TRNG I HC M TP.

HCM

QUN TR CHI PH

Th.S NG. TH PHNG LOAN

Bin son

TRNG I HC M TP.HCM

TI LIU HNG DN HC TP

QUN TR CHI PH
Bin son: Th.S NGUYN TH PHNG LOAN

THNH PH H CH MINH

BI GII THIU

Cho mng cc bn n vi chng trnh o to t xa ca i hc M Bn cng TP. H Ch Minh Cc bn thn mn, ngi ta thng hiu rng: chi ph ch xut hin khi c mt hot ng giao dch no xy ra, chng hn nh mua nguyn vt liu cho sn xut. Tuy nhin, chi ph li chnh l kt qu ca cc quyt nh qun tr nhm p ng nhng yu cu kinh doanh, trong vai tr ca nh qun tr chi ph l xc nh, o lng, thu thp, phn tch v bo co cc thng tin v nhng yu t nh hng n s thnh cng ca mt doanh nghip. l cc yu t: chi ph, doanh thu, li nhun. Bn cnh nh qun tr chi ph cng thc hin vic phn tch cc thng tin phi chi ph nh pht trin sn phm mi, cht lng sn phm, tha mn ca khch hng i vi sn phm. Nh vy, qun tr chi ph bao gm cc cng vic ca k ton chi ph, ca qun tr ti chnh, ng thi thng qua phn tch cc thng tin ny tm kim c hi kinh doanh, hnh thnh cc quyt nh ng n, xy dng chin lc sn xut kinh doanh thch hp. chnh l ni dung ch yu ca mn hc Qun Tr Chi Ph c th hiu c cc vn trong mn hc ny, ngi hc cn c nhng kin thc c bn v: k ton i cng, k ton qun tr, d bo kinh t c th thc hin cc bi tnh ton. Thng qua ni dung ca mn hc, ngi hc s bit c nhng vic phi lm ca nh qun tr chi ph trong doanh nghip, cc phng php tnh ton v nh gi chi ph, t ra quyt nh cho ph hp, khng b l c hi v t c mc tiu trong chin lc sn xut kinh doanh, trc mt cng nh lu di.

Ngi hc c th tham kho thm mt s ti liu nh: k ton qun tr, k ton chi ph, qun tr ti chnh, qun tr chi ph (bn ting Anh, NXB McGraw-Hill, 1999), qun tr chi ph (bn ting Anh, NXB McGraw-Hill, 2000). MC TIU CA MN HC Mi trng kinh doanh ca cc doanh nghip hin nay ang ngy cng c m rng. Trong chiu hng , cc doanh nghip thnh cng c nhng p ng kp thi khng ch nh vic thay i quy trnh sn xut m cn nh thay i cung cch qun tr. Kinh doanh hin nay ch trng n vic ci tin v s tha mn ca khch hng i vi sn phm. iu ny i hi nh qun tr chi ph phi nh ra mt chin lc kinh doanh hp l. Trong iu kin , mn hc ny s gip cho ngi hc hiu c:

Hiu c cch thc cc doanh nghip la chn cc chin lc cnh tranh: v cht lng, v gi c cng nh tn dng cc u th khc to ra thnh cng cho n v mnh

Hiu c cc phng php qun tr chi ph v s dng n gip doanh nghip thnh cng.

Hiu v p dng cc phng php qun tr chi ph thch hp cho n v theo tng chc nng qun tr: qun tr chin lc, hoch nh v xy dng quyt nh, chun b bn bo co ti chnh, qun tr v kim sot hot ng.

Thy c tc ng ca mi trng kinh doanh hin nay ti cc phng php qun tr chi ph: mi trng kinh doanh ton cu, phng php sn xut mi, gia tng gi tr cung ng cho khch hng, thay i hnh thi qun l hot ng.

NI DUNG MN HC Mn hc c thit k thnh 7 bi, vi thi lng mi chng mt bui. Ring bi 7 s chia thnh hai bui. Bui cui cng s h thng bi, n tp v lm mt s bi tp minh ha. Ngi hc cn c k phn l thuyt c gii thiu theo tng mc trong ca chng v y l c s cho cc tnh ton v ra quyt nh ca nh qun tr. C mt s khi nim chi ph i vi ngi hc c th l mi, v th s kh hiu. Chng s c minh ha bng cc th d lin k hoc trong cc bi tp. hiu r mn hc hn, ngi hc c gng gii cc bi tp trong phn cu hi ca tng bi. Nu khng gii c c th tham kho phn bi gii cui ti liu. Phn ny s hng dn cho ngi hc cch gii cc bi ton. Nu c g cn trao i hoc c cc gp lm cho ni dung r rng hn, xin lin h vi tc gi theo a ch: loan_kt@ueh.edu.vn Trc khi i vo ni dung c th, xin mi cc bn tham kho kt cu ca mn hc.

Mc Lc
Bi 1. TNG QUAN V QUN TR CHI PH I. Khi nim ....................................................................................... 10 II. Vai tr ca qun tr chi ph trong doanh nghip ............................ 11 III. Qun tr chi ph trong mi trng kinh doanh hin nay ............. 11 1. Kinh doanh ton cu .................................................................. 12 2. Cng ngh sn xut ................................................................... 12 3. nh hng khch hng ............................................................ 12 4. T chc qun tr......................................................................... 12 IV. Chin lc qun tr chi ph ca cc doanh nghip ...................... 13 1. Benchmaking ............................................................................. 14 2. Qun tr cht lng .................................................................... 15 3. Qun tr chi ph theo hot ng ................................................. 15 Bi 2. CC KHI NIM CHI PH C BN I. Khi nim chi ph trong qun tr chin lc .................................. 18 1. Tc nhn to chi ph .................................................................. 18 2. Nhm chi ph ............................................................................. 20 3. i tng nhn chi ph .............................................................. 20 4. n nh chi ph v phn b chi ph ........................................... 20 II. Khi nim chi ph cho vic tnh ton chi ph sn phm hoc dch v ............................................................................................ 23 1. Chi ph sn phm ....................................................................... 23

2. Chi ph nh k .......................................................................... 23 3. Cc dng chi ph ........................................................................ 23 3.1 Trong doanh nghip sn xut .............................................. 24 3.2 Trong doanh nghip dch v................................................ 25 3.3 Trong doanh nghip thng mi ......................................... 25 III. Khi nim chi ph cho vic hoch nh v xy dng quyt nh ........ 28 1. Chi ph lin quan ....................................................................... 28 1.1 Chi ph chnh lch ............................................................... 28 1.2 Chi ph c hi ..................................................................... 29 1.3 Chi ph chm ........................................................................ 29 2. Yu cu i vi cc thng tin chi ph cho vic xy dng quyt nh .................................................................................. 30 Bi 3. TNH TON CHI PH THEO MC HOT NG I. Tnh ton chi ph theo phng php truyn thng ......................... 35 1. Khi nim ................................................................................. 35 2. Nhng hn ch ca phng php truyn thng ........................ 36 II. Tnh ton chi ph theo hot ng (ABC) ........................................ 36 1. Khi nim .................................................................................. 36 2. Cc hot ng v cc tc nhn to chi ph trong ABC.............. 37 3. Cc bc trong thit k h thng ABC ..................................... 37 4. Nhng li ch v gii hn ca ABC .......................................... 39 III. Th d minh ha cc cch tnh ton theo hai h thng. .............. 40

Bi 4. C TNH CHI PH I. Khi nim ....................................................................................... 52 1. S dng c tnh chi ph cho d bo chi ph ............................ 53 2. S dng c tnh chi ph cho vic xc nh tc nhn to chi ph. ........................................................................ 54 II. Cc bc trong c tnh chi ph ..................................................... 54 1. Xc nh i tng nhn chi ph c tnh ................................. 54 2. Xc nh tc nhn to chi ph .................................................... 54 3. Thu thp d liu......................................................................... 55 4. V biu d liu ..................................................................... 55 5. La chn phng php c tnh ............................................... 55 6. nh gi tnh chnh xc ca chi ph c tnh ............................ 55 III. Cc phng php trong c tnh chi ph .................................... 57 1. Phn loi chi ph ........................................................................ 57 2. c tnh bng mt ..................................................................... 57 3. Phng php cao thp ........................................................... 58 4. Phng php phn tch hi quy ............................................... 61 Bi 5. PHN TCH MI QUAN H CHI PH SN LNG LI NHUN I. Khi nim ....................................................................................... 67 1. M hnh CVP ............................................................................. 68 2. Vai tr chin lc ca phn tch CVP trong kinh doanh .......... 68 II. Phn tch CVP i vi hot ng ha vn ..................................... 69 1. Tnh ton trc tip trn cng thc CVP .................................... 69
8

1.1 Sn lng ha vn .............................................................. 69 1.2 Doanh thu ha vn .............................................................. 70 2. Tnh ton da trn phn chnh lch bin .................................. 71 2.1 Sn lng ha vn ............................................................... 71 2.2 Doanh thu ha vn .............................................................. 71 III. Phn tch CVP cho hoch nh doanh thu v chi ph ................. 72 1. Hoch nh doanh thu................................................................ 72 2. Hoch nh chi ph .................................................................... 73 1.1 Chi ph mc tiu .................................................................. 73 1.2 Lng v hoa hng ............................................................. 74 1.3 Thu thu nhp ...................................................................... 75 IV. Phn tch nhy ca kt qu CVP ............................................ 76 V. Phn tch CVP i vi doanh nghip phi li nhun ....................... 78 Bi 6. TNH TON CHI PH THEO CNG VIC I. Khi nim ....................................................................................... 84 II. Xc nh chi ph theo cng vic ..................................................... 84 1. Ti liu c bn cho vic xc nh chi ph cng vic ................. 85 2. Ghi chp chi ph theo cng vic ................................................ 85 2.1 Chi ph NVL ........................................................................ 86 2.2 Chi ph LTT ...................................................................... 86 2.3 Chi ph hot ng ................................................................ 88 III. Chi ph hot ng d tnh cho cng vic. ................................... 90

1. Tc nhn to chi ph cho phn b chi ph hot ng vo cng vic ............................................................................. 90 2. ng dng chi ph hot ng vo cng vic............................... 90 IV. Cc tc nhn to chi ph v tnh ton bng phng php ABC ....... 92 V. Th d minh ha cho tnh ton chi ph theo cng vic. .................. 96 Bi 7. TNH TON CHI PH THEO QU TRNH I. Xc nh chi ph theo qu trnh ................................................... 106 1. Khi nim ................................................................................ 107 2. S dng chi ph theo qu trnh ............................................... 107 3. Sn lng tng ng ........................................................... 107 II. Cc bc trong xc inh chi ph theo qu trnh .......................... 108 1. Phn tch cc n v u vo, u ra ....................................... 108 2. Tnh ton cc n v tng ng ......................................... 108 3. Xc nh tng chi ph .............................................................. 109 4. Tnh ton chi ph cho mi n v sn xut .............................. 109 5. Phn b tng chi ph ................................................................ 109 III. Cc phng php xc nh chi ph theo qu trnh ................... 109 1. Phng php trung bnh trng s (Weighted Average Method) ..................................................................... 109 2. Phng php FIFO ................................................................... 109 IV. Th d minh ha. ....................................................................... 110 Ti liu tham kho. ............................................................................ 133 Phn hng dn ................................................................................. 134

10

BI MT

TNG QUAN V QUN TR CHI PH

Mc tiu ca bi 1 l gip cho ngi hc hiu c qun tr chi ph l g v vai tr ca n trong iu kin kinh doanh hin nay ca cc doanh nghip. Thng qua phn tch cc thng tin v chi ph, doanh nghip c th xc nh cho mnh mt chin lc sn xut kinh doanh hiu qu. Sau khi nghin cu bi ny, ngi hc s hiu c cc vn sau:

Phn bit c s ging v khc nhau gia k ton chi ph v qun tr chi ph.

Hiu c vai tr ca qun tr chi ph trong cc doanh nghip. Gii thch c mi trng kinh doanh hin nay c tc ng th no n vic qun tr chi ph trong doanh nghip.

Hiu c mt cch c bn cc k thut qun tr v chng c tc ng n vic qun tr chi ph nh th no.

I. KHI NIM Qun tr chi ph l phn tch cc thng tin cn thit cho cng vic qun tr ca mt doanh nghip. Cc thng tin ny bao gm cc thng tin ti chnh (chi ph v doanh thu) ln cc thng tin phi ti chnh (nng sut, cht lng v cc yu t khc ca doanh nghip) Nh qun tr chi ph khng n gin l ngi ghi chp cc thng tin v chi ph m cn ng vai tr quan trng trong vic xy dng cc

11

quyt nh qun tr c th cung cp cho khch hng nhng sn phm/dch v c cht lng tt nht vi chi ph thp nht. II. VAI TR CA QUN TR CHI PH

Qun tr chi ph gip doanh nghip tp trung nng lc ca mnh vo cc im mnh, tm ra cc c hi hoc cc vn quan trng trong sn xut kinh doanh.

Qun tr chi ph gip doanh nghip c th ci thin cht lng sn phm hay dch v ca mnh m khng lm thay i chi ph.

Qun tr chi ph gip ngi ra quyt nh nhn din c cc ngun lc c chi ph thp nht trong vic sn xut v cung ng hng ha hoc dch v

Bng 1. So snh vai tr ca qun tr chi ph v k ton chi ph. Qun tr chi ph
Ghi

K ton chi ph
Ghi

chp chi ph tch cc thng tin lin quan n chi

chp cc chi ph

Phn

pht sinh
Lp

ph
Nhn Ra

cc bo co chi

din cc c hi kinh doanh

ph

quyt nh

III. QUN TR CHI PH TRONG MI TRNG KINH DOANH HIN NAY Mi trng kinh doanh hin nay c rt nhiu thay i, v lm bin i thc t qun tr chi ph ca cc doanh nghip.

12

1. Mi trng kinh doanh ton cu. Hin nay, mi trng kinh doanh m rng n th trng th gii, lm cho cc doanh nghip phi chu sc p canh tranh trn quy m ton cu. V vy, doanh nghip cn nhiu thng tin v qun tr chi ph hn c th xy dng chin lc cnh tranh v kinh doanh c hiu qu. 2. Cng ngh sn xut cnh tranh mt cch hiu qu, cc doanh nghip phi chp nhn thay i cng ngh sn xut. iu ny khng nhng gip cho doanh nghip c th kim sot c cc dng chi ph vo (chi ph NVL, lao ng, chi ph khc) m cn c th xy dng cc quyt nh cho u ra sn xut (gi bn, sn lng, doanh thu, li nhun, tn kho) 3. nh hng khch hng Mt thay i quan trng ca mi trng kinh doanh hin nay l s thay i lin tc th hiu ca khch hng i vi sn phm/dch v. H thch sn phm c cht lng cao, c nhiu tnh nng mi, mu m a dng, cc dch v km theo phi phong ph. V vy, chin lc kinh doanh ca doanh nghip l phi tha mn cc yu cu ny vi chi ph thp nht Vai tr ca qun tr chi ph, v th, tr nn rt quan trng v nu khng qun l v phn tch tt, sn phm tuy c cht lng cao nhng gi cng s cao, khch hng s khng thch na. 4. T chc qun tr Do mc tiu l nhm n tha mn th hiu ca khch hng nn cc hot ng sn xut v kinh doanh cng chuyn dch theo hng khch hng. V th, t chc ca doanh nghip cng thay i v hnh thnh cc nhm hot ng hoc b phn chc nng (nghin cu pht trin, t chc sn xut, giao hng, bo hnh, sa cha). Theo , thc

13

t vic qun tr chi ph cng s c nhng thay i cho ph hp. Tng nhm/b phn s c cc chi ph hot ng ca mnh. Cc bo co v chi ph s phn nh hot ng ca cc nhm/b phn hp l hay cha hp l. Bng 2. So snh mi trng kinh doanh trc y v hin nay Trc y Mi Hin nay tm l

trng Nn kinh t quy Trng

cnh tranh

m ln, tiu chun cht lng, tnh ha i vi sn nng v s tha phm mn ca khch hng i vi sn phm

Quy trnh sn Sn lng cao, tn Sn lng t, tn xut kho ln kho thp, gim thiu chi ph Cng ngh sn Dy chuyn lp H thng robot, xut rp t ng, s s dng cng ngh ngh cng on K nng lao Yu cu thp ng Th trng tiu Ch yu l trong Tiu th nc th trn dng lin cng kt

ring bit mi nhau thng qua h thng mng Yu cu cao

ton cu

14

IV. CHIN LC QUN TR CHI PH CA CC DOANH NGHIP Nu l ngi qun l doanh nghip, gim chi ph bn s chn chin lc no? Trc khi tr li, cc bn hy b ra vi pht c xem chng ta c nhng cng c chin lc no nh! Cc nh qun tr thng s dng cc cng c sau c th t c mc tiu chin lc ca doanh nghip: 1. Benchmaking (k thut bt chc) p dng k thut ny, doanh nghip phi xc nh cc nhn t thnh cng ca mnh, nghin cu thc t thc hin tt nht ca mt doanh nghip khc (hay c th l mt n v khc ngay trong doanh nghip) v chng, sau thc hin vic ci thin trong quy trnh sn xut kinh doanh ca mnh. Cng c ny gip doanh nghip nhn din cc c hi, cc iu kin ci thin hot ng m khng lm tng chi ph. Th d: doanh nghip A thnh cng trong vic tng doanh thu hng thng l nh c h thng chm sc khch hng tt. Cng ty B nghin cu vic ny v sau cng thit lp mt nhm chuyn ph trch cc dch v hu mi. Do rt c kinh nghim t i th cnh tranh (cng ty A) nn hot ng ca nhm ny hiu qu hn. Kt qu, khch hng ca cng ty B hi lng hn, doanh thu ca cng ty tng m vn m bo chi ph khng vt qua ngng t ra. Mt th d khc: Cng ty X nhn thy trong thi gian qua, b phn R&D hot ng rt hiu qu. Kim tra li cho thy ngi qun l b phn lun khuyn khch nhn vin a ra tng mi. Mt tng, d nh, lun c tn trng v xem xt cn thn. Nu

15

ph hp, n s c p dng cho vic ci tin hoc pht trin cho sn phm mi. iu ny lm cho nhn vin trong b phn phn khi v thy c cp trn tin tng. T , Ban Gim c quyt nh p dng chin lc ny trong ton cng ty v c nhng phn thng thch hp cho bt k ai c sng kin mi. Vic ny to ra mt tinh thn thi ua trong lc lng lao ng. Kt qu l cng ty thu nhn c rt nhiu sng kin, trong c nhng sng kin c o gip hot ng ca cng ty ngy cng hiu qu hn.. Trn y ch l mt trong nhiu yu t to nn s thnh cng ca doanh nghip. Ngy nay, nhiu doanh nghip trong hot ng vn dng cng c ny v vn ln tr thnh cc doanh nghip hng u nh: Motorola vi h thng sn xut linh hot, IBM, Ford tp trung vo cht lng, AT&T vi dch v chm sc khch hng 2. Qun tr cht lng (TQM = Total Quality Management) y l mt h thng hot ng vi mc tiu l m bo cht lng sn phm/dch v lun p ng s mong i ca khch hng. H thng ny nghin cu vic tng thm cc tnh nng cho sn phm, gia tng tin cy, bn vng ca sn phm, pht trin dch v khch hng tt nht. Qun tr chi ph lm nhim v phn tch tt c thng tin v chi ph ca cc phng n hot ng, nh gi tc ng ca chng trong vic m bo cht lng sn phm, thu nhn v xem xt mi kin phn hi ca khch hng. Mc ch ca vic qun tr cht lng l xy dng lng trung thnh ca khch hng i vi sn phm/dch v ca doanh nghip v gip doanh nghip ci thin cht lng sn phm, cnh tranh ngy cng hiu qu hn.

16

3. Qun tr chi ph theo hot ng (Activity-Based Costing) Qun tr chi ph theo hot ng c s dng ci thin tnh chnh xc ca cc phn tch chi ph. N gip cho vic tnh ton chi ph ca tng sn phm c chnh xc. Vic phn tch chi tit cc hot ng s cho thy cc hot ng c thc hin trong tng cng vic ring bit doanh nghip nh th no. Ngy nay, nhiu doanh nghip xem y l cng c chin lc cho s thnh cng ca mnh. Chng ta s phn tch chi tit phng php ny trong bi 3. Ngoi cc cng c trn, cc doanh nghip cn s dng mt s cng c khc na, v d nh Ci thin lin tc (kaizen), Thuyt rng buc (theory of constraints), Chi ph mc tiu (target cost) Chc l bn tr li c ri ch ? Chc bn tr thnh nh qun tr chi ph gii! Trc khi kt thc chng 1, xin c mt s vn cn lu i vi ngi hc:

Qun tr chi ph khc vi k ton chi ph. Cc thng tin trong qun tr chi ph bao gm c thng tin chi ph v thng tin phi chi ph

Nh qun tr chi ph khng ch cn kin thc v k ton m cn cn c hiu bit v ti chnh, k thut cng ngh sn xut, mi trng kinh doanh, mi trng x hi, thm ch cn cn phi hiu c tm l khch hng

Tm tt bi

Mi trng kinh doanh ca cc doanh nghip ngy cng thay i dn n cnh tranh ngy cng quyt lit. V th, cc doanh nghip cn phi kim sot v qun tr chi ph trong doanh nghip mnh.
17

Phn tch cc thng tin qun tr chi ph s gip doanh nghip xc nh c nhng im mnh ca mnh, t xy dng cc quyt nh sn xut kinh doanh hiu qu.

Cc doanh nghip c th s dng cc cng c qun tr tin tin trong vic phn tch chi ph nh: benchmaking, qun tr cht lng, qun tr chi ph theo hot ng, hoc theo l thuyt cc rng buc, ci thin lin tc

By gi cc bn hy tr li mt s cu hi sau y nh: Cu hi. 1. So snh k ton chi ph v qun tr chi ph? 2. Ti sao cn phi phn tch c hai nhm thng tin: chi ph v phi chi ph? 3. Mi trng kinh doanh hin nay khc trc nh th no? So snh mi trng kinh doanh ca Vit Nam by gi v thp nin 90 nh trong bi. 4. Cng c phn tch benchmaking c thch hp cho cc doanh nghip VN trong vic gim chi ph khng? Ti sao? 5. Qun tr cht lng TQM s m bo cung cp cho khch hng sn phm/dch v c cht lng cao nht nhng vi chi ph khng thay i. kin ny ng khng? Ti sao? (Xin xem phn hng dn gii p cu hi phn cui bi)

18

BI 2

CC KHI NIM CHI PH C BN

Trong bi ny, chng ti s trnh by mt s khi nim chi ph c lin quan n cc chc nng qun tr ca mt doanh nghip. l 4 chc nng: (1) qun tr chin lc, (2) xy dng cc quyt nh, (3) tnh ton cc chi ph sn phm hoc dch v chun b cho bng bo co ti chnh v (4) qun tr v kim tra cc hot ng. thc hin cc chc nng ny, nh qun tr cn nh gi cn thn nhng thng tin chi ph trc khi a ra nhng quyt nh chnh xc. Sau khi hc bi ny, ngi hc c th:

Hiu c khi nim tc nhn to chi ph, nhm chi ph, i tng nhn chi ph trong qun tr chin lc.

Gii thch c cc khi nim chi ph trong tnh ton chi ph sn phm hoc dch v.

Trnh by c cc dng chi ph. Gii thch c cc khi nim chi ph s dng trong vic hoch nh v xy dng cc quyt nh.

I. KHI NIM CHI PH TRONG QUN TR CHIN LC 1. Tc nhn to chi ph (cost driver) Tc nhn to chi ph l mt yu t bt k c tc ng lm thay i mc tng chi ph. sn xut sn phm hay dch v chng ta cn nguyn vt liu, lao ng, in, nc, my mc thit b. Khi c s dng chng to

19

ra chi ph: chi ph nguyn vt liu, chi ph lao ng, cc chi ph khc. Vi cc mc s dng khc nhau, chng to ra nhng mc tng chi ph khc nhau. chnh l cc tc nhn to chi ph. Th d: tng chi ph cho mt o s mi di tay cao hn tng chi ph cho mt o s mi ngn tay. l do mc s dng vi, ph liu cao hn; thi gian lao ng di hn, v vy, chi ph nguyn liu, chi ph lao ng cao hn, cc chi ph khc cng tng thm lm tng chi ph tng ln. Trong hu ht cc doanh nghip, chng ta u c th phn bit: tc nhn to chi ph theo hot ng v tc nhn to chi ph theo sn lng.

Theo hot ng: vic phn tch chi tit cc hot ng s xc nh tc nhn to ch ph. Chng ta s cp n vn ny chng 3.

Theo sn lng: tng chi ph ca sn phm hnh thnh t chi ph bin i v chi ph c nh, trong

(1) Chi ph bin i: l mt b phn ca tng chi ph s thay i khi c s thay i trong s lng tc nhn to chi ph. Th d: chi ph nguyn vt liu, chi ph lao ng trc tip. (2) Chi ph c nh: l mt b phn ca tng chi ph m n khng thay i theo s thay i ca s lng tc nhn to chi ph. Th d: khu hao, thu, bo tr. Tng chi ph c nh v chi ph bin i cho tng n v sn phm l nhng khi nim s c s dng nhiu trong cc bi sau ny. Tm li: i vi cc doanh nghip, t mc chi ph thp, th vic qun tr cc tc nhn to chi ph l rt quan trng.

20

2. Nhm chi ph (cost pool) l s tp hp chi ph vo trong cc nhm. C nhiu cch tp hp chi ph thnh nhm v nh vy cng c nhiu cch xc nh nhm chi ph:

Theo dng chi ph (nhm chi ph lao ng, nhm chi ph nguyn vt liu, ).

Theo ngun chi ph (chi ph ca b phn sn xut, b phn k hoch, b phn qun l kho, )

3. i tng nhn chi ph (cost object) i tng nhn chi ph l mt sn phm, mt dch v no phi nhn tt c cc chi ph lin quan n vic qun tr v sn xut ra chng. Th d: Cy vit (ch hay bi) m bn ang cm trn tay lc ny chnh l mt i tng nhn chi ph. V sao? Bn hy phn tch nh: trong cy vit y c chi ph nguyn vt liu lm ra n khng? C chi ph lao ng trc tip sn xut ra n khng? C chi ph qun l lm ra n khng? Cu tr li l C. Tip tc na no, trong cy vit c chi ph bn hng khng? C. Vy, cy vit chnh l i tng nhn tt c cc chi ph . Bn hiu khi nim ny cha? Trong qun tr chi ph, khi nim ny cn bao gm nhm sn phm, nhm dch v, nhm cc b phn sn xut, khch hng, nh cung ng dch v 4. n nh chi ph v phn b chi ph

n nh chi ph l a cc chi ph trc tip vo trong nhm chi ph hay i tng nhn chi ph. Th d: chi ph nguyn vt liu, chi ph lao ng trc tip l nhng chi ph trc tip cho sn xut

21

sn phm hoc dch v. Cc chi ph ny d dng tnh c khi chng ta phn tch chi ph ca mt sn phm.

Phn b chi ph l a cc chi ph gin tip n nhm chi ph hay i tng nhn chi ph. Cc chi ph gin tip ny kh tnh c chnh xc cho mt i tng nhn chi ph. V th, n c th c phn b n i tng nhn chi ph (cy vit ca bn trong th d trc ) da trn mt c s no m doanh nghip cho l thch hp nht. Th d: chi ph in nc c th phn b n nhm chi ph da trn c s l s gi my chy. Nh vy, s gi my c gi l c s phn b, hay chi ph ca b phn gin tip phn b trn c s s gi lm vic ca lao ng trc tip

Trn thc t, n gin v d tnh ton, cc nh qun tr chi ph chp nhn s dng phng php phn b chi ph gin tip trung bnh trn tng sn phm (ly tng chi ph gin tip chia cho s lng sn phm c sn xut. Mi sn phm nhn phn chi ph ging nh nhau). Tuy nhin, phng php ny khng cho thy c mc s dng cc yu t chi ph cho tng sn phm hoc dch v. Th d: Cng ty A. sn xut 5 mu motor in cho cc loi qut my. Mi thng, cng ty sn xut 280 motor cho tt c 5 mu vi tng chi ph l 150 triu ng. Phn tch chi ph trn 2 mu trong s 5 mu ca cng ty cho kt qu trong bng sau:

22

Bng 1. Chi ph lin quan trn 2 mu motor ST T Loi chi ph Mu 1 TB/ sn phm 1 - NVL - LTT Tng CP trc tip 2 Chi ph trc tip () 14.000 8.000 22.000 31.000 11.000 42.000 Mu 2 TB/sn phm

Chi ph gin tip () - Chi ph qun l - Chi ph khc Tng chi ph gin tip Tng chi ph/sn phm 32.312 52.312 5.790 4.522 10.312 5.790 4.522 10.312

Nhn xt:

Chi ph trc tip cho mi sn phm c tnh ton r rng v c s khc bit gia hai mu sn phm.

Chi ph gin tip khng th tnh ton c th cho tng sn phm nn cng ty phn b trung bnh. Nh vy, mi sn phm d c mc phc tp khc nhau cng nhn mt khon chi ph gin tip ging nhau.

Tng chi ph ca mi sn phm khc nhau l do s khc nhau ca chi ph trc tip.

23

By gi n phin ngi hc: cc bn cho nhn xt i, vic phn b ny thc t hp l khng? Th d trn y ch minh ha cho vic n nh v phn b chi ph n tng i tng nhn chi ph. Do phn b trung bnh nn cc sn phm d c s khc nhau v thit k, tinh xo, phc tp vn nhn cng mt mc chi ph gin tip nh nhau. iu ny dn n nhng nhn nh cha chnh xc v chi ph sn xut ca sn phm v lm cho nh qun tr c th hnh thnh nhng quyt nh khng ph hp trong chin lc sn xut kinh doanh ca doanh nghip mnh. II. KHI NIM CHI PH TRONG TNH TON CHI PH SN PHM V DCH V 1. Chi ph sn phm (product costs): Bao gm cc chi ph cn thit hon thnh sn phm nh: nguyn vt liu trc tip, lao ng trc tip v chi ph sn xut chung i vi cc doanh nghip thng mi, chi ph sn phm bao gm chi ph mua hng cng vi chi ph vn chuyn, chi ph bo qun. i vi doanh nghip dch v, tt c chi ph c xem l chi tiu cho cc hot ng. 2. Chi ph thi k (period costs): L tt c chi ph dng cho qun l v bn hng. Chi ph ny bao gm: chi ph qun l chung, chi ph qung co, chi ph x l d liu, lng cho nhn vin, 3. Cc dng chi ph (cost flows) trong doanh nghip Dng chi ph trong cc dng doanh nghip sn xut, thng mi v dch v th khng ging nhau. Chng s c miu t theo cc ngha chi ph i vo cc ti khon tng ng sau:

24

3.1 Trong cc doanh nghip sn xut.

u tin, chi ph cho vic mua nguyn vt liu s dng trong sn xut.

Chi ph nguyn vt liu c a vo ti khon sn xut kt hp vi cc yu t chi ph lao ng v cc yu t chi ph khc

Khi sn phm hon thnh, cc chi ph tch ly trong ti khon sn xut s c chuyn ra khi ti khon ny v a vo ti khon thnh phm.

Tng kt tt c chi ph li ta c gi vn hng bn cho sn phm sn sng bn.

S 1. Cc dng chi ph trong doanh nghip sn xut v thng mi

Doanh nghip sn xut

Doanh nghip thng mi

Bc 1

NVL c mua

Hng ha c mua

NVL c s dng

Bc 2

CPL

CPSX chung

Quy trnh SX

Thnh phm
Bc 3

Sn phm tn kho

Gi vn hng bn

Gi vn hng bn

25

3.2 Trong cc doanh nghip thng mi Quy trnh trong cc doanh nghip ny n gin hn. Hng ha c mua, v chi ph mua c ghi vo ti khon tn kho. Khi hng c bn, cc chi ph ny c chuyn n ti khon gi vn hng bn. 3.3 Trong doanh nghip dch v: Thng khng c hoc c rt t tn kho. Chi ph nguyn vt liu, lao ng v chi ph sn xut chung c n nh n i tng nhn chi ph l dch v. S 2 Cc dng chi ph trong doanh nghip dch v Bn ang lm vic trong loi hnh doanh nghip no? Sn xut, thng mi, dch v? Dng chi ph trong doanh nghip ca bn c theo nh minh ha khng? Thng thng, trong cc doanh nghip c ba ti khon tn kho: (1) i vi cc doanh nghip sn xut: tn kho nguyn vt liu (NVL), tn kho sn phm d dang (SPDD), tn kho thnh phm (TP).

Doanh nghip dch v NVL c mua

NVL c s dng L CP sn xut chung

Chi ph dch v

26

(2) i vi doanh nghip thng mi: ch c tn kho sn phm (3) i vi doanh nghip dch v: ch c tn kho nguyn vt liu. Trong s , cc con s 1, 2, 3 pha bn phi biu th cho ba khon tn kho tng ng ca cc doanh nghip. Khi nim tn kho dng trnh by cch thc cc dng chi ph i vo quy trnh sn xut, sau i vo thnh phm v cui cng hnh thnh gi vn hng bn. Mi ti khon tng ng u c tn u k v cui k. Cn i chung ta c: Tn u k + pht sinh trong k = hon thnh v chuyn ra + tn cui k minh ha cc dng chi ph trn cc ti khon, ta c th d sau: (1) Tn u k ca doanh nghip:

Nguyn vt liu SPDD Thnh phm

20 triu ng 15 20 -

(2) Pht sinh trong k

Mua nguyn vt liu NVL s dng Lao ng trc tip

70 triu ng 85 -

100 -

Chi ph sn xut chung 120 Hon thnh v chuyn ra 270 -

(3) Tn cui k

Nguyn vt liu

5 triu ng

27

SPDD Thnh phm

50 25

Dng chi ph i vo cc ti khon tng ng nh sau:

Ti khon NVL 20 70 85

Lng nhn vin 100

Chi ph sn xut chung 120

CK

Ti khon sn xut 15 85 100 270 120 50

CK

Ti khon thnh phm 20 215 210

CK

25

Gi vn hng bn 210

28

III. KHI NIM CHI PH I VI VIC HOCH NH V XY DNG QUYT NH Phn ny s gii thch cho ngi hc cc khi nim chi ph lin quan n vic s dng thng tin chi ph hoch nh v ra quyt nh 1. Chi ph lin quan: chi ph ny pht sinh khi nh qun tr phi la chn mt trong nhiu phng n hin hu. c th ra quyt nh mt cch chnh xc, ngi ny phi so snh xem phng n no l c li ch ln nht, v d dng so snh, ngi ta thng quy thnh tin (tin th o lng rt d, phi khng cc bn?). Nh vy, nh qun tr cn nhng thng tin chi ph lin quan n cc phng n . Cc chi ph lin quan c hai c im:

Khc nhau theo tng phng n. S xy ra trong tng lai.

Chi ph lin quan bao gm ba khi nim: 1.1 Chi ph chnh lch (differential cost): l nhng chi ph khc nhau theo tng phng n, v n c th l chi ph bin i hoc chi ph c nh Th d: c 2 phng n vi cc thng tin chi ph c tnh nh sau:

29

Phng n 1 (tr. ) 1 2 Tng doanh thu Tng chi ph Trong : Gi vn hng bn Chi ph qun l Chi ph qung co 3 Li nhun 830 350 200 120 1500 1380

Phng n 2 (tr. ) 1100 1040

Chnh lch

400 340

620 220 200 60

210 120 0 60

Sau khi so snh hai phng n, ta thy:

Chnh lch trong doanh thu Chnh lch trong chi ph Chnh lch trong li nhun

400 tr. 340 tr. 60 tr.

Nh qun tr quyt nh chn phng n 1 do n mang li li ch ln nht. Theo bn, quyt nh ca nh qun tr l chnh xc cha? Bn c th gii thch ti sao c khng? 1.2 Chi ph c hi (opportunity cost). L li ch b mt i khi la chn mt phng n m khng la chn cc phng n khc. Khi nim chi ph c hi c s dng o lng nhng tc ng kinh t tim nng ca mt quyt nh. Th d: mt ngi ang lm vic vi mc lng 100 triu ng/nm. Anh quyt nh ngng lm vic tip tc hc cao hc. Trc mt, chi ph c hi l 100 triu ng (v cn cc chi ph pht
30

sinh khc lm cho chi ph c hi s ln hn mc ny). Ti sao anh ta li chp nhn mt mc chi ph c hi cao nh th? l do li ch tim nng m anh ta c th t c sau ny nu anh ly c tm bng cao hc. Cc li ch kh m o lng c ngay thi im ra quyt nh. Bn c thy khi nim chi ph ny quen thuc vi mnh khng? Bn bit chi ph c hi nhng mn hc no ri? Nu khng nh th Rng ln nh. 1.3 Chi ph chm (sunk cost) L nhng chi ph xy ra v doanh nghip phi gnh chu d chn phng n no. Th d: chi ph b ra mua mt thit b mi. Nh vy, mi hot ng c s dng thit b ny lun lun c mt phn chi ph ca thit b ny. Chi ph ny khng lin quan n vic ra quyt nh m ch tc ng n dng tin ca doanh nghip. Tuy nhin, khi ra quyt nh, cc nh qun tr thng bao gm lun chng v coi nh l chi ph lin quan trong phn tch ca h. 2. Yu cu i vi cc thng tin chi ph cho vic xy dng quyt nh 2.1 Chnh xc: Cc thng tin chi ph chnh xc s bo m kt qu tnh ton chi ph, t s c cc quyt nh ph hp v chin lc sn xut kinh doanh cho doanh nghip. Thng tin chi ph thng c ly t cc d liu k ton. Nh vy, t yu cu chnh xc, doanh nghip cn mt h thng kim tra k ton ni b cht ch. H thng ny l mt tp hp cc chnh

31

sch v quy trnh hot ng x l cc d liu ti chnh nhm mc ch trnh nhng sai lm. 2.2 ng lc. Cc thng tin qun tr chi ph phi c cung cp y v ng lc cho yu cu s dng. Chm tr trong vic cung cp cc thng tin ny c th a n s lng ph rt ln trong sn xut. Th d: cc thng tin v sn phm trong dy chuyn sn xut khng c cung cp kp thi c th dn n s gia tng sn phm khng m bo cht lng. Chi ph sn xut s gia tng, v nu cc sn phm ny c bn ra, uy tn doanh nghip s b nh hng. n y, chng ta kt thc ni dung ca bi 2. Mt vi vn cn lu :

C mt s khi nim qun tr chi ph kh mi vi cc bn nh tc nhn to chi ph, i tng nhn chi ph, n nh chi ph, phn b chi ph Cc bn cn hiu tht r rng v s gp thng xuyn cc khi nim ny cc chng sau.

Trong tng hoat ng ca doanh nghip s c nhng khi nim chi ph tng ng: tc nhn to chi ph, chi ph trc tip, chi ph gin tip, chi ph lin quan.

Tm tt bi. Trong qun tr chin lc, cc khi nim chi ph quan trng u c lin quan n cc dng tc nhn to chi ph: tc nhn theo hot ng, tc nhn theo sn lng. Tc nhn theo hot ng l chi tit mc ca hot ng. Ngc li, tc nhn theo sn lng l tng s mc , thng l sn lng sn xut. Cc khi nim quan trng trong tnh ton chi ph l chi ph sn phm (bao gm chi ph nguyn vt liu, lao ng trc tip v chi ph

32

sn xut chung) v chi ph thi k (chi ph bn hng, qun l v cc chi ph khc khng lin quan n sn xut). Ngoi ra, cc khi nim tn kho cng c s dng tnh ton chi ph sn xut v gi vn hng bn. Cc khi nim quan trng trong vic hoch nh v xy dng quyt nh l chi ph lin quan. Khi phi la chn mt phng n, cc nh qun tr phi xem xt cc chi ph ny do chng khng ging nhau cc phng n a ra. Cu hi. 1. Tc nhn to chi ph l g?. 2. C phi tt c chi ph trc tip l chi ph bin i khng? 3. C phi tt c chi ph gin tip l chi ph c nh khng? 4. Nh qun tr cn cc thng tin chi ph lin quan cho chc nng g? 5. Phn bit s khc nhau gia chi ph sn phm v chi ph thi k? 6. Khi nim chi ph lin quan, chi ph c hi, chi ph chm? 7. Ban Gim c cng ty Z yu cu b phn qun tr chi ph cung cp thng tin v chi ph sn xut ca thng 5 chun b k hoch cho thng sau. Cc chi ph c ghi chp nh sau: Cc khon chi ph tn kho Thnh phm Sn phm d dang Nguyn vt liu u k (ngn ) 100.000 65.000 90.000 Cui k (ngn ) 95.000 80.000 100.000

33

Trong thng c cc chi ph pht sinh nh sau:

Tng chi ph pht sinh Chi ph sn xut chung Chi ph NVL s dng

689.000 ngn ng 153.000 120.000 -

Tuy nhin, trong bo co ca b phn qun tr chi ph cn thiu thng tin ca: chi ph NVL c mua, chi ph lao ng trc tip, gi vn hng bn. BG yu cu phi tnh b sung cc chi ph ny. 8. Cng ty sn xut v rut xe t Y. chun b tng kt hot ng nm. K ton chi ph v qun tr chi ph phi hp kim tra s sch v cung cp cc d liu nh sau: Cc khon chi ph (triu ng) Tn NVL trc tip Tn sn phm d dang Tn thnh phm Mua NVL trc tip Lao ng trc tip Lao ng gin tip Bo him xng sn xut Khu hao thit b Bo tr, sa cha thit b Marketing, qung co Chi ph qun l chung Doanh thu 40.000 37.000 18.000 47.000 35.000 20.000 70.000 30.000 10.000 12.000 13.000 5.000 49.000 30.000 300.000 Cui 2004 Cui 2005

34

BG yu cu phi trnh bng bo co chi ph sn xut v thu nhp c th ca cng ty lm cn c cho k hoch sn xut kinh doanh ca nm ti v tnh ton phn li nhun chia cho cc c ng. Hy thc hin yu cu ny. (Xin xem phn hng dn gii p cu hi phn cui bi)

35

BI 3

TNH TON CHI PH THEO MC HOT NG

Trc khi i vo ni dung ca bi, chng ta cn nh li ba thnh phn ca chi ph sn phm. l chi ph ca nguyn vt liu trc tip, chi ph ca lao ng trc tip sn xut ra sn phm v cui cng l chi ph sn xut chung. Chi ph sn xut chung (c xem nh chi ph gin tip) bao gm chi ph cho nhiu khon mc nh: nguyn vt liu gin tip, lao ng gin tip, khu hao, bo tr, in, nc, cc khon linh tinh trong sn xutCc chi ph trc tip c tnh ton v nhn din d dng trong chi ph sn phm. Tuy nhin, chi ph gin tip rt kh tnh ton v phn b vo trong tng sn phm. Mc tiu ca bi tp trung vo cc phng php tnh ton chi ph sn xut chung trong chi ph sn phm. Theo , chng ta s gp li nhng vn ca phng php tnh ton chi ph theo phn tch cc hot ng (ABC). y l mt phng php mi, tin tin gip doanh nghip gim s sai lch ca h thng tnh ton chi ph truyn thng v t c chi ph sn phm chnh xc hn. ABC tp trung vo vic phn tch v qun tr cc hot ng gip cho doanh nghip kinh doanh hiu qu v gia tng khng ch cc gi tr cho khch hng m cn gia tng c li nhun cho cng ty. Sau khi nghin cu bi ny, ngi hc s:

Hiu c ti sao phng php chi ph truyn thng li dn n sai lch trong tnh ton chi ph sn phm.

36

Hiu c h thng ABC v nhng li ch cng nh gii hn ca n.

Hiu c cch ng dng ABC vo tnh ton chi ph mt s loi hnh doanh nghip..

I. MT S C IM CA MI TRNG SN XUT HIN NAY. Hin nay, gim chi ph, tng nng sut, ci thin cht lng sn phm, gia tng tnh nng sn phm p ng nhu cu ca khch hng, doanh nghip s dng mt hoc tt c cc cng c sau

H thng Just-in-time: sn xut theo n hng, khng d khng thiu, nh th s gim chi ph, gim tn kho, giao hng ng hn a n tng doanh thu, tng li nhun cho doanh nghip.

H thng sn xut linh hot FMS (Flexible Manufacturing System): gim tht thot, lng ph trong sn xut. Mun xy dng h thng ny th yu cu u t ban u kh ln nhng hiu qu th v cng ln lao.

p dng robot trong sn xut ..

II. TNH TON CHI PH THEO PHNG PHP TRUYN THNG 1. Khi nim Tnh ton chi ph truyn thng l mt phng php c s dng khi chi ph cho lao ng chim t trng ln trong chi ph sn phm. Phn chi ph sn xut chung (cc chi ph khng th xc nh mt cch trc tip trong tng sn phm) ch chim mt t l nh. Do , chng s c tnh ton v phn b vo chi ph sn phm da trn c s sn lng c sn xut (th d chng 2) hoc mt tc nhn no nh s gi my, s gi lao ng trc tip.
37

2. Nhng hn ch ca phng php tnh ton truyn thng.

Khng phn nh c nhng hot ng cn thit cho vic sn xut sn phm

Trong chi ph sn xut chung (tt c l chi ph gin tip) c cc chi ph nh khu hao, bo tr, bo him, lng cho lao ng gin tip, c phn b bnh qun vo mi sn phm. Kt qu l lm sai lch chi ph sn phm do mi khi lng sn phm c sn xut c sn lng, quy m, phc tp khc nhau.

S sai lch trong chi ph sn phm c th l nguyn nhn a n nhng quyt nh khng chnh xc nh: sai lm trong quyt nh sn lng sn xut, n nh gi sn phm, hoc phn b cc ngun lc sn xut khng hiu qu.

III. TNH TON CHI PH THEO MC HOT NG Phn ny s tp trung m t h thng tnh ton chi ph theo mc hot ng m i tng nhn chi ph hay nhm chi ph cn sn xut ra sn phm. Tnh ton ny da trn mi quan h ta vn bit: xi nhiu tr nhiu, xi t tr t (khng xi th tt nhin s khng phi tr g ht). 1. Khi nim ABC l phng php tnh ton n nh chi ph n sn phm/dch v da trn mc s dng hay tiu th cc ngun lc ca cc hot ng sn xut ra sn phm . Phng php ABC c hnh thnh l do chi ph sn xut chung ch lin quan mt cch gin tip n sn phm cui cng.V vy, khi phn b chng cho sn phm phi da trn mt c s hp l. C s l cc hot ng c thc hin cho sn phm .

38

2. Cc hot ng v cc tc nhn to chi ph trong ABC 2.1 Hot ng (activity): l cng vic c thc hin trong t chc. Hot ng l hnh ng, chuyn ng hay kt qu ca cng vic. Th d: lp rp cc linh kin vo bo mch, x l & kim tra nguyn vt liu, may cc phn ri rc li thnh ci o, ca, bo, c g ng ra bn gh 2.2 Ngun lc (resource) l mt yu t kinh t c s dng thc hin cc hot ng. Th d: lao ng, NVL l ngun lc thc hin hot ng 2.3 Tc nhn to chi ph (cost driver): l bt k yu t no m n c tc ng lm thay i chi ph ca mt hot ng ( gp khi nim ny chng trc) Gi nh chnh ca h thng ABC l sn phm/dch v ca doanh nghip c thc hin bi cc hot ng. Cc hot ng ny s dng cc ngun lc t to ra chi ph. Cc ngun lc c phn b n hot ng, sau n i tng nhn chi ph. Vi ABC, chi ph sn xut chung c phn b n i tng nhn chi ph bng cch xc nh cc hot ng, cc ngun lc, chi ph ca chng v s lng cn thit sn xut ra sn phm. Phng php ny kh mi l, cc bn c gng tp trung hiu nh. Kin nhn l cha kha ca mi thnh cng m! 3. Cc bc trong thit k h thng ABC C ba bc ch yu trong vic thit k h thng tnh ton chi ph ABC (1) Bc 1: Xc nh cc chi ph ngun lc v phn tch cc hot ng

39

Hu ht chi ph ngun lc u c ghi chp trong s ci k ton nh mua NVL, x l NVL, chi ph nh xng, my mc thit b, lng nhn vin,

Phn tch cc hot ng: l xc nh v m t nhng vic phi lm trong n v sn xut ra sn phm. Cng vic ny bao gm: thu thp d liu, iu tra, quan st, phng vn v lit k cc cng vic c thc hin c c nhng thng tin cn thit cho vic phn tch

(2) Bc 2: n nh chi ph ngun lc n cc hot ng Khi thc hin cc hot ng s phi s dng cc ngun lc, vic ny to ra chi ph. Nu thc hin nhiu hot ng s phi s dng nhiu ngun lc, chi ph tng ln. y l mi quan h nhn qu v l c s cho tnh ton theo ABC Chi ph ngun lc c n nh vo cc hot ng mt cch trc tip hoc c tnh

Trc tip: yu cu phi o lng thc t mc s dng cc ngun lc ca hot ng . Th d: cn bao nhiu chi ph cho in vn hnh my trong dy chuyn sn xut sn phm A..

c tnh: nu khng c sn cc o lng trc tip, nh qun tr phi c tnh mc tiu th ca tng hot ng trong cc hot ng phn tch. Th d: c tnh s gi my hot ng cn thit cho vic lp rp mt xe hi.

(3) Bc 3: n nh chi ph hot ng n i tng nhn chi ph Mt khi bit chi ph cc hot ng, cn phi o lng mc tiu th cc hot ng trn mi sn phm c sn xut. Chng ta gi l tc nhn to chi ph dng hot ng (th d: s gi my hot ng, s my mc s dng, s NVL c

40

kim tra v x l) Hot ng no tiu th nhiu th s c chi ph cao v ngc li. Bng 1. Cc hot ng v tc nhn hot ng trong ABC Hot ng Tc nhn hot ng Chi ph hot ng ph mua NVL

Mua nguyn vt S lng NVL c Chi liu Vn mc hnh mua

my S gi my hot ng Chi ph s dng my mc

X l nguyn vt S lng NVL c x Chi ph x l NVL liu l

Gim st sn xut S cng nhn, phn Lng cho ngi gim xng Kim lng tra cht S sn phm, linh kin st Lng cho ngi kim tra

Cc tc nhn hot ng s gii thch ti sao chi ph sn xut chung ca tng sn phm li khc nhau m iu ny th phng php truyn thng khng gii thch c th c Bn cn ngh ra c thm nhng hot ng, tc nhn to chi ph no na khng?Cn nhiu lm. C suy ngh thm nh 4. Nhng li ch v gii hn ca ABC 4.1 Li ch.

ABC cung cp cho nh qun tr cc thng tin chi ph sn phm chnh xc. iu ny a n vic nhn din r li nhun, c quyt nh tt hn v gi sn phm, chng loi sn phm, v cc chi tiu khc.

41

ABC gip o lng cc chi ph hot ng chnh xc hn, t nh qun tr c th ci thin sn phm, quy trnh sn xut, gia tng gi tr cung ng cho khch hng vi chi ph thp nht.

ABC gip cho nh qun tr nh gi d dng cc chi ph lin quan khi xy dng quyt nh sn xut kinh doanh..

4.2 Gii hn.

B st chi ph: trong ABC, cc chi ph nh qung co, tip th, R&D, bo hnh khng c xem l chi ph sn phm m l chi ph thi k. Nhng thc t, y li l cc chi ph b sung cho tng sn phm ring bit.

Tng chi tiu v tn thi gian: pht trin v thc hin h thng ABC thng lm tng thm mt khon chi tiu cho doanh nghip v mt nhiu thi gian. Theo cc doanh nghip thnh cng trong vic s dng h thng ny, h mt khong hn mt nm chun b v thc hin chng.

IV.

TH

MINH

HA

CC

CCH

TNH

TON

THEO HAI H THNG. Sau y l th d ngi hc c th so snh vic tnh ton chi ph theo hai phng php m t trn. Cng ty Z. sn xut v bn hai loi my in: my loi tt v loi thng. Trong qu 2/2005, b phn k ton bo co cc thng tin v hai loi sn phm nh sau:

42

Khon mc Sn lng (my) Gi bn (ngn ng) Chi ph NVL v

My in loi tt 5.000 400 200 25.000

My in loi thng 15.000 200 80 75.000

LTT (ng.) S gi lao ng trc tip (gi)

Ban Gim c cng ty rt hi lng vi mc bn v li nhun c bo co. H quyt nh trong 6 thng cui nm s tp trung ngun lc nhiu hn cho loi my tt do nhn nh y l sn phm c li nhun cao hn. Tuy nhin, b phn qun tr chi ph cho rng quyt nh ny cha chnh xc. Qua kho st h ghi nhn c cc hot ng, nhm chi ph v tc nhn hot ng d tnh cho c nm nh sau: Hot ng Nhm chi ph d tr (ng. ng) iu hnh qun l X l nguyn vt liu Vn hnh my mc ng gi Tng cng 2.000.000 1.500.000 75.000 125.000 300.000 S gi Tc nhn hot ng to chi ph iu hnh (gi)

S lng NVL x l (kg) S gi my (gi) S lnh ng gi (lnh)

43

V sau y l mc tiu th cc tc nhn hot ng trong qu 2/2005 Tc nhn hot ng S gi iu hnh (gi) S lng NVL x l (kg) S gi my (gi) S lnh ng gi (lnh) My tt 5.000 200 50.000 5.000 My thng 7.500 100 100.000 10.000 Tng cng 12.500 300 150.000 15.000

B phn qun tr chi ph tnh ton v chng minh cho Ban Gim c thy, nu s dng hai phng php tnh s cho hai mc chi ph sn phm khc nhau, t s c hai mc li nhun khc nhau. Sau y l tnh ton ca b phn qun tr chi ph. S liu bng trn th hin chi ph nguyn vt liu v lao ng trc tip. Chi ph sn xut chung ca tng loi sn phm s c tnh nh sau. 1. Phng php tnh ton truyn thng Chn s gi lao ng trc tip lm c s phn b chi ph sn xut chung. Ta c tng s gi lao ng trc tip sn xut 2 loi my l: 25.000 + 75.000 = 100.000 gi

Nh vy, tng ng vi mi gi lao ng trc tip, s c mt khon chi ph sn xut chung c phn b l: 2.000.000/100.000 = 20 ngn ng Chi ph chung phn b cho sn xut loi my tt 20 ng. 25.000 = 500.000 ngn ng

Chi ph sn xut chung tnh cho mi chic my tt

44

500.000/5.000 = 100 ngn ng Chi ph chung phn b cho sn xut loi my thng 20 ng. 75.000 = 1.500.000 ngn ng

Chi ph sn xut chung cho mi chic my thng 1.500.000/15.000 = 100 ngn ng

Phn tch li nhun theo phng php truyn thng

Khon mc 1. Gi bn mt sn phm (ngn ng) 2. Chi ph mt sn phm (ngn ng)

My loi tt 400

My loi thng 200

NVL v L trc tip Chi ph SX chung

200 100 300

80 100 180

Tng chi ph sn phm (ngn ng) 3. Li nhun (ngn ng)

100

20

Nh vy, nu tnh theo phng php truyn thng l la chn mt tc nhn chi ph lm c s phn b chi ph chung th sn phm my in loi tt c li nhun cao hn.

45

2. Phng php ABC By gi, chng ta tnh ton chi ph theo quan im ca b phn qun tr chi ph l s dng phng php ABC. Trong phng php ny, chng ta phi tnh gi tr ca mi tc nhn hot ng. Ta c bng sau: Tc nhn hot ng Nhm chi ph d tr (ng. ng) 1 S gi iu hnh (gi) S lng NVL x l (kg) S gi my (gi) S lnh ng gi (lnh) Chi ph sn xut chung phn b n hai sn phm nh sau. My in loi tt Tc nhn hot ng CP/H (ng.ng) Mc H Tng CPH (ng.ng) 1 S gi iu hnh (gi) S lng NVL x 1.000 200 200.000 40 2 10 3 5.000 4=23 50.000 5 10 CP/SP (ng.ng) 1.500.000 75.000 150.000 15.000 10 5 2 125.000 300.000 Mc tiu th cc hot ng 3 12.500 300 Chi ph cho mt hot ng (ng. ng) 4 = 2/3 10 1.000

46

l (kg) S gi my (gi) S lnh ng gi (lnh) 5 5.000 25.000 155 5 10 50.000 500.000 100

Tng chi ph sn xut chung phn b n mi my in loi tt My in loi thng 1 2 (ng.) 3 4=23 (ng.) S gi iu hnh (gi) S (kg) S gi my (gi) S ng (lnh) Tng chi ph sn xut chung phn b n mi my in loi thng lnh gi 5 10.000 50.000 lng 1.000 10 100 100.000 100.000 10 7.500 75.000 5 (ng.)

6,67

NVL x l 1.000.000 66,67

3,33

81,67

47

Phn tch li nhun theo phng php ABC Khon mc My loi tt My loi thng 1. Gi bn mt sn phm (ngn ng) 2. Chi ph mt sn phm (ngn ng)
NVL Chi

400

200

200 155

80 81,67 161,67

v L trc tip

355

ph SX chung

Tng chi ph sn phm (ngn ng) 3. Li nhun (ngn ng) 45 38,33

Sau khi tnh ton xong, b phn qun tr chi ph i n kt lun. a. Nu s dng phng php truyn thng, cc sn phm c sn lng sn xut cao thng b tnh trng i chi ph trong khi sn phm c sn lng thp li c chi ph nh hn so vi thc t. V th, BG nhn nh khng ng v chi ph v li nhun ca hai loi sn phm ny. b. Theo phng php ABC, mi loi my c mc tiu th cc hot ng khc nhau nn hnh thnh mc chi ph khc nhau theo quy lut nhn qu (xi nhiu tr nhiu). c. Mc d my in loi tt c li nhun cao hn, nhng xt v sut sinh li th my in loi thng li cao hn. C th:

My tt:

48

Tng chi ph b ra: Li nhun

355 ngn ng 45 ngn ng

Sut sinh li trn chi ph 45/355 = 0,1268 = 12,68%

My thng Tng chi ph b ra Li nhun 161,67 ngn ng 38,33 ngn ng

Sut sinh li trn chi ph 38,33/161,67= 0,237 # 23,7% By gi th BG thy c chi ph chnh xc ca hai loi my. Cc quyt nh phi c xem xt li trnh nhng sai lm trong sn xut v kinh doanh. ng thi, BG cng s xem xt c th p dng cc mc hot ng trn cho nhng sn phm c sn xut trong 6 thng cui nm. n y, chng ta thy c cc phng php tnh ton chi ph sn phm ca cc doanh nghip hin nay. Trong iu kin cnh tranh ngy cng gay gt v quy m m rng ra ton cu, vic tnh ton chi ph cho mt sn phm (dch v) i hi phi chnh xc. Trong th d trn, nu nh BG nhn nh li nhun sn phm nh theo phng php truyn thng v ra quyt nh tng sn lng sn xut i vi my in loi tt, hu qu ca quyt nh ny s nh th no? Cc bn hc vin thn mn, cc bn hiu c cch tnh ton ca hai phng php. Nu l Gim c ca doanh nghip trn, bn c thay i quyt nh ca mnh khng? Ti sao? Chc cc bn thnh cng trong iu hnh doanh nghip. Mt s im ngi hc cn ch :

Phng php tnh ton chi ph truyn thng ch c th p dng tnh ton chi ph sn xut chung ca sn phm trong trng

49

hp doanh nghip c chi ph lao ng cao, cng ngh n gin, chng loi sn phm t.

Phng php tnh chi ph ABC c p dng cho cc doanh nghip c chi ph nguyn vt liu, chi ph k thut cao, cng ngh tin tin, sn phm a dng, quy trnh sn xut phc tp.

Tm tt bi Trong chi ph sn xut ca sn phm, chi ph trc tip (nguyn vt liu, lao ng trc tip) c nhn din v tnh ton d dng, cn cc chi ph gin tip rt kh nhn din v tnh ton. V th, phn b chng n sn phm, ta c hai phng php:

Th nht: Phng php tnh ton v phn b truyn thng. Theo phng php ny, mt tc nhn chi ph thch hp c chn lm c s phn b.

Nu l doanh nghip c chi ph lao ng trc tip ln, tc nhn thch hp thng c chn l s gi lao ng trc tip. Nu l doanh nghip c chi ph cho my mc cng ngh ln, s l s gi my.

Phng php ny c u im l n gin, tnh ton d dng. Tuy nhin, n c gii hn l lm sai lch chi ph sn phm do ch s dng mt tc nhn chi ph lm c s phn b. T , nh qun tr c th ra nhng quyt nh khng chnh xc v sn lng sn xut, gi bn sn phm, phn b cc ngun lc, chin lc kinh doanh v c th nh mt li th cnh tranh ca doanh nghip mnh.

Th hai: Phng php tnh ton chi th theo mc hot ng.

50

Phng php ny cung cp cho nh qun tr cch tnh ton chi ph tt hn v c th gip cho doanh nghip nng cao hiu qu qun l da trn li th cnh tranh, im mnh, im yu ca mnh. Phng php ny da trn c s phn tch cc hot ng c thc hin sn xut sn phm /dch v. u im ca n l cung cp cc thng tin chi ph mt cch chnh xc, gip nh qun tr c th nh gi ng li nhun, doanh thu cho doanh nghip mnh. Ngoi ra, n cn gip doanh nghip nhn din cc c hi ci thin hoc nng cao li th cnh tranh thng qua vic xy dng cc chin lc v chi tiu, gi c, dch v khch hng, pht trin sn phm.Tuy nhin, phng php ny cng c gii hn: c th b st chi ph v kh tn km do phi o lng, phn tch hot ng. Trong mi trng kinh doanh c nhiu bin ng nh trnh by trong bi 1, vi cc doanh nghip ang cnh tranh nhau v gi c th ABC c xem l mt cng c qun tr chi ph hu hiu, c s dng hn 20 nm qua. Tuy tn km chi ph v thi gian nhng li ch m n mang li rt ln. Doanh nghip c th p dng cc o lng ban u cho c qu trnh sn xut v kinh doanh ca mnh. Cu hi. 1. Gii thch cch tnh ton chi ph sn phm theo phng php truyn thng? 2. ABC l g? Ti sao phng phpny li c th gip cho doanh nghip ci thin vic tnh ton chi ph ca mnh? 3. Doanh nghip no cn s dng h thng ABC trong tnh ton chi ph sn phm? 4. Xc nh tc nhn to chi ph ca cc hot ng sau y:

51

 Bo Lp

tr my mc t thit b k sn phm nguyn vt liu st sn xut

l nguyn vt liu hao nh xng du cho xe

Khu Xng Bn

Thit Mua

hng cho khch hng chnh cho sn xut

Gim

in

5. Ti sao phi phn tch cc hot ng khi s dng phng php ABC? Ti sao cc thng tin phn tch ny li hu ch cho vic xy dng quyt nh? 6. Cng ty Y. chuyn sn xut TV cht lng cao. Trong thng 9/2005, cng ty c chi ph sn xut chung nh sau: Nhm chi ph Tc nhn to chi ph Chi ph sn xut chung (ng.) Kim tra cht S lng ln lng kim tra 100.000 1.000 thit b 50.000 Mc tiu th cc tc nhn to chi ph 1.000 ln

Lp t thit b S thit b phi lp t Cc khon phi S thu Chi ph khc S gi lao ng trc tip ha n

650

25 ci

30.000

3.000 gi

52

u thng 10/2005, cng ty nhn c mt n t hng 500 TV. Sau khi tnh ton, b phn qun tr chi ph nhn thy thc hin n hng ny cn cc hot ng vi mc tiu th nh sau: S lng ln kim tra S thit b phi lp t S ha n phi x l S gi lao ng trc tip 25 ln 200 thit b 250 ci 300 gi

Ban Gim c yu cu b phn qun tr chi ph tnh ton: a. Tng chi ph sn xut chung phn b n 500 sn phm bng phng php ABC? b. Chi ph sn xut chung ca mi sn phm? c. Tng chi ph sn xut chung ca n hng nu phn b trn c s s gi lao ng trc tip? Theo bn, BG s quyt nh chn phng php no phn b? Ti sao? 7. Trong 3 thng u nm 2005, cng ty p - chuyn sn xut my chp hnh - c cc d liu v chi ph nh sau: Nhm CP hot ng Thit lp my mc X l NVL Kim tra cht Tng CP hot ng (ng.) Tc nhn to chi ph Mc tiu th cc hot ng my

100.000 S my thit 100 lp 80.000 S thng NVL 200.000 S b

8.000 thng

phn 1.000 b phn

53

lng Chi ph khc Tng cng

kim tra 100.000 S gi my 480.000 10.000 gi

Cng ty ang c mt n hng 1.000 sn phm. BG cng ty mun c cc thng tin chi ph chnh xc tnh ton gi thnh, c tnh li nhun. o lng v phn tch cc hot ng, b phn qun tr chi ph cho thy cc thng tin lin quan n n hng nh sau:

S my thit lp S thng NVL S b phn kim tra S gi my

12 my 1.000 thng 40 b phn 2.000 gi

Chi ph trc tip cho mi my chp hnh l: Nguyn vt liu : 80 ngn ng v Lao ng trc tip : 120 ngn ng Ban Gim c yu cu: a. Tnh chi ph sn phm da trn c s s gi my. b. Tnh chi ph sn phm theo cc tc nhn to chi ph. c. C chnh lch chi ph gia hai cch tnh trn hay khng?

54

BI 4

C TNH CHI PH

Nh trnh by trong cc bi trc, chi ph pht sinh do thc hin cc hot ng. Nhim v ca qun tr chi ph l phi lm sao xc nh c cc hot ng to ra chi ph, c tnh mi quan h gia chi ph v cc tc nhn ca n ng thi qun l cc hoat ng gy ra chi ph mt cch hiu qu. y cng chnh l ni dung ca bi ny Sau khi hc xong bi 4, ngi hc c th:

Hiu c vai tr chin lc ca c tnh chi ph S dng c cc phng php c tnh chi ph. ng dng c cc bc trong quy trnh c tnh chi ph.

I. KHI NIM C TNH CHI PH. l xc nh chnh xc mi quan h gia mt i tng nhn chi ph v cc tc nhn to chi ph ca n nhm mc ch d bo chi ph. Xt v vai tr, c tnh chi ph lm cho vic qun tr chin lc c d dng do: th nht, gip nh qun tr d bo c chi ph trong tng lai da trn cc tc nhn nh hot ng, sn lng, hay cc tc nhn chi ph khc. Th hai, c tnh chi ph gip nh qun tr xc nh cc tc nhn to chi ph ch cht ca mt i tng nhn chi ph. iu ny rt quan trng trong h thng tnh ton chi ph ABC. 1. S dng c tnh chi ph cho d bo chi ph Trong qun tr chin lc, c tnh chi ph chnh xc c nhiu ng dng nh:

55

a. d dng phn tch chin lc: c tch chi ph gi vai tr quan trng trong cc doanh nghip c chin lc cnh tranh nhau v gi c. Trong mi trng kinh doanh hin nay, c tnh chi ph gip nh qun tr s dng cc k thut qun l hin i nh cng ngh JIT, h thng FMS, hay TQM, chi ph mc tiu, nhm gim chi ph v t c mc tiu chin lc ca mnh b. d dng phn tch chui gi tr (value chain): Chui gi tr l tp hp cc hot ng hay quy trnh t khi bt u nghin cu pht trin sn phm (dch v) mi cho n khi sn phm c a n khch hng. Thng qua phn tch v sp xp li chui gi tr, doanh nghip s nhn din c cc c hi tim nng gim chi ph. Chui gi tr c minh ha nh sau: R&D Thit k SP/DV Sn xut Tip th Phn phi

Dch v hu mi. Doanh nghip c th thc hin ton b cc hot ng ny trong doanh nghip mnh hoc lin kt vi cc doanh nghip (n v) khc ty theo phng n no c chi ph thp hn. Chng hn, doanh nghip t lo vic gii thiu, qung co cho sn phm mi ca mnh sp tung ra th trng hay thu mt cng ty chuyn nghip thc hin vic ny. Phng n chn s l phng n c chi ph thp nht. Bn s chn phng n no khi mun pht trin sn phm mi: thu cng ty t vn bn ngoi thc hin vic nghin cu th trng v thit k sn phm mi cho cng ty hay t t chc nhm nghin cu v thit k (R&D) sn phm cho mnh. Hy ngh xem phng n no li hn?

56

2. c tnh chi ph cho xc nh tc nhn to chi ph. Trong thc t, xc nh tc nhn to chi ph, ngi ta thng da vo nhng ngi thit k sn phm, k s sn xut hay lao ng trc tip sn xut ra sn phm . Nhng ngi ny s cung cp cc thng tin r rng v tc nhn to chi ph. iu ny s lm cho vic c tnh chi ph chnh xc hn. II. CC BC TRONG C TNH CHI PH Phn ny trnh by cch ng dng cc bc ca c tnh chi ph C 6 bc trong c tnh chi ph:

Bc 1: Xc nh i tng nhn chi ph c c tnh

Cc nh qun tr chi ph phi thn trng trong vic xc nh i tng nhn chi ph. Nh ni, i tng nhn chi ph thng l sn phm, dch v, nhng cng c th l khch hng, doanh nghip khc hoc thm ch l nh nc. Th d: lnh o thnh ph ang xy dng chng trnh chng nga si cho tr < 1 tui. Do y chng trnh nm trong chin lc nng cao th cht tr em nn ngi hng th khng phi tr tin. Vy i tng nhn chi ph s l nh nc m c th l chnh quyn thnh ph.

Bc 2: Xc nh cc tc nhn to chi ph

Cc tc nhn to chi ph l nhng nhn t c s dng c tnh.

57

Chi ph c c tnh Chi tiu xng du cho xe

Tc nhn to chi ph on ng xe phi chy (km)

Chi tiu in cho lm mt nh Nhit c duy tr trong nh xng. xng

Chi ph bo tr trong phn S gi my hot ng, s gi lao xng SX Chi ph thit k sn phm. ng S b phn c thit k hay s gi thit k.

Bc 3: Thu thp d liu vi yu cu:

Thch hp: c cng c s d liu vi b phn k ton. Chnh xc: phi bo m vic c tnh t mc chnh xc. chnh xc ca d liu ty thuc vo ngun cung cp. Thng th d liu ngay trong ni b doanh nghip c tin cy cao nht.

Bc 4: V biu d liu

Mc ch ca bc ny l xc nh xem c nhng bt thng trong chui d liu hay khng. Nu c, xc nh l do v c th loi b ra khi quy trnh c tnh.

Bc 5: La chn phng php c tnh

C 4 phng php c s dng c tnh chi ph, l: phn loi chi ph, c lng trc tip, phng php cao thp, v phn tch hi quy.

Bc 6: nh gi mc chnh xc ca chi ph c tnh

58

y l bc xem xt kh nng sai st i vi chi ph c c tnh. Vic c tnh s t chnh xc cao nu cc bc trc c chun b tt. Cc bn hy xem th d minh ha sau: Mt trng i Hc c s sinh vin tt nghip hng nm l 3.500 ngi. Trng ang chun b l tt nghip cho t sinh vin ca nm nay. ng trng phng Ti Chnh c Hiu Trng yu cu phi c tnh cc chi ph cn thit cho bui l. Ta s thc hin trnh t 6 bc cho vic c tnh ny.

Bc 1: Xc nh cc loi chi ph cho bui l. Chng bao gm: chi ph thu gh ngi, thc n v nc ung cho ngi tham d, thu ban nhc phc v.

Bc 2: Xc nh tc nhn to chi ph ca bui l. Trong trng hp ny, l s sinh vin tt nghip n tham d bui l v khch mi ca h. S lng ny s quyt nh s gh thu, lng thc n v nc ung.

Ch : chi ph thu gh, thc n v nc ung l bin ph do thay i theo s ngi tham d. Chi ph cho ban nhc l nh ph do khng chu tc ng bi s ngi tham d. Nh vy, tng chi ph ca bui l l tng chung ca bin ph v nh ph. im quan trng bc ny l ng Trng Phng phi la chn tc nhn to chi ph mt cch chnh xc. y, tnh s sinh vin tt nghip tham d bui l, ng phi da vo s lng hay t l sinh vin tham d ca nm trc.

Bc 3: thu thp d liu v s ngi tham d ca cc nm trc.

59

Bc 4: v d liu ny di dng biu xem c bin ng khng.

Bc 5: la chn phng php c tnh. Gi s ng Trng phng chn phng php n gin nht l phn loi chi ph vi cc chi ph sau:

Gi thu gh ngi Thc n v nc ung Thu ban nhc

2.000 ng/gh 15.000 ng/ngi. 5 triu ng

Mt gi nh khc, mi sinh vin n tham d s mi thm 2 khch. S sinh vin tt nghip c tnh tng t nm trc, khong 3.500 sinh vin v khong 50% trong s s tham d bui l. Nh vy: Chi ph c tnh = nh ph + (s tc nhn to chi ph bin ph cho mi n v) = 5.000.000 + [(3.500 0,.5) (2 + 1)] (15.000 + 2.000) = 94.250.000

Bc 6: trnh bng chi ph c tnh ln cho Hiu Trng xem xt. Khi c hi liu mc chi ph ny l chnh xc cha, ng Trng Phng ni rng nu bit c s sinh vin tt nghip nm nay th vic c tnh s chnh xc hn. Bn hiu c trnh t 6 bc trong c tnh chi ph

cha? Nh bc no l quan trng nht nh. l bc la chn tc nhn to chi ph. Nh chn cho chnh xc, nu khng kt qu c tinh s sai y.

60

III. CC PHNG PHP C TNH CHI PH Nh trn ni, chng ta c tt c 4 phng php c tnh chi ph. 1. Phng php phn loi chi ph Phng php ny yu cu phi phn loi chi ph thuc dng nh ph hay bin ph. Tng chi ph c tnh l tng chung ca nh ph v bin ph (theo th d trn). Phng php ny n gin, d lm nhng mang tnh ch quan khi phn loi. 2. Phng php c lng trc tip. Theo phng php ny, cc nh qun tr chi ph phi xem xt d liu ca nhng nm trc di dng s liu hay biu , t c tnh mc chi ph. Phng php ny c u im l nhanh, d thc hin. Tuy nhin, c hn ch l nu kch thc d liu tng i nh th s kh thy c xu hng sp ti ca chi ph, do c th lm sai lch kt qu c tnh. Th d: Ban Gim c ca cng ty X. ang chun b ngn sch cho nm ti v yu cu b phn qun tr chi ph phi c tnh cc khon chi tiu trong c chi ph cho bo tr my mc. thc hin vic ny, cc nh qun tr chi ph phi xem xt li d liu v chi ph bo tr ca 7 nm trc nh sau: Nm CPBT (ngn.) 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004

22.843 22.510 22.706 23.030 22.413 22.936 23.175

Cc d liu ny c th c biu din di dng biu

61

Thng qua cc d liu bng s v biu , nh gi nhanh, nh qun tr c tnh chi ph bo tr cho nm ti l 23.200 ngn ng (hc vin s dng phn ng dng tnh ton nhanh M. Exel) 3. Phng php cao thp. Phng php ny s dng cc tnh ton i s xc nh mt c tnh duy nht gia hai im cao v thp trong d liu. V vy chnh xc hn hai phng php trn Tr li vi cc con s th d trc. Nh qun tr chi ph thy rng, chi ph bo tr thng c tnh ton da trn s gi my hot ng. S gi my tng ng vi cc mc chi ph 7 nm qua l: Nm CPBT (ngn.) S my (gi) S dng phng php cao thp, nh qun tr la chn hai im t chui d liu mt cho im cao v mt cho im thp. Thng thng th l im cao nht v im thp nht. Tuy nhin, nu hai im ny c khong cch bt thng i vi cc im cn li th c th dn n sai lch trong c tnh. Phng php ny c tnh ton da trn phng trnh: Y = aX + b Trong :

1998

1999

2000 22.706

2001

2002

2003

2004

22.843 22.510

23.030 22.413

22.936 23.175

gi

3.451

3.325

3.383

3.614

3.423

3.410

3.500

Y = gi tr ca chi ph bo tr c tnh X = tc nhn to chi ph. y chnh l s gi my hot ng.

62

b = gi tr ca Y khi X = 0 a = bin ph mt n v cho bo tr.

By gi, nh qun tr s phi chn hai im theo tc nhn to chi ph c tnh. Ti sao li chn theo tc nhn to ch ph? L do: y l nguyn nhn lm cho chi ph bo tr hng nm khng ging nhau. Tc nhn to chi ph trong th d ny chnh l s gi my hot ng. Nh vy, im thp nm 1999 v im cao nm 2004. Ti sao khng chn im cao nm 2001? Chng ta s gii thch l do sau. Ta bit: a l chi ph cho 1 gi my hot ng v c xem l bin ph n v. Trc ht tnh a ri tnh b sau: Chnh lch chi ph gia im cao v thp a = ---------------------------------------------------------------------Chnh lch gi tr ca tc nhn to chi ph ca im cao v thp

a =

23 . 175 22 . 510 = 3 ,8 3 . 500 3 . 325

C th s dng d liu ca nm 1999 hoc nm 2004 tnh gi tr ca b. y ta dng d liu nm 2004: b = Y aX = 23.175 - (3,8 3.500) = 9.875 Ta c th kim tra kt qu bng cch dng d liu ca nm 1999. Theo d liu ny, ta c: b = Y aX = 22.510 - (3,8 3.325) = 9.875 Nh vy, phng trnh c tnh chi ph c dng Y = 3,8X + 9.875

63

B phn sn xut c tnh s gi my hot ng cho nm ti s khong 3.600 gi. Da vo s gi my c tnh, b phn qun tr chi ph cho bit chi ph bo tr ca nm ti s l: Y = (3,8 3.600) + 9.875 = 23.555 triu ng. By gi, ta quay li xem l do v sao khng chn im cao theo s gi my nm 2001. Tnh li a theo d liu ca nm 2001, ta s c:
a= 23,030 22,510 = 1,8 3.614 3.325

Tnh b, dng d liu nm 1999, ta c: b = Y aX = 22.510 - (1,8 3.325) = 16.525 Theo kt qu ny, ta c phng trnh c tnh nh sau: Y = 1,8 X + 16.525 Dng phng trnh ny c tnh chi ph bo tr ca nm ti cng vi s gi my c tnh l 3.600 gi. Ta c kt qu: Y = (1,8 3.600) + 16.525 Y = 23.005 ngn ng. Nhn xt:

Vi phng php c lng trc tip, chi ph bo tr cho nm ti l 23.200 ngn

Vi phng php cao thp:

Nu chn im cao theo tc nhn to chi ph l s gi my l vo nm 2004 v im thp nm 1999, kt qu l 23.555 triu ng Nu chn im cao l vo nm 2001, kt qu c tnh chi ph cho nm ti thp hn nm 2004 mc d s lng tc nhn to chi ph

64

cao hn 100 gi. Kt qu ny thm ch cn thp hn c kt qu ca phng php c lng trc tip C th kt lun: d liu ca nm 2001 l d liu bt thng do c khong cch kh ln vi cc d liu cn li. V th, khng nn chn im cao nm 2001. Tm li: phng php cao thp cung cp mt phng trnh tnh ton chi tit nn c th trnh c tnh ch quan so vi hai phng php trc. Tuy nhin, do ch s dng hai trong mt chui d liu nn chnh xc cn hn ch. Ngy nay, khi c phng php hi quy th ngi ta t s dng phng php ny trong c tnh chi ph. 4. Phng php phn tch hi quy y l mt phng php thng k c s dng nhm xy dng mt phng trnh tnh ton vi mt tp hp cc d liu nghin cu. Cn ch : trong phng trnh hi quy c hai bin s:

Bin ph thuc: l chi ph c c tnh Bin c lp: l tc nhn to chi ph c s dng c tnh khi lng ca bin ph thuc.

Ta c phng trnh hi quy n gin: Y = aX + b Trong :

Y = Gi tr chi ph c c tnh b = hng s cho bit Y khi X = 0 a = bin ph n v X = tc nhn to chi ph

65

a v b c th c tnh theo cng thc sau:

a= N xy x y N x 2 ( x) 2
2

x y xy x b= N x ( x )
2 2

minh ha, ta c th d sau: Cng ty sn xut xe hi H. c cc d liu ca 3 qu u nm 2005 nh sau: Qu Chi ph (Y) Mc sn xut (X) 1 2 3 250 t ng 310 325 50 xe 100 150

Cng ty yu cu d bo chi ph cho qu 4. Mc sn xut d kin l 125 xe. p dng cng thc tnh trn vi N = 3 (3 qu), ta tm c a v b a = 0,75 t b = 220 t

Phng trnh hi quy c dng: Y = (0,75 t X) + 220 t Vi mc tc nhn to chi ph l 125 xe d kin c sn xut trong qu 4, d bo chi ph ca qu l: Y = (0,75 t 125) + 220 t = 313,75 t ng

66

Nhn xt: phn tch hi quy cung cp cho nh qun tr mt phng php vi sai st t nht c tnh chi ph. Nu phi d bo chi ph cho n v mnh, bn s la chn phng php no? Gii thch s la chn ca bn? Tm tt bi Trong mi trng kinh doanh nng ng hin nay, iu quan trng l cc nh qun tr cn c tnh chi ph sn phm hoc dch v chnh xc v ng lc. Vic c tnh ny l chun b tt c thng tin chi ph cho chin lc kinh doanh. Bi ny gii thiu 4 phng php c tnh chi ph. Ba phng php phn loi chi ph, c lng trc tip v phng php cao thp tuy n gin, d thc hin nhng mc chnh xc cn hn ch. Phn tch hi quy l mt phng php thng k gip nh qun tr c th c tnh chi ph kh chnh xc. Cu hi. 1. nh ngha c tnh chi ph v trnh by vai tr ca n trong cc chc nng qun tr. 2. Cho bit 4 phng php c tnh chi ph v u nhc im ca tng phng php. 3. Su bc trong c tnh chi ph l g? Bc no l quan trng nht? Ti sao? 4. Gii thch ngha ca cc bin s trong phng php phn tch hi quy. 5. Cng ty Pht Pht sn xut dng c vn phng c d liu v chi ph nm 2004 nh sau:

Chi ph NVL trc tip

450 triu ng -

Lng ca b phn vn phng 100

67

Lng ca qun l xng sn xut Khu hao TSC xng sn xut110 Khu hao TSC vn phng Chi ph lao ng trc tip Chi ph vn phng phm Chi ph NVL gin tip Chi ph cho in sn xut Chi ph bo tr MMTB Chi ph qung co Hoa hng cho ngi bn Chi khc 30 155 7 5 8 38 95 60 25

80 -

d dng nhn din chi ph v s dng chng lm d liu cho b phn d bo, BG yu cu phn loi theo nhm: chi ph c nh, bin i hay chi ph sn xut chung. 6. Cng ty Loa Loa sn xut cc loi ampli. Gim c cng ty yu cu b phn qun tr chi ph tnh ton chi ph bo tr h thng thit b ca b phn sn xut cho nm ti. Sau khi kho st, qun tr chi ph quyt nh chn tc nhn to chi ph l s gi my hot ng. Thu thp d liu ca nm cho thy nh sau:

Thng

Chi ph bo tr (ngn ng)

S gi my (gi) 1.690 1.770

1 2

2.600 2.760

68

3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

2.910 3.020 3.100 3.070 3.010 2.850 2.620 2.400 2.230 2.450

1.850 1.870 1.900 1.880 1.860 1.840 1.700 1.600 1.480 1.590

Nh qun tr chi ph bit rng mun d bo chi ph c th cho tng thng vo nm ti th cn xy dng mt phng trnh chung, trong gi tr ca cc bin s s phi c tnh ton chnh xc. Sau , t phng trnh ny s ng dng vi cc tc nhn to chi ph d bo chi ph hng thng. Hy da trn phng php cao thp tm phng trnh c tnh ? 7. Cng ty Ngon sn xut m n lin. Kho st chi ph cho thy cc d liu lin quan trong 6 thng u nm 2005 nh sau: Thng Sn lng (x) (triu thng) 1 2 3 1,5 2,2 2,9 Chi ph lao ng trc tip (y) (triu ng) 540 690 810

69

4 5 6

3,0 2,5 3,2

950 750 970

Da trn d liu, BG cng ty yu cu b phn qun tr chi ph d bo chi ph LTT cho 6 thng cui nm. B phn ny da trn phng trnh tng qut tnh ton. Hy s dng phng php hi quy xy dng phng trnh ny. 8. Cng ty Hin i sn xut cc sn phm thi trang lm bng da ang phi chun b ngn sch hot ng cho nm ti. c tnh chi ph cho nguyn vt liu v lao ng trc tip c, ch cn chi ph sn xut chung l cha. B phn qun tr chi ph s phi d bo chi ph ny. S dng s gi lao ng trc tip lm tc nhn to chi ph, b phn ny ghi nhn chi ph sn xut chung ca nm ngoi qua cc qu nh sau:

Qu

S gi LTT (ngn gi)

Chi ph sn xut chung (triu ng) 71 78 75 83

1 2 3 4

22,5 27,5 25,0 32,5

70

B phn k hoch c tnh trong qu 1 nm ti, mc sn xut s c s gi lao ng trc tip l 20 ngn gi. V th, b phn qun tr chi ph c yu cu: a. S dng c hai phng php cao thp v phn tch hi quy d bo chi ph sn xut chung ca cng ty. b. Nhn xt v kt qu ca hai phng php c tnh trn.

71

BI 5

PHN TCH MI QUAN H CHI PH SN LNG LI NHUN

Trong kinh doanh, c mt mi quan h cht ch gia gi bn, doanh thu, chi ph v sn lng m cc nh qun tr cn phi hiu r. Phng php nghin cu phn tch mi quan h chi ph, sn lng v li nhun (CVP) s gip gii quyt vn ny. Nghin cu phn tch CVP l mt bin php hu hiu nhm gip cc nh qun tr ra cc quyt nh quan trng nh nh gi sn phm, chn chin lc kinh doanh, chn cng ngh sn xut, hoch nh chin lc cnh tranh Sau khi hc xong bi ny, ngi hc s:

Hiu c phng php phn tch CVP v vai tr ca n trong doanh nghip.

ng dng CVP hoch nh ha vn, hoch nh doanh thu v chi ph.

ng dng CVP trong phn tch nhy cho vic s dng hiu qu CVP.

ng dng CVP vo cc doanh nghip phi li nhun.

I. KHI NIM Phn tch mi quan h chi ph sn lng li nhun l phng php nghin cu lm th no m cc quyt nh c tc ng n li nhun da trn mi quan h nh ph, bin ph, gi bn v sn lng sn xut.

72

1. M hnh CVP M hnh CVP c th c miu t nh sau: Li Nhun = Doanh Thu Tng Chi Ph Hay: M: Doanh thu = gi bn mt sn phm s lng sn phm bn Tng chi ph = tng nh ph + tng bin ph. Trong phn tch CVP, chng ta thng xem xt bin ph di khi nim l bin ph tnh ton cho tng sn phm. Do : Tng bin ph = bin ph sn phm sn lng sn xut. d dng trong s dng, m hnh thng c trnh by di dng cc k hiu:

Doanh thu = Tng chi ph + Li nhun.

Q = s lng sn phm c sn xut v bn v = bin ph sn phm f = tng chi ph c nh p = n gi sn phm N = li nhun v = VC/Q

Theo , m hnh CVP c trnh by nh sau: p Q = f + v Q + N 2. Vai tr chin lc ca phn tch CVP trong kinh doanh CVP c mt vai tr quan trng trong doanh nghip. c bit, CVP c s dng nhiu o lng mc chi ph mc tiu v chu k hot ng ca chi ph.

73

Chu k hot ng ca chi ph c tnh t khi chi ph xut hin khu u tin ca chui gi tr l R&D cho n khu cui cng l chi ph ca cc dch v hu mi cho khch hng. CVP c s dng xc nh xem trong mt chu k sng ca sn phm, doanh nghip c t c li nhun mong mun hay khng bng cch phn tch sn lng sn xut, doanh thu c c t bn sn phm , tng chi ph b ra v gi bn mt sn phm.

Trong chi ph mc tiu: phn tch CVP s gip xc nh mc chi ph ca cc thit k sn phm khc nhau t li nhun k vng. Chi ph mc tiu = gi bn li nhun k vng.

Phn tch CVP cng c mt vai tr quan trng trong nh v chin lc cnh tranh. i vi cc doanh nghip cnh tranh nhau v gi, phn tch CVP c s dng xc nh cc mc hot ng d tr tng ng vi cng ngh sn xut ca doanh nghip nh: s dng nhiu lao ng, s dng cng ngh tin tin, s dng cc ngun lc trong hay ngoi doanh nghip T , xc nh mc cc chi ph thch hp nht.

II. PHN TCH CVP I VI HOT NG HA VN Trong sn xut kinh doanh, cc doanh nghip phi xc nh cc hot ng ha vn. l mc hot ng khng to ra li nhun nhng cng khng l. Ni cch khc, l mc hot ng m tng doanh thu bng vi tng chi ph. Phn ny s trnh by cc cch tnh ton hot ng ha vn.

74

1. Tnh ton trc tip theo phng trnh CVP Phng php ny s dng trc tip m hnh CVP. Chng ta ch tnh ton theo cc gi tr ca Q, f, v, p, cn N = 0. 1.1 Sn lng ha vn: l mc sn xut b p chi ph. d dng hiu c vn ny, ta c th d c th sau: Cng ty Tin Nghi sn xut trang tr ni tht. Ly sn phm l b salon g cao cp tnh ton, ta c cc d liu lin quan nh sau:

Cc khon chi ph (triu ng) Chi ph c nh Li nhun k vng Gi bn mt sn phm Bin ph/sn phm K hoch sn xut (b)

Hng thng

C nm

5.000 4.000 75 35 250

60.000 48.000

3.000

xc nh sn lng ha vn, ta p dng m hnh CVP tnh ton. p Q = f + (v Q) Thay cc gi tr c trong bng d liu ta tm c sn lng ha vn ca cng ty l: 75 Q = 5.000 + 35 Q Q = 5.000/(75 35)

Q = 125 b sn phm/thng hay 1.500 b/nm 1.2 Doanh thu ha vn tnh doanh thu ha vn, ta c hai trng hp:

75

(1) Nu bit gi bn mt sn phm, ly sn lng ha vn nhn vi gi bn (2) Nu ch bit tng doanh thu, tng bin ph, chi ph c nh m khng bit gi bn, bin ph/snphm v s sn phm bn, c th dng phng trnh m hnh CVP trong iu kin ha vn: pQ=f+vQ Gi Y l doanh thu Y=pQ Q = Y/p

Thay vo phng trnh trn, ta c:

p Y/p = f + v (Y/p) hay Y = f + v(Y/p)

y ta khng bit p v v nhng c tng VC v tng doanh thu Vy thay v = VC/Q v p = DT/Q vo phng trnh trn, ta c: Y = f + [(VC/Q)Y]/(DT/Q) = f + (VC/DT)Y Nu bit tng bin ph l 210.000 triu ng v tng doanh thu l 450.000 triu ng. Y = 5.000 + (210.000/450.000)Y = 5.000 + 0,4667 Y Y = 9.375 triu ng/thng 2. Tnh ton da trn phn ng gp bin (hay cn gi l s d m ph) Phn ng gp bin l phn cn li ca gi bn sau khi tr i bin ph n v. Khi nim ny cho thy tc ng ca sn lng bn n doanh thu v li nhun. 2.1 Sn lng ha vn

76

C th tm sn lng ha vn n gin nh sau: Q = f /phn ng gp bin = f / (p v) = 5.000/(75 35) = 125 b. Ni chung, tm sn lng ha vn, cc bn c th tnh bng phng php no m cm thy thun tin nht. 2.2 Doanh thu ha vn tnh ton theo phng php ny, ta nhn 2 v ca phng trnh vi gi bn: p(p Q) = p(f + v Q) Tnh ton v chuyn v, ta c kt qu sau:
pQ = f p pv

Chuyn i v th hai c t l phn ng gp bin, kt qu:

pQ = f ( p v) / p

Mu s trong phng trnh cho thy t l ng gp bin (khi doanh thu tng th phn ng gp bin s tng tng ng). Tip tc tnh ton ta c doanh thu ha vn l:
pQ = 5.000 = 9.375 triu ng (75 35) / 75

Hy nh rng, phn tch ha vn cho thy vic sn xut ca chng ta tnh trng khng li v cng khng l. Nhng ti sao li cn phi phn tch ha vn? Cc bn th tr li cu hi ny xem sao?

77

III. PHN TCH CVP CHO HOCH NH DOANH THU V CHI PH Phn tch CVP c th c s dng xc nh mc doanh thu sao cho c c li nhun k vng. Nh th, cc nh qun tr cn phi c chin lc hoch nh i vi 2 yu t quan trng, l doanh thu v chi ph. 1. Hoch nh doanh thu Trong mc tiu ny, phn tch CVP s h tr nh qun tr xc nh mc doanh thu c c mc li nhun mong mun. Chng ta s tip tc vi th d v b salon cao cp ca cng ty Tin Nghi. Ban Gim c mun bit s lng sn phm cn bn mi nm l bao nhiu cng ty t mc li nhun 4.000 triu ng/ thng (48.000 triu ng /nm) S dng trc tip m hnh CVP ta c: p Q = f + (v Q) + N hay: Vy Q = pQ vQ = f + N Q(p v) = f + N
f + N 60.000 48.000 = = 2.700 b salon/nm pv 75 35

Doanh thu s l: Y = p Q = 75 2.700 = 202.500 triu ng 2. Hoch nh chi ph Khi hoch nh chi ph, cc gi tr ca Q v li nhun k vng thng c tnh trc. Cc chi ph cn tm l bin ph v nh ph. 2.1 Chi ph mc tiu: s nh i gia cc chi ph khc nhau.

78

 tnh ton chi ph mc tiu, phn tch CVP s c s dng xc nh hiu qu ca chi ph khi nh i mt chi ph ny bng mt chi ph khc m vn bo m doanh thu v li nhun k vng. Ta tip tc vi sn phm salon cao cp ca cng ty Tin Nghi. Cng ty bn 2.700 b salon/nm. Gi nh, b phn sn xut bo co rng, nu trang b thm thit b cho mt cng on trong dy chuyn sn xut s gim c tiu hao nguyn liu v gim chi ph sn xut. Qun tr chi ph kho st v nhn thy, nu thc hin theo ngh ny, bin ph/sn phm s gim xung nhng ng thi nh ph s tng ln mt khon l 2.250 triu ng/thng. Nh vy, cng ty s nh i s gia tng chi ph c nh ly s gim xung trong bin ph. Vy, bin ph ca mi sn phm s phi gim bao nhiu vn bo m doanh thu v li nhun k vng khng thay i? Vi cc d liu:

Q = 2.700 sn phm/nm. p = 75 triu ng v = ? (hin ti l 35 triu ng) f = 5.000 tr. + 2.250 tr. = 7.250 tr. (# 87.000 tr./nm) N = 48.000 tr./nm

Rt gn phng trnh: p Q = f + (v Q) + N Ta c:
Q= f +N pv

pv=

f +N Q

Hay:

v = p

f +N 87.000 + 48.000 = 75 = 25 tr. Q 2.700

79

Nh vy, b phn qun tr chi ph s bo co : duy tr mc li nhun trong iu kin chi ph c nh tng t 60.000 triu ng/nm ln 87.000 triu ng/nm, cng ty phi gim bin ph/sn phm t 35 triu ng xung cn 25 triu ng. V vy, BG quyt nh s u t thay i thit b cng on m b phn sn xut ngh do n khng lm nh hng n mc li nhn hoch nh. 2.2 Lng v hoa hng cho ngi bn. Phn tch CVP cn c s dng xc nh hiu qu chi ph trong qun l dng chi ph nh chi ph bn hng. Gi nh b phn bn hng yu cu tng thm mt khon lng l 450 tr./thng. BG yu cu nh qun tr chi ph xem xt ngh ny tc ng th no n li nhun. Cu tr li l ch c th tng lng nu gim t l hoa hng. Vy, t l hoa hng s gim bao nhiu vn gi nguyn li nhun? By gi, qun tr chi ph xem xt v thy rng:

Trong 5.000 triu ng chi ph c nh hng thng th c 1.000 triu ng tr lng cho b phn bn hng

Trong 35 triu ng bin ph/sn phm th c 7,5 triu ng l hoa hng cho b phn bn hng (# 10% ca gi bn)

Phn tch cc d liu chi ph, ta c:

f mi = f hin ti + phn lng ngh tng thm

= 5.000 tr. + 450 tr. = 5.450 tr./thng hay 65.400 tr./nm.

r = t l hoa hng v = (t l hoa hng gi bn) + bin ph khc

80

= (r 75) + (35 7,5) Ta c: v = p nn

f +N Q

(r 75) + (35 7,5) = 75

65.400 + 48.000 2.700

r = 0,0733 # 7,33% hay = 5,5 triu ng Trong tnh hung ny, b phn qun tr chi ph ngh vi BG l gim t l hoa hng t 10% xung cn 7,33% gi nguyn li nhun v tr thm lng cho b phn bn hng mi thng 450 triu ng. Nu khng gim hoa hng th li nhun ca cng ty s b st gim. 2.3 Thu thu nhp trong phn tch CVP Cc quyt nh v doanh thu, chi ph ca nh qun tr thng bao gm c thu. V th, khi xy dng mc doanh thu v li nhun, nh qun tr phi tnh n tc ng ca thu i vi chng. Tip tc vi cng ty Tin Nghi, gi nh cng ty chu mc thu thu nhp trung bnh l 20%. Nh vy, t c li nhun sau thu l 48.000 triu ng, cng ty phi c doanh thu l bao nhiu? Trc ht, phi bit c mc li nhun trc thu ca cng ty. Mc li nhun trc thu l: LN = 48.000/(100% - 20%) = 60.000 triu ng. Theo m hnh CVP, ta c
Q= f +N pv
Q= 60.000 + 60.000 = 3.000 b salon/nm 75 35

Nh vy, nu bn 3.000 b salon/nm, cng ty s t c mc li nhun sau thu nh k vng l 48.000 triu ng/nm.

81

Phn ny cho thy, quan im ca nh qun tr l trong bt k tnh hung no vn phi phn tch thng tin chi ph tht cn thn khng lm tng chi ph v bo ton c li nhun. Theo bn ng hay cha ng? Gii thch. IV. PHN TCH NHY CA KT QU CVP xem xt s thay i ca li nhun khi doanh thu thay i, chng ta s dng hai ch s o lng: 1. Bin an ton Bin an ton o lng tc ng tim nng ca cc ri ro lm cho doanh thu khng t c mc nh hoch nh. Bin an ton = doanh thu hoch nh doanh thu ha vn Theo th d ca cng ty Tin Nghi, doanh thu hoch nh l 3.000 b salon/nm. Vi sn lng ha vn l 1.500 b salon, bin an ton s l: 3.000 1.500 = 1.500 T l bin an ton = 1.500/3.000 = 0,5 # 50% Sn phm c bin an ton thp l sn phm c nhiu ri ro. Vy, nu vn c k hoch sn xut kinh doanh th nh qun tr cn c ch nhiu hn. 2. n by hot ng Cc thay i trong mi trng sn xut hin nay lm thay i tnh cht ca phn tch CVP. Chng hn: trong mt mi trng sn xut hon ton t ng, chi ph lao ng trc tip tr nn km quan trng v nguyn vt liu chim t l ln trong bin ph, cc chi ph c nh kh cao. Trong trng hp ny, phn tch CVP gi vai tr quan trng do li nhun rt nhy cm vi nhng thay i trong doanh thu.

82

Ta xem xt th d sau: C hai doanh nghip, mt s dng nhiu lao ng nn chi ph c nh tng i thp v bin ph tng i cao. Doanh nghip th hai l t ng ha hon ton nn chi ph c nh kh cao v bin ph thp. Cc d liu chi ph ca hai doanh nghip c cho trong bng sau: Chi ph (ngn ng) nh ph/nm Bin phm Gi phm Phn ng gp bin (s d m ph) bn/sn ph/sn DN t ng DN s dng nhiu L inh ph thp 150.000 9 12 3

hon ton nh ph cao 500.000 2 12 10

Gi nh mc ha vn ca hai doanh nghip ny l 50.000 sn phm. Kho st cho thy:

Doanh nghip 1: nu sn xut trn mc ha vn 20.000 sn phm s c li nhun l 60.000 ngn ng. Nu sn xut mc thp hn ha vn 20.000 sn phm th s l 60.000 ngn ng (phn ng gp bin nhn vi s sn phm c sn xut)

Doanh nghip 2: nu sn xut cao hn mc ha vn 20.000 sn phm s t c li nhun l 200.000 ngn ng, nhng nu

83

thp hn mc ha vn cng l 20.000 sn phm th s l 200.000 ngn ng Nhn xt: Doanh nghip c chi ph c nh cao thng c nhiu ri ro i vi li nhun do n chu tc ng mnh m ca vic thay i mc hot ng. Li nhun cao nu hot ng trn mc ha vn, nhng l cng nhiu nu hot ng di mc ha vn Trong tnh hung ny, vic phn tch CVP c bit quan trng khi quyt nh c nn s dng cc thit b, cng ngh mi hay khng, vic s dng ny c tc ng nh th no n nh ph v bin ph. V. PHN TCH CVP I VI CC T CHC PHI LI NHUN CVP cng c s dng trong cc t chc phi li nhun hoc dch v. Trong trng hp ny, khng th tnh doanh thu hay li nhun m ch yu l hiu qu phc v ca t chc. minh ha, ta c th d sau: Bnh vin ca qun X. l n v phc v khm cha bnh min ph cho i tng l dn ngho. Hin bnh vin ang tri qua thi k kh khn v ti chnh. Tng ngn sch nm ngoi l 735 triu ng v nm ti BG quyt nh ct gim i 5%, tc l ch cn 700 triu ng. Qun tr chi ph ca bnh vin tnh ton rng bin ph chnh l chi ph khm bnh cho bnh nhn vi mi ln khm l 10.000 ng. Cc chi ph cn li nh chi ph thit b, lng nhn vin u l chi ph c nh Vy vic ct gim ngn sch s nh hng th no n hot ng ca bnh vin? Gi nh nm ngoi c 13.500 bnh nhn n khm v tng bin ph s l:

84

Tng VC = 10.000 ng 13.500 = 135 triu ng Ngn sch hot ng ca bnh vin chnh l tng chi ph Tng nh ph = Tng chi ph tng bin ph = 735 tr. 135 tr. = 600 tr. Ngn sch cho nm ti ch cn 700 triu ng. Gi nh chi ph c nh khng thay i, vn l 600 triu ng, vy th chi ph hot ng (bin ph) ch cn li c 100 triu ng. Chi ph cho mi ln khm vn gi nguyn l 10.000 ng. Vy, s ln khm bnh cho nm ti s l: Q = 100 triu ng/10.000 = 10.000 ln khm. So vi nm trc, s ln khm gim i 3.500 ln # 26%. Nh vy, ngn sch gim 5% lm cho hiu qu dch v gim 26%. By gi Gim c c th bit tc ng ca vic ct gim ngn sch i vi hot ng ca bnh vin. Nu l Gim c hay l ngi c thm quyn trong vic chi ngn sch, bn s quyt nh nh th no, ct gim hay khng? Nu c, s gim bao nhiu ngi dn trong khu vc vn c th hng c dch v ny mt cch tt nht? Ti sao vic ct gim ngn sch li c tc ng ln n hiu qu hot ng ca bnh vin nh vy? l do chi ph c nh chim t l qu ln v khng thay i theo doanh s nn vic ct gim ny khng tit kim c nh mong mun. Tm tt bi Bi ny miu t phn tch CVP, mt m hnh tuyn tnh ca cc mi quan h gia chi ph, doanh thu v sn lng. CVP c s dng trong phn tch ha vn, hoch nh doanh thu v hoch nh chi ph.

85

Phn tch ha vn xc nh mc sn lng u ra m li nhun bng zero. Phn tch CVP cng c s dng trong hoch nh doanh thu cn thit t mc li nhun mong mun. Trong hoch nh chi ph, phn tch CVP gip tm ra cc phng n gim chi ph t li nhun k vng, hoc CVP gip tm ra cch thay i nh ph v bin ph doanh nghip t c mc tiu ca mnh Cu hi. 1. Mi quan h c bn trong phn tch CVP l g? 2. Ti sao mt t l phn trm ngn sch b ct gim li to ra mt tc ng vi mt t l ln hn trong mc hot ng? 3. im ha vn l g? Mc ch ca vic xc nh im ha vn ? 4. Ti sao phn tch CVP li gi vai tr quan trng hoch nh vic ng dng cc k thut sn xut mi? 5. Bin an ton l g? ngha ca n trong phn tch CVP? 6. n by hot ng l g? ngha ca n trong phn tch CVP? 7. Khi d tnh lp t mt thit b mi cho sn xut, ti sao cn phn tch CVP? 8. Cng ty L Lt sn xut vit lng kim cc loi. D tr nm ti s c cc d liu chi ph nh sau:

Gi bn sn phm Chi ph NVL/sp Chi ph LTT/sp Chi ph thit b

5.595 899 233 2.352.000 -

(cng ty c mc t ng ha kh cao). Yu cu tnh ton:

86

a. Phn ng gp bin ca sn phm? b. Sn lng v doanh thu ha vn? c. Cng ty d tr ci thin thit b gia tng cht lng sn phm, iu ny lm chi ph c nh tng thm 5%. Vy, phi bn bao nhiu sn phm c li nhun trc thu l 200.000 ng? d. Nu cng ty chu mc thu l 22%, li nhun sau thu l 150.000 ng, chi ph c nh vn ging nh cu c. BG yu cu cho bit cng ty phi bn bao nhiu sn phm c mc li nhun ny? 9. Doanh nghip Vui V sn xut giy trt patin ang c mc tng trng kh tt. Gim c doanh nghip mun y nhanh tc tng trng hn na vo nm sau. chun b, ng yu cu b phn k ton v qun tr chi ph trnh by cc d liu chi ph ca nm ny, t vch k hoch hot ng cho nm ti. Sau 2 tun, ng c c bng d liu nh sau (VT: ngn ng) Bin ph cho mi sn phm
Lao

ng trc tip vt liu trc tip

20,00 10,25 4,50

Nguyn Bin

ph khc Tng bin ph/sn phm

34,75

nh ph
Trong Lng Lng

sn xut cho b phn qun l cho b phn bn hng

28.000 35.000 60.000

87

Tng nh ph Gi bn mt sn phm

123.000 60,00

Doanh thu d tnh (nu bn 30.000 sn 1.800.000 phm) Thu sut (%) 40

Cn c trn bng d liu, ng yu cu qun tr chi ph phn tch cc thng tin: a. Nu nm ti chi ph v gi bn vn gi nguyn nh nm nay, th li nhun ca doanh nghip s l bao nhiu? b. Theo , im ha vn ca nm ti s l bao nhiu? c. Gim c d tnh nm ti c kh nng bn c 32.000 sn phm. Tuy nhin, mun vy, doanh nghip phi thc hin mt chin dch qung co vi chi ph tng thm l 12.000 ngn ng vi hy vng l cc chi ph khc vn c gi nguyn. Vy, mc li nhun rng trong trng hp ny s nh th no? d. Cc im ha vn c thay i khng? Nu c, s l bao nhiu? . Nu phi tng thm 12.000 ngn ng cho qung co vo nm ti th doanh nghip s ch cn bn bao nhiu sn phm c mc li nhun nh nm nay? y l nhng cu hi v bi tp gip cc bn cng c nhng g hc trong phn l thuyt, hy gii p hiu tht r bi hc ca mnh. Chc cc bn thnh cng.

88

BI 6

TNH TON CHI PH THEO CNG VIC

Tnh ton chi ph sn phm l mt qu trnh tch ly, phn loi v phn b cc chi ph nguyn vt liu, lao ng trc tip v chi ph sn xut chung n sn phm/dch v. Cc nh qun tr thng xy dng cc quyt nh da trn c s l thng tin chi ph ca sn phm hoc dch v. Cc quyt nh thng l:

Quyt nh v gi sn phm hoc dch v. Quyt nh thc hin ton b cc cng on ngay trong doanh nghip hay mua (hp tc vi) t bn ngoi.

Th d: mt cng ty sn xut qut my phi xem xt v quyt nh xem c nn xy dng phn xng nha lm cnh qut khng hay nn t gia cng mt c s bn ngoi. Phng n c chn s l phng n c chi ph thp hn. C mt s phng php tnh ton chi ph sn phm vn c s dng l: (1) Phng php tnh ton chi ph tch ly l h thng tnh ton chi ph theo cng vic v theo qu trnh; (2) Phng php o lng chi ph l h thng tnh ton chi ph thc t, bnh thng v tiu chun; (3) Phng php phn b chi ph sn xut chung l h thng tnh ton chi ph truyn thng v ABC.

89

Trong bi 3, chng ta nghin cu h thng tnh ton chi ph sn xut chung. By gi, trong bi 6 v 7, chng ta s tip tc nghin cu h thng tnh ton chi ph theo cng vic v qu trnh. Trong bi 6, cc bn s tm hiu v h thng tnh ton chi ph cho sn phm theo cng vic. Phng php ny c s dng cho cc doanh nghip sn xut cc loi sn phm c gi tr cao, c t hng trc, Sau khi nghin cu ni dung ca phng php ny, cc bn s hiu c trnh t ghi chp, phn tch, tng hp cc thng tin cn thit, t c th xc nh c chi ph ca sn phm/ dch v. Khi hc xong bi ny, cc bn s:

Hiu c tnh ton chi ph theo cng vic l g. Hiu c vai tr chin lc ca tnh ton chi ph theo cng vic trong cc doanh nghip

Hiu v tnh ton c mc n gi chi ph sn xut chung d tnh, v vic ng dng n vo tnh ton chi ph theo cng vic.

Hiu v iu chnh s chnh lch ca chi ph sn xut chung phn b vi thc t khi cng vic kt thc.

ng dng c phng php ABC vo tnh ton chi ph theo cng vic.

By gi chng ta bt u i vo ni dung chi tit ca chng. I. KHI NIM Tnh ton chi ph theo cng vic l ghi chp mt cch t m, chnh xc cc thng tin chi ph ca tng sn phm ring bit hoc tng nhm sn phm tng t nhau.

90

Phng php ny c s dng trong cc doanh nghip c sn phm c thc hin theo n t hng, c gi tr cao, d nhn din, hoc c nhng tnh cht ring theo yu cu ca khch hng II. VAI TR CA TNH TON CHI PH THEO CNG VIC H thng tnh ton chi ph theo cng vic cung cp thng tin cho nh qun tr xy dng chin lc cho sn phm v khch hng, cho cng ngh sn xut, cho cc quyt nh v gi v cc vn khc trong di hn. Tnh ton chi ph theo cng vic gi vai tr quan trng v ba l do:

Gip doanh nghip thc hin thnh cng chin lc cnh tranh v gi c

Gip doanh nghip phn b cc chi ph sn xut chung mt cch hp l cho tng loi sn phm, trnh tnh trng lm cho mt nhm sn phm b i chi ph v mt nhm khc li c chi ph thp hn thc t (nh cp chng 3)

Gip cho vic phn b chi ph sn xut chung c d dng hn trong cc doanh nghip dch v.

III. XC NH CHI PH THEO CNG VIC Theo phng php tnh ton ny, i tng nhn chi ph l sn phm hoc l khch hng hay cc n hng. Chi ph s c ghi chp cn thn, chnh xc trong cc chng t v s c kt chuyn vo cc ti khon lin quan. 1. Ghi chp cho xc nh chi ph cng vic Ti liu h tr cho tnh ton chi ph theo cng vic chnh l bng ghi chp chi ph ca cng vic. Bng ny s ghi chp v tng kt tt c chi

91

ph nh chi ph NVL, chi ph lao ng trc tip v chi ph sn xut chung cho tng cng vic ring bit. Bng ny c bt u khi cng vic bt u v kt thc khi cng vic hon tt. Tng ca tt c chi ph ghi chp trong bng chnh l tng chi ph ca cng vic. Trong qu trnh ghi chp v xc nh chi ph theo cng vic, b phn qun tr chi ph s s dng cc ti khon ch yu l: ti khon NVL, ti khon lng nhn vin (lao ng trc tip) v ti khon chi ph sn xut chung. Bn cnh cn s dng mt s ti khon h tr khc. Xin gii thiu mt bng ghi chp chi ph lm th d sau:
Bng 1. Bng ghi chp chi ph cng vic

Sn phm: ng Ngy bt u:

My ct vi t

Cng vic s: S lng:

351 2 3.761$

6/6/200X

n gi:

Ngy hon thnh: 15/7/200X

NVL trc tip B phn Ngy S giao dch S lng chi ph ($) Ngy S gi n gi M s phiu yu cu Tng s ($) S gi my n gi Tng s ($) Lao ngtrc tip CP sn xut chung Tng chi ph ($)

6/6

A 4024

20

1.500 6/6 25/6

100

10

A1101 A1150

1.000 50

10

500

3.000

26/6

B 3105

15 400

26/6 30/6

60

15

B308 B320

900

60

6,7

402

1.702

1/7

C 5051

10 300

1/7 15/7

140

12

C515 C500

1.680 35

24

840

2.820

Tng

2.200

3.580

1.742 7.522

92

Cc bn hc vin ch cc khon mc sau:

Nguyn vt liu cn cho cng vic s c cc b phn gi phiu yu cu n kho v phiu xut kho s l chng t ghi s cho cc b phn phn tch chi ph.

Lao ng trc tip da trn cc phiu theo di lao ng. Th d: bng chm cng.

Chi ph sn xut chung kh tnh ton c th cho mt cng vic c th. V th, c th tnh ton chi ph cho cng vic, t nh gi sn phm khi k kt hp ng vi khch hng, n s c phn b da trn mt c s tc nhn no m doanh nghip cho l thch hp (Th d: s gi lao ng trc tip, s gi my, ). Chng ta s ni r hn vn ny phn sau.

2. Ghi chp chi ph cng vic theo s sch k ton Nh trn ni, cc chi ph cho cng vic cng s c b phn k ton ghi chp v a vo cc ti khon lin quan. 2.1 Chi ph NVL trc tip Phn tch chi tit bng ghi chp chi ph trn, ta thy: tng yu cu nguyn vt liu chun b cho cng vic 351 l 2.200$. Vy, khi NVL c mua v, k ton phi (1) kim tra cc ti liu mua hng, nhn hng, (2) ghi chp chi ph mua vo cc ti khon nguyn vt liu v khon phi tr. Ta c bt ton ghi s sau: (1) N TK Mua NVL C TK Khon phi tr 2.200 2.200

By gi, ta phn tch chi ph theo b phn A. trn bng, ta thy, b phn A c chi ph NVL l 1.500 $ cho cng vic 351. Nht k ghi s cho chi ph ny l:

93

(2) N TK sn xut C TK NVL

1.500 1.500

Ngoi chi ph NVL trc tip, b phn A cn cn mt khon chi ph cho cc nguyn vt liu gin tip, gi nh l 50$. y l mt dng trong chi ph sn xut chung. Ta c bt ton ghi s cho chi ph ny l: (3) N TK Chi ph SX chung C TK Nguyn vt liu 2.2 Chi ph lao ng trc tip B phn A cn 100 gi lao ng trc tip vi mc chi ph l 1.000 $. Ta c bt ton ghi s chi ph ny nh sau: (4) N TK sn xut 1.000 1.000 50 50

C TK Lng nhn vin

B phn A cng chu mt khon chi ph lao ng gin tip l 100 $, c ghi s trong chi ph sn xut chung, ta c: (5) N TK Chi ph SX chung C TK Lng nhn vin 2.3 Chi ph sn xut chung. C hai phng php tnh ton chi ph sn xut chung cho cng vic: (1) Chi ph thc t: khi cng vic kt thc, chi ph ny s c tng kt da theo thc t pht sinh. Theo th d trn, chi ph sn xut chung ca b phn A l 500 $, trong , phn b cho nguyn vt liu gin tip 50 $ v lao ng gin tip 100 $. Khi kt thc cng vic 351, trong chi ph sn xut chung ghi nhn cc khon pht sinh khc l: 100 100

94

Thu nh xung Khu hao Bo tr

80 $ 150 $ 120 $

Vy, bt ton ghi s chi ph sn xut chung l:

(6) N TK Chi ph SX chung C TK Khon phi tr C TK Khu hao C TK Bo tr

350 80 150 120

Ton b chi ph sn xut chung ny pht sinh cho b phn A thc hin cng vic s 351. Nht k ghi s ca b phn A cho cng vic 351 l: (7) N TK Sn xut 500 500

C TK Chi ph SX chung

Cch tnh ny c u im l chnh xc v theo ng thc t pht sinh ca chi ph, nhng nhc im l phi ch n khi cng vic kt thc mi c th bit c. V vy, nu nh qun tr mun ra cc quyt nh v gi bn, v s lng sn xut, hoc k kt cc hp ng sn xut theo n t hng ca khch hng s rt kh do khng bit c chi ph sn phm l bao nhiu. gii quyt vn ny, cc nh qun tr phi phn b chi ph ny trc, thm ch ngay lc cng vic c bt u.

95

(2) Phn b c tnh chi ph sn xut chung. Phng php ny s s dng c s l chi ph NVL trc tip hay lao ng trc tip phn b chi ph sn xut chung cho cc cng vic khc nhau. Chng ta s phn tch r ni dung ny phn k tip. n y, xin nhc li vi cc bn hc vin, chi ph sn phm gm ba b phn: nguyn vt liu trc tip, lao ng trc tip v chi ph sn xut chung. NVL v lao ng trc tip c tnh ton mt cch d dng, ch c chi ph sn xut chung l rt kh nhn din trong chi ph sn phm. IV. N GI CHI PH SN XUT CHUNG D TNH CHO TNH TON CHI PH THEO CNG VIC. n gi chi ph sn xut chung d tnh cho cng vic l tnh trc mt t l chi ph ny da trn mt c s phn b no m doanh nghip cho l thch hp nht. Trnh t c tnh n gi chi ph ny gm:

Xc nh tng chi ph sn xut chung trong mt thi k (thng l 1 nm)

La chn tc nhn to chi ph thch hp. c tnh mc tiu th tc nhn to chi ph ca thi k. Chia tng chi ph c tnh cho tng mc tiu th c tnh, ta c n gi chi ph sn xut chung d tnh.

1. Tc nhn to chi ph cho c tnh chi ph sn xut chung. c tnh chi ph sn xut chung mt cch tt nht, phi xc nh tc nhn to chi ph thch hp. Tc nhn thng c chn l s gi my, s gi lao ng trc tip, chi ph lao ng. Trong cc doanh nghip s dng nhiu lao ng, tc nhn thch hp thng l s gi

96

lao ng hay cc chi ph lin quan n lao ng. Ngc li, trong cc doanh nghip s dng nhiu my mc thit b th s gi my li thch hp hn. 2. ng dng chi ph c tnh vo cng vic. n gi chi ph sn xut chung thng c tnh trc vo u nm hay khi chun b thc hin cng vic. Chi ph ny c tnh ton nh sau: Tng chi ph SXC c tnh cho mt thi k n gi CPSXC d tnh = ----------------------------------------------------------------Tng mc hot ng ca tc nhn to chi ph c tnh Sau khi c n gi d tnh, chng ta phn b vo cng vic Tng s chi ph ng dng cho cng vic c gi l chi ph sn xut chung ng dng. thy r trnh t ny, cc bn hy c k th d sau y: Th d: Cng ty Trong Veo sn xut cc loi knh xy dng theo n t hng. Chi ph sn xut chung cho nm ti (gi s 2006) c c tnh l 20.000 triu ng. Hin ti, cng ty nhn c mt n t hng 300 ngn m2 knh loi tt vo qu 1. tnh chi ph cho 1m2 knh, BG yu cu qun tr chi ph c tnh chi ph sn xut chung cho 1m2 sn phm (cc chi ph trc tip tnh c ri) chun b k hp ng vi khch hng. Do cng ty s dng nhiu thit b my mc trong sn xut nn qun tr chi ph quyt nh s dng s gi my lm tc nhn to chi

97

ph v ly lm c s tnh ton n gi chi ph sn xut chung d tnh. H c c cc thng tin lin quan nh sau:

Tng chi ph sn xut chung d tnh cho nm ti = 20.000 triu ng.

Tng s gi my c tnh ca nm ti = 200.000 gi Tng s gi my c tnh cho n t hng = 3.000 gi S lng sn phm t hng = 300.000 m2

u tin, xc nh n gi chi ph sn xut chung d tnh: n gi CPSXC d tnh =

20.000tr.d = 100.000d / g 200.000

Nh vy, ng vi mt gi my hot ng s c mt khon chi ph sn xut chung l 100.000 ng. n t hng tiu th ht 3.000 gi my. Vy, n t hng ny s c chi ph sn xut chung ng dng l : 100.000 3.000 gi my = 300 triu ng CPSXC cho mi m2 knh = 300 tr /300.000 = 1.000 ng. Nh vy, chi ph sn xut chung ca n hng l 300 triu ng v mi mt vung sn phm c chi ph sn xut chung l 1000 ng. T cc thng tin m b phn qun tr chi ph phn tch, BG s quyt nh gi bn 1 m2 knh, nn k hay khng k hp ng vi khch hng v cung ng cc dch v hu mi (nu c). Chi ph sn xut chung ng dng l chi ph c tnh trc nh qun tr c th ra cc quyt nh kp thi. V th, khi cng vic kt thc, gia chi ph thc t v ng dng c th c s chnh lch. Do , phi c s iu chnh. Chng ta s thy k thut iu chnh ny trong th d minh ha phn sau.

98

n y cc bn hc vin hiu c cch c tnh chi ph sn xut chung cha? Sau khi tnh xong n gi, ta nhn vi s lng tc nhn to chi ph ca cng vic th s c mt khi lng chi ph c tnh cho cng vic. Ta gi l chi ph sn xut chung ng dng. Cc bn hy nh khi nim ny v s cn gp li trong bi tp na . V. TH D MINH HA CHO TNH TON CHI PH THEO CNG VIC. By gi, chng ta i vo mt th d c th hiu tng tn ni dung va hc. Cng ty c sn xut cc sn phm g cao cp cho vn phng v nh . Quy trnh sn xut bao gm nhiu cng vic khc nhau. Chng ta s tnh ton chi ph cho cng vic mang m s B 595, bt u vo ngy 1/6/200X v kt thc vo cui thng. Cc d liu v chi ph s c a tun t vo cc ti khon lin quan.

1. Mua v s dng nguyn vt liu. Gi nh ti khon NVL c s d u k vo ngy 1/6/200X l 10.000 triu ng. Mua thm trong thng 25.000 triu ng. Ghi s mua trong thng, ta c: (1) N TK Nguyn vt liu C TK Khon phi tr 25.000 25.000

Gi nh rng cng ty c s d u k ca ti khon Sn Xut l 5.000 triu ng. Sut thng, cng ty chuyn 20.000 triu ng NVL trc tip n b phn sn xut cho cng vic B 595. NVL s dng ny c ghi s nh sau:

99

(2) N TK Sn xut C TK Nguyn vt liu

20.000 20.000

Cng ty cng s dng 3.000 triu ng NVL gin tip cho cng vic ny. Ghi s chi ph ny, ta c: (3) N TK Chi ph sn xut chung C TK Nguyn vt liu 2. Chi ph lao ng Cng ty c chi ph lao ng trc tip cho cng vic B 595 l 70.000 triu ng. Ghi s chi ph ny trong cc ti khon tng ng ta c: (4) N TK Sn Xut C TK Lng nhn vin 70.000 70.000 3.000 3.000

Cng ty cng pht sinh mt khon chi ph cho lao ng gin tip l 2.500 triu ng. Ghi chp khon chi ph ny nh sau: (5) N TK Chi ph SXC C TK Lng nhn vin 2.500 2.500

3. Chi ph sn xut chung thc t v ng dng

Thc t: Chi ph sn xut chung khng a trc tip vo ti khon Sn Xut m c ghi chp trong ti khon chi ph Sn Xut chung. Gi s thc t trong thng, cng ty c cc khon chi ph pht sinh bao gm: khu hao cho my mc: 4.000 triu ng, bo tr cho thit b: 500 triu ng, chi ph cho cc s dng khc: 1.000 triu ng.

Ghi chp cc chi ph ny nh sau: (6) N TK Chi Ph SXC 5.500

100

C TK Khon phi tr C TK Khu hao C TK Bo tr

1.000 4.000 500

ng dng: Trc khi cng vic B 595 c hon thnh, BG cng ty mun bit chi ph sn xut chung c tnh chi ph cho cng vic ny. V th, trc tin, qun tr chi ph phi c tnh n gi chi ph sn xut chung d tnh cho cng vic B 595.

Cng ty ng dng chi ph sn xut chung da trn tc nhn to chi ph l chi ph lao ng trc tip, c c tnh gi nh cho nm ti l 200.000 triu ng. Chi ph sn xut chung c tnh l 30.000 triu ng. Nh vy, n gi chi ph sn xut chung d tnh l: n gi CPSXC d tnh =
30.000 = 0,15d 200.000

Nh vy, ng vi 1 ng chi ph lao ng trc tip s c mt mc chi ph sn xut chung ng dng l 0,15ng. Cng vic B 595 c chi ph lao ng trc tip l 70.000 triu ng. Vy, cng vic ny s c phn b mt khon chi ph sn xut chung ng dng l: CPSXC ng dng cho cng vic B 595 l: 0,15 70.000 tr. = 10.500 triu ng Khon chi ph ny c ghi chp vo cc ti khon tng ng nh sau: (7) N TK Sn xut 10.500 10.500

C TK CP sn xut chung Cc bn hc vin ch :

101

Bn N ti khon chi ph sn xut chung ghi chp thc t pht sinh v bn C ghi chp phn b ng dng ca chi ph ny. Nu:

N = C, chng ta khng cn iu chnh. N C, chng ta phi thc hin mt bt ton iu chnh trong ti khon Gi Vn Hng Bn.

4. Hon thnh cng vic. Khi hon thnh cng vic, tng chi ph sn xut ca cng vic c chuyn ra khi ti khon Sn xut v chuyn vo ti khon Thnh phm. Gi nh rng cng ty c s d u k trong ti khon ny l 5.000 triu ng. Trong thng, cng ty hon thnh cng vic ny vi gi tr thnh phm l 80.000 triu ng. Ta c bt ton ghi s sau: (8) N TK Thnh phm C TK Sn xut 80.000 80.000

n y, chng ta c th ghi nhn c tng chi ph ca cng vic B 595. Tuy nhin, hy tip tc vi cc chi ph ngoi sn xut ca cng vic ny cho n khi sn phm c giao hay bn. 5. Bn hng Gi nh rng cng ty bn ht sn phm ca cng vic B 595 vi tng chi ph l 70.000 triu ng trong sut thng. Ta c: (9) N TK Gi vn hng bn C TK Thnh phm 70.000 70.000

Cng ty nhn c mt khon doanh thu t bn hng. Gi nh, gi bn sn phm bng 300% so vi chi ph bn hng (# 210.000 triu ng). Ta c: (10) N TK Khon phi thu
102

210.000

C TK Doanh thu

210.000

6. iu chnh chnh lch chi ph sn xut chung (thc t ng dng) T 3 bt ton ghi s (3), (5) v (6) cho thy tng chi ph sn xut chung thc t ca cng vic B 595 l 11.000 triu ng, nhng trong bt ton ghi s (7) th chi ph ng dng ch c 10.500 triu ng. Nh vy, c mt khon chnh lch l 500 triu ng. Trc khi kt s chi ph cho cng vic B 595, k ton v qun tr chi ph phi thc hin vic iu chnh trn ti khon Gi vn hng bn nh sau: (11) N TK Gi vn hng bn 500

N TK CP sn xut chung (ng dng)10.500 C TK CP sn xut chung (thc t) 11.000

Sau khi tham kho th d minh ha, cc bn hiu c cch tnh ton ny cha? Tt c chi ph s c tng cng li khi cng vic kt thc. Vy, chi ph ca cng vic B 595 l bao nhiu? Cc bn cng c th xy dng cc chi ph ny theo dng ti khon ch T nu cc bn quen vi dng ny hn. VI. TNH CHI PH THEO CNG VIC THEO PHNG PHP ABC Theo phng php ABC ( bit bi 3), khi cc chi ph trc tip (NVL trc tip, lao ng trc tip) tnh c ri, chi ph sn xut chung ca cng vic c tnh ton theo quan h nhn qu. ABC s gip cho doanh nghip xc nh chnh xc hn chi ph ny v t c mc tiu chin lc ca mnh. Chng ta c th xem th d sau:

103

Cng ty An Ton sn xut robot lau knh cho cc nh cao tng. Ba thng cui nm 2005 c cc thng tin chi ph gin tip sau:

Nhm chi ph

Chi ph SXC (triu ng)

Tc nhn to chi ph

Mc tiu th cc tc nhn

in X l NVL Kim tra cc b phn Tng cng

50.000 40.000 60.000

S gi my (g) Trng lng NVL (kg) S b phn kim tra (bp)

5.000 20.000 200

150.000

Trong thng 10/2005, cng ty c hai cng vic A v B phi hon thnh. Gim c mun bit mi sn phm trong nhm hai cng vic c chi ph l bao nhiu ln k hoch bn trong cc ngy l cui nm do nhu cu dn dp, v sinh tng cao. Gi nh cc chi ph trc tip bit, ch cn phi tnh chi ph sn xut chung. B phn k hoch s dng s gi my lm tc nhn to chi ph tnh chi ph sn xut chung phn b n tng cng vic A v B Tuy nhin, b phn qun tr chi ph khng ng tnh vi cch phn b trn. H tin hnh thu thp d liu, tnh ton mc tiu th cc hot ng ca hai cng vic A v B. Cc thng tin c trnh by trong bng sau: Cc hot ng S gi my (g) Cng vic A 1.000 Cng vic B 4.000

104

X l NVL (kg) S b phn kim tra

5.000 100

15.000 100

By gi chng ta xem hai b phn k hoch v qun tr chi ph tnh ton kt qu phn b chi ph sn xut chung cho hai cng vic nh th no nh.

1. Tnh ton ca bn k hoch: Phn b ch da trn tc nhn gi my: Trc tin, h xc nh n gi chi ph sn xut chung d tnh. Tng chi ph sn xut chung cho 3 thng l 150.000 triu ng. Tng s gi my l 5.000 gi. Vy, n gi chi ph sn xut chung d tnh l: 150.000/5.000 = 30 tr.

Cng vic A s dng ht 1.000 gi my nn s nhn mt khon chi ph sn xut chung ng dng l: 30 tr. 1.000 = 30.000 tr.

Cng vic B s dng 4.000 gi my, s nhn mt khon chi ph sn xut chung ng dng l: 30 tr. 4.000 = 120.000 tr.

2. Tnh ton ca qun tr chi ph: Phn b da trn mc tiu th cc tc nhn to chi ph: Trc tin, b phn ny phi tnh ton n gi ca tng tc nhn:

in

50.000 tr./5.000 =

10 tr./g 2 tr./kg 300 tr./bp

X l NVL 40.000 tr./20.000 = Kim tra 60.000 tr./200 =

105

ng dng cc mc chi ph ny n tng cng vic, ta c

Nhm chi ph in X l NVL Kim tra cc b phn Tng cng

Cng vic A 10.000 tr. 10.000 30.000 50.000 tr.

Cng vic B 40.000 tr.. 30.000 30.000 -

100.000 tr.

Cc bn hc vin nhn xt g v hai kt qu trn? Nu bn l Gim c, khi cm trn tay hai bng phn tch kt qu ny, quyt nh ca cc bn s l g?Hy suy ngh trc khi c tip phn kt lun nh! KT LUN: Phng php phn b chi ph sn xut chung da trn mt tc nhn s lm cho cng vic B (c s gi my s dng nhiu hn) tng thm mt khon chi ph l 20.000 triu ng v cng vic A (c s gi my s dng t hn) gim mt khon chi ph cng bng nh th. Kt qu ny s lm cho vic nhn nh chi ph sn phm c th b sai lch v a nh qun tr n nhng quyt nh khng chnh xc v gi bn, v sn lng v li nhun. Trc khi kt thc bi ny, hy xem li c cu chi ph tnh theo cng vic: 1. Trc tin, ghi chp cc chi ph ca nguyn vt liu trc tip, lao ng trc tip cho mi cng vic trong ti khon Sn Xut. 2. Tnh ton v ghi chp tng s CPSX chung phn b cho mi cng vic 3. Xc nh tng chi ph v chi ph sn phm ca cng vic.
106

4. Tnh ton cc chi ph khc bit c kt qu cui cng l gi vn hng bn. Ba bc u l trnh t tnh ton chi ph ca cng vic. Bc th t l xc nh chi ph ca sn phm c hon thnh v bn trong k. T , b phn k ton s lp thnh cc bn bo co ti chnh v bo co thu nhp ca doanh nghip. Tm tt bi H thng tnh ton chi ph cng vic cung cp thng tin cho nh qun tr xy dng cc quyt nh lin quan n sn phm, khch hng, phng php sn xut, gi bn, li nhun, cc mc tiu chin lc di hn. C nhiu phng php tnh ton chi ph cho sn phm nh: phng php tch ly chi ph, phng php o lng chi ph v phng php phn b chi ph sn xut chung. Vic la chn mt phng php tnh ton no ty thuc vo tnh cht ca sn phm hay dch v, chin lc ca doanh nghip, yu cu thng tin v chi ph v li nhun ... Tnh ton chi ph theo cng vic s dng cng cc thng tin vi k ton v cc ti khon lin quan ch yu l nguyn vt liu, sn xut v chi ph sn xut chung. Ngoi ra cn s dng mt s ti khon h tr khc. Mc chi ph sn xut chung c tinh c s dng phn b chi ph sn xut chung ng dng n cng vic trong trng hp nh qun tr cn bit chi ph sn phm cho cc quyt nh ca mnh trc khi cng vic hon thnh. Do cc chi ph ny thc t cha xy ra nn khi cng vic kt thc, gia s lng chi ph thc t v chi ph ng dng c th chnh lch nhau, qun tr chi ph phi c mt s iu chnh. Tng chi ph ghi bn n ti khon Sn xut chnh l chi ph ca cng vic c thc hin.
107

Cu hi. 1. Phng php tnh ton chi ph theo cng vic c s dng cc loi hnh doanh nghip no? 2. Cc ti liu c bn cho tnh ton chi ph cng vic? Cc dng chi ph ghi chp trong cc ti liu ? 3. Ti sao phi tnh ton n gi chi ph sn xut chung c tnh? Cch tnh? 4. Gii thch cch la chn tc nhn phn b chi ph trong cc dng doanh nghip. 5. Cng ty BB chuyn sn xut theo n t hng. Cng ty s dng mt n gi chi ph sn xut chung d tnh da trn c s s gi lao ng trc tip ng dng n tng cng vic. Nm 2005, c tnh s gi lao ng trc tip ca cng ty l 95.000 gi, tng chi ph sn xut chung l 579.500 ngn ng. Vo thng 10/2005, c cng vic A c thc hin v hon thnh trong thng. Ngoi ra, cn c cng vic B c thc hin nhng cha hon thnh v c tip tc trong thng 11. Sau y l cc thng tin lin quan: VT: ngn ng Tn u k, ngy 1/10/2005
Nguyn Sn

vt liu

7.500 31.200 67.000 104.000

phm d dang (tt c l ca A) phm

Thnh

NVL c mua Yu cu NVL trc tip cho:

Cng

vic A

45.000

108

 Cng

vic B

33.500

S gi lao ng trc tip

Cng Cng

vic A vic B

4.200 3.500

Chi ph lao ng pht sinh

Lao Lao

ng trc tip (5,5/g) ng gin tip cho gim st

42.350 13.500 6.000

Lng

Chi ph thu
Nh Vn

xng phng

7.000 1.800

Khu hao
Nh Vn

xng phng

7.500 1.600 12.000

Nguyn vt liu gin tip Yu cu: 1. Tnh tng chi ph ca cng vic A?

2. Tnh chi ph sn xut chung ng dng cho thng 10? 3. Chi ph ng dng so vi thc t nh th no, c chnh lch tha hay thiu khng? Nu c, l bao nhiu? 6. Cng ty MM s dng h thng chi ph theo cng vic tnh chi ph sn xut chung cho sn phm da trn c s l s gi lao ng trc tip. Ngy 1/1/200X cc thng tin tn kho cho thy:
109

Tn nguyn vt liu trc tip Tn sn phm d dang Tn thnh phm

2.500 ngn ng 1.900 3.900

Trong thng 1 c cc giao dch pht sinh l: (1) Mua NVL (2) Nguyn vt liu a vo s dng (3) Chi ph lao ng trc tip (11.000/g) (4) Doanh thu trong thng (5) Chi ph qun l trong thng (6) Ghi ti khon Gi Vn Hng Bn trong thng (7) Chi ph sn xut chung thc t trong thng 4.826 7.800 3.250 4.150 3.872

8.200 1.700

Ngy 31/1/200X, cn i tn Sn Phm D Dang l 3.244 ngn ng, tn Thnh Phm l 7.354 ngn ng. Cng ty iu chnh chi ph sn xut chung ng dng tha hoc thiu vo ti khon Gi Vn Hng Bn. Yu cu: a. Chun b bt ton ghi s cc giao dch pht sinh trong thng? b. Cn i ti khon Nguyn Vt Liu vo ngy 31/1/200X? c. Tnh ton chi ph sn xut thng 1/200X? d. Tnh n gi chi ph sn xut chung d tnh? e. Tnh phn chnh lch tha/thiu ca chi ph sn xut chung ng dng so vi thc t ca thng 1/200X?

110

f. Tnh li/l ca thng 1/200X? 7. Cng ty Sc Nt sn xut my in laser. B phn k hoch c tnh nm 200X, ngoi NVL v lao ng trc tip cn c cc tc nhn to chi ph nh sau:

Nhm chi ph

Tc nhn to chi ph

Chi ph d tnh (ngn ng)

Mc tiu th cc tc nhn 1.000 (ci)

Kim tra cht S lng

lng

50.000

kim tra 100.000 650 lng 30.000

Bo tr my S gi my mc Cc chy khon S

1.000 (gi) 25 (ci)

phi thu Chi ph khc

ha n S gi L trc tip

3.000 (gi)

Cng ty va nhn c mt n t hng 500 my in. BG yu cu cho bit chi ph mi my in l bao nhiu tnh ton gi, chi ph, li nhun cho n hng ny. B phn kinh doanh da trn s gi lao ng trc tip tnh chi ph sn xut chung, sau tng hp vi cc chi ph NVL, LTT cho ra mc gi ngh ca mi my. Tuy nhin, b phn qun tr chi ph khng chp nhn mc gi v ni rng c s sai bit rt ln. BG mun c thng tin tht chnh xc nn ngh chng minh. B phn qun tr chi ph thc hin vic o lng,

111

tnh ton, v trnh cho BG mt bng cc hot ng m n hng ny yu cu nh sau:

S lng kim tra S gi my chy S lng ha n S gi L trc tip

25 200 250 300

bit nn la chn phng n no, cc bn hy tnh: a. Tng chi ph sn xut chung ng dng cho n hng theo tnh ton ca b phn Kinh doanh. b. Tng chi ph sn xut chung ng dng cho n hng theo tnh ton ca qun tr chi ph? (ABC) c. Theo hai cch tnh ton ny, mi my in b chnh lch bao nhiu tin? Cc bn hc vin thn mn, hy c gng gii ht cc cu hi/bi tp ny nh. Chc cc bn lm bi tt.

112

BI 7

TNH TON CHI PH THEO QU TRNH

Trong cc doanh nghip sn xut lun c mt s chng ln nhau gia cc quy trnh cng ngh. V th, khi kt thc mt thi k, c nhng sn phm c hon thnh, nhng cng c nhng sn phm cha hon thnh (cn dng sn phm d dang) v s c tip tc k sn xut k tip. iu ny lm cho vic tnh ton chi ph sn phm tr nn kh khn, vic ra cc quyt nh lin quan ca nh qun tr s khng kp thi hoc b sai lch. khc phc tnh trng ny, phng php tnh chi ph sn phm theo qu trnh c cc doanh nghip nghin cu v s dng. Phng php ny s gip nh qun tr c c nhng thng tin kp thi v chi ph sn phm c sn xut ra trong k, v vic xy dng cc quyt nh ca h s tr nn d dng hn. Bi ny s gip ngi hc hiu c mt s vn nh:

Loi hnh doanh nghip no s ng dng phng php tnh ton ny.

Gii thch c cch tnh sn lng tng ng ca k sn xut.

M t c cc bc trong phng php tnh ton. Hiu c hai cch tnh chi ph sn phm ca phng php ny: trung bnh trng s v FIFO.

Thc hin mt bng bo co chi ph sn phm theo phng php tnh ton ny.

113

I. XC NH CHI PH THEO QU TRNH 1. Khi nim L mt h thng tnh ton chi ph sn phm trong cc chi ph c tch ly theo qu trnh hay trong cc phn xng, v sau c phn b n mt s sn phm hay nhm sn phm tng t nhau Trong phng php ny, chng ta khng xc nh chi ph cho tng sn phm hay tng l sn phm c th m ch xc nh cho tng cng on hay b phn khc nhau. 2. S dng chi ph theo qu trnh Phng php ny thng c s dng trong cc doanh nghip c sn phm mang nhng c im sau:

ng nht, sn xut vi s lng ln. Gi tr sn phm khng cao. Ch c khch hng t mua sau khi c sn xut.

Th d: Qun o may sn, bt vit, x phng, thuc tn c, nc gii kht, thc phm ng hp, xng du, xe gn my, xe hi, 3. Sn lng tng ng Sn lng tng ng l mc sn lng quy i i vi cc sn phm d dang trong k da trn mc hon thnh ca chng. Th d: Cng ty A chuyn sn xut TV c d tnh sn xut 30 chic trong thng ny. Tuy nhin, n cui thng, ch c 20 chic l hon thnh 100%, 10 chic cn li ch mi hon thnh 40%. Vy sn lng tng ng ca cng ty trong thng ny l 20 + (10 40%) # 24 TV hon thnh 100% Sn lng tng ng c tnh ton ring bit cho NVL trc tip, L trc tip v CP sn xut chung do t l ca cc cng vic
114

c thc hin trn mi sn phm khng ging nhau i vi mi yu t chi ph. Mt sn phm c th hon thnh i vi chi ph NVL trc tip nhng li cha hon thnh i vi hai loi chi ph kia. Th d: cc cng ty nc gii kht, thc phm ng hp ... NVL c a vo chai, hp u quy trnh sn xut, nhng quy trnh kh trng vn cn c tip tc trong vi gi na, thm ch sut c ngy. Nh vy, chi ph NVL trc tip hon thnh trong lc chi ph lao ng trc tip, chi ph sn xut chung vn cha hon thnh. II. CC BC TRONG XC NH CHI PH THEO QU TRNH T liu s dng ch yu trong h thng chi ph theo qu trnh l bo co chi ph sn xut. l mt bng bo co tm tt cc n v vt cht, sn lng tng ng ca mt b phn, cc chi ph xy ra trong k v phn b n c hai loi sn phm hon thnh v d dang vo cui k. Vic chun b mt bo co chi ph sn xut bao gm 5 bc: 1. Phn tch cc u vo, u ra Bc ny s tnh ton cc u vo v u ra trong k sn xut.

u vo: bao gm sn phm d dang tn u k v tt c n v a vo mt b phn sn xut trong sut thi k.

u ra: bao gm cc sn phm c hon thnh t mt b phn sn xut v sn phm d dang tn vo cui k.

2. Tnh ton sn lng tng ng Mc ch ca vic tnh ton sn lng tng ng i vi chi ph NVL, L trc tip v chi ph sn xut chung l o lng cc cng vic c s dng cho sn xut trong sut thi k.

115

3. Xc nh tng chi ph Tng chi ph sn xut c ghi chp bao gm: chi ph xy ra trong k v cc chi ph ca cc sn phm d dang tn u k . 4. Tnh ton chi ph cho mi sn phm c sn xut Mc ch ca tnh ton cc chi ph NVL trc tip, L trc tip v sn xut chung cho mi n v sn lng tng ng ca sn xut l tnh chi ph sn phm v xc nh thu nhp i vi mt k k ton. 5. Phn b tng chi ph Mc tiu ca bo co chi ph sn xut l phn b tng chi ph sn xut n cc sn phm hon thnh trong k v c cc sn phm cha hon thnh vo cui k. Tng chi ph c quy nh trong bc ny phi bng tng chi ph c ghi chp trong bc 3. III. CC PHNG PHP XC NH CHI PH THEO QU TRNH 1. Phng php trung bnh trng s (Weighted-Average Method) Phng php ny cng chung tt c chi ph xy ra trong k hin hnh v chi ph xy ra trong k trc . Kt qu l chi ph phn b trung bnh trn mi n v sn lng tng ng bao gm chi ph xy ra trong k cng vi chi ph xy ra trong k trc chuyn sang di dng sn phm d dang tn u k. 2. Phng php FIFO (First In First Out) Tnh ton theo phng php ny ch bao gm cc chi ph xy ra v cc cng vic c thc hin sut k hin hnh. FIFO xem sn phm d dang tn u k nh mt nhm hng ho c bt u v

116

hon thnh trong cng k. FIFO gi nh rng nhng cng vic c lm u tin l hon thnh cc sn phm d dang ny. n y, c l cc bn ang cm thy hi kh khn phi khng? Hy th nh li trong u cc ni dung chnh xem qua: 5 bc tnh ton, bc no l kh khn nht?2 phng php, cc bn c nghe tn hai phng php ny cha? By gi, chng ta s bt u i vo th d c th hiu vn nh. IV. TH D MINH HA. Th d ny s c phn tch theo c hai phng php trn. Cng ty nha Bn Vng c 2 b phn sn xut: c v Kim tra thnh phm. Chng ta s kho st b phn c xem chi ph c tnh ton nh th no. Trong b phn c, NVL trc tip (ht nha) c a vo lc bt u quy trnh sn xut. Chi ph L trc tip v sn xut chung c tun t a vo quy trnh vi cc t l khc nhau. B phn ny s dng s gi my nh tc nhn to chi ph phn b chi ph sn xut chung D liu ca b phn c thng 3/200X ca cng ty Tn sn phm d dang (SPDD) u k, ngy 1/3/200X, Trong :
Chi

10.000 n v

ph NVL trc tip, hon thnh 10.000 ng)

100% (ngn ng)

Chi

ph L trc tip, hon thnh (ngn 1.060

30%

117

 Chi

ph sn xut chung, hon thnh 1.620 12.680 40.000 n v 44.000 n v 6.000 n v

40% (ngn ng) Tng tn u k (ngn ng) Cc n v c bt u trong thng 3/200X Cc n v hon thnh trong thng 3/200X ca b phn c Tn sn phm d dang (SPDD) cui k, ngy 31/3/200X Trong :
Chi

ph NVL trc tip, hon thnh

100%
Chi

ph L trc tip, hon thnh

50%
Chi

ph sn xut chung, hon thnh

60% Pht sinh trong thng

Chi Chi Chi

ph NVL trc tip (ngn ng) ph L trc tip (ngn ng) ph sn xut chung (ngn ng)

44.000 22.440 43.600 110.040

Tng chi ph trong thng 3/200X ca b phn c (ng.)

By gi chng ta s ln lt s dng c hai phng php tnh ton. 1. Phng php trung bnh trng s
118

p dng tin trnh 5 bc phn b chi ph NVL trc tip, L trc tip v chi ph sn xut chung n i tng nhn chi ph, l b phn c.

Bc 1: Phn tch cc n v vt cht. Bng 7.1 Phn tch cc n v vt cht

u vo

Cc n v vt cht

Tn SPDD u k, ngy 1/3 Cc n v sn phm c bt u trong thng Tng cc n v c a vo trong thng 3 u ra Cc n v sn phm hon thnh trong thng Tn SPDD cui k, ngy 31/3 Tng cc n v u ra trong thng 3

10.000 40.000 50.000

44.000 6.000 50.000

Bc 2: Tnh sn lng tng ng

Sau khi tnh ton c cc n v sn phm u vo, u ra, chng ta bt u tnh sn lng tng ng. y l cng vic cn c thc hin mt cch chnh xc, nu khng chi ph cho sn phm s b sai lch. Cc bn cn nh th d phn trn khi chng ta ni n khi nim ny khng? Nu khng, dng ngn ngi, lt li phn v c k n trc khi tin hnh bc 2.

119

By gi ch : chng ta tnh sn lng tng ng i vi chi ph NVL trc tip, L trc tip v CP sn xut chung. Da vo cc ghi chp t bc 1, ta c bng sau: Bng 7.2 Tnh sn lng tng ng Khon mc n v vt cht % hon thnh Sn lng tng ng NVL TT Tn 1/3
NVL

LTT

SXC

SPDD

10.000

u k, ngy

trc

100 30

tip
L Sn

trc tip xut

40

chung c a vo trong thng Tng cc n v sn phm c a vo trong thng 3 Hon thnh Tn 31/3 SPDD 44.000 6.000 44.000 44.000 44.000 50.000 40.000

cui k, ngy

120

 NVL

trc

100 50

6.000 3.000 3.600

tip
L Sn

trc tip xut

60

chung Tng cc n v sn phm u ra trong thng 3 Tng lng ng sn tng ca 50.000 47.000 47.600 50.000

thng 3/200X

Cc n v SPDD tn u k khng c a vo tnh sn lng tng ng do c tnh trong thng trc Trong bng trn ta thy 44.000 n v hon thnh trong b phn c. C ngha l hon thnh 100% vi tt c ba yu t chi ph NVL, L trc tip v CP sn xut chung. Ch :

Trong 44.000 n v sn phm hon thnh ny c 10.000 n v c a vo sn xut thng trc v mi c hon thnh trong thng 3, v 34.000 n v (44.000 - 10.000) mi c bt u a vo v cng hon thnh trong thng 3.

6.000 n v SPDD tn cui k c hon thnh 100% vi NVL trc tip. Nh vy, chng ta c 6.000 n v tng ng

121

ca NVL trc tip. Tuy nhin, ch c 50% hon thnh vi L trc tip v 60% hon thnh vi chi ph sn xut chung. Do , tn cui k ch c 3.000 n v tng ng ca L chi ph trc tip v 3.600 n v tng ng ca chi ph sn xut chung. Nh vy, sn lng tng ng trong thng ca b phn c tnh theo phng php trung bnh trng s l 50.000 n v cho chi ph NVL trc tip, 47.000 n v cho chi ph L trc tip, v 47.600 n v cho chi ph sn xut chung.

Bc 3: Xc nh tng chi ph.

Bc ny xc nh tng chi ph trong thng s l bao nhiu. Chng ta c hai ngun to chi ph trong thng: t SPDD tn u k v pht sinh trong thng. Tng chi ph ny c ghi chp trong bng 7.3 Bng 7.3 Xc nh tng chi ph ca thng 3/200X (ngn ng) Khon mc chi ph SPDD tn u k, ngy 1/3
NVL L Sn

Chi ph

Tng

trc tip)

10.000 1.060 1.620 12.680

trc tip xut chung

Tng cng Pht sinh trong thng 3

Chi Chi Chi

ph NVL trc tip ph L trc tip ph SXC

44.000 22.440 43.600

122

Tng chi ph pht sinh Tng chi ph ghi chp cc u vo trong thng 3

110.040

122.720

Bc 4. Xc nh chi ph cho mi n v sn phm

Nh bit, tnh chi ph cho mi n v sn phm, chng ta ly tng chi ph chia cho tng sn lng c sn xut ra. Chi ph c th cho tng sn phm c trnh by trong bng 7.4 Bng 7.4 Tnh chi ph cho mi sn phm (ngn ng) Cc khon mc chi ph Cc chi ph (t bng 7.3)
Tn u k, ngy 1/3 Pht sinh trong thng

NVL Tr.T

L Tr.T CPSXC

Tng

10.000 44.000 54.000

1.060 22.440 23.500

1.620 43.600 45.220

12.680 110.040 122.720

Tng chi ph trong thng 3/200X Sn lng tng ng trong thng Chi ph cho mi n v sn phm tng ng c sn xut trong thng 3

50.000

47.000

47.600

1,08

0,5

0,95

2,53

Mi sn phm s c tng chi ph l 2,53 ngn ng bao gm chi ph cho NVL trc tip, chi ph cho L trc tip v chi ph sn xut chung. Cc thng tin ny c b phn qun tr chi ph cung cp cho

123

BG xy dng cc quyt nh lin quan nh: gi bn sn phm c sn xut trong k, li nhun d kin ca k sn xut , Tuy nhin chng ta cn phi tnh ton chi ph ca sn phm d dang tn cui k v cn i chi ph ca cc u vo, u ra.

Bc 5: Phn b tng chi ph

Bc cui cng ca quy trnh tnh ton l phn b tng chi ph sn xut n cc n v sn phm hon thnh v sn phm d dang tn cui k. Cn ch l tng chi ph u ra ny phi bng vi tng chi ph ghi chp bc 3. Ta c bng 7.5 Bng 7.5 Phn b tng chi ph (ngn ng) Cc khon mc chi ph Hon thnh Chi ph cho sn phm hon thnh (2,53 44.000) Tn cui k
NVL L

Tn cui k

Tng

111.320

111.320

Tr.T (1,08 6.000)

6.480 1.500 3.420

6.480 1.500 3.420

Tr.T (0,5 3.000) (0,95 3.600)

CPSXC

Tng chi ph ghi chp cho u ra trong thng 3 111.320 11.400 122.720

Sau khi phn tch tt c thng tin lin quan, qun tr chi ph s lp mt bng bo co chi ph sn xut ca b phn c trong thng 3/200X. Bo co ny bao gm ba nhm thng tin: thng tin v sn lng sn xut, thng tin v chi ph cho mi n v sn phm c

124

sn xut trong thng v thng tin v tng chi ph sn xut. Sau y l bo co sn xut ca b phn c theo phng php trung bnh trng s.

Bng 7.6 Bo co chi ph sn xut b phn c, thng 3/200X (ngn ng) Cc thng tin v sn lng sn xut Bc 1 Cc khon mc chi ph Cc n v vt cht I. u vo 1. Tn u k, ngy 1/3
NVL L Sn

Bc 2 Sn lng tng ng % NVL tr.t L tr.t SXC

hon thnh

10.000

trc tip

100 30 40 40.000

trc tip xut chung

2. S n v sn phm c bt u trong thng 3. Tng s n v sn phm u vo c ghi chp

50.000

125

trong thng II. u ra 1. S n v sn phm hon thnh 2. Tn cui k, ngy 31/3

NVL L Sn

44.000

100

44.000

44.000

44.000

6.000

Tr.T

100 50 60 50.000

6.000 3.000 3.600

Tr.T xut chung

3. Tng s n v sn phm u ra c ghi chp trong thng III. Sn lng

50.000

47.000

47.600

tng ng Xc nh chi ph cho mi n v sn phm tng ng Bc 3 Xc nh tng chi ph 1. Tn u k, ngy 1/3 2. Pht sinh trong NVL trc tip 10.000 44.000 54.000 L trc tip 1.060 22.440 23.500 1.620 43.600 45.220 SXC Tng cng 12.680 110.040 122.720

thng Tng chi ph Bc 4 Sn lng tng

50.000

47.000

47.600

126

ng Chi ph cho mi n v sn phm tng ng 1,08 0,5 0,95 2,53

Phn b tng chi ph Bc 5 Phn b tng chi ph Sn phm hon thnh (2,53 44.000) Tn cui k
NVL

Hon thnh

Tn cui k

Tng cng

111.320

111.320

Tr.T

6.480 1.500 3.420

6.480 1.500 3.420

(1,086.000)
L

Tr.T (0,53.000)

CPSXC (0,953.600)

Tng chi ph ghi chp cho u ra trong thng 3 111.320 11.400 122.720

2. Phng php FIFO Phng php ny phn bit cc chi ph ca qu trnh sn xut theo thi im pht sinh: k trc, k hin hnh. Do c s phn bit ny nn chi ph ca mi n v sn phm khc vi cch tnh ca phng php trung bnh trng s. By gi chng ta s tnh theo FIFO ca th d trn.

127

Bc 1: Phn tch cc n v vt cht.

Dng cc n v vt cht khng b nh hng ca phng php c s dng. Do , bc 1 y cng ging nh ca phng php trung bnh trng s.

Bc 2: Tnh sn lng tng ng

Trong FIFO, c hai cch tnh sn lng tng ng: (1) Cch 1: Cch ny l tr ra cc n v tng ng trong tn u k c c sn lng tng ng trong k. Nh vy:

C 10.000 n v tng ng tn u k ngy 1/3/200X. Mc hon thnh vi cc yu t chi ph khc nhau:

100% hon thnh i vi chi ph NVL # 10.000 n v tng ng (vt). 30% hon thnh i vi chi ph L trc tip # 3.000 vt 40% hon thnh vi chi ph sn xut chung # 4.000 vt

Ch l chi ph 10.000 ngn ng cho NVL trc tip trong tn u k c loi ra khi k ny. Ch c chi ph b sung trong thng l c s dng tnh ton. FIFO c hiu theo ting Vit l Vo Trc Ra Trc. Nh

vy, cc n v sn phm d dang tn u k l cc n v c xem nh l i vo quy trnh ca thng ny trc tin nn phi c u tin hon thnh trc. Mt phn chi ph ca n tnh vo k trc nn khng tnh vo k ny na. Bng 7.7 Tnh sn lng tng ng theo FIFO cch 1 n v Khon mc chi vt cht % hon Sn lng tng ng NVL L Tr.T SXC

128

ph u vo Tn u k, 10.000

thnh

Tr.T

ngy 1/3/200X
Chi

ph NVL

100 30

10.000 3.000 4.000

Tr.T
Chi

ph L

40

Tr.T
Chi

ph sn

xut chung S sn phm c bt u Tng cc n v sn phm c a vo trong thng 3 u ra S lng sn 44.000 6.000 100 44.000 44.000 44.000 50.000 40.000

phm hon thnh Tn cui k, ngy 31/3/200X

Chi

ph NVL

100 50

6.000 3.000

3.600

Tr.T
Chi

ph L

60

Tr.T

129

 Chi

ph sn

xut chung Tng cc n v sn phm u ra trong thng 3 Sn tng lng ng 50.000 47.000 47.600 50.000

(theo PP trung bnh trng s) Tr ra: S n v tn u k Sn tng ca lng ng thng 40.000 44.000 43.600 - 10.000 -3.000 - 4.000

3/200X (FIFO) Trong FIFO, s d phi tr ra sn lng tn u k l do cc chi ph ny c tnh trong k trc. V th, so vi trung bnh trng s, sn lng tng ng ca FIFO lun lun nh hn. (2) Cch 2: theo cch ny, mt lng sn phm d dang tn u k cn c b sung chi ph hon thnh trong k. Nh th, sn lng u ra bao gm: (a) cc sn phm d dang tn u k c b sung v hon thnh trong k, (b) cc sn phm c bt u v hon thnh trong k, (c) lng sn phm d dang tn cui k. Tt c thng tin ny c trnh by trong bng 7.8

130

Bng 7.8 Sn lng tng ng theo FIFO cch 2 Cc khon mc chi ph n v vt cht u vo Tn u k, ngy 10.000 1/3/200X
Chi Chi Chi

% hon thnh

Sn lng tng ng NVL Tr.T L Tr.T SXC

ph NVL Tr.T ph L Tr.T ph sn xut

100 30 40

10.000 3.000 4.000

chung S sn phm c 40.000 bt u Tng cc n v sn 50.000 phm c a vo trong thng 3 u ra S lng sn phm hon thnh (44.000 10.000) T tn u k, 10.000 ngy 1/3/200X
NVL

34.000

100

34.000 34.000

34.000

Tr.T: 10.000

(100% 100%)

131

Tr.T: 10.000 7.000

(100% - 30%)
SXC:

10.000

(100% - 40%) Tn cui k, ngy 31/3/200X

Chi ph NVL Tr.T Chi ph L Tr.T Chi

6.000

6.000

ph sn xut

100 50 60

6.000 3.000 3.600

chung

Tng cc n v sn phm u ra trong thng 3 Sn lng tng ng ch cho sn phm c bt u v hon thnh trong thng 3/200X

50.000

40.000 44.000

43.600

Ch : Trong tn u k, cn phi tnh cn bao nhiu n v sn lng cha c thc hin k trc phi c hon thnh trong k ny. Nh vy, theo cch 1, ta tr i s sn phm tng ng ca k trc chuyn vo. Theo cch 2, ta cng thm s sn phm tng ng

132

cha c thc hin k trc. Tuy nhin, d tnh theo cch no, sn lng tng ng ca thng 3 vn ging nhau.

Bc 3: Xc nh tng chi ph.

Tng chi ph pht sinh trong thng khng chu nh hng ca phng php tnh. V th, n ging nh bc 3 trong phng php trung bnh trng s.

Bc 4. Xc nh chi ph cho mi n v sn phm

Chi ph ny c tnh bng cch chia chi ph pht sinh trong thng vi sn lng tng ng ch ca thng 3, khng bao gm tn u k. Bng 7.9 Tnh chi ph cho mi sn phm Cc khon mc chi ph Cc chi ph (t bc 3 trong trung bnh trong s)
SPDD

NVL Tr.T

L Tr.T

SXC

Tng

tn u k, ngy

12.680

1/3
Pht

sinh trong thng

44.000

22.440

43.600

110.040 122.720

Tng chi ph trong thng 3 Sn lng tng ng Chi ph cho mi n v sn phm tng ng c thng 3 sn xut trong 1,1 0,51 1,0 40.000 44.000 43.600

2,61

133

Bc 5: Phn b tng chi ph

Ging nh phng php trung bnh trng s, y l bc phn b chi ph n cc sn phm hon thnh v d dang cui k. Tuy nhin trong FIFO, quy trnh tnh ton theo tng nhm ring bit, v th bc ny l mt tin trnh gm hai phn: Phn 1: Tng chi ph ca cc sn phm hon thnh t sn phm d dang tn u k Cc sn phm ny cn mt khon chi ph b sung hon thnh nh sau: VT: ngn ng SPDD tn u k, ngy 1/3/200X: 10.000 v Chi ph b sung hon thnh SPDD tn u k:
CPL CP

12.680

trc tip: 0,51 7.000 vt

3.570 6.000 22.250

Sn xut chung: 1,00 6.000 vt

Chi ph cho hon thnh SPDD tn u k

Phn 2: Tng chi ph cho sn phm c bt u trong thng

Chi ph ca sn phm c bt u v hon thnh trong thng 2,61 ngn ng 34.000 = 88.740 ngn ng

Nh vy, tng chi ph cho s sn phm hon thnh t tn u k v s c bt u trong thng l: 22.250 ngn ng + 88.740 ngn ng = 110.990 ngn ng

Chi ph cho sn phm d dang tn cui k.

134

Cui k cn li 6.000 n v c mc hon thnh vi cc yu t chi ph khc nhau. Ta c:

VT: ngn ng
NVL L Chi

trc tip 1,10 6.000 vt

6.600 1.530 3.600 11.730

trc tip 0,51 3.000 vt ph SXC 1,00 3.600 vt

Tng chi ph cho SPDD tn cui k

Bng 7.10 Phn b tng chi ph Cc khon mc chi ph Chi ph cho sn phm hon thnh 1. T tn u k Chi ph b sung hon thnh
NVL L

Hon thnh

Tn cui k

Tng cng

12.680

12.680

trc tip

0 3.570 6.000 22.250

0 3.570 6.000 22.250

trc tip (7.000 0,51)

Sn xut chung (6.000 1,00)

Tng cng chi ph cho tn u k

135

2. Chi ph cho sn phm c bt u v hon thnh trong thng Tng chi ph cho sn phm hon thnh Chi ph cho SPDD tn cui k
NVL L Sn

88.740

88.740

110.990

110.990

trc tip: 1,10 6.000

6.600 1.530 3.600

6.600 1.530 3.600

trc tip: 0,51 3.000 xut chung: 1,00 3.600

Tng chi ph ghi chp cho u ra trong thng 3 110.990 11.730 122.720

Ging nh trong phng php trung bnh trng s, sau khi phn tch tt c thng tin v chi ph lin quan, qun tr chi ph phi lm mt bng bo co tng hp trnh cho nh qun tr. Theo phng php FIFO, trong bng bo co chi ph c s khc nhau v sn lng tng ng. iu ny lm cho chi ph mi n v sn phm khc so vi phng php trung bnh trng s. Bo co nh sau:

136

Bng 7.11 Bo co chi ph sn xut, b phn c thng 3/200X (ngn ng) Cc thng tin v sn lng sn xut Bc 1 Cc khon mc chi ph Cc n v vt cht I. u vo 1.Tn u k, ngy 1/3
NVL L Sn

Bc 2 Sn lng tng ng % NVL tr.t L tr.t SXC

hon thnh

10.000

trc tip

100 30 40 40.000

10.000 3.000 4.000

trc tip xut chung

2. S n v sn phm c bt u trong thng 3. Tng s n v sn phm u vo c ghi chp trong thng II. u ra 1. S n v sn phm hon thnh 2. Tn cui k, ngy

50.000

44.000

100

44.000

44.000

44.000

6.000

137

31/3 - NVL trc tip - L trc tip - Sn xut chung 3. Tng s n v sn phm u ra c ghi chp trong thng III. Sn lng 50.000 47.000 47.600 50.000 100 50 60 6.000 3.000 3.600

tng ng (theo PP trung bnh trng s) Tr ra: Sn lng tng ng tn u k Sn lng tng ng thc thng 3 Xc nh chi ph cho mi n v sn phm tng ng Bc 3 NVL L tr.tip SXC Tng cng ch hin c trong 40.000 44.000 43.600 -10.000 - 3.000 - 4.000

Xc nh tng chi tr. tip ph 1.Tn u k, ngy 1/3

12.680

138

3.Pht thng

sinh

trong

44.000

22.440

43.600

110.040

Tng chi ph Bc 4 Sn lng tng ng Chi ph cho mi n v sn phm tng ng Phn b tng chi ph Bc 5 Phn b tng chi ph Chi ph cho sn phm hon thnh 1. T tn u k. Chi ph b sung hon thnh
CP L trc tip: 0,51 7.000 CP

122.720

40.000

44.000

43.600

1,10

0,51

1,00

2,61

Hon thnh

Tn cui k

Tng cng

12.680

12.680

3.570 6.000 22.250

3.570 6.000 22.250

SXC: 1,00 6.000 cng chi ph cho tn

Tng

u k 2. Cho sn phm c bt u v hon thnh trong thng (2,61 34.000) Chi ph cho SPDD tn cui 88.740 88.740

139

k
NVL

trc tip 6.600

(1,10 6.000)
L

trc tip 1.530

(0,51 3.000)
CPSXC

(1,00 3.600) 3.600

Tng chi ph ghi chp cho u ra trong thng 3

110.990

11.730

122.720

Trc khi kt thc chng 7, cc bn hc vin cn lu :

Do qu trnh sn xut xy ra lin tc, c s chng ln nhau nn khng th ch n khi kt thc cng vic mi tnh chi ph.

Mun tnh c chi ph sn phm trong k th phi quy tt c ra sn lng tng ung. Khi nim ny cho ta bit s sn phm c tnh theo t l hon thnh 100% vi tt c tc nhn chi ph. Khi nim ny lm c s tnh chi ph cho mi sn phm c sn xut ra trong k tnh ton. T , gip cho nh qun tr c th ra cc quyt nh sn xut kinh doanh chnh xc v kp thi.

Tm tt bi. Tnh ton chi ph theo qu trnh l mt h thng tnh ton m theo , chi ph c tch ly trong qu trnh hay b phn v sau s phn b n cc n v sn phm c sn xut ra trong sut qu trnh . Cc doanh nghip s dng h thng ny c nhng c im nh: c quy trnh sn xut xy ra lin tc, c sn phm tng i ng nht, gi tr sn phm khng cao.

140

Tnh ton chi ph theo qu trnh cung cp thng tin cho nh qun tr h c th ra cc quyt nh chin lc v gi bn, phng n sn xut, phn b chi ph v cc vn di hn khc. C hai phng php tnh ton chi ph theo qu trnh: trung bnh trng s v FIFO. Trung bnh trng s bao gm tt c chi ph trong k tnh ton m khng phn bit thi im xut hin ca chng. V th, tt c sn phm hon thnh trong k u c x l ging nhau. i vi FIFO, ch bao gm nhng chi ph xut hin trong k tnh ton. Tn u k c x l ring bit nh mt nhm sn phm. Trn thc t, ty theo tnh cht ca doanh nghip m h s chn phng php no thch hp vi mnh nht. Cu hi 1. Cc bn hy xc nh xem: doanh nghip no s s dng h thng tnh ton chi ph theo qu trnh:
Ch Ch Dt Sa Lc

bin thc phm ng hp bin thuc tn dc may. cha xe du

Cng

ty thit k nh theo

yu cu ca khch hng
Cng Sn

ty t vn

xut xi mng k thi trang cho mt

Thit

ngi mu chuyn nghip 2. Hy cho tip 5 th d v loi hnh doanh nghip s dng h thng tnh ton chi ph theo qu trnh. 3. Cng ty N. chuyn ch bin thy hi sn. Trong thng 5/200X, cng ty c cc d liu lin quan ca b phn sn xut l:

141

Cc khon mc

Lng hi sn (tn)

% hon thnh NVL tr.t 80 L tr.t 70 SXC 70

SPDD tn u k, ngy 1/5 SPDD tn cui k, ngy 31/5 c bt u ch bin trong thng 5

1.500

2.300

50

30

30

6.500

BG cn bit mt s thng tin chun b k hoch sn xut cho qu 3. Qun tr chi ph c yu cu cung cp cc thng tin chi ph nh sau: a. S lng hon thnh trong thng 5. b. Sn lng tng ng cho cc sn phm hon thnh v sn phm d dang tn cui k theo phng php trung bnh trng s. Cc bn hy gi nh mnh l nh qun tr chi ph v tnh cc chi ph ny. 4. Cng ty Chnh Xc chuyn sn xut ng h eo tay ang chun b tng kt ti chnh cui nm. Tuy nhin, trong quy trnh sn xut vn cn mt s sn phm ang c thc hin b phn lp rp v chun b a sang kim tra cht lng. Thu thp d liu, qun tr chi ph c cc thng tin trong thng ny nh sau:

Tng chi ph a vo: 322.000 ngn ng

Trong :

Chi ph lao ng v sn xut chung: 184.500 ngn ng

142

Nguyn vt liu trc tip: 137.500 ngn ng

Do l thng cui nm, cng ty khng cn sn phm d dang tn u k. S ng h c bt u trong thng l 25.000 ci, nhng d tnh n cui thng ch c 23.000 ci c hon thnh 100%. Cn li 2.000 ci c phn phi y cc linh kin v vt liu cho sn xut, nhng ch mi hon thnh 80% i vi chi ph lao ng trc tip v chi ph sn xut chung. Hy dng phng php trung bnh trng s tnh cc thng s sau c thng tin bo co kp thi cho BG. a. Tnh sn lng tng ng v chi ph ca mi n v sn phm tng ng c sn xut trong thng? b. Tnh chi ph cho 23.000 sn phm hon thnh? c. Tnh chi ph ca sn phm d dang tn cui k? 5. Cng ty i m sn xut giy xut khu c cc d liu vo thng 9/200X nh sau:

Tn SPDD u k, ngy 1/9

NVL L

5.000 n v SP

trc tip, hon thnh 100%

trc tip, hon thnh 50% hon thnh 50% 25.000 n v SP 24.000 6.000 -

SXC,

S sn phm c bt u trong thng S sn phm hon thnh Tn SPDD cui k, ngy 30/9
NVL L

trc tip, hon thnh 90%

trc tip, hon thnh 50%

143

 SXC,

hon thnh 40%

Chi ph pht sinh trong thng 9

NVL L

trc tip

24.400 ngn ng 20.000 12.000 -

trc tip

SXC

Cng ty ang chun b hon thnh cho hp ng qu 4 v kt thc nm. V th, qun tr chi ph c yu cu tnh ton chi ph nh gi mt i giy. Hy dng phng php FIFO tnh ton chi ph cho mt n v sn phm tng ng c sn xut trong thng 9/200X n y, chng ta kt thc chng trnh mn Qun Tr Chi Ph. Hy vng cc bn hc vin c c nhng khi nim c bn v mn hc ny. Chc cc bn thnh cng trong cng vic ca mnh. Cho thn i

144

TI LIU THAM KHO ----------1. Cost Management A Strategic Emphasis, Brocher Chen Lin, The McGraw Hill, 1999. 2. Cost Management Strategies for Business Decisions, R.W. Hilton M.W. Maher F.H. Selto, The McGraw - Hill, 2000. 3. K ton qun tr v phn tch kinh doanh, TS. Phm Vn Dc, NXB Thng K, 2003. 4. K ton chi ph, TS. Phm Vn Dc, NXB Thng K, 2005. 5. Nhng nguyn tc c bn ca K Ton M, Trng i Hc Kinh T TP.HCM, NXB Thng K, 1995

145

PHN HNG DN

GII P CU HI CC BI
BI 1: Cc cu hi trong bi ny da trn c s l thuyt ca chng. Cc bn c k phn l thuyt tr li. 1. Chng ta so snh cc cng vic m nh qun tr chi ph v k ton phi thc hin trong doanh nghip. 2. Ngoi cc thng tin chi ph, nh qun tr chi ph phi phn tch c nhm thng tin phi chi ph do chng va tc ng n chi ph va tc ng n cht lng sn phm hay dch v m doanh nghip cung cp cho khch hng 3. Mi trng kinh doanh hin nay khc trc y v quy m cnh tranh, v cng ngh sn xut, cng ngh qun l t chc, c im th trng, yu cu k nng ca ngi lao ng. Mi trng kinh doanh ca Vit Nam by gi v thp nin 90 c cc thay i nh: quy m th trng ang c xu hng m rng ra th gii, khch hng ngy cng yu cu hng ha c cht lng cao hn vi mc gi c hp l, c cc dch v khch hng km theo. V th, cc doanh nghip phi ngy cng phi p ng cc yu cu ny bng cc bin php nh: ci thin cng ngh sn xut, t chc, sp xp li hot ng ca doanh nghip, s dng lao ng c cht lng ph hp vi hot ng ca mnh, pht trin, khai thc cc th trng tiu th. 4. Benchmaking theo ting Vit chng ta gi l bt chc. Vit Nam ang trong qu trnh pht trin nn hon ton c th s dng phng php ny gim chi ph. Tuy nhin, nu chng

146

ta p dng phng php ny th nn xem xt c nhng ci tin cho ph hp vi iu kin ca nc ta v ca doanh nghip. 5. TQM c xem nh l mt h thng bao gm cc cng c v chnh sch m bo sn phm hay dch v ca doanh nghip lun c cht lng lm va lng khch hng. H thng ny bao gm cc bin php: gia tng cc tnh nng cho sn phm, gia tng tin cy, tnh bn vng cho sn phm, phn tch cc thit k khc nhau o lng tc ng ca nhng thay i trong chi ph i vi cht lng sn phm, kim sot cc hot ng trong quy trnh sn xut,

147

BI 2. 1. Tc nhn to chi ph l bt k yu t no m khi n xut hin hoc thay i s lm thay i tng chi ph sn xut ca mt sn phm, hay dch v. 2. tr li cu hi ny, trc tin chng ta phi bit chi ph bin i l g. Chi ph bin i l nhng chi ph thay i theo sn lng sn xut v n ch xut hin khi quy trnh sn xut bt u, th d: chi ph nguyn vt liu, chi ph lao ng trc tip. Tt c chi ph ny s c tnh trc tip vo sn phm, v th trong mt ngha no , ngi ta xem chi ph bin i l chi ph trc tip ca sn phm hoc dch v. 3. Cng ging nh cu 2, chng ta xem chi ph c nh l nhng chi ph g v c kt lun cho cu ny. 4. Nh qun tr cn cc thng tin chi ph lin quan cho chc nng hoch nh v xy dng cc quyt nh ca doanh nghip mnh. 5. Chi ph sn phm l cc chi ph gn lin vi qu trnh sn xut ra sn phm , bao gm chi ph nguyn vt liu trc tip, chi ph lao ng trc tip v chi ph sn xut chung. Chi ph thi k l nhng chi ph pht sinh trong k bao gm cc chi ph qun l v bn hng nh: qung co, tip th, lng cho bn hng, lng cho qun l, 6. Chi ph lin quan l nhng chi ph ca cc phng n khc nhau m nh qun tr phi cn nhc, nh gi chn ra c mt phng n tt nht. Chi ph c hi l li ch b mt i khi doanh nghip la chn mt phng n no v b qua c hi nhn c li ch t mt phng n khc.

148

Chi ph chm l nhng chi ph xy ra hay chuyn i trong qu kh v doanh nghip vn s phi gnh chu d c chn la phng n no. 7. CP nguyn vt liu mua s c tnh ton nh sau: CP mua NVL = CP NVL s dng CP NVL tn u k + CP NVL tn cui k = 130.000 ngn ng. tnh chi ph lao ng trc tip, ta s dng d liu chi ph pht sinh trong k. Tng chi ph pht sinh = CP NVL s dng + CP L trc tip + CPSXC. Vy, CP L trc tip = 406.000 ngn ng. Mun tnh gi vn hng bn, chng ta cn bit chi ph sn xut trong k: Chi ph sn xut trong k = Tng CP pht sinh + CP SPDD tn u k - CP SPDD tn cui k Vy, CP SX trong k = 674.000 ngn ng. Gi vn hng bn = CP SX trong k + tn thnh phm u k - tn thnh phm cui k. Gi vn hng bn = 664.000 ngn ng. 8. Trc tin, hy lp bng bo co chi ph sn xut ca cng ty. VT: triu ng (1) Chi ph NVL s dng
NVL

tn u k

40.000

149

 NVL NVL NVL

mua trong nm sn sng s dng tn cui k

70.000 110.000 47.000 63.000 30.000

CP NVL s dng trong nm (2) Chi ph L trc tip trong nm (3) CP sn xut chung
L

gin tip him thit b hao thit b

10.000 12.000 13.000 5.000 40.000 133.000 37.000 35.000 135.000

Bo

Khu Sa

cha, bo tr

CP sn xut chung trong nm Tng chi ph pht sinh trong nm + Tn sn phm d dang u k
Tn

sn phm d dang cui k

Chi ph sn xut trong nm

Sau y l bo co thu nhp VT: triu ng (1) Doanh thu (2) Gi vn hng bn
Chi

300.000

ph sn xut trong nm

135.000 18.000

+ Tn thnh phm u k

150

 Tn

thnh phm cui k

20.000 133.000 167.000 49.000 30.000 88.000

Gi vn hng bn (3) Li nhun gp

Chi Chi

ph marketing ph qun l chung

(4) Li nhun rng

151

BI 3. 1. Phng php tnh ton chi ph sn phm truyn thng c s dng phn b chi ph sn xut chung n sn phm da trn c s sn lng (phn b bnh qun trn sn phm) hay la chn mt tc nhn thch hp. Phng php ny s dng trong nhng doanh nghip c chi ph lao ng trc tip v chi ph nguyn vt liu chim t l ln trong chi ph sn phm, cn chi ph sn xut chung ch chim mt t l khng ng k. 2. ABC l mt phng php tnh ton chi ph sn phm da trn cc hot ng c thc hin cho sn phm . Phng php ny quan st, thu thp cc thng tin chi ph sn phm da trn c s o lng cc mc hot ng tiu th cho sn phm . V th, n c th tnh ton c mt cch chnh xc cc chi ph tiu th cho sn phm. 3. Trong mi trng kinh doanh hin nay, cc doanh nghip s dng ABC thng c cng ngh sn xut phc tp, vn hnh nhiu my mc thit b, chng loi sn phm a dng nn chi ph lao ng ch chim t l nh, chi ph sn xut chung chim t l kh ln trong chi ph sn phm. 4. Xc nh tc nhn to chi ph ca cc hot ng sau y:
Bo Lp

tr my mc t thit b k sn phm

l nguyn vt liu hao nh xng du cho xe

Khu Xng Bn

Thit Mua

nguyn vt liu st sn xut

hng cho khch hng

Gim

chnh
in

cho sn xut

152

Khi hiu r l thuyt v tc nhn to chi ph, ngi hc s tm c mt cch d dng tc nhn to chi ph ca cc hot ng ny. 5. Hot ng l nhng cng vic c thc hin trong quy trnh sn xut ca doanh nghip. Phng php ABC tnh ton chi ph sn xut chung ca sn phm da trn mc tiu th cc hot ng . V vy, khi s dng phng php ABC phi o lng v phn tch cc hot ng. T vic phn tch ny, nh qun tr s nhn thy r rng chi ph ca cc sn phm hoc dch v, v vic xy dng cc quyt nh nh: sn lng sn xut, gi bn ca sn phm, li nhun ca cng ty, 6. Trong bi ton ny, gi nh chi ph NVL v L trc tip tnh c ri, ch cn chi ph sn xut chung l cha tnh c. Cng ty p dng ABC tnh chi ph ny do quy trnh sn xut ca cng ty s dng nhiu my mc thit b. Trc tin, chng ta phi tnh n gi ca mi tc nhn chi ph. Theo bng d liu, ta c: Tc nhn to chi ph Chi ph sn xut chung (ngn.) S lng ln kim tra S thit b phi lp t S ha n S gi lao 650 30.000 25 ci 100.000 1.000 thit b 26 10 100 50.000 Mc tiu th cc tc nhn chi ph 1.000 ln n gi tc nhn to chi ph (ng.) 50

153

ng trc tip

3.000 gi

a. Chi ph sn xut chung phn b n n hng theo phng php ABC

Nhn n gi tc nhn to chi ph vi mc tiu th ca tng tc nhn. Ta c: Tc nhn to chi ph Mc tiu nhn chi ph S lng ln kim tra 25 ln 1.250 20.000 6.500 3.000 Chi ph tiu th ph (ng.)

th cc tc cc tc nhn chi

S thit b phi lp t 200 thit b S ha n S gi lao ng trc tip 250 ci 300 gi

Tng chi ph sn xut chung phn b n n hng l 30.750 ngn ng. b. Chi ph sn xut chung cho mt sn phm l: 30.750/500 = 61,5 ngn ng c. tnh theo phng php truyn thng, trc ht ta tnh tng chi ph sn xut chung ca thng 9: Tng CPSXC = 50.000 + 100.000 + 650 + 30.000 = 180.650 ngn ng Tng s gi lao ng trc tip ca cng ty trong thng 9 l 30.000 gi.

154

Vy, tng ng vi mt gi lao ng trc tip s c mt khon chi ph sn xut chung c phn b l: 180.650 /3.000 = 60,2 ngn ng n hng c mc tiu th s gi lao ng trc tip l 300 gi. Vy, chi ph sn xut chung phn b cho n hng l: 60,2 300 = 18.060 ngn ng By gi cc bn hy suy ngh, BG s c quyt nh nh th no: chn phng php ABC hay phng php truyn thng phn b chi ph ny? Ti sao? 7. Cch gii ca bi ny cng ging nh bi 6. a. Chi ph sn phm c chi ph sn xut chung phn b da trn s gi my. Ta c:

Tng chi ph cc hot ng trong nhm chi ph sn xut chung: 480.000 ng.

Tng s gi my: 10.000 gi

Vy, tng ng vi 1 gi my s c mt khon chi ph hot ng trong nhm chi ph sn xut chung phn b l: 480.000/10.000 = 48 ngn ng. n hng c s gi my l 2.000 gi, v th, s c phn b mt khon chi ph sn xut chung l: 48 ngn ng 2.000 = 96.000 ngn ng. Mi sn phm s c khon chi ph sn xut chung bng: 96.000 ngn ng/1.000 = 96 ngn ng Chi ph ca mi my chp

155

hnh
Chi Chi Chi

80.000 ph NVL ph L trc tip ph SXC 296.000 120.000 96.000

Tng cng

b. Chi ph sn phm theo cc tc nhn to chi ph. Trc tin cng phi tm n gi cho tng tc nhn chi ph. Tng CP cc hot ng (ngn ng) Tc nhn to chi ph Mc tiu th cc hot ng n gi tc nhn to chi ph (ng.) 100.000 80.000 200.000 100.000 S my thit lp 100 my S thng NVL 8.000 thng 1.000 10 200 10

S b phn kim 1.000 b phn tra S gi my 10.000 gi

480.000

Tng chi ph hot ng trong nhm chi ph sn xut chung ca n hng theo mc tiu th cc tc nhn chi ph.

156

Tc nhn to chi ph

Mc tiu th cc tc nhn chi ph

Chi ph tiu th cc tc nhn chi ph (ng.)

S my thit lp S thng NVL S b phn kim tra S gi my

12 my 1.000 thng 40 b phn 2.000 gi

12.000 10.000 8.000 20.000

Tng chi ph sn xut chung ca n hng l: 50.000 ng Mi sn phm s c khon chi ph sn xut chung l 50 ng.

Chi ph ca mi my chp hnh

Chi Chi Chi

80.000 ph NVL ph L trc tip ph SXC 50.000 250.000 120.000

Tng cng

c. Theo hai cch tnh ton trn ta thy chi ph ca mi sn phm chnh lch nhau 46 ngn ng. Kt lun: tnh ton chi ph sn xut chung trong chi ph sn phm theo phng php truyn thng thng cho nhng thng tin khng chnh xc v chi ph. Do , nu s dung nhng thng tin ny xy dng v ra cc quyt nh sn xut kinh doanh c th dn n nhng sai lm trong vic nh gi bn, sn lng sn xut..

157

BI 4 T cu 1 n cu 3: xem k phn l thuyt ca chng tr li. 4. C hai loi bin s trong phng php hi quy c tnh chi ph. l (1) bin ph thuc: chnh l chi ph c c tnh, n ph thuc vo s lng tc nhn to chi ph, (2) bin c lp: l tc nhn to chi ph c s dng c tnh bin ph thuc. 5. Cn c vo l thuyt, chi ph bin i xut hin khi bt u quy trnh sn xut v thay i theo sn lng sn xut: NVL, L trc tip. Chi ph c nh khng ph thuc vo vic c sn xut hay khng v khng thay i theo sn lng sn xut: khu hao TSC, lng nhn vin vn phng, vn phng phm, hoa hng cho ngi bn. Chi ph sn xut chung l cc chi ph h tr cho sn xut v khng th tnh thng vo sn phm nh: NVL gin tip, L gin tip, in, bo tr, qung co Phn loi v tng cng li ta c chi ph cho tng nhm. 6. Cn c vo d liu, ta chn im cao ca s gi my l thng 5 v im thp l thng 11. Phng trnh c tnh c dng Y = aX + b. tm phng trnh c tnh cho nm ti, ta phi tm gi tr ca a v b trong phng trnh. X l s gi my tng thng ca nm ti (tc nhn chi ph) p dng cng thc, ta tm c gi tr ca a = 2,07 v b = - 833 Vy, phng trnh c tnh cho nm ti s l Y = 2,07X 833 7. p dng cng thc cho trong bi hc tnh gi tr ca hai bin s a v b Chng ta c cc d liu ca x v y. Lp bng tnh ton ta c:
158

Thng 1 2 3 4 5 6 Tng

x 1,5 2,2 2,9 3,0 2,5 3,2 15,3

y 540 690 810 950 750 970 4710

xy 810 1518 2349 2850 1875 3104 12.506

x2 2,25 4,84 8,41 9,00 6,25 10,24 40,99

p dng cng thc ta tnh c gi tr ca a v b

a= N xy x y N x 2 ( x ) 2
2

x y xy x b= N x ( x )
2 2

Ta c a = 250,88

b = 145,24

Vy, phng trnh tnh ton c dng: Y = 250,88 X + 145,24 Trong tng thng, s dng tc nhn chi ph l sn lng sn xut (X) p dng vo phng trnh ta s c tnh c chi ph L trc tip cho thng . 8. Chng ta bit cch tnh theo phng php cao thp v hi quy hai bi tp trn. p dng cch tnh ton vo bi ny, chng ta s bit c chi ph c tnh (1) Theo phng php cao thp, ta c chi ph sn xut chung ca qu 1 nm ti l 70,5 triu ng.

159

(2) Theo phng php hi quy, ta c chi ph sn xut chung cho qu 1 nm ti l 68,71 triu ng Do phng php hi quy s dng c chui d liu ca nm tnh ton nn c nh gi c chnh xc cao hn. Ta thy, phng php cao thp, chi ph sn xut chung ca qu 1 nm ti gn nh bng vi mc hot ng thp nht ca nm ny l 22,5 ngn gi LTT trong khi phng php hi quy th thp hn. Vy, tnh ton theo phng php hi quy hp vi mc hot ng ca cng ty hn.

160

BI 5 1. Phn tch CVP da trn mi quan h c bn gia chi ph bin i (ch yu l chi ph bin i trn tng sn phm), chi ph c nh, gi bn, sn lng sn xut v bn. 2. Nu doanh nghip c chi ph c nh ln trong tng ngn sch hot ng th s c t l st gim trong hot ng kh ln khi ngn sch gim. 3. im ha vn l mc hot ng m doanh nghip khng li v cng khng l. Mc ch ca vic xc nh im ha vn ca doanh nghip l xem xt an ton hot ng ca doanh nghip. Doanh nghip c mc ha vn thp s c an ton cao v ngc li. 4. Khi phn tch CVP, nh qun tr s phi xem xt cc hot ng la chn phng n c chi ph thp nht. Nu u t cho mt k thut sn xut mi s lm tng chi ph, do nh qun tr phi cn nhc vic nh i chi ph vi k thut sn xut mi c nh hng n doanh thu v li nhun hay khng. 5. Bin an ton l o lng cc tc ng c th c ca ri ro lm cho doanh thu khng t mc hoch nh. Trong phn tch CVP vic nh gi bin an ton gip doanh nghip c th gim thiu chi ph, bo ton li nhun. 6. n by hot ng l t l phn ng gp bin trong li nhun, l s chnh lch gia gi bn v bin ph sn phm. 7. Cu ny tng t cu 4 8. Da vo l thuyt ca chng, tnh ton tng cu ta c kt qu nh sau: a. 4.463
161

b. Q = 527 sn phm v DT = 2.948.565 . c. Tm chi ph c nh mi = 2.352.000 + (2.352.000 5%) = 2.469.600 Tnh ton, ta c mc sn phm bn l 598 sn phm. d. Tm mc li nhun trc thu, ta c 192.308 . p dng m hnh CVP ta c Q = 597 sn phm. 9. p dng cng thc ca m hnh CVP ta tm c: a. Li nhun ca nm ti l = 634.500 ngn ng b. Sn lng ha vn = 4.871 sn phm. c. Doanh thu ha vn = 286.860 ngn ng d. Chi ph c nh mi l = 123.000 + 12.000 = 135.000 ng Mc li nhun rng mi = 403.800 ngn ng. e. Sn lng ha vn mi = 5.347 sn phm. Mc bn mi = 30.475 sn phm.

162

BI 6 1. T cu 1 n cu 4, hc vin cn c vo l thuyt hc tr li.. 5. a. Theo l thuyt, chi ph cng vic ch c tnh khi cng vic hon thnh. Do , theo bi, ch c cng vic A c hon thnh trong thng. Nh vy, chi ph pht sinh trong thng ca cng vic A l:

Chi ph NVL trc tip: 45.000 ngn ng Chi ph L trc tip: 5,5 ng. 4.200 = 23.100 ngn ng

tnh chi ph sn xut chung ca cng vic A, ta phi tnh n gi chi ph sn xut chung d tnh. Theo d liu cho trong bi, chi ph sn xut chung phn b da trn c s l s gi lao ng trc tip. Vy: n gi d tnh = 579.500 ng./95.000 = 6,1 ngn ng Chi ph sn xut chung phn b cho cng vic A: 6,1 ng. 4.200 = 25.620 ng. Chi ph pht sinh trong thng ca cng vic A = 93.720 ngn ng. u k, cng vic A c khon tn sn phm d dang l: 31.200 ngn ng. Tng chi ph ca cng vic : A = 93.720 ng. + 31.200 ng. = 124.920 ngn ng. b. Tng chi ph sn xut chung ng dng cho thng Ta c n gi ng dng l 6,1 ngn ng. Tng s gi lao ng trc tip ca thng l 7.700 gi ( = 4.200 +3.500).

163

Vy chi ph sn xut chung ng dng = 6,1 ng. 7.700 = 46.970 ngn ng. c. Chi ph sn xut chung thc t trong thng. Ta c cc chi ph gin tip, cc chi ph hot ng khng tnh trc tip vo cng vic m s c phn b vo ti khon chi ph sn xut chung. Vy, sau khi hon thnh cng vic trong thng 9, chi ph sn xut chung thc t s l: 49.400 ngn ng. Chi ph sn xut chung ng dng c phn b trong thng 9 l thiu so vi thc t. Khon thiu l: 2.430 ngn ng. 6. a. Chng ta s dng cc ti khon chnh l ti khon NVL, ti khon sn xut, ti khon chi ph sn xut chung, ti khon lng nhn vin, ti khon Khon phi tr ghi chp cc giao dch pht sinh trong thng. b. Vo cui k, cn i ti khon NVL tn 1.600 ng. c. tnh chi ph sn xut trong thng, chng ta cn bit chi ph pht sinh trong thng. Trong bi, ta bit chi ph cho NVL, L trc tip. Tuy nhin, chi ph sn xut chung khng bit. Do , tnh chi ph ny, chng ta tnh t d liu gi vn hng bn.. Gi vn hng bn = chi ph sn xut + tn thnh phm u k - tn thnh phm cui k Thay bng cc d liu bit ta c: Chi ph sn xut trong thng = 11.254 ngn ng. d. tnh n gi chi ph sn xut chung d tnh, chng ta cn d liu l tng chi ph sn xut chung d tnh v tng s gi lao

164

ng trc tip. y l d liu cha c, v th phi tm. Ta bit rng:

Chi ph pht sinh trong thng = CP NVL + CP LTT + CPSXC

Thay bng d liu ta tm c chi ph sn xut chung d tnh = 4.576 ngn ng

S gi LTT = Tng chi ph LTT/Gi 1 gi LTT = 3.872/11= 352 gi.

Vy: n gi chi ph sn xut chung d tnh = 4.576/352 = 13 ngn ng e. Chi ph sn xut chung thc t trong thng l 4.826 ngn ng. Vy, chi ph sn xut chung ng dng phn b trong thng thiu mt khon l 250 ngn ng. g. Ta c doanh thu trong thng l 8.200 ngn ng, gi vn hng bn l 7.800 ngn ng, chi ph qun l trong thng l 1.700 ngn ng. Cn i chung ta thy, cng ty chu mt khon l l 1.300 ngn ng.

165

BI 7 1. Hy xem li cc doanh nghip c c im no s s dng phng php tnh ton chi ph ny phn l thuyt lm cu 1 v 2. 2. a. S lng hon thnh trong thng l 5.700 tn. b. d dng tnh ton, ta lp bng trnh by nh sau: Khon mc Lng hi sn (T) Tn u k

% hon

Sn lng tng ng (tn)

thnh NVL LTT SXC

1.500 80 1.200 70 70 1.050 1.050

NVL Tr.T L Tr.T CP sn

xut chung Hon thnh Tng n v hon thnh Tn cui k

NVL L CP

5.700

100 5.700 6.900

5.700 5.700 6.750 6.750

2.300 50 1.150

Tr.T

Tr.T sn 30 30 690 690

xut chung

166

Tng cui k

tn

1.150

690

690

3. a. Sn lng tng ng v chi ph mi n v sn phm. Ta c bng sau: Khon mc n v vt cht % hon thnh NVL Sn lng tng ng L & SXC u vo Hon thnh Tn cui k
NVL LTT

25.000 23.000 2.000 100 & SXC 80 25.000 137.500 2.000 1.600 24.6000 184.500 100 23.000 23.000

Tng n v tng ng Chi ph pht sinh trong thng Chi ph/n v sn phm Vy, sn lng tng ng trong thng ny:

5,5

7,5

25.000 sn phm hon thnh 100% i vi yu t nguyn vt liu

24.600 sn phm hon thnh 100% i vi LTT v chi ph sn xut chung.

Chi ph mi n v sn phm hon thnh l 13.000 ng.

b. Chi ph cho 23.000 sn phm hon thnh

167

13 ngn ng 23.000 = 299.000 ngn ng c. Chi ph sn phm d dang cui k

i vi chi ph nguyn vt liu: 5,5 ng. 2.000 = 11.000 ngn ng

i vi chi ph LTT v sn xut chung 7,5 ng. 1.600 = 12.000 ngn ng.

Tng chi ph ca sn phm d dang tn cui k = 23.000 ng. 4. Cc d liu tnh ton s c trnh by trong bng sau: Khon mc n v vt cht u vo 1. Tn u k
NVL LTT SXC

% hon thn h

Sn lng tng ng NVL LT T SXC

5.00 0 100 50 50 5.000 2.500 2.500

2. Bt u trong thng 3. Hon thnh

25.0 00 24.0 00 100 24.00 24.00 0 0 24.00 0

4. Tn cui k

6.00 0

168

 NVL LTT SXC

90 50 40 lng

5.400 3.000 2.400 29.40 27.00 0 0 26.40 0

Sn

tng ng Tr i tn u k

2.500 23.90 0

5.000 2.500 Sn tng thng Chi sinh Chi ph n v sn phm. ph pht 24.40 20.00 0 1 0 0,82 lng ng 24.40 24.50 0 0

sn xut trong

12.00 0 0,5

Kt qu: chi ph mi n v tng ng hon thnh trong thng l 2,32 ngn ng. Theo BG s quyt nh gi bn v sn lng sn xut cho doanh nghip.

169

Bin son: Th.S NGUYN TH PHNG LOAN

170