LI M U

Sau 15 nm i mi, Vit Nam t c nhng thnh tu to ln v quan trng, c bit trong lnh vc nng nghip, to ra c khi lng nng sn khng ch p ng nhu cu trong nc m cn c gi tr xut khu cao mang v hng t la. Sn xut nng nghip tng trng lin tc vi tc cao v n nh, hnh thnh nhng vng chuyn canh sn xut hng ho vi quy m ln. S pht trin nhanh ca ngnh nng nghip nng cao v th ca Vit Nam trn th trng quc t, gp phn y nhanh tin cng nghip ho-hin i ho t nc. L mt trong nhng mt hng nng sn ch lc, c ph Vit Nam c tc pht trin rt cao, hng nm thu v hng trm triu la t vic xut khu, mang li ngun thu nhp n nh, thng xuyn cho mt nhm ng dn c nng thn, trung du v min ni. Tuy nhin, bn cnh nhng th mnh ca mnh, ngnh c ph vn tn ti nhng hn ch nh hng n kh nng cnh tranh. Do , lm sao pht huy ht ni lc, ht li th c ph Vit Nam c th ng vng v pht trin trn th trng th gii vn l mt cu hi bt cp cn c li gii p. ti Gii php nng cao kh nng cnh tranh ca ngnh c ph Vit Nam m em chn l mt ng gp nh kin ca bn thn mong gp phn gii quyt cu hi . Tuy y l ln u tin tip cn vi cch thc vit n mn chuyn ngnh, nhng di s hng dn tn tnh ca Ths Nguyn nh Trung, em hon thnh n ny. Em xin chn thnh cm n thy! Sinh vin thc hin T Th Bnh Minh

I.

Thc cht v cc nhn t nh hng n kh nng cnh tranh. I.1 Khi nim v cnh tranh

Cnh

tranh

mt

trong

nhng c trng c bn ca kinh t th trng, l nng lc pht trin ca kinh t th trng. Cnh tranh c th c hiu l s ganh ua nhau gia cc nh doanh nghip trong vic ginh mt nhn t sn xut hoc khch hng nhm nng cao v th ca mnh trn th trng, t c mt mc tiu kinh doanh c th. Quan im y v cnh tranh c th c nhn nhn nh sau: cnh tranh l cuc u tranh gay gt, quyt lit gia cc nh sn xut, kinh doanh vi nhau da trn ch s hu khc nhau v t liu sn xut nhm t c nhng iu kin sn xut v tiu th c li nht, ng thi to iu kin thc y sn xut pht trin.

I.2. Khi nim kh nng cnh tranh.

Hin nay, mt doanh nghip mun c v tr vng chc trn th trng v th trng ngy cng c m rng th cn phi c mt tim lc mnh c th cnh tranh trn th trng. Ci chnh l kh nng cnh tranh ca mt doanh nghip. Kh nng cnh tranh ca mt doanh nghip chnh l vic c c cc li th cnh tranh so vi cc doanh nghip i th. Cnh tranh duy tr v tr ca n mt cch lu di trn th trng cnh tranh, m bo thc hin mc li nhun t nht l bng t l i hi cho vic thc hin mc tiu ca doanh nghip.

I.3 .Phn loi cnh tranh

3.1. Cnh tranh quc gia.

Nng lc cnh tranh quc gia c nh ngha l nng lc ca mt nn kinh t t c tng trng bn vng, thu ht c u t, bo m n nh kinh t, x hi, nng cao i sng ca ngi dn. 3.2. Cnh tranh ngnh. Xt theo phm vi ngnh kinh t, cnh tranh c chia lm hai loi : - Cnh tranh trong ni b ngnh : l cnh tranh gia cc doanh nghip cng sn xut kinh doanh mt loi dch v. Cnh tranh trong ni b ngnh l mt cuc cnh tranh tt yu phi xy ra, tt c u nhm vo mc tiu cao nht l li nhun ca doanh nghip. Chnh v vy, mi doanh nghip phi ci tin k thut, nng lc qun l...nhm nng cao nng sut lao ng, h gi thnh sn phm tm li nhun siu ngch. - Cnh tranh gia cc ngnh : l cnh tranh gia cc ch doanh nghip sn xut kinh doanh hng ho dch v trong cc ngnh kinh t khc nhau nhm mc tiu li nhun, v th v an ton. Cnh tranh gia cc ngnh to ra xu hng di chuyn ca vn u t sang cc ngnh kinh doanh thu c li nhun cao hn v tt yu s dn n s hnh thnh t sut li nhun bnh qun. 3.3. Cnh tranh sn phm. Trong hot ng sn xut kinh doanh trn th trng ca cc doanh nghip, vn sn phm bn ti tay khch hng c coi trng hng u. Bi sn phm l i din cho thng hiu ca doanh nghip, cho s ln mnh hoc yu km trong lnh vc cung cp mt hng cng cng c s dng. Cnh tranh v sn phm thng c th hin qua cc mt: Cnh tranh v trnh sn phm: tu theo nhng sn phm khc nhau chng ta la chn nhng nhm ch tiu khc nhau c tnh cht quyt nh trnh ca sn phm. Doanh nghip s chin thng trong cnh tranh nu nh la chn trnh sn phm ph hp vi yu cu ca ngi tiu dng. 2

Cnh tranh v cht lng: Ty theo tng sn phm vi c im khc nhau la chn ch tiu phn nh cht lng khc nhau. Nu to ra nhiu li th cho ch tiu ny th sn phm cng c nhiu c hi ginh thng li cnh tranh trn th trng. Cnh tranh v bao b: Cng vi vic thit k bao b cho ph hp, doanh nghip cn phi la chn c cu sn phm ph hp, la chn c cu hng ha v c cu chng loi hp l. Cnh tranh v nhn mc, uy tn sn phm. Doanh nghip s dng cng c ny nh trc tip vo trc gic ca ngi tiu dng. Cnh tranh do khai thc hp l chu k sng ca sn phm. S dng bin php ny, doanh nghip cn phi c nhng quyt nh sng sut a ra mt sn phm mi hoc dng vic cung cp mt sn phm li thi.

I.4. Cc nhn t nh hng n kh nng cnh tranh.

4.1. Cc nhn t ch quan. 4.1.1 Nhn t con ngi Con ngi y phn nh n i ng lao ng. i ng lao ng tc ng n nng lc cnh tranh ca doanh nghip thng qua cc yu t nh trnh lao ng, nng sut lao ng, thi phc v khch hng, s sng to trong sn xut... Cc nhn t ny nh hng trc tip ti vic nng cao cht lng sn phm, chi ph sn xut ra sn phm hng ha. 4.1.2. Kh nng v ti chnh . Bt c mt hot ng u t, sn xut phn phi no cng u phi xt, tnh ton n tim lc, kh nng ti chnh ca doanh nghip. Mt doanh nghip c tim nng ln v ti chnh s c nhiu thun li trong vic i mi cng ngh, u t mua sm trang thit b, bo m nng cao cht lng sn phm, h gi thnh, duy tr v nng cao sc cnh tranh ca hng ho, khuyn

khch vic tiu th sn phm, tng doanh thu, li nhun v cng c v th ca mnh trn thng trng. 4.1.3. Trnh cng ngh. Tnh trng trnh cng ngh my mc thit b c nh hng mt cch su sc ti kh nng cnh tranh ca sn phm ca doanh nghip. l yu t vt cht quan trng bc nht th hin nng lc sn xut ca mt doanh nghip, tc ng trc tip n cht lng, nng sut sn xut. Ngoi ra, cng ngh sn xut cng nh hng n gi thnh v gi bn ca sn phm. Mt doanh nghip c cng ngh ph hp s c mt li th cnh tranh rt ln do chi ph sn xut thp, cht lng sn phm v dch v cao. Ngc li doanh nghip s c bt li cnh tranh khi h ch c cng ngh lc hu. 4.2. Nhn t ch quan. 4.2.1. Cc nhn t kinh t. Trong mi trng kinh doanh, cc nhn t kinh t lun c nhng nh hng n hot ng sn xut kinh doanh ca doanh nghip ni chung cng nh sc cnh tranh ca sn phm doang nghip ni ring. Cc nhn t kinh t bao gm: tc pht trin kinh t, li sut trn th trng vn... Tc pht trin kinh t cao s lm cho thu nhp ca ngi dn tng ln. Thu nhp tng c nh hng trc tip n kh nng thanh ton ca h khi nhu cu v hng ho thit yu v hng ho cao cp cng tng ln. Li cho vay ca ngn hng cng nh hng n sc cnh tranh ca doanh nghip. Hin nay c mt phn khng nh vn u t ca doanh nghip trong ngnh l i vay. Do khi li sut tng ln s dn ti chi ph sn xut sn phm ca doanh nghip tng v ngc li. Nh vy, doanh nghip no c lng vn ch s hu ln xt v mt no s thun li hn trong cnh tranh v r rng nng lc cnh tranh v ti chnh ca doanh nghip s tt hn so vi i th cnh tranh. 4

Cc nhn t kinh t nh hng trc tip n sc cnh tranh ca sn phm ca doanh nghip trong cc ngnh. Do i hi doanh nghip phi nh gi c tc ng ca n tm ra nhng c hi cng nh thch thc. 4.2.2. Cc nhn t v chnh tr php lut. Cc nhn t v chnh tr php lut l nn tng quy nh cc yu t khc ca mi trng kinh t. Nn kinh t nh hng n h thng chnh tr nhng ngc li h thng chnh tr cng tc ng tr li cc hot ng kinh t. Php lut v chnh tr n nh s to ra mt c ch chnh sch trong hot ng sn xut kinh doanh trong tng lnh vc c th c c li th cnh tranh trong xu th ton cu ho ca th gii. Ni tm li, khi xem xt kh nng cnh tranh ca mt ngnh, ca mt doanh nghip thm ch k c ca i th cnh tranh, cn phi xem xt y cc nhn t tc ng, t tm ra cc bin php hu hiu nhm nng cao kh nng cnh tranh ca ngnh hay ca doanh nghip .

II.

Thc trng v th trng c ph th gii v ngnh c ph Vit Nam

II.1. Tng quan v th trng c ph th gii.

Nhn li s pht trin th trng tiu th c ph th gii cho thy sau th chin II, nhu cu dng c ph nhiu quc gia tng ln nhanh chng. Bt u t M thp nin 1950-1960 khi nhng cu chin binh mang s thch ung c ph v truyn b trong qun i v dn chng, ri dn dn pht trin sang Chu u nhng nm 1960-1970. Vo cui thp nin 1970, khi th trng M v Chu u gn nh chng li th nhng th trng mi li m ra vng Vin ng nh Nht Bn v gn y l th trng ng u, Trung Quc c du hiu tng. Cng vi s m rng th trng khp ni, sn lng c ph th gii khng ngng tng ln, p ng nhu cu ngy

cao ca ngi tiu dng. Sn lng c ph ton cu nin v 2002-2003 t 122.6 triu bao, tng 10.7% so vi mc 110.7 triu bao ca nm trc. Brazil, nc sn xut c ph ln nht th gii t mc sn lng k lc 46.9 triu bao trong khi sn lng ca hai nc Clmbia v Vit Nam, nc ng th hai v th ba v sn xut c ph t khong 10 triu tn. ICO (t chc c ph quc t) cho rng, nin v 2003/04 s l nm mt ma trong k sn xut c ph th gii bi cy c ph s cn mt thi gian hi phc sau v ma bi thu. Sn lng c ph ca nhng nc sn xut chnh ( n v : triu bao ) 2000/01 Brazil Colmbia Indonesia Mxic Vit Nam Th gii 43.1 10.5 6.5 4.8 15.3 117.0 2001/02 33.7 11.0 6.0 4.7 12.3 110.7 2002/03 46.9 10.9 5.8 5.2 10.5 122.6

( s liu theo tp ch Thng nghip th trng Vit Nam*s thng 2/2001) Mc tiu th c ph bnh qun u ngi trn phm vi ton cu t thay i trong nhng nm qua, dao ng trong khong 4.5-4.7 kg/ngi/nm. Tng mc tiu th c ph ton cu ( n v : triu bao ). 2001/02 Nc NK Nc SX Tng 78.6 27.0 105.6 2000/01 78.1 26.4 104.5 1999/00 77.1 25.9 103.3

( s liu theo tp ch Thng nghip th trng Vit Nam* s thng 2/2002 )

Vi khong 1/4 dn s th gii hin ung c ph thng xuyn, trin vng tng tiu th c ph trong nhng nm ti l rt kh quan. Tuy nhin, nu khng c hnh ng tch no y mnh, tc tng s khng c tin trin g kh hn nhng nm va qua. V nu c gi mc tng cha y 5% mi nm hin nay, c l ti v 2005/06 mi hy vng tng lng tiu th t mc 1190 triu bao. Brazil l nc xut khu c ph ln nht th gii chim khong 26% tng lng xut khu c ph ton cu, ch yu l c ph Arabica. Clmbia ng th hai v xut khu c ph Arabica ton cu, chim khong 19%, ch yu l loi c ph Arabica du. ng th ba v xut khu c ph Arabica l Guatmala, chim khong 5% tng sn lng xut khu c ph ton cu. M l nc nhp khu c ph ln nht th gii, chim khong 29% tng sn lng c ph nhp khu. ng th hai l c vi t trng khong 18% tng lng nhp khu. Nhp khu c ph ca Nht Bn tng nhanh, a Nht Bn tr thnh nc ng th ba th gii v nhp khu c ph trong nhng nm qua vi t trng khong 9% tng lng c ph nhp khu ton cu. Do mt cn i nghim trng trong cn cn cung-cu, gi c ph lin tc gim trong nhng nm gn y, gim xung ti mc k lc trong nm 2002 ch bng 1/3 mc gi bnh qun ca thp nin 60 ( tnh theo gi thc t ). Theo d bo ca WB( ngn hng th gii ), gi c hai loi c ph Rbusta v Arabica u tng ln trong nm 2003 v s tip tc tng trong nm 2004. Tuy nhin, gi c ph kh c th tng nhanh do ngun cung vn trong tnh trng d tha. V di hn, gi c ph c th hi phc nhng chc chn kh c th tr li mc gi k lc ca nhng nm 70 hay u thp nin 90 ca th k 20.

II.2. Thc trng ngnh c ph Vit Nam.

7

2.1. V sn xut.
Cy c ph u tin c a vo Vit Nam t nm 1870, mi n u th k 20 mi c pht trin trng mt s n in ca ngi Php. Nm 1930 Vit Nam c 5900 ha. Trong thi k nhng nm 1960-1970, cy c ph c pht trin mt s nng trng quc doanh cc tnh min Bc, khi cao nht ( 1964-1966 ) t ti 13000 ha song khng bn vng do su bnh c ph Arabica v do cc yu t t nhin khng ph hp vi c ph Robusta nn mt s ln din tch c ph phi thanh l. Cho n nm 1975, t nc thng nht, din tch c ph ca cc nc c khong trn 13000 ha, cho sn lng 6000 tn. Sau 1975, c ph Vit Nam c pht trin mnh ti cc tnh Ty Nguyn nh c vn t cc hip nh hp tc lin chnh ph vi cc nc : Lin X c, CHDC c, Bungary, Tip Khc, Ba Lan, n nm 1990 c 119300 ha. Trn c s ny, t 1986, phong tro trng c ph pht trin mnh trong nhn dn. n nay c trn 390000ha, t sn lng gn 700000 tn. Ngnh c ph nc ta c nhng bc pht trin nhanh vt bc. ch trong vng 15-20 nm tr li y chng ta a sn lng c ph c nc tng ln hng trm ln. Hin nay, c ph Vit Nam ang trc tip xut sang 50 nc vi khi lng ln ng hng th 4 trn th gii. Mc tng trng lng c ph xut khu hng nm kh ln. Sn xut v xut khu c ph ca Vit Nam giai on 1998-2002 sn lng ( ngn tn) sn lng 1998 1999 2000 409.3 509.8 800.4 % tng 97.3 124.6 157.0 xut khu sn lng 382.0 482.0 733.0 % tng 97.5 126.2 152.1

2001 2002

847.0

105.5

931.0 710.0

127.0 76.3

(s liu theo tp ch Thng nghip th trng Vit Nam * s thng 2/2002 ) C ph hin ang l mt hng nng sn xut khu c gi tr ln ng th hai sau go. Gi tr c ph xut khu thng chim gn 10% tng kim ngch xut khu hng nm. Ngay c nhng th trng kh tnh nh M, c, B... cng dn b c ph Vit Nam chinh phc. 5 nc nhp khu c ph ng u nin v 2000/01:
STT tn nc sn lng tr gi t phn so vi tng XK (%)

1 2 3 4 5

B M c Ty Ban Nha

138.603 137.501 134.321 73.852 62.559

57.974.984 59.371.585 60.054.805 31.666.889 27.796.789

15.85 15.72 15.36 8.44 7.15

( s liu theo trang web : vicofa.com ) 2.2. V cng ngh. Sau 1975, khi i vo pht trin sn xut c ph, chng ta mi c mt t xng ch bin c k, chp v. pha bc c mt s xng ch bin ng Giao, Ph Qu vi thit b lp t t nm 1960-1962 do CHDC c ch to. pha nam c mt s xng ca cc doanh in c nh Rossi, Delphante li cng sut khng ln. Cng vi vic m rng din tch trng c ph, chng ta cng bt tay vo xy dng cc xng ch bin mi, bt u t nhng thit b l, ri n cc dy chuyn sn xut sao chp theo mu ca Hang-xa nh nh my 1/5 Hi Phng, nh my A74 B Cng Nghip Th c-TpHCM. Nhng nm gn y, nhiu cng ty, nng trng xy dng cc xng ch bin mi kh hon chnh vi thit b nhp t CHLB 9

c, Brazil. Mt lot hn chc dy chuyn ch bin c ph ca hng Pinhalense-Brazil c a vo Vit Nam. Tip li xut hin nhiu xng lp rp thit b do c s cng nghip Vit Nam ch to m phng c ci tin cng ngh ca Brazil. Nh th so vi thi gian trc y th hin ti vn cng ngh trong sn xut v ch bin c ph c quan tm cht ch hn. 2.3. V nguyn liu. V nguyn liu, nh c iu kin t nhin, kh hu thun li v t ai mu m, ph nhiu nn to iu kin cho cc ging c ph pht trin tt. C nc hin c khong 390 ngn ha c ph phn b trn nhiu a bn t bc ch nam. Cy trng c chm sc tt, m bo cht lng cho sn xut. V vy m ngun nguyn liu rt di do, lun m bo cung cp sn lng cho sn xut, xut khu v d tr. 2.4. V lao ng. Nh to c cng n vic lm v mang li ngun thu nhp n nh thng xuyn nn ngnh c ph thu ht hng triu lao ng. Trong chim mt lng ln l dn c cc vng nng thn, trung du v min ni c iu kin t nhin thun li nh cc tnh min ni pha bc, Ty Nguyn, Gia Lai, k Lk v tnh Thanh Ho l mt v d in hnh. n nm 2001, din tch c ph ca tnh trng c l 3996 ha vi 3213 h gia nh tham gia 46 x cung cp 6000 lao ng. Ring x Thanh Xun, huyn Nh Xun, 100% l ng bo dn tc thiu s th c ti 270 h dn lao ng trong ngnh. T y c th thy rng ngun lao ng trong ngnh c ph Vit Nam rt phong ph v di do. Qua nhn nhn li thc trng pht trin ngnh c ph Vit Nam nhng nm qua cho thy ngnh t c nhiu thnh tu ng ca ngi. Tuy nhin, trong vi nm gn y do kch thch mnh m ca gi c th 10

trng c ph ra khi kim sot ca ngnh cng nh ca Nh nc. Chnh v th m s tng trng nhanh chng vi mc ln c tc ng quan trng trong vic gp phn y ngnh c ph th gii n k khng hong tha. Gi c ph th gii lin tc gim n mc thp k lc 30 nm li y. Ngnh c ph bc vo thi k m m v c phn hong lon. i pht thanh v bo ch thng xuyn a tin nng dn cht ph c ph ni ny, ni khc...C th ni, y l tnh hnh chung ca ngnh c ph ton cu v n c tc ng ln n ngnh c ph nc ta.

II.3. Nhng li th v bt li ca ngnh c ph Vit Nam.

3.1. Li th ca ngnh c ph Vit Nam. Qua nh gi tng quan v ngnh c ph Vit Nam trn y c th thy, trong nhng nm gn y, Vit Nam nhanh chng tr thnh mt trong nhng nc sn xut c ph hng u th gii, chim lnh c mt th phn ng k, c mt trn 50 quc gia, l ngun thu ngoi t quan trng sau thy hi sn v go. C c nhng thnh tu y l do ngnh c ph Vit Nam c nhng li th to ln, gip ngnh pht trin. 3.1.1. Li th khch quan. Vit Nam c th mnh v trng cy c ph do iu kin t ai v kh hu thun li. t bazan, rt thch hp vi cy c ph, c phn rng khp lnh th, trong tp trung nhiu hai vng Ty Nguyn v ng Nam B vi din tch hng triu ha. Kh hu nhit i gi ma , lng ma phn b u cc thng trong nm , nht l cc thng c ph sinh trng. Cy c ph cn hai yu t c bn l t v nc th c hai yu t y u c Vit Nam.

11

Hn na vi ngun nhn lc di do, gi nhn cng li r v nng xut lao ng cao gp phn gim chi ph u vo, to iu kin h gi thnh sn phm. Nh gip nng cao kh nng cnh tranh ca c ph Vit Nam trnth trng quc t. Ngoi ra, do nhu cu tiu dng c ph trn th gii tng nhanh nn sn phm c ph cng ngy cng c tiu th mnh. 3.1.2. Li th ch quan. Vi mi trng chnh tr n nh c c th gii cng nhn, to iu kin cho cc doanh nghip nc ngoi yn tm khi lm n vi Vit Nam. ng li i mi ca ng v Nh nc to mi trng thun li pht trin sn xut v xut khu c ph. Nh chnh sch giao quyn s dng rung t, vn cy cho ngi lao ng nng thc lm ch ln cao, nh vn cy c chm sc tt, u t thm canh tng cao, t ai c s dng trit . Ngoi ra ngay t nm 1994, th tng chnh ph ch o thnh lp qu h tr hay bo him ngnh c ph. ( Vn bn s 140/TB ngy 1/11/1994 ca vn phng chnh ph). Cc nm sau chnh ph lin tip ch o v yu cu B Nng nghip v pht trin nng thn ch tr v phi hp vi B Ti chnh, Ban vt gi chnh ph, B Thng mi xy dng qu h tr hay qu bo him cho ngnh c ph. Chnh ph ch trng ngn sch Nh nc s h tr ban u mt ln khi thnh lp qy ( Vn bn s 589/KTTH ngy 3/2/1997 ca chnh ph ). Ngoi ra cn huy ng ngn sch Nh nc gip nng dn qua khi nhng giai on kh khn nh mua c ph tm tr nng cao gi cho nng dn, min thu nng nghip cho t trng c ph, hon n v tip tc cho nng dn vay tin chm sc vn cy... Bn cnh , nhng sa i cc chnh sch hnh chnh cho nhanh v n gin thun tin, cng vi cc chnh sch m ca thu ht u t, ku gi u t cng gp phn pht trin ngnh. y chnh l nhng th mnh, li th ca c ph Vit Nam trn con ng cnh tranh quc t. 12

3.2. Nhng hn ch ca ngnh c ph Vit Nam v nguyn nhn. Tuy c nhiu li th v thu c nhng thnh qu ng khch l nhng trong tnh hnh din bin phc tp ca th trng hin nay vi s cnh tranh ngy cng gay gt, ngnh c ph Vit Nam v ang bc l nhng nhc im v hn ch t sn xut n xut khu, nh hng n kh nng cnh tranh. Vn t ra ln nht trong xut khu c ph Vit Nam hin nay l tnh bn vng cha cao. Nhng nm gn y, tuy sn lng xut khu nhanh nhng gi c khng n nh, trong mt s nm gim st ln nn kim ngch xut khu tng chm hoc st gim. Vn ny c lin quan n sn xut, ch bin v xut khu, dn n cung vt cu, cng ngh ch bin bo qun sau thu hoch khng p ng c yu cu tng sn lng v cht lng, th trng xut khu cha n nh. Biu hin c th l: 3.2.1. Tnh bn vng ca ngnh c ph Vit Nam cha cao. Tht th, th trng quy gom c ph Vit Nam ph thuc cht ch vo th trng quc t. Khi th trng c ph quc t si ng lm cho hot ng thu mua, quy gom nhn nhp, vic tiu th c ph cc h sn xut thun li. Khi th trng quc t thu hp, c ph tt gi, th trng thu mua ni a s chao o, ch tc, vic tiu th ca cc h sn xut gp nhiu kh khn. Gi bn ra khng b p chi ph sn xut, lng hng tn nhiu gy nn ng vn. Mt dn chng thc t l nin v 1999-2000. Khi th trng c ph th gii gim mnh gy ra nhng nh hng ln n th trng c ph trong nc. Theo bo co ca Tng cng ty c ph Vit Nam, trong 9 thng u nm 2000, ton Tng cng ty xut khu c lng c ph bng 255.3% so cng k nm 1999, nhng kim ngch xut khu ch bng 131.6%, ch yu do gi xut khu c ph (FOB) gim mnh v lin tc t u nm 13

2000, tnh ra gi xut khu bnh qun 9 thng u nm 2000 ch bng 51.6% so vi mc gi bnh qun cng k nm 1999 ( 709.8/1376 USD/tn ). C th l ( FOB Vit Nam ): thng 1/2000 t mc 850-900 USD/ tn; n thng 3/2000 xung cn 700-750 USD/ tn; trong khong cui qu 2/2000 gi ng mc 700-720 USD/ tn, nhng sang u qu 3 gim xung cn 600650 USD/ tn. C th ni, y l mc gi thp nht trong vng 8 nm t nm 1992 cho n nm 2000. Tnh hnh thc t gy ra nhng kh khn thua thit to ln cho c ngi sn xut v cc nh kinh doanh xut khu c ph Vit Nam. Cng theo s liu bo co ca Tng cng ty c ph Vit Nam, trong 9 thng u nm 2000, cc doanh nghip sn xut v kinh doanh xut khu c ph phi chu l xp x 84 t ng; trong khi , lng c ph tn kho tnh n u thng 10/2000 l xp x 30000 tn. Qua nhn nhn li nin v c ph 1999-2000 trn y c th khng nh li tnh bn vng ca ngnh c ph cha cao, cn ph thuc nhiu vo th trng th gii 3.2.2. C cu cy trng thiu hp l. C cu cy trng khng hp l, tp trung qu nhiu vo c ph Robusta l loi c ph phi cnh tranh vi nhng nc c b dy kinh nghim v th trng xut khu n nh nh Brazil,Achentina, Indonesia...Cha quan tm n m rng din tch c ph Arabica, loi c ph c kh nng cnh tranh mnh hn, c th trng a chung hn, gi li cao v c tim nng pht trin ln. Nhng nm gn y tuy c mt s doanh nghip c quan tm chuyn i c cu sn xut theo hng tng din tch c ph Arabica, nhng gii php cha ng b nn kt qu thp. 3.2.3. Cht lng c ph cha cao. Cht lng c ph Vit Nam cn thp cha tng xng vi li th v t ai v kh hu Vit Nam, cn khong cch xa so vi yu cu ca th 14

trng th gii. ng Daniele Giovannucci, c vn cao cp ca Ngn hng Th gii, ly hnh nh Brazil, mt t nc sn xut c ph hng u th gii v so snh: Cht lng n nh l iu d nhn thy nht i vi c ph Brazil, trong khi vn ny i vi c ph Vit Nam th ngc li.C ph loi I chim t 16-18%, loi II A chim ti trn 70%, cn li l loi thp hn...Gi c ph Robusta II 5% ca Vit Nam thp hn gi c ph cng loi ca Indonesia khong 90USD/ tn, gi c ph Robusta I ( trn sng 16 ) thp hn gi c ph Uganda ( trn sng 15 ) n 200 USD/ tn. Cc chuyn gia v lnh vc ny t B NN v PTNT nh gi, tnh trng gim st cht lng c ph xut khu nc ta thi gian qua l t nhiu yu t. Ngay t khu chn ging tn ti nhiu bt cp. Ging c ph nc ta t trc n nay vn ch yu l do b con nng dn t chn, m ging v trng nn khng m bo cht lng. Cy pht trin km, ht nh, en, t l ng u gia cc ht thp. u t trong lnh vc thu li ti tiu cho c ph t thp ( 22.4% tng din tch ). Nhiu vng vo ma kh hn khng nc ti, nh hng xu n qu trnh sinh trng ca cy.Thm na, c ph nc ta vn thu hi theo kiu tut cnh l ph bin, qu xanh chn ln ln, dn n cht lng c ph ch bin thp, t l tn tht sau thu hoch cng cao ( thu hi xanh 50% c t l tn tht ln n 8% ). Ngoi ra, khu ch bin cng cn nhiu bt cp, gp phn nh hng khng nh n cht lng c ph. Trong khu ch bin nc ta hin nay vn s dng hai phng php, ch bin kh v ch bin t. Trong phng php ch bin kh vn c dng ph bin ( khong 80% sn lng ). Phng php ny cho hng v c ph khng bng phng php t. Mt khc li ph thuc nhiu vo thi tit, tn nhiu cng phi o, i hi din tch kho v sn phi ln. Hin nay, nc ta ch bin c ph vn ch yu quy m gia nh ( 80% sn lng c ph ). V th, tnh ng b km, thit b 15

ch bin n gin, ch yu l cc my xt nh. Hin ti, c nc mi c 50 dy chuyn ch bin cng nghip, trong c 14 dy chuyn nhp ngoi ( mt ca Anh v 3 ca Brazil), s cn li c ch to trong nc vi tng cng sut 100000 tn nhn/ nm ( cng sut mi dy chuyn t 1-4 tn/ gi ). T nhng thc t trn y, mc d cht lng vn c ca c ph vi ( Robusta ) trng nc ta c nh gi cao: cht lng th nm c 35% rt tt; 50% tt; 10% mc trung bnh v ch c 5% l loi trung bnh km. Song trn thc t, cht lng c ph nhn sut khu ca Vit Nam li khng th hin nhng ch tiu trn. My nm gn y, t l c ph xut khu loi I nc ta ch t mc di 20%. Ngoi cc nguyn nhn trn, cht lng c ph xut khu ca ta b gim st do s u t cho cng ngh sau thu hoch cha tng xng vi tc tng nhanh ca sn lng. Thm vo , gi thnh sn xut c ph nc ta so vi cc nc l tng i cao( ti hng triu ng/tn ).Gi thnh sn xut ti cc doanh nghip thuc Tng cng ty C ph Vit Nam l khong 13-15 triu ng/tn; khu vc t nhn gi thnh khong di 10 triu/tn. C thc t ny l do khu hao c bn v xy dng h tng chim t trng ln trong gi thnh. Chi ph v ch bin c s dao ng ln ( t 800-1800/kg ) ph thuc vo quy m, loi hnh v mc trang b. Theo kin ca cc doanh nghip xut khu c ph, vn nh gi cht lng c ph ca nc ta cng c nhiu bt cp vi cc tiu chun quc t, gy nh hng khng nh ti hiu qu xut khu. Cch tnh li ca tiu chun Vit Nam quy nh theo %, trong khi tiu chun th trng k hn Lun n tnh li theo cch m. Tiu chun Vit Nam quy nh kch c ht trn sng s 16 ( 6.3 mm ), trong khi nhiu khch nc ngoi li yu cu c ph loi kch thc trn sng l s 18 ( tc 7.15 mm ). Nhng bt ng trong cch xc nh tiu chun trn y nh hng khng nh n kh nng xut khu ca c ph Vit Nam. V vy, thng nht tiu chun trong nh 16

gi cht lng l vic lm cn thit, trnh nhng bt li cho ngnh c ph nc ta. 3.2.4. Thiu tnh ng b gia cc khu Ngnh c ph Vit Nam vn cha gn sn xut vi ch bin, thu mua, xut khu. Thc trng hin ti l ngi sn xut ch bit sn xut cn cc khu s ch, ch bin, thu gom, xut khu hon ton do cc doanh nghip, t thng lo liu. Tnh hnh trn dn n hu qu l sn lng c ph d tha, ng ln, cht lng v gi c gim. Mt s nm nh nc phi b l li sut ngn hng mua c ph tm tr xut khu. Ngi trng c ph lun trong cnh thiu thng tin v thng tin khng c cp nht lm h khng nm c gi c din bin trong nm c phng hng iu chnh mc cu thch hp vi din bin ca th trng cho ma v ti. Thiu thng tin ngi nng dn khng cn kim sot c vic bn sn phm, khi no th nn bn, bn vi gi bao nhiu, v vy thng xuyn b p gi. Ngi trng c ph cho bit h khng nhn c s gip no khi bn sn phm cho nhng cng ty ch bin hoc xut khu c ph. Hn na, vic sn xut phn tn to ra nhng kh khn ln trong vic tp trung ngun hng v giao hng ng hn theo hp ng k kt. Vi trn 150 n v xut khu v gn chc cng ty nc ngoi t c quan i din ti Vit Nam kinh doanh, dn n tnh trng ln xn trong kinh doanh, tranh mua, tranh bn, lm gim gi c ph xut khu v mt uy tn i vi khch hng. Vic cha hnh thnh tp on xut khu c ph Vit Nam cho n nay l nhc im v t chc v qun l, cn phi c xem xt. Brazil, y ban cc nh xut khu c ph Brazil ( Cecafe ) c thnh lp t lu, ang ch o c hiu qa mi hot ng xut khu c ph nc ny, ng thi c nh hng rt ln n th trng c ph th gii. 3.2.5. Thiu vn 17

Xt cho cng, nguyn nhn su xa ca s yu km v cht lng, s bt cp trong sn xut v ch bin cng l do ngun kinh ph, ngun vn u t. Tht th, ngi trng c ph Vit Nam a phn l cc h nng dn ngho v vn h u t ch yu l vn vay ngn hng, phi tr li sut. Do vic u t cho sn xut c phn hn ch, nh hng n sn lng v cht lng c ph. Cho d c nhiu doanh nghip ln tham gia vo kinh doanh c ph th kh nng ti chnh vn cha mnh c th trang b my mc thit b hin i phc v cho sn xut. Th nn, vn u t lun l vn ng quan tm, c nh hng rt ln. Vic tm gii php h tr vn l rt quan trng cho ngnh c ph cc tnh ni ring v ton quc ni chung. Tuy nhin, thc hin c cc gii php h tr vn khng phi l cng vic d dng. y vn l vn bt cp i hi cn c gii php hp l. Trc tnh hnh mt gi ca c ph trong mt thi gian di, hip hi cc nc xut khu c ph ( ACPC ) yu cu cc nc thnh vin gi li 20% lng c ph xut khu mi nc nhm cn bng cn cn cung cu, kch cho gi c ph quc t tng ln. b l cho ngi sn xut v kinh doanh c ph, nc ng u th gii v xut khu c ph l Brazil b ra 100 triu USD, Colombia cng chi ti 60 triu USD. Vit Nam cng c ch trng ng h quyt nh ca ACPC v ang tm gii php h tr cho ngi trng c ph trong nc nh khoanh n cho ngi nng dn, lp cc d n cho nng dn vay phn bn vi li sut u i. Tuy nhin, nhng chng trnh h tr t thu c kt qu kh quan. Ngi trng c ph cho bit, cc d n cho nng dn vay phn bn vi gi u i vi iu kin phi tr trc mt khon tin, ngi ngho nu mun vay cng kh c tin ng trc nn nh chu. Hn na, cc chng trnh h tr ny thng do cn b a phng iu hnh vic phn phi v thu n nn h cng c tm l ngi nhng h ngho v s sau ny h khng tr c tin phn bn. Th nn kh 18

khn th vn trng cht, ngi nng dn ngho vn l ngi chu thit nht khi th trng c ph khng hong. m bo s cng bng hp l trong h tr, u t vn cng l vn cn bn ti. Tuy nhin, gii quyt c vn cho vay th vn tr n li l chuyn cng cn phi xem xt. Trng hp vay vn i vi c ph k Lk l mt v d.Thc hin ch trng ca Nh nc gip cc doanh nghip, ngi trng kinh doanh, xut khu c ph vt qua giai on kh khn, nin v c ph 2002-2003, cc chi nhnh ngn hng thng mi cho vay i vi lnh vc sn xut, kinh doanh c ph trn a bn tnh k Lk l 3073 t ng, tng 66.3% so vi nin v trc v t tng doanh s cho vay l 2866 t ng, tng 71%. Doanh s cho vay v thu n trn ch yu c thc hin lnh vc thu mua xut khu c ph ( chim 82.4% doanh s cho vay v 79.7% doanh s thu n; phn cn li l khon cho vay chm sc c ph kinh doanh. Nin v c ph 2002-2003, gi c ph vn cha c ci thin bao nhiu, nu so snh gia chi ph sn xut v gi xut khu th ngi sn xut, kinh doanh c ph vn l; thc hin Ch th 06/2001/CT-NHNH ca Thng c NHNN Vit nam, cc ngn hng tip tc cho vay ngi dn v doanh nghip trong tnh c iu kin chm sc duy tr vn c ph. lnh vc thu mua, xut khu, cc ngn hng p ng y nhu cu vay vn ca cc doanh nghip. Bn cnh , thc hin Ngh quyt 05/2002/NQ-CP ca Chnh ph v vic min li vay ngn hng cho cc h nng dn cc tnh Ty Nguyn vay vn chm sc c ph nin v 2001-2002; u nin v 2002-2003, cc chi nhnh ngn hng thng mi, qu tn dng nhn dn thc hin lp h s v tin hnh cc th tc min li i vi cc h cha tr li cho ngn hng v hon li i vi 97 nghn h tr li cho ngn hng ( trong a s l ng bo dn tc thiu s ) vi tng s tin n hn 19

92 t ng. Tuy nhin, khi thc hin ch trng khoanh n cho ngi trng, chm sc, thu mua v ch bin c ph, cc ngn hng vn cn gp mt s kh khn sau: th nht, theo ch o ca Ngn hng Nh nc Vit Nam, Ch tch UBND tnh k Lk v cng vn ch o ca Ngn hng Nh nc chi nhnh tnh k Lk, cc ngn hng c k hoch v bin php thu hi n khoanh trc thi hn i vi ngi vay t nguyn tr n, iu ny s gip lm gim gnh nng tr n cho cc doanh nghip v h sn xut khi ht thi hn khoanh n, nhng nhiu doanh nghip v h sn xut cha thy ht ngha ca vn ny nn khi c tin vn khng tr cho ngn hng m s dng vo vic khc, trong khi ngn hng khng ngun vn cn thit tip tc cho nhng doanh nghip v h sn xut khc vay. Th hai, n nay cc ngn hng thc hin ch trng min v hon li cho cc h nng dn trong vic vay chm sc c ph nin v trc vn cha nhn c s tin cp b t Chnh ph. Th ba, hu ht cc doanh nghip kinh doanh c ph vay vn ngn hng hin nay u c tnh hnh ti chnh rt xu, tuy gi c ph c phn c ci thin, nhng cc doanh nghip vn tip tc thua l, trong khi thi hn tr n c khoanh gn k ( 01/8/2004 ) nn tnh hnh thu hi n ca cc ngn hng chc chn s gp khng t kh khn. Th t , tnh trng chy khng tr n, ch trng vo cc chnh sch ca Nh nc trong mt s khch hng cng nh hng khng nh n cng tc thu hi n ca cc ngn hng. Th nm, mt s doanh nghip sn xut, kinh doanh c ph ca Nh nc thuc din gii th, ph sn theo Quyt nh 261/Q-TTg ang cn d n vay ti cc ngn hng rt ln, trong khi cn i gia cc khon phi tr( ch yu l nhng khon vay ngn hng khng c ti sn bo m ) vi tr gi ti sn cn li v cc khon c thu ca cc doanh nghip c s chnh lch rt ln, do nguy c ri ro mt vn ca cc ngn hng thng mi l kh trnh khi nu khng c cc bin php thu hi. 20

T nhng thc t trn, c th thy vn ngun vn u t cho ngnh c ph cn rt nhiu bt cp, i hi phi c bin php gii quyt hp l, kp thi, sm gip ngnh khc phc kh khn, y mnh cnh tranh quc t. 3.2.6. Cha tr trng n th trng ni a. Tuy cha c mt thng k chnh thc no v lng c ph tiu th trong nc, song theo mt s nghin cu c lp th con s ny c th dao ng t 30 ngn n 70 ngn tn mt nm, mt con s cha th gi l ln i vi mt nc 80 triu dn. Trong khi tp trung ln cho th trng xut khu, ngnh c ph Vit Nam b ng th trng ni a, mt bi ph sa mu m cho cc nh u t nc ngoi. Cc i gia th gii ang trn vo vi nhng thng hiu nh Nestle, King, American Eagle... V vy b qua th trng trong nc, qu tr trng n th trng xut khu l hng i cha ng n, cn c nhn nhn li v sa i trong thi gian ti.

III. Gii php nng cao kh nng cnh tranh ca ngnh c ph Vit Nam
Nhiu d bo v tnh hnh bun bn v cung cu c ph cho thy: trong nhng nm ti, tnh trng cung vt cu vn l xu hng ch yu v v vy gi c ph kh c kh nng phc hi tr li nhng thi im huy hong. iu cng c ngha, cnh tranh trn th trng th gii ngy cng quyt lit. Do , mun ng vng v pht trin, khng b loi tr, ngnh c ph Vit Nam phi sm c nhng phng hng, gii php khc phc nhng hn ch, nhng tn ti ang e da n kh nng cnh tranh ca ngnh.

III.1. Phng hng.

21

Ngnh c ph Vit Nam hin nay ang thc hin iu chnh phng hng chin lc nhm vo nhng ni dung ch yu sau y: Tng cng vn u t, tm gii php huy ng vn hiu qu. Chuyn dch c cu cy trng, xc nh mc tiu chin lc cho ngnh. Sn xut hng ho cht lng cao, ph hp yu cu ca th trng. p dng tiu chun cht lng sn phm Nh nc ph hp vi tiu chun quc t, h gi thnh sn phm. i mi cng ngh, thit b ch bin, xy dng mt h thng ng b gia cc khu. i mi quan h mua bn, m rng th trng cho c ph Vit Nam, quan tm y hn n th trng ni a. Lm tt nhng phng hng, chin lc ra nh trn chnh l pht trin mt ngnh c ph bn vng Vit Nam, sn sng cnh tranh trn th trng quc t.

III.2. Cc gii php.

2.1. To ngun vn u t. Vi nhng thc t c dn chng trn, c th khng nh li rng vn u t c tm quan trng to ln n mi mt hot ng ca ngnh c ph Vit Nam v cht lng sn phm. Do , tm v to ngun vn lun l vn c t ln hng u. i vi Nh nc, bn cnh cc hnh thc trc tip, th cn c s h tr gin tip cho nng nghip. Kinh nghim hin i ho nng nghip mt s nc nh i Loan, Thi Lan cho thy ngoi nhng chng trnh u t trc tip v giao thng, thu li, in kh ho, tn dng...( hin nay chng ta v ang thc hin tng bc nhng chng trnh ny), th u t gin tip cng t ra c hiu qu. u t gin tip l nhng chnh sch u i v thu kho, bn in, xng du vt t...Hiu qu ca chnh sch ny s lm h gi thnh sn phm, tng kh nng cnh 22

tranh.Bn cnh , Nh nc cng nn giao mt phn cc ngun vn trong c vn xy dng c bn, vn nh canh, nh c, xo i gim ngho cho cc doanh nghip kinh doanh c ph ( mt lc lng tch cc tham gia vo cc chng trnh kinh t x hi ti cc vng sn xut c ph ), v to iu kin cho ngnh c ph c s dng mt phn ngun vn vin tr pht trin chnh thc (ODA) xy dng c s h tng. i vi cc doanh nghip, cn tng cng huy ng vn v vay ngn hng, nhanh chng c phn ho cc doanh nghip c ph huy ng vn nhn ri trong cc tng lp dn c. Gii php ny cn u tin bn c phiu cho ngi lao ng trc tip tham gia sn xut, ch bin c ph. V pha ngn hng cn nghin cu cho cc doanh nghip vay vn vi li sut u i cc doanh nghip n nh c chn hng xut khu. Ngoi ra, ngn hng cng quan tm gii quyt cho nng dn vay m rng sn xut. Thnh lp h thng tn dng nng thn h tr vn kp thi cho nng dn bng cch thnh lp cc ngn hng thng mi c phn, xy dng cc chi nhnh ngn hng nng nghip ti cc vng c ph trng im. Thm na , nn gim bt th tc hnh chnh rm r, gy lng ph thi gian v tin bc trong vic gii quyt vay hay h tr vn. V cui cng vic khuyn khch, thu ht cc doanh nghip nc ngoi u t, h tr vn l vic lm cn thit v mang li hiu qu to ln. 2.2. Chuyn i c cu cy trng. Ngnh c ph Vit Nam ch trng i mi phng hng sn xut theo hai hng. Th nht l gim bt din tch c ph Robusta, chuyn cc din tch c ph km pht trin, khng c hiu qu sang cc loi cy trng lu nm khc nh cao su, ht iu, h tiu...Th hai l m rng din tch c ph Arabica ni c iu kin kh hu, t ai tht thch hp.

23

Mc tiu cui cng trong chin lc ny l gi tng din tch c ph khng i mc hin nay, hoc gim cht t, nm trong khong t 450000 ha n 500000 ha, nhng c cu chng loi c ph cn thay i. Trong c ph Robusta l 350000 ha n 400000 ha ( gim 100000-150000 ha ). C ph Arabica l 100000 ha ( tng 60000 ha so vi k hoch c ). Tng sn lng c ph m bo mc 600000 tn tng ng 10 triu bao so vi hin nay, gim 5 triu bao c ph Robusta. Tham kho t kinh nghim trong nc v quc t cho thy s chuyn dch c cu ny l hp l i vi nng nghip Vit Nam cng nh vi th trng c ph quc t . iu kin t ai kh hu Vit Nam cho php pht trin nhiu loi cy trng c hiu qu kinh t cao nh cao su, ca cao, h tiu, ht iu, cy n qu...gim bt t c ph nhng ch cho cy trng khc l cn thit. Tt nhin tin chuyn dch ny nhanh hay chm cng cn tu thuc vo kh nng cung cp ti chnh ca Nh nc cho nng dn v y cng l mt vic lm tn km v i hi mt s chuyn giao k thut y , chu o. 2.3. Nng cao nng sut, cht lng, h gi thnh sn phm c ph. Nng cao cht lng c ph Vit Nam ng vai tr quan trng. Cc doanh nghip xut khu c ph cn nghin cu v trin khai p dng h thng tiu chun ISO 9000. Ch c p dng tt h tiu chun ny th mi t c mc tiu nng cao cht lng sn phm vo th trng khu vc v th gii. Ngoi ra, Vit Nam cng cn tham gia vo chng trnh phi hp khuyn khch thng mi ca cc nc ASEAN ( gm 15 mt hng nnglm-thu sn, trong c mt hng c ph ) t xy dng tiu chun cht lng chung ph hp vi tiu chun cht lng ca WTO, tham gia lung hng cng loi ca cc nc ASEAN vo th trng th gii. Vic b tr c cu ging hp l l ht sc cn thit nhm tng nng sut, nng cao cht lng v phng chng su bnh. Bn cnh , cn c 24

chnh sch khuyn khch nghin cu cc ging mi c nng sut v cht lng cao, ng thi nng vic qun l cy trng v quy hoch. Trong thi gian ti, cng tc ging cn pht trin theo cc hng xy dng c cu ging ph hp vi iu kin sinh thi ca tng vng, tng bc tng din tch c ph ch min Bc v min Trung. Cn to iu kin cho cc trung tm ging v vn v thit b, to c hi cho cn b nghin cu tip cn vi cc trung tm ging ca cc nc trong khu vc v th gii. Tng cng cng tc khuyn nng thng qua Hip hi c ph Vit Nam phi hp vi Tng cng ty c ph Vit Nam thc hin vic o to tp hun k thut trng v chm sc c ph, c s phi hp gip ca Cc Khuyn nng v Cc Bo v thc vt B NN v PTNT cng nh cc trung tm, chi cc ca tng a phng. Cng tc bo v thc vt l khng th thiu trong qu trnh gieo trng, chm bn cy c ph. Trc ht cc nh sn xut c ph cn hp tc vi trung tm bo v thc vt trin khai chng trnh phng tr su bnh cho cu trng. Nh nc c bin php tch cc iu hnh cng tc nhp khu phn bn nhanh, ng chng loi, tng bc khuyn khch ngi dn s dng phn bn hu c thay th phn bn ho hc, tng hiu qu cy trng, gim nhim mi trng, tit kim chi ph phn bn trong sn xut. Ngoi ra, i ng lao ng k thut lnh ngh ng vai tr quan trng trong nng cao nng sut v cht lng sn phm. Cc doanh nghip c ph phi c k hoch tuyn dng v thng xuyn bi dng, to iu kin i ng ny c pht trin. y l mt vic lm quan trng c tnh chin lc cao. Bi ch c c mt i ng cn b lao ng cao mi bit s dng tt cc thit b my mc, bit to ra sn phm cht lng vi nng sut cao, gi thnh h. tng hp dn ca sn phm cc doanh nghip cn ch n bao b ng gi c ph ph hp tng loi sn phm, th trng, tp qun. C 25

ph xut khu ch yu vn chuyn bng ng bin do bao b phi c bn tt, bo v c hng ho trong qu trnh bc xp, bo qun, vn chuyn. Bao b ca nhng sn phm c ph ch bin phi gn, hp v sinh, d trng by, gi c mu sc, hng v, hnh dng ca sn phm v phn nh cc thng tin ch yu v sn phm nh thnh phn, thi hn s dng, trng lng, gi c...Vic thit k nhn hiu sn phm nn theo hng n gin, d gi nh v mang ngha. Nhng chng ta phi hiu rng sn phm tt mi ch l bc u, sn phm y phi c hon thin mt cch lin tc mi c kh nng duy tr khch hng c cng nh thu ht khch hng mi. Cc doanh nghip phi kin tr lng nghe kin khch hng bit nhng hn ch trong sn phm ca mnh nhm tm cch ci tin nng cao cht lng sn phm. Ngoi ra, nghin cu sn phm i phng cng l mt yu t gip ci tin sn phm ngy cng ph hp vi ngi tiu dng. 2.4. i mi cng ngh. u t cng ngh ch bin hin i cho ngnh c ph l iu ht sc cn thit. to cho cc doanh nghip c ph pht trin v ng ph kp thi vi nhng thay i v cht lng, gi c ...cn tp trung my mc thit b ch bin c ph th ngay t khi mi thu hoch, nhm m bo cht lng n nh, ng u. ng thi phi c d n la chn thit b hin i, ng b v c hiu qu cao kt hp vic nghin cu p dng cc thit b ch bin nh, gn khu vc c ph t nhn. Khuyn khch cc doanh nghip kinh doanh c ph tp trung u t trang thit b chuyn t xut khu th sang xut khu c ph ch bin. Phi s dng thm nhiu cm ch bin cng nghip bao gm cng ngh ch bin t v kh, h thng sy, xay xt, nh bng, sn phi, nh kho... Mt vic khng km phn cp bch l Tng cng ty c ph Vit Nam phi sm thnh lp doanh nghip c kh thit b ch bin 26

 sn xut v cung ng cc my mc thit b chuyn dng trong cng nghip c ph. ng thi cn tp trung u t vo xy dng nh my ch bin c ph ho tan ti cc vng sn xut c ph ln, c ph ho tan c gi tr xut khu cao, gi c n nh, bo qun lu di. 2.5. Xy dng h thng ng b gia cc khu. ci thin h thng thu mua phn phi c ph, cc doanh nghip c ph cn tp trung ci tin cch thc t chc thu mua cho ph hp vi tng vng, tng loi c ph, trc khi thu hoch nn c nhng u t cho nng dn mt cch hp l, khi thu hoch cn tp trung cao v vn thu mua c ph thanh ton ngay cho nng dn. Bn cnh cng cn xy dng mt h thng kho tng phc v cho cng tc ch bin bo qun c ph ngay t u nhm gi cho cht lng c ph ngy cng cao, m bo chn hng phc v tt cho xut khu. Ngoi ra, vic hon thin h thng t chc cc doanh nghip c ph c tc dng quan trng n pht trin ngnh. Cc doanh nghip s thit lp h thng marketing chuyn nghin cu v th trng sn phm, gi c v c k hoch qung co khuyn mi cho ph hp. Cn li cc doanh nghip va v nh s ng vai tr nh cc v tinh chuyn t chc thu mua, ch bin v cung ng hng xut khu. t c iu ny cc doang nghip xut khu v cc doang nghip lm nhim v cung ng hng xut khu phi gn b vi nhau cht ch, c k hoch phn chia li nhun c th. Cc doanh nghip ln c trch nhim u t, h tr v vn, c s h tng, nhng gii php ci tin cht lng, mu m sn phm...cho ngi sn xut v cc doanh nghip lm nhim v cung ng, ngc li cc doanh nghip va v nh c trch nhim cung ng hng m bo ng cht lng, mu m theo yu cu xut khu v ng thi gian, a im, c nh vy th vic

27

sn xut, ch bin, xut khu c ph mi hot ng c hiu qu, vic thm nhp th trng th gii chc chn s c nhng bin i mng m. 2.6. T chc h thng thu thp thng tin Kinh doanh c ph ca cc doanh nghip hin nay ch yu bng hnh thc mua bn hp ng k hn, gi c c xc nh da vo gi giao dch c ph trong ngy ca th trng c ph London ( i vi c ph Robusta ) v th trng New York ( i vi c ph Arabica ). Yu t quan trng nht ca hnh thc kinh doanh ny l thng tin v d liu chnh xc, kp thi v th trng th gii lm c s phn tch d on th trng, ra quyt nh mua bn. y l iu quan trng nht v cng chnh l iu chng ta ang thiu. Ngun tin hn hp duy nht v th trng th gii m cc doanh nghip c l mua t hng tin Reuters. T ngun tin ny v mt s ngun tin hn ch khc, kt hp vi kinh nghim v cm tnh kinh doanh ca doanh nghip quyt nh mua bn y ri ro. Nh vy nng cao hiu qu kinh doanh, Nh nc nn t chc h thng thu thp thng tin v phn tch thng tin cung cp kp thi cho doanh nghip lm c s ra quyt nh mua bn. M hnh ch giao dch c ph Bun Ma Thut d kin xy dng vo nm nay p ng c nhng nhu cu t ra. Ch giao dch tp trung hu ht i din ca cc cng ty kinh doanh c ph ton quc. Ti ngi bn, ngi mua c th tham kho gi c, thm ch cn c t vn, cung cp thng tin, d bo cung cu v bin ng gi tng gim ra sao trong thi gian ti. iu ny gip h c nhiu c hi la chn, phn on v quyt nh nn bn sn phm vi gi bao nhiu, cho n v no hoc gi hng li ch gi ln...Theo ng L Thanh Tng, gim c s Thng miDu lch k Lk, ch giao dch c ph ra i s gii quyt c bn nhng hn ch v thiu thng tin cho ngi nng dn trng c ph hay cc doanh nghip. Cc doanh nghip cho rng thnh lp ch giao dch c ph Bun Ma 28

Thut trong thi gian ti s l bc tin quan trng mang tnh t ph trong hot ng kinh doanh xut khu c ph. Theo ng Vn Thnh Huy, Gim c Cng ty u t XNK k Lk Ch giao dch ny s l mt sn chi bnh ng cho cc doanh nghip xut khu , y l ni mua bn bng thng lng theo trt t, lut l mua bn cng bng, cng khai. Mua bn trn th trng k hn gip nng dn c th bo h gi, phng trng hp gi b st gim, to iu kin cho cc nh xut khu c ph c cng c hn ch, phng chng ri ro, tng cng cnh tranh trn th trng k hn... Ngoi ra, cc c quan ngoi giao nc ngoi phi c nhim v h tr pht trin kinh t trong nc thng qua vic cung cp hiu bit v c im th trng ( lut php, chnh sch kinh t thng mi, cc hip nh m Vit Nam k, tp qun th trng, cc i th cnh tranh, h tr cc vn php l trong tranh chp thng mi...). T chc tt, cht ch h thng thng tin s gip ngnh c ph Vit Nam vng vng hn trn con ng hi nhp quc t, lun ch ng v sn sng. 2.7. Quan tm hn n th trng ni a. Theo Vicofa, mt trong nhng gii php cho tnh trng cung cao hn cu hin nay nm chnh th trng ni a. y cng chnh l iu m nhng cng quc sn xut c ph ln trn th gii nh Brazil, Pru lm thnh cng. B o th Mi, Tng th k Vicofa nhn nhn rng, kch cu trong nc l mt mc tiu m Vicofa cn t n. Bi cng nh Brazil, Malaysia, doanh nghip Vit Nam phi hc tp cc nc chnh l tiu th ni a ca h rt ln, nh gim bt s lng c ph d tha. Hin nay, Vicofa ang khuyn khch cc hi vin m rng ca hng v tuyn truyn cho vic tiu th c ph n nhng thnh ph nh v cc tnh xa xi...Vi hng i bit nhn xa trng rng, Vinacafe ( Nh my c ph Bin Ho ) i vo th trng c ph tan v tng bc ginh li th phn trong nc. Nm 29

2000, Vinacafe nng cng sut ln 10 ln so vi trc v ginh li 45% th phn c ph ni a. Cht lng v tn tui ca Vinacafe c khng nh. Bt cha nh thing , sn phm c ph ho tan mang thng hiu Vinacafe t v danh tiu tt, lt thm trong tn tui ca cc i gia ngoi nhp, gi y tr thnh nim t ho cho mt sn phm made in Vit Nam. Trc cc i th t bn ngoi, sc cnh tranh ca Vinacafe khng ch cht lng sn phm m cn l li th t tm l ngi tiu dng-mt trong nhng li th sn nh. Khi cht lng c khng nh, lng t ho dn tc l mt kha cnh cn khai thc. Thng hiu c ph Vit Nam n vi ngi Vit Nam bng con ng y. Nh vy, nhng g m nh my c ph Bin Ho lm c vi Vinacafe cho thy rng th trng ni a cng l mt mnh t mu m cn c khai thc. Khng th b ng th trng y cho sn phm ngoi trn vo m cn phi tch cc ginh ly, c ng vng trong nc th ngnh c ph Vit Nam mi t tin tin ra th trng nc ngoi. y thc s l gii php hu hiu trong tnh hnh hin nay, khi m th trng c ph th gii ang trong giai on kh khn. 2.8. M rng th trng c ph v tng cng hp tc quc t. Trn c s chim lnh c th trng trong nc, m rng th trng ton cu, tng uy tn v v th c ph Vit Nam l cng vic khng d dng cn phi thc hin. Khi lng c ph xut khu ngy mt ln khng th th ng ngi ch ai n mua th bn m cn ch ng to th trng, m rng th trng. y l mt trong nhng quc sch ln ca Nh nc v nhim v chung ca cc ngnh cc cp. Nh nc cn to nhiu c hi cho cc doanh nghip ngnh c ph tip cn vi th trng nc ngoi thng qua h thng tham tn thng mi, qua hi ch trin lm thng mi quc t. Ngoi ra cn m c quan i din v s dng cc phng thc thng mi khc nh i hng, cc Hip nh Chnh ph, B Thng mi. C quan 30

thng v cc nc cn m rng hot ng xc tin thng mi bng nhiu hnh thc qung b c ph Vit Nam trn th trng th gii. Vit Nam gia nhp ICO, s tham gia ACPC v nhng t chc quc t khc c lin quan tng cng hp tc kinh t thng mi, khoa hc, cng ngh v pht trin ngun nhn lc.

31

KT LUN
C th ni, trong nhng nm gn y, Vit Nam nhanh chng tr thnh mt trong nhng nc sn xut c ph hng u. Vi li th so snh v iu kin t ai, kh hu, ngun nhn lc di do gi r, nng sut lao ng thuc loi cao nht nh th gii nn trong vng 5 nm qua ngnh c ph Vit Nam chim c mt th phn ng k, c mt trn 50 quc gia, l ngun thu ngoi t quan trng sau thu hi sn v go. Tuy nhin, trc bi cnh th trng th gii ngy cng cnh tranh gay gt v nhng li th so snh ang hao mn dn, i hi ngnh c ph phi c nhng chin lc cnh tranh thch hp bo m hiu qu bn vng. Nu khng nguy c tt hu v ph sn c th p n bt c lc no. Vy nn, tm kim v tin hnh cc gii php hn ch, khc phc nhng mt cn km yu l cng vic phi sm thc hin nu mun nng cao kh nng cnh tranh ca ngnh. Bn cnh , s ng h, gip , h tr t pha nh nc khng bao gi l tha m lun lun cn thit. T bn thn mnh cng vi s h tr , trong tng lai khng xa chc chn rng c ph Vit Nam s tn ti v pht trin nhanh chng. y cng l mong mun chung cho cc ngnh, cc mt hng tim nng v c trin vng pht trin ca Vit Nam.

32

TI LIU THAM KHO

1. Tp ch Th trng gi c - S 9/2003: Nng cao sc cnh tranh ca c ph Vit Nam-Mt i hi bc xc hin nay. Nguyn Tin Tha. - S 4/2001 : Cc gii php tng sc cnh tranh ca c ph Vit Nam trn th trng th gii. PGS.TS Nguyn Sinh Cc. Suy ngh v c ch h tr sn xut xut khu c ph. T Hu Nghim. 2. Tp ch Pht trin kinh t S 113/2000: Nng cao kh nng cnh tranh ca c ph Vit Nam

trn th trng th gii Thc s Nguyn Phm Hi. - S 127/2001: Phn tch cung cu v gii php iu tit c ph trn th gii trong thi gian qua. nh hng pht trin ngnh c ph Vit Nam. Thc s Nguyn Hiu Lc. - S 6/2003 : Xut khu c ph Vit Nam nm 2003. Thc tin v trin vng. PGS.TS Nguyn Sinh Cc. 3. Tp ch Thng nghip th trng Vit Nam * s thng 2/2001 Trin vng xut khu c ph ca Vit Nam. Phm Nguyn Minh. 4. Tp ch Thng tin kinh t s 12 thng 6/2003. Xut khu c ph Vit Nam chnh sch, gii php v chin lc pht trin Thanh Hng. 5. Tp ch u t s 8 thng 3/2003. Th trng ni a cho c ph Vit Nam Tho Vy. 6. Tp ch Thng mi s 1+2/2004: Vn vay vn i vi c ph k Lk. Cng Lun.

33

 Ch giao dch c ph v nhng ha hn.

Trn Ngc Quyn.

7. Tp ch Thi bo ti chnh Vit Nam * s 58 thng 5/2003. Cn tip tc h tr cho cy c ph. Hoi Thu

8. Tp ch Kinh t v D bo * s 6/2001: Nhng gii php trc mt v lu di i vi c ph Vit Nam. TS Lu Vn Nghim 9. Tp ch Doanh nghip thng mi* s 156/2003: C ph xut khu nhng im yu cn khc phc. Nguyn nh. 10. Gio trnh kinh t v qun l cng nghip. 11. Gio trnh Qun tr chin lc. 12. Marketing cn bn, Kotler Philip, NXB TK 1997. 13. Trang web vicofa.com. 14. trang web fpt.vn

34

MC LC Li m u Ni dung chnh. I. Thc cht v cc nhn t nh hng n kh nng cnh tranh.

I.1. Khi nim v cnh tranh. I.2. Khi nim kh nng cnh tranh. I.3. Phn loi kh nng cnh tranh. 3.1. Cnh tranh quc gia. 3.2. Cnh tranh ngnh. 3.3. Cnh tranh sn phm. I.4. Cc nhn t nh hng n kh nng cnh tranh. 4.1. Cc nhn t ch quan. 4.1.1. Nhn t con ngi. 4.1.2. Kh nng v ti chnh. 4.1.3. Trnh cng ngh. 4.2. Cc nhn t khch quan. 4.2.1. Cc nhn t kinh t. 4.2.2. Cc nhn t v chnh tr php lut. II. Thc trng v th trng c ph th gii v ngnh c ph Vit Nam

II.1. Tng quan v th trng c ph th gii. II.2. Thc trng ngnh c ph Vit Nam. 2.1. V sn xut. 2.2. V cng ngh. 2.3. V nguyn liu. 2.4. V lao ng.

35

II.3. Nhng li th v bt li ca ngnh c ph Vit Nam 3.1. Li th ca ngnh c ph Vit Nam. 3.1.1. Li th khch quan. 3.1.2. Li th ch quan. 3.2. Nhng hn ch ca ngnh c ph Vit Nam v nguyn nhn. 3.2.1. Tnh bn vng ca ngnh c ph Vit Nam cha cao. 3.2.2. C cu cy trng thiu hp l. 3.2.3. Cht lng c ph cha cao. 3.2.4. Thiu tnh ng b gia cc khu. 3.2.5. Thiu vn. 3.2.6. Cha tr trng n th trng ni a. III. Gii php nng cao kh nng cnh tranh ca ngnh c ph Vit Nam III.1. Phng hng. III.2. Gii php. 2.1. To ngun vn u t. 2.2. Chuyn i c cu cy trng. 2.3. Nng cao nng sut, cht lng, h gi thnh sn phm c ph. 2.4. i mi cng ngh. 2.5. Xy dng h thng ng b gia cc khu. 2.6. T chc h thng thu thp thng tin. 2.7. Quan tm hn n th trng ni a. 2.8. M rng th trng c ph v tng cng hp tc quc t. Kt lun

36