You are on page 1of 14

AI SO TO HP

Chng I

QUY TAC C BAN CUA PHEP EM


Mon ai so to hp (co sach goi la giai tch to hp) chuyen khao sat cac hoan v,
to hp, chnh hp, nham xac nh so cach xay ra mot hien tng nao o ma
khong nhat thiet phai liet ke tng trng hp.
1.

Trong ai so to hp, ta thng dung hai quy tac c ban cua phep em, o la
quy tac cong va quy tac nhan.
a) Quy tac cong :
Neu hien tng 1 co m cach xay ra, hien tng 2 co n cach xay ra va hai hien
tng nay khong xay ra ong thi th so cach xay ra hien tng nay hay hien
tng kia la : m + n cach.
V du 1. T thanh pho A en thanh pho B co 3 ng bo va 2 ng thuy. Can
chon mot ng e i t A en B. Hoi co may cach chon ?
Giai
Co :

3 + 2 = 5 cach chon.

V du 2. Mot nha hang co 3 loai ru, 4 loai bia va 6 loai nc ngot. Thc
khach can chon ung 1 loai thc uong. Hoi co may cach chon ?
Giai
Co :
b)

3 + 4 + 6 = 13 cach chon.

Quy tac nhan :


Neu hien tng 1 co m cach xay ra, ng vi moi cach xay ra hien tng 1 roi
tiep en hien tng 2 co n cach xay ra th so cach xay ra hien tng 1 roi
hien tng 2 la : m n.
V du 1. Gia thanh pho Ho Ch Minh va Ha Noi co 3 loai phng tien giao
thong : ng bo, ng sat va ng hang khong. Hoi co may cach chon
phng tien giao thong e i t thanh pho Ho Ch Minh en Ha Noi roi quay
ve?
Giai
Co :

3 3 = 9 cach chon.

V du 2. Mot hoi ong nhan dan co 15 ngi, can bau ra 1 chu tch, 1 pho chu
tch, 1 uy ban th ky va khong c bau 1 ngi vao 2 hay 3 chc vu. Hoi co
may cach ?
Giai
Co 15 cach chon chu tch. Vi moi cach chon chu tch, co 14 cach chon pho chu
tch. Vi moi cach chon chu tch va pho chu tch, co 13 cach chon th ky.
Vay co :
2)

15 14 13 = 2730 cach chon.

S o cay
Ngi ta dung s o cay e liet ke cac trng hp xay ra oi vi cac bai toan
co t hien tng lien tiep va moi hien tng co t trng hp. Chu y ta ch dung
s o cay e kiem tra ket qua.
V du. Trong mot lp hoc, thay giao muon biet trong ba mon Toan, Ly, Hoa
hoc sinh thch mon nao theo th t giam dan. So cach ma hoc sinh co the ghi la
:
T

3.

H T

H T

L H

T L

Cac dau hieu chia het

Chia het cho 2 : so tan cung la 0, 2, 4, 6, 8.

Chia het cho 3 : tong cac ch so chia het cho 3 (v du : 276).

Chia het cho 4 : so tan cung la 00 hay hai ch so cuoi hp thanh so chia het cho
4 (v du : 1300, 2512, 708).
Chia het cho 5 : so tan cung la 0, 5.

Chia het cho 6 : so chia het cho 2 va chia het cho 3.

Chia het cho 8 : so tan cung la 000 hay ba ch so cuoi hp thanh so chia het
cho 8 (v du : 15000, 2016, 13824).

Chia het cho 9 : tong cac ch so chia het cho 9 (v du : 2835).

Chia het cho 25 : so tan cung la 00, 25, 50, 75.

Chia het cho 10 : so tan cung la 0.

V du. T cac ch so 0, 1, 2, 3, 4, 5 co the lap c bao nhieu so gom 3 ch so


oi mot khac nhau khong chia het cho 9.
Giai
Goi : n = abc la so can lap.
m = abc la so gom 3 ch so khac nhau.

m = a1 b1c1 la so gom 3 ch so khac nhau ma chia het cho 9.


Ta co : tap cac so n = tap cac so m tap cac so m .
*

Tm m : co 5 cach chon a (v a 0), co 5 cach chon b (v b a ), co 4


cach chon c (v c a va c b ). Vay co :
5 5 4 = 100 so m.

Tm m : trong cac ch so a cho, 3 ch so co tong chia het cho 9 la {0, 4, 5} ,

{1, 3, 5} , {2, 3, 4} .

Vi {0, 4, 5} : co 2 cach chon a1, 2 cach chon b1, 1 cach chon c1, c
2 2 1 = 4 so m .

Vi {1, 3, 5} : co 3! = 6 so m .

Vi {2, 3, 4} : co 3! = 6 so m .

Vay co :

4 + 6 + 6 = 16 so m .

Suy ra co :

100 16 = 84 so n.

Chu y : Qua v du tren, ta thay neu so cach chon thoa tnh chat p nao o qua
nhieu, ta co the lam nh sau :
So cach chon thoa p bang so cach chon tuy y tr so cach chon khong thoa p.
Ngi ta con goi cach lam nay la dung phan bu.
Bai 1. Co 4 tuyen xe buyt gia A va B. Co 3 tuyen xe buyt gia B va C. Hoi :
a)

Co may cach i bang xe buyt t A en C, qua B ?

b)

Co may cach i roi ve bang xe buyt t A en C, qua B ?

c)

Co may cach i roi ve bang xe buyt t A en C, qua B sao cho moi tuyen xe
buyt khong i qua mot lan ?

Giai
a)

Co 4 cach i t A en B, co 3 cach i t B en C. Do o, theo quy tac nhan, co


4 x 3 = 12 cach i t A en C, qua B.

b)

Co 12 cach i t A en C, qua B va co 12 cach quay ve. Vay, co :


12 12 = 144 cach i roi ve t A en C, qua B.

c)

Co 4 cach i t A en B, co 3 cach i t B en C; e tranh i lai ng cu, ch


co 2 cach t C quay ve B va 3 cach t B quay ve A.
Vay co :

4 x 3 x 2 x 3 = 72 cach.

Bai 2. Mot van phong can chon mua mot t nhat bao moi ngay. Co 4 loai nhat bao.
Hoi co may cach chon mua bao cho mot tuan gom 6 ngay lam viec ?
Giai
Co 4 cach chon cho moi ngay. Vay, so cach chon cho 6 ngay trong tuan la : 46
= 4096 cach.
Bai 3. Trong mot tuan, Bao nh moi toi i tham 1 ngi ban trong 12 ngi ban cua
mnh. Hoi Bao co the lap c bao nhieu ke hoach i tham ban neu :
a)

Co the tham 1 ban nhieu lan ?

b)

Khong en tham 1 ban qua 1 lan ?


Giai

a)

em th nhat, chon 1 trong 12 ban e en tham : co 12 cach. Tng t, cho


em th hai, th ba, th t, th nam, th sau, th bay.
Vay, co :

b)

127 = 35831808 cach.

em th nhat, chon 1 trong 12 ban e en tham : co 12 cach. em th hai,


chon 1 trong 11 ban con lai e en tham : co 11 cach. em th ba : 10 cach.
em th t : 9 cach. em th nam : 8 cach. em th sau : 7 cach. em th bay
: 6 cach.
Vay co :

12.11.10.9.8.7.6 = 3991680 cach.

Bai 4. Mot tuyen ng xe la co 10 nha ga. Hoi co bao nhieu cach chon mot cuoc
hanh trnh bat au 1 nha ga va cham dt 1 nha ga khac, biet rang t nha ga
nao cung co the i ti bat k nha ga khac?
Giai
Nha ga i : co 10 cach chon. Nha ga en : co 9 cach chon.
Vay co :

10.9 = 90 cach chon.

Bai 5. Co 3 nam va 3 n can xep ngoi vao mot hang ghe. Hoi co may cach xep sao
cho :
a)

Nam, n ngoi xen ke ?

b)

Nam, n ngoi xen ke va co mot ngi nam A, mot ngi n B phai ngoi ke
nhau ?

c)

Nam, n ngoi xen ke va co mot ngi nam C, mot ngi n D khong c ngoi
ke nhau ?
Giai

a)

Co 6 cach chon mot ngi tuy y ngoi vao cho th nhat. Tiep en, co 3 cach
chon mot ngi khac phai ngoi vao cho th 2. Lai co 2 cach chon mot ngi
khac phai ngoi vao cho th 3, co 2 cach chon vao cho th 4, co 1 cach chon vao
cho th 5, co 1 cach chon vao cho th 6.
Vay co :

b)

6.3.2.2.1.1 = 72 cach.

Cho cap nam n A, B o ngoi vao cho th nhat va cho th hai, co 2 cach. Tiep
en, cho th ba co 2 cach chon, cho th t co 2 cach chon, cho th nam co 1
cach chon, cho th sau co 1 cach chon.
Bay gi, cho cap nam n A, B o ngoi vao cho th hai va cho th ba. Khi o,
cho th nhat co 2 cach chon, cho th t co 2 cach chon, cho th nam co 1 cach
chon, cho th sau co 1 cach chon.
Tng t khi cap nam n A, B o ngoi vao cho th ba va th t, th t va th
nam, th nam va th sau.
Vay co :

c)

5 ( 2 2 2 1 1) = 40 cach.

So cach chon e cap nam n o khong ngoi ke nhau bang so cach chon tuy y
tr so cach chon e cap nam n o ngoi ke nhau.
Vay co :

72 40 = 32 cach.

Bai 6. Mot ban dai co 2 day ghe oi dien nhau, moi day gom co 6 ghe. Ngi ta muon
xep cho ngoi cho 6 hoc sinh trng A va 6 hoc sinh trng B vao ban noi tren.
Hoi co bao nhieu cach xep cho ngoi trong moi trng hp sau :
a)

Bat k 2 hoc sinh nao ngoi canh nhau hoac oi dien nhau th khac trng nhau.

b)

Bat k 2 hoc sinh nao ngoi oi dien nhau th khac trng nhau.
ai hoc Quoc gia TP. HCM 1999
Giai
anh so cac ghe theo hnh ve

12

11

10

8
7

a)
Ghe

10

11

V
So cach xep cho ngoi
12
6
5
5
4
4
3
3
2
2
1
V
Vay so cach xep 2 hoc sinh ngoi canh hoac oi dien phai khac trng la :

12
1

12 6 52 42 32 22 12 = 1036800.
b)
Ghe

12

11

10

So cach xep cho ngoi

12

10

Vay so cach xep 2 hoc sinh ngoi oi dien phai khac la :


12 6 10 5 8 4 6 3 4 2 2 = 33177600.
Bai 7. Cho 6 ch so 2, 3, 5, 6, 7, 9. Hoi t cac ch so a cho, lap c may so oi mot
khac nhau va :
a)

gom 3 ch so ?

b)

gom 3 ch so va nho hn 400 ?

c)

gom 3 ch so va chan ?

d)

gom 3 ch so va chia het cho 5 ?


Giai
at

a)

n = abc

Co 6 cach chon a, 5 cach chon b (b a), 4 cach chon c (c a, c b).


Vay co :

b)

Chon a = 2 hay a = 3, co 2 cach. Sau o, co 5 cach chon b (b a), 4 cach chon


c (c a, c b).
Vay co :

c)

6 5 4 = 120 so.

2.5.4 = 40 so nho hn 400.

V n chan, co 2 cach chon c (c = 2 hay c = 6). Sau o, co 5 cach chon a (a c),


co 4 cach chon b (b a, b c).
Vay co :

2.5.4 = 40 so chan.

d)

V n chia het cho 5, co 1 cach chon c (c = 5). Sau o, co 5 cach chon a (a c),
co 4 cach chon b (b a, c).
Vay co :

1.5.4 = 20 so chia het cho 5.

Bai 8. Co 100000 ve c anh so t 00000 en 99999. Hoi so ve gom 5 ch so khac


nhau.
ai hoc Quoc gia Ha Noi Khoi G 1997
Giai
Gon n = a1a 2 a 3a 4 a 5 la so in tren moi ve.
So cach chon a1 la 10 (a1 co the la 0).
So cach chon a2 la 9.
So cach chon a3 la 8.
So cach chon a4 la 7.
So cach chon a5 la 6.
Vay so ve gom 5 ch so khac nhau : 10 9 8 7 6 = 30240.
Bai 9. Xet day so gom 7 ch so (moi ch so c chon t 0, 1, ., 8, 9) thoa ch so
v tr so 3 la so chan, ch so cuoi khong chia het cho 5, cac ch so 4, 5, 6 oi
mot khac nhau. Hoi co bao nhieu cach chon.
ai hoc Quoc gia TP.HCM 1997
Goi so can tm la n = a1a 2 ...a 7 .
So cach chon a3 la 5 (do a3 chan).
So cach chon a7 la 8 (do a7 0 va 5).

So cach chon a 4 la 10

So cach chon a 5 la 9 (do a4, a5, a6 oi mot khac nhau).


So cach chon a 6 la 8
So cach chon a1 la 10 (do n la day so nen a1 co the la 0).
So cach chon a2 la 10.
Vay so cach chon la : 5 8 10 9 8 10 10 = 2880000.
Bai 10.
Cho 10 ch so 0, 1, 2, , 7, 8, 9. Co bao nhieu so le co 6 ch so khac
nhau nho hn 600000 xay dng t cac ch so tren.
ai hoc Y Ha Noi 1997

Giai
Goi so can tm n = a1a 2 ...a 6 vi 1 a1 5 va a6 le.
X = {0, 1, ..., 8, 9}

at

Trng hp 1 : a1 le
a1 {1, 3, 5} co 3 cach chon
a6 {1, 3, 5, 7, 9} \ {a1 } co 4 cach chon
a2 X\ {a1 , a 6 } co 8 cach chon
a3 X\ {a1 , a 6 , a 2 } co 7 cach chon
a4 X\ {a1 , a 6 , a 2 , a 3 } co 6 cach chon
a5 X\ {a1 , a 6 , a 2 , a 3 , a 4 } co 5 cach chon.

Trng hp 2 : a1 chan
a1 {2, 4} co 2 cach chon
a6 {1, 3, 5, 7, 9} co 5 cach chon.
Tng t a2, a3, a4, a5 co 8 7 6 5 cach chon.
Do o so cac so n thoa yeu cau bai toan :
(4 3 + 2 5) x 8 7 6 5 = 36960.

Bai 11.

Cho X =

{0,

1, 2, 3, 4, 5} co the lap c bao nhieu so co 8 ch so t X

ma ch so 1 co mat ung 3 lan con cac ch so khac co mat ung 1 lan.


Giai
Xet 1 hoc co 8 o trong.
Co 7 cach lay ch so 0 bo vao hoc (do a1 0)
Co 7 cach lay ch so 2 bo vao hoc do con 7 hoc trong
Co 6 cach lay ch so 3 bo vao hoc do con 6 hoc trong
Co 5 cach lay ch so 4 bo vao hoc do con 5 hoc trong
Co 4 cach lay ch so 5 bo vao hoc do con 4 hoc trong
Co 1 cach lay 3 ch so 1 bo vao hoc do con 3 hoc trong va 3 ch so 1 nh nhau.

Vay so cac so thoa yeu cau bai toan : 7 7 6 5 4 = 5880.


Bai 12.
Ngi ta viet ngau nhien cac ch so 0, 1, 2, 3, 4, 5 len cac tam phieu, sau
o xep ngau nhien thanh 1 hang.
a)

Co bao nhieu so le gom 6 ch so c tao thanh.

b)

Co bao nhieu so chan gom 6 ch so c tao thanh.


ai hoc Hue 1999
Giai
Goi X = {0, 1, 2, 3, 4, 5} .
So can tm n = a1a 2a 3a 4 a 5a 6 .

a)

a6 {1, 3, 5} co 3 cach chon


a1 X\ {0, a 6 } co 4 cach chon
a2 X\ {a 6 , a1 } co 4 cach chon
a3 X\ {a 6 , a1 , a 2 } co 3 cach chon
a4 X\ {a 6 , a1 , a 2 , a 3 } co 2 cach chon
a5 X\ {a 6 , a1 , a 2 , a 3 , a 4 } co 1 cach chon
So cac so le can tm : 3 4 4 3 2 = 288.

b)

So cac so gom 6 ch so bat k (a1 co the bang 0) la :


6 5 4 3 2 1 = 720
So cac so gom 6 ch so ma a1 = 0 la :
5 4 3 2 1 = 120
Vay so cac so gom 6 ch so (a1 0) lay t X
720 120 = 600
Ma so cac so le la 288. Vay so cac so chan la :
600 288 = 312.

Cach khac
Co 5! So chan vi a6 = 0.
Co 2.4.4! so chan vi a6 = 2 hay a6 = 4.

Vay so cac so chan thoa ycbt la 5! + 2.4.4! = 312.


Bai 13.
Co the lap c bao nhieu so chan gom 5 ch so khac nhau lay t 0, 2, 3,
6, 9.
ai hoc Y Ha Noi 1999
Giai
at X = {0, 2, 3, 6, 9} va n = a1a 2a 3a 4 a 5

(a1 0)

Trng hp a1 le
a1 {3, 9} co 2 cach chon
a5 {0, 2, 6} co 3 cach chon
a2 X\ {a1 , a 5 } co 3 cach chon
a3 X\ {a1 , a 5, a 2 } co 2 cach chon
a4 X\ {a1 , a 5 , a 2 , a 3 } co 1 cach chon.
Vay co :

2 3 3 2 = 36 so n chan.

Trng hp a1 chan
a1 {2, 6} co 2 cach chon.
a5 {0, 2, 6} \ {a1 } co 2 cach chon.
Tng t tren so cach chon a2, a3, a4 la 3 2 1
Vay co :

2 2 3 2 = 24 so.

Vay so cac so n chan la : 36 + 24 = 60 so.


Cach 2:
Co 4! So chan vi a5 = 0.
Co 2.3.3! so chan vi a5 = 2 hay a5 = 6.
Vay so cac so chan thoa ycbt la 4! + 2.3.3! = 60.
Bai 14.
Co bao nhieu so t nhien gom 7 ch so sao cho tong cac ch so cua moi
so la mot so le.
Giai

Goi n = a1a 2 ...a 6a 7

(a1 0).

Neu a1 + a2 + + a6 la mot so chan e n le th a7 {1, 3, 5, 7, 9} .


Neu a1 + a2 + + a6 la mot so le e n le th a7 {0, 2, 4, 6, 8} .
Vay khi a chon c a1, a2, a3, a4, a5, a6 th luon co 5 cach chon a7 e tong cac
ch so cua n la so le.
Ma so cach chon cua cac ai (i = 1, 6 ) la :

So cach chon

a1

a2

a3

a4

a5

a6

10

10

10

10

10

Do o so cac so n thoa yeu cau bai toan la


9 105 5 = 45 105.
Bai 15.

Co bao nhieu so t nhien gom 7 ch so khac nhau va chia het cho 5.


Giai

Goi n = a1a 2 ...a 7 (a1 0)


e n chia het cho 5 th a7 = 0 hay a7 = 5.

Trng hp a7 = 0

So cach chon

a1

a2

a3

a4

a5

a6

Vay co : 9 8 7 6 5 4 so .

Trng hp a7 = 5

So cach chon
Vay co :

a1

a2

a3

a4

a5

a6

8 8 7 6 5 4 so.

Do o so cac so t nhien co 7 ch so ma chia het cho 5 la :


(9 + 8) 8 7 6 5 4 = 114240.
Bai 16.

Cho X = {0, 1, 2, 3, 4, 5} .

a)

Co bao nhieu so chan co 4 ch so khac nhau oi mot.

b)

Co bao nhieu so co 3 ch so khac nhau chia het cho 5.

c)

Co bao nhieu so co 3 ch so khac nhau chia het cho 9.


ai hoc Hue 2000

Giai
a)

Goi n = a1a 2a 3a 4

(a1 0)

Neu a1 chan

So cach chon

a1

a4

a2

a3

a1

a4

a2

a3

Neu a1 le

So cach chon

Vay so cac so chan co 4 ch so khac nhau la :


2 2 4 3 + 3 3 4 3 = 48 + 108 = 156.
b)

Goi m = a1a 2a 3

(a1 0)

Neu a3 = 0

So cach chon

a1

a2

a1

a2

Neu a3 = 5

So cach chon

Vay so cac so m chia het cho 5 la : 20 + 16 = 36.

c)

Goi k = a1a 2a 3 vi a1 + a2 + a3 = 9, a1 0
Xet X1 = {0, 4, 5} X
a1

a2

a3

a1

a2

a3

a1

a2

a3

So cach chon
Xet X2 = {2, 3, 4} X

So cach chon
Xet X3 = {1, 3, 5} X

So cach chon

Vay so cac so k chia het cho 9 la : 4 + 6 + 6 = 16.


Bai 17.

Cho X = {0, 1, 2, 3, 4, 5} . Hoi co the lap c bao nhieu so co 3 ch so

khac nhau ma so o khong chia het cho 3.


ai hoc Lam Nghiep 1999
Giai
Goi so can tm n = a1a 2a 3 (a1 0)
n chia het cho 3 a1 + a2 + a3 la boi so cua 3.

So cac so n bat k chon t X la 5 5 4 = 100 v

So cach chon

a1

a2

a3

Cac tap con cua X co 3 phan t ma tong chia het cho 3 la

X1 = {0, 1, 2} ,

X2 = {0, 1, 5} ,

X3 = {0, 2, 4} ,

X4= {0, 4, 5}

X5 = {1, 2, 3} ,

X6 = {1, 3, 5} ,

X7 = {2, 3, 4} ,

X8= {3, 4, 5}

So cac so n chia het cho 3 c chon t X1, X2, X3, X4 la :


4 2 2 1 = 16 so.
So cac so n chia het cho 3 c chon t X5, X6, X7, X8 la :
4 3 2 1 = 24 so.
Vay so cac so n chia het cho 3 la : 16 + 24 = 40 so.
Do o so cac so n khong chia het cho 3 la : 100 40 = 60 so.
(con tiep)

PHAM HONG DANH - NGUYEN VAN NHAN - TRAN MINH QUANG


(Trung tam boi dng van hoa va luyen thi ai hoc Vnh Vien)

You might also like