TIEN TE VIET NAM Cho n nay cha c cng trnh khoa hc no nghin cu mt cch c h thng v lch s ra i, pht trin

v tiu vong ca cc th loi, cht liu, hnh thc v gi tr ca tin Vit nam trong hng ngn nm dng nc, gi nc v pht trin t nc. Tuy nhin trong mt khun vin hp, c ci nhn khi qut v tin t vn mang tnh lch s, kinh t v vn ho. Xin tm phn chia cc Thi i tin t ca Vit nam ra thnh cc giai on gn vi lch s kinh t - Chnh tr - X hi ca t nc. 1. Thi k cc triu i Phong kin: Hu ht cc triu Vua, Cha nc ta u pht hnh tin bng hai nguyn liu chnh l ng v km. Ring Vua H Qu Ly cho pht hnh tin giy v ch tn ti 4 nm t 1400 n 1404, n 1405 li tr v s dng bng cht liu tin ng v tin km. 2. Thi k thuc Php - T 1858 n 1875 khi cha c Ngn hng ng Dng (NHD) th trn t Vit tiu ng thi nhiu loi tin khc nhau: Tin Fran ca Php, tin Mxic, tin Lin hip Php, tin Trung Quc... - T 1875 khi NHD thnh lp th dn ta tiu tin ng Dng mang bn v bc. n 1880 tin ng Dng mang bn v vng, tiu song song vi ng Fran ca Php v cc loi tin ng, tin km c. T 1880 n 1930, tin giy ng Dng ra i v mang bn v bc, t 1930 n 1936 ng tin ny mang bn v vng. T 1936 n 1954 ch bn v vng b sp v ng ng Dng neo gi tr vo ng Fran ca Php - c th gi l bn v Fran Php. Ch tin t a khu vc t 1945 n 1975: Thi k khng chin chng xm lc Php 1945 - 1951: Chnh quyn cch mng ca chnh th VNDCCH phi lnh o ton dn thc hin ng thi hai nhim v chin lc: Khng chin v kin quc - Trong vn ti chnh, tin t c c bit quan tm v coi l mt v kh sc bn, trc tip ca c 2 nhim v chin lc ni trn. Ngy 1/12/1945, ng 3 thng sau ngy thnh lp nc VNDCCH M u thi i H Ch Minh Vit nam, ng tin ti chnh vi cht liu nhm u tin lai hai ho ca ta c pht hnh, tip theo ngy 21/1/1946 ta pht hnh ng tin nhm loi nm ho, ngy 31/1/1946 pht hnh tin giy gi l "giy bc Vit Nam" u tin min Trung, ngy 13 thng 8/ 1946 pht hnh giy bc trn ton min bc v sau k hp Quc hi ln th 2 vo thng 11/1946, chnh ph cho php B Ti chnh tip tc pht hnh giy bc Vit nam trn phm vi ton quc. ph hp vi ch trng "t cp, t tc, ton dn khng chin, ton din khng chin v a phng t lp", Chnh ph cho hnh thnh mt ch tin t c bit: va tp trung, va phi tp trung: Trn ton quc, ni no c iu kin (ch yu l vng t do) th lu hnh tin ti chnh (giy bc Vit Nam), ni no thuc vng ch kim sot th tiu ng thi c tin ng dng, c tin ti chnh a phng do chnh ph trung ng u quyn cho chnh quyn cch mng a phng pht hnh v gm c "tin Vit Nam ho" bng cch ng du ca U ban khng chin a phng ln tin ch lu hnh...y khng ch l thi k u tranh trn cc lnh vc chnh tr, qun s vi ch, m thut ng "u tranh tin t vi ch" cng tr thnh mt khu hiu hnh ng trong ch o chin lc ca ng lao ng Vit nam sut thi k ton quc khng chin (t 19/12/1946 n chin thng in bin ph 1954). n 6/ 5/ 1951 ti sc lnh s 15/ SL do Ch tch H Ch Minh k chun y vic thnh lp Ngn hng Quc gia Vit nam (NHQG VN) ( thay th Nha ngn kh quc gia v

Nha tn dng sn xut trc thuc B Ti Chnh thnh lp trc trn c s Vit nam quc gia Ngn hng thuc B Ti chnh c thit lp theo sc lnh s 86/SL ngy 17/9/1947 ca Ch tch Chnh ph dn ch cng ho Vit nam). Ngay khi ra i, NHQG chnh thc pht hnh ng tin giy mang tn: "NHQG Vit Nam" thay ng tin Ti chnh. i 10 ng tin Ti chnh n 1 ng tin NHQG - Mt cuc i tin din ra ti 20 thng - Di nht trong lch s i tin ca NHVN. Song v tin NHQG u tin c in ra l i ng Ti chnh trc nn hu ht nhng ngi c tin i l thuc khu vc cng chc hng lng t NSNN nn n thng 2 nm 1959 Chnh Ph quyt nh phn phi li thu nhp v i tin ln th 2 vi t l 01 ng NHQG mi n 1000 ng NHQG 1951 c. Vi gi tr mi ny, vo thi im t thng 2/1959 n thng 10/1960 mt ng NGQGVN bng 1,36 Rp Lin X v cng tng ng 1, 2 USD. Cuc i tin nm 1959 c nh gi l ngon mc nht trong lch s tin t Vit nam. n thng 10/ 1961 ng tin NHQG VN min Bc c i tn thnh ng tin Ngn hng Nh nc Vit nam (NHNN VN) vi cng mt mnh gi trnh trng tn vi ng tin NHQG min Nam ca chnh ph ngu quyn Si gn. - Vo thi k 1966 -1973 - thi k c nc c chin tranh, Nh nc cho php Qun i tuyn Trng Sn s dng ng tin Trng sn hay cn gi l "phiu bch ha" - Mt hin tng tin t k diu gip qun i c mt c ch "phn phi" rt linh hot: Thay v b i hu cn phi chuyn nhu yu phm n tng n v ng qun dc Trng sn th ch cn chuyn hng n tng binh trm c nh. Vic phn phi sau tr nn v cng thun tin thng qua hnh thc "mua hng" v thanh ton bng tin Trng sn theo tng nh lng vt cht c gi tr ho - Tnh v danh ca tin trong quan h phn phi gim i mt chi ph khng l v thi gian, chng t, tem phiu, s theo di ca c hai bn nhp hng v nhn hng, c bit l gim bin ch hu cn, gim chi ph kho ln tng n v v do cng hn ch thng vong xng mu trn ng i phn phi nhu yu phm cho tng n v. Cn ngi c tin th tu nghi ch ng n cc binh trm mua hng cho n v mnh ng thi li to ra c s m bc gip ln nhau gia nhng n v v c nhn, gia Qun i vi Thanh nin xung phong trn ton tuyn Trng sn - Thay v vic ng h, tng tr ln nhau bng hin vt vn rt kh khn v bt tin th nhng ngi lnh d dng ng h nhau di hnh thc gi tr ca nh lng ... Ch tin ca chnh quyn Ngy Si gn t 1954 n 1975: Di s h ca Quc M, hu nh c min Nam l mt th trng tiu th v cung ng ngun ti nguyn, sc lao ng r mt - Bc tranh kinh t thi chin ca chnh quyn Si gn l mt nn kinh t phn vinh gi to: Th cng, lp rp v tiu th. Chnh quyn Ngy c lut nghim cm lu hnh ng tin min Bc v ng tin ng Dng min Nam. Chng thnh lp Ngn hng nm 1954 v cng ly tn l NHQG Vit nam, cho php tiu song song ng USD v ng tin Quc gia vi t gi 35ng Quc gia n 1 ng USD. T gi ny n nh t nm 1954 n nm 1960. T nm 1960 n 1965 ng tin Ngy mt gi dn dn v n nm 1965 t gi ny cn 118/USD. T nm 1966 n 1968 sc mua ca ng tin Ngy tip tc mt gi mnh xung cn 250/ USD v n nm 1973 th t gi ny l 500/ USD - gim 14,3 ln so vi thi k nhng nm 1954 - 1960. - T nm 1975 n nm 1984: Trong 3 nm u sau ngy min nam gii phng, c mt thi gian m cn thit v quan trng, hai min vn dng hai ng tin khc nhau: Min Bc vn l tin NHNN VN, min Nam tip tc dng tin ca chnh quyn c. Ngy 3/5/1975 chnh quyn cch mng tip qun NHQG ca Ngu quyn Si gn v vn s dng ng tin ca ch

 c trong lu thng khng gy ri lon trong lu thng tin t min Nam nhng ngy u gii phng. Ngy 6/6/1975 - 5 tun sau ngy gii phng, Chnh ph cch mng lm thi Cng ho min Nam Vit nam ra Ngh nh s 04/PCT - 75 v thnh lp Ngn hng Quc gia Vit Nam do ng Trn Dng lm Thng c. n ngy 22/ 9/1975, di s lnh o ca B chnh tr v TW ng Lao ng Vit Nam, Chnh ph cch mng lm thi Cng Ho min nam Vit Nam t chc cuc i tin trn qui m ton min Nam a ng tin mi ly tn l "Tin Ngn hng Vit Nam" (cn gi l tin gii phng) vo lu thng vi t l 1 ng NHVN n 500 tin ca ch c v tng ng vi 1 USD. Ngy 2/5/ 1978 - ng dp k nim 3 nm ngy gii phng hon ton min Nam, Nh nc CHXHCN Vit Nam cng b i tin ln th 3 trn phm vi ton quc, thng nht tin t c nc vi t l 1 tin NHNN c min Bc hoc 0,8 ng tin Gii phng min Nam n 1 NHNN mi. Sau bao bin c ca lch s, ng tin mi c thng nht trn phm vi c nc. L ra y s l thi im u tin ca lch s pht trin tin t ca t nc, nhng ng tic l v nhiu nguyn nhn, ng tin li ri vo nhng thng trm mi. Ngay sau do nn kinh t ni chung cn trnh qu ngho nn, lc hu li do nhng sai lm trong ci to cc thnh phn kinh t - nht l ci to gii cng thng nghip min Nam p dng c ch bao cp ging nh min Bc trong c nc nn lm pht lin tc gia tng T ch gi tr ng tin mi st vi sc mua ca ng Dola M (1,25/1USD) nhanh chng b dong ra. ng tin NHNN VN mt gi mnh so vi ng USD, n trc ngy i tin thng 9/1985 t gi gia ng tin NHNN VN so vi ng USD l: 150/USD.