Professional Documents
Culture Documents
BI GING MN HC
KINH T LNG
KINH T LNG
1.
2.
M t vn tt ni dung hc phn:
Nhim v ca hc vin:
5.
6.
D gi trn lp theo yu cu ca mn hc
Thi ht mn
Mc tiu ca hc phn:
7.
Ni dung hc phn:
CHNG I
C BN V KINH T LNG V PHN TCH HI QUI
1.1.
Vi nt c bn v kinh t lng:
Kinh t lng bao gm vic p dng thng k ton cho cc s liu kinh t
cng c v mt thc nghim cho cc m hnh do cc nh kinh t ton xut
v tm ra li gii bng s.
Sau khi xy dng xong h thng cc phng trnh, chng ta phi tp hp cc s liu
cho cc bin v tin hnh c lng cc h s ca cc phng trnh. K thut hi quy
(regression) c p dng c lng cc h s ca cc phng trnh. Sau khi c
lng xong ton b cc phng trnh ca m hnh, chng ta s tin hnh m phng
(simulation) tc ng ca cc thay i chnh sch trong tng lai ln cc bin kinh t
m mnh quan tm (v d nh tng trng, vic lm, lm pht,). Trn c s , chng
ta c th nh gi tc ng ca chng hoc/v xut ra cc kch bn d bo.
Cc bc thc hin
No
Yes
Tm m hnh khc
D bo
Ra quyt nh
1.2.
V d: Khi chng ta c gng gii thch chi tiu dng ca mi ngi, chng ta c th s
dng cc bin gii thch l thu nhp v tui. Khi gii thch gi ca mt chic t, cc
bin gii thch c th l kch c, ng c my, tin cy ca hng sn xut cng nh
an ton ca chic t. gii thch gi ca mt ngi nh cc bin gii thch c th l
kch c, s phng, t l ti phm ca khu dn c cng nh tui ca ngi nh. d
on kh nng mt hc sinh cui cp trung hc ph thng vo i hc, chng ta c th
6
yi = 1 + 2 X 2i
Trong :
1 l c lng ca 1
2 l c lng ca 2
1.3.
Y = 0 + 1 X + 2 X 2 + .
Dng hm bc hai c th c m t dng nh sau:
V d v Hm sn xut Cobb-Douglas
Y = 1 K2 L3e
Y = sn lng
K = nhp lng vn
L = nhp lng lao ng
y l mi quan h phi tuyn, nhng chng ta c th bin i quan h ny:
Nh th: lnY = ln 1+ 2lnK + 3lnL+e
y l m hnh tuyn tnh trong cc tham s nhng khng tuyn tnh trong cc bin s.
M hnh ny tuyn tnh theo lgart ca cc bin s. M hnh ny c gi l m hnh
lgart-lgart, lgart kp hay tuyn tnh lgart
H s dc ca mt m hnh tuyn tnh lgart o lng co gin ca Y theo X.
Nh th, h s ni trn l co gin. co gin ny khng i i vi X&Y
+
(-1.36) (4.80)
(0.54)
R2 = 0.89
Y GNP tnh bng triu la
K l vn thc tnh bng triu la
L tnh bng triu ngy cng lao ng
co gin ca sn lng theo vn l 0,49. Gi nhp lng lao ng khng i, gia tng
1% nhp lng vn dn n gia tng 0,49% sn lng.
co gin ca sn lng theo lao ng l 1,50. Gi nhp lng vn khng i, gia tng
1% nhp lng lao ng dn n gia tng 1,5% sn lng.
Hiu qu tng theo qui m bi v 2 + 3 = 1,99.
11
R2 c ngha l 89% bin thin trong lgart ca sn lng c gii thch bi lgart ca
lao ng v vn.
Hay v d chng ta c th lp m hnh cu nh mt m hnh tuyn tnh lgart v t
c lng co gin ca cu tiu dng c ph mi ngy:
Gi s kt qu thu c nh sau:
lnQ=0.78 -0.25lnPCoffee+ 0.38lnPtea
+
Pcoffee l gi c ph mi cn Anh
Ptea l gi tr mi cn Anh
12
1
) + .
X
13
i =1 j =1
1
) + .
X3
14
1.5.
S liu cho:
15
S liu hn hp:
TM TT
16
CHNG II
M HNH HI QUI HAI BIN, C LNG V KIM NH
chng I pht biu rng bc u tin trong phn tch kinh t lng l vic thit lp
m hnh m t c hnh vi ca cc i lng kinh t. Tip theo nh phn tch kinh
t/ kinh doanh s thu thp nhng d liu thch hp v c lc m hnh nhm h tr
cho vic ra quyt nh. Trong chng ny s gii thiu m hnh n gin nht v pht
trin cc phng php c lng, phng php kim nh gi thuyt v phng php
d bo. M hnh ny cp n bin c lp (Y) v mt bin ph thuc (X). chnh
l m hnh hi quy tuyn tnh hai bin (thng gi l m hnh hi qui n). Mc d y
l mt m hnh n gin, v i khi c th l phi thc t, nhng vic hiu bit nhng
vn c bn trong m hnh ny l nn tng cho vic tm hiu nhng m hnh phc tp
hn. Thc t, m hnh hi quy n tuyn tnh c th gii thch cho nhiu phng php
kinh t lng. Trong chng ny ch a ra nhng kt lun cn bn v m hnh hi quy
tuyn tnh n bin.
Mc tiu u tin ca mt nh kinh t lng l lm sao s dng d liu thu thp c
c lng hm hi quy ca tng th, l, c lng tham s ca tng th 1 v 2.
K hiu 1 l c lng mu ca 1 v 2 l c lng mu ca 2. Khi mi quan
h trung bnh c lng l Y = + X. y c gi l hm hi quy ca mu.
1
17
Hm hi qui mu
Do khng bit tng th, nn chng ta khng bit gi tr trung bnh tng th ca bin ph
thuc l ng mc no. Do vy chng ta phi da vo d liu mu c lng.
Trn thc t khi tng th ln, tn ti F nhng khng tm c chnh xc do:
9
Khng quan st c (do thi gian hay ti chnh khng cho php..)
Tng th bin ng
Do vy ngi ta phi tin hnh chn mu, mu l mt nhm hay mt b phn ca tng
th.
Hi qui mu:
Cho PRF: Y =F(x2, x3,.... xk) + u
Trn mt b phn (mu) c n c th gi Y = F ( X 2, X 3..., Xk ) l hi qui mu (SRF Sample regression function)
Vi mt c th mu Yi F ( X 2i, X 3i..., Xki )
Sinh ra ei = Yi F ( X 2i, X 3i..., Xki ) = Yi Yi ; ei gi l Phn d SRF
K hiu 1 l c lng mu ca 1 v 2 l c lng mu ca 2. Khi mi quan
h trung bnh c lng l Y = + X. y c gi l hm hi quy ca mu.
1
18
2.3.
2.3.1.
Trong kinh t lng, th tc c lng c dng ph bin nht l phng php bnh
phng nh nht. Tiu chun ti u c s dng bi phng php bnh phng nh
nht l cc tiu ha hm mc tiu.
Phng php bnh phng nh nht l mt phng php c a ra bi nh ton hc
c Carl Friedrich Gauss, y l mt phng php mnh v c rt nhiu ngi s
dng, n thng c k hiu l OLS (ordinary least squares). T tng ca phng
php ny l cc tiu tng bnh phng cc phn d. Do c th ni c c ng
hi qui thch hp nht, chng ta chn cc c lng ca tung gc v dc sao
cho phn d l nh.
Chng ta t:
yi k hiu gi tr thc ca bin y ti quan st i
y i
k hiu gi tr ca hm hi qui mu
ei k hiu phn d, yi y i
Do cc tiu ho
v 2.
( yi yi )
s tng ng vi cc tiu ei t tm ra 1
19
1 = E (Y x 2, x 3, ....x k = 0)
j =
Y
x j
Vi mu:
y = 1 + 2 X 2 + 3 X 3 + ... + k X k
Phng php bnh phng nh nht (OLS) l phng php rt ng tin cy trong vic
c lng cc tham s ca m hnh, tuy nhin m hnh c lng phi tho mn 6 gi
thit. Khi tho mn cc gi thit, c lng bnh phng nh nht (OLS) l c lng
tuyn tnh khng chch c hiu qu nht trong cc c lng. V th phng php OLS
a ra c Lng Khng chch Tuyn Tnh Tt Nht (BLUE).
Kt qu ny c gi l nh l GaussMarkov, theo l thuyt ny c lng OLS l
BLUE; ngha l trong tt c cc t hp tuyn tnh khng chch ca Y, c lng OLS
c phng sai b nht. Cc gi thit nh sau:
+
20
Cov (ui,xi)=0,
Tt c gi tr u c phn phi ging nhau vi cng phng sai 2, sao cho Var( ui) =
E(ui2 )=2 . iu ny c gi l phng sai ca sai s khng i.
+
iu ny rt quan trng khi pht sinh khong tin cy v thc hin kim nh gi thuyt
trong nhng phm vi mu l nh. Nhng vi phm vi mu ln hn, iu ny s tr nn
khng my quan trng.
V d v Phng sai sai s khng i v Phng sai sai s thay i
21
2.3.3.
Cho hm hi qui mu yi = 1 + 2 x i
)
L = ( yi yi ) 2 = ( yi 1 2 xi ) 2
Ta t
Ta thy rng 1, 2 s l nghim ca h thng phng trnh sau:
L
= 2 ( yi 1 2 x i ) = 0
1
i
(2.1)
L
= 2 x i ( yi 1 2 x i ) = 0
2
i
(2.2)
T (2.1),
Nhng
(yi 1 2 x i ) = 0 yi n1 2 x i = 0
i
yi = n y
xi = nx
Do vy ta c th vit ny n1 n 2 x = 0 hay y 1 2 x = 0
T (2.2),
xi ( yi 1 2 xi ) = 0
(2.3)
(2.4)
22
T (2.3),
1 = y 2 x
(2.5)
xi ( yi y + 2 x 2 xi ) = 0
i
xi yi y xi + 2 x xi 2 xi 2 = 0
i
xi yi nyx + 2 nx 2 2 xi 2 = 0
i
Tng ng vi,
x y nxy ( x i x )( yi y)
2 = i i
=
& 1 = y 2 x
2
2
2
x i nx
(xi x)
+ Khng chch- Gi tr k vng ca 1, 2 ng bng gi tr ca 1, 2
+ Tt nht - iu c ngha l c lng c phng sai nh nht trong
tt c cc lp c lng tuyn tnh khng chch. Chng ta c th chng
minh nh l Gauss-Markov.
23
2.4.
chnh xc ca c lng
T l thuyt xc sut ta bit rng phng sai ca mt bin ngu nhin o lng s phn
tn xung quanh gi tr trung bnh. Phng sai cng b, tng gi tr ring bit cng gn
vi gi tr trung bnh. Tng t, khi cp n khong tin cy, ta bit rng phng sai
ca bin ngu nhin cng nh, khong tin cy ca cc tham s cng b. Nh vy,
phng sai ca mt c lng l thng s ch chnh xc ca mt c lng. Do
vic tnh ton phng sai ca 1 v 2 l rt cn thit.
Do 1 v 2 thuc vo cc gi tr Y, m Y li ph thuc vo cc bin ngu nhin u1, u2,
, un, nn chng cng l bin ngu nhin vi phn phi tng ng.
Vi cc gi thit cho, phng sai v lch chun c tnh nh sau
Var ( 2 ) =
Var ( 1) =
( xi x ) 2
xi 2 2 ;
n ( xi x ) 2
se ( 2 ) =
se ( 1) =
( xi x ) 2
xi 2
n ( xi x ) 2
2 = Var (ui )
Trong cc cng thc trn 2 cha bit, 2 c c lng bng c lng khng chch
ca n l:
2
e
i
=
)2
2.5.
n2
ph hp ca m hnh
24
ESS RSS
+
=
1=
TSS TSS
R2 =
R =
( y i y) 2
( y i y) 2
ei 2
( yi y) 2
ESS
RSS
= 1
TSS
TSS
(yi y )2 ( yi y) 2
(yi y )( yi y)
R=
(yi y )2 ( yi y) 2
T s gia tng bin thin c gii thch bi m hnh cho tng bnh phng cn c
gii thch c gi l h s xc nh, hay l tr thng k good of fit. T nh ngha R2
chng ta thy R2 o t l hay s % ca ton b sai lch Y vi gi tr trung bnh c
gii thch bng m hnh. Khi ngi ta s dng R2 o s ph hp ca hm hi qui;
0 R2 1
+
25
2.6.
2.6.1.
a.
( x )2
1
2
2 2
= ( , 2 ),
- < < +
0 < 2 < +
26
b.
j = N( j , Var j )
* T=
j E( j )
j j
=
~ T(n - 2)
Se( j )
Se( j )
)
(n - 2) 2
~ 2 (n 2)
V d: G1= 4, G2=10
-----+----------------+---4
10
1- =0.95
Ta c:
j j
Se( j )
~ T(n - 2)
Vi tin cy l 1-;
+ c lng 2 pha:
27
P ( t / 2 ( n 2)
j j
Se( j )
t / 2 (n 2)) = 1
Khong tin cy 1- ca j l:
[ j t / 2 (n 2)Se( j ); j + t / 2 (n 2)Se( j ) ]
+ c lng pha phi:
j j + t (n 2) Se( j )
j j t (n 2) Se( j )
28
2.6.2.
a.
Khi nim:
V d:
H0 : = 0.5
H1 : 0.5
29
Bc 1: Thnh lp gi thuyt H0
V d: H0 : = 0.5
Bc 2: Thnh lp gi thuyt H1
V d: H1 : 0.5
Bc 3: Xc nh mc ngha
Bc 4: Chn cc tham s thng k thch hp cho vic kim nh v xc nh cc min
bc b, min chp nhn v gi tr gii hn.
Bc 5: Tnh ton bin ngu nhin ca kim nh nh bin Z (trong phn phi chun), t
(trong phn phi Student t) hay 2 (trong phn phi Chi bnh phng).
Bc 6: Ra quyt nh: Nu cc gi tr tnh ton ri vo min bc b Ho th ra quyt
nh bc b Ho. Ngc li s chp nhn Ho.
b.
Kim nh gi thit i vi j
th:
T=
j j
Se( j )
~ T(n - 2)
Ta c bng sau y:
Loi gi thit
Gi thit H0
Gi thit i H1
Min bc b
Hai pha
j = j*
j j*
t >t/2 (n-2)
Pha phi
j j*
j > j*
t >t (n-2)
Pha tri
j j*
j < j*
t <-t (n-2)
Gi s:
30
Kim nh j ;
H0:
j = 0 xj khng tc ng
H1:
j 0 xj c tc ng
j < 0 xj c tc ng ngc
j > 0 xj c tc ng thun
2.6.3.
)
(n - 2) 2
~ 2 ( n 2)
Do khong tin cy 1- ca 2 c xc nh t:
)2
(n - 2)
P( 21 / 2 (n 2)
2
2 / 2 (n 2)) = 1
Hay
)
(n - 2)) 2
(n - 2) 2
2
=1
P
2
2
1 / 2 (n 2)
/ 2 ( n 2)
2
Kim nh gi thit i vi :
Loi gi thit
Gi thit H0
Gi thit i H1
Hai pha
2
2
= 0
2
2
0
Min bc b
)
(n - 2) 2
02
)
(n - 2) 2
0
Pha phi
Pha tri
2
2
0
2
2
> 0
2
2
0
2
2
< 0
< 21 / 2 (n 2)
)
(n - 2) 2
02
)
(n - 2) 2
31
> 2 / 2 (n 2)hay
> 2 (n 2)
< 21 (n 2)
2.7.
2.7.1.
y 0 = 1 + 2 x 0
0 l c lng khng chch c phng sai nh nht ca E(ylx0), tuy nhin 0
vn khc gi tr thc ca n.
0 c phn b chun vi k vng 1 + 2x0 nn
Var ( y 0 ) = E( 1 + 2 x 0 1 2 x 0 ) 2
= E[( 1 1) + x 0 ( 2 2 )]2
= E[( 1 1) 2 + 2 x 0 ( 2 2 )( 1 1) + x 02 ( 2 2 ) 2 ]
Var ( y 0 ) = E[( 1 1) 2 ] + E[ x 02 ( 2 2 ) 2 ]
+ 2 x E[( )( )]
0
2
2
1
1
= var(1) + x 02 var(2 ) + 2 x 0 cov(1, 2 )
Var ( y 0 ) = var( y 2 x ) + x 02 var(2 ) + 2 x 0 cov(1, 2 )
2
Var ( y 0 ) =
+ x 2 var(2 ) + x 02 var(2 ) + 2 x 0 cov(1, 2 )
cov(1, 2 ) = E ( 1 1)( 2 2 )
1 1 = y 2 x E ( 1) = y 2 x ( y 2 x ) = x ( 2 2 )
Var ( y 0 ) =
2
n
+ x2
(xi x)2
+ x 02
(xi x)2
2x 0 x
(xi x)2
(x 0 x)2
=
+
n ( x i x ) 2
21
)
Do cha bit 2, nn ta s dng c lng khng chch ca 2 l 2 , khi :
32
y ( 1 + 2 x 0 )
T= 0
~ T(n - 2)
Se( y 0 )
Khong tin cy 1- ca E(y|x0):
P( 1 + 2 x 0 t / 2 (n 2)Se( y 0 ) 1 + 2 x 0
+ x + t
(n 2)Se( y )) = 1
1
2 0
/2
y 0 t / 2 (n 2)Se( y 0 ) E( y x 0 ) y 0 + t / 2 (n 2)Se( y 0 )
2.7.2.
y 0 = 1 + 2 x 0
E (e0 ) = E ( y0 y 0 ) = E ( y0 ) E ( y 0 ) = 0
var( y0 y 0 ) = var( y0 ) + var( y 0 )
1
( x0 x ) 2
= 2 + 2 +
2
n ( xi x )
1
( x0 x ) 2
= 2 1 + +
2
n ( xi x )
Ta c: e0 ~ N (0, var( e0 ))
Ngi ta chng minh c:
y y 0
e0 0
~ T (n 2) => 0
~ T ( n 2)
Se(e0 )
Se(e0 )
y y 0
P 0
t / 2 = (1 )
Se(e0 )
P ( y 0 t / 2 (n 2) Se(e0 ) y0 y 0 + t / 2 (n 2) Se(e0 )) = 1
33
BI THC HNH
Cho bng sau y v li sut (Y) v t l lm pht (X) trong nm 1988 9 nc. Gi s
rng s ph thuc E(Y/X) c dng tuyn tnh. Hy c lng hm hi qui v tnh cc
c trng ca n.
Y
11.9
9.40
7.50
4.00
11.30
66.30
2.20
10.30
7.60
7.20
4.00
3.10
1.60
4.80
51.00
2.00
6.60
4.40
Trc tin vi cch lm th cng (khng s dng cc phn mm chuyn dng) thc
hin hi qui v tm cc c trng ca m hnh, ta lp bng tnh v tnh nh sau:
ei
ei2
Yi
11.90
7.20
51.84
-2.21
4.89
-2.60
6.76
5.75
11.74
0.16
0.03
9.40
4.00
16.00
-5.41
29.28
-5.10
26.01
27.60
7.74
1.66
2.76
7.50
3.10
9.61
-6.31
39.83
-7.00
49.00
44.18
6.61
0.89
0.78
4.00
1.60
2.56
-7.81
61.01
-10.50
110.25
82.02
4.74
-0.74
0.55
11.30
4.80
23.04
-4.61
21.26
-3.20
10.24
14.76
8.74
2.56
6.56
66.30
51.80 2683.24
2154.30
66.46
-0.16
0.03
2.20
2.00
4.00
-7.41
54.92
-12.30
151.29
91.16
5.24
-3.04
9.25
10.30
6.60
43.56
-2.81
7.90
-4.20
17.64
11.81
10.99
-0.69
0.47
7.60
4.40
19.36
-5.01
25.11
-6.90
47.61
34.58
8.24
-0.64
0.41
0.00 3102.04
2466.14
130.50
0.00
20.83
Tng
130.50
TB
14.50
Xi X
X i2
Xi
51.00 2601.00
(X i X )2
Yi Y
41.59 1729.64
84.70 2770.97
0.00 1973.85
(Yi Y ) 2
(Yi Y )( X i X )
9.41
2 =
SRF
34
Yi
chnh xc ca cc c lng:
e
=
2
i
n2
20.83
= 2.975
92
T suy ra:
Var( 2 ) =
2
2.975
=
= 0.0015;
2
(X i X) 1973.85
X
)=
n (X X)
2
Var(1
2 =
Se( 2 ) = 0.0388
2770.97
2.975 = 0.464;
9*1973.85
Se(1 ) = 0.6811
ph hp ca m hnh:
R2 = 1
20.83
RSS
= 1
= 0.993
3102.04
TSS
T cho thy rng 99.3% s bin i ca li sut tit kim trong mu c gii thch
bng t l lm pht.
Khong tin cy cc h s j:
1 - 1.895Se( 1 ) 1 1 + 1.895Se( 1 )
1
1.131
4.353
2 - 1.895Se( 2 ) 2 2 + 1.895Se( 2 )
2
1.158
1.341
Kim nh gi thit:
H0: 2 = 0
H1: 2 0
Gi thit H0 v mt kinh t tc l chng ta a ra gi thit bin X khng nh hng n
Y, trong th d ny c ngha l lm pht khng nh hng n li sut ngn hng.
35
t=
2 2* 2 0
=
= 32.2
se( 2 ) 0.0388
Gi s chng ta mun d bo gi tr trung bnh hay gi tr c bit cho Li sut tit kim
khi chng ta bit mt gi tr c th ca T l lm pht, p dng nhng cng thc nh
trnh by trong phn 2.7 chng ta d dng tnh c cc gi tr d bo mong mun.
Chng ta va thc hin c lng hm hi qui v tnh cc c trng ca n bng vic
s dng nhng cng thc v lp bng tnh, hin nay c rt nhiu phn mm ng dng
hay cc phn mm phn tch d liu khc do chng ta d dng tnh c cc tham s
hi qui cng nh nhng c trng ca n m khng cn mt qu nhiu thi gian. i
vi nhng yu cu n gin, chng ta cng c th thc hin ngay trn EXCEL, v d
vi bi thc hnh trn chng ta c th thc hin mt s thao tc n gin nh sau:
Tool Data Analysis Regression
Sau khi thc hin khai bo cc bin, chng ta s thu c kt qu hi qui nh sau:
SUMMARY OUTPUT
Regression Statistics
Multiple R
0.997
R Square
0.993
Adjusted R Square
0.992
Standard Error
1.725
Observations
9
ANOVA
df
Regression
Residual
Total
Intercept
X
1
7
8
SS
MS
F
Significance F
3081.212 3081.212 1035.543
0.000
20.828
2.975
3102.040
t Stat
4.024
32.180
P-value
0.005
0.000
36
CHNG III
M HNH HI QUI A BIN
By gi, chng ta s xem xt hi qui a bin (hi qui bi), ngha l lin h bin ph
thuc Y cho trc vi nhiu bin c lp X2, X3, ..., Xk.
3.1.
(3.1)
Trong :
1: l h s t do (h s chn)
j: l h s hi qui ring
u: sai s ngu nhin
3.2.
Cc gi thit OLS cho m hnh hi qui tuyn tnh n c gii thch trong m hnh hi
qui a bin:
1. Hm hi qui l tuyn tnh theo cc tham s
2. E(ui) = 0
2
3. Var (ui) =
4. Cov (ui,uj)=0
5. Cov (ui,xi)=0
6. ui
37
yi = 1 + 2 x 2i + 3x 3i + ... + k x ki
Cc phn d c nh ngha ging nh trong m hnh hi qui n:
e i = y i y i
c lng cc tham s ca m hnh, chng ta s dng phng php bnh phng
38
ei2
= 2 ( yi ( 1 + 2 x 2i + 3x 3i + ... + k x ki )) = 0
ei2
= 2 ( yi ( 1 + 2 x 2i + 3x 3i + ... + k x ki )) x 2i = 0
.....................................................................................................
ei2
= 2 ( yi ( 1 + 2 x 2i + 3x 3i + ... + k x ki )) x ki = 0
Cc tham s 1 , 2 , 3 c tnh t h phng trnh chun sau y:
1 + 2 x 2 + 3x 3 = y
1 x 2i + 2 x 22i + 3 x 2i x 3i = yi x 2i
1 x 3i + 2 x 2i x 3i + 3 x 32i = yi x 3i
Trong :
x 2 = x 2i / n; x 3 = x 3i / n; y = yi / n
Gii h phng trnh ta tm c:
1 = y 2 x 2 3x 3
( ( y y)( x 2i x 2 ))( ( x 3i x 3 ) 2 ) ( ( y i y)( x 3i x 3 ))( ( x 2i x 2 )( x 3i x 3 ))
2 = i
( ( x 2i x 2 ) 2 )( ( x 3i x 3 ) 2 ) ( ( x 2i x 2 )( x 3i x 3 )) 2
39
Var ( 2 ) =
Var ( 3 ) =
2
2
2
)
( x 2i x 2 ) (1 r23
2
2
)
( x 3i x 3 ) (1 r23
Cov( 2 , 3 ) =
Se( 2 ) = Var ( 2 )
Se( 2 ) = Var ( 2 )
2 2
r23
2
(1 r23
)
( x 2i x 2 ) 2 ( x 3i x 3 ) 2
( ( x 2i x 2 )( x 3i x 3 )) 2
2
r23 =
( x 2i x 2 ) 2 ( x 3i x 3 ) 2
2
Trong cng thc trn l phng sai ca ui, nhng cha bit. c lng khng chch
ca n bng:
)2
ei2
n 3
)2
ei2
nk
H s xc nh bi R2 v h s xc nh bi hiu chnh R 2
3.5.
Khi nh gi mc thch hp, tng bnh phng ton phn, tng bnh phng hi qui,
v tng bnh phng ca sai s c cng dng nh trnh by trc, v y cng c
TSS = RSS + ESS
Trong m hnh hi qui hai bin R2 o thch hp ca hm hi qui. N chnh l t l
ca ton b s bin i ca bin ph thuc y do bin gii thch x gy ra. Trong m hnh
hi qui a bin t l ca ton b s khc bit ca bin y do tt c cc bin x2 v x3 gy
ra c gi l h s xc nh bi, k hiu l R2:
2
R =
2 ( yi y)( x 2i x 2 ) + 3 ( yi y)( x 3i x 3 )
( y i y) 2
= 1
ei2
( yi y) 2
40
R 2 = 1
Var (u )
Var (Y )
Chng ta bit rng mt c lng khng chch ca Var (u) c tnh bng RSS/(n k),
v mt c lng khng chch ca Var (Y) c tnh bng TSS/(n 1). Thay vo
phng trnh trn ta c:
R 2 = 1
RSS /( n k )
RSS (n 1)
= 1
TSS /( n 1)
TSS (n k )
(n 1)
2 (n 1)
2
(1 R ) = 1
= 1
(n k )
TSS
Vic thm vo mt bin dn n tng R2 nhng cng lm gim i mt bc t do, bi v
chng ta ang c lng thm mt tham s na. R2 hiu chnh l mt php o thch
hp tt hn bi v n cho php nh i gia vic tng R2 v gim bc t do. Cng cn
lu l v (n 1) / (n k) khng bao gi nh hn 1. R2 hiu chnh s khng bao gi ln
hn R2. Tuy nhin, mc d R2 khng th m, R2 hiu chnh c th nh hn khng. V
d, khi n = 26, k = 6, v R2 = 0,1, chng ta c R2 hiu chnh = 0,125.
T chng ta thy rng khng th dng R2 lm tiu chun xem xt vic khng a
2
thm hay a thm mt bin gii thch mi vo trong m hnh. Do vy R thng
c s dng cn nhc khi xem xt vic a thm mt bin gii thch mi vo m
2
hnh. Chng ta ch a thm bin mi vo m hnh khi R tng.
41
3.6.
3.6.1.
Hi qui tuyn tnh bi cng c cc tnh cht gn ging nh hi qui tuyn tnh n
nhng bc t do thay i.
Cc h s c lng tun theo phn phi chun
j ~ N ( j , Se( j ))
j j
Se( j )
~ T (n k )
2 =
ei2
nk
P( t / 2 (n 3)
j j
Se( j )
t / 2 (n 3)) = 1
Khong tin cy 1- ca j l:
Kim nh gi thit i vi j
42
3.7.
3.7.1.
Gi s chng ta c 2 m hnh di y:
(U ) : Y = 1 + 2 X 2 + 3 X 3 + 4 X 4 + u
( R) : Y = 1 + 2 X 2 +
M hnh U c gi l m hnh khng gii hn (unrestrict), v M hnh R c gi l
m hnh gii hn (restrict). l do 3 v 4 buc phi bng khng trong M hnh R.
Ta c th kim nh gi thuyt lin kt 3 = 4 = 0 vi gi thuyt i l t nht mt trong
nhng h s ny khng bng khng. Kim nh gi thuyt lin kt ny c gi l kim
nh Wald. Th tc nh sau.
t cc m hnh gii hn v khng gii hn l:
(U ) : Y = 1 + 2 X 2 + .... + m X m + m +1 X m +1 + ..... + k X k + u
( R) : Y = 1 + 2 X 2 + .... + m X m +
M hnh R c c bng cch b bt mt s bin M hnh U, l Xm+1, Xm+2, Xk.
V vy, gi thuyt l:
H 0 : m +1 = ... = k = 0
H 1 : khong phai dong thoi cac tham so bang 0
Lu rng (U) cha k h s hi qui cha bit v (R) cha m h s hi qui cha bit. Do
, M hnh R c t hn k m thng s so vi U. Cu hi chng ta s nu ra l k m
bin b loi ra c nh hng lin kt c ngha i vi Y hay khng.
Gi s nhng bin b loi ny khng c nh hng c ngha i vi Y. Chng ta s
khng k vng tng bnh phng sai s ca M hnh R (RSSR) qu khc bit vi tng
bnh phng sai s ca M hnh U (RSSU). Ni cch khc, sai bit RSSR RSSU c
v rt nh. Nhng gi tr ny nh nh th no? Chng ta bit l RSS rt nhy vi n v
o lng, v v vy c th lm gi tr ny ln hn hay nh hn ch n gin bng cch
thay i thang o. Nh hoc ln c xc nh bng cch so snh sai bit trn vi
RSSU, tng bnh phng sai s ca m hnh hon ton khng gii hn. V vy, RSSR
RSSU c so snh vi RSSU. Nu gi tr u nh tng i so vi gi tr sau, chng
ta kt lun l vic loi b cc bin Xm+1, Xm+2, Xk khng thay i RSS c th
tin l cc h s ca chng c ngha.
Do RSSU/2 c phn phi chi bnh phng vi n k bc t do (n quan st tr k thng
s trong M hnh U). C th thy (RSSR RSSU)/2 cng l phn phi chi bnh
phng (v tnh cht cng ca chi bnh phng) vi bc t do bng s bin s loi b
trong (R). Do t s ca hai phn b chi bnh phng c lp c phn phi F c hai
thng s: bc t do cho t s ca t s, bc t do cho mu s. Tr thng k s cn c
trn t s F.
Th tc kim nh nh sau:
43
H 0 : m +1 = ... = k = 0
H 1 : khong phai dong thoi cac tham so bang 0
Tr thng k kim nh i vi gi thit ny l :
Fc =
=
( RU2 R R2 ) /(k m)
(1 RU2 ) /( n k )
Trong m hnh hi qui a bin, gi thit "khng" cho rng m hnh khng c ngha
c hiu l tt c cc h s hi qui ring (cc tham s dc) u bng khng.
ng dng kim nh Wald (thng c gi l kim nh F) c tin hnh c th nh
sau:
Bc 1 Gi thuyt khng l H0: H 0 : 2 = 3 = ... = k = 0 . Gi thuyt ngc li l H1:
c t nht mt trong nhng gi tr khng bng khng.
Bc 2 Trc tin hi qui Y theo mt s hng khng i v X2, X3, , Xk, sau tnh
tng bnh phng sai s RSSU. K n tnh RSSR. Chng ta nh ngha phn phi F
l t s ca hai bin ngu nhin phn phi chi bnh phng c lp. iu ny cho ta tr
thng k:
Fc =
ESS /(k 1)
~ F ( , k 1, n k )
RSS /(n k )
44
Chng ta thy rng trong hi qui a bin, nu chng ta s dng cch thc thay th dn
tm tham s hi qui s rt phc tp v mt rt nhiu thi gian, c bit i vi nhng
m hnh c nhiu bin gii thch. Mt cch n gin hn gii quyt l s dng
phng php ma trn.
Gi s chng ta c hm hi qui tng th
y = 1 + 2x2 + 3x3 + . . . kxk + u
Chng ta vit cho tng quan st nh sau:
y1 = 1 + 2 x 21 + 3x 31 + ... + k x k1 + u1
y 2 = 1 + 2 x 22 + 3x 32 + ... + k x k 2 + u 2
M
M
M
y n = 1 + 2 x 2n + 3x 3n + ... + k x kn + u n
Vit di dng ma trn ta c:
Y = X +U
trong
Y ma trn cp n 1
X ma trn cp n k
ma trn cp k 1
U ma trn cp n 1
Vi x1 c biu din l:
1
1
x1 =
M
1
V d nu k bng 2:
45
PRF
y1 1 x 21
u1
y 2 = 1 x 22 1 + u 2
M M
M 2 M
y n 1 x 2n
u n
Hm hi qui mu c vit nh sau:
yi = 1 + 2 x 2i + 3x 3i + ... + k x ki
y = + x + x + ... + x + e
i
2 2i
3 3i
k ki
Hay
Y = X + e
e1
e
e = 2 = Y X
...
e n
Khi cc c lng OLS tm c bng cch:
= (X ' X) 1 X ' Y
T chng ta d dng tnh c cc tham s ca hm hi qui mu, cng nh vic ng
dng cc qui tc tnh phng sai v lch chun chng ta cng d dng tm c
phng sai v lch chun ca cc tham s hi qui.
46
BI THC HNH
FARE
0.85
0.75
0.60
1.00
0.50
0.85
1.00
0.75
1.50
1.50
0.75
1.00
0.60
1.50
1.05
0.70
0.60
0.60
0.60
1.00
0.50
1.15
1.15
0.60
1.00
1.35
0.75
1.00
1.15
1.00
0.85
0.50
1.25
0.75
0.75
0.75
1.00
0.75
0.75
0.60
GASPRICE
0.88
1.03
0.91
0.91
0.97
0.88
0.91
0.89
0.89
0.89
0.87
0.94
0.99
0.87
0.93
0.79
0.93
0.93
0.93
1.03
0.86
0.96
0.96
0.88
1.00
0.92
0.91
0.89
0.93
0.87
0.81
0.85
0.98
0.90
0.90
0.90
0.88
0.92
0.92
0.96
INCOME
17293
17768
17823
15163
17480
15329
16141
15326
17115
17117
16127
17242
17340
15108
15809
16321
18027
18023
12349
17886
16537
13019
13019
13130
20513
17409
15944
15207
15409
17743
16309
15092
18014
21886
20744
21313
17539
17633
17643
15522
POP
537.1
787.0
587.1
338.0
3090.0
399.0
561.8
585.1
1142.4
486.5
198.7
549.8
1253.0
1603.0
741.2
490.4
3478.9
423.3
304.0
377.2
664.0
368.0
265.0
572.0
7323.3
1760.2
991.6
396.6
387.0
167.0
495.9
794.0
1027.2
753.6
376.0
698.1
548.3
295.7
259.8
693.6
DENSITY
4099
9798
12438
8070
13547
5110
7110
3234
3431
2027
4113
4975
8913
2885
2105
1551
7486
8508
4997
10994
6702
6714
5144
2832
24288
12944
3059
8147
3751
8309
8077
2318
3208
16240
6988
4422
3790
3497
4675
11068
LANDAREA
131.0
80.3
47.2
41.8
228.1
78.1
79.0
180.9
333.0
240.2
48.4
110.6
135.6
556.4
352.0
316.3
464.7
49.8
60.0
34.3
95.8
55.1
52.4
199.4
301.5
136.0
324.0
55.4
103.3
18.9
61.4
262.7
320.0
46.4
53.9
158.0
144.6
84.4
55.5
62.7
47
Coefficient
Std. Error
t-Statistic
Prob.
C
FARE
GASPRICE
INCOME
POP
DENSITY
LANDAREA
2744.680
-238.6544
522.1132
-0.194744
1.711442
0.116415
-1.155230
2641.672
451.7281
2658.228
0.064887
0.231364
0.059570
1.802638
1.038994
-0.528314
0.196414
-3.001294
7.397176
1.954253
-0.640855
0.3064
0.6008
0.8455
0.0051
0.0000
0.0592
0.5260
R-squared
Adjusted R-squared
S.E. of regression
Sum squared resid
Log likelihood
Durbin-Watson stat
0.921026
0.906667
742.9113
18213267
-317.3332
2.082671
48
1933.175
2431.757
16.21666
16.51221
64.14338
0.000000
Qua bng kt qu chng ta thy rng R2 hiu chnh l 0,907, c ngha rng 90,7% s
bin i ca BUSTRAVL c gii thch chung bi cc bin trong m hnh ( c
iu chnh do gim bc t do ca m hnh). i vi mt nghin cu cho, R2 hiu chnh
nh vy l kh cao.
Nhn vo gi tr p-value (c cho ct cui cng), khi kim nh hai pha cho thy
rng ch INCOME, POP, v DENSITY c cc h s c ngha mc 10%. Hng s v
cc h s ca FARE, GASPRICE, v LANDAREA khng c ngha v mt thng k
ngay c mc ln hn.
Kim nh ngha ca m hnh bng kim nh F, ta thy rng F = 64,14 v mc
ngha ca F, PF < 0.1 do ta c th kt lun m hnh trn l c ngha.
Nhng chng ta s phi lm g vi nhng h s khng c ngha. Qui tc chung l b
qua ngha ca hng s hoc l khng cn n. Tuy nhin, FARE, GASPRICE, v
LANDAREA cn phi xem xt loi b khi m hnh bi v khng c bng chng chng
t chng c nhng nh hng c ngha ln BUSTRAVL.
Chng ta c th thc hin mt b tt c chng, c lng mt m hnh c gii hn,
v thc hin kim nh Wald F-test nh trnh by. to thc hin vic ny, chng
ta ly ra tng bnh phng sai s v s bc t do cho m hnh khng gii hn va mi
c c lng. Tuy nhin, chng ta cng cn cn trng, v vic cng lc loi b mt
vi bin cng c th b mt nhng bin c ngha hoc l nhng bin quan trng v
mt l thuyt. Do , cch lm thn trng v nhy bn hn l loi b dn tng bin. C
mt vi l do i vi vic loi b cc bin vi cc h s khng c ngha. Th nht, mt
m hnh n gin hn d din gii hn mt m hnh phc tp. Th hai, vic b bt mt
bin lm tng bc t do v v vy ci thin s chnh xc ca cc h s cn li. Cui
cng, nh chng ta s thy trong chng tip theo, nu cc bin gii thch c tng
quan cht vi nhau n s gy kh khn cho s din gii ring tng h s. Vic loi tr
cc bin lm gim c hi ny sinh nhng tng quan ny v v vy n lm cho vic
din gii c ngha hn.
im bt u cho qu trnh loi b l nhn din bin c h s hi qui t c ngha nht.
iu ny c thc hin bng cch nhn vo gi tr p-value cao nht. T kt qu m
hnh A, chng ta rng h s cho GASPRICE c gi tr p-value cao nht v v vy t
c ngha nht. Do , bin ny b loi b khi c trng m hnh v chng ta s thc
hin hi qui vi nhng bin cn li. Kt qu hi qui thu c sau khi loi b bin
GASPRICE nh sau:
49
M hnh 2:
Dependent Variable: BUSTRAVL
Method: Least Squares
Date: 06/07/08 Time: 00:07
Sample: 1 40
Included observations: 40
Variable
Coefficient
Std. Error
t-Statistic
Prob.
C
FARE
INCOME
POP
DENSITY
LANDAREA
3215.856
-225.6595
-0.195716
1.716808
0.118216
-1.195297
1090.469
440.4936
0.063777
0.226474
0.058023
1.765554
2.949058
-0.512288
-3.068778
7.580596
2.037401
-0.677010
0.0057
0.6118
0.0042
0.0000
0.0495
0.5030
R-squared
Adjusted R-squared
S.E. of regression
Sum squared resid
Log likelihood
Durbin-Watson stat
0.920934
0.909307
732.3323
18234559
-317.3565
2.079321
1933.175
2431.757
16.16783
16.42116
79.20400
0.000000
Ta thy rng vic loi b bin ci thin cc rng buc la chn m hnh, ci thin
chnh xc ca cc h s cn li bng cch lm cho chng c ngha nhiu hn, d
dng thy c iu ny qua gi tr p-value. Bin c h s t ngha nht (gi tr pvalue cao nht), by gi l FARE. Nhng v xe but l mt thc o gi c m theo
cch ni l thuyt kinh t l mt yu t quan trng ca nhu cu.
Do , chng ta khng nn loi b n ngay c khi gi tr p-value cho rng chng ta c
th b. Do vy bc k tip ta loi b LANDAREA, bin c gi tr p-value cao nht k
tip. Tip tc thc hin hi qui, ta thu c:
M hnh 3:
Dependent Variable: BUSTRAVL
Method: Least Squares
Date: 06/07/08 Time: 00:08
Sample: 1 40
Included observations: 40
Variable
Coefficient
Std. Error
t-Statistic
Prob.
C
FARE
INCOME
POP
DENSITY
3111.181
-295.7306
-0.202197
1.588337
0.149027
1071.067
424.8354
0.062564
0.122654
0.035713
2.904749
-0.696106
-3.231821
12.94973
4.172925
0.0063
0.4910
0.0027
0.0000
0.0002
R-squared
Adjusted R-squared
S.E. of regression
Sum squared resid
Log likelihood
Durbin-Watson stat
0.919868
0.910710
726.6434
18480373
-317.6243
1.995180
50
1933.175
2431.757
16.13122
16.34233
100.4449
0.000000
Ta thy rng bin DENSITY gia tng ngha ng k. Tuy nhin, bin FARE c gi
tr p-value l 49%, qu cao khng th chp nhn c. iu ny gi rng, vi s c
mt ca cc bin khc, gi c c th khng nh hng ln nhu cu i xe but. Ni cch
khc, khi c nhu cu i xe but, ngi tiu th c th khng nhy cm lm vi gi c.
Do vy, loi b FARE l cn thit v li tip tc hi qui vi nhng bin cn li, ta thu
c kt qu:
M hnh 4:
Dependent Variable: BUSTRAVL
Method: Least Squares
Date: 06/07/08 Time: 00:09
Sample: 1 40
Included observations: 40
Variable
Coefficient
Std. Error
t-Statistic
Prob.
C
INCOME
POP
DENSITY
2815.703
-0.201273
1.576575
0.153421
976.3007
0.062101
0.120612
0.034898
2.884053
-3.241076
13.07148
4.396311
0.0066
0.0026
0.0000
0.0001
R-squared
Adjusted R-squared
S.E. of regression
Sum squared resid
Log likelihood
Durbin-Watson stat
0.918759
0.911989
721.4228
18736228
-317.8993
1.878671
1933.175
2431.757
16.09497
16.26386
135.7080
0.000000
51
CHNG IV
A CNG TUYN
Cc bin gii thch c xc nh trong mt m hnh kinh t lng thng xut pht t
l thuyt hoc nhng hiu bit ca chng ta cng nh t kinh nghim qu kh. D liu
v cc bin ny c bit xut pht t nhng thc nghim khng kim sot v thng
tng quan vi nhau. V d, dn s v tng sn phm quc ni l hai chui d liu
tng quan cht ln nhau. Trong chng trc, chng ta pht biu l h s hi qui i
vi mt bin c th l s o tc ng ring phn ca bin ny, ngha l tc ng ca n
khi tt c cc bin khc trong m hnh c gi nhng mc c nh v ch c gi tr
ca bin ny thay i. Tuy nhin, khi hai bin gii thch cng tng quan cht; chng ta
khng th ch n gin gi mt bin khng i v thay i bin cn li v khi bin sau
thay i th bin u thay i. Cng vy, thay i m hnh bng cch loi b hoc thm
vo mt bin c th lm thay i kt qu mt cch nghim trng, khin cho vic din
dch cc c lng s kh khn hn. y chnh l vn a cng tuyn, vn xut
hin khi cc bin gii thch c cc quan h gn nh tuyn tnh.
4.1.
52
Y = 1 + 2X2 + 3X3 + u;
X3 = 5X2
Y = 1 + 2X2 + 35X2 + u
Y = 1 + (2 + 53)X2 + u
Chng ta c th c lng (2 + 53) nhng khng c lng ring tng h s hi qui.
Hay c th ni khng th c nghim duy nht cho tng h s hi qui (xem li cch tnh
cc h s hi qui). Nh vy cc h s hi qui s khng xc nh c.
4.2.
V d: Nhp khu quc gia ph thuc vo GDP v CPI (cc ch s ny c thu thp t
d liu chui thi gian).
4.3.
4.4.
53
4.5.
Hu qu ca a cng tuyn
Khi c hin tng a cng tuyn trong m hnh, chng ta c th s gp phi nhng hu
qu sau:
4.6.
54
4.6.2.
Hi qui mt bin gii thch no m ph thuc tuyn tnh vo mt bin gii thch khc
(c h s chn) gi l hi qui ph.
Nu hi qui Xj = 1+ iXi (i j)
kim nh F: F = [R2/(k-1)] /[(1-R2)/(n-k)].
k s bin c lp trong hi qui ph
Nu F > F* th chng ta c th kt lun rng R2 khc khng c ngha thng k v iu
ny c ngha l c a cng tuyn.
4.6.3.
o Theil:
4.7.1.
55
4.7.2.
Loi b bin:
Tnh a cng tuyn l do nhng mi quan h cht ch gia cc bin gii thch, cch
chc chn nht loi b hoc gim bt cc tc ng ca tnh a cng tuyn l b mt
hoc nhiu bin ra khi m hnh. Vic loi b cc bin c tr thng k t thp ni chung
s lm ci thin mc ngha ca cc bin cn li. iu quan trng xy ra trong tnh
hung ny l cc bin cn li c kh nng nm gi nhng tc ng ca cc bin b loi
b c lin quan cht ch vi chng.
4.7.3.
Ti thit lp m hnh:
Sau khi c lng hm tiu dng, vi X2 l thu nhp v X3 l ca ci. Chng ta thu
c kt qu nh sau:
Y =
p value
0.25
0.86
0.24
R 2 = 0.99
PF = 0.03
T kt qu, cho thy rng:
56
1.57 + 0.82 X 2
p value
0.03
0.001
R 2 = 0.99
PF = 0.001
Ta thy bin thu nhp tr nn c ngha thng k, nhng trc lc trong m hnh
u th khng c ngha.
Hay tng t hi qui thu nhp Y theo ca ci:
Y =
1.57 + 0.34 X 2
p value
0.03
0.012
R = 0.99
PF = 0.012
2
57
CHNG V
HI QUI VI BIN GI
5.1.
Bn cht ca bin gi
58
E(Y|D = 0) = 1
Trong :
H s chn 1 ca hi qui tuyn tnh l tin lng trung bnh ca nhn vin n,
trong khi dc 2 ca ng hi qui o s khc nhau v tin lng gia nhn
vin nam v n.
5.2.
Hi qui vi bin gi
Gi s rng chng ta phi c lng mi quan h gia tin lng ca mt ngi lao
ng v s nm cng tc ca h
yi = 1 + 2xi +ui
Trong :
59
nam
X
H s 2 l chnh lch tung gc. D dng kim nh xem liu chnh lch ny c
ngha thng k hay khng: n gin l tnh gi tr thng k t cho 2 ri so vi gi tr
ti hn tra bng t* nh chng ta lm khi kim nh ngha thng k ca cc h s
hi qui.
5.2.2.
60
5.3.1.
E (Y D = 0) = 1 + 2 X i
E (Y D = 1) = ( 1 + 3 ) + 2 X i
Hnh 4.1: V d v vic dch chuyn tung gc
Y
Yi = ( 1 + 3 ) + 2 X i
Yi = 1 + 2 X i
X
61
5.3.2.
E (Y D = 0) = 1 + 2 X i
E (Y D = 1) = 1 + ( 2 + 3 ) X i
Hnh 4.2: V d v vic dch chuyn s hng dc
Yi = 1 + ( 2 + 3 ) X i
Yi = 1 + 2 X i
5.3.3.
62
Yi = ( 1 + 3 ) + ( 2 + 4 ) X i
Yi = 1 + 2 X i
X
5.4.
c Lng Nhng Tc ng Ma
E = 1 + 1T
63
Ma h:
E = (1 + 2 ) + ( 1 + 2 )T
Ma thu:
E = ( 1 + 3 ) + ( 1 + 3 )T
Ma ng:
E = (1 + 4 ) + ( 1 + 4 )T
Fc =
( RSSR RSSU ) / k
( RSSR RSS1 RSS 2) / k
=
~ F ( k , n1 + n2 2k )
RSSU /( n1 + n2 2k ) ( RSS1 + RSS 2) /( n1 + n2 2k )
64
5.5.2.
Kim nh cng c th c tin hnh bng cch s dng k thut dng bin gi. Cc
bc tin hnh nh sau:
c lng hi qui c b s liu vi dng hm nh sau:
Yi = 1 + 2Xi + 3Di + 4DiXi + ui
Trong :
D = 1 nu s liu c ly t thi k 1 (b s liu 1, n1 quan st)
D = 0 nu s liu c ly t thi k 2 (b s liu 2, n2 quan st)
Sau khi c lng ta thu c tng bnh phng cc phn d, k hiu l RSSU.
c lng m hnh ln na cng vi c b s liu khng s dng bin gi, m hnh l
Yi = 1 + 2Xi + ui v thu c gi tr RSSR. Tr thng k kim nh s l:
Fc =
( RSSR RSSU ) / k
~ F (k , n1 + n2 2k ) ; ( y k = 2)
RSSU /( n1 + n2 2k )
BI THC HNH:
YEAR
SAVINGS (Y)
INCOME (X)
DUM (D)
1970
61.00
727.10
1971
68.60
790.20
1972
63.60
855.30
65
1973
89.60
965.00
1974
97.60
1054.20
1975
104.40
1159.20
1976
96.40
1273.00
1977
92.50
1401.40
1978
112.60
1580.10
1979
130.10
1769.50
1980
161.80
1973.30
1981
199.10
2200.20
1982
205.50
2347.30
1983
167.00
2522.40
1984
235.70
2810.00
1985
206.20
3002.00
1986
196.50
3187.60
1987
168.40
3363.10
1988
189.10
3640.80
1989
187.80
3894.50
1990
208.70
4166.80
1991
246.40
4343.70
1992
272.60
4613.70
1993
214.40
4790.20
1994
189.40
5021.70
1995
249.30
5320.80
66
Dt = 0 ng vi thi k 1: Yt = 1 + 1 X t + u t
Dt = 1 ng vi thi k 2: Yt = ( 1 + 2 ) + ( 1 + 2 ) X t + u t
Kt qu hi qui thu c nh sau:
Coefficient
Std. Error
t-Statistic
Prob.
1.016117
152.4786
0.080332
-0.065469
20.16483
33.08237
0.014497
0.015982
0.050391
4.609058
5.541347
-4.096340
0.9603
0.0001
0.0000
0.0005
0.881944
0.865846
23.14996
11790.25
-116.4125
162.0885
63.20446
9.262501
9.456055
1.648454
Tip theo ta tin hnh hi qui ton b s liu vi m hnh hi qui c dng:
Yt = 1 + 1 X t + u t , v thu c kt qu:
Dependent Variable: SAVINGS
Method: Least Squares
Sample: 1970 1995
Included observations: 26
SAVINGS=C(1)+C(2)*INCOME
C(1)
C(2)
R-squared
Adjusted R-squared
S.E. of regression
Sum squared resid
Log likelihood
Coefficient
Std. Error
t-Statistic
Prob.
62.42267
0.037679
12.76075
0.004237
4.891772
8.893776
0.0001
0.0000
0.767215
0.757515
31.12361
23248.30
-125.2390
162.0885
63.20446
9.787614
9.884391
0.859717
Fc =
(RSSR RSSU)/k
(23,248.3 11,790.25) /2
=
= 10.69
RSSU/(n 1 + n 2 2k)
11,790.25/ 22
67
CHNG VI
PHNG SAI SAI S THAY I
6.1.
Khi nim
Trong vic tnh ton cc gi tr c lng bnh phng ti thiu thng thng (OLS),
chng ta thit lp gi thuyt cho rng cc s hng sai s ui c phn phi ging nhau
vi tr trung bnh bng khng v phng sai bng nhau.
Var (u i X i ) = E u i X i = 2
2
Gi thuyt phng sai bng nhau c hiu l phng sai ca sai s khng i (c
ngha l phn tn nh nhau).
Phng sai 2 l mt i lng o lng mc phn tn ca cc s hng sai s ui,
xung quanh gi tr trung bnh bng 0. Mt cch tng ng, l mt i lng o
lng mc phn tn ca gi tr bin ph thuc quan st c (Y) xung quanh ng
hi qui 1 + 2X2 + + kXk. Phng sai ca sai s khng i c ngha l mc phn
tn nh nhau cho tt c cc quan st.
Tuy nhin, trong nhiu trng hp i vi d liu cho, gi nh ny b vi phm. Khi
gi nh b vi phm, khi ta gi l phng sai sai s thay i.
Yi = 1 + 2 Xi + ui
68
60
Y (Tieu dung)
50
40
30
20
10
0
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
X (Thu nhap)
69
6.2.
Nguyn nhn
6.3.
Chn m hnh sai (sai dng, thiu bin), v d: hm chi ph li s dng dng
tuyn tnh.
Hu qu
Nhng chng minh ca tnh cht tuyn tnh v khng chch khng ph thuc vo
phng sai sai s khng i. Do vy, cc tnh cht tuyn tnh v khng chch khng b
vi phm do vic b qua hin tng phng sai ca sai s thay i v s dng OLS
c lng cc tham s ca m hnh. Tuy nhin, trong khi chng minh nh l GaussMarkov, chng ta phi s dng gi thuyt cho rng Var(ui) = 2 nhm lm cc tiu
phng sai. Bi v gi thuyt khng cn ng na, nn khng th khng nh rng
c lng OLS hiu qu hn. iu ny c ngha l c lng OLS khi ny s khng
cn hiu qu. C th tm mt c lng tuyn tnh khng chch khc m c gi tr
phng sai thp hn c lng OLS.
D dng thy c iu ny:
c lng vn l khng chch. n gin gi s chng ta xt m hnh hi qui n,
khi ta c:
70
(xi x ).ui
2
(xi x )
(xi x )2 i2
Var ( 2 ) =
2
( ( xi x ) ) 2
2 = 2 +
& E ( 2 ) = 2
By gi hy xt phng sai ca hm c lng:
(x x )
( ( x x ) )
2
Var ( 2 ) =
2
i
2 2
Ta d dng thy rng nu phng sai sai s khng i th cng thc trn s tr thnh:
Var ( 2 ) =
(x x )
Khi chng ta gp phng sai sai s thay i ta c th s dng phng php bnh
phng nh nht c trng s-WLS nhn c cc c lng BLUE.
Th tc WLS
V
Var (ui Xi) = i2 = 2 ( Xi)
Gi s: Var (ui Xi ) = i2 = 2 X i2
71
ta t:
u i* =
ui
Xi
Khi
u
1
1
Var (u i* X i ) = Var i X i = 2 Var (u i X i ) = 2 2 . X i2 = 2
Xi
Xi
Xi
Vy ta c c phng sai khng i.
Sau khi bin i ui thnh ui* chng ta s thu c phng sai sai s khng i
(thun nht), v chng ta c th s dng OLS tm m hnh hi qui c
bin i.
Yi
u
1
= 1 .
+ 2 + i
Xi
Xi
Xi
Suy ra: Yi * = 1 X i* + 2 + u i*
Hi qui Yi* vi Xi* . Khi phng sai ca ui* l khng i, c lng OLS s
c BLUE.
i vi dng hm khc ca phng sai sai s thay i.
Nu: Var (ui Xi ) = i2 = 2 X i
Khi ta s s dng trng s l:
Ta nhn
Yi
Xi
= 1 .
Xi
1
Xi
c hai v ca m hnh.
1
Xi
+ 2 X i +
ui
Xi
Suy ra:
Yi * = 1 X 1*i + 2 X 2*i + u i*
72
6.5.
C rt nhiu xut khc nhau cho vic pht hin (kim nh) phng sai sai s thay
i, sau y l mt s kim nh thng dng:
6.5.1.
Phng php th
Chng ta biu din bnh phng ca phn d theo X, nu th cho thy rng khi X
thay i s lm cho bnh phng phn d thay i (tng hoc gim) th ta c th ni
rng c hin tng phng sai sai s thay i.
6.5.2.
Kim nh Park
ln(ei2 ) = 1 + 2 . ln( X i ) + i
Chy hi qui OLS dng log ca phn d theo Xi, v kim nh ngha ca 2
bi thng k T (t-test).
2 c ngha => c phng sai sai s thay i
2 khng c ngha => khng c phng sai thay i
73
6.5.3.
Kim nh Glejser
ei = 1 + 2 . X i + i
Thc hin hi qui bng OLS, v kim nh ngha ca 2 bng thng k T (ttest).
Nu c nhiu hn mt bin gii thch trong hi qui (hi qui a bin), chng ta
khng bit bin gii thch no c lin quan vi sai s ngu nhin, do vy kim
nh ny khng ph hp.
S dng OLS hi qui hai nhm quan st v tnh tng bnh phng cc phn d
(RSS) cho mi nhm. Ta gi RSS1 (cho nhm c gi tr X b) v RSS2 (cho
nhm c gi tr X ln)
RSS 2 / df 2
~F
RSS1 / df 1
Kim nh White
Xem xt hi qui: Yi = 1 + 2 X 2i + 3 X 3i + 4 X 4i + ui
74
Ta thu c phn d: ei = Yi 1 2 X 2i 3 X 3i 4 X 4i
Bc b H0 nu df2* ~ df2 c
BI THC HNH
Khi s dng OLS hi qui vi bin ph thuc l chi ph cho nghin cu v pht trin
(R&D) v bin c lp l sn lng bn (SALES). Chng ta nghi ngi rng c th xy
ra c phng sai sai s thay i. Chi ph R&D thay i ln hn i vi nhng cng ty
c sn lng bn hng ln hn so vi nhng cng ty c sn lng bn hng nh hn.
Chy kim nh phng sai sai s thay i, lu li phn d ca OLS. Phn d OLS c
th lu li sau khi c lng phn d.
Thc hin kim nh Park:
Dependent Variable: LOG(E2)
Method: Least Squares
Sample: 1 18
Included observations: 18
LOG(E2)=C(1)+C(2)*LOG(SALES)
C(1)
C(2)
R-squared
Adjusted R-squared
S.E. of regression
Sum squared resid
Log likelihood
Coefficient
Std. Error
t-Statistic
Prob.
5.687749
0.701435
6.635175
0.603332
0.857212
1.162602
0.4040
0.2620
0.077897
0.020266
2.693626
116.0899
-42.31683
13.36642
2.721342
4.924093
5.023023
1.567339
75
Coefficient
Std. Error
t-Statistic
Prob.
578.5710
0.011939
678.6950
0.005704
0.852476
2.093059
0.4065
0.0526
0.214951
0.165886
1889.657
57132868
-160.2756
1650.432
2069.046
18.03062
18.12955
1.743294
Coefficient
Std. Error
t-Statistic
Prob.
-6219665.
229.3508
-0.000537
6459809.
126.2197
0.000449
-0.962825
1.817077
-1.194952
0.3509
0.0892
0.2507
0.289583
0.194861
13195639
2.61E+15
-319.0171
6767046.
14706011
35.77968
35.92808
1.694567
76
Country
Japan
Switzerland
Denmark
Norway
USA
France
Belgium
Sweden
Singapore
Netherlands
Hong Kong
Finland
Canada
Italy
UK
Ireland
Kuwait
Israel
Spain
Greece
Portugal
Korea, S.
Slovenia
Mexico
Hungary
Malaysia
Chile
Syria
Slovakia
Turkey
Pop
124793
7104
5207
4314
264646
57856
10093
8751
3268
15382
6044
5085
29109
57177
58005
3536
1754
5362
39577
10413
9824
44501
1925
89564
10162
19695
13994
13840
5325
59903
GDP
4688974
261388
151266
122926
6935700
1330998
232006
198432
71039
334286
130823
97624
547203
1016286
1024609
52662
24848
74121
483652
98861
87352
380820
14386
420788
41506
72505
50919
44753
13746
135961
GIP
1218217
57503
25927
13484
1592989
256316
44517
34806
20648
48595
11758
21581
112617
145013
244397
17572
2797
11349
80104
9392
17025
161318
4520
55073
7227
18874
13096
3317
2720
31115
1800000
1600000
1400000
GIP
1200000
1000000
800000
600000
400000
200000
0
0
GDP
77
250000
GIP
200000
150000
100000
50000
0
0
200000
400000
600000
800000
1000000
1200000
1400000
GDP
300000
250000
GIP
200000
150000
100000
50000
0
0
200000
400000
600000
800000
1000000
1200000
1400000
GDP
78
300000
RSS1 = 157,000,000
250000
GIP
200000
150000
100000
RSS2 = 13,518,000,000
50000
0
0
200000
400000
600000
800000
1000000
1200000
1400000
GDP
F (n2 , n1 ) =
RSS 2 / n2 13,518,000,000 / 9
=
= 86.1
157,000,000 / 9
RSS1 / n1
F (9,9) 5% = 3.18
Chng ta xem xt vic s dng trng s l dn s (POP), khi bin ph thuc l
GIP/POP v bin c lp l GDP/POP. Khi ta thu c s tn x nh trn, ta
s kim tra xem c hin tng phng sai sai s thay i hay khng.
79
9000
8000
7000
GIP/POP
6000
5000
4000
3000
2000
1000
0
0
5000
10000
15000
20000
25000
30000
35000
40000
GDP/POP
9000
8000
7000
RSS1 = 5,378,000
GIP/POP
6000
5000
4000
3000
2000
RSS2 = 17,362,000
1000
0
0
5000
10000
15000
20000
25000
30000
35000
40
GDP/POP
80
F ( n2 , n1 ) =
RSS 2 / n2 17,362,000 / 9
=
= 3.23 ; F (9,9) 5% = 3.18
RSS1 / n1
5,378,000 / 9
0.40
GIP/GDP
0.30
0.20
0.10
0.00
0
10
20
30
40
50
60
70
80
1/GDP x 1,000,000
0.40
RSS1 = 0.065
GIP/GDP
0.30
0.20
RSS2 = 0.070
0.10
0.00
0
10
20
30
40
50
1/GDP x 1,000,000
81
60
70
RSS 2 / n2 0.070 / 9
=
= 1.08
RSS1 / n1 0.065 / 9
F (9,9) 5% = 3.18
By gi chng ta s s dng thm php bin i loga. S dng im nh G-Q chng ta
thc hin hi qui v thu c kt qu.
13
12
RSS1 = 2.140
log GIP
11
10
9
RSS2 = 1.037
8
7
9
10
11
12
13
14
log GDP
log Y = 1 + 2 log X + u
Y = e 1 X 2 eu
F ( n2 , n1 ) =
RSS1 / n1 2.140 / 9
=
= 2.06
RSS 2 / n2 1.037 / 9
F (9,9) 5% = 3.18
Nhn vo kt qu ta thy khng c c s bc b gi thit Ho cho rng khng c phng
sai sai s thay i, do vy chng ta chp nhn l phng sai sai s khng i vi tin
cy 95%
Qua cc kt qu thu c bi tng hm hi qui, thc hin so snh:
82
R 2 = 0.89
(5700) (0.013)
GIP
1
GDP
= 612
+ 0.182
POP
POP
POP
(1371)
(0.016)
GIP
1
= 0.189 + 533
GDP
GDP
(0.019)
R 2 = 0.70
R 2 = 0.02
(841)
R 2 = 0.90
(0.066)
Sau khi so snh cc kt qu thu c, ta thy rng la chn m hnh (hm) hi qui dng
loga l thuyt phc nht. m bo gi thit phng sai sai s khng i v c R2 cao.
logG IP = -1.694 + 0.999logGDP
(0.785)
R 2 = 0.90
(0.066)
83
CHNG VII
TNG QUAN CHUI
7.1.
a.
Qun tnh:
Trong hi qui chui thi gian, nhiu trng hp ta thy rng bin ph thuc thi k t
khng nhng ph thuc vo cc bin c lp m cn ph thuc vo chnh bin thi
k t-1. Chng ta d dng thy c iu ny khi hi qui tiu dng v thu nhp, tiu
dng thi im hin ti khng nhng ph thuc vo thu nhp m cn ph thuc vo
tiu dng (thi quen tiu dng) thi k trc . Nh vy nu b qua s hng tr ta s
gp hin tng tng quan chui gia cc sai s.
84
7.1.2.
a.
B st bin:
nh dng hm sai:
Do o lng, x l s liu:
7.3.
7.3.1.
u tin, ta xt trng hp c bit nht ca tng quan chui gi l tng quan chui
bc nht. Mc d ta dng m hnh hi qui tuyn tnh n kho st cc vn , tt c
kt qu cng khi qut ha cho trng hp hi qui a bin. Nu tng quan chui tn
ti, th Cov(ut, us) 0, ngha l, sai s cho thi on t l tng quan vi sai s cho thi
on s. Gi thit ca t tng quan bc nht c pht biu chnh thc nh sau:
Yt = 1 + 2 X t + u t
u t = u t 1 + t
-1 < < 1
Kim nh Durbin-Watson
86
Yt = 1 + 2 X 2t + 3 X 3t + ... + k X kt + u t
u t = u t 1 + t
-1 < < 1
d=
(et et 1 ) 2
t =2
e
t =1
t =2
t =2
et2 + et21 2 et et 1
t =2
2
t
t =1
2
t
V cc
2
t
2
t 1
2
t
2
t 1
et et 1
d = 21 t = 2n
et2
t =1
By gi chng ta nh ngha: =
e e
t =2
n
t t 1
e
t =1
2
t
Khi : d 2(1- )
Trong l h s t tng quan bc nht ca mu, l c lng ca . V -1
1. nn suy ra 0 d 4.
T chng ta thy rng =0 suy ra d 2 tc l nu khng tn ti tng quan chui
th d c k vng bng 2. Nu d cng gn 0 th cng chng t c tng quan thun
chiu v d cng gn 4 th c tng quan ngc chiu.
Phn phi chnh xc ca d ph thuc vo cc quan st trn cc bin X. Phn phi ny
c dng xy dng cc vng gii hn cho kim nh DW.
Bc 3
87
Bc 4 kim nh tng quan chui m (ngha l, cho H1: < 0), dng 4 d. iu
ny c thc hin khi d ln hn 2. Nu 4 d dL, ta kt lun rng c t tng quan
m ngha. Nu 4 d dU, ta kt lun rng khng c t tng quan m. Kim nh
cha th kt lun nu dL < 4 d < dU.
Bc b
Min cha th
Chp nhn
Min cha th
Bc b
=0
kt lun
=0
kt lun
=0
dL
du
4-du
4-dl
7.3.3.
Kim nh nhn t Lagrange (LM) rt hu dng trong vic nhn dng tng quan chui
khng ch vi bc nht m cng cho c cc bc cao hn, nhng y ta t hn ch cho
trng hp bc nht. Trng hp tng qut s c xt n trong phn sau.
bt u kim nh ny, chng ta xut pht t:
Yt = 1 + 2 X 2t + 3 X 3t + ... + k X kt + u t 1 + t
Do kim nh i vi = 0 c th c x l nh kim nh LM i vi vic thm
bin ut-1 (l cha bit, v do ta c th dng et-1 hay c th k hiu u t 1 thay vo).
Cc bc thc hin kim nh LM nh sau:
Bc 1 Bc ny ng nh Bc 1 ca kim nh DW; ngha l c lng Phng
trnh theo OLS v tnh ton cc phn d ca n.
88
Trong phn ny, chng ta s tho lun v cc th tc kim nh tnh t tng quan
bc cao hn v c lng cc thng s m hnh khi cc s hng nhiu tun theo tnh
tng quan bc tng qut. Cc c trng chung ca m hnh vi s hng sai s t hi
quy c cho nh sau:
Yt = 1 + 2 X 2t + 3 X 3t + ... + k X kt + u t
(7.1)
u t = 1u t 1 + 2 u t 2 + ..... + p u t p + t
(7.2)
Kim nh LM, m t trong phn trc c dng kim nh tnh tng quan chui
bc nht, d dng c m rng p dng cho bc cao hn vi c mu khng c nh.
Kim nh ny c gi l kim nh Breush (1978) Godfrey (1978). Vic thc hin
th tc ny s r rng hn nu chng ta kt hp hai phng trnh 7.1 v 7.2 nh sau:
Yt = 1 + 2 X 2t + 3 X 3t + ... + k X kt + 1u t 1 + 2 u t 2 + ..... + p u t p + t
(7.3)
Cc loi tng quan chui c trnh by cho n nay ch xem xt n s hng sai s ut.
Do trong AR(p) chng ta xem nh ut ph thuc tuyn tnh vo p sai s qu kh ut-1,
ut-2, . . . ut-p.
Yt = 1 + 2 X 2t + 3 X 3t + ... + k X kt + 1u t 1 + 2 u t 2 + ..... + p u t p + t
mt loi tng quan chui thng gp trong d liu theo thi gian, c bit khi to
ra cc d bo. Mt s cc chuyn gia d bo nhn thy rng phng sai ca sai s d
bo khng phi l mt hng s m thay i theo tng thi on. V d, khi Cc D Tr
Lin Bang chuyn t kim sot li sut sang kim sot tng trng tin t, nh c
thc hin trc kia, li sut tr nn bin ng rt nhiu ( l, chng bt u thay i
nhiu xung quanh gi tr trung bnh). V vy, cc sai s d bo lin quan n d bo li
sut c tnh cht gi l phng sai ca sai s thay i. Mc d c th k vng ch l mt
s thay i v cu trc trong phng sai, ngi ta li nhn thy rng phng sai
thay i u n. S thay i phng sai ca sai s tng t cng c nhn thy khi
chnh sch t gi hi oi chuyn t c nh sang linh hot. Trong trng hp linh hot,
t gi hi oi dao ng mnh, lm cho phng sai d bo ln hn. Trong l thuyt tin
t v l thuyt ti chnh, tp danh mc ti sn ti chnh l hm ca trung bnh v phng
sai k vng ca sut thu li. S bin ng mnh ca gi chng khon hay sut thu li
thng l biu hin ca phng sai khng c nh theo thi gian. Engel (1982) a
ra mt phng php tip cn mi m hnh ha phng sai ca sai s thay i i vi
d liu theo thi gian. Tc gi t tn cho m hnh l ARCH (autoregressive
conditional heteroscedascity phng sai ca sai s thay i c iu kin t hi
qui). Qu trnh cc phng sai c tnh c gi nh nh sau:
t2 = 0 + 1u t21 + ..... + p u t2 p
90
7.5.1.
Thay i dng hm s
Trong vic nghin cu kinh t lng thc nghim, cch thc m ngi ta thng s
dng vt qua vn ny l thit lp mt s m hnh theo sai phn bc nht, ngha l
hiu s gia gi tr ti mc thi gian t v t 1. Trong trng hp ny, chng ta s c
lng Yt = 0 + X t + t , trong Yt = Yt Yt 1 v X t = X t X t 1 .
91
7.5.3.
(7.4)
thnh dng m hnh c th p dng bng th tc OLS. Phng trnh trn c vit li
theo thi on t 1, chng ta c:
Yt 1 = 1 + 2 X 2(t 1) + 3 X 3(t 1) + ... + k X k (t 1) + u t 1
(7.5)
Yt Yt 1 = 1 (1 ) + 2 X 2t X 2(t 1) + 3 X 3t X 3( t 1) + ... + k X kt X k (t 1) + t
Vi biu thc:
u t = u t 1 + t , phng trnh trn c th vit li nh sau:
Yt * = 1* + 2* X 2*t + 3* X 3*t + ... + k* X kt* + t
(7.6)
Trong :
Yt * = Yt Yt 1 ;
1* = 1 (1 ); X ti* = X it X i (t 1) ;
e e
t =2
n
t t 1
e
t =1
2
t
1* = 1 (1 ); X ti* = X it X i (t 1) ;
92
Th tc tm kim Hildreth Lu
93
BI THC HNH
YEAR
SALES
INVENTORIES
YEAR
SALES
INVENTORIES
1950
38596
59822
1971
117023
188991
1951
43356
70242
1972
131227
203227
1952
44840
72377
1973
153881
234406
1953
47987
76122
1974
178201
287144
1954
46443
73175
1975
182412
288992
1955
51694
79516
1976
204386
318345
1956
54063
87304
1977
229786
350706
1957
55879
89052
1978
260755
400929
1958
54021
87055
1979
298328
452636
1959
59729
92097
1980
328112
510124
1960
60827
94719
1981
356909
547169
1961
61159
95580
1982
348771
575486
1962
65662
101049
1983
370501
591858
1963
68995
105463
1984
411427
651527
1964
73682
111504
1985
423940
665837
1965
80283
120929
1986
431786
664654
1966
87187
136824
1987
459107
711745
1967
90918
145681
1988
496334
767387
1968
98794
156611
1989
522344
813018
1969
105812
170400
1990
540788
835985
1970
108352
178594
1991
533838
828184
94
Ta thu c kt qu nh sau:
Coefficient
Std. Error
t-Statistic
Prob.
C
INVENTORIES
-911.6914
0.642845
1165.337
0.002889
-0.782342
222.5282
0.4386
0.0000
R-squared
Adjusted R-squared
S.E. of regression
Sum squared resid
Log likelihood
Durbin-Watson stat
0.999193
0.999173
4793.439
9.19E+08
-414.5210
1.374931
199479.4
166654.0
19.83433
19.91708
49518.79
0.000000
Vy ta c:
Sales = 911.69 + 0.64 Inventories + u
u t = u t 1 + t
Kim nh gi thit thng k:
H0: = 0
H1: 0
Tr thng k Durbin-Watson: d = DW = 1.3749
Vi = 5%, k=1 v n=42, tra bng ta c dU = 1.55, dL = 1.46.
Suy ra d < dL , bc b H0, c hin tng tng quan chui bc nht.
95
Partial Correlation
. |**
. |*.
**| .
**| .
**| .
**| .
.*| .
.|.
.|.
.|.
.|.
. |*.
. |**
. |*.
. |*.
.|.
.|.
.*| .
.*| .
.*| .
. |**
. |*.
***| .
**| .
.*| .
.*| .
.|.
.|.
**| .
**| .
.|.
.|.
.|.
.|.
.*| .
.|.
.|.
. |*.
.*| .
.*| .
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
AC
PAC
Q-Stat
Prob
0.309
0.165
-0.227
-0.301
-0.306
-0.269
-0.082
0.011
-0.046
-0.054
0.035
0.112
0.199
0.159
0.110
0.016
-0.054
-0.061
-0.122
-0.134
0.309
0.077
-0.331
-0.195
-0.105
-0.188
-0.046
-0.057
-0.280
-0.222
-0.011
-0.036
-0.004
-0.033
-0.068
-0.025
0.048
0.072
-0.072
-0.108
4.3012
5.5606
7.9954
12.393
17.075
20.790
21.142
21.149
21.266
21.437
21.508
22.283
24.811
26.471
27.293
27.312
27.530
27.813
29.017
30.525
0.038
0.062
0.046
0.015
0.004
0.002
0.004
0.007
0.012
0.018
0.028
0.034
0.024
0.023
0.026
0.038
0.051
0.065
0.066
0.062
4.142795
4.033058
Probability
Probability
0.048648
0.044617
Test Equation:
Dependent Variable: RESID
Method: Least Squares
Date: 06/08/08 Time: 11:49
Presample missing value lagged residuals set to zero.
Variable
Coefficient
Std. Error
t-Statistic
Prob.
C
INVENTORIES
RESID(-1)
6.608282
3.47E-05
0.310847
1122.093
0.002782
0.152722
0.005889
0.012486
2.035386
0.9953
0.9901
0.0486
R-squared
Adjusted R-squared
S.E. of regression
Sum squared resid
Log likelihood
Durbin-Watson stat
0.096025
0.049668
4615.546
8.31E+08
-412.4009
2.047526
96
-4.95E-12
4734.622
19.78100
19.90512
2.071398
0.139652
Coefficient
Std. Error
t-Statistic
Prob.
C
INVENTORIES
AR(1)
-975.7059
0.643007
0.310721
1695.130
0.004057
0.154573
-0.575593
158.4934
2.010185
0.5683
0.0000
0.0515
R-squared
Adjusted R-squared
S.E. of regression
Sum squared resid
Log likelihood
Durbin-Watson stat
0.999254
0.999215
4672.711
8.30E+08
-403.0481
2.044187
Inverted AR Roots
203403.4
166748.4
19.80722
19.93261
25450.19
0.000000
.31
Nhn vo kt qu hi qui, d dng thy c hin tng tng quan chui c khc
phc.
97
PH LC
Bng tra gi tr phn phi T
Bng tra gi tr phn phi F
Bi c tham kho
98
/2
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
0.1
0.05
6.314
2.920
2.353
2.132
2.015
1.943
1.895
1.860
1.833
1.812
1.796
1.782
1.771
1.761
1.753
0.09
0.045
7.026
3.104
2.471
2.226
2.098
2.019
1.966
1.928
1.899
1.877
1.859
1.844
1.832
1.821
1.812
0.08
0.04
7.916
3.320
2.605
2.333
2.191
2.104
2.046
2.004
1.973
1.948
1.928
1.912
1.899
1.887
1.878
0.07
0.035
9.058
3.578
2.763
2.456
2.297
2.201
2.136
2.090
2.055
2.028
2.007
1.989
1.974
1.962
1.951
0.06
0.03
10.579
3.896
2.951
2.601
2.422
2.313
2.241
2.189
2.150
2.120
2.096
2.076
2.060
2.046
2.034
99
0.05
0.025
12.706
4.303
3.182
2.776
2.571
2.447
2.365
2.306
2.262
2.228
2.201
2.179
2.160
2.145
2.131
0.04
0.02
15.895
4.849
3.482
2.999
2.757
2.612
2.517
2.449
2.398
2.359
2.328
2.303
2.282
2.264
2.249
0.03
0.015
21.205
5.643
3.896
3.298
3.003
2.829
2.715
2.634
2.574
2.527
2.491
2.461
2.436
2.415
2.397
0.02
0.01
31.821
6.965
4.541
3.747
3.365
3.143
2.998
2.896
2.821
2.764
2.718
2.681
2.650
2.624
2.602
0.01
0.005
63.657
9.925
5.841
4.604
4.032
3.707
3.499
3.355
3.250
3.169
3.106
3.055
3.012
2.977
2.947
/2
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
0.1
0.05
1.746
1.740
1.734
1.729
1.725
1.721
1.717
1.714
1.711
1.708
1.706
1.703
1.701
1.699
1.697
1.696
1.694
1.692
1.691
0.09
0.045
1.805
1.798
1.792
1.786
1.782
1.777
1.773
1.770
1.767
1.764
1.761
1.758
1.756
1.754
1.752
1.750
1.748
1.747
1.745
100
0.03
0.015
2.382
2.368
2.356
2.346
2.336
2.328
2.320
2.313
2.307
2.301
2.296
2.291
2.286
2.282
2.278
2.275
2.271
2.268
2.265
0.02
0.01
2.583
2.567
2.552
2.539
2.528
2.518
2.508
2.500
2.492
2.485
2.479
2.473
2.467
2.462
2.457
2.453
2.449
2.445
2.441
0.01
0.005
2.921
2.898
2.878
2.861
2.845
2.831
2.819
2.807
2.797
2.787
2.779
2.771
2.763
2.756
2.750
2.744
2.738
2.733
2.728
/2
35
36
37
38
39
40
50
60
70
80
90
100
0.1
0.05
1.690
1.688
1.687
1.686
1.685
1.684
1.676
1.671
1.667
1.664
1.662
1.660
0.09
0.045
1.744
1.742
1.741
1.740
1.739
1.737
1.729
1.723
1.719
1.716
1.714
1.712
101
0.03
0.015
2.262
2.260
2.257
2.255
2.252
2.250
2.234
2.223
2.215
2.209
2.205
2.201
0.02
0.01
2.438
2.434
2.431
2.429
2.426
2.423
2.403
2.390
2.381
2.374
2.368
2.364
0.01
0.005
2.724
2.719
2.715
2.712
2.708
2.704
2.678
2.660
2.648
2.639
2.632
2.626
1
161.448
18.513
10.128
7.709
6.608
5.987
5.591
5.318
5.117
4.965
4.844
4.747
4.667
4.600
4.543
4.494
2
199.500
19.000
9.552
6.944
5.786
5.143
4.737
4.459
4.256
4.103
3.982
3.885
3.806
3.739
3.682
3.634
3
215.707
19.164
9.277
6.591
5.409
4.757
4.347
4.066
3.863
3.708
3.587
3.490
3.411
3.344
3.287
3.239
4
224.583
19.247
9.117
6.388
5.192
4.534
4.120
3.838
3.633
3.478
3.357
3.259
3.179
3.112
3.056
3.007
5
230.162
19.296
9.013
6.256
5.050
4.387
3.972
3.687
3.482
3.326
3.204
3.106
3.025
2.958
2.901
2.852
102
6
233.986
19.330
8.941
6.163
4.950
4.284
3.866
3.581
3.374
3.217
3.095
2.996
2.915
2.848
2.790
2.741
7
236.768
19.353
8.887
6.094
4.876
4.207
3.787
3.500
3.293
3.135
3.012
2.913
2.832
2.764
2.707
2.657
8
238.883
19.371
8.845
6.041
4.818
4.147
3.726
3.438
3.230
3.072
2.948
2.849
2.767
2.699
2.641
2.591
9
240.543
19.385
8.812
5.999
4.772
4.099
3.677
3.388
3.179
3.020
2.896
2.796
2.714
2.646
2.588
2.538
10
241.882
19.396
8.786
5.964
4.735
4.060
3.637
3.347
3.137
2.978
2.854
2.753
2.671
2.602
2.544
2.494
n1/n2
1
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
1
161.448
4.451
4.414
4.381
4.351
4.325
4.301
4.279
4.260
4.242
4.225
4.210
4.196
4.183
4.171
4.160
4.149
4.139
4.130
4.121
2
199.500
3.592
3.555
3.522
3.493
3.467
3.443
3.422
3.403
3.385
3.369
3.354
3.340
3.328
3.316
3.305
3.295
3.285
3.276
3.267
103
8
238.883
2.548
2.510
2.477
2.447
2.420
2.397
2.375
2.355
2.337
2.321
2.305
2.291
2.278
2.266
2.255
2.244
2.235
2.225
2.217
9
240.543
2.494
2.456
2.423
2.393
2.366
2.342
2.320
2.300
2.282
2.265
2.250
2.236
2.223
2.211
2.199
2.189
2.179
2.170
2.161
10
241.882
2.450
2.412
2.378
2.348
2.321
2.297
2.275
2.255
2.236
2.220
2.204
2.190
2.177
2.165
2.153
2.142
2.133
2.123
2.114
n1/n2
1
36
37
38
39
40
50
60
70
80
90
100
1
161.448
4.113
4.105
4.098
4.091
4.085
4.034
4.001
3.978
3.960
3.947
3.936
2
199.500
3.259
3.252
3.245
3.238
3.232
3.183
3.150
3.128
3.111
3.098
3.087
104
8
238.883
2.209
2.201
2.194
2.187
2.180
2.130
2.097
2.074
2.056
2.043
2.032
9
240.543
2.153
2.145
2.138
2.131
2.124
2.073
2.040
2.017
1.999
1.986
1.975
10
241.882
2.106
2.098
2.091
2.084
2.077
2.026
1.993
1.969
1.951
1.938
1.927
BI C THAM KHO 1
PHN TCH HI QUI TRONG THNG MI
QUNG TY ASEAN V TNG TRNG GDP QUNG TY
I. La chn s liu mu v to m hnh
S liu nm v mc giao dch xut nhp khu Qung Ty Asean (X) v GDP Qung
Ty (Y) t nm 1998 n nm 2004, v biu ri, sau tnh ton cc con s lin quan v
tin hnh phn tch hi quy.
Ch thch: Nm 2004, th ch ngoi hi c nhiu ci cch ln, t gi hi oi ng NDT
c hp nht v dn n nh, lin tc gi mc t l t 1/8,3124 n 1/8,2770
(USD/NDT). S liu GDP tnh theo USD trong bng sau c cn c vo t gi hi oi trung
bnh nm t 1998 2004 quy t GDP Qung Ty tnh bng NDT sang GDP Qung Ty
tnh bng USD.
Bng 1 S liu v thng mi Qung Ty Asean v GDP Qung Ty
n v: t USD
Nm
Tng mc
XNK
XK
NK
GDP(t NDT)
GDP(USD)
T gi bnh
qun nm
1998
0,39659
0,31861
0,07798
190,304
22,98607
8,2791
1999
0,36883
0,28872
0,08011
195,327
23,59506
8,2783
2000
0,43950
0,31011
0,12939
205,015
24,76505
8,2784
2001
0,41906
0,25914
0,15991
223,119
26,95651
8,2770
2002
0,62726
0,44238
0,18488
245,536
29,84514
8,2770
2003
0,82619
0,55235
0,21384
273,513
33,04494
8,2770
2004
1,00100
0,63600
0,36500
332,010
40,11188
8,2771
1,000000
0,976391
0,976391
1,000000
105
Y =
14,53003 + 24,41980X
(9,612073) (10,10718)
(0,0002)
R = 0,953339
(0,0002)
F = 102,1550
Kim nghim: kim nghim ngha kinh t, thng qua quan st k hiu v tr s ca h
s lng nh gi tham s, c th thy ngha kinh t ph hp ca m hnh ny. H s ca X
l 24,41980 cho thy, trong nm 1998 2004, thng mi Qung Ty Asean hng nm tng
thm 0,1 t USD, v kt qu l GDP khu vc tng thm khong 2,441890 t USD.
Thng k kim nghim: R2 = 0,953339 cho thy, sc xut i km ca kim nghim T
i vi h s hng thng s v h s hi quy ln lt l 0,0002 v 0,0002, cho thy chng
u c th thng qua c kim nghim vi sc xut di 5%, t ph nhn gi thuyt ban
u l h s =0.
T F = 102,1550
cng c th bit chc phng trnh thng qua, c ngha l tnh r rng ca phng trnh rt tt,
ni ln tnh tng quan cao gia 2 bin lng tng trng GDP Qung Ty v mc thng
mi Qung Ty Asean.
T kim nghim trn c th rt ra, mc d c rt nhiu nhn t nh hng n tng
trng GDP Qung Ty, nhng trong mc thng mi XNK Qung Ty Asean c
vai tr quyt nh thc y tng trng kinh t Qung Ty.
106
BI C THAM KHO 2
108
Cc bin gi:
Vo nhng nm 1973 v 1979, th gii lm vo cuc khng hong du la c th lm
cu du lch quc t suy gim tm thi. Hoc e do do chin tranh hay dch bnh xy ra,
cng lm suy gim tm thi cu du lch quc t. S dng cc bin gi a vo trong m
hnh kinh t lng, nhm xem xt mt s kin no tc ng mt cch tm thi cu
du lch quc t.
Bin tr ph thuc:
Nhm phn nh nhng thi quen s trung thnh ca cu v s chm tr cng nhc ca
cung, ngi ta c th a vo cc bin tr ph thuc. Chng hn c ln khch du lch
n thm mt im n no m h cm thy thch th v hi lng, h s c xu hng
thch quay tr li . Ngoi ra, s hi lng v hiu bit v im n s tip tc c
qung b ti nhng du khch tim nng hc thng qua cc cu chuyn hp dn v
nhng bc nh c ghi li, t s lm gim bt s ri ro khi h la chn im
n. Nhng iu dng nh lm ko di s trung thnh vi im n.
Ngoi ra, s cung cp cc dch v cng kh c th gia tng nhanh chng trong thi gian
ngn. Tt c cc vn trn, s c th hin thng qua s c mt ca bin tr ph
thuc trong m hnh (1).
Dng m hnh ton thng dng nht thng c la chn biu din hm cu du lch
quc t l dng hm loga tuyn tnh:
109
khch du lch Nht Bn m ngnh du lch Vit Nam v ang xc tin thu ht cho
im n du lch Vit Nam.
Qua qu trnh nghin cu, chng ti thy ngun du khch Nht Bn l ngun khch kh
hp dn i vi cc nc Asean, trong Thi Lan v Singapo l hai nc dn u v
thu ht khch Nht. Nm 2001, khch Nht Bn ti Asean l trn 16,2 triu. Thi lan
n 1,18 triu khch chim 7,2%, cn Singapo n 0,755 triu khch chim 4,6%, Vit
Nam n 0,204 triu khch chim 1,2%. Phi chng do gi tour n Vit Nam cao hn
cc nc trong khu vc, v u t cho chnh sch xc tin ca Vit Nam cn qu yu,
nn lng khch Nht vo Vit Nam cn rt nh b so vi tim nng. c th kim
nh nhng phn on trn, chng ti la chn dng m hnh ton cho hm cu
khch Nht Bn ti Vit Nam c dng di y :
Y = a. PVNb1. XTb2. eu
(7)
Trong :
Y : S lng khch du lch trong nm t th trng Nht Bn ti im n Vit Nam.
PVN: Mc gi tour trn gi trung bnh ca k ngh trong nm t Nht Bn ti Vit
Nam.
XT: Ngn sch xc tin trong nm ca ngnh du lch Vit Nam ti th trng Nht Bn.
e = 2,781
u : Sai s ngu nhin.
Tin hnh ln hai v biu thc (7) ta c :
ln Y = ln a + b1 ln PVN + b2 ln XT + u
(8)
(9)
110
PVN
XT
(Lt khch)
( la)
( la)
Nm
1998
95258.00
1200.000
50000.00
1999
113514.0
1190.000
60000.00
2000
152725.0
1160.000
80000.00
2001
204860.0
1149.000
110000.0
2002
275000.0
1135.000
150000.0
Coefficient
Std. Error
t-Statistic
0.873611
0.006248
139.8119
0.0001
-1.785864
0.118404
-15.08278
0.0044
14.67446
0.905715
16.20207
0.0038
R - squared
0.999997
11.95901
Adjusted R- squared
0.999994
0.430251
S.E. of regression
0.001067
-10.56371
2.28E-06
Schwarz criterion
-10.79804
Log likelihood
29.40927
F-statistic
325028.0
2.713355
Prob(F-statistic)
0.000003
LXT
LPVN
111
Prob.