Lun vn thc s lut (chuyn ngnh lut kinh t) M U 1.

Tnh cp thit ca ti

Ngnh dch v phn phi l ngnh kinh t quc dn quan trng, khng ch vic chim t l 13 14% GDP c nc, m cn ngha kinh t - x hi khi n l cu ni gia nh sn xut v ngi tiu dng. Vi vai tr chi phi mnh m cc ngnh sn xut cng nng nghip, ngnh dch v phn phi c ngha quan trng trong an ninh kinh t quc gia. Hin nay, c mt thc t l h thng phn phi ca Vit Nam ang b nh gi l rt yu km v ti chnh, qun l, thiu chuyn mn, thiu s lin kt, v rt d b tiu dit bi cc tp on phn phi khng l ca th gii trong cnh tranh ngay trn sn nh, th s quan tm ca Nh nc v x hi li hon ton cha tng xng m biu hin c th nht l cc quy nh ca php lut v lnh vc ny cn cha ng nhiu mu thun v hn ch. Hn th na, s phc tp v t l 85% ca knh phn phi truyn thng (ch v tim tp ha nh) trong h thng phn phi khin nhiu kin lo ngi rng gia nhp WTO, ngnh phn phi non tr ca Vit Nam s l ngnh u tin chu nh hng trc tip t cnh tranh v c th s b nut chng bi cc tp on khng l ca th gii. Tuy nhin, ngay c khi phi i mt vi nhng kh khn , khng mt chuyn gia kinh t no ph nh c nhng mt, nhng kha cnh tch cc m t do ha thng mi dch v mang li cho ngi tiu dng v x hi. Chp nhn t do ha, chp nhn cnh tranh ngha l chp nhn mt c ch minh bch v bnh ng trc php lut trong gia nhp th trng nhng khng ng ngha vi chp nhn s lm dng v th k mnh (ch yu l nh u t nc ngoi) chn p k yu (ch yu l cc doanh nghip trong nc), tng bc khng ch ri thng tr th trng. ng trc hon cnh thc t nhiu mu thun nh vy, mt chnh sch v m cho ngnh dch v phn phi cn c nghin trn c s nhng t tng c bn th hin trong cc quy phm php lut hin hnh ang iu chnh ngnh thng mi ny, v so snh vi cc ni dung ch yu trong cc cam kt WTO ca Chnh ph ta lnh vc ny. Hn th na, vic hnh dung v khi qut ha mt l trnh pht trin [quy lut pht trin ni ti] ca chng [cc quy phm php lut] trong thi gian ti trn c s n lc duy tr s cn bng li ch kinh t, bng cc iu tit ca

Nh nc bng php lut, gia t do thng mi v bo h hay an ninh kinh t quc gia khng ch c ngha l lun m cn c gi tr thc tin quan trng. 2. Tnh hnh nghin cu v ti

Hin ti, cc nghin cu v lut thng mi rt phong ph, tp trung rt nhiu ch : quy ch thng nhn, hnh vi thng mi, hp ng mua bn hng Tuy nhin, ring i vi lnh vc phn phi mi ch c mt s nghin cu nh, c th hin di hnh thc nhng bi bo trn mt s tp ch khoa hc php l ca cc tc gi. Tng t, c rt nhiu cc nghin cu tng qut v cc vn php l trong vic gia nhp WTO cng nh cc cam kt ca Chnh ph cng nh tc ng ca n n h thng php lut Vit Nam, nhng cha c nghin cu ring, c th v lnh vc phn phi. Bn cnh , i vi mt s chuyn mc ca ti nh franchising, i l mua bn hng ha, hin c lun vn thc s lut hc v kha lun tt nghip cp, chng hn, lun vn Nhng vn l lun v thc tin v nhng quyn thng mi ti Vit Nam ca hc vin Nguyn Th Minh Hu bo v nm 2005 ti i hc Lut H Ni ( lun vn ny vit vo thi im Vit Nam cha gia nhp WTO). 3. Mc ch v nhim v nghin cu

Mc ch ca vic nghin cu ti l lm sng t cc ni dung ca t do ha thng mi dch v phn phi theo yu cu WTO; nh gi ng thc trng php lut v thng mi dch v phn phi v phn tch tc ng ca cc cam kt WTO i vi s iu chnh php lut v thng mi dch v phn phi Vit Nam. t c mc ch ni trn, lun vn cn gii quyt nhng nhim v sau y: Lm sng t ni dung ca t do ha thng mi dch v phn phi theo cc yu cu ca WTO. Phn tch ni dung cc cam kt WTO ca Vit Nam v thng mi dch v phn phi. nh gi thc trng php lut Vit Nam v thng mi dch v phn phi.

Phn tch s tc ng ca cc cam kt WTO ca Vit Nam v thng mi dch v phn phi i vi s iu chnh php lut v thng mi dch v phn phi. 4. Phng php lun v cc phng php nghin cu

Lun vn vn dng cc nguyn tc, phng php lun trit hc duy vt bin chng v duy vt lch s ca ch ngha Mc Lnin, ca t tng H Ch Minh. Cc phng php nghin cu c th c vn dng trong lun vn l cc phng php: din dch, quy np, so snh, lch s, kho st, thng k. 5. ngha ca vic nghin cu

Cc kt qu nghin cu ca ti c th tr thnh ti liu tham kho hu ch i vi nhng ngi nghin cu, hc tp v vn t do ha thng mi dch v phn phi v tc ng ca cc cam kt WTO ca Vit Nam v thng mi dch v phn phi i vi s iu chnh php lut v thng mi dch v phn phi. 6. C cu ca lun vn

C cu lun vn bao gm 4 phn: M u, ni dung, kt lun v ph lc. Phn 1: M u Phn 2: Ni dung, bao gm 2 chng: Ni dung chng 1 v t do ha thng mi dch v phn phi theo cc yu cu ca WTO v cc cam kt ca Chnh ph Vit Nam . Chng 1 tp trung lm r vn t do ha thng mi dch v phn phi trong tnh hnh hin nay trn th gii v Vit Nam . Chng 1 nhn mnh v tnh hin thc ca t do ho thng mi t thng mi hng ho n thng mi dch v nh mt xu hng tt yu th hin qua Hip nh thng mi t do v dch v ca T chc Thng mi th gii WTO Hip nh GATS. Chng 1 cng t trng tm phn tch nhng cam kt chung ca Vit Nam trong lnh vc dch v v phn phi t gc quan im lp php v chnh sch thng mi. Ni dung chng 2 v thc trng php lut Vit Nam v tc ng ca cc cam kt WTO v xu hng pht trin ca quy phm php lut i vi ngnh thng mi dch v phn phi. Chng 2 dnh cho vic phn tch, nh gi hin trng php lut Vit Nam (trc khi gia nhp WTO v sau khi gia nhp WTO) v ngnh dch v phn phi ni chung v tng lnh vc ca phn phi ni ring nh: dch v i l y quyn, dch v bn bun, dch v bn l, franchising. Trn c s nhng phn tch v hin trng, i chiu vi quy nh ca WTO, chng 2 tp trung vo vic pht hin nhng nt thay i ca cc quy phm php lut ch ra s tc ng ca cc cam kt WTO v xu hng pht trin ca cc quy phm php lut ngnh dch v phn phi ni chung. Phn 3: Kt lun

Kt lun ca ti c rt ra v tm tt t nhng kt qu nghin cu Chng 1 v Chng 2. Phn 4: Ph lc.

Chng 1: T DO HA THNG MI DCH V PHN PHI THEO CC YU CU CA WTO V CC CAM KT CA VIT NAM 1.1. hi T do ha thng mi- mt xu hng tt yu ca i sng kinh t -x

1.1.1. T do ha thng mi l g ? T do l mt phm tr quan trng ca trit hc v chnh tr, nhng t do ha th li thng c hiu nh l s chuyn bin, thay i trong cc chnh sch kinh t x hi ca Chnh ph theo hng ci m, ni lng so vi nhng quy nh thit lp trc .[1] Thng thng, ngi ta s dng nhm cc thut ng t do ho kinh t, t do ho thng mi, t do ho th trng vn, v gi chung chng trong chnh sch tn t do hay ch ngha t do mi phn bit vi ch ngha t do kinh t, hay ch ngha t do c in hoc ch ngha t do Manchester, l mt h t tng ng h quyn t hu v t do kh c. Vi ch ngha t do c in, quyn t hu v t do kh c (hay t do hp ng) l thing ling v bt kh xm phm, l nn tng thc thi cc quyn t do khc. V th, ch ngha t do c in quan nim nn kinh t v th thng c kh nng t iu tit theo cc quy lut ring ca n, v trch nhim ca Chnh ph ch n thun l d b cc ro cn php l hn ch thng mi v chm dt nhng u i ca Chnh ph i vi mt s t cc i tng bao cp hay hng c quyn. Mt s kinh t gia ca ch ngha t do kinh t cn mun rng Chnh ph iu tit th trng cng t cng tt hay thm ch khng iu tit g c. Mt s khc li chp nhn cc hn ch m Chnh ph t ra i vi cc cng ty c quyn v cartel, mt s khc li tranh lun rng chnh cc hnh ng ca chnh ph to ra cc cng ty c quyn v cartel. Ch ngha t do kinh t quan nim gi tr ca hng ha v dch v nn c quyt nh bi s la chn t do ca cc c nhn, tc l

theo cc ng lc ca th trng. Mt s thm ch cn cho rng cn cho php cc quy lut th trng hot ng ngay c trong nhng lnh vc m theo truyn thng vn do chnh ph c quyn, nh an ninh v ta n. Ch ngha t do kinh t chp nhn s bt bnh ng kinh t xut pht t v tr tha thun khng cn bng (unequal bargaining position), v theo h, n l kt qu t nhin ca cnh tranh, min l khng c s cng bch. Ch ngha t bn chnh ph t can thip v ch ngha t bn v chnh ph l cc hnh thc khc ca ch ngha t do kinh t. Nhng nm 1970, vi s bt u ca ton cu ha, khi ch ngha t do kinh t i mt vi cuc khng hong u tin ca th gii v gi du m, th ch ngha tn t do xut hin nh l mt hc thuyt v s t do kinh t quc t vi ni dung chnh l: (1) gim thiu cc hng ro thng mi ang hn ch th trng trong nc, v (2) quyn lc v nh hng quc gia p buc m ca th trng nc ngoi. Ch ngha tn t do chp nhn s can thip ca nh nc vo nn kinh t, nht l vai tr ca mt ngn hng trung ng mnh c kh nng iu tit kinh t thng qua chnh sch li sut. Sau , nhng nm 1990, cc chnh sch kinh t tn t do ("neoliberal) cn gn lin vi t nhn ha cng nghip (qu trnh c phn ha doanh nghip nh nc) v m ca th trng ni a. L mt b phn ca chnh sch tn t do, nhng khi nim t do ha thng mi li c s ng h mnh m c t ch ngha t do c in, khi n din t mt qu trnh, mt vn ng x hi, c hoc khng c s nh hng, s tng tc, hay s iu khin c ch ch ca Nh nc, nh hng nhm t n thng mi t do. Ni dung c bn ca thng mi t do, mt khi nim trong nhiu trng hp b gn cho nhng ngha chnh tr, bao gm nhng nt khi qut nh sau: Thng mi t do v hng ha khng c thu quan (hay khng b gii hn bi nhng hng ro thu quan); Thng mi t do v dch v khng b thu quan (v nhng hng ro cn thng mi); T do lu chuyn ngun lao ng gia cc quc gia; T do lu chuyn vn ti chnh gia cc quc gia;

S vng mt ca nhng chnh sch thng mi bo h (nh l thu, tin tr cp, quy nh, hay lut) cho nhng x nghip trong nc, cc h gia nh, v k c cho cc yu t sn xut ca nc ngoi ang hin din ti quc gia s ti m c li th; bn cnh s vng mt ca nhng chnh sch bp mo thng mi nhm mc ch cng c quyn s hu bo m cho quyn li ca nhng i tng ny.[2]

Cc ni dung trn y ca thng mi t do din t hai gc : gc m hnh, kiu th trng v gc chnh sch thng mi ca mt Chnh ph. V th, trong thng mi quc t, thng mi t do c hiu nh l mt kiu th trng cnh tranh l tng vi phm vi vt ra ngoi lnh th mt quc gia, v ng thi, cng thng c xem nh l mt mc tiu chnh tr a quc gia, m s trao i hng ha v dch v gia cc quc gia ny s c thc hin m khng c s kim sot bng nhng chnh sch nhp khu. Trong gii khoa hc kinh t, thng mi t do cn c c sy bi nhng ngi theo trng phi kinh t hc tn c in v cc nh kinh hc t vi m. Theo s din t ca h, khi li ch ca thng mi chnh l gi tr thc c c ca c hai bn tham gia vo qu trnh thng mi, th thng mi t do chnh l s gia tng cc gi tr thc cho x hi. Th nhng, tri vi l lun ca h, thng mi t do hin ang b chng i mnh m t phong tro chng ton cu ha vi nhung cuc biu tnh m a s ngi tham gia l nhn dn lao ng ti nhiu quc gia. Nhng ngi biu tnh cho rng thng mi t do ang b lm dng bi cc nc giu c. 1.1.2. Tnh hin thc ca xu hng t do ha thng mi C rt nhiu tranh lun v vai tr, tnh cht, ngha v tc ng ca ton cu ha, quc t ha trong i sng x hi, nhng mi ngi u ng rng, theo s pht trin vt bc ca khoa hc k thut v cng ngh, nht l vin thng v cng ngh thng tin, qu trnh ton cu ha, quc t ha hin din khp ni trong mi ngc ngch ca x hi loi ngi. S hin din khp ni ca ton cu ha, quc t ha c th bt ngun v c tip sc t quy lut pht trin v khng ngng m rng th trng tiu th ca ch ngha t bn quc t, th ng nhin, t do ha thng mi cng khng nh tnh hin thc ca mnh trong thng mi quc t m biu hin r rng nht l s ra i ca T chc Thng mi Th gii (WTO) v hng lot cc t chc thng mi quc t khc xy dng cc khu vc t do thng mi, hoc th trng chung. C th, c th lit k mt s t chc thng mi quc t ln nh: WTO hay T chc Thng mi Th gii (tn ting Anh l World Trade Organization, vit tt WTO) l mt t chc quc t t tr s Genve, Thy S, c chc nng gim st cc hip nh thng mi gia cc nc thnh vin vi nhau theo cc quy tc thng mi. Hot ng ca WTO nhm mc ch loi b hay gim thiu cc ro cn thng mi tin ti t do thng mi. Tnh n ngy 25 thng 1 nm 2008, WTO c 152 thnh vin l quc gia v vng lnh th. NATFA hay Hip nh Thng mi T do Bc M (tn ting Anh l North America Free Trade Agreement, vit tt l NAFTA): l Hip nh thng

mi t do gia ba nc Canada , M v Mexico , k kt ngy 12/8/1992, hiu lc t ngy 1/01/1994. EU hay Lin minh Chu u (tn ting Anh l European Union, vit tt EU): Ngay t nm 1987, EU bt u trin khai k hoch xy dng "Th trng ni a thng nht Chu u" trc khi hnh thnh Lin minh kinh t v tin t trong nhng nm thp nin 90 ca th k XX, ri n Lin minh v chnh tr v an ninh. AFTA hay Khu vc Mu dch T do ASEAN (tn ting Anh l ASEAN Free Trade Area, vit tt l AFTA) l mt hip nh thng mi t do a phng gia cc nc trong khi ASEAN. Hip nh v AFTA c k kt vo nm 1992 ti Singapore, vi su nc ban u l Brunei, Indonesia, Malaysia, Philippines, Singapore v Thi Lan (gi chung l ASEAN-6). Cc nc Campuchia, Lo, Myanma v Vit Nam (gi chung l CLMV) c yu cu tham gia AFTA khi c kt np vo khi ny. SAFTA hay Hip nh Khu vc Thng mi t do Nam (tn ting Anh l The South Asia Free Trade Area) c k ti cuc hp cp cao Hip hi Hp tc Khu vc Nam t chc Pakistan thng 1/2004, chnh thc c hiu lc k t ngy 1/1/2006 vi s tham gia ca 7 nc thnh vin gm: Bangladesh, Sri Lanka, Nepal, Pakistan, Bhutan, Maldives v n . T thc tin i sng chuyn vo php lut, bn cnh vic hnh thnh nhng hip nh thng mi t do a phng vi nhiu quc gia, thng mi t do cn khng nh s hin din ca mnh qua s bng n ca hng lot cc hip nh t do ha thng mi song phng. Chng hn, ch trong u nm 2004, ngi ta va chng kin mt Hip nh thng mi t do song phng (vit tt l FTA) gia Hn Quc v Chi-l c k kt v c hiu lc, th Trung Quc v n cng khi ng m phn k FTA, v ngay sau , mt FTA gia Thi Lan v c c k kt. Hn th na, Thi Lan v c u ang n lc m phn k kt FTA vi M. Ngoi ra, mt FTA gia Thi Lan v Niu Di-ln sp tr thnh hin thc. Ngay trc , Singapore k FTA vi Nht Bn, ri k FTA vi Thi Lan, ri vi M, hip nh chnh thc c hiu lc t nm 2004. Ti Vit Nam, tnh hin thc ca qu trnh t do ha thng mi chnh l qu trnh i mi v hi nhp kinh t quc t trong tng th chuyn bin kinh t t m hnh tp trung quan liu bao cp sang m hnh kinh t th trng nh hng x hi ch ngha, v trong php lut, l s m rng quyn t do kinh doanh thng mi (i tng hng quyn, ni dung hng ha thc hin t do kinh doanh, ) lin tc trong sut thi gian qua. 1.1.3. T do ha thng mi ngnh dch v phn phi ti Vit Nam mt xu th tt yu t chnh cuc sng trc c khi nc ta gia nhp WTO

a.

Khi nim phn phi v dch v phn phi

Theo T in Bch khoa m Wiki, bn ting Anh, Wikipedia The free encyclopedia th phn phi (distribution) trong kinh doanh (business) l mt trong bn kha cnh ca hot ng ma-kt-ting (marketing), m c th l ma-ktting hn hp (marketing mix).[3] Thut ng marketing mix ra i ln u tin vo u nhng nm 1960 bi Gio s Neil Borden, Trng dy kinh doanh Harvard (M) m ch vic thc hin ng thi bn (04) vn : ni dung, cch thc, phng thc tng tc th hin hot ng kinh doanh ca mt s cng ty M c nh hng rt tch cc ng k n ngi tiu dng, l: Sn phm (hay dch v) - product, Chnh sch gi bn - pricing, Chnh sch u i v khuyn mi promotion v Vn ni chn, cch thc bn sn phm (hay dch v) placement (mt s gi tt l place) hoc distribution. Nh vy, ban u, khi cp n phn phi (distribution), l kha cnh a im thc hin bn hng tng ng theo a l, lnh th quc gia, nhng v sau, cng s pht trin ca thng mi, ni dung ch yu ca phn phi l knh phn phi (distribution channel) hay cch thc mt sn phm n tay ngi tiu dng. [4] Thnh cng v hiu qu trong vn dng marketing mix khin n tr thnh ph cp v c s dng rng ri trn khc th gii. Bn cnh , khi quy trnh tch t t bn hnh thnh nn nhng tp on kinh t khng l, c nng lc sn xut to ra mt khi lng sn phm (hay dch v) quy m cc ln c th p ng nhu cu ca nhiu triu ngi, thuc nhiu quc gia khc nhau th vn cch thc bn, giao sn phm n ngi tiu dng l cc k quan trng v mang tnh sng cn vi tp on kinh t . Do vy, bn cnh vic doanh nghip t t chc phn phi sn phm (hay dch v) n ngi tiu dng, th s xut hin nhng doanh nghip cung cp dch v phn phi chuyn nghip l tt yu. V th, trong thng mi v kinh doanh, dch v phn phi (cng ng thi l hnh vi phn phi) cn c nh ngha l vic thc hin mt phn hay ton b cc hot ng c lin quan n t chc iu hnh v vn chuyn hng ha t ngi sn xut n ngi tiu dng. V thng thng, d thy nht, dch v phn phi do cc nh bn bun v bn l thc hin l bn li hng ho, km theo hng lot cc dch v ph tr c lin quan (phc v cho qu trnh bn hng) nh: bo qun lu kho hng ho; bc r, lp rp, sp xp v phn loi i vi hng ho c khi lng ln; v mt lot cc dch v lin quan n ngi bn bun v bn l nh ch bin, kho hng, dch v bo qun lnh, bi xe. Hot ng phn phi cn cung cp cho ngi tiu dng mt lot cc dch v b sung khc nh vic gip cho bn cu c s la chn chnh xc hn, v tng s thun tin khi mua hng. Tuy nhin, trn thc t, trong mt s trng hp, v cung cp thm mt s dch v ny, thm ch tham gia c vo mt s chc nng ca sn xut (t cc trc, kim sot v qun l cht lng) nn ranh gii gia nh sn xut v nh phn phi c

th l khng r rng, c bit, khi phn phi dch v, ngi cung ng dch v ng thi cng l ngi phn phi dch v. Theo T chc Thng mi Th gii WTO th dch v phn phi nh ngha (bng cch lit k) vi bn (04) nhm chnh l: dch v i l y quyn (comission agents services, k hiu CPC 621), dch v bn bun (wholesale trade services, k hiu CPC 622), dch v bn l (retailing services, k hiu CPC 631 + 632 + 6111 + 6113 + 6121) v nhng quyn thng mi (franchising, k hiu CPC 8929). [5] b. Hin trng ngnh dch v phn phi ti Vit Nam v vn t do ha thng mi ngnh dch v phn phi ti Vit Nam Cng vi s pht trin ca nn kinh t trong nhng nm gn y, phong cch tiu dng v mua sm ca ngi dn Vit Nam cc thnh ph ln c nhng thay i ng k. Mt b phn ng k, nht l ngi c thu nhp cao, chn phong cch bn hng nh l manh mn, cht lng, gi c khng n nh cc im bn hng nh v cc ch. H n cc siu th ln mua hng, cng ng thi l s th hng c s h tng hin i, hng ha a dng, cht lng gi c n nh v c nhiu hnh thc khuyn mi. V th, trc khi Vit Nam gia nhp WTO, trn th trng c rt nhiu nh u t nc ngoi thm nhp vo th trng dch v phn phi Vit Nam, mt th trng ang pht trin nhanh, mnh vi dn s ng v tr, tc tng trng kinh t cao, ha hn nhu cu tiu dng ln. V ngay lp tc, dc phm v hng tiu dng l hai lnh vc chng kin s cnh tranh nhm knh phn phi gia cc nh phn phi trong vi nhau v vi c cc nh u t nc ngoi. Vi lnh vc hng tiu dng, ngi ta thy s xut hin cc Tp on kinh doanh siu th khng l ca nc ngoi l Metro Cash & Carry (c), Big C (Php) (Big Customer), Parkson (tp on Lion Group-Malaysia) ti Vit Nam. ng nhin, ti thi im , cc tp on ny c cp php u t trong lnh vc phn phi ch da trn cc quy nh php lut v u t nc ngoi v cc lun chng kinh t k thut do nh u t t xy dng ch cha da trn bt k mt cam kt quc t no ca Chnh ph Vit Nam. Trong khi , Chnh ph Vit Nam li c nhng cam kt v lnh vc dch v phn phi trong Hip nh thng mi song phng gia Vit Nam v Hoa K (k kt nm 2001, sau y gi tt l BTA) v Hip nh bo h v xc tin u t gia Vit Nam v Nht Bn, nhng u cha c a ra p dng gii quyt cho mt trng hp no. Cng ti thi im ny, s hin din ca nhng tp on quc t khng l chuyn nghip khng che khut c s yu km, nh b v manh mn ca ngnh dch v phn phi Vit Nam khi h thng phn phi truyn thng vi trn 9000 ch, d ang thu lng ln dn c th ca hng u trong tnh trng chung l c din

tch nh, trung bnh khong 11,8 m2/ca hng, trang thit b th s v ch yu s dng lao ng ph thng. Hn th na, ngay c doanh nghip thng mi trong nc phn ln cng l doanh nghip c quy m nh v va. Doanh thu bn l t h thng phn phi hin ti ca Vit Nam chim cha ti 10% th trng bn l trong nc v phn ln h thng phn phi cn rt non tr. (theo s liu t ngun Bo co B Thng mi, nay l B Cng thng nm 2004) Chng ta cng cn ch rng y l thi im Vit Nam ang tin hnh m phn hi nhp kinh t v Khu vc mu dch t do ASEAN vi cc i tc (ASEAN Cng), ng thi m phn gia nhp WTO. Vn m ca th trng Vit Nam i vi dch v phn phi ang c chun b theo ngh t cc i tc m phn. Bn cnh , ngi ta cng ang chng kin s mnh dn ln ca cc doanh nghip trong nc khi t nht, mt s lng doanh nghip thng mi vn dng s pht trin cng ngh v k thut bt u ch n mng li phn phi ca mnh, k c vic thc hin phn phi qua mng Internet v nhng tin ch ng k ca n. Lc ny, bn cnh nhng mng phn phi mi c lin thng t tnh thnh ny sang tnh thnh khc vi s phn cp: tng i l, i l bn bun, i l bn l, cn c khuynh hng phn phi trc tuyn Vit Nam va chnh thc va ngm nhng rt mnh m, c v s trang web ting Vit khc nhau thc hin cc giao dch thng mi trn mng internet. Vi tt c nhng yu t trn, m ca th trng dch v phn phi ca Vit Nam s l mt hin thc mang tnh tt yu, tuy nhin, iu ny khng cn tr yu cu t ra cho Chnh ph Vit Nam l phi thc hin qu trnh m ca th trng (l trnh v thi gian thc hin cam kt) cn c xy dng trong mt chin lc ph hp vi yu cu bo h ngnh phn phi trong nc cn non tr. 1.2. T do ha thng mi dch v phn phi theo quan nim v theo cc quy nh ca WTO Khi u t hng ha hu hnh, t do ha thng mi c m rng sang lnh vc dch v, v nu Hip nh GATT/WTO 1994 nhm d b nhng ro cn thu quan cho hng ha hu hnh, th nhng ni dung c bn nht ca t do ha thng mi dch v c chuyn vo GATS/WTO: Hip nh chung v thng mi dch v (sau y vit tt l GATS) mt trong ba tr ct c bn v quan trng nht ca WTO (GATS, GATT v TRIPs). L b phn quan trng ca WTO, GATS c xy dng vi ba mc tiu chnh: (1) khuyn khch t do ha thng mi dch v cng nhiu cng tt; (2) tng bc m rng t do ha thng mi dch v thng qua m phn; v (3) thit lp c ch gii quyt tranh chp v thng mi dch v.

L mt hip c quc t, i tng iu chnh ca GATS l hnh vi ca Chnh ph ca mt Thnh vin trong xy dng v thc hin cc chnh sch trong lnh vc thng mi dch v. Theo quy nh ca GATS, hnh vi ny ( cp Chnh ph) c hiu l vic ban hnh cc vn bn php quy do cc c quan c thm quyn ca Thnh vin ti thi im hin ti v trong tng lai. Hn th na, GATS quy nh khi cam kt tham gia GATS trong mt ngnh dch v c th, th Chnh ph ca quc gia Thnh vin cn c ngha l c trch nhim r sot, iu chnh cc quy nh ban hnh ca mnh ph hp vi cc quy nh ca GATS to thun li cho vic t do ha thng mi trong lnh vc dch v . C th tm tt cc quan nim v quy nh ca GATS v thng mi t do, cng nh t do ha thng mi dch v nh sau: + V nguyn tc, cc quc gia nhn thc rng, t c t do ha thng mi dch v mc ngy cng cao thng qua vic m bo s cn bng chung v quyn v ngha v, ng thi tn trng cc mc tiu chnh sch quc gia da trn vic thit lp mt khun kh a bin cho nhng nguyn tc v quy tc ca thng mi dch v, nhm m rng thng mi trong lnh vc ny trong iu kin minh bch v tng bc t do ha v nh l mt cng c thc y s tng trng kinh t ca tt c cc i tc thng mi v v s pht trin ca cc nc ang pht trin. (Li ni u ca GATS, bn dch ting Vit ng ti trn website B Thng mi nay l B Cng thng). Nh vy, t do ha thng mi dch v l n lc ca cc quc gia cho vic hnh thnh mt khun kh php l (i vi hot ng dch v, c bit c lin quan n yu t nc ngoi) trn tng quc gia tng ng vi nhng chun mc chung (cc nguyn tc v khun kh ca GATS) nhng vn m bo c s cn bng vi vic thc hin cc mc tiu chnh sch quc gia. iu ny c ngha rng, thng mi t do khng th vt trn ch quyn lnh th v t quyt ca quc gia Thnh vin trong vic iu chnh v ban hnh nhng quy nh cc quy phm php lut trn lnh th ca mnh. + V m t phng thc cung cp dch v, GATS chia vic cung cp dch v mang tnh quc t thnh bn (04) phng thc: i) Phng thc (1) - Giao dch qua bin gii: l vic cung cp dch v c tin hnh t lnh th ca mt nc ny sang lnh th ca mt nc khc. V d: Gi in thoi quc t, khm bnh t xa trong bnh nhn v bc s khm ngi hai nc khc nhau. ii) Phng thc (2) - S dng dch v nc ngoi: l ngi s dng dch v mang quc tch mt nc i n mt nc khc v s dng dch v nc . V d: Du hc, i cha bnh nc ngoi.

iii) Phng thc (3) - Hin din thng mi: l ngi cung cp dch v mang quc tch mt nc i n mt nc khc, lp ra mt php nhn v cung cp dch v nc . V d: mt ngn hng thng mi m mt chi nhnh nc ngoi, tp on phn phi m siu th ti quc gia. iv) Phng thc (4) - Hin din th nhn: l ngi cung cp dch v l th nhn mang quc tch mt nc i n mt nc khc v cung cp dch v nc . V d: Mt gio s c mi sang mt trng i hc nc ngoi ging bi, mt c nhn n mt quc gia nc ngoi nhn danh chnh mnh thc hin i l hay mi gii thng mi. Thng mi dch v quc t trong lnh vc phn phi c thc hin ch yu thng qua phng thc (3) - hin din thng mi v phng thc (1) - giao dch qua bin gii, nhng ngy nay, iu ny hon ton c th thay i vi s hin din ca thng mi in t v cc tin b k thut khc. Bn cnh , vi nhng quyn thng mi thng ch thc hin theo phng thc (1) - giao dch qua bin gii cn i l y quyn th ch yu va thc hin thng qua phng thc (3) hin din thng mi v v phng thc (1) giao dch qua bin gii. + V ni dung cc quy nh c th, GATS bao gm cc nguyn tc c p dng v iu kin (khng ph thuc vo qu trnh m phn) v cc bin php p dng c iu kin (ch yu da trn cc cam kt l kt qu m phn ca mi nc). 1.2.1. Cc nguyn tc c p dng v iu kin ca GATS GATS bao gm mt tp hp cc ngha v (nguyn tc) chung m tt c cc quc gia thnh vin phi tun th: a. Ngha v i x ti hu quc (MFN[M1] ): Nguyn tc ny i hi mi thnh vin khng c phn bit i x gia cc dch v v cc nh cung cp dch v n t cc nc thnh vin khc nhau. b. Ngha v minh bch ha: Mi nc thnh vin phi cng khai cc quy nh ca mnh trong lnh vc dch v v phi thit lp cc im hi p cung cp thng tin lin quan cho cc nc thnh vin khc cng nh cc doanh nghip ca cc nc . c. Cc ngha v lin quan n doanh nghip dch v c quyn: GATS yu cu cc nc thnh vin phi thit lp cc th tc hnh chnh v cc nguyn tc t tng minh bch, khch quan i vi hot ng ca cc doanh nghip dch v c quyn ( m bo rng cc doanh nghip ny khng lm dng v tr c quyn). Chng hn, lin quan n doanh nghip dch v c quyn trong lnh vc

vin thng, WTO quy nh cc nc thnh vin c ngha v nh sau: (i) ban hnh cc quy nh m bo cc doanh nghip dch v c quyn phi i x bnh ng i vi mi khch hng, k c khch hng trong nc v khch hng ngoi nc; (ii) ban hnh v thc thi cc th tc hnh chnh m bo kim sot vic thc hin ngha v ny ca cc doanh nghip. 1.2.2. Cc bin php p dng c iu kin ca GATS Cc bin php p dng c iu kin l c s cc quc gia xy dng Biu cam kt c th v thng mi dch v ring ca mnh (gi tt l Biu cam kt dch v). Vi tng quc gia, cc bin php p dng c iu kin c hnh thnh t chnh qu trnh m phn gia nhp. Thng thng, Biu cam kt dch v (hay cc bin php p dng c iu kin) ca mt quc gia, thng thng, s gm 3 phn: Cam kt chung cho tt c cc ngnh v phn ngnh dch v c a vo Biu cam kt dch v; Cam kt c th p dng cho tng dch v a vo Biu cam kt dch v (cam kt th hin mc m ca th trng i vi tng dch v v mc i x quc gia dnh cho nh cung cp dch v nc ngoi trong dch v ); v Danh mc cc bin php min tr i x ti hu quc (MFN), bo lu vic vi phm nguyn tc MFN i vi nhng dch v c duy tr bin php min tr. Biu cam kt dch v hay cam kt ring ca mi nc v thng mi dch v thng s tp trung gii quyt v 02 vn sau y: (i) m ca th trng cho dch v v cc nh cung cp dch v nc ngoi; v (ii) mc i x quc gia i vi dch v v cc nh cung cp dch v nc ngoi. C th: a. V mc m ca th trng

M ca th trng c hiu l vic cho php dch v v cc nh cung cp dch v ca cc nc thnh vin khc c tip cn th trng ni a nhng mc nht nh. Vi mi nc, cam kt m ca th trng c thc hin i vi tng phn ngnh dch v tng mc khc nhau, v mc m ca tu thuc vo kt qu m phn khi gia nhp WTO. Ni dung cam kt m ca th trng trong tng phn ngnh dch v bao gm cc iu kin c tnh rng buc, hn ch i vi cc nh cung cp dch v nc ngoi mc khc nhau, m c th, l quy nh v: S lng cc nh cung cp dch v; Gi tr ca cc hot ng dch v c thc hin;

S lng cc hot ng dch v c thc hin;

S lng nhn vin (c php tuyn dng, bao gm c s lng ngi nc ngoi lm vic ti quc gia s ti); Hnh thc php l ca nh cung cp dch v. V d ch c tham gia th trng di hnh thc cng ty c phn; Mc gp vn trong lin doanh... V d: i vi dch v sn xut phim, cam kt v m ca th trng ca Vit Nam lin quan n phng thc hin din thng mi ca nh cung cp dch v nc ngoi bao gm cc iu kin sau: (i) ch c tham gia th trng Vit Nam di hnh thc hp ng hp tc kinh doanh hoc lin doanh vi i tc Vit Nam c php cung cp cc dch v ny ti Vit Nam; v (ii) phn vn gp ca pha nc ngoi khng c vt qu 51% vn php nh ca lin doanh. b. V nguyn tc i x quc gia (NT)

Nguyn tc i x quc gia (NT) i hi mt nc thnh vin phi c chnh sch, quy nh i vi cc dch v, cc nh cung cp dch v t cc nc thnh vin khc bng hoc tt hn cc chnh sch, quy nh p dng cho dch v v doanh nghip dch v ni a ca mnh. V vy, cam kt v i x quc gia trong mi phn ngnh dch v thc cht l tp hp cc iu kin, hn ch m nc thnh vin p dng i vi nh cung cp dch v v dch v nc ngoi (theo cch km u i hn, khng bnh ng vi nh cung cp dch v v dch v trong nc) - tc l cc cam kt v ngoi l i vi nguyn tc i x quc gia. Di gc php l, nhm t do ha thng mi dch v, khi tham gia GATS, cc nc thnh vin thng a ra cc cam kt v vic m ca th trng dch v theo nguyn tc khng phn bit i x (quy ch ti hu quc - MFN). Tc l, thnh vin ca WTO phi dnh cho nh cung cp dch v ca cc thnh vin khc i x khng km u i hn i x m nc ny dnh cho mt nc th ba. Sau , s iu chnh h thng phn lut quc ni tng bc, hng ti xa b hon ton cc hn ch i vi cc sn phm dch v nhp khu, cng nh i vi nh cung cp dch v nc ngoi khi tin hnh cung cp dch v trn lnh th quc gia mnh. 1.2.3. Ni dung ca GATS trong lnh vc dch v phn phi - cam kt ca cc quc gia thnh vin WTO v t do ha dch v phn phi Bn cnh cc ni dung chnh nu trn, GATS cn c cc Ph lc vi mt s quy nh chi tit v mt s nhm ngnh dch v c th tng ng theo s tha thun ca cc quc gia thnh vin, bao gm: dch v vn ti hng khng; dch v ti chnh; dch v vn ti bin; dch v vin thng.

i vi ngnh dch v phn phi, cc quc gia thnh vin WTO cha t c bt k mt kt qu thng lng no. Do vy, ni dung c bn ca c cu php l i vi t do ha thng mi dch v phn phi theo WTO cn c hiu gii hn trong tng th cc Biu cam kt dch v ca cc quc gia thnh vin v lnh vc ny. V ng nhin, trong trng hp ny, tng th cc cam kt ca cc thnh vin WTO lin quan ti lnh vc phn phi s hnh thnh mt c cu php l ng vai tr quan trng, l c s khng ch cc nc thnh vin WTO iu chnh php lut quc gia, m cn l cn c nhng quc gia s gia nhp WTO a ra cc cam kt ca mnh, khi xc nh mc tip cn th trng i vi dch v phn phi ti quc gia mnh, nhng hn ch v iu kin lin quan ti tip cn th trng v i x quc gia theo cc cch khc nhau m dch v phn phi c cung cp. Xin xem Bng 1: S lng cc cam kt i vi phng thc (1), (2) v (3) trong dch v phn phi ti phn Ph lc cui lun vn (tr.i). Qua bng ny, d thy s vt tri ca xu hng lu li vic thit lp nhng hn ch thng mi v ro cn cng khai nhm bo h th trng trong nc. Cc hn ch ny c th tm tt trong mt s nhm bin php tiu biu sau: a. Nhm cc hn ch v tip cn th trng v i x quc gia

Trc ht, cn gii thch thm v cch dch, cch hnh vn trong Bng 1 trn, khng cam kt th hin quan im r quan im Quc gia Thnh vin bo lu mi kh nng p dng tt c cc bin php hn ch v ro cn bo h th trng trong nc. Khng hn ch ng ngha vi vic p dng quy ch i x quc gia (NT). Mt phn, tc l bn cnh vic p dng quy ch i x quc gia, Thnh vin vn duy tr vic bo lu mt s ni dung nhm bo h th trng ni a. Cc ni dung bo lu , thng thng nht, bao gm: Vn phi thng qua cp giy php kinh doanh;

Quy nh phi ph hp vi lut s hu cng nghip quc gia s ti mi thanh ton bn quyn; Quy nh phi thc hin theo phng thc (3) - hin din thng mi km theo khng cam kt i vi phng th (4) - hin din th nhn; Hn ch u t: hn ch v khu vc a l u t, v bo lu hn ch u t trong nhm lnh vc, nhm sn phm hoc ngnh ngh kinh doanh c bit. V mt php l, cc hn ch tip cn th trng v i x quc gia nm trong quy nh v trnh t v th tc thnh lp doanh nghip hoc ng k kinh

doanh cung cp dch v ti Vit Nam, th hin iu kin khi np n v xem xt cp giy php u t. Ni dung ny s c phn tch k hn ca nhng phn sau[M2] . b. Hn ch theo chiu ngang

Hn ch theo chiu ngang c nh hng cc ln n thc hin theo phng thc (3) - hin din thng mi. Cc biu hin c th ca n l: Yu cu ph chun, kim tra nhu cu kinh t trc khi cp php hot ng; Hn ch v vic mua bn hoc thu bt ng sn; Hn ch v t l vn: vn ti thiu, t l nm gi vn; Yu cu gim c phi l ngi thng tr; v Cc bin php tr gi dnh cho cc i tng ni a.

Hn ch theo chiu ngang khc bit hn ch tip cn th trng ch, hn ch theo chiu ngang khng ch c quy nh nh l nhng iu kin (nhu cu kinh t, gim c l ngi thng tr, ) c cp php thnh lp doanh nghip kinh doanh ti th trng quc gia, m cn bao gm c nhng iu kin rng buc m cc nh u t nc ngoi phi tun th trong sut qu trnh hot ng, nh nhng yu t php l bt buc trong sut qu trnh tn ti: t l lao ng, hn ch t l vn, v c nhng yu t th hin s phn bit i x gia nh cung cp dch v trong nc v nh cung cp dch v nc ngoi. Bn cnh cc hn ch nu trn, cc quc gia Thnh vin WTO cng thc hin vic cng b mt nhm cc sn phm (hng ha v dch v) b loi tr hn ra khi phm vi cc cam kt. Mc d c s khc bit ng k trong danh mc cc loi tr ny, t nhm rt t v nhiu l do an ninh v quc phng ti quc gia ny n mt loi cc sn phm thng dng c phm vi rng ti quc gia khc, nhng gc chung nht, vn c th lit k nhng sn phm hng ha b loi tr, c th nh sau: v kh, n dc v cht n; dc phm, thuc men v ph liu dng trong chnh hnh; cc nguyn liu nng nghip th v ng vt sng; thc phm, ung v thuc l; kim loi qu v thit b vn ti. Phm vi cc sn phm hng ha b loi tr thng khng ch v l do an ninh quc phng m cn nhm mc tiu bo h trit nhm, lnh vc trong kinh t quc gia. Cng v th, nhiu thnh vin loi tr dch v phn phi i vi th trng bn bun cng cng, trong khi mt s nc khc loi tr nhng hng ha m php lut quc gia yu cu phi c cp php khi nhp khu ra khi danh mc cam kt.

1.3.

Cc cam kt ca Vit Nam v t do ha dch v phn phi

1.3.1. Ni dung cc cam kt WTO ca Vit Nam v dch v phn phi Cam kt WTO ca Vit Nam chnh l tuyn b ca Chnh ph Vit Nam, mt quc gia thnh vin, nhm c th ha vic thc hin cc ngha v quc t ca mnh khi gia nhp mt iu c quc t. V th, cam kt v dch v phn phi l cam kt thc hin GATS, v s l c s Chnh ph Vit Nam s ban hnh mi hoc iu chnh cc quy nh hin hnh c th cho ngnh dch v phn phi. Biu cam kt dch v WTO ca Vit Nam, bn ting Vit c cng b rng ri trn cc phng tin i chng, bao gm 02 phn chnh, c tm tt nh sau: a. Cam kt chung (cn c gi l cc cam kt nn)

Cam kt nn hay nhng cam kt c p dng chung cho tt c 12 ngnh, phn ngnh dch v theo s phn loi ca chnh WTO. Ni dung cc cam kt nn ch tp trung trong phng thc (3) - hin din thng mi v phng thc (4) hin din th nhn. i vi phng thc (3) - hin din thng mi, Vit Nam cng b mt cam kt khng y khi bo lu cc hn ch sau: i) Cc cng ty nc ngoi khng c hin din ti Vit Nam di hnh thc chi nhnh, tr phi iu c cho php theo cam kt trong tng ngnh c th (va l hn ch u t, va l hn ch phng thc cung cp dch v). ii) Cc cng ty nc ngoi cng c php mua c phn trong cc doanh nghip Vit Nam, nhng mc mua trong tng ngnh s phi ph hp vi hn ch v phn vn thuc s hu nc ngoi quy nh trong Biu cam kt (ring ngnh ngn hng, pha nc ngoi ch c php mua ti a 30% c phn). y l hn ch theo chiu ngang, th hin trong yu cu v t l vn. iii) Cc cng ty nc ngoi cng c php a cn b qun l vo Vit Nam lm vic, nhng ti thiu 20% s cn b qun l ca cng ty phi l ngi Vit Nam . y cng l hn ch theo chiu ngang th hin trong yu cu v t l lao ng. C ba ni dung trn va ng thi th hin hn ch trong tip cp th trng (hn ch u t, cp php) v c hn ch theo chiu ngang (t l vn v t l lao ng) v nhng v u tng xut hin trong cc quy nh php lut Vit Nam trong quy nh v trnh t v th tc theo Lut u t nc ngoi, nhng

ring vn t l vn th ch mi c phn nh vo php lut trong thi gian gn y. i vi phng thc (4) - hin din th nhn, Vit Nam tuyn b khng cam kt, v ng thi xc lp nhng loi tr ca vic khng cam kt ny. b. Cam kt c th i vi tng phn nhm dch v

Trc ht, thuc l v x g, sch, bo v tp ch, vt phm ghi hnh, kim loi qu v qu, dc phm (khng bao gm cc sn phm b dng phi dc phm di dng vin nn, vin con nhng hoc bt), thuc n, du th v du qua ch bin, go, ng ma v ng c ci c loi tr ra khi phm vi cam kt. Xin xem: Bng 2 - Cc cam kt WTO c th ca Vit Nam v lnh vc phn phi ti phn Ph lc cui lun vn (tr. ii v iii). V c bn, cc cam kt nn trong WTO l gn ging vi cam kt ca nc ta trong BTA (Hip nh Thng mi Vit M). Tng t nh BTA, Vit Nam khng m ca th trng phn phi xng du, dc phm, sch, bo, tp ch, bng hnh, thuc l, go, ng v kim loi qu cho nc ngoi. Bn cnh , vi nhiu sn phm nhy cm nh st thp, phn bn, xi-mng..., Vit Nam ch m ca th trng theo l trnh nht nh tng i di (sau 3 nm). Quan trng nht, Vit Nam hn ch rt cht kh nng m im bn l ca doanh nghip c vn u t nc ngoi. Hn th na, cam kt ca Vit Nam trong WTO thp hn hin trng, v trn thc t, mt s tp on phn phi ln thnh lp siu th 100% vn nc ngoi Vit Nam. Vic hn ch kh nng m im bn l s gi c th trng cho cc nh phn phi Vit Nam . Cam kt v dch v trong WTO rng hn v din, nhng khng cao hn nhiu v mc m ca so vi Hip nh Thng mi Vit Nam - Hoa K (BTA). Nc ta bo v c nhng ngnh, phn ngnh nhy cm nh bo him, phn phi, du lch... vi mc cam kt gn nh BTA. Vi cc ngnh khc, nc ta c nhng bc tin ph hp nh hng pht trin thng mi dch v ni ring cng nh nn kinh t ni chung. iu quan trng l nc ta t c mt l trnh thc thi vi thi gian chuyn tip trong khong 3 n 5 nm cho cc cam kt chnh trong cc ngnh dch v quan trng. Do , hon ton c th ni, trong ni dung cam kt ny, Chnh ph Vit Nam ch thun ty xy dng mt ro cn ton din v l trnh v phm vi lnh vc hot ng i vi thng nhn nc ngoi (t cc quc gia v lnh th thnh vin WTO). 1.3.2. L trnh thc hin cc cam kt WTO v mc tiu tng thch t ra vi h thng php lut Vit Nam

V l trnh, u tin, l hn ch v t l vn gp ny c tng bc ni lng v n nm 2009, doanh nghip 100% vn nc ngoi mi c php thnh lp. C th, i vi dch v bn bun, bn l v i l, ti thi im Vit Nam gia nhp WTO, nh cung cp dch v nc ngoi c php thnh lp lin doanh vi phn vn gp khng qa 49% vn php nh ca lin doanh. T 1/1/2008, hn ch ny c quy nh mc 51% v t 1/1/2009, hn ch v s hu nc ngoi s c bi b. Bt u t thi im Vit Nam gia nhp WTO, cc doanh nghip c vn u t nc ngoi kinh doanh dch v phn phi c php bn bun, bn l v lm i l bn tt c cc mt hng nhp khu hp php hoc sn xut trong nc, tr cc sn phm: xi mng, lp (tr lp my bay), my ko, ng c xe my, t, xe my, thp, thit b nghe nhn, ru v ung c cn, phn bn. Sau 03 nm k t thi im Vit Nam gia nhp WTO, cc doanh nghip ni trn c php phn phi tt c cc mt hng, nhng hn ch phn phi my ko, ng c xe my, t, xe my s c bi b u tin, t 1/1/2009. Vic thnh lp cc im bn l ngoi c s ban u phi c xem xt trong tng trng hp c th ty thuc vo nhu cu v tnh hnhh pht trin ca th trng (kim tra nhu cu kinh t- ENT). i vi dch v nhng quyn thng mi, ngay ti thi im Vit Nam gia nhp WTO, nh cung cp dch v nc ngoi c php thnh lp lin doanh vi phn vn gp khng qu 49%. T 1/1/2008, hn ch ny l 51% v t 1/1/2009, hn ch ny s c bi b. Sau 3 nm k t thi im Vit Nam gia nhp WTO, nh cung cp dch v nc ngoi c php thnh lp chi nhnh kinh doanh dch v nhng quyn thng mi. Cam kt v dch v phn phi vi l trnh nh trn v c bn l tng ng vi BTA v ph hp vi hin trng trong nc, v th, cam kt ny s khng gy ra tc ng qu ln v kinh t x hi v ng nhin, chng ta c thi gian chuyn i chun b v cng c mt s cng c kim sot. Hn na, s cnh tranh trong lnh vc dch v phn phi s lm chi ph a hng ha t nh sn xut n ngi tiu dng v chi ph giao dch ni chung gim, gip cc ngnh sn xut trong nc nng cao kh nng cnh tranh. Theo hng , Chnh ph nhn nhn mt cch cn i v thch thc v tc ng ca vic m ca th trng trong c lnh vc hng ha v dch v. R rng, thch thc ca doanh nghip ny, ngnh ny c th l c hi ca doanh nghip khc, ngnh khc v ngc li. Theo hng , vic lm dng hn ch bo lu c trong mt s ngnh ch khin cho tnh trng li, chm i mi ca ngnh thm trm trng. Vy th, m bo c hi nng cao sc cnh tranh, tit kim chi ph x hi ni chung, cng nh gii quyt c hin trng cc mu thun nh: i) cp php tp on phn phi khng l nc ngoi thnh lp doanh nghip 100% vn ti Vit Nam trn c s cc quy nh chung v u t nc

ngoi trc c cc cam kt WTO, trong khi h thng cc doanh nghip phn phi trong nc nh b manh mn ang c i hi mnh m v bo h; ii) s xut hin ca cc cam kt WTO trong khi h thng php lut quc gia cha xy dng nhng quy nh c th v iu kin v trnh t th tc cp php u t gia nhp th trng dch v phn phi Vit Nam ; iii) yu cu pht trin thng mi ni a, pht trin h thng phn phi quc gia lun c t ra nhng chnh sch pht trin v quy hoch pht trin li cha ng b, c ch bo h v cc chnh sch h tr ni chung i vi cc doanh nghip trong nc cng cha y ; iv) trong qu trnh m phn gia nhp WTO, nhiu vn v mt lp php, khng ch trong m ca th trng, i x quc gia m i x ti hu quc, minh bch ha v iu chnh cc doanh nghip c quyn nh nc c cc i tc t ra v yu cu iu chnh bng cc vn bn php lut c th. Nh vy, r rng, Vit Nam ang i din vi mt yu cu cp thit t thc tin v tnh tng thch gia cc cam kt WTO vi h thng php lut ni chung v trong lnh vc phn phi ni ring.

Chng 2: HIN TRNG PHP LUT NC TA V THNG MI DCH V PHN PHI V TC NG CA CAM KT WTO CA VIT NAM I VI S IU CHNH PHP LUT V THNG MI DCH V PHN PHI L mt ngnh, lnh vc ng vai tr quan trng trong nn kinh t quc dn, nhng php lut Vit Nam cha tng quan tm ch xy dng mt khung php l hon chnh v ng b v lnh vc dch v phn phi. Trc ht, l v thut ng phn phi ch c nhc n nh l mt thut ng quan trng ca kinh t chnh tr hc Marx - Lenin, v quan h phn phi di tip tip cn di gc li ch kinh t v phn phi thu nhp trong kinh t x hi ch hon ton khng lin h trc tip n hot ng phn phi (mt phn ca marketing mix). Sau , trong nn kinh t tp trung bao cp, l mt giai on quan trng trong chu trnh sn xut phn phi trao i tiu dng, Nh nc thc hin phn phi sn phm (di hnh thc tem phiu) n tn ngi dn theo k hoch ha v co bng nh mt chc nng qun l Nh nc ch hon ton khng v mc tiu li nhun. Khi nim phn phi xut hin rt hn ch v

ch yu trong cc vn bn di lut nh mt mng, mt lnh vc, mt chc nng hot ng nh b trong khi lng khng l cc cng vic m Nh nc x hi ch ngha theo m hnh Lin x (c) gnh vc v hon ton khng c xem nh l mt hot ng kinh doanh thng mi v mc tiu li nhun. Chng hn, trong giai on t nm 1980 n nm 1988, chng ta c cc 14 vn bn php lut sau c s dng t phn phi [6], di cc hnh thc thng t, ch th, quyt nh, iu chnh vic phn phi, s dng nhun bt i vi cc tc phm vn hc, ngh thut, khoa hc ht thi hn hng quyn tc gi, xy dng v vi tnh Nam B, phn phi xe t con trong c nc; li nhun doanh nghip; bia; phn phi v s dng hc sinh tt nghip cc trng i hc, cao ng, trung hc chuyn nghip v dy ngh; sch gio khoa. Tc l, trong tt c cc vn bn trn y, phn phi c s dng chnh v ch yu theo nguyn ngha trong kinh t chnh tr hc (trong vn phn phi thu nhp, ca ci x hi), v phn phi sch gio khoa, nhn lc qua o to, bia, t, vi l mt hot ng chnh thc v thun ty ca Nh nc trong iu tit sn phm v ngun lc ca mnh. iu ny cng hon ton d hiu v vi nhiu ngi, phn phi, n gin nht, l bn li hng mua t nh sn xut hoc t mt ngi bn bun n ngi tiu dng v ng nhin, h qu l hnh vi phn phi c ng nht vo hnh vi mua bn hng ha. Chnh v th, Lut Thng mi nm 1997 v Lut Thng mi nm 2005 hon ton khng cp hay s dng thut ng phn phi hay hnh vi phn phi nh mt hnh vi thng mi c th, ring bit. V iu bt ng th v l vn bn lut u tin nhn mnh phn phi nh mt hnh vi thng mi c th, ring bit li l B lut T tng dn s nm 2004, iu 29, khon 1, im c, tch khi mua bn hng ha (im a) v cung ng dch v (im b).[7] Hn th na, cng cn lu rng, Vit Nam np n gia nhp WTO t nm 1995, v Bo co gia nhp WTO ca Vit Nam do Ban cng tc chun b ghi nhn i din Vit Nam tr li hn 500 vn m Thnh vin WTO thc mc trong c rt nhiu ni dung c lin quan n v quyn kinh doanh thng mi (xut khu v nhp khu), cng nh quyn phn phi th hin trong php lut Vit Nam. iu ny c ngha l chng ta tip cn rt sm vi cc quan nim v suy ngh v phn phi ca WTO, nhng php lut Vit Nam cha tng hiu phn phi vi 04 ni dung c bn: i l y nhim, bn bun, bn l v nhng quyn thng mi nh cch din t ti danh mc phn loi dch v ca WTO v cng v th, i vi tng ni dung, Vit Nam li c mt c cu php l ring bit v chng ta s ln lt i tng ni dung ny. Bn cnh , cng cn nhn mnh rng, c mt mu thun gia thc tin php l trong nc, quan nim rng phn phi nm trong mua bn hng ha, v tr li ca

i din Vit Nam khi tch bit rch ri quyn kinh doanh (quyn xut khu v quyn nhp khu bn cht l mua bn hng ha qua bin gii) v quyn phn phi ngay chnh ti ni dung 146, Bo co ca Ban cng tc v vic Vit Nam gia nhp WTO. S tch bit rch ri hin ti gia quyn kinh doanh (quyn xut khu v quyn nhp khu) vi quyn phn phi l mt s tin b nht nh v n ch p dng cho cc doanh nghip c vn u t nc ngoi, nu so snh vi lch s phn bit i x gia cc thnh phn kinh t trong nc vi nhau: gia quc doanh v ngoi quc doanh, cng nh gia thnh phn kinh t trong nc v nc ngoi. Trong giai on nn kinh t tp trung quan liu bao cp v k hoch ha, Nh nc c quyn thng mi quc t thng qua cc doanh nghip Nh nc ca mnh. Bt u m ca hi nhp, cc thnh phn kinh t ngoi quc doanh ch bt u c quyn xut khu v quyn nhp khu khi xin c giy php xut nhp khu (cho tng chuyn hng) t B Thng mi theo quy nh ti Ngh nh s 114/HBT v qun l xut nhp khu ngy 7/4/1992 v sau l Ngh nh s 33/CP ngy 19/4/1994. Tip , Ngh nh s 89/CP ngy 15/12/1995 bi b th tc cp giy php xut khu, nhp khu tng chuyn hng (do B Thng mi cp) i vi mt s nhm sn phm nht nh trc khi Lut Thng mi nm 1997 v Ngh nh s 57/1998/N CP nm 1998 hng dn Lut Thng mi nm 1997 v xut khu, nhp khu, gia cng v i l hng ha cho nc ngoi loi b hon ton th tc ny bng vic quy nh xut nhp khu hng ha ch da trn ngnh ngh ng k kinh doanh ca thng nhn. Hn na, Ngh nh 44/2001/N CP ngy 2/8/2001 sa i b sung Ngh nh 57/1998/N CP vi khung hng khuyn khch xut khu, khng ch quy nh quyn xut khu khng ph thuc vo quy nh trong giy chng nhn ng k kinh doanh cho thng nhn thuc thnh phn kinh t trong nc v c chi nhnh ca thng nhn. Cui cng, Ngh nh 12/2006/N CP hng dn chi tit thi hnh Lut Thng mi (2005) v hot ng mua bn hng ha quc t, cc hot ng i l, mua bn, gia cng v qu cnh hng ha vi nc ngoi (sau y gi tt l Ngh nh 12/2006) khng nh, thng nhn Vit Nam (khng c vn u t nc ngoi) c quyn xut khu nhp khu hng ha khng ph thuc vo ngnh ngh kinh doanh trong giy chng nhn ng k kinh doanh (iu 3, khon 1). y cng l giai on chng ta c mt s doanh nghip c vn u t nc ngoi xut hin ti Vit Nam theo Lut u t nc ngoi ti Vit Nam nm 1988, sa i b sung nm 1990 v sau c tip tc sa i nm 1993. L mt s tch bit hon ton vi Lut Cng ty v Lut Doanh nghip t nhn nm 1991 (thnh phn u t trong nc), Lut u t nc ngoi ti Vit Nam nm 1988 v Ngh nh s 139/HBT ngy 5/9/1988 xc lp mt khung php l ring bit v mua bn hng ha ca doanh nghip c vn u t nc ngoi, theo , quy nh v th tc xt duyt danh mc hng ha nhp khu hng nm v t l xut khu bt buc. Tuy th, vi chnh sch khuyn khch xut khu, Ngh nh s

44/2001/N CP sa i b sung Ngh nh s 57/1998/N CP v xut khu, nhp khu, gia cng v i l mua bn hng ha vi nc ngoi li trao cho doanh nghip c vn u t nc ngoi, cc bn hp doanh quyn xut khu khng ph thuc vo ngnh ngh kinh doanh trong giy php. Khung php l ny c duy tr n ngy 1/7/2006 mi b bi b bi Lut u t nm 2005. Hin ti, gc chung nht, thnh phn kinh t trong nc c ton quyn thc hin quyn phn phi (bao hm y cc kha cnh xut khu, nhp khu v 04 nhm dch v theo Danh mc phn loi dch v ca WTO v phn phi) trong phm vi lnh th hi quan ca Vit Nam khi hon tt vic ng k kinh doanh theo Lut Doanh nghip nm 2005 v Ngh nh s 88/2006/N CP v ng k kinh doanh tr trng hp c quy m ln phi thc hin theo Lut u t nm 2005. Trong khi , thc hnh cam kt WTO, Chnh ph ban hnh Ngh nh s 23/2007/N CP (ti thi im gia nhp ang l d tho) hng dn Lut Thng mi nm 2005 i vi ni dung mua bn hng ha (bn bun, bn l) v cc hot ng c lin quan (i l y quyn) ca doanh nghip c vn u t nc ngoi (sau y gi tt l Ngh nh 23/2007); v cng vi Ngh nh 23/2007 ny cn c cc vn bn hng dn ba gm: Thng t s 09/2007/TT BTM ca B Thng mi (nay l B Cng thng) ngy 17/7/2007 hng dn chi tit thc hin Ngh nh s 23/2007/N CP ngy 12/2/2007 nu trn. Thng t s 05/2008/TT BCT ca B Cng thng ngy 14/4/2008 sa i mt s ni dung ca Thng t 09/2007/TT BTM nu trn. Quyt nh 10/2007/Q BTM ca B Thng mi ngy 21/5/2007 v vic cng b l trnh thc hin hot ng mua bn hng ho v cc hot ng lin quan trc tip n mua bn hng ho. Vi nhng quyn thng mi, do khc v cht vi hot ng mua bn hng ha ny, s c nghin cu, gii thch chi tit ti ni dung 2.5 ca ti ny. Hn th na, trong mt gii hn nht nh, khi lnh vc dch v phn phi theo quan nim WTO, bao gm bn hnh vi thng mi khc bit c ghp chung trong mt ni dung, v mc ch lit k, phn loi, hn l v bn cht, th vic nghin cu chng tch bit theo tng khung php l ring l hon ton ph hp vi iu kin thc tin.

2.1. Thc trng php lut nc ta v dch v i l y quyn v tc ng tc ng ca cam kt WTO ca Vit Nam i vi s iu chnh php lut v dch v i l y quyn 2.1.1. Thc trng php lut Vit Nam v dch v i l y quyn trc khi Vit Nam gia nhp WTO i l y quyn cng chnh l i l mua bn hng ha c s dng t rt sm v rng ri ti Vit Nam . Hn th na, bn cnh hnh thc hot ng nh l mt i l mua bn hng ha chuyn nghip hng hu hng, Vit Nam, cn xut hin hnh thc y thc mua bn hng ha theo tng s v c th, v vi mt s nt c trng ring, c bit l trong lnh vc xut nhp khu hay thng mi quc t. V th, ngay t nm 1996, chng ta c Quy ch i l mua bn hng ha (c ban hnh bi Ngh nh s 25/CP ca Chnh ph ngy 25/4)[8]. Sau , ln lt Lut Thng mi nm 1997[9] v Lut Thng mi nm 2005[10] u xem i l mua bn hng ha l mt ni dung quan trng khng th thiu v ring bit. i l mua bn hng ha theo Ngh nh s 25/CP ca Chnh ph, l quan h hp ng gia hai php nhn c ng k kinh doanh (ngnh ngh ng k kinh doanh trng vi i tng ca hot ng i l - hng ha hu hnh) theo , bn thc hin i l (cn gi l bn i l) tin hnh cc hot ng mua, bn hng ha trn c s nhn danh chnh mnh cho bn giao i l (cn gi l bn y thc) t ngun tin, hng thuc s hu ca bn y thc hng hoa hng hoc th lao i l. Ngh nh 25/CP cn c vo tnh cht hot ng i l, hoa hng v th lao i l, giao hay khng giao c quyn i l m phn loi bn i l thnh cc hnh thc sau: (iu 3, khon 5, 6, 7, 8, 9, 10 ca Quy ch i l mua bn hng ha ban hnh km Ngh nh 25/CP) i l mua: bn y thc giao tin bn i l mua hng ha;

i l i l hoa hng: bn i l mua, bn hng ha theo gi quy nh ca bn y thc hng hoa hng i l; i l bao tiu (trong i l bn) v i l bao mua (trong i l mua) l bn i l mua, bn trn gi hng ha vi gi ti thiu (trong i l bn) hoc gi ti a (trong i l mua);

i l c quyn: bn i l ch mua, bn mt s loi hng ca bn y thc trong khu vc a l nht nh; v Tng i l: bn i l t xy dng mt h thng i l chn rt phc v vic mua bn hng ha ca bn y thc. Tuy nhin, Ngh nh 25/CP c nhc im l ch dng li i l mua bn hng ha hu hnh m cha cp n i l thc hin dch v. V th sau , Lut Thng mi nm 1997 v Ngh nh s 57/1998/N CP hng dn Lut Thng mi (1997) v xut khu, nhp khu, gia cng v i l mua bn hng ha vi nc ngoi[11], bn cnh vic tch bit i l mua bn hng ha v y thc mua bn hng ha thnh hai hnh vi thng mi c lp, ring bit th cng vn gii hn hot ng i l trong mua bn hng ha hu hnh. Ch n Lut Thng mi nm 2005 th i l y quyn khng ch l thng nhn mua bn hng ha m cn l ngi cung ng dch v (iu 166) v khng c gii hn no v iu kin nh bn nhn y thc (phi l thng nhn kinh doanh mt hng ph hp vi hng ha c y thc iu 156). 2.1.2. Cam kt WTO ca Vit Nam trong lnh vc i l y quyn Ngc li vi s phn bit hot ng y thc mua bn hng ha v hot ng i l thng mi nh php lut Vit Nam, Danh mc W/120 ca T chc Thng mi Th gii ch quy nh mt hnh thc: dch v i l y quyn, theo , bn i l tin hnh cc giao dch theo s y nhim ca (thay mt cho) ngi khc, v d: h bn nhng mt hng c cung cp, v thng thng nhng mt hng ny thuc s hu ca ngi khc, cho nhng ngi bn bun, bn l hoc cc c nhn. (Nguyn vn ting Anh trong Ti liu W/37 v dch v phn phi vit Commission agents are distinguished from the other categories in that they trade on behalf of others, i.e. they sell products that are supplied and usually owned by others to retailers, wholesalers or other individuals.[12] Trn c s , Vit Nam c cam kt trong lnh vc dch v i l y quyn, cng nh bn bun v bn l nh th hin Bng 3: Cc cam kt WTO c th ca Vit Nam v lnh vc phn phi ti phn Ph lc cui lun vn (tr. iii v tr. iv). Di y xin gii thch thm v cam kt: a. i vi vic tip cn th trng

Vic cung cp dch v i l y quyn hoa hng theo phng thc (1) - cung cp qua bin gii cha c cam kt, cng ng ngha vi vic Nh nc Vit Nam hon ton c quyn p t bt k ro cn thng mi, hay phn bit i x gia cc Thnh vin WTO hoc vi quc gia khng thnh vin, ngoi tr hai ngoi l,

 l: (i) phn phi cc sn phm phc v nhu cu c nhn; v (ii) phn phi cc chng trnh phn mm my tnh hp php phc v nhu cu c nhn hoc v mc ch thng mi. iu ny cng c ngha l vn cung cp dch v i l y quyn ca mt thng nhn nc ngoi ti th trng Vit Nam cho khch hng l thng nhn Vit Nam hoc mt thng nhn nc ngoi ti Vit Nam cha c Chnh ph Vit Nam cam kt p dng cc nguyn tc ca WTO ngoi tr vic i l y quyn thc hin cho hai nhm sn phm nu trn. Bo co v vic gia nhp WTO ca Vit Nam ghi nhp trng hp mt Thnh vin yu cu ca mt Thnh vin v vic lm r phm vi cam kt ca Vit Nam trong dch v phn phi theo phng thc (1) - cung cp qua bin gii, i din Vit Nam xc nhn rng cam kt ny bao gm phn phi qua mng phn mm my tnh hp php. Cam kt ny khng phng hi n nhng phin m phn ti trong WTO v quan im ca Vit Nam v vic phn loi ph hp phn mm my tnh c phn phi qua mng[13]. i vi vic thc hin theo phng thc (2) tiu dng nc ngoi, Chnh ph Vit Nam hon ton khng hn ch vic thng nhn Vit Nam s dng dch v i l y nhim ti nc ngoi. Vi phng thc (3) hin din thng mi, Chnh ph Vit Nam xy dng mt l trnh hi nhp vi ro cn thng mi theo chiu ngang, hn ch v s hu vn, c th nh sau: i vi doanh nghip nc ngoi ln u tham gia th trng dch v phn phi Vit Nam th phi thnh lp lin doanh vi i tc Vit Nam v t l vn gp ca pha nc ngoi khng c vt qu 49 %, k t ngy 1/1/2008, hn ch vn gp 49 % s c bi b, k t ngy 1/1/2009, khng hn ch; v V gii hn nhm sn phm c quyn kinh doanh phn phi, khi doanh nghip c vn nc ngoi tham gia kinh doanh lnh vc phn phi th b gii hn khi cc nhm sn phm sau: xi mng v clinke; lp, giy, my ko, phng tin c gii, t con v xe my, thit b nghe nhn, ru v phn bn. Trong , i vi my ko, phng tin c gii, t con v xe my th gii hn ny b bi b t 1/1/2009. Gii hn nhm sn phm ny chuyn thnh Trong vng 03 nm k t ngy gia nhp, c ngha l sau thi im 11/1/2010, doanh nghip c vn u t nc ngoi trong lnh vc phn phi (bn bun, bn l, dch v i l y quyn) c php cung cp dch v phn phi cho tt c cc sn phm sn xut v nhp khu hp php ti Vit Nam. Vi phng th (4) - hin din th nhn, Vit Nam cha cam kt tr cc cam kt chung, c ngha l Vit Nam ng cc cam kt nn ca GATS: i x ti hu quc, minh bch ha v cc ngha v lin quan n dch v c quyn.

b.

i x quc gia

Vic cung cp dch v i l y quyn hoa hng theo phng thc (1) cung cp qua bin gii, cha cam kt, ngoi tr bin php tng t tip cn th trng, ngha l Chnh ph Vit Nam duy tr quyn p dng cc ro cn, hn ch i x quc gia i vi vic cung cp dch v t mt thng nhn nc ngoi vo th trng trong nc nhm bo v cc nh cung cp dch v ni a. i vi phng thc (2) tiu dng nc ngoi v phng thc (3) hin din thng mi, khng hn ch, c ngha l Chnh ph Vit Nam cam kt p dng y nguyn tc WTO, bao gm c nguyn tc c bn v nguyn tc i x quc gia, theo , s khng c chnh sch thng mi phn bit i x gia cc doanh nghip trong nc vi cc doanh nghip c vn u t nc ngoi. i vi phng thc (4) hin din th nhn, cha cam kt, ngoi tr nhng nguyn tc chung, c ngha l Chnh ph Vit Nam bo lu quyn p dng cc ro cn ngn cn cc th nhn (c nhn) n t cc quc gia Thnh vin cung cp dch v i l y quyn ti Vit Nam . 2.1.3. Tc ng ca cc cam kt WTO v xu hng ca cc quan h php lut v dch v y quyn C cam kt WTO, Chnh ph ban hnh Ngh nh 23/2007[14] ng nh cam kt. L nhng hot ng trung gian thng mi, do vy, v kt cu v b cc, Ngh nh 23/2007 thit k quyn tin hnh hot ng i l thng mi v y thc mua bn hng ha l nhng quyn c lin quan ca quyn nng chnh quyn kinh doanh mua bn hng ha hay quyn phn phi (theo ngha hp, tc l ch p dng vi hng ha hu hnh). V bn cht, hnh vi i l y quyn hoa hng (nh thut ng ca WTO) v hnh vi i l thng mi hay y thc mua bn hng ha l nhng khi nim tng ng trong thng mi hng ha hu hnh. Chng cng m t hnh vi trung gian thng mi v cng ng vai tr nht nh i vi hot ng mua bn hng ha. V th, y thc mua bn hng ha hon ton c th quay v i l thng mi. R rng, nu s xut hin ca y thc mua bn hng ha l mt hin tng c ngun gc t lch s, khi mt b phn doanh nghip c Nh nc giao nm gi vai tr c quyn trong xut nhp khu, dng vai tr ny ca mnh tin hnh cc hot ng trung gian thng mi thu li th nay, khi vai tr khng cn, vic tip tc duy tr mt ch nh ring cho y thc mua bn hng ha c v s nh l mt s tha thi khng cn thit. Nhng thc tin khng phi vy.

Trn thc t, hin nay, y thc mua bn hng ha hin ti gn lin vi hot ng xut nhp khu, cn khi nim i l thng mi thng c hiu di gc thng mi ni a nhiu hn, d hot ng i l thng mi quc t rt pht trin. Vi y thc mua bn hng ha, vi doanh nghip hot ng kinh doanh y thc, ch yu l ngi nhn y thc xut khu hoc y thc nhp khu, nhng vai tr v cng vic ca h li gn lin vi th tc giao nhn hng ha v khai bo hi quan. Tuy nhin, v php lut thng mi l tp qun v thi quen thng mi hnh thnh nn, do vy, s pht trin m rng theo nhiu chiu ca i l thng mi cng s khng nh hng n thi quen s dng y thc mua bn hng ha trong xut nhp khu cng ng thi l s dng dch v v vn ng trc ca bn nhn y thc. Vn cn lu tm l quy nh php lut v y thc mua bn hng ha cha nhn mnh n yu t dch v do bn nhn y thc cung cp. Thm vo , hin ti, c quan nim xp i l y quyn hng hoa hng nh l mt hnh thc ca bn bun. C th quan nim nh sau: H thng ngnh kinh t quc gia quy nh, ngnh 46.10.1 (m ngnh kinh t cp 5) i l, l mt phn nhm con thuc nhm ngnh 46 (m ngnh kinh t cp 2) bn bun, bao gm cc hot ng sau: [15] Hot ng i l bn hng hng hoa hng thc hin theo y quyn hoc nhn danh ti khon giao dch ca bn y quyn hoc giao i l v cc loi hng ha: nguyn liu nng lm sn th, nhiu liu, ha cht, phn bn, lng thc, hng ha, my mc thit b cng nghip, tu thuyn v my bay, hng tiu dng, v hot ng ca cc nh u gi bn bun. (i l theo) phn ngnh 46.10.1 ny loi tr (hay khng bao gm) nhng hot ng sau: Bn bun nhn danh ti khon ca mnh theo phn nhm 46.2: Bn bun nng, lm sn nguyn liu (tr g, tre, na) v ng vt sng n phn nhm 46.9:Bn bun tng hp; Hot ng i l hng hoa hng, mi gii, u gi i vi n t con loi 12 ch ngi tr xung, xe c ng c khc, m t, xe my v cc ph tng v b phn ph tr ca chng; [16]

Bn l qua i l hng hoa hng bn ngoi ca hng ; Hot ng ca cc i l bo him; Hot ng ca cc i l bt ng sn.

Nh vy, chng ta c th kt lun rng vic phn loi v nh s m ngnh theo cch i l l mt phn ca nhm bn bun nh trong trng hp ny khng xut pht t mi lin h bn cht php l ca hot ng i l v bn bun, nh l cc dch v, v r rng, hay i l dch v bo him, bt ng sn li c phn

cc m ngnh khc, tc l, yu t hng u trong s phn ngnh ca h thng ny chnh l s thun tin. Hn th na, h thng m ngnh kinh t ang thc hin vic nh ngha theo phng php lit k chi tit, vi cch thc thc hin tng t nh Ban Th k WTO thc hin trong nh ngha v dch v phn phi qua danh mc W/120 v phn loi dch v. 2.2. Thc trng php lut nc ta v dch v bn bun v tc ng ca cam kt WTO ca Vit Nam i vi s iu chnh php lut v dch v bn bun 2.2.1. Thc trng php lut Vit Nam v dch v bn bun trc khi gia nhp WTO Thut ng bn bun c dng trong cc vn bn php lut ca Vit Nam t rt sm, c th, ngy 2/6/1981, Hi ng B trng c quyt nh s 228-CP v ci tin h thng gi bn bun. Bn bun, ngay trong vn bn ny, c s dng m ch vic bn, cung cp hng, dch v c nhng yu t sau: (i) c thc hin khu u tin sau khi sn xut hoc nhp khu; (ii) quy m bn hng, cung cp dch v s lng ln; v (iii) mc gi bn thp hn gi n tay ngi tiu dng; Tuy vy, vi giai on nn kinh t tp trung quan liu bao cp, Nh nc nm trn quyn thng mi, cc quy nh v bn bun trong giai on ny tp trung trong chnh sch iu hnh v gi bn. Vic xy dng khung php l v mt c s hnh thnh h thng bn bun ch bt u t giai on i mi vi Quyt nh s 318 CT ca Ch tch Hi ng B Trng ngy 23/12/1988 v vic ban hnh Bn quy nh v t chc kinh doanh bn bun hng tiu dng trong nc (sau y gi tt l Quyt nh 318 CT). Bn bun, theo Quyt nh 318 CT, gii hn hng tiu dng, c xem l l mt khu trong qu trnh lu thng hng ho ni sn xut vi bn l. Quyt nh 318 CT t mc tiu i mi t chc bn bun hng tiu dng ph hp vi chnh sch i mi, v th, quy nh i tng c quyn bn bun rt rng, bao gm: Cc n v sn xut thuc cc thnh phn kinh t; Cc t chc kinh t ca Nh nc kinh doanh xut nhp khu;

Cc t chc thng nghip quc doanh v hp tc x mua bn kinh doanh bn bun hoc va kinh doanh bn bun va kinh doanh bn l; Cc t chc hp tc kinh doanh gia thng nghip quc doanh vi t nhn;

Thng nhn c tham gia kinh doanh bn bun nhng mt hng m php lut Nh nc khng cm. Sau , n trc khi gia nhp WTO, ngy 11/1/2007, chng ta khng ghi nhn c thm mt vn bn php lut ngoi quy nh v bn bun ngoi tr cc quy nh ring bit v bn bun sn phm ngnh dc trong Lut Dc s 34/2005/QH11 ca Quc hi [17]. 2.2.2. Quan nim v bn bun trong h thng ngnh kinh t Vit Nam v quan nim ca WTO v bn bun H thng ngnh kinh t Vit Nam, c s dng phc v cho vic thng k v xc nh ngnh ngh kinh doanh ca doanh nghip khi tin hnh th tc ng k kinh doanh, ban hnh theo Quyt nh 10/2007/Q TTg ngy 23/1/2007 ca Th tng Chnh ph v chi tit ha bi Quyt nh 337/2007/Q BKHT ngy 10/4/2007 ca B trng B K hoch u t l vn bn c tnh php l duy nht hin nay c nn quan nim v bn bun v bn l[18]. Bn bun, bn l v sa cha t, m t, xe my, xe c ng c khc vo c phn chung vo ngnh G. Bn bun v bn l l cng on cui cng ca hot ng phn phi hng ha. Cc hot ng gn vi bn hng ha c thc hin bng tay hoc khng lm thay i bn cht hng ha c coi nh cc hot ng th yu v khng c phn loi. Bn cnh , c s phn bit gia ngnh 46 - bn bun (tr t, m t, xe my v xe c ng c khc) v ngnh 47 bn l (tr t, m t, xe my v xe c ng c khc) l da trn loi khch hng chim t trng ln hn. Bn bun l hot ng bn (khng lm bin i hng ho) hng ho (k c hng qua s dng) cho ngi bn l, ngi sn xut, kinh doanh, c quan, t chc hoc nhng ngi s dng mang tnh chuyn mn, ngi bn bun khc, hoc lin quan n hot ng i l, mi gii mua bn hng ha cho cc c nhn hoc cng ty . V mt ch th php l, ngi kinh doanh bn bun gm: doanh nghip chuyn doanh loi hng ho no , doanh nghip phn phi sn phm cng nghip, doanh nghip xut khu, doanh nghip nhp khu, hp tc x. Ngi bn bun, bn cnh vic bn hng, c th cung cp thm nhng dch v ph tr m chng ta xem chng l nhng hot ng th yu khng lm thay i bn cht ca hng ha nh lp rp, phn loi v chia hng ho t nhng l ln, ng gi li thnh l nh, bao gi nh hn (nh i vi dc phm chng hn) hoc lu gi, bo qun ng lnh, lp rp, phn phi hng ha, thc hin khuyn mi cho khch hng, thit k nhn mc hng ha.[19]

Phn tch quan nim v bn bun ny, chng ta phi hon ton nht tr rng, khi nim bn bun (wholesale) c s dng ch yu trn c s phn bit vi khi nim bn l (retailing) nhng ranh gii gia chng rt mong manh. V bn cht, bn bun v bn l u khng lm thay i tnh cht c bn ca hng ha, nhng khng v th m nh bn bun hoc bn l khng thc hin hng lot cng vic hoc cung th thm nhiu dch v i km: lu kho, phn loi, ng gi, lp rp, khuyn mi ... Tuy nhin, vic xp i l, y thc v u gi, nhng hnh thc trung gian thng mi vo chung nhm ny cha th hin, phn nh c bn cht ca chng. Hn na, d th hin v nu r bn cht ca bn bun, nhng quan nim ny cha th hin tnh khoa hc, c bit trong lnh vc khoa hc php l, m thin v tnh danh mc, k thut thng k. Trong khi , theo C quan s liu Lin hp quc (United Nations Statistics Division), cng nh theo Danh mc phn loi dch v W/120 ca WTO, bn bun (thut ng ting Anh: wholesale) l vic bn li hng ha mi hoc hng ha qua s dng ti ngi bn l, ngi thuc ngnh cng nghip, thng mi, t chc hoc t chc chuyn nghip, hoc cho nhng ngi bn bun khc, bao gm vic hot ng nh i l hoc mi gii trong vic mua hng ha cho, hoc bn hng ha cho, nhng ngi hoc cng ty nh k trn[20]. 2.2.3. Cam kt WTO ca Vit Nam trong dch v bn bun Ni dung cam kt WTO ca Vit Nam phn v bn bun hon ton tng t nh cam kt vi dch v i l y quyn hoa hng. Bn cnh , bn bun v bn l l hai ni dung c bn nht, quan trng nht ca thng mi hng ha. Do vy, tc gi dnh phn ny tp trung so snh cc cam kt WTO ca Vit Nam so vi Hip nh t do thng mi song phng gia Vit Nam v Hoa K (BTA), cng nh so mc cam kt ca mt s quc gia khc. a. So snh v gia BTA v cam kt WTO ca Vit Nam

V mt loi tr, BTA cng thc hin vic loi tr i vi cc mt hng du m, cc sn phm ca du m, kh t, phn bn, thuc tr su, bia ru, thuc l, thuc cha bnh, kim loi v qu, cht n, go v bt m. BTA cng phn vic cung cp dch v thnh 04 phng thc tng t nh GATS, v th, c th i chiu so snh tng t qua tm tt ti Bng 4 trong phn Ph lc cui lun vn (tr.vi): Qua Bng 5 c th nhn nh rng, mc cam kt m Vit Nam dnh cho M, theo phng thc (3) th cao hn WTO nhng phng thc (1) th thp hn.

b.

Mt s cam kt WTO ca cc quc gia khc v bn bun

Hin ti, trong thnh vin WTO, v bn bun, m ca th trng hay cam kt t do ha hon ton ch c 4 quc gia : Mng C, Bu-run-i , Pa -na-ma v X-ngan, v GDP, chim cha n 1% trn tng GDP ca cc quc gia v lnh th thnh vin. Nhng quc gia cn li, c cam kt v vn ny, nhng cam kt khng hon chnh. Ngay c nhng trng hp khng hn ch trong tip cn th trng hay i x quc gia, th cng thc hin vic loi tr hng lot cc sn phm, trong dch v bn bun, v d: Hoa K: sng v thit b qun s; EU: v kh, ha phm, cht n v kim loi qu;

Nht Bn: du m v cc ch phm du m, go, thuc l, mui, nc ung c cn v nhng hng ha c cung cp ti th trng bn bun, v d nh th trng c thnh lp theo s ng ca chnh ph trung ng hoc a phng cho php lm dch v i l y quyn v dch v bn bun i vi thc phm, bao gm rau, qu, bin, tht cc thc phm hng ngy khc, cc loi hoa, vi phng u gi hoc u thu, ch xe v cc tin ch khc cho vic bun bn v tiu hy nhng hng ha ni trn v hot ng lu di; Hn Quc: Cc loi v kh chy n, gm, cc tc phm ngh thut v c v s thit lp, hot ng v dch v phn phi ti cc th trng bn bun cng cng i vi cc sn phm nng nghip, c tm v gia sc, gia cm l nhng sn phm c c quan a phng c thm quyn th trng bn bun chnh thc ch nh; Ba Lan: nc ung c cn cc loi, cc sn phm thuc l, dc phm v cc loi thuc, cc trang thit b chnh hnh v phu thut; M hi c: cc nguyn liu t xng, than , sng, v n, n dc, phng tin c gii, linh kin v ph tng ca phng tin c gii. Tiu biu trong nhm loi tr ny chnh l Nht Bn v Hn Quc l hai quc gia thc hin vic loi b vic cam kt khng p dng nhng ro cn thng mi hay hn ch i x i vi vic s tham gia ca cc thng nhn nc ngoi vo th trng bn bun cng cng ca mnh. Nh vy, xt gc chung nht, vi t cch l mt quc gia ang pht trin, vi nn kinh t th trng cn non tr, ni dung nhng cam kt WTO m Chnh ph Vit Nam xc lp, trong lnh vc bn bun ni ring, v dch v phn phi ni chung gn nh l tng ng vi cc quc gia pht trin khc.

2.2.4. Tc ng ca cc cam kt WTO v xu hng ca s iu chnh php lut v bn bun Nu ch dng li cc quy nh php lut v dch v bn bun, nh l mt loi hnh mua bn hng ha th nhng quy phm ca B lut dn s v Lut thng mi l tng i hp l v y iu chnh, hn ch tranh chp gia cc bn tham gia hp ng. Tuy nhin, gc chnh sch thng mi, khi vn quan trng l hnh thnh mt h thng bn bun mnh sc cnh tranh vi cc tp on quc t khi h tham gia vo th trng Vit Nam khng ch v: (i) an ninh kinh t quc gia; v (ii) m bo thc y hot ng sn xut thng qua m bo cnh tranh lnh mnh. Trong kha cnh ny, vn cn quan tm iu chnh php lut i vi chnh sch quy hoch v pht trin thng mi ni a. Pht trin thng mi ni a c cc nh hoch nh chnh sch tp trung hai vn chnh l (i) xy dng mt kt cu h tng thng mi (thng mi hng ha) cho hot ng phn phi ni chung v bn bun ni ring, v (ii) hon chnh khung php l nhm m bo vic quyn t do tham gia th trng v m bo cnh tranh. Hin ti, ch thng qua gia nhp WTO, xy dng kt cu h tng thng mi cho thng mi hng ha c xem l u tin quan trng nht, v ch trn c s mt nn tng h tng mnh th thng mi hng ha v dch v mi pht trin, v hn na, ch c kim sot c kt cu h tng thng mi th an ninh kinh t quc gia mi m bo. Kt cu h tng thng mi, gc hp, l nhng yu t hu hnh, bao gm ton b cng trnh vt th kin trc v nhng yu t m bo cho cc hot ng ca ngnh thng mi theo ng chc nng ca ngnh, cn gi l c s h tng phc v cho qu trnh phn phi hng ha vi h thng ca hng, h thng ch, trung tm thng mi, siu th, h thng kho tng, bn, nh xng (ca cc loi hng ha v xng du), h thng hi ch trin lm, cc trung tm cung cp dch v thng mi hng ha, Kt cu h tng thng mi, gc rng, cn bao gm thit k x hi, cc yu t v hnh, m php lut trong l mt b phn, nhm m bo cho hot ng thng mi din ra trong trt t v khun kh. Vn quy hoch v pht trin kt cu h tng thng mi v ch, siu th, trung tm thng mi s c tp trung trong phn v bn l, trong ni dung ny, tc gi dnh s quan tm i vi ni dung (ii) trong vn ny v thit ch php l i vi vic gia nhp v rt khi th trng, cng nh m bo cnh tranh trong bn bun hin nay. V quyn t do kinh doanh ni chung, Tin s Bi Ngc Cng t vn t do kinh doanh l nguyn tc quan trng ch o vic xy dng v thc hin php lut kinh t[21] v t do kinh doanh l cn cho s pht trin kinh t khi n a li sc sng v hn cho c nhn v cho c cng ng[22]. Tuy nhin, trong lnh vc

chnh sch thng mi hin nay, nguyn tc quyn t do kinh doanh khng cn tr vic Nh nc can thip vo kinh t v th trng nhm m bo an ninh kinh t quc gia thng qua chnh sch ro cn hn ch tip cn th trng v hn ch i x quc gia. Vi mt thi gian lch s tch bit gn nh tuyt i khu vc trong nc v khu vc u t nc ngoi, theo tin trnh v nhm m bo vic gia nhp WTO, chnh sch u t ca Vit Nam hin ti l thng nht cho c nh u t trong nc v nh u t nc ngoi trong mt vn bn php lut: Lut u t nm 2005, nhng v trnh t th tc gia nhp th trng, gia nh u t trong nc v nh u t nc ngoi vn cn im khc bit. Cch thc m Chnh ph Vit Nam thc hin trong vic ko li gn nhau s khc bit nhm hng n i x quc gia - NT l: i vi khu vc trong nc, ban hnh trnh t th tc cp php v u t, nhn mnh theo vn, theo lnh vc ngnh ngh v theo a bn nhm trnh u t dn tri thay v ch thc thi khuyn khch u t trong nc nh trc y nh s thay th ca Lut u t nm 2005 i vi Lut khuyn khch u t trong nc nm 1997; i vi khu vc nc ngoi, tip tc duy tr th tc cp php vi nh u t ln u gia nhp th trng, ng thi p dng nguyn tc u tin p dng cc cam kt quc t, ng thi nh u t nc ngoi c bnh ng nh u t Vit Nam trong mt s lnh vc u t c iu kin nu nh u t Vit Nam gi quyn kim sot vn [23]. Bn cnh , xa b cc phn bit v chnh sch thu v chnh sch khc gia doanh nghip c vn u t nc ngoi v doanh nghip trong nc. Lnh vc phn phi l lnh vc u t c iu kin p dng cho nh u t nc ngoi, c quy nh ti Ph lc C, ban hnh km Ngh nh 108/2006/N CP ca Chnh ph chi tit thi hnh Lut u t 2005. Th tc gia nhp th trng ca nh u t nc ngoi trong trng hp ny da trn quy nh ca cam kt gia nhp WTO v th tc trnh t thm tra u t vi kin ng B Cng thng. gc chi tit v c th hn, chng ta c Ngh nh 23/2007 v cc vn bn hng dn (Thng t 09/2007, Thng t 05/2008 sa i b sung Thng t 09/2007 v Quyt nh 10/2007 ca B Thng mi) xy dng quy nh trnh t v th tc c th nh u t nc ngoi ln u hoc cc doanh nghip c vn u t nc ngoi ang hin din ti Vit Nam gia nhp vo th trng dch v phn phi. Nh vy, r rng qu trnh gia nhp WTO mang li s xch li gn nhau hnh thnh ca h thng quy phm v gia nhp th trng ny. Bn cnh , chng ta cng d dng nhn ra s m rng i tng iu chnh ca:

Lut Doanh nghip nm 2005: m hnh t chc, cc quy nh v sp nhp, gii th, t chc li ca doanh nghip c p dng khng ch cho i tng l doanh nghip trong nc, doanh nghip c vn u t nc ngoi m c thnh phn kinh t quc doanh. Lut Doanh nghip cng xc lp thi gian chuyn tip 02 nm cc doanh nghip c vn u t nc ngoi v ang hot ng theo m hnh c c quyn la chn vic thc hin chuyn i sang m hnh mi hoc tip tc hot ng cho n ht thi gian d n. Lut ph sn (sa i) nm 2004 s 21/2004/QH11[24] v Ngh quyt s 03/2005/NQ NTP [25] khng nh i tng p dng ph sn doanh nghip bao gm: Cng ty nh nc; Cng ty trch nhim hu hn mt thnh vin; Cng ty trch nhim hu hn hai thnh vin tr ln; Cng ty c phn; Cng ty hp danh; Doanh nghip t nhn; Doanh nghip ca cc t chc chnh tr, t chc chnh trx hi; Hp tc x; Lin hip hp tc x; Doanh nghip lin doanh; Doanh nghip 100% vn u t nc ngoi; Cc loi hnh doanh nghip, hp tc x khc theo quy nh ca php lut Vit Nam. Bn cnh vic m rng i tng p dng, Lut ph sn nm 2004 cn n nh mt trnh t v th tc ph sn doanh nghip thng nht cho tt c cc i tng ny.[26] Lut cnh tranh s 27/2004/QH11 c thng qua ngy 3/12/2004 p dng chung cho hnh vi ca t chc, c nhn kinh doanh (sau y gi chung l doanh nghip) bao gm c doanh nghip sn xut, cung ng sn phm, dch v cng ch, doanh nghip hot ng trong cc ngnh, lnh vc thuc c quyn nh nc v doanh nghip nc ngoi hot ng Vit Nam v c Hip hi ngnh ngh [27]. 2.3. Thc trng php lut nc ta v dch v bn l v tc ng ca cam kt WTO ca Vit Nam i vi s iu chnh php lut v dch v bn l 2.3.1. Thc trng php lut Vit Nam v dch v bn l trc khi gia nhp WTO Giai on trc i mi, chng ta thc hin chnh sch kim sot gi bn l v c quyn thng mi i vi hu ht cc loi hng ha thit yu vi i sng x hi mt cch thng nht trn th trng ton quc, c th nu mt s v d nh: V xng du: Quyt nh ca Ch tch Hi ng B trng s 358 CT ngy 22/10/1984 v gi bn l xng du

V gi hng tiu dng thit yu, cc vn ti, cc bu in: Ch th ca Ch tch Hi ng B trng s 326 CT ngy 29/09/1985v vic vn dng chnh sch gi bn l trong thi gian ti; V gi bn l go, tht heo, ng kt tinh, v nc mm: Quyt nh ca Hi ng B trng s 42A HBT ngy 15/04/1986 quyt nh v gi bn l go, tht ln, ng kt tinh v nc mm (km theo Bng gi bn l go) Sau , di sc p ca kinh t x hi, tnh trng khan him hng ha v lm php leo thang, Nh nc buc phi m ca hot ng thng mi cho s tham gia ca cc thnh phn kinh t t nhn, tha nhn quyn tham gia th trng bn l ca cc b phn ngoi quc doanh bng Quyt nh s 149 HBT ngy 27/11/1986 v vic t chc bn l mt s vt t do Nh nc thng nht qun l cho nhu cu tiu dng ca nhn dn. Tuy vy, t nm 1986 n trc khi gia nhp WTO, chng ta hon ton cha c mt quan nim r rng cng nh phn bit r gia bn bun v bn l nh cch thc th hin ti H thng m ngnh kinh t trnh by trong phn i chiu vi bn bun. Hin ti, trong lnh vc dch v bn l ni ring v phn phi ni chung, ang chng kin s hin din ca mt yu t rt mi, l thng mi in t vi ln sng nhng ca hng o trn mng internet v ang thm nhp h thng bn l truyn thng thng qua vic chuyn doanh mt s hoc mt nhm nhng sn phm c th. Vic mua bn thng qua h thng internet, trong mt s trng hp, c u th nh cng c tm kim a dng, nhanh, mnh, chi ph giao dch thp, ngun hng di do, kh nng chn hng ph hp nhanh hn ang thu ht mt lng khch hng ng k, khng ch cc nc pht trin m c ti cc thnh ph ln ca Vit Nam. i vi hot ng bn l vi s tr gip internet ny, hin nay, ti Vit Nam, cn qu sm ni n vai tr v v tr ca n, nhng v mt php lut, chng ta c : Lut giao dch in t s 51/2006/QH11 ngy 29/11/2005 [28]; v

Ngh nh s 57/2006/N CP ngy 9/6/2006 quy nh v thng mi in t (sau y gi tt l Ngh nh 57/2006) [29]. Tuy nhin, ch n thi gian gn y, vn giao kt hp ng thng mi trn website thng mi in t mi c hng dn c th hn ti: Thng t 09/2008/TT BCT ca B Cng thng hng dn thi hnh Ngh nh thng mi in t s 57/2006/N CP ngy 9/6/2006 v cung cp thng tin v giao kt hp ng trn website thng mi in t (sau y gi tt l

Thng t 09/2008/BCT). Thng t 09/2008/BCT khng ch quy nh c th, chi tit cc yu cu i vi mt website thng mi in t, vic cung cp thng tin mi mua hng (hay ngh giao kt hp ng) ca thng nhn bn hng (c th ng thi l ch s hu website hoc ch l ngi thu dch v thng mi in t) m c mt s ni dung lin quan n vic giao kt v thc hin hp ng mua bn hng ha. 2.3.2. Quan nim v bn l trong h thng ngnh kinh t Vit Nam v quan nim ca WTO v bn l Bn cnh , bng phng php lit k, H thng ngnh kinh t [30] nh ngha ni hm v lit k ngoi din ca bn l, m ngnh l 47, nhm m cp hai, nh sau: Bn l l hot ng bn li (khng lm bin i hng ho) hng ho loi mi v loi qua s dng cho cng ng, cho tiu dng ca c nhn, h gia nh hoc tiu dng x hi, c thc hin cc ca hng chuyn doanh, ca hng tng hp, trung tm thng mi, quy hng, sp bn hng, ca hng nhn t v tr hng qua bu in, hp tc x mua bn, bn hng lu ng hoc ti ch. R rng, nh ngha ny c xy dng trn c s phn tch, lit k im bn hng, ni bn hng ca hot ng bn l. Trn c s nh ngha ny, bn l c phn chia c th thnh: Bn l ti cc ca hng, cc nhm t 471 (Bn l trong cc ca hng kinh doanh tng hp) n 477 (Bn l hng ha khc trong cc ca hng chuyn doanh). Sau , trn c s chng loi hng ha, m ngi ta tip tc chia nhng ngnh ny c tip tc phn chia thnh ngnh cp IV, cp V cn c vo loi sn phm c bn. Bn l khng ca hng c phn vo cc nhm 478: Bn l lu ng hoc bn ti ch: sp hng, kit, quy hng ti ch hoc quy, sp lu ng v 479: Bn l hnh thc khc, loi tr bn l ti ca hng, lu ng hoc ti ch, v d nh nhn t hng qua bu in, internet, tr hng ti nh, my bn hng t ng, nh ngha trn cng lm r hng ha bn l nhn chung l hng tiu dng, mi hay qua s dng. Nhng loi hng ho thng khng a vo bn l, nh qung, my mc, thit b cng nghip khng c cp ngnh ny v hin nhin, bn l nhm n hng ha s dng ch yu trong i sng sinh hot hng ngy ca c nhn ch khng v mc ch sn xut hay thng mi. Tuy vy, hng ha bn l trong trng hp ny cng bao gm mt s loi hng ha cho tiu dng ca cc c quan, t chc nh my tnh, vn phng phm, sn hoc g x, mc d c th chng khng c s dng cho tiu dng c nhn hoc h gia nh.

Bn cnh , cng tng t nh bn bun, mt s hot ng gia cng (bng th cng hay bng my) nh phn loi, bo qun, ng gi hng ha, lp rp thit b, dng gia nh, ... mang tnh cht h tr cho hot ng bn l cng c xem l hot ng i km theo hot ng bn l v khng c tnh n. Theo bng phn loi m ngn, xt theo yu t ch th, ngi ta cng xe l bn l i vi hot ng ca cc i l thng mi, ca hng k gi hng ha, ngi u gi bn l. Trong khi , danh mc phn loi W/120 v nghin cu v dch v phn phi ti liu W/37 ca WTO xc nh bn l mt cch chung chung hn, theo , ngi bn l bn hng phc v mc tiu tiu dng ca c nhn v h gia nh. Nh vy, nu nh ngha ca WTO nhn mnh n ch th bn mua v mc ch ch th mua ca giao dch mua bn hng ha xc nh, th nh ngha c nu ti H thng ngnh kinh t Vit Nam li khng ch n ni dung , m ch nhn mnh vo hnh thc th hin vic bn hng (ni bn hng) v ca ch th bn hng (i l, ca hng k gi hng ha, ngi u gi) xc nh. S khc bit trong trng hp ny xut pht t tnh tng qut trong quan nim v bn l ca WTO so vi tnh chi tit, lit k mang nng yu t thng k trong vn bn php l nu trn v bn l. Bn cnh , cn c mt s khc bit r rt trong cp php ti thi im hin ti i vi hot ng bn l ca mt doanh nghip Vit Nam (ng k kinh doanh thng thng hoc ng k cp giy chnh nhn u t) v mt doanh nghip c vn nc ngoi c thnh lp ti Vit Nam (cp giy php kinh doanh theo Ngh nh 23/2007), bn cnh yu t hai trnh t th tc php l khc nhau, cn nm trong chnh vn phn loi hng ha. Vi cc doanh nghip c vn u t nc ngoi (Ngh nh 23/2007 khng quan tm n t l vn nc ngoi chim bao nhiu phn trm, yu t phn trm ch cn m bo tng ng ph hp theo l trnh gia nhp WTO), khi xc nh hng ha s thc hin vic mua bn, h phi m t rt chi tit v c th theo H thng Hi ha (Harmonized System HS), mt danh sch chng loi hng ha phc v cho vic xut nhp khu, trong khi , phn loi chng loi hng ha bn l ca doanh nghip trong nc theo nhm, m ngnh th n gin hn rt nhiu v c tnh kht qut cao hn. R rng rng, tng ng theo l trnh gia nhp, chng ta s c iu kin chng kin nhng s xch li gn nhau t nht l trong cch thc phn loi hng ha v dch v hoc xu hng loi b s qu chi tit n rm r trong cc giy chng nhn u t (theo Lut u t nm 2005), giy php kinh doanh (theo Ngh nh 23/2007) hoc giy chng nhn ng k kinh doanh (theo Lut doanh nghip nm 2005). 2.3.3. Cam kt WTO v tc ng ca n trong dch v bn l

Ni dung cam kt WTO ca Vit Nam phn v bn l hon ton tng t nh cam kt v bn bun v dch v i l y quyn hoa hng. V bn bun v bn l l hai ni dung c bn nht, quan trng nht ca thng mi hng ha nn tc gi c gng, thng qua ni dung ny dnh phn ny phn tch s iu chnh ca php lut Vit Nam hin hnh i vi vic quy hoch kt cu h tng thng mi v nh hng pht trin hnh thnh nhng siu th v nhng trung tm thng mi ln bn cnh vic thc hin quy hoch v pht trin h thng ch, h thng bn l chnh v ch o hin nay ti Vit Nam. a. Quan nim v Trung tm Thng mi, Siu th v Ch

Theo quan nim ca cc nc chu u, trung tm thng mi c nh ngha l mt ni tp trung cc ca hng kinh doanh gii tr, dch v bn l, c quy hoch, xy dng v qun l nh mt tng th thng nht nhm phc v dn c khu vc xung quanh. C th, trung tm thng mi thng bao gm mt ca hng bn l tng hp (l mt siu th hay mt i siu th...) chuyn bn thc phm v hng tiu dng thit yu hng ngy cng vi nhiu ca hng chuyn doanh nh hiu thuc, ca hng thi trang, giy dp v loi dch v nh dch v ngn hng, du lch, bu in... Tt c tp trung trn mt khu vc ln nm ngoi cc thnh ph v km theo l nhng bi xe rt rng, c bn xng cho khch hng. [31] Theo Quyt nh 1371/2004/Q-BTM ngy 24/9/2004 ban hnh quy ch siu th, trung tm thng mi (sau y gi tt l Quyt nh 1371/2004) th: Trung tm thng mi l loi hnh t chc kinh doanh thng mi hin i, a chc nng, bao gm t hp cc loi hnh ca hng, c s hot ng dch v; hi trng, phng hp, vn phng cho thu c b tr tp trung, lin hon trong mt hoc mt s cng trnh kin trc lin k; p ng cc tiu chun v din tch kinh doanh; trang b k thut v trnh qun l, t chc kinh doanh; c cc phng thc phc v vn minh, thun tin p ng nhu cu pht trin hot ng kinh doanh ca thng nhn v tho mn nhu cu v hng ho, dch v khch hng. [32] Cn cp n siu th, ngi ta thng nhn mnh yu t ca hng bn l hoc tng hp hoc chuyn doanh, vi phng thc phc v t chn, vi s mt hng a dng, kinh doanh cc sn phm phc v nhu cu tiu dng ca con ngi (n, ung, hng tiu dng (c cao cp ln thng nht)..., c chi ph thng cao hn so vi sn phm cng loi bn trong ch, ngun gc hng ho c xc nh, cht lng sn phm c m bo hn. Trong Quyt nh 1371/2004/Q-BTM nh ngha Siu th l loi ca hng hin i; kinh doanh tng hp hoc chuyn doanh; c c cu chng loi hng ho phong ph, a dng, bo m cht lng; p ng cc tiu chun v din tch kinh doanh, trang b k thut v trnh qun l, t chc kinh doanh; c phng

thc phc v vn minh thun tin nhm tho mn nhu cu mua sm hng ho ca khch hng. [33] Chui siu th (hay chui bn l) l mt nhm cc siu th, ca hng bn l c cng mt thng hiu c qun l tp trung, vi phng thc kinh doanh thng nht. i siu th c quy m ln hn nhiu so vi cc siu th; i siu th phi c bi xe rng; bn nhiu loi thc phm v nhiu loi hng ha khc vi mc phong ph hn hn cc siu th khc v phng thc kinh doanh mang tnh cng nghip cao . Tm li, c th c rt nhiu nh ngha khc nhau v siu th nhng t cc nh ngha khc nhau ny, ngi ta vn thy r ni hm ca siu th l: (1) dng ca hng bn l, (2) p dng phng thc t phc v, (3) kinh doanh nhng hng ha tiu dng ph bin. Ch l ni gp nhau gia cung v cu hng ho, dch v, vn, l ni tp trung hot ng mua bn hng ho gia ngi sn xut, ngi bun bn v ngi tiu dng. Ch l ni cng cng nhiu ngi n mua bn vo nhng bui hoc nhng ngy nht nh; ch l ni gp g nhau gia cung v cu cc hng ha, dch v, vn...l ni tp trung hot ng mua bn hng ha gia ngi sn xut, ngi bun bn v ngi tiu dng; ch l ni t hp mua bn trong nhng bui ngy nht nh. Trong thng mi, ch l loi hnh thng nghip truyn thng pht trin kh ph bin nc ta; ch l hin thn ca hot ng thng mi, l s tn ti ca khng gian th trng mi vng, nht l vng nng thn, vng su, vng x, vng bin gii v tp trung nhiu nht cc vng th cc thnh ph ln. Khi nim v ch c quy nh t rt sm, Thng t 15-TM/CSTTTN ngy 16/10/1996 ca B Thng mi hng dn t chc v qun l ch xc nh: Ch l mng li thng nghip hnh thnh v pht trin cng vi s pht trin ca nn kinh t - x hi. Sau , Ngh nh 02/2003/N-CP ngy 14/01/2003 ca Chnh ph v pht trin v qun l ch nu nhng khi nim chi tit khc: + Phm vi ch: l khu vc kinh doanh dnh cho hot ng ch, bao gm din tch b tr cc im kinh doanh, khu vc dch v (nh: bi xe, kho hng, khu n ung, vui chi gii tr v cc dch v khc) v ng bao quanh ch. + im kinh doanh ti ch: bao gm quy hng, sp hng, ki-t, ca hng c b tr c nh trong phm vi ch theo thit k xy dng ch, c din tch quy chun ti thiu l 3m/im. Bn cnh , Ngh nh 02/2003/N-CP thc hin vic phn loi v ch theo 03 cp : loi I, loi II v loi III. Ch loi I (cp ln nht) l ch c qui m t 400 im kinh doanh tr ln, c u t xy dng kin c, c v tr trung tm, im kinh doanh ti ch c din tch ti thiu l 3m2/im kinh doanh. Trong khi nim ch cp I, ngi ta cn s dng loi hnh ch u mi, tc l ch c vai tr ch

yu, thu ht, tp trung lng hng ha t cc ngun, sn xut, kinh doanh ca khu vc kinh t hoc ca ngnh hng tip tc phn phi ti cc ch v cc knh lu thng khc. Phn bit trung tm thng mi, siu th, vi ch, c th nhn thy nh sau: + V cu trc xy dng: Trung tm thng mi v siu th u c cu trc khp kn trong mt cng trnh kin trc, trong khi ch thng c cu trc khng gian m. + V mc ch hot ng: Trung tm thng mi, siu th v ch u vi mc ch chnh l bn hng hay chi tit hn l bn l hng ho, sn phm v cung cp dch v. b. Vn quy hoch ch, trung tm thng mi, siu th v ro cn thng mi i vi nhng ca hng bn l ln Nhiu ngi lo lng v mt lng nh u t nc ngoi ln s trn vo hot ng bn l khi Vit Nam gia nhp WTO nh trng hp sy ra Trung Quc m ca phn phi th trng phn phi. Mt s php tnh cho bit rng, trong bn knh 35km trn t nc Trung Quc, nu Carrefour, nh bn l s 2 th gii, m mt i siu th th cng lc c 3 i gia phn phi Trung Quc ph sn. Kh nng ny cng c th s din ra ti Vit Nam . Hin ti, cc tp on tn tui nh: Metro Cash & Carry (c), Big C ca Tp on Bourbon (Php), Parkson ca Tp on Lion (Malaysia), Zen Plaza (Nht Bn), Diamond Plaza (Hn Quc) c mt ti Vit Nam. Nhiu tp on ln khc ca chu v th gii cng ang c k hoch gia nhp th trng. Khi i din vi vn ny, chnh sch thng mi hin ti ca Vit Nam thc s lng tng v: i) Bn l nc ngoi c lm tc ng nh th no n h thng ch - knh phn phi ca Vit Nam hay khng? Cha c bt k mt d bo no thc s thuyt phc. ii) Chng ta mong mun pht trin h thng phn phi ni a trn mt kt cu h tng thng mi mnh (khng b nc ngoi kim sot) vi s kt hp gia truyn thng (ch) v hin i (trung tm thng mi v siu th), vy bn l nc ngoi s gi v tr no trong h thng ny, kt ni vo im no. Cha c cu tr li chnh xc.

Bn cnh , ngi ta cn chng kin s lo lng ca chnh nhng ngi lnh o chnh quyn: h mun lm mt iu g trong h tr doanh nghip thng mi trong nc cnh tranh ngay trn sn nh nhng cha bit bt u t u.[34] R rng, trong trng hp ny, vic nghin cu k lng cc ro cn thng mi v hn ch i x quc gia (trong WTO) trong hin ti cng nh trong tng lai l ht sc quan trng v cn thit nhm bo v an ninh kinh t cng nh bo h thng nhn trong nc, chng hn nh vic xy dng cc quy nh php lut v ca hng c quy m ln (siu th), chnh sch chng lin kt theo c theo chiu dc ln chiu ngang, v c th ha quy nh hn ch cn c t nhu cu kinh t nh cc ni dung sau y. c. th): Vic xy dng quy nh php lut v ca hng c quy m ln (siu

Ti Nht, Php, Italia, B, Ty Ban Nha, u c nhng quy nh php l quan trng v cc ca hng bn l vi quy m ln, nhn mnh n quy hoch vng v a phng. Theo , vi c s l nhng lo ngi v mi trng, v nhim, v nh hng n khu vc ni thnh ca cc thnh ph ln (cc siu th ln thng xy ngoi thnh v li ko mt lng rt ln khch hng), nhm hn ch u t, Chnh ph yu cu nh u t phi tri qua quy trnh th tc xt duyt di v phc tp d nn lng, bn cnh nhng quy nh cht ch v cc yu cu kinh doanh lm cha chi ph u t ln cao. d. V chnh sch cnh tranh chng li cc lin kt c chiu ngang ln chiu dc Hin ti, cc quy nh trong php lut cnh tranh Vit Nam mi ch dng li nhng quy nh nhm hn ch lin kt chiu ngang: lin kt gia nhng ngi cnh tranh nhm khng ch th trng ch hon ton cha c nhng iu chnh chng li cc lin kt dc, gia nh phn phi v nh sn xut. i vi thng mi, p lc ngy s cng tng do nhng nh hng bt li ca cc quan h theo chiu dc gia nh sn xut (l doanh nghip c vn u t nc ngoi) v nh phn phi (cng l doanh nghip c vn u t nc ngoi) s cn tr nht nh hng ha trong nc tip cn ngi tiu dng. e. Vic c th ha ni dung nhu cu kinh t (ENT) trong Biu cam kt tng ng vi quy hoch ch, trung tm thng mi v siu th Trong Biu cam kt dch v, cam kt theo phng thc (3) hin din thng mi, vic thnh lp cc c s bn l (ngoi c s th nht) s c xem xt trn c s kim tra nhu cu kinh t (ENT) nhng trong Ngh nh 23/2007 v cc vn bn hng dn hon ton cha c hng dn c th v ni dung ny. Trong

khi , hon ton c th da trn quy hoch pht trin tng th (n nm 2010, tm nhn nh hng n nm 2020) i vi h thng ch [35] v thng mi trong nc [36] thc hin hng dn v ni dung ny, va m bo tnh an ton va m bo pht trin ng u thng mi ni chung v h thng phn phi ni ring. g. Nhng tc ng khc ca Cam kt WTO trong lnh vc bn l v xu hng ca quy phm php lut trong dch v bn l Trong ni dung trc, lin quan n thng mi in t, chng ta cp n Thng t 09/2008/BCT quy nh chi tit v hot ng bn l thng qua internet, tuy nhin, trong Thng t 09/2008/BCT ny khng c bt k quy nh no v i tng s dng cch thc bn l thng qua mng internet ny, hn na, cn xt v gc, Ngh nh 57/2006 (vn bn m Thng t 09/2008/BCT hng dn) p dng cho mi giao dch s dng cc bng chng giao kt in t trn phm vi lnh th Vit Nam, cng khng quy nh r v i tng c s dng loi hnh ny. Xa hn na, Lut giao dch in t nm 2005 cng khng ch n cc yu t c tnh phn loi l thng nhn trong nc hay thng nhn c vn u t nc ngoi hay thng nhn nc ngoi hot ng thng mi ti Vit Nam . Vy th, c phi vn ch n gin y l nhng quy nh v hnh thc th hin ca giao dch nn khng cn ch n ni dung ca cc quan h ny hay v c bn, chng ta ang chng kin mt xu hng i x quc gia pht trin trong lnh vc ny. 2.4. Thc trng php lut nc ta v nhng quyn thng mi (franchising) v tc ng ca cam kt WTO ca Vit Nam i vi s iu chnh php lut v nhng quyn thng mi 2.4.1. Nhng quyn thng mi theo quan nim ti mt s nc trn th gii Nhng quyn thng mi hay franchise c coi l khi ngun ti M, vo gia th k 19. Doanh thu t hot ng kinh doanh nhng quyn trn th gii nm 2000 l khong 1.000 t USD vi khong 320.000 DN t 75 ngnh khc nhau. Ti M, hot ng nhng quyn chim trn 40% tng mc bn l, thu ht c trn 8 triu ngi lao ng trong khu vc ny v bnh qun c 12 pht li c 1 franchise mi ra i. Anh, franchising l mt trong nhng hot ng tng trng nhanh nht ca nn kinh t vi khong 32.000 DN nhng quyn, doanh thu mi nm 8,9 t bng Anh. Khu vc franchising cng thu ht mt lng lao ng ln vi khong 317.000 lao ng v chim trn 29% th phn bn l. Hin nay, hnh thc ny khng ngng c m rng, pht huy tnh hiu qu trong kinh doanh v cng vi cc hnh thc kinh doanh khc to nn mt bc tranh sng ng ca nn kinh t th gii.

Nhng quyn thng mi l mt hnh thc kinh doanh ph bin ti nhiu quc gia trn th gii. Tuy nhin, do s khc bit v quan im v mi trng kinh t, chnh tr, x hi gia cc quc gia, nn khi nim nhng quyn thng mi cng c hiu v vn dng rt khc nhm gii thch, hng dn cc thng nhn hot ng nhng quyn t hiu qu. C th lit k cc quan nim v nhng quyn thng mi tiu biu gm: a. Hip hi Nhng quyn thng mi Quc t (The International Franchise Association, vit tt l IFA) [37]: Nhng quyn thng mi l hp ng hoc cp li-xng gia hai ch th php l c lp, theo : Mt ngi hoc mt nhm ngi (bn nhn quyn) c quyn cung cp sn phm hay dch v s dng nhn hiu v tn thng mi ca ngi khc (bn nhng quyn); Bn nhn quyn cung cp sn phm hay dch v theo ng phng thc hot ng do bn nhng quyn quy nh; Bn nhn quyn c ngha v tr ph cho bn nhng quyn c hng cc quyn trn. Bn nhng quyn c trch nhim giao quyn v h tr nhng ngi nhn nhng quyn. b. U ban Thng mi Lin bang Hoa K (The US Federal Trade Commission - FTC)[38]: Khi nim mt hp ng nhng quyn thng mi l hp ng theo Bn giao: H tr ng k cho Bn nhn trong vic iu hnh doanh nghip hoc kim sot cht ch phng php iu hnh doanh nghip ca Bn nhn; Li-xng nhn hiu cho Bn nhn phn phi sn phm hoc dch v theo nhn hiu hng ha ca Bn giao v Yu cu Bn nhn thanh ton cho Bn giao mt khon ph ti thiu.

Nh vy, franchising c ngi M khi xng v nh ngha nh mt s lin kt, mt hp ng gia pha chuyn giao (nh sn xut hoc t chc dch v) vi ngi nhn chuyn giao (ngi kinh doanh c lp).

c.

Cng ng chung Chu u EC (nay l lin minh Chu u EU)

Khi nim nhng quyn thng mi khng c nh ngha trc tip m c tip cn gin tip thng qua khi nim quyn thng mi: Quyn thng mi l mt "tp hp nhng quyn s hu cng nghip v s hu tr tu lin quan ti nhn hiu hng ha, tn thng mi, bin hiu ca hng, gii php hu ch, kiu dng, bn quyn tc gi, b quyt, hoc sng ch s c khai thc bn sn phm, hoc cung cp dch v ti ngi s dng cui cng". Nhng quyn thng mi c ngha l vic chuyn nhng quyn kinh doanh c nu trong khi nim trn. d. Mhic

Lut s hu cng nghip ca Mhic c hiu lc t 6/1991 quy nh: Nhng quyn thng mi tn ti khi vi mt li-xng cp quyn s dng mt thng hiu nht nh, c s chuyn giao kin thc cng ngh hoc h tr k thut mt ngi sn xut, ch to, hoc bn sn phm, hoc cung cp dch v ng b vi cc phng php vn hnh (operative methods), cc hot ng thng mi, hoc hnh chnh c ch thng hiu (brand owner) thit lp, vi cht lng (quality), danh ting (prestige), hnh nh ca sn phm, hoc dch v to dng c di thng hiu . e. Nga

Chng 54, B lut dn s Nga Khi nim bn cht php l ca s nhng quyn thng mi nh sau: Theo Hp ng nhng quyn thng mi, mt bn (bn c quyn) phi cp cho bn kia (bn s dng) vi mt khon th lao, theo mt thi hn, hay khng thi hn, quyn c s dng trong cc hot ng kinh doanh ca bn s dng mt tp hp cc quyn c quyn ca bn c quyn bao gm, quyn i vi du hiu, ch dn thng mi, quyn i vi b mt kinh doanh, v cc quyn c quyn theo hp ng i vi cc i tng khc nh nhn hiu hng ho , nhn hiu dch v,.. Tt c cc khi nim v nhng quyn thng mi trn y u da trn quan im c th ca cc nh lm lut ti mi nc. Tuy nhin, c th thy rng cc im chung trong tt c nhng Khi nim ny l vic mt Bn c lp (Bn nhn) phn phi (marketing) sn phm, hoc dch v di nhn hiu hng ha, cc i tng khc ca cc quyn s hu tr tu, v h thng kinh doanh ng b do mt

Bn khc (Bn giao) pht trin v s hu; c php lm vic ny, Bn nhn phi tr nhng ph v chp nhn mt s hn ch do Bn giao quy nh. 2.4.2. Nhng quyn thng mi ti Vit Nam Nh trnh by trn, cc quc gia trn th gii hnh thnh v pht trin mt cch hp l cc vn php l lin quan ti hot ng nhng quyn thng mi. Do vy, nhng ci tn nh: Kentucky , Burger Khan, Five Star Chicken, Jollibee, Carvel, Baskin Robbins, Texas Chicken, Kentucky Fried Chicken, Hard Rock Caf, Chili's khng nhng ch xut hin ti cc nc s ti m cn vn xa n rt nhiu nc trn th gii tr thnh nhng h thng nhng quyn ton cu. Ti Vit Nam, cng vi s pht trin ca cc h thng nhng quyn quc t, xut hin cc h thng nhng quyn ca Vit Nam nh: C ph Trung nguyn, Ph 24, Qualitea, H thng chui Bakery Kinh , Tht vy, ch t gia thp nin 90, nc ta c mt vi doanh nghip kinh doanh thit b lc nc do Vit kiu v u t a ra hnh thc nhng quyn thng mi, nhng th trng lc by gi cha thc s si ng v bn thn thng hiu ca cc doanh nghip cng cha ni ting nn khng thnh cng. Mi n 3 - 4 nm tr li y, hnh thc nhng quyn thng mi mi bt u pht trin vi cc tn tui nh trn. [39] Nhng quyn thng mi - Franchising - ra i v pht trin trong hn 6 thp k qua ti nhiu nc u - M, cn ti Vit Nam, d hnh thnh cch y gn chc nm, nhng vn l phng thc kinh doanh hon ton mi trong x hi. Tuy vy, s ci thin mi trng kinh doanh ti Vit Nam vi tc nhanh to ra c hi hp dn cho hnh thc nhng quyn thng mi, nht l trong cc ngnh hng tiu dng v bn l. Mc d xut hin trn thc t t sm hn vi chui nhng quyn thng hiu ca c ph Trung Nguyn, nhng php lut Vit Nam nhc n nhng quyn thng mi (franchise) ln u tin ti Thng t s 1254/1999/TT BKHCNMT ca B Khoa hc, Cng ngh v Mi trng ngy 12/7/1999 hng dn chi tit thi hnh Ngh nh ca Chnh ph s 45/1999/N CP ngy 1/7/1998 v chuyn giao cng ngh. Mc 4.1.1, im a ca Thng t 1254 nu trn nu khi nim hp ng cp php c quyn kinh doanh ting anh gi l franchise trong nhm cc hp ng chuyn giao cng ngh, dng m ch cc hp ng cp li xng s dng nhn hiu hng ho km theo cc b quyt sn xut, kinh doanh c chuyn giao km. Nh vy, gc chnh sch lut, franchise ch mi c nhn nhn trong phm vi nh l s chuyn giao cc i tng thuc s hu cng nghip (nhn hiu hng ha, b quyt sn xut, kinh doanh) t ch th thng mi ny sang ch th thng mi khc v Nh nc thc thi s qun l ca mnh thng qua mt th tc hnh

chnh: B Khoa hc, Cng ngh v Mi trng ph duyt hp ng franchise c gi tr trn 30.000 la M, do bn nc ngoi chuyn giao cho bn Vit Nam. Sau , vi Ngh nh ca Chnh ph s 11/2005/N CP ngy 2/2/2005 v chuyn giao cng ngh (sa i), cp php c quyn kinh doanh tip tc c xem nh l mt trong nhng ni dung chuyn giao cng ngh (chng 1, iu 4, khon 6) vi s chi tit hn, l: Bn cnh chuyn giao nhn hiu hng ha v b quyt, cn b sung thm vic chuyn giao tn thng mi (c bo h bng Ngh nh ca Chnh ph s 54/2000/N CP ngy 3/10/2000 v bo h quyn s hu cng nghip i vi b mt kinh doanh, ch dn a l, tn thng mi v bo h quyn chng cnh tranh khng lnh mnh lin quan ti s hu cng nghip); Cp php c quyn kinh doanh tin hnh hot ng kinh doanh trong lnh vc dch v thng mi. Th tc hnh chnh ph duyt hp ng franchise nh quy nh ti Thng t s 1254 nu trn d b v thay th bng th tc ng k hp ng chuyn giao cng ngh ti c quan Nh nc c thm quyn. Theo phn cp, B Khoa hc v Cng ngh nhn ng k i vi hp ng cp php c quyn kinh doanh t nc ngoi vo Vit Nam c tng gi tr thanh ton ca hp ng trn 1.000.000.000 VN, v t Vit Nam ra nc ngoi (khng phn bit gi tr thanh ton ca hp ng), S Khoa hc Cng ngh thuc UBND cp tnh nhn ng k hp ng cp php c quyn kinh doanh t nc vo Vit Nam c tng gi tr thanh ton t hp ng t 1.000.000.000 VN tr xung v cc hp ng cng loi trong nc c gi tr t 500.000.000 VN tr ln (Ngh nh s 11/2005 nu trn, chng 4, iu 31). Vn khng ch nm trong s thay i v cch gi ca th tc hnh chnh (ph duyt v ng k) i vi hp ng chuyn giao cng ngh ni chung v hp ng franchise ni ring m chnh trong suy ngh v phng php iu chnh i vi quan h php lut ny: hnh chnh mnh lnh sang t tha thun trong khun kh kim sot ca c quan Nh nc c thm quyn. Tuy th, khun khun kim sot cn rt nng n v vai tr ca vn bn xc nhn vic ng k hp ng ca c quan Nh nc c thm quyn khng ch l cn c hp ng c hiu lc m cn l c s php l thc hin hp ng: i) Vn bn xc nhn ng k Hp ng chuyn giao cng ngh l Vn bn xc nhn tnh hp php ca Hp ng, tnh hp l ca H s ng k. ii) Vn bn xc nhn ng k Hp ng l cn c hng cc chnh sch u i ca Nh nc v chuyn giao cng ngh, l cn c cho vic chuyn ngoi t

thanh ton cho vic mua, bn cng ngh v l c s php l cho vic hch ton cc chi ph chuyn giao cng ngh.[40] B lut Dn s nm 2005 tip tc mch t duy nhn mnh v bn cht quan h hp ng franchise, khng nh rng cp php c quyn kinh doanh l mt trong cc i tng chuyn giao cng ngh. [41] Nhng cng cn phi hiu rng, khi B lut Dn s t o lut ch chuyn iu chnh cc quan h dn s (nm 1994) tr thnh mt o lut gc cho cc quan h dn s, hn nhn gia nh, kinh doanh, thng mi, lao ng (nm 2005) th ng thi, Lut Thng mi nm 2005 (c thng qua cng ngy vi B lut Dn s nm 2005) tr thnh o lut chuyn su trong hot ng kinh doanh thng mi v dnh nguyn Chng 6, Mc 8 quy nh v nhng quyn thng mi (franchise). Trong khi , Lut chuyn giao cng ngh ca Quc hi kha 11, k hp th 10, s 80/2006/QH11 ngy 29/11/2006 c hiu lc t ngy 1/7/2007, vi iu 7 v i tng chuyn giao cng ngh, th cp php c quyn kinh doanh khng cn c nhc n nh l mt i tng ca chuyn giao cng ngh. S khc bit khng ch bt u t chnh thut ng m hai o lut s dng: cp php c quyn kinh doanh v nhng quyn thng mi m chnh t s t duy tip cn. Nu B lut dn s 2005 nhn mnh yu t bn cht i tng ca chuyn giao cng ngh (nhn hiu hng ha, b quyt v tn thng mi) ca quan h php lut ny th Lut Thng mi nm 2005 li xc nh franchise nh l mt hnh vi thng mi ca thng nhn trn th trng v tnh ton xc lp mt khung qun l Nh nc i vi hot ng franchise. Theo Lut Thng mi nm 2005, iu 284, nhng quyn thng mi hay franchise l hot ng thng mi, theo bn nhng quyn cho php v yu cu bn nhn quyn t mnh tin hnh vic mua bn hng ho, cung ng dch v theo cc iu kin sau y: Mt l, vic mua bn hng ho, cung ng dch v c tin hnh theo cch thc t chc kinh doanh do bn nhng quyn quy nh v c gn vi nhn hiu hng ho, tn thng mi, b quyt kinh doanh, khu hiu kinh doanh, biu tng kinh doanh, qung co ca bn nhng quyn; Hai l, bn nhng quyn c quyn kim sot v tr gip cho bn nhn quyn trong vic iu hnh cng vic kinh doanh. Bn cnh ni dung iu 284 nu trn, Lut Thng mi nm 2005 cn qui nh chi tit cc vn lin quan n hot ng nhng quyn thng mi ti cc iu 284, 286, 287, 288, 289, 290, 291.

Nh vy, Lut Thng mi nm 2005 xy dng r mt khi nim hon chnh v nhng quyn thng mi hay franchise va l mt hot ng thng mi va ng thi nh mt quan h php lut gia thng nhn nhng quyn v thng nhn nhn quyn. Khung php l qun l Nh nc i vi nhng quyn thng mi hay franchise c Quc hi giao cho Chnh ph quy nh (Lut Thng mi nm 2005, chng 6, iu 291) c xy dng tng i y , bao gm: Ngh nh ca Chnh ph s 35/2006/N CP ngy 31/3/2006 quy nh chi tit Lut Thng mi v hot ng nhng quyn thng mi (sau y gi tt l Ngh nh 35/2006); Thng t ca B Thng mi s 09/2006/TT-BTM ngy 25/5/2006 hng dn ng k hot ng nhng quyn thng mi. Ni dung c bn ca khung php l ny nh sau: Quan h php lut gia bn nhng quyn v bn nhn quyn: hp ng nhng quyn thng mi; Th tc hnh chnh: ng k hot ng nhng quyn thng mi. y l mt th tc hnh chnh mi, nhm xc lp nng lc ch th ca thng nhn c quyn thc hin nhng quyn thng mi (franchise) bn cnh vic tip tc duy tr th tc ng k hp ng cp php c quyn kinh doanh nh quy nh ti Ngh nh ca Chnh ph s 11/2005/N CP ngy 2/2/2005 v chuyn giao cng ngh (sa i); Hp ng nhng quyn thng mi, phi bao gm cc ni dung c bn v bt buc l: (i) Ni dung ca quyn thng mi, (ii) quyn v ngha v ca hai bn, (iii) gi c, ph nhng quyn nh k v phng thc thanh ton, (iv) thi hn hiu lc, gia hn, chm dt hp ng, (v) gii quyt tranh chp, vi phm. Nh vy, cng cn nhn mnh thm rng, quan nim v nhng quyn thng mi c xy dng ti Lut Thng mi nm 2005 (Chng VI, Mc 8, v iu 284) c xy dng trn c s kt hp 2 ni dung c bn: L hnh thc bn quyn thng mi (im mu cht trong quan h nhng quyn thng mi, v L mt phng thc kinh doanh c trng bi vic mua bn hng ho, cung ng dch v theo cch thc t chc kinh doanh do bn nhng quyn quy

nh v c gn vi nhn hiu hng ho, tn thng mi, b quyt kinh doanh, biu tng kinh doanh, qung co ca bn nhng quyn.... Ni dung th nht chnh l t duy ca Chu u, cn ni dung th hai l cch nh ngha nhng quyn thng mi ca M. 2.4.3. Nhng hn ch, thiu st trong khung php l ca Vit Nam v nhng quyn thng mi Mt s nghin cu php l gn y tp trung vo khung php l ny v c nhng pht hin v nhng khc mc ca n nh sau [42]: a. V iu kin thc hin vic nhng quyn Hp ng nhng quyn thng mi c th c k kt theo m hnh sau:

i)

Gia bn nhng quyn ban u n bn nhn quyn s cp;

ii) Gia bn nhng quyn th cp (cng l bn nhn quyn s cp) vi bn nhn quyn th cp; iii) Gia bn nhng quyn (ban u) v bn nhn quyn (th cp), tc l khng c bc trung gian. Ngh nh 35/2006 xc lp iu kin nhng quyn l h thng kinh doanh nhng quyn phi c hot ng t nht l mt nm. Nu bn nhng quyn th cp (cng l bn nhng quyn s cp) Vit Nam nhn nhng quyn t bn nhng quyn ban u nc ngoi th phi hot ng/kinh doanh theo phng thc nhng quyn t nht mt nm trc khi tin hnh cp li quyn quyn thng mi. [43]

Nh vy, r rng vic mt thng nhn nhn quyn s cp (ca thng nhn nhng quyn ban u Vit Nam) th c cp li quyn thng mi ngay nu l nhng quyn trong nc, trong khi , cng chnh thng nhn nhn quyn s cp (ca thng nhn nhng quyn ban u nc ngoi) li phi tin hnh kinh doanh theo phng thc nhng quyn mt nm mi c cp li quyn thng mi, l mt s phn bit i x. b. Th tc ng k hot ng nhng quyn thng mi

Ngh nh 35/2006 xc nh S Thng mi cc tnh l c quan thc hin ng k nhng quyn trong nc, B Thng mi (nay l B Cng thng) l c quan thc hin ng k hot ng nhng quyn quc t: t nc ngoi vo Vit Nam v ngc li. [44] Khu vc Khu Ch xut, Khu Phi Thu quan, Khu Hi quan ring c xem nh l khu vc nc ngoi, tuy nhin, khng th khng c s xut hin hot ng nhng quyn t quc gia hay vng lnh th nc ngoi vo cc khu vc ny, v v th hoc hot ng nhng quyn ny cng cn c ng k hoc khng nn xem cc khu vc ny nh l khu vc nc ngoi. Hn th na, vic xc nh doanh nghip nhng quyn c ngha v phi ng k hot ng nhng quyn thng mi nhng vn cha c quy nh x pht hnh chnh trong lnh vc nhng quyn thng mi. c. V s phi hp khng nhp nhng gia cc o lut c bn (Lut Thng mi, Lut S hu tr tu, Lut Chuyn giao Cng ngh) trong nhng quyn. Php lut v thu cng cha c quy nh c th vic hch ton, tnh thu i vi mc ph nhng quyn v cc khon thu khc lin quan n nhng quyn. Tuy rng trc y, cp c quyn kinh doanh tng c xem l mt hot ng chuyn giao cng ngh, nhng cng vi Lut Thng mi 2005, nhng quyn thng mi c xem l bn quyn thng mi c trng bi mua bn hng ho, cung ng dch v theo cch thc t chc kinh doanh do bn nhng quyn quy nh v c gn vi nhn hiu hng ho, tn thng mi, b quyt kinh doanh, biu tng kinh doanh, qung co ca bn nhng quyn ... Vy th, theo quan nim ca ngnh thng mi chuyn giao cng ngh l mt khi nim con ca khi nim nhng quyn thng mi. Trong khi , vi Lut Chuyn giao cng ngh 2006 li quy nh: i tng cng ngh c chuyn giao c th gn hoc khng gn vi i tng s hu cng nghip. [45] V i tng s hu cng nghip, theo Lut S hu tr tu, bao gm c tn thng mi, ch dn a l, nhn hiu hng ha [46] Hn na, trong

Lut Chuyn giao cng ngh cng quy nh, vic chuyn giao cng ngh c thc hin thng qua cc hnh thc (1) Hp ng chuyn giao cng ngh c lp; (2) Phn chuyn giao cng ngh trong d n hoc hp ng sau y: d n u t; hp ng nhng quyn thng mi; hp ng chuyn giao quyn s hu cng nghip; hp ng mua bn my mc, thit b km theo chuyn giao cng ngh; (3) Hnh thc chuyn giao cng ngh khc theo quy nh ca php lut[47]. iu ny ngha l, theo quan nim ca ngnh Khoa hc v Cng ngh th nhng quyn thng mi l khi nim con ca chuyn giao cng ngh. H ly cho s tn ti hai quan nim trn l cng mt hot ng c th nhng c th doanh nghip/thng nhn s va phi ng k nhng quyn thng mi B Thng mi (hoc cc S Thng mi) va phi ng k chuyn giao cng ngh B Khoa hc v Cng ngh (hoc cc S Khoa hc v Cng ngh). Tnh trng chng cho ny nu khng c gii quyt s gy kh khn rt ln cho DN trong qu trnh thc hin. 2.4.4. Tc ng ca cc cam kt WTO i vi s iu chnh php lut v franchising a. Ni dung cc cam kt WTO i vi nhng quyn thng mi

gc chung nht, chng ta phn tch nhng khc bit v hn ch m Chnh ph Vit Nam v ang t ra nhm hn ch t do thng mi trong thng mi dch v t hai gc chnh: hn ch tip cn th trng v hn ch i x quc gia. i vi vn nhng quyn thng mi, cam kt WTO ca Chnh ph Vit Nam c th hin ti Bng 5: Cam kt WTO i vi nhng quyn thng mi ti phn Ph lc cui lun vn (tr. vii). Sau y xin gii thch thm v ni dung cam kt: C th ni, trong ni dung cam kt ny, Chnh ph Vit Nam ch thun ty xy dng mt ro cn i vi thng nhn nc ngoi (t cc quc gia v lnh th thnh vin WTO). C th nh sau: i vi phng thc (1) - cung cp dch v qua bin gii - v phng thc (2) s dng dch v nc ngoi - th hon ton khng c bt k mt s phn bit i x no gia thng nhn Vit Nam v thng nhn nc ngoi (t cc quc gia v vng lnh th thnh vin WTO). Tuy nhin, v nhng quyn thng mi ng ngha vi vic k kt hp ng nhng quyn thng mi t bn nhng quyn n bn nhn nhng quyn tng ng vi thi gian di bn nhn nhng b p li chi ph u t ban u, nn phng thc (2) - s dng dch v nc

ngoi - hu nh khng c s dng trong nhng quyn thng mi v cam kt ny thc s khng c ngha thc t. Vi phng thc (4) - hin din th nhn - th trn thc t, i vi nhng quyn thng mi, iu ny rt kh sy ra. Do , bn cnh s khc bit trong t duy v doanh nghip nh phn tch ti phn chung, ni dung c th v phng thc (4) trong cam kt nu trn ca Chnh ph Vit Nam v nhng quyn khng c ngha nhiu trn thc t. Vi phng thc (3) - hin din thng mi - th cn nhn mnh s khc bit ca n vi phng thc (1) - cung cp dch v qua bin gii - ch, nu theo phng thc (1) th bn nhng quyn l mt thng nhn nc ngoi trc tip k hp ng nhng quyn thng mi vi thng nhn Vit Nam hoc ngc li, cn theo phng thc (3) bn nhng quyn s thnh lp mt doanh nghip hoc chi nhnh ti Vit Nam, v s dng doanh nghip hoc chi nhnh cung cp v k hp ng nhng quyn thng mi vi cc thng nhn Vit Nam. Cam kt ca Chnh ph Vit Nam i vi phng thc (3) trong vn nhng quyn thng mi c nhng ro cn t cc gic : Trong ro cn tip cn th trng, Nh nc Vit Nam duy tr mt l trnh: T 11/1/2007 -1/1/2008, thng nhn nc ngoi (t cc quc gia v lnh th thnh vin WTO) ch c thnh lp cng ty lin doanh vi thng nhn Vit Nam m quyn kim sot thuc v pha thng nhn Vit Nam (vn pha nc ngoi khng qu 49%); T 1/1/2008, bi b quy nh v quyn kim sot thuc v pha thng nhn Vit Nam ; T 1/1/2009, thng nhn nc ngoi c thnh lp doanh nghip 100% vn ca mnh (mt hnh thc cng ty con) tin hnh cc hot ng nhng quyn thng mi ti Vit Nam. T 11/1/2010 tr v sau, thng nhn nc ngoi c php m chi nhnh ti Vit Nam . Trong i x quc gia, tng t nh vi gc hn ch tip cn th trng, thng nhn nc ngoi cp hay k hp ng nhng qun thng mi vi thng nhn Vit Nam theo cc phng thc (1) v phng thc (2) c hng i x quc gia. Tuy nhin, vi phng thc (3), hn ch l trng chi nhnh ca thng nhn nc ngoi phi l ngi c tr ti Vit Nam (khng phn bit yu t quc tch). y thc cht cng l mt dng hn ch b sung i vi tip cn th

trng sau ngy 11/1/2010, thi im m thng nhn nc ngoi c quyn m chi nhnh ti Vit Nam hot ng nhng quyn. b. Tc ng ca cc cam kt WTO nu trn ti php lut v nhng quyn thng mi hin hnh D lit k nhng bt cp ca php lut Vit Nam trong nhng quyn thng mi nhng cn lu rng, cc cam kt WTO s khng phi l phng thuc cha nhng im bt cp , khi chng ch gii hn trong nhng quy nh nhm d b hng ro cn tr vic tip cn th trng ca thng nhn n t cc quc gia Thnh vin WTO, cng nh chng li phn bit i x gia thng nhn nc ngoi v thng nhn trong nc. Vi mt l trnh tip cn th trng Vit Nam tng i r rng, li ch c mt hn ch n gin v chiu ngang: ngi ng u chi nhnh l ngi Vit Nam, cng thm c th ngnh v phng thc 1 chim u th hn cc phng thc khc, mc tc ng ca cc cam kt WTO n php lut v nhng quyn thng mi s nh sau: Vi cc quy phm php lut chung nh Lut u t, Lut doanh nghip, Lut cnh tranh, Lut ph sn: Tc ng s rt hn ch, thm ch l khng ng k; Vi ni b cc quy phm php lut trong phm vi chuyn ngnh nhng quyn thng mi: Tc ng tch cc nht nh, c bit l vn th tc hnh chnh (nh phn tch v bt cp ti 2.5.3, im b) khi m i tng tham gia th tc hnh chnh l cc doanh nghip nc ngoi vi yu cu minh bch ho thng tin v trong mi quan h vi Lut Cng ngh v Lut s hu tr tu (nh phn tch v bt cp ti 2.5.3, im c). 2.5. Tc ng ca cc cam kt WTO v xu hng pht trin ca cc quy phm php lut v thng mi dch v phn phi Trc ht, n thi im hin ti, sau hn 10 nm bn b m phn vi nhiu i tc, trn c s t hon thin h thng php lut cng nh c cu t chc x hi ca mnh, Vit Nam gia nhp WTO c gn 02 nm, cc cam kt WTO c Quc hi, c quan quyn lc nh nc cao nht ph chun v c hiu lc thi hnh. Ngh nh s 23/2007/N CP ngy 12/02/2007 v hot ng mua bn hng ha v cc hot ng c lin quan ca doanh nghip c vn u t nc ngoi v Thng t 09/2007/TT BTM hng dn thi hnh Ngh nh 23/2007/N CP nu trn v thm ch c Thng t 05/2008/TT BCT ngy 14/4/2008 sa i Thng t 09/2007/TT BTM cng c ban hnh. Tc l, cam kt v mt vn bn php l ca Vit Nam trong khi gia nhp c thc hin. Tuy nhin, t

khung php l m vn bn ny thit lp, cn rt nhiu vn cn phi c tip tc lm r v pht trin. Chng hn, khi nghin cu khung php l ny, i chiu vi hot ng ca cc Thnh vin ca mnh, cc doanh nghip Thnh vin gi nhng vn khc mc n Phng Thng mi Hoa K ti Vit Nam ngh B Cng Thng trao i v rt nhiu vn , nhng c th tm tt nh sau: a. Ngh nh 23/2007, Thng t 09/2007 xy dng trn c s tch bit nhiu thut ng: + Quyn kinh doanh hot ng mua bn hng ha (da trn giy php kinh doanh mua bn hng ha); + + + Quyn phn phi (khon 6, iu 3, Ngh nh 23/2007); Quyn xut khu (khon 3, iu 3, Ngh nh 23/2007); Quyn nhp khu (khon 4, iu 3, Ngh nh 23/2007);

v nhiu th tc tch bit tng ng theo tng quyn nng m nh u t nc ngoi yu cu, c th: + Tng ng vi quyn nhp khu v quyn xut khu l ng k b sung Giy chng nhn hoc Giy php u t; + Tng ng vi quyn kinh doanh hot ng mua bn hng ha v quyn phn phi l th tc xin cp Giy php kinh doanh hot ng mua bn hng ha v hot ng c lin quan, mt giy php ring bn cnh Giy chng nhn hoc Giy php u t. Theo l trnh, vo thng 01 nm 2009, vi dch v phn phi, theo cam kt ca Chnh ph cc nh u t nc ngoi c cho php m doanh nghip 100% vn u t nc ngoi ti Vit Nam, vy n thi im , vic phn bit nhiu thut ng, nhiu trnh t v nhiu cp quyn nng nh vy cn ph hp khng? Hn na, nu ch tp trung nhm quyn xut khu v quyn nhp khu, lu rng cc doanh nghip Vit Nam thc hin hot ng xut nhp khu khng ph thuc vo ngnh ngh trn giy chng nhn ng k kinh doanh, vy th vic quy nh iu chnh b sung ngnh ngh vi cc doanh nghip c vn u t nc ngoi c cn thit hay ch to ra c s cho khiu ni phn bit i x. V th, cn thit nn thng nht trong mt nh ngha v Quyn kinh doanh hot ng mua bn hng ha l .

b. Khi lp h s xin b sung quyn nhp khu, i vi hot ng bn cc sn phm hon thin nhp khu ca cc doanh nghip c vn u t nc ngoi, cc doanh nghip c yu cu phi gii hn ch mt nh phn phi c cp php i vi mi nhm hng thuc mt chng ca H thng Hi ha (Harmonized System HS), theo im 3.1d ca Thng t 09/2007. R rng, y l mt quy nh phn nh mt t duy p t ca nh qun l v thi quen, v cm tnh hp l ca mnh ln hot ng kinh t thng mi trong khi trn thc t, mt doanh nghip s kinh doanh rt nhiu nhm sn phm khc bit, vic gii hn mt nh phn phi c cp php s cn tr kh nng cnh tranh ca doanh nghip. Hn na, trc khi nu vn im 3.1d ca Thng t 09 c tng thch vi cc cam kt WTO hay khng, khi th xc nh nhng ai thuc i tng iu chnh ca im 3.1d vi mt trng hp c th: Nu mt doanh nghip lin doanh trong lnh vc phn phi c thnh lp theo cc th tc c php theo WTO (khng qu 49% s hu nc ngoi trong nm 2007 v khng qu 99% trong nm 2008), liu rng doanh nghip lin doanh c b gii hn bi im 3.1d i vi hot ng phn phi mi nhm hng nhp khu cho ch mt thng nhn ti Vit Nam hay khng? Tng t nh vy, liu im 3.1d c gii hn cc php nhn 100% vn nc ngoi ch c bn mi nhm hng nhp khu cho mt php nhn kinh doanh hay khng? Thm vo , theo im 3.1d liu gii hn ca hot ng bn mt nhm hng nhp khu cho mt nh phn phi theo u quyn s p dng theo mi chuyn hng hay theo mi nhm sn phm? V d, liu mt cng ty c th bn cho cng ty X mt nhm sn phm nhp khu vo thng Mt v sau bn cng nhm sn phm cho cng ty Y vo thng Hai c hay khng? Tr li cc cu hi trn u i n mt kt lun rng, ni dung gii hn m im 3.1d l cha ph hp v di s phn ng ca cc doanh nghip, Thng t 05/2008 sa ni dung mt nhm hng cho mt nh phn phi thnh Doanh nghip c vn u t nc ngoi c cp php thc hin quyn nhp khu c bn hng nhp khu cho cc thng nhn c quyn phn phi hng ho . (ni dung trong im 3.1 mi) Ngha l, trong trng hp ny, vic khiu ni hay phn nh ca cc doanh nghip c vn u t nc ngoi s to ra chuyn bin tch cc trc ht i vi thi , phong cch lm vic, v sau , s mang li nhng iu chnh php l ph hp. Hn th na, cng trong chnh vn ny, cc doanh nghip c vn u t nc ngoi cng phn nh cch hiu khc nhau v Ngh nh 23/2007 ca UBND

tnh v c quan qun l u t (S K hoch u t hay Ban Qun l Cc Khu cng nghip v Khu ch xut tnh). Chng hn, HEPZA (Ban Qun l cc Khu ch xut v Khu cng nghip TP HCM) ti Thnh ph H Ch Minh yu cu ngi np h s ng k quyn nhp khu phi nu r danh tnh ca nh phn phi duy nht m h la chn cho mi sn phm nhp khu, thm ch trc khi h c cp giy php hot ng, v Giy ng k Kinh doanh ca nh phn phi phi c nh km theo h s ng k. Tuy nhin, cc mu n nh km theo Thng t 09 khng yu cu c th iu ny, v cc c quan c thm quyn khc a phng cng khng yu cu iu ny. Nhng ngi np n ng k phn i v h khng th lun xc nh c nh phn phi m h s s dng cho ti khi h c thnh lp, v h c th mun thay i nh phn phi ca mnh sau khi h thnh lp m khng cn phi np n xin php li. ng nhin, yu cu trn ca HEPZA l c c s php l khi p dng mt cch cng nhc quy nh 3.1d Thng t 09/2007, nhng lu rng y l mt quy nh rt mi, c th trong khi Ngh nh 23/2007 khng yu cu v vn ny. Thnh vin ca Phng Thng mi v Cng nghip M cng ngh, nu cc nh u t gp phi nhng khc mc vi cc c quan c thm quyn ti a phng v vn thc thi cc cam kt WTO trong lnh vc nhp khu v phn phi, th h cn lin h vi ai gii quyt nhng cu hi ny mt cch hiu qu nht ? ng nhin, v c quan quyt nh l UBND cp tnh, nhng h s c th l gii quyt ti c quan chuyn mn l S K hoch v u t hoc Ban Qun l cc Khu cng nghip v Khu ch xut nn nu cn lin h, a ch vn l UBND tnh. Thc t, s hin din ca cc nh u t nc ngoi vi phong cch lm vic mi ca phng Ty, nhn mnh s minh bch, kt hp vi th tc v trnh t ca Lut Khiu ni v t co, s gy tc ng rt ln n tc phong v phng php lm vic mt cch nhanh chng hn l n cc vn bn php lut. c. Ngh quyt 23/2007 v Thng t 09/2007 cha tnh n tnh hnh l trong qu kh, mt s doanh nghip c vn u t nc ngoi (c bit l doanh nghip trong Khu ch xut) tng c B Thng mi cp quota hng nm bn mt lng nht nh cc sn phm hon thin nhp khu cho s lng bt k cc nh phn phi trong nc c cp php, vy tng ng vi Ngh nh 23/2007, y l quyn nhp khu, v liu h c kh nng s bo lu cc quyn kinh doanh ca mnh hay phi tin hnh th tc xin cn thit. d. Bn cnh , Ngh nh 23/2007 cng khng cp n trng hp nhng nh sn xut c vn u t nc ngoi, khi thc hin d n u t ti Vit Nam, h c ton quyn thc hin vic sn xut v bn ra th trng Vit Nam ton b

cc sn phm m chng ti sn xut trong nc. H c nhng ngi bn l (hoc nh phn phi) ca ring mnh, bao gm cc ca hng ring (cc ca hng ring bit hoc nm trong cc siu th bch ha) hoc thng qua cc thng nhn c lp (h c th l nhng nh bn bun c mng li bn l ca ring h hoc nhng nh bn l bn hng trc tip ti ngi tiu dng sau cng). Vn ca nhng nh sn xut ny l h c quyn mua bn hng ha theo Giy php u t th liu h ng nhin c quyn nhp khu cc sn phm hon thin cng loi t tp on (nh my ti cc quc gia khc) phn phi cho cc ca hng v c s bn l thuc s hu ca h hay khng. V vn ny, Ngh nh 23/2007, Thng t 09/2007 ( sa i bi Thng t 05/2008) cng cha cp. e. Bn cnh , mt thnh vin ca Phng Thng mi v Cng nghip M ngh cng b thng tin v nhng doanh nghip c hay khng c quyn phn phi v ni dung quyn phn phi h c cp nh th no. Hin nay, v c ch cung cp thng tin ny, v bn thn vic cung cp thng tin v cc doanh nghip hin nay cn nhiu hn ch. Trong trng hp ny, r rng, trn c s cc cam kt nn (minh bch ha), y l mt yu cu chnh ng. g. C mt hin tng din ra ti H Ni, l c rt nhiu cng ty trch nhim hu hn c thnh lp ch thng qua th tc ng k kinh doanh ti Phng ng k kinh doanh H Ni, trong , c phn vn gp ca i tc nc ngoi (ln u vo Vit Nam) chim t l thp hn 49%, ng k kinh doanh hot ng mua bn hng ha nh mt cng ty Vit Nam trn c s Ngh nh 139/2007/N CP hng dn mt s iu ca Lut doanh nghip. y l cch hiu sai quy nh, nht l quy nh v ti Lut u t 2005 cng nh cam kt WTO, trnh t ng phi l np h s xin cp giy php u t theo ng trnh t, v giy php u t trong trng hp ny cng ng thi l giy php kinh doanh mua bn hng ha. [48] Cui cng, quy trnh gia nhp WTO mang li phong cch lp php mi vi vic s dng lin tc nhiu nh ngha lm r tng khi nim. Phong cch lp php ny c s dng rt chi tit trong cc vn bn php lut c ban hnh trong thi gian gn y.

KT LUN Qu trnh nghin cu ti gip cho hc vin rt ra nhng kt lun ch yu sau y:

1. Khi gia nhp WTO, vi ngnh dch v phn phi, vic ban hnh Ngh nh 23/2007 v cc vn bn hng dn thi hnh thc hin cam kt th hin s nghim tc ca Chnh ph Vit Nam . Bn cnh , cng cn nhn nhn rng, s ra i ca Ngh nh 23/2007 v cc vn bn hng dn l h qu ca c mt qu trnh xy dng vn bn php lut t trc khi gia nhp WTO v chng c hnh thnh t nhng nn tng vng chc: Lut Thng mi nm 2005, Lut Doanh nghip nm 2005 v Lut u t nm 2005. Tuy vy, trong chng mc nht nh, ni dung v cch thc iu chnh php lut v thng mi dch v phn phi c phn nh qua cc quy nh trong Ngh nh 23/2007 v Thng t 09/2007 vn cn nhiu thiu st, bt th hin s ch quan. cm tnh. D c khc phc kp thi trong Thng t 09/2008, nhng vn cn trong , nhng bt cp khc cn c tip tc iu chnh. 2. Cam kt gia nhp WTO, cam kt khi gia nhp c hnh thnh trn c s qu trnh t i mi h thng php lut ca chnh mnh. Cc cam kt ny chnh l kt qu ca qu trnh i mi h thng php lut quc gia ph hp vi cc chun mc php lut ca th gii, nhng khng ch dng li , cc cam kt gia nhp n lt mnh, li l ng lc nht nh thc y h thng php lut quc gia pht trin, trong c php lut v thng mi dch v phn phi. Tc ng ca Cc cam kt WTO i vi php lut ni chung, cn c tip cn theo hai gc , c th nh sau (1) cc quy phm khung ca quyn t do kinh doanh (gia nhp th trng, rt khi th trng), (2) cc quy phm chuyn ngnh ca ngnh v lnh vc. Trc ht, cam kt WTO, v tng th ni chung v trong lnh vc phn phi ni ring, va mang t cch l cam kt nhm m ca th trng, i x quc gia, nhng ng thi cng l cn c duy tr chnh sch bo h thng mi ni a mt cch kho lo. V th, tc ng i vi quy phm khung trong vic gia nhp v rt khi th trng v ang hnh thnh mt khung php lut tng th vi nhng nguyn tc chung cho tt c cc i tng tham gia th trng, bn cnh nhng yu cu ring v iu kin v trnh t th tc i vi nhm i tng nc ngoi. Vi l trnh gia nhp (v nay ang trong giai on thc hin l trnh gia nhp) th nh hng sau khi kt thc l trnh gia nhp WTO, cc quy nh php lut ni trn s khng c bin ng ln v v c bn, Vit Nam thc hin nguyn tc i x quc gia mc cao. 3. Hin ti, vic trin khai cc ni dung trong cam kt WTO v lnh vc phn phi vn cn chm, c th nht l quy nh v Vic thnh lp cc c s bn l (ngoi c s th nht) s c xem xt trn c s kim tra nhu cu kinh t (ENT) vn cha c th ch ha. 4. Xu hng phn loi nhm lit k gp chung vo mt ni dung nhng hnh vi thng mi tng i khc nhau v bn cht, nh cch thc Ban th k

WTO thc hin vi vic xc nh cc dch v trong lnh vc phn phi v H thng ngnh kinh t trong xc nh ni dung hot ng Bn l, bn bun gp phn chi tit ha cc quy nh ca php lut tr nn c th, d p dng trong i sng nhng ngc li, li gy nhng tr ngi nht nh trong cng tc lp php v iu chnh php lut, c bit l trong xy dng mt khung php l thng nht. Vic gia nhp WTO l mt thnh cng ln ca Vit Nam v n khng ch l c hi chng ta hi nhp vo kinh t th gii m cn l c s thc tin thc p chng ta phi t thay i chnh mnh cho mc tiu pht trin. Bn thn qu trnh hn 10 nm m phn v gia nhp mang li cho h thng quy phm php lut ca chng ta nhiu i thay to ln, th nay, khi gia nhp, nhng i thay li l tin cho nhng i thay mi h thng php lut ca chng ta hon thin hn.

[1] Xem thng tin ti lin kt http://vi.wikipedia.org/wiki/T_do_ha [2] Xem thng tin ti lin kt http://vi.wikipedia.org/wiki/Thng_mi_t_do [3] Xem www.wikipedia.org theo lin kt sau: http://en.wikipedia.org/wiki/Distribution_business [4] Xem www.wikipedia.org theo lin kt sau: http://en.wikipedia.org/wiki/Marketing#Four_Ps [5] WTO, Note by the Secretariat. SERVICES SECTORAL CLASSIFICATION LIST. MTN.GNS/W/120, 1991, trang 1 v 2 [6] Xem Xem www.chinhphu.vn, phn c s d liu php lut, thng k tra cu theo t kha phn phi. [7] B lut T tng dn s s 24/2004/QH11 c Quc hi kha 11, k hp th 5 thng qua ngy 15/6/2004, c hiu lc t ngy 1/1/2005. [8] Ngh nh s 25/CP ca Chnh ph ngy 25/4/1996 ban hnh Quy ch i l mua bn hng ha. [9] Lut Thng mi s 58 - L/CTN ca Quc hi kha IX, k hp th 11, thng qua ngy 10/5/1997, c ban hnh ngy 23/5/1997, c hiu lc t ngy 1/1/1998. [10] Lut Thng mi s 36/2005/QH11 ca Quc hi kha 11, k hp th 7, thng qua ngy 14/06/2005, c ban hnh v c hiu lc t ngy 1/1/2006.

[11] Ngh nh s 57/CP ca Chnh ph ngy 31/7/1998 ngy nm 1998 hng dn Lut Thng mi nm 1997 v xut khu, nhp khu, gia cng v i l mua bn hng ha vi nc ngoi; v Ngh nh s 44/2001/N CP ca Chnh ph sa i b sung Ngh nh s 57/CP ca Chnh ph ngy 31/7/1998 ngy nm 1998 hng dn Lut Thng mi nm 1997 v xut khu, nhp khu, gia cng v i l mua bn hng ha vi nc ngoi. [12] WTO, Background Note by the Secretariat. DISTRIBUTION SERVICES. Council for Trade in Services. S/C/W/37, 1998, (98-2354). [13] Ban Cng tc v gia nhp WTO, Bo co v vic Vit Nam gia nhp WTO, ngy 27/10/2006, s WT/ACC/VNM/48, (06-5205), bn dch ting Vit ca B Thng mi, nay l B Cng Thng, mc 500. [14] Ngh nh s 23/2007/N CP ca Chnh ph ngy 12/2/2007 v vic quy nh chi tit Lut Thng mi v hot ng mua bn hng ho v cc hot ng lin quan trc tip n mua bn hng ho ca doanh nghip c vn u t nc ngoi ti Vit Nam. [15] Quyt nh s 337/2007/Q BKHT ca B trng B K hoch v u t ngy 10/4/2007chi tit thi hnh Quyt nh 10/2007/TTg ngy 23/1/2007 ca Th tng Chnh ph v vic ban hnh H thng ngnh kinh t quc dn [16] Quyt nh s 10/2007/Q TTg ca Th tng Chnh ph ngy 23/1/2007 v vic ban hnh H thng ngnh kinh t quc dn, v Quyt nh s 337/2007/Q BKHT ca B trng B K hoch v u t ngy 10/4/2007chi tit thi hnh Quyt nh 10/2007/TTg ngy 23/1/2007 ca Th tng Chnh ph v vic ban hnh H thng ngnh kinh t quc dn. [17] Lut Dc s 34/2005/QH11 ca Quc hi c thng qua ngy 27/6/2005 v c hiu lc t ngy 1/1/2006 [18] Quyt nh s 10/2007/Q TTg ca Th tng Chnh ph ngy 23/1/2007 v vic ban hnh H thng ngnh kinh t quc dn, v Quyt nh s 337/2007/Q BKHT ca B trng B K hoch v u t ngy 10/4/2007chi tit thi hnh Quyt nh 10/2007/TTg ngy 23/1/2007 ca Th tng Chnh ph v vic ban hnh H thng ngnh kinh t quc dn. [19] Quyt nh s 337/2007/Q BKHT ca B trng B K hoch v u t ngy 10/4/2007chi tit thi hnh Quyt nh 10/2007/TTg ngy 23/1/2007 ca

Th tng Chnh ph v vic ban hnh H thng ngnh kinh t quc dn, ngnh G, phn u. [20] WTO, Background Note by the Secretariat. DISTRIBUTION SERVICES. Council for Trade in Services. S/C/W/37, 1998, (98-2354) [21] TS. Bi Ngc Cng (2004). Mt s vn v quyn t do kinh doanh trong php lut kinh t hin hnh Vit Nam. Nh Xut bn Chnh tr Quc gia, H Ni 2004, trang 45. [22] TS. Bi Ngc Cng (2004). Mt s vn v quyn t do kinh doanh trong php lut kinh t hin hnh Vit Nam. Nh Xut bn Chnh tr Quc gia, H Ni 2004, trang 47. [23] Lut u t s 59/ 2005/QH11 c Quc hi kha 11, k hp th 8 thng qua ngy 29/11/2005 c hiu lc t ngy 1/7/2006., iu 29, khon 2 v khon 4. [24] B lut T tng dn s s 24/2004/QH11 c Quc hi kha 11, k hp th 5 thng qua ngy 15/6/2004, c hiu lc t ngy 1/1/2005. [25] Ngh quyt s 03/2005/NQ HTP ca Hi ng Thm phn Ta n nhn dn ti cao ngy 28/04/2004 hng dn thi hnh mt s quy nh ca Lut ph sn. [26] PGS.TS Dng ng Hu (2005) Php lut Ph sn ca Vit Nam . Nh xut bn T php nm 2005, v PGS. TS Nguyn Nh Pht Thc s Nguyn Ngc Sn (2006). Phn tch v Lun gii cc quy nh ca Lut cnh tranh v Hnh vi lm dng v tr thng lnh th trng, v tr c quyn hn ch cnh tranh. Nh Xut bn T php 2006. [27] Lut Cnh tranh s 27/2004/QH11 c Quc hi kha 11, k hp th 6 thng qua ngy 03/12/2004, c hiu lc t ngy 1/7/2005. [28] Lut Giao dch in t s 51/2005/QH11 c Quc hi kha 11, k hp th 10 thng qua ngy 29/ 11/ 2005, c hiu lc t ngy 1/7/2006. [29] Ngh nh s 57/2006/N CP ca Chnh ph ngy 29/6/2006 quy nh v thng mi in t. [30] Quyt nh s 10/2007/Q TTg ca Th tng Chnh ph ngy 23/1/2007 v vic ban hnh H thng ngnh kinh t quc dn, v

Quyt nh s 337/2007/Q BKHT ca B trng B K hoch v u t ngy 10/4/2007chi tit thi hnh Quyt nh 10/2007/TTg ngy 23/1/2007 ca Th tng Chnh ph v vic ban hnh H thng ngnh kinh t quc dn. [31] Vin Chnh sch v Chin lc pht trin Nng nghip nng thn (2005). Bo co nghin cu nh gi nhng nhn t nh hng n pht trin kt cu h tng thng mi vng kinh t trng im pha Nam. Nh xut bn Chnh tr Quc gia 2005, v Vin Chnh sch v Chin lc pht trin Nng nghip nng thn (2006). Bo co nghin cu Qui hoch tng th pht trin mt s Kt cu h tng thng mi vng kinh t trng im min Trung thi k 2006 2020. Nh xut bn Chnh tr Quc gia 2006. [32] Quyt nh s 1371/2004/Q BTM ca B trng B Thng mi ngy 24/9/2004 ban hnh Quy ch siu th, trung tm thng mi, iu 2, khon 2. [33] Quyt nh s 1371/2004/Q BTM ca B trng B Thng mi ngy 24/9/2004 ban hnh Quy ch siu th, trung tm thng mi, iu 2, khon 1. [34] Ti liu Hi ngh Ban ch o pht trin thng mi vng kinh t trng im pha Nam t chc ngy 18/12/2006 ti Thnh ph H Ch Minh. [35] Quyt nh s 12/2007/Q - BCT ca B trng B Cng thng ngy 26/12/2007 ph duyt quy hoch tng th pht trin mng li ch n nm 2010 v nh hng n nm 2020; v Quyt nh s 03/2008/Q BCT ca B trng B Cng thng ngy 4/2/2008 nh chnh Quyt nh ph duyt quy hoch tng th pht trin mng li ch n nm 2010 v nh hng n nm 2020. [36] Quyt nh s 27/2007/Q TTg ca Th tng Chnh ph ph duyt n pht trin thng mi trong nc n 2010 v nh hng n nm 2020. [37] Barbara Beshel (2001). An Introducion to frachising. IFA Educational Foundation. 2001, trang 5. [38] Xem cng tri thc www.saga.vn, nhm bi vit v nhng quyn thng mi. [39] Xem cng tri thc www.saga.vn, nhm bi vit v nhng quyn thng mi. [40] Thng t ca B Thng mi s 09/2006/TT-BTM ngy 25/5/2006 hng dn ng k hot ng nhng quyn thng mi, phn III, mc I.

[41] B lut Dn s s 33/2005/QH11 ca Quc hi c thng qua ngy 27/6/2005 v c hiu lc t ngy 1/1/2006;, iu 755, khon 1 [42] Thc s Nguyn B Bnh (2006). Nhng quyn thng mi mt s vn v bn cht v v mi quan h vi hot ng li-xng, hot ng chuyn giao cng ngh. Tp ch Nghin cu Lp php s thng 2/2006 v Thc s Nguyn B Bnh (2008). Bc u tm hiu hp ng nhng quyn thng mi c yu t nc ngoi di gic php lut Vit Nam. Tp ch Lut hc, i hc Lut H Ni s thng 5/2008; [43] Ngh nh s 35/2006/N CP ca Chnh ph ngy 31/3/2006 quy nh chi tit Lut Thng mi v hot ng nhng quyn thng mi., iu 5, khon 1. [44] Ngh nh s 12/2006/N CP ca Chnh ph ngy 23/01/2006 hng dn chi tit thi hnh Lut Thng mi (2005) v hot ng mua bn hng ha quc t, cc hot ng i l, mua bn, gia cng v qu cnh hng ha vi nc ngoi, iu 18. [45] Lut Chuyn giao cng ngh s c Quc hi kha 11, k hp th thng qua ngy 22/11/2006, c hiu lc t ngy 1/7/2007, iu 7, khon 2. [46] Lut S hu tr tu s 50/2005/QH11 c Quc hi thng qua ngy 29/11/2005, ban hnh ngy 12/12/2005, c hiu lc t ngy 1/7/2006. [47] Lut Chuyn giao cng ngh s c Quc hi kha 11, k hp th thng qua ngy 22/11/2006, c hiu lc t ngy 1/7/2007, iu 12. [48] Xem theo lin kt sau http://www.amchamvietnam.com/1896

[M1]Chng ta c php lnh s 41/2002/PL- UBTVQH10 ngy 25/5/2002 v i x ti hu quc v i x quc gia trong thng mi quc t, p dng cho c hng ha v dch v. [M2]Cng cn lu rng khi cp n NT, trong hip nh TRIMs v bo h u t, phn lin quan n thng mi phn tch: Cng b xem l vi phm nguyn tc i x quc gia khi: Quy nh t l ni a ha; Quy nh t l xut khu, quy nh v cn bng khi lng xut nhp khu.