CÁC DẠNG TOÁN CON LẮC ĐƠN

http://vatlylamdong.
com

1
MT S DNG BI TP V CHU K CON LC N
KHI THAY I CHIU DI V GIA TC TRNG TRNG.
Bt u t nm hc 2005- 2006 B GD& T quyt nh chuyn t
hnh thc t t lun sang hnh thc thi trc nghim khch quan trong cc
k thi quc gia nh thi Tt Nghip v thi Tuyn sinh i hc yu cu
s i mi mnh m v phng php dy v hc ca gio vin v hc
sinh.
Thc t, trong qu trnh ging dy v n luyn thi ti thy vic
dy hc theo phng php trc nghim khch quan i hi ngi gio
vin phi nghin cu c chiu su ln chiu rng ca kin thc nhm
gip hc sinh khng nhng hiu k l thuyt m cn xy dng c h
thng cc cng thc gii nhanh v ti u trong cc cu hi trc nghim
nht l cc cu hi nh lng t c kt qu cao trong cc k thi.
Chng Dao ng c l chng m u ca chng trnh chun Vt
l 12 v l chng c s cu trc nghim chim t l ln trong cu trc
thi quc gia. V vy vic dy v hc ca chng ny nh hng rt
ln n qu trnh hc tp ca hc sinh i vi b mn. V Bi ton v
chu k con lc n l mt dng bi ph bin v quan trng ca chng.
gip cho vic dy v hc v dng bi tp ny c tt, to iu
kin cho hc sinh c phng php nhanh lm bi tp, trong chuyn
ny ti a ra mt s dng bi tp v s thay i chu k con lc
n khi chiu di v gia tc trng trng thay i. Hy vng chuyn
ny s gip ch cho qu trnh dy v hc tp.

http://vatlylamdong.com

2
I. TM TT L THUYT
1.Khi nim con lc n.
- Con lc n gm mt vt nh, khi lng m, treo u mt si
dy mm khng dn, khi lng khng ng k, di l.
- Trong h quy chiu qun tnh, v tr cn bng ca con lc n l
v tr dy treo c phng thng ng, vt nng v tr thp nht.
- Khi dao ng ca con lc n vi gc lch nh ( sin
o ~
(rad)),
con lc dao ng iu ho vi chu k:
g
l
T t 2 =

Trong :l l chiu di ca con lc (n v l mt); g l gia tc trng
trng ti v tr t con lc ( n v m/s
2
).
2. Con lc ng h.
- ng h qu lc c con lc lm bng thanh kim loi mnh v
dao ng ca con lc c th coi nh dao ng iu ho ca con lc n.
- Chu k chy ng ca ng h l T (thng T =2s); trong mt
s trng hp do nhit mi trng thay i v v tr t con lc thay
i nn ng h chy sai. Gi chu k chy sai ca ng h l T
2
(cn
chu k chy ng T =T
1
) v bin thin chu k l
A
T = T
2
T
1
. Nu:
+
A
T> 0: T
2
> T
1
: Chu k tng, ng h chy chm.
+
A
T< 0: T
2
< T
1
:Chu k gim, ng h chy nhanh.
+
A
T= 0. Chu k khng i, con lc chy ng.
- Thi gian con lc ng h chy sai sau khong thi gian
t
:
+ Thi gian biu kin con lc chy sai ch l:
1
'
nT = t
.
Vi n l s chu k con lc chy sai T
2
trong khong thi gian
t
:
2
T
n
t
=
.
+ Thi gian chy sai:
1 2
'
T
T
T
T A
~
A
= = t t t t u

Nu T
2
thay i khng ng k so vi T
1
th:
1
T
T A
~t u

B
l
A
m

3
II. CC DNG BI TON V PHNG PHP GII
Dng 1: Chu k con lc n thay i theo chiu di l.
1.1/ Con lc n c chiu di ct ghp.
1.2/ Chu k ca con lc vng inh .
1.3/ Chiu di con lc n thay i theo nhit mi
trng.
1.4/ Chiu di con lc thay i do ct (hoc thm) mt
lng rt nh l A
Dng 2: Chu k con lc n thay i theo gia tc trng trng
g.
2.1/ Gia tc g thay i theo cao.
2.2/ Gia tc trong trng g thay i theo su.
2.3/ Thay i v tr a l t con lc.
Dng 3: Thay i ng thi c chiu di l v gia tc trng
trng g.
3.1/ Thay i nhit mi trng v thay i gia tc
trng trng g.
3.2/ Chiu di con lc thay i do ct (hoc thm) mt
lng l A v thay i gia tc g.
Dng 4: Chu k con lc n thay i khi c thm lc l.
4.1/ Lc l l lc y Acsimet.
4.2/ Lc l lc in.
4.3/ Lc l l lc qun tnh.

4
S dng mt s cng thc gn ng:
Nuc rt nh so vi 1 th: ; 1 ) 1 ( c c n
n
+ ~ + ; 1 ) 1 ( c c n
n
~

2 1 2 1
1 ) 1 )( 1 ( c c c c ~

Dng 1: Chu k con lc n thay i theo chiu di l
1.1/ Con lc n c chiu di ct ghp.
* Phng php:
- Vit cng thc tnh chu k T theo chiu di l
1
;l
2
:( gi s l
2
>l
1
).

g
l
T
1
1
2t =
g
l
T
2
2
2t =
- Chu k T ca con lc chiu di l l
g
l
T t 2 =
l = l
1
+l
2
Bin i ta c :
2
2
2
1
T T T + =
l = l
1
- l
2
Tng t:
2
2
2
1
T T T =
* V d:
V d 1: Con lc n chiu di l
1
dao ng iu ho ti mt ni vi
chu k T
1
= 1,5s. Con lc n chiu di l
2
cng dao ng iu ho ti
ni vi chu k T
2
=0,9s. Tnh chu k ca con lc chiu di l dao
ng iu ho ni trn vi:
l = l
1
+l
2
v l = l
1
- l
2

Hng dn:
-Vi l = l
1
+l
2
S dng cng thc
2
2
2
1
T T T + =
Thay s: s T 75 , 1 9 , 0 5 , 1
2 2
= + =
-Vi l = l
1
- l
2
S dng cng thc
2
2
2
1
T T T =
Thay s: s T 2 , 1 9 , 0 5 , 1
2 2
= =

5
V d 2:
Mt con lc n c dy treo chiu di l. Ngi ta thay i di ca
n ti gi tr l
sao cho chu k dao ng mi ch bng 90% chu k dao

ng ban u. Hi chiu di l
bng bao nhiu ln chiu di l ?

Hng dn: Chu k con lc chiu di l v l
ln lt l:

g
l
T t 2
1
= v
g
l
T
'
2
2t =
T s: 9 , 0 % 90
'
1
2
= = =
l
l
T
T
l l 81 , 0
'
=
V d 3:
Ti mt ni trn mt t mt con lc n dao ng iu ho.Trong
khong thi gian t A , con lc thc hin 60 dao ng ton phn; thay i
chiu di con lc mt on 44 cm th cng trong khong thi gian t A
y, n thc hin 50 dao ng ton phn. Xc nh chiu di ban u ca
con lc ?
Hng dn:
Gi chu k con lc chiu di l
1
, l
2
l T
1
;T
2

Xt trong khong thi gian t A nh nhau th: 60T
1
= 50T
2

5
6
1
2
1
2
= =
l
l
T
T

25
36
1
2
=
l
l

1 2
25
36
l l = v l
2
= l
1
+44.
Gii h c: l = 100 cm.

1.2/Chu k ca con lc vng inh .
*Phng php:
Mt dao ng ton phn ca con lc b
vng inh gm 2 giai on:
+ Giai on u con lc dao ng vi
1
l

I
2

6
chiu di l v chu k
g
l
T t 2
1
= .
+ Giai on cn li n dao ng vi
chiu di l
(im treo con lc l v tr inh)

v chu k
g
l
T
'
2
2t = .
Chu k ca con lc l: ) (
2
1
2
1
2
1
2 1 2 1
T T T T T + = + =
* V d:
Mt con lc n gm mt qu cu nh khi lng m lm bng thp
treo vo u mt si dy mm c khi lng khng ng k di l = 1
m.Pha di im treo Q theo phng thng ng ca si dy c mt
chic inh c ng vo im O
cch Q mt on O
Q = 50 cm sao
cho con lc b vp phi inh trong qu trnh dao ng iu ho.
a/ Xc nh chu k dao ng ca qu cu? cho gia tc g = 9,8 m/s
2

b/Nu khng ng inh vo O
m t ti v tr cn bng O mt tm
thp c gi c nh th hin tng xy ra nh th no? (Coi rng va
chm ca qu cu vo vt cn l hon ton n hi)
Hng dn:
a/ Trong qu trnh dao ng con lc b vng vo inh O
nm trn
phng thng ng ca dy treo nn mi dao ng ton phn ca con
lc gm 2 giai on
+ Giai on u con lc dao ng vi chiu di l =1m v chu k
s
g
l
T 2
8 , 9
1
2 2
1
= = = t t .
+ Giai on cn li n dao ng vi chiu di l
= OO
=0,5m v chu
k s
g
l
T 4 , 1
8 , 9
5 , 0
2 2
'
2
= = = t t .


7
Chu k ca con lc b vng inh l:
) (
2
1
2
1
2
1
2 1 2 1
T T T T T + = + = = 1/2 (2+1,4) = 1,7 s

b/ Tm thp t tai VTCB O: V va chm gia
qu cu v tm thp l hon ton n hi nn
khi qu cu va chm vo tm thp n s bt
ngc li vi vn tc c cng ln ngay
trc lc va chm v vt li ln ng v tr cao
nht A ( V c nng bo ton).
Vy con lc ch dao ng trn cung OA nn
chu k dao ng l:
T = 1/2T
1
= 1 s.
*V d 1:
Mt ng h qu lc m giy c chu k T = 2s. Qu lc c coi
nh mt con lc n vi dy treo v vt nng lm bng ng c h s
n di
o = 17.10
-6
K
-1
. Gi s ng h chy ng chn khng, nhit 20
0
c.
Tnh chu k ca con lc trong chn khng 30
0
c ? 30
0
c ng h
chy nhanh hay chm? Mi ngy chy sai bao nhiu?
Hng dn: + S dng cng thc:
1 2
)
2
1
1 ( T t T A + = o
Thay s: 2 )). 20 30 ( 10 . 17
2
1
1 (
6
2
+ =

T = 2,00017 s
+ Chu k T
2
>T nn ng h chy chm.
Thi gian chy chm trong mt ngy m : t = 24.60.60 s l:
t
T
T
A =
A
= o t t u
2
1
1
= 24.3600.1/2.17.10
-6
.10 = 7,34 s.
O
A

O
A

8

V d 2:
Mt ng h qu lc chy ng gi vo ma nng khi nhit trung
bnh l 32
0
c, con lc c th xem l con lc n. H s n di ca dy
treo con lc
o = 2.10
-5
K
-1
. Vo ma lnh nhit trung bnh l 17
0
c hi con lc s
chy nh th no? Mt tun n chay sai bao nhiu?
Hng dn: Do nhit vo ma ng gim nn chu k con lc
gim, ng h chy nhanh. Mt tun :t = 7.24.60.60 s ng h chy
nhanh mt thi gian:
t
T
T
A =
A
= o t t u
2
1
1
= 7.24.3600.1/2.2.10
-5
.15 = 90,72 s.
V d 3: Con lc ng h c dy treo lm bng thanh kim loi mnh.
khi nhit mi trng tng thm 10
0
c th trong 12 gi con lc chy
chm 30s. Nu mun con lc chy mi ngy ch chm 45s th nhit
mi trng phi tng ln bao nhiu? Coi gia tc trng trng khng
thay i.
Hng dn:
Vn dng cng thc: t
T
T
A =
A
= o t t u
2
1
1

Khi nhit tng thm30
0
c th mi ngy s chy chm:
1 1
1
60
2
t s u o = A = ;
Nu con lc chy chm mi ngy 45s th nhit tng ln
2
t A tho
mn:
0
2 2 2 1
1
45 3/ 4 11, 25
2
t s t t c u o = A = A = A =
1.3.Chiu di con lc n thay i theo nhit mi trng.
O

9
- Con lc n c dy treo lm bng thanh kim loi mnh khi nhit
mi trng thay i t t
1
n t
2
th chiu di ca dy c xc nh
bi: ) . 1 (
1 2
t l l A + = o
vi
1 2
t t t = A : L bin thin nhit ca mi trng;
o : l h s n di ca kim loi (Thng c gi tr rt nh).

* Phng php:
+ Cng thc tnh chu k T
1
; T
2
tng ng vi chiu di l
1
, l
2
ca
con lc:
g
l
T
1
1
2t =

g
l
T
2
2
2t =
+ Xt t s: t t
l
t l
l
l
T
T
A + ~ A + =
A +
= = o o
o
2
1
1 ) 1 (
) 1 (
2
1
1
1
1
2
1
2

1 2
)
2
1
1 ( T t T A + = o
V : t
T
T T
T
T
A =
=
A
o
2
1
1
1 2
1

* Nhn xt: Khi nhit ca mi trng tng th chu k ca con
lc s tng (ng h chy chm) v ngc li.
Thi gian chy sai sau mt khong thi gian t :
t
T
T
A =
A
= o t t u
2
1
1

*V d 1:
Mt ng h qu lc m giy c chu k T = 2s. Qu lc c coi
nh mt con lc n vi dy treo v vt nng lm bng ng c h s
n di

10
o = 17.10
-6
K
-1
. Gi s ng h chy ng chn khng, nhit 20
0
c.
Tnh chu k ca con lc trong chn khng 30
0
c ? 30
0
c ng h
chy nhanh hay chm? Mi ngy chy sai bao nhiu?
Hng dn: + S dng cng thc:
1 2
)
2
1
1 ( T t T A + = o
Thay s: 2 )). 20 30 ( 10 . 17
2
1
1 (
6
2
+ =

T = 2,00017 s
+ Chu k T
2
>T nn ng h chy chm.
Thi gian chy chm trong mt ngy m : t = 24.60.60 s l:
t
T
T
A =
A
= o t t u
2
1
1
= 24.3600.1/2.17.10
-6
.10 = 7,34 s.

V d 2:
Mt ng h qu lc chy ng gi vo ma nng khi nhit trung
bnh l 32
0
c, con lc c th xem l con lc n. H s n di ca dy
treo con lc
o = 2.10
-5
K
-1
. Vo ma lnh nhit trung bnh l 17
0
c hi con lc s
chy nh th no? Mt tun n chay sai bao nhiu?
Hng dn: Do nhit vo ma ng gim nn chu k con lc
gim, ng h chy nhanh. Mt tun :t = 7.24.60.60 s ng h chy
nhanh mt thi gian:
t
T
T
A =
A
= o t t u
2
1
1
= 7.24.3600.1/2.2.10
-5
.15 = 90,72 s.
V d 3: Con lc ng h c dy treo lm bng thanh kim loi mnh.
khi nhit mi trng tng thm 10
0
c th trong 12 gi con lc chy
chm 30s. Nu mun con lc chy mi ngy ch chm 45s th nhit
mi trng phi tng ln bao nhiu? Coi gia tc trng trng khng
thay i.

11
Hng dn:
Vn dng cng thc: t
T
T
A =
A
= o t t u
2
1
1

Khi nhit tng thm30
0
c th mi ngy s chy chm:
1 1
1
60
2
t s u o = A = ;
Nu con lc chy chm mi ngy 45s th nhit tng ln
2
t A tho
mn:
0
2 2 2 1
1
45 3/ 4 11, 25
2
t s t t c u o = A = A = A =
1.4/Chiu di con lc thay i do ct (hay thm)
mt lng rt nh l
* Phng php:
+ Chu k T theo chiu di l
1
; l
2
:( gi s l
2
= l
1
+ l A ).

g
l
T
1
1
2t =
g
l
T
2
2
2t =
+ T s:
1
2
1
1 1
1
1
2
1
2
2
1
1 ) 1 (
l
l
l
l
l
l l
l
l
T
T A
+ ~
A
+ =
A +
= =

Khi :
1
1
2
)
2
1
1 ( T
l
l
T
A
+ ~

V:
1 1
1 2
1
2
1
l
l
T
T T
T
T A
=
=
A
Vi
l A
= l
2
- l
1

+ Thi gian chy sai sau khong thi gian t

1 1
2
1
l
l
T
T
A
=
A
= t t u
* V d 1:
Mt con lc m giy c chu k chy ng T = 2 s. Ngi ta thay i
mt lng nh chiu di con lc th thy mi ngy n chy nhanh 90s.

12
Hi chiu di thay i mt lng bng bao nhiu chiu di ban
u,bit gia tc trng trng ca con lc khng thay i.
Hng dn: V ng h chy nhanh (chu k gim) v gia tc trng
trng g khng thay i nn chiu di con lc phi gim.
S dng cng thc: 90
2
1
. 3600 . 24
2
1
1 1 1
=
A
=
A
=
A
=
l
l
l
l
T
T
t t u
=
A
1
l
l
0,00208 = 0,208%
Vy chiu di ca con lc gim i mt on bng 0,208% chiu di
ban u.
V d 2.
Mt con lc n dao ng nh vi chu k T.Nu chu k ca con lc b
gim 1% so vi gi tr lc u th chiu di ca con lc s thay i nh
th no? Bng bao nhiu phn trm so vi chiu di ban u?
Hng dn:
V chu k t l thun vi cn bc hai chiu di nn chu k gim chiu
gi cng gim:
Vn dng cng thc : 0, 01 0, 02
2
T l l
T l l
A A A
= = =
Vy chiu di con lc gim 2%.
Dng 2: Chu k con lc thay i theo gia tc
trng trng g.
2.1/Gia tc g thay i theo cao.
* Phng php:
+Ti mt t gia tc g c xc nh: g = G
2
R
M
.
Chu k
g
l
T t 2
1
=

13
Ti cao h so vi mt t ( h rt nh so vi R):
g
= G
2
) ( h R
M
+
. Khi
'
2
2
g
l
T t =

+ T s
R
h
R
h R
g
g
T
T
+ =
+
= = 1
'
1
2

1 2
) 1 ( T
R
h
T + =

R
h
T
T
=
A
1

* Nhn xt: a con lc ln cao chu k tng nn ng h chy
chm. Thi gian con lc ng h chy chm sau khong thi giant :

R
h
T
T
t t u =
A
=
1

* V d 1:
Mt ng h qu lc chy ng gi trn mt t vi chu k T =2s.
a con lc ln cao h=1km so vi mt t v coi nh nhit
cao khng i so vi mt t.
a/ Xc nh chu k ca con lc ti cao ? Cho bn knh tri t R=
6370 km.
b/ Ti cao h con lc chy nhanh hay chm , mi ngy chy sai bao
nhiu?
Hng dn:
a/Chu k ca ng h cao h:
1 2
) 1 ( T
R
h
T + =
Thay s: 2 ).
6370
1
1 (
2
+ = T =2.00013 s.
b/Chu k tng, ng h chy chm:

14

6370
1
. 3600 . 24
1
= =
A
=
R
h
T
T
t t u = 13,569 s
V d 2:
Mt con lc n c chu k dao ng T = 4s ti mt t. em con lc
ln cao h so vi mt t th chu k dao ng thay i 0,2% so vi
ban u. Tnh cao h? Cho bn knh tri t R = 6400 km.
Hng dn: + Ti mt t chu k T = 4s. Ln cao h chu k T
v
c:
AT = T
- T = 0,2% T 002 , 0 =
A
T
T

+ p dng cng thc:
R
h
T
T
=
A

002 , 0 =
R
h
km R h 8 , 12 002 , 0 = =
2.2/ Gia tc trong trng g thay i theo su.
*Phng php:
+ Ti mt t lc hp dn ca tri t tc dng ln vt:
mg
R
m R
G
R
Vm
G
R
m M
G F = = = =
2
3
2 2
3
4
.
.
. .
t

V chu k
g
l
T t 2
1
=
+ Xt su h trong lng tri t, lc hp dn tc dng ln vt:

'
2
3
2
'
2
'
'
) (
3
4
.
.
. .
mg
R
m h R
G
R
m V
G
R
m M
G F =
= = =
t

Khi chu k
'
2
2
g
l
T t =
+ T s
R
h
R
h
h R
R
g
g
T
T
2
1 ) 1 (
2
1
'
1
2
+ ~ =
= =

1 2
)
2
1 ( T
R
h
T + =
R
h
T
T
2
=
A


15
* Nhn xt: a con lc xung su trong lng t chu k ca con
lc tng ln, ng h chy chm.
Thi gian ng h qu lc chy chm sau khong thi giant :
R
h
T
T
2
1
t t u =
A
=
* V d 1:
Mt con lc n c chu k dao ng nh ti mt t l T= 2s. a
con lc xung ging su 100m so vi mt t th chu k ca con lc l
bao nhiu ? Coi tri t nh mt hnh cu ng cht bn knh R =
6400km v nhit trong ging khng thay i so vi nhit trn mt
t.
Hng dn:
Vn dng cng thc: s T
R
h
T 0000156 , 2 )
6400 . 2
1 , 0
1 ( )
2
1 (
1 2
= + = + =
Chu k con lc di ging tng ln so vi con lc t trn mt t.
V d 2:
Mt ng h qu lc chy ng gi tren mt t. a ng h ln
cao 320m so vi mt t thy ng h chy chm. a ng h xung
hm m su h
so vi mt t li thy ng h chy ging cao h.

a/ Xc nh su ca hm m? Coi nhit khng thay i .
b/ Sau mt tun th ng h chy sai bao nhiu thi gian? Coi tri t
hnh cu ng cht bn knh R = 6400km.
Gii:
a/ Gi chu k chy ng ca ng h l T
1
; chu k cao h v
hm m l T
2
v T
2
. T
2
= T
2

1 1
T
T
T
T A
=
A

m h h
R
h
R
h
640 2
2
'
'
= = =

16

b/ Thi gian ng h chy chm sau 1 tun :
Vn dng cng thc: s
R
h
T
T
24 , 30
6400 . 2
64 , 0
. 3600 . 24 . 7
2
1
= = =
A
= t t u
2.3/ Thay i v tr a l t con lc.
* Phng php:
t con lc ti 2 v tr A(g
1
); B(g
2
)
Vi g
1
; g
2
lch nhau khng nhiu (Gi s g
2
= g
1
+ g A )
th chu k con lc ln lt l:
1
1
2
g
l
T t = v
2
2
2
g
l
T t =
1 1
1
2
1
1
2
2
1
g
g
g g
g
g
g
T
T A
~
A +
= =
1
1
2
)
2
1 ( T
g
g
T
A
= Vi g A = g
2
-g
1
.
1 1
2g
g
T
T A
=
A

+ Thi gian con lc ng h chy sai sau khong thi giant :
1 1
2g
g
T
T
A
=
A
= t t u
*V d 1.
Mt ng h qu lc chy ng gi ti H Ni (T = 2s). a con lc
vo H Ch Minh gi s nhit khng thay i, Bit gia tc H Ni
v H Ch Minh ln lt l: g
1
= 9,793m/s
2
v g
2
= 9,787m/s
2
.
a/ Hy xc nh chu k ca con lc ti H Ch Minh?
b/ Ti H Ch Minh con lc chy nhanh hay chm? Sau 12gi n chy
sai bao nhiu thi gian?
Hng dn:

17
a/ g A = g
2
-g
1
= 9,787 9,793 = -0,006.
S dung cng thc:
1
1
2
)
2
1 ( T
g
g
T
A
= Thay s T
2
= 2,006 s.
b/ Chu k tng nn ng h chy chm. Thi gian con lc chy chm
trong mt ngy m: s
g
g
T
T
23 , 13
793 , 9 . 2
006 , 0
. 3600 . 12
2
1 1
= =
A
=
A
= t t u
V d 2; Con lc n dao ng nh c a t Qung Ngi vo thnh
ph H Ch Minh, th chu k dao ng tng 0,015%. Xc nh gia tc
ti Qung Ngi bit gia tc trng trng ti H Ch Minh l
g = 9,787m/s
2
?
Hng dn: Vn dng cng thc:
1 1
2g
g
T
T A
=
A
0 0
0
2
0
0, 00015 0, 00015
0, 00015 9, 790 /
g
g g g
g
g g g m s
A
= =
= + =

Dng 3:Thay i ng thi c chiu di l
v gia tc trng trng g.
3.1/Thay i nhit mi trng v thay i gia tc trng
trng g.
Trng hp 1: Gia tc g thay i theo cao hoc su.
*Phng php:
+ Ti mt t (nhit t
1
) chu k con lc :
g
l
T
1
1
2t =
+ Ti cao h so vi mt t (nhit t
2
) chu k l:
'
2
2
2
g
l
T t =

18
+ Xt t s
1
2
T
T
:
R
h
t
R
h
t
g
g
l
l
T
T
+ A + ~ + A + = = o o
2
1
1 ) 1 .( 1
'
1
2
1
2

1 2
)
2
1
1 ( T
R
h
t T + A + = o

R
h
t
T
T
+ A =
A
o
2
1
1
Vi
1 2
t t t = A

+ Nu con lc su h trong lng t th:
R
h
t
T
T
2 2
1
1
1
2
+ A + ~ o
1 2
)
2 2
1
1 ( T
R
h
t T + A + = o
R
h
t
T
T
2 2
1
1
+ A =
A
o
+ Thi gian con lc chy sai sau khong thi giant :
cao h: )
2
1
(
1
R
h
t
T
T
+ A =
A
= o t t u
su h: )
2 2
1
(
1
R
h
t
T
T
+ A =
A
= o t t u
V d1:
Mt con lc ng h c coi nh mt con lc n n chy ng
ngang mc nc bin, nhit 20
0
c. a con lc ln cao h = 3.2km,
nhit
-10
0
c th n chy nhanh hay chy chm? Mi ngy chy sai bao nhiu
bit h s n di ca con lc l o = 1,8.10
-5
K
-1
. Bn knh tri t R =
6400 km.
Hng dn: S dng CT:

19
0 10 . 3 , 2
6400
2 , 3
) 20 10 ( 10 . 8 , 1 .
2
1
2
1
4 5
1
> = + = + A =
A

R
h
t
T
T
o
Vy ng h chy chm.
Thi gian chy chm sau mt ngy m:
s
R
h
t
T
T
87 , 19 10 . 3 , 2 . 3600 . 24 )
2
1
(
4
1
= = + A =
A
=

o t t u

V d 2:
Mt con lc ng h ( xem nh con lc n) chy ng vi chu k T
=2 s ti mt t c nhit 25
0
c. Dy treo con lc lm bng kim loi c
h s n di o = 2.10
-5
K
-1
.
a/ a con lc ln cao 1,5km so vi mt t con lc li chy nhanh
hay chy chm? Mt tun chy sai bao nhiu? Coi nhit vn l
25
0
c.Cho bit bn knh tri t R = 6400km.
b/ cao h=1,5km, mun ng h vn chy ng th nhit
phi l bao nhiu?
Hng dn:
a/ Ti mt t t
1
= 25
0
c, T = 2s. Ln cao h nhit mi trng
khng thay i nn chu k tng ln. ng h chy chm.
Sau 1 tun (7.24.3600s) ng h chy chm mt thi gian:
s
R
h
T
T
75 , 141
6400
5 , 1
. 3600 . 24 . 7
1
= = =
A
= t t u
b/ cao h =1,5km, nhit t
2
. Mun chu k con lc khng thay i
( vn l T) 0 0
1
=
A
= A
T
T
T .
Vn dng cng thc: 0
2
1
2
1
1
= + A + A =
A
R
h
t
R
h
t
T
T
o o

0
5
1 2
56 , 1
10 . 2 . 6400
5 , 1 . 2
25
2
= = =

o R
h
t t

20

V d 3:
Mt ng h qu lc chy ng gi trn mt t vi chu k T
0
nhit
t
1
. Bit h s n di ca dy treo con lc l o = 4.10
-5
K
-1
.
a/ Ti mt t nu nhit ca mi trng tng thm 30
0
c th chu k
ca con lc s tng hay gim bao nhiu phn trm so vi lc u?
b/ a ng h ln cao h so vi mt t, nhit gim 25
0
c. Mun
ng h vn chy ng th h bng bao nhiu?
c/ Ngi ta a ng h trn xung hm m su 400m so vi mt t,
nhit di hm thp hn nhit trn mt t 15
0
c, hi ng h
chy th no? mi ngy ng h chy sai bao nhiu?
Cho bit bn knh tri t R = 6370km.
Hng dn:
a/ Trn mt t chu k con lc thay i theo nhit . Nhit tng
do chu k con lc tng.
Vn dng cng thc: % 06 , 0 10 . 6 30 . 10 . 4 .
2
1
2
1
4 5
0
= = = A =
A

t
T
T
o
b/ a ng h ln cao, gia tc g gim nhng ng thi nhit cng
gim do chiu di con lc gim.
Vn dng cng thc:

R
h
t
T
T
+ A =
A
o
2
1
0

Mun chu k con lc khng thay i th 0
2
1
0 = + A = A
R
h
t T o
km
t R
h 18 , 3
2
) 25 .( 10 . 4 . 6370
2
5
=
=
A
=

o


21
c/ Khi a con lc xung su h so vi mt t s bin thin chu k
ca con lc thay i tnh theo cng thc:

4 4
0
10 . 68 , 2
6370 . 2
4 , 0
) 15 ( 10 . 4 .
2
1
2 2
1

= + = + A =
A
R
h
t
T
T
o
0 < AT nn ng h chy chm.
Thi gian ng h chy sai sau mt ngy :
s
R
h
t
T
T
20 , 23
6370 . 2
4 , 0
) 15 ( 10 . 4 .
2
1
. 3600 . 24 )
2 2
1
(
5
0
= + = + A =
A
=

o t t u

Trng hp2: Gia tc g thay i theo v a l.
* Phng php:
+ Chiu di con lc ph thuc vo nhit : l
2
= l
1
(1+ t A o )
+Gia tc trng trng g ti 2 v tr c v khc nhau: g
1
; g
2

(gi s g
2
= g
1
+ g A )
Ta c:
1 1
1
2
1
1
2
1
2
2
1
2
1
1 1
g
g
t
g g
g
t
g
g
l
l
T
T A
A + ~
A +
A + = = o o
1 1
2
1
2
1
g
g
t
T
T A
A ~
A
o
+ Thi gian ng h qu lc chy sai sau mt thi giant :
)
2
1
2
1
(
1 1
g
g
t
T
T
A
A ~
A
= o t t u
V d :
Mt ng h qu lc chy ng gi ti H Ni c em vo H
Ch Minh chy chm 34,56s trong mt ngy m.
a/ Tnh gia tc g tai TP.HCM bit ti H Ni gia tc l g
1
= 9,793m/s
2

v nhit ti H Ni thp hn H Ch Minh 10
0
c.

22
b/ Mun ng h HCM chy ng ngi ta t ng h vo phng c
nhit thch hp. Hi nhit rong phng v bn ngoi chnh lch
nhau l bao nhiu? Cho h s n di ca thanh treo l 2.10
-5
K
-1

Hng dn:
a/ Khi a ng h t H Ni vo H Ch Minh th chu k dao ng
ca qu lc ng h chu nh hng ng thi ca nhit v gia tc g
do thay i v .
Vn dng cng thc: )
2
1
2
1
(
1 1
g
g
t
T
T
A
A ~
A
= o t t u
V ng h chy chm mi ngy 34,56s nn: 56 , 34 )
2
1
2
1
(
1
=
A
A ~
g
g
t o t u
4
1
10 . 4
2
1
2
1

=
A
A
g
g
t o
4
1
10 . 4
2
1
2
1

A =
A
t
g
g
o
4 4 5
1
10 . 6 10 . 8 10 . 10 . 2

= =
A
g
g

4 2
2 1 1 2
6.10 9, 787 / g g g g m s
= =
b/ Gi nhit H Ni: t
1
; HCM: t
2
; trong phng HCM : t
2

' 2 2 2
' ' '
2 2 2
1
1 .
(1 . ) 2
T l l
t
T l l t
o
o
= = ~ A
+ A

Mt khc:
1
1 2
1
2
2
1
) (
2
1
1
g
g
t t
T
T A
+ ~ o
V T
2
= T
1
.
Gii h c: Nhit trong phng v bn ngoi TP.HCM
chch
lch -25
0
c.

3.2/ Chiu di con lc thay i do ct (hoc thm)
mt lng l v thay i gia tc g.

23
Trng hp 1: g thay i khi thay i cao (hoc su)
ca con lc.

* Phng php:

Chiu di ca con lc ti mt t v cao h l: l
1
; l
2

( Gi s l
2
= l
1
+ l A
2 1
l l l = A )
Chu k dao ng ln lt T
1
;T
2
:
Lp t s
1
2
T
T
:
'
1
2
1
2
g
g
l
l
T
T
=
+ Con lc cao h:
R
h
l
l
R
h
l
l
g
g
l
l
T
T
+
A
+ ~ +
A
+ = =
1 1
'
1
2
1
2
2
1
1 ) 1 ( ) 1 (

R
h
l
l
T
T
+
A
=
A
1 1
2
1

+ Con lc su h:

R
h
l
l
T
T
2 2
1
1 1
+
A
=
A

+Vi con lc ng h, thi gian chy sai sau khong thi gian t :
cao h: )
2
1
(
1
R
h
l
l
T
T
+
A
=
A
= t t u
su h: )
2 2
1
(
1
R
h
l
l
T
T
+
A
=
A
= t t u

Trng hp 2: Thay i v a l t con lc.
* Phng php:
+ V tr A(gia tc trng trng g
1
), v tr B(gia tc trng trng g
2
)

( gi s g
2
= g
1
+ g A
1 2
g g g = A )
1 1 1
1
1
1
2
1
1
2
1
2
2
1
2
1
1
g
g
l
l
g g
g
l
l l
g
g
l
l
T
T A
A
+ ~
A +
A +
= =

24

1
1 1
2
)
2
1
2
1
1 ( T
g
g
l
l
T
A
A
+ ~ V
1 1 1
2
1
2
1
g
g
l
l
T
T A
A
~
A

+Thi gian ng h qu lc chy sai sau mt thi giant :
)
2
1
2
1
(
1 1 1
g
g
l
l
T
T
A
A
~
A
= t u

V d 1:
Mt con lc n c chu k dao ng nh ti mt t T = 2,006s.
a/ Tnh chiu di ca con lc bit ti mt t g = 9,8m/s
2
.
b/ chu k ca con lc khng thay i khi a ln cao h ngi ta
thay i chiu di ca con lc 1mm. Hi chiu di tng hay gim?
cao h bng bao nhiu?
Hng dn:
a/ Vn dng cng thc: 2
l
T
g
t = . Suy ra l=1m
b/ Khi ln cao gia tc trng trng gim. chu k khng i th
chiu di cng phi gim. Gi l A l gim chiu di th
2 1
1 l l l mm A = =
Vn dng cng thc:
R
h
l
l
T
T
+
A
=
A
1 1
2
1
.
0
2
R l
T h
l
A
A = ~ Thay s h=3,2km.
V d 2:
Mt con lc n dao ng iu ho c chu k T= 1 s ti H Ni c gia
tc trng trng l g
1
= 9,787 m/s
2
,a con lc sang Pa-ri c gia tc g
2
=
9,805 m/s
2
,coi nhit 2 ni l nh nhau.

25
a/ Ti Pa-ri chu k con lc tng hay gim? sai lch bao nhiu phn
trm so vi ti H Ni?
b/ Mun chu k dao ng ca con lc ti Pa-ri vn l 1s th chiu di
con lc phi thay i nh th no so vi chiu di ban u?
Hng dn:
+ Ti H Ni: g
1
= 9,787 m/s
2
; T= 1 s
Ti Pa-ri chu k dao ng T
:
a/ Vn dng cng thc:
4
1
10 . 2 , 9
787 , 9
787 , 9 805 , 9
2
1
2
1

=
=
A
~
A
g
g
T
T

0
'
T T T = A . Vy chu k ti Pa-ri gim.
% 092 , 0 10 . 2 , 9
4
= =
A

T
T

b/ ti Pa-ri chu k con lc vn l 1s th 0 = AT .
Vn dng cng thc:
3
1 1 1 1 1
10 . 8 , 1
878 , 9
787 , 9 805 , 9
2
1
2
1

=
=
A
=
A
A
~
A
g
g
l
l
g
g
l
l
T
T

Vy chiu di phi tng thm 0,18% chiu di ban u.

V d 3: a mt con lc n t mt t ln cao h=9,6km. Bit bn
knh tri t R=6400km, coi chiu di ca con lc n khng ph thuc
vo nhit . Mun chu k ca con lc n khng thay i th chiu di
ca con lc phi thay i th no?
Hng dn:
Vn dng cng thc s bin i chu k theo cao v theo nhit
:
1
. .
2
T h
t
T R
o
A
= + A V chu k khng thay i nn

2 2.9, 6
0 0, 003
6400
0
l h
T
l R
l
l
A
A = = = =
A


26
Vy chiu di con lc n gim 0,3%chiu di ban u.
Dng 4: Chu k con lc n thay i
khi c thm lc l.
* Phng php:
Ngoi trng lc P con lc cn chu thm tc dng ca nhng lc
F khng i th coi nh con lc chu tc dng ca trng lc hiu dng
hd
P vi
hd
P =P +F
hd
P gy ra
hd
g ( VTCB nu ct dy vt s ri vi gia tc
hd
g ny)
hd
g =
m
P
hd

Chu k mi ca con lc c xc nh bi:
hd
g
l
T t 2 =
4.1/ Lc l l lc y Acsimet.
V d 1: Hy so snh chu k ca con lc n trong khng kh vi
chu k ca n trong chn khng bit vt nng c khi lng ring D,
khng kh c khi lng ring l d.
* Phng php:
Trong chn khng:
g
l
T t 2
0
=
Trong khng kh:
hd
P =P +
a
F
P
hd
= P - F
a

g
D
d
g
DV
dVg
g g
hd
= =
T =
|
.
|
\
|

D
d
g
l
1
2t

P
a
F

27

D
d
T
T
=
1
1
0

4.2/ Lc l l lc in
V d 1: Con lc n c chiu di l, vt nng m tch in +q t
trong in trng u c cng E ni c gia tc trng trng g c
chu k dao ng nh th no?
*Phng php:
a) Khi cng in trng hng thng ng
xung di:
hd
P =P +F
P
hd
= P+F
m
qE
g
m
F
g g
hd
+ = + =
hd
g
l
T t 2 =
m
qE
g
l
+
= t 2

b) Khi cng in trng hng thng ng
ln trn:
hd
P =P +F
P
hd
= P- F
m
qE
g
m
F
g g
hd
= =
hd
g
l
T t 2 =
m
qE
g
l
= t 2 (iu kin:
m
qE
g > )
Nu F>P th c hin tng nh bng bay

P
F
E

P
F
E

28
v
g
m
qE
l
T
= t 2

c) Khi cng in trng hng sang phi:

* V tr cn bng c xc nh bi u :
tanu =
mg
qE
P
F
=
*
hd
P =P +F
Theo hnh v: ( )
2 2
qE P P
hd
+ =
2
2
|
.
|
\
|
+ =
m
qE
g g
hd

2
2
2
|
.
|
\
|
+
=
m
qE
g
l
T t

d) Khi cng in trng c hng hp vi
phng ngang mt gc | :
hd
P =P +F
Theo hnh v: ( ) ( ) | + =
0 2 2 2
90 cos . . 2 qE P qE P P hd
( ) |
|
.
|
\
|
+ =
0
2
2
90 cos . . 2
m
qE
g
m
qE
g g
hd

hd
g
l
T t 2 =
Theo nh l hm s cos: ( ) u cos . . 2
2 2 2
hd hd
P P P P qE + =

hd
P
F
P
u
E

hd
P
F
P
u
E
|

29

4.3/ Lc l l lc qun tnh
a) Khi im treo con lc c gia tc
0
a
hng
thng ng ln trn.
(Tc im treo chuyn ng thng ng ln trn
nhanh dn u hoc chuyn ng thng ng
xung di chm dn u)

y :
hd
P =P + Fqt
P
hd
= P + F
qt

0
ma P P
hd
+ =
g
hd
=g+a
0
0
2
a g
l
T
+
= t

b) Khi im treo con lc c gia tc
0
a
hng
thng ng xung di.
(Tc im treo chuyn ng thng ng i
xung nhanh dn u hoc chuyn ng thng
ng ln trn chm dn u)

y :
hd
P =P + Fqt
P
hd
= P - F
qt

0
ma P P
hd
=

P
qt
F
0
a

P
qt
F
0
a

30
g
hd
=g - a
0
0
2
a g
l
T
= t /
(iu kin g>a
0
)
c) Khi im treo con lc c gia tc
0
a
hng
ngang sang phi.
tanu =
g
a
mg
ma
P
F
o
qt
= =
0
*
hd
P =P +
qt
F
Theo hnh v:
( )
2
0
2
ma P P
hd
+ =
2
0
2
a g g
hd
+ =
2
0
2
2
a g
l
T
+
= t

d)Khi im treo con lc c gia tc
0
a
hng
xin ln mt gc | :
hd
P =P +
qt
F
Theo hnh v: ( ) ( ) | + + =
0
0
2
0
2 2
90 cos . . 2 ma P ma P P
hd

( ) | + + =
0
0
2
0
2
90 cos . . 2 a g a g g
hd

hd
g
l
T t 2 =
Theo nh l hm s cos:
( ) u cos . . 2
2 2 2
0 hd hd
P P P P ma + =

hd
P

qt
F
P
u
0
a

qt
F
P
u
0
a

|
hd
P

31
e)Khi im treo con lc c gia tc
0
a
hng
xin xung mt gc | :
hd
P =P +
qt
F
Theo hnh v: ( ) ( ) | + =
0
0
2
0
2 2
90 cos . . 2 ma P ma P P
hd

( ) | + =
0
0
2
0
2
90 cos . . 2 a g a g g
hd

hd
g
l
T t 2 =
Theo nh l hm s
cos: ( ) u cos . . 2
2 2 2
0 hd hd
P P P P ma + =

Qua vic tng hp mt s dng bi tp v chu k ca con lc n
khi chiu di v gia tc trng trng thay i v vn dng vo trong qu
trnh ging dy ti thy hc sinh bit xc nh dng bi trong tng
trng hp c th v c k nng tnh ton.
Bn cnh nhng kt qu t c khi vn dng, song chuyn
khng trnh khi thiu st, mong nhn c nhng nhn xt, gp ca
cc thy c gio chuyn c hon thin hn.
Xin chn thnh cm n!

hd
P
qt
F
P
u
0
a

|
|

CÁC DẠNG TOÁN CON LẮC ĐƠN

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

CÁC DẠNG TOÁN CON LẮC ĐƠN

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

http://vatlylamdong.

sao cho chu k dao ng mi ch bng 90% chu k dao

bng bao nhiu ln chiu di l ?

(im treo con lc l v tr inh)

so vi mt t li thy ng h chy ging cao h.

You might also like