Professional Documents
Culture Documents
===== =====
SCH HNG DN HC TP
X L TN HIU S
(Dng cho sinh vin h o to i hc t xa)
Lu hnh ni b
H NI - 2006
SCH HNG DN HC TP
X L TN HIU S
Bin son :
Ths. NG HOI BC
LI NI U
X l tn hiu s (DSP: Digital Signal Processing) l mn hc cp n cc php x l
cc dy s c c cc thng tin cn thit nh phn tch, tng hp m ho, bin i tn hiu
sang dng mi ph hp vi h thng. So vi x l tn hiu tng t, x l tin hiu s c nhiu u
im nh :
-
Tnh bn vng: khng chu nh hng nhiu ca nhit hay thi gian
Linh hot v mm do: thay i phn mm c th thay i cc tnh nng phn cng.
Thi gian thit k nhanh, cc chip DSP ngy cng hon thin v c tch hp cao.
GII THIU
Trong chng ny, chng ta s cp n cc vn biu din tn hiu v h thng trong
min thi gian ri rc n, y l min biu din tn hiu sau khi ly mu tn hiu. nm c
kin thc ca chng ny, chng ta s nhc li mt s ni dung chnh sau.
a. Khi nim v tn hiu
V mt vt l: tn hiu l dng biu din vt l ca thng tin.
V d:
- Cc tn hiu ta nghe thy l do m thanh pht ra gy nn s nn dn p sut khng kh a
n tai chng ta.
- nh sng ta nhn c l do sng nh sng chuyn ti cc thng tin v mu sc, hnh khi
n mt chng ta.
V mt ton hc: tn hiu c biu din bi hm ca mt hoc nhiu bin s c lp.
V d:
- Tn hiu m thanh x(t) l hm ca mt bin c lp trong x l hm t l bin.
- Tn hiu nh x(i,j) l hm ca hai bin c lp i v j.
Trong mn hc ny chng ta ch tp trung nghin cu i vi cc tn hiu l hm ca mt
bin c lp.
b. Phn loi tn hiu
Cc tn hiu trn thc t c phn loi nh sau:
TN HIU
Tn hiu lin tc
Tn hiu tng t
Tn hiu lng
t ho
Tn hiu ri rc
Tn hiu ly mu
Tn hiu s
xa ( t )
nTs
nTs
xd ( nTs )
xq ( t )
Ts
NI DUNG
1.1. BIU DIN TN HIU RI RC
1.1.1. Cc cch biu din tn hiu ri rc
Trc khi biu din ta c th chun ho x(nTs) nh sau
Ts =1
X (nTs )
x(n) tc l chun ha Ts =1.
N1 n N 2
x(n) =
n
1
x(n) = 4
0
0n4
n
y ta thy:
x(0)=1; x(1)=3/4; x(2)=1/2; x(3)=1/4; x(4)=0.
b. Biu din bng th
Cch biu din ny cho ta cch nhn trc quan v mt tn hiu ri rc.
V d 1.2
Vi tn hiu nh v d 1.1, ta c th biu din bng th nh sau:
1
3/4
1/2
1/4
x ( n ) = ..., x ( n 1) , xG ( n ) , x ( n + 1) ,...
0
Lu y, ta phi c mc nh du
G
0 th hin thi im gc.
3 1 1
x ( n ) = 1, , ,
G
0 4 2 4
Ta thy, c ba v d trn u biu din mt tn hiu theo ba cch khc nhau.
1.1.2. Mt s dy c bn (Tn hiu ri rc c bn)
a. Dy xung n v:
1
0
( n) =
n=0
n
(1.1)
-1
(n)
( n 1)
-1
1 n 0
u ( n) =
0 n
1 n 3
0 n < 3
Hy biu din dy u ( n + 3) =
(1.2)
1 0 n N 1
rect N ( n ) =
n cn lai
0
rectN ( n)
1 0 n 2 2
rect3 ( n 2 ) =
n cn lai
0
rect3 ( n 2 )
(1.3)
n
r ( n) =
0
n0
n cn lai
(1.4)
n 1 n 1 0 ( n 1)
r ( n 1) =
n cn lai
0
a n
n0
e (n) =
0 n cn lai
V d 1.8: Hy biu din e(n) vi 0 a 1.
(1.5)
1.1.3. Mt s nh ngha
a. Dy tun hon:
l: s nguyn; N: chu k
Khi cn nhn mnh tnh tun hon, ngi ta k hiu du ~ pha trn. K hiu: x ( n ) N .
V d 1.9
Mt dy c xc nh vi s hu hn N mu ta gi l dy c chiu di hu hn vi N l
chiu di ca dy.
L: Ton t chiu di
L[x(n)] = [0, 3] = 4
Ex =
x ( n)
(1.6)
n =
V d 1.10
10
Tm nng lng ca 3 dy
x1 ( n ) = ( n )
x2 ( n ) = rect N ( n )
x3 ( n ) = u ( n )
Gii:
Ex1 =
Ex2 =
Ex3 =
( n)
=1
Dy c nng lng hu hn
n =
n =
rect N ( n ) = N
2
u (n)
Dy c nng lng hu hn
n =
1
P = lim
N 2N + 1
x(n )
(1.7)
n=N
EN =
x (n )
(1.8)
n=N
E lim E N
(1.9)
1
EN
N 2 N + 1
P lim
(1.10)
11
x1 ( n )
x2 ( n )
x3 ( n )
12
x1 ( n )
x2 ( n )
x3 ( n )
g. Tch ca mt dy vi hng s:
x2 ( n )
x2 ( n ) = x1 ( n n0 )
n0 : nguyn
V d 1.14
13
3
1
1
x ( n ) = ( n ) + ( n 1) + ( n 2 ) + ( n 3 )
4
2
4
Gii:
Ta biu din ln lt cc thnh phn trong m t trn, sau thc hin php cng nh minh
ha di y xc nh x(n).
( n)
3
( n 1)
4
1
( n 2)
2
1
( n 3)
4
n
0n4
1
x ( n) = 4
n
0
x ( n) =
x ( k ) . ( n k )
k =
14
(1.11)
T x ( n ) = y ( n )
(1.12)
T
x ( n )
y ( n)
i vi cc h thng tuyn tnh ton t T phi tun theo nguyn l xp chng, tc l phi
tun theo quan h sau y:
= a. y1 ( n ) + b. y2 ( n )
(1.13)
x ( k ) . ( n k )
k =
y ( n ) = T x ( n ) = T x ( k ) . ( n k ) = x ( k ) .T ( n k )
k =
k =
y ( n) =
x ( k ) .h ( n )
k =
(1.14)
15
hk ( n ) = T ( n k ) c gi l p ng xung.
(1.15)
(n )
y ( n ) = T ( n ) = h ( n )
T ( n h ) = h ( n k )
(n k )
x ( k ) .h ( n k )
y ( n) =
(1.16)
k =
y ( n) = x ( n) * h ( n)
(1.17)
h (n)
Nh vy, p ng ra ca h thng tuyn tnh bt bin (TTBB) s bng dy vo chp vi p
ng xung.
Phng php tnh php chp
V nguyn tc chng ta phi tnh y(n) = x(n) * h(n) theo cch tm tng gi tr y(n) ng vi
tng gi tr n c th t n = - n n = .
y ( n) =
x ( k ) .h ( n k )
(n: - )
k =
n=0
y ( 0) =
x ( k ) .h ( 0 k )
k =
n=1
y (1) =
x ( k ) .h (1 k )
k =
16
n = -1
y ( 1) =
x ( k ) .h ( 1 k )
k =
n = -2 v phi tnh n gi tr n = -
Tp hp cc gi tr tm c ta c kt qu php chp y(n) cn tm.
d dng trong vic tnh ton ngi ta a ra nhiu phng php tnh php chp trong
c phng php th nh sau:
Cc bc tnh php chp bng th:
Bc 1: i bin n thnh bin k, x(n) -> x(k), h(n) -> h(k), c nh h(k)
Bc 2: Quay h(k) i xng qua trc tung thu c h(-k), tc h(0-k) ng vi n=0.
Bc 3: Dch chuyn h(-k) theo tng gia tr n, nu n>0 dch chuyn v bn phi, nu n<0
dch chuyn v pha tri ta thu c h(n-k).
Bc 4 Thc hin php nhn x(k).h(n-k) theo tng mu i vi tt c cc gi tr ca k.
Bc 5 Cng cc gi tr thu c ta c mt gi tr ca y(n), tng hp cc kt qu ta c dy
y(n) cn tm.
Lu : ta c th c nh h(k) ri ly i xng x(k) qua trc tung ri tin hnh cc bc nh
trn, kt qu s khng thay i do php chp c tnh cht giao hon.
Cho mt HTTTBB c:
x ( n ) = rect5 ( n )
n
1
h (n) = 4
0
0n4
n cn lai
Hy tm p ng ra ca h thng y(n)?
Gii:
Ta thc hin theo phng php tnh php chp bng th:
+ i bin n thnh bin k
+ Gi nguyn x(k), ly i xng h(k) thnh h(-k)
+ Dch h(-k) sang tri (n<0) hoc sang phi (n>0) theo tng mu, sau tnh tng gi tr
ca y(n) ng vi tng n c th nh th sau.
17
x ( k ) = rect5 ( k )
y(3) = 2,5
y(5) = 1,5
y(7) = 0,25
y(4) = 2,5
y(6) = 0,75
y(8) = 0
y(-1) = 0
y(- ) = 0
y( ) = 0
y ( n) = x ( n) * h ( n) = h ( n) * x ( n) =
h(k ) x (n k )
(1.18)
k =
ngha:
y ( n ) = x ( n ) * h1 ( n ) * h2 ( n ) = x ( n ) * h1 ( n ) * h2 ( n )
ngha:
19
(1.19)
h1 ( n) * h2 ( n)
h1 ( n )
x ( n ) * h1 ( n )
h2 ( n )
y ( n ) = x ( n ) * h1 ( n ) + h2 ( n ) = x ( n ) * h1 ( n ) + x ( n ) * h2 ( n )
(1.20)
ngha:
h1 ( n ) + h2 ( n )
h1 ( n )
h2 ( n )
x ( n) * h1 ( n)
x ( n) *h2 ( n)
Nu ta c hai h thng ghp song song vi nhau th p ng xung ca h thng tng qut s
l tng p ng xung ca cc h thng thnh phn.
1.2.3. H thng tuyn tnh bt bin v nhn qu
nh ngha: Mt h thng tuyn tnh bt bin c gi l nhn qu nu p ng ra ca n
thi im bt k n = n0 hon ton c lp vi kch thch ca n cc thi im tng lai, n > n0.
nh l: p ng xung ca h thng tuyn tnh bt bin v nhn qu phi bng 0 vi n < 0
(h(n) = 0 vi mi n <0).
20
y ( n ) = x ( k ) .h ( n k )
x(k) 0 khi k 0
k =0
V h(n k) 0 ; (n k) 0 y ( n ) = x ( k ) .h ( n k )
k =0
(1.21)
S=
h (n) <
(1.22)
n =
h1 ( n ) = u ( n )
an
h2 ( n ) =
0
n0
n<0
Gii:
S1 =
S2 =
n =
n =
h2 ( n ) = 1 =
H thng khng n nh
n=0
h3 ( n ) = a n =
n=0
1
nu a < 1
1 a
H thng n nh
1 a n +1
= nu a 1
1 a
H thng khng n nh
a ( n) y ( n k ) = b ( n) x ( n r )
k =0
(1.23)
r =0
k =1
r =0
a0 ( n ) y0 ( n ) + ak ( n ) y ( n k ) = br ( n ) x ( n r )
M
y (n) =
r =0
y ( n) =
br ( n )
a0 ( n )
x (n r )
k =1
ak ( n )
a0 ( n )
y (n k )
(1.24)
x (k ) h (n)
k =
ak ( n ) , br ( n ) h s phng trnh c trng hon ton cho h thng tuyn tnh, thay cho
p ng xung.
1.3.2. Phng trnh sai phn tuyn tnh h s hng
a y (n k ) = b x (n r )
k =0
r =0
(1.25)
ak , br h s hng.
N: Bc ca phng trnh
M
N
br
a
x (n r ) k y (n k )
r = 0 a0
k =1 a0
y ( n) =
a0 = 1, th
M
r =0
k =1
y ( n ) = br x ( n r ) ak y ( n k )
(1.26)
x (k ) h (n k )
k =
x ( n) = ( n)
h (n)
22
y ( n) = h( n)
(1.27)
C hai phng php gii phng trnh sai phn xc nh p ng ra y(n), p ng xung
h(n):
- Phng php th
- Phng php tm nghim tng qut: gii phng trnh tm nghim thun nht, nghim
ring ri xc nh nghim tng qut.
Vic gii phng trnh sai phn theo phng php th s c m t trong v d 1.18.
V d 1.18
N = 1, a0 = 1: Phng trnh bc 1.
a1 = -A, M = 0, b0 = 1, cho x ( n ) = ( n ) y ( n ) h ( n )
h ( n ) = Ah ( n 1) + ( n )
Tm h(n) vi h thng nhn qu. Thay vo:
n = 0: h ( 0 ) = Ah ( 1) + ( 0 ) = 0 +1
h(1) = A
n = 2: h ( 2 ) = Ah (1) + ( 2 ) = A. A + 0
h(2) = A2
n = 3: h ( 3) = Ah ( 2 ) + ( 3) = A. A2 + 0
h(2) = A3
..................
C th tip tc ta c:
An
h (n) =
0
n0
n
Nghim tng qut ca phng trnh sai phn s bng tng nghim tng qut ca phng
trnh thun nht y0(n) v nghim ring ca phng trnh yp(n):
y(n) = y0(n) + yp(n)
Tm y0(n):
23
(1.28)
Phng trnh thun nht l phng trnh sai phn m u vo x(n) = 0, theo (1.25) n s c
N
a y (n k ) = 0
dng:
k =0
(1.29)
a0 n + a1 n 1 + a2 n 2 + ... + a N 1 N 1 + aN N = 0
(1.30)
n N ( a0 N + a1 N 1 + a2 N 2 + ... + aN 1 + a N ) = 0
a0 N + a1 N 1 + a2 N 2 + ... + aN 1 + aN = 0
(1.31)
(1.32)
k =1
Cc h s A1 v A2 c xc nh nh cc iu kin u.
Tm yp(n):
y chnh l nghim phng trnh sai phn khi u vo x(n) 0, N s c dng ca phng
trnh sai phn nh m t (1.25) :
N
k =0
r =0
ak y ( n k ) = br x ( n r )
y ta thng chn yp(n) ging dng u vo x(n):
- Nu dng u vo x ( n ) = n ( k ) ta t y p (n) = B. n
- Nu dng u vo x ( n ) = n m trng vi dng nghim k ca phng trnh c trng
ta phi t y p (n) = B.n. n
Sau ta xc nh B bn cch thay yp(n) vo phng trnh (1.25)
Xc nh nghim tng qut y(n):
n y ta s c:
N
n
n
Ak k + B.
k =1
y(n) = y0(n) + yp(n) = N
A n + B.n. n
k k
k =1
( k )
(1.33)
( = k )
Cc h s A1 v A2 s c xc nh nh cc iu kin u.
Ta s tm hiu c th cch gii phwong trnh sai phn tm nghim tng qut thng qua v d
1.19 nh sau.
24
V d 1.19
y0 ( n ) = A1 ( 1) + A2 ( 4 )
n
Tm yp(n)
y p ( n ) = B.n. ( 4 )
B.n ( 4 ) 3 B. ( n 1)( 4 )
n
n 1
4 B ( n 2 )( 4 )
n2
= ( 4) + 2 (4)
n
n 1
Gii ra ta c B = 65 . Do vy:
y p ( n ) = 65 n ( 4 )
Nghim chung ca phng trnh sai phn c c bng cch cng nghim thun nht vi
nghim ring ta c:
y ( n ) = A1 ( 1) + A2 ( 4 ) + 65 n ( 4 )
n
n0
y ( 1) = A1 ( 1) + A2 ( 4 ) + 65 (1) ( 4 ) = 0
1
y ( 2 ) = A1 ( 1) + A2 ( 4 ) + 65 (2) ( 4 ) = 0
2
Gii ra ta c kt qu:
A1 =
3
50
v A2 =
36
25
Vy, ta c kt qu cn tm l:
25
3 ( 1)n + 36 ( 4 )n + 6 n ( 4 )n
25
5
y ( n ) = 50
0
n0
n
k =0
r =0
ak y ( n k ) = br x ( n r )
Trong trng hp c bit cho N = 0 th:
M
a0 y ( n ) = br x ( n r )
r =0
a0 = 1:
y ( n ) = br x ( n r )
r =0
Nhn xt:
y ( n ) = h ( k ) .x ( n k ) = h ( n ) * x ( n )
k =0
L h ( n ) = [ 0, M ] = M + 1
Nh vy, t nhn xt trn ta thy:
H thng khng qui chnh l h thng c p ng xung chiu di hu hn. K hiu FIR
(Finite-Duration Impulse Response)
Xt n nh:
n =
n =0
h ( n) < ; S = h ( n) <
26
a y (n k ) = b x (n r )
k =0
r =0
Nu N > 0, a0 = 1:
M
r =0
k =1
y ( n ) = br x ( n r ) ak y ( n k )
nh ngha: Mt h thng tuyn tnh bt bin c m t bi phng trnh sai phn bc N
> 0 c gi l h thng qui.
Nhn xt:
+ u ra ph thuc
y ( n ) = F x ( n ) , x ( n 1) ,..., x ( n M ) , y ( n 1) , y ( n 2 ) ,..., y ( n N )
Trong trng hp ny u ra (p ng h thng) khng nhng ch ph thuc vo u vo
cc thi im hin ti v qu kh, m cn ph thuc vo u ra cc thi im qu kh. Chng
hn ta xem xt h thng c biu din theo phng trnh sai phn sau:
y ( n ) = Ay ( n 1) + x ( n ) ,
An
h (n) =
0
n0
n< 0
S=
1
1 A
27
a0 = 1 :
y ( n ) = b0 x ( n ) ak y ( n k )
k =1
N=1>0, M=0, a0 = 1 c: y ( n ) = Ay ( n 1) + x ( n )
nh ngha: Mt h thng tuyn tnh bt bin c m t bi phng trnh sai phn bc
N>0 v M= 0 c gi l h thng qui thun ty (trng hp ring ca h thng qui).
+ Phn t cng:
x1 ( n )
x2 ( n )
L
x ( n)
xL ( n )
i =1
+ Phn t nhn:
x1 ( n )
x2 ( n )
L
x ( n)
i
xL ( n )
i =1
r =0
r =1
y ( n ) = br x ( n r ) = b0 x ( n ) + br x ( n r )
28
b x ( n r ) = F x ( n 1) ,..., x ( n M )
r =1
b0
b0 x ( n )
F1 x ( n 1) ,..., x ( n M )
H thng qui:
M
r =1
k =1
y ( n ) = b0 x ( n ) + br x ( n r ) + ( ak ) y ( n k )
M
b x ( n r ) = F x ( n 1) ,..., x ( n M )
r =1
( a ) y ( n k ) = F
k =1
b0
y ( n 1) ,..., y ( n N )
b0 x ( n )
F2 y ( n 1) ,..., y ( n N )
F1 x ( n 1) ,..., x ( n M )
y ( n ) = b0 x ( n ) + ( ak ) y ( n k )
k =1
b0
b0 x ( n )
F2 y ( n 1) ,..., y ( n N )
V d 1.20
29
r =1
k =1
y ( n ) = b0 x ( n ) + br x ( n r ) + ( ak ) y ( n k )
Gii:
b0
b0 x ( n)
b1
b1 x ( n 1)
a1
b2
b2 x ( n 2)
a2
b3
b3 x ( n 3)
a3
Khi thc hin cc h thng c m t bi phng trnh sai phn tuyn tnh h s hng
bng phn cng, ta s thc hin bng cc thanh ghi dch, b nh v cc b x l ton hc nh sau
b 0 b1 b 2
a0 a1 a2
bM
br
aN
ak
30
Tng quan cho gia tn hiu x(n) vi y(n) (mt trong hai tn hiu phi c nng lng hu
hn) c nh ngha nh sau:
R xy (n) =
x(m).y(m n)
(1.34)
m =
Trong php tng quan cho khi x(n) y(n) ta c php t tng quan ca tn hiu x(n) vi
chnh n v c nh ngha nh sau:
R xx (n) =
x(m).x(m n)
(1.35)
m =
Sau y chng ta s tm hiu cch thc hin php tng quan thng qua v d 1.21.
V d 1.21
0
Gii :
Rxy (0) =
x ( m) y ( m)
n =
Rxy ( 0 ) = 7
- i vi n > 0 , ta dch y(n) sang phi n n v so vi x ( m ) , tnh tch x ( m ) y ( m n ) v
ly tng theo tt c gi tr ca tch.
Kt qu ta c
31
Rxy ( 6 ) = 3
Rxy ( n ) = 0
n7
Rxy ( 1) = 0
Rxy ( 2 ) = 33
Rxy ( 3) = 14 Rxy ( 4 ) = 36
Rxy ( n )
= 0, n 8
TM TT V HNG DN HC TP CHNG 1
Chng 1 l chng cp n cc khi nim c bn nht v tn hiu ri rc, h thng x
l tn hiu ri rc, cc biu din c bn, cc php ton c bn, tt nhin tt c cc vn c
cp trong chng ny u c xt min thi gian ri rc.
Nhng vn chnh c cp trong chng ny cn lu l:
1. nh l ly mu
Theo nh ngha v mt ton hc, tn hiu bao gm tn hiu lin tc v tn hiu ri rc.
Tn hiu lin tc bao gm tn hiu tng t v tn hiu lng t ho.
Tn hiu ri rc bao gm tn hiu ly mu v tn hiu s.
Cc h thng x l tn hiu c phn loi theo tn hiu xut hin trong h. V d: cc tn
hiu trong h thng l tn hiu s th h thng gi l h thng x l tn hiu s.
Ch : Phn bit khi nim x l tn hiu s v x l s tn hiu.
3. Cch biu din tn hiu ri rc.
x ( n) =
x ( k ) . ( n k )
k =
4. Cc tn hiu (dy) c bn
Cc dy c bn cn nh bao gm:
- Dy xung n v (n)
- Dy nhy n v u(n)
- Dy ch nht rectN(n)
- Dy dc n v r(n)
- Dy hm m e(n)
C th xem thm dy tun hon.
5. Cc php ton c bn
33
y l php ton quan trng nht trong x l tn hiu xc nh u ra y(n) h thng khi
bit u vo x(n) v p ng xung h(n).
y ( n) =
x ( k ) .h ( n k )
k =
S=
h (n) <
n =
k =0
r =0
ak ( n ) y ( n k ) = br ( n ) x ( n r )
Trong
x: u vo.
y: u ra.
Cc h s ak, br c trng hon ton cho h thng c vai tr tng t nh
p ng xung h(n).
Vic gii phng trnh sai phn tuyn tnh h s hng tm ra u ra y(n) c hai phng
php chnh:
- Phng php th.
- Phng php tm nghim ring v nghim thun nht.
T phng trnh sai phn tuyn tnh h s hng trn ta s c mt s khi nim v:
- H thng khng quy khi N = 0. Bn cht ca h thng ny l khng c thnh phn hi
tip.
- H thng quy khi N 0. Bn cht ca h thng ny l c thnh phn hi tip.
- H thng quy thun tu khi N 0. M = 0. H thng ny ch gm duy nht cc thnh
phn quy.
Lu : Nh vy n y ta c hai cch th hin quan h vo ra h thng ri rc.
34
r =0
k =1
Cc phn t thc hin h thng bao gm: phn t cng, phn t nhn, nhn vi hng s,
phn t tr D.
Khi thc hin h thng phi da vo phng trnh phng trnh sai phn tuyn tnh h s
M
r =0
k =1
Php tng quan thng dng nhn bit cc tn hiu, phn bit tn hiu vi nhiu, pht
hin vt th... c hai loi tng quan:
T tng quan: Tng quan tn hiu x(n) vi chnh n: R xx (n) =
Tng quan cho: Tng quan tn hiu x(n) vi y(n): R xy (n) =
Nhc li kin thc ton hc
Tng cp s nhn.
n =0
an =
n =0
1
Nu a < 1 v
1 a
1 a N +1
1 a
CU HI V BI TP CHNG 1
Bi 1.1
x(m).x(m n)
m =
x(m).y(m n)
m =
Tng t bi trn tm quan h biu din dy ch nht rectN(n) theo dy nhy n v u(n).
Bi 1.5
Hy biu din dy ( n + 1)
Bi 1.6
Xc nh x(n) = u(n-5)-u(n-2)
Bi 1.7
(1 2 )2
x(n ) = n
3
n0
n<0
Bi 1.8
j n
Hy xc nh nng lng ca tn hiu x(n ) = Ae 0
Bi 1.9
Bi 1.12
p ng xung v u vo ca mt h TTBB l:
1 n = 1
2 n=0
h (n ) = 1
n =1
1 n = 2
n
0
1 n = 0
2 n = 1
x ( n ) = 3 n = 2
1 n = 3
0 n
Hy xc nh p ng ra y(n) ca h.
36
Bi 1.13
n
1
a) x1(n) = 3
0
n0
x2(n) = rect2(n-1).
b) x1(n) = ( n + 1) + ( n 2 ) ;
x2(n) = rect3(n).
Bi 1.14
a n
h (n) =
0
n0
n
bn
x (n) =
0
n0
n
( )
a) y (n ) = x n 2
b) y (n ) = Ax(n ) + B
Bi 1.17
( )
b) y (n ) = x n 2 ;
c) y (n ) = x(2n ) ;
37
a n
h(n ) = n
b
n0
n<0
l n nh.
Bi 1.21.
h2 ( n )
x(n)
h1 ( n )
h3 ( n )
y(n)
Bi 1.22
Cho mt h thng tuyn tnh bt bin c m t bng phng trnh sai phn sau y:
y ( n ) = b0 x ( n ) + b1 x ( n 1) + b2 x ( n 2 ) + b4 x ( n 4 )
Hy biu din h thng .
Bi 1.23
x(n )
-7 -6 -5 -4
-3 -2 -1 0 1
2 3 4 5 6
Bi 1.24
y (n ) = 5 y ( n 1) 1 y ( n 2) + x( n)
6
Hy cho bit cch no sau y biu din tng qut mt tn hiu ri rc bt k x(n)?
a)
x ( n) =
x(n) (n k )
b)
k =
c)
x ( n) =
x(n) = x(k ) (n k )
k =0
x(k ) (n k )
d) x(n) =
k =
x(n) (k n)
k =
Bi 1.28
b) h(n) = -u(n-1)
c) h(n) = -u(-n-1)
d) h(n) = -u(n+1)
Bi 1.29
b) Xc nh p ng ra ca h thng
Bi 1.30
c) H thng n nh.
d) H thng bt bin.
39
GII THIU
Php bin i l mt cng c quan trng trong phn tch tn hiu v cc h thng tuyn tnh
bt bin theo thi gian. Chng 2 ny s trnh by v php bin i z , cc tnh cht ca bin i
z chng minh tm quan trng ca n trong vic phn tch c trng ca cc h thng tuyn tnh
bt bin ri rc theo thi gian.
Nh ta bit, ti min thi gian ri rc n cc tn hiu c biu din trc quan, thy ngay
cc kt qu c th. Nhng khi phn tch mch l rt kh ging trng hp ta gp min thi gian
lin tc t khi nghin cu cc h thng tng t, do vy cn c s bin i vic nghin cu tr
nn d dng hn.
y, ta s thy, vai tr ca bin i z trong phn tch tn hiu ri rc v cc h thng
tuyn tnh bt bin tng t nh bin i Laplace trong phn tch tn hiu lin tc theo thi gian
v cc h thng tuyn tnh bt bin lin tc. Sau khi bin i Z, cc php ton s tr nn n gin
hn. Chng hn, trong min z php chp hai tn hiu min thi gian l tng ng vi php
nhn cc bin i z tng ng ca chng. Tnh cht ny lm n gin ng k vic phn tch
p ng ca h thng tuyn tnh bt bin i vi cc loi tn hiu khc nhau. Ngoi ra, bin i z
cn cung cp cho ta phng php c trng ho mt h thng tuyn tnh bt bin, p ng ca n
i vi cc loi tn hiu theo cc im cc - im khng (zero) ca h thng.
Trong chng ny, chng ta s nghin cu cch phn tch tn hiu v h thng trong min z,
khi chng ta nh x cc tn hiu min thi gian ri rc n sang min z thng qua bin i z. Sau
khi nghin cu chng ta s thy s thun li khi phn tch h thng trong min z, (ging min
Laplace khi phn tch h thng tng t).
Cc ni dung chnh ca chng bao gm:
+ Bin i z (ZT).
+ Bin i z ngc (IZT).
+ Quan h gia bin i z v phng trnh sai phn.
+ Biu din h thng trong min z Hm truyn t.
+ S n nh ca h thng trong min z.
40
NI DUNG
2.1. BIN I Z (ZT: Z TRANSFORM)
2.1.1. nh ngha bin i z
nh ngha: Bin i z ca mt dy x(n) c nh ngha nh sau:
X (z) =
x (n) z
(2.1)
n =
X ( z ) = x ( n ) z n
n =0
K hiu bi ton t:
ZT x ( n ) = X ( z )
ZT
x ( n )
X (z)
Im[z]
Mt phng Z
Re[z]
0
41
a. x1 ( n ) = ( n )
d. x4 ( n ) = 1 u ( n )
b. x2 ( n ) = ( n 1)
e. x5 ( n ) = 2 n u ( n )
c. x3 ( n ) = ( n + 1)
Gii:
a. X 1 ( z ) = ZT x1 ( n ) =
x ( n ) z n =
n =
b. X 2 ( z ) = ZT x2 ( n ) =
( n 1) z
(n) z
= 1.z 0 = 1
n =
= 1.z 1 = z 1
n =
42
c. X 3 ( z ) = ZT x3 ( n ) =
( n + 1) z
= 1.z1 = z
n =
1
1
1
d. X 4 ( z ) = ZT x4 ( n ) = u ( n ) z n = z n = z 1
n = 2
n=0 2
n=0 2
X4 (z) =
1
1
1 1
1
vi z 1 < 1
<1 z >
1 1
2
2 z
2
1 z
2
e. X 5 ( z ) = ZT x5 ( n ) =
2 u (n) z
n =
n =0
n =0
= 2n z n = ( 2 z 1 ) =
n
1
1 2 z 1
vi z > 2
2.1.2. Min hi t ca bin i z
Tp hp tt c cc gi tr ca z m ti chui X ( z ) =
x (n) z
n =
min hi t ca bin i z.
K hiu: RC: min hi t (Region of Convergence)
V d 2.2: Hy tm min hi t ca bin i z trong v d 2.1
a. RC X1 ( z ) , RC X 2 ( z ) Ton b mt phng z nh hnh 2.3
43
hi t c gi l
44
z = zor
= 0 th zor gi l
Biu din: X ( z ) =
N ( z)
D(z)
N ( z ) = b0 + b1 z + b2 z 2 + ... + bM z M
M nghim X(z) c M im khng.
Vit li di dng cc nghim:
M
2.2.2. nh ngha im cc
Nu ti cc im zpk m ti X(z) khng xc nh X ( z )
z = zpk
th nhng im zpk
ny gi l cc im cc ca X(z).
Nh vy zpk chnh l nghim ca D(z) (mu s).
Nu D(z) c bc l N v vit l:
D ( z ) = a0 + a1 z + a2 z 2 + ... + a N z N
N nghim X(z) c N im cc z p1 , z p 2 , , z pN .
N
D ( z ) = a N ( z z p1 )( z z p 2 ) ... ( z z pN ) = aN ( z z pk )
k =1
N (z)
b
X ( z) =
= M
D ( z ) aN
( z z )
0r
r =1
N
( z z )
pk
k =1
V d 2.3
Cho X ( z ) =
1
. Tm im cc v im khng?
1 1
1 z
2
Gii: Bin i:
X (z) =
N (z)
D(z)
z
z
1
2
N ( z ) = z z01 = 0
45
D( z) = z
1
1
z p1 =
2
2
IZT X ( z ) = x ( n )
IZT
X ( z )
x (n)
x (n) =
2 j >C
X ( z ) .z n 1dz ,
(2.2)
>
x ( n ) = R es X ( z ) .z n 1
z = z pk
(2.3)
(z)
( z z pk )
46
sk
(2.4)
zpk : cc bi bc sk
( z ) = ( z z pk ) X ( z ) .z n 1
sk
=
z = z pk
0! dz 0
R es X ( z ) .z n 1
z = z pk
= ( z pk )
V d 2.4
Cho X ( z ) =
1
; min hi t RC[X(z)]: |z| > 1/2.
1 1
1 z
2
Gii:
X ( z ) z n 1 =
z
z
1
2
zn
z n 1 =
1
2
x ( n ) = R es X ( z ) .z n 1
1
; sk = 1
2
1
z=
2
1
=
2
( z ) = ( z z pk ) X ( z ) .z n 1 = z n
sk
1 1
= , n 0
2 2
1 n
x ( n ) = 2
0
n0
n<0
X (z) =
n =
So snh vi nh ngha:
47
(2.5)
X (z) =
x (n) z
n =
tn hiu x(n).
V d 2.5
Cho X ( z ) =
z
z2
Tm x(n) vi iu kin min hi t RC X ( z ) : z > 2 (nm ngoi vng trn bn knh 2).
Gii:
Bin i X ( z ) =
z
1
=
z 2 1 2 z 1
1 2 z 1
1 + 2 z 1 + 4 z 2 + 8 z 3 + 16 z 4 ...
1
1 2 z 1
2 z 1
2 z 1 4 z 2
4 z 2
4 z 2 8 z 3
8 z 3
8 z 3 16 z 4
16 z 4 ...
X ( z ) = 2 z 1
n =0
Vy: x ( n ) = ( 2 ) u ( n )
n
X ( z) =
N ( z)
D(z)
; Bc ca N(z) l M, bc ca D(z) l N.
X ( z) =
N ( z)
D( z)
= S (z) +
P( z)
Q( z)
D(z) Q(z)
Bc ca S(z): M N
48
S ( z ) = BM N z M N + BM N 1 z M N 1 + ... + B1 z1 + B0
s ( x ) = BM N n + ( M N ) + BM N 1 n + ( M N 1) + ... + B1 [ n + 1] + B0
* M < N:
X ( z) =
Xt X ( z ) =
P( z)
Q( z)
N ( z)
D( z)
P( z)
Q( z)
,M<N
- Trng hp 1: X(z) ch c cc cc n
N
X ( z) =
k =1
Ak
z z pk
(2.6)
z pk : im cc ca Q(z), c N cc
Ak = ( z z pk )
P( z)
Q ( z ) z=z
(2.7)
pk
N s
X ( z) =
(2.8)
z pl : Cc bi bc s
z pk : Cc n
Ak = ( z z pk )
P( z)
Q ( z ) z=z
(2.9)
pk
s P(z)
d s j
1
Cj =
z
z
(
)
pl
Q ( z )
( s j )! dz s j
z = z pl
(2.10)
- Trng hp 3: X(z) c L cc bi
Gi s X(z) c L cc bi bc s1 , s2 ,..., sL . Cc cc cn li l cc n.
L si
C jsi
Ak
+
k =1 ( z z pk )
i =1 j =1 z z
pli
N'
X ( z) =
49
(2.11)
N ' = N si
i =1
z pl i : Cc bi bc si
z pk : Cc n
Ak = ( z z pk )
C jsi =
P( z)
Q ( z ) z=z
d si j
1
( si j )! dz si j
(2.12)
pk
z z pli
P z
) Q (( z ))
si
(2.13)
z = z pl i
Ta lu :
n n 1 ... n m + 1
) (
) z n mu n
z
= (
IZT
( )
pk
n 1
(z z )
m!
pk
V d 2.6
Cho X ( z ) =
z+2
, hy tm x(n).
z 3z + 2
2
Gii:
Ta phn tch X(z)/z thnh phn thc ti gin:
X ( z)
z
X ( z)
z
z+2
c 3 im cc z p1 = 1 , z p 2 = 2 , z p 3 = 0
z 3z + 2 z
2
A
A1
A
z+2
=
+ 2 + 3
( z 1)( z 2 ) z ( z 1) z 2 z
u l cc n nn:
A1 = ( z 1)
A2 = ( z 2 )
A3 = z
z+2
= 3
( z 1) ( z 2 ) z z =1
z+2
( z 1) ( z 2 ) z z =2
z+2
( z 1)( z 2 ) z
=2
=1
z= 0
50
Vy:
X (z)
z
3
2
1
+
+
( z 1) z 2 z
X (z) =
3 z
2z
+
+1
z 1 z 2
m = 0 th:
x ( n ) = ( 3) . (1) u ( n ) + 2.2n u ( n ) + ( n )
n
z
nu (n) )
z
( V
x (n) =
2 j >C
Min z
X ( z ) z 1dz
X (z) =
x (n) z
n =
aX 1 ( z ) + bX 2 ( z )
x ( n n0 )
z n0 X ( z )
an x ( n )
X a 1 z
nx ( n )
dX ( z )
dz
X*(z*)
x ( n )
1
X
z
x1 ( n ) * x2 ( n )
X1 ( z ).X 2 ( z )
x1 ( n ) .x2 ( n )
X (v) X
2 j >
1
z 1
v dv
v
Min n:
Trong min thi gian ri rc n ta c quan h vo ra ca h thng c th hin qua php
chp:
h ( n)
y(n) = x(n) * h(n)
Min z: Trong min z ta c:
X(z) = ZT [x(n)]
H(z) = ZT [h(n)]
(2.14)
Y(z) = ZT [y(n)]
Y(z) = X(z).H(z)
Trong min z php chp c chuyn thnh php nhn i s thng thng, y chnh l
mt trong nhng u im ca bin i Z.
H( z) =
Y( z)
(2.15)
X( z)
k =0
r =0
ak y ( n k ) = br x ( n r )
Bin i z hai pha ca phng trnh sai phn:
ZT ak y ( n k ) = ZT br x ( n r )
k =0
r =0
52
k =0
r =0
ak ZT y ( n k ) = br ZT x ( n r )
N
k =0
r =0
ak z kY ( z ) = br z r X ( z )
N
k =0
r =0
Y ( z ) ak z k = X ( z ) br z r
Ta rt ra:
M
H (z) =
Y ( z)
X ( z)
b z
a z
r =0
N
(2.16)
k =0
Nu a0 = 1 s c:
M
H ( z) =
Y (z)
X ( z)
b z
r =0
N
1 + ak z
(2.17)
k
k =1
Min z:
ZT x ( n ) X ( z )
ZT x ( n 1) z 1 X ( z )
Z 1
z1X ( z )
- Phn t cng:
53
x1 ( n )
x2 ( n )
L
x ( n)
xL ( n )
i =1
X( z)
H(z) =
H (z)
i =1
(2.18)
H(z) =
H (z)
i =1
(2.19)
H(z) =
H1 ( z )
1 H1 ( z ).H 2 ( z )
V d 2.7
Cho h thng ri rc c s sau y:
X1 ( z )
z 1
H ( z) =
Y ( z)
X (z)
54
(2.20)
X1 ( z ) = X ( z ) + z 1 X1 ( z )
X ( z ) = X1 ( z ) 1 z 1
Y ( z ) = X1 ( z ) + z 1 X1 ( z ) = X1 ( z ) 1 + z 1
H(z) =
1 + z 1
1 z 1
Tm h(n) = ?
Phn tch H(z) lm 2 thnh phn:
H(z) =
1
1 z 1
z 1
1 z 1
z 1
1 z 1 1 z 1
z
z
=
+ z 1
z
z
H( z) =
nu ( n )
n1u ( n 1)
h ( n ) = n u ( n ) + n 1u ( n 1)
2.5.2. n nh
Ta nhc li iu kin n nh hc trong chng 1
iu kin n nh trong min thi gian ri rc n:
S=
h (n) <
n =
Y ( z ) = Az 1Y ( z ) + X ( z )
Y ( z ) 1 Az 1 = X ( z )
H ( z) =
Y ( z)
X ( z)
1
z
=
, im cc z = A.
1
zA
1 Az
An
h ( n ) = IZT H ( z ) =
0
n0
n<0
Xt n nh:
H (z) =
z
zA
D(z) = z A zp1 = A.
A < 1 H thng n nh.
A 1 H thng khng n nh.
Tiu chun n nh Jury:
Theo tiu chun ny vic xt tnh n nh s n gin hn v i vi h thng c bc cao,
tc l s im cc nhiu th vic xc nh cc im cc gp nhiu kh khn. Sau y chng ta s
xem xt tiu chun Jury:
Ta bit hm truyn t ca h thng c biu din nh sau:
M
H ( z) =
b z
r =0
N
1 + ak z k
k =1
H s
a1
aN
aN 1 aN 2 aN 3 ...
c0
c1
cN 1 cN 2 cN 3 cN 4 ... c1
d0
d N 2 d N 3 d N 4 d N 5 ...
#
2N 3
#
r0
d1
r1
a2
c2
d2
r2
56
a3
c3
d3
...
aN 1 aN
a1
... cN 2 cN 1
...
c0
1
ci = det
aN
aN 1
= ai aN .aN i ;
ai
cN 1i
c
di = det 0
= c0 ci cN 1.cN 1i ;
ci
cN 1
i: 0 N 1.
i: 0 N 2.
>0
1.
D(z)
z =1
2.
D(z)
z =1
> 0 vi N chn
D(z)
z =1
< 0 vi N l
1 > aN
c0 > c N 1
d 0 > d N2
3.
.................
r0 > r2
Ch cn khng tha mn mt trong ba iu kin trn l h thng khng n nh.
V d 2.10
Cho HTTTBB c m t bng phng trnh sai phn sau y:
y ( n ) + a1 y ( n 1) + a2 y ( n 2 ) = x ( n )
Tm H(z)
Xt n nh theo tiu chun Jury.
Gii:
Ly bin i z c 2 v
Y ( z ) + a1 z 1Y ( z ) + a2 z 2Y ( z ) = X ( z )
Y ( z ) 1 + a1 z 1 + a2 z 2 = X ( z )
H (z) =
1
1
1 + a1 z + a2 z 2
Ta c:
D ( z ) = 1 + a1 z 1 + a2 z 2
57
2.
3.
D(z)
z =1
= 1 + a1 + a 2 > 0
a 2 > (1 + a1 )
D(z)
z =1
= 1 a1 + a 2 > 0
a 2 > (1 a1 )
N chn
a2
a1
a1 1
a1 1
58
X (z) =
x (n) z
n =
Nu thay i cn:
X ( z ) = x ( n ) z n
n =0
Ta c bin i Z mt pha.
Nh rng Z l mt bin s phc nn c th c biu din theo 2 cch.
2. Min hi t ca bin i Z
Tp hp tt c cc gi tr ca Z m ti chui X ( z ) =
x (n) z
hi t c gi l
n =
min hi t ca bin i Z.
K hiu min hi t l RC. Ta phi ch n min hi t khi thc hin bin i z.
3. im cc im khng
Cn phn bit im cc, im khng ca tn hiu v im cc, im khng ca h thng.
Nu tn hiu X(z) c dng phn thc X ( z ) =
N ( z)
D(z)
th:
X ( z)
z = zpk
z = zor
= 0.
z = z0r
z = zpk
=0
N ( z)
b
H ( z) =
= M
D ( z ) aN
( z z )
r =1
N
0r
(z z )
k =1
hay:
pk
H ( z ) = G.
( z z )
r =1
N
0r
Trong G=
( z z )
k =1
pk
59
bM
l h s truyn
aN
4. Bin i Z ngc
nh ngha bin i Z ngc:
x (n) =
X ( z ) .z
2 j >
n 1
dz
Trong
>
Ak
z z pk
Ak
Ak.(zpk)n-1.u(n-1)
z z pk
5. Cc tnh cht bin i z
Phi nh tnh cht quan trng l khi chuyn sang min z th php chp tr thnh php nhn
thng thng.
x1(n)*x2(n) X1(z).X2(z).
6. Biu din h thng trong min z.
Ta phi nh rng c trng cho h thng trong min z l hm truyn t H(z). Hm truyn
t c vai tr nh p ng xung h(n) ca h thng trong min thi gian ri rc.
Hm truyn t H(z) c hiu theo hai khi nim:
- Hm truyn t H(z) l t s ca bin i z tn hiu ra trn bin i z tn hiu vo.
H ( z) =
Y ( z)
X ( z)
60
k =0
r =0
ak y ( n k ) = br x ( n r )
ta thu c:
M
H ( z) =
Y ( z)
X ( z)
b z
r =0
N
1 + ak z
k =1
Cc phn t thc hin h thng trong min z cng ging nh trong min thi gian ri rc n:
phn t cng, nhn, nhn vi hng s. Phn t tr D trong min n khi sang min z tr thnh phn
t z-1.
C 3 dng cu trc thng thng ca h thng: song song, ni tip, hi tip. Cch xc inh
hm truyn t h thng tng qut tng ng nh sau:
- Nu c N h thng mc song song vi nhau th hm truyn t ca h thng tng qut l:
N
H (z)
H(z) =
i =1
H(z) =
H (z)
i =1
H(z) =
H1 ( z )
1 + H1 ( z ).H 2 ( z )
z pk < 1 .
Ta c H ( z ) =
N ( z)
D( z)
an =
n =0
1
1 a
Nu a < 1
v tng qut
an =
n =0
61
1 a N +1
1 a
CU HI V BI TP CHNG 2
Bi 2.1
Xc nh bin i z ca cc tn hiu hu hn sau
a) x1 (n ) = {1 2 5 7 0 1}
b) x2 (n ) = 1 2 5 7 0 1
c) x3 (n ) = {0 0 1 2 5 7 0 1}
d) x4 (n ) = 2 4 5 7 0 1
Bi 2.2
Xc nh bin i z ca cc tn hiu hu hn sau
a) x 1 ( n ) = ( n k ) , k > 0
b) x 2 ( n ) = ( n + k ) , k > 0
Bi 2.3
Xc nh bin i z ca tn hiu:
a n
x(n ) = u (n ) =
0
n
Bi 2.4
n0
n<0
[ ( ) ( )]
Cho x (n ) = 3 2 n 4 3 n u (n )
Xc nh X(z).
Bi 2.5
Xc nh bin i z ca tn hiu:
1
x(n ) =
0
0 n N 1
Bi 2.6
Cho X ( z ) =
z
z+
1
3
62
Cho H ( z ) =
z+3
1
( z 2 + z + 1).( z )
2
3
1
( z 2 + z + 1).( z + )
4
Xt n nh h thng?
Bi 2.9
Cho tn hiu X ( z ) =
z+2
, Hy xc nh x(n) = ?
2z 7z + 3
2
Bi 2.10
Cho h thng c hm truyn t
H (z) =
2z + 3
5
1
z2 + z +
6
6
a) Xc nh im cc im khng ca h thng.
b) Xt xem h thng c n nh khng.
c) Tm p ng xung h(n) ca h thng.
Bi 2.11
Cho h thng c:
H (z) =
z
2 z 3z + 1
2
z 2006
c) Xc nh h(n) khi H ( z ) = 2
2 z 3z + 1
Bi 2.12
Cho s h thng:
63
X1 ( z )
z 1
H2 ( z )
z 1
H 11 ( z )
X2 ( z )
H 12 ( z )
z 1
H1 ( z )
Hy xc nh hm truyn t H(z)
Bi 2.13
Cho h thng c hm truyn t:
H ( z) =
1
4 + 3 z + 2 z 2 + z 3 + z 4
1
Hy xt s n nh ca h thng.
Bi 2.14
Tm h thng v p ng mu n v ca h thng c m t bng phng tnh sai phn:
y (n ) =
1
y (n 1) + 2 x(n )
2
Bi 2.15
n
3
Cho tn hiu x ( n ) = u ( n )
2
Bin i z ca n s l:
a) X ( z ) =
c) X ( z ) =
z
z
3
2
vi z >
3
2
1
3
vi z <
3
2
1 z 1
2
b) X ( z ) =
d) X ( z ) =
z
z+
3
2
1
3
vi z >
3
2
1 + z 1
2
vi z >
3
2
Bi 2.16
Cch biu din no sau y thng c dng biu din hm truyn t H(Z) ca h thng:
64
a) H ( z ) =
b z
a z
r =0
N
b) H ( z ) =
k =1
r =0
N
r =0
N
1 + ak z k
k =1
b z
c) H ( z ) =
b z
M 1
b z
1 + ak z
d) H ( z ) =
r =0
N 1
1 + ak z k
k =1
k =1
Bi 2.17
Cho tn hiu x(n) =
n:
a)
c)
z 1
(1 az )
1 2
az 1
(1 az )
1 2
vi z > a
b)
vi z < a
d)
az 1
(1 az )
1 2
vi z > a
az
vi z > a
(1 az )
1 2
Bi 2.18
Phn t Z-1 trong h thng ri rc l phn t:
a) phn t tr
c) phn t vi phn
c) phn t nghch o
Bi 2.19
H thng s c trng bi hm truyn t H(z) s n nh nu:
a) Tt c cc im khng (Zero) zor phn b bn trong vng trn n v.
b) Tt c cc im cc (Pole) zpk ca h thng phn b bn trong vng trn n v.
c) Tt c cc im cc (Pole) zpk ca h thng phn b bn ngoi vng trn n v.
d) Tt c cc im khng (Zero) zor phn b bn ngoi vng trn n v.
Bi 2.20
Phng n no sau y th hin hm truyn t ca h thng biu din theo dng im cc
v im khng?
N
a) H ( z ) = G.
(z z )
( z z0 r )
b) H ( z ) = G. kM=1
r =1
N
( z z )
(z z )
k =1
pk
0k
r =1
65
0r
c) H ( z ) = G.
( z z0 r )
d) H ( z ) = G.
r =1
N
( z z )
k =1
pk
( z z )
r =0
N
( z z )
k =0
66
0r
pk
GII THIU
Bn cnh bin i z , mt cng c ton hc khc cng rt quan trng v hu hiu thng
c dng trong vic phn tch v tng hp cc h thng tuyn tnh bt bin, l chui v bin
i Fourier. y, tn hiu c phn gii thnh cc thnh phn hnh sin (hoc m phc). Do ,
ta ni tn hiu c biu din trong min tn s.
Biu din ton hc c bn ca tn hiu tun hon l chui Fourier, l tng trng s tuyn
tnh ca cc hi hnh sin hoc m phc. Jean Baptiste Joseph Fourier (1768-1830), mt nh ton
hc ngi Php, dng khai trin chui lng gic nh th m t hin tng dn nhit v s
phn b nhit ca vt th. Mc d cng trnh ca ng ch l gii quyt bi ton dn nhit,
nhng phng php ton hc c xy dng vo na u th k th 19 ny n by gi vn c
p dng trong nhiu lnh vc khc nhau nh: quang, dao ng c hc, l thuyt h thng v in
t trng v c bit trong x l tn hiu.
Tng t nh vic phn tch ph nh sng, trong vic phn tch tn hiu min tn s, thay
cho nh sng, dng tn hiu ca ta l cc hm theo thi gian. Vai tr ca thu knh chnh l cng
c phn tch Fourier nh chui v bin i Fourier. Vic t hp cc thnh phn hnh sin phc
hi tn hiu ban u l bi ton tng hp Fourier. Ging nh nh sng bc x ca cc nguyn t
ho hc, mi tn hiu s c ph khc nhau. Nh vy ph l s c nhn dng tn hiu.
Cng nh trong vt l, t ph c dng khi mun ni v ni dung tn s tn hiu. Qu
trnh vn dng cng c ton hc c c ph ca tn hiu cho trong chng ny c gi l
phn tch tn s hay phn tch ph. Ngc li, qu trnh xc nh ph ca tn hiu trong thc t
da trn cc php o tn hiu c gi l nh gi ph. S phn bit ny l rt quan trng. Trong
bi ton thc t, tn hiu cn phn tch t n khng c m t bng mt hm ton hc chnh xc
m n lun lun l dng th hin mt thng tin no y m t ta tch ra tin tc thch hp.
Kt qu phn tch tn hiu tun hon c gi l chui Fourier. S phn gii i vi tn
hiu c nng lng hu hn c gi l bin i Fourier. Vic phn gii ny ng vai tr quan
trng trong phn tch h thng tuyn tnh bt bin v p ng ca h ny i vi tn hiu hnh sin
cng c dng hnh sin cng tn s nhng khc bin v pha. Hn na, tnh tuyn tnh ca h
tuyn tnh bt bin ni ln rng tng tuyn tnh ca cc thnh phn hnh sin u vo s sinh ra
mt tng tuyn tnh tng t ca cc thnh phn hnh sin trn u ra, ch khc v bin v pha
so vi tn hiu vo. Mc d c nhiu phng php phn tch khc nhau, nhng ch c tn hiu hnh
sin (hay m phc) l tho mn tnh cht ny khi i qua mt h tuyn tnh bt bin.
Ni dung chng ny c bt u t vic biu din cc tn hiu tun hon v khng tun
hon lin tc theo thi gian di dng chui v bin i Fourier tng ng. Kt qu ca chng
ny l nn tng cho vic nghin cu bin i Fourier ri rc (DFT) ca mt dy hu hn, mt bin
67
i c vai tr rt quan trng trong nhiu ng dng khc nhau, c bit l lnh vc x l tn hiu
s.
Sau y ta s quan st cc hnh nh tng quan gia cc min hc: min thi gian ri rc
n, min z vi min tn s nh hnh v di y
68
NI DUNG
3.1. BIN I FOURIER
3.1.1. nh ngha bin i Fourier (Fourier Tranform: FT)
Bin i Fourier ca mt tn hiu x(n) c nh ngha nh sau:
( ) x (n) e
X e j =
j n
(3.1)
n =
K hiu ton t:
( )
FT x ( n ) = X e j
( )
FT
x ( n )
X e j
( )
( )
Cc cch th hin X e j
( )
( )
( )
X e j = Re X e j + j Im X e j
(3.2)
( )
( )
X e j = X e j .e
( )
j arg X e j
y:
X ( e j ) : Modul;
arg X ( e j ) : Argument
( )
- X e j : Ph ca tn hiu x(n).
( )
( )
( )
( )
- X e j = X e j .e
j ( )
(3.3)
ln c th ly gi tr m v dng.
( )
( )
X e j = A e j .e
j ( )
(3.4)
( )
X ( e j ) = A ( e j )
khi 0
khi
A e j 0
( ) = ( ) +
khi
V d 3.1
( ) = sin 3.e
Cho ph tn hiu X e
Hy xc nh:
- Cc thnh phn phn thc, o Re, Im
( )
( )
- A e j , ( ) , X e j , ( ) .
Gii:
T biu thc cho ca u bi ta c:
( )
- Re X e j = sin 3.cos ;
- Im X e j = sin 3.sin
( )
( )
- A e j = sin 3 ;
- ( ) =
( )
- X e j = sin 3
( )
A(e ) < 0
( ) = ( )
2
( ) =
+
2
khi
sin 3 0
khi
sin 3 < 0
70
A( e j )
2
3
4
3
1
2
( ) =
( )
5
3
X ( e j )
2
3
5
3
khi
sin 3 0
khi
sin 3 < 0
4
3
2
( ) =
+
2
( )
( ) = sin 3.e
b. x2 ( n ) = ( n 1)
c. x3 ( n ) = ( n + 1) + ( n 1)
1
d. x4 ( n ) = u ( n )
2
e. x5 ( n ) = u ( n )
f. x6 ( n ) = 2n u ( n )
Gii:
( )
a. X 1 e j = FT x1 ( n ) =
( )
b. X 2 e j = FT x 2 ( n ) =
( )
c. X 3 e
(n) e
jn
= 1. e jn
n =0
n =
( n 1) e
jn
= 1. e jn
n =
= FT x 3 ( n ) =
( n + 1) e
( )
n =
= 1. e j n
d. X 4 e j = FT x 4 ( n ) =
jn
n =1
( )
n =1
= e j
( n 1) e
jn
n =
+ 1. e j n
n =1
= e j + e j = 2 cos
1
1
1 j
jn
u
n
e
=
(
)
e =
1 1 e j
n = 2
n =0 2
2
1 j 1
e
= <1
2
2
v
e. X 5 e j = FT x 5 ( n ) =
=1
n =
n =0
u ( n ) e jn = e jn
= 1 + e j + e j 2 + e j 2 + ...
y l chui lu tha, khng hi t do e j = cos -jsin = cos 2 + sin 2 = 1
hi t th a < 1 )
n =0
( )
f. X 6 e j = FT x 6 ( n ) =
n =
2n u ( n ) e jn = 2e j
n =0
72
Cho nn chui
( 2e )
j
n =0
Nh vy, thng qua cc v d trn chng ra thy rng khng phi i vi tn hiu tri rc
x(n) no cng thc hin c bin i Fourier, r rng phi c mt iu kin cho bin i
Fourier tn ti.
3.1.2. S tn ti ca bin i Fourier
Cn c vo cc tnh cht hi t ca chui v s nh x y t min thi gian ri rc n sang
min tn s (tc l khi sang min tn s , ch tn ti bin ch khng tn ti bin n), ta c:
x (n) <
n =
( C ngha l chui
x (n)
hi t).
n =
( )
1
x (n) =
2
X ( e ) e d
j
j n
(3.5)
K hiu:
IFT X ( e j ) = x ( n )
IFT
X ( e j )
x (n)
( )
c c
cn lai
1
X ( e j ) =
0
( )
Hy xc nh x(n) v v x(n) vi c =
Gii:
( )
( )
Ta c: X e j = A e j .e
j ( )
A ( e j ) = 1
( ) = 0
73
X ( e j ) = A ( e j )
( )
1
x (n) =
2
x (n) =
V vi c =
j n
d =
(e
2 jn
x (n) =
jc n
1
2 jn
e jc n =
e j n
c
c
1
sin c n
n
0
nn ta phi bin i tip thnh dng:
0
c sin c n
c n
; Thay vo ta c:
sin n
1
2
x (n) =
2 n
2
n = 0:
x (0) =
1
2
sin
1
2 = 1 = x ( 1)
2
2
n = 1:
x (1) =
n = 2:
2
1
2
= 0 = x ( 2 )
x ( 2) =
2 2
2
sin
74
n = 3:
3
1
1
2
=
= x ( 3)
x ( 3) =
2 3
3
2
n = 4:
4
1
2
= 0 = x ( 4 )
x ( 4) =
2 4
2
n = 5:
5
1
1
2
=
= x ( 5 )
x ( 5) =
2 5
5
2
n = 6:
6
1
2
= 0 = x ( 6 )
x (6) =
2 6
2
sin
sin
sin
sin
1
5
1
3
1
5
1
3
y ta rt ra 3 nhn xt:
- Tn hiu x(n) i xng qua trc tung; pha ( ) cng i xng.
- ( ) = 0 (pha bng khng) dn n tm i xng nm ti n = 0 (gc ta ).
75
Min n
x (n) =
1
2
X ( e j ) =
( )
X e j e j n d
x ( n) e
j n
n =
aX 1 ( e j ) + bX 2 ( e j )
x ( n n0 )
( )
X (e ) = X (e )
Re X ( e ) = Re X ( e )
Im X ( e ) = Im X ( e )
X (e ) = X (e )
arg X ( e ) = arg X ( e )
X (e )
X (e )
X ( e ) .X ( e )
e jn0 X e j
x*(n)
x(-n)
x1 ( n ) * x2 ( n )
1
2
( e ( ) ) .X ( e ) d
j
j
x (n)
n =
( )
1
X 1 e j . X 2* e j d
x ( n)
( )
1
X e j
n =
Ghi ch: X e j
d
j ( 0 )
1 j ( 0 ) 1 j ( 0 )
X e
+ 2 X e
x1 ( n ) .x2* ( n )
Quan h Parseval
( )
dX e j
X e
x ( n ) cos 0 n
nx(n)
x1 ( n ) .x2 ( n )
j0 n
( )
( )
2
x ( n ) .z
X ( z) =
n =
z = r.e j
Nu chng ta nh gi bin i Z trn vng trn n v (r=1), ta c:
X ( z ) z =e j =
x ( n ) .e
j n
n =
r=
= X ( e j )
(3.6)
z = e j
Hnh 3.4. Thc hin bin i z trn vng trn n v
Nh vy, ta rt ra mt s nhn xt:
- Bin i Fourier chnh l bin i z c thc hin trn vng trn n v.
- Nh vy, bin i Fourier ch l trng hp ring ca bin i z.
- Nh vy, chng ta c th tm bin i Fourier t bin i Z bng cch nh gi ZT trn
vng trn n v vi iu kin vng trn n v phi nm trong min hi t ca bin i Z.
V d 3.4
Hy tm bin i Fourier t cc bin i Z sau:
a) X 1 ( z ) =
1
;
1 1
1 z
2
z >
1
2
b) X 2 ( z ) =
1
;
1 2 z 1
Gii:
u tin phi xem vng trn n v c nm trong min hi t khng.
a) Vng trn n v nm trong min hi t, ta vit c bin i Fourier
77
z >2
X1 ( z ) =
1
1
1 e j
2
Im[z]
Re[z]
0
1/2
1
-2
-1
Re[z]
1
x(n
y(n
h(n)
78
( )
y (n) Y ( e )
h(n) H ( e )
FT
x(n)
X e j
H(ej)
FT
Y(ej)
X(ej)
FT
( )
( ) ( )
Y e j = X e j .H e j hay:
( )= X
H e
( )
y H e j
( )
(e )
Y e j
(3.7)
xung h(n) hay cn c xc nh bng t s gia bin i Fourier ca tn hiu ra trn bin i
Fourier ca tn hiu vo.
( )
( )
Cc cch th hin H e j :
+ Biu din theo phn thc v phn o Re, Im:
( )
( )
( )
H e j = Re H e j + j Im H e j
(3.8)
( )
( )
H e j = H e j e
( )
j arg H e j
(3.9)
( )
H e j : p ng tn s ca bin (p ng bin ).
( )
( )
( )
H e j = H e j e
j ( )
( )
( )
H e j = A e j e
j ( )
(3.10)
3.4.2. Cc b lc s l tng
Trong phn ny chng ta s tm hiu cc b lc s l tng: thng thp, thng cao, thng
di, chn di, y l nhng ni dung quan trng lm tin cho vic tng hp cc b lc s trn
79
( )
tn s H e j
H e j
K hiu
: Tn s ct
: Di thng
: Di chn
c c
cn lai
1
H e j =
0
( )
( )
c c
1
H e j =
0
( )
Hy tm h(n) v v h(n) vi c =
Gii:
( )
( )
Ta thy rng H e j = H e j
y l b lc pha 0 ( tc ( ) = 0 )
1
h (n) =
2
h (n) =
Dng
j n
d =
(e
2 jn
jc n
1
2 jn
e jc n =
0
nn bin i tip thnh dng:
0
80
e j n
c
c
1
sin c n
n
(3.11)
h (n) =
V vi c =
c sin c n
c n
, ta c:
sin n
1
3
h (n) =
3
n
3
1
3
n = 0:
h (0) =
n = 1:
sin
1
3 = 3 = h ( 1)
h (1) =
3
2
3
n = 2:
sin 2
1
3 = 3 = h ( 2 )
h ( 2) =
3 2
4
3
n = 3:
sin 3
1
3 = 0 = h ( 3)
h ( 3) =
3 3
3
n = 4:
sin 4
1
3 = 3 = h ( 4 )
h ( 4) =
3 4
8
3
n = 5:
sin 5
1
3 = 3 = h ( 5 )
h ( 5) =
3 5
10
3
n = 6:
sin 6
1
3 = 0 = h ( 6 )
h (6) =
3 6
3
81
Nhn xt:
Tt c cc b lc c tn s ct c =
im l bi ca M cc mu u bng 0.
Nhng b lc ny khng thc hin c trn thc t v p ng xung h(n) khng nhn qu
v c chiu di v hn.
Khi thit k b lc s thc t, ngi ta phi ri p ng xung h(n) ca b lc s l tng
theo tm i xng sang bn phi sau ct i phn m (phn khng nhn qu) h(n) lc ny
thnh nhn qu v c chiu di hu hn. Lu khi ct i s gy hin tng gn sng trong min
tn s, gy nn hin tng Gibbs.
b. B lc thng cao l tng (High pass Filter)
nh ngha:
p ng bin ca b lc thng cao l tng c nh ngha nh sau:
H e j
K hiu
: Tn s ct
: Di thng
: Di chn
( )
H e
=
0
V d 3.6:
Cho p ng tn s ca b lc thng cao l tng pha khng:
82
( )
(3.12)
( )
H e
c1
=
0
c1
Hy tm h(n) v v h(n) vi c =
Gii:
p dng (3.5):
h (n) =
1
2
( )
H e j .e j n d =
1
1 c j n
j n
e
d
e d
2
2 c
sin n
n
c sin c n
c n
Ta thy:
sin n
= ( n ) v gi tr ti n=0 th bng 1, cn vi cc gi tr n khc th bng 0.
n
Do vy ta xc nh c
h (n) = (n)
c sin c n
,
c n
h (n) = (n)
= x ( n) * ( n) = x ( n)
hHp ( n ) = hAp ( n ) hLp ( n )
Hight pass = All pass Low pass (Thng cao = Thng tt Thng thp).
c. B lc thng di l tng (Band pass Filter)
nh ngha:
p ng bin ca b lc s thng di l tng c nh ngha nh sau:
83
H e j
c 2 c1
( )
H e
c1
c1,c1
c 2
c 2 c1
=
0
c1 c 2 , ( )
(3.13)
V d 3.7:
Cho p ng tn s ca b lc s thng di l tng pha khng nh sau:
H (e ) =
0
c 2 c1
c1 c 2 ,
( )
Hy xc nh h(n).
Gii:
Ta c:
h (n) =
1
2
( )
H e j .e j n d =
c 2 sin c 2 n
c 2 n
h (n) =
1 c 2 j n
1 c1 jc n
e
d
e d
2 c 2
2 c1
c 1 sin c1n
c1n
c 2 n
c1n
84
( )
H e j
c2 c1
( )
H e j
c1 c 2
c1
c 2
c 2
c1 c1
( )
c 2 ;
(3.14)
V d 3.8:
Cho:
( )
H e j
c 2
c1 c1
,
c 2
Tm h(n) . V h(n) vi c1 =
( )
, c 2 =
Gii:
p dng cc kt qu tnh ca cc b lc l tng trn y, ta c:
h (n) = (n)
85
H ( e j )
1 + 1
1 1
+ gn sng di thng 1
+ Tn s gii hn di thng S
+ gn sng di thng 2
TM TT V HNG DN HC TP CHNG 3
Trong chng ny, chng ta xem xt vic phn tch v x l tn hiu ri rc trong mt
min mi khc vi hai chng hc trn l min tn s. Ta thy rng cc thao tc trong
min ny tp trung vo vic kho st tn s, ph ca tn hiu, y l tin quan trng cho cc
phng thc truyn dn, iu ch trong vin thng.
Vic nh x tn hiu t min thi gian ri rc n sang min tn s lin tc c thc hin
thng qua bin i Fourier. Ta cng nhn thy rng bin i Fourier ch l trng hp ring ca
bin i z, do vy cc tnh cht ca bin i Fourier cng tng t nh bin i z, v d nh php
chp trong min thi gian ri rc n tr thnh php nhn trong min tn s .
Trong chng ny, ngoi vic chng ta phi hiu r v bin i Fourier xui v ngc, cn
phn bit c cc khi nim v ph, ph bin , pha, ph pha...cc c tnh ca b lc s l
tng.
Cc ni dung kin thc cn nh trong chng ny s c cp sau y.
1. Bin i Fourier FT
86
nh ngha:
( ) x (n) e
X e j =
j n
n =
x (n) <
n =
( )
- X e j : Ph ca tn hiu x(n).
( )
( )
( )
- A e j : ln ca tn hiu x(n).
- ( ) : Pha ca tn hiu x(n).
Cc quan h cn nh:
( )
( )
( )
( )
+ X e j = X e j .e
+ X e j = A e j .e
j ( )
j ( )
( )
( )
( )
+ X e j = A e j
Vi 0
( )
A(e ) < 0
+ ( ) = ( )
khi
A e j 0
+ ( ) = ( ) +
khi
1
x (n) =
2
X ( e ) e d
j
j n
87
( ) ( )
x1 ( n ) * x2 ( n )
<= >
X 1 e j . X 2 e j
- Tr tn hiu:
x ( n n0 )
<=>
e jn0 X e j
- Tr tn s:
e j0 n x ( n )
<=>
j
X e ( 0 )
( )
- Quan h Parseval: th hin s bo ton v mt nng lng khi chuyn t min thi gian
sang min tn s.
x (n)
<=>
n =
1
X e j
2
( )
6. p ng tn s
( )
( )
- p ng tn s H e j
( )
( )
( )
H e j = H e j e
j ( )
trong :
( )
H e j : p ng tn s ca bin (p ng bin ).
( )
( )
H e j = A e j e
j ( )
7. Cc b lc s l tng
Trong phn ny, chng ta phi nm c bn b lc s l tng thng qua cc p ng bin
ca chng.
B lc thng thp:
1
H e j =
0
( )
c c
B lc thng cao:
88
( c )
( )
H e
=
0
=
0
c 2 c1
( c )
B lc thng di:
( )
H e
c1 c 2
( c )
B lc chn di:
( )
H e j
c 2
c1 c1
c 2
( c )
Mt s vn ca b lc s l tng cn lu :
- p ng xung h(n) ca b lc s l tng c chiu di v hn, v p ng xung ny l
khng nhn qu. Do vy cc b lc s l tng ny khng thc hin c trong thc t.
- i vi b lc s l tng pha 0 ta c p ng bin trng vi p ng tn s:
( )
( )
H e j = H e j
+ gn sng di thng 1
+ Tn s gii hn di thng S
+ gn sng di thng 2
Vic nm vng nhng kin thc trong chng ny rt cn thit tip cn cc ni dung
kin thc tip theo nh:
- Bin i Fourier ri rc DFT. y l mt trong nhng bin i quan trng nht ca x l
tn hiu s.
- Tng hp cc b lc s FIR, IIR.
89
dt =
1 t
e
+ Tng cp s nhn:
n =0
N
an =
n =0
1
1 a
Nu a < 1
1 a N +1
1 a
CU HI V BI TP CHNG 3
Bi 3.1
Xc nh bin i Fourier ca tn hiu
x (n ) = a
1 < a < 1
Bi 3.2
Tm bin i Fourier v ph bin ca dy
A
x (n ) =
0
0 n L 1
x(n )
....
L 1
Bi 3.3
90
x1 ( n
)=
( n ) vi
x 2 ( n ) = 1, 1 , 1
0
Xc nh mt ph nng lng S x x e j
) ca tn hiu
x (n ) = a n u (n ) 1 < a < 1
Bi 3.5
Cho x(n) = a n u (n) vi a = 0.5 v a = 0.5 . Hy biu din mt ph nng lng
S x x e j
Bi 3.6
n
3
Cho tn hiu x ( n ) = u ( n ) . Ph ca tn hiu s l p n no sau y:
4
( )
c) X e j =
( )
1
3
1 + e j
4
( )
1
3
1 e j
4
b) X e j =
a) Khng tn ti.
1
3
1 e j
4
d) X e j =
Bi 3.7
n
4
Cho tn hiu x ( n ) = u ( n ) . Ph ca tn hiu s l p n no sau y:
3
( )
c) X e j =
( )
1
4
1 + e j
3
( )
1
4
1 e j
3
b) X e j =
a) Khng tn ti.
1
4
1 e j
3
d) X e j =
Bi 3.8
Thnh phn tng ng ca x (n k ) khi chuyn sang min tn s s l:
a) e j k X e j
b) e j k X e j
91
c) e j k X e j
d) e j k X e j
Bi 3.9
Thnh phn tng ng ca x (n ) cos 0 n khi chuyn sang min tn s s l:
a)
1
X ( + 0 )
2
b)
1
X ( 0 )
2
c)
1
1
X ( + 0 ) + X ( 0 )
2
2
d)
1
1
X ( + 0 ) X ( 0 )
2
2
Bi 3.10
Thnh phn tng ng ca e j 0 n x (n ) khi chuyn sang min tn s s l:
a) X e j ( + 0 )
b) X e j ( 0 )
j
j ( 0 )
c) e 0 X e
d) e
j 0
X e j ( + 0 )
Bi 3.11
Khi no pha ca b lc s l tng bng 0 th quan h gia p ng tn s v p ng bin
tn s s l:
( )
( )
b) H e j = H e j
( )
( )
d) H e j = H e j e j
a) H e j = H e j
c) H e j = H e j e j
( )
( )
( )
( )
Bi 3.12
p ng xung h(n) ca b lc s thng thp l tng pha 0 c biu din dng no sau
y:
a) h ( n ) =
c) h ( n ) =
c sin c n
c n
c sin c n
c n
b) h ( n ) =
sin c n
.n
d) h ( n ) =
c sin c n
Bi 3.13
p ng xung h(n) ca b lc s thng cao l tng pha 0 c biu din dng no sau
y:
c sin c n
c n
b) h ( n ) = (n)
sin c n
.n
c sin c n
c n
d) h ( n ) = (n)
c sin c n
n
a) h ( n ) = (n)
c) h ( n ) = (n) +
Bi 3.14
92
c 2
b) h ( n ) = c 2
a) h ( n ) =
c 2 n
c1n
c 2 n
c1n
sin c1n c 2 sin c 2 n
d) h ( n ) = c1
c1n
c 2 n
c) h ( n ) =
Bi 3.15
p ng xung h(n) ca b lc s chn di l tng pha 0 vi tn s ct c1 < c2 c biu
din dng no sau y:
a) h ( n ) = (n)
b) h ( n ) = (n)
c 2 n
c1n
c) h ( n ) = (n) +
c 2 n
c1n
d) h ( n ) = (n)
Bi 3.16
Cht lng b lc s tt khi:
a) + gn sng di thng 1, di chn 2 u nh.
+ Tn s gii hn di thng p, tn s gii hn di chn s cch xa nhau (ngha l di
qu ln).
b) + gn sng di thng 1, di chn 2 ln.
+ Tn s gii hn di thng p, tn s gii hn di chn s gn nhau (ngha l di qu
nh).
c) + gn sng di thng 1, di chn 2 u nh.
+ Tn s gii hn di thng p, tn s gii hn di chn s gn nhau (ngha l di qu
nh).
d) + gn sng di thng 1, di chn 2 u ln.
93
94
GII THIU
Trong bn min biu din tn hiu & h thng ri rc hay dng, chng ta xt c 3 min:
min thi gian ri rc n, min z, min tn s thng qua cc bin i z hay bin i Fouurier.
Trong chng ny, ta tp trung nghin cu n bin i Fourier ri rc i vi cc dy tun hon
c chu k N v t xy dng bin i Fourier ri rc i vi cc dy khng tun hon bt k c
chiu di hu hn N tc l chng ta s nghin cu tn hiu v h thng trong min tn s ri rc k.
Mt trong nhng vn chnh ca chng ny l bin i Fourier ri rc vi nhng u im ni
bt ca n trong vic x l tn hiu ri rc.
Cc ni dung chnh ca chng bao gm:
- Bin i Fourier ri rc DFT i vi dy tun hon c chu k N.
- Bin i Fourier ri rc DFT i vi dy c chiu di hu hn N.
- Tnh php chp tuyn tnh bng php chp vng thng qua bin i DFT.
- Php chp nhanh.
NI DUNG
4.1. BIN I FOURIER RI RC DFT I VI DY TUN HON C CHU K N.
Ta bit rng bin i Fourier va xt chng 3 l mt trng hp ring ca bin i z
hay ni cch khc bin i Fourier chnh l bin i z c thc hin trn vng trn n v.
Nhng i vi mt dy tun hon bt k vi chu k N x ( n ) N , ta thy khng cn thit phi thc
hin bin i Fourier lin tc m ch cn li dng tnh cht tun hon ca x ( n ) N vi chu k N v
tnh tun hon ca bin e j chu k 2 , ngha l ch cn ly cc im c bit
trn n v tng ng vi chu k N ca tn hiu tun hon x ( n ) N
V d:
Chia 8 phn:
Thay k =
2
2
k , N = 8 k =
k = k , k = 0N .
N
8
4
95
2
trn ng
N
Khi qut ha ta s so snh cc dng ph ca cc dng tn hiu khc nhau trn hai min:
min bin s thi gian lin tc v min tn s..
Min bin s
Min tn s
ha ( t )
X a ( )
X ( e j )
x(n)
Bin i
Fourier
N
N-1
X (k )
x (n )
+ a
k ( k )
96
4.1.1. nh ngha
X ( k ) = x ( n ) .e
2
kn
N
n =0
Trong : k =
N 1
= x ( n ) .e jk n
(4.1)
n =0
k = 0 N 1
2
k vi
N
n = 0 N 1
WNkn = e jk n = e
WN kn = e jk n = e
WN = e
2
N
2
kn
N
(4.2)
2
kn
N
; WN1 = e
2
N
; WN0 = 1
X ( k ) = x ( n ) .WNkn
(4.3)
n =0
DFT x ( n ) = X ( k )
DFT
x ( n )
X (k )
V d 4.1
1
x (n) =
0
0n4
5n9
chu k N = 10.
Hy xc nh X ( k )
Gii:
9
X ( k ) = x ( n ) .W
n=0
kn
N
= 1.e
2
kn
10
n =0
97
X (k ) =
1 e
1 e
2
k .5
10
2
k .5
10
, (n + 1 = 4 + 1 = 5).
X (k ) =
2 j sin
j k
2
sin
2
2 e j 10 k = A ( k ) e j ( k ) = X ( k ) e j ( k ) , k = 0 9
=
k j 10 k sin k
e
2 j sin
10
10
x (n) =
N 1
1
N
X ( k ) .e
1
N
N 1
2
kn
N
(4.4)
k =0
x (n) =
X ( k ) .W
kn
N
k =0
(4.5)
K hiu: IDFT X ( k ) = x ( n )
IDFT
Ton t: X ( k )
x (n)
Lu : Cch tnh IDFT hon ton ging DFT ch khc du () , (+) v h s 1/N trc du
. V vy ta ch cn xt DFT ri suy ra bin i IDFT. V mt thut ton l nh nhau.
4.1.3. Biu din DFT di dng ma trn
X ( k ) = x ( n ) .WNkn
n =0
Ta khai trin:
k = 0:
+ x ( N 1) WN0
k = 1:
+ x ( N 1) WN(
k = 2:
+ x ( N 1) WN (
N 1)
2 N 1)
..................
k=N-1:
2 N 1)
Ta k hiu:
98
+ x ( N 1) WN(
N 1)( N 1)
x (0)
x (1)
x ( n) = x ( 2)
x ( N 1)
X ( 0)
X (1)
X ( k ) = X ( 2) ,
X ( N 1)
WN0
WN0
WN0
0
WN1
WN2
WN
WN = WN0
WN2
WN4
2 N 1
WN ( )
N 1 N 1
WN( )( )
(4.6)
WN0
( N 1)
N
(4.7)
X ( k ) = x ( n ) .WN
(4.8)
Ta thy rng tch chp tuyn tnh hc trong chng 1 c biu din di dng:
x3 ( n ) = x1 ( n ) * x2 ( n ) =
x ( m) x ( n m)
m =
(4.9)
Tch chp tun hon (ly cng mt chu k) c biu din nh sau:
()
x3 ( n ) N = x1 ( n ) N *
N 1
x2 ( n ) N = x1 ( m ) N x2 ( n m ) N
(4.10)
m =0
Tnh php chp ca 2 dy tun hon x1 ( n )8 v x2 ( n )8 (c chu k 8) cho trong hnh 4.3
nh sau:
99
x1 ( n )8
x2 ( n)8
()
N 1
x3 ( n )8 = x1 ( n )8 * x2 ( n )8 = x1 ( m )8 x2 ( 0 m )8
8
m =0
x2 ( 0 m)8
Hnh 4.4 Biu din cch tnh php chp tun hon bng th
100
1 1
x3 ( 0 )8 = 1 + + = 1, 75
4 2
3 1
x3 (1)8 = 1 + + = 2
4 4
1 3
x3 ( 2 )8 = + + 1 = 2, 25
2 4
1 1 3
x3 ( 3)8 = + + + 1 = 2,5
4 2 4
x3 ( 4 )8 = 2,5
x3 ( 5 )8 = 2,5
x3 ( 6 )8 = 2,5
x3 ( 7 )8 =
3 1 1
+ + = 1,5
4 2 4
Min n
x ( n) =
Min k
1 N 1
X ( k )WNkn
N k =0
N 1
X ( k ) = x ( n ) WNkn
k =0
ax1 ( n ) N + bx2 ( n ) N
aX 1 ( k ) N + bX 2 ( k ) N
x ( n n0 ) N
WNkn0 X ( k )
WNln x ( n )
X (k + l )
()
X1 ( k )N X 2 ( k )N
x1 ( n ) N *
x2 ( n ) N
101
x1 ( n ) N x2 ( n ) N
1
N
N 1
X (l )
l =0
X1 ( k l )N
()
X1 ( k )N * X 2 ( k )N
x ( n ) thc
X ( k ) = X * ( k )
Re X ( k ) = Re X ( k )
Im X ( k ) = Im X ( k )
X ( k ) = X ( k )
arg X ( k ) = arg X ( k )
L x ( n ) = [ 0, N 1] = N
Nh trn chng ta xt bin i Fourier ri rc i vi dy tun hon c chu k N v
thy u im ni bt ca bin i Fourier ri rc DFT l bin i xui v bin i ngc u
c thc hin cng mt thut ton, nhng trn thc t khng phi lc no chng ta cng gp dy
tun hon.
By gi, ta xt dy khng tun hon c chiu di hu hn nh sau
x ( n) N
102
x( n) M
x ( n ) N
x ( n)N =
0
0 n N 1
n
(4.11)
x ( n ) N = x ( n ) N rect N ( n )
(4.12)
N 1
kn
x ( n ) WN
X ( k ) = n=0
0
K hiu:
0 k N 1
k
DFT x ( n ) = X ( k )
DFT
x ( n )
X (k )
103
(4.13)
x (n) = N
0
K hiu:
N 1
X ( k )W
k =0
kn
N
0 n N 1
(4.14)
I DFT X ( k ) = x ( n )
I DFT
X ( k )
x (n)
V d 4.3
N 1
kn
x ( n ) WN
X ( k ) = n=0
0
0 k N 1
k
1
Ch c mt gi tr x ( n ) n =0 = 1 , v vy: x ( n ) =
0
0 n N 1
n
104
n
1
x (n) = 4
0
0n4
n
105
x ( n) 4
x ( n 2) 4
x ( n 2 )4
Hnh 4.10 Minh ho cc php tr ca tn hiu: Tr tuyn tnh, tr tun hon, tr vng.
106
Min n
x ( n )N
= N
0
Min tn s ri rc k
N 1
X ( k ) N WN kn
0 n N 1
k =0
X ( k )N
N 1
kn
x ( n ) N WN
= k =0
0
0 k N 1
k
ax ( n ) N + bx ( n ) N = x ( n ) N , N 3 = max [ N1 , N 2 ]
aX1 ( k ) N + bX 2 ( k ) N = X 3 ( k ) N
x ( n n0 ) N
WNkn0 X ( k ) N
WN k0 n x ( n )
X ( k k0 ) N
N 1
x ( m)
m =0
X1 ( k )N X 2 ( k )N
x2 ( n m ) N = x1 ( n ) N (*) N x2 ( n ) N
x1 ( n ) N x2 ( n ) N
1
N
N 1
X (l )
l =0
X 2 ( k l )N
x* ( n ) N
X * ( k )N
x* ( n ) N
X * ( k )N
Re x ( n ) N
1
1
X ( k ) N + X * ( k ) N
2
2
j Re x ( n ) N
1
1
X ( k ) N X * ( k ) N
2
2
Vi x ( n ) N thc
X ( k )N = X * ( k )N
X * ( k )N = X ( k )N
Re X ( k ) N = Re X ( k ) N
Im X ( k ) N = Im X ( k ) N
X ( k ) N = X ( k ) N
arg X ( k ) N = arg X ( k ) N
N 1
x ( n)
1
N
n =0
107
N 1
X (k )
h =0
2
N
V d 4.4
x1 ( n ) N = x2 ( n ) N = rect N ( n )
Tm x3 ( n ) N = x1 ( n ) N (*) N x2 ( n ) N thng qua bin i Fourier ri rc (DFT).
Gii:
Ta s dng tnh cht php chp min n sang min tn s ri rc k tr thnh php nhn
thng thng. Ta chuyn x1(n)N v x2(n)N sang min k thnh X1(k) v X2(k) ta c:
X 3 ( k )N = X1 ( k )N X 2 ( k )N
x3 ( n ) N = IDFT X 3 ( k ) N
N 1
kn
x1 ( n ) N WN
X 1 ( k ) = n =0
0
N 1
kn
1.WN
X 1 ( k ) = n =0
0
WNkn = e
2
kn
N
N
X1 ( k ) =
0
0 k N 1
k
0 k N 1
k
thay vo:
k =0
k0
N 2
X3 (k ) =
0
x3 ( n ) = N
0
N
x3 ( n ) =
0
N 1
X (k )
n =0
WN kn
0 n N 1
n
0 n N 1
n
Khi N=4 ta c:
4
x3 ( n ) =
0
0n3
n
4 k = 0
X1 ( k ) = X 2 ( k ) =
0 k 0
108
k =0
k0
16 k = 0
X3 (k ) =
0 k 0
V trong min n
V trong min k
X1 ( k )4 = X 2 ( k )4
x1 ( n )4 = x2 ( n )4
n ----> k
3
2
1
-1
-1
x3 ( n )4
X3 ( k ) 4
-1
16
-1
x1 ( n ) N = x2 ( n ) N = rect N ( n ) , N = 4.
x3 ( n ) = x1 ( n ) * x2 ( n )
Gii:
x3 ( n ) = x1 ( n ) * x2 ( n ) =
n =
x1 ( m ) x2 ( n m ) = x1 ( m ) x2 ( n m )
n=0
x3 ( 0 ) = 1, x3 (1) = 3, x3 ( 2 ) = 3, x3 ( 3 ) = 4, x3 ( 4 ) = 3, x3 ( 5 ) = 2, x3 ( 6 ) = 1, x3 ( 7 ) = 0
Lu : Nu c 2 dy c chiu di hu hn N1 v N2: x1 ( n ) N v x2 ( n ) N
1
x3 ( n ) N = x1 ( n ) N * x2 ( n ) N
3
N 3 = N1 + N 2 1
Nu N = N1 = N2 = 4 th ta c N3 = 7
Kt qu php chp ny s c minh ho hinh 4.12 nh sau
x1 ( n) = x2 ( n)
x1 ( m)
x2 ( 0m)
x3 (0 ) = 1
x 3 (1 ) = 2
x3 (2 ) = 3
x 3 (3 ) = 4
x3 (4 ) = 3
x2 (1 m)
x 3 (5 ) = 2
x3 (6 ) = 1
x3 (7 ) = 0
x3 ( n ) x3 ( n )8
x1 ( n )8 = x2 ( n )8 = rect4 ( n )
Gii: y ta thy x1 ( n )8 = x2 ( n )8 chnh l dy ch nht rect4(n) v thm 4 mu bng 0.
7
Ta c:
x3 ( n )8 = x1 ( n )8 (*)8 x2 ( n )8 = x1 ( m )8 x2 ( n m )8
m =0
110
x3 ( 0 )8 = x1 ( m )8 x2 ( 0 m )8 = 1 .
m =0
x3 (1)8 = 2, x3 ( 2 )8 = 3, x3 ( 3 )8 = 4, x3 ( 4 )8 = 3, x3 ( 5 )8 = 2, x3 ( 6 )8 = 1, x3 ( 7 )8 = 0
x1 ( m)8 = x2 ( m)8
-1
x2 ( 0 m )8
-3
-2
-1
x2 (1 m )8
-2
-1
x2 ( 2 m )8
-1
kt qu ta tn c vi chiu di bng 8.
Vy, ta rt ra kt lun:
iu kin ta c th s dng php chp vng tnh php chp tuyn tnh i vi 2 dy
c chiu di hu hn x1 ( n ) N v x2 ( n ) N l chiu di chng ta chn thc hin php N3 phi
1
tho mn: N3 N1 + N 2 -1
y, trc tin ta phi b xung cc mu bng 0 tng chiu di x1 ( n ) N v x2 ( n ) N ti
1
x3 ( n ) N + N
1
2 1
= x1 ( n ) N (*) N + N
1
2 1
x2 ( n ) N
Nu tnh php chp tuyn tnh thng qua php chp vng ta s li dng c u th ca
bin i Fourier ri rc l bin i xui ngc cng mt thut ton, do vy ci thin hiu nng
tnh ton ng k, hn na php chp sang min tn s ri rc tr thnh php nhn cho nn thc
hin cng n gin hn rt nhiu.
S ng dng DFT tnh php chp tuyn tnh:
x1 ( n ) N
x1 ( n ) N + N
1
2 1
2 1
x2 ( n ) N
X 3 ( k )N + N
1
x2 ( n ) N + N 1
1
X1 ( k )N + N
X 2 ( k )N + N
1
2 1
x3 ( n ) N + N 1
2 1
Hnh 4.14 S tnh php chp tuyn tnh thng qua bin i DFT
112
x(n) N = x (n) N1
(4.15)
x ( n ) iN1 n (i + 1) N1 1
xi ( n ) N =
1
0
n
(4.16)
vi
yi (n) N1 + M 1 = h(n) M * xi ( n ) N
(4.17)
Php chp ny c thc hin thng qua php chp vng nh DFT. y, chiu di thc
hin DFT l N1+M-1.
- Sau chng ta t hp cc kt qu thnh phn:
y (n) = yi (n) N1 + M 1
(4.18)
Chiu di ca DFT
N1 + M -1
10
32
11-17
64
18-29
128
30-52
256
53-94
512
95-171
1024
113
172-310
2048
311-575
4096
576-1050
8192
1051-2000
16.384
2001-3800
32.768
3801-7400
65.536
7401-1480
131.072
TM TT V HNG DN HC TP CHNG 4
Trong chng ny, chng ta lm quen vi php bin i Fourier ri rc DFT, y l mt
trong nhng ni dung quan trong ca x l tn hiu s v n l nn tng cho cc thut ton tnh
ton nhanh nh bin i Fourier nhanh FFT gip cho tc tnh ton ca cc chp DSP ci thin
ng k.
Cc kin thc trong chng ny cn lu bao gm:
1. Cp bin i Fourier ri rc i vi dy tun hon c chu k N.
Bin i DFT
N 1
X ( k ) = x ( n ) .e
2
kn
N
n =0
k =
2
k
N
x (n) =
1
N
N 1
X ( k ) .e
2
kn
N
k =0
Lu :
114
N 1
kn
x ( n ) WN
X ( k ) = n=0
0
0 k N 1
k
Bin i IDFT
x (n) = N
0
N 1
X ( k )W
k =0
kn
N
0 n N 1
n
Phn bit r cc khi nim tr tuyn tnh, tr tun hon, tr vng c bit l phn bit 3 khi
nim:
- Php chp tuyn tnh x1(n)*x2(n)
- Php chp tun hon x1 ( n ) N () N x2 ( n ) N
- Php chp vng x1(n)N (*)N x2(n)N
T y ta thy, kt qu ca php chp tuyn tnh gia hai tn hiu c chiu di hu hn
x1(n) c chiu di N1, x2(n) c chiu di N2 hc trong chng 1 c th tnh c thng qua bin
i DFT nu chiu di thc hin DFT N N1 + N2-1. Nh vy vic thc hin php chp s d
dng hn v bin i DFT v IDFT c thc hin cng mt thut ton.
4. Thc hin php chp nhanh
x(n) = x i (n)
i
Tip theo, ta thc hin php chp xi(n)*h(n) thng qua bin i DFT thu c kt qu yi(n),
y, thng thng ta chn chiu di thc hin DFT c dng c s 2, 2 tnh ton nhanh. Sau
, u ra ca h thng y(n) s l hp ca cc yi(n)
y(n) = yi (n)
i
115
Nhn chung, cc kin thc ca chng ny s lm nn tng quan trng cho cc thut ton
bin i Fourier nhanh FFT s c trnh by trong chng 7.
CU HI V BI TP CHNG 4
Bi 4.1
0n5
6 n 11
1
x (n) =
0
chu k N = 12.
Hy xc nh X ( k ) .
Bi 4.2
x ( n )4
1
2
=
4
3
n=0
n =1
n=2
n=4
x ( n )4
4
3
=
2
1
n=0
n =1
hy xc nh X ( k )
n=2
n=4
hy xc nh X ( k )
Bi 4.3
Cho:
Bi 4.4
1
x (n) =
0
0 n L 1
n
Hy chng minh:
N 1 j 2 n.r
N
e
n =0
N
=
0
r = l.N
n
l: nguyn
Bi 4.6
116
Cho hai dy
x1(n)4 = (n 1)
n
1
x(n) 4 = 4
0
0n4
n
1
N
a) X ( k ) =
N 1
x ( n ) .e
2
kn
N
N 1
b) X ( k ) = x ( n ) .e
n=0
N 1
c) X ( k ) = x ( n ) .e
2
kn
N
n =0
2
kn
N
1
N
d) X ( k ) =
n=0
N 1
x ( n ) .e
2
kn
N
n=0
Bi 4.8
1
a) x ( n ) =
N
N 1
X ( k ) .e
2
kn
N
N 1
b) x ( n ) = X ( k ) .e
k =0
N 1
c) x ( n ) = X ( k ) .e
2
kn
N
k =0
2
kn
N
d) x ( n ) =
k =0
1
N
N 1
X ( k ) .e
2
kn
N
k =0
Bi 4.9
1 N 1
kn
x ( n ) WN
a) X ( k ) = N n =0
0
N 1
kn
x ( n ) WN
b) X ( k ) = n =0
0
N 1
X ( k )W
k =0
kn
N
k
0 k N 1
1 N 1
kn
x ( n ) WN
c) X ( k ) = N n =0
0
x (n) = N
0
0 k N 1
0 k N 1
k
0 n N 1
n
117
1 N 1
kn
0 n N 1
X ( k )WN
x ( n ) = N k =0
0
n
x (n) = N
0
N 1
X ( k )W
k =0
kn
N
0 n N 1
n
d)
N 1
kn
x ( n ) WN
X ( k ) = n=0
0
N 1
kn
X ( k ) WN
x ( n ) = k =0
0
0 k N 1
0 n N 1
n
Bi 4.10
Ta c th tnh php chp tuyn tnh hai dy x1(n) v x2(n) c chiu di L[x1(n)]=N1 v
L[x2(n)]=N2 thng qua bin i DFT nu ta chn chiu di thc hin bin i DFT l:
a) N N1 + N2 -1
b) N N1 + N2 -1
c) N<N1 + N2 -1
d) N > N1 + N2 -1
118
GII THIU
Lc s l mt trong nhng k thut ph bin ca x l tn hiu s. Cng vi s pht trin
rc r ca cng ngh vi mch in t s lm tng hiu qu ca cc b lc s, cc h thng s,
gip ti u c cc tham s ca b lc. Ta hy xem xt khi nim ca v lc s v b lc s:
- nh ngha B lc s:
Mt h thng dng lm bin dng s phn b tn s ca cc thnh phn ca mt tn hiu
theo cc ch tiu cho c gi l b lc s.
- Khi nim v lc s:
Cc thao tc ca x l dng bin dng s phn b tn s ca cc thnh phn ca mt tn
hiu theo cc ch tiu cho nh mt h thng s c gi l s lc s.
Nh chng ta xt chng 3, cc b lc s l tng c p ng xung h(n) c chiu di
v hn v khng nhn qu tc l cc b lc s l tng l cc h thng khng nhn qu cho nn
n khng th thc hin c trong thc t. Trong chng ny chng ta s xt cc phng php
tng hp b lc s c p ng xung c chiu di hu hn FIR (Finite Impulse Response) vi mc
ch l da trn cc b lc s l tng xt chng 3 xy dng cc b lc s thc t c p
ng xung l nhn qu v c chiu di hu hn, y ta gii hn cc b lc ny c pha tuyn tnh.
Ni dung chnh ca chng cp n cc vn :
+ c im B lc s FIR pha tuyn tnh.
+ Tng hp b lc s FIR pha tuyn tnh theo phng php ca s.
NI DUNG
5.1. C IM CA B LC S FIR PHA TUYN TNH
Ta c khi b lc s FIR c p ng xung c chiu di hu hn ngha l:
L h ( n ) = [ 0, N 1] = N
(5.1)
H ( z ) = h ( n ) z n
n=0
(5.2)
( )
N 1
H e j = h ( n ) e j
(5.3)
n =0
( ) theo ln v pha ta
( )
( )
H e j = A e j e
j ( )
(5.4)
Do pha ( ) tuyn tnh nn ta gi s pha c dng theo phng trnh tuyn tnh nh sau
( ) =
(5.5)
( )
bin tn s H e j
( )
ca b lc s v xt xem vi p ng bin tn s H e j
tm c
+ gn sng di thng 1
+ Tn s gii hn di thng S
+ gn sng di thng 2
( ) =
2.Trng hp 2. 0
( ) =
Trng hp 1: = 0
( ) =
Ta c theo (5.3):
( )
N 1
N 1
n =0
n =0
H e j = h ( n ) e j = h ( n ) (cos +jsin )
N 1
N 1
n =0
n=0
= h ( n ) cos + j h ( n ) sin
(5.6)
( )
( )
( )
= A ( e ) cos jA ( e ) sin
H e j = A e j e j ( ) = A e j (cos j sin )
j
(5.7)
ng nht (5.6) v (5.7) ta thy y l 2 s phc, mun bng nhau th phn thc phi bng
phn thc v phn o phi bng phn o:
120
N 1
h ( n ) cos = A ( e ) cos
j
n =0
N 1
(5.8)
h ( n ) sin =A ( e ) sin
j
n =0
N 1
2
h( n) = h( N 1 n )
- y =
(5.9)
(0 n N 1)
N 1
c gi l tm i xng ca b lc FIR.
2
( ) =
Trng hp 2. 0
N 1
2
2
h( n) = h( N 1 n)
- y =
(5.10)
(0 n N 1)
N 1
c gi l tm phn i xng ca b lc FIR..
2
( )
( )
H d e j = W e j
( )
H e j =
1
2
W ( e ) H ( e )
j
(5.11)
( ) va thit k s c hin
0 n N 1
n
1
wR ( n ) N =
0
(5.12)
( )
WR e j
N 1
= FT wR ( n )7 = e jn
n=0
=e
N 1
j
1 e j N e
=
=
1 e j
V c dng
0
nn ta bin i tip: AR e j
0
( )
N
2
(e
(e
N
N
sin
sin
N
2
2
N
N
2
2 =N
2
=
sin
sin
2
2
2
2
2
( )
N
2
(5.13)
( )
N
2
( )
AR e j
-s
N
2 = e j R ( ) A e j
R
sin
sin
= 20 lg
( )
W (e )
W e js
j0
R =
- B rng nh trung tm
4
N
R = 20 lg
( )
(dB ) 13dB .
W (e )
WR e js
j0
( ) = 20 lg
G e
( )
W (e )
W e j
j0
( dB )
1 0 n 6
n
0
Gii: Ta c wR ( n )7 =
124
WR ( n)7
( )
c =
;N = 7.
N 1
, do vy ta phi dch chuyn
2
N 1
mu:
2
N 1
sin c n
c
2
hLP ( n ) =
N 1
c n
Thay c =
; N = 7 ta c:
hLP ( n ) =
(tm i xng ti n =
N 1
)
2
( n 3)
1
2
2 n3
( )
2
sin
Sau ta thc hin nhn h(n) vi ca s ch nht N=7 nh hnh 5.2 tm hd(n)
125
1
5
1
3
hd ( n) = WR ( n)7 .h ( n)
1/2
-4
-3
-2
-1
1
3
1
3
hd ( 0 ) =
1
= hd ( 6 )
3
hd (1) = 0 = hd ( 5 )
hd ( 2 ) =
hd ( 3) =
= hd ( 4 )
1
2
Hm truyn t ca b lc:
6
H d ( z ) = hd ( n ) z n =
n =0
Hay y ( n ) =
1 1 2 1 3 1 4 1 6
+ z + z + z
z
3
2
3
1
1
1
1
1
x ( n ) + x ( n 2 ) + x ( n 3) + x ( n 4 )
x ( n 6)
3
2
3
Kt qu c s b lc FIR nh sau:
126
1
3
Z 1
Z 1
Z 1
1
2
Z 1
Z 1
Z 1
1
3
( ) = 20 lg
127
W ( e j )
W (e
j0
N
N
(dB ) ca ca s
( )
128
wT ( n ) N
2n
N 1
2n
= 2
N 1
0n
N 1
2
N 1
n N 1
2
n
(5.13)
V d 5.3
Hy v ca s Bartlelt vi N = 7
wT ( n ) N
n
3
n
= 2
3
0
0n3
3 n 6
n
WT ( n)7
N 1
2
hd ( n ) = wT ( n ) N h ( n )
+ min :
H d e j = WT e j * H e j
( )
( )
8
N
+ T 26dB
129
( )
Khi dng ca s tam gic hin tng Gibbs gim rt nhiu so vi dng ca s ch nht v
T < R , nhng di qu li ln hn ca s ch nht T > R
V d 5.4
Hy thit k b lc thng cao FIR pha tuyn tnh dng phng php ca s Bartlett vi
c =
;N = 7.
Gii:
Ta xt b lc thng cao pha 0 ( ) = 0 : (pha khng, tm i xng nm ti im 0)
c sin c n
c n
hHP ( n ) = ( n )
N 1
vy ta dch chuyn hHP(n) nh
2
sau:
N 1
sin c n
N 1 c
2
hHP ( n ) = n
N 1
2
c n
hHP ( n ) = ( n 3)
Thay N=7 c =
ta c:
( n 3)
1
2
2 n3
( )
2
sin
hHP ( n )
1
3
130
hd ( n )
2
3
Z 1
Z 1
1
2
Z 1
Z 1
2
3
2
3
wH ( n ) N
n
(1 ) cos
=
N 1
0
0 n N 1
(5.14)
= 0,5 : ca s Hanning
wHan ( n ) N
n
0,5 0,5cos
=
N 1
0
131
0 n N 1
n
(5.15)
= 0,54 : ca s Hamming
wHam ( n ) N
n
0,54 0, 46 cos
=
N 1
0
0 n N 1
(5.16)
Ta c cc tham s ca b lc Hanning:
+ Han =
8
N
+ Han 32dB
Cc tham s ca b lc Hamming:
+ Ham =
8
N
+ Ham 43dB
8
, T > Han > Ham vy trong 3 ca s b
N
rng nh trung tm l nh nhau nhng bin ca gn sng di thng v di chn s nh nht
khi thit k bng ca s Hamming.
Nh vy, ta thy: T = Han = Ham =
wB ( n ) N
Vi iu kin:
N 1
2
m =0
N21
2
m
= ( 1) am cos N 1 mn
m =0
=1
Cc tham s ca ca s:
+ B =
12
N
+ B 57 dB
V d 5.5
Hy tm ca s Blackman trong cc trng hp sau y:
1, a0 = 0,5; a1 = 0,5; am = 0
2, a0 = 0,54; a1 = 0, 46; am = 0; m 0,1
132
0 n N 1
n
(5.17)
2
4
n + 0, 08cos
n
0, 42 0,5cos
wB =
N 1
N 1
0
0 n N 1
n
wK ( n ) N
2
I 0 n 1 . 1 2n 1
2
N 1
=
n 1
I0
0 n N 1
(5.18)
1 x k
I0 ( x ) = 1 +
k =1
k ! 2
Trong nh ngha (5.18), tham s c trng cho vic trao i nng lng gia nh trung
tm v cc nh th cp, t hiu qu cao khi thit k, ngi ta thng chn: 4 9
Trong ca s Kaiser ta c th thay i tham s thay i t l gia K v K
TM TT V HNG DN HC TP CHNG 5
Trong chng 5, chng ta nghin cu cch tng hp b lc s c p ng xung c chiu
di hu hn FIR, cc c im ca b lc s FIR v tp trung nghin cu k v phng php ca
s. Cc vn cn lu trong chng 5 bao gm:
1 c im b lc s FIR
Ta ch xt b lc s pha tuyn tnh, cho nn cc b lc s FIR c chia ra lm 4 loi:
- Khi ( ) = v N l, ta c b lc s FIR loi I, h(n) i xng.
- Khi ( ) = v N chn, ta c b lc s FIR loi II, h(n) i xng.
133
N 1
2
- h(n) = h(N-n-1)
B lc FIR loi I, loi II ta c:
- Tm phn i xng ca p ng xung h(n) ti : =
N 1
2
- h(n) = -h(N-n-1)
2. Phng php ca s
Ni dung ca phng php ny l dng ca s bin p ng xung h(n) ca b lc s l
tng thnh nhn qu v c chiu di hu hn.
Khi tng hp b lc s ta phi lu cc tham s:
- B rng nh trung tm .
- T s gia bin nh th cp th nht trn bin nh trung tm:
= 20 lg
( )
W (e )
W e js
j0
Loi ca s
B rng nh trung tm .
T s (dB)
Ch nht
4 N
-13
8 N
-27
Hanning
8 N
-32
Hamming
8 N
-43
Blackman
12 N
-58
134
Mt s hm ca s tng hp b lc FIR
Tn ca s
Hm trong min n vi 0 n N 1
N 1
2 n
1
N 1
Hamming
1
2 n
1 cos
2
N 1
Hanning
Blackman
Kaiser
2 n
N 1
0.42 0.5cos
2 n
4 n
+ 0, 08cos
N 1
N 1
2
2
N 1
N 1
I 0
n
2
2
N 1
I 0
CU HI V BI TP CHNG 5
Bi 5.1
Cho b lc FIR loi 1 vi N=7 c p ng xung h(n) c xc nh h(0)=1, h(1)=2, h(2)=3,
h(3)= 4.
Tm v p ng xung h(n)
Bi 5.2
Cho b lc FIR loi 2 vi N=6 c p ng xung h(n) c xc nh h(0)=1, h(1)=2, h(2)=3.
Tm v p ng xung h(n).
Bi 5.3
Cho b lc FIR loi 3 vi N=7 c p ng xung h(n) c xc nh h(0)=1, h(1)=2, h(2)=3.
Tm v p ng xung h(n).
Bi 5.4
Cho b lc FIR loi 4 vi N=6 c p ng xung h(n) c xc nh h(0)=1, h(1)=2, h(2)=3.
Tm v p ng xung h(n).
Bi 5.5
135
c =
Bi 5.6
Hy thit k b lc s FIR thng cao pha tuyn tnh, dng ca s ch nht vi N = 9,
c =
Bi 5.7
Hy thit k b lc s FIR thng di pha tuyn tnh, dng ca s ch nht vi N = 9,
c1 =
, c 2 =
Bi 5.8
Hy thit k b lc s FIR chn di pha tuyn tnh, dng ca s tam gic Barlett vi N = 9,
c1 =
, c 2 =
Bi 5.9
Cht lng ca s s tt khi no:
a) B rng nh trung tm hp v t s gia bin nh th cp th nht trn bin
nh trung tm: = 20 lg
( )
W (e )
W e js
j0
phi nh.
( )
W (e )
W e js
j0
phi nh.
( )
W (e )
W e js
j0
ln.
( )
W (e )
W e js
j0
ln.
Bi 5.10
Ca s Hanning c cht lng km hn ca s Hamming v:
a) B rng nh trung tm ca ca s Hanning ln hn ca s Hamming
136
b) Loi cu trc b lc
c) Chiu di ca b lc
d) c tnh pha ca b lc
Bi 5.13
Khi thit k b lc FIR bng phng php ca s, nu b lc cha p ng c cc ch
tiu k thut th ta phi:
a) Thay i loi ca s
b) Tng chiu di ca ca s
d) Thay cu trc b lc
Bi 5.14
Khi thit k, nu ta tng chiu di N ca ca s, ta thy:
a) gn sng c di thng v di chn tng theo.
b) gn sng c di thng v di chn gim i.
c) Tn s gii hn di thng p v tn s gii hn chn s gn nhau hn.
d) Tn s gii hn di thng p v tn s gii hn chn s xa nhau hn.
137
GII THIU
Cng ging nh b lc FIR, ngi ta thng dng mt s phng php tng hp b lc IIR
c p ng xung c chiu di v hn (IIR: Infinite Impulse Response). Phng php s c trnh
by chng ny l bin i t b lc tng t sang b lc s theo cc php nh x. Vic tng
hp b lc tng t coi nh bit trong cc kin thc v C s k thut in - in t, khi tng
hp b lc s IIR ta s bt u vic tng hp b lc trong min tng t tc l xc nh hm
truyn t H a ( s ) v sau bin i sang min s.
C 3 phng php chnh chuyn t b lc tng t sang b lc s tng ng
- Phng php bt bin xung
- Phng php bin i song tuyn
- Phng php tng ng vi phn
Vi iu kin tng hp c H a ( s )
tm c hm truyn t tng t H a ( s ) , ngi ta c 3 phng php tng hp l:
- Butterworth
- Chebyshev
- Elip hay Cauer
Sau y chng ta s ln lt nghin cu cc ni dung chnh trn.
NI DUNG
6.1. C S TNG HP B LC S IIR
Ta c th m t b lc tng t bng hm h thng ca n:
M
H a (s ) =
ks
B( s) k = 0
=
N
A( s )
k =0
138
(6.1)
ks
H a (s ) =
h(t )e st dt
(6.2)
d k y(t) M d r x(t)
k
= r
dt k
dt r
k =0
r =0
N
(6.3)
( )
H ( z ) = z N H z 1
(6.4)
h(n ) h(nT )
n = 0, 1, 2,
(6.5)
y T l khong ly mu.
c biu din trong phm vi ca vic ly mu p ng xung mt b lc tng t vi p
ng tn s H a (F ) , b lc s vi p ng xung n v h(n ) ha (nT ) c p ng tn s
139
H ( f ) = Fs
H [( f k )F ]
a
(6.6)
k =
hoc
1
H (T ) =
T
H a (
k =
2k
)
T
(6.7)
H ( e j ) s c c tuyn p ng tn s ca b lc
R rng, b lc s vi p ng tn s
i Laplace ca ha (t ) . Mi quan h ny l:
H ( z ) z = e st
1
=
T
2k
Has j
(6.8)
k =
H (z ) =
h( n ) z n
(6.9)
n=0
H ( z ) z =e st =
h(n)e sTn
n 0
z = e sT
(6.10)
R rng, ta phi c:
140
(6.11)
(2k 1)
j
Mt phng z
z=e
sT
Mt phng s
Vng trn n v
Ha ( s ) =
k =1
Ak
s s pk
(6.12)
Bi vy:
N
ha ( t ) = Ake
s pk t
k =1
t0
(6.13)
h ( n ) = h a ( nT )
N
= Ake
(6.14)
s pk Tn
k =1
H ( z ) = h(n)z n
n =0
=
n =0
A e
k =1
k =1
n =0
= Ak e
Tng pha trong ca (6.15) l hi t, v
s pk T
e z 1
n =0
s pk
s pk T
Tn z n
z 1
(6.15)
s pk < 0 v c
=
1
s T
1 e z 1
pk
(6.16)
Do , hm h thng b lc s l:
N
H(z) =
k =1
Ak
s T
1 e z 1
pk
(6.17)
zk = e
s pk T
k = 1, 2, , N
(6.18)
Ha (s) =
1
ura
1
vi: ura = i
, uvo = i R +
s.C
s.C
uvo
142
1
1
1
s.C
=
= RC
Ha (s) =
1
1 ( s.RC + 1)
s+
R+
RC
s.C
im cc: s p1 =
1
1
; A1 =
RC
RC
Bin i:
H (z) =
1 e
1
s p1T
M = 0 b0 =
.z 1
1
RC
=
1 e
1
T
RC
. z 1
1
RC
N = 1 a1 = e
1
T
RC
H ( z) =
b0
;
1 + a1 z 1
hay y ( n ) = b0 x ( n ) + ( a1 ) y ( n 1) , ta c s sau:
H (s ) =
b
s+a
(6.19)
dy (t )
+ ay (t ) = bx(t )
dt
(6.20)
Trnh s thay th php o hm bng php sai phn hu hn, gi s rng ta tch phn o
hm v ly gn ng n bng cng thc hnh thang. Nh vy.
t
y (t ) =
y ' ( )d + y (t o )
(6.21)
to
y (nT ) =
T
[ y' (nT ) + y' (nT T )] + y(nT T )
2
(6.22)
(6.23)
Ta dng (6.23) thay cho o hm trong (8.2.40) v s c c phng trnh sai phn ca
h thng ri rc tng ng. Vi y (n ) y (nT ) v x(n ) x(nT ) , ta c kt qu:
bT
aT
aT
[ x( n) + x ( n 1)]
1 +
y ( n ) 1
y ( n 1) =
2
2
2
(6.24)
bT
aT 1
aT
(1 + z 1 ) X ( z )
z y( z) =
1 +
y ( z ) 1
2
2
2
Do , hm h thng ca b lc s tng ng l:
H (z ) =
Y ( z)
(bT / 2)(1 + z 1 )
=
X ( z ) 1 + aT / 2 (1 aT / 2) z 1
H (z ) =
b
2 1 z 1
+a
T 1 + z 1
(6.25)
s=
2 1 z 1
T 1 + z 1
(6.26)
H ( z ) = H a ( s ) s = 2 1 z 1
T 1+ z 1
144
(6.27)
V d 6.2
Cho mch in tng t:
Hy chuyn mch in ny thnh mch s bng phng php bin i song tuyn?
Gii:
Ha (s) =
1
RCs + 1
H ( z) =
1
2 1 z 1
RC
+1
T 1 + z 1
)
T +T z
=
) + T (1 + z ) 2RC + T + (T 2 RC ) z
T 1 + z 1
2 RC 1 z 1
T T 1
+ z
A A
;
H (z) =
T 2 RC 1
1+
z
A
M = 1 b0 =
T
T
, b1 =
A
A
N = 1 a1 =
T 2 RC
A
A = 2 RC + T
V s
145
dy (t )
y (nT ) y (nT T )
=
dt t = nT
T
y (n) y (n 1)
=
T
(6.28)
hm h thng l H ( z ) = 1 z 1 T . Do :
s=
1 z 1
T
(6.29)
H ( z ) = H a ( s ) s = (1 z 1 ) / T
(6.30)
H a (s ) l hm h thng ca b lc tng t.
Ta hy kho st php ni suy ca nh x t mt phng s vo mt phng z vi
z=
1
1 sT
(6.31)
z=
=
1
1 jT
1
1 + 2T 2
+j
(6.32)
1 + 2 + T 2
146
Mt phng z
j
Im(z)
Mt phng s
nh x
2
Re(z)
Vng trn n v
V d 6.3
Cho mch in tng t:
(z) =
1
T
T
=
=
1
1
1 z
RC RCz + T
RC + T RCz 1
RC
+1
T
T
A
;
H ( z) =
RC 1
1
z
A
M = 0 b0 =
Ts
A
A = RC + Ts
N = 1 a1 =
y ( n ) = b0 x ( n ) + ( a1 ) y ( n 1)
S h thng ging nh v d 6.1.
147
RC
A
H ( ) =
(6.33)
1 + ( / c ) 2 N
H (s )H ( s ) =
(6.34)
1 + ( s 2 / c2 ) N
s2
c2
= (1)1 / N = e j ( 2k +1) / N
k = 0, 1, , N 1
v t :
s k = c e j 2 e j (2 k +1) 2 N
k = 0, 1, , N 1
(6.35)
1
1 + ( S / c )
2N
= 22
v v th:
N=
log10 [(1 / 22 ) 1]
2 log10 ( s / c )
(6.36)
H ( ) =
1+
(6.37)
TN2 ( / c )
cos( N cos 1 x)
TN (x ) =
ch( Nchx)
x 1
x >1
(6.38)
TN +1 (x ) = 2 xTN ( x ) TN 1 ( x )
N = 1, 2,
y T0 ( x ) = 1 v T1 ( x ) = x . Ta c T2 ( x ) = 2 x 2 1, T3 ( x ) = 4 x 3 3 x
Cc a thc ny c mt s tnh cht sau:
149
(6.39)
1. TN ( x) 1 vi mi x 1 .
2. TN (1) = 1 vi mi N
3. Tt c cc nghim ca a thc TN ( x ) xut hin trong khong 1 x 1 .
Tham s lc lin quan ti gn sng trong bng thng, nh minh ho hnh 8.48, vi
1
1+ 2
= 1 1
hoc tng ng
2 =
1
(1 1 ) 2
1
(6.40)
2 +1
r1 = c
2
(6.41)
v trc i xng l:
r2 = c
2 1
2
(6.42)
1+ 2 + 1
1/ N
(6.43)
Nu k hiu v tr gc ca cc cc b lc Butterworth l:
k =
(2k + 1)
2N
k = 0, 1, 2, , N 1
(6.44)
k = 0, 1, 2, , N 1 , vi
xk = r2 cos k
y k = r1 sin k
k = 0, 1, 2, , N 1
k = 0, 1, 2, , N 1
150
(6.45)
H () =
1 + 2 TN2 ( S / c ) / TN2 ( s /
(6.46)
sk = j
s
sin k
k = 0, 1, 2, , N 1
(6.47)
Cc im cc c t ti cc to ( v k , wk ), y:
vk =
s xk
x k2
wk =
k = 0, 1, 2, , N 1
y k2
s yk
k = 0, 1, 2, , N 1
x k2 + y k2
N l
N chn
(6.48)
(6.49)
H ()
1
1+ U N ( / c )
2
(6.50)
N=
K ( c s ) K 1 22 1+ 2
1 22
K 2 1 22 K ( 1 ( c s )2
(6.51)
K (x ) =
d
2
1 x sin
(6.52)
TM TT V HNG DN HC TP CHNG 6
Trong chng ny chng ta cp n phng php tng hp b lc s IIR. Ta nh rng
b lc ny c xy dng t b lc tng t, tc l ta phi xc nh c hm truyn t tng
t H a ( s ) , ngi ta c 3 phng php tng hp xc nh H a ( s ) :
- Butterworth
- Chebyshev
- Elip hay Cauer
152
Ha ( s ) =
k =1
Ak
s s pk
H(z) =
k =1
Ak
s T
1 e z 1
pk
H ( z ) = H a ( s ) s = 2 1 z 1
T 1+ z 1
H ( z ) = H a ( s ) s =1 z 1
T
4. B lc Butterworth
B lc thng thp Butterworth l loi ton cc c c trng bi p ng bnh phng
bin tn s.
H ( ) =
2
1
1 + ( / c ) 2 N
H ( ) =
1+ 2 TN2 ( / c )
cos( N cos 1 x)
TN (x ) =
ch( Nchx)
x 1
x >1
H ( ) =
1 + 2 TN2 ( S / c ) / TN2 ( s /
H ( )
1
1+ 2 U N ( / c )
y U N ( x ) l hm elp Jacobian bc N ,
Lu : V bin i tn s c th c thc hin trong min tng t hoc trong min s,
nn khi tng hp b lc s IIR ta phi chn phng n hp l v cn nhc n loi b lc cn
tng hp. C th, phng php bt bin xung v nh x o hm l khng thch hp trong vic
tng hp b lc thng cao v nhiu b lc thng di, v vn ln mu. Thay vo , cn phi
thc hin nh x t b lc tng t vo b lc s thng thp bng mt trong hai php nh x ny
v sau thc hin bin i tn s trong min s. Lm nh th s trnh c s ln mu. Khi
dng bin i song tuyn tnh, vic ln mu l khng thnh vn v do vic thc hin php
bin i tn s trong min tng t hay min s l khng quan trng.
CU HI N TP V BI TP CHNG 6
Bi 6.1
Cho hm truyn t b lc tng t: H a (s ) =
1
s +1
H a (s ) =
s + 0,1
( s + 0,1) 2 + 9
Bi 6.5
Xc nh cp v cc cc ca b lc Butterworth thng thp c rng bng -3dB l 500Hz
v suy gim 40dB ti 1000Hz.
Bi 6.6
B lc Butterworth c m t dng nh sau
Ha (s) =
H0
n
(s s )
vi cc im cc s pk = e
pk
k =1
1 2 k 1
j +
2 2n
b) chiu di ca b lc v tn s di thng
c) bc ca b lc v tn s ct
d) chiu di ca b lc v tn s ct
Bi 6.8
Khi bc N ca b lc Butterworth tng ln th:
a) Cht lng ca b lc c ci thin.
b) Cht lng ca b lc gim i
c) Cht lng khng ph thuc vo vic tng bc N ca b lc
d) Cht lng khng b nh hng ch c tn s ct thay i.
Bi 6.9
p ng bnh phng bin tn s ca b lc Chebyshev loi I l:
2
a) H () =
c) H () =
1
1+ TN ( / c )
b) H () =
1
1+ T ( / c )
d) H () =
2
N
1
1+ T ( / c )
2
2
N
1
1+ T (c / )
2
2
N
Bi 6.10
p ng bnh phng bin tn s ca b lc Elip l:
a) H () =
1+ U
2
N
b) H () =
( / c )
156
1+ U
2
2
N
( / c )
c) H () =
d) H ()
1+ U N ( / c )
y U N ( x ) l hm elp Jacobian bc N .
157
1
1+ 2 U N ( / c )
GII THIU
Trng tm ca chng ny l cc ni dung thc hin bin i Fourier nhanh tng kh
nng tnh ton hiu qu ca php tnh DFT hc trong chng 4. Trong nhiu thp k, cc thut
ton dng bin i Fourier nhanh FFT (Fast Fourier Transform) rt c quan tm ca cc nh
ton hc. Tuy vy phi cho n tn khi Cooley v Tukey xut bn bi bo ni ting ca mnh th
s nh hng v ngha ca cc tnh ton hiu qu ca DFT mi c nhn ra. K t , thut
ton FFT ca Cooley v Tukey v nhiu dng khc ca n, chng hn nh cc tnh ton ca
Singleton (1967,1969), c mt nh hng rt ln trong vic s dng DFT tnh php chp,
tng quan, v phn tch ph. bit thm hon cnh lch s ca cc thut ton FFT ta c th
tham kho bi bo ca Cooley (1976)
Tri qua nhiu nm, c rt nhiu bi bo cp n thut ton FFT c xut bn nh
nh cc bi bo sm nht nh ca Brigham v Morrow (1967), ca Cochran (1967), Bergland
(1969), v Cley (1969).
Vic nhn ra tnh ton DFT c th c sp t v tnh ton nh mt php chp tuyn tnh
nh ni trong chng 4 cng c mt ngha rt ln. Goertzel (1968) ch ra rng DFT c th
c tnh ton mt cch qui, mc d hiu qu trong tnh ton ca phng php ny khng ng
k. Mang nhiu ngha hn l cng trnh ca Bluestein (1970), ng ch ra rng vic tnh ton
DFT c th c xem nh hot ng ca b lc chirp tuyn tnh. Cng trnh ny dn n s
pht trin ca thut ton bin i chirp- z ca Rabiner. (1969). Ni dung ca chng 7 ny c nn
tng t chng 4 vi nn tng l bin i Fourier ri rc DFT.
Trong chng ny chng ta s tp trung vo cc vn chnh:
+ C s tnh ton Fourier nhanh
+ Thut ton FFT c s 2
+ Thut ton FFT c s 4
NI DUNG
7.1. BIN I FOURIER NHANH
Ta thy rng nh tnh thun li ca cc tnh cht i xng hnh hc v tnh cht tun
hon ca cc h s m W Nkn trong cc biu din chng 4, ta c th gim s lng php nhn
cn thit cho tnh ton DFT t N 2 xung N log 2 N khi N l s m c s 2. Nh ta cng
trnh by l bt c dy no cng c th c thm vo cc gi tr 0 sao cho N = 2 v .
158
pht trin cc thut ton tnh DFT vi hiu nng tnh ton cao, ngi ta thng chia nh
lin tip s phc tp ca DFT N im thnh cc DFT cp nh hn v a ra mt lot cc thut
ton tnh c hiu qu c gi l tp cc thut ton bin i Fourier nhanh (FFT).
Chng ta hy xem xt vic tnh ton mt DFT N im, trong N c th c phn tch
thnh tch ca hai s nguyn, c ngha l:
N = LM
(7.1)
nh x ca ch s n cho cc ch s (l , m ) .
l l ch s hng 0 l L 1
m l ch s ct 0 m M 1
Gi thit rng ta chn nh x:
n = Ml + m
(7.2)
..
M-1
X(0)
X(1)
X(2)
X(M)
X(M+1)
X(M+2)
..
X(2M-1)
X(2M)
X(2M+1)
X(2M+2)
..
X(3M-1)
X((L-1)M)
X((L-1)M+1)
X((L-1)M+2)
..
X(LM-1)
l-1
X(M-1)
(7.3)
th DFT c lu theo kiu hng, trong hng u tin cha M phn t u tin ca bin
i DFT X (k ) , hng th hai cha M phn t tip sau, v c nh vy. Mt khc nu ta dng nh
x :
k = qL + p
159
(7.4)
X ( p, q ) =
M 1 L 1
x(l, m)W (
m=0
Mp + q )(mL + l )
N
(7.5)
l =0
Nhng
(
)(
)
W NMp + q mL + l = W NMLmpW NmLqW NMpl W Nlq
Nmp
Tuy nhin, W N
M 1
lq
mq lp
X ( p, q ) =
x(l , m )WM W L
W N
l =0
m = 0
(7.6)
Biu thc trong (7.5) lin quan n vic tnh ton cc DFT c chiu di M v L . i
vo chi tit, ta chia nh vic tnh ton thnh ba bc nh:
1. u tin, chng ta tnh cc DFT M im.
F (l , q )
M 1
x l , m )WMmq
0 q M 1
(7.7)
m=0
vi mi hng l = 0,1, 2, , L 1 .
2. Tip , chng ta tnh mt mng ch nht mi G (l , q ) c xc nh nh sau:
G (l , q ) = W Nlq F (l , q )
0 l L 1
0 q M 1
(7.8)
X ( p, q ) =
L 1
G (l , q )W Llp
l =0
160
(7.9)
LM php nhn s phc. Cui cng, bc th ba trong tnh ton ny cn ML2 php nhn s
phc v ML(L 1) php cng s phc. Do phc tp ca tnh ton l:
S php nhn s phc : N (M + L + 1)
S php cng s phc : N (M + L 2 )
trong N = ML . Nh vy, s php nhn cn thc hin c gim t N 2 xung cn
N (M + L + 1) v s php cng cn thc hin cng c gim t N ( N 1) xung
N (M + L 2 ) .
Chng hn, cho N = 1000 v ta chn L = 2 v M = 500 . Khi , thay v phi thc hin
10 6 php nhn s phc trong cch tnh ton DFT trc tip, th trong phng n ny ch phi thc
hin 503000 php nhn s phc. Nh vy cch ny lm gim khi lng tnh ton xung cn
mt na. V s php cng cn thc hin cng c gim mt na.
Ta c th sp xp li tng kp trong (7.6) v nh vy, dn n mt thut ton khc cho vic
tnh DFT. Trong thc t, bng cch thay i ln nhau gia trt t tnh tng, ta c th vit (7.6)
thnh :
M 1 L 1
lq
lp mq
X ( p, q ) =
x(l , m )W N W L WM
m=0 l =0
(7.10)
n = Ml + m
k = qL + p
(7.11)
Vic la chn cc ch s theo cch ny dn n cng thc cho tnh ton DFT c dng:
X ( p, q ) =
M 1 L 1
(
m=0
(7.12)
l =0
Hai thut ton b xung thu c t hai cch khc nhau trong vic tnh tng c th c
sp xp li. Cc thut ton l :
Thut ton 3:
1. Lu tn hiu theo kiu hng.
2. Tnh ton DFT L im ln lt cho mi ct.
lq
f1 (n ) = x(2n )
f 2 (n ) = x(2n + 1)
(7.13)
N
1
2
n = 0, 1, ,
X (k ) =
N 1
()
x n W Nkn
k = 0, 1, , N 1
n=0
()
x n W Nkn +
n chn
()
x n W Nkn
n l
( N 2 )1
=
(7.14)
( N 2 )1
x 2m )W N2mk +
m=0
m=0
( N 2 )1
X (k ) =
( N 2 )1
f1 (m )W Nkm2 + W Nk
m=0
f 2 (m )W Nkm2
m=0
= F1 (k ) + W Nk F2 (k )
(7.15)
k = 0, 1, , N 1
F2 (k + N 2 ) = F2 (k ) . Hn na, ta c W N
X (k ) = F1 (k ) + W Nk F2 (k )
k = 0,1, ,
X k + = F1 (k ) W Nk F2 (k )
2
163
N
1
2
k = 0,1, ,
N
1
2
(7.16)
(7.17)
Chng ta thy rng vic tnh ton trc tip F1 (k ) cn ( N 2 )2 php nhn s phc. S lng
php nhn s phc cng tng t cho vic tnh F2 (k ) . Thm na tnh ton W Nk F2 (k ) cn
x( N 2 )
x(1) x(3)
DFT
N 2 im
F1 (0) F1 (1)
N
F1 1
2
F2 (0) F2 (1)
Cc h s pha
k
WN
DFT
2 im
X (0)
G 2 (k )
X (N 1)
N
X
2
Hnh 7.1. Bc u tin trong thut ton chia theo thi gian
thng nht vi cc k hiu trc y chng ta nh ngha
G1 (k ) = F1 (k )
G2 (k ) = W Nk F2 (k )
N
1
2
N
k = 0, 1, , 1
2
k = 0, 1, ,
th DFT X (k ) c th vit l
164
N
X 1
2
N
1
2
N
k = 0, 1, , 1
2
X (k ) = G1 (k ) + G2 (k )
k = 0, 1, ,
X k + = G1 (k ) G2 (k )
2
(7.18)
N
1
4
N
n = 0, 1, , 1
4
v11 (n ) = f1 (2n )
n = 0, 1, ,
v12 (n ) = f1 (2n + 1)
(7.19)
N
1
4
N
n = 0, 1, , 1
4
v21 (n ) = f 2 (2n )
n = 0, 1, ,
v22 (n ) = f 2 (2n + 1)
(7.20)
F2 (k ) t cc quan h :
F1 (k ) = V11 (k ) + W Nk 2V12 (k )
N
F1 k + = V11 (k ) W Nk 2V12 (k )
4
F2 (k ) = V21 (k ) + W Nk 2V22 (k )
N
F2 k + = V21 (k ) W Nk 2V22 (k )
4
N
1
4
N
k = 0, 1, , 1
4
k = 0, 1, ,
N
1
4
N
k = 0, 1, , 1
4
(7.21)
k = 0, 1, ,
(7.22)
Chng ta thy rng vic tnh Vij (k ) cn 4(N 4 )2 php nhn v do vic tnh F1 (k ) v
165
x(0)
x(4)
DFT
cho 2 im
x(2)
x(6)
DFT
cho 2 im
x(1)
x(5)
DFT
cho 2 im
x(3)
x(7 )
DFT
cho 2 im
T hp
ca cc DFT
cho 2 im
X (0 )
X (1)
T hp
ca cc DFT
cho 4 im
T hp
ca cc DFT
cho 2 im
X (2)
X (3)
X (4)
X (5)
X (6 )
X (7 )
x(4)
Bc 2
Bc 1
x(0 )
Bc 3
X (0)
W80
X (1)
1
W80
x(2)
x(6)
W80
W80
X (3)
1
W80
x(1)
x(5)
W80
W80
1
W80
W80
x(3)
x(7 )
X (2 )
1
W80
W80
1
W80
X (4 )
X (5)
X (6)
X (7 )
cng v tr vi tch ca a to thnh hai s phc mi ( A, B ) . Theo hnh v 7.4, ta thy vic
tnh ton c bn ny c gi l mt cnh bm bi v lu rt ging mt cnh bm.
A = a + WNr b
W Nr
B = a W Nr b
Hnh 7.4.
Php
tnhbm
cnhcn
bm
bnmt
trong
thut
FFTv
thp
theo s
thi
gian
Thng
th mi
cnh
thcchin
php
nhnton
s phc
hai phn
php cng
phc.
Vi N = 2 v th c N 2 cnh bm cho mi bc tnh trong qu trnh tnh ton v c tng
cng l log 2 N bc.
Mt im quan trng th hai cn quan tm l trt t ca ca dy s liu u vo sau khi n
c chia nh (v 1) ln. Chng hn, nu chng ta xem xt trng hp m trong N = 8 , th
trong ln chia nh ln u tin chng ta nhn c dy x(0 ) , x(2 ) , x(4 ) , x(6 ) , x(1) , x(3) , x(5) ,
x(7 ) , v trong ln chia nh th hai ta nhn c dy x(0 ) , x(4 ) , x(2 ) , x(6) , x(1) , x(5) , x(3) ,
trong hnh 7.5, n minh ho vic chia nh dy s liu u vo 8 im. Trong dy x(n ) , bng vic
biu th ch s n dng nh phn, ta d dng tm thy trt t ca dy s liu c chia nh bng
cch c s nh phn biu th ch s n theo chiu o ngc. Do , im s liu x(3) = x(011)
c xp trong v tr m = 110 hoc m = 6 trong mng s liu dc chia nh. Nh vy, c th ni
rng d liu x(n ) sau khi chia nh c lu theo trt t o bit.
Vi dy s liu u vo c lu theo trt t o bit v vic tnh ton cnh bm c thc
hin ti ch th dy kt qu DFT X (k ) nhn c theo trt t bnh thng (ngha l
167
B nh
(decimal)
a ch
(binary)
000
x(0 )
x(0)
x(0)
001
x(1)
x(2)
x(4)
010
x(2 )
x(4)
x(2)
011
x(3)
x(6 )
x(6 )
100
x(4)
x(1)
x(1)
101
x(5)
x(3)
x(5)
110
x(6)
x(5)
x(3)
111
x(7 )
x(7 )
x(7 )
Trt t t nhin
(n 2 n 1n 0 ) (n 0 n 2 n 1 ) (n 0 n 1n 2 )
(000)
(001)
(010)
(011)
(100)
(101)
(110)
(111)
(000)
(100)
(001)
(101)
(010)
(110)
(011)
(111)
(000)
(100)
(010)
(110)
(001)
(101)
(011)
(111)
( N 2 )1
X (k ) =
x(n )W Nkn
n =0
N 1
()
x n W Nkn
n= N 2
( N 2 )1
( N 2 )1
()
Nk 2
x n W Nkn + W N
n=0
kN 2
V W N
n=0
(7.23)
x n + W Nkn
2
( N 2 )1
X (k ) =
n=0
N kn
k
x(n ) + ( 1) x n + 2 W N
(7.24)
( N 2 )1
X (2k ) =
n=0
N kn
x(n ) + x n + 2 W N 2
k = 0, 1, ,
N
1
2
(7.25)
( N 2 )1
X (2k + 1) =
n=0
N n kn
x(n ) x n + W N W N 2
2
k = 0, 1, ,
N
1
2
(7.26)
y s dng nhn xt W N2 = W N 2 .
Nu nh ngha cc dy N 2 im g1 (n ) v g 2 (n ) nh sau :
g1 (n ) = x(n ) + x n +
2
g 2 (n ) = x(n ) x n + W Nn
2
N
n = 0, 1, 2, , 1
2
(7.27)
Khi th:
( N 2 )1
X (2k ) =
g (n)W
1
kn
N 2
n=0
(7.28)
( N 2 )1
X (2k + 1) =
g (n)W
2
kn
N 2
n=0
169
X (0)
x(1)
X (2 )
DFT
4 im
x(2 )
x(3)
x(4)
x(5)
x(6)
x(7 )
X (4 )
X (6)
W83
W83
W83
W83
X (1)
X (3)
DFT
4 im
X (5)
X (7 )
A= a+b
W Nr
B = (a b )W Nr
Hnh 7.7. Php tnh cnh bm c bn trong thut ton FFT chia theo tn s
Th tc tnh ton trn c th c lp i lp li qua vic chia nh ca cc DFT N 2 im
ca cc dy X (2k ) v X (2k + 1) . Ton b qu trnh cn v = log 2 N bc chia nh, trong
mi bc cn N 2 cnh bm nh trnh by trong hnh 7.7. Kt qu l vic tnh ton DFT N
im qua thut ton FFT chia theo tn s cn (N 2 ) log 2 N php nhn s phc v N log 2 N
170
php cng s phc, v cng ging nh vi thut ton FFT chia theo thi gian. Thut ton FFT
chia theo tn s 8 im c minh ha trong hnh 7.8.
x(0 )
X (0)
x(1)
1
W80
x(2)
W82
W80
W80
x(4 )
X (6 )
X (1)
1
W81
x(5)
x(7 )
X (4)
X (2)
x(3)
x(6)
W80
1
W82
W80
W80
X (3)
1
W83
W82
X (5)
W80
X (7 )
171
dy
liu
con
X ( p, q ) =
[W
lq
N F (l ,
q ) W4lp
p = 0, 1, 2, 3
(7.29)
l =0
trong F (l , q ) c xc nh:
( N 4 )1
F (l , q ) =
x(l , m )W Nmq4
m=0
l = 0, 1, 2, 3
N
q = 0, 1, 2, , 1
4
(7.30)
x(l , m ) = x(4m + l )
(7.31)
X ( p, q ) = X p + q
4
(7.32)
=
N
q
2
X (2, q ) 1 1 1 1 W F (2, q )
N3q
X
q
j
j
(
)
3
,
1
1
W N F (3, q )
(7.33)
172
X (0, q ) 1
X (1, q ) 0
=
X (2, q ) 1
X (3, q ) 0
0 1
0 1
1 0 j 1
0 1 0 0
1 0
j 0
0
0 1
0 W N F (0, q )
q
0 1 0 W N F (1, q )
1 0 1 W N2q F (2, q )
1 0 1 W 3q F (3, q )
(7.34)
By gi mi php nhn ma trn cn n 4 php cng, cho ton b hai ma trn l 8 php
cng. T tng s php cng s phc c gim xung . Tnh u im ca thut ton ny chnh
l ch gim c 25% s lng php nhn s phc cn phi thc hin.
W0N
0
W0N
q
W0N
2q
3q
a)
b)
X(0)
x(1)
0
0
X(4)
x(2)
x(3)
x(4)
x(5)
1
2
x(6)
x(7)
x(8)
x(9)
2
4
x(10)
x(11)
x(12)
x(13)
3
6
x(14)
X(8)
X(12
)
X(1)
X(5)
X(9)
X(13
)
X(2)
X(6)
X(10
)
X(14
)
X(3)
X(7)
x(11)
X(15
)
Hnh 7.10. Thut ton phn chia theo thi gian c s 4 cho bin i 16 im
173 v u ra c trt t b o bit
c u vo theo trt t bnh thng
x(15)
Minh ho cho thut ton FFT c s 4 chia theo thi gian vi N = 16 c trnh by trong
hnh v 7.10. Ch rng trong thut ton ny dy s liu u vo c trt t bnh thng cn dy
u ra DFT b o trt t. Trong thut ton FFT c s 4 vic chia c thc hin theo h s 4 nn
trt t ca dy c chia c th c xc nh bng vic o trt t ca cc ch s n theo cm 4
(tc l h thng s lp t cc s 0,1,2,3).
Thut ton FFT c s 4 chia theo tn s c th nhn c bng vic la chn
l = N 4 , M = 4, l ; p = 0, 1, , N 4 1; m, q = 0, 1, 2, 3; n = ( N 4 )m + l v k = 4 p + q . Vi
vic la chn cc tham s ny biu thc tng qut cho trong (7.6) c th vit l :
( N 4 )1
X ( p, q ) =
G (l , q )W Nlp 4
(7.35)
l =0
x(0)
X(0)
X(4)
X(8)
X(12)
X(1)
1
2
X(5)
X(9)
x(1)
0
x(2)
x(3)
x(4)
x(5)
x(6)
x(7)
X(13)
x(8)
X(2)
x(9)
2
4
X(6)
x(10)
x(11)
0 X(10)
0 X(14)
x(12)
X(3)
x(13)
3
6
X(7)
x(11)
x(15)
x(14)
x(15)
G (l , q ) = W Nlq F (l , q )
v
174
q = 0,1, 2, 3
l = 0, 1, , ( N 4) 1
(7.36)
F (l , q ) =
x(l, m)W
m=0
mq
4
q = 0, 1, 2, 3
(7.37)
l = 0, 1, 2, 3, , ( N 4) 1
TM TT V HNG DN HC TP CHNG 7
Cc thut ton FFT c trnh by c th thy trong rt nhiu ng dng trong thc t, bao
gm trong cc b lc tuyn tnh, phn tch tng h, v phn tch ph. V c bn, thut ton FFT
c s dng nh mt phng tin hiu qu v hiu nng tnh ton cho vic thc hin DFT v
IDFT.
Trong chng ny, chng ta lu rng bin i Fourier nhanh hnh thnh nh bin i
Fuorier ri rc do DFT v IDFT v c bn l cng mt dng tnh ton hn na y ta tn dng
c tnh i xng v tnh chu k ca cc h s W N hay cn c gi l cc tnh cht v pha
k+N 2
Tnh i xng : W N
= W Nk
Cc thut ton FFT phn tn s v FFT phn thi gian theo hnh cnh bm c s lng
cc bc ging ht nhau, v vy s php ton bao gm php nhn v cng l nh nhau dn n
hiu qu ca thut ton l nh nhau.
i vi thut ton FFT phn tn s u vo ca hnh cnh bm s sp xp th t theo
m nh phn t nhin, cn u ra ca n s sp xp theo lut o bit ca u vo. Cn i vi
thut ton FFT phn thi gian th ngc li, dy ra th sp xp theo quy lut m nh phn t nhin,
cn dy vo sp xp theo quy lut o bit.
Khi thc hin thut ton, trn thc t, nu ta thc hin thut ton chia theo thi gian, thut
ton m c trnh by trong phn 7.3, ri o chiu ca lu , thay i du trn cc h s pha,
hon chuyn u ra vi u vo, v cui cng chia u ra cho N th ta nhn c thut ton FFT
chia theo tn s cho vic tnh ton IDFT. Ngc li, nu ta bt u vi thut ton chia theo tn s,
thut ton m c trnh by trong phn 7.3 v lp li cc thay i nh trnh by trn th ta
nhn c thut ton FFT chia theo thi gian cho vic tnh ton IDFT. Do vn rt l n
gin trong vic to ra cc thut ton FFT cho vic tnh ton IDFT.
Cui cng, ta cn ch rng im chnh trong chng ny v cc thut ton FFT l cc
thut ton FFT c s 2 v c s 4. y l nhng thut ton vn c s dng rng ri trong thc
t cho n ngy nay. Khi s im s liu khng phi l dng s m c s 2 hoc 4 th ta n gin
l thm dy s 0 vo dy x(n ) sao cho N = 2 v hoc N = 4 v .
Bn cnh cc thut ton FFT c trnh by trn cn c cc thut ton hiu qu khc
tnh DFT, mt s trong cc thut ton ny gim nh thm c s lng php nhn, nhng cc
thut ton ny thng yu cu thm s lng php cng cn phi thc hin. Mt thut ton cc k
quan trng l thut ton ca Rader v Brenner, v cc thut ton thuc lp thut ton h s
nguyn t, chng hn nh thut ton Good (1971), v thut ton Winograd (1976,1978). Ta c th
tham kho bi vit ca Blahut (1985) bit cc m t ca cc thut ton ny v cc thut ton
lin quan.
Bng so snh phc tp ca tnh ton DFT trc tip v thc hin FFT
S im N
4
8
16
32
64
128
256
512
1024
176
H s ci thin
tc
4.0
5.3
8.0
12.8
21.3
36.6
64.0
113.8
204.8
CU HI V BI TP CHNG 7
Bi 7.1
Hy tnh ton DFT vi N = 15 im bng tch ca cc DFT 3 im v 5 im.
Bi 7.2
Chng minh rng mi s
e j (2 N )k
0 k N 1
n=0
N
e j (2 N )kn e j (2 N )n =
0
k =l
k l
Bi 7.3
Hy chng minh rng vi hnh dng cnh bm nh sau
X i +1 ( p)
X i ( p)
X i (q)
Ta c:
Re X i +1 ( p) < 1;
Re X i +1 ( p + 1) < 1
Re X i +1 (q) < 1;
Re X i +1 (q + 1) < 1
X i +1 (q)
Nu:
X i ( p) <
1
2
X i (q) <
1
2
Bi 7.4
V th lu tn hiu c 16 im s dng thut ton FFT c s 4 chia theo thi gian
trong dy u vo c trt t bnh thng v cc tnh ton c thc hin ti ch.
Bi 7.5
V th lu tn hiu c 16 im s dng thut ton FFT c s 4 chia theo thi gian,
trong dy vo v dy ra c trt t bnh thng.
177
Chng 8: Cu trc b lc s
GII THIU
Trong chng 1, ta thy rng mt h thng tuyn tnh bt bin ri rc s c c trng
bng phng trnh sai phn tuyn tnh h s hng dng tng qut:
N
k =1
r =0
y ( n ) = a k y ( n k ) + b r x ( n k )
(8.1)
H(z) =
b z
r =0
N
1+ akz
(8.2)
k
k =1
x(n ) . C th tnh (8.1) theo nhiu cch khc nhau, tng ng vi vic gii mt h phng trnh
sai phn. Mi h phng trnh xc nh mt phng php hay thut ton tnh ton thc hin h
thng. T mi h phng trnh, ta c th xy dng c s khi bao gm cc phn t tr, cc
b nhn, cc b cng kt ni vi nhau a ra mt s cu trc thc hin h thng.
Nu thc hin h thng theo phn mm, th ta c th bin i (8.1) a v h phng trnh
tng ng, sau xy dng thut ton, chng trnh chy trn my tnh. Trong khi , cu trc
s khi s gip ta a ra cu hnh phn cng thc hin h thng nh cc phn t thc hin
nh b nh, thanh ghi dch, cc b x l ton hc ALU hoc nh vo cc chip DSP chuyn dng
Khi ng dng cc s khi ca h thng x l s vo trong thc t, ta s phi xem xt mt
s yu t chnh c nh hng n cch th hin h thng v mt cng ngh c th nh mc
phc tp trong tnh ton, yu cu b nh v nh hng ca di t hu hn n tnh ton.
Mc phc tp tnh ton biu hin s ton t ton hc (nhn, chia, cng) cn thit
tnh mt gi tr ra y (n ) ca h thng. Trong qu kh, iu ny c dng nh gi mc
phc tp ca tnh ton. Tuy nhin, hin nay vi s pht trin trong thit k v sn xut, chp x l
tn hiu s lp trnh tr thnh tinh t hn, cc yu t khc nh s ln truy cp b nh, s ln so
snh hai s theo mt mu ra tr thnh quan trng trong vic nh gi phc tp tnh ton ca
mt th hin.
178
Chng 8: Cu trc b lc s
NI DUNG
8.1. CU TRC B LC S FIR
Ni chung, b lc s FIR c m t bng phng trnh sai phn:
M 1
y ( n ) = br x ( n r )
(8.3)
r =0
hoc bi hm h thng:
M 1
H ( z ) = br zr
(8.4)
r =0
b
h ( n) = n
0
0 n M 1
n
(8.5)
179
Chng 8: Cu trc b lc s
N 1
y (n) = h (k ) x (n k )
(8.6)
k =0
x(n )
z1
z1
z1
h (2 )
h (1)
h(0 )
+
z1
h(3 )
h ( N 1)
h ( N 2)
y (n )
+
h (n ) = h ( N 1 n )
(8.7)
( N 1)
x(n )
z1
z1
h(0)
y(n )
ra
z1
z1
h (1)
+
z1
z1
z1
h (2 )
z1
z1
+
N 2
h
N 1
h
Hnh 8.2 Cu trc dng trc tip ca b lc s FIR pha tuyn tnh ( M l)
180
Chng 8: Cu trc b lc s
H ( z ) = G H k ( z )
(8.8)
k =1
y:
H k (z ) = 1 + bk1 z 1 + bk 2 z 2
k = 1,2,...., k
(8.9)
x(n) = x1(n)
H1 (z )
y1(n)
= x2 (n)
H 2 (z )
y2 (n)
= x3 (n)
yk1(n)
= xk (n)
H k (z )
yk (n) =
a)
xk (n )
b)
z 1
z 1
bk 1
bk 2
yk (n) = xk +1 (n)
181
Chng 8: Cu trc b lc s
)(
z 1
z 1
1
H k ( z ) = 1 z k z 1 1 z *k z 1 1
z k
z k*
(8.10)
= 1 + C k 1 z 1 + C k 2 z 2 + C k 1 z 3 + z 4
y cc h s {Ck1} v {Ck 2 } l cc hm ca z k . Nh vy, bng cch lin hp hai cp cc
thnh mt mt lc bc 4, ta rt bt c s php nhn t 4 xung 2 (tc l bng 50%). Hnh
8.4 minh ho cu trc FIR bc 4 c bn.
xk (n )
z 1
z 1
z 1
z 1
C k2
Ck1
+
y k (n )
Hm ( z ) = Am ( z )
m = 0,1,2,..., M 1
(8.11)
Am (z ) = 1 + m (k )z k
m 1
(8.12)
k =1
v A0 (z ) = 1 . p ng xung n v ca b lc th m l hm (0) = 1 v hm (k ) = m (k ) ,
182
Chng 8: Cu trc b lc s
x (n ) =
m (k )x(n k )
(8.13)
k =1
x(n )
z 1
z 1
z 1
am (1)
z 1
am (2)
am (m 1)
am (3)
am (m)
+
x(n)
z 1
am (1)
z 1
z 1
am (2)
am (3)
z 1
y (n )
z 1
am (4)
y (n )
am (m )
+
m (k )x(n k )
(8.14)
k =1
(8.15)
Chng 8: Cu trc b lc s
(8.16)
Bng cch ni tip hai tng dn nh ch hnh 8.7, ta cng c th c tn hiu ra ging nh
8.16. Tht vy, tn hiu ra ca tng th nht l:
f1 (n ) = x(n ) + k1 x(n 1)
g1 (n ) = k1 x(n ) + x(n 1)
f 0 (n )
k2
x(n )
g 0 (n )
(8.17)
f1 (n ) = y (n )
k1
g1 (n )
g 0 (n 1)
f 0 (n )
k1
x(n )
g 0 (n )
f1 (n )
f 2 (n ) = y(n )
k2
k1
g1 (n )
k2
g 2 (n )
f 2 (n ) = f1 (n ) + k 2 g 1 (n 1)
g 2 (n ) = k 2 f1 (n ) + g 1 (n 1)
Nu ta ch tp trung vo f 2 (n ) thay f1 (n ) , g 1 (n 1) trong (8.17) vo (8.18), s c:
184
(8.18)
Chng 8: Cu trc b lc s
f 2 (n ) = x (n ) + k1 x (n 1) + k 2 [k1 x (n 1) + x (n 2 )]
(8.19)
= x (n ) + k1 (1 + k 2 ) x (n 1) + k 2 x (n 2 )
2 (2 ) = k 2
2 (1) = k1 (1 + k 2 )
(8.20)
2 (1)
1 + 2 (2 )
(8.21)
hoc tng ng
k 2 = 2 (2 )
k1 =
Nh vy c th t c t cc h s phn x k1 v k 2 ca dn t cc h s {am (k )} ca
th hin dng trc tip.
f 0 (n )
x(n )
g 0 (n )
f1 (n )
Tng
th
nht
f M 1 (n ) = y (n )
f 2 (n )
Tng
th
hai
g1 (n )
Tng
th
M 1
g 2 (n )
M 1
a)
f M 1 (n )
f m (n )
km
x(n )
g M 1 (n )
km
g m (n )
b)
Tng in hnh
Hnh 8.8. B lc dn (M 1) tng
(8.22)
f m (n ) = f m 1 (n ) + k m g m 1 (n 1)
m = 1,2,..., M 1
(8.23)
g m (n ) = k m f m 1 (n ) + g m 1 (n 1)
m = 1,2,..., M 1
(8.24)
185
Chng 8: Cu trc b lc s
y (n ) = f M 1 (n )
Hnh 8.8 m t lc dn (M 1) tng theo dng s khi ca mt tng in hnh vi tnh
ton c ch ra (8.23) v (8.24).
Nh s tng ng gia b lc FIR v b lc dn, u ra f m (n ) ca mt b dn m tng
c th c biu din nh sau:
m
f m (n ) = m (k )x (n k )
k =0
m (0 ) = 1
(8.25)
Fm ( z ) = Am ( z ) X ( z )
hoc tng ng
Am ( z ) =
Fm ( z ) Fm ( z )
=
X (z ) F0 ( z )
(8.26)
Thnh phn u ra khc ca dn, g m (n ) cng c th c biu din di dng php chp
(8.17), ta nhn thy rng cc h s lc i vi b lc sinh ra f1 (n ) l {1, k1 } = {1,1 (1)} . Trong khi
g 2 (n ) = k 2 f1 (n ) + g1 (n 1)
g m (n ) = m (k )x (n k )
(8.27)
k =0
Chng 8: Cu trc b lc s
m 1
x (n ) = m (k )x (n k )
(8.28)
k =0
m (k ) = m (m k )
k = 0, 1, ...., m
(8.29)
G m (z ) = m (z ) X (z )
(8.30)
hoc tng ng
Bm ( z ) =
G m (z )
X (z )
(8.31)
Bm ( z ) = m (k ) z k
(8.32)
k =0
Bm ( z ) =
m ( m k ) z k = m (l ) zl m
k =0 m
m
=z
m (l ) zl
=z
l =0
m
l =0
(8.33)
( )
Am z 1
(8.34)
Fm ( z ) = Am 1 ( z ) + k m z 1 B m 1 ( z )
m = 1,2,..., M 1
(8.35)
G m ( z ) = k m Fm 1 ( z ) + z 1G m 1 ( z )
m = 1,2,..., M 1
(8.36)
(8.37)
Am ( z ) = Am 1 ( z ) + k m z 1 B m 1 ( z )
187
m = 1,2,..., M 1
(8.38)
Chng 8: Cu trc b lc s
B m ( z ) = k m Am 1 ( z ) + z 1 B m 1 ( z )
m = 1, 2,..., M 1
(8.39)
Am ( z ) 1
B ( z ) = k
m m
km
1
Am 1 ( z )
z 1 B ( z )
m 1
(8.40)
Trc khi kt thc phn ny, ta s trin khai mi quan h bin i cc tham s dn {ki }, tc
A0 ( z ) = B0 ( z ) = 1
(8.41)
Am ( z ) = Am 1 ( z ) + k m z 1 B m 1 ( z )
( )
Bm ( z ) = z m Am 1 z 1
m = 1,2,..., M 1
m = 1, 2,..., M 1
(8.42)
(8.43)
H(z) =
b z
r =0
N
1 + a k zk
k =1
H ( z ) = H1 ( z ) H 2 ( z )
(8.44)
H1 (z ) = bk z k
k =0
H 2 (z ) =
1
N
1 + ak z
k =1
188
(8.45)
k
Chng 8: Cu trc b lc s
y(n )
x(n )
z 1
b1
b0
a1
z 1
z 1
a2
b2
a N 1
bM 1
+
z 1
z 1
bM
aN
H ton khng
H ton cc
x(n )
b0
- a1
z1
b1
y(n )
+
z1
a2
b2
a N 1
bN 1
aN
bN
Chng 8: Cu trc b lc s
Nu b lc ton cc H 2 ( z ) t trc b lc ton khng H 1 (z ) , s c cu trc cn i
hn c gi l cu trc trc tip loi II v c trnh by hnh 8.10. Cu trc ny i hi
M + N + 1 php nhn, M + N php cng v cc i ca {M , N } nh. V cu trc trc tip loi
II ti thiu ho c nh, nn n c xem l chnh tc.
nh l chuyn v:
x ( n)
y ( n)
b0
z 1
+
b1
a1
z 1
bN 1
+z
bN
a N 1
aN
Chng 8: Cu trc b lc s
Cui cng ta nhn thy rng, cu trc chuyn v trc tip loi II i hi s php nhn, php
cng v s nh ging nh cu trc trc tip loi II ban u.
8.2.2. Cu trc b lc s IIR dng ni tip
Gi s ta xt mt h IIR bc cao c hm truyn t cho (8.2). Khng mt tnh tng qut
nu ta gi thit N M . C th phn tch h thnh cc h con bc hai ni tip, v th c th biu
din H ( z ) di dng:
k
H (z ) = G H k (z )
(8.46)
k =1
Hk (z) =
1 + bk1 z 1 + bk 2 z 2
1 + ak1 z 1 + ak 2 z 2
(8.47)
191
Chng 8: Cu trc b lc s
x(n) = x1(n)
H1 ( z )
x2(n)
y2(n)
xk ( n)
H 2 (z )
H k (z )
yk ( n)
a)
xk (n)
G y (n )
a k1
y k (n )
z 1
bk1
z 1
ak 2
bk 2
x1 (n) = yk
Ak
1
k =1 1 p k z
N
H (z ) = C +
(8.48)
y, {pk }l cc cc, {Ak } l cc h s (phn d) trong khai trin phn thc v hng s C
c nh ngha l C = bN . Cu trc do (8.48) to ra c trnh by hnh 8.14. N gm mt dy
aN
cc b lc n cc song song.
Ni chung, mt s cc ca H (z ) c th l gi tr phc. Trong trung hp nh th, cc h s
H k (z ) =
bk 0 + bk1 z 1
1 + ak1 z 1 + ak 2 z 2
(8.49)
H (z ) = C + H k (z )
k =1
192
(8.50)
Chng 8: Cu trc b lc s
Vi k l phn nguyn ca ( N + 1) 2 . Khi N l l, mt trong H k (z ) tht s l mt h n
cc (ngha l, bk1 = a k 2 = 0 ).
C bit, cc mt bc hai, l cc khi c bn ca H ( z ) , c th c thc hin theo dng trc
tip hoc theo dng chuyn v trc tip c minh ho hnh 8.14.
x(n)
bk 0
+
H 1 (z )
x(n )
H 2 (z )
a k1
z 1
y k (n )
bk1
z 1
ak 2
y (n )
H k (z )
H (z ) =
1
N
1 + a k (z )z
=
k
(8.51)
AN ( z )
k =1
aN(N 1)
aN(N)
x(n )
z 1
z 1
z 1
aN(2)
aN(1)
y (n )
Chng 8: Cu trc b lc s
y (n ) =
(8.52)
a N (k )x (n k ) + x (n )
k =1
x (n ) = a N (k )x (n k ) + y (n )
k =1
hoc tng ng
N
y (n ) = x (n ) + a N (k )x (n k )
(8.53)
k =1
x(n) = f N (n)
(8.54)
y(n) = f0 (n)
(8.55)
v u ra l:
{ f m (n)}
f N (n), f N (n), f N 1 (n ), .....,1 ]. C th thc hin vic tnh ton ny bng cch sp xp li phng
trnh quy v gii tm
f m1 (n ) theo f m (n) , tc l:
f m1 (n) = f m (n) km g m1 (n 1)
u vo
g N (n)
f1(n)
f N (n)
x(n)
f N (n)
kN
k2
kN
k2
z1
g 2 (n )
f0 (n) = y(n)
f1 (n )
u ra
k1
k1
z1
m = N , N 1,.....,1
g1 (n )
z1
g 0 (n )
(8.56)
194
Chng 8: Cu trc b lc s
f m1 ( n ) = f m ( n ) K m g m1 ( n 1)
m = N ,N 1,.....,1
(8.57)
gm ( n ) = Km ( n ) f m1 ( n ) + gm1 ( n 1)
m = N ,N 1,.....,1
(8.58)
(8.59)
f 0 (n ) = f1 (n) k1 g 0 (n 1)
g1 (n) = k1 f 0 (n) + g 0 (n 1)
(8.60)
y(n ) = f 0 (n )
= x(n ) k1 y(n 1)
g1 (n ) = k1 g (n ) + y (n 1)
(8.61)
x(n)
f1 (n)
Thun
f 0 (n)
k1
k1
g1 (n)
y(n)
x(n)
f1 (n)
k1
z 1
+
Ngc
y(n)
k1
k2
Ngc
a)
k2
Hi tip
z 1
f0 (n)
f1 (n )
g1 (n )
z 1
g 0 (n )
b)
Hnh 8.17. H thng dn mt v hai cc
f1 (n) = f 2 (n) k 2 g1 (n 1)
g 2 (n) = k 2 f1 (n) + g1 (n 1)
f 0 (n) = f1 (n) k1 g 0 (n 1)
g1 (n) = k1 f 0 (n) + g 0 (n 1)
y(n) = f 0 (n) = g 0 (n)
Sau mt vi thay th v x l ta c:
195
(8.62)
Chng 8: Cu trc b lc s
y (n ) = k1 (1 + k 2 ) y (n 1) k 2 y(n 2 ) + x(n )
(8.63)
(8.64)
R rng, phng trnh sai phn (8.71) biu din b lc s IIR hai cc v quan h (8.64) l
phng trnh vo - ra ca h IIR hai khng.
Ni chung, cc kt lun trn y l ng vi mi N . Tht vy, vi nh ngha ca Am ( z )
nh cho (8.26), hm truyn t ca b lc s IIR ton cc l:
1
Y ( z ) F0 ( z )
=
=
X (z ) Fm (z ) Am (z )
H a (z ) =
(8.65)
G m (z ) G m (z )
=
= B m (z ) = z m A m z 1
Y (z )
G 0 (z )
( )
(z ) =
(8.66)
H (z ) =
C (k )z
k =0
1 + a N (k )z
=
k
C M (z )
AN ( z )
(8.67)
k =1
(n ) = a N (k ) (n k ) + x(n )
(8.68)
k =1
y(n ) = C M (k ) (n k )
k =0
196
(8.69)
Chng 8: Cu trc b lc s
x(n )
a2
a1
(n )
(n 1)
(n M )
(n M + 1)
C M (2 )
aM
a M 1
(n 2)
C M (1)
C M (0 )
1
C M (M )
C M ( M 1)
y (n )
H b (z ) =
Gm ( z )
= Bm ( z )
Y (z )
f N (n)
f2 (n)
f N 1(n)
kN
kN
+
g N (n)
z 1
g N1(n)
vN
f 0 (n )
f1 (n )
g 2 (n )
v N 1
k2
k2
+
z 1
g1 (n )
k1
k1
+
g 0 (n )
z1
v0
v1
v2
y(n)
+
197
Chng 8: Cu trc b lc s
{g m (n )}. Kt
y (n ) =
m =0
g m (n )
(8.70)
(8.78) l:
Y (z)
X (z)
H (z) =
m=0
Gm ( z )
X (z)
(8.71)
H (z) =
m =0
Gm ( z ) F0 ( z )
X ( z ) FN ( z )
(z)
m Am ( z )
m=0
m Bm ( z )
(8.72)
m =0
AN ( z )
m =0
Bm (z )
(8.73)
m 1
k =0
Bk (z ) + m Bm (z )
(8.74)
hoc tng ng
C m ( z ) = C m 1 ( z ) + m B m ( z )
198
(8.75)
Chng 8: Cu trc b lc s
Nh vy c th tnh C m ( z ) mt cch quy t a thc nghch o Bm ( z ), m = 1, 2 ,....., N .
m = Cm ( z )
m = 1, 2 ,.....,M
(8.76)
TM TT V HNG DN HC TP CHNG 8
Trong chng 8, chng ta tm hiu cc cu trc ca cc b lc s FIR v b lc s IIR.
Cc cu trc ny chnh l s th hin cc cch m t h thng theo phng trnh sai phn tuyn
tnh h s hng v theo hm truyn t H(z) m chng ta hc cc chng 1 v chng 2:
+ M t quan h vo ra h thng theo phng trnh sai phn:
N
k =1
r =0
y ( n ) = a k y ( n k ) + b r x ( n k )
+ M t h thng theo hm truyn t:
M
H(z) =
b z
r =0
N
1 + a k zk
k =1
I. Cu trc b lc s FIR
Da trn
H ( z ) = G H k ( z )
k =1
y:
H k (z ) = 1 + bk1 z 1 + bk 2 z 2
k = 1,2,...., k
Chng 8: Cu trc b lc s
H ( e j ) =
N 1
h (n ) e
j n
n=0
2
V cc gi tr H ej ti cc tn s k =
( k + ) chnh l :
N
( )
2
H (k + ) = H
( k + )
N
N 1
h (n ) e
j 2 ( k + )n / N
k = 0,1,..., N 1
n=0
h (n ) =
1
N
N 1
H (k + )e
j 2 ( k + )n / N
n = 0,1,..., N 1
n=0
a ra s h thng.
4. Cu trc b lc s FIR dng dn (mt co).
Hm ( z ) = Am ( z )
m = 0,1,2,..., M 1
y Am ( z ) l mt a thc:
m
Am ( z ) = 1 + m (k )z k
m 1
k =1
A0 (z ) = 1 . p ng xung n v ca b lc th m l hm (0) = 1 v hm (k ) = m (k ) ,
Tng t nh cch xy dng b lc s FIR, b lc s IIR cng c cu trc dng trc tip,
cu trc dng ni tip, cu trc dn v cu trc dn thang (mt co). Ngoi ra, cn c thm dng
N
Ak
.
cu trc song song da trn phn tch H ( z ) = C +
1
k =1 1 p k z
Lu : Trong cu trc trc tip b lc s IIR ta c th da trn phn tch
200
Chng 8: Cu trc b lc s
H(z) =
b z
r =0
N
1+ akz
= br z r .
r =0
k =1
1
N
1+ akz
= H1 (z).H 2 (z)
k =1
201
Chng 8: Cu trc b lc s
Loi
Cu trc
x(n )
Trc
tip
b0
z 1 b1
z 1
Trc
tip
chuyn
v
loi I
y (n )
a1 z
a2
b2
x(n)
a1
b + b z1 + b2z2
H(z) = 0 1
1+ a1z1 + a2z2
z 1
(n) = a1 (n 1)
+a2 (n 2) + x(n)
(n) = b0 (n) + b1 (n 1)
+b2 (n 2)
z 1
z
a2
+b2 x(n 2 ) a1 y (n 1)
a2 y (n 2 )
y (n )
b0
y (n ) = b0 x(n ) + b1x(n 1)
Hm h thng
w(n 1)
+
b1
1
b + b z1 + b2z2
H( z) = 0 1
1 + a1z1 + a2z2
w(n 2 )
b2
Trc
tip
chuyn
v
y (n )
x(n )
y(n) = b0 x(n) + 1 (n 1)
z 1
loi II
b1
1 (n )
+
a1
z 1
b2
2 (n )
+
a2
202
b + b z1 + b2z2
H( z) = 0 1
1 + a1z1 + a2z2
Chng 8: Cu trc b lc s
CU HI V BI TP CHNG 8
Bi 8.1
Cho b lc c hm truyn t
b + b z1 + b2z2
H(z) = 0 1
1+ a1z1 + a2z2
Cho b lc c hm truyn t
b + b z1 + b2z2
H(z) = 0 1
1+ a1z1 + a2z2
3+ 2z1 + 0.5z2
2 + 2z1 + 3z2 + 0.5z3 + z4
Cho mt lc dn 3 tng vi cc h s k1 =
1
1
1
, k 2 = , k 3 = , hy tm cc h s b lc FIR
3
2
4
Chng 8: Cu trc b lc s
Bi 8.8
Cho mt lc dn 5 tng vi cc h s k1 =
1
1
1
1
1
, k2 = , k3 = , k4 = , k5 = , hy tm cc h
4
2
3
4
2
H ( z ) = A3 (z ) = 1 +
13 1 5 2 1 3
z + z + z
24
8
3
Bi 8.10
H ( z ) = A2 ( z ) = 1 +
1 1 1 2
z + z
2
8
204
GII THIU
Trong phn ng dng thc tin ca x l tn hiu s, ta c th gp bi ton chuyn i tc
ly mu ca mt tn hiu, tng hoc gim n theo mt lng no y. V d, trong h thng
vin thng, vic pht v thu cc loi tn hiu khc nhau (chng hn, teletip, Facimin, ting ni,
hnh nh v.v...) i hi phi c s x l tn hiu khc nhau theo cc tc khc nhau tng ng
vi rng bng tn hiu. Qu trnh bin i mt tn hiu t tc cho sang mt tc khc
c gi l bin i tc ly mu. Trong khi , h thng dng nhiu tc ly mu trong x l
tn hiu c gi l h thng x l tn hiu s a tc .
S bin i tc ly mu ca tn hiu s c th c thc hin theo mt trong hai phng
php tng qut. Phng php th nht cho tn hiu s qua b bin i D/A, lc n nu cn v sau
ly mu li tn hiu tng t thu c ti tc mong mun (tc l cho tn hiu tng t qua
b A/D). Phng php th hai l thc hin vic bin i tc ly mu trong min s.
Mt u im ca phng php th nht l tc ly mu mi c th c chn tu v
khng cn c lin h c bit no i vi tc ly mu c. Tuy nhin, nhc im chnh l c
mo tn hiu do D/A ti phc hi v nh hng lng t ho trong bin i A/D. Ngc li, vn
ny sinh trong khi thc hin bin i tc ly mu min s l ch t s ca tc ly
mu mi v c phi l hu t. Tuy nhin, rng buc ny khng gy ra hn ch trong hu ht cc
ng dng thc tin. Do vic bin i tc ly mu lun lun c thc hin trong min s.
M
, ta xt hai trng hp
Trc khi xt trng hp bin i tc ly mu tng qut bng h s
L
c bit. Mt l trng hp gim tc ly mu theo h s M v hai l tng tc ly mu bng
h s L . Qu trnh gim tc ly mu bng h s nguyn M c gi l phn chia. Qu trnh
tng tc ly mu bi h s nguyn L c gi l ni suy.
Trong chng ny chng ta s cp n cc ni dung:
-
Php ni suy h s L.
B lc phn chia
B lc ni suy
M ha bng con.
205
NI DUNG
9.1. THAY I NHP LY MU
Thay i nhp ly mu ngha l thay i tn s v chu k ly mu, ta s tm hiu mt s
nh ngha sau.
9.1.1. nh ngha v phn chia v ni suy
a. nh ngha h thng x l s nhiu nhp.
Nu trong mt h thng x l s tn hiu, tn s ly mu (nhp ly mu) c thay i trong
qu trnh x l th h thng x l l h thng x l s nhiu nhp.
b. nh ngha php phn chia (Decimation)
Vic gim tn s ly mu t mt gi tr Fs v mt gi tr Fs ( Fs < Fs ) gi l php phn
chia.
- Nu Fs =
Fs
(M
M
phn chia.
c. nh ngha b phn chia
H thng lm nhim v gim tn s ly mu c gi l b phn chia.
K hiu b phn chia:
x(n)
y M ( n )
K hiu ton t:
M x ( n )
y M ( n )
M
x ( n )
y M ( n )
(9.1)
K hiu ton t:
206
L x ( n ) = y L ( n )
(9.2)
L
y L ( n )
x ( n )
Fs
M
Fs
Fs =
Ts
Ts = MTs
V d 9.1
n
1
Cho mt tn hiu ri rc sau y: x(n) = 8
0
0n8
n
x ( nTs )
y2 ( n )
x ( nTs)
Fs
2
Fs
Fs =
Ts
Ts = 2Ts
207
x ( nTs )
Ts
Ts
( )
x n T s
Ts
Ts
Ts
2Ts
3Ts
y2 ( n )
4Ts nTs
Sau khi ra khi b phn chia, chiu di ca tn hiu gim i mt na, ta gi l nn tn hiu.
L x ( n )
L y2 ( n )
=2
y M ( n ) = x ( nM )
M
y M ( z )
Dng bin i Z:
Y M ( z ) =
y (n) z
n =
x ( nM ) z
n =
208
i bin s: nM = m ; n =
Y M ( z ) =
m
M
x (m) z
m
M
2
lm
M
, vi iu kin m l s nguyn ln ca M
m =
nh ngha dy p(m)
1
p ( m) =
M
M 1
e
l =0
1 khi m = nM
=
0 khi m nM
(9.3)
Suy ra:
Y M ( z ) =
x ( m) p ( m) z
m
M
m =
1
=
M
M 1
m =
l =0
x ( m) e
2
m
lm
M
M
2
m
j lm
j 2M l M1
1 M 1
1 M 1
M
M
YM ( z ) = x ( m) e
z = x ( m) e
z
M l =0 m=
M l =0 m=
z m
Vy:
Y M ( z ) =
1
M
j 2M l M1
X
z
e
l =0
M 1
V d 9.2
Cho dy x(n) sau y
y 2 ( z )
X ( z ) = z 1 + 2 z 2 + 3 z 3 + 2 z 4 + z 5
Y 2 ( z ) =
(*)
12
1 1 j l 12 1 12
X
e
z
=
X
z
+
X
z
2 l =0
2
Thay vo (*):
1
3
5
1
X z 2 = z 2 + 2 z 1 + 3z 2 + 2 z 2 + z 2
1
3
5
12
1
2
2
2
X z = z + 2 z 3z + 2 z z 2
209
(9.4)
1
1
X z 2 + X z 2 = 4 z 1 + 4 z 2
Y 2 ( z ) = 4 z 1 + 4 z 2
c. Biu din trong min
H thng v mi lin quan gia u vo v u ra h thng khi phn chia theo h s M
trong min c biu din nh sau.
Y M ( e j ) = Y M ( z ) z =e j =
Y M ( e j ) =
l
M
l
M
j 2M l j M
X
.e
e
l =0
M 1
j M2 l
X
e
l =0
M 1
(9.5)
V d 9.3
Cho mt tn hiu ri rc x(n) c ph nh sau:
( )
X e j
( )
Y 2 (e j ) =
2
j
j
1
1
X (e 2 ) + X (e 2 ) , bin l
2
2
2
210
j
1
X (e 2 )
2
2
j
1
X (e 2 )
2
Y2 (e j )
x(n)
y(n)
Fs
Fs = LFs
Ts
Ts =
Ts
L
V d 9.4
n
1
Cho tn hiu: x ( n ) = 4
0
0n4
n
211
x ( nTs )
Ts
Ts
Ts
3Ts
2Ts
4Ts nTs
( )
x n T s
Ts
y2 ( n )
Ts
n
x
y 2 ( n ) = L
0
n = 0, 1L, 2 L,...
(9.6)
Y L ( z ) =
y (n) z
n =
Y L ( z ) =
y L ( z )
x L z
, Thay n = mL
n =
x ( m ) z mL =
n =
x ( m) ( z )
n =
V d 9.5
212
L m
= X ( zL )
(9.7)
X ( z ) = z 1 + 2 z 2 + 3 z 3 + 2 z 4 + z 5
Y 2 ( z ) = z 2 + 2 z 4 + 3 z 6 + 2 z 8 + z 10
c Biu din trong min
H thng v mi lin quan gia u vo v u ra h thng khi ni suy theo h s L trong
min c biu din nh sau.
Y L ( e j ) = Y ( z ) z =e j = X ( e j L )
(9.8)
V d 9.6
Cho tn hiu x(n) c ph nh sau:
( )
X e j
( )
Y 2 ( e j ) = X ( e j 2 )
Ph chnh
( )
y 2 e j
Ph chnh
Nh vy, xut hin nhng phn khng phi l ph chnh, chn 0 vo ta phi a vo b
lc
M
L
213
yM ( n)
Fs
M
Fs
Fs =
Ts
Ts = MTs
M
x ( n )
y M
M
L
( n)
Fs = LFs =
L
Fs
M
Ts M
=
Ts
L
L
L
y M (n)
( n )
Ts =
(9.9)
S 2:
L
yL ( n)
M
L
(n)
Fs
L
Fs
=
M
M
T
M
Ts
Ts = s
Ts = MTs =
Ts
L
L
L
M
y L ( n )
x ( n )
y M (n )
Fs = LFs
Fs
Fs =
(9.10)
V d 9.7
n
Cho tn hiu: x ( n ) = 1 5
0
0n5
n
2
3
( n ) = ? v
Gii:
2
3
(n) = ?
214
M
M
M 2
v
vi
= . Tm
L
L
L 3
y2 ( n)
2
3
( n)
Hnh 9.4 S gim trc tng sau theo h s 2/3 tn hiu x(n)
215
y3 ( n)
2
3
( n)
Hnh 9.5 S tng trc gim sau theo h s 2/3 tn hiu x(n)
Nhn xt: y
Tng qut: y
2
3
( n ) y 2 ( n )
3
M
L
M
L
x ( n )
Y
M
L
( n)
(9.11)
Trng hp 1:
M
L
X ( z )
Y M ( z )
Y
Y M
1
(z) =
M
M
L
M1 j 2M l
X z e
l =0
(z)
M 1
216
(9.12)
L
M ( z ) = Y M ( z ) =
1
M
ML j 2M l
X
z e
l =0
M 1
(9.13)
Trng hp 2:
L
M
X ( z )
Y L ( z )
Y
M
L
(z)
Y L ( z ) = X ( z L )
Y
M
L
(9.14)
M1 j 2M l 1
Y L z e
=
l =0
M 1
1
(z) =
M
ML j 2M Ll
X z e
(9.15)
l =0
M 1
V d 9.8
Xt trng hp L = M
M (z) =
j 2M l
X
z.e
l =0
M 1
1
M
M 1
1
M
X ( z.e j 2 l ) =
l =0
1
M
M 1
X ( z) = X ( z)
l =0
M
L
( e j ) = Y
M ( z)
z = e j
(e ) = Y ( z )
j
M
L
M
L
1
M
=
z = e j
1
M
j LM 2 l
X
e
l =0
M 1
j L M2 Ll
X
e
l =0
M 1
(9.16)
S th hin nh sau:
217
c =
Fs
yH ( n)
yHM ( n)
Fs
Fs
H
M
x ( n)
yH ( n)
yH M ( n)
(9.17)
x (k ) h(n k )
yH ( n ) = x ( n ) * h ( n ) =
yH M ( n ) = yH ( nM ) =
k =
x ( k ) h ( nM k )
k =
V d 9.9
Cho x ( n ) = rect3 ( n )
n
1
h ( n) = 4
0
0n4
n
Tnh yH 2 ( n ) = ?
Gii:
yH ( n)
yH2 ( n) = ?
yH ( n ) = x ( n ) * h ( n ) =
yH ( 0 ) =
yH (1) =
x (k ) h(n k )
k =
x ( k ) h (0 k )
k =
x ( k ) h (1 k )
k =
yH ( 1) =
x ( k ) h ( 1 k )
k =
218
(9.18)
yH ( 0) = 1
yH (1) = 1,75
yH ( 2) = 2, 25
yH ( n)
yH ( 3) = 1,5
yH ( 4) = 0,75
yH ( 5) = 0, 25
yH ( 6) = 0
yH ( 1) = 0
yH 2 ( n)
X ( z ) YH ( z ) YH M ( z )
219
YH ( z ) = X ( z ) .H ( z )
YH M
M1 j 2M l
Y
H z e
l =0
1
M
M 1
1
( z) =
M
M 1
YH M ( z ) =
M1 j 2M l M1 j 2M l
X z e
.H z e
l =0
(9.19)
V d 9.10
Cho x ( n ) = rect3 ( n )
n
1
h ( n) = 4
0
0n4
n
Tnh yH 2 ( z ) = ?
Gii:
X ( z ) = 1 + z 1 + z 2
H ( z) = 1+
3 1 1 2 1 3
z + z + z
4
2
4
YH ( z ) = X ( z ) .H ( z )
YH 2 ( z ) =
1 1 12 j 22 l 12 j 22 l
X z e .H z e
2 l =0
1
1
1
1
1
YH 2 ( z ) = [ X ( z 2 ) H ( z 2 ) + X ( z 2 ) H ( z 2 )]
2
1
1
YH ( z 2 )
YH ( z 2 )
YH ( z ) = 1 +
3 1 1 2 1 3 1 3 2 1 3 1 4
3
1
1
z + z + z + z + z + z + z + z 2 + z 3 + z 4 + z 5
4
2
4
4
2
4
4
2
4
YH ( z ) = 1 +
7 1 9 2 6 3 3 4 1 5
z + z + z + z + z
4
4
4
4
4
Ta c:
12
7 12 9 1 6 23 3 2 1 52
YH z = 1 + z + z + z + z + z
4
4
4
4
4
1
7 1 9
6 3 3
1 5
YH z 2 = 1 z 2 + z 1 z 2 + z 2 z 2
4
4
4
4
4
220
Vy: YH 2 ( z ) =
1 18 1 6 2
9 1 3 2
2 + z + z = 1+ z + z
2
4
4
4
4
( )
H zM
M
X ( z ) YH ( z )
YH M ( z ) (S 1)
( )
M
X ( z )
Y M ( z )
Y MH ( z ) (S 2)
H z
Gii:
( )
Xc nh: YH ( z ) = X ( z ) .H z M
YH M
M 1
1
(z) =
M
YH M ( z ) =
Y
l =0
1
M
(z e
2
l
M
1
)=
M
M 1
X (z
1
M
2
l
M
) H ( z)
l =0
1
2
M 1
j l
1
H ( z) X ( z M e M )
M
l =0
By gi o li s 2 ta c:
( )
M
X ( z )
Y M ( z )
YMH ( z )
H z
Y M
1
(z) =
M
M1 j 2M l
X z e
l =0
M 1
Y MH ( z ) = H ( z ) .Y M ( z ) =
M 1
1 j 2 l
1
H (z) X zM e M
M
l =0
( )
H zM
( )
M
X ( e j ) YH ( e j )
YH M ( e j )
H e j
YH M ( e j ) = YH M ( z ) z =e j =
1
M
j M2 l
Y
H e
l =0
M 1
221
YH M ( e j ) =
Nu ly tn s ct c =
1
M
j M2 l j M2 l
X
e
.H e
l =0
M 1
(9.20)
V d 9.12
( )
( )
Gii:
222
( )
X e j
( )
H e j
YH (e j ) = X (e j ) H (e j )
j
1
YH (e 2 )
2
2
j
1
YH (e 2 )
2
YH2 (e j )
9.2.2. B lc ni suy
Chng ta nghin cu php ni suy v b ni suy, kt qu php ni suy chn thm L-1
mu bin bng 0 vo gia hai mu ca tn hiu vo x(n) trong min bin s n. Tng ng trong
min tn s s to ra L-1 nh ph m khng gy hin tng chng ph, nh vy php ni suy
khng lm h thng tin. Nhng ni suy cc mu c bin bng 0 ta phi t sau b ni suy
223
mt b lc c tn s ct c =
yL ( n)
c =
yLH ( n)
n
x
y L ( n ) = L
0
n = 0, L, 2 L,...
n
y LH ( n ) = y L ( n ) * h ( n ) = h ( n ) * y L ( n )
y LH ( n ) =
k =
y L ( k ) h ( n k ) =
x L h ( n k ) ,
(9.21)
k =
k = 0, L, 2 L,...
i bin s: r =
k
k = rL ta c:
L
y LH ( n ) =
x ( r ) h ( n rL )
r =
V d 9.13
Cho x ( n ) = rect3 ( n )
n
1
h ( n) = 4
0
0n4
n
Tnh y 2 H ( n ) = ?
Gii:
Qua b ni suy vi n = 2 th c 2 im ta chn 1 im 0
224
(9.22)
y2 ( n)
y 2 H ( n ) = y2 ( n ) * h ( n ) = h ( n ) * y2 ( n ) =
225
y (k ) h (n k )
k =
y 2 H ( 0 ) = 1
y 2 H
y 2 H
y 2 H
y 2 H
y 2 H
y2 ( k )
3
(1) =
4
6
( 2) =
4
( 3) = 1
-1
6
( 4) =
4
(5) = 1
y 2 H
h(0-k)
1
2
1
(7) =
4
(8) = 0
y 2 H ( 6 ) =
y 2 H
-4
-3
-2
-1
h(1-k)
1
-4
-3
-2
-1
y 2 H ( n )
2
-4
-3
-2
-1
Y L ( z ) = X ( z L )
Y LH ( z ) = Y L ( z ) .H ( z ) = X ( z L ) .H ( z )
V d 9.14
Cho x ( n ) = rect3 ( n )
226
(9.23)
n
1
h ( n) = 4
0
0n4
n
Tnh Y 2 H ( z ) = ?
Gii:
X ( z ) = 1 + z 1 + z 2
Y 2 ( z ) = X ( z 2 ) = 1 + z 2 + z 4
H ( z) = 1+
3 1 1 2 1 3
z + z + z
4
2
4
Y 2 H ( z ) = Y2 ( z ) .H ( z ) = X ( z 2 ) .H ( z )
1
1
3
1
1
3
Y 2 H ( z ) = 1 + z 1 + z 2 + z 3 + z 2 + z 3 + z 4 + z 5
2
4
4
2
4
4
3
1
1
+ z 4 + z 5 + z 6 + z 7
4
2
4
Y 2 H ( z ) = 1 +
3 1 3 2
3
1
1
z + z + z 3 + z 4 + z 5 + z 6 + z 7
4
2
2
2
4
Y LH ( e j ) = Y LH ( z ) z =e j
(9.24)
Y LH ( e j ) = X ( e j ) .H ( e j )
V d 9.15
( )
( )
. Hy tm Y 2 H e j = ?
Gii:
227
X ( e j )
( )
( )
y2 e j = X e j 2
( )
Qua ni suy
H e j
( )
( ) ( )
Y2H e j = X e j 2 .H e j
hL ( n)
hM ( n)
T y ta c:
H ( e j ) = H L ( e j ) .H M ( e j )
H ( e j ) = H L ( e j ) . H M ( e j )
( )
Vi H L e j : c =
( )
v H M e j : c =
V d 9.16
Cho 2 b lc nh sau hy ghp chng vo vi nhau
228
(9.25)
( )
HL e j
( )
HM e j
H ( e j ) nh hnh sau:
M
L
X1 ( e j )
Lc thng thp
X2 ( e j )
Lc thng cao
2
x2 ( n )
h Lp ( n )
hHp ( n )
hHp ( n )
x1 ( n )
h Lp ( n )
TM TT V HNG DN HC TP CHNG 9.
Trong chng 9, chng ta cp n cc vn lin quan n lc s nhiu nhp, php
phn chia, ni suy; b lc phn chia, ni suy; cc php bin i nhp ly mu h s M/L v b lc
bin i nhp ly mu M/L; m ha bng con.
K thut lc s nhiu nhp ngy cng c ng dng trong lnh vc x l tn hiu s
tng tc tnh ton, gim s php nhn phi thc hin trong mt giy. Hai ng dng ni bt ca
lc s nhiu nhp l m ha bng con v phn ng dng cho Vin thng.
Cc ni dung chnh cn nh bao gm.
1. Cc nh ngha v k hiu v php phn chia, ni suy v cc nh ngha v b phn
chia, b ni suy.
B phn chia:
M
y M ( n )
K hiu ton t:
M x ( n )
y M ( n )
M
x ( n )
y M ( n )
B ni suy
L
230
L x ( n ) = y L ( n )
L
x ( n )
y L ( n )
Fs
M
Fs
Fs =
Ts
Ts = MTs
Y M ( z ) =
1
M
j 2M l M1
X
z
e
l =0
M 1
Y M ( e j ) =
l
M
j M2 l
X
e
l =0
M 1
3. Php ni suy h s L
Biu din trong min n
x(n)
y(n)
Fs
Fs = LFs
Ts
Ts =
Ts
L
Y L ( z ) =
x ( m ) z mL =
n =
x ( m) ( z )
n =
Y L ( e j ) = Y ( z ) z =e j = X ( e j L )
L m
= X ( zL )
yM ( n)
Fs =
Ts
Ts = MTs
M
x ( n )
y M
Fs
M
Fs
M
L
( n)
Fs = LFs =
L
Fs
M
Ts M
=
Ts
L
L
L
y M (n)
( n )
Ts =
1
M
L
M ( z ) = Y M ( z ) =
ML j 2M l
X
z e
l =0
M 1
(e ) = Y ( z )
j
M
L
M
L
=
z = e j
1
M
j LM 2 l
X
e
l =0
M 1
S 2:
Biu din trong min n
L
yL ( n)
M
L
(n)
Fs
L
Fs
=
M
M
T
M
Ts
Ts = s
Ts = MTs =
Ts
L
L
L
M
y L ( n )
x ( n )
y M (n )
Fs = LFs
Fs
Fs =
M1 j 2M l 1
Y
z e
=
L
l =0
M 1
1
M
ML j 2M Ll
X
z e
l =0
M 1
M
L
( e j ) = Y
M ( z)
5. B lc phn chia
232
=
z = e j
1
M
j L M2 Ll
X
e
l =0
M 1
c =
Fs
yH ( n)
yHM ( n)
Fs
Fs
H
M
x ( n)
yH ( n)
yH M ( n)
yH M ( n ) = yH ( nM ) =
x ( k ) h ( nM k )
k =
YH M ( z ) =
M1 j 2M l M1 j 2M l
X
z e
.H z e
l =0
M 1
1
M
YH M ( e j ) =
1
M
j M2 l j M2 l
X
e
.H e
l =0
M 1
6. B lc ni suy
S :
yL ( n)
c =
yLH ( n)
y LH ( n ) =
k =
y L ( k ) h ( n k ) =
x L h ( n k )
k =
Y LH ( z ) = Y L ( z ) .H ( z ) = X ( z L ) .H ( z )
Biu din trong min tn s
Y LH ( e j ) = Y LH ( z ) z =e j
7. B lc bin i nhp ly mu
233
hL ( n)
hM ( n)
H ( e j ) = H L ( e j ) .H M ( e j )
8. M ho bng con
Chng ta kt hp cc php ton v cc b lc phn chia, ni suy thao tc vo ph tn hiu
chng hn nh phn chia tn s tn hiu thnh cc bng con ri truyn i nh s sau:
x2 ( n )
h Lp ( n )
hHp ( n )
hHp ( n )
x1 ( n )
h Lp ( n )
CU HI V BI TP CHNG 9
Bi 9.1
Cho tn hiu:
n
1
x ( n) = 6
0
0n6
n
X ( z ) = z 1 + 2 z 2 + 3z 3 + 2 z 4 + z 5 + 3z 6 + 2 z 7
Hy xc nh tn hiu Y M ( z ) vi M=2
234
( )
X e j
3
2
/2
/ 2
3
2
( )
Hy xc nh Y 2 e j
Bi 9.4
n
1
Cho x ( n ) = 3
0
0n6
n
Hy xc nh: y 2 ( n )
Bi 9.5
Cho tn hiu x ( n ) = {1,3,3,1} . Tn hiu ny qua b ni suy vi L = 2.
Tm X(z) = ? v Y L ( z ) = ?
Bi 9.6
Cho ph tn hiu
( )
X e j
3
2
/2
/ 2
( )
Hy xc nh Y2 e j = ?
Bi 9.7
Cho 2 s
S 1:
( )
L
X ( z )
Y L ( z )
Y LH ( z )
H z
S 2:
235
3
2
2
2
v . Tm Y 2 ( z ) = ? v Y 2 ( z ) = ?
3
3
3
3
Bi 9. 9
Cho x ( n ) = rect2 ( n )
n
1
h (n) = 3
0
0n3
n
Tnh yH 2 ( z ) = ?
Bi 9. 10
Cho x ( n ) = rect2 ( n )
n
1
h (n) = 3
0
0n3
n
Tnh Y 2 H ( z ) = ?
236
p n v hng dn gii
P N V HNG DN GII.
P N CHNG I
Bi 1.1.
Do = 2. f , tn hiu trn c cc tn s thnh phn sau:
F1 = 25 Hz,
F3 = 50 Hz
F2 = 150 Hz,
Fs 2 Fmax = 300 Hz
Tc ly mu Nyquist l FN = 2 Fmax . Do , FN = 300 Hz.
Bi 1.2
a) Tn s ca tn hiu tng t l F = 50 Hz. V th, tc ly mu ti thiu cn thit
khi phc tn hiu, trnh hin tng chng mu l Fs = 100 Hz.
b) Nu tn hiu c ly mu ti Fs = 200 Hz th tn hiu ri rc c dng
u ( n) =
(k )
k =
Bi 1.5
Ta c:
1 n + 1 = 0 n = 1
0 n 0
( n + 1) =
-2
-1
( n+1)
237
p n v hng dn gii
Bi 1.6
Ta xc nh u(n-2) v u(n-5) sau thc hin php tr thu c kt qu
x(n) = u(n-5)-u(n-2) = rect3(n-2)
x(n) = rect3 ( n 2 )
Bi 1.7
Theo nh ngha
E=
n =
x(n) = ( ) + 3
1 2n
2
n=0
2n
n =
1
1 1
1 )2 n = 4 + 9 1 = 35
(
3 3 8 24
n =1
Bi 1.9
Xc nh cng sut trung bnh ca tn hiu nhy bc n v u(n)
Gii
Ta c:
1
P = lim
N 2N + 1
u 2 (n )
n=0
1+1 N 1
N +1
= lim
=
2
N 2N + 1 N 2 + 1 N
= lim
p n v hng dn gii
Bi 1.10
Ta c:
1
P = lim
N 2N + 1
u 2 (n )
n=0
1+1 N 1
N +1
= lim
=
2
N 2N + 1 N 2 + 1 N
= lim
N 2 N + 1
n = N
P= lim
Bi 1.12
Ta s thc hin php chp bng th: i sang bin k, gi nguyn x(k), ly i xng h(k)
qua trc tung thu c h(-k), sau dch chuyn h(-k) theo tng mu tnh ln lt cc gi tr
ca y(n) c th nh hnh sau:
h(k )
x(k )
3
2
2 3
-1 0 1 2 3 4
Ly i xng h(k)
thu c h(-k)
h( k )
-1 0 1 2 3 4
2
-2
2 3
-1 0 1
Dch chuyn h(-k) ta c v tnh tng t ta c....y(-2)=0, y(-1)=1, y(0)=4, y(1)=8, y(2)=8,
y(3)=3....cui cng ta thu c kt qu:
y ( n ) = , 0, 0, 1, 4, 8, 8, 3, 2, 1, 0, 0,
0
239
p n v hng dn gii
Bi 1.14
Nhn xt: H thng nhn qu h(n) v x(n) u nhn qu
n
k =0
k =0
y ( n ) = b k a n k = a n b.a 1
n
C dng:
xk =
k =0
1 x n +1
1 x
1 ( b.a 1 )n +1
a n
y (n) =
1 ( b.a 1 )
n0
n<0
Bi 1.15
a) i vi cc chui xung u vo x1 (n ) v x 2 (n ) , tn hiu ra tng ng l:
y1 (n ) = nx1 (n )
y 2 (n ) = nx 2 (n )
Lin hp tuyn tnh hai tn hiu vo s sinh ra mt tn hiu ra l:
y3 (n ) = H [a1 x1 (n ) + a 2 x 2 (n )] = n[a1 x1 (n ) + a 2 x 2 (n )]
= a1nx1 (n ) + a 2 nx 2 (n )
a1 y1 (n ) + a 2 y 2 (n ) = a1nx1 (n ) + a 2 nx 2 (n )
So snh 2 phng trnh ta suy ra h l tuyn tnh.
b) u ra ca h l bnh phng ca u vo, (Cc thit b in thng c qui lut nh th
v gi l thit b bc 2).
p ng ca h i vi hai tn hiu vo ring r l:
y1 (n ) = x12 (n )
y 2 (n ) = x 22 (n )
p ng ca h vi lin hp tuyn tnh hai tn hiu l:
a1 y1 (n ) + a 2 y 2 (n ) = a1 x12 (n ) + a 2 x 22 (n )
240
p n v hng dn gii
V tn hiu ra ca h nh cho khng bng nhau nn h l khng tuyn tnh.
Bi 1.16
a) H tuyn tnh
b) H khng tuyn tnh.
Bi 1.17
Cc h thuc phn a), b) r rng l nhn qu v u ra ch ph thuc hin ti v qu kh ca
u vo.
Bi 1.18
Cc h phn a), b) v c) l khng nhn qu v u ra ph thuc c vo gi tr tng lai ca
u vo. H d) cng khng nhn qu v nu la chn n = 1 th y ( 1) = x(1) . Nh vy u ra ta
S1 =
n =
N 1
(= 1 = N ) H n nh
h1 ( n ) = N
n =0
Bi 1.20
H ny khng phi l nhn qu. iu kin n nh l :
h( n) =
n =
n =0
n =
n =
b
n =1
1
n
1
b
1 + 1 + 1 +
b b2
= 1+ + 2 + =
Hng dn:
241
p n v hng dn gii
Thc hin h2(n) + h3(n) ri sau ly kt qu thu c chp vi h1(n):
h(n) = h1(n) * [h2(n) + h3(n)]
Bi 1.22
p dng cc cng c thc hin h thng ta v c h thng nh sau:
b0
b0 x ( n)
b1
b1 x ( n 1)
b2
b2 x ( n 2)
b4
b4 x ( n 4)
Bi 1.23
Ta ch rng tn hiu y (n ) t c t x(n ) bng cch ly mi mt mu khc t x(n ) , bt
u vi
x(0 ) . Chng hn
y ( 2 ) = x( 4 ) ,v.v...
y (0 ) = x(0 ) ,
y (1) = x(2 ) ,
y (2 ) = x(4 ) ,...v
y ( 1) = x( 2 ) ,
y (n ) = x(
-4
-2 -1
0 1
Bi 1.24
Dng nghim ring l:
y p ( n ) = B 2n
n0
242
p n v hng dn gii
Thay y p (n ) vo u bi ta c
B 2n = 56 B 2n 1 16 B 2 n 2 + 2 n
4 B = 56 (2 B) 16 B + 4 v tm thy B = 85
Bi vy, nghim ring l
y p (n ) = 8 2 n
5
n0
Bi 1.25
p n:
y(n) = (13/50) (104/75).2 n + (13/6).5 n vi n 0.
Bi 1.26
p n:
Rxx(-2) = Rxx(2) = 1;
Rxx(-1)= Rxx(1)= 2;
Rxx(0).
Lu : hm t tng quan bao gi cng t gi tr cc i ti n=0.
Bi 1.27
Phng n c)
Bi 1.28
Phng n b)
Bi 1.29
Phng n b)
Bi 1.30
Phng n a)
P N CHNG II
Bi 2.1
p n
a) X 1 ( z ) = 1 + 2 z 1 + 5 z 2 + 7 z 3 + z 5 , RC c mt phng z , tr z = 0 .
b) X 2 ( z ) = z 2 + 2 z + 5 + 7 z 1 + z 3 , RC: c mt phng z , tr z = 0 v z =
c) X 3 ( z ) = z 2 + 2 z 3 + 5 z 4 + 7 z 5 + z 7 , RC: c mt phng z , tr z = 0 .
d) X 4 ( z ) = 2 z 2 + 4 z + 5 + 7 z 1 + z 3 , RC: c mt phng z , tr z = 0 v z =
243
p n v hng dn gii
Bi 2.2
p n:
a) X1 ( z ) = z
ZT
[ngha l,
b) X 2 ( z ) = z [ngha l,
k
Bi 2.3
Theo nh ngha ta c:
X (z ) =
n n
n=0
n
(
z 1 )
n=0
x ( n ) = n u ( n ) X ( z ) =
1
1 z 1
RC : z >
X(z) =
3
4
1
1 2z
1 3z 1
RC : z > 3
Bi 2.5
Ta c:
N 1
X ( z ) = 1.z
= 1 + z + ... + z
( N 1)
n =0
= 1 z N
1 z 1
z =1
z 1
p n v hng dn gii
Bi 2.7
im cc: zp1, p2 = (-1/2) j(3/2); zp3 = .
im khng: zo1 = -3
Bi 2.8
p n: H thng khng n nh
Bi 2.9
Ta c:
X (z)
z
X (z)
z
1
z+2
c 3 im cc z p1 = , z p 2 = 3 , z p 3 = 0
2
2z 7z + 3 z
A
z+2
A1
A
=
+ 2 + 3
1
1 z 3 z
2 z ( z 3) z 2 z
2
2
u l cc n nn:
A1 = z
2
A2 = ( z 3)
A3 = z
Vy:
X (z)
z
z+2
1
2 z ( z 3) z
2
z+2
1
2 z ( z 3) z
2
z+2
1
2 z ( z 3) z
2
=
z= 0
z=
=
z =3
3+ 2
5
1
=
=
5 3
1
2 3 .3 6.
2
2
0+2
2
=
3
1
2 ( 3)
2
1
1
=
+ 3 +3
1 z 3 z
2 z
2
X ( z) =
1
2
1
5
+2
2
2
=
=
= 1
1
1
51
2 3.
1
2 2
22
1 z
1 z
1
+
+
2 z 1 3 z 3 3
2
245
p n v hng dn gii
m = 0 th
n
1
2
1 1
x ( n ) = u ( n ) + 3n u ( n ) + ( n )
3
3
2 2
Nh vy hon thnh bin i Z ngc.
Bi 2.10
p n:
a) H c 1 irm khng z01 = -3/2; hai im cc l zp1 = -1/3 v zp2 = -1/2
b) Cn c vo cc im cc u nm trong vng trn n v ta thy h thng n nh.
c/ Tm h(n) ging bi tp 2.9
Bi 2.11
p n:
a) H thng khng n nh
b) h(n) = 2.u(n) 2.(1/2)n .u(n)
c) Da vo kt qu cu b) v tnh cht tr ta c
h(n) = 2.u(n+2006) 2.(1/2)2006u(n+2006)
Bi 2.12
p dng: Trong min z: song song th cng, ni tip th nhn.
Phn tch ra H1(z), H2(z),
H ( z ) = H1 ( z ) .H 2 ( z )
H1 ( z ) = H11 ( z ) + H12 ( z )
H11 ( z ) =
X1 ( z )
X ( z)
X 1 ( z ) = 2 X ( z ) + 3 z 1 X ( z )
H11 ( z ) = 2 + 3 z 1
H12 ( z ) =
X2 ( z)
X ( z)
X 2 ( z ) = X ( z ) + 4 z 1 X 2 ( z )
246
p n v hng dn gii
X ( z ) = X 2 ( z ) (1 4 z 1 )
H12 ( z ) =
1
1 4 z 1
H 1 ( z ) = 2 + 3 z 1 +
1
1 4 z 1
H 2 ( z ) = z 1
1 1
H ( z ) = 2 + 3z 1 +
z
1 4 z 1
Bi 2.13
p dng tiu chun Jury. H n nh
Bi 2.14
Bng cch tnh bin i z ca phng trnh sai phn, ta c:
Y (z ) =
1 1
z Y (z ) + 2 X (z )
2
Do vy hm h thng l:
Y (z )
H (z ) =
X (z )
2
1
1 z 1
2
H thng ny c mt cc ti z = 1 v mt zero ti gc 0.
2
Ta c:
(2 )
n
h(n ) = 2 1 u (n )
y l p ng xung n v ca h thng.
Bi 2.15
Phng n a)
Bi 2.16
Phng n b)
Bi 2.17
Phng n b)
Bi 2.18
Phng n a)
247
p n v hng dn gii
Bi 2.19
Phng n b)
Bi 2.20
Phng n c)
P N CHNG III
Bi 3.1
Ta phn ra lm 2 trng hp n < 0 v n > 0 ng vi cc tn hiu x1(n) v x2(n)
nh vy ta c kt qu:
X ( ) = X 1 ( ) + X 2 ( )
=
1 a2
1 2 a cos + a 2
Bi 3.2
V x(n ) l mt kh tng tuyt i nn bin i Fourier ca n tn ti. Hn na, x(n ) l tn
hiu nng lng hu hn vi
X e
X e
) = Ae
j n
n=0
)=
Ae
1 e j L
= A
1 e j
j ( L 1)
2
s in ( L / 2 )
s in ( / 2 )
( )
Vi = 0 , bin i ta c X e j 0 = A L .
Ph bin ca x(n ) c dng
=0
AL
X ( ) = sin ( L / 2 )
A sin ( / 2 )
Bi 3.3
S dng bin i Fourier, ta c
X 1 e j
)=
X 2 e j
) = 1 + 2 co s
Do
248
p n v hng dn gii
X (e j ) = X 1 (e j ) X 2 (e j ) = (1 + 2 cos ) 2
= 3 + 4 cos + 2 cos 2
= 3 + 2(e j + e j ) + (e j 2 + e j 2 )
Bin i Fourier ngc ta c:
x (n
)=
x(n) =
n =
n =0
1
<
1 a
X ( ) =
a n e j n =
n
(
ae j )
n=0
n=0
V ae j = a < 1 , nn
X ( ) =
1
1 ae j
Ph mt nng lng l
S xx (
)=
X (
)2
= X ( ) X * (
)=
(1 ae
1
j
)(1 ae j )
hoc tng ng
S xx (
)=
1
2 2 a cos + a 2
Bi 3.5
Hnh biu din tn hiu x(n ) v ph tng ng ca n khi a = 0.5 v a = 0.5 . Nhn xt:
khi a = 0.5 tn hiu bin i nhanh hn v ph ln hn cc tn s cao.
249
p n v hng dn gii
Bi 3.6
p n: Phng n d)
Bi 3.7
p n: Phng n a)
Bi 3.8
p n: Phng n d)
Bi 3.9
p n: Phng n c)
Bi 3.10
p n: Phng n b)
Bi 3.11
p n: Phng n a).
Bi 3.12
p n: Phng n c)
Bi 3.13
p n: Phng n a)
Bi 3.14
p n: Phng n b)
Bi 3.15
p n: Phng n d)
Bi 3.16
250
p n v hng dn gii
p n: Phng n c)
Bi 3.17
p n: Phng n a) v c)
Bi 3.18
p n: Phng n b)
P N CHNG IV
Bi 4.1
Hng dn: Cch lm tng t v d 4.1
Bi 4.2
y l dy tun hon chu k N=4
N 1
Da vo bin i DFT X ( k ) = x ( n ) .e
2
kn
N
n=0
Ta c:
2
kn
N
= ( j )
=e
2
kn
4
=e
j kn
2
= (e
2 k .n
k .n
T y ta thay vo c:
N 1
X ( k ) = x ( n ) .( j ) kn
n =0
Vy:
3
X ( 0 ) = x(n).( j ) 0.n = 10
n =0
3
X ( 2 ) = x(n).( j ) 2.n = 0
n =0
3
X ( 3) = x(n).( j ) 3.n = 3 j
n =0
Bi 4.3
Hng dn: Gii tng t bi trn
Bi 4.4
p n:
251
p n v hng dn gii
X (k ) =
1 e j 2 kn / N
k = 0 ,1,...., N 1
1 e j 2 k / N
sin ( kL / N ) j k ( L 1 ) / N
=
e
N sin ( k / N )
Bi 4.6
p n: Cch lm tng t v d 4.6 v ta c:
3
x3 ( n )4 = x1 ( n )4 (*)4 x2 ( n )4 = x1 ( m )4 x2 ( n m )4 = x2 (n 1) 4
m =0
P N CHNG V
Bi 5.1
Ta c FIR loi 1
N 1
2
h( n) = h( N 1 n)
(0 n N 1)
Vy
N 1 6
= = 3;
2
2
h(0) = h(6) =1 ;
Bi 5.2
Ta c FIR loi 2
252
h(3) = 4.
p n v hng dn gii
N 1
2
h( n) = h( N 1 n)
(0 n N 1)
Vy
N 1
vy tm i xng nm gia 2 v 3.
2
h(0) = h(5) =1 ;
Bi 5.3
Ta c FIR loi 3
N 1
2
h( n) = h( N 1 n)
(0 n N 1)
Vy
N 1
= 3 vy tm phn i xng nm ti 3.
2
h(0) = -h(6) =1 ;
h(3) = h(-3) = 0.
Bi 5.4
Ta c FIR loi 4
N 1
2
h( n) = h( N 1 n)
(0 n N 1)
Vy
N 1
vy tm phn i xng nm gia 2 v 3.
2
h(0) = -h(5) =1 ;
Bi 5.5
Cng thc b lc thng cao pha khng ( ( ) = 0 ):
hhp ( n ) = ( n )
c sin c n
c n
p n v hng dn gii
( ) =
N 1
9 1
=
= 4
2
2
sin ( n 4 )
sin c ( n 4 )
1
4
hhp ( n ) = ( n 4 ) c
= ( n 4)
4
c ( n 4 )
( n 4)
4
Hd ( z ) =
1
1 2
3
3
3
1 6
1
z 1
z
z 3 + z 4
z 5
z
z 7
4
4
4
12 2
4 2
4 3
12 2
Hay:
1
1
3
x ( n 1)
x ( n 2)
x ( n 3)
4
12 2
4 2
3
3
1
1
+ x ( n 3)
x ( n 5)
x ( n 6)
x (n 7)
4
4
4 3
12 2
y ( n) =
P N CHNG VI
Bi 6.1
1 z 1
Ta c: nh x chuyn sang min s theo phng php tng ng vi phn l: s =
T
Do vy ta c:
H (z ) =
[(1 z
1
1
/T +1
254
zT /(1 + T )
z [1 /(1 + T )]
p n v hng dn gii
H (z ) =
Hay vi T=0.1:
0,09 z
0,09
=
z 0,909 1 0,909 z 1
Bi 6.2
Ta ch rng b lc tng t c mt im khng ti s = 0.1 v mt cp phc bin lin
hp ti:
s pk = 0.1 j 3
Ta tm H ( z ) trc tip theo khai trin phn thc ca H a (s ) . Nh vy ta c:
1
1
2
2
H (s ) =
+
s + 0,1 j 3 s + 0,1 + j 3
Khi :
1
1
2
2
H (z ) =
+
0,1T j 3T 1
0,1T j 3T 1
1 e
e
z
1 e
e
z
V hai cc l phc lin hp, ta c th kt hp chng to ra b lc hai cc n vi hm h
thng:
H (z ) =
Bi 6.3
Ha ( s) =
ura
R sL
R sL
, vi ura = i 2
; uvo = i R1 + 2
uvo
R2 + sL
R2 + sL
Ha (s) =
R2 sL
R2 Ls
=
R1 R2 + R1sL + R2 sL R1 R2 + ( R1 + R2 ) Ls
H (z) =
H ( z) =
R2 L
1 z 1
Ts
1 z 1
R1 R2 + ( R1 + R2 ) L
Ts
R2 L (1 z 1 )
R1 R2Ts + ( R1 + R2 ) L (1 z 1 )
R2 L (1 z 1 )
R1 R2Ts + ( R1 + R2 ) L ( R1 + R2 ) Lz 1
255
p n v hng dn gii
R2 L
1 z 1 )
(
R R T + ( R1 + R2 ) L
H ( z) = 1 2 s
( R1 + R2 ) L
1
z 1
R1 R2Ts + ( R1 + R2 ) L
M = 1 b0 =
R2 L
;
R1 R2Ts + ( R1 + R2 ) L
N = 1 a1 =
b1 = b0
( R1 + R2 ) L
R1 R2Ts + ( R1 + R2 ) L
Vy: y ( n ) = b0 x ( n ) + b1 x ( n 1) + a1 y ( n 1)
Sau ta v s cu trc b lc s.
Bi 6.4
Tng t nh cc bi trn.
Bi 6.5
Cc tn s ti hn chnh l tn s -3dB c v tn s bng chn s . C th, chng bng:
c = 1000
s = 2000
ng vi suy gim 40dB, 2 = 0.01 . V th, t (8.2.54) ta c:
log10 (10 4 1)
N=
= 6,64
2 log10 2
tho mn cc ch tiu mong mun, ta chn N = 7 . Cc v tr cc l:
s pk = 1000 e
j [ / 2 + (2 k +1) /14]
k = 0, 1, 2, , 6
Bi 6.6
Cc im cc ny u c phn b u trong vng trn Butterworth. Khi chun ha th
cc vng trn c bn knh l 1, khng chun ha th bn knh l c .
Ha (s) =
Ha (s) =
( s + 1) s e
2
j
3
2
j
s e 3
( s + 1) s 2 + 1 + s e
2
3
2
3
256
( s + 1) s 2 + 1 + s 2 cos
p n v hng dn gii
Ha (s) =
1
( s + 1) s 2 s + 1
Bi 6.7 p n: Phng n c)
Bi 6.8 p n: Phng n a)
Bi 6.9 p n: Phng n b)
Bi 6.10 p n: Phng n d)
P N CHNG VII
Bi 7.1
minh ho cho th tc tnh ton trn, chng ta hy xem xt vic tnh mt DFT N = 15
im. N = 3 5 = 15 nn ta chn L = 5 v M = 3 . Mt khc chng ta lu dy x(n ) 15 im
theo kiu ct nh sau:
Hng 1 : x(0, 0) =
Hng 2 : x(1, 0) =
Hng 3 : x(2, 0) =
Hng 4 : x(3, 0 ) =
Hng 5 : x(4, 0 ) =
x(0)
x(1)
x(2)
x(3)
x(4 )
x(0, 1) = x(5)
x(1, 1) = x(6)
x(2, 1) = x(7 )
x(3, 1) = x(8)
x(4, 1) = x(9)
x(0, 2) = x(10)
x(1, 2) = x(11)
x(2, 2) = x(12)
x(3, 2 ) = x(13)
x(4, 2 ) = x(14)
0
1
2
W Nlq
DFT 5 im
(L = 5)
DFT 3 im
(M
= 3)
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
257
5
8
11
14
p n v hng dn gii
By gi chng ta tnh ln lt DFT 3 im ca cc hng. Vic tnh ton ny dn n mng
53 sau :
F (0, 0)
F (1, 0 )
F (2, 0 )
F (3, 0)
F (0, 1) F (0, 2)
F (1, 1) F (1, 2 )
F (2, 1) F (2, 2)
F (3, 1) F (3, 2)
Ct 1
G (0, 0)
G (1, 0 )
G (2, 0)
Ct 2
G (0, 1)
G (1, 1)
G (2, 1)
lq
Ct 3
G (0, 2)
G (1, 2)
G (2, 2)
X (0, 0) = x(0)
X (1, 0) =
X (2, 0) =
X (3, 0) =
X (4, 0) =
x(1)
x(2)
x(3)
x(4)
x(0 ) x (5) x(10 ) x(1) x (6 ) x (11) x(2 ) x(7 ) x(12 ) x(3) x(8) x(13) x (14 ) x (9 ) x(14 )
DY U RA
p n v hng dn gii
P N CHNG VIII
Bi 8.1
x(n )
b0
z 1 b1
z 1
Bi 8.2
a1 z
x(n)
y (n )
b0
a1
z 1
a2
b2
y (n )
z1
b1
z 1
a2
b2
Bi 8.3
Phi a v dng: y ( n ) + 0.5 y ( n 1) = 2 x ( n ) + 3x ( n 1) + 0.5 x ( n 2 )
x(n )
b0
z 1 b1
z 1
y (n )
0.5
z 1
b2
Bi 8.4
Chuyn nh bi 8.2 ta c
x(n)
y (n )
2
+
z 1
+
z 1
2
2
259
p n v hng dn gii
Bi 8.5
Cch lm tng t bi 8.1, 8.2
Bi 8.6
Cch lm tng t bi 8.1, 8.2
Bi 8.7
Ta gii bi ton theo phng php quy vi m = 1 . Nh vy, ta c:
A1 ( z ) = A0 (z ) + k1 z 1 B0 ( z )
= 1 + k1 z 1 = 1 +
1 1
z
4
Bm ( z ) l a thc nghch o ca Am ( z ) , nn ta c:
B1 ( z ) =
1
. V
4
1
+ z 1
4
A2 ( z ) = A1 ( z ) + k 2 z 1 B1 ( z )
= 1+
3 1 1 2
z + z
8
2
3
8
1
2
A3 (z ) = A2 (z ) + k3 z 1 B2 ( z )
= 1+
13 1 5 2 1 3
z + z + z
24
8
3
3 (0) = 1, 3 (1) =
1
13
5
, 3 (2 ) = v 3 (3) =
3
24
8
Bi 8.8
Cch lm tng t bi 8.7
260
p n v hng dn gii
Bi 8.9
Trc ht ta lu rng K 3 = 3 (3) =
1
. Hn na:
3
1 5
13 2
B3 ( z ) = + z 1 +
z + z 3
3 8
24
H thc gim bc vi m = 3 c:
A2 ( z ) =
A3 ( z ) K 3 B3 ( z )
1 K 32
=1+
V th K 2 = 2 (2 ) =
3 1 1 2
z + z
8
2
1 3
1
v B 2 ( z ) = + z 1 + z 2 . Bng s lp li php quy h tng
2 8
2
bc ta t c:
A1 ( z ) =
A2 ( z ) K 2 B2 ( z )
1 K 22
=1+
Do K1 = 1 (1) =
1 1
z
4
1
4
Bi 8.10
Cch lm tng t bi 8.9
P N CHNG IX
Bi 9.1
Tng t v d 9.1 ta c: sau khi chun ho tn hiu i qua b phn chia
l: y 2 ( n ) = x ( 2.n )
y 2 ( 0 ) = 1;
y2 (1) = 2/3;
Bi 9.2
Cch lm ging v d 9.2
Bi 9.3
Cch lm ging v d 9.3
Bi 9.4
261
y 2 ( 2 ) = 1/3;
p n v hng dn gii
n
x
y 2 ( n ) = L
0
n = 0, 1L, 2 L,...
n
Ta c: y 2 ( 0 ) = 1
y 2 ( 2 ) =
2
3
y2 ( 3) =
2
3
Bi 9.5
X ( z ) = z 1 + 3z 2 + 3 z 3 + z 4
Y 2 ( z ) = z 2 + 3 z 4 + 3z 6 + z 8
Bi 9.6
Y 2 ( e j ) = X ( e j 2 )
Ta v ra thy ph b nn li mt na ging v d 9.6
Bi 9.7
S 1:
( )
L
X ( z )
Y L ( z )
Y LH ( z )
H z
Y L ( z ) = X ( z L )
Y LH ( z ) = Y L ( z ) .H ( z ) = X ( z L ) .H ( z )
S 2:
( )
L
X ( z )
YH ( z )
YH L ( z )
H z
YH ( z ) = X ( z ) H ( z )
YH L ( z ) = YH ( z L ) = X ( z L ) .H ( z L )
Kt lun: 2 s tng ng
L
( )
H zL
Bi 9.8
Cho tn hiu: X ( z ) = 1 + 2 z 1 + 3 z 2 + 4 z 3 + 5 z 4 + 6 z 5 + 7 z 6
Tn hiu ny i qua b ly mu
2
2
v . Tm Y 2 ( z ) = ? v Y 2 ( z ) = ?
3
3
3
3
Bi 9. 9
262
p n v hng dn gii
X ( z ) = 1 + z 1
H ( z) = 1+
2 1 1 2
z + z
3
3
YH ( z ) = X ( z ) .H ( z )
YH 2 ( z ) =
1 1 12 j 22 l 12 j 22 l
X z e .H z e
2 l =0
1
1
1
1
1
YH 2 ( z ) = [ X ( z 2 ) H ( z 2 ) + X ( z 2 ) H ( z 2 )]
2
1
1
YH ( z 2 )
YH ( z 2 )
X ( z ) = 1 + z 1
Y 2 ( z ) = X ( z 2 ) = 1 + z 2
H ( z) = 1+
2 1 1 2
z + z
3
3
Y2 H ( z ) = Y2 ( z ) .H ( z ) = X ( z 2 ) .H ( z )
T y ta thc hin tng t ging v d 9.14
263
Cc t vit tt
CC T VIT TT
Ting Anh.
A/D: Analog to Digital - tng t/s
D/A: Digital to Analog - s/tng t
BIBO: Bounded Input Bounded Output - chn trn chn di
FIR: Finite Impulse Response - p ng xung hu hn
IIR: Infinite Impulse Response - p ng xung v hn
SNR: Signal to Noise Ratio - t s tn hiu/nhiu
RC: Region of Convergence - min hi t
DFT: Discrete Fourier Transform - bin i Fourier ri rc
IDFT: Inverse Discrete Fourier Transform - bin i Fourier ri rc ngc
FFT: Fast Fourier Transform - bin i Fourier nhanh
Ting Vit.
HTTT: H thng tuyn tnh
TTBB: Tuyn tnh bt bin
PTSP: Phng trnh sai phn
HTTTBB: H thng tuyn tnh bt bin
264
265
Mc lc
MC LC
LI NI U........................................................................................................................................................1
CHNG I: BIU DIN TN HIU V H THNG RI RC TRONG MIN THI GIAN RI RC
n...............................................................................................................................................................................3
GII THIU ......................................................................................................................................................3
NI DUNG ........................................................................................................................................................5
1.1. BIU DIN TN HIU RI RC ..........................................................................................................5
1.2. CC H THNG TUYN TNH BT BIN......................................................................................15
1.3. PHNG TRNH SAI PHN TUYN TNH H S HNG ............................................................21
1.4. CC H THNG KHNG QUY V QUY............................................................................26
1.5. THC HIN H THNG ....................................................................................................................28
1.6. TNG QUAN TN HIU ..................................................................................................................30
TM TT V HNG DN HC TP CHNG 1 .................................................................................32
CU HI V BI TP CHNG 1.............................................................................................................35
CHNG II: BIU DIN TN HIU V H THNG RI RC TRONG MIN Z ................................40
GII THIU ....................................................................................................................................................40
NI DUNG ......................................................................................................................................................41
2.1. BIN I Z (ZT: Z TRANSFORM) ....................................................................................................41
2.2. CC V KHNG (POLE AND ZERO) ..............................................................................................44
2.3. BIN I Z NGC (IZT: INVERSE Z TRANSFORM)..................................................................46
2.4. CC TNH CHT CA BIN I Z .................................................................................................51
2.5. BIU DIN H THNG RI RC TRONG MIN Z........................................................................51
TM TT V HNG DN HC TP CHNG II. ...............................................................................58
CU HI V BI TP CHNG 2.............................................................................................................62
CHNG III: BIU DIN TN HIU V H THNG RI RC TRONG MIN TN S LIN TC
...............................................................................................................................................................................67
GII THIU ....................................................................................................................................................67
NI DUNG ......................................................................................................................................................69
3.1. BIN I FOURIER............................................................................................................................69
3.2. CC TNH CHT CA BIN I FOURIER...................................................................................76
3.3. QUAN H GIA BIN I FOURIER V BIN I Z .................................................................77
3.4. BIU DIN H THNG RI RC TRONG MIN TN S LIN TC .........................................78
TM TT V HNG DN HC TP CHNG 3 .................................................................................86
CU HI V BI TP CHNG 3.............................................................................................................90
CHNG IV: BIU DIN TN HIU V H THNG RI RC TRONG MIN TN S RI RC k
(HOC
k )..........................................................................................................................................................95
266
Mc lc
4.3. BIN I FOURIER RI RC DFT I VI DY KHNG TUN HON C CHIU DI HU
HN N. ......................................................................................................................................................102
4.4. CC TNH CHT CA DFT I VI DY C CHIU DI HU HN N. ...............................105
4.5. PHP CHP NHANH (PHP CHP PHN ON) .......................................................................113
TM TT V HNG DN HC TP CHNG 4 ...............................................................................114
CU HI V BI TP CHNG 4...........................................................................................................116
CHNG V: TNG HP B LC S C P NG XUNG C CHIU DI HU HN FIR. ........119
GII THIU ..................................................................................................................................................119
NI DUNG ....................................................................................................................................................119
5.1. C IM CA B LC S FIR PHA TUYN TNH..................................................................119
5.2. TNG HP B LC S FIR THEO PHNG PHP CA S. ...................................................122
TM TT V HNG DN HC TP CHNG 5 ...............................................................................133
CU HI V BI TP CHNG 5...........................................................................................................135
CHNG VI: THIT K B LC S C P NG XUNG C CHIU DI V HN IIR.............138
GII THIU ..................................................................................................................................................138
NI DUNG ....................................................................................................................................................138
6.1. C S TNG HP B LC S IIR.................................................................................................138
6.2. PHNG PHP BT BIN XUNG .................................................................................................139
6.3. PHNG PHP BIN I SONG TUYN.....................................................................................143
6.4. PHNG PHP TNG NG VI PHN..................................................................................146
6.5. B LC TNG T BUTTERWORTH ..........................................................................................148
6.6. B LC TNG T CHEBYSHEP.................................................................................................149
6.7. B LC TNG T ELIP (CAUER)...............................................................................................152
TM TT V HNG DN HC TP CHNG 6 ...............................................................................152
CU HI N TP V BI TP CHNG 6............................................................................................154
CHNG VII: BIN I FOURIER NHANH - FFT..................................................................................158
GII THIU ..................................................................................................................................................158
NI DUNG ....................................................................................................................................................158
7.1. BIN I FOURIER NHANH ..........................................................................................................158
7.2. THUT TON FFT C S 2 ............................................................................................................162
7.3. THUT TON FFT C S 4 ............................................................................................................171
TM TT V HNG DN HC TP CHNG 7 ...............................................................................175
CU HI V BI TP CHNG 7...........................................................................................................177
CHNG VIII: CU TRC B LC S.....................................................................................................178
GII THIU ..................................................................................................................................................178
NI DUNG ....................................................................................................................................................179
8.1. CU TRC B LC S FIR ............................................................................................................179
8.2. CU TRC B LC S IIR .............................................................................................................188
TM TT V HNG DN HC TP CHNG 8 ...............................................................................199
CU HI V BI TP CHNG 8...........................................................................................................203
CHNG IX: LC S NHIU NHP ...........................................................................................................205
GII THIU ..................................................................................................................................................205
NI DUNG ....................................................................................................................................................206
9.1. THAY I NHP LY MU ............................................................................................................206
267
Mc lc
9.2. B LC BIN I NHP LY MU...............................................................................................217
9.3. M HO BNG CON (Subband coding) ..........................................................................................229
TM TT V HNG DN HC TP CHNG 9. ..............................................................................230
CU HI V BI TP CHNG 9...........................................................................................................234
P N V HNG DN GII....................................................................................................................237
P N CHNG I ....................................................................................................................................237
P N CHNG II ...................................................................................................................................243
P N CHNG III..................................................................................................................................248
P N CHNG IV .................................................................................................................................251
P N CHNG V...................................................................................................................................252
P N CHNG VI .................................................................................................................................254
P N CHNG VII ................................................................................................................................257
P N CHNG VIII...............................................................................................................................259
P N CHNG IX .................................................................................................................................261
CC T VIT TT..........................................................................................................................................264
TI LIU THAM KHO.................................................................................................................................265
MC LC ..........................................................................................................................................................266
268
X L TN HIU S
M s: 492XLS340
Chu trch nhim bn tho
TRUNG TM O TO BU CHNH VIN THNG 1
(Ti liu ny c ban hnh theo Quyt nh s: 376/Q-TTT1 ngy
22/05/2006 ca Gim c Hc vin Cng ngh Bu chnh Vin thng)
In ti : Cng ty c phn In Bu in
S lng : 2000 cun, kh 19 x 26 cm
Ngy hon thnh : 01/06/2006.