Phn tch ti chnh

PHN TCH TI CHNH

I/ Hot ng ti chnh v nhim v phn tch 1. Khi nim v ngha
Cc hot ng kinh t ca doanh nghip c ghi nhn vo h thng s k ton v nh k c tng hp trn h thng bo co ti chnh. H thng bo co ti chnh c lp theo chun mc, theo ch k ton hin hnh, nhm phn nh mt cch tng qut v ton din tnh hnh ti sn, cng n, ngun vn, tnh hnh v kt qu hot ng kinh doanh ca doanh nghip trong mt k k ton. Hot ng ti chnh l mt trong nhng ni dung c bn ca hot ng sn xut kinh doanh. N gii quyt cc mi quan h kinh t pht sinh trong qu trnh sn xut kinh doanh c biu hin di hnh thc tin t. Hot ng ti chnh c quan h trc tip vi hot ng kinh doanh, t cung ng vt t hng ho n sn xut v tiu th sn phm... u nh hng trc tip n cng tc ti chnh ca DN. Ngc li, cng tc ti chnh c thc hin tt hay xu s c tc ng thc y hay km hm i vi qu trnh sn xut, lu chuyn hng ho. Do vy, vic phn tch hot ng v tnh hnh ti chnh khng phi l mt qu trnh tnh ton cc t s m l qu trnh tm hiu kt qu ca s qun l v iu hnh ti chnh, tm hiu thc trng ti chnh ca DN c phn nh qua cc Bo co ti chnh. Phn tch hot ng ti chnh l nh gi nhng g lm c, d kin nhng g s xy ra, trn c s c th kin ngh v xut cc bin php tn dng trit cc im mnh, khc phc cc im yu. Phn tch hot ng ti chnh m ni dung ch yu l phn tch cc Bo co ti chnh. l qu trnh xem xt, kim tra i chiu v so snh s liu v tnh hnh ti chnh hin hnh vi qu kh. Thng qua phn tch, cc nh qun tr DN thy c thc trng ti chnh hin ti v nhng d on cho tng lai. Phn tch cc bo co ti chnh rt c nhiu i tng quan tm nh cc nh qun l, cc ch s hu, hay ngi cho vay....Mi nhm ngi ny khi phn tch c xu hng tp trung vo cc kha cnh khc nhau, nhng li thng lin quan vi nhau v bc tranh thc trng ti chnh ca DN. Tm li, phn tch cc bo co ti chnh nhm mc ch phn nh tnh sinh ng ca cc con s trong bo co nhng ngi s dng chng c th nh gi ng tnh hnh ti chnh ca doanh nghip. Thc hin phn tch bo co ti chnh cng ty c th do: Bn thn doanh nghip Cc t chc bn ngoi doanh nghip bao gm cc nh cung cp vn nh ngn hng, cng ty ti chnh, cng ty cho thu ti chnh, nh cung cp v

Phn tch ti chnh

cc nh u t nh cng ty chng khon, nh u t t chc hoc nh u t c nhn Ty theo li ch khc nhau, cc bn lin quan thng ch trng n nhng loi phn tch khc nhau. Nh cung cp hng ha v dch v thng ch trng n tnh hnh thanh khon v kh nng tr cc khon n ngn hn ca doanh nghip. Trong khi cc nh u t th ch trng n kh nng tr n di hn v kh nng sinh li ca cng ty. Cc nh u t v c bn ch n li nhun hin ti v li nhun k vng trong tng lai ca doanh nghip cng nh s n nh li nhun theo thi gian. V mt ni b, cng ty cng tin hnh phn tch ti chnh c th hoch nh v kim sot hiu qu hn tnh hnh ti chnh ca cng ty. hoch nh cho tng lai, gim c cn phn tch v nh gi tnh hnh hin ti ca cng ty. Cui cng, phn tch ti chnh gip gim c ti chnh c bin php hu hiu nhm duy tr v ci thin tnh hnh ti chnh cng ty, nh c th gia tng sc mnh ca cng ty trong vic thng lng vi ngn hng v cc nh cung cp vn, hng ha v dch v bn ngoi. 2. Nguyn tc ca hot ng ti chnh hot ng ti chnh ca DN i ng hng phi tun th cc nguyn tc sau: Hot ng ti chnh phi nhm m bo hon thnh c mc tiu. Mc tiu ca hot ng ti chnh phi nhm gii quyt tt cc mi quan h kinh t vi Nh nc, vi cc DN v cng nhn vin trong DN. Hot ng ti chnh trong DN phi m bo nguyn tc tit kim, c hiu qu. Nguyn tc ny c ngha l hot ng ti chnh phi m bo s vn ti thiu cn thit cho sn xut v lu thng, ng thi phi s dng vn mt cch hp l vo cc khu, cc giai on ca qu trnh sn xut kinh doanh nhm t c hiu qu kinh doanh cao nht. Hot ng ti chnh trong DN phi m bo thc hin ng nguyn tc, ch ; c ngha l hot ng ti chnh phi tun th cc ch ti chnh - tn dng, php lut v ti chnh, k lut tnh ton, cp pht v ch tiu theo ng ch ca Nh nc, khng sai phm v cc quy nh, vay tr tin theo ng ch tn dng, khng chim dng vn ca n v khc, khng ko di dy da n nn vi cc n v v c quan ti chnh. 3. Nhim v v ni dung phn tch hot ng ti chnh Nhim v phn tch ti chnh DN l cn c trn nhng nguyn tc v ti chnh phn tch nh gi tnh hnh, thc trng v nhng trin vng ca hot ng ti chnh, vch r nhng mt tch cc v tn ti ca vic thu chi tin t, xc nh nguyn nhn v mc nh hng ca cc yu t. Trn c s ra bin php nhm gp phn nng cao hiu qu hot ng sn xut kinh doanh. Ni dung phn tch bao gm: Phn tch khi qut tnh hnh ti chnh ca DN. Phn tch tnh hnh m bo vn v ngun vn.

Phn tch ti chnh

II/ Phn tch khi qut tnh hnh ti chnh doanh nghip

Phn tch tnh hnh cng n v kh nng thanh ton. Phn tch tnh hnh lun chuyn vn Phn tch hiu qu s dng vn v vic bo ton vn trong DN D on nhu cu ti chnh

Phn tch chung tnh hnh ti chnh ca DN nhm mc ch nh gi kt qu v trng thi ti chnh ca DN cng nh d tnh c nhng ri ro v tim nng ti chnh trong tng lai. Phng php phn tch l phng php so snh; so snh mc bin ng mi khon mc cng nh mc thay i t trng mi khon mc gia cc k khc nhau c hai bn ca Bng cn i k ton. Trong qu trnh c Bng cn i k ton cn lu s thay i ca tng khon mc (tng hay gim) v ngha khc nhau theo tng ni dung kinh t ca tng khon mc. T xc nh c nhng bin ng tch cc hay tiu cc ca khon mc, tnh ph hp vi ni dung kinh t ca n. Khi so snh mc thay i ca mi khon mc bn ti sn hoc ngun vn bng so snh s chnh lch tuyt i v s t l (tng i) ta c th thy c c cu v nhng s thay i ni bt ca tng khon mc. S thay i ln ca mt khon mc no (tng hay gim) so vi mc thay i chung ca cc khon mc khc lun lun c quan tm. Khi so snh mc thay i theo hng ngang, ch s c quan tm l mc thay i tng ti sn (hoc tng ngun vn), cho chng ta nhn thy mt bc tranh v s thay i kt cu v ngun vn ca doanh nghip. Trong s cc ch s ny ng ch cc mi quan h sau: + T s ngun vn ch s hu trong tng ngun vn. S tng hay gim t trng ny phn nh s tng hay gim tnh t ch v ti chnh ca doanh nghip. Nu t trng vn ch s hu thp, s ph thuc v ti chnh ca doanh nghip vo cc khch hng cng ln. V nguyn tc, s gia tng t trng ny so vi lc u (mi bt u hot ng) mi l bnh thng. Tng ngun vn s hu cng nh t trng ca n ph thuc vo lng vn gp nh lin doanh lin kt v ph thuc vo kt qu kinh doanh cng nh chnh sch phn chia li nhun. + T trng ngun vn ch s hu v vn vay trung hn v di hn. T trng ny cng ln, phn nh s n nh v ti chnh trong nin kho ti chnh v trong tng lai gn. + T trng cc khon phi thu v phi tr. Khi xem xt 2 khon mc ny lun cn lu , t trng ca chng cng ln gy nh hng ln cho ti chnh, c bit trong iu kin lm pht. Nhm khon mc ny thng cha ng kh nng n kh i, gy tn tht v ti chnh cho DN. Phn tch ti chnh l qu trnh s dng cc bo co ti chnh ca doanh nghip phn tch, nh gi tnh hnh ti chnh ca doanh nghip. Mc ch ca phn tch bo co ti chnh l nhm nh gi tnh hnh ti chnh v hot ng ca doanh nghip c c s ra nhng quyt nh hp l.

Phn tch ti chnh

III/Bo co ti chnh
Mt trong nhng ngun thng tin ni b quan trng nht ca cng ty l bo co ti chnh. Bao gm: Bng cn i k ton Bo co thu nhp Bo co lu chuyn tin t Tuy nhin ta s tp trung i su vo bng cn i k ton v bo co thu nhp, cn i vi bo co lu chuyn tin t s c cp n trong phn Lp v phn tch bo co dng tin phn sau. Ngun ti liu phn tch ta ly t bo co ti chnh ca cng ty VDEC n ngy 31-12-2004. n v s dng: triu $. 1. Bng cn i k ton Bng cn i k ton ca mt cng ty phn nh bc tranh v tt c cc ngun ngn qu ni b v vic s dng cc ngun ngn qu ti mt thi im nht nh. Phng trnh c bn xc nh bng cn i k ton: Tng ti sn = tng n + vn ch s hu( vn c phn) Bng 6.1: Bng cn i k ton ca cng ty VDEC n ngy 31-12-2004. n v s dng: triu $ Ti sn 1. Vn bng tin 2. Chng khon th trng 3. Cc khon phi thu 4. Hng tn kho TI SN LU NG 5. Ti sn c nh TI SN C NH 6. TNG TI SN Ngun vn 7. Cc khon phi tr 8. Vay ngn hn ngn hng 9. N di hn n hn tr 10. N ngn hn khc N NGN HN 11. N di hn TNG N 12. Vn c phn TNG NGUN VN 2004 2.540 1.800 18.320 27.530 50.190 31.700 31.700 81.890 9.721 8.500 2.000 5.302 25.523 22.000 47.523 34.367 81.890 2003 2.081 1.625 16.850 26.470 47.026 30.000 30.000 77.026 8.340 5.635 2.000 4.900 20.875 24.000 44.875 32.151 77.026

Ta c mt s nhn xt sau:

Phn tch ti chnh

Th nht Bng cn i k ton m t tnh hnh ti chnh ca doanh nghip vo mt thi im nht nh (cui thng, qu, nm). Ti thi im mi hot ng ca cng ty coi nh dng li hay ni cch khc bng cn i k ton nh l mt bc nh chp nhanh v tnh hnh ti chnh cng ty. Th hai Bng cn i k ton gm hai phn: - Phn th nht c gi l ti sn c hay cn gi l vn th hin tr gi ca nhng loi ti sn m doanh nghip ang nm gi. - Phn th hai l ti sn n hay cn gi l ngun vn th hin ngun gc hnh thnh ca cc loi ti sn. Hai phn ca bng cn i k ton lun bng nhau. Th ba Cc khon mc trong bng cn i k ton c sp xp theo th t tnh thanh khon gim dn. Do vy ti sn lu ng v u t ngn hn c trnh by trc cn ti sn c nh v u t di hn trnh by sau. Ti sn lu ng bao gm tin mt, cc chng khon th trng, cc khon phi thu, nguyn vt liu, sn phm d dang v thnh phm. Ti sn di hn gm vn phng nh kho thit b Bng cn i k ton khng cp nht gi tr th trng ca cc ti sn di hn ny. Thay vo , k ton vin ghi chp gi tr nguyn thy v sau khu tr hng nm mt gi tr c nh gi l khu hao. Bng cn i k ton khng bao gm ht tt c ti sn ca cng ty. Mt vi ti sn c gi tr nht li l ti sn v hnh nh bn quyn, danh ting, k nng qun l v lc lng lao ng lnh ngh thng khng c phn nh trong bng cn i k ton. Cc k ton vin thng cn nhc khi ghi cc ti sn ny vo bng cn i k ton tr khi chng c xc nh v nh gi. Th t Trong phn ti sn n trnh by t trn xung theo thi hn thanh ton ngn hn trc, di hn sau, n phi tr trc vn s hu sau. N phi tr trong nm gi l n ngn hn. Chnh lch gia ti sn lu ng v n ngn hn gi l vn lun chuyn rng. Tip theo l cc khon n di hn ca cng ty do pht hnh tri phiu hay vay trc tip ngn hng. Phn cn li l vn c phn. Vn c phn ca cng ty n gin ch l tng gi tr ca vn lun chuyn rng v ti sn c nh tr cho n di hn. Mt phn ca vn c phn c c l do bn c phn cho cc nh u t, phn cn li l t li nhun gi li nhn danh cc c ng ti u t vo cng ty.

2. Bo co thu nhp

Phn tch ti chnh

Nu bng cn i k ton cho thy bc tranh v ti sn cng ty ti mt thi im c th th bo co thu nhp li ging nh mt cun bng video, n chiu li trong nm va qua cng ty thu li nh th no. Bng 6.2: Bo co thu nhp ca cng ty VDEC n ngy 31-12-2004. n v s dng: triu $. Khon mc 13. Doanh thu thun 14. Gi vn bn hng 15. Li gp 16. Chi ph hot ng Chi ph bn hng Chi ph qun l ( Trong khu hao 520) 17. Ton b chi ph hot ng 18. Li trc thu v li vay (EBIT) 19. Li vay 20. Li trc thu(EBT) 21. Thu thu nhp doanh nghip (40%) 22. Li rng 23. C tc c phn u i 24. Thu nhp c phn thng 25. Li nhun gi li (60%) 26. S lng c phn thng (ngn c phn) 27. Gi th trng mi c phn ($) 28. Gi s sch mi c phn ($) 29. Thu nhp mi c phn (EPS) ($) 30. C tc mi c phn ($) 2004 112.760 85.300 27.460 6.540 9.400 15.940 11.520 3.160 8.360 3.344 5.016 2.800 2.216 1.329,6 1.300 20 26,44 1,705 0,681

T bo co kt qu kinh doanh chng ta c c nhng thng tin ti chnh c th s dng trong cng vic phn tch bo co ti chnh bao gm: - Doanh thu rng - Gi vn bn hng - Li gp - Chi ph vay - Li nhun trc thu v li nhun sau thu Cc thng tin ny s c s dng tnh ton cc t s ti chnh lm c s cho vic phn tch tnh hnh ti chnh ca doanh nghip.

IV/ Khun kh phn tch

Phn tch ti chnh

Co nhieu cach tiep can khac nhau trong viec phan tch tnh hnh tai chnh cong ty. Trong pham vi bai nay chung ta tiep can phan tch tai chnh t cac khuon kho nh mo ta hnh ve 1 va 2, trong o hnh 1 mo ta khuon kho phan tch tai chnh da vao muc ch con hnh 2 mo ta phan tch tai chnh da theo loai phan tch. S tach biet nay e giup ban de dang theo doi ch thc ra khi phan tch tai chnh bao gi nha phan tch cung ket hp ca hai.

Phn tch ti chnh

ng tren giac o ngan hang, thng phan tch tai chnh theo khuon kho trnh bay tren hnh 2, o muc ch cua phan tch la nham anh gia c tnh hnh tai chnh va tnh hnh hoat ong e t o co nhan nh ung an ve kha nang hoan tra n vay cua doanh nghiep.

Trong chuyn ny, chng ti cng tp trung vo phn tch theo Hnh 2.
Phan tch cac ty so tai chnh lien quan en viec xac nh va s dung cac ty so tai chnh e o lng va anh gia tnh hnh va hoat ong tai chnh cua cong ty. Co nhieu loai ty so tai chnh khac nhau. Da vao cach thc s dung so lieu e xac nh, ty so tai chnh co the chia thanh 3 loai: ty so tai chnh xac nh t bang can oi tai san, ty so tai chnh t bao cao thu nhap va ty so tai chnh t ca hai bao cao va neu. Da vao muc tieu phan tch, cac ty so tai chnh co the chia thanh: cac ty so thanh khoan, cac ty so n, ty so kha nang hoan tra lai vay, cac ty so hieu qua hoat ong, cac ty so kha nang sinh li, va cac ty so tang trng. Phan sau se hng dan cach xac nh va phan tch cac ty so nay. Tuy nhien, trc het ban can biet qua trnh t cac bc thc hien phan tch ty so tai chnh.

IV/ Cc t s ti chnh

e ngh cac bc tien hanh phan tch ty so tai chnh nh sau:

Bc 1: Xac nh ung cong thc o lng ch tieu can phan tch Bc 2: Xac nh ung so lieu t cac bao cao tai chnh e lap vao cong thc tnh Bc 3: Giai thch y ngha cua ty so va tnh toan Bc 4: anh gia ty so va tnh toan (cao, thap, hay phu hp) Bc 5: Rut ra ket luan ve tnh hnh tai chnh cua doanh nghiep. Bam chat vao cac bc nay ban khong ch de dang trong viec phan tch cac ty so tai chnh nh c trnh bay trong tai lieu hng dan va hoc tap, ma ban con cothe van dung sang tao e t o co the bo sung them mot so loai ty so khac phuc vu cho nhu cau phan tch cua rieng ban. Co ieu can lu y la cac bc phan tch neu tren co the thay oi tuy theo muc tieu va goc o phan tch cua ban. Neu ban ng tren goc o ngan hang th thc hien cac bc nh tren nhng neu ng tren goc o doanh nghiep th ban con phai quan tam them mot so bc na, chang han ban phai phan tch them nguyen nhan va e ra cac giai phap cai thien hoac cung co cac ty so va phan tch. en ay la luc ban th phan tch tng ty so tai chnh.

Hu ht cc t s ti chnh u c nhng ci tn m t cho ngi s dng nhn bit c lm th no tnh ton cc t s y hoc lm th no hiu c lng gi tr ca n.

Phn tch ti chnh

Cc loi t s ti chnh quan trng nht l: T s thanh ton o lng kh nng thanh ton ca cng ty. T s hot ng o lng mc hot ng lin quan n ti sn ca cng ty. T s n by cho thy vic s dng n ca cng ty c nh hng nh th no n hiu qu hot ng kinh doanh. T s sinh li biu hin kh nng to li ca ti sn v vn s hu. T s gi tr th trng cho thy cng ty c cc nh u t nh gi nh th no. Chng ta s ln lt phn tch cc t s trn v s dng s liu trn bng cn i k ton v bo co thu nhp ca cng ty VDEC tnh ton. Tuy nhin, hiu r hn cc ch s, chng ti mun lm r hn v vn TSC v ti sn lu ng trc khi bc vo cc ch s. Phn tch nhu cu v ti sn c nh v Ti sn lu ng trong cc DN Nhu cu v ti sn c nh Ti sn c nh l mt b phn ti sn quan trng khng th thiu i vi s tn ti v pht trin ca mi doanh nghip. c im ca TSC l chng tham gia vo nhiu chu k sn xut kinh doanh v g tr ca chng c kt chuyn dn vo chi ph sn xut theo nin kho ti chnh. Mc kt chuyn gi tr TSC vo chi ph sn xut kinh doanh ph thuc vo t l khu hao TSC m DN la chn theo cc quy nh hin hnh. Thnh phn TSC bao gm: Nh xng, t ai, my mc, thit b dng trong sn xut kinh doanh, my mc thit b vn phng, phng tin vn ti, gi tr nhn hiu hng ho, gi tr bn quyn pht minh sng ch, b quyt cng ngh, chi ph thnh lp DN...v.v. Nhu cu TSC ph thuc ch yu vo quy m u t, hiu qu pht trin hot ng kinh doanh, quy trnh cng ngh v gi tr cc loi TSC s dng. Vo thi im bt u m DN hoc DN m thm cc c s sn xut kinh doanh mi, nhu cu TSC c xc nh theo cng ngh la chn, sn lng d kin v mc gi TSC ti thi im . V d: m mt c s sn xut t sn lng 600000 sn phm mi nm cn c: Nh xng din tch 400m2, gi xy dng hin ti 1,5triu/m2, cn 2 dy chuyn rp rp mi dy chuyn tr gi 500triu, in thoi, my vi tnh, my fax tr gi khong 300 triu ng. c tng hp thng qua bng sau: Tn ti sn 1. Nh xng thit b 2. Dy chuyn lp rp 3. Xe t ti S lng 400m2 2 1 n gi S tin (triu (triu ng) ng) 1,5 600 500 1000 100 100

Phn tch ti chnh

10

4. Thit b vn phng Cng

300 2.000

Trong qu trnh thc hin SXKD, hu ht cc DN u c nhu cu u t hng nm v TSC, ch yu lin quan n vic thay th tng phn my mc thit b s dng, cc linh kin phc v sa cha, bo hnh TSC hoc mua mi TSC. Nhu cu ny thng do b phn k thut xut hoc cc n v phng ban trc thuc DN xut v vo cui k trc hoc u nin kho ti chnh, cc nhu cu xut ny c tp hp li phn tch tnh ton hiu qu, cn i ngn sch v ra quyt nh. S gia tng hng nm v TSC l mt trong nhng i hi khch quan duy tr v pht trin hot ng sn xut kinh doanh. Tuy nhin, trc khi ra quyt nh, nh qun tr lun cn phi phn tch, so snh v la chn cc phng n mua mi TSC hay phng n thu, xem phng n no li hn. Nhu cu v ti sn lu ng Ti sn lu ng (TSL) l loi ti sn phc v qu trnh sn xut kinh doanh, nhng lun c lun chuyn, c ti to trong qu trnh sn xut kinh doanh khng ngng . TSL tham gia trong mt chu k sn xut kinh doanh v gi tr ca chng c kt chuyn ngay, kt chuyn mt ln vo chi ph sn xut ca mi nin kho ti chnh, cng nh trong mi chu k sn xut kinh doanh. TSL bao gm: Nguyn vt liu, nhin liu, vt t hng ho, lao ng, dng c lao ng c gi tr nh thi gian s dng ngn, in, nc... Nhu cu v TSL ph thuc vo khi lng, quy m sn xut kinh doanh, lnh vc kinh doanh, v tr a l, mi quan h vi khch hng... C nhiu cch xc nh TSL: - i vi sn xut, nhu cu v nguyn vt liu, nhin liu, bn thnh phm c xc nh nh vo sn lng, mc tiu hao v mt lng, n gi v s ln ti to (hay s ln nhp, xut) mi loi vt t. - Nhu cu v tn kho thnh phm hng ho ph thuc vo sn lng sn xut, gi thnh sn phm v s ln xut hng bnh qun. - Nhu cu v chi ph tin lng ph thuc vo s lng lao ng, mc lng phi tr v thi gian thu hi tin bn sn phm hng ho. i vi hot ng thng mi, nhu cu v TSL c th xc nh n gin hn da vo t l nh mc vn lu ng c xc nh da vo kinh nghim, da vo tc lun chuyn vn lu ng v t trng bnh qun ca chi ph vn (khng k khu hao) doanh s bn. V d: Vng quay vn lu ng theo bnh thng t 12 vng/nm, t trng ph (ngoi khu hao) bnh qun 60%. Vy t l nh mc vn lu ng l 5% trong doanh s bn. Gi s u nin kho ti chnh k hoch d kin t 4 t ng doanh s bn hng, vy nhu cu vn lu ng v cc khon mc bng: 4.000.000.000 x 5% = 200 triu ng Ngun m bo nhu cu v TSC v TSL

Phn tch ti chnh

11

m bo nhu cu v TSC v TSL l mt i hi qu trnh hot ng sn xut kinh doanh c lin tc v c hiu qu. C nhiu cch huy ng vn m bo nhu cu ngun vn c nh v vn lu ng nh: Vn di hnh thc ku gi vn lin doanh, tng phn gp vn, pht hnh c phiu, huy ng li nhun khng chia ti u t, vay vn di hnh thc vay ngn hng, vay c nhn, pht hnh tri phiu. Ngun vn m bo nhu cu thng xuyn v vn c nh v vn lu ng l ngun vn ca ch s hu DN v ngun vn vay trung hn v di hn. Ngun vn m bo nhu cu khng thng xuyn (tm thi) v vn l ngun vn vay ngn hn. cn i s m bo tha (thiu) nhu cu vn c nh v vn lu ng cn so snh tng nhu cu v TSC v TSL vi ngun vn s hu hin c, kh nng huy ng ca cc nh cung ng vt t hng ho (mua hng tr chm) v cc ngun vn vay c. Khi xut hin s m bo thiu vn th cn tm ngun b p s thiu ht v gim quy m u t, hoc gim quy m sn xut kinh doanh tu thuc vo hiu qu sn xut kinh doanh. L chn hnh thc huy ng vn b p phn thiu ht l mt iu quan trng i vi cc nh qun tr. V nguyn tc, hnh thc huy ng vn c la chn l hnh thc em li cho ch s hu (hoc ch c phiu c phn thng) mc sinh li trn vn (ROA) cao nht.

Phn tch ti chnh

12

V d: DN bt u hot ng, qua tnh ton v th trng kh nng sn xut kinh doanh v tnh hiu qu, nhu cu vn l 1.000 triu ng. Vn php nh Nh nc quy nh i vi lnh vc ny l 400 triu ng. Cc c ng sng lp vin hin c 500 triu ng. Kh nng c th vay trung hn l 500 triu vi li sut l 12% nm, thu sut li tc 25%. Gi s mc li nhun trc khi chi ph tr li vay l 200 triu ng. Vy trong trng hp ny, huy ng thm vn c ng 500 triu ng v huy ng vn vay 500 triu ng l c hiu qu hn v nn la chn. La chn hnh thc huy ng vn. n v: triu ng Trng hp 1 Trng hp 2 1. Vn gp 1000 500 2. Vn vay 500 3. Chi ph tr li vay 60 4. Li trc thu 200 140 5. Li thun 150 105 6. t l sinh li trn vn s hu (%) 15 21

Trong qu trnh hot ng kinh doanh, khi pht sinh nhu cu phi huy ng vn, do nhu cu gia tng khi lng sn xut kinh doanh ra quyt nh, cn phi lp phng n so snh gia cc trng hp. + Khng tng vn + Tng vn bng cch huy ng thm vn gp (pht hnh c phiu thng) + Tng vn bng pht hnh CP u i (hoc vay c nhn vi li xut c nh). Phng n c la chn l PA m em li mc sinh li trn vn s hu cao nht. hiu r hn v TSC v TSL, chng ta tin hnh xem xt tng ch s mt.

1. T s thanh ton Liquidity Ratios

Ty so thanh toan la ty so o lng kha nang thanh toan n ngan han cua cong ty. Loai ty so nay gom co: ty so thanh toan hien thi (current ratio) va ty s thanh toan nhanh (quick ratio). Ca hai loai ty so nay xac nh t d lieu cua bang can oi tai san, do o, chung thng c xem la ty so c xac nh t bang can oi tai san, tc la ch da vao d lieu cua bang can oi tai san la u e xac nh hai loai ty so nay. ng tren goc o ngan hang, hai ty so nay rat quan trong v no giup

Phn tch ti chnh

13

chung ta anh gia c kha nang thanh toan n cua doanh nghiep.

1.1. T s thanh ton hin hnh Current ratio

Mt trong nhng thc o kh nng thanh ton ca mt cng ty c s dng rng ri nht l kh nng thanh ton hin hnh.

Tyo s thanh toa hie hah Rc = n n n

Tas n lu og i a n N nga ha n n

Ti sn lu ng bao gm cc khon vn bng tin, u t ti chnh ngn hn (bao gm chng khon th trng), cc khon phi thu, hng tn kho v ti sn lu ng khc. N ngn hn l cc khon n phi tr trong nm bao gm: vay ngn hn, vay di hn n hn tr v cc khon phi tr khc. ngha: T s Rc cho thy cng ty c bao nhiu ti sn c th chuyn i thnh tin mt m bo thanh ton cc khon n ngn hn. t s ny o lng kh nng tr n ca cng ty. T s thanh ton hin hnh ca cng ty VDEC nm 2004:

Rc =(7)+ (9)+ = (8)+ (10)

(1)+ (3)+ (2)+ (4)

50.190 25.523

= 1,97

Rc = 1,97 cho thy nm 2004 cng ty VDEC c 1.97$ ti sn lu dng m bo cho 1$ n n hn tr. Neu ty so thanh khoan hien thi nho hn 1 th ket luan kha nang thanh toan cua doanh nghiep rat thap, doanh nghiep khong co u tai san e am bao chi tra n vay. Neu ty so thanh khoan hien thi ln hn 1 th co the ket luan kha nang thanh toan cua doanh nghiep la tot, doanh nghiep co u tai san lu ong am bao tra n vay. Tuy nhien, do ac iem cua tng nganh san xuat kinh doanh co anh hng en viec duy tr ty so thanh khoan hien thi nen ngoai viec so sanh vi 1, chung ta con phai so sanh vi ty so thanh khoan bnh quan cua nganh e co the hieu ky them ve kh nang thanh toan hien thi cua doanh nghiep. T s ny c chp nhn hay khng cn ty thuc vo s so snh vi cc nm trc thy s tin b hoc gim st.

Phn tch ti chnh

14

Nu t s thanh ton hin hnh gim cho thy kh nng thanh ton gim v cng l du hiu bo trc nhng kh khn v ti chnh s xy ra. Nu t s thanh ton hin hnh cao iu c ngha l cng ty lun sn sng thanh ton cc khon n. Tuy nhin, nu t s thanh ton hin hnh qu cao s lm gim hot ng v cng ty u t qu nhiu vo ti sn lu ng hay ni cch khc vic qun l ti sn lu ng khng hiu qu. Mt cng ty nu d tr nhiu hng tn kho th s c t s thanh ton hin hnh cao, m hng tn kho l ti sn kh hon chuyn thnh tin, nht l hng tn kho ng, km phm cht. V th, trong nhiu trng hp, t s thanh ton hin hnh khng phn nh chnh xc kh nng thanh ton ca cng ty. Tm li ta c 1 s iu cn ch : Rc em so snh qua thi gian nh gi kh nng thanh ton Rc em so snh vi cng ty cng ngnh nh gi kh nng cnh tranh Mt nghip v kinh t xy ra s tc ng nh th no n t s Vd: Thanh ton khon n thu thu nhp nm trc th Rc thay i nh th no? Tr li: tng( v TS lu ng>N ngn hn) Mt mo nh: Ts lu ng(a) > n ngn hn(b) nghip v va lm gim (a) v (b) 1 lng nh nhau th Rc mi>Rc ban u. Ts lu ng(a) > n ngn hn(b) nghip v va lm tng (a) v (b) 1 lng nh nhau th Rc mi<Rc ban u. Khi xac nh ty so thanh khoan hien thi chung ta a tnh ca hang ton kho trong gia tr tai san lu ong am bao cho n ngan han. Tuy nhien, tren thc t hang ton kho kem thanh khoan hn v phai mat thi gian va chi ph tieu thu mi co the chuyen thanh tien. e tranh nhc iem nay, ty so thanh khoan nhanh nen c s dung. T s thanh ton nhanh c tnh ton da trn nhng ti sn lu ng c th nhanh chng chuyn i thnh tin, c gi l ti sn c tnh thanh khon(bao gm tt c ti sn lu ng tr hng tn kho).
i n n - n n Tyo s thanh toa nhanh Rq = Tasa lu ognHagto kho n N ng ha a n

1.2.

T s thanh ton nhanh Quick ratio

T s ny cho thy kh nng thanh ton thc s va mt cng ty. T s thanh ton nhanh ca cng ty VDEC nm 2004:
(1)+ (2)+ (3) 22.660 Rq =(7)+(8)+(9)+(10) =25.523 = 0.89

Phn tch ti chnh

15

iu ny cho thy rng nm 2004 cng ty VDEC c 89% ti sn c tnh thanh khon cho mi $ n n hn. T s thanh ton nhanh 0,89 cho bit rng nu hng tn kho ca cng ty VDEC ng khng ng gi th cng ty VDEC s lm vo kh khn ti chnh gi l khng c kh nng chi tr. Can lu y co s khac biet gia ly thuyet va thc tien khi xac nh ty so thanh khoan nhanh. Ve mat ly thuyet tren t so cua ty so nay chung ta co the lay gia tr tai san lu ong tr gia tr hang ton kho, nhng tren thc te gia tr tai san lu ong con bao gom nhieu loai tai san khac na ma nhng tai san nay oi khi con kem thanh khoan hn ca hang ton kho. Do vay, e xac chnh xac hn ty so thanh khoan nhanh, tren t so thay v lay gia tr tai san lu ong tr gia tr hang ton kho, chung ta co the xac nh bang cach cong don cac khoan tien mat, tien gi ngan hang, chng khoan ngan han, khoan phai thu, ngha la ch ke nhng loai tai san lu ong nao co tnh thanh khoan cao hn ton kho ma thoi.

2. T s hot ng Activity Ratios

ng tren goc o ngan hang khi phan tch tai chnh doanh nghiep chung ta quan tam nhieu nhat en cac ty so thanh khoan, ty so n va ty so trang trai lai vay v cac ty so nay trc tiep o lng kha nang thanh toan n va lai cua khach hang. Tuy nhien cung can phan tch them ty so hoat ong e hieu them ve hieu qua hoat ong cua khach hang, t o cung co them niem tin ve kha nang tra n cua khach hang. Ty so hoat ong la nhng ty so tai chnh c xac nh da vao thong tin rut ra t ca bang can oi tai san lan bao cao ket qua san xuat kinh doanh. Cac ty so nay bao gom hai nhom: nhom ty so o lng hieu qua hoat ong san xuat kinh doanh va nhom ty so o lng kha nang sinh li cua doanh nghiep. Ty so o lng kha nang sinh li se xem xet sau, trong phan nay ch tap trung xem xet cac ty so o lng hieu qua hoat ong san xuat kinh doanh.

Cc t s hot ng o lng hot ng kinh doanh ca mt cng ty. nng cao t s hot ng, cc nh qun tr phi bit l nhng ti sn cha dng hoc khng dng khng to ra thu nhp v th cng ty cn phi bit cch s dng chng c hiu qu hoc loi b chng i. T s hot ng i khi cn gi l t s hiu qu hoc t s lun chuyn. Nhm ch s ny o lng hiu qu qun l ti sn ca cng ty, chng c thit k tr li cho cu hi: cc ti sn c bo co trn bng cn i ti sn c hp l khng hay l qu cao hoc qu thp so vi doanh thu? Nu cng ty u t vo ti sn qu nhiu dn n d tha ti sn v vn hot ng s lm cho dng

Phn tch ti chnh

16

tin t do v gi c phiu gim. Ngc li, nu cng ty u t qu t vo ti sn khin cho khng ti sn hot ng s lm tn hi n kh nng sinh li v do cng s lm gim dng tin t do v gi c phiu.. Do vy cng ty nn u t vo ti sn mc hp l. Th nhng th no l hp l? Mun bit iu ny chng ta phn tch cc ch s sau:

2.1. S vng quay cc khon phi thu Accounts receivable turnover ratio:
Cc khon phi thu l nhng ha n bn hng cha thu tin v do cng ty thc hin chnh sch bn chu v cc khon tm ng cha thanh ton, khon tr trc cho ngi bn S vng quay cc khon phi thu c s dng xem xt cn thn vic thanh ton cc khon phi thu. Khi khch hng thanh ton tt c cc ha n ca h, lc cc khon phi thu quay c mt vng.

Doanh thu thua n Vogq n uay cakhoa phathu= Cakhoa phathu c n i c n i

So ng quay ca khoa phathu cu cog ty VDEC =(13) =112.760 =6,155 la vo c n i a n n (3) 18.320
T s trn cho thy trong nm 2004 cc khon phi thu lun chuyn 6,155 ln. iu ny c ngha l bnh qun khong 360/ 6,155= 58,49 ngy cng ty mi thu hi c n. T s ny c th c th hin dng khc l t s k thu tin bnh qun (average collection period).
Cakhoa phathu c n i Ky tie bnh q n =Doanh thu bnh qua nga thu n ua n y
(3) 18.320 =(13) : 360 = 112.760: 360 = 58,49 nga y

S vng quay cc khon phi thu hoc k thu tin bnh qun cao hay thp ph thuc vo chnh sch bn chu ca cng ty. Nu s vng quay thp th hiu qu s dng vn km do vn b chim dng nhiu. Nhng nu s vng quay cc khon phi thu cao qu th lm gim sc cnh tranh dn n gim doanh thu. Khi phn tch t s ny, ngoi vic so snh gia cc nm, so snh vi cc cng ty cng ngnh, cng ty cn xem xt k lng tng khon phi thu pht hin nhng khon n qu hn tr v c bin php x l.

S vng quay hng tn kho Inventory turnover ratio

S vng quay hng tn kho l mt tiu chun nh gi cng ty s dng hng tn kho ca mnh hiu qu nh th no.
n Von q a h gtonkh g u y an o= Doanhthuthua Han tonkh g o

=(13) (4)

= 112.760= 4,09la n 27 30 .5

Phn tch ti chnh

17

Tnh ton trn cho thy rng trong nm 2004 hng tn kho ca cng ty VDEC lun chuyn 4,09 vng c ngha l khong 88 ngy mt vng. S vng lun chuyn hng tn kho cao hay thp ty thuc vo c im ngnh kinh doanh. Nu cng ty VDEC l nh my sn xut ru vang vi s vng lun chuyn hng tn kho 4,09 vng/ nm cho thy cng ty sn xut sn phm qu nhanh n ni ru cha thch hp ung. Ngc li, nu cng ty VDEC kinh doanh rau qu ti vi hng ha khong 88 ngy quay vng mt ln th c l l hng ha cha kp bn b h hng.

2.3. Hiu sut s dng ti sn c nh Sales-to-Fixed assets ratio

T s ny ni ln 1$ ti sn c nh to ra c bao nhiu $ doanh thu. Qua nh gi hiu qu s dng ti sn c nh cng ty.
n Hie s t s du gtas n co nh=Doanh thu thua u ua n i a Tas n co nh i a
(13) =(54)

= 112.760 = 3,55 31.700

T s trn cho thy ti cng ty VDEC 1$ ti sn c nh to ra c 3,55$ doanh thu. Mun nh gi vic s dng ti sn c nh c hiu qu hay khng phi so snh vi cc cng ty khc cng ngnh hoc so snh vi cc thi k trc.

2.4. Hiu sut s dng ton b ti sn - Sales-to-total assests ratio

Hiu sut s dng ton b ti sn o lng 1$ ti sn tham gia vo qu trnh sn xut kinh doanh s to ra bao nhiu $ doanh thu.
n Hie s t s ngtoa bo i sa =Doanhbo thua u ua du n ta n Toa thu i sa n ta n

=(13) = 112.760 = 1,377 la n 81.890 (6)

iu ny c ngha l, ti cng ty VDEC trong nm 2004, 1$ ti sn to ra c 1,377$ doanh thu. Nu ch s ny cao cho thy cng ty ang hot ng gn ht cng sut v rt kh m rng hot ng nu khng u t thm vn.

Phn tch ti chnh

18

Qua s trn ta thy im c chi ph trung bnh nh nht s cho ta t s hiu sut s dng ti sn l ln nht trong iu kin cnh tranh hon ton, tc doanh nghip khng quyt nh c gi sn phm,lc ny hiu sut s dng ti sn s bng Gi/AC. Nh vy, khi phn tch t s ny theo thi gian, nu thy t s ny c xu hng tng cao trong mt thi gian, sau gim, th rt c kh nng cng ty hot ng ht cng sut, lc ny y nu mun tng ch s ny cng ty nn tnh n chuyn u t thm ti sn c nh tc tng ch ph c nh nhm thay i phng trnh AFC,MC, AC. T ta thy nu hiu sut s dng ti sn c nh cao th cha chc l tt nu cng ty ang sn xut trong thi k chi ph bin tng. 2.5. Hiu sut s dng vn c phn Sales-to-equity ratio Hiu sut s dng vn c phn l ch tiu rt hu ch trong vic phn tch kha cnh ti chnh ca cng ty. Hiu sut s dng vn c phn o lng mi quan h gia doanh thu v vn c phn.
n Hie s t s ngvo co n =Doanh thu thua u ua du n pha Vo co n n pha
(13) =(12)

= 112.760 = 3,28 la n 34.367

Vic tnh ton trn cho thy rng cng ty VDEC c doanh thu 3,28 ln ln hn vn c phn trong nm 2004. L do m hiu sut s dng vn c phn ca cng ty ln hn tng ti sn ca cng ty v cng ty s dng n by ti chnh t vic ti tr vn vay.
n n Hie suas ng vo co n= u t du n pha Doanh thu thua Doanh thu thua Tog tasa = x n i n Vo co n n pha Tog tasa n i n Vo co n n a ph

= Hie suas ng tog tasa Boso i sa so vo pha u t du n i n x i ta n n co n = 1,37x 81.890= 3,28la n

34.367

Phn tch ti chnh

19

3. T s n by ti chnh Financial leverage ratios

T s n by ti chnh nh gi mc m mt cng ty ti tr cho hot ng kinh doanh ca mnh bng vn vay. Khi mt cng ty vay tin, cng ty lun phi thc hin mt chui thanh ton c nh. V cc c ng ch nhn c nhng g cn li sau khi chi tr cho ch n, n vay c xem nh l to ra n by. Trong thi k kh khn, cc cng ty c n by ti chnh cao c kh nng khng tr c n. V th, khi cng ty mun vay tin, ngn hng s nh gi xem cng ty c vay qu nhiu hay khng? Ngn hng cng xt xem cng ty c duy tr n vay ca mnh trong hn mc cho php khng? Cc nh cung cp tn dng cn c vo t s n by ti chnh n nh mc li sut cho vay i vi cng ty (v cng ty cng c nhiu n vay, ri ro v mt ti chnh cng ln). cc nc pht trin, ngi ta nh gi c ri ro ny v tnh vo li sut cho vay. iu c ngha l cng ty cng vay nhiu th li sut cng cao. i vi cng ty, t s n by ti chnh s gip nh qun tr ti chnh la chn cu trc vn hp l nht cho cng ty mnh. Qua t s n by ti chnh nh u t thy c ri ro v ti chnh ca cng ty t dn n quyt nh u t ca mnh. Cc t s n by thng thng l: 3.1. T s n trn ti sn Debt ratio T s ny cho thy bao nhiu phn trm ti sn ca cng ty c ti tr bng vn vay.

Tys o n =

To gn n To gtai s an n

+ + 47 3 .52 =(7)+(8)+(9) (10) (11) = 81.890 = 0,5803=58,03% (6) iu ny cho thy 58,03% ti sn ca cng ty VDEC c ti tr bi vn

vay. Lu rng t s ny s dng gi tr s sch ch khng phi gi th trng. Gi th trng ca cng ty cui cng xc nh cc ch n c thu hi c tin ca h khng? V th, cc nh phn tch phi xem mnh gi ca cc khon n nh mt phn ca tng gi th trng ca n v vn c phn. L do chnh cc k ton vin lm nh vy l bi v gi th trng khng c sn. Tuy nhin trn thc t gi th trng bao gm gi tr ti sn c nh v hnh th hin trong chi ph nghin cu v pht trin, qung coNhng ti sn ny thng khng sn sng bn v nu cng ty ri vo tnh cnh kh khn v ti chnh th tt c gi tr ny s bin mt. C th v mt vi l do no vic cc k ton vin b qua ti sn c nh v hnh li tt cho cng ty nh khi ngi cho vay yu cu ngi i vay khng c php dng t s n theo s sch tng cc hn mc cho vay.
3.2.

T s n trn vn c phn Debt-to-equity ratio

47.523 =(7)+(8)+(9)+(10)+ (11) = 34.367 = 1,383=138,3% (12)

Tyo tre vo co n= s n n n pha

Togn n Vo co pha n n

Phn tch ti chnh

20

Tnh ton trn cho thy rng trong nm 2004 cc nh cho vay ti tr nhiu hn vn c phn 38,3%. iu ny dng nh cng ty s dng mt lng vn vay ng k. Tuy nhin, hu ht cc khon vn vay ny li l tn dng thng mi phi li sut v nhng khon phi tr ngn hn. V vy thy c mc ti tr bng vn vay mt cch thng xuyn (qua thy c ri ro v mt ti chnh m cng ty phi chu), ngi ta dng t s n di hn trn vn c phn.
i n Tyo daha tre vo co n = N daha s n i n n n pha Vo co n n pha
(11) =(12) = 22.000 = 0,6401=64,01% 34.367

V t s n di hn trn vn c phn c gi tr nh hn t s n trn vn c phn iu ny c ngha l phn ln n ca cng ty VDEC l n ngn hn. Mc d vy nhng ngi cho vay di hn cung cp cho cng ty VDEC 64,01% ngn qu so vi c ng.
3.3.

T s tng ti sn trn vn c phn Equity multiplier ratio

Mt t s khc cng c s dng n tnh ton mc i vay (ri ro v ti chnh) m cng ty ang gnh chu l t s tng ti sn trn vn c phn.
n ta n Togtasa tre vo co n =Toa bo i sa n i n n n pha Vo co n n pha
(6) =(12)

= 81.890 = 2,3828=238,28% 34.367

T s ny cho thy trong nm 2004 cng ty c c tng ti sn gp 2,383 ln so vi vn c phn. iu ny cng cho thy tnh hnh vay n ca cng ty. Li vay t nhng khon n di hn nh vy s lm gia tng nhng ri ro v ti chnh nu li nhun ca cng ty lm ra khng tr li vay. 3.4. Kh nng thanh ton li vay - Times interest earned ratio T s ny dng o mc m li nhun pht sinh do s dng vn m bo tr li vay hng nm nh th no. i c va i Kha ngthanh toa lavay=Latrthue lavay na n i Lavay i Trong cng thc trn, phn t s phn nh s tin m cng ty c th c s dng tr li vay trong nm. y phi ly tng s li nhun trc thu v li vay v li vay c tnh vo chi ph trc khi tnh thu thu nhp. Phn mu s l li vay, bao gm tin li tr cho cc khon vay ngn v di hn k c li do pht hnh tri phiu. Kh nng thanh ton li vay cng ty VDEC vo nm 2004 =11.520/3.160 = 3,645 ln.

4. T s sinh li Profitability ratios

Phn tch ti chnh

21

T s sinh li o lng thu nhp ca cng ty vi cc nhn t khc to ra li nhun nh doanh thu, tng ti sn, vn c phn. hiu r hn chng ta s da vo biu di y phn tch cc ch s. Loi t s ny bao gm cc ch tiu sau:
4.1.

T sut sinh li trn doanh thu Net profit margin ratio Ch tiu ny ni ln 1$ doanh thu to ra c bao nhiu $ li nhun.
i n n Tyuas l tre doanh thu= L nhua rog s t inh i n Doanh thu thua n (22) 5.016 = 0,0445=4,45% = (13) = 112.760

cng ty VDEC c c 100$ doanh thu mi to ra c 4,45$ li rng.

s trn cng gip cho ta vic nh gi t s ny bao nhiu l tt v bao nhiu l xu, cng ty ty c cn phi iu chnh g khng. T s ny s cao khi cng y sn xut vi mc sn lng dao ng xung quanh sn lng c chi ph trung bnh thp nht.
4.2.

T sut sinh li trn tng ti sn Return on total assets ratio (ROA) Ch tiu ny o lng kh nng sinh li trn 1$ vn u t vo cng ty.
i n ng Tyuas l tre togtas n= L nhua ron x100 s t inh i n n i a Toa bo i sa n ta 5.016 =(22) = 81.890 = 0,0612=6,12% (6)

Vic nh gia t s ny cng tng t nh trn. Ngoi ra ch s ny gip ta nh gi c kh nng qun l ti sn ca cng ty, tnh hnh hot ng ca cng ty, c s khn thng ng i tng. y l ch s quan trng gp phn to nn ch s ROE sp phn tch di y, vic phn tch ch s ny s c lm r hn phn phn tch Dupont.

Phn tch ti chnh 4.3.

22

T sut sinh li trn vn c phn Return on equity ratio (ROE)

y l ch tiu m nh u t rt quan tm v n cho thy kh nng to li ca 1$ vn h b ra u t vo cng ty.

n n Ty t sinh l tre vo co =L nhua rog 100 sua i n n pha i n x Vo co n n pha (22) 5.016 =(12) = 34.367= 0,1459 =14,59%

S khc nhau gia t sut sinh li trn tng ti sn v t sut sinh li trn vn c phn l do cng ty c s dng vn vay. Nu cng ty khng c vn vay th hai t s ny s bng nhau. T sut sinh li trn tng ti sn ca cng ty VDEC l 6,12% trong khi t sut sinh li trn vn c phn l 14,59% iu ny cho thy cng ty s dng vn vay c hiu qu nn khuych i c t sut sinh li trn vn c phn cao hn t sut sinh li trn tng ti sn. Phn ny ch gii thiu cch tnh ROE, cn v phn tch ch s ny c ngha hn cn kt hp vi cc ch s khc v vy s cp n phn sau, phn tch Dupont.

5. T s gi tr th trng Market- Value ratio

5.1. Thu nhp mi c phn Earning per share (EPS) Thu nhp mi c phn l mt yu t quan trng nht, quyt nh tr gi ca c phn bi v n o lng sc thu nhp cha ng trong mt c phn hay ni cch khc n th hin thu nhp m nh u t c c do mua c phn.
p n a o n Thu nha m i co n =Thu nha rogcu co ngthg p o pha So ngco n thg l pha n

Thu nhp rng ca c ng c tnh bng cch ly li rng tr i tin li ca c phn u i V d cng ty VDEC, thu nhp mi c phn= 2.216/1.300=1,705$ Tnh ton trn cho thy trong nm 2004 cng ty VDEC s mang li thu nhp cho mt c phn l 1,705$ T l chi tr c tc Payout ratio Ch tiu t l chi tr c tc ni ln cng ty chi tr phn ln thu nhp cho c ng hay gi li ti u t. y l mt nhn t quyt nh n gi tr th trng ca c phn.
5.2.

Ty lech tracot= i c

Cotm h c o cop an i Th n apm h u h o cop an i

T l chi tr c tc ca cng ty VDEC=0,681/1,705= 0,4= 40% T ta tnh c t l li nhun gi li = 100%- t l chi tr c tc.

5.3.

T s gi tr th trng trn thu nhp Price-earning ratio (P/E)

Phn tch ti chnh

23

y cng l ch tiu m nh u t rt quan tm v n th hin gi c phn t hay r so vi thu nhp.

tr n i pha Tyo ia trgtre thu nha =Gia thtrgmoco n s g th n n p Thu nha moco n p i pha

(27) 20 = = ,705 =11,73 la n (29) 1

iu ny c ngha l gi c phn ca cng ty VDEC c bn gp 11,73 ln so vi thu nhp hin hnh ca n.

5.4. T s c tc Dividend yield

Tyuaco c = s t t
Co c moco n t i pha Gia thtrgmoco n tr n i pha = 0.68 =0,034=3,4%

20

iu ny c ngha l c tc ca cng ty VDEC chim 3,4% so vi gi tr trng ca c phn. Thu nhp ca nh u t gm 2 phn: c tc v chch lch gi do chuyn nhng c phn. Nu t sut c tc ca mt c phn thp iu cha hn l xu bi v nh u t c th chp nhn t l chi tr c tc thp dnh phn ln li nhun ti u t. H mong i mt tng trng nhanh trong c tc v hng c s chch lch ln ca gi c phn.

V/ Phng php nh gi cc ch s ti chnh 1. Phng php so snh 1.1. So snh cc cng ty cng lnh vc
Ta c th so snh cc ch s ti chnh ca mt cng ty vi cc ch s ti chnh ca mt s cng ty khc hot ng trong cng mt lnh vc. Bng s so snh ny s thy c v tr ca cng ty trn th trng, sc mnh ti chnh ca cng ty so vi i th cnh tranh v gii thch c s thnh cng hay tht bi ca cng ty. T s Kt qu tnh ton Cng ty Vietland T s thanh ton hin hnh 1,97 2,4 T s thanh ton nhanh 0,89 0,92 K thu tin bnh qun 58,49 ngy 47 ngy S vng quay hng tn kho 4,09 3,9 Hiu sut s dng TSC 3,55 4,6 Hiu sut s dng ton b TS 1,38 1,82 T s n trn ti sn 58% 47% T s n trn vn c phn 138,3% 88,7%

Phn tch ti chnh

24

Kh nng thanh ton li vay T sut sinh li trn doanh thu T sut sinh li trn tng ti sn T s sinh li trn vn c phn T s gi th trng trn thu nhp
1.2.

3,65 4,45% 6,12% 14,6% 11,73

6,7 5,1% 9,28% 17,54% 8,0

Phn tch theo xu hng

Xem xt xu hng bin ng qua thi gian l mt bin php quan trng nh gi cc t s tr nn xu i hay ang pht trin theo chiu hng tt p, c th so snh vi nm trc , hoc theo di s bin ng qua nhiu nm. Kt qu so snh l thng tin cn thit cho ngi qun tr cng ty ln nh u t. Ni chung nu mt t s ta tnh ra mt thi im m khng so snh vi cc gi tr ca n qua thi gian th kh c th bit doanh nghip ang hot ng bnh thng hay l khng. V vy, vic phn tch theo xu hng cc ch s gip chng ta bit c cng ty ang giai on pht trin no, t s hin nay c chp nhn c khng, nn duy tr hay thay i, nu thay i th thay i theo chiu hng tng hay gim v bng cch no. By gi chng ti s tin hnh phn tch cc ch ssos ca cng ty VDEC kt hp so snh cng ty cng ngnh l Vietland v theo xu hng, thi gian t 1998 n 2004, xem cc t s hin nay ca cng ty c tt khng v c cn c s thay i no khng? Chng ta s xem cc biu trang bn.

Phn tch ti chnh

25

Trc tin ta tin hnh phn tch hai ch s : T s thanh ton hin hnh v T s n trn ti sn. Ta thy T s thanh ton hin hnh c xu hng gim c hai cng ty trong khi T s n trn ti sn c xu hng tng c hai cng ty. iu ny c v hp l nu c gii thch bng vic tng n ngn hn, tuy nhin cng c kh nng l tng n di hn, mun khng nh c iu ny ta phi xem chnh lch n di hn gia cc nm, th thc t l n di hn c tng gia hai nm 2003 v 2004 l 2 t $. Tuy nhin, iu ny cho ta thy rt c th cng ty ang trong giai on tng trng cao, cn nhiu ti sn lu ng, bn cnh b sung ngun vn vay di hn v vn c phn cho vn lu ng, cng ty vn cn phi cn n ngn hn nh mua hng chu chng hn. Ni chung, cng ty VDEC c v s dng n by ti chnh hi nhiu so vi cng ty Vietland. iu ny ni ln kh nng tng ln n ngn hn ca cng ty trong thi gian ti c th gp kh khn, hoc c tng th cng tng t. Trong trng hp cng ty c nh tng doanh thu na th nn c k hoch huy ng thm vn di hn nhm bo m s pht trin bn vng hn.

Tip theo chng ta s i n hai ch s tip theo:

Phn tch ti chnh

26

u tin, ta tin hnh phn tch ch s k thu tin bnh qun. Ch s ny c xu hng tng i vi c hai cng ty. Tuy nhin, VDEC ch s ny tng rt cao, chng t cng ty ny cho khch hng chim dng vn kh nhiu. iu ny c th cng c thm vic khng nh cng ty ang giai on tng trng cao, sn lng ln, gii quyt nhu cu u ra buc cng ty phi c chnh sch tn dng i vi khch hng. iu ny l tt hay xu th cn ph thuc vo nhiu ch s, mt trong nhng ch s l Hiu sut s dng ti sn. Ta thy ch s ny c xu hng gim i vi VDEC v thp hn nhiu so vi Vietland. iu ny chng t cng ty ang hot ng vi chi ph bin tng, v mt ti sn b thm ra cho mc doanh thu thm vo khng nhiu nh khi cng ty ang hot ng vi chi ph bin gim dn. Vi phn tch ny, gp phn cng c thm kt lun v vic cng ty s dng ht cng sut ca ti sn, nu gi cng ty khng u t thm TSC thay i m hnh kinh doanh hin ti th cng ty kh c kh nng tng trng cao.

Chng ta tin hnh phn tch hai ch s cui ri sau s qua phn v ch s ngnh v phn tch DuPont.

Phn tch ti chnh

27

i vi t sut sinh li trn vn u t th ch s ny khng nhm phn chia vn vay hay vn ch s hu, hay ni cch khc y chnh l ROA. T s ny cho thy kh nng hot ng ca doanh nghip, tc l kh nng lm cho ti sn ca cng ty sinh li c n u. Ni chung mt ch s ROA khe mnh c ngha l cng ty hot ng rt tt nht l trong lnh vc m cng ty hot ng. Qua biu ta thy ch s ny ca cng ty VDEC c xu hng gim mnh. Mt cu hi t ra y l ti sao? Trong khi cng ty cng ngnh Vietland li c ROA kh n nh. Vn ca cng ty cn gii quyt lc ny chnh l hot ng kinh doanh ca cng ty ang c vn . Nu khng c bin php ci thin th c iu chc chn t s ny nm sau ca cng ty s cn gim na. ng phng din l nh qun tr, chng ta cn phi xem li hot ng doanh nghip c khu no khng n phi kp thi iu chnh. Th nht, xem li mc sn lng sn xut ca cng ty liu qu nhiu so vi mc sn lng ti u m m hnh ca cng ty c kh nng sn xut hay khng, c kh nng cng ty ang sn xut mc sn lng m chi ph bin tng dn, nn nu cng ty khng nhn ra iu ny m vn c quyt sch tng sn lng th s t cng ty vo tnh th bt li. iu quan trng l ban qun tr cng ty nhn ra iu ny th phi gii quyt th no? Lc ny cng ty c hai s la chn. Th nht, nu mc tiu cng ty vn mun tng trng cao th cng ty nn ngh n hng huy ng thm vn. iu ny khng d nu cng ty mun huy ng t ngun vn vay, v vi vic phn tch cc t s ca cng ty giai on va qua th cha chc vay c tin hoc nu vay tin th phi chu li sut rt cao. Nu tng vn bng cch gi li li nhun m vn khng th cng ty nn phi pht hnh c phn mi. Lc ny cng ty phi nh gi li doanh nghip, doanh nghip khng b nh gi qu thp tt nht cng ty nn c nhng d n kh thi i vi vic s dng vn ban u v vn mi huy ng ny. Mun vy cng ty phi c k hoch c th l s u t mi vo u v d on dng tin trong tng lai. Th hai, cng ty nu thy kh c kh nng huy ng vn hoc nhn thy cha c k hoch hoc d n u t mi no c NPV cao th cng ty nn tnh n vic thu hp quy m sn xut, sn xut mc sn lng m chi ph bin gim dn.

Phn tch ti chnh

28

Cui cng l t sut sinh li trn vn c phn, t s ny ca hai cng ty u c xu hng i xung, tuy nhin ROE ca VDEC thp hn nhiu so vi Vietland trong cng mt thi gian. Tuy nhin ROE ca VDEC c gim nhng khng gim mnh nh ROA, nh vy th ch s hu ca cng ty c cn phi lo lng lm khng? Ti sao cng ty hot ng rt khng tt nh phn tch trn m ROE li khng b nh hng? Vy liu ROE c phi ch ph thuc vo hot ng cng ty? n y, dng nh phn tch theo phng php so sanh khng gii thch c, phng php ny ch cho ta bit l ROE c gim nhng khng gim qu nhiu. V nh vy rt kh c th gii quyt v vn cng ty nn lm g, tip tc nh c hay thay i. Chnh v hn ch ca phng php so snh l khng cho thy c mi quan h gia cc t s, nn khi a ra mt quyt nh tt cho ch s na, liu c tt cho ch s khc? Trc khi a ra nhn xt v phng php so snh, chng ti mun gii thiu mt s ch s ca ngnh nhm gips hnh dung c cc ngnh s c ch s khc nhau nh th no nhm c nhng nhn xt ton din hn khi phn tch ti chnh cng ty. 1.3. Cc t s ngnh Vit Nam qu 2/2009(ngun:cophieu68.com)

Phn tch ti chnh

29

Mc ch ca vic cung cp bng ch s ngnh l nhm gip chng ta c ci nhn tng qut v cc ngnh. C c bng s liu ny, chng ta c cn c a ra cu tr li cho nhng cu hi nh: T s li nhun trn doanh thu ca mt doanh nghip hot ng trong lnh vc thng mi(v d nh siu th)(STT: 40 trong bng) v doanh nghip hot ng sn xut nh ngnh sn xut v kinh doanh thp chng hn (STT: 36 trong bng) th t s no cao hn. Qua ta thy ROE ca ngnh thng mi l 7%, ca sn xut v kinh doanh thp l 15%, nh vy ta c th kt lun ROE ca ngnh sn xut v kinh doanh thp cao hn. Nhng hy cn thn khi a ra nhn xt cho rnh u t vo ngnh thp th tt hn, nn nh n cng l ngnh c ri ro hn, nhng v sao li ri ro hn? Phn tch Dupont phn sau s gip chng ta phn no l gii c cu hi ny.
1.3.

Mt s nhn xt v phng php so snh

Th nht, phng php so snh cho php chng ta nh gi cc t s mt cch ton din hn l khi ch tnh ra gi tr ca con s ri nh gi l tt hay l khng tt. N gip ta bit c cng ty hot ng nh th no, ang lm vo tnh

Phn tch ti chnh

30

trng no gip ta c a ra bin php ng lc, cha ng bnh, trnh tnh trng qun l theo cm tnh hoc quan nim ci g nhiu l tt, chng hn c c gng tng sn lng tng doanh s ri hy vng l tng li nhun. Phng php ny ni kt c trong khng gian tc l khi phn tch cc ch s ny so snh vi cng ty cng ngnh, ni kt c thi gian tc l nh gi cc t s theo thi gian. Tuy nhin n c mt hn ch l cha thy c mi lin h gia cc loi ch s khc nhau ca cng mt cng ty trong cng mt thi gian. Vic thy c mi quan h gia cc ch s ny rt quan trng. Bi l khi cng ty t ra mt mc tiu, v a ra cc bin php t c mc tiu th liu tc ng ln t s ny c tc ng ln t s khc hay khng, hay mun ci thin mt ch s th cn phi thay i nhng ch s no. N nh l mt chui mts xch m ngi qun tr cn kho lo c nhng quyt sch ph hp. V d nh, mc tieu ca cng ty l tng ROE, th cng ty phi hot ng hiu qu l hay cn yu t no khc. khc phc hn ch ny, phng php Dupont ra i, n s gip ta tr li nhng cu hi .

2. Phng php phn tch Dupont cc ch s ti chnh 2.1. Ngun gc

Donaldson Brown (1885-1965) l mt chuyn vin cao cp v ti chnh v l gim c ca Dupont v General Motor. S nhy cm v ti chnh th hin r vo nm 1912 khi ng np mt bn bo co ln cho Ban gim c v vic s dng t s ROE. Mt vi nm sau ,

Dupont mua li 23% c phiu ca tp on General Motors v giao cho Brown ti cu trc tnh hnh ti chnh ln xn ca nh sn xut xe hi ny. y c l l ln ci t trn qui m ln u tin M. Theo Alfred Sloan, nguyn ch tch ca GM, phn ln thnh cng ca GM v sau ny c s ng gp khng nh t h thng hoch nh v kim sot ca Brown. Nhng thnh cng ni tip a m hnh

Phn tch ti chnh

31

Dupont tr nn ph bin trong cc tp on ln ti M. N vn cn c s dng cc k rng ri trong vic phn tch bo co ti chnh n nhng nm 1970. Sau nm 1925 k ton qun tr c chiu hng gim i M. Nguyn nhn c th l lng tin mt rt ln(nm 1929) chuyn t k ton sang k ton ti chnh ngn cn s gian ln trn th trng ti chnh. Sau l s pht trin ca K nguyn marketing v qun l chin lc, hiu qu v chi ph khng cn c xem nh l cha kha ca s thnh cng. Tuy nhin phng php Dupont vn c xem l mt trong nhng phng php phn tch cn nh qun tr quan tm.

2.2. Phn tch Dupont

M hnh Dupont l k thut c th c s dng phn tch kh nng sinh li ca mt cng ty bng cc cng c qun l hiu qu truyn thng. M hnh Dupont tch hp nhiu yu t ca bo co thu nhp vi bng cn i k ton.

ng Dng M Hnh Dupont

M hnh c th c s dng bi b phn thu mua v b phn bn hng kho st hoc gii thch kt qu ca ROA. So snh vi nhng hng khc cng ngnh kinh doanh. Phn tch nhng thay i thng xuyn theo thi gian. Cung cp nhng kin thc cn bn nhm tc ng n kt qu kinh doanh ca cng ty.

Cc bc trong phng php Dupont

Th mnh ca m hnh Dupont

Thu nhp s liu kinh doanh ( t b phn ti chnh ) Tnh ton ( s dng bng tnh ) a ra kt lun Nu kt lun xem xt khng chn thc, kim tra s liu v tnh ton li. Tnh n gin. y l mt cng c rt tt cung cp cho mi ngi kin thc cn bn gip tc ng tch cc n kt qu kinh doanh ca cng ty. C th d dng kt ni vi cc chnh sch i ng i vi nhn vin. C th c s dng thuyt phc cp qun l thc hin mt vi bc ci t nhm chuyn nghip ha chc nng thu mua v bn hng. i khi iu cn lm trc tin l nn nhn vo thc trng ca cng ty. Thay v tm cch thn tnh cng ty khc nhm tng thm doanh thu v hng li th nh quy m, b p kh nng sinh li yu km.

Hn ch ca M hnh Phn tch Dupont

Da vo s liu k ton c bn nhng c th khng ng tin cy.

Phn tch ti chnh

32

Khng bao gm chi ph vn. Mc tin cy ca m hnh ph thuc hon ton vo gi thuyt v s liu u vo. Trong thi i kinh t ngy cc pht trin, cng ty hot ng c hiu qu bn cnh vic ct gim chi ph nn ngh n nhng k hoch xy dng thng hiu, marketing, c nhng chin lc thch hp trong iu kin kinh t cnh tranh nh hin nay. Bi v chi ph ngy nay cha hn l yu t qun trng nht quyt nh n li nhun doanh nghip. iu Kin p Dng Phng php Dupont: S liu k ton ng tin cy.

Vy phng php Dupont l g?

Cc t s phn tch theo phng php so snh c trnh by phn trn u dng mt phn s. iu c ngha l mi t s ti chnh s tng hay gim ty thuc vo hai nhn t: mu s v t s ca phn s . Mt khc cc t s ti chnh cn nh hng ln nhau. Hay ni cch khc mt t s ti chnh lc ny c trnh by bng mt vi t s ti chnh khc. Ly t sut sinh li trn vn c phn lm v d:
ty s in l tr v c h = o s h i e n o n o p a n = la iro n g v ch on opan

d a h th th a n on u u la ir g on x v ch on opan d a h th th a n on u u

=hiu sut s dng vn x t sut sinh li trn doanh thu =3.28 x 4.45%=14.59% Lc ny ta c th phn tch t sut sinh li trn vn c phn theo hiu sut s dng vn c phn v t sut li nhun trn doanh thu. Chi tit hn na ta c th phn tch t sut sinh li trn vn c phn thnh ba t s nh sau:
T s a t s h l t e nv c h y u in i r o n o p a n dah t u t u on h han t gt s on ai an la i r g on = x x t gt s on ai an v c h on opan dah t u t u on h han =h s a t s u g t gt s x T s t gt s t e nv c h ie u u d n o n a i a n y o on ai anr on o pan x T s a t s h l t e nd a h t u y u in i r o n h = .3 x 2 8 8 x 4 5 1 7 32 .4 % = 4 9 1 .5 %

Nh vy mun tng t sut sinh li trn vn c phn ta cn tng hiu sut s dng tng ti sn, tc s dng ti a cng sut ti sn, hoc tng tng s ti sn trn vn c phn tc cn s dng cng c n, hoc tng t sut li nhun trn doanh thu tc l c gim chi ph. Hnh 6.2 s cho thy s phn tch Dupont v tnh hnh ti chnh ca cng ty VDEC. Qua s ny chng ta thy c bc tranh ton cnh v tnh hnh ti chnh ca cng ty trong hu ht cc ch s u c tng tc vi nhau.

Phn tch ti chnh

33

Hnh 6.2
ROE 16.6% ROA 6.12% t sut sinh li trn doanh thu 4.45% li rng $5.016
chi a nhn chia

vng quay ti sn 1.37 doanh thu $112.760

chia

tong no tong tai san 1 0.5 803 1

doanh thu $112.760

tng ti sn $81.890 TSC $31.700 TS khc $0

doanh thu $112.760

tr

TS lu ng $50.190

tng chi ph $107.744 gi vn hng bn $85300 chi ph hot ng $15.940 li vay $3160 thu thu nhp DN $3.344 Tin & u t ngn hn $4.340 Khon phi thu $18.320 Hng tn kho $27.530 TS lu ng khc $0

T ta thy ROE ph thuc vo ROA v (1-tng n)/Ti sn. Do vy nu mun tng ROE, cng ty c hai cch. Mt l tng ROA, tc l qun l cng ty sao cho c hiu qu i vi lnh vc m m cng ty hot ng. Khi nh gi mt cng ty, m thy ROE cao ch yu l do ROA, v iu ny kh n nh qua nhiu nm, th ri ro m cng ty mang li cho nh u t cng nh ch n thp. Bi v cng ty hot ng hiu qu, cng ty c t chc qun l tt trong sn xut nn em li c li nhun cho cng ty, v vy khi quyt nh khen thng th s khen thng cho b phn qun l lin quan n sn xut v b phn sn xut. Trong trng hp ROE tng ch yu do (1-tng n)/Ti sn, th khen thng s thuc v bn ti chnh, v bn ti chnh bit dng n by hiu qu, v s thng nhiu cho b phn ny. Tuy nhin n xem xt y cng nn lu tm kt cu n di hn v n ngn hn cho ph hp. Trong trng hp ny ri ro v mt ti chnh s cao. y cng gp phn gii thch cho ngnh m c ROE cao m ROA thp s c ri ro v ti chnh cao hn, nh ngnh sn xut v kinh doanh thp nu trn c ROA=4%, ROE=15%, trong khi ngnh thng mi c ROA=3%, ROE=7%. Nh vy ngnh thp s dng n by kh ln. iu ny cng kh hp l trn thc t, v thng ngnh thp hay mua bn hng chu nn lm cho khon phi tr rt ln.

Phn tch ti chnh

34

Mt cu hi t ra l lm sao tng ROA, ta li dng phng php Dupont, theo bng trn ph thuc vo t sut sinh li trn doanh thu v vng quay ti sn. Mun tng t sut sinh li trn doanh thu th phi tng li rng, m mun tng li rong th phi gim chi ph. V vy cng ty cn c cu li, ct gim nhng khon chi ph khng cn thit. Mt trong nhng cch c ROA tt l nn tm mc sn lng m chi ph bin gim dn. Phn phn tch ROA c phn tch kh k phn trn. Tip theo l cn lm tng vng quay ti sn, mun vy phi lm tng ti sn, trong TSC kh thay i trong thi gian di, v vy mun tng vng quay ti sn ta cn gim ti sn lu ng. Nh vy ta cn tin mt khng c qu d tha, qun l tt dng tin mt, l gp phn tng vng quay ti sn, tip na l gim khon phi thu, nhng cn gim mc va phi tng sc cnh tranh. Hng tn kho th nn qun tr cho tt, theo phng thc just in time, tc l qun tr hng tn kho sao cho chi ph thp nht Phn tch Dupont v qun l vn tng trng cng ty Tng trng v qun l tng trng l vn c bit quan trng trong vn hoch nh kinh doanh v ti chnh. Tng trng khng phi l ti a ha li nhun, mc d tng trng, tng th phn th li nhun ca cng ty cng s tng. Tuy nhin nhn t gc ti chnh, tng trng khng phi lun lun l mt iu tt p, in hnh nh Enron, Minh Phng Tng trng c th t cc ngun lc ca cng ty trong mt trng thi cng thng d dng nhn thy. Nu cc nh qun tr khng nhn thy c im ny v to ra nhng bc kim sot chng tng trng c th dn n ph sn. Cng ty tng trng nhanh, sn phm cung ng l c nhu cu thc s trn th trng nhng ti sao li tht bi? V thiu s nhy bn v linh hot ti chnh theo ui v qun l tc tng trng mt cch ng mc v bn b. Tng trng qu chm l mt vn tuy nhin s khng chu p lc v mt ti chnh. Nu nh gi ng v nng lc ti chnh v duy tr tc tng trng chm th ngc li, cng ty s tr thnh i th tim nng trong cuc cnh tranh ginh git th phn trong tng lai. BI HC KH NHN THC Hn ch tng trng khng phi l mt bi hc d dng i vi cc gim c. Bi v h lun ngh rng c nhiu hn th s tt hn(more is better). l mt quan im sai lm. Nhng cng tht oi om, trch nhim nng n lun ln i vai ca h chnh l s phi tng trng. Cn phi qun l tng trng: Qun tr tng trng tr thnh mt ch ng c cc nh qun tr quan tm nghin cu k cng v mt cch nghim tc hn. TNG TRNG BN VNG Quy m tng trng ti chnh c xc nh bi tc tng trng bn vng ca cng ty. y l mt tc tng trng ti a trong s ph hp vi gia tng doanh s m vn khng lm cn kit cc ngun ti chnh ca cng ty. Phi lm g khi tc tng trng mc tiu ca cng ty vt qu tc tng trng

Phn tch ti chnh

35

bn vng v ngc li? iu quan trng l phi xc nh mc tiu ca doanh nghip l s pht trin lu di ca cng ty hay ch l li nhun trc mt. QUY LUT HOT NG S thnh cng ca mt cng ty cng ging nh hnh nh vng i ca mt sn phm thng thng. Cng tri qua cc giai on: Giai on khi ng Giai on tng trng, t li nhun Giai on tng trng thnh ti hn Giai on suy thoi Giai on khi ng Giai on cng ty phi u t nhiu tin pht trin sn xut v gioi thiu qung b sn phm, nhm tm kiems v gi ch vng ch trn th trng. Giai on tng trng v t li nhun S tng trng nhanh chng dn n s gia tng nhu cu v vn v cng ty buc phi tm kim cc ngun u t t bn ngoi. Giai on trng thnh ti hn Giai on ny bt u gim st trong tng trng. Chuyn i t vic huy ng ngun ti chnh bn ngoi sang vic to ra lng tin mt nhiu hn ti u t Li nhun cao trong giai on ny. Giai on cui Gim st mt lin tc mt cch ton din. Li nhun rt khim tn. T trang tri cc khon ti u t. Doanh thu bt u gim dn. Cng ty giai on ny thng dnh khng t thi gian v tin bc cho vic tm kim cc c hi u t vo sn phm mi hoc u t vo cc cng ty khc cn ang trong thi k tng trng H qu ca tng trng Tng trng ca cng ty trc ht th hin tng trng doanh thu(gia tng sn phm, pht trin chi nhnh, m rng phm vi hot ng, lnh vc hot ng). Khi doanh thu tng dn n ti sn tng(c ti sn c nh v ti sn di hn). Ti sn c nh tng do tng u t t ai, my mc, nh xng, trang thit b. TS ngn hn tng do tng d tr tin mt, khon phi thu, hng tn kho. Mun tng doanh thu i hi phi tng ti sn v huy ng vn.

Phn tch ti chnh

36

Tc tng trng bn vng suy cho cng l tc tng vn ch s hu. y l tc tng trng ph hp vi tc gia tng doanh s m khng lm cn kit cc ngun ni lc ti chnh ca cng ty. Tc tng trng bn vng ca cng ty. Gi nh cng ty khng th tng vn ch s hu bng vn gp, ti tr cho cng ty gi s ph thuc vo li nhun gi li. Gi g l tc tng trng bn vng; R l t l li nhun gi li. Ta c

Trong khi :

Hai h s u tin th hin tnh hnh kinh doanh, h s th ba th hin tnh hnh ti chnh ca cng ty. ROE cng c th vit li nh sau:

Phn tch ti chnh

37

Trong A: ti sn, E: vn c phn M nh chng ta bit

Nh vy tc tng trng bn vng ca cng ty ph thuc vo: T l li nhun gi li nu khng huy ng vn ch s hu mi. Tnh hnh ti chnh ca cng ty(T l vn ch s hu). Phn tch Dupont gip ta hiu r hn na tc tng trng bn vng ca cng ty.

VI/ Mt s vn gp phi khi phn tch t s ti chnh

Mc d phn tch ti chnh l con ng sng gi c c thng tin, nhng khng hn n khng gp phi nhng li lm tim n: S khc bit gia gi tr s sch k ton v gi tr thng ca cc loi ti sn v ngun vn nht l trong iu kin c lm pht cao. iu ny bp mo cc bo co ti chnh v ko theo tnh khng chnh xc ca cc ch s ti chnh. Do cc nguyn tc k ton ph bin c s dng lm cho vic xc nh thu nhp ca cng ty khng ng vi gi tr tht ca n. Chng hn nh vic p dng phng php khu hao nhanh lm cho li nhun ca nhng nm u rt t hoc khng c. iu ny khng hn do cng ty lm n khng c hiu qu. C nhiu cng ty quy m ln v hot ng trong nhiu ngnh, thm ch hot ng trong nhng ngnh rt khc nhau, nn rt kh xy dng v ng dng cc ch s bnh qun ngnh c ngha i vi nhng cng ty ny. Do phn tch ti chnh thng c ngha trong nhng cng ty nh v khng hot ng trong nhiu ngnh. Cc yu t thi v cng lm nh hng n hot ng ca cng ty v khin cc ch s ti chnh c khuynh hng thay i bt thng. Chng hn, vo ma v hng tn kho tng ln cao hn bnh thng, nu dng t s vng quay hng tn kho s thy cng ty hot ng km hiu qu. Cc nh qun l li dng nguyn tc thc hnh k ton ch ng to ra cc bo co ti chnh v qua to ra cc ch s nh mun ca mnh khin cho phn tch bo co ti chnh khng cn l cng c nh gi v kim sot mt cch khch quan. i khi cng ty c mt vi ch s rt tt v mt vi ch s rt xu lm cho vic nh gi chung tnh hnh cng ty tr nn rt kh khn v km ngha.

Phn tch ti chnh

38

Mc d vy, khng c ngha l vic phn tch bng cc ch s ti chnh khng c ngha. Nh trnh by: cc nh qun tr ti chnh, nh u t v ngi cung cp tn dng c c thng tin ng k qua cc ch s ti chnh ny. Tm li, khi c thit lp mt cch chnh xc, khch quan, cc ch s ti chnh s l nhng ngi dn ng cho cc nh qun tr v nhng ngi bn ngoi cng ty nhn nh v khuynh hng tng lai ca cng ty. V vy khi s dng cc ch s phn tch cn lu ; Cc ch s ti chnh t khi cho cu tr li, nhng chng gip bn c nhng cu hi ng. Khng c mt chun mc quc t cho cc ch s ti chnh. Suy ngh mt cht v cm nhn s c gi tr hn rt nhiu so vi vic p dng cc cng thc mt cch m qung. Cn mt ci mc nh gi v th ti chnh ca cng ty. So snh cc ch s ti chnh vi nm trc hoc vi ch s ca cc cng ty c cng hot ng.

VII/ Lp v phn tch bo co dng tin Bng cn i k ton v bo co thu nhp l mt trong nhng ngun thng tin ni b quan trng nht dng phn tch tnh hnh ti chnh ca mt cng ty. Tuy nhin c rt nhiu thng tin quan trng m bng cn i k ton v bo co thu nhp khng th cung cp: Bng cn i k ton ch th hin gi tr ti sn v ngun hnh thnh ti sn vo mt thi im c th: Lm sao bit c trong k kinh doanh doanh nghip chi mua sm bao nhiu i vi ti sn c nh? Lm th no bit c trong k kinh doanh doanh nghip i vay (hoc tr n) bao nhiu? Bo co thu nhp c thit lp theo nguyn tc thc t pht sinh ch khng phi theo tin mt. Khng gii thch c ti sao c li m khng c tin. Khng gii thch c s thay i (tng, gim) trong tn qu tin mt u k v cui k. 1. Mc ch ca bo co dng tin
Ch ra mi quan h gia li nhun rng v gia tng rng trong tin mt. Gii thch dng tin c to ra bng cch no v c chi tiu nh th no trong k kinh doanh qua. nh gi kh nng tr n ng hn.

Phn tch ti chnh

39

D on dng tin trong tng lai da trn bng CKT v thu nhp d on. T c bng d bo dng tin cng ty c bin php s dng tin sao cho hiu qu nht.

2. Tng qut v bo co dng tin

Bo co dng tin cho thy mt tm lc dng tin trong mt thi k. Bo co dng tin i khi cn c gi l bo co ngun v s dng ngun, th hin mt cch nhn v dng tin hot ng, dng tin u t, v dng tin ti tr. Nhng dng tin ny nht qun vi nhng thay i trong tin mt v chng khon th trng (nhng chng khon c tnh thanh khon rt cao v c xem nh l tin mt) trong sut mt thi k. Hai khon mc ny c xem nh l ni hp th cc thanh khon do nhng thay i tng ln hoc gim i trong tng dng tin thu vo hoc chi ra ca doanh nghip. Theo y ban chun mc K ton ti chnh (FASB) : Bo co dng tin gii thch chnh lch gia s d tin mt v tng ng tin vo thi im u k v cui k. Dng tin ca doanh nghip c hnh thnh t ba hot ng: Hot ng kinh doanh dng tin hot ng. Hot ng u t dng tin u t. Hot ng ti tr - dng tin ti tr.

2.1. Dng tin hot ng: Dng tin hot ng l dng tin vo v ra c lin quan trc tip n vic sn xut v tiu th hng ha hoc dch v. Nhng dng tin ny c th thu thp trn bo co thu nhp hoc trn cc giao dch hin ti trn ti khon k ton pht sinh trong mt thi k. Lu :

Phn tch ti chnh

40

Mc d vic vay n thuc dng tin ti tr nhng chi ph tr li vay li nm trong dng tin hot ng do chi ph tr li vay c xem nh l chi ph duy tr hot ng kinh doanh ca doanh nghip v c hch ton vo chi ph trc khi tnh thu thu nhp doanh nghip. Trong chun mc k ton Vit Nam, cc dng tin lin quan n cc hot ng mua bn chng khon v mc ch thng mi c phn loi l cc dng tin t hot ng kinh doanh. Ni dung phn nh dng tin t hot ng kinh doanh: Dng chi Dng thu Chi tr cho ngi cung cp Thu t vic bn hng v cung hng ha v dch v. cp dch v. Chi tr tin lng, thng, T doanh thu khc (tr cc bo him, tr cp khon thu c xc nh t Chi tr li vay. hot ng u t v hot ng Np thu TNDN. ti tr). Chi tr cho cng ty bo him. Tin do c hon thu. Chi tr do b pht, b bi Tin thu c do khch hng thng do vi phm hp ng vi phm hp ng kinh t bi kinh t. thng. 2.2. Dng tin u t: Dng tin u t l dng tin gn vi vic mua hoc bn ti sn c nh v cc khon tham gia u t ca doanh nghip. Thut ng tham gia u t ch hm cc khon chi u t gp vn v thu hi vn gp, tin thu li cho vay, c tc v li nhun nhn c. Cc khon thu nhp (hoc chi ra t vic mua bn cc cng c n hoc c phiu t v mc ch thng mi khng c xem l dng tin u t.

Ni dung phn nh dng tin t hot ng u t:

Phn tch ti chnh

41

Dng chi Chi mua sm, xy dng TSC v cc ti sn di hn khc. Tin chi cho vay i vi bn khc (tr tin chi cho vay ca ngn hng, t chc tn dng v cc t chc ti chnh). Chi mua cc cng c n ca cc n v khc, tr mua cc cng c n c coi l cc khong tng ng tin v dng cho mc ch thng mi. Chi u t gp vn cho cc n v khc tr mua c phiu v mc ch thng mi.

Dng thu Thu t vic thanh l, nhng bn ti sn c nh v ti sn di hn khc. Thu hi cho vay i vi bn khc, ca ngn hng, t chc tn dng v t chc ti chnh. Tin thu do bn li cc cng c n ca cc n v khc,tr cc cng c n c coi l cc khong tng ng tin v dng cho mc ch thng mi. Thu hi u t gp vn vo cc n v khc, tr tin thu t bn li c phiu mua v mc ch thng mi. Tin thu li cho vay, c tc v li nhun nhn c.

2.3. Dng tin ti tr: Dng tin ti tr l kt qu t cc quyt nh ti tr bng vn vay v vn c phn trong cc quyt nh ti tr ca doanh nghip. Cc hot ng ny lin quan n dng tin t vic vay n v hon tr khon vay (trn cc khon n ngn hn hoc di hn) v chng to ra nhng thay i tng ng trong dng tin thu vo v chi ra. Ni dung phn nh dng tin ti tr: Dng chi Chi tr vn gp cho ch s hu, mua li c phiu pht hnh. Chi tr cc khon n gc. Chi tr n thu ti chnh. C tc, li nhun tr cho ch s hu. Dng thu Thu t pht hnh c phiu, nhn vn gp ch s hu. Thu t cc khon i vay ngn hn, di hn.

Dng tin hot ng, dng tin ti tr, dng tin u t trong mt thi k no s tc ng n s d tin mt v chng khon th trng ca doanh nghip. 2.4. Phn loi ngun v s dng tin mt:

Phn tch ti chnh

42

Bo co ngun v s dng tin mt l cch tip cn u tin v tm lc nht v bo co dng tin. Cch thc phn bit cc tng gim trong phn nh ngun v s dng vn: Gim trong ti sn s to ra ngun tin mt ca doanh nghip, tng trong ti sn l s dng tin mt. Khu hao v cc chi ph khng bng tin mt c xem l dng tin ca doanh nghip v phi c cng li li nhun sau thu c c dng tin hot ng sau thu. V khu hao c xem nh mt ngun tin mt, nn ch nhng thay i trong ti sn c nh, ch khng phi nhng thay i rng, s xut hin trong bo co dng tin trnh tnh trng 2 ln. Cc bt ton trc tip ca nhng thay i trong li nhun gi li khng c tnh trong dng tin. Thay vo nhng khon mc c kh nng tc ng n li nhun gi li s xut hin (li rng hoc l sau thu v c tc). Nguyn tc phn nh ngun v s dng tin mt: Bng 6.7. Ngun Gim trong ti sn. Tng trong n vay. Li nhun rng sau thu. Khu hao v cc chi ph khng bng tin mt khc. Pht hnh c phiu. S dng Tng trong ti sn. Gim trong n vay. L rng. Chi tr c tc. Mua li hoc thu hi li c phiu pht hnh.

3.

Trin khai bo co dng tin

3.1. Chun b bo co ngun v s dng tin mt:

Phn tch ti chnh

43

Bc 1: Tnh ton nhng thay i trn bng cn i k ton trong ti sn, cc khon n v vn c phn. Bc 2: Phn loi mi thay i c tnh trong bc 1 theo bng 6.7 l ngun hay s dng. Bc 3: Tng hp bo co ngun v s dng. Bc 4: Thu thp 3 s liu t bo co thu nhp chuyn vo bo co dng tin. Li rng sau thu: ly trc tip t bo co thu nhp. Khu hao v tt c nhng chi ph khng bng tin mt: ly t bo co thu nhp. Thanh ton c tc tin mt. C tc = li sau thu-thay i gi li trong li nhun. Li sau thu c tp hp t bo co thu nhp cn thay i trong li nhun gi li c tm thy trong bo co ngun v s dng tin mt hoc s dng bng cn i k ton u nm v cui nm. Bc 5: Phn loi ngun d liu trn thnh 1 trong 3 dng tin: 1. Dng tin hot ng 2. Dng tin u t 3. Dng tin ti tr Bng 6.9. Phn loi ngun d liu ca bo co dng tin Cc khon mc v ngun d liu Ngun d liu Dng tin hot ng Li rng hoc l sau thu BCTN Khu hao hoc chi ph khng bng tin mt BCTN Thay i trong tng ti sn ngn hn (tr tin mt N&SD v chng khon th trng) Thay i trong tng n ngn hn (tr cc khon vay N&SD ngn hn) Dng tin u t Thay i trong nguyn gi TSC. N&SD Thay i trong cc khon tham gia u t doanh N&SD nghip. Dng tin ti tr Thay i trong vay ngn hn. N&SD Thay i trong n di hn. N&SD Thay i trong vn c phn (tr thu nhp gi li). N&SD Chi tr c tc. BCTN Bng 6.9 cho thy nhng khon mc cho tng dng tin hot ng, u t v ti tr cng vi ngun gc, xut x ca chng.

Phn tch ti chnh

44

Xem trn bng 6.9 ta s pht hin tt c nhng thay i trong ti sn lu ng (tr cc khon tin mt v chng khon th trng v chng tng trng cho dng tin thun cn li cui cng sau mt thi k) v n ngn hn (tr cc khon vay ngn hn). Cc ngun tin mt v li sau thu cng vi khu hao c xem nh l cc gi tr dng th hin dng tin thu vo. Trong khi tt c cc khon s dng v l cng vi c tc l cc gi tr m th hin dng tin chi ra. Tng hp tt c dng tin hot ng, u t v ti tr chng ta s c kt qu tng hoc gim trong tin mt v chng khon th trng. Khi kim tra li con s ny nht qun vi thay i tht s trong tin mt v chng khon th trng m ta tnh c t s u k v cui k trn bng cn i k ton hoc trn bo co ngun v s dng tin mt trong k.
4.

Phng php lp bo co dng tin

Doanh nghip phi bo co dng tin hot ng theo mt trong hai phng php: Phng php trc tip. Phung php gin tip. i vi dng tin u t v dng tin ti tr th lp theo phng php trc tip. 4.1. Lp dng tin hot ng bng phng php gin tip Phng php gin tip bt u t: Li nhun rng trn bo co thu nhp. iu chnh cc khon thu chi khng bng tin mt (khu hao,trch lp d phng, nh gi li ti sn, chnh lch t gi hi oi..). Loi tr cc khon li t hot ng u t v hot ng ti tr. iu chnh nhng thay i ca ti sn lu ng (tng, gim) trn bng cn i k ton.

Phn tch ti chnh

45

4.2. Lp dng tin hot ng bng phng php trc tip Bo co dng tin theo phng php trc tip th hin s tin thc thu, thc chi (da trn s sch k ton hoc suy din t bo co ti chnh) Dng thu gm: Thc thu t doanh thu bn hng. Thc thu t cc khon phi thu. Thc thu khc t cc khon phi thu khc. Dng chi gm: Thc chi cho vic mua hng. Thc chi cho chi ph kinh doanh (bn hng, qun l). Thc chi tr li vay, tr thu, cc khon chi tr trc. Thc chi khc t cc hot ng kinh doanh khc.

Phn tch ti chnh

46

Dng tin ca cng ty VDEC c lp theo phng php trc tip: Thu tin bn hng = Doanh thu bn hng + (Thay i trong khon ng trc ca khch hng) (Thay i trong khon phi thu) = 112.760$ + (0) 1470$ = 111290$. Chi tin mua hng = Gi vn hng bn + (thay i trong hng tn kho) (thay i trong chi ph tr ngi bn) = 85300$ + 1060$ 1381$ = 84979$. Chi tr chi ph hot ng (thc s bng tin) = Chi ph hot ng + (thay i trong chi ph tr trc) (thay i trong chi ph phi tr) = (15940$ 520$) +(0) (0) =15420$. Chi tr thu thu nhp = thu phi tr trong k + (thay i trong khon thu tr trc) (thay i trong khon thu phi tr) = 3344$ + (0) (0) = 3344$ Chi tr li vay = Chi ph li vay + (thay i trong khon li vay tr trc) (thay i trong khon li vay phi tr) = 3160$ + (0) (0) = 3160$. Dng tin hot ng Thu tin bn hng Chi tin mua hng Chi tr chi ph hot ng Chi tr thu thu nhp doanh nghip Chi tr li vay Tng dng tin hot ng 111290 -84979 -15420 -3344 -3160 4387

4.3.

Nhn xt v hai phng php:

Phng php trc tip cung cp chi tit hn v dng lu chuyn tin t t hot ng kinh doanh, th hin cc dng thu chi r rng v d hiu. Phng php gin tip ch ra cht lng ca li nhun, ch ra cc nhn t tc ng n dng tin mt cch r rng. Dng tin u t v dng tin ti tr c lp theo phng php trc tip. Dng tin hot ng c hai phng php phi cho kt qu nh nhau.

Phn tch ti chnh

47

Lu : Khu hao khng phi l dng thu, chi tin mt nn khng nh howngr trc tip n dng tin V d: Cc mc khu hao khc nhau nh hng n li nhun rng nhng khng nh hng trc tip n dng tin rng.

5.

Phng php phn tch bo co dng tin:

Bo co dng tin s hu ch cho nhng nh qun tr ti chnh v nhng ngi quan tm phn tch c dng tin ca doanh nghip. Cc nh qun l c th ch c bit ti nhng phn loi chnh trn dng tin, hoc nhng khon mc ring bit trn dng tin thu vo v chi ra nh gi xem cc chnh sch ca doanh nghip c mu thun vi nhau hay khng. Bo co dng tin c s dng nh gi cc qu trnh nhm t c nhng mc tiu m doanh nghip ra. Bo co ny khng tm cch lm cho tng ng c th gia dng tin thu vo v chi ra, nhng chng c th c s dng nhn din nhng g mu thun v ng ch . C th nhn din nhng thng tin cn thit thng qua cc quan h sau y: Dng tin hot ng so vi dng tin vo. Dng tin u t so vi dng tin vo. Dng tin ti tr so vi dng tin vo. Dng tin tr n (ngn hn v di hn) so vi dng tin vo. Cch tt nht hiu v lp v bo co dng tin l chng ta nn tm bo co lu chuyn tin t ca 1 cng ty trong bo co thng nin ng thi i km vi Thuyt minh bo co ti chnh hp nht. Bi v v d trn y l phn tch v cng ty VDEC ch c hot ng sn xut, khng c u t di hn, hoc cc yu t khc nh chnh lch t gi hi oi. V vy phn tip theo s l mt v d c th ha hn nhng g va nu.

Phn tch ti chnh

48

6.

V d v bng bo co lu chuyn tin t ca cng ty nha Bnh Minh:

Qua bng ny ta thy, cng ty tnh dng tin hot ng theo phng php gin tip. V vy cn iu chnh cho khu hao, d phng, chnh lch t gi v y l nhng chi ph khng bng tin mt, nh vy li l do chnh lch t gi thuc dng tin hot ng. V d ny c th hn v bo co dng tin v c y 3 dng tin.

Phn tch ti chnh

49

6. Bo co dng tin c cho ta bit doanh nghip ang giai on pht trin no?
Vn ny c a ra nhm minh ha tc dng ca bo co dng tin. Nh ni trn, bng vic phn tch cc ch s gip ta c th d on giai on pht trin ca cng ty. Vi bo co dng tin c th gip t mt ln na kim nh li nh gi ca mnh. Sau y l v d minh ha: Cng ty A: l doanh nghip mi, ang pht trin nhanh, hot ng cha c li, khon phi thu v hng tn kho cao. duy tr s pht trin phi u t ti sn v phi huy ng vn t bn ngoi. Cng ty B: vn l doanh nghip ang pht trin, hot ng c hiu qu nhng tc chm li. Vn cn phi u t v cn n huy ng vn. Cng ty C: Doanh nghip trng thnh v n nh, dng tin hot ng lnh mnh, thu v nhiu hn nhu cu u t. V cng ty dng n chi tr n, chi tr c tc. Vi 3 cng ty cc giai on pht trin khc nhau s c lung tin v lng tin t 3 dng khc nhau. Nh cng ty A dng tin ti tr s ng vai tr ch yu l ngun tin, v lng tin ny l kh ln, cn dng tin hot ng s ch yu l s dng tin th hin di khon phi thu v hng tn kho. i vi cng ty B, dng tin ti tr vn s ng vai tr ch yu l ngun s dng tin, tuy nhin s khng nhiu nh cng ty A. i vi dng tin hot ng cng s ng vi tr va l ngun i vi li nhun rng sau khi iu chnh mt s khon cn thit, v cng l s dng tin mt, v khi doanh nghip pht trin th cng s c lng tn kho v khon phi thu nht nh. i vi cng ty C, dng nh mt thi cc khc v s dng tin ch yu thuc v dng tin ti tr, v dng thu ch yu thuc v dng hot ng v u t.