Professional Documents
Culture Documents
www.vnmath.com
LeVanThao HVKTQS
CHNG I
MT S BI TON V HM S
1.1. Tnh n iu ca hm s A. L Thuyt: Hm s n iu: - Cho hm s f xc nh trn khong K, trong K l mt khong , on hoc na khong. * f ng bin trn K nu vi mi * f nghch bin trn K nu vi mi - iu kin cn hm s n iu: Gi s hm s f c o hm trn khong I. Khi : * Nu hm s f ng bin trn khong I th * Nu hm s f nghch bin trn khong I th - iu kin hm s n iu: nh l 1: nh l v gi tr trung bnh ca php vi phn ( nh l Lagrange) Nu hm s f lin tc trn on [a,b] v c o hm trn khong (a,b) th tn ti t nht mt im sao cho f(b)-f(a)=f'( c) ( b-a) nh l 2: 1) Gi s hm s f c o hm trn khong I * Nu * Nu v v ch ti mt s hu hn im ca I th hm s ng bin trn I. ch ti mt s hu hn im ca I th hm s nghch bin trn I.
* Nu th hm s f khng i trn I 2) Gi s hm s f lin tc trn na khong [a,b) v c o hm trn khong (a,b). * Nu khong [a,b) * Nu vi mi vi mi th hm s f ng bin ( hoc nghch bin ) trn na
phng trnh
c mt nghim duy
lin tc trn on
Page 1
8/22/2011
www.vnmath.com
LeVanThao HVKTQS
v nghch bin trn on , ta c ta c , tn ti mt s thc , nn phng trnh cho khng c nghim . Theo nh l v gi tr trung gian ca hm sao cho f( c) = 0 , vy c l nghim nn phng trnh c nghim duy nht
phng trnh , ng thi hm s f nghch bin trn on Vy phng trnh cho c nghim duy nht thuc Bi tp 2: Tm m hm s sau ng bin trn R Bi gii: hm s ng bin trn R th * !/ m = -2 th !!/ m = 0 th khng tha . Vy m = 0 tha
ng
, khi
th
Vy
, khi phng trnh y ' = 0 c hai nghim phn bit tha mn m = hehe!!!
Page 2
8/22/2011
www.vnmath.com
LeVanThao HVKTQS
* hm s ng bin trn D th
. Tm m hm s ng bin trong
(**) 4x +1 4 x 2 x f '( x) = 2 < 0, x (2, +) , do x + 4x +1 ( x + 4 x + 1)2 9 (**) m max {f(x)} = f(2) m x[2,+ ) 13 PP2: 1 * m = 0 khi y ' = 4 x 1 0 x khng thoa mn y ' > 0, x (2; +) .Vy m = 0 ( loi ) 4 Ta c: f ( x) =
2 2
Do vi
th hm s cng ng bin trong khong th pt y'=0 c hai nghim phn bit khi ta c h:
lun lun nghch bin ?. lun lun ng bin ?. lun lun gim . Tm m
Page 3 8/22/2011
www.vnmath.com
LeVanThao HVKTQS
ng bin trong khong nghch bin trong khong c 1 nghim duy nht.
2/Cho hm s c th l ( Cm); m l tham s. a. Tm m hm s ng bin trn R. b. Tm m hm s nghch bin trn mt on c di bng 4. c. Tm m hm s ng bin trn mt on c di bng 1. 1.2. S dng tnh cht n iu gii phng trnh cha cn Phng trnh v t l mng kin thc thng gp trong cc thi i hc , cch gii ca phng trnh v t rt a dng v sau y ti xin gii thiu phng php nh s dng tnh n iu. I)Dng I:
Page 4
8/22/2011
www.vnmath.com
LeVanThao HVKTQS
Gi s:
suy ra Vy phng trnh c nghim l x=1. Sau y l mt s bi tp p dng: Gii phng trnh: Bi 1) Bi 2) Bi 3) Bi 4) Bi 5) 1.3. Phng php hm s trong gii PT-BPT-HPT 1.3.1. S dng tnh n iu ca hm s gii PT-BPT-HPT nh l 1: Nu hm s y = f(x) lun b (hoc lun ngb) v lin tc trn D th s nghim ca pt trn D: f(x) = k khng nhiu hn mt v f(x) = f(y) khi v ch khi x = y vi mi x,y thuc D. Chng minh: Gi s phng trnh f(x) = k c nghim x = a, tc l f(a) = k. Do f ng bin nn * x > a suy ra f(x) > f(a) = k nn pt f(x) = k v nghim * x < a suy ra f(x) < f(a) = k nn pt f(x) = k v nghim Vy pt f(x) = k c nhiu nht l mt nghim. Ch : * T nh l trn, ta c th p dng vo gii phng trnh nh sau: Bi ton yu cu gii pt: F(x)=0. Ta thc hin cc php bin i tng ng a phng trnh v dng f(x)=k hoc f(u)=f(v) ( trong u=u(x), v=v(x)) v ta chng minh c f(x) l hm lun ng bin (nghch bin) Nu l pt: f(x)=k th ta tm mt nghim, ri chng minh l nghim duy nht. Nu l pt: f(u)=f(v) ta c ngay u=v gii phng trnh ny ta tm c nghim. * Ta cng c th p dng nh l trn cho bi ton chng minh phng trnh c duy nht nghim. nh l 2: Nu hm s y=f(x) lun b (hoc lun ngb) v hm s y=g(x) lun ngb (hoc lun b)v lin tc trn D th s nghim trn D ca pt: f(x)=g(x) khng nhiu hn mt. Chng minh: Gi s x=a l mt nghim ca pt: f(x)=g(x), tc l f(a)=g(a).Ta gi s f ng bin cn g nghch bin.
Created by ThaoMTA@gmail.com.vn
Mobile 0977.856.521
Page 5
8/22/2011
www.vnmath.com
LeVanThao HVKTQS
*Nu x>a suy ra f(x)>f(a)=g(a)>g(x) dn n pt f(x)=g(x) v nghim khi x>a. *Nu x<a suy ra f(x)<f(a)=g(a)<g(x) dn n pt f(x)=g(x) v nghim khi x<a. Vy pt f(x)=g(x) c nhiu nht mt nghim. Ch : Khi gp pt F(x) = 0 v ta c th bin i v dng f(x) = g(x), trong f v g khc tnh n iu. Khi ta tm mt nghim ca pt v chng minh l nghim duy nht. nh l 3:Cho hm s y=f(x) c o hm n cp n v pt c m nghim, khi pt c nhiu nht l m+1 nghim. nh l ny l h qu ca nh l Roll. nh l 4: Nu hm s y=f(x) lun ng bin (hoc lun nghch bin) v lin tc trn D th f(x) = f(y) x = y. Cc v d: V d 1: Gii cc phng trnh sau: . . . . Gii: 1) Vi bi ton ny nu gii theo cch bnh thng nh bnh phng hay t n ph s gp nhiu kh khn. Tuy nhin, nu tinh mt cht cc bn s thy ngay VT l mt hm ng bin v x=1 l mt nghim ca phng trnh nn theo nh l 1 ta c c x=1 l nghim duy nht. Vy ta c cch gii nh sau. K: Xt hm s , ta c f(x) l hm lin tc trn D v
nn hm s f(x) lun ng bin. Mt khc, ta thy f(1)=4 *Nu x>1 suy ra f(x)>f(1)=4 nn pt v nghim *Nu x<1 suy ra f(x)<f(1)=4 nn pt v nghim Vy x=1 l nghim duy nht ca phng trnh cho. Ch : * v cc hm s y=ax+b vi a>0 l mt hm ng bin v nu f(x) l hm ng bin th hm ( vi iu kin cn thc tn ti) cng l mt hm ng bin nn ta d dng nhn ra VT ca pt l hm ng bin. * Khi d on nghim th ta u tin nhng gi tr ca x sao cho cc biu thc di du cn nhn gi tr l s chnh phng. 2) Vi bi ton ny cng vy nu dng php bin i tng ng hay t n ph s gp kh khn v theo ch trn ta cng d dng nhn thy VT ca pt l mt hm ng bin v pt c nghim x=1. Do pt ny c nghim duy nht x=1 ( Cc gii tng t nh bi 1) 3) Vi ng li nh hai bi trn th ta kh khn gii quyt c bi ton ny. Tuy nhin nu nhn k th ta thy cc biu thc di du cn hai v c chung mt mi lin h l x+2=(x+1)+1 v 2x2+1=(2x2)+1, do vy nu t
Created by ThaoMTA@gmail.com.vn
Mobile 0977.856.521
www.vnmath.com
LeVanThao HVKTQS
, trong nn f(t) lun ng bin. Do Vy phng trnh c nghim x=1, x=-1/2. 4) Nhn xt cc biu thc , tham gia do trong
l mt hm lin tc v c
. C nhiu phng trnh gii n ta d on c mt s nghim v sau ta chng minh ( da vo nh l 3) s nghim ca phng trnh khng vt qu s nghim ta va d on. Ta xt v d sau V d 2: Gii cc phng trnh sau: . . Gii: 1) Ta thy pt c hai nghim x=0 v x=1. Ta chng minh phng trnh cho c khng qu hai nghim. c iu ny ta cn chng minh hm s c g''(x)>0 (v khi theo /l 3 suy ra g'(x) c nhiu nht mt nghim dn n g(x) c nhiu nht hai nghim), iu ny lun ng v Vy phng trnh cho c hai nghim x=0 v x=1. 2) k: x>-1/2. , trong l hm lin tc v ng bin. Do
Xt hm s , ta c: , suy ra pt g(x)=0 c nhiu nht 1 nghim dn n pt g(x)=0 c nhiu nht hai nghim, m ta thy x=0 v x=1 l hai nghim ca pt g(x)=0 nn phng trnh cho c hai nghim x=0 v x=1. V d 3: Chng minh rng phng trnh sau lun c nghim duy nht . Gii: chng minh phng trnh f(x)=0 c nghim duy nht trn D ta c th tin hnh theo cch sau * Chng minh phng trnh f(x)=0 lun c nghim: chng minh iu ny, ta cn chng chng minh f(x) lin tc trn D v tn ti hai s a,b sao cho f(a).f(b)<0 * Tip theo ta chng minh f(x) l hm lun ng bin hoc lun nghch bin. Tr li bi ton: Xt hm s .Ta c f(x) l hm lin tc trn R v f(0).f(2)<0, dn n pt f(x)=0 lun c nghim
Created by ThaoMTA@gmail.com.vn
Mobile 0977.856.521
Page 7
8/22/2011
www.vnmath.com
LeVanThao HVKTQS
Gi s c
Ch : * Nu chng ta kho st ngay hm f(x) th chng ta khng th c c f(x) l hm ng bin, do vy ta cn hn ch min xc nh ca x. iu ny ta c c l nh vo bn thn ca phng trnh. * chng minh phng trnh f(x)=0 c nghim duy nht trn D ta cn c cch khc l kho st hm f(x) trn D, lp bng bin thin v t bng bin thin ta suy ra c th ca hm f(x) ch ct Ox ti mt im. Qua cc bi ton trn ta thy vic ng dng tnh n iu vo gii mt s dng ton v phng trnh t ra hiu qu v cho li gii ngn gn. Thng qua cc v d hi vong cc em c thm nhng k nng gii phng trnh v nhn dng c nhng dng phng trnh no c th dng ng bin, nghch bin . By gi ta i xt mt s bi ton v Bt Phng trnh. V d 4 : Gii cc bt phng trnh sau: . . Gii: 1) K: .
Xt hm s Ta d dng chng minh c f(x) l hm nghch bin v f(1)=6. Do Kt hp vi iu kin ta c nghim ca Bpt l: 2) K: . Xt hm s , ta c suy ra f(x) l hm ng bin Mt khc: Do vy Bpt Kt hp iu kin ta c nghim ca Bpt l V d 5: Gii h phng trnh: .
Page 8
8/22/2011
www.vnmath.com
LeVanThao HVKTQS
nn
vi |t|<=1, ta c f(t) l hm nghch bin v lin tc trn [-1;1] . Thay x=y vo (2) ta c c l ngim ca h cho.
V d 6: Gii h pt
Gii: T pt(1) gi cho ta s dng phng php hm s T (2) v (3) ta c : (v hm s f(t)=sint-3t l hm lin tc v nghch bin trn .) Thay x=y vo (2) ta c nghim ca h l: . Ch : *Qua hai v d trn ta thy c hai cng chung mt phng php, l mt phng trnh ca h c dng f(x)=f(y), dn n ta kho st tnh n iu ca hm s f(t) * Mt ch khi s dng tnh n iu l chng ta ch c c khi f(t) lin tc v n iu V d 7: Gii h phng trnh
Gii: t t=2x-y. Khi (1) tr thnh: (*) Ta thy v tri (*) l hm nghch bin, v phi l hm ng bin v t=1 l mt nghim ca (*). Do vy (*) c nghim duy nht t=1 t=1 hay 2x=y+1, thay vo (2) ta c: (V hm l hm lin tc v ng bin, ng thi f(-1)=0). Vy nghim ca h l:(x;y)=(0;-1). V d 8: Gii h:
Gii: Xt hm s
Khi h c dng :
Mobile 0977.856.521
.
Page 9 8/22/2011
Created by ThaoMTA@gmail.com.vn
www.vnmath.com
LeVanThao HVKTQS
. Ta d dng chng minh c phng trnh ny c nghim duy nht x=1 Vy x=y=1 l nghim ca h cho. Bi tp: Bi 1: Gii cc phng trnh sau:
. .
.
Created by ThaoMTA@gmail.com.vn
Mobile 0977.856.521
Page 10
8/22/2011
www.vnmath.com
LeVanThao HVKTQS
. . .
Bi 4: Gii v bin lun phng trnh 1.3.2. ng dng o hm trong cc bi ton tham s Khi gii cc bi ton v phng trnh, bt phng trnh, h phng trnh ta thng hay gp cc bi ton lin quan n tham s. C l y l dng ton m nhiu hc sinh lng tng nht. Trong chng ny chng ta s i nghin cu mt s dng ton m chng ta thng hay gp (nh xc nh tham s phng trnh c nghim, c k nghim, nghim ng vi mi x thuc tp D no ) v phng php gii cc dng ton . Bi ton 1: Tm iu kin ca tham s phng trnh f(x)=g(m) c nghim trn D Phng php: Da vo tnh cht phng trnh c nghim hai th ca hai hm s ct nhau. Do gii bi ton ny ta tin hnh theo cc bc sau: 1) Lp bng bin thin ca hm s . 2) Da vo bng bin thin ta xc nh m ng thng ct th hm s Ch : Nu hm s c nghim lin tc trn D v , v
th phng trnh :
Gii: 1)Xt hm s
Created by ThaoMTA@gmail.com.vn
Mobile 0977.856.521
c tp xc nh l D=R.
Page 11 8/22/2011
www.vnmath.com
LeVanThao HVKTQS
Ta c:
thay vo (1) ta thy khng tha mn. Vy phng trnh f(x) = 0 v nghim khng i du trn R, m ng bin. Mt khc: v Da vo bng bin thin ta thy phng trnh cho c nghim 2) K: Xt hm s Ta c: vi . v nghim khng i du trn D, m Mt khc: phng trnh c nghim . Ch : Nu phng trnh cha c dng trn th ta tm cch c lp m a v dng trn. V d 2: Tm m cc phng trnh sau c nghim: . Gii: 1) Phng trnh . .
Xt hm s
vi
Ta c: Da vo bng bin thin suy ra phng trnh c nghim 2) iu kin: Khi phng trnh .
. .
Created by ThaoMTA@gmail.com.vn
Mobile 0977.856.521
Page 12
8/22/2011
www.vnmath.com
LeVanThao HVKTQS
(V Xt hm s Ta c:
) vi . .
Do . Vy f(x) l hm ng bin trn [0;4] Suy ra phng trnh c nghim Ch : Khi gp h phng trnh trong mt phng trnh ca h khng cha tham s th ta s i gii quyt phng trnh ny trc. T phng trnh ny ta s tm c tp nghim (i vi h mt n) hoc s rt c n ny qua n kia. Khi nghim ca h ph thuc vo nghim ca phng trnh th hai vi kt qu ta tm c trn. V d 3: Tm m h sau c nghim:
Gii: Ta thy (1) l bt phng trnh mt n nn ta s i gii bt phng trnh ny Ta c: . H c nghim c nghim . vi c Vy h c nghim . .
V d 4: Tm m h sau c nghim:
Gii: Ta c: * Nu * Nu c nghim Suy ra h c nghim Ta c: c nghim . Xt hm s f(x) vi . Da vo bng bin thin h c nghim . V d 5: Tm m h phng trnh sau c nghim:
Created by ThaoMTA@gmail.com.vn
Mobile 0977.856.521
. v nghim. ng
, c:
Page 13
8/22/2011
www.vnmath.com
LeVanThao HVKTQS
. Gii: Ta thy (2) l phng trnh khng cha tham s nn ta s gii quyt (2) trc
Ta c: H c nghim c nghim
Suy ra h c nghim . Ch : Khi bi ton yu cu xc nh s nghim ca phng trnh th ta phi lu S nghim ca phng trnh chnh l s giao im ca th hai hm s . Do phng trnh c k nghim hai th trn ct nhau ti k giao im. V d 6: Tm tt c cc gi tr ca m phng trnh sau c ng hai nghim phn bit: Gii: t . Xt hm s . Da vo bng bin thin suy ra phng trnh c hai nghim phn bit V d 7: Tm m phng trnh : Gii: Phng trnh Xt hm s . Da vo bng bin thin . c ng mt nghim V d 8: Tm tt c cc gi tr ca m phng trnh : Gii: Ta thy pt c nghim th . Khi :
Created by ThaoMTA@gmail.com.vn
Mobile 0977.856.521
. Ta c phng trnh :
Page 14
8/22/2011
www.vnmath.com
LeVanThao HVKTQS
Phng trnh Xt hm s : Ta c: M: v vi
vi
nghch bin.
Vy phng trnh c ng mt nghim . V d 9: Tm m h phng trnh : c ba cp nghim phn bit . Gii: Ta c : Thay vo phng trnh th nht ta c: H c ba cp nghim Xt hm s Da vo bng bin thin ta thy (a) c ba nghim phn bit (do x = 0 khng l nghim phng trnh ).
. . .
. Vy l nhng gi tr cn tm.
Ch : Khi t n ph ta phi tm min xc nh ca n ph v gii quyt bi ton n ph trn min xc nh va tm. C th: * Khi t , ta tm c v phng trnh (1) tr thnh (2). Khi (1) c nghim (2) c nghim . * tm min xc nh ca t ta c th s dng cc phng trnh tm min gi tr (v min xc nh ca t chnh l min gi tr ca hm ). * Nu bi ton yu cu xc nh s nghim th ta phi tm s tng ng gia x v t, tc l mi gi tr th phng trnh c bao nhiu nghim ?. V d 10: Tm m cc phng trnh sau c nghim. .
Created by ThaoMTA@gmail.com.vn
Mobile 0977.856.521
Page 15
8/22/2011
www.vnmath.com
LeVanThao HVKTQS
. . Gii: 1) iu kin: Phng trnh t Ta c phng trnh : Phng trnh cho c nghim Xt hm s vi , c . (1). c nghim . .
Vy phng trnh c nghim 2) iu kin: t Phng trnh cho tr thnh: Xt hm s . Da vo bng bin thin ca Suy ra (1) c nghim c nghim Xt hm s vi Suy ra l hm ng bin trn Vy phng trnh c nghim 3) iu kin : Ta thy . , c .
(2).
, ta c:
Khi ( * ) tr thnh: Phng trnh cho c nghim Xt hm s f(t) vi , c: . Vy phng trnh c nghim
Created by ThaoMTA@gmail.com.vn
Mobile 0977.856.521
(3). c nghim . . .
Page 16 8/22/2011
www.vnmath.com
LeVanThao HVKTQS
Ch : Trong cc bi ton trn sau khi t n ph ta thng gp kh khn khi xc nh min xc nh ca t . trn chng ta lm quen vi ba cch tm min xc nh ca t. Tuy nhin ngoi nhng cch trn ta cn c nhng cch khc tm min xc nh ca t. Chng hn: cu 2) ta c th p dng BT Csi tm xc nh ca t : . cu 3 tm min xc nh ta c th lm nh sau: v V d 11: Tm m cc phng trnh c nghim . c nghim trn Gii: 1) t Phng trnh cho tr thnh: Phng trnh cho c nghim Xt hm s vi v c nghim t tha mn , ta c: . . . (3) ( v . ). .
Da vo bng bin thin, ta thy phng trnh c nghim 2) t Phng trnh cho tr thnh: Phng trnh cho c nghim trn Xt hm s vi Suy ra Vy phng trnh c nghim . Vi
Gii: iu kin :
. (Do ). c hai nghim phn bit v (2) tr thnh Vi mi gi tr th cho ta ng mt gi tr c 2 nghim phn bit . . .
Vy h cho c hai nghim phn bit t T cch t ta c: Suy ra (2) c 2 nghim phn bit Xt hm s vi
Mobile 0977.856.521
www.vnmath.com
LeVanThao HVKTQS
Suy ra (3) c 2 nghim phn bit 1.4. NH L LAGRANGE V NG DNG A. GII THIU nh l Lagrange c pht biu nh sau: Cho hm s F(x) lin tc trn [a,b] v c o hm trong khong (a,b) th lun tn ti sao cho: Chng ta s i tm hiu 3 bi ton s dng nh l Lagrange trong chng trnh THPT nh sau: I. S dng nh l Lagrange chng minh bt ng thc. II. S dng nh l Lagrange chng minh phng trnh c nghim. III. S dng nh l Lagrange gii phng trnh. B. NI DUNG 1.4.1. S DNG NH L LAGRANGE CHNG MINH BT NG THC. * Phng php T nh l Lagrange , nu th:
Vy t nh l Lagrange p dng c kt qu trn, iu quan trng nht l xc nh c hm s F(x). * V d minh ha VD1: CMR nu th: Gii Bt ng thc cho tng ng vi:
Xt hm s: Lagrange lun tn ti
, v c o hm trong khong
. Theo nh l
Ta c: (pcm). NX: iu quan trng hn c trong bi ton ny l chng ta nhn ra c hm s F(x) qua vic bin i tng ng BPT cho. Ta xt VD 2 VD 2: Cho Gii . Chng minh:
vi
Page 18
8/22/2011
www.vnmath.com
LeVanThao HVKTQS
. T (1) suy ra: Suy ra: (pcm). NX: Bi ny kh hn bi trn ch phi tinh ly logaNepe hai v mi nhn ra c hm s f (x). VD 3: Cho a<b<c. CMR: Gii Xt hm s: Theo nh l Lagrange tn ti Ta thy: T (1)
sao cho:
Do , t
. Suy ra:
1.4.2. S DNG NH L LAGRANGE CHNG MINH PHNG TRNH C NGHIM. * Phng php: T nh l Lagrange, nu F(b)-F(a)=0 th tn ti sao cho: phng trnh c nghim thuc p dng c nh l Lagrange phi nhn ra hm s F (x) (thc ra n l nguyn hm ca hm s f(x)). Dng bi ton ny lm theo cc bc sau: Bc 1: Xc nh hm s F(x) lin tc trn [a,b] v c o hm trn (a,b), tho mn: a. F'(x)=f(x). b. F(b)-F(a)=0. Bc 2: Khi tn ti sao cho: phng trnh f(x)= 0 c nghim * V d minh ho: VD1: CMR phng trnh: c nghim vi mi a,b,c. Gii Xt hm s: D dng nhn thy:
Created by ThaoMTA@gmail.com.vn
Mobile 0977.856.521
Page 19
8/22/2011
www.vnmath.com
LeVanThao HVKTQS
Khi tn ti
sao cho: .
. CMR phng trnh: c nghim thuc khong (0, 1) lin tc trn [0,1] v c o hm trong khong (0,1). Ta c:
Khi tn ti
sao cho:
Vy phng trnh cho c nghim thc khong (0,1). T VD2 ta c th gii c bi ton sau: VD3: Gi s: Gii Xt hm s: Nhn thy, F(x) lin tc trn [0,1] v c o hm trong khong (0,1). Ta c: . CMR phng trnh: c nghim thuc khong (0,1).
Khi tn ti
sao cho:
1.4.3. S DNG NH L LAGRANGE GII PHNG TRNH. * Phng php: p d ng nh l Lagrange vo vic gii phng trnh ta thc hin theo cc bc sau y: Bc 1: Gi l nghim ca phng trnh. Bc 2: Bin i phng trnh v dng thch hp , t ch ra hm s lin tc trn [a,b] v c o hm trn khong (a,b). Khi theo nh l Lagrange tn ti sao cho:
Created by ThaoMTA@gmail.com.vn
Mobile 0977.856.521
Page 20
8/22/2011
www.vnmath.com
LeVanThao HVKTQS
(*) Bc 3: Gii (*), ta xc nh c . Bc 4: Th li * V d minh ha: VD 1: Gii phng trnh: . Gii Gi l nghim ca phng trnh cho. Ta c: (1) Xt hm s: . Khi : (1) V F(t) lin tc trn [3,4] v c o hm trong khong (3,4), do theo nh l Lagrange tn ti sao cho:
Th li v thy ng. Vy phng trnh c hai nghim x=0 v x=1. VD 2: Gii phng trnh: Gii Gi l nghim ca phng trnh cho, ta c: (2). Xt hm s: , khi :
V F(t) lin tc trn [2,3] v c o hm trn (2,3), do theo nh l Lagrange lun tn ti sao cho:
Th li thy ng. vy phng trnh c hai h nghim C. BI TP P DNG 1. CMR nu x>y> 0 th 2. Gii cc phng trnh sau: 1. 2.
Created by ThaoMTA@gmail.com.vn
Mobile 0977.856.521
Page 21
8/22/2011
www.vnmath.com
LeVanThao HVKTQS
Chng II PHNG TRNH V H PHNG TRNH Le Van Thao gui dang tren www.vnmath.com 2.1. Phng php gii mt s phng trnh bc bn Trong cc k thi hc sinh gii, thi hc k, hoc ngay c kim tra trn lp u c th xut hin cc bi ton gii phng trnh bc bn. Ti vit bi ny mong cung cp cho cc bn mt phng php tng qut gii cc bi ton . khun kh bc THPT, ti ch cp n vic gii ra nghim thc ca PT. Sau y l mt s dng PT bc bn hay gp: 1) Phng trnh i xng L PT c dng:
Nhn xt rng
, ta thu c PT:
vi
2) Phng trnh trng phng (b qua v trong SGK c) 3) Phng trnh (x+a)(x+b)(x+c)(x+d) = m, vi a + b = c + d
Created by ThaoMTA@gmail.com.vn
Mobile 0977.856.521
Page 22
8/22/2011
www.vnmath.com
LeVanThao HVKTQS
Vit li PT di dng
, iu kin
5) Phng trnh tng gii phng trnh ny l bin i 2 v v 2 tng bnh phng bng nhau. Bin i nh sau:
(2) Vn l tm c m sao cho v phi tr thnh mt tng bnh phng. Ta nhn thy nu v phi l tng bnh phng th phng trnh V phi = 0 c nghim kp, khi v ch khi , tc l:
Page 23
8/22/2011
www.vnmath.com
LeVanThao HVKTQS
Tip tc gii ta s thu c nghim m. Thay m vo phng trnh (2) ri gii tip tm c x. 6) Kt qu m rng cho phng trnh bc bn tng qut
(3)
V phi l tng bnh phng th phng trnh V phi = 0 phi c nghim kp, khi v ch khi tc l:
(4) Gii phng trnh (4) ta thu c 3 gi tr ca m. Sau li th m vo PT (3) gii tip. 2.2. S dng hng ng thc gii phng trnh v t Dng I) Phng trnh dng V d 1:Gii phng trnh: Gii (2): V d 2:Gii phng trnh:
Gii (1):
Created by ThaoMTA@gmail.com.vn
Mobile 0977.856.521
www.vnmath.com
LeVanThao HVKTQS
Gii (2) ta c x=1. Dng II) Phng trnh dng V d 3:Gii phng trnh: Phng trnh cho tng ng vi :
iu kin Phng trnh cho tng ng vi : Dng IV) V d 6:Gii phng trnh:
Gii (1) x=1. Gii (2) x=0. V d 4:Gii phng trnh: iu kin: Phng trnh cho tng ng vi:
iu kin Phng trnh cho tng ng vi: Sau y l mt s bi tp p dng: Gii phng trnh: Gii (1) ta c (v nghim) Gii (2) ta c:x = 0. Dng III) Phng trnh dng: Bi 1) Bi 2) Bi 3) Bi 4) Bi5) V d 5:Gii phng trnh: 2.3. Phng php t n ph trong gii phng trnh v t
Created by ThaoMTA@gmail.com.vn
Mobile 0977.856.521
www.vnmath.com
LeVanThao HVKTQS
- a phng trnh ban u v phng trnh c bin l n ph. Tin hnh gii quyt phng trnh va to ra ny . i chiu vi iu kin chn n ph thch hp. - Gii phng trnh cho bi n ph va tm c v kt lun nghim * Nhn xt : - Ci mu cht ca phng php ny chnh l bc u tin . L do l n quyt nh n ton b li gii hay, d , ngn hay di ca bi ton . - C 4 phng php t n ph m chng ti mun nu ra trong bi vit ny l : + PP Lng gic ho + PP dng n ph khng trit + PP dng n ph a v dng tch + PP dng n ph a v h Trong khun kh bi ny ti ch trnh by Phng php lng gic ho, cc PP khc cc bn xem them trong cc sch tham kho. 1. Nu th ta c th t hoc V d 1 : Li gii : K : t Phng trnh cho tr thnh :
Nu Vy VT < = 0 nn PT v nghim Nu . t , vi ta c :
)(
)=0
cos( )(
)=0
Page 26
8/22/2011
www.vnmath.com
LeVanThao HVKTQS
kt hp vi iu kin ca t
Vy nghim ca phng trnh cho c tp nghim chnh l S Hic, G mi tay qu ! Mong cc s t vit tip vo h ti vi nh. Hehe!!! 2.4. Phng trnh ng cp lng gic:
Gii phng trnh tm c Bi 1 : Gii phng trnh (*) Gii V khng l nghim nn ta c
ta c phng trnh :
v.v. 3. Mc nh iu kin : . sau khi tm c s nghim chnh l s nghim ti a ca phng trnh v kt lun : V d 7: Li gii : phng trnh cho tng ng vi : (1) t : (1) tr thnh :
Vy
hay hay
(*) Gii *Khi th v th (*) v nghim *Do khng l nghim nn chia hai v ca (*) cho ta c
Created by ThaoMTA@gmail.com.vn
Mobile 0977.856.521
Page 27
8/22/2011
www.vnmath.com
LeVanThao HVKTQS
2003) Nm t thi y m Gii phng trnh Bi 3 : Gii phng trnh (*) Gii Do ca (*) cho Ta c : (*) Gii iu kin Ta c : khng l nghim nn chia hai v v
(*)
(do Do :
nn,
(**)
: v nghim Bi 7 : Gii phng trnh (*) Gii V khng l nghim nn chia hai v phng trnh cho ta c
Page 28
8/22/2011
www.vnmath.com
LeVanThao HVKTQS
Bi 10 : Gii phng trnh (*) Gii Chia hai v ca phng trnh (*) cho
Do khng l nghim ca (**) . chia hai v phng trnh (**) cho ta c Bi 11 : Cho phng trnh ( *) a/ Gii phng trnh khi b/ Tm m phng trnh (*) c duy nht mt nghim trn Gii : V nghim Bi 9 : Gii phng trnh (*) Gii *V khng l nghim nn chia hai v phng trnh cho th Khi (*) thnh : nghim Chia hai v (*) cho th th v v nn
a/ Khi
Created by ThaoMTA@gmail.com.vn
Mobile 0977.856.521
th (*) thnh
8/22/2011
Page 29
www.vnmath.com
LeVanThao HVKTQS
n/ 2.Cho phng trnh : b/Ta c : th Xt phng trnh : (do t Ta c : khng l nghim ) (C) v (2) a/ Tm m phng trnh c nghim b/ Gii phng trnh khi (S : )
2.5. Phng trnh lng gic cha cn v phng trnh lng gic cha gi tr tuyt i A) PHNG TRNH LNG GIC CHA CN Cch gii : p dng cc cng thc
trn yu cu Ghi ch : Do theo phng trnh chnh l b phn bt phng trnh lng gic nn ta x l iu kin bng phng php th li v chng ti b cc bi ton qu phc tp. Bi 1 : Gii phng trnh : Gii
Cch khc : Dng tam thc bc hai BI TP 1.Gii cc phng trnh sau : a/ b/ c/ d/ e/ f/ g/ h/ k/ m/
Created by ThaoMTA@gmail.com.vn
Mobile 0977.856.521
Page 30
8/22/2011
www.vnmath.com
LeVanThao HVKTQS
Gii iu kin :
Lc :
So li vi iu kin * Khi th
* Khi
th
Gii Ta c :
Created by ThaoMTA@gmail.com.vn
Mobile 0977.856.521
Page 31
8/22/2011
www.vnmath.com
LeVanThao HVKTQS
vi
hay
(*) thnh
Created by ThaoMTA@gmail.com.vn
Mobile 0977.856.521
Page 32
8/22/2011
www.vnmath.com
LeVanThao HVKTQS
Hoc
Bi 9 : Gii phng trnh (**) (*) Gii iu kin Lc : Hoc (**) Ta thy h (**) v nghim v: v
(**)
hoc
Vy (*) Bi 8 : Gii phng trnh Gii (loi) Th li : * th (nhn) V (nhn) (nhn) v (nhn) Do Ch : Ti (**) c th dng phng trnh lng gic khng mu mc
Created by ThaoMTA@gmail.com.vn
Mobile 0977.856.521
th
Page 33
8/22/2011
www.vnmath.com
LeVanThao HVKTQS
b/ Gii v bin lun theo m phng trnh (1) 3.Cho a/ Gii phng trnh khi
b/ Cho .Tm tt c cc gi tr m phng trnh c nghim. (S : ) Cch khc 4.Tm m phng trnh sau c nghim hay (S B.PHNG TRNH LNG GIC CHA CC TR TUYT I Cch gii : 1/ M gi tr tuyt i bng nh ngha 2/ p dng * v *
hay hay hay (nhn xt : khi ) BI TP 1.Gii phng trnh : a/ b/ c/ d/ e/ f/ g/ h/ k/ l/ 2.Cho phng trnh : (1) a/ Gii phng trnh khi
Created by ThaoMTA@gmail.com.vn
Mobile 0977.856.521
th
www.vnmath.com
LeVanThao HVKTQS
Bi 12 : Gii phng trnh (*) Gii t ) Th (*) thnh : (loi do iu kin) Khi th Bi 15 : Tm cc nghim trn phng trnh : Gii Ta c : ca (*) Bi 13 : Gii phng trnh (*) Gii iu kin : *Khi (iu kin
th
nn :
Do Khi
nn th
hay nn :
Created by ThaoMTA@gmail.com.vn
Mobile 0977.856.521
Page 35
8/22/2011
www.vnmath.com
LeVanThao HVKTQS
Khi Vy (**) Xt Ta c Do nn
th
trn
Bi 16 : Cho phng trnh : (*) Tm a sao cho phng trnh c nghim. Gii Ta c :
Do : (*) c nghim trn t th (*) thnh : (do nghim ) Xt th trn iu kin (**) th (**) v BI TP 1/ Gii cc phng trnh a/ b/ c/ d/
e/ f/ g/ Do : (*) c nghim Bi 17 : Cho phng trnh (*) Tm m phng trnh c nghim trn . h/ m/ n/ Gii t th Vy : (*) thnh (chia 2 v cho )
Page 36
r/ s/ (**) o/
8/22/2011
Created by ThaoMTA@gmail.com.vn
Mobile 0977.856.521
www.vnmath.com
LeVanThao HVKTQS
p/ 2. Tm tham s a dng sao cho phng trnh c nghim 3.Cho phng trnh : a/ Gii phng trnh khi b/ Tm m phng trnh c nghim (S )
(ta nhn
v loi
2.5. Phng trnh lng gic khng mu mc PHNG TRNH LNG GIC KHNG MU MC Trng hp 1 : TNG HAI S KHNG M p dng Nu th
Gii Ta c :
Created by ThaoMTA@gmail.com.vn
Mobile 0977.856.521
Page 37
8/22/2011
www.vnmath.com
LeVanThao HVKTQS
Bi 6 : Gii phng trnh : Trng hp 2 PHNG PHP I LP Nu th Gii iu kin : Ta c : (*) Gii Ta c : Ta c : Xt (2) Ta c : khi
th
Tng t Vy v Suy ra v phi ca (2) th M v tri ca (2) : Do (2) v nghim Cch khc : Ta c Vy : Bi 7 : Gii phng trnh : Do Gii Ta c : Ta c : m Do du = ca (*) xy ra nn
Page 38 8/22/2011
Created by ThaoMTA@gmail.com.vn
www.vnmath.com
LeVanThao HVKTQS
Trng hp 3:
Nu p dng :
th
Mt khc : du = xy ra Vy : du = ca (*) ch xy ra khi : Tng t cho cc trng hp sau Bi 10 : Gii phng trnh : Gii Bi 9 : GIi phng trnh : Ta c : Do v nn du = ca (*) ch xy ra
* Mt khc : nn du = xy ra khi Do :
(th
Du = ca (*) xy ra
Created by ThaoMTA@gmail.com.vn
Mobile 0977.856.521
Page 39
8/22/2011
www.vnmath.com
LeVanThao HVKTQS
Gii
Vy : Do :
Bi 13: Gii phng trnh : Gii Ta c : (Th (1) vo (2) v (3) ta thy hin nhin tha) Bi 12 : Gii phng trnh : Gii Ta c : hay hay hay hay (**)
Cch khc
Created by ThaoMTA@gmail.com.vn
Mobile 0977.856.521
Page 40
8/22/2011
www.vnmath.com
LeVanThao HVKTQS
Cch khc
l hm ng bin trn R nn nn
Created by ThaoMTA@gmail.com.vn
Mobile 0977.856.521
Page 41
8/22/2011
www.vnmath.com
LeVanThao HVKTQS
hay BI TP Gii cc phng trnh sau 1. Vy : Du = ca (*) ch xy ra ti Do Bi 17 : Gii phng trnh Gii Ta c 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. Cch khc 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. CHNG III BT NG THC Le Van Thao gui dang tren www.vnmath.com 3.1. Cc phng php bin i trong chng minh BT V d:Cho hai s a, b tha mn iu kin , chng t rng : ---------------------------------------------------------vi
1. Bin i tng ng
khi s dng php bin di tng ng cn ch ti du ca BT khi o chiu hay nhn thm biu thc... Gii:
Created by ThaoMTA@gmail.com.vn
Mobile 0977.856.521
Page 42
8/22/2011
www.vnmath.com
LeVanThao HVKTQS
nhau.Cn ch iu kin bi c hng i ph hp nht cho bi ton V d 1: Cho l ba s thay i, nhn gi tr thuc on [0 ; 2]. Chng minh rng: Gii: Do gi thit
2. a v hm s
khi a v hm s ta thng s dng tnh cht n iu v lin tc V d:Cho cc s x, y tha mn : v . Hy tm gi tr ln nht v gi tr nh nht ca biu thc :
(pcm)
vi
; c
P l hm nghch bin trong on ( t khi hoc ). thc cn chng minh ng vi Vi ( t khi ). , pcm (1) . Gii: bt ng
Ta c :
Page 43
8/22/2011
www.vnmath.com
LeVanThao HVKTQS
Gii: - Nu th bt ng thc cn chng minh hin nhin ng. - Nu pcm ( pcm). V d 3: Cho . Chng minh: V tri (1) l tam thc bc 2 vi th vi v
Gii:
nn (1) ng
( pcm)
Hy nu v chng minh mt kt qu tng qut hn kt qu ca bi ton trn. Gii: Ta s chng minh kt qu tng qut sau y: Vi Du xy ra hoc 2 trong 3 s bng 1, s cn li bng 0
Created by ThaoMTA@gmail.com.vn
Mobile 0977.856.521
Page 44
8/22/2011
www.vnmath.com
LeVanThao HVKTQS
Do khng nh ng vi V
(pcm).Du "=" xy ra khi v ch khi a=b=c=1 M v phi bng Trong bi ny s dng bt ng thc th ta phi dng ti biu thc
Vy khng nh ng vi 3.2. K thut C-Si ngc du Bt ng thc C-Si l mt trong nhng bt ng thc kinh in rt quen thuc vi hc sinh THPT Chuyn ny mun gii thiu mt phng php vn dng bt ng thc C-Si l k thut C-Si ngc du. V d 1) Cho cc s dng a,b,c tha mn iu kin a+b+c=3.Chng minh rng:
Ta c:
Theo bt ng thc C-Si ta c: nn Bi gii: Ta lun c : (1) Hon ton tng t ta cng c: Theo bt ng thc C-Si ta c: nn Hon ton tng t ta cng c: (2) (3) (1) (2) (3) Cng v theo v cc bt ng thc (1),(2) v (3) ta cng c:
Created by ThaoMTA@gmail.com.vn
Mobile 0977.856.521
Page 45
8/22/2011
www.vnmath.com
LeVanThao HVKTQS
Nh k thut C-Si ngc du ta chng minh c nhng bi ton m nu gii bng cc phng php khc s rt di thm ch khng gii c ,sau y l mt s bi tp ng dng: Bi 1)Chng minh vi mi s dng a,b,c,d ta lun c:
, tng t
3.3. Phng php tam thc bc hai trong chng minh bt ng thc Trong chuyn ny chng ta s s dng nh l v du ca tam thc bc hai chng minh bt ng thc.Ni dung ca chuyn ny ht sc n gin l : a bt ng thc cn chng minh v dng Khi ta c th xem v tri ca (*) l mt tam thc bc hai ca mt bin no ri s dng nh l thun hoc nh l o ca tam thc bc hai chng minh (*). Dng 1 : S dng nh l thun v du ca tam thc bc hai. Bi 1)Cho a,b,c l 3 cnh ca 1 tam gic cn x,y,z l ba s tha mn iu kin ax+by+cz=0.Chng minh (1) Bi gii: T ax+by+cz=0 (1) Vy:
--> nn v tri ca (3) lun >0-->(3) ng -->(1) c chng minh. Du "=" xy ra khi v ch khi x = y = z = 0 Bi 2)Cho v abc=1.Chng minh rng:
T abc=1 a>0.Ta c:
v do
nn chc chn
Created by ThaoMTA@gmail.com.vn
Mobile 0977.856.521
Page 46
8/22/2011
www.vnmath.com
LeVanThao HVKTQS
ng-->dpcm Dng 2)S dng nh l o v du ca tam thc bc hai Bi 1)Cho (a+c)(a+b+c)<0.Chng minh:
c mt k thut l ta i chng minh : .Nu chng minh c nh th , t iu kin ta suy ra c .Sau y l mt s v d: V d 1.Cho Gii : Ta c : ,chng minh :
Nu a=0 th t gi thit ta c c(b+c)<0 (1) Bt ng thc phi chng minh c dng (2) T (1) suy ra Nu vy (2) ng -->dpcm.
m nn
nn
T f(0)=a+b+c ; f(-1)=2(a+c) -->t gi thit ta c f(0)f(-1)<0.Theo nh l o v du ca tam thc bc hai suy ra phng trnh f(x)=0 c hai nghim phn bit .hay
Tng t 2 bi trn ta suy ra Mong phng php ny s h tr cho cc bn gii ton ,c bit l nhng ai yu bi ton BT
3.4. MT K THUT CHNG MINH BT C IU KIN Chng ta thng gp cc dng ton chng minh BT c dng :Cho ,chng minh
Created by ThaoMTA@gmail.com.vn
Mobile 0977.856.521
www.vnmath.com
LeVanThao HVKTQS
.BT v cc tr, y cng l mng kin thc su rng v tng i kh.Bi vit ny s hng dn cc bn nhng hng suy ngh v gii quyt cc bi tp dng ny thng qua PP chn "im ri"tc l nhng im ta d on c t c hng gii quyt ph hp nht. K hiu sqrt l cn bc 2 v cbb l cn bc 3 Ta hy bt u t 1 bi ton n gin: Bi 1: Cho .Tm Min ca:
.Thay vo ta c
Bi 3: Cho 3 s dng x,y,z tho mn x+y+z=1.CMR: P= Gii: u tin ta thy trong cn c dng ngh ngay n s dng Bunhi . y nn dng d + + >=
Gii: R rng ko th p dng Cosi ngay v du = xy ra khi a=1, mu thun vi k Ta d on t bi rng P s nh nht khi a=3 v y chnh l "im ri" ca bi ton.Khi a=3 th v
thy .Vy cn a v b.Ta s s dng PP "im ri". Ta hy c vit v du "=" t c khi .Ta ch tip k x+y+z=1 v "d on" du = xy ra bi ton khi .Khi ta c 9a=b.Cho a=1 v b=9 ta c ngay:
Khi kt hp vi k
ta c
.Vy
khi
Tng t cho y v z.Cui cng ta s c 1 bi ton n gin hn rt nhiu v ch l TH c bit ca bi ton 1. Cui cng l 1 bi ton mnh xin dnh li gii cho cc bn Bi 4: Cho a,b,c dng v a+b+c=3.Tm Min: P= + +
www.vnmath.com
LeVanThao HVKTQS
"Cho "
. Tm GTNN ca
Thay vo F c GTNN ca F l .
t c khi
i vi dn chuyn Ton v c th nhiu bn khc na, bi ton ny tng i d. Cn i vi dn khng phi dn chuyn Ton, vic gii v m rng bi ton ny a n nhiu kt qu th v. Hy th xem? Trc ht chng ta xem xt li gii ca bi ton trn:
Nh vy vic a s vo p dng BT l hon ton c c s. T ti nng bi ton ln vi h s cc s hng l cc s dng: "Cho ca . Tm GTNN "
Cng 2 BT trn ta c
Mc tiu ca chng ta l dng BT C-si sao cho khi cng 2 BT vo, ta c v tri l 2F cng vi 1 s hng no , cn v phi cha biu thc cho trong gi thit. R rng vic t s n l s khng a n kt qu m phi bin i s hng cng vo mi BT
. Du "=" xy ra khi v ch khi Tuy nhin vn t ra l ti sao ngh ra c s thm vo BT? gii quyt vn ny, s dng tng dng BT nh trn, nhng ti s thm vo 1 s no : Cch t s hng cng vo ny gip ta trit tiu c c bn v tri, nhn thm c h s a vo v phi. Ta tip tc cng 2 BT: Du "=" xy ra khi v ch khi
. Gi s
Gi s tn ti
Ln ny, chng ta pht trin bi ton theo hng tng dn s m. trnh phc tp, chng ta cho cc h s bng 1. "Cho " . Tm GTNN ca
.
Created by ThaoMTA@gmail.com.vn
Mobile 0977.856.521
Page 49
8/22/2011
www.vnmath.com
LeVanThao HVKTQS
t c khi
y, cng 3 s hng bc 4 ca x vi 1 s hng t do. Mc ch l khi ta p dng BT C-si, ta thu c mt s hng bc 3 ca x. Cng 2 BT: . Du "=" xy ra khi v ch khi: . Khi (2). Gi s tn ti du bng xy ra, vy th:
Cng 3 BT vo:
. Thay vo (2) ta c y= Khng dng li vic pht trin h s, chng ta th nng bi ton ln vi s m, s n,v s m rng thm c mt s kt qu sau: Bi ton 1: "Cho . Tm GTNN ca " p dng BT C-si: , t c khi x =
t c khi
Cng 3 BT vo: Bi ton 3: "Cho Du "=" xy ra khi v ch khi: . Khi tha mn du "=", khi : . Gi s tn . Tm GTNN ca " p dng BT C-si cho n s hng:
ti
Created by ThaoMTA@gmail.com.vn
Mobile 0977.856.521
Page 50
8/22/2011
www.vnmath.com
LeVanThao HVKTQS
Cng 2 BT:
Hy vng ti liu ny ti tng hp s gip ch c cho cc bn trong qu trnh n thi H cng nh trong hc tp. Mi kin ng gp xin vui long lin h theo a ch ThaoMTA@gmail.com.vn hoc lethao257@gmail.com.vn - Mobile 0977856521
t c khi Cc bn hy th tm li gii cho cc bi ton sau: Bi ton 4: "Cho . Tm GTNN ca Bi ton 5: "Cho . Tm GTNN ca Bi ton 6: "Cho Tm GTNN ca c, d, e, f l cc s dng) ." (a, b, ." ."
Thanks!
-------------------------The End------------------------
Created by ThaoMTA@gmail.com.vn
Mobile 0977.856.521
Page 51
8/22/2011