NHNG C IM C BN CA PHP LUT X HI CH NGHA.

******* I.Bn cht ca php lut x hi ch ngha (XHCN) .

1. Bn cht giai cp ca php lut XHCN. Nhn xt v bn cht giai cp ca php lut, C. Mc v ng - ghen tng vit trong Tuyn ngn cng sn v php lut t sn: php lut ca cc ng ch l ch m ni dung l do nhng iu kin sinh hot vt cht ca cc ng quyt nh. Trong nhn xt ny Mc v ng-ghen a ra hai t tng ln m trc cha c khm ph. l: Th nht, php lut l ch ca giai cp thng tr. Th hai, ni dung ca ch do quan h vt cht quy nh. Ngoi ra, trong nhn xt trn ca Mc v ng-ghen cn ch ra mt du hiu lm cho php lut khc vi cc hin tng ch ca giai cp thng tr l ch ch a ln thnh lut. Ni cch khc ch ca giai cp ca giai cp thng tr mun tr thnh lut phi c th hin trong hnh thc bt buc l lut. ng thi,Mc v ng-ghen cng ch ra s hn ch lch s ca php lut t sn, l quan h chim hu t nhn quyt nh ch y . V th, php lut t sn ch ph hp v bo v li ch cho giai cp t sn. i hi tt yu ca s tin b x hi l phi xy dng mt kiu php lut mi - kiu php lut XHCN, m trong th hin ch ca nhn dn lao ng, mt phm vi bng nhau v xc nh ca t do i vi tt c mi thnh vin trong x hi. T nhn xt ni trn ca cc nh kinh in ch ngha Mc - Lnin, php lut l mt b phn ca thng tng kin trc. iu c ngha l vic tm kim ngun gc, bn cht ca php lut khng phi t trong u ca con ngi m trong mi quan h kinh t m con ngi tn ti v hot dng. Cc Mc vit rng quan h php lut bt ngun trong cc quan h vt cht. Quan nim duy vt ny bc b nhng lun im duy tm v siu hnh cho rng php lut ng trn kinh t hoc l s by t ch t do ca ngi lm lut. N khng nh bn cht giai cp ca mi kiu php lut trong lch s. Lch s xut hin, tn ti v pht trin ca cc kiu php lut nh l mt qu trnh tt yu khch quan hp quy lut ca s thay i cc phng thc sn xut. Php lut XHCN tt yu phi thay i kiu php lut t sn. Do vy, n phi th hin ch ca giai cp cng nhn, nng dn v cc tng lp tr thc ca cc ng Cng sn chn chnh, ph hp vi quan h kinh t nhiu thnh phn trong chng ng u ca thi k qu . V phng din giai cp t quan im ca ch ngha Mc - Lnin c th rt ra nh ngha v php lut XHCN mt cch ngn gn nh sau: Php lut XHCN l tng hp nhng quy tc x s th hin ch ca giai

cp cng nhn v nhn dn lao ng, ph hp vi nn kinh t th trng nhiu thnh phn trong thi k qu ln CNXH di s lnh o ca ng Cng sn. 2.Cc thuc tnh ca php lut XHCN. a)Bn cht ca php lut XHCN trong mi quan h vi x hi. Php lut c quy nh bi yu t khch quan l quan h vt cht. C nhin y l yu t khch quan quyt nh , php lut cn c mt khong trng dnh cho yu t ch quan nh hot ng sng to php lut ca c quan lp php. Khong trng dnh cho yu t ch quan trong php lut lm cho con ngi c cm gic dng nh Nh nc ra php lut. iu chng t rng, suy n cng th php lut do cc nhu cu kinh t - x hi khch quan quy nh, nhng cc nhu cu y li thng qua s nh gi ch quan ca ngi lm lut. S nh gi ch quan ny khng n thun l mt dng thc t tng phn nh hin thc m cn l s mong mun c ch tch cc ca ng v Nh nc nhm tc ng vo trt t ca cc quan h x hi. Nh vy, mt mt php lut XHCN l hnh thc phn nh v mt php l cc quan h sn xut tng ng cng c quan h s hu, phn phi trao i sn phm lm ra v chng li nhng hnh vi lng quyn ca nhng ngi tham gia vo cc quan h y. Mt khc, php lut cn th hin mong mun ch quan nhm hon thin v pht trin quan h sn xut ra n. Chnh v trong php lut cn c mt khong trng dnh cho yu t ch quan, nn chng ta d dng nhn thy php lut trong CNXH trong c ch hnh chnh tp trung, quan lieu, bao cp cha ng yu t duy ch, bn cnh cc o lut tt cn khng t cc o lut cha tt, cha ng thm ch c o lut sai cn sa i hoc hy b. Di nh sng i mi cn nhn thc su sc rng php lut do nh nc t ra l iu chnh cc quan h x hi bao gm khng ch cc thnh vin ca giai cp nm quyn lc Nh nc m cn tt c cc thnh vin thuc cc giai cp khc. Do , khong trng ch quan th hin trong php lut XHCN i hi phn nh y nhu cu ca mi thnh vin trong x hi, tc l phi xc nh ng n, chnh xc th php lut s tr thnh phng tin iu chnh c hiu qu cc quan h x hi. t c iu php lut XHCN khng ch th hin ch ca giai cp cng nhn m cn ng ti trong mnh n cc thuc tnh ni ti ca con ngi, ca cc tng lp khc nhau tc l khng nhng nhim tnh giai cp m cn phi nhim tnh x hi, tnh cng ng dn tc. Nhn mnh mt chiu ch giai cp thng tr m xem thng ch v li ch ca giai cp khc, php lut khng th tr thnh phng tin iu chnh cc quan h x hi thuc tnh quan trng hang u ca php lut XHCN.

Nh vy, ch trong mi quan h vi x hi, thuc tnh iu chnh cc quan h x hi ca php lut mi thc s tr thnh phng tin tt ca giai cp v Nh nc. b)Thuc tnh ca php lut XHCN trong mi quan h vi Nh nc: Php lut c mi quan h cht ch vi Nh nc. T mi quan h ny lm cho php lut, c cc thuc tnh c bit. Bi v s iu chnh ny thng qua Nh nc quy nh thnh h thng quyn v ngha v php l gia cc bn tham gia quan h. Bng cch c nh cc kh nng v cc phng n cn thit ca hnh vi con ngi, lm cho cc hnh vi ny mang tnh n nh, tnh xc nh v tnh gi tr chung cc thuc tnh ny c bo m thc hin khng ch bng nhu cu, i hi ca chnh cc quan h x hi khch quan m cn c bo m bng bin php cng ch ca Nh nc. Bng s tha nhn chnh thc ca Nh nc, lm cho s iu chnh php lut da trn sc mnh ca quyn lc Nh nc. Php lut XHCN iu chnh cc quan h x hi khng ch bng cm on v bt buc m cn trao cho con ngi mt s quyn xc inh, cng c ngha l mt phm vi t do ca hot ng. Nh vy, c th ni rng php lut XHCN nh l mt phm vi bng nhau ca t do trong khun kh ca trt t x hi ph hp quan h sn xut XHCN. c) Thuc tnh ca php lut XHCN trong mi quan h vi cc quy pham x hi khc. Ni n quy phm php lut cng nh cc loi quy phm x hi khc l ni n tnh quy phm tnh khun thc, tnh mu mc, quy tc x s ca hnh vi. S ging nhau gia quy phm php lut vi cc quy pham x hi khc tnh quy phm. Tha nhn tnh quy phm ca tt c cc quy phm x hi trong c quy phm php lut l tha nhn tnh n nh, ph bin. Bi v tnh quy phm tc l tnh tt yu c hnh thnh qua v s s ngu nhin. Vi thuc tnh quy phm lm cho php lut c gi tr to ln, lm c s cho s tn ti cc kt cu v t chc x hi trong c c Nh nc. ng thi vi tnh quy phm, php lut gip cho x hi trnh c cc yu t ngu nhin t pht l phng tin m bo s n nh x hi. Do vy, mun pht huy vai tr ca quy phm php lut, khng c tch ri vi h thng cc quy phm x hi. Ch trong s tc ng h thng phi hp ca cc loi quy phm, php lut mi tr thnh phng tin iu chnh c hiu qu cc quan h x hi. Tuy nhin, tnh quy phm ca php lut XHCN khc vi tnh quy phm ca cc quy phm x hi khc tnh bt buc chung. Tnh quy phm ca php lut c tnh tri hn so vi tnh quy phm ca cc quy phm x hi l v php lut do Nh nc t ra, c Nh nc chnh thc tha nhn ch th hin trong quy phm php lut nh m c khch quan ha, lm cho n c c lp vi cc thnh vin ring l trong x hi, c tnh bt buc chung i vi mi thnh vin trong x hi.

T s phn tch bn cht giai cp v cc thuc tnh ca php lut XHCN trong mi quan h vi cc hin tng khc ni trn, c th rt ra mt s kt lun c bn v bn cht ca php lut XHCN: Th nht, ch th hin trong php lut XHCN l ch chung ca giai cp cng nhn,nng dn v cc tng lp nhn dn lao ng khc.Do i tin phong ca giai cp cng nhn, ngi i biu trungh thnh li ch ca dn tc l ng Cng sn lnh o.Php lut XHCN hon ton i lp vi ch ca cc c nhn ring l hay ca mt nhm ngi nm quyn lc Nh nc ti cao.Ch c ch giai cp chung mi c kh nng trong mt mc hon ton phn nh c li ch v nhu cu ca ton b giai cp v ca cc tng lp nhn dn lao ng. Th hai, php lut XHCN vi t cch l mt h thng quy phm c tnh bt buc chung ghi nhn khng ch cc ngha v m cn l cc quyn ca nhng ngi tham gia cc quan h x hi, tc l thit lp mt phm vi tng ng ca t do. Th ba, php lut XHCN l hnh thc tha nhn, phn nh, cng c di dng cc cng thc khun mu chnh xc nhng i hi ca x hi.Trong mi quan h vi Nh nc lm cho cc quy tc khun mu c tha nhn chnh thc, lm cho n tr thnh phng tin iu chnh cc quan h x hi. II.Hnh thc (ngun) ca php lut XHCN. 1.Khi nim hnh thc ca php lut. Khi nim hnh thc ca php lut ni ln hai mt: -Hnh thc ca php lut ch phng thc tn ti thc t khch quan ca php lut nh: tp qun php, tin l php hay hnh thc vn bn quy phm php lut. Nhng hnh thc ny th hin ni dung ca php lut l cc quy phm php lut. S hnh thnh cc hnh thc php lut nh quan nim trn gn lin vi hot ng thc hin cc chc nng qun l ca Nh nc, ng thi chu nh hng ca khng t cc yu t khc, c bit l yu t truyn thng. -Hnh thc ca php lut cn c quan nim l nhng b phn to thnh cu trc bn trong ca php lut, trn c s quan nim php lut l hin tng khch quan ca i sng x hi. Cu trc b quy nh bi chnh cc quan h x hi hin thc. Theo quan im khoa hc php l XHCN cu trc bn trong ca php lut bao gm cc ngnh lut, cc ch nh lut v quy phm php lut - t bo nh nht to thnh ngnh lut, l s lin kt ca nhiu quy phm php lut cng iu chnh mt loi quan h x hi c tnh cht ging nhau, theo mt phng php iu chnh ph hp vi tnh cht ca quan h x hi m ngnh lut iu chnh. 2. Vn bn quy phm php lut, hnh thc ca php lut XHCN. a) Khi nim, c im.

Khc vi cc h thng php lut trn th gii, h thng php lut XHCN s dng vn bn quy phm php lut l hnh thc duy nht th hin ni dung ca php lut. iu 1 Lut sa i, b sung Lut ban hnh vn bn quy phm php lut Vit Nam nm 2002 nh ngha: vn bn quy phm php lut l vn bn do c quan Nh nc c thm quyn ban hnh theo th tc, trnh t lut nh, trong c cc quy tc x s chung c Nh nc m bo thc hin nhm iu chnh cc quan h x hi theo nh hng XHCN. Vn bn quy phm php lut khc vi cc vn bn Nh nc cc im sau: -Vic ban hnh quy phm php lut ch thuc v thm quyn ca mt s c quan trong b my Nh nc. Chc nng, thm quyn ca c quan ban hnh vn bn l yu t quy nh ni dung v hiu lc php l ca vn bn ( hiu lc thi gian, hiu lc khng gian v i tng thi hnh vn bn ). -Cc c quan Nh nc khi ban hnh vn bn phi tun th cc nguyn tc c php lut quy nh, nh nguyn tc tnh ng, nguyn tc php ch, nguyn tc dn ch trong xy dng vn bn; nguyn tc v hiu lc vn bn; cc nguyn tc v ngn ng, th thc vn bn, r sot, h thng ha vn bn. -Mi c quan Nh nc c thm quyn ch c php ban hnh mt hoc mt s hnh thc vn bn nht nh theo quy nh ca php lut. Php lut quy nh r trng hp s dng cc hnh thc vn bn c th, khng cho php c quan ban hnh ty tin, hoc s dng cc hnh thc vn bn khc ( vn bn hnh chnh ) t ra cc quy phm php lut. -Vic ban hnh vn bn quy phm php lut phi tun theo trnh t, th tc quy trnh do php lut quy nh, ph hp vi ch trng, k hoch cng tc ca c quan v thc tin i sng x hi. -Cc vn bn quy phm php lut lin kt thnh mt h thng, lp thnh mt trt t nghim ngt v hiu lc, t c s phi hp, h tr nhau trong vic iu chnh cc quan h x hi. H thng vn bn quy phm php lut bao gm ba phn sau y: a)Vn bn do Quc Hi ban hnh: -Vn bn do Quc Hi ban hnh: Hin php, Lut, Ngh quyt. -Vn bn do y ban T vn Quc Hi ban hnh Php lnh, Ngh quyt. b)Vn bn do cc c quan Nh nc c thm quyn khc TW ban hnh: Vn bn do cc c quan Nh nc c thm quyn khc TW ban hnh thi hnh vn bn quy phm php lut ca Quc Hi, y ban T vn Quc Hi bao gm: -Lnh, quyt nh ca Ch tch nc.

-Ngh quyt, Ngh nh ca Chnh ph; quyt nh, ch th ca Th tng Chnh ph. -Quyt nh, ch th, thng t ca B trng, Th trng c quan ngang B. -Ngh quyt ca Hi ng thm phn ta n nhn dn ti cao; quyt nh, ch th, Thng t ca Vin trng Vin Kim st Nhn dn ti cao. c)Vn bn do Hi ng Nhn dn (HND) v y ban Nhn dn (UBND) ban hnh: Vn bn do HND v UBND ban hnh thi hnh vn bn quy phm php lut ca Quc Hi, y ban T vn Quc Hi v vn bn ca c quan Nh nc cp trn v cn thi hnh Ngh quyt ca HND cng cp, bao gm: -Ngh quyt ca HND. -Quyt nh, ch th ca UBND. Nh vy, cc quy phm php lut lun lun biu hin, tn ti trong cc vn bn quy phm php lut. Cc vn bn ny rt a dng, phong ph, khc nhau v hnh dng v chc nng ca vn bn thm quyn, trnh t ban hnh, hiu lc php l nhng u phi m bo tnh h thng, tnh th bc cht ch. Tnh th bc ca vn bn quy phm php lut c xc nh bi hiu lc php l ca tng loi vn bn. Tnh h thng v tnh th bc ca vn bn quy phm php lut c th hin trn nhng im sau: -Tt c cc vn bn quy phm php lut u phi ph hp vi Hin php. Ni cch khc, Hin php l vn bn c hiu lc php l cao nht. -Vn bn quy phm php lut do cc c quan Nh nc cp di ban hnh phi ph hp vi vn bn quy phm php lut ca c quan Nh nc cp trn ph hp vi cc vn bn ngnh, lnh vc khc nu c lin quan. -Vn bn ban hnh sau phi ph hp vi vn bn ban hnh trc nu vn bn trc vn cn hiu lc. -Vn bn do c quan c thm quyn ring ban hnh phi ph hp vi vn bn do c quan c thm quyn chung cng cp ban hnh. Mi vn bn quy phm php lut tri vi Hin php, tri vi vn bn ca c quan Nh nc cp trn phi c c quan Nh nc c thm quyn bi b, nh ch vic thi hnh. III.H thng php lut XHCN. 1.Khi nim v cu thnh h thng php lut. a)Khi nim: Cc Nh nc trong qu trnh thc hin quyn qun l x hi u ban hnh mt s lng ln cc vn bn quy phm php lut lm chun mc chung iu chnh cc quan h x hi trong cc lnh vc ca i sng quc gia. Ton b cc quy phm trong cc vn bn khng tn ti mt cch ri rc m c quan h gn b hu c vi nhau, tc ng qua li ln

nhau, to thnh mt chnh th thng nht - mt h thng. Vi t cch l mt h thng php lut mi quc gia khng phi c sp xp mt cch ngu nhin, ty tin m theo mt trnh t rt cht ch do nhng yu t khch quan xc nh. Tnh thng nht ca cc quy phm php lut quy nh h thng php lut c cc c im sau: -Cc quan h x hi din ra trong cc lnh vc ca i sng x hi c cc quy phm php lut iu chnh lun c s thng nht, hi ha. Bi l, bn thn i sng x hi ca quc gia c tnh thng nht, c s gn b, quan h tng tc gia cc lnh vc hot ng. Tnh cht s quy nh s iu chnh ca php lut phi m bo tnh thng nht khch quan. -Tnh thng nht ca h thng php lut ph thuc vo s phn cp gia cc vn bn quy phm php lut do c quan Nh nc cc cp ban hnh. Vn bn lut c hiu lc php l cao nht, cc vn bn khc c ban hnh trn c s lut v thi hnh lut. Tnh thng nht ca h thng php lut cn th hin trong vic c th ha cc vn bn chung. ng thi, cc quy phm php lut iu chnh cc quan h x hi trn nhng lnh vc khc nhau cng khng mu thun m c s ph hp vi nhau v chng l s th hin ch thng nht ca Nh nc, l phng tin gii quyt nhng mc tiu, nhim v ca Nh nc. -Vi t cch l mt h thng, cng nh mi h thng ni chung, php lut c chia ra cc yu t cu thnh l cc ngnh lut, ch nh php lut. c im ny l tt yu bi v: Tng th cc quan h x hi c php lut iu chnh bao gm nhiu lnh vc. Trong mi lnh vc nh th li c nhng nhm quan h x hi c tnh c lp tng i vi nhau. Chnh s hnh thnh nhng lnh vc v nhm quan h x hi quy nh phn chia h thng php lut thnh cc b phn cu thnh. Tm li, h thng php lut l c cu bn trong ca php lut, c quy nh mt cch khch quan bi cc iu kin kinh t - x hi, biu hin ca s phn chia h thng y thnh cc b phn cu thnh khc nhau, ph hp vi c im, tnh cht ca cc quan h x hi m n iu chnh, nhng cc b phn khc nhau y li c mi quan h qua li cht ch v thng nht vi nhau. 2.Cu thnh ca h thng php lut. cc nc XHCN h thng php lut c chia thnh cc ngnh lut. Cc ngnh lut c chia ra cc ch nh php lut. Cc phn ngnh lut v cc ch nh php lut bao gm cc quy phm php lut. Quy phm php lut l phn t cu thnh nh nht ca h thng php lut. Tt c cc b phn cu thnh khc ca h thng php lut u c hnh thnh do s kt hp ca nhng quy phm php lut. Ch nh php lut l tng th cc quy phm php lut iu chnh mt nhm cc quan h x hi cng loi, ng tnh cht c cc ch nh: a v

php l hnh chnh ca cc c quan hnh chnh Nh nc; cng v, cng chc, x l vi phm hnh chnh. Ngnh lut l tng th cc quy phm php lut iu chnh mt lnh vc quan h x hi bng nhng phng php iu chnh c th ring. Cc ngnh lut phn bit nhau bi i tng iu chnh v phng php iu chnh trong yu t i tng iu chnh gi vai tr ch o. 3.S pht trin ca h thng php lut XHCN. a)H thng php lut XHCN trc nm 1991: -V cn bn, h thng php lut cc Nh nc XHCN trong giai on ny l h thng php lut mang tnh cht XHCN, c bn cht dn ch, th hin ch ca giai cp cng nhn v nhn dn lao ng di s lnh o ca ng Cng sn. -Tnh ton din ca php lut c m rng. -Tnh ng b ca h thng php lut bc u c cng c. Cc ngnh lut tng bc c chn chnh, c bit l Lut Hin php v Lut Hnh chnh. Cc ngnh khc nh Lut Dn s, Lut Lao ng, Lut Hnh s bc u c ch xy dng. -Tnh ph hp ca h thng cc vn bn quy phm mi ban hnh th hin mc kh cao. V vy pht huy tc dng nhanh chng, kp thi iu chnh v cc quan h mi pht sinh. -Cc quyn v ngha v ca cng dn c quy nh y hn v c nhng bo m cn thit nhn dn pht huy kh nng thc hin quyn v ngha v ca mnh. Tuy nhin, giai on ny h thng php lut XHCN cng bc l nhiu hn ch. - l h thng php lut ca c ch tp trung, quan liu, bao cp, k hoch ha t bn trn. H thng php lut pht trin khng u ch tp trung vo mng Lut Hin php; thiu nhiu vn bn c hiu lc php lut cao trong nhiu lnh vc khc nhau ca i sng x hi nh: Dn s, Thng mi, Ti chnh, Tn dng, Phn ln cc quan h kinh t - x hi khng c iu chnh bng quy phm ca php lut, m ch yu do cc vn bn php quy di lut ca cc c quan hnh chnh iu chnh. -S d c thc trng ny l do c ch tp trung, quan liu, bao cp, k hoch ha t bn trn km hm. S pht trin ca nn kinh t hng ha, km hm s pht trin ca cc quan h x hi; mt khc, c ch ny cng khin nhng nh lm lut tr nn cng nhc, khng dm sng to php lut, t duy php l khng ci m. b)Giai on t 1991 n nay: T trc nm 1991 v c bit l sau 1991 vi s sp ca m hnh XHCN Lin X v ng u, cc nc XHCN cn li m in hnh l Trung Quc v Vit Nam tin hnh cng cuc i mi, ci cch kinh t - x hi. Cng vi vic chuyn nn kinh t tp trung,quan liu, bao cp sang nn kinh t th trng nh hng XHCN, cc quan h x hi m

c bit l cc quan h kinh t ngy cng tr nn a dng v phc tp. Nhm p ng yu cu ngy cng bc thit ca x hi l iu chnh cc quan h x hi, p ng yu cu n nh v pht trin x hi, h thng php lut thi k ny c tnh ton din, bc u khc phc s phin din. Phm vi iu chnh ca h thng php lut dn dn c m rng, vn ti cc lnh vc quan trng ca x hi nh t ai, ti nguyn, mi trng, ti chnh, ngn hng, thu, u t nc ngoi, cng ty, doanh nghip t nhn, chuyn giao cng ngh, cht lng hng ha, Cng vi s m rng phm vi iu chnh, h thng php lut XHCN t nm 1991 n nay ang khc phc tnh thiu ng b, thu hp dn nhng khong trng. Nhiu lnh vc hot ng kinh t trc y ch c iu chnh bng cc vn bn ca cc c quan iu hnh v chp hanh ca chnh ph(hi ng b trng), cc b, UBND nay bin i v c nhng vn bn lut c hiu lc php l cao hn do Quc hi ban hnh v dn bt i tnh thin lch gia cc ngnh lut vi nhau. Tuy nhin, h thng php lut ny ang nm trong thi k chuyn i t c ch kinh t tp trung, quan liu, bao cp sang c ch th trng nhiu thnh phn ci mi b sung ang dng tm ti th nghim, ci c vn cn tn ti v pht huy tc dng (c tch cc v tiu cc ). Do vy, h thng php lut vn cha khc phc c tnh trng mu thun. Nhn chung, cc ngnh php lut vn cha c s pht trin ng u. 4.Cc ngnh lut trong h thng php lut. -Lut Hin php l tng th cc quy phm php lut iu chnh cc quan h x hi c bn v nn tng trong cc lnh vc chnh tr, kinh t, vn ha, x hi; quan h c bn gia quyn lc Nh nc v c nhn; v tr, chc nng, nhim v, t chc v hot ng ca cc c quan trong b my Nh nc; cc nguyn tc t chc v hot ng ca cc c quan Nh nc. -Lut Hnh chnh l tng th cc quy phm php lut iu chnh cc quan h x hi pht sinh trong qun l Nh nc, tc l trong hot ng chp hnh v iu chnh ca Nh nc, m hot ng ch yu c thc hin bi h thng cc c quan hnh chnh Nh nc . Lut Hnh chnh s dng phng php mnh lnh l ch yu; ng thi, n cn dng phng php hp ng hnh chnh iu chnh cc quan h x hi. -Lut Ti chnh l tng th cc quy phm php lut iu chnh cc quan h x hi pht sinh trong t chc v hot ng ti chnh Nh nc, bao gm: lp, ph chun v s dng ngn sch Nh nc; nh v thu cc lai thu, ph, l ph Nh nc, hot ng tn dng; thanh quyt ton qua ngn hng; cc t chc ti chnh v kim tra, kim ton Nh nc. Phng php iu chnh ca Lut Ti chnh l iu chnh mnh lnh cc quan h ti chnh Nh nc.

-Lut Dn s l tng th cc quy phm php lut iu chnh cc quan h ti sn v cc quan h nhn thn. Lut Dn s iu chnh cc quan h x hi k trn theo phng php l t nguyn v bnh ng. -Lut T tng Dn s l tng th cc quy phm php lut iu chnh cc quan h hin hnh trong qu trnh xt x cc tranh chp dn s v qu trnh thc hin cc quyt nh ca Ta n gii quyt tranh chp dn s. -Lut Hnh s l tng th cc quy phm php lut quy nh v ti phm v hnh pht. i tng iu chnh ca Lut Hnh s l quan h gia Nh nc v ngi thc hin hnh vi nguy him cho x hi c coi l ti phm. -Lut T tng Hnh s l tng th cc quy phm php lut iu chnh cc quan h trong iu tra, xt x v kim st vic iu tra, xt x cc v n hnh s. N quy nh nhng nguyn tc, th tc, iu kin iu tra, xt x v kim st, quyn v ngha v ca nhng ngi tham gia t tng hnh s. -Lut Hn nhn v Gia nh l tng th cc quy phm php lut iu chnh cc quan h hn nhn v gia nh. -Lut t ai l tng th cc quy phm php lut iu chnh cc quan h x hi hnh thnh trong vic s dng v bo v t ai. -Lut Lao ng l tng th cc quy phm php lut iu chnh cc quan h lao ng gia ngi lao ng v ngi s dng lao ng, v cc quan h x hi lin quan trc tip vi quan h lao ng.Phng php iu chnh l s tha thun gia ngi lao ng v ngi s dng lao ng thng qua hp ng, tha c lao ng. -Lut Kinh doanh l tng th cc quy phm php lut lm c s php l v t chc v hot ng ca cc thnh phn kinh t quc doanh v ngoi quc doanh. Lut Kinh doanh s dng c phng php iu chnh ca Lut Hnh chnh l xc lp quan h qun l Nh nc vi qun l sn xut - kinh doanh v phng php ca Lut Dn s l tha thun trong cc hp ng kinh t gia cc n v sn xut - kinh doanh. Ngoi nhng ngnh lut ca h thng php lut nh nc ta, cn c mt b phn php lut quc t c v tr ht sc quan trng. Lut quc t bao gm Cng php quc t v T php quc t. -Cng php quc t l nhng nguyn tc, ch nh, quy phm c cc nh nc tha thun ban hnh hoc cng nhn. Cng php quc t iu chnh cc quan h gia cc quc gia v cc t chc quc t. -T php quc t l mt ngnh lut c quan h cht ch vi php lut trong nc. T php quc t l tng th cc quy phm iu chnh cc quan h ti sn v nhn thn phi ti sn, c tnh cht quc t pht sinh trong lnh vc dn s, kinh t, hn nhn v gia nh, t tng dn s.