng s thi s hoc ti liu truyn hnh Nhng phng vn phng s ti liu khng nht thit tin hnh mt i im duy nht v ton b cuc phng vn ch tin hnh trong mt ln. S thay i v a im s to ra tnh nng ng hn cho s kin, v ngi c phng vn cng c xu th hng ng cuc phng vn mi a im khc nhau. Trong qu trnh bin tp nhng phn khc nhau ca bi phng vn, khng nn bin tp on ny ni tip on kia m phi xen ln cc hnh nh mt cch t nhin cng vi nhng li dn. Cng cn c nhng phn gin on trong cu trc ca bi bin tp (on tm ngh th), cho ngi xem
165

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

tip thu thng tin trc khi theo di tip nhng thng tin tip theo, s dng tt nhng m thanh t nhin. Nhp phn chia li dn nn chm hn thng tin v nn nhn mnh hn. 7.4, i vi tin tc, phng s thi s hoc ti liu truyn hnh khng cn li bnh Mt s tin tc, phng s thi s hoc ti liu truyn hnh c thc hin khng c li dn ngoi hnh. Ton b ni dung tc phm c trnh by li thng qua cc nhn vt, nhn chng lin quan n s kin, s vic bng nhng cnh ghi hnh c b cc cht ch, ting ng t nhin v li thoi trung thc, thoi mi ca ngi tr li phng vn. Cc nhn vt trnh by s vic mt cch thoi mi tt c nhng g c th c, thm ch cn tm s, k l, gii by cn k mi iu ch khng n thun l tr li cu hi m phng vin a ra. Phng php bin tp tin kiu ny i hi phi chun b phng vn theo kiu m v dn thay cho tc gi, ngi tr li t trnh by ton b ni dung s vic nh th ni thay cho tc gi ch khng phi tr li phng vn. y, khng c ci ti ca tc gi xut hin. V d, thay v hi thng thng: Anh c bao nhiu tin gi tit kim nm nay?, tr li: Ti c mt nghn la. Ni xong, anh ta b i lm cho cu tr li cha hon thin. V vy cn c cu hi m nh trao i i thoi mt cch t nhin v khai thc nhiu thng tin hn. V d cu hi m: Anh cho bit vic gi tit kim ca mnh trong nm qua?. Cu tr li v th m cng rng hn, khai thc nhiu thng tin hn. KT LUN Phng vn truyn hnh l mt th loi bo ch truyn hnh thng dng nht hin nay trong qu trnh khai thc thng tin bng hnh nh, m thanh. i vi nhng ngi lm truyn hnh th thc hin k nng phng vn trc ng
166

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

knh my quay mt cch thnh tho l mt yu cu ht sc quan trng. Do m trong qu trnh khai thc thng tin cn phi ht sc lu n lnh vc ny. Mun phng vn tt, ngi phng vin cn ch nhng im sau: c vn sng phong ph, s hiu bit rng ri v nhiu lnh vc, u c nhy bn, tc phong nhanh nhn, kh nng giao tip, khng c thi dy i, cch cp khng b ch quan hoc khng b tnh cm chi phi. Nh bo lm phng vn, nht l phng vn truyn hnh cn c nhng phm cht v nng lc khc na nh: i p nhanh, tm tt nhanh s vic, nhy cm, bnh tnh, kin tr, kho lo, c s hiu bit nht nh v tm l con ngi. Mi ngi phng vn c s trng ring ca mnh lm cho cng chng nhn ra h c v ngoi ln ni dung bn trong. Th loi phng vn trn truyn hnh l s th hin tinh vi nht cho s trng .

167

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

PHNG S TRUYN HNH

1. S lc s hnh thnh v pht trin ca phng s. Thut ng Phng s t ting La tinh l reportage, ting Anh l reportage, ting Nga l t - c ngha l truyn t, bo tin, thng bo. Ban u, phng s c ngi Anh s dng m t nhng trn lt, m chy, nhng k hp Quc hi... Sau , trn bo ch Php xut hin th loi phng s vi t cch l bi vit v qu trnh iu tra ca phng vin v mt con ngi, s vic cha nhiu b n i vi ngi c, nh cnh sng trong t hay cuc i lang bt ca nhng tay giang h, ho hn. Lc , phng s c tnh cht hon ton ging nh tin hay ghi chp m t n gin nhng cuc bn ci cc cuc hp, to n, nhng s vic c tnh cht b mt. Dn dn phng s ngy cng hon thin hn. Phng s khng ch dng li nhng s vic nh m cp n nhng s kin, nhng bin c chn ng ton cu nh thin phng s Mi ngy rung chuyn th gii ca nh bo, nh vn M John Reed vit v Cch mng Thng Mi Nga, hoc thin phng s ca nh bo, nh cch mng Tip khc ni ting Julius Fucik Vit di gi treo c, nhng cuc hnh trnh to bo ca nh bo Richard Halliburton Qua dy ni Alper, cc phng s chin tranh ca cc tc gi X Vit I. Erenbourg, B. Polevoi, K. Simonov, phng s vit v s kin phng con tu v tr u tin v.v... Phng s cng khng dng li dng a tin m n dn dn kt hp gia thng tin s kin vi thng tin l l v c s dng bi mt bt php y tnh ngh thut. Theo kin nh nghin cu Karel Storkan (Cng ho Sc) th phng s xut hin, nh hnh v pht trin gn lin vi s tham gia ca cc nh vn vo lnh vc bo ch. Trong s nhng tc gi phng s xut hin trn t bo Tin vn hc ca Php, ngi ta thy c tn tui ca Jean Cocteau (Ging Coc-t),
168

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

Georges Girard (Gioc-gi Ghi-rt), Andre Maurois (An-r Mo-roa)... Trong din vn c hi ngh bo v vn ha ti Pa-ri nm 1935, E.E.Kisch (E-kht) nhn xt: Trc kia, ngi ta coi thng ngi phng vin, i x vi ngi phng vin nh mt nh bo nc thang thp nht khi m cc tc phm ca John Reed (Gin-rt) v ca Larissa Reisner (La-ri-sa Rn-n) cha chng t cho mi ngi thy rng s thng tin v thc t c th c din t mt cch c lp v ngh thut. nc ta, th loi vn k s xut hin t xa xa vi cc tc phm c in nh Vit in u linh, V trung tu bt, Hong L nht thng ch... Tuy nhin, phi n u th k XIX, khi c bo in Vit Nam v vn hc Vit Nam chuyn mnh di ln sng vn hc Ty u, th k bo ch (trong c phng s ) mi hnh thnh. Do c im x hi v tnh hnh thi by gi, bo ch chia thnh nhng khuynh hng khc nhau: khuynh hng ngi ca ch thc dn, xuyn tc Cch mng thng Mi Nga nh: Mi ngy Hu, Hn mn du k...; khuynh hng phn nh cuc sng ngho nn lm than ca nhng k khn cng... Nhiu tc phm phng s mi ch dng li vic cp n nhng bt cng ca x hi m cha ra bin php gii quyt ng n nh cc tc phm Vic lng ( Ng Tt T ), Cm thy cm c, K ngh ly Ty, Lm (V Trng Phng)... Bn cnh , cn c mt nn bo ch khc vi nhng tc phm va di do cht liu hin thc, va mang tnh chin u cao, l nn bo ch cch mng do lnh t Nguyn i Quc khai sinh, vi nhng bt k chnh lun ni ting nh: Bn n ch thc dn Php (Nguyn i Quc), Vn dn cy (Quan Ninh v Vn nh)... Trn cc t bo Lao ng, Nhnh la, Tin tc, Vit Nam c lp... xut hin nhiu phng s c ni dung thng tin cao v ht sc c gi tr. Cng vi cuc chin u v c lp t do ca dn tc, th loi phng s trn bo ch cch mng thc s bm st cuc sng chin u ca qun v dn ta, c v v kp thi ng vin tinh thn yu nc, lng t ho dn tc.
169

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

T sau i hi ng ln th VI (1986), ch trng m ca v chnh sch i mi, dn ch ho i sng chnh tr, coi bo ch nh mt sn phm vn ho c bit, xo b bao cp i vi cc hot ng ca bo ch to iu kin ny mm cho nhng cy phng s mi nh Hunh Dng Nhn, Vnh Quyn (bo Lao ng), Xun Ba, Mnh Vit (bo Tin Phong) , Minh Tun (bo i on kt), o Quang Thp (i Pht thanh v Truyn hnh H Ni), Ho Bnh (i Truyn hnh Vit Nam) v.v... Cng vi hn 12.000 nh bo Vit Nam, h mang n cho cng chng nhng thin phng s ln, thc s c gi tr, p ng c nhu cu thng tin ngy cng ln ca cng chng. Cht liu ca phng s c ly t nhng s kin khch quan mang tnh thi s trong i sng x hi. Phng s khng ch m bo tnh xc thc v ni dung thng tin m cn gp phn t ra hng gii quyt nhng cu hi m hin thc t ra. V th phng s va c tnh pht hin vn va c ng gp tch cc tm ra hng gii quyt vn . Nhng s kin c nu trong phng s thng l nhng s kin ang c d lun quan tm tm hiu. Trong nhng thi k lch s c nhng bin thin v thay i, phng s l th loi u tin bt mch s kin, nhn xt u l nhng nhn t mi, lm bn kim k ca thi im mt cch sinh ng hp dn. Vi nhng u im ny, th loi phng s t ti s chn thc, a dng khi phn nh hin thc. Nh vy, trong bi cnh th gii hin i, phng s khng cn dng li s m t n gin. Hn th na, n tip cn mt cch chn thc v a dng trong vic trnh by hin thc - mt hin thc phc tp, lin tc pht trin v bin ng khng ngng bi nhng chi tit c th, ng thi vi nhng nng lc khi qut cao. Vi bt php giu cht vn hc v ci ti trn thut va cm xc va tr tu, phng s khng ch trnh by hin thc m cn c gng pht trin nhng vn lin quan n hin thc . Vi nhng phm cht nh vy, phng s chng t mt cch sinh ng rng vic thng tin v hin thc c th trnh by mt cch c lp v c ngh thut.
170

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

2, Khi nim v c trng ca phng s truyn hnh 2.1. Khi nim Phng s truyn hnh cng nh cc th k truyn hnh khc, u thng tin v ngi tht, vic tht trong mt qu trnh pht sinh v pht trin. Khng ch dng li vic thng tin, phng s cn c gng thm nh hin thc, tr li nhng cu hi m hin thc t ra. Phng s c y kh nng nu r nhng mu thun ny sinh trong qu trnh din bin, bi cnh ca s kin v cch gii quyt cc mu thun lm cho ngi xem c kh nng hnh dung kh y nhng bin c xy ra nh chnh h chng kin. Trong phng s truyn hnh du n ch quan ca tc gi th hin r nt, l ci ti va lgic , l tr giu l l v mt chng mc no v s dng sc mnh ca cm xc. Trong nhiu trng hp, cm xc thm m tr thnh mt ng lc a tc phm t ti nhng phm cht khc l. Ci ti nhn chng khch quan khin cho cng chng lun tin tng rng h ang tip xc vi s tht hon ton. kha khc, ci ti cn gp phn to ra ging iu v th hin khuynh hng ca tc phm. i tng phn nh ca phng s truyn hnh l nhng hon cnh c vn ang c ng o cng chng quan tm. Cuc sng v vn nhng s kin, tnh hung mi ny sinh, nhng phng s truyn hnh ch la chn nhng ci tiu biu nht nm trong dng thi s ch lu. Tuy nhin khng phi s kin tiu biu no cng c th tr thnh phng s truyn hnh. Ch khi no cuc sng xut hin nhng cu hi , nhng hin tng cn gii p th phng s mi xut hin. Trong thc t, phng s truyn hnh thng gn lin vi nhng thi im m i sng ca x hi ang c nhng chuyn bin mnh m. Hon cnh ca s kin trong phng s truyn hnh thng c gii thiu u tin, nhm gip cho cng chng c mt bc tranh ton cnh, mt i tng ban u v s kin v nhng vn pht sinh t s kin .
171

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

Ngn ng trong phng s truyn hnh gn gi vi ngn ng vn hc. N cho php tc gi s dng kh nng miu t, t thut, ngh lun, tr tnh. Phng s truyn hnh cn c th s dng yu t vn hc ngh thut, (tu thuc vo c tnh, ti nng ca tc gi) v nhn mnh v mt thng tin, mt x l cht liu c th. Qua nhng iu trn c th a ra mt khi nim chung v phng s truyn hnh nh sau: Phng s truyn hnh l mt th loi bo truyn hnh thuc nhm chnh lun ngh thut, phn nh cc s kin, con ngi, tnh hung, hon cnh in hnh trong qu trnh pht sinh , pht trin, ng thi thm nh hin thc qua ci ti trn thut va tnh to l tr, va cm xc vi bt php giu cht vn hc bng phng tin k thut truyn hnh. 2.2. c trng ca phng s truyn hnh V mt th loi , phng s truyn hnh cng mang nhng c im chung ca th loi bo ch ,ngoi ra phng s truyn hnh cn c nhng c im ring gp phn to nn th mnh ca n. l ngn ng hnh nh- m thanh, th php Montage, phng vn v phng vin trc ng knh. 2.2.1. Ngn ng phng s truyn hnh l s kt hp ca hai yu t hnh nh v m thanh + Hnh nh trong phng s truyn hnh va l phng tin va l ni dung th hin t tng ca tc gi. Khc vi hnh nh trong phim truyn, hnh nh ca truyn hnh ni chung , ca phng s ni ring phi mang tnh thi s v tnh xc thc. N khng ch m t hot ng ca con ngi, m cn gip khn gi tham gia hoc ng trn nhn vo s kin. Cc c cnh chnh thng dng trong phng s truyn hnh l: ton cnh, trung cnh, cn cnh, c t. Vi cc c cnh ny, phng s truyn hnh c th tho mn nhu cn mun bit ci g ang xy ra, xy ra nh th no ca khn gi. Mt khc qua cc
172

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

c cnh , cc gc quay cao thp , chnh din , 3/4Gc ch quan v khch quan, tc gi c th bc l thi tm l ca con ngi trong s kin . Truyn hnh l phng tin quan st trc tip cuc sng ca mi gia nh. Kh nng trc quan c nh hng rt ln ti qu trnh nhn thc ca con ngi. Trong phng s truyn hnh, mi hnh nh u phi bao hm mt ngha, mt ni dung no (hoc l nguyn nhn, din bin hoc l kt qu ca qu trnh pht trin ca s kin trong cuc sng). Kh nng biu hin ca hnh nh trong phng s truyn hnh cn th hin mi lin kt gia cc hnh nh vi nhau theo tuyn tnh thi gian ca qu trnh vn ng s kin. Qua phng php Montage, ni dung t thn ca mi hnh nh phi hp li, to ra ni dung thng tin mi mang tnh tng th. m thanh : Truyn hnh k tha kinh nghim x l m thanh ca pht thanh. Nh c s tr gip ca m thanh phng s truyn hnh tr nn sng ng nh chnh cuc sng. Bi mc ch ca phng s truyn hnh l ghi li hi th, ng thi ca cuc sng bng hnh nh v m thanh nn tnh xc thc ca m thanh rt cao. l m thanh t cuc sng thc t, khng dn dng, gi to l yu cu bt buc ng thi cng l sc mnh ca phng s truyn hnh. m thanh trong phng s truyn hnh gm ba yu t: li bnh, ting ng hin trng, m nhc. - Li bnh: L s b sung cho nhng g m ngi xem nhn thy trn mn hnh, gip ngi xem tng hp, khi qut c ngha ca s kin c phn nh trong tc phm truyn hnh. Li bnh c tin hnh song song vi hnh nh. li bnh hnh thnh ngay t ttrong giai on xy dng kch bn . -Ting ng hin trng : Bao gm m thanh ca thin nhin, m thanh do sinh hoat ca con ngi to nn. Ting ng s lm tng s gi cm , tnh chn thc ca phng s truyn hnh, tc ng vo nhn thc, tnh cm ca cng chng. Vic s dng ting ng hin trng t cng , cao ng lc cng phi c d kin trong kch bn.
173

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

-m nhc: L mt trong ba yu t quan trng ca phng s truyn hnh. m nhc c tc dng lm tn vinh thm s kin. Mi bn nhc khi s dng phi ph hp vi kt cu, cng nh ch t tng ca phng s truyn hnh . + Mi quan h gia hnh nh v m thanh trong phng s truyn hnh: Ngn ng phng s truyn hnh l ngn ng tng hp ca hnh nh v m thanh. Hai yu t ny lun h tr v b sung cho nhau, cng to nn hiu qu thng tin ca phng s. Nu nh hnh nh thuyt phc ngi xem bng ngi tht, vic tht th li bnh gip h tng hp, khi qut v hiu c bn cht ca s vic, s kin phn nh trong tc phm phng s. Li bnh c u th phn nh nhng kha cnh tru tng ca vn . Tuy nhin mi dng phng s truyn hnh khc nhau, vai r ca mi yu t ny cng khc nhau. Trong phng s s kin , phng s vn , phng s chn dung, phng s iu tra hnh nh d chi tit bao nhiu th cng ch c gi tr thng tin b ni, thng tin b su, phi nhng cho li bnh. V d trong phng s ti liu Bnh Dng - chn dung mt vng ct ca o din Tr Trung, i truyn hnh Nng va phn nh ci ngho ca ngi dn vng ny bng hnh nh nhng rung khoai lang tri di trn vng ct, nhng ba n ly khoai thay cm, thay lun c thc n va i su vo tnh trit l, cht t tng bng li bnh sc so v biu cm: Nu u c nn vn minh la nc th y c nn vn minh khoai lang. Ti n khoai i ng, sng n c i lm Nu nh vn ho chnh l s thch nghi cao nht vi mi trng ca con ngi sng trong th con ngi y cng thch nghi, nhng s thch nghi cng ging nh cy xng rng: mun tn ti c phi thoi ho i nhng g ca cy: nh cnh, nh l, ch cn ci thn qut queo v gai nhn Ngc li i vi phng s du lch, hnh nh li gi vai tr chnh. Kch bn phim phng s Ai v Kinh Bc l mt v d . Bn thn nhng cnh
174

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

ni tip nhau c son ra trong kch bn cng l mt bi vn , bi th bng hnh nh. Tm li, tuy mi quan h hnh nh v m thanh c th khc nhau, nhng iu ct yu nht l chng b sung cho nhau, nng nhau truyn t t tng ca tc gi phng s truyn hnh. 2.2.2. Th php Montage: Truyn hnh l phng tin thng tin bng cch truyn hnh nh v m thanh theo tuyn tnh thi gian. V th, c trng ni bt ca phng s truyn hnh cng l Montage. Cc th php Montage gp phn lm tng hiu qu phn nh ca phng s, rt ngn di thi gian xy ra s kin trn mn nh. Montage l s kt hp hi ho hai yu t hnh nh v m thanh theo sng to ca tc gi theo mt trt t nht nh, ni tip trong thi gian nhm phn nh, l gii s kin, vn trong cuc sng.Montage l phng tin tr gip c lc v khng th thiu i vi tc gi trong qu trnh hon thin tc phm ca mnh. Montage c vai tr quan trng trong vic to ra t tng ch , tit tu n d, lin tng ca phng s truyn hnh. 2.2.3. Phng vn: Phng vn ngoi chc nng l mt th ti c lp ca bo ch trong qu trnh thc hin phng s truyn hnh. Phng vn c s dng nh mt phng tin thu thp v khai thc thng tin t nhn chng phc v c lc cho ch ca phng s truyn hnh. Thng thng c cc phng php sau khai thc thng tin: Th nht l phng php quan st, l phng vin bng con mt ngh nghip ca mnh ghi nhn cc chi tit , din bin ca s kin , vn mt cch khch quan. Phng php ny c sc thuyt phc ln nhng thiu tnh h thng, v ch thc hin c mt phn ca hin thc.
175

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

Th hai l phng php nghin cu ti liu.Phng vin khai thc thng tin s kin bi cnh thng qua t liu lu tr. u im l tnh ton din khng ph thuc vo bi cnh. Tuy nhin, phng php ny c s dng trong phng s truyn hnh thng mang t tnh sng ng. Cc phng php phng vn khc nh qua in thoi, hp th truyn hnh, to m cng tr thnh cng c c lc b sung cho hai phng php trn. Thng qua phng vn, phng s truyn hnh c th cho khn gi bit kin thi , tnh cm ca con ngi i vi s kin , vn . Phng vn nhn chng l mt hnh thc thu thp ngun t liu sng , c bit hu ch i vi phng s truyn hnh. Khn gi c th trc tip nghe ngi c phng vn tr li dng li ni sng ng, thng tin c nm bt khng ch ni dung, li ni m cn qua ging iu, v mt, trng thi tm l ca ngi biu hin qua hnh nh ca phng s truyn hnh. Phng vn xut hin trong phng s truyn hnh di cc dng: Th nht, l phng vin t cu hi v ngi c phng vn tr li. Dng ny c s dng trong phng s iu tra, phng s ngn. Phng vin cht vn nhng ngi c trch nhim khi vn ny sinh. Tuy nhin nu phng vin s dng nhiu dng phng s nhiu dng phng vn ny, hiu qu phng s s gim xung v kt cu tc phm b long, khng cht ch. Th hai, kin ca ngi c phng vn c xen vo li bnh mt cch kho lo , nhm thuyt phc cho nhng lun im m phng vin nu ra trong phng s truyn hnh. Ngi xem khng c thc phn bit rch ri gia li bnh v phng vn m cm gic l chnh th nhun nhuyn. u im ca dng phng vn ny l , ch th ca phng s truyn hnh c th hin r nt, tp trung hn, tit kim thi gian pht sng, do dung lng ca phng s truyn hnh loi ny ngn gn nhng thng tin vn cao. u th ca phng vn trong phng s truyn hnh rt ln, nhng lm th no biu hin thnh cng u th trong tc phm ca mnh l mt vn
176

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

cn c quan tm. Bi phng vn khng ch l hi - p hoc tham - vn m cn l mt ngh thut 2.2.4, Phng vin trc ng knh S xut hin ca phng vin trc ng knh my quay phim ti bi cnh ca s kin, vn s lm tng tnh thuyt phc ca nhng thng tin c phng s a ra. Vic xut hin ca phng vin trc ng knh c bi cnh lm nn s tng cm gic nng hi,t hi s ca s kin v th hin s nhanh nhy ca phng vin. y cng l th mnh ca bo truyn hnh so vi bo in v tnh thi s v bo pht thanh v hnh nh. Phng vin ti hin trng nhn vo khn gi, ni trc tip vi khn gi v s kin ang din ra, khong cch gia ngi truyn v ngi nhn thng ip c thu hp li, s ch ca khn gi i vi phng s truyn hnh s tng thm. Tuy nhin, th php ny c s dng hay khng cn tu theo tnh cht ca tng s kin, vn v kh nng din t ca tng phng vin. i vi nhng vn thi s nng hi, c ton th cng chng quan tm ch ti, v d nh phng s iu tra Chia t d n 327 ti Ty Ninh v Nhng vn cn nhn nhn li t s pht trin t ca d n nui tm,.ca nhm phng vin Bi Hng Phc, Li Ngc Tnh, S xut hin ca phng vin trc ng knh lm tng tnh thuyt phc ca phng s truyn hnh ln rt nhiu. Tt c nhng yu t trn gp phn lm nn c trng ring ca phng s truyn hnh, ng thi cng cho ta thy s phc tp khi tin hnh thc hin mt phng s truyn hnh. iu quan trng l phi c mt kch bn tt, trong cha ng ni dung, hnh thc th hin tc phm dn dt ch ng cho tp th lm phim bm st ch t tng, l kim ch nam xuyn sut qu trnh lm phng s. 3, Vai tr v cc dng kch bn phng s truyn hnh
177

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

3.1, Vai tr ca kich bn trong phng s truyn hnh. Phng s truyn hnh phn nh cuc sng bng hnh nh v m thanh, do camera ghi li mt cch trung thc ton b s kin, s vic hin tng hoc ang din ra, nhng khng c ngha l ngi quay phim ghi hnh lin tc t u n cui din bin ca s kin . Ngay t u h c c kch bn, nm oc ca o din, v ch quay theo nhng g c cp v lin quan n ni dung ca kch bn, chn nhng chi tit t nht ghi hnh, tm nhng khun hnh giu sc biu t, ni dung t tng m tc phm mun th hin. Do vy kch bn ng vai tr ht sc quan trng. Kch bn phng s truyn hnh va l kch bn vn hc va l kch bn o din trong tot ln ton b ni dung, t tng ch ca tc phm. ng thi li a ra cc phng n thc hin tc phm . Qua kch bn, ngi quay phim c th hiu c ca phng vin ni dung v hnh thc th hin tc phm. Vai tr ca kch bn truyn hnh c xem nh mt bn thit k ca cng trnh xy dng nhng n khng c tnh n nh m lun thay i do c tnh thi s ca bo ch. Phn ln cc chi tit trong kch bn u l nhng d kin, d bo ca ngi vit v ci sp xy ra trong tng lai gn. Nhng d c thay i th kch bn vn gi li ct li ch t tng ca tc phm. Mt kch bn nghim tc s gip cho phng vin ch ng, khng b lng tng khi c thay i no trn hin trng. Bi lc , nhng ngi lm phim c th thay i nhanh chng, ph hp vi iu kin mi trn c s kch bn c. Kch bn cn l cn c phng vin thu thp ti liu, s dng c hiu qu ting ng hin trng, chn m nhc ph hp vi ni dung t tng ca tc phm. Xem kch bn ngi phng vin bit mnh cn thu thp ti liu g, phng vn ai, cu hi th no. Hn na, kch bn cn cho ta thy cnh no, chi tit no ca s kin l chnh, ph t xc nh s lng cnh quay v sp
178

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

xp theo trt t logic ca vn . Kch bn ging nh ngi nhc trng ch huy c gin giao hng (trong nhc cng l phng vin, quay phim), ngi ch huy hng cho cc nhc cng ca mnh cch chi v dn giao hng chnh l tc phm phng s hon chnh. 3.2, Cc dng kch bn trong phng s truyn hnh 3.2.1, Kch bn d kin Kch bn d kin c p dng vi cc phng s truyn hnh trc tip. Tc gi thng s dng kch bn d kin do hin thc mang tnh bin ng v khng c thi gian dn dng chi tit. Vi kch bn ny, nh lm phim phi o ln chi tit d kin. Trong mt s trng hp phn nh hot ng ca con ngi, nhiu khi hin tng mi ny sinh hnh nh phi quay ngay, cn kch bn li phi vit thnh vn sau. Kch bn d kin c xy dng trn c s tm hiu thc t, nm bt c qu trnh din bin ca s vic s xy ra. Loi kch bn ny yu cu phng vin phi c vn hiu bit rng, giu kinh nghim, nhy cm vi cuc sng, c kh nng pht hin vn . V vy, trong kch bn d kin, ngi lm phim cng lng trc c nhiu tnh hung xy ra cng tt. 3.2.2, Kch bn cng Thng c s dng vi nhng s kin, vn phc tp, din bin trong mt khong khng gian v thi gian mang tnh bin ng. Ngi lm phim cn tm hiu thc t cng vi vn sng ca mnh xy dng kch bn cng, theo phng s truyn hnh c thc hin. 3.2.3, Kch bn chi tit Kch bn chi tit thng c s dng vi nhng s kin c din bin tng i n nh, i tng cn phn nh t c bin ng. Kch bn chi tit c xy dng tu theo mc n nh ca tng i tng. Nu i tng
179

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

phn nh c tnh n nh cao th kch bn chi tit n tng cnh quay. Loi kch bn ny thng dng cho phng s du lch, phng s ti liu, phng s chn dung. Kch bn chi tit thng c vit sau khi kho st k, tip xc vi bi cnh, nhn vt s kin c th v nh hnh c ni dung phng s. i vi nhng i tng c tnh n nh cao, kch bn chi tit c th a ra tng vn , chi tit trong chng trnh thc hin mt cch t m, c th, ni dung tng cu ni, phng vn, di, Cc phim phng s ti liu thng cn n nhng kch bn chi tit. Trong phim phng s du lch, hnh nh l ch o nhm miu t cnh p thin nhin hay nhng nt truyn thng vn ho, lch s, t nc con ngi. Nhng yu t ny kh n nh nn cng phn cnh chi tit n tng cnh nh. V ch cn xem cng , ta cng c th thy c ch xuyn sut m khng cn li bnh. Kch bn phim phng s Ai v Kinh Bc c pht hm mng 1Tt Bnh T l mt v d. Mt b phim trn giy thc s. Vng qu Kinh Bc vi nt p c knh ca cha chin; nt thn d ca mt min t m , tr ph, truyn thng vn ho v ngi dn ni y hin ln dn dn qua chuyn du ngon ca ngi ngh s gi trong ngy xun. Vi loi phim nay, li bnh thng c vit sau khi rp ni cc cnh quay thnh phim hnh nh. Tuy nhin, d kch bn phng s dng no th trc ht phi l mt kch bn vn hc bng hnh, phi r rng cc chi tit, cng cht ch bao nhiu th cng hay by nhiu v phi din t bng hnh nh ch khng phi bng nhng gch u dng cu th. Tm li, d dng kch bn cng, chi tit hay d kin, tc gi phng s truyn hnh u phi thc hin cc yu cu v kch bn: Tm ra t tng ch xc nh nhng vn ct yu, to cho phng s mt s kin nht nh cc s kin th hin v pht trin, tnh chn tht khch quan ca
180

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

s kin c m bo, m hnh kch bn gi m kh nng sng to cho ngi quay phim. 4, Cc loi phng s truyn hnh Phng s truyn hnh l mt th loi bo ch truyn hnh thuc loi kh. Do vy, khi thc hin i hi phng vin phi c nng lc trnh nht nh. Vic phn chia cc loi phng s truyn hnh c th tu theo hnh thc k thut hoc ni dung ca phng s truyn hnh. Phng s truyn hnh c cc loi sau: phng s truyn thng, phng s hu k Phng s truyn thng l loi phng s c truyn trc tip ti ngi xem ngay khi s kin ang din ra. Vic thu thng, x l thng tin din ra trong qu trnh pht sng. Phng vin i theo s kin. Cng vic quan trng nht i vi phng vin l khu chun b. Quan trng l kch bn, s ngi gip vic v phi d tnh trc cc tnh hung c th xy ra. Phng s hu k l dng phng s c pht i sau khi s kin xy ra. Phng vin thc hin dng phng s ny phi tun th theo cc bc ca quy trnh sn xut mt tc phm truyn hnh. Tnh hp l ca phng s tu thuc vo bn thn s kin v cch x l ca phng vin. Khi dng hnh phng s cng quan trng nh khi chun b v ghi hnh. Trong phng s truyn hnh, c th cn c vo i tng phn nh chia cc loi phng s: - Phng s s kin - Phng s vn - Phng s chn dung - Phng s iu tra Phng s s kin: l loi phng s c pht i khi ang xy ra hoc n kt thc hon ton. Loi phng s ny c yu cu l phi ht sc nng hi, sinh ng, cp n nhng s kin thu ht s ch ca nhiu ngi. Vic thu
181

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

thp v x l thng tin tu thuc vo nng lc v cch nhn nhn ca phng vin. Ngi thc hin phi la chn cc chi tit lm r ch sau khi xc nh c gc x l. Nhm lm phim phi c mt ngay ti hin trng khi s kin xy ra, y l cng vic quan trng nht trong qu trnh thc hin loi phng s ny. Sau khi ghi hnh, ngi thc hin cn khn trng lm hu k chuyn nhanh n cng chng. iu cn lu , phng s s kin c thc hin mt cch thng xuyn trong cc chng trnh truyn hnh cng ging nh tin tc, n cung cp cho khn gi nhng thng tin nng hi, t m, c nh gi, phn tch v bnh lun ca phng vin v nh hng ca nhng xu hng vn ng ca s kin Phng s vn : i tng ca loi phng s ny l nhng vn s kin c ngha quan trng c x hi quan tm. Nhng vn v ch trng ng li ca ng c th hin qua loi phng s ny gip qun chng hiu r hn y l loi phng s c tnh chnh lun cao. Nhng vn m phng s cp thng c ni dung phong ph, c thc hin khi s kin hoc vi s kin c cng tnh cht kt thc, d lun x hi i hi c mt s hiu bit cn k, t m. Loi phng s ny l mt bc tranh ton cnh v vn m nh bo truyn hnh cn cp ti, v d: vn mi trng, an ton thc phm, ci cch hnh chnh, dch cm gia cm, tng hc ph C th ni rng, loi phng s vn gii quyt tt nhng vn bc xc d lun ang i hi c x hi quan tm, t s pht sinh, xu th vn ng n cch gii quyt vn . Phng s chn dung: loi phng s ny thng i su vo khc ho hnh nh, chn dung mt con ngi vi nhng tnh cch, v tr, vai tr khc nhau trong x hi. Nh chn dung mt anh hng, bc s, mt nh khoa hc, mt doanh nhn,
182

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

Phng s chn dung cng cp n cuc i ca nhng ngi hoc mt nhm ngi m vai tr ca h c nh hng ln i vi x hi. c im ngoi hnh, tnh cch nhn vt, tm l, tiu s, nhng cng hin ca nhn vt hoc nhm nhn vt c tp trung ch khai thc. Nhng chi tit phi chn thc, c th, c sc v c sc gi cm tng tnh thuyt phc cho ngi xem. Phng s chn dung c th cp n cuc i ca mt con ngi nhng cng c th cp n khong khc i thng ca h. iu quan trng trong phng s chn dung l cn c s sinh ng, khng c s dng th php nhn cch ho, in hnh ho ca ngh thut in nh. Khi thc hin phng s chn dung c th c dn cnh nhng phi da trn c s ca s tht, phn nh nhng chi tit c tht, chnh xc, khch quan lm bc l tnh cch ca i tng phn nh. Phng s iu tra: loi phng s ny c thc hin khi trong x hi ny sinh nhng vn , trong c nhng mu thun gay gt hay vn ang gy nhiu tranh ci, nhm l gii, phn tch a ra nhng phng php gii quyt nhng mu thun . Phng s iu tra thng bt u t mt kt qu tt hoc xu. lm r nguyn nhn, phng vin phi xung hin trng thu thp ti liu t nhiu ngun khc nhau, t c cn c, l l phn tch v chng minh cc vn m mnh a ra. Trong qu trnh thc hin phng s iu tra, nh bo phi coi l vn lng tm, trch nhim ca mnh. Khng c ch quan hoc coi y l ni khoe tr tu, ngn t, ln gn hoc khng nh mnh. y l loi phng s kh thc hin, v th phi c nhng phng n vt qua cc tr ngi trong vic thu thp ti liu, phng vn nhn chng cng nh v tm l. Phng s iu tra truyn hnh l loi tc phm mang li sc nng i vi d lun, ng thi l ni phng vin th hin bn lnh, o c ngh nghip, trnh , nng lc ca mnh.
183

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

5. Quy trnh thc hin phng s truyn hnh 5.1, La chn ti, ch y l bc u tin nh hng cho phng vin tip cn vn . Vic la chn ti, xc nh t tng ch mang tnh cht khoanh vng i tng phn nh. Phm vi phn nh ca phng s truyn hnh cng nh bt k mt th loi bo ch no khc l ton b s kin trong dng thi s ch lu. Nhng khng phi bt c i tng no ca hin thc cng tr thnh i tng phn nh ca phng s truyn hnh, phi l nhng s kin thi s nng hi hay nhng vn t ra trong bi cnh hin ti cn gii quyt, l nhng vn bc xc m cng chng ang quan tm Khi la chn ti, phng vin phi da vo hai yu t ti c tnh thi s c x hi quan tm v ti phi nm trong k hoch tuyn truyn ca c quan bo ch trong tng thi im c th, v d: vn gi c, trt t an ton giao thng, tham nhng, hoc cc s kin v chnh tr, kinh t, vn ho, x hi, Ngoi vic p ng cc yu t trn, nh bo truyn hnh cn xem xt n tnh kh thi ca ti bao gm iu kin thc hin: c s vt cht, kinh ph, phng tin k thut, kh nng din t bng hnh nh. Khng phi bt c mt ti no, phng vin cng xng vo. H thng chn nhng lnh vc h c kh nng hiu bit v say m. C nh vy bi phng s mi c ni dung su sc, hp dn v sng to trong cch th hin. Bt c mt hnh thc thng tin no th bn thn n cng th hin mt khuynh hng t tng nht inh. Hn na phng s truyn hnh cn th hin ca tc gi, c khi ca c quan ch qun, ca ng v Nh nc. Do vy, vic xc nh ch v t tng c tin hnh song song vi vic xc nh ti. Ch l vn ch yu c xc nh. Nu ti l c mt cnh rng th
184

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

ch l mt cy, mt mm non mi nh; t tng l thi , cch nh gi, nhn nhn ca tc gi vi i tng c ni ti trong tc phm ca mnh, l khuynh hng v thng ip tc gi mun gi ti cng chng. Vic xc nh ti, ch s khoanh vng v xc nh i tng ca phng s truyn hnh, t tm ra t tng ch , ngha ca s kin c nu trong phng s. T tng, ch l ci ch cui cng, c ngha bao trm ni dung tc phm phng s. ng thi n chi phi tng chi tit, li bnh v con ngi trong phng s. T tng, ch quyt nh hng khai thc v x l ti lin nu khng c nh hng bi mt t tng, ch nht nh th khi thm nhp thc t, trc hng lot s kin, hin tng, bit chn ci no lm cht liu cho phng s, bit ly ci g lm chnh, ci g lm ph v hiu qu tc phm l mt m t liu vn vt vi hnh nh, li bnh tn mn, hiu qu thng tin thp. 5.2, Tm hiu s kin Khi s kin xy ra bt ng th phng vin kh c th tm c cc thng tin lu tr. Nhng khi c lu tr cc thng tin v s kin, s vic tng t th s gip cho h nm bt s kin, s vic hin ti d dng hn Trong trng hp c thng bo v s kin th s c th tm c nhiu thng tin t cc ngun khc nhau: qua cc bo i, hp th truyn hnh, cc bng t liu, cc kho lu tr thng tin, l ngun cung cp cc d liu. Phng vin cn phi bit tng i y v cc nhn vt trong s kin gii thiu h trong phng s, nhng khng nn ni qu nhiu v h. iu quan trng l phi tm ra c quan im ca cc nhn vt ny. Khng phi nhc li m khai thc s tin trin, nhng im mi ca s kin. Khi thc hin mt phng s, phng vin cng cn tm hiu v khung cnh s kin bng cch hnh dung thng qua cc t liu (bng, nh lu tr), nu
185

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

c iu kin tt nn kho st ti ch. Vic kho st a im, bi cnh cho php d kin mt kch bn trc khi quay phim, d kin phng vn nhn chng trong bi cnh tht. Kho st a im v bi cnh lm tit kim thi gian quay phim, d kin c cc cnh xen v cc cnh chng lm chuyn , to ra tc phm c sc thuyt phc. Trong trng hp dng th php v s xut hin ca phng vin trn mn hnh th khi kho st a im, bi cnh xy ra s kin cn to nn s lu lot v s trong sng ca ni dung cn din t. 5.3, Quay phim L qu trnh c th ho kch bn ti hin trng vi s la chn cc cnh quay ring bit, song phi tng i logic, trnh t da theo nhng nguyn tc m hc, to nn bc tranh cuc sng va khi qut va c th, va chnh xc li sinh ng, in hnh. Vic quay phim phng s phi tun th theo nhng nguyn tc to hnh ca truyn hnh. Hai yu t k thut v ngh thut ng vai tr quan trng trong cng tc quay phim. K thut quay phim ra nhng nguyn tc lp ghp hnh nh khi lp ghp cc cu vn phi c mnh , du phy, du chm. Cn ngh thut quay phim gp phn to nn nhng hnh tng gy cm xc mnh m. Cng vic quay phim ca cc tc gi lm phng s truyn hnh ph thuc v nhiu yu t khch quan: khng gian, bi cnh, s kin, din bin ca vn . Do vy gia phng vin, bin tp v quay phim phi c s phi hp n , nhp nhng. Mi quan h ny cng biu hin tnh tp th ca phng s truyn hnh. Trong ngi bin tp chu trch nhim v ni dung t tng ca tc phm cn phng vin quay phim trn c s lnh hi ca kch bn, ngi bin tp m chn cnh quay, tm gc th hin. S sng to ca phng vin quay phim ch c xy dng trn c s thc hin v lm phong ph thm ca ngi bin tp. Ngi quay phim phi bit la chn nhng chi tit t, mang lng thng tin
186

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

cao, bi v th mnh ca phng s truyn hnh so vi phng s bo in v bo ni l nhng hnh nh, m thanh t trong cuc sng. V nguyn tc cn phi quay tt c, vic chn lc cc hnh nh tiu biu s c thc hin trong qu trnh dng bng. Ngi quay phim c k thut ghi li hnh nh v ngi bin tp phi bit c cc k thut . Cn quay phim lm vic c lp trn c s c s bn bc t trc. Bin tp vin v quay phim phi cng bit hnh nh cha, nu cha phi quay thm ci g. Trong khi ghi hnh phi bit cc c php v hnh nh. Cn c mt vi cnh m ra hay khp li ch , ging nh cu u v cu cui ca mt bi bo. Trong khi dng phim, nhng cnh tri trc, nhng ci nhn v khi i tng quay ra khi khun hnh phi theo nhng quy tc nghim ngt c th dng c. 5.4, Dng phim S dng ngh thut Montage i vi phng s truyn hnh khng ch n thun l vic chon mt on hay rt ngn nhng hnh nh thu c m y l vic t chc li, sp xp li cc hnh nh em li tnh hp l v ni dung nhm gip ngi xem d hiu. - Phim phng s truyn hnh cho php s dng hu ht nhng th php Montage ca hnh nh. N gip phng s truyn hnh ghp ni cc phim ri rc thnh mt chnh th, theo kt cu ca tc gi. Montage lin kt cc hnh nh, m thanh, li bnh, phng vn, chng l nhng thnh phn bit lp nhau. Montage c mt s loi c bn sau: - Montage logic: l dng cc cnh phim ni tip nhau theo logic trong s dng cc th php nh: ni lin tc, m dn, chng dn, - Montage : l s lin kt gia cc cnh phim ny ra mi, hnh tng mi. Nu cc cnh quay ny tch ri nhau th s dng khng th tn ti. Phng php ny thng s dng trong cc phng s ti liu ngh thut.
187

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

5.6, Hu k dn dng Hu k l khu cui cng ca vic hon thnh phim phng s truyn hnh. Sau khi quay nhp t liu, ngi lm phim phi tin hnh khu dn dng, hu k. Cc phng tin k thut hu k khng nhng cho php x l nhanh, chnh xc m cn cho php to hnh nh, s dng my tnh sn xut cc chng trnh, ch yu s dng bn ch, hnh hiu. Bn dng hin i cho php thc hin hng trm k so khc nhau. Nhng k xo y cho php to hiu qu c bit trong phng s. Mi phim phng s l kt qu sng to ca tc gi bng k thut tinh xo. Phng php Montage trong hu k c s dng b tr sp xp hnh nh theo trt t thi gian v b cc ca tc phm. khu hu k, bin tp vin bng phng php Montage kim tra li tt c cc khu, hon thin tc phm phng s ca mnh. C trng hp giai on hu k nu s dng bn trn c bit c th pht trc tip. Nh vy, hu k c rt ngn thi gian mt cch ti a. 5.7, Vit li bnh Li bnh l nhng li gii thch nhng g phng vin c chng kin m thng tin trn hnh nh khng chuyn ti c. Phng vin c li bnh ny l tt nht Ngay t cu u tin, li bnh ca phng s phi thu ht c s ch ca khn gi xem truyn hnh, gy s ngc nhin cho h v to cho h mun theo di tip. Trong cu u tin, quan im x k trong phng s phi c xc nh ngay l s khen ngi hay ph phn phi c bc l. N phi cha ng nhng thng tin mi nht, mnh nht, bt ng nht v phi m t c khng kh ca s kin.
188

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

Bt php ca li bnh: ni chung cng ging nh tin tc, phng s cn nhng cu ngn, n gin, c mt mnh , cu ngn lm ngi xem d tip nhn, d hiu. T ng s dng trong phng s phi c th thm sng ng, nn dng cc t ngn, n gin, nn ch cc vn khi vit li bnh cho phng s: - Theo ng quan im xc nh - Ch cp n cc quan trng ca ch (cc t ng, s liu, li trch dn ca nhn vt) - S dng cc t d hiu, vit s bng ch v chn khi nim n gin, dng s % nn din t bng t, v d : 35% th nn dng l ba mi lm %; hoc s nm, thng. - Ch nn vit trn mt mt giy, trnh ty xo. - c to bi vit to c hi sa cha li bi vit. - Nn trau chut cu u v cu cui. 6. Phn bit phng s truyn hnh vi mt s th loi khc. 6.1, Phn bit Phng s truyn hnh vi Tin truyn hnh. Phng s truyn hnh v tin truyn hnh l nhng th loi c s dng thng xuyn trn cc chng trnh truyn hnh. Xen k gia cc chng trnh thi s ca cc i truyn hnh l nhng phng s v nhng s kin xy ra hng ngy, hng gi, thm ch hng pht trn th gii. ng v mt thi lng mt phng s s kin khng nhiu hn mt tin l bao nhiu. Trong chng trnh i truyn hnh Vit Nam, tin khng qa mt pht, cc i truyn hnh phng Ty giao ng t 30 n 40 giy cn cc phng s t khi vt qua 3 pht, thm c phng s ch 1 pht ri. Gia tin v phng s truyn hnh c s khc bit nhau nh: - Tin truyn hnh thng bo s kin hin tng mt cch ngn gn nht. N thng bo s kin thi im cn phng s truyn hnh phn nh s kin
189

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

trong qu trnh din bin ca n. Tin truyn hnh ch cn tr li 5 cu hi c trng ca th loi tin l : Ai? Ci g? Khi no? u? Nh th no? Phng s truyn hnh ngoi vic lm r nhng vn chnh l phn ct li ca phng s, l im khc bit rt ni bt ca n vi th loi tin. - Tin truyn hnh s dng ging vn trn thut gin d v ht sc khch quan. Phng s truyn hnh s dng vn trn thut nhng mang dng dp vn hc, c php th hin ci ti nhn chng ca tc gi. Ngn ng ca phng s truyn hnh cng a dng hn nhiu (c bt php sinh ng). - Tin truyn hnh thng a v mt (hoc mt vi s kin), cn phng s truyn hnh phn nh mt chui cc s kin, hin tng xy ra trong qu trnh pht sinh, pht trin ca cuc sng. Chnh v ni dung thng tin khc nhau dn n thi lng ti a ca hai th loi ny cng khc nhau. Tin thng khng qa mt pht, cn Phng s ti thiu cng 4 pht tr ln. - Tin truyn hnh phn nh tt c cc hin tng s kin xy ra trong cuc sng khch quan, c ngha chnh tr x hi nht nh. Cn trong phng s truyn hnh khng phi s kin c ngha chnh tr x hi no cng tr thnh phng s truyn hnh m ch c nhng vn i hi phi l gii th n mi c phn nh bng th loi Phng s. Tm li, iu khc bit c bn nht gia Phng s truyn hnh v Tin truyn hnh ni ring, tin bo ch ni chung l tin ch a cc s kin, s vic xy ra, t khi c li bnh. Ngc lai, Phng s truyn hnh ni ring v phng s bo ch ni chung c li bnh, c ci ti thm nh, bnh phm v s kin, s vic . V th, trong Phng s thng s dng cc nghip v lm bo nh : phng vn, to m, ghi chp, bnh lun, nhm phc v cho mc ch sng to. 6.2, Phn bit Phng s truyn hnh vi Phim ti liu
190

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

Phng s truyn hnh cng nh Phim ti liu truyn hnh u s dng ngn ng tng hp l hnh nh v m thanh, chng cng hng ti mt mc ch nht nh. Tuy nhin, c th phn bit gia Phng s truyn hnh vi Phim ti liu truyn hnh nhng im sau: Tnh thi s: Phng s truyn hnh l mt th loi bo ch truyn hnh, do vy yu cu hng u ca n l lng thng tin thi s mi m. Trong Phng s truyn hnh thng tin s kin thng chim nhiu hn thng tin thm m. Trong khi Phim ti liu truyn hnh vi ti phn nh rng, i vo chiu su t tng, v th n mang m tnh thm m v nhn vn. Thi gian ch o ca Phng s truyn hnh thng thi hin ti, cn Phim ti liu truyn hnh thng khai thc nhng vn trong qu kh c tnh cht t liu. Chi tit: Phng s truyn hnh thng i vo nhng chi tit v s liu c th, cn Phim ti liu truyn hnh thng i vo nhng chi tit khi qut. V th li bnh trong Phng s truyn hnh khng i xa s kin v bm st vo s kin phn nh, trong khi Phim ti liu truyn hnh li c xu hng khi qut v hnh tng ho. Hnh nh: trong Phng s truyn hnh, ci quan trng nht l nhng hnh nh thi s t gi, l kh nng nm bt thi cuc nng hi, cn Phim ti liu truyn hnh li tp trung vo nhng hnh nh hng ti hnh tng ho ca cuc sng, mang chiu su t tng v tnh nhn vn su sc. S kin: Phng s truyn hnh thng ch l s phn nh s kin mt cch y v chi tit, trong khi Phim ti liu c th l s kin, nhng thng l nhm vo nhng vn c tnh khi qut. Li bnh: Phng s truyn hnh tuy l mt th loi mang tnh vn hc, song mc ch v i tng phn nh ca n vn l thng tin s kin. Cn Phim ti liu truyn hnh tp trung vo cc vn c tnh ngh thut v tnh nhn vn. Hin thc trong Phim ti liu truyn hnh mc ch nhm nng ln tm hnh tng, iu m ngi lm Phim ti liu mun t ti chnh l thng ip
191

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

tng su a ngha ca hin thc khch quan. Chnh v s khc bit ny, li bnh trong phim ti liu ng vai tr ht sc quan trng, nhm ct cnh cho hnh nh, cn li bnh ca phng s truyn hnh lun bm st v b sung cho nhng g m hnh nh cha ni c. 6.3, Phn bit Phng s truyn hnh vi Tng thut truyn hnh Phng s truyn hnh v tng thut truyn hnh l hai th loi tng i ging nhau nu xt v ni dung phn nh. Chng cng th hin hin thc cuc sng khch quan, song li thuc hai nhm khc nhau. Phng s truyn hnh l th loi thuc nhm chnh lun ngh thut, trong s dng bt php nh: t - bnh thut v vai tr ci ti phng vin xut hin trc ng knh. Cn tng thut l th loi bo ch thuc nhm tin thng tn. Do c nhng im khc nhau: Tng thut ch phn nh din bin ca s kin, hin tng. Cn phng s truyn hnh thng a ra nhiu s kin, s vic xoay quanh mt ch . Tng thut thng tp trung tr li cc cu hi: Ai? Ci g? u? Khi no? Ti sao v nh th no? Cn phng s truyn hnh khng nhng ch tr li cc cu hi trn m cn phi l gii nguyn nhn s kin, bin php gii quyt. Phng s truyn hnh ch xut hin trong nhng hon cnh c vn cn phi l gii. Cn tng thut dng thng tin trc tip ti cng chng nhng s kin hin tng c ngha chnh tr x hi ln, c ng o cng chng quan tm. KT LUN Phng s truyn hnh l mt th mnh ca bo ch truyn hnh, trong ni dung phn nh l nhng ci ti mi, nng hi, sinh ng t cuc sng. thc hin mt phng s hay, sinh ng cn rt nhiu cc yu t trong yu t c bn l ngi phng vin- nh bo phng s truyn hnh. c mt phng s
192

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

hay, p ng yu cu v tnh thi s v tho mn nhu cu thng tin ca cng chng, nhng ngi lm bo truyn hnh cn phi phn u nhiu hn na c v nng lc, tay ngh v phm cht xng ng vi ngi lm bo truyn hnh trong thi i thng tin hin nay.

193

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

BNH LUN TRUYN HNH

1, Khi nim: i t in Ting Vit do Nguyn Nh ch bin , nh ngha bnh lun l: Bn v nhn xt, nh gi v vn g y . Trong bnh l: t khen ch, nhm bnh phm nh gi; bn bc nh gi cn nhc, la chn v lun l: bn bc, da vo l l m suy ra Nh vy, bnh lun c hiu l nhng nh gi, phn tch, nhn xt bn bc v mt vn no . Nhng c th thy, cch hiu ny th hin s thiu rch ri, cha tht s phn bit r hai yu t bnh v lun, nu ghp chng li thnh bnh lun th ngha ca chng cng khng khc nhau my. Nn phn bit bnh l nu quan im thi ; cn lun l phn tch, nh gi, bn bc, suy lun. Bnh c th l tin ca lun, ngc li lun l c s cho bnh. V bnh lun l tng hp ca hai yu t, tc l bao hm c vic phn tch, nh gi v nu quan im. Trn thc t, gia bnh v lun khng c s tch bit tuyt i, chng lun an xen vi nhau, i lin vi nhau v trt t tuyn tnh sau trc gia chng cng ht sc tng i, ph thuc vo chnh bn thn s phong ph ca cuc sng v cc vn cn bnh lun. Bnh lun theo ngha thng thng v n gin nht cn c hiu l kin, quan im ca mt ngi v mt vn no . Nhng hiu v bnh lun mt cch y y , phi lun gn vi s lp lun nh gi trn c s nhng l l, cn c lgc, thuyt phc ch khng phi ch mang tnh cm tnh n thun. Theo T in Bch khoa Vit Nam, bnh lun l: phn tch, nhn nh, nh gi mt vn (chnh tr, kinh t, vn ho, k thut) trn bo i,
194

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

v tuyn truyn hnh tuyn truyn, ph bin, thuyt phc ngi c, ngi nghe. Bnh lun ch yu l vn dng tr tu v t duy lgc phn tch, nh gi. Bnh lun l v kh ca bo ch v cc phng tin truyn thng i chng khc khi thc hin chc nng thng tin tuyn truyn . Trong nh ngha ny, bnh lun c xp vo mng ni dung thng tin v c gii thch nh mt th loi dnh ring v thuc v bo ch. y l nh ngha kh y v gn vi nh ngha th loi. Cc tc gi Trn Quang, Trn Th Phit v nhm tc gi ca cun Gio trnh nghip v bo ch v Ngh nghip v cng vic ca nh bo cng u khng nh c mt s tn gi khc ca bnh lun, ph bin nht l ngh lun. Cc ti liu nghin cu trc y u s dng khi nim ny v trong lch s bo ch Vit Nam ngi ta cng t tn cc bi vit dng ny l vn ngh lun. Mc du vy, n nay, tn gi bnh lun c thng nht v c s dng kh nht qun vi cc tiu ch tng i n nh trn c phng din l lun v thc tin. Trong ting Anh c nhiu t c dng gn vi ngha bnh lun, l: critic vi ngha ph bnh, quan st, nhn xt, v bnh lun; analysis vi ngha phn tch nhn nh; hay point of view, opinion vi ngha quan imCc tn gi khc nhau ny c s dng ri rc trn cc ti liu ting Anh vn rt t bn n th lai v c dng nh tn cc chuyn mc bnh lun trn bo. Nhng ph bin v chnh xc nht ch bnh lun v th loi bnh lun l commentary ngha l ch gii, gii thch nhn xt, bnh lun, tc phm bnh lun v commentator, ngha l nh bnh lun, bnh lun vin. Tuy nhin, rt c th do c th ca bo ch phng Ty v phng din l lun th loi m ngi ta coi commentary va l bnh lun va l tng thut v commentator va l nh bnh lun va l ngi tng thut. iu ny, c l ng vi cc chng trnh tng thut bng m ngi ta va tng thut va bnh lun.
195

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

Cn c trn phng din gc ca t comment trong ting Anh, c th hiu bnh lun vi ngha ng ca n l commentary. Tn gi ny cng c thng dng trong mt s vn bn, ti liu bng ting Vit v trn cc phng tin truyn thng i chng. 2, Bnh lun trn truyn hnh: Bo ch Vit Nam hin nay ang s dng hu ht cc th loi nh tin, phng vn, tng thut, bi phn nh, x lun, ph bnh v gii thiu tc phm, bnh lun, iu tra, tiu phmTrc ht, nhng du hiu chung c tt c cc th loi bo ch, l tnh trung thc vi chn l cuc sng, da trn nhng t liu chnh xc ca hin thc khch quan, miu t cc hin tng v qu trnh ca i sng x hi mt cch chnh xc, lp trng t tng chnh tr r rng. Bi vy mi s kin hin tng ca i sng x hi c lm sng t. Tt c cc th loi bo ch u c thi tch cc i vi cuc sng, u nhm t c nhng kt qu tch cc trong xy dng t nc, x hi cng bng dn ch vn minh. Ngun gc ca bnh lun l hnh thc n gin u tin trong thao tc ca t duy con ngi th hin thi khen ch trc mt s kin, hin tng, vn trong cuc sng. Con ngi bit t duy t khi con ngi bt u bit nhn thc v th gii xung quanh di hnh thc i chiu hay so snh nhn thc v s khc nhau ca cc s vt. So snh l phn bit s khc nhau gia s vt, hin tng ny vi s vt, hin tng khc. So snh lm ny sinh s nh gi. S nh gi c th coi l du hiu u tin ca hot ng t duy bnh lun. Vo thi k u, khi cha c tn gi cho mt kiu t duy so snh v rt ra nhng nh gi th hin thi , bnh lun thng c an xen vo cc hnh thc vn ho dn gian nh h i p, v, v So vi nhiu nc trn th gii, bo ch Vit Nam ra i mun hn, cho nn cng nh cc th loi khc, th loi bnh lun xut hin trn bo ch khi
196

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

l mt th loi hon chnh. Bnh lun l mt hot ng t nhin ca l tnh. Con ngi c tri gic lnh mnh, ng trc mt hin tng, mt s kin hoc mt vn xy ra trong cuc sng thng u c bnh lun theo phm vi, ni dung v h t tng nht nh, khng phi ch khi c bo ch mi bnh lun. Vai tr ca bnh lun trong i sng x hi l phn tch tng kt cc s kin in hnh ri rt ra nhng vn , nhng kinh nghim c tnh l lun, gip cho cng chng c cch nhn nhn nhng vn thc tin mt cch tng qut hn, hiu thu bn cht ca s kin, vn , quy lut vn ng v xu hng pht trin ca cuc sng. l c s cng chng chuyn t nhn thc cm tnh sang nhn thc l tnh. Cc tc gi Annold Hoffmann. I.U Marusac cho rng, khi vit bi bnh lun, tc gi mun thuyt phc ngi c hy c cch nhn nhn mt s kin thi s no theo cch ca tc gi: khi ta vit mt bi bnh lun th lun lun nhm trnh by vi bn c mt quan im ca ta v mt s kin c tnh cht thi s v nhm thuyt phc bn c rng quan im ny l ng n. thuyt phc ngi c tin theo kin ca mnh cn ch my mc ch nh sau: Lu bn c n cc tin tc; Gii thch bn cht s kin; Khng nh li quan im ca ta v bc b lun iu ca i phng. Khi mt s kin xy ra trong i sng x hi, c cc phng tin truyn thng loan bo rng ri, trong cng chng s c nhng cch hiu khc nhau tu theo trnh hiu bit v li ch ca mi ngi. iu chc chn l nhng ngi c quyn li i khng s c cch hiu ring v cch gii thch ring. Trc hin tng , bi bnh lun phi c l l v chng c lm sng t bn cht ca vn , thuyt phc ngi c. Bnh lun l mt trong nhng th loi quan trng ca chnh lun bo ch, n c s dng nhn nhn nh gi mt s kin, hin tng ca i sng x hi, nhm mc ch hng dn suy ngh v nhn thc cho cng chng.
197

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

Bnh lun l cch lun bn nh gi v mt s kin, hin tng no trong i sng x hi v l s tng hp ca nhiu phng php th hin nh phn tch, gii thch v c c chng minh. Bnh lun l cng c khng th thiu trong cng tc gio dc chnh tr t tng cho qun chng: Bnh lun vi ngha l mt phng php, cch nh gi v bn lun v mt s kin, mt hin tng, mt vn no i n nhn thc y v su sc hn v vn v nhng iu do vn gi ra. Theo quan nim ny th bi bnh lun y c vit theo phng php ngh lun mang tnh cht tng hp. Trn c s nm bt nhng s kin, trong bi bnh lun ca mnh tc gi phi s dng nhiu yu t nh gii thch, phn tch, chng minh, nh gi bn lunri i n mc ch cui cng l nhm thuyt phc ngi c, ngi nghe, ngi xem. bnh lun c sc chin u cao tnh thuyt phc th tc gi hoc to son phi hiu su sc cc s kin, khng xt chng l cc s kin n l m phi t chng trong mi quan h tng ho. T c gi mi c th nm chc bn cht ca s kin c nhn nh mt cch chnh xc nht. Trong khi bnh, phn tch, xem xt cc kha cnh ca vn th cn phi m rng vn v t n trong qu trnh din bin, pht trin ca vn t rt ra ngha thc tin. Nu bnh lun t trong th bt chin s c sc thuyt phc cao, v c trng ca bnh lun khc vi cc th loi khc tnh chin u, l l sc bn. Cng c nhng kin khc v bi bnh lun cho rng: Bnh lun l mt th loi bo ch, nhim v ca n l din t t tng ca to son v mt vn thi s hoc mt s kin, ngha l lm cho c gi hiu c mi quan h theo mt quan im nht nh v t s nh gi rt ra c kt lun c tnh cht quyt nh. Trn thc t hin nay truyn hnh s dng rt nhiu hnh thc bnh lun v phm vi nghin cu ca mi bi bnh lun cng rt a dng. C nhng bi bnh lun ch dng li mc xem xt mt s kin nh ring l no trong i
198

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

sng x hi nh vic nh gi hnh vi ca mt c nhn c th no l tt hay khng tt. Cng c khi chng trnh truyn hnh s dng bnh lun nh gi , bn lun v v mt s kin, nhng s kin c bn lun trong chng trnh c thng bo trn cc phng tin truyn thng i chng. Nhng ngi lm chng trnh trnh by quan im v s kin hoc t s kin m lin h n nhng s kin hay vn khc. Theo gio s E.P. Prkharp: Gip bn c hnh thnh bc tranh tng quan ca i sng x hi t nhng t liu ring l trn bo ch l mt trong nhng nguyn nhn lm xut hin th loi bnh lun. Mt bi bnh lun khng ch dng li bn lun nh gi mt s kin ca cuc sng m phi t nhiu s kin ring l, tc gi phi hnh thnh mt bc tranh tng th ca i sng x hi hin ti. Mt khc, trn c s phi gip cho cng chng nhn thc y v chnh xc v nhiu vn ca qu kh v hin ti, bit cch nh gi thc t khch quan, hiu c v tr ca mnh t c hnh ng cn thit v mc tiu xy dng cuc sng ngy mt tt p hn. hnh thnh c bc tranh ca i sng x hi c tnh tng qut, ngi vit bnh lun ng nhin khng th thc hin bng cch lit k ra tt c s kin tm ra tng s ca chng nh mt php cng, m phi s dng nhng t liu c chn lc v l l chc chn thuyt phc ngi c. Ni chung, im mnh nht ca bnh lun l h thng thng tin l l. Bi bi bnh lun khi cp n nhng s kin hin tng nng hi c nhiu ngi quan tm, nhng nu thiu i h thng l l sc so bn lun, nh gi vn th khng c coi l bi bnh lun. i tng bnh lun truyn hnh cng nh ca cc th loi khc c th l ton b cc s kin, hin tng, qu trnhca i sng x hi ng thi. Vic la chn cc s vic trong cc tc phm, vn kin hoc nhng vn hng ngy c ngha x hi l ti to mt bc tranh ton cnh hoc mt lnh vc no ca i sng x hi. Phn tch nhng s kin c cng b trn
199

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

phng tin thng tin i chng l lm bng chng cho li bnh ca chng trnh, to nn c s, lm ch da cho cc lun im. Nhng s kin c th l t liu d c cng b trong cc chng trnh tng thut, chng trnh thi s, ngha l bnh lun truyn hnh c th s dng bt c nhng tnh tit s kin no c lin quan n ti, c th phc v cho vic lm sng t cc lun im. Trong cc chng trnh bnh lun ta thng thy c s an xen nhng yu t ca cc th loi khc nh tng thut, c s kin, chi tit, c tnh suy lun nhn xt, nh gi Ni cch khc, nhng ngi lm bnh lun truyn hnh phi la chn c nhng tnh tit, s kin, hin tng, qua trnh tiu biu nht trong mi quan h tng th ca chng ti to bc tranh ton cnh v x hi hin ti. Nh vy m bnh lun truyn hnh c kh nng thu tm c quan im thng nht v mi hin tng lm r ngun gc v bn cht ca s kin, vn , theo di qu trnh vn ng v pht trin ca x hi. i tmg ca bnh lun truyn hnh l ton b cc s kin k c nhng tri thc, nhng kinh nghim v cc mt ca i sng x hi nh chnh tr, kinh t, vn ho x hi v tt c cc hnh thc ca s kin, cc hin tng v qu trnh, bn cht v hnh vi ca mt ngi hay mt nhm ngi. Tt c nhng vn nu trn u c th l i tng bnh lun truyn hnh. Tuy nhin, khng phi chng trnh bnh lun truyn hnh no cng ni v tt c mi lnh vc. Mi chng trnh bnh lun u c mt ch nht nh. Bnh lun truyn hnh khng gii hn phm vi ti. Tuy nhin nhng ti phi p ng c yu cu thi s ca bo ch. Nng lc ca nhng ngi lm chng trnh c th hin trc ht qua cch la chn v x l ti. Nng lc cn c th hin trnh chnh tr, s am hiu c gi v la chn cc phng php din t. Yu cu trc ht i vi mt chng trnh bnh lun truyn hnh l tc gi phi c ci nhn tng qut v h thng cc s kin hin tng x hi thy
200

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

c s vn ng ca cuc sng, di theo qu trnh hnh thnh v pht trin ca cc s kin, tm thy tnh c lp v s lin kt ca cc s kin ring l. T nhng iu phn tch trn, chng ta c a ra khi nim v bnh lun truyn hnh l mt th loi bo ch truyn hnh nhm l gii, phn tch, nh gi, bn lun v cc s kin, s vic, hin tng ang din ra trong hin thc khch quan, hng dn v nh hng d lun cng chng, c truyn t bng phng tin truyn thng truyn hnh. Mc ch ca bnh lun truyn hnh l trnh by quan im, nh hng d lun x hi. Phng php ca bnh lun truyn hnh l phn tch, nh gi, gii thch cc vn , s kin mt cch khch quan nhm nh hng t tng. i tng ca bnh lun truyn hnh l cc s kin, vn , tnh hung, hon cnh c ngha chnh tr x hi nht nh. 3, c im v cc yu t ca bnh lun truyn hnh C nhng th loi bo ch, khi nhn vo chng ta c th thy nhng c im ni bt nht, trong phng s th vai tr ca ci ti trn thut l quan trng, trong k chn dung th con ngi l i tng c c t. Bnh lun ly h thng l l xuyn sut tc phm ca mnh. C th ni bnh lun truyn hnh v tin tc truyn hnh gc no c chung ngun gc; c hai th loi ny cng phn nh cc vn , s kin c ngha chnh tr- x hi. Tuy nhin, v mc th khc nhau rt xa. Tin th yu cu phi c nhng tin tc mi nht v cha c cng chng bit n. Bnh lun truyn hnh cng phn nh thng tin, song nhng tin tc nng bng khng nht thit c a vo trong chng trnh bnh lun. Thng tin trong chng trnh bnh lun truyn hnh l quan trng nhng ch l l do, l tin cho nhng ngi lm chng trnh thng qua l gii vn m cng chng cn xem xt kin ca tc gi hay ca i truyn hnh vi t cch l mt c quan
201

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

bo ch, c mt vai tr quan trng. Tin tc truyn hnh khng t nng yu t bnh nhng bnh lun truyn hnh nht thit phi c, l tiu ch s mt ca bnh lun truyn hnh. Nhng vn c cp n trong chng trnh bnh lun khng ch l nhng s kin n l m c th xu chui nhng vn , v thng qua chng trnh bnh lun n phi mang tnh khi qut hn. nhn xt nh gi mt cch khch quan th cc s kin, s vic l i tng ca bi bnh lun, ngi bnh lun phi bit phn tch m x cc tnh tit ca nhiu s kin khc nhau ca cng mt lnh vc no trong cuc sng, la chn cc chi tit tiu biu m d lun x hi ang quan tm nu bt mt ch t tng. Nh vy, c im th nht ca bnh lun truyn hnh l tc gi khng ch s dng mt hoc mt vi s kin ring l, m l ton b cc s kin, hin tng, qu trnh ca mt lnh v no ca i sng x hi so snh, i chiu nhm lm sng t mt vn c th m tc gi ang quan tm. c im th hai: Bnh lun truyn hnh khng xem xt v nh gi cc s kin, hin tng ring l mt cch c lp nh vit tng thut hay vit tin, m xem xt cc s kin ring l trong mi lin h cht ch, ph thuc ln nhau, nhn mnh ngha ca chng lm ni bt ci chung. V vy khi la chn t liu cho mt chng trnh bnh lun, tc gi phi c gng khm ph mi lin h v ph thuc ln nhau ca chng, nhn mnh ngha cc mi quan h , nhng hin tng c th ca i sng v tnh h thng ca n. Trong chng trnh bnh lun, s kin c th hin nh mt trong nhng yu t ca tnh quy lut, s kin trong bi bnh lun l nhng s kin, nhng n tng mi m. Yu t u tin to nn ni dung bi bnh lun chnh l cc s kin. Ngi bnh lun phi phn tch, nh gi trc tip cc s kin lm c s cho ton b chng trnh. Khi thc hin chng trnh, ngi bnh lun cn gip cho khn gi nh li, ti hin v trch dn nhng chi tit cn thit, c gi tr theo
202

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

quan im ca mnh, phc v cho vn cn bnh lun. Nhng s kin c la chn cho bi bnh lun gip ti hin bc tranh hin thc ca i sng x hi khng phi theo kiu sao chp my mc m mang tnh t tng r rng. Cch tt nht xy dng tc phm c sc thuyt phc l chn c nhng chi tit ''t'' nht ca s kin, phn tch chng mt cch k lng c h thng ti to bc tranh chung c tnh in hnh ca hin thc khch quan. Phng php chung c tnh c th ca bnh lun l su tm v chn la s kin, tip theo l xem xt v suy ngm hiu r bn cht ca chng, cui cng l s dng chng vo cc tc phm vi mc ch nht nh. Ch c hiu su sc tng chi tit ca s kin m ta bit, c bit l khi mun a ra nhng nh gi ng n v chng. Yu t th hai ca bnh lun truyn hnh l da trn c s ca yu t th nht pht trin tip nhng t tng hnh thnh trong qu trnh la chn s kin, sp xp cc tnh tit c la chn theo nh trc ca tc gi. Yu t th ba l li bnh trc tip trn c s phn tch, nh gi cc s kin rt ra nhng kt lun xc ng. Vic phn tch s kin v trnh by s kin trong bnh lun truyn hnh lun c thc hin an xen nhau. Kt lun cui cng c da trn tiu kt ca tng phn, tng mc. Si ch xuyn sut bi bnh lun l vn tc gi t ra, mi chi tit, s kin , li bnh, li kt u phc v cho mc ch l nhn mnh, lm sng t ni dung tc phm. Bnh lun truyn hnh l mt tc phm c sc dng ti to bc tranh ton cnh v mt vn no trong i sng x hi. C s chnh ca bnh lun truyn hnh l cc s kin, chi tit in hnh, tiu biu ca hin thc khch quan. Bnh lun truyn hnh i hi phi xem xt cc s kin, hin tng trong mi lin h v ph thuc ln nhau rt ra kt lun chung c tnh nh hng cho nhn thc v hnh ng ca cng chng. Trong chng trnh, c th
203

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

s dng nhiu hnh thc v phng php khc nhau nh so snh, i chiu, h thng ha,... lm ni bt ch tc phm v t tng. Tng mc, tng phn ca bnh lun truyn hnh khng ng ring l c lp m l nhng b phn cu thnh tc phm. Tng phn ca tc phm lin quan mt thit vi nhau, b sung cho nhau lm ni bt ch chnh. 4, Cc dng bnh lun truyn hnh Hin nay, c nhiu quan nim khc nhau v phn chia cc dng bnh lun: trong ''Gio trnh nghip v bo ch '' chia th loi bo ch thnh hai nhm th ti: th ti phn nh v th ti bnh lun. Cch chia ny cn c vo mc ch ca tc phm. Nu mc ch ch yu ca tc phm l ti hin cc s kin v hin tng trong i sng x hi th c xp vo nhm th ti phn nh. Trong nhm th ti bnh lun, c cc loi th nh bnh lun, x lun, chuyn lun,... Trong bnh lun c cc th: bnh lun thng thng, bnh lun ngn v thut bnh. Mt s tc gi c cch phn chia da vo ni dung, l: bnh lun chnh tr - x hi, bnh lun kinh t, bnh lun vn ha, th thao,... Nhn chung, cc tc gi c cch phn chia th loi khc nhau. S khc nhau ny cng ni ln tnh cht a dng v phong ph ca bnh lun trn bo ch. Cc dng bi bnh lun c lin quan n ni dung v hnh thc ca tng tc phm. V ni dung, c th phn chia thnh cc dng: Bnh lun chung: thng bao qut tt c cc s kin tiu biu trong mt thi gian di trong phm vi mt nc hay trn th gii. Bnh lun chung c th thng xuyn (thng, tun) hoc khng thng xuyn. Bi bnh lun khng thng xuyn thng b hn ch trong mt mc nht inh, ch a ra tng
204

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

phn khc nhau ca i sng x hi, to cho bn c c n tng y v vn c nu. Dng bnh lun chung thng xut hin trong cc dp k nim nhng ngy l ln, cui nm,. Bnh lun theo ch : c s dng xem xt nhng vn nht nh trong i sng x hi (kinh t, vn ha, gio dc,...) trong mt khong thi gian no . Bnh lun theo ch khng cp n tt c cc vn trong i sng x hi m ch xem xt mt cch t m mt lnh vc nht nh no nh chnh tr, kinh t, vn ha x hi. Vic la chn, phn nhm, i chiu, so snh v nh gi cc s kin nu l nhng b phn cu thnh bi bnh lun theo ch . Cch x l t liu trong loi bi ny to nn tnh a dng c bit ca th loi nh bnh lun kinh t, bnh lun chnh tr, bnh lun th thao. Bnh lun truyn hnh theo ch l chng trnh c tnh cht c o, gip cho ngi lm chng trnh c iu kin khai thc mt cch trit cc ti ca bo ch. iu quan trng trong cc chng trnh bnh lun dng ny l phi rt ra nhng kt lun thc tin t ch ra phng hng pht trin tip theo ca cc s kin, hin tng. Bnh lun quc t: ti hin bc tranh tng th ca th gii trong mt khong thi gian nht nh. ngha quan trng nht ca chng trnh bnh lun quc t l gip cng chng hiu bit, nhn nhn v nh gi ng n cc s kin, hin tng, qu trnh din ra trong mt khu vc hoc mt nc no . Ni cch khc, bnh lun quc t trn truyn hnh c tc dng nh hng cho cng chng v cc vn quc t m mi ngi quan tm. C th xy dng chng trnh bnh lun quc t theo ch hoc s kin chung. Yu cu i vi bnh lun quc t l cc s kin, hin tng, qu trnh din ra trn th gii vo thi gian no phi c thng bo chnh xc, chi tit, y c sc thuyt phc cao. Ngi lm chng trnh bnh lun cn c kin thc su rng v cc vn quc t, nghip v gii, lp trng chnh tr
205

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

vng vng, gii ngoi ng, kh nng nm bt v x l s kin nhanh nhy, chnh xc. Bnh lun truyn hnh c nhim v gii thch cc hin tng v cc qu trnh ca tt c cc lnh vc ca cuc sng v nh gi ng mc ngha ca n. i tng gii thch thng l cc ng li, ch trng, chnh sch ca ng, Nh nc, cng c th i tng l cc din bin ca i sng x hi trong nc v quc t. Bnh lun truyn hnh thng i t nhng quan im, nhng kin tiu cc, phn tch bc b, ph nhn nhng quan im v ng thi rt ra ci tch cc. Chng trnh bnh lun truyn hnh c tnh chin u cao, thng c dng u tranh vi quan im ca i phng, vch trn nhng hnh ng, nhng lun im ca nhng th lc chng i. Vi u th ln nht l hnh nh v m thanh tc ng trc tip ti khn gi bng thnh gic v th gic nn truyn hnh c nhng u im r rt so vi nhng loi hnh bo ch truyn thng khc. Nu tn dng ti a u th ny ca truyn hnh, cc chng trnh bnh lun s tr nn c sc v hp dn hn nhiu. 5, Kch bn bnh lun truyn hnh im mu cht a n thnh cng ca bnh lun truyn hnh l kch bn. Kch bn bnh lun truyn hnh c xy dng trn c s cc s kin c tht v ngh thut rp ni cc s kin bng t duy logic ca tc gi. Trong kch bn tot ln ton b ni dung ca tc phm v bin php th hin tc phm. Kch bn bnh lun truyn hnh bao gi cng d kin c nhng nt c th ca vn m n cp. Bnh lun truyn hnh ly c s l cc s kin, hin tng chnh xy ra (ch khng phi sp xy ra trong mt tng lai gn nh Tin tc, Phng s,), xu chui chng li mt cch lin hon, logic, dng l l, lp lun
206

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

pht trin chng, em li cho cng chng ci nhn vo tn bn cht ca vn . Do vy, kch bn truyn hnh phi l kch bn chi tit n tng hnh nh, tng cu, tng ch trong li bnh. Khc vi cc th loi khc, ngi lm bnh lun khng cn c ngi quay phim. T liu v hnh nh c tc gi la chn t cc bn tin thi s, phng s ca thi gian trc (vi Bnh lun cui tun, t liu bnh lun l tnh hnhthi s trong tun). Li bnh hon ton do tc gi trong qu trnh theo di, quan st cc s kin, dng kin thc, l l ca mnh trnh by. Ngoi ngi dng phim ra bi bnh lun l a con rut ca c nhn tc gi. V th, kch bn bnh lun khng phi to ra s thng nht hnh ng gia ngi quay v o din m l cch th hin tc phm r rng, mch lc. Hin nay hu ht cc chng trnh bnh lun ca i truyn hnh Vit Nam u c nh hng r rng. i ng nhng ngi lm cng tc truyn hnh th hin trch nhim cao i vi cuc sng, vi x hi v c bc trng thnh r rt v ngh nghip. Ngn ng, hnh nh, m thanh, li bnh,... v s phi hp cc thnh t lm nn tc phm truyn hnh tm mc cao hn. Nhng chng trnh bnh lun ca i truyn hnh Vit Nam v thi s trong nc, thi s quc t, nhng vn , hin tng ni cm, gy nhiu tranh ci trong x hi, u c nhng chng trnh bnh lun a ra nhng nhn xt, phn tch nguyn nhn v d on qu trnh pht trin ca s vt, hin tng. Nh vy, i truyn hnh Vit Nam m bo tt thng tin hai chiu gia ng, Nh nc v qun chng nhn dn lao ng, tuyn truyn kp thi ng li chnh sch ca ng ti qun chng, ng thi phn nh tm t, nguyn vng ca qun chng ln ti ng. Vic c nhng chng trnh bnh lun mt cch nhanh chng, kp thi gp phn vo vic thc y pht trin sn xut, nng cao cht lng, hiu qu lao ng, n nh i sng, trt t x hi mi, gi gn truyn thng, bn sc vn ha.
207

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

6, Quy trnh thc hin bnh lun truyn hnh 6.1, La chn ti, ch t tng La chn ti l cng vic u tin ca ngi lm bnh lun truyn hnh. Hng ngy, trong nc v th gii c v vn s vic, s kin xy ra, ngi lm bnh lun phi bit la chn s kin, s vic no l ni bt lm ti cho tc phm bnh lun. Cc s kin phi t cc yu cu: - Phi mi, c ngha chnh tr - x hi, c tnh thi s, ang c s quan tm ca cng chng. - C nhiu gc cnh, nhiu thang nc ca vn ang c tranh lun - ti phi c ch t tng r rng nh hng v hng dn d lun theo mt quan im nh. Ch ca bnh lun l nhng ti c xc nh, l nhng vn chnh, trng tm, xuyn sut trong ton b tc phm. Chn ti l tm phng php phn nh, b cc vn phong chi tit, s kin, sp xp cc chi tit lm ni bt ch . ti trong tc phm bnh lun truyn hnh phi nu c lp trng, quan im, t tng, th gii quan, nhn sinh quan, l thi , cch nh gi ca tc gi v cc s kin, s vic . T tng ca tc phm bnh lun truyn hnh chnh l gi tr ca tc phm. Bng s sp xp, b tr gia hnh nh, m thanh th hin khuynh hng ca tc gi, em n cho cng chng mt cch nhn mi. 6.2, Thu thp, x l t liu v xy dng cng phn tch, nh gi s kin, vn mt cch chnh xc ngi bnh lun truyn hnh phi c nhng t liu phong ph, nhiu ngun tin khc nhau. Trong bnh lun truyn hnh ngun ti liu c th t sch bo trong nc, bo ch nc ngoi, khai thc cc trang web trn mng, ti liu tham kho, vn bn chnh quy ca Nh nc, ca cc cp b ngnh. Ngoi ra, c th l nhng
208

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

ngun thng tin khc nh qua trao i, tip xc, kin ca cc chuyn gia phn bin, qua hp th truyn hnh, i vi bnh lun quc t, ngun t liu c th ly thng tin t cc bo, i trong nc v quc t. T , ngi bnh lun c gng a ra nhng quan im hoc ng tnh hoc phn i t nhiu pha v s kin, s vic . Vic khai thc cc t liu gip cho ngi bnh lun truyn hnh nhn nhn tnh logic v bn cht ca vn , l cc thao tc, xu chui tng hp hng lot cc s kin i n mt lun im chung. Cng vi vic thu thp t liu, ngi bnh lun phi phc tho cng nhm nh hng cho tc phm bnh lun. cng phi vch ra c nhng im chnh cn bnh lun, phi tnh n tnh cht ca vn . Nu l bnh lun cc vn trong nc th cn phi tnh n thc hin nhng phng s no, nhng thng tin g, phn cn li trao i vi khch mi trng quay s tp trung nhng vn g. Nu chng trnh bnh lun quc t th phn chia tc phm theo tng phn, sp xp cc chi tit theo m hnh tuyn tnh, lin kt chng li lm r ch t tng. Xy dng cng cho tc phm bnh lun l cch tip cn h thng, gip cho bin tp vin tng hp, x l pht hin ra nhng vn ct li. cng c xem nh phn mng ca bi bnh lun, n gp phn vo s thnh bi ca tc phm bnh lun truyn hnh. 6.3, Thu thp hnh nh t liu v ghi hnh Trong bnh lun truyn hnh phn quan trng khng th thiu l hnh nh t liu. Vi tin tc, vic s dng li nhng hnh nh pht vi ngha minh ho cho thng tin li l iu khng nn. Bi tin truyn hnh mang n cho ngi xem nhng hnh nh, thng tin mi c gi tr xc thc v tnh thi s cao. i vi th loi bnh lun, vic s dng li hnh nh t liu c ngha ln i vi lun im v ca ngi bnh lun. l nhng hnh nh v s kin,
209

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

vn xy ra t lu, c cng chng bit n, vic xem xt v s dng li v vic bnh lun vin nh gi hnh nh ny li c t trong mi quan h mi. Hnh nh t liu trong bnh lun truyn hnh khng ch nhc li nhng thng tin c, m em ra so snh vi nhng thng tin mi, t , c cch nhn mi trong tin trnh pht trin ca s kin ,vn . Ngi bnh lun c th ly chuyn c ni chuyn mi, hoc xu chui theo mt logic nht nh ca vn . Hnh nh t liu trong bnh lun truyn hnh khng phi l s sao chp y nguyn t nhng bn tin pht trc m cng chng bit, iu m ngi ta cn xem l nhng hnh nh c ngha, qua s phn tch hnh nh trong ci nhn mi, gc tip cn mi, c tnh thi s ti thi im m hnh nh c ti s dng. Hnh nh t liu c vai tr chng minh, tc ng ngc li vi hin ti, b tr, chng minh cho cc lp lun Vi c th ca truyn hnh, hnh nh c vai tr cc k quan trng. Trong bnh lun truyn hnh, hnh nh t liu c ngha quan trng c bit, n quyt nh n mc thng tin ca tc phm. V th, ngi bnh lun truyn hnh phi bit tn dng, khai thc trit nhng hnh nh t liu c gi tr thu ht ngi xem nhm tc ng mnh m n nhn thc ca h. 6.4, Dng hnh, vit li bnh dng c mt tc phm bnh lun truyn hnh tt th trc khi dng ngi bnh lun cn phi vit thnh mt cng hoc mt kch bn. V mt nguyn l, truyn hnh k tha mt s th php, ngh thut dng hnh ca in nh. Nhng v cch thc th hon ton khc nhau, v truyn hnh mang tnh bo ch, cn in nh mang tnh ngh thut, cht liu ca hai loi hnh khc nhau, v th n chi phi ton b qu trnh dng hnh. Dng bng chnh l th hin ngh thut s dng hnh nh thu c s dng cho ch tc phm. iu kin lc
210

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

ny cho php ly cnh ny, b cnh kia, sp xp nhng hnh nh theo ring ca tc gi. C th s dng cc phng php dng sau: Dng thut chuyn: ct chuyn c k theo thi gian, s kin c phn nh theo logic nht nh, ph hp vi s pht trin khch quan ca s vt, hin tng Dng xen k: tc l hai s kin xy ra cng lc nhng khc nhau v khng gian, c lin quan vi nhau v ni dung hay mt kha cnh nht nh no . Khi dng song hnh, hai s kin c mc ni vi nhau, b sung, lm ni bt ngha, hiu qu. Khi dng song hnh thng p dng hai s kin hoc vn c tnh tng phn, i lp nhau v ngha. Cch dng ny cng c th tch ring thnh phng php dng tng phn. Dng n d: l cch dng khng ni thng vo vn v ngha t tng ca n m mn ci khc nhm m ch. C th mn hnh nh ny ni v mt vn khc su xa hn. y l phng php dng kh i hi s lin tng ca tc gi trnh cao nhng n cng thng c p dng ph bin trong cc chng trnh bnh lun, c bit l bnh lun quc t. Vit li bnh: trong bnh lun truyn hnh li bnh l phn quan trng i vi tc phm. Li bnh phi c tin hnh sau hoc trc hoc song song vi vic dng hnh. Thng li bnh c vit sau khi cng vic dng hon tt trnh vic lm u, trm hnh. i vi bnh lun quc t, vic vit li bnh phi tin hnh sau khi dng, khi bin tp vin bit chc chn nhng hnh nh mnh c vit phn li. Do tc phm bnh lun quc t trn truyn hnh c nhng c th ring, o l tnh khi qut v tnh tng th cao. t li bnh trong phn bng hnh, t liu v li bnh ca bin tp vin ln hnh trong sut thi lng tc phm phi l mt chui thng nht, lin kt vi nhau. iu ny khc vi bnh lun cc vn trong nc l sau mi phn chy bng phng s, bnh lun vin ln hnh tin hnh phn phng vn khch mi nh c trong kch bn.
211

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

6.5, Chng trnh bnh lun trc tip Hin nay, cc chng trnh bnh lun truyn hnh bng vic thc hin phng thc truyn hnh trc tip. Truyn hnh trc tip y c hiu l vic bin tp vin ln hnh tin hnh cng vic bnh lun cng vi s tham gia ca khch mi v c pht hnh trc tip. Ton b nhng cng on khc c chun b t trc, c phn phng s v hnh nh minh ha. Vic thc hin phng thc truyn hnh trc tip l nhm pht huy th mnh ca truyn hnh, tng cng tnh chn thc, thuyt phc, tnh thi s, tnh chuyn nghip, gim c cng on hu k, tng tnh hp dn, hiu qu tip nhn thng tin ca cng chng. Phng thc bnh lun truyn hnh trc tip c th hin trn cc phng din. Th nht, bnh lun l mt th loi quan trng, vn m n cp l nhng s kin, s vic thi s va din ra, c ngha chnh tr x hi c ng o qun chng quan tm, nhng ch yu gc tng hp, nhn nhn li s kin. V th, khi thc hin bnh lun trc tip, tc phm bnh lun s chuyn ti c hi th, cht nng hi ca s kin, gim c tnh lc hu tng i l i sau tin tc ca th loi ny. Th hai, bn cht ca bnh lun truyn hnh l th hin quan im, chnh kin, cch nh gi, phn tch, nhn nhn ca c quan i truyn hnh, trong nhiu trng hp l c nhng quan im ca ngi i din, cc bn lin quan n s kin, vn . Mc ch v vai tr quan trng ca th loi bnh lun l nhm thuyt phc ngi xem v em li nhng nhn thc mi theo nhng quan im m tc phm a ra nhm nh hng d lun, hnh vi ca cng chng. Khi thc hin phng thc bnh lun truyn hnh trc tip u th ny c tnh thuyt phc, thu ht cng chng, khin ngi xem khng b c cm hay c ch v s dn dng, chun b trc, ct xn, hay b p t quan im. iu ny
212

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

c th hin trong cc chng trnh bnh lun truyn hnh nht l phn phng vn khch mi, cc bin tp vin, bnh lun vin lun c gng th hin cng t nhin cng tt, cng khch quan cng hay, theo phong cch ca mt cuc trao i khng phi l mt cuc phng vn. Hin nay, do iu kin k thut cho php nn to nhiu thun li cho cc bui bnh lun truyn hnh trc tip. Vn l ch phi c s phi hp cht ch gia tng khu t bin tp vin, o din, kch bn, k thut v quay phim. KT LUN Ngy nay, truyn hnh ang l mt phng tin truyn thng i chng ph bin v c nhng u th c bit m khng phi bt c mt loi hnh truyn thng i chng no cng c. Vai tr ca truyn hnh trong mt x hi hin i v ang c khng nh Truyn hnh l loi hnh bo ch tng hp nhiu kin thc, i hi nhng ngi lm ngh phi tho ngh, phi nng cao tnh chuyn nghip, va c l lun va c thc tin, nm vng quy trnh sn xut v s dng thnh tho ngn ng truyn hnh. Ch c cch v phi bt buc p ng c nhng yu cu th cht lng ca nhng chng trnh truyn hnh ni chung v bnh lun truyn hnh ni ring mi hp dn v thu ht c khn gi.

213

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

K S TRUYN HNH

1, Nhng vn chung v k 1.1, K s l g? K s phn nh con ngi, s kin thng qua cc th php ngh thut, sc mnh ca n cng l chi tit. Vic chn con ngi, s kin in hnh thng qua chi tit c tht lm cho tc phm c sc truyn cm m khng dng cc bin php in hnh ho, nhn cch ho ca vn hc. Trong k s, b cc tun theo lgic ca tnh cm, s sng to m khng tun theo quy lut ca t duy thc t. Con ngi, nhn vt trong k s khng phi l s tng hp chi tit t nhiu hon cnh khc nhau m s lp lnh ca n xut pht t chnh s kin, con ngi thng qua s chn lc ca nh bo. Nng lc thng tin ca k s khng phi l s kin m l s trn tr, suy ngm ca nh bo hng ti mt tnh cm cao p v nh thc con ngi tnh cm cao p. Nh vy, k s l th loi thuc k bo ch, trong cc nhn vt, s kin c khi qut in hnh thng qua sng to ca nh bo, mang n cho ngi c s suy ngm v hng ti tnh cm cao p. 1.2 Nhng c im chung ca th loi k Trong cc th k ni chung v trong k truyn hnh ni ring, u c nhng c im sau: - K phn nh hin thc thng qua vai tr ci ti trn thut nhn chng khch quan trc hin thc c phn nh v khch quan vi tt c i tng tip nhn thng tin.
214

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

- Vic xut hin ci ti trn thut trong tc phm k l yu t cc k quan trng. N gip cho tc gi k s c iu kin phn nh hin thc sinh ng hn, c b dy v bn sc hn. - Chnh ci ti trn thut l khu ni cc d kin, m ra cho cc th k mi trng quan st mi m trc hin thc, lm cho hin thc c phn nh tr nn sinh ng, a din v c hn hn so vi hin thc c trnh by cc th loi khc. - K c kt cu co gin, linh hot giu cht vn hc, t c im kt cu ny hin thc c trnh by trong tc phm thuc k bo ch c hin ln vi nhiu tnh hung khc nhau, an xen nhiu mng ca hin thc vi nhng mu sc, m thanh, hon cnh, s kin, con ngi v cng phong ph. Bt php giu cht vn hc gip cho tc gi trnh by mm mi, uyn chuyn c tnh hnh tng, tnh thuyt phc cao. - Ngn ng ca k mang tnh tng hp ca cc loi phong cch ngn ng khc nhau, trong va mang phong cch chnh lun v ngh thut nn giu hnh nh, c sc biu cm. - Vi s kt hp kh nhun nhuyn gia ngn ng bo ch v cc phong cch ngn ng khc to cho ngi vit tc phm k trnh by v thm nh hin thc u th hn hn s g p bi li vn thng tn vn c coi l c im ca th loi thng tn, li vn ngh lun chnh tr - x hi ca th loi chnh lun. 1.3, Yn cu ca k s truyn hnh: - Nm chc yu cu sn xut ca tc phm k s truyn hnh vi cc th loi khc. - Hnh thnh phong cch trong qu trnh dng v vit li bnh ca ngi sng to tc phm. - Xc nh ch , tm ra t v pht trin theo t duy ca mnh.
215

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

- Trong k s truyn hnh va kt hp vi cc yu t ca truyn ngn, tiu thuyt, iu tra, phng vn,... va kt hp gia t duy tru tng vi t duy lgic, t duy khch quan, logic hnh thc,... - C s phn nh phi da trn con ngi, s vic, hon cnh, tnh hung u c tht v logic ca tc gi, lp lun, l l, lun chng nu ln lun phi ph hp vi quan im ca x hi. y l ci ti c tht, ci ti chng kin, ci ti nhn chng, ci ti iu tra. Nh vy, trong k s truyn hnh, ci ti y l ci ti tc gi, ci ti nhn chng. - K s phn nh ngui tht, vic tht thng qua th php ngh thut v sc mnh ca n thng qua nhng hnh nh chi tit ni v ni dung ca tc phm v khi phn nh mt s kin, mt quan im xut pht t s kin, s vic, con ngi c tht. - K s khc ngh thut ch, n khng dng phng php in hnh ho m thng qua nhng s vic, con ngi in hnh, tiu biu hiu tnh cch, hnh vi ca con ngi thng qua nhng hnh vi hiu tnh cch ca con ngi. - Trong k s truyn hnh, con ngi khng phi l s tng hp cc chi tit m n phn nh nhiu s kin khc nhau. V d: K chn dung cht lc t nhng s kin, s vic, hnh ng ca h. Nhng yu t quan trng nht l s vic, hnh ng, hnh vi ca h (c ci tt v ci xu) c ngha i vi x hi nh th no? - Khi ni v tnh cm, k c thin nhin hay con ngi bao gi ngi ta cng nh thc c nhn sinh quan v th gii quan vi ngha l thc tnh con ngi hnh ng. - Hnh nh v m thanh trong k s truyn hnh c mi quan h bin chng b sung cho nhau, nhng hnh nh thng ch phn nh b ni cn li bnh l th hin b su nhm gii thch nhng g hnh nh cha ni ht.
216

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

2, Phn bit k s truyn hnh vi mt s th loi khc Vic khu bit gia k s truyn hnh v cc th loi khc trong cng nhm cc th loi bo hnh l cn thit bi v gia chng c chung cc th php, quy trnh sng to, chng hn: tc gi, chi tit, b cc,... Khi phn bit cn c da trn c s ny. 2.1, Tc gi Trong k s, tc gi khng ch dng li vic k m cn c tnh cht suy ngm, bc l t tng, tnh cm ca mnh su sc hn so vi phng s, bnh lun, phng vn. Trong k s truyn hnh giu cht t liu v mang tnh khoa hc, th hin t duy lgic cht ch, cc nhn xt, nh gi xc ng, li bnh i km hnh nh th hin nhng cm xc ca tc gi. th loi phng s, tc gi ch k li s kin, s vic c con ngi tham gia nhng khng i su vo chi tit, hon cnh nh k s. 2.2, Chi tit Chi tit trong k s thng hng ti vic xy dng hnh tng v n c s tc ng mnh m i vi tc gi. K s ch ti vic khc ho hnh tng, con ngi, s vic. Ngoi ra, n c cc chi tit t, nhng hnh nh ng nh. Chi tit trong k s l lm th no xy dng hnh tng trong lng khn gi. Nu nh cc th loi khc thng hng vo vn , nhn vt, s kin, s vic, c gng gii thch cho ngi ta hiu v s kin, s vic . Chi tit trong k s c tc dng gio dc su sc i vi ngi xem qua nhng c ch, hnh vi, thi ca nhn vt,... 2.3, B cc
217

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

Bn cht ca k s l tun theo suy ngh, s lin tng v cm xc ca tc gi. Suy ngh ny qun xuyn trong qu trnh sng to tc phm. T , ngi ta c s lin tng khng gian, thi gian, tnh cch, vic lm suy ngh ca tc gi i vi s kin, s vic. Nhng th loi khc tun theo quy trnh ln lt theo dng k, cn k s s dng li vn trn thut nhng khng tun t, ln lt m c th an xen ci hay, ci d, to ra s mu thun gip cho ngi xem nhn thc con ngi , s kin, s vic ng vi bn cht ca n. B cc trong k s khng tun th theo mt s th loi khc nh tin, phng vn, phng s m theo suy ngh, cm xc, s lin tng ca tc gi, t a ra s so snh con ngi, s vic. 2.4, Ch Ch t tng ca cc tc phm k s i vo cuc sng tinh thn ca nhiu in hnh khc nhau, trong tng giai on, thi im. Trong Tin tc s kin, s vic, kin tr thnh chi tit mang tnh bn cht, cn k s thin v i sng tinh thn, c tnh cht lp ghp (nhiu thi im, nhiu hon cnh), nhng li c tnh lin hon, s tng kt, lp ghp t nhiu chi tit, s kin khc nhau. 2.5, Thng tin Trong k s thng thng qua nhng s kin vi cc chi tit in hnh, tnh cch, tnh hung, hon cnh in hnh, lm tot ln ni dung v thng tin thng mang tnh nhn vn su sc. Cc th loi khc m t bn cht ca s kin, s vic, k thng qua s kin, ly s kin, s vic lm tot ln ni dung. K khc ho c y cc nt in hnh, i su vo tnh cch, s kin, con ngi c th v mang tnh nhn bn.
218

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

2.6, Ngn ng Ngn ng trong k s l ngn ng ngh thut nhng s dng ngn ng hnh tng, mang tnh n d, phn nh ni tm ca nhn vt, cn cc th loi khc thng s dng ngn ng trn thut, phn tch s kin, s vic. So snh k s v phim ti liu: - a s phim ti liu u c th gi l k s. Tuy nhin k s khng trng vi phim ti liu trc ht v tm c v di. - K s c th ch vi pht, cng c th c di ngang tm vi phim ti liu. - Phim ti liu ni chung khc vi k s ch nghing v gc kho cu, n trnh by mt cch logic nhng vn x hi, lch s v tm bin php gii quyt cc vn . T s phn tch trn c th i n khi nim v k s truyn hnh nh sau: Phim k s truyn hnh l th loi bo ch truyn hnh thuc nhm chnh lun ngh thut. Trong , cc nhn vt, s kin, s vt c tht, c khc ho v khi qut thanh hnh tng thng qua cc phng php chnh lun ngh thut nhm mc ch khng nhng thng tin m cn to ra cm xc thm m su sc i vi khn gi. 3, Cc dng k s truyn hnh 3.1, K s mang tnh phng s Da trn c s mt hoc nhng s kin xy ra, mang ngha x hi su sc, cc cht liu hnh thnh k s bao gm c cht liu ca phng s. Tuy nhin, trong k s tc gi phi vt ln trn cc s kin khng dng li vic k li s kin m cn a ra nhn xt, nh gi, bnh lun v s kin, s vic .
219

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

V d: K s Ngi lnh xe tng 390 ngy y k li s kin mang tnh lch s v c ngha lch s v bn ngi lnh li xe tng tin vo Dinh c lp nm 1975. Nhng thc phim mang nhiu cht phng s, nhng hnh nh v chin tranh, cnh vui mng chin thng, nhng cnh sinh hot trong cuc sng i thng ca ngi lnh nm xa. Nhng khng ch dng li , nhng thc phim cn khc su trong lng khn gi hnh tng nhng ngi lnh C H. Nu nm xa h l lnh li xe tng dng cm tin vo Dinh c lp, p tan thnh ly cui cng ca ch M Ngy em li c lp t do cho dn tc th ngy nay trong cuc sng i thng h vn lm vic nh bt c ngi dn no. iu u ch c vy, l nim tin vo cuc sng, cuc sng ch thc s c ngha khi ngi ta bit lao ng, cng hin v hy sinh. Trong hon cnh no h vn trn y nim tin vo cuc sng. l ngha su xa ca k s Ngi lnh xe tng 390 ngy y. Trong k s phng s, phim khng ch dng li cc chi tit v cng khng phn nh ton b, nhng ngc li i su vo mt s chi tit quan trng mang tnh in hnh gip ngi xem suy ngh, phn on su v s kin, s vic xy ra (tc n mang sc thi ca s kin, s vic y). V d: K s: Sng thn, n bom, bt cc... bng nhng chi tit in hnh cng cho khn gi cm nhn v s kin. 3.2, K s vn L loi phim khng cp ti mt s kin c th m l hng lot cc s kin to thnh mt vn no , c ngi xem truyn hnh quan tm. Mi s kin, con ngi c th tr thnh chi tit c xu chui bng mt ng dy m trong ch c lm r bi chnh nhng chi tit. Hn na, s suy ngm v cc chi tit ny bc l r mc ch ca tc gi v tc phm.
220

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

V d: nh k s v cc vn mi trng, v sinh an ton thc phm, ci cch hnh chnh, Nguy c ln nht ca k s l sa vo thng tin. l s ko di mt cch vng v ca phng s, k l di dng v s kin. Mt k s thnh cng phi nh vo s lin tng, suy ngm su xa, mun nh vy phim phi tm cu t. Trong k s vn , con ngi lui li tuyn sau, tc gi u tin phn tch vn quan trng qua nhng biu hin c th, hot ng ca con ngi v tp th c th. Vic tip thu mt khi lng ln cc s vic, tng hp cc nguyn liu khc nhau cho php nh bo tin hnh cuc ni chuyn quy m v nhng vn cp bch. 3.3, K s chn dung K cho php ta phn nh mt cch sinh ng, sc nt, d hiu, kp thi trc s kin, h m hnh nh mt con ngi th v, v nn chn dung mt tp th, k v sinh hot, truyn thng, tp tc ca con ngi mt vng t. C s ca k chn dung l cu chuyn v con ngi, v cuc sng, kin ca ngi i thoi. Nhng khng phi s phn no cng c th l ti lm k s, m ch s phn no phn nh r nt nht v thi i v hin thc x hi, v nhn cch, ngha ca n trong tng hon cnh c th mi c th l cht liu lm k s. Phn tch tnh bin chng ca c th trong qu trnh hot ng ca tp th cho php nh bo tm thy quy lut pht trin, a ra nhng bin php gii quyt mu thun, ngha ca s vn ng i ln. Tuy nhin, i khi nh bo qu say m vi vic k li t m v tiu s nhn vt, dng qu nhiu t liu nhiu thi im, giai on khc nhau th kh m to nn c bn sc ring ca chn dung.

221

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

Khi ni n k s chn dung tc l i vo mt con ngi hoc mt tp th nhm mc ch khc ho hnh tng ngh thut, in hnh ho tnh cch m khng phi bng h cu m bng ngi tht, vic tht. Trong k s chn dung cn tp trung vo: - Con ngi phi l con ngi c thc, th hin bng nhng vic lm, hnh ng c th c th hin trong i sng mt lnh vc no (sn xut, lao ng, hc tp, nghin cu khoa hc...) v nhng vn chnh tr, kinh t, vn ho - x hi. - Ni dung phn nh l phi to nn i sng ni tm phong ph v nu bt ln c s phn cuc i c tnh tiu biu. - Phi c tnh cch (phm cht): ci tt, ci xu. - Vic lm ca con ngi hoc tp th y c vai tr v nh hng g trong i sng x hi. - Ngoi nhng hnh nh ni v mt nhn vt hoc nhm tp th ca mt n v th nhng chi tit trong phim l m ra cc tng, vn gn cht vi nhn vt, cuc i v s kin ca h phi phn nh c tnh cht ca thi i, hon cnh, iu kin lch s. - Trong phim k s, li bnh rt quan trng, li bnh phi mang tnh biu cm cao v phi c s lin tng: qu kh hin ti tng lai. V d: Nhng thc phim t liu v : C H, i tng V Nguyn Gip, cc anh hng dng nc, anh hng trong lao ng sn xut, chin u,. 3.4, K s mang tnh du lch K s mang tnh du lch l mt trong nhng hnh thc c nht ca th loi chnh lun ngh thut c ngun gc l sch v v chuyn k ca nhng ngi ham thch du lch. K s du lch thng mang tnh d a ch, phc v trong khoa hc - a linh nhn kit, con ngi,vng t hoc vng qu no , gii thiu t nc,
222

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

con ngi, lch s, truyn thng v khi qut ln thnh cng ng ca vng qu. Phim k s mang tnh du lch gip cho ngi xem c mt t duy, s nhn thc v hiu bit v hon cnh, t nc, con ngi. Trong bao gm: tin nghi, lch s, vn ho, truyn thng, phong tc tp qun nhm khai thc tim nng. V d: cc phim gii thiu v t nc, con ngi trong nc v th gii,. Trong nhng k s du lch thng xut hin ci ti nhn chng, ci ti xc ng trc thin nhin, con ngi, ci ti suy t, lin tng. Trong nhiu trng hp, ci ti rung cm l tc gi. 3.5, K s Montage Nn tng ca k s Montage l nhng thc phim t liu nhiu thi k, nhiu giai on khc nhau. Nhng t liu ny c sp xp theo trnh t t duy ca tc gi, to ra nhng ngha mi, tc ng mnh m n ngi xem. Mi th h nhn li t liu bng con mt ca mnh, l gii phi theo cch ca mnh, c th l hon ton khc vi quay phim ban u. Nhng l loi tc phm m ngui lm phim hng ti. Cng l mt t liu nhng qua Montage m hng vo ngha khc, hnh tng ho, in hnh ho m trc t liu cha lm c. 4, Sng to tc phm k s truyn hnh 4.1, Tnh xc thc ca hnh nh trong k s truyn hnh c th hin qua ghi hnh v Montage. 4.1.1, Ghi hnh i vi mi tc phm truyn hnh th ghi hnh l khu quan trng v quyt nh nht trong tc phm. C th l ghi hnh nhng s kin, hin tng,
223

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

con ngi ang din ra hoc cng c th trn c s nhng hnh nh, s kin, s vic din ra ri, nhng cng c khi s dng t liu c. Ghi hnh nhng s kin hin tng ang din ra: Phng php ghi hnh ny thng xut hin k s, lm theo phng php ca phng s, k s du lch... i hi vi ngi quay phim l rt kht khe, t khu chun b n x l hnh nh, khng th bng cch sp xp li cc hnh nh hoc khng th ghi li ln th hai: quay phim phi nm bt c ca tc gi kch bn, din bin ca s vic, tin trnh cng vic c cch thch hp trong vic x l hnh nh. Ghi hnh v nhng s kin, s vic xy ra: Thng thng, phng php ghi hnh ny thng to ra nhng hnh nh mang tnh n d. Nhng cnh ny thng c tnh ton k trong mch t duy ca tc gi, k cu ca tc phm. Rt kh to dng li nhng cnh c c thi gian lu, thm ch rt lu, c khi khng cn i tng phng vn. Trong trng hp ny nn la chn nhng k vt, nhng du vt cn li lm c s cho vic a ra nhng li bnh hp l. S dng t liu c: Trong k s, tc gi c php khai thc nhng hnh nh t liu c mi quan h trc tip i vi hin thc v ph hp vi ni dung tc phm lm r ni dung tc gi mun truyn ti. Vic khai thc t liu c a vo mt ngha mi phi m bo s chnh xc, du khng phi l tuyt i th cng phi c hon cnh, a im... Trnh tu tin trong s dng hnh nh, t liu. to lp hnh nh m bo tnh xc thc ca n, trong k s truyn hnh, vic s dng phng php no l ph thuc vo ca tc gi, mch ca phim. Thng thng, to hiu qu, nhng ngi lm phim kt hp tt nhng phng php ny. 4.1.2, Montage
224

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

Chc nng ca Montage l to ra s mch lc, r rng gip ngi xem hnh dung ra cc chuyn v to ra cm xc, suy ngh vi ngi xem. Qu trnh Montage thng din ra hai giai on quay phim v dng phim. Trong khi quay phim, trn c s an kt nhng hnh nh theo c sn, ngi quay phim s chn lc, sp xp c cnh, khun hnh, gc my... c th to ra nhng hnh nh va c gi tr thng tin, va c gi tr thm m. Khi Montage c th hin trong qu trnh quay phim th khng phi l ph nhn Montage, m l khng nh n mc cao hn. Trong dng phim, ngi ta thng so snh vic ny vi vic nh bng v ly ra vin kim cng. Dng phim l trn c s nhng hnh nh c ghi thnh chui hnh nh c ngha theo trnh t xy ra, theo yu cu ca o din, to nn s su lng, n tng i vi nhng cnh quay n l cnh nhau. C nhiu th php dng phim, mi th php c mt th mnh ring. Nu s dng tt, ph hp vi ca tc phm, tnh xc thc s c m bo. K s truyn hnh tuyt i tn trng tnh chn thc ca s kin ti hin v phn nh hin thc bng s kin chn thc. Tnh chn thc khng ch l nguyn tc bo ch m n cn cha ng kh nng to ra sc thuyt phc rt cao. V th i vi bt c tc phm k s truyn hnh no c dn dng thi qu u lm hng b phim. Kh c th dn dng c nhng s phn nghit ng, nhng mnh i au thng, nhng cng vic ca mt nh khoa hc no qua i t rt lu. Ngi xem c th b nh mt nhng tnh cm ca mnh khi nhng s phn long ong, ngho kh ca x hi thc ti li c cc din vin din xut bi v trong nhng hon cnh y, khng ai c th ng thay h. K s truyn hnh l mt th loi bo ch nn n i hi tht nh n c, khng h cu, khng dn dng. Khn gi c quyn i hi nh bo c nng lc nhn thy thin nhin, hin thc khng phi nh mt ng knh my nh m nh mt con ngi. Hnh nh trong k s truyn hnh l nhng hnh nh c
225

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

thc trong cuc sng, ang din ra trc mt chng ta. Khi ti hin hin thc th tc gi c th s dng cc nhn vt, nhn chng, hi tng, k li v kho lo s dng cc hnh nh t liu v s kin y, nhn vt y. 4.1.3, Li bnh trong k s truyn hnh Li bnh gi vai tr cc k quan trng trong tc phm bo ch truyn hnh ni chung v trong k s truyn hnh ni ring. C th thy hnh nh l yu t khch quan, hm cha trong n s sng ng ca mt cuc sng c thc, khng b dn cnh, khng b khuy ng. N mang ngha ht sc to ln trong ton b ngn ng ca loi hnh bo ch ny. Cn i vi li, trong mt s loi hnh ngh thut, li gi vai tr khng nh. Tnh cht ch quan ca li bnh trong tc phm l khng th trnh khi, mc d trong rt nhiu trng hp, ngi ta c gng gim liu lng ca n. Li bnh trong k s truyn hnh c th thin v ngn ng vn hc hoc bo ch, nhng iu tu thuc vo ch ca tc phm, cch khai thc, x l ti ca tc gi. mi dng k s, c th c nhiu cch vit khc nhau: t s, chnh lun thm ch l miu t. Vit li bnh cho k s i hi ngi vit thng qua cuc sng thc t, khng ch tm ti tch lu kinh nghim biu hin cho ngi xem nhng s tht, m cn gip h cm th mt cch su sc. Cn ch khai thc nhng biu hin cc kha cnh ca ngn ng, cn nhc ngha ca tng danh t, ng t n vic to cu ngt on cho sng ngha. Li bnh trong k s truyn hnh c th hin trong ngn ng biu t ca tc gi, trong : - Ci ti tc gi xut hin trong li bnh. Trong cc tc phm bo ch ni chung, ci ti tc gi rt t khi xut hin trc tip. Trong k s truyn hnh cng vy. Nhng khi xut hin th hiu qu li bnh c bc l r rng nht,
226

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

n khng nhng mang mu sc ca ngn ng s kin m n l tnh cm, tm lng, l cm ngh ca tc gi. Ci ti tc gi xut hin trong li bnh khng ch mang tnh cht ca ngn ng vit m cn l tt c nhng g m tc gi c c trong qu trnh chim nghim cuc sng. Nhng lc xut hin ci ti tc gi l nhng on tm huyt, c sc ch rt ln cho tng ca tc gi. l cch nhn, cch cm ring ca tng tc gi. - Ging vn c thoi ni tm nhn vt. Vi ging vn c thoi ni tm nhn vt nhiu k s c vc dng ring, khng ln ln, khng pha tp vi bt c mt ci g khc. Ngoi ra, trong ging iu ny, tc gi thi cm xc ca mnh vo nhn vt, t tng v nhng quan nim ca mnh, to ra ngun cm hng chnh vi mu sc ring. - S dng bt php vn hc kt hp vi ngn ng chnh lun. S dng bt php vn hc trong tc phm k s truyn hnh c tc dng lm mm ho vn , cc s kin mang tnh thi s, ng thi to ra vng cm xc cho ngi xem. Tuy nhin, cu vn mang tnh cht ngn ng vn hc thng khng cha ng yu t quyt nh, v th nhiu tc phm c s dng ngn ng s kin. Vic s dng ngn ng s kin l cu ni dn cng chng ti bn cht s kin, vn , suy ngm v vn , s kin y nhm lm r bn cht. Gi tr ca li bnh trong phim k s l n phi c ni ci g ngoi s kin, n np ng sau s kin. t c iu ny, ngi vit li bnh phi t c tnh vn hc ca ngn ng v tnh chnh lun ca bo ch ta nn sc mnh trong li bnh ca k s truyn hnh. KT LUN K s truyn hnh l mt th loi bo ch truyn hnh thuc nhm chnh lun ngh thut. K s truyn hnh trc ht mang nhng c im chung ca th loi k ni chung, l: Trong k thng s dng nhiu bin php in
227

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

hnh ho ngh thut, a ra nhng phng din ca n nh chn dung nhn vt, nhng li ni in hnh ca nhn vt, phong cnh, s vic, chi tit, h cu v phng on. Nguyn liu cho k c coi l t nu c c s l vch ra mu thun, cng nh phn tch tm l chnh xc. B cc v ct truyn rt quan trng n l cc mc cu khng bao gi ri s t m ca con ngi. K s phn nh s tht, l nhng con ngi, tnh hung, hon cnh c tht trong cuc sng. Trong k s c th an xen nhiu th loi khc nhau: Phng s, Tin, Bnh lun, Th tn,. iu ny chng t mt s t do v th loi v tnh linh hot ca k s. Tuy nhin, k s c nhng c trng ring. So vi cc th loi khc, k s khng ch khc ho v khi qut nhn vt, s kin, s vic thnh hnh tng nhm mc ch thng tin ni chung m cn to ra cm xc thm m su sc i vi khn gi. Hay ni cch khc, k s ni n chiu su ca vn v tnh nhn vn. k s truyn hnh, li bnh ng mt vai tr quan trng v quyt nh chiu su ca tc phm k s. vit c li bnh tt, ngi vit cn c s tri nghim cuc sng thc t, c kh nng cm th mt cch su sc ngn ng v vn sng di o lng vo tc phm ci ti ca mnh, ho cng ging vn c thoi ca nhn vt bng bt php vn hc kt hp vi ngn ng chnh lun. Chnh li bnh s to c nt ring ca th loi k s truyn hnh, ni c nhng ngha ngoi s kin, nhng iu cn n np dng sau s kin. Nh vy, k s truyn hnh mang mt nt ring, ci ring l xc cm thm m su sc i vi ngi xem truyn hnh v trong chiu su ca s kin, s vic, con ngi c tht. V vy, trong khu bin tp cn ch : - Nhng cnh quay phi thc gia hnh nh v m thanh. - Li bnh ng vai tr quan trng. - Li bnh phi st vi hnh nh, to cm xc cho ngi xem lin tng. - Li bnh phi st thc vi ti. - Ngi th hin li bnh cng rt quan trng.
228

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

PHIM TI LIU TRUYN HNH

1, Khi nim Cho ti nay, trn th gii c rt nhiu quan nim v phim ti liu. Tu theo gc nghin cu khc nhau ca cc tc gi s c nhng quan nim ring v th loi ny. Tuy cn tn ti nhiu quan nim khc nhau, nhng phn ln vn tp trung vo hai khuynh hng. Khuynh hng th nht, cao tnh chn thc ca phim ti liu truyn hnh, coi tnh chn thc l c tnh chi phi ton b tc phm phim ti liu truyn hnh. Hu nh bo ch phng Ty ch yu theo khuynh hng ny. Khuynh hng th hai, cao tnh ngh thut ca phim ti liu truyn trnh ln tnh bo ch ca n. Phim ti liu l mt th loi ca in nh, khng nhng th m cn l th loi u tin xut hin khi in nh ra i. N mang trong mnh nhng c im ngh thut ca in nh. Khi c s dng trn truyn hnh, phim ti liu truyn hnh lm nhim v ca mt th loi bo ch c bin i ph hp vi c trng ca loi hnh truyn thng i chng. Phim ti liu truyn hnh chuyn ti nhng s kin, hin tng nng bng ca cuc sng thng qua nhng th php ngh thut. V vy, phim ti liu truyn hnh th hin r nt tnh chnh lun v tnh thi s ca bo ch. T in bch khoa ton th Encarta ( mc t docmumentaries) ca M cho rng: Phim ti liu truyn hnh l nhng tc phm truyn hnh c cu trc cht ch nhm mc ch khm ph s kin, hin tng, con ngi trong i sng hin thc mt cch chi tit. Phim ti liu theo quan im ny lin quan cht ch vi mi mt ca i sng x hi, t lch s, vn ho, chnh tr cho ti th gii t nhin. Phim ti liu truyn hnh to iu kin tt cha tng c gip con ngi gii phng tm mt, i khp ngc ngch mi chu lc, di y i

229

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

dng, chim ngng c th gii vi m, ng gp ln trong s nghip nng cao dn tr v u tranh x hi. Nh vy, T in bch khoa ton th Encarta cao tnh chi tit ca tc phm, coi chi tit nh tiu ch duy nht ca mt phim ti liu truyn hnh. n thun l mt tc phm truyn hnh c cu trc c xy dng k lng v chi tit. Vi quan im ny, Encarta coi phim ti liu chnh lun bo ch m qun i tnh ngh thut ca th loi ny. Trong cun sch mang tn Ngh thut in nh: mt gii thiu i cng, hai tc gi David Bordwell v Kristin Thompson, thuc Trng i hc Wisconsin, nh ngha: Phim ti liu l mt tc phm cha ng trong ni dung ca n nhng thng tin chn thc v th gii bn ngoi. nh ngha ny ca Bordwell v Thompson cng nhn mnh vo tnh chn thc ca phim ti liu truyn hnh nh T in bch khoa ton th Encarta. Tnh chn thc c hai tc gi coi nh c tnh quan trng nht, quy nh nhng c tnh khc ca phim ti liu. Tt c nhng s kin, hin tng, qu trnh con ngi trong hin thc u l i tng phn nh ca phim ti liu truyn hnh . N dng s chn thc thuyt phc ngi xem tha nhn s tn ti ca nhng s vt . Phim ti liu c th a ra mt cch nhn, mt chnh kin v cch gii quyt vn ca ngi lm phim. Tuy nhin, phim ti liu ca Bordwell v Thompson khng trnh khi b ri vo t nhin ch ngha. Nh lm phim ti liu a ra h thng lun chng, lun c chng minh cho lun im m h nu ln trong tc phm ca mnh. V chnh h thng lun chng s thuyt phc ngi xem v tnh chn thc ca tc phm ti liu truyn hnh, Hai tc gi cun Ngh thut in nh: mt gii thiu i cng, chia th loi phim ti liu mt s dng nh sau: Phim ti liu dng li trn c s nhng ngun t liu lu tr (compilation documentary). l nhng phim gm ton hnh nh t liu c
230

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

ghp ni li vi nhau nhm chuyn ti ca tc gi. Phim dng ny thng l nhng phim v ti lch s . Phim ti liu phng vn (interview documentary). Trong dng phim ny, cc nh lm phim ghi nhn mt cch trung thc v s kin, hin tng, v nhng bin ng x hi ch yu qua li k ca cc nhn chng. Phim ti liu ca s thc (cinema- verite documentary) l dng phim ti liu trong cc nh lm phim ghi li s kin nh n din ra trn thc t, khng mang du n ch quan ca tc gi. Dng phim ny bt u xut hin t khong nhng nm 50,60 ca th k 20 khi cc loi camera gn nh ra i, cho php ngi quay phim c ng nhanh, theo kp din bin ca s kin. Trong cun sch nghin cu in nh i cng, Andrew Britton cho rng: Trc ht, mt b phim ti liu c gi tr phi phn nh c nhng gc cnh khc nhau ca s thc, mt s thc khng n gin nh chng ta nhn thy m l mt s thc c t trong bi cnh lch s, x hi to ra chng. Quan nim ny ca Andrew Britton thot khi c tnh t nhin ch ngha m nhiu nh lm phim ti liu phng Ty mc phi. S thc trong phim ti liu phi c t trong bi cnh sinh ra n, nm trong mi quan h bin chng vi nhng s kin, hin tng khc. Bn thn s kin ch l nguyn liu cho mt b phim ti liu ch s kin khng bao hm trong n mt phim ti liu. Bng nhng th php lm phim o din tm kim, la chn nhng chi tit t gi nht, phc v tt nht t tng ch ca mnh xy dng tc phm ti liu. Pht trin quan im ca Britton, nhiu nh lm phim cho rng phim ti liu l mt th loi ca truyn thng in nh, trong gii quyt s kin mt cch sng to trn c s s vic, s kin, con ngi c tht. Quan im ny chia phim ti liu thnh cc dng sau: Phim thi s ti liu
231

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

Phim ti liu a ch Phim ti liu gio khoa Phim ti liu phn tch Trn y l mt s quan im khc nhau v phim ti liu thuc khuynh hng th nht, coi tnh chn thc l c tnh quan trng nht,chi phi nhng c tnh khc ca th loi ny. Tuy nhin cho d tnh chn thc l im ch cht, l c tnh quan trng nht nhng phim ti liu khng n thun phn nh s kin nh n din ra mt cch t nhin. Phim ti liu thng qua nhng s kin, hin tng, con ngi c thc ni ln t tng ch . Nhng s kin, hin tng, con ngi l nguyn liu cho nh lm phim xy dng hnh tng trong tc phm ca mnh. Vic xy dng hnh tng l thao tc khng th thiu ca mt tc phm ngh thut. Phim ti liu truyn hnh trc ht l mt th loi ca ngh thut in nh. N mang trong mnh y nhng c tnh ca ngh thut th by. C phim truyn v phim ti liu u phn nh th gii hin thc thng qua vic xy dng hnh tng ngh thut. Phim truyn dng din xut ca din vin trong nhng bi cnh c dn dng theo ch quan ca o din ni ln t tng ca tc phm. Cn trong phim ti liu khng c din xut ca din vin m n ni ln ch t tng thng qua nhng s kin, hin tng, nhng qu trnh, nhng con ngi c tht trong i sng. Ni cch khc, phim truyn l ngh thut ch quan cn phim ti liu l ngh thut khch quan. Vi nhng li th vt tri ca mnh, khng lu sau khi ra i, truyn hnh c xem l phng tin chim u th tuyt i v ngy cng tin dn ti vai tr quan trng trong h thng cc phng tin truyn thng i chng. Vi nhng u th v loi hnh v nhng iu kin ht sc thun li trong thi i khoa hc- cng ngh hin nay, truyn hnh pht huy c th mnh ca mnh trong qu trnh trao i thng tin. Mt trong nhng u im vt tri ca
232

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

truyn hnh l ngoi kh nng thng tin nhanh chng, kp thi nh cc loi hnh bo ch khc, loi hnh truyn thng ny tc ng ti t tng v tnh cm ca cng chng mt cch mnh m nh s kt hp gia hnh nh v m thanh m cha mt loi hnh truyn thng no snh kp. Trong qu trnh pht trin vi t cch l mt loi hnh bo ch, truyn hnh lin tc lm giu h thng th loi ca mnh bng cch tip nhn nhiu th loi ca cc loi hnh khc. Trong s c phim ti liu. Nhng s xut hin ca phim ti liu truyn hnh l s hp tc hai chiu. Truyn hnh tm thy nhng kh nng to ln ca phim ti liu trong vic nh hng d lun x hi. ng thi, nhng nh lm phim ti liu tm thy truyn hnh nhng iu kin m bo cho phim ti liu pht huy c ht kh nng ca mnh. Phim ti liu truyn hnh khc vi ngi anh em ca n, phim ti liu in nh, ch n l mt th loi trong h thng th loi bo ch truyn hnh. C ngha l n chu s chi phi ca nhng c tnh ca bo ch. Trong , c tnh quan trng nht l tnh thi s. Tnh thi s trong phim ti liu truyn hnh l mt yu cu khng th thiu. T nhng phn tch trn c th a ra khi nim v phim ti liu truyn hnh: phim ti liu truyn hnh l mt th loi bo ch truyn hnh nm trong nhm th loi chnh lun ngh thut. N ni ln t tng ch , tc l tnh chnh lun ca bo ch, thng qua vic xy dng hnh tng t nhng s kin, hin tng, con ngi c th c tht trong i sng x hi. Ni cch khc, phim ti liu truyn hnh dng s tht xy dng hnh tng ngh thut, qua lm nhim v gio dc thm m v nh hng cch nhn thc s tht cho cng chng. 2, S ra i v pht trin ca phim ti liu T nhng pht minh sng ch ca ixn, Tagi, anh em nh Luymier, Anbertini, rancp n nhng mt phim u tin v phim "hin thc"- s m
233

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

u ca nhm th loi phim thi s - ti liu, ng thi cng l s m u cho s xut hin nn in nh nhn loi. Nhng thc phim ti liu u tin l ca anh em nh Luymier (Php) xy dng v trnh chiu ni cng cng vi Tu vo ga v Gi tan tm nh my. Tip theo n b phim ti liu ca Flecti (M) v nhng ngi dn Exkim; Mliex v b phim V n ryphuyx . Nc Nga X Vit v nhng mt phim ti liu u tin ca rancp v Dziga Vertp, y l nhm th loi phim ra i sm nht ca in nh, vi c im ghi li hnh nh ngi tht vic tht hoc ang tn ti trong cuc sng. Hin nay, hu ht cc nc u c xng phim lm phim ti liu to ra nhiu tc phm c gi tr, trong nhng phim v hai cuc chin tranh th gii, cc cuc u tranh cch mng v gii phng dn tc, lm nhim v thng tin kp thi, ng vin hng trm triu ngi u tranh cho ho bnh, tin b x hi, dn ch, t do, c lp dn tc. Phim ti liu to iu kin tt cha tng thy gip con ngi gii phng tm mt, i khp mi ngc ngch trn cc chu lc, xung y i dng hay vo v tr, chim ngng n c th gii vi m, ng gp ln trong nng cao dn tr v u tranh v s tin b x hi. Vit Nam, nhng phim thi s - ti liu ra i trc Cch mng thng Tm u do ngi nc ngoi quay. Nhng thc phim ti liu u tin v Cch mng hin nay cn gi c l nhng hnh nh v ngy c lp 2/9/1945, v cuc mittinh khng l ti vn hoa Ba nh, nhng on phim v Ch tch H Ch Minh c Tuyn ngn c lp, nhng on phim v Ch tch H Ch Minh v ng ch Phm Vn ng sang Php d hi ngh Fngtenbl (Fontainebleau; 1946). T nhng ngy u Khng chin chng thc dn Php, cc nh quay phim ti liu ln ln trn cc chin trng ghi li hnh nh chin u ca qun v dn ta ti nhiu ni (chin khu 7, 8, 9 Nam B; chin khu Vit Bc). Trn Mc Ho, Chin dch Cao Bc Lng (1948), Chin dch
234

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

La Ban- Cu k (1950), Trn ng Kh (1950), Chin thng Ty Bc (1952), Gi lng gi nc v c bit l phim Chin thng in Bin Ph (cng lm nm 1954). T sau ngy 19/3/1953 (ngy H Ch Tch k Sc lnh thnh lp ngnh in nh Vit Nam), phim ti liu Vit Nam c nhiu chuyn bin, c bit trong thi k chng M t c nhng thnh tu ng ghi nhn. C nhiu phim tiu biu: Nc v Bc Hng Hi(1959), u sng ngn gi (1967), Ly thp Vnh Linh (1970), Ting trng trng (phim ti liu v tuyn truyn hnh, 1973), M ng Trng Sn (1973 1974), Thnh ph lc rng ng (1975), ng dy ln sng . Nhng thc phim ti liu phn nh trc tip cuc khng chin chng M cu nc ca qun dn min Nam nh: Du kch C Chi (1967), ng ra pha trc (1969), Nhng ngi dn qu ti (1970), Nhng ngi sn th trn ni ksao (1970), Lng nh ven sng Tr (1971). Nhng thc phim ti liu ghi c v cuc i hot ngca Ch tch H Ch Minh, v sinh hot ca Bc H Vit Bc, Hnh nh v i hot ng ca H Ch Tch (1960), Ting gi ma xun (1968), Bc H ca chng em (1969), Bc H sng mi (1970), Ma sen nh Bc (1969), Chng em cn nh Bc (1970), Con ng mang tn Bc, Nguyn i Quc - H Ch Minh (1975), Trong thi k chin tranh, mt s ngh s in nh nc ngoi nh Xng Hc Linh (Chang Heling), Kacmen (R.L.Karmen) sang Vit Nam cng chng ta chu ng cnh bom n, gian kh, vt v lm nn cc phim: Vit Nam khng chin (Trung Quc, 1951- 1952), Vit Nam trn ng thng li (Lin X, 1954-1955) hoc phn nh nhng ngy u thng Php, Vit Nam ang xy dng, phc hi kinh t: Cy tre Vit Nam (Ba Lan, 1955), Rng gi Vit Nam (1975), Trn nhng dng sng Vit Nam v Ch min xui (1959) ca in nh Tip Khc, Vit Nam T quc ti (Lin X, 1960), Bng sen n t do (Bungari, 1960),
235

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

Trong sut hai cuc khng chin chng Php v chng M phim ti liu Vit Nam pht trin mnh c hai min Nam - Bc, phn nh c thc t chin u, sn xut chin trng ln v hu phng ln gp phn vo thng li v vang ngy 30/4/1975. Sau khi t nc thng nht, phim ti liu chuyn dn sang chng trnh phim ti liu ca i truyn hnh, i vo nhng phng s, tng thut di hn phn nh nhng s vic, s kin xy ra hng ngy trong nc v th gii. Tnh t 1954 n 1983 phim ti liu Vit Nam ni chung dnh c 46 gii Bng sen vng, 71 Bng sen bc trong cc lin hoan phim quc gia, 15 Huy chng vng, 7 Huy chng bc trong cc lin hoan phim quc t. Nhng phim ti liu truyn hnh c gi tr t liu v lch s qu bu, gp phn vo xy dng hng trm phim ti liu c gi tr ca in nh Vit Nam. Trong giai on hin nay, cng vi s pht trin ca khoa hc v cng ngh, phim ti liu truyn hnh tr thnh mn n tinh thn hng ngy khng th thiu c ca i chng, ng gp c lc vo s nghip nng cao dn tr v u tranh t tng. 3, Chc nng ca phim ti liu truyn hnh. 3.1. Chc nng thng tn v bo ch. Chc nng quan trng nht, chi phi ton b qu trnh sng to phim ti liu truyn hnh,dn ti quan nim phim ti liu truyn hnh l mt th loi tc phm bo ch truyn hnh. Tnh thi s trong phim ti liu truyn hnh th hin qua vic phn nh s kin, vn , nhn vt hng ngy vi nhng thng tin nng hi, kp thi, xc thc. Yu t chnh tr, phc v kp thi mc ch tuyn truyn (cc s kin chnh tr ni bt, nhng ngy l ln , cc dp k nim..) 3.2, Chc nng gio dc v nhn thc
236

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

Nng cao nhn thc v t duy ca ngi xem, thng qua nhng hnh nh c tht v con ngi, t nc, thin nhin, s kin, s vic, vi tt c s phong ph a dng ca n. Pht hin bn cht c ngha trit hc ca hin tng v s kin, nng s kin ln tm khi qut ho bng hnh tng tiu biu, qua vic s dng mt cch c hiu qu cc th php ngh thut ( iu m cc th loi tc phm bo ch truyn hnh khc kh c th thc hin c do c im th loi, di thi gian (thi lng) v mc ch thng tin). Nhn mnh ngha x hi ca hin tng v s kin qua vic s dng cc chi tit in hnh, kt hp vi m nhc, ting ng, li bnh, cc th php dng phim.. 3.3. Chc nng thm m v gi tr t liu lch s Hin tng thm mv cht th; yu t n d, tng trng trong cc loi phim ti liu ngh thut, phong cnh, du lch Gi tr t liu lch s ca phim ti liu truyn hnh ni ring cng nh phim ti liu ni chung, c bit i vi cc s kin, s vic ch xy ra mt ln hoc nhng s kin, s vic, con ngi thuc v lch s, vi nhng hnh nh khng g hay ti to c. 4, im khc nhau gia phim ti liu truyn hnh v phim ti liu in nh Nh phn trn chng ti phn tch, phim ti liu truyn hnh c tha hng rt nhiu c im ca phim ti liu in nh. N chnh l mt th phim ti liu in nh c ci bin i cho ph hp vi nhng c tnh k thut v c im tip nhn ca truyn hnh s dng trn loi hnh bo ch ny. Nhng thay i to nn s khc bit cn bn gia phim ti liu ca hai loi hnh truyn thng - in nh v truyn hnh.
237

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

4.1 V cng chng Trng thi tip nhn ca in nh v truyn hnh rt khc nhau. Cng chng tip nhn tc phm in nh mt iu kin l tng cho vic tip thu ni dung tc phm. Cn truyn hnh phi i mt vi rt nhiu tr ngi ca cuc sng hng ngy, c nguyn nhn khch quan ln nguyn nhn ch quan, n qu trnh tip nhn ca ngi xem. Cng chng tip nhn tc phm in nh trong khng gian rp chiu. l mt khong khng gian ring bit ngi xem ngi trong bng ti gn nh hon ton, trong nhng hng gh i din vi mt mn nh ln. Trn chiu nhng hnh nh ngoi c, khng th thy trong cuc sng thng nht. Cng vi n l nhng chui m thanh vi m lng ln. Ngi xem ca in nh l mt thnh vin trong mt lng cng chng nh, ch khong vi trm ngi. l mt mi trng l tng cho tip nhn mt tc phm ngh thut. Hnh tng ngh thut in nh i thng vo trc gic ngi xem, d em li nhng cm xc mnh m, k c ting khc ting ci t khi. Chnh v kh nng gy cm xc mnh m ca in nh cng vi mi trng tip nhn nh hp, ch khong vi trm ngi, nn nhng hnh nh trn phim gy c "phn ng dy chuyn" trong cm xc ca khn gi. Nhng cm xc do in nh gy ra lan nhanh trong khng gian rp chiu, to nn s cng hng v mt tnh cm. V vy, ngi xem cng b tc ng mnh bi hnh nh, li thoi ting ng m nhc ca b phim hn, kh nng tip nhn ca khn gi tr nn cao hn. V tc phm in nh do c tip nhn y hn. Hn na, khi xem mt tc phm in nh, ngi xem b tch ri ra khi bi cnh sng hng ngy, khng b chi phi bi bt c tc ng no ca ngoi cnh,hon ton ch tip thu tc phm. Ni dung tc phm in nh c ngi xem tip thu kh trn vn. Xut pht t c im tip nhn ny nn tc phm in nh c th c dn nn n cao cc chi tit m khng s ngi xem kh hiu. Tuy nhin,kh nng tp trung cao ca ngi xem khng th
238

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

duy tr lu. ng thi, khi ang xem d mt bui chiu,khn gi khng th ngng xem nu mun tip thu trn vn tc phm. V hai l do nu trn, mi tc phm in nh khng nn ko di hn 90 pht, ti a l 100 pht khn gi c th hiu c ton b tc phm. Vi nhng tc phm s, i hi thi lng ln th nn tch ra thnh nhiu phn, mi phn khong 90 n 100 pht. Mi m chiu mt phn cho ti khi ht b phim. Mt c im na c tc ng kh ln n qu trnh tip nhn tc phm in nh l vic ngi xem c php la chn tc phm mnh thch. Cng chng thng thc in nh l cng chng c chn lc. Chn lc y c ngha l h ch xem nhng tc phm mnh thch,khng ai c th p buc ngi khc xem mt tc phm in nh m h khng thch v khng mong mun c thng thc. iu ny khin cho ngi xem c mt tm l tip nhn rt n nh trc v trong sut qu trnh xem phim. Khc vi in nh, truyn hnh, vi t cch l mt phng tin truyn thng i chng, n vi mi nh, sc vo mi ng ngch, mi vng xa xi ho lnh trn tri t. Truyn hnh tr thnh ca ng mi ngi, khng cn phi ra khi nh mnh m vn bit tt c nhng s kin xy ra trn th gii, t nhng s kin a phng, s kin trong nc, cho ti nhng s kin xy ra ni cch xa hn vn km. Khng ch mang n cho ngi xem tin tc, truyn hnh cn l phng tin chuyn ti nhiu loi hnh ngh thut, nhiu chng trnh gii tr. Do , truyn hnh tr thnh mt nh ht tng hp, mt phng tin gii tr ton nng. Ngi xem truyn hnh ngi ti nh mnh, trong khng gian quen thuc. Vi chic iu khin t xa trong tay, h c th t do la chn chng trnh hp dn nht, ph hp nht vi mnh. iu ny khin cho cc tc phm truyn hnh phi lun tm cch th hin sinh ng nht, c kh nng hp dn nht gi kh gi bn my thu hnh. Do , truyn hnh phi khng ngng hon thin cch thc xy dng chng trnh ca mnh thu ht c ngi xem .
239

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

ng thi cc tc phm truyn hnh cn phi i ph vi tt c nhng tc ng ca ngoi cnh n tm l tip nhn ca ngi xem. H lun b quy nhiu bi nhng tc ng ca cuc sng hng ngy, to ra nhng chui t on trong qu trnh tip thu thng tin. Chnh v vy m tc phm truyn hnh i hi phi rt d hiu, v c th trong tng khun hnh, ng thi phi c mt d thng tin nht nh ngi xem c th hiu c nhng on h khng tp trung nh logic pht trin ca s kin. S d hiu ca tc phm truyn hnh cn do vic truyn hnh c kh nng ph sng mt khong khng gian ln, cng mt lc phc v hng triu khn gi vi nhiu trnh vn ho khc nhau, thuc nhiu tng lp khc nhau, nhiu dn tc khc nhau. C ngha l cng chng ca truyn hnh l qung i qun chng. thu c hiu qu truyn thng ln nht, tc phm truyn hnh, mt tc phm truyn thng i chng phi c xy dng cho cng chng d trnh vn ho nh th no cng tip nhn c thng ip ca tc phm. Nh vy, trng thi tip nhn mt tc phm in nh rt khc trng thi tip nhn mt tc phm truyn hnh. Cng chng tip nhn tc phm in nh trong rp chiu, vi lng cng chng nh. H lun sn sng v tp trung cao cho vic tip thu ni dung tc phm v khng h b chi phi bi bt c tc ng no ca mi trng bn ngoi. Trong khi tc phm truyn hnh n vi cng chng trong mi trng quen thuc ca h, lun phi i ph nhng tc ng bn ngoi n cng chng,cn tr qu trnh tip nhn tc phm. ng thi mt tc phm truyn hnh c th lun b c trong tnh trng phi cnh tranh vi cc tc phm khc, cc chng trnh truyn hnh khc gia khn gi li vi mnh. Nhng khc bit v trng thi tip nhn ca cng chng l nguyn nhn dn n mt s im khc bit gia tc phm in nh v tc phm truyn hnh. 4.2, V thit b th hin
240

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

Thit b th hin ca in nh v truyn hnh rt khc nhau. Cc tc phm in nh c chiu trn nhng mn hnh ln vi din tch hng chc mt vung, c t l gia chiu ngang vi chiu cao l 7:4 (1:0,57) cn mn hnh my thu truyn hnh truyn thng c kch thc rt nh (din tch mt mn hnh 21inch ch vo khong 0,137m2 m thi), v c t l 4:3 (1:0,75), Nh vy khun hnh ca in nh s bao qut c mt khng gian chiu ngang rng hn nhiu so vi hnh nh truyn hnh. Do , lng thng tin trong mt khun hnh in nh cng ln hn nhiu so vi mt khun hnh truyn hnh. Ton b hnh nh trn phim c th hin ht trn mn nh. Thng tin c th hin y , b cc khun hnh khng b ph v. Nhng vi mn hnh ca my thu hnh th vic th hin y khun hnh l mt kh khn. y l iu kin khch quan m ngi lm truyn hnh khng th khc phc. Mt my thu hnh cn mi kh d th hin ht hnh nh gc ca tn hiu truyn hnh nhng vi mt my thu c chng hn, hnh nh gc trong tc phm truyn hnh s khng c th hin y . Hnh nh b thiu ht s lm gim lng thng tin ti ngi xem, ng thi ph v b cc ca khun hnh. B cc b ph v rt c th lm sai lch ni dung thng ip m tc gi mun chuyn n ngi xem. Mt ngi lm truyn hnh c kinh nghim phi lng trc c tnh trng ny c cch th hin hnh nh phc v tt nht cho ca tc phm. 4.3, V c trng phng tin truyn ti Hnh nh v m thanh ca tc phm truyn hnh c a n vi ngi xem thng qua sng in t. Trc ht,tn hiu hnh nh v m thanh c m ho thnh dng tn hiu in t, sau c a vo my pht, gi ln khng trung bng ln sng v tuyn in. Trong in nh, tn hiu hnh nh v m thanh c ghi ng b trn phim. Sau c ti to li bng my chiu, mn nh v h thng ho.
241

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

Hnh nh video s dng trong truyn hnh c ghi li bng nhng tn hiu in t trn bng t tnh. My ghi hnh video (My VHS, Umatic, Betacam hayDigital) thu tn hiu nh sng qua h thng ng knh quang hc ca mnh. Sau tn hiu nh sng ny c bin i thnh tn hiu in t v c ghi li trn bng t tnh. Nh vy, ch trong khu ghi hnh, tn hiu nh sng n t vt th phi chu hai ln m ho. Mt ln bin i tn hiu nh sng thnh tn hiu in t, v ln th hai l khi ghi tn hiu in t ln bng t. Cho d my c hin i n u th tn hiu hnh nh cng b suy gim cht lng t nhiu. Khi n my thu, hnh nh c ti to bng cch tn hiu video c ng phng ra tia m cc bin thnh nhng chm in t, ri phng nhng chm in t ti bn ph cc nguyn t phosphor trn b mt ca n hnh. iu ny mt ln na lm suy gim cht lng hnh nh thu c trn my thu. Trong khi , hnh nh ca phim nha thu c bng cch cho nh sng tc ng trc tip ln cc phn t nhy sng trn phim nh. sau , nhng hnh nh trn phim c chiu ln mn nh bng hai chm sng t ngun sng ca my chiu. Nh vy hnh nh ca in nh khng b m ho ln no nn cht lng hnh nh khng b suy gim, hnh nh thu c s trung thc hn so vi hnh nh video. Khc bit ng k th hai gia phim nha v video l tng phn. Nu nh tng phn gia khu vc sng nht v ti nht ca phim nha c th t t l100:1 th trn hnh nh video, t l ch t 20:1 nhng iu kin l tng, thng thng ch t khong 15:1. Nh vy phim nha c kh nng chuyn ti mt di sc ln hn rt nhiu so vi hnh nh video. tng phn cao ca hnh nh cho php phim nha to ra nhng khun hnh c chiu su bi cnh ln. Do , phim nha c c nhng cnh ton v vin v cng honh trng m hnh nh video khng th to ra. S vt tri v kh nng to cm gic khng gian ca in nh l hn tuyt i so vi truyn hnh. Ngoi nhng hn ch trn, hnh nh video cn ti, m, khng sc nt, kh xc nh ranh gii gia sc v da cam. khng nhng th m n cn
242

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

phi i ph vi tnh trng "ui sao chi" l nhng vt sng xut hin khi th chuyn ng trn mn nh. Tnh trng ny cng tr nn ti t khi vt th chuyn ng cng nhanh. Khng ch gp phi nhng hn ch v phn gii, tng phn ca thit b thu - pht m truyn hnh cn phi i ph vi nhiu ro cn k thut khc. Vic s dng sng in t chuyn ti tn hiu to ra cho truyn hnh kh nng n vi lng cng chng ln, trn mt khng gian rng, khng phn bit bin gii hnh chnh nhng n cng to ra nhiu kh khn. Sng in t c th b nhiu bi nhiu nguyn nhn nh: cc ngun pht sng in t khc,tia la in, iu kin a hnh, iu kin thi tit lm cho hnh nh thu c my thu khng p v n nh,lm gim cht lng tc phm truyn hnh. iu kin a hnh v thi tit l mt tr ngi kh vt qua ca truyn hnh. Trong khng gian, sng in t truyn thng. Do b mt cong ca tri t,chng ta ch thu c tn hiu truyn hnh trong mt bn knh nht nh k t chn ct pht sng. Ngoi khong cch gii hn khng th thu c sng truyn hnh cho d c tng cng sut my pht ln n bao nhiu i chng na. Mt khc sng in t khng vt qua c cc chng ngi vt hoc mt phn tn hiu b tr pha khi gp phi vt cn, to ra nhng hnh nh khng sc nt, hnh nh c bng trn mn hnh my thu. Do , iu kin l tng ca ngten thu l v tr "nhn thy" ct ngten ca i pht. a hnh khng bng phng, c bit l a hnh i ni l hn ch rt kh vt qua ca truyn hnh v tuyn. Nhng vng b cc dy ni ngn cch vi ct ngten pht sng s khng th thu c tn hiu truyn hnh,to nn cc vng lm,vng ti. Nh vy, hnh nh video ca truyn hnh km hn hnh nh ca in nh v phn gii, tng phn. Ngoi ra, truyn thng truyn hnh cn vp phi rt nhiu ro cn do cc yu t k thut, c hc, x hi, t nhin, gy nn. iu ny khin cho truyn hnh khng th tha hng nguyn vn ngn ng hnh nh ca in nh m n ch c th trn c s k tha h thng ngn
243

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

ng xy dng cho mnh mt h thng ngn ng hnh nh ph hp vi nhng c trng k thut ca mnh. 5, Nhng im phim ti liu truyn hnh c k tha t phim ti liu in nh Truyn hnh l phng tin truyn thng i chng dng hnh nh ng v m thanh d chuyn ti thng ip ti ngi xem. Chnh v vy m ngay t khi ra i, truyn hnh k tha c h thng ngn ng ca in nh. V in nh s dng hnh nh ng kt hp vi m thanh. Nhng yu t ny c kt cu theo mt phng php ghp ni gi l montage. Truyn hnh c tha hng nhng v kh li hi nht to nn sc mnh ca loi hnh truyn thng i chng ny t in nh yu t ngn ng chnh ca in nh v truyn hnh l hnh nh ng. y cng l yu t ngn ng m truyn hnh c tha hng nhiu nht t nhng thnh qu ca ngh thut in nh. Trc ht l h thng c cnh. h thng c cnh trong truyn hnh gm: - Vin cnh (extreme long shot - ELS) - Ton cnh rng (very long shot-VLS) - Ton cnh (long shot - lch s) - Trung ton cnh (medium long shot - MLS) - Trung cnh (medium shot - MS) - Trung cn cnh (medium close up - MCU) - Cn cnh (close up - CU) - i cn cnh (big close up - BCU) - c t (extrenme close up - ECU) - Cnh i (Two shot- TS) - Qua vai (over shoulder shot-OSS) Cc c cnh quay chn dung:
244

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

245

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

Sau h thng c cnh l gc quay. Nu nh cnh quyt nh cho ta xem ci g gc quay s cho ta xem nh th no. Nhng gc quay cn bn ca truyn hnh cng c k tha t in nh. l quay bnh in, quay nghing, quay chc, quay ht Cng vi gc quay l h thng ng tc myvi lia, zoom, zoom git, travelling Khng ch hc c in nh nhng bin php b cc khun hnh, truyn hnh cn tip thu c ngh thut s dng nh sng ca in nh. Tuy nhin, hiu qu nh sng trn cht liu bng t khng tt bng phim nha, ng thi yu cu v ngh thut ca tc phm truyn hnh khng cao nn nhiu khi nh sng khng c ch trng lm trong truyn hnh. Yu t ngn ng th hai ca truyn hnh l m thanh. m thanh trong truyn hnh gm li ni, ting ng v nhc nn. Mt ln na, truyn hnh c tha hng in nh k thut x l m thanh,c bit l k thut x l v ngh thut s dng ting ng v nhc nn. y l hai yu t m thanh ng vai tr kh quan trng trong tc phm ti liu truyn hnh. Ting ng c dng phn nh thin hin, cuc sng gp phn lm tng tnh chn thc ca s kin, hin tng trong phim. Nhc l mt phn khng th thiu trong phim ti liu truyn hnh. Nhc c s dng nh mt phng tin biu cm, to khng kh cho phim. Ch c ngn ng thi th cha , truyn hnh tip tc vay mn in nh c h thng ng php hnh nh- th php montage. Montage c nhim v b cc tc phm truyn hnh thnh nhng cu hnh nh (nhng xen hnh) v nhng trng on. Montage to nn chnh th cho tc phm truyn hnh. Nh vy, truyn hnh khi ra i c tha hng hu nh ton b nhng h thng ngn ng hnh nh v m thanh t in nh. Truyn hnh ch phi lm ci vic chn lc v ci bin h thng ngn ng cho ph hp vi nhng c im loi hnh ca mnh.
246

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

6, Cc th loi phim ti liu truyn hnh Phim ti liu truyn hnh l mt trong bn loi hnh ca ngh thut in nh m nguyn tc hng u l loi b s h cu, cht liu ca n l nhng hnh nh quay ngi thc vic thc. Phim ti liu truyn hnh c th chia lm ba nhm: chn dung, phng s, chnh lun v nhm vo ba i tng l: con ngi, s kin, vn . C ba nhm th loi ny thng c s giao thoa, ho nhp v h tr ln nhau. 6.1, Phim ti liu chn dung L th loi phim trong cc loi hnh phim ti liu khoa hoc, phim truyn. i tng th hin chnh l nhn vt c thc vi y s phn, tnh cch trong cuc u tranh gia con ngi vi thin nhin, vi con ngi, vi bn thn mnh. Trong phim ti liu chn dung, tc gi phi tn trng cc s kin trong thi gian, khng gian lch s, nhng c quyn gii thiu nhng nhn vt c thc y theo cch nhn v cch hiu ca ring mnh; vic h cu cc chi tit hoc s kin ca nhn vt, i khi c s khc bit thm ch ngc hn li vi quan nim ng thi. Vit Nam cc hng phim ti liu v truyn hnh lm nhiu phim chn dung v nhng nhn vt in hnh trong chin u v sn xut, l cc phim ti liu v nhng nhn vt thc nh: Kim ng, L T Trng, L M Lng, Thiu tng tnh bo V Ngc Nh (ng c vn),. Cc tc gi c gng qua chn dung mt con ngi lm ni ln nhng s kin lch s ca cc phong tro cc thi i. 6.2, Phim phng s ti liu L th loi phim thuc loi phim thi s - ti liu da trn nhng hnh nh ghi v ngi thc vic thc theo mt ti xc nh. Phim phng s ti liu c th hng ng knh vo nhng i tng khc nhau v b cc theo nhng cch thc khc nhau lm ni bt con ngi, s kin hay mt vn x hi
247

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

mang tnh thi s nht. Qua li bnh, tc gi dn gii, phn tch, nh gi, bnh lun theo quan im, cm ngh ca ring mnh. Mc d c th c khc bit trong quan im tc gi, phim phng s ti liu phi m bo yu t chn thc, nh phim phng s c gi tr nh mt t liu lich s. Nh phim Ngi lnh li xe tng 390 ngy y, ng v, 6.3, Phim thi s L nhm th loi thuc loi hnh phim thi s - ti liu trong ngh thut in nh, s dng cht liu l ngi thc, vic thc (do c gi tr t liu lch s) c pht trn phng tin truyn thng in nh hay truyn thng truyn hnh, thng tin cho i chng bit nhng s vic xy ra hng ngy trong nc v th gii. Phim thi s thng xut hin dng mt chui nhng mu tin ngn tp hp li thnh tng cun phim c di trung bnh 200m, phim c 35mm hoc c khc c thi gian chiu tng ng (pht hnh theo nh k) hoc nhng phim phng s c di ln hn, pht hnh nh k hay t xut. V d nh: mittinh ngy 2/9/1945 ti vn hoa Ba nh, hot ng ca H Ch Tch v phi on ta ti Fngtenbl Php, Bc H t Php v nc, cc hot ng ca cc on i biu ng v Nh nc nc ngoi: Php, M, Nga, cc nc ASEAN, 7, Cc phng php khai thc cht liu 7.1, Phng php trc tip y l phng php ra i sm nht, c s dng nhiu nht trong tt c cc th loi v cc loi phim ni chung, k c phim ti liu truyn hnh, m bo tnh chn thc cao nh vic ghi li nhng hnh nh ngi tht, vic tht ang din ra trong cuc sng. Phng php thc hin nht v c hiu qu nht, nhng li kh s dng trong cc loi phim v ti lch s hoc ti hin qu kh.
248

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

7.2, Phng php gin tip Thng qua tnh vt (th t, nht k, nh chp, hin vt) thng hay c s dng kt hp vi phng php trc tip; c bit khi cn th hin nhng s kin hoc vn qua; qu kh ca nhn vt hoc nhng ngi qu c. Cc chi tit, hin vt, tnh vt phi c cn nhc, la chn v s dng mt cch hn ch, trnh cm gic thiu chn thc hay lm dng, dn n vic gim bt tnh thuyt phc ngi xem. 7.3, Dng cc t liu c S dng t liu c t nhiu ngun khc nhau )gm phim thi s, t liu, nh chp..) theo quan im ring ca tc gi, kt hp vi li bnh c vit li, to nn mt ngha hon ton mi, ngc li ngha ban u ca t liu. Cng kh hn so vi hai phng php trn v yu cu rt cao v thi chnh tr, thc v lp trng tc gi. c bit t ra thch hp vi th ti liu chnh lun ni chung. 8, Cc yu t trong kch bn phim ti liu truyn hnh 8.1, Li bnh Nhn t quan trng th hai trong phim ti liu, ch ng sau hnh nh v c lc cn vt ln trn hnh nh. Tuy nhin, trong kch bn, th li bnh mi ch mang tnh cht d kin, lm r nhng m hnh nh khng ni c ht. Thng c ho tan nhng li v cng cn thit, nht l trong vic a ra cc chi tit, s liu xc thc cn phi c. Din gii,lm sng t nhng vn cn thit, nhn mnh ngha ca n,v trnh s hiu lm khng ng c, c bit vi nhng ti c coi l nhy cm, d b suy din hay xuyn tc.
249

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

Li bnh ch c bit sau khi phim dng xong,v nhiu khi cng li do ngi khc vit, ch khng phi tc gi kch bn hay o din, nhng ngay trong kch bn cng phi tnh n iu ny. Li bnh c th c vit cc dng v nhn xng (mang tnh t s), nhn danh tc gi, hoc li bnh ca chnh nhn vt trong phim. 8.2. i thoi Li ca cc nhn vt (pht biu, tr li phng vn, trao i vi nhau) v cu hi ca tc gi trong nhng trng hp cn thit, nhng li c ngha quan trng, khng g thay th c v tnh xc thc, trc tip ca n, khng thng qua trung gian l tc gi. Nh vy, tiu s, tnh cch, c im nhn vt cng r nt hn v thng ch c d kin trong kch bn, ch khng c th ho trong kch bn phim truyn. V ti thi im vit kch bn, tc gi khng th ghi c (hay thu c) li nhn vt. Nn hn ch s dng nhn vt nu khng s d b ln vi cc th loi khc hoc gy cm gic nhm chn cho ngi xem (phim ni). 8.3, Li ni sau khun hnh Li bnh, li ca tc gi hoc nhn vt khng xut hin trn phim, vi mc ch gii thiu bi cnh, khng gian, thi gian, s kin con ngi trong trng hp cc th php khc khng t c hiu qu nh mong mun. Ngoi ra, cn c tc dng nhn mnh ngha ca vn hoc s ma mai, cay ng v c thoi ni tm nhn vt. Cng ch c vit v a vo sau khi phim dng xong, nhng vn cn c d kin mt cch tng i c th trong kch bn. 8.4, Phn ph
250

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

Gii thiu nhn vt, bi cnh, khng gian , thi gian, ngun gc, xut x ca t liu trong cc trng hp cn thit, nhm m bo tnh chn thc, trnh s hiu lm, suy din Thng c s dng trong nhng phim c nhiu nhn vt v bi cnh. To bc chuyn hoc kt thc v thay th li nhn vt, hoc li bnh trong mt s trng hp nht nh. Thng l nhng dng ch ngn gn, i cng hnh nh v ch c a vo sau khi phim hon thnh. 8.5, Phn li bt (hoc v thanh) Dng kt thc trn vn mt vn , th hin thi ca tc gi to ra s lin tng, lm r thm nhng m cc bin php khc khng th hin ht c. c biu hin qua hnh thc mn ch, li nhn vt, li tc gi hoc li bnh. 9, Kt cu v b cc kch bn phim ti liu truyn hnh nh ngha: Kt cu l s hnh thnh v b cc cho cn i cc nhn t trong kch bn v phim. N phn nh nhn thc ca ngi lm phim v cc quy lut hin thc khch quan c trnh by trong din bin ca mt tc phm c th. 9.1. Qu trnh kt cu v b cc 9.1.1. Mc ch Lm r t tng ch tc phm, to nn tit tu v nhp iu ca kch bn v phim; pht huy tc dng ca vic lp li nhng chi tit tng ng hay i lp, nu bt ngha ca vn . Cho thy c im, tm l, tnh cch ca nhn vt, bn cht ca s vic, s kin hoc vn To nn s cn i, hi ha trong tc phm.
251

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

9.1.2, Yu cu Vn dng, kt hp cc yu t k nng ngh nghip to nn tc phm hon chnh; s dng mt cch hp l s lng v quan h gia cc nhn vt v s kin; quan h gia cc chi tit, s kin bn trong v bn ngoi phn ni dung c trnh by trong kch bn v phim. m bo s cn i hp l gia di thi gian din bin cu chuyn, dung lng v thi lng ca phim. 9.2, Cc nhn t trong kt cu 9.2.1, Phn m u Cn gi l phn giao i hay gii thiu phi tr li cc cu hi: Ai? (nhn vt y l ai,la tui, gii tnh, tiu s, ngh nghip..) Ci g? (S kin, s vic ch yu trong kch bn v phim) u? (v tr, a im, vng min, quc gia) Bao gi? (thi gian, thi im, thi k lch s ..) Nh th no? (nguyn nhn, din bin pht trin ca cu chuyn, s vic, s kin) Thng ht sc gn gn, trnh di dng, tai nn, dn n nhng vic kh thu ht s ch ca ngi xem. 9.2.2, Phn tht nt C nhim v rt quan trng, l to ra ci c, hay l do cho hnh ng ca cc nhn vt. phn ny, trng thi "tnh" gia cc nhn vt, s kin v s vic b ph v; chuyn sang th "ng". Nhn vt s buc phi hnh ng theo hng m ci tht nt tht li, v nt tht theo hng no, th hnh ng ca nhn vt i theo hng y. Phn tht nt khng nn ( v cng khng th ko di, v nu nh vy, nhn vt s cha th hnh ng c ngy, gy cm gic "gim chn ti ch" khin cho cu chuyn khng th pht trin c.
252

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

9.2.3, Phn pht trin v m rng Mi va chm, mu thun xung t u c ln lt trin khai thng qua hnh ng v mi quan h gia cc nhn vt vi cc s kin, s kin v tnh hung c th, trong phng thc hnh ng ng vai tr quyt nh trong vic th hin tm l, tnh cch, mc ch hnh vi ca nhn vt. Qua tng bc pht trin, s va chm, ng gia cc nhn vt dn n nhng quan h v xung t mi, ct chuyn nh vy cng c m ra theo chiu rng v b su. i vi mt s th phim ti liu, khng nht thit phi c xung t mu thun cng nh ct truyn, nhng d sao vn ny cng rt quan trng v qua , cho thy ti nng sng to ca ngi ngh s, trnh tay ngh v bn lnh ca anh ta. Thng thng, y l trng on di nht v quan trng nht trong kch bn nhim v v phim ti liu. 9.2.4, Phn nh im (cao tro) phn ny mi mu thun v xung t u c y ln mc rt cao, dn n tnh trng "tc nc v b", i hi tc gi nhanh chng tm cch m nt, kt thc vn . Lu phn bit phn nh im ny vi nhng "cao tro" trong tng trng on, sau c gii quyt ngay li bc sang mt mu thun mi. y cng l phn cha ng c mu thun chnh, chim v tr trung tm trong tc phm. 9.2.5, Phn m nt (kt thc vn ) C ngha v cng quan trng, to nn s thnh cng ca tc phm. Cho thy mt cch trn vn t tng ch , nhng ngha, bi hc rt ra t tc phm,thi ca tc gi.
253

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

C th kt thc mt cch bt ng, trn vn hay kt "lng"; s dng li bt hay v thanh nhng khng c ko di, trnh gy s nhm chn hay cm gic gio hun vng v i vi ngi xem. 9.3, B cc 9.3.1, Cnh quay (cadre) n v c bn, quan trng nht trong kch bn v phim, l mt c bm my lin tc ti mt bi cnh hay ngoi nhng my quay khng thay i v tr. Phn bit vi cnh (Plan) - ni v c cnh v khun hnh. Cnh quay c th bao hm mt ni dung trn vn hoc khng, to nn on v trng on. 9.3.2, on (sene) Gm mt hay nhiu cnh quan hp thnh, cha ng mt ni dung nht nh v b phn ca cu chuyn, s kin hay vn . C th din ra ti mt bi cnh ni hay ngoi, hoc ni kt hp ngoi, c s chuyn dch, thay i v tr my quay vi nhng gc v ng tc khc nhau, v tun theo sng to nht nh. 9.3.3, Trngon (pisode) Gm mt hay nhiu on lin kt vi nhau bi ti, vn v t tng ch chung ca kch bn v phim L mt phn trn vn, c ngha hon cnh chnh v c lp trong kch bn v phim, c chc nng pht trin ti chung v t tng ch o, bao trm ca tc phm. So vi kch bn phim truyn, th cnh quay, on v trng on trong kch bn v phim ti liu thng ngn hn do c th ca th loi, nhng s
254

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

lng cnh quay li rt nhiu, trong khi s on v trng on thng hn ch do dung lng v thi gian ca phim c hn. 9.4, Hnh thc kt cu. 9.4.1, Kt cu theo dng chy thi gian v s kin Hnh thc ph bin, quen thuc nht, hay c s dng nht trong tt c cc loi phim ti liu ni chung, v d thc hin v d i su vo vic miu t, phn tch cc s vic, s kin v bn cht ca vn . Vai tr tc gi khng l r, nh vy tnh khch quan c m bo cao hn v ngi xem cng d theo di tc phm hn. 9.4.2, Cu chuyn c k li bng hnh nh (hi tng). Thng c s dng trong cc loi phim ti liu chn dung,s kin hoc vn , trong nguyn c dn n ni dung cn th hin ng vai tr quan trng. Ph v dng chy thi gian v s kin, nh vy tnh kch c tng thm v ngha vn c th tr ln su sc hn,nhng nu khng cn thn s d lm cho cu chuyn b ri, tr ln kh hiu,nht l trong nhng phim c nhiu nhn vt, vi nhng hi c khc nhau. 9.4.3, Dng ngi k chuyn hoc dn chuyn. t c s dng so vi hai hnh thc trn, nhng nu s dng tt th s to nn c hiu qu rt mnh v su. Ngi dn chuyn c th l nhn vt trong phim hoc chnh bn thn tc gi, ng vai tr dn dt, xuyn sut ton b ni dung tc phm, nhng khc hn phim ti liu chn dung, ngi dn chuyn khng phi l nhn vt chnh, vi nhng nt c o, tiu biu, in hnh m ch tp hp, t chc xu chui cc s kin vi nhau, theo quan im sng to ca tc gi.
255

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

9.4.4, Dng li t liu c theo lun mi. Cng t c s dng hn so vi cc hnh thc kt cu trn. Bc l r bn lnh, t tng, lp trng tc ga, ti nng v tay ngh. c bit thch hp vi cc th phim ti liu chnh lun (ch ngha pht xt thng thng, phn bi, cuc chin tranh Vit Nam - nhng hnh nh cha c cng b) 9.5, Cc bin php gy cao tro hoc nhn mnh. - Dng ip khc (S lp li) nhn mnh nt ch o v ngha ca vn . - Dng trng on trc gy cao tro cho trng on sau. - Thay i tit tu, nhp iu trong phm vi trng on. - S dng hnh ng song song trong trng on. Lu Cng ging nh trong bt k mt tc phm vn chng hay phim truyn no, kch bn v phim ti liu truyn hnh cng phi c y yu t, gm gii thiu, tht nt, pht trin, cao tro v m nt Nhng vic sp xp, b cc kch bn v phim li khng nht thit phi tun theo trnh t ny m ph thuc hon ton vo sng to ca tc gi. Do nhim v ca tng trng on khc nhau, nn di ngn cng khc nhau, v do c th ca phim ti liu khc vi phim truyn nu trn thc t mi kch bn hay b phim ti liu khng nht thit phi h 5 trng on m vn c th t hn hoc nhiu hn, nhng trong phm vi tng trng on, li hi c 5 yu t trong kt cu. 10, Li bnh 10.1, V tr, vai tr ca li bnh
256

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

10.1.1, Nhn t quan trng, khng th thiu i vi phim ti liu, li bnh c v tr v cng quan trng, ch ng sau phn hnh nh. Trong mt s trng hp c th cn thay th hoc vt ln trn hnh nh, lm r t tng ch ca b phim hoc nhng m hnh nh khng nu c ht. a ra cc s liu, d liu, s vic Gp phn pht hin bn cht c ngha trit hc ca hin tng v s kin; nhn mnh ngha x hi ca vn qua vic kt hp vi cc th php vn hc nh ip t, so snh, i chiu, h ng lm bt ra nhng ngha cn nu. L s kt hp hi ho gia hnh thc v ni dung, phong cch v th loi ngn ng vn chng v bo ch, to nn hiu qu ngh thut cho phim, ng thi khc phc,sa cha nhng sai st khim khuyt (nu c) t cc khu khc. C gi tr tng i c lp so vi kch bn v phim. Dng chuyn cnh xu chui, gn kt cc nhn vt, s vic, s kin.. to ra mch chuyn v cu chuyn; Th hin thi lp trng tc gi. 10.1.2, Khuynh hng - S dng li bnh mt cch hn ch, c chng mc nh vic khai thc ti a hiu qu ca hnh nh; nng thm mt nc mi. Thch hp vi nhng b phim giu cht liu to hnh v t liu. - S dng li bnh nh mt phng tin biu hin ch yu ca phim, nht l trong nhng trng hp phim b thiu ht hnh nh hoc t liu v mt l do no (ni v ngi qu c; v l do t nh hoc kh khn' khng ghi c hnh.. D bin thnh "phim ni"do t cht "xi n ma". - Hon ton khng s dng li bnh ch dng rt t, kt hp vi i thoi hoc c thoi ca nhn vt: xu hng lm phim hin i, i hi thit b ng b; tuy nhin, d gy ra s m m kh hiu hay ngc li nhm chn cho khn gi.
257

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

10.2, Qu trnh vit li bnh. 10.2.1, Tip cn tm hiu b phim - Bc m u rt quan trng, c bit trong trng hp bin kch v o din khng t vit li bnh. S trao i, thng nht v mt ni dung v hnh thc ca li bnh. iu chnh, sa cha chi tit v hnh nh, nu cn tm hiu s liu, s kin s vic.. lin quan n ni dung ca li bnh v phim.. - Xem bng dng, tnh ton thi lng, ni dung tng on v trng on, ln phng n v ni dung li bnh tng ng. Xc nh s liu,d kin s a vo li bnh, phong cch, ging iu, bin php tu t hc. 10.2.2, Thc hin - Vit, trn c s nhng ni dung v vn c xc nh,s dng cc th php, phng php ph hp. Huy ng n mc ti a ti nng, vn sng v kin thc ni chung; b sung nhng g cn thiu ht. - So snh, i chiu, c th, sa cha, gt gia cho ph hp vi ni dung phim, thm vo hoc ct bt. Kim tra sot li nhm trnh nhm ln, tha thiu, hoc nhng cu ch d gy hiu lm; thay th nhng t ng qu c th bng nhng t ng ph hp, trnh gy kh khn cho ngi c li bnh. 10.3, Hnh thc li bnh 10.3.1, Nhn danh tc gi, ni thng vi ngi xem Hnh thc hay c s dng, gn gi vi ngn ng bo ch, d tc ng mnh ti nhn thc ca ngi xem. 10.3.2, Hnh thc "v nhn xng"
258

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

t nhiu mang tnh "t s" to nn cm gic khch quan, chn thc. c s dng trong tt c cc th v cc loi phim ti liu ni chung. 10.3.3, Li nhn vt Nhn danh nhn vt, trnh by suy ngh, tnh cm, nhn thc ca tc gi i vi s vic, s kin. Kh vit hn,nhng nu kho s dng, s t hiu qu rt su. 11, Phong cch 11.1, Phim ti liu chn dung Xc nh r i tng, nhn thn vi nhng tnh cch in hnh t c li l, ging iu cho ph hp; ch s khc bit ca tng loi nhn vt trong cc b phim khc nhau 11.2, Phim ti liu chnh lun Li l thng rt gn, anh thp v chnh xc. Trnh nhng cu ch so mn, hoa m nhng trng rng; nhng t ng d gy hiu lm, nc i 11.3, Ch trng khai thc cht th, s dng nhiu n d, tng trng, c l. Tc ng ti ngi xem thng qua nhn thc thm m ca h. KT LUN Phim ti liu l th loi ra i sm nht trong h thng th loi ca c in nh v truyn hnh. Phim ti liu ra i do nhu cu ghi nhn hin thc cuc sng xung quanh mnh bng nhng hnh nh v con ngi, s vic, s kin c thc trong qu trnh pht trin, phim ti liu ngy cng chng t c sc mnh ca n v tr thnh mt th loi khng th thiu trong i sng in nh v truyn hnh hin i. Nhn thy nhng kh nng to ln ca phim ti liu trong
259

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

vic nh hng d lun x hi, truyn hnh tip nhn th loi ny vo h thng th loi ca mnh. S xut hin ca phim ti liu truyn hnh l s hp tc hai chiu. Nu nh truyn hnh tm thy kh nng to ln ca phim ti liu trong vic nh hng d lun x hi; th nhng nh lm phim ti liu tm thy truyn hnh nhng iu kin m bo cho phim ti liu pht huy c kh nng ca mnh. Phim ti liu s dng trn truyn hnh pht huy cao kh nng gio dc thm m, kh nng nh hng cc gi tr thm m v nhng gi tr nhn vn cho cng chng. V ra i sau nn phim ti liu truyn hnh c tha hng rt nhiu t th loi phim ti liu ca in nh. N tha hng gn nh ton b h thng ngn ng hnh nh v m thanh cng vi th php Montage ca in nh. Tuy nhin, do nhng c trng loi hnh khc nhau m h thng ngn ng phim ti liu truyn hnh c im khc so vi phim ti liu in nh. Nhng im khc l c cnh thch hp vi tng loi hnh, kt cu, d thng tin, tnh thi s ca ti. Do vy, nhng ngi lm phim khi xy dng tc phm ti liu truyn hnh cn ch ti nhng im khc bit ny c th cho ra i nhng b phim truyn hnh c gi tr.

260

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

CC THUT NG S DNG TRONG TRUYN HNH

TING ANH Action Bt u Actualy Boom Boom mike Clip TING VIT Bt u Bt u Ting ng hin trng Cn Micro Micro treo on phim Cn a Micro hng v vt th t mi gc Dng Micro treo thu li thoi, m thanh t mi gc Mt mu phim c ct ra t mt on phim th hin mt cnh hoc mt ng tc no ca phim Continuity CU Cut Cut Cut away Tnh lin tc Cnh cn ng dy ni cc trng on m bo s lin tc ca ch C cnh t cnh ny sang cnh khc Dng Cnh trm Khu lnh ngng quay ca o din Mt cnh c dng tm thi thu ht s ch ca ngi xem khi hnh ng chnh ca phim Deep Focus Fade nt su Cnh c tin cnh, trung cnh v huc nh r rng Lm m hnh Lm m dn hoc sng dn mt hnh nh khc trn mn hnh
261

NGHA Nhng g nhn thy trn mn hnh Khu lnh bt u ghi hnh ca o din m thanh ghi ti hin trng

Chuyn cnh S thay i v tr my quay hoc thay i

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

Dully Double exposure Dubing

y my Chng hnh

Chuyn my quay ra xa hoc vo gn vt quay Hai hnh nh khc nhau xut hin cng mt lc trn mn hnh, hnh n chng ln hnh kia

Khp ting Ghp hnh

Khp hnh nh c quay vi ming din vin hoc hnh ng Gii thiu cng lc hai hnh nh chng ln nhau trn mn hnh Ct v ghp cc cnh quay khc nhau ca phim cho ph hp vi tnh lin tc v tit tu

Editing

Dng

Establishing Shot Fade in Fade out Fast Motion

Cnh u phim Hin hnh nh M hnh nh nhanh

Mt on phim to nn hoc dng ln khung hnh hoc khng kh mt trng on phim Hin hnh nh ln dn t nn en Lm hnh nh ti dn chuyn sang en chm to ra mt chuyn ng nhanh khi chiu li Mt on phim c tnh bng n v o Feet Thc hin ti phong th nghim quay li mt hnh nh khng chuyn ng trn mn hnh

Chuyn ng Phim chuyn ng qua my quay vi tc

Footage Freeze Frame

Mt on phim Hnh tnh

Hight key

Ngun sng

K thut nh nh sng lm cho cnh sng

262

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

chnh ln Jump cut Key light Low key lighting Location LS MS Misen Scene Montage b nhy Ngun sng cng Ngun sng chnh nh Hin trng Ton cnh Trung cnh Cnh sn khu Dng phim

ln rc r

Chuyn cnh Mt s chuyn cnh t ngt Ngun sng chnh cn cho cnh quay cn n nh sng nhn to nh sng chnh yu nhm to s cng thng a im ngoi trng quay hoc sn khu c s dng quay phim Cnh rng cho ta thy vt quay t xa Cnh va gia Ton cnh - Cn cnh vi ngi thy t tht lng tr ln Dn dng theo cch nh nh sng, dng cnh nh mt v din trn sn khu Ting Php t ny c ngha l ct. Ting Anh l t ch mt phng php kt ni mt lot cnh quay, cnh ny sau cnh kia to ra mt n tng mi v thc ti, s di chuyn ca thi gian, mt chuyn i,... Lia Mt ng tc chuyn ng knh t phi qua tri hoc ngc li trong khi chn my c nh. C hai loi lia: chm v nhanh

PTC Recce Reverse

Trc ng knh Kho st Cnh ngc

Tng thut cnh phng vin tng thut trc hin trng ng knh Kho st, nghin cu, iu tra hin trng trc khi quay phim Mt cnh quay t hng ngc li. V d
263

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

li Retake Unfine Montage Script Fond Kch bn Phong cnh Quay li p

cnh gii thiu phn ng ca ngi phng vn vi ngi c phng vn Quay li p thay th cho p quay nhng hng hoc cha t yu cu

Bn dng th Bn dng u tin ca o din nhm rp ni cc trng on: bc u ca khu dng hnh Vn bn th hin b phim bng t ng Cng trnh xy dng nhn to thng dng trong trng quay to mt khung cnh nh mt cn phng, mt th trn min Ty gi

Script shoting

Kch bn quay phim

Phn chia ni dung thnh nhiu on hnh nh nh hn nh: cc cnh, cc trng on

Slow Motion

Chuyn ng Phim chy qua my vi tc nhanh hn chm bnh thng. Khi chiu li hnh nh c chuyn ng chm hn Dn hai on phim thnh mt on lin tc Hnh nh b m hoc nhe thng to ra hnh nh khng c chiu su cho din vin S trng khp hnh nh v m thanh M chng ch hoc ha ln hnh nh Mt on phim v mt on din trc ng knh. Mi p c nh s v ghi du khi dng d dng hn

Sclicing Soft Focus Synchronisation Mix scene

Dn phim nt m ng b M chng p

Talen Tilt

Din vin Ngc/ H

Mt hoc nhiu ngi tham gia ng phim Chn my quay c nh, nng hoc h ng
264

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

u my Tracking Treatment quay X l kch bn

knh d khi quay t ang chy M rng kch bn thnh nhiu trng on c ghi ch gc quay, li thoi,.. Vn bn ny nu r cu trc, s tin trin v c tnh ca phim k c chi tit v din vin, hin trng

Tnh tin my My quay di ng cng chiu vt quay. V

Voice over Wide angle lends Wild sound

Ging ngoi hnh

Li bnh hoc m t hnh nh

ng knh gc ng knh cho khun hnh rng hn ng rng nhin knh thng quay phim, thng c s dng nh hiu qu v m thanh Xa hnh nh trn mn hnh hnh nh tip theo hin ra My quay c nh nhng hnh nh thu c cho ta cm gic my ang tin li gn hoc ra xa vt hoc cnh quay Ting ng t Ting ng thu khng cng mt lc vi

Wipe Zoom

Gt hnh

The shot

Cnh

L n v c bn ca mi b phim cng ging nh ta gi t ng l n v ca mt ngn ng. Khi s dng mt t ng bn c th hiu c ngha ca n. Nu kt hp t ny vi nhiu t khc, n s to thnh cc thnh ng, cu, on, chng hoc thm ch c mt cun sch
265

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

Cnh quay ging nh mt t ng. Bn c th hiu c ngha ca n nhng l th hn nhiu khi n c kt hp vi nhng cnh khc v n pht trin thnh mt b phim What is a shot Mt cnh quay l g ? Mt cnh bt u khi motor my quay hot ng v n dng khi my quay ngng quay. Mt cnh thng cho ta mt on n gin ca hnh ng. V d: chng ta c th quay mt c gi ang ci. Chng ta c th quay mt cnh khc khi my quay ngng chy, sau chng ta chuyn sang mt cnh khc nh quay mt chic xe ang chy trn ng. Mt cnh quay c th di hay ngn ty thuc vo ca o din Why shot changes ? V sao phi Phi chuyn cnh v 5 l do sau y: Thi gian: chng ta khng th xem mt b phim ngy ny sang ngy khc. Mt b phim thng nn thi gian, i khi n li gin thi gian. Chng ta chuyn cnh ni ln s thay i ca yu t thi gian 2. a im: chng ta c th quay mt ngi mt thi im A, sau gii thiu ngi khc mt im B v vy ta phi chuyn cnh 3. Gc : chng ta c th mun thay i gc , thay i v tr hoc gc my
266

chuyn cnh? 1.

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

quay c th cho mt hnh nh p hn to nn cho ngi xem mt quan nim khc i vi trng tm trong khun hnh 4. Khong cch: chng ta c th mun thay i khong cch gia my quay v vt quay. Chng ta cng c th a my quay li gn ly mt cnh cn hoc chuyn my ra xa vt quay hn na. 5. Nhn mnh: chng ta c th a ra mt yu t no vo s ch ca ngi xem. Chng ta c th nhn mnh mt ngi hoc mt vt, s nhn mnh ny i khi cn ti chuyn cnh Camera movement ng tc my Khi lm phim chng ta phi cn nhc xem quay c cn thit phi di chuyn my quay hay khng? C hai cch th hin chuyn ng trong mt b phim: 1. Chuyn ng ca mt vt th bn trong khun hnh. Ta gi chuyn ng ny l hnh ng 2. Chuyn ng ca bn thn my quay hoc ng knh Reasons for camera movement L do lm 1. L do th nht l nhm gi cho vt quay ngi hay vt chuyn ng bn thn chng ta phi chuyn ng theo. Nu khng chuyn ng th ngi hoc vt s ra khi
267

ng tc my chuyn ng lun trong khun hnh. Khi

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

khun hnh 2. ng tc my lm chm hnh ng trong mt cnh bi chng ta quay ton b hnh ng xy ra. My quay thu ton b hnh ng. Chng ta cn thi gian quay bng vi thi gian hnh ng xy ra trong thc t. 3. ng tc my quay i khi to cho ngi xem cm gic l my quay l mt ngi ang quan st hnh ng ang xy ra, trng hp ny c gi l my quay v tr ch quan. V tr ny rt c hiu qu trong vic hng dn s ch ca ngi xem Standar types of camera movement Nhng lai tiu chun Lia: u ng knh di chuyn theo chiu bm theo hnh ng xy ra y my: y my theo ngi hoc vt di ng trong khi quay phim Ngc ln hoc chc my xung: ngc ln hoc chc my ln hay ngc li theo chuyn ng ca ngi hoc vt Zoom vo: thu dn hnh nh vo mt chi tit hoc mt b phn nh t cnh rng ban u. Chi tit nh ln dn ln trong khi nhng phn ln hn ca khun hnh ban u b ct dn dn
268

ng tc my ngang t tri sang phi hoc ngc li

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

Zoom ra: ngc li vi zoom vo. Hnh nh rng dn ra v ngy cng cho ta nhiu hu cnh hn Camera Angles Gc quay Gc nhn mt vt no l g? l chng ta to ra mt quan im c th i vi mt vt no . Ni cch khc, chng ta c cch nhn c th vi vt th . Mt ngi lm phim cng c nhiu gc khc nhau cn nhc Khi lm phim chng ta s dng cc gc gii thiu ngi hoc vt no cho ngi xem: T mt v tr l th hoc khng bnh thng nhn mnh vo chiu cao ca ngi hoc vt nhn mnh vo tm vc thp ca ngi hoc vt gii thiu ngi hoc vt t pha trc, pha sau, pha phi hoc tri Gc quay c th lm cho nhng hnh nh bnh thng tr nn c bit, c th lm cho mt khun mt quen thuc thnh b bp mo hoc tr nn ng s. Gc quay c th bin mt ngi b nh thnh mt tn khng l hoc c th lm cho mt ngi hoc vt to khe tr nn nh b v yu
269

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

ui. C ba loi gc quay nh sau: Gc thp: ngi hoc vt c quay t gc thp hn Gc trung: my quay t ngang tm vai vi ngi hoc vt c quay Gc cao: my quay hng xung ngi hoc vt c quay.

270

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

Ti liu tham kho

1. Bch khoa tri thc ph thng, NXB Vn ha - Thng tin, H., 2001. 2. Brigitte Besse Didier Desormeanx, Phng s truyn hnh, NXB Thng tn, H Ni, 2003. 3. B thng s th gii vn nm, Tp 1, NXB Vn ho Thng tin, H., 2000. 4. B thng s th gii vn nm, Tp 2A + 2B, NXB Vn ho Thng tin, 2004. 5. Bi Phu: c trng v ngn ng in nh, NXB Vn ha, H., 1984. 6. Bo ch truyn hnh, Tp 1+2, G.V. Cudnhetxp, X.L Xvch, A.La. Iurpxki, NXB Vn ha Thng tin, 2004. 7. Bo ch nhng vn l lun v thc tin, Tp 1, NXB Gio dc, 1994. 8. Bo ch nhng vn l lun v thc tin, Tp 2, NXB Gio dc, 1995. 9. Bo ch nhng vn l lun v thc tin, Tp 3, NXB HQG H Ni,1997. 10. Bo ch nhng vn l lun v thc tin, Tp 4, NXB HQG H Ni,2000. 11. Bo ch nhng vn l lun v thc tin, Tp 5, NXB HQG H Ni,2005. 12. Bo ch nhng vn l lun v thc tin, Tp 6, NXB HQG H Ni,2005. 13. Bo Truyn hnh, t nm 2000 n 2005. 14. Cudnhetxp G.V, Xvch V.L, Iurpki A.Ia, Bo ch truyn hnh, NXB Thng tn, H., 2003.
271

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

15. Comptons Interactiv Encylopedia 1996 16. Cch vit mt bi bo, Arnold Hoffmann, Karel Storkan, I.U.Marusac, Ti liu tham kho nghip v TTXVN, H Ni, 1987. 17. Dng Xun Sn, inh Vn Hng, Trn Quang. C s l lun bo ch truyn thng, NXB HQG HN, H., 2004. 18. Anh c, Th loi bnh lun truyn hnh, Lun vn Thc s khoa Bo ch 19. Encyclopedia American, Copright 1997, Printed and manufactured in USA. 20. Guider to video production, Rowan Ayres, Martha Mollison, Ian Stocks, Jim Tumeth. 21. Hunh Mai Lin: Khi truyn hnh Vit Nam tch knh, Tp ch Ngi lm bo, s thng 7/1998. 22. Introduction to Mass Communication, Jay Black- Frederich C. Whitney, WEB Wm.C.Brown Company Publishes, NXB Thng tin, 1991. 23. Joseph V. Mascelli, The fives of cinematography, dch gi Trn Vn Cang. 24. K thut vit kch bn in nh v truyn hnh, R. Walter, on Minh Tun v ng Minh Lin dich), NXB Vn ha Thng tin, H Ni, 1995. 25. K gi chuyn nghip, NXB Hin i Si Gn, 1974. 26. Kch bn phim ti liu phng s truyn hnh, on Anh Dng, Trng i hc Sn khu in nh H Ni, Khoa in nh, H Ni, 5/1995. 27. Loic Hervouet, Vit cho c gi, Hi nh bo Vit Nam, H Ni, 1999. 28. L Hng Quang, Mt ngy phng s truyn hnh. 29. Lch s in nh th gii, Ieghi Teplex, NXB Vn ha, 1978.

272

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

30. Mai Th Thanh H: Vn th hin tin quc t bng ting Vit trn i truyn hnh Vit Nam, Lun vn c nhn bo ch, H KHXH&NV , HQG HN, 1998. 31. Microsoft Encarta Encyclopedia 2000. 32. Mt s lun vn tt nghip ca sinh vin v truyn hnh t 1995-2005. 33. Ngh nghip v cng vic ca nh bo, Nhiu tc gi, Hi nh bo Vit Nam, H Ni, 1994. 34. Ngn ng in nh, Macxen Mactanh, Cc in nh, NXB Thng tin, 1985. 35. 36. Phng s: Tnh chuyn nghip v o c, NXB Thng tn, NXB Thng tin, H Ni, 2003. 37. T in Bch khoa Vit Nam, Tp1 , NXB T in Bch khoa, HN, 1995 38. T in Bch khoa Vit Nam, Tp 2 , NXB T in Bch khoa, HN, 2002 39. T in Bch khoa Vit Nam, Tp 3 , NXB T in Bch khoa, HN, 2003 40. T in Bch khoa Vit Nam, Tp4 ,NXB T in Bch khoa, HN, 2005 41. T in Bch khoa ton th Nga, NXB Bch khoa ton th, Maxcva, 1995 42. Trn Bo Khnh, Sn xut chng trnh truyn hnh, NXB Vn ha Thng tin, H Ni, 2003. 43. Tc phm truyn hnh, Trn Bo Khnh, Trn ng Tun, Ti liu ging dy, Phn vin bo ch v tuyn truyn. 44. Th loi bo ch, nhiu tc gi, HQG TP HCM, 2005. 45. Trn Quang, Cc th loi bo ch chnh lun, NXB HQG HN, 2005.
273

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

46. The key to writing for television and film, Fourth edition, Ben Brady. 47. Television Production handbook 5 edition, Herbert Zettl. 48. Trn Lm: Truyn hnh Vit Nam mt phn t th k, NXB Chnh tr quc gia, H., 1995. 49. Thanh Sn: Truyn hnh th gii qua thi gian, Tp ch Truyn hnh s 1, thng 4/1999. 50. Phan Th Loan, i mi c ch qun l kinh t ngnh truyn hnh Vit Nam, NXB Vn ha Thng tin, 1997. 51. Phng s truyn hnh, Brigitte Besse Didier Desormeaux, NXB Thng tn, 2003 52. Radio Production 4 edition, Robert Mc Leish. 53. Richard Walter, K thut vit kch bn in nh v truyn hnh, NXB Vn ha, 1995. 54. Roger L. Walter, Vit cho pht thanh-truyn hnh nguyn tc v thc hnh, ngi dch Tr My Tr Giang, NXB Mc Graw Hill, Inc. 55. Scripts Writing for radio and television, Athur Asa Berger. 56. Sch gio khoa kch bn in nh M, Dng Minh u dch, Cc lu tr in nh Quc gia. 57. S tay nghip v phng vin bo ch pht thanh, truyn hnh v ti dn s k hoch ha gia nh, Nhiu tc gi, NXB Vn ha Thng tin, 1995. 58. Victoria Mc Cullough Carroll, Writing News for Television, Iowa State University Press/Ames, 2000. 59. Videotape editing, Steven E. Browne. 60. Writing - Scripts for radio and television, Edgar E. Willis Camille DArienzo. 61. Website Vietnam Juornalism: vietnamjournalism.com.vn 62. 30 nm i Truyn hnh Vit Nam (7/9/1970 7/9/2000). 63. 35 nm i Truyn hnh Vit Nam (7/9/1970 7/9/2005).
274

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

64. .. , , 1986 65. ...

T , C, ; . ..:

.,

, ; 1966 66. : T T : , , , 2000

275

BO CH TRUYN HNH

www.svbaochi.net

PH LC
Cc kch bn ca cc th loi v chng trnh truyn hnh

276