Professional Documents
Culture Documents
L Vn Bnh
( ) *
1. Tng quan v phng php di
hu hn
Cuc thi Qu to vng ca Khoa KT & CN.
gii quyt mt bi ton c
hc vt rn bin dng tng qut cn
thit phi tm c 15 n hm (gm 3
phng trnh vi phn cn bng ni, 6
phng trnh lin tc - phng trnh
Cauchy, 6 phng trnh quan h gia
ng sut - bin dng), ng thi cc
n hm ny phi tha mn cc iu
kin bin ng hc v tnh hc. iu
ny r rng khng thc hin c i
vi nhng bi ton tng qut do kh
khn v mt ton hc. V th c nhiu
phng php tnh ra i nhm gii
quyt vn trn. Hin nay phng
php s c ng dng nhiu nht
trong phn tch kt cu l phng php phn t hu hn (finite element method - FEM).
FEM l mt cng c rt mnh m v linh hot trong vic phn tch kt cu c
pht trin nhanh chng v ng dng gii quyt rt nhiu nhng bi ton c hc. Tuy
nhin i vi nhng kt cu c c tnh hnh hc thng thng v iu kin bin n
gin, nu phn tch bng FEM mt cch y l khng cn thit v thng dn n vic
phn tch mt bi ton bc cao c th thu c nghim tt. Chnh v vy bi ton
chnh xc i hi nhiu cng c my mc h tr cho ngi thit k, bi ton c gii
quyt mt cch cng nhc hoc phi thc hin nhiu bc tnh ton trung gian di dng
v tn thi gian. iu ny th hin r trong cc bi ton phn tch kt cu trng thi
tnh (static analysis) ca vt rn 3 chiu hay nhng bi ton phn tch dao ng v n
nh ca cc kt cu khng gian. Do chng ta cn la chn mt phng php tnh c
th gim bt khi lng tnh ton bng cch s dng linh hot phng php phn t hu
hn phn tch cc loi kt cu mong mun.
T nhng vn nu trn, gn y pht trin mt phng php phn tch kt
cu c th tha mn nhng yu cu ca bi ton l phng php di hu hn (finite
strip method - FSM). Trong phng php ny, kt cu c chia thnh nhng di (strip)
hoc nhng min con (subdomain) 3 chiu nh lng tr (prism) hoc lp (layer) m cc
di c mt cp cnh (2-D) hay nhiu mt i din (3-D) trng lp vi nhau cc bin
ca kt cu. Do c tnh ca phng php, cc kt cu thng c dng hnh hc khng
thay i dc theo mt hoc hai trc ta kch thc mt ct ngang ca cc di
(hoc ca lng tr hay lp) khng thay i t u n cui. V vy cc kt cu nh dm
cu dng hp (box girder bridge) hoc cc loi tm mng (voided slab) rt d dng chia
thnh cc di hoc lng tr, hay cc loi kt cu tm v v dy nhiu lp ng hng rt
thun tin khi chia thnh cc layer nghin cu. Cc dng kt cu sau y s minh ha
cch chia phn t theo di v p dng phng php tnh ton FSM.
1
( ) *
Thc s, GVCH Khoa K Thut & Cng Ngh i hc M Bn cng TP.HCM
T
2
3
4
5
7
8
T
2
3
4
5
7
8
T
TT
T2
T3
(c) fcm phcng (c) fcm rcng khcel |c lrcn
(P|cle Slr|p) (CUccr||clerc| l|n|le Pr|m)
T
2
3
4
5
T 2 4 8 T T2
3 5 7 TT
(She|| Slr|p)
(c) CcU ccm hcp ccng (c) fcm ccy nh|eU |cp
(l|n|le lcyer)
Hnh 1 : Cc loi kt cu c th tnh ton bng FSM
2. La chn hm chuyn v
FSM c th xem l trng hp c bit ca FEM bng cch s dng hm gn ng
ca chuyn v (displacement approach) theo m hnh tng thch. Tuy nhin, FEM s
dng mt hm xp x chuyn v dng a thc trong tt c cc chiu, trong khi FSM s
dng cc a thc n gin kt hp vi chui hm lng gic v cc chui o hm ring
lin tc vi iu kin cc chui phi tha mn mt iu kin tin quyt (priori) v iu
kin bin ti bin ca cc di (lng tr, lp). Cng thc tng qut ca hm chuyn v
c cho bi tch ca cc a thc v chui. V vy, i vi cc di trong bi ton 2 chiu
c gim xung bi ton mt chiu. Hm chuyn v c vit nh sau :
=
=
r
m
m m
Y x f w
1
) (
(2.1a)
Tng t cho trng hp "di prism", bi ton ba chiu c gim xung thnh bi
ton 2 chiu :
=
=
r
m
m m
Y z x f w
1
) , (
(2.1b)
i vi "di layer" bi ton ba chiu c phn tch nh bi ton 1 chiu :
= =
=
t
n
n m mn
r
m
Y X z f w
1 1
) (
(2.1c)
Trong biu thc trn, cc chui c ct bt bc th r v s hng th t;
l cc biu thc a thc vi cc hng s khng xc nh cho s
hng th m v n ca chui. tng ng l cc chui tha mn cc iu kin bin
theo phng x v y v ch r hm vng trong cc phng ny. Chnh v th bc t do
ca h thng gim nn s n s cn tm gim. Bi ton tr nn n gin hn.
) ( ), , ( ), ( z f z x f x f
mn m m
m m
Y X ,
Th d: Hm vng ca di chu un c xc nh nh sau:
(i) phn chui ca hm chuyn v ny c dn t phng trnh vi phn ch o
ca bi ton dm chu un (ng nhin, mt "di" c th xem nh mt kt cu dng
thanh l bi ton 1 chiu ca c hc vt rn), c th:
Y
a
Y
4
4
) 4 (
=
(2.2)
2
Trong a l chiu di ca dm (di) v l thng s.
Dng tng qut nghim ca phng trnh c bn (2.2) l:
=
a
y
C
a
y
C
a
y
C
a
y
C y Y
cosh sinh cos sin ) (
4 3 2 1
(2.3)
vi cc h s C
1
. C
2
. c xc nh t iu kin bin.
(ii) Phn a thc ca hm chuyn v hay hm dng (shape function) l mt a thc
lin kt vi thng s chuyn v nt, v n m t trng chuyn v tng ng bn trong
mt ct ngang ca di khi thng s chuyn v nt c cho bng n v. Hm dng ph
thuc vo hnh dng mt ct ngang ca strip v s ng nt bn trong strip.
T 2
c
x
c
T
x
2
c
T
x
2
c]2
T
x
2
c]2
3
c]2 c]2
T
x
2 3
T
2
3
5
4
x
y
x
y
(c) (c) (c)
(c) (e)
(f) (g)
Hnh 2 - Mt ct ngang dng di v dng lng tr
K hiu = f ; = f,
x
f
; = f,
x
f
,
2
2
x
f
.
Hm dng i vi phn t di chu un trn hnh 2b, ta c hm dng:
[ ] ( ) ( ) [ ]
[ ] ( ) ( ) [ ]
=
+ + =
x x x x x C
x x x x x C
2 3 2
2
2 3 2
1
, 2 3
2 1 , 2 3 1
Hm chuyn v s l
[ ]{ } [ ][ ] [ ]{ }
=
= =
r
m
m m
C C Y N w
1
2 1
Trong , cc thng s ca ng nt l:
{ } { }
T
m m m m
T
m
w w
2 2 1 1
=
.
w
m
v
m
l chuyn v v gc xoay cho s hng th m ca chui v xem nh l
cc n s cn tm theo FSM.
m
Y
T tng ch yu ca phng php FSM cng tng t nh FEM l tm dng gn
ng ca n hm trong cc min con V
e
(hay cn gi l phn t - element) thuc min V
ca n. Tuy nhin dng V
e
ca phng php FSM c tnh cht khng thay i trong ton
min V do ch p dng trong cc bi ton nh nu trn. Cc min con V
e
ny lin
kt vi nhau trn bin gi l ng nt (nodal line). Cc thng s ca ng nt c th
gi l bc t do ca phn t v xem l cc n s cn tm. Sau khi tnh ton c cc
thng s chuyn v ca ng nt
{ }
T
m