Đấu trường đẫm máu (Phần 4)

Àêëu trûúâng àêîm maáu 293
VII
Sau khi cuâng vúå nghó úã traåi Rinhcönaàa suöët muâa

thu vaâ muâa àöng, Gaàacàö trúã vïì Xïvilú vaâo cuöëi
thaáng ba, vò anh coá húåp àöìng àêëu trong dõp lïî Phuåc
Sinh.
Caãnh nöng thön, khöng khñ khoaáng àaäng, nhûäng
buöíi têåp luyïån thên thïí àaä laâm cho sûác khoãe cuãa anh
phuåc höìi hoaân toaân. Khöng nhûäng anh khöng ài khêåp
khiïîng nûäa maâ anh coân cho rùçng chên anh àaä nhanh
nheån maånh meä bùçng khi xûa. Sau möåt cuöåc ài böå daâi
hoùåc ài sùn suöët ngaây, anh chó húi thêëy tï tï trong
khuyãu chên. Nhûng cöng viïåc cuãa ngûúâi mataào trïn
baäi àêëu chó lêu khoaãng vaâi phuát vaã laåi nhûäng caãm
giaác khoá chõu nho nhoã àoá nhêët àõnh ñt lêu nûäa seä hïët,
cuäng nhû nhiïìu caái khoá chõu nghiïm troång hún nhiïìu.
Àöi luác úã trong phoâng möåt mònh, anh àûáng ûúän ngûåc
trûúác gûúng soi, laâm böå àiïåu cuãa ngûúâi àêm boâ.
Phêåp!... Con boâ vö hònh guåc xuöëng baäi caát tûúãng tûúång
vaâ ngûúâi mataào móm cûúâi vui veã nghô túái sûå thêët
voång cuãa nhûäng keã thuâ cûá hñ hûãng àûúåc thêëy caãnh suy
taân cuãa anh. Anh noáng ruöåt muöën mau túái ngaây laåi
àïën àêëu trûúâng àïí thêëy cöng chuáng chaâo àoán nhiïåt
liïåt buâ vaâo nhûäng ngaây chûäa vïët thûúng.
Bûúác vaâo tuêìn lïî Thaánh, Gaàacàö laâm möåt viïåc
khiïën meå anh rêët vui.
http://ebooks.vdcmedia.com
V. BLAXCÖ IBANHÏX 294
Mêëy nùm trûúác, vúái tû caách laâ möåt tñn àöì cuãa Nhaâ
thúâ Chuáa Jïzu Toaân Nùng, anh ài dûå àaám rûúác cuãa
giaáo xûá Xùng Lörùngàö trong böå quêìn aáo cöí truyïìn: aáo
chuâm àen coá muä nhoån cao vaâ mùåt naå chó àïí húã hai con
mùæt. Höåi àoaân thaánh Xùng Lörùngàö laâ möåt höåi àoaân
quyá phaái maâ Gaàacàö àaä gia nhêåp khi thêëy mònh
àang tiïën nhanh trïn àûúâng sûå nghiïåp. Tûâ àoá anh
khinh reã nhûäng höåi àoaân thaánh cuãa quêìn chuáng trong
àoá loâng möå àaåo khöng taách rúâi têåt say beát nheâ vaâ
nhiïìu chuyïån àaáng chï cûúâi khaác.
Anh noái möåt caách thñch thuá vaâ kiïu haänh vïì tñnh
chêët nghiïm chónh cuãa höåi suâng àaåo êëy. Moåi caái àïìu
quy àõnh tó mó, coá kyã luêåt khùæt khe y nhû trong quên
nguä. Àïm thûá nùm Thaánh, khi chuöng àöìng höì àiïím
hai giúâ, caác caánh cûãa nhaâ thúâ Xùng Lörùngàú múã
toang ra vaâ àaám àöng àang chen nhau úã sên trûúác töëi
om böîng thêëy bïn trong nhaâ thúâ àeân nïën saáng nhû
ban ngaây hiïån ra vúái toaân höåi àoaân xïëp haâng rêët ngay
ngùæn.
Nhûäng ngûúâi bõt mùåt, im lùång bi ai, chó coân sinh
àöång úã caái aánh mùæt loá qua hai löî mùåt naå tûâ tûâ bûúác
theo haâng àöi, tay cêìm möåt cêy nïën to, chuá yá giûä möåt
khoaãng caách röång tûâ haâng naây sang haâng khaác àïí
nhûäng chiïëc àuöi aáo rêët daâi keáo lï trïn mùåt àûúâng.
Nhûäng boáng ma bñ mêåt àoá coá thïí laâ nhûäng laänh chuáa
lúán vò möå àaåo tûâ àúâi öng cha nïn àïën tham gia cuöåc
diïîu haânh ban àïm naây. Nhiïìu vïå binh cuãa thaânh phöë
ài höå töëng hoå àïí tröng nom cho hoå khoãi bõ trïu quêîy,
vò trong cöng chuáng coá nhûäng keã say rûúåu maâ caác höåi
viïn thò buöåc phaãi im lùång nïëu khöng seä phaåm troång
töåi. Àöi khi vïå binh canh phoâng sao nhaäng, thïë laâ coá
keã vö àaåo say rûúåu xöng àïën bïn möåt höåi viïn röìi vûâa
ài vûâa thò thêìm vaâo tai höåi viïn êëy nhûäng lúâi thoáa maå
ghï súå, xuác phaåm lung tung vaâ thö bó ngûúâi che mùåt
ài rûúác lêîn caã gia àònh ngûúâi êëy. Thoaåt àêìu ngûúâi àeo
böå mùåt naå thiïng liïng im lùång, àau khöí, nuöët hêån,
dêng nhûäng lúâi thoáa maå mònh lïn Chuáa Jïzu Toaân
Nùng, nhûng cuöëi cuâng khöng nhõn àûúåc nûäa, ngûúâi
êëy chùèng noái chùèng rùçng giú cao cêy nïën àêåp thùèng
caánh möåt trêån cho àûáa mêët dêåy àaám phaá röëi sûå mùåc
niïåm tön nghiïm cuãa cuöåc lïî.
Möîi giaáo xûá úã Xïvilú àûa ra hai paxö(1) möåt caái vïì
Chuáa Jïzu, möåt caái vïì Àûác Baâ. Trong àaám rûúác, khi
nhûäng ngûúâi khiïng paxö cêìn nghó vaâ nhûäng caái bïå
nùång mang tûúång thaánh vaâ àeân àoám dûâng laåi thò möåt
tiïëng coâi nhoã nöíi lïn khiïën nhûäng ngûúâi àeo mùåt naå
cuäng dûâng laåi tûâng àöi, ngûúâi noå quay mùåt vaâo ngûúâi
kia. Chöëng cêy nïën lïn baân chên cuãa mònh, hoå nhòn
cöng chuáng bùçng nhûäng con mùæt saáng long lanh trong
(1) Paxö: tûúång aãnh thaánh biïíu hiïån nhiïìu giai àoaån trong cuöåc
àúâi cuãa Chuáa Jïzu vaâ Àûác Meå, àûúåc rûúác ài qua caác phöë
trong Tuêìn lïî Thaánh.
löî mùåt naå töëi om: hoå laâ nhûäng nhên vêåt kyâ dõ dûúâng
nhû vûâa múái tûâ möåt giaân hoãa thiïu naâo àoá thoaát vïì,
nhûäng boáng ma maâ àuöi aáo àen hònh nhû vêîn coân gieo
rùæc muâi hûúng trêìm vaâ muâi giaân hoãa. ÚÃ trïn nhûäng
caái muäi nhoån àoá phêët phú nhûäng laá cúâ cuãa höåi àoaân
thaánh - nhûäng maãnh nhung vuöng maâu àen riïìm vaâng
coá thïu haâng chûä la maä S.P.Q.R. àïí ghi nhúá vai troâ
cuãa viïn toaân quyïìn xûá Giuàïa trong vuå kïët aán taân
baåo Ngûúâi Cöng Chñnh.
Caái paxö cuãa Chuáa Jïzu Toaân Nùng àûúåc dûång trïn
möåt caái bïå bùçng kim loaåi, böën xung quanh treo maân
nhung àen ruã xuöëng têån mùåt àêët che khuêët hai mûúi
ngûúâi khiïng gêìn trêìn truöìng vaâ vaä möì höi dûúái gaánh
nùång. ÚÃ caác goác cuãa paxö coá böën nhoám àeân vúái nhûäng
thiïn thêìn vaâng choáe, coân úã giûäa paxö laâ hònh Chuáa
Jïzu, àêìu àöåi muä gai, guåc ngûúâi dûúái cêy thêåp giaá -
möåt Chuáa Jïzu bi thaãm, àau àúán, àêîm maáu vúái àöi
mùæt àêîm lïå, böå mùåt bïåch nhû xaác chïët, nhûng mùåc
möåt chiïëc aáo daâi röång bùçng nhung thïu hoa àùåc xñt
bùçng kim tuyïën, àïën nöîi chó húi thêëy noá loaáng thoaáng
nhû möåt àûúâng trang trñ uöën lûúån kiïíu AÃ Rêåp giûäa
nhûäng hònh thïu chùçng chõt rêët phûác taåp. Tröng thêëy
tûúång Chuáa naây haâng trùm con ngûúâi than thúã...
- Laåy Chuáa töi! Caác baâ giaâ lêìm rêìm cêìu khêën, mùæt
àùm àùm nhòn nhû bõ thöi miïn. Laåy Chuáa Jïzu Toaân
Nùng, xin Chuáa àûâng quïn chuáng con!
Khi caái paxö dûâng laåi, ngûúâi dên xûá Øngàaludi vöën
hay diïîn taã moåi traång thaái têm höìn mònh bùçng thú ca,
beân chaâo tûúång thaánh bùçng nhûäng tiïëng haát rñu rñt
nhû chim vaâ nhûäng lúâi than khoác vö têån. Möåt cö gaái
reä àaám àöng, len àïën haâng àêìu, dêng lïn Chuáa Jïzu
möåt baâi thú möîi àoaån coá ba cêu ca ngúåi "bûác tûúång
thêìn thaánh nhêët" maâ Mactinï Möngtanï, nhaâ àiïu
khùæc trûá àanh àaä taåc ra. Nhûäng ngûúâi bõt mùåt lùæng
nghe, khöng cûã àöång cho àïën khi ngûúâi cêìm trõch
khiïng paxö thêëy thúâi gian nghó àaä àuã beân goä vaâo caái
khaánh bùçng baåc treo úã phña trûúác bïå.
- Dö ta naâo! Möåt ! Hai! Ba!
Thïë laâ tûúång Chuáa Jïzu Toaân Nùng, sau khi luác lùæc
vaâi caái, nêng cao dêìn dêìn trong khi chên cuãa nhûäng
ngûúâi khiïng vö hònh bùæt àêìu chuyïín àöång úã saát mùåt
àêët nhû chên con cuöën chiïëu.
Röìi àïën tûúång Àûác Meå Bêíy Sûå che taán nhung, xung
quanh traân ngêåp aánh saáng. Möåt caái muä triïìu thiïn
bùçng vaâng rung rinh trïn traán Ngûúâi, caái àuöi aáo
choaâng cuãa Ngûúâi daâi àïën mêëy thûúác traãi röång ra úã
phña sau paxö trïn möåt thûá goång göî laâm noá phöìng lïn
vaâ löå roä veã löång lêîy cuãa nhûäng àûúâng thïu tuyïåt diïåu,
kyâ cöng nghïå thuêåt vaâ kiïn nhêîn cuãa caã möåt thïë hïå.
AÁnh lûãa lung linh cuãa nhûäng cêy nïën bûng trong tay
nhûäng ngûúâi bõt mùåt hùæt vaâo têëm aáo choaâng tön quyá,
laâm cho aáo lêëp la lêëp laánh.
Sau tûúång Àûác Baâ Àöìng Trinh àïën möåt àaám phuå
nûä chen chuác nhau, thên thïí lêëp trong boáng töëi nhûng
khuön mùåt nhuöåm maâu àoã tñm trong aánh lûãa cuãa ngoån
nïën cêìm tay. Àoá laâ nhûäng baâ giaâ quaâng khùn, ài chên
àêët, nhûäng cö gaái bêån chiïëc vaáy daâi trùæng sau naây seä
duâng laâm aáo liïåm cho mònh; nhûäng ngûúâi ngheâo taân
phïë nùång nhoåc tha caái buång bïånh têåt trûúng phïình,
caã möåt doâng ngûúâi àau khöí nhúâ ún àûác cuãa Chuáa Jïzu
vaâ cuãa Meå Rêët Thaánh cuãa Ngûúâi maâ thoaát chïët, bêy
giúâ ài theo hònh aãnh caác Ngûúâi àïí thûåc hiïån lúâi cêìu
khêín.
Àaám rûúác cuãa höåi àoaân thaánh, sau khi ài qua caác
phöë vaâ dûâng laåi nhiïìu lêìn àïí haát nhûäng baâi Thaánh
võnh, cuöëi cuâng túái nhaâ thúâ chñnh toâa múã cûãa suöët àïm
vaâ tiïën vaâo loâng ngöi àiïån cao röång khaác thûúâng. AÁnh
nïën chiïëu saáng nhûäng chêën cöåt to lúán boåc nhung maâu
àoã xêîm coá nhûäng soåc vaâng, nhûng úã tñt trïn cao noá
khöng thïí xua tan boáng töëi ruã xuöëng caác voâm. Nhûäng
ngûúâi bõt mùåt, giöëng nhûäng con sêu àen coá àêìu nhoån,
dûúâng nhû boâ saát mùåt àêët trong aánh lûãa àoã ngêìu
trong khi boáng àïm tiïëp tuåc bao phuã phña trïn cuãa toâa
nhaâ. Sau khi vûúåt qua cung thaánh, hoå laåi ra ngoaâi
nhaâ thúâ dûúái aánh sao múâ vaâ tiïëp tuåc cuöåc diïîu haânh
cho àïën saáng.
Mùåc dêìu rêët quyïën luyïën höåi àoaân thaánh quyá phaái
naây vaâ Chuáa Jïzu Toaân Nùng, Gaàacàö quyïët àõnh
nùm nay seä tham dûå àaám rûúác bònh dên cuãa nhaâ thúâ
Àûác Baâ Àaáng Tröng Cêåy.
- Con nghô thïë laâ phaãi, Huan aå, baâ Aoguxtiax àaáp
khi anh baây toã yá àõnh vúái baâ. Töët nhêët laâ ai nêëy ài vúái
ngûúâi cuâng giai cêëp vúái mònh. Meå khöng can con lui
túái chöî öng to baâ lúán. Nhûng con cuäng phaãi àöëi xûã nhû
thïë naâo vúái giaáo xûá Macarïna chûá! Vaã laåi nhûäng ngûúâi
ngheâo àaä hïët sûác töët vúái con khi con múái bûúác vaâo
nghïì, àïën nay hoå bùæt àêìu nghô rùçng con khinh hoå; coá
caã nhûäng ngûúâi chùèng e deâ gò, àaä noái xêëu con nûäa...
Than öi! Anh mataào biïët àiïìu êëy quaá roä! Àaä nhiïìu
lêìn cöng chuáng bònh dên toã yá giêån anh. Hoå chó trñch
nghiïm khùæc anh quan hïå mêåt thiïët vúái giúái thûúång
lûu vaâ boã rúi thùèng caánh nhûäng ngûúâi khêm phuåc anh
khi xûa, nhûäng ngûúâi àaä giuáp anh nöíi cú àöì vò ca ngúåi
anh rêët súám.
Do àoá, anh tröng thêëy cêëp baách phaãi lêëy laåi caãm
tònh cuãa têìng lúáp dûúái bùçng caách tham gia àaám rûúác
cuãa khu phöë anh trûúác mùæt moåi ngûúâi. Cho nïn ba
böën ngaây trûúác khi coá àaám rûúác, anh àaä chuá yá thöng
baáo bñ mêåt yá àöì cuãa anh cho nhûäng höåi viïn coá uy tñn
nhêët cuãa höåi thaánh Macarïna.
- Xin caác baån giûä bñ mêåt cho, anh noái. Àêy chó laâ
möåt viïåc suâng kñnh nïn töi khöng muöën ngûúâi ngoaâi
noái àïën. Têët caã sûå mong muöën cuãa töi laâ toã loâng biïët
ún Àûác Baâ àaä cûáu söëng töi khi töi bõ thûúng.
Bñ mêåt êëy àûúåc giûä kñn àïën nöîi ngaây höm sau noá
àaä thaânh àïì taâi chuyïån troâ trong têët caã caác haâng thúå
caåo, caác haâng thûåc phêím.
- A! Nùm nay ta phaãi ngùæm Àûác Baâ Macarïna múái
àûúåc, thiïn haå kïët luêån sau khi baân taán khöng ngúát
vïì quyïët àõnh cuãa ngûúâi mataào. Baâ Aoguxtiax seä phuã
àêìy hoa lïn paxö vaâ Huan seä àem hïët àöì trang sûác
cuãa mònh àeo lïn ngûúâi Àûác Baâ. Nhiïìu cuãa lùæm àêëy!
Quaã vêåy Gaàacàö têåp trung têët caã àöì trang sûác cuãa
gia àònh anh àïí trang àiïím cho tûúång Àûác Baâ
Macarïna. Àûác Baâ seä àeo àöi hoa tai cuãa Cacmen mua
taåi Maàrit bùçng tiïìn thu nhêåp cuãa nhiïìu trêån àêëu vaâ
súåi dêy chuyïìn keáp bùçng vaâng cuãa Gaàacàö, trïn súåi
dêy àoá seä treo têët caã caác nhêîn vaâ caác khuy aáo to bùçng
kim cûúng anh thûúâng duâng àïí trang àiïím yïëm ngûåc
sú mi cuãa anh khi anh ra phöë.
- Laåy Chuáa töi! Àûác Baâ cuãa chuáng ta sùæp diïån biïët
chûâng naâo! Mêëy baâ haâng xoám noái. Möåt nûãa thaânh phöë
Xïvilú seä ghen àïën phaát àiïn! Chñnh öng Huan lo liïåu
moåi viïåc trang àiïím.
Khi ngûúâi ngoaâi hoãi Gaàacàö vïì chuyïån naây, anh
móm cûúâi nhuän nhùån vaâ traã lúâi rùçng luác naâo anh cuäng
rêët suâng kñnh Àûác Baâ Macarïna. Àoá laâ Àûác Baâ cuãa
khu phöë anh sinh ra, hún nûäa böë anh luác sinh thúâi
khöng bao giúâ quïn tham gia àaám rûúác êëy, ùn mùåc
nhû möåt chiïën sô. Àoá laâ möåt vinh dûå cho gia àònh anh.
Baãn thên anh, nïëu àõa võ cho pheáp, seä vui sûúáng àöåi
caái muä lñnh vaâ cêìm caái giaáo noi theo biïët bao ngûúâi
khaác thuöåc doâng hoå Gaàacàö, töí tiïn anh, hiïån àaä muåc
xûúng dûúái àêët.
Tiïëng tùm vïì phûúng diïån tön giaáo laâm anh haänh
diïån, àöìng thúâi gêy lo êu cho anh. Anh vui thñch thêëy
têët caã dên cuâng phöë biïët yá àõnh cuãa anh, nhûng anh
súå tin àoá lan ra caác núi khaác trong thaânh phöë. Vúái
loâng ñch kyã ngêy thú cuãa anh, anh muöën àûúåc Àûác Baâ
Àöìng Trinh che chúã phoâng khi gùåp tai naån, nhûng anh
súå miïång tiïëng cuãa baån hûäu hay ài laåi caác quaán caâ phï
vaâ caác cêu laåc böå úã phöë Rùæn. Anh tûå nhuã:
"Nïëu hoå nhêån ra mònh, hoå seä cûúâi mònh. Thêåt laâ
phiïìn. Quan hïå töët vúái têët caã moåi ngûúâi, àoá laâ àiïìu
mònh mong muöën...".
- Buöíi chiïìu thûá nùm tuêìn Thaánh, Gaàacàö ài vúái
Cacmen àïën nhaâ thúâ chñnh toâa àïí nghe haát kinh xin
Chuáa thûúng xoát. Loâng nhaâ thúâ vúái nhûäng voâm muái
nhoån cao vuát, àeân àoám khöng coá gò ngoaâi mêëy ngoån
nïën thùæp úã saát caác cêy cöåt, chiïëu saáng yïëu úát vûâa àuã
àïí dên chuáng khoãi phaãi bûúác moâ. Coân nhûäng ngûúâi
giaâu coá súå sûå tiïëp xuác thö baåo cuãa àaám dên àen vaâ bõ
xö àêíy nguy hiïím thò àaä lêín vaâo sau raâo sùæt cuãa
nhûäng nhaâ nguyïån úã hai bïn, khiïën hoå tröng nhû
nhûäng con vêåt trong cuäi.
Ban àöìng ca cuäng bõ chòm trong boáng töëi, mùåc dêìu

coá nhiïìu àiïím saáng nho nhoã nhêëp nhaáy nhû möåt àaân
àom àoám bïn nhûäng ngûúâi àaánh àaân vaâ nhûäng ngûúâi
haát lïî. Trong caãnh töëi tùm bñ mêåt àaáng súå êëy, baâi
Miàïrïrï cuãa Exlava (1) toãa ra nhûäng giai àiïåu mang
phong caách YÁ: möåt baãn Miàïrïrï nhñ nhaãnh duyïn
daáng nhû tiïëng àêåp caánh cuãa nhûäng àaân böì cêu vúái
nhiïìu veã tònh ca giöëng nhûäng daå khuác aái ên hoùåc
nhûäng baâi haát tiïëp gioång cuãa tûãu àöì.
Khi ca sô gioång cao ngûâng laåi vaâ nhûäng tiïëng ngên
cuöëi cuâng cuãa anh goåi tïn thaânh phöë giïët Chuáa Jïzu
- "Jïzudalem! Jïzudalem!" àaä tan ài dûúái voâm nhaâ
thúâ, cöng chuáng beân giaãi taán àïí mau ra tung tùng
ngoaâi phöë. Coân Gaàacàö thò vöåi vaâng vïì nhaâ àïí mùåc
böå quêìn aáo ngûúâi Nadareát(2) . Baâ Aoguxtiax àaä chuêín
bõ böå quêìn aáo àoá möåt caách kyä caâng vaâ tròu mïën, viïåc
àoá laâm baâ trúã laåi tuöíi thanh xuên. Baâ nghô àïën öng
chöìng töåi nghiïåp cûá àïën höm àoá laâ àoáng böå àöì chiïën
sô vaâ tûâ nhaâ ài ra, giaáo vaác vai, àïën têån saáng höm sau
múái trúã vïì, muä beåp, quêìn bêín, sau khöng biïët bao
(1) Exlava: Mighïn Hilariöng Exlava, phuå traách nhaâ nguyïån

cuãa nhaâ thúâ chñnh toâa Xïvilú (1807-1878). Öng laâ taác giaã cuãa
möåt baâi Miàïrïrï (Xin Chuáa thûúng xoát) nöíi tiïëng.
(2) Nadareát: tïn möåt àõa àiïím úã xûá Juàïa, sinh quaán cuãa Chuáa
Jïzu.
nhiïu lêìn cuâng caác chiïën hûäu dûâng chên úã têët caã caác
tiïåm rûúåu cuãa thaânh phöë Xïvilú.
Anh mataào trang àiïím tó mó nhû phuå nûä. Anh mùåc
böå quêìn aáo ngûúâi Nadareát cêín thêån chùèng keám gò mùåc
chiïën phuåc àïí ra àêëu trûúâng. Anh mùåc chiïëc aáo daâi
bùçng xa tanh trùæng, sûãa laåi chiïëc aáo thuång coá muä bõt
mùåt bùçng nhung àen chuåp xuöëng nhû mùåt naå vaâ
chöíng choáp nhoån lïn trúâi. Chiïëc aáo êëy daâi túái àêìu göëi
theo kiïíu aáo tïë, thïu tinh vi vaâ sùåc súä úã bïn traái ngûåc
caái huy hiïåu cuãa höåi àoaân thaánh. Röìi anh xoã tay vaâo
àöi gùng trùæng, cêìm cêy gêåy chöëng daâi, biïíu trûng cuãa
haâng giaáo phêím. Àoá laâ möåt caái gêåy boåc nhung maâu
ngoåc xanh trïn àêìu coá nuám baåc vaâ àai àïë cuäng bùçng
baåc.
Àöìng höì àiïím mûúâi hai giúâ àïm luác anh chaâng ùn
mùåc oai vïå vaâ mang muä bõt mùåt ài àïën nhaâ thúâ Xùng
Gin qua phöë xaá àöng nghõt. Khi sùæp túái nhaâ thúâ, anh
gùåp àaåi àöåi ngûúâi Juàïa, nghôa laâ nhûäng ngûúâi ùn bêån
àöì quên sûå, nhûäng chiïën binh dûä túån noáng loâng àûúåc
thêëy dên chuáng khiïëp phuåc kyã luêåt nhaâ binh cuãa
mònh, àang àûáng chúâ àaám rûúác khúãi haânh bùçng caách
dêåm chên taåi chöî theo nhõp tröëng caãi nïån liïn höìi.
Nhûäng ngûúâi naây - caã giaâ lêîn treã - àïìu coá böå mùåt löìng
trong caái quai muä chiïën bùçng sùæt, thên thïí boá chùåt
trong aáo cheän maâu cùån rûúåu vang, àuâi vïë soã trong àöi
têët böng maâu höìng nhaåt, baân chên ài deáp cao, lûng
thùæt thanh dao La Maä, vaâ bùæt chûúác nhûäng binh sô

hiïån àaåi, hoå àeo giaáo lïn vai bùçng möåt súåi dêy duâng
laâm quai àeo suáng. ÚÃ àêìu haâng, phêët phú möåt laá cúâ
thïu biïíu hiïån cuãa Nguyïn laäo nghõ viïån thúâi cöí. Chó
huy àaåo quên nhoã êëy laâ möåt öng ùn mùåc haâo nhoaáng
nhuán nhêíy úã àêìu haâng quên, gûúm tuöët trêìn.
"Àúâi hay thêåt! Gaàacàö cûúâi thêìm lêím bêím. Töëi nay
seä chùèng ai àïí yá àïën mònh àêu, thiïn haå seä chó ngùæm
thùçng cha cöng tûã böåt naây thöi".
Àoá laâ àaåi uáy Sivö(1), möåt ngûúâi gitanö múái tûâ Pari
àïën saáng nay àïí chó huy àaåi àöåi cuãa öng ta. Khöng àúâi
naâo öng chõu vùæng maåt úã àêy höm nay. Vò nïëu thïë öng
seä phaãi tûâ boã caái danh võ àaåi uáy maâ öng kiïu haänh ghi
trïn caác aáp phñch miudich hön (2) taåi Pari, trong àoá caác
cö con gaái öng vaâ caã öng nûäa haát muáa. Caác cö êëy lanh
leån nhû nhûäng con tùæc keâ, coá àöi mùæt to, maâu da húi
nêu, voác ngûúâi thanh maãnh, cûã àöång duyïn daáng laâm
àaân öng phaãi quay mùåt nhòn. Cö lúán nhêët àaä may mùæn
boã nhaâ tröën ài vúái möåt öng hoaâng Nga vaâ trong möåt
thúâi gian baáo chñ úã khu phöë ùn chúi cuãa thuã àö Pari
àaä àùng nhiïìu baâi viïët vïì nöîi thêët voång cuãa ngûúâi sô
quan gioãi giang cuãa quên àöåi Têy Ban Nha kia, cuãa
(1) Sivö: nghôa àen laâ con dï con.

(2) Miudich hön: Muzic-hall núi biïíu diïîn ca vuä nhaåc keâm theo
nhaâo löån, uöën deão vaâ nhiïìu thûá khaác úã caác thaânh phöë
phûúng Têy.
möåt öng Àön Kihötï quyïët têm tiïu diïåt nhûäng keã coá
töåi àïí baáo thuâ viïåc xuác phaåm àïën danh dûå cuãa öng.
Khöng nhûäng thïë, möåt raåp haát àaä dûång möåt vúã ca kõch
vui ngùæn lêëy viïåc duå döî cö gaái gitanö laâm àïì taâi, keâm
theo coá nhiïìu àiïåu muáa cuãa àêëu sô boâ möång, nhiïìu baâi
àöìng ca cuãa thêìy tu vaâ nhiïìu troâ khaác pha maâu sùæc
àõa phûúng êëm úá. Nhûng chùèng bao lêu àaåi uáy Sivö
àaânh daân xïëp vúái anh con rïí khöng chñnh thûác vaâ sau
khi boã tuái möåt moán tiïìn böìi thûúâng hêåu hô, öng tiïëp
tuåc cho mêëy cö con uát muáa haát, trong luác chúâ àúåi möåt
tay ngûúâi Nga khaác. Haâm àaåi uáy cuãa öng laâm cho
ngûúâi ngûúâi Phaáp ngêín ngú, vò hoå biïët roä àêët nûúác Têy
Ban Nha. Trúâi úi! Caái nûúác Têy Ban Nha naây xuöëng
döëc hoaân toaân röìi! Noá khöng traã lûúng cho nhûäng
ngûúâi anh duäng baão vïå noá, khiïën nhûäng ngûúâi thïë gia
voång töåc phaãi phö baây con gaái cuãa mònh trïn sên
khêëu.
Nùm naâo cuäng vêåy, cûá sùæp àïën Tuêìn lïî Thaánh, laâ
àaåi uáy Sivö laåi tûâ biïåt mêëy cö con gaái vúái lúâi leä cuãa
möåt ngûúâi cha khöng cho pheáp noái àuâa:
- Ba ài àêy, caác con aå. Caác con phaãi ngoan nheá! Øn
mùåc àûáng àùæn vaâ sinh hoaåt ngay thùèng nheá! Àaåi àöåi
cuãa ba àang chúâ ba. Ba phaãi coá mùåt úã nhiïåm súã cuãa
ba.
Öng ài möåt leâo tûâ Pari àïën Xïvilú, kiïu haänh vò öng
baão töìn truyïìn thöëng cuãa töí tiïn xûa kia àïìu laâm àaåi
uáy àaåi àöåi ngûúâi Juàïn vaâ öng coân laâm raång rúä thïm
truyïìn thöëng vinh quang àoá. Öng àaä coá lêìn truáng Xöí
söë quöëc gia möåt vaån àöìng pïxïta vaâ öng duâng têët caã
moán tiïìn àoá àïí mua möåt böå quên phuåc xûáng àaáng vúái
cêëp bêåc cuãa öng. Nhûäng phuå nûä hay khaáo chuyïån úã
khu phöë öng chaåy túái xem têån núi caái aáo daâi nhaâ binh
thïu kim tuyïën loáa mùæt, caái aáo giaáp ngûåc bùçng kim
khñ maâu nêu, caái muä theáp loâa xoâa möåt múá löng trùæng
phaãn chiïëu rêët roä aánh nïën cuãa àaám rûúác. Thêåt laâ thûá
quêìn aáo ngöng cuöìng vaâ huy hoaâng cuãa ngûúâi da Àoã,
möåt böå rêët sang hiïån ra trong giêëc mú cuãa möåt ngûúâi
Aröcùng (1) say rûúåu. Hoå súâ caái vaáy nhung, nûác núã
khen nhûäng hònh trang trñ thïu trïn àoá, naâo àinh, naâo
buáa, naâo gai nghôa laâ têët caã nhûäng duång cuå haânh hònh
Chuáa Jïzu. Caã àöi uãng cuäng àñnh àêìy cûúâm vaâ ngoåc
giaã. Möîi bûúác öng ài àïìu laâm cho nhûäng thûá trang sûác
ngöå nghônh àoá lêëp la lêëp laánh.
Àïën luác khúãi haânh, öng àaåi uáy vúái veã mùåt huâng
duäng, quay ngûúâi vïì phña caác chiïën sô cuãa mònh, nhòn
thùèng vaâo hoå bùçng con mùæt diïìu hêu:
- Chuá yá! Öng theát lïn. Cêëm ngùåt ra khoãi haâng nguä!
Phaãi chêëp haânh kyã luêåt!. .. Bûúác àïìu, bûúác ! Möåt! Hai!
(1) Aröcùng: tïn möåt dên töåc söëng úã miïìn nam Chi Nï höìi xûa,
àaä chöëng laåi kõch liïåt nhûäng thûåc dên Têy Ban Nha àïën
xêm lûúåc nûúác hoå.
Tiïëng tröëng trêån nöíi lïn, vaâ àaåi àöåi chuyïín mònh,
cûáng nhùæc, trang nghiïm, thêëm nhuêìn chûác traách
nùång nïì cuãa mònh. Nhûng than öi! ÚÃ möîi phöë àïìu coá
mêëy tiïåm rûúåu vaâ trûúác möîi tiïåm laåi coá nhûäng anh
baån vui nhöån àaä nöëc caån khöng biïët bao nhiïu ly rûúåu
àïí tûå giaãi sêìu vïì caái chïët vò àaåo cuãa Chuáa. Vûâa
thoaáng thêëy öng àaåi uáy àûúâng bïå, nhûäng búåm rûúåu möå
àaåo liïìn chaâo öng vaâ giú tay lïn tûâ xa thûá nûúác coá muâi
thúm vaâ maâu höí phaách. Öng àaåi uáy muöën giêëu cún böëi
röëi vaâ traánh sûå caám döî beân nhòn ài núi khaác, lêëy tû
thïë uy nghi. Chao öi! Giaá luác naây öng khöng phaãi laâm
nhiïåm vuå nhó! Möåt ngûúâi baån taáo baåo nhêët beân vûúåt
ngang loâng àûúâng caái, chaåy àïën giú cöëc rûúåu àêìy trûúác
muäi öng, nhûng ngûúâi chó huy khöng ai coá thïí mua
chuöåc àûúåc ngaã ngûúâi vïì phña sau vaâ giú muäi giaáo vïì
phña keã caám döî. Khöng, khöng, nùm nay seä khöng
phaãi nhû moåi nùm trûúác maâ thiïn haå thêëy caác chiïën
binh loaån xaå ngay sau khi khúãi haânh àêu!... Nhûng
maâ trúâi noáng thêåt, öng àaåi uáy quyïët àõnh nhêån cöëc
rûúåu thûá nhêët, röìi àïën cöëc thûá hai, röìi laåi möåt cöëc
nûäa; caác binh sô cuãa öng bùæt chûúác öng vaâ chùèng bao
lêu àaåi àöåi bõ àaánh tan taác àïí laåi haâng àaám taân binh
lïëch tha lïëch thïëch trïn àûúâng.
Àaám rûúác ài chêåm chaåp nhû thûúâng lïå, cûá àïën möîi
ngaä tû laåi dûâng laåi haâng giúâ.
Ài àêìu laâ paxö "Baãn aán Chuáa Jïzu". Àoá laâ möåt caái
buåc di àöång, mang àêìy hònh ngûúâi : Philatö (1) ngöìi
trïn ngai, nhûäng vïå binh àöåi muä cùæm löng vaâ aáo daâi
quên sûå möîi caái möåt maâu. Chuáa Jïzu töåi nghiïåp sùæp
sûãa bõ àûa ài haânh hònh, àêìu àöåi muä gai, mùåc möåt
chiïëc aáo nhung tñm thïu chi chñt vaâ trïn àêìu coá ba
chuâm tia vaâng tûúång trûng cho sûå toãa saáng cuãa àêëng
thêìn thaánh. Duâ trang trñ löång lêîy nhû vêåy, paxö àoá
hêìu nhû khöng gúåi àûúåc sûå toâ moâ cuãa quêìn chuáng.
Paxö maâ hoå muöën xem laâ paxö khaác, paxö cuãa Àûác Baâ
Àöìng Trinh Àaáng Tröng Cêåy coá pheáp laå tûác laâ paxö
cuãa Àûác Baâ Macarïna.
Khi tûúång Àûác Baâ vúái cùåp mùæt höìng vaâ hai mi mùæt
daâi rûúác ra khoãi cûãa nhaâ thúâ Xùng Gin, dûúái möåt caái
taân nhung rung rinh theo bûúác chên cuãa nhûäng ngûúâi
khïnh vö hònh, cöng chuáng àûáng àöng nghõt trïn
quaãng trûúâng nhoã hoan hö rêìm rô. Chao öi! Nûä vûúng
(1) Philatö: Pöngxï Philatö, toaân quyïìn La Maä xûá Juàïa chïët
nùm 39. Coá leä súå xaãy ra möåt cuöåc nöíi loaån, öng ta trao Chuáa
Jïzu cho caác quan toâa tön giaáo, tuy trong thêm têm öng
nghô rùçng Chuáa Jïzu khöng coá töåi gò caã. Muöën ngûúâi Do
Thaái hiïíu rùçng öng gaán traách nhiïåm vïì caái chïët cuãa Chuáa
Jïzu cho hoå, öng sai mang nûúác àïën, öng vûâa rûãa tay vûâa
noái: "Töi vö can vïì caái chïët cuãa Ngûúâi Cöng chñnh naây, chñnh
caác öng phaãi chõu traách nhiïåm".
Thiïn àaâng múái xinh àeåp laâm sao! Xinh àeåp khöng
bao giúâ giaâ!
Chiïëc aáo khoaác löng lêîy, röång luâng thuâng, thïu kim
tuyïën daây cöåp thaânh hònh nhûäng mùæt lûúái, xoâa xuöëng
phña sau paxö nhû caái àuöi kheáp laåi cuãa möåt con cöng
to lúán dõ thûúâng. Cùåp mùæt thuãy tinh oáng aánh, dûúâng
nhû rûng rûng nûúác mùæt àïí traã lúâi tiïëng chaâo nhiïåt
liïåt cuãa caác tñn àöì. Trïn khùæp bûác tûúång haâng nghòn
àöì nûä trang naåm ngoåc lêëp laánh taåo thaânh möåt chiïëc
aáo thûá hai rûåc rúä muön maâu nghòn sùæc. Cöí Àûác Baâ àeo
nhûäng chuöîi haåt trai, nhûäng dêy chuyïìn vaâng xuyïn
qua haâng trùm caái nhêîn. Mùåt trûúác aáo daâi vaâ aáo
choaâng cuãa Ngûúâi chi chñt nhûäng àöìng höì vaâng, nhûäng
hoa tai bùçng ngoåc bñch hoùåc bùçng nhûäng viïn kim
cûúng to nhû hoân cuöåi. Caác tñn àöì àaä àem àöì tû trang
cuãa mònh laâm àeåp cho Àûác Baâ vaâ trong caái àïm àau
khöí coá tñnh chêët tön giaáo naây, caác phuå nûä kiïu haänh
giú cho thiïn haå xem nhûäng ngoán tay khöng coân nhêîn
cuãa mònh.
Gaàacàö, mùåt bõt kñn, tay cêìm chiïëc can coá nuám
baåc, ài trûúác paxö naây cuâng caác võ chûác sùæc cuãa höåi
àoaân thaánh. Nhiïìu ngûúâi bõt mùåt khaác mang caái keân
àöìng buöåc maãnh vaãi xanh viïìn vaâng, thónh thoaãng laåi
àûa lïn möi qua löî mùåt naå miïång saáo cuãa nhaåc cuå coá
tiïëng kïu ai oaán phaá tan bêìu khöng khñ nùång nïì. Àoá
laâ möåt loaåi êm nhaåc laâm súãn toác gaáy nhûng khöng hïì
gúån buöìn trong têm trñ, vaâ àaám rûúác dêìn dêìn mêët veã
trang nghiïm.
Nhûäng ngûúâi dên phöë, con chiïn cuãa Àûác Baâ
Macarïna, bûúác löån xöån quanh tûúång thaánh. Àoá laâ
nhûäng ngûúâi chuã hiïåu nhoã úã phöë Fïria, nhûäng thúå
thuyïìn söëng trong nhûäng ngoä heãm quanh nhaâ thúâ
Xùng Gin, nhûäng ngûúâi tröìng rau úã gêìn bïånh viïån
Nùm Vïët Thûúng(1) hoùåc doåc con àûúâng Àöng thaánh
Phanxicö. Nhûäng ngûúâi àoá ài vúái vúå àêìu toác röëi buâ, tay
dùæt àaân con lñt nhñt cho àïën têån saáng.
Nhûäng thanh niïn ngoaåi ö, àöåi muä phúát múái, voâng
toác chaãi mûúåt vaâ nhoån quêën trïn thaái dûúng vûâa ài
vûâa khua gêåy laâm nhû Àûác Baâ xinh àeåp bõ keã vö àaåo
naâo thêët lïî vaâ cêìn coá baân tay baão vïå cuãa hoå. Hoå ca
tuång êìm ô quyïìn laâm cho pheáp laå haång nhêët cuãa baâ
thaánh baão trúå cuãa hoå bùçng nhûäng tiïëng hoâ heát toã roä
caái vö yá thûác cuãa ngûúâi say rûúåu vaâ caái nheå daå bêím
sinh cuãa ngûúâi ngêy ngö.
- Hoan hö Àûác Baâ Macarïna! Hoan hö Àûác Baâ Àöìng
Trinh àïå nhêët thïë giúái! Hoan hö Àûác Baâ ùn àûát moåi
Àûác Baâ khaác!
Àaám rûúác ài àöå nùm mûúi bûúác laåi phaãi dûâng.
Trûúác hêìu hïët moåi nhaâ, thiïn haå nhoaâi mònh ra ngoaâi
(1) Bïånh viïån Nùm Vïët Thûúng : tïn thûúâng goåi cuãa möåt bïånh
viïån dên sûå úã Xïvilú.
cûãa söí yïu cêìu tûúång thaánh dûâng laåi àïí hoå ngùæm
nghña cho thoãa thñch. Nhûäng ngûúâi chuã tiïåm rûúåu
xoùæn xuyát nhêët àïí àoâi ên huïå àoá, hoå goåi to nhûäng võ
chûác sùæc cuãa höåi àoaân thaánh.
- Xin caác ngaâi dûâng laåi ñt phuát thöi. ÚÃ àêy chuáng
töi coá möåt ngûúâi haát lïî muöën dêng lïn Àûác Baâ möåt baâi
ca cêu möåt.
Ngûúâi haát tiïën lïn, hai chên lùæc lû, phaãi coá möåt
ngûúâi baån àúä, bùæt àêìu anh àaä ho, röìi múã maáy phaát ra
bùçng gioång rûúåu leâ nheâ möåt baâi haát lïî maâ nhûäng tiïëng
ngên, tiïëng luyïån gioång laâm cho ngûúâi nghe khöng thïí
hiïíu roä lúâi naâo. Ngûúâi ngoaâi chó coá thïí àoaán rùçng anh
ca ngúåi Àûác Meå vaâ khi anh ngên nga mêëy tiïëng àoá,
gioång anh run lïn vò kñnh yïu.
Nhaâ àún ca chûa haát àïën àoaån giûäa cuãa baâi ca daâi
doâng, möåt tiïëng haát thûá hai àaä cêët lïn úã gêìn àoá, röìi
möåt tiïëng haát thûá ba cuâng nhiïìu tiïëng nûäa, y nhû
trong möåt cuöåc thi haát. Thïë laâ phöë xaá traân ngêåp
nhûäng ngûúâi haát taâi ba, ngûúâi thò cho thêëy qua gioång
khaân khaân rùçng phöíi mònh àaä bõ raám, ngûúâi thò haát
nhû theát vaâo tai, xeá toaåc bêìu khöng khñ bùçng nhûäng
tiïëng rñt lanh laãnh. Phêìn àöng laâ nhûäng ngûúâi möå àaåo
quaá thaânh têm, hoå khöng muöën tûå phö baây cho nïn
àûáng lêín trong àaám àöng. Nhûng coá vaâi "nghïå sô" tûå
maän vïì cöí hoång phong phuá vaâ phong caách thanh lõch
cuãa mònh vaâ khöng thïí dùçn loâng trûúác yá muöën ra
trûúác cöng chuáng cho nïn àaä àûáng ngay trûúác mùåt
Àûác Baâ úã giûäa loâng àûúâng. Trong khi àoá tröëng caái
tröëng con tiïëp tuåc goä, keân tiïëp tuåc phaát ra nhûäng nöët
kinh khuãng vaâ trong múá êm thanh höîn àöån àinh tai
nhûác oác cuãa ca sô vaâ nhaåc cuå êëy, khöng ngûúâi haát lïî
naâo theâm àïí yá àïën ngûúâi khaác, cûá keáo möåt maåch àïën
hïët baâi cuãa mònh, khöng bao giúâ ngêåp ngûâng böëi röëi,
tiïëp tuåc ngên nga dûúâng nhû khöng coá ai bïn caånh
hoùåc khöng coân caãm giaác naâo ngoaâi sûå ngêët ngêy möå
àaåo cuãa baãn thên.
Khi caác tiïëng haát chêëm dûát, ngûúâi nghe phêën khúãi
theát lïn nhûäng tiïëng hoan hö nhiïìu khi thö tuåc.
Nhûäng ngûúâi cuöìng tñn nhêët neám muä vaâo tûúång Àûác
Baâ y nhû vaâo ngûúâi möåt cö gaái xinh àeåp, röìi rûúåu laåi
tuön vaâo caác cöëc ngay dûúái chên tûúång. Àoá coá phaãi laâ
loâng möå àaåo thêìn bñ cuãa àaám bònh dên möång tûúãng
àöëi vúái Àûác Baâ Àöìng Trinh khöng? Hay àoá laâ möåt àaám
höåi ngoaåi giaáo ài höå töëng Ngûúâi qua caác phöë? Thêåt khoá
maâ biïët roä.
Ài trûúác paxö laâ möåt thanh niïn khoãe maånh, mùåc
aáo daâi tñm, àêìu quêën gai, dêîm chên khöng lïn nhûäng
hoân àaá xanh trong caác ngoä heãm, vai vaác möåt cêy thêåp
giaá to lúán gêëp àöi ngûúâi anh. Múái thoaáng thêëy anh,
caác phuå nûä liïìn rïìn rô toã yá thûúng xoát! Töåi nghiïåp anh
thanh niïn. Anh laâm viïåc xaám höëi möåt caách möå àaåo
thêåt! Quaã laâ anh treo gûúng àaåo àûác cho moåi ngûúâi
sau khi laâm moåi ngûúâi phêîn nöå vïì haânh àöång phaåm
thûúång cuãa mònh! Nhûng àêy chñnh laâ löîi úã rûúåu laâm
con ngûúâi mêët yá thûác.
Caách àêy ba nùm, buöíi saáng ngaây Thûá Saáu Thaánh,
àuáng luác Àûác Baâ Macarïna trúã vïì nhaâ thúâ, anh thanh
niïn naây vöën tñnh nïët ngoan ngoaän nhûng cheán chuá
cheán anh vúái caác baån tûâ chiïìu höm trûúác, àaä baão dûâng
paxö úã Quaãng trûúâng Chúå, trûúác möåt tiïåm rûúåu, àïí
anh haát möåt baâi dêng lïn Àûác Baâ Àöìng Trinh, röìi
phaát cún mï saãng tön giaáo, anh cêët tiïëng taán tónh Àûác
Meå vaâ cuöëi cuâng àïí ca ngúåi Àûác Meå nhû thïí ca ngúåi
ngûúâi yïu, anh neám vaâo Àûác Meå vêåt anh àang cêìm
trong tay maâ coá leä anh tûúãng laâ chiïëc muä cuãa anh.
Chùèng may àoá laâ möåt cöëc rûúåu, noá àêåp vaâo mùåt thaánh
vaâ vúä tan ra tûâng maãnh. Sau àoá, anh bõ àûa vaâo nhaâ
tuâ, anh khoác sûúát mûúát, thanh minh rùçng mònh rêët
kñnh troång Àûác Baâ Macarïna nhûng bõ ma men aám
aãnh, anh lo ngay ngaáy coá thïí bõ ài àaây trong nhiïìu
nùm vïì töåi phaåm thûúång. Anh toã yá ùn nùn àïën nöîi
nhûäng ngûúâi cöng phêîn vúái anh nhêët, cuöëi cuâng cuäng
can thiïåp giuáp anh. Vuå cuãa anh àaä àûúåc giaân xïëp vúái
àiïìu kiïån laâ anh hûáa treo gûúng ùn nùn cho nhûäng keã
coá töåi bùçng caách laâm cöng khai möåt haânh àöång xaám
höëi àùåc biïåt. Vò thïë maâ höm nay anh vaác cêy thêåp giaá
to tûúáng laâm dêåp naát vai anh. Khi anh muöën àöíi vai,
nhiïìu ngûúâi töët buång chaåy laåi giuáp anh möåt tay àïí
nêng caái gaánh nùång lïn.
Luác paxö coân àang úã trong phöë Fïria, àêìu àaám rûúác
àaä ài túái trung têm thaânh phöë Xïvilú. Àaä àïën luác tiïìn
àöåi cuãa àaám rûúác cêìn thûåc hiïån möåt cuöåc vêån àöång
chiïën lûúåc tinh khön àïí mau mau chiïëm phöë
Cùmpana, giaânh cho mònh löëi vaâo phöë Rùæn trûúác khi
möåt höåi àoaân thaánh khaác chiïëm mêët con àûúâng naây.
Möåt khi laâm chuã löëi vaâo, àaám rûúác Macarïna coá thïí
lêìn chêìn haâng giúâ trong phöë xaá trong khi caác àaám
khaác cûá viïåc dêîm chên taåi chöî chúâ àúåi chaán chï úã
àùçng sau.
Phöë Rùæn, vúái nhûäng ngoån àeân àiïån treo bùçng dêy
caáp úã giûäa loâng àûúâng, nhûäng quaán caâ phï vaâ nhûäng
cûãa hiïåu saáng trûng, nhûäng daäy ghïë àùåt trïn hai bïn
heâ, nhûäng ban cöng chêåt nñch ngûúâi xem àang cûúâi
àuâa, phöë Rùæn phö baây ra quang caãnh cuãa möåt chúå
phiïn vui nhöån. ÚÃ böën phña, nhûäng ngûúâi haâng rong
rao baán baánh keåo vaâ àöì giaãi khaát, tûâ cûãa caác quaán ùn
xöng ra muâi thúm ngon cuãa nhûäng moán xaâo raán, trong
caác tûãu quaán rûúåu vang roát traân trïì. Khöng coá gò
chûáng toã rùçng luác àoá àaä ba giúâ saáng. Coá nhiïìu gia
àònh àïën àêy àêìy àuã tûâ höm qua, ngêín ngú ngùæm
nhûäng tûúång thaánh keáo ài möåt daäy daâi, naâo laâ caác Àûác
Meå Àöìng Trinh mùåc aáo choaâng löång lêîy, naâo laâ caác
Chuáa Cûáu Thïë àêìu àöåi vaânh vaâng mònh mùåc gêëm voác,
caã möåt thïë giúái hònh tûúång dú dêîn maâ caác khuön mùåt
höëc haác hoùåc rúám maáu tûúng phaãn möåt caách hïët sûác
kyâ dõ vúái nhûäng quêìn aáo lõch sûå hïët chöî noái vaâ löång
lêîy quaá quùæt!
Trong cuöåc diïîu haânh daâi vö têån, kïë tiïëp nhau
nhûäng paxö cuãa Sùæc lïånh Thaánh, cuãa Chuáa Nïtö
Thêìm lùång, cuãa Chuáa Jïzu trong Thung luäng, cuãa
Chuáa Jïzu Ba lêìn ngaä, cuãa Àûác Baâ Thûúng khoá, cuãa
Àûác Baâ Khoác loác, cuãa Àûác Baâ Ba Cêìn thiïët, cuãa Chuáa
Chïët laânh vúái nhûäng àoaân höå töëng sùåc súä göìm nhûäng
ngûúâi Nadareát mùåc quêìn aáo àen, trùæng, àoã, xanh, lú,
tñm, ai nêëy àïìu bõt mùåt chó coân àïí löå hai con mùæt.
Sau khi vûúåt qua phöë Fïria chêåt heåp möåt caách khoá
khùn vaâ àöí vaâo quaãng trûúâng Xùng Frùngxixcö, gêìn
nhûäng khaán àaâi dûång trûúác Toâa Thõ Saãnh, caác paxö
nùång nïì quay nûãa voâng khiïën nhûäng tûúång thaánh
nhòn thùèng vaâo khaán àaâi, röìi nhûäng ngûúâi khiïng quyâ
xuöëng laâm cho caác bûác tûúång cuái chaâo nhûäng võ khaách
quyá nûúác ngoaâi vaâ nhûäng võ trong hoaâng gia àïën dûå
àaám höåi.
Nhûäng ngûúâi phuåc vuå àaám rûúác ài gêìn caác paxö
lïëch thïëch bûng voâ nûúác. Paxö vûâa dûâng laåi, tûác thúâi
möåt goác maân múã heá vaâ hai chuåc ngûúâi hiïån ra, möì höi
nhïî nhaåi, mùåt àoã rûâ vò mïåt nhoåc, thên thïí gêìn nhû
trêìn truöìng, àêìu quêën khùn. Àoá laâ nhûäng galúgö(1),
nhûäng phu khiïng khoãe maånh. Bêët kïí ngûúâi khiïng
göëc úã àêu àïìu àûúåc goåi bùçng caái tïn àõa danh àoá,
dûúâng nhû nhûäng ngûúâi dên Xïvilú muöën noái yá rùçng
hoå khöng thïí laâm möåt cöng viïåc keáo daâi vaâ nùång nhoåc
quaá nhû vêåy. Nhûäng phu khiïng paxö uöëng ûâng ûåc
nûúác chûáa trong voâ vaâ nïëu coá möåt tiïåm rûúåu úã gêìn
àêëy, hoå nöíi loaån àoâi ngûúâi phuå traách paxö phaãi coá
rûúåu vang cho hoå.
Àoaân diïîu haânh huy hoaâng rûúác nhûäng giaá treo cöí
di àöång, nhûäng böå mùåt trùæng bïåch nhû xaác chïët vaâ
nhûäng böå caánh löång lêîy kia keáo daâi suöët àïm, phuâ
phiïëm , vui nhöån vaâ kïåch cúäm. Caác keân àöìng tha höì
gaâo theát nhûäng êm thanh khuãng khiïëp àïí khoác than
nöîi bêët bònh ghï gúám nhêët, viïåc haânh hònh ö nhuåc möåt
võ Chuáa Trúâi, caác ca sô tha höì haát nhûäng baâi thaánh
võnh sêìu thaãm vïì têën bi kõch Göngöta (1), caác chiïën
binh vaâ nhûäng àao phuã hung aác tha höì dêåm chên bònh
bõch xuöëng mùåt àûúâng, àïm xuên tûúi àeåp quaá, caác
chêåu hoa àùåt haâng dêîy sau caác haâng raâo sùæt vaâ trïn
caác ban cöng toãa hûúng ngaát quaá, chõ hùçng hiïån ra
giûäa caác maái nhaâ, trïn têëm nïåm mêy roát aánh saáng
thanh khiïët vaâ dõu daâng quaá cho nïn con ngûúâi khöng
thïí naâo nghô àïën caái chïët àûúåc. Thiïn nhiïn khöng dûå
(5) Galúgö: Ngûúâi úã möåt àõa phûúng cuâng tïn thuöåc Têy Ban
Nha.
(1) Göngöta: hoùåc coân goåi laâ nuái Canvariö, núi Chuáa Jïzu bõ
àoáng àinh.
àaám tang àoá, con söng chaãy thò thêìm nhû ca haát möåt
baãn tònh ca, nhûäng cêy göìi àu àûa choâm laá thanh
maãnh möåt caách mïìm maåi thaãn nhiïn, nhûäng vûúân
cam toãa hûúng quyïën ruä gúåi tònh xuên, thaáp Giranàa
vûún lïn trúâi sao caái boáng ma maâu xanh cuãa noá; vaâ
àaám ngûúâi yïu àúâi kia höìn nhiïn mûúån viïåc kyã niïåm
Chuáa bõ àoáng àinh laâm cúá cho möåt cuöåc vui chúi keáo
daâi vaâ chùèng àaåo tñ naâo.
ÚÃ cûãa möåt tiïåm caâ phï, Ngûúâi Quöëc dên cuâng toaân
thïí gia àònh ngöìi ngùæm Àûác Baâ Macarïna vaâ luön
miïång noái vúái veã khinh bó: "Möåt sûå mï tñn cuãa nhûäng
ngûúâi laåc hêåu!". Nhûng baác vêîn laâm theo phong tuåc vaâ
giöëng moåi ngûúâi khaác, túái phöë Rùæn àïm nay.
Baác banàïridiïrö nhêån ra chuã mònh nhúâ voác ngûúâi
àeåp àeä vaâ veã thanh lõch cuãa anh mataào trong böå
quêìn aáo quan toâa tön giaáo.
- Anh Huan, baác kïu to goåi anh, anh baão dûâng paxö
laåi. Trong quaán caâ phï coá mêëy baâ ngoaåi quöëc muöën
xem paxö thêåt thoãa thñch àêëy.
Caái bïå thaánh dûâng laåi. Keân àöìng chúi möåt baãn nhaåc
löi cuöën thûúâng laâm khaán giaã vui nhöån trong caác àêëu
trûúâng. Böîng nhiïn nhûäng ngûúâi phu vö hònh khiïng
paxö cuâng nhau bùæt àêìu giú möåt chên lïn, röìi giú àïën
chên bïn kia, ài möåt bûúác muáa laâm cho chiïëc paxö àaão
àöìng rêët maånh àêíy cöng chuáng daåt vaâo tûúâng. Àûác Baâ
vúái têët caã múá tû trang hoa hoeát vaâ chiïëc taán àöì söå cuãa
mònh, Àûác Baâ Àöìng Trinh cuäng muáa theo nhõp keân
vui nhöån êëy. Nhûäng con chiïn cuãa Àûác Baâ Macarïna
haänh diïån vïì caái aão thuêåt naây maâ hoå àaä phaãi têåp
luyïån cöng phu.
Ngûúâi xem vöî tay rêìm rô:
- Têët caã thaânh phöë Xïvilú àïën àêy maâ xem! Àeåp
nhêët! Höåi àoaân Xùng Gin muön nùm!
Sau àoá àaám rûúác laåi huâng duäng keáo ài. Àïën múâ
saáng, khi mùåt trúâi bùæt àêìu laâm nhaåt aánh àeân nïën laâm
long lanh nhûäng gioåt nûúác mùæt vaâ möì höi trïn mùåt caác
tûúång thaánh, laâm lêëp loáe caác tû trang vaâ nhûäng àöì
trang trñ bùçng vaâng ngoåc, àaám rûúác vêîn coân úã xa nhaâ
thúâ giaáo xûá, phaãi àïën trûa múái túái àûúåc. Vaâ têët caã àaám
ngûúâi ài rûúác - nhûäng dên Nadareát àaä truát boã mùåt naå,
nhûäng chiïën binh tröng nhû lñnh baåi trêån boã chaåy,
nhûäng tñn àöì coá böå mùåt phò nöån àoã rûåc vaâ àöi chên
xiïu xiïu - têët caã àaám ngûúâi êëy tröng nhû vûâa ài quêëy
phaá trong möåt àaám höåi giaã trang trúã vïì.
Trúâi vûâa taãng saáng, Gaàacàö liïìn rúâi khoãi àaám
rûúác. Ài höå töëng Àûác Baâ Macarïna suöët àïm cuäng àuã
röìi vaâ anh hy voång Àûác Baâ seä ghi nhúá cöng lao êëy cho
anh. Vaã laåi, anh thêëy úã laåi àïën cuâng thò gay go, phiïìn
phûác. Giûäa ban ngaây ban mùåt maâ àeo mùåt naå thò buöìn
cûúâi thêåt, hún nûäa nïëu thiïn haå tröng thêëy möåt ngûúâi
mataào ài vúái möåt boån say rûúåu thò bêët tiïån biïët
chûâng naâo.
VIII
Suöët ngaây Thûá Baãy Thaánh, baån hûäu àïën thùm

Gaàacàö àöng vö kïí. Hoå tûúi cûúâi noái:
- Thïë laâ moåi ngûúâi laåi sùæp àûúåc xem cêåu àêëu. Giúái
hêm möå àêëu boâ chuá yá àïën cêåu lùæm. Thïë sûác khoãe cêåu
ra sao röìi?
- Cêåu sùæp àêëu cûâ khöng chï àûúåc ! Àöng Höxï ngùæt
lúâi, tin tûúãng nhiïåt liïåt. Cêåu laåi sùæp boã boâ vaâo tuái!...
Àïën ngaây àêëu, cuöåc khúãi haânh ra àêëu trûúâng cuãa
Gaàacàö nùång nïì hún bao giúâ hïët. Cacmen cöë bònh
tônh vaâ coân àõnh giuáp chöìng mùåc quêìn aáo àêëu. Nhûng
duâ laâm böå vö tû lûå vaâ vui veã, chõ vêîn àoaán àûúåc rùçng
möåt möëi lo êu êm thêìm àang daây voâ têm trñ chöìng.
Tuy bïì ngoaâi laâm ra veã bònh thaãn, Gaàacàö khöng tûå
tin nhû trûúác nûäa : anh khöng chùæc chên tay anh vêîn
coân lanh leån, cûáng rùæn.
Khi Gaàacàö bûúác xuöëng sên, àêìu àöåi muä àêëu, vai
khoaác aáo choaâng, baâ Aoguxtiax öm chùåt lêëy cöí anh
khoác nûác núã. Baâ khöng noái möåt lúâi nhûng nhûäng tiïëng
thúã daâi sûúân sûúåt àuã chûáng toã baâ lo êu biïët ngêìn naâo.
Àêëu boâ lêìn àêìu tiïn sau cún tai hoåa ngay taåi núi àaä
bõ thûúng ghï gúám chùèng phaãi laâ quaá liïìu lônh hay
sao? Loâng mï tñn cuãa ngûúâi phuå nûä bònh dên chöëng
laåi sûå liïìu lônh daåi döåt nhû thïë. Chao öi! Biïët bao giúâ
Gaàacàö múái chõu giaãi nghïå? Anh chûa kiïëm àûúåc khaá
tiïìn hay sao?
Nhûng Angtöniö can thiïåp vaâo, vúái uy thïë cuãa ngûúâi
cöë vêën trong gia àònh:
- Thöi, meå úi, coá gò maâ meå phaãi sêìu naäo nhû vêåy?
Chùèng qua laâ möåt trêån àêëu nhû moåi trêån khaác maâ
thöi. Khoác loác laâm röëi trñ Huan luác cêåu êëy ài ra baäi
phoãng coá ñch gò?
Cacmen tiïîn chöìng túái têån cûãa. Chõ muöën nïu
gûúng can àaãm cho chöìng:
- May mùæn nheá! Chõ vûâa cûúâi vûâa noái.
Nhûng chiïëc xe chúã anh ài, coá möåt luä oùæt con chaåy
theo, vûâa múái reä úã goác phöë, chõ liïìn trúã vïì phoâng mònh,
thùæp nïën trûúác baân thúâ Àûác Meå Àöìng Trinh Àaáng
Tröng Cêåy, quyâ xuöëng vûâa cêìu vûâa khoác.
Tiïëng hoan hö vaâ tiïëng vöî tay rêìm rô àoán chaâo cuöåc
diïîu haânh cuãa caác àöåi àêëu. Ai nêëy hoan nghïnh nhiïåt
liïåt ngûúâi mataào suyát chïët vaâ bêy giúâ laåi hiïn ngang
kiïn cûúâng nhû cuä trúã vïì àêëu trûúâng biïíu diïîn hiïën
nhên dên taâi nghïå kheáo leáo vaâ loâng duäng caãm cuãa
mònh.
Khi Gaàacàö sùæp phaãi àêëu vúái con boâ thûá nhêët,
cöng chuáng laåi vöî tay hoan hö nhû sêëm. ÚÃ caác lö,
nhûäng phuå nûä quaâng khùn trùæng giú öëng nhoâm ngùæm
anh. Ngay caã caác keã thuâ cuãa anh cuäng bõ möåt luöìng
khöng khñ thiïån caãm khöng sao cûúäng laåi àûúåc löi
cuöën. Töåi nghiïåp anh chaâng! Anh àaä àau khöí biïët
chûâng naâo! Toaân thïí khaán giaã yïu mïën anh. Chûa bao
giúâ cöng chuáng laåi uãng höå anh hoaân toaân nhû thïë naây.
Àûáng trûúác öng chuã tõch cuöåc àêëu, Gaàacàö cêët muä
àïí laâm thuã tuåc brindix.
- Hoan hö! Hoan hö! Tiïëng hoan nghïnh lêìn theo
bûúác chên anh ài vïì phña con boâ, röìi ngûâng bùåt khi
anh àaä túái saát con vêåt. Moåi ngûúâi im lùång chúâ àúåi.
Chiïëc mulïta cêìm tay, anh lêëy tû thïë àûáng trûúác
con vêåt, khöng phaãi nhû xûa kia anh xoâe miïëng vaãi
àoã ngay trûúác moäm noá maâ bêy giúâ caách xa noá möåt
quaäng. Trïn khaán àaâi ngûúâi ta toã veã ngaåc nhiïn
nhûng khöng ai noái gò.
Anh dêåm chên mêëy lêìn àïí khiïu khñch con thuá.
Cuöëi cuâng, noá têën cöng möåt caách lúâ phúâ, chui qua dûúái
caái mulïta. Nhûng ngûúâi mataào àaä nhêíy traánh sang
möåt bïn vúái möåt veã hêëp têëp löå liïîu. Thêëy thïë nhiïìu
khaán giaã nhòn nhau: "Thïë nghôa laâ thïë naâo nhó?".
Gaàacàö tröng thêëy Ngûúâi Quöëc dên àûáng gêìn anh
vaâ xa thïm vaâi bûúác laâ möåt chuá pïöng khaác cuãa àöåi
anh. Nhûng anh khöng theát baão hoå: "Moåi ngûúâi traánh
ra xa!" nhû trûúác nûäa.
Trïn khaán àaâi coá tiïëng öìn aâo caäi coå dûä döåi. Nhûäng
khaán giaã thuöåc phe Gaàacàö thêëy cêìn giaãi thñch höå
thêìn tûúång cuãa mònh:
- Anh êëy chûa khoãi hùèn caác vïët thûúng! Leä ra anh
êëy chûa nïn àêëu. Caái chên khöí súã êëy, caác öng khöng
thêëy aâ?...
Hai ngûúâi pïöng giuáp Gaàacàö muáa mulïta. Con boâ
löìng löån hoa mùæt vïì nhûäng têëm aáo àoã, hïî noá têën cöng
laâ bõ möåt aáo choaâng keáo noá ra xa ngûúâi mataào.
Muöën súám thoaát khoãi tònh traång khoá chõu àoá,
Gaàacàö àûáng nghiïng ngûúâi, thanh kiïëm giú cao vaâ
nhêíy böí vaâo con vêåt (1). Lûúäi kiïëm chó cùæm vaâo ngûúâi
con vêåt möåt phêìn ba chiïìu daâi cuãa noá (2) nïn rung rinh
nhû muöën bêåt ra. Àaáng leä êën maånh lûúäi kiïëm cho
ngêåp têån chuöi, Gaàacàö àaä vöåi vaä nhêíy ra ngoaâi têìm
huác cuãa con vêåt.
- Nhaát kiïëm àêm àuáng chöî quaá! Nhûäng ngûúâi vöën
mï Gaàacàö vöî tay rêìm rô vaâ kïu lïn nhû vêåy, àõnh
lêëy caái tiïëng êìm ô thay cho söë lûúång ngûúâi. Àuáng laâ
nhû vêåy!
(1) Nhûäng àöång taác muáa mulïta àoâi hoãi ngûúâi mataào phaãi thêåt
thöng minh vaâo hiïíu roä con boâ. Bùçng nhûäng àöång taác êëy,
ngûúâi mataào laâm cho con vêåt àïí àêìu vaâ chên vaâo võ trñ
thuêån lúåi. Do àoá, nïëu ngûúâi mataào ruát ngùæn nhûäng àöång
taác àoá thò anh sai lêìm.
(2) Nhaát àêm àoá goåi laâ nhaát àêm "ngùæn". Coân nhaát àêm "vûâa"
laâ nhaát àêm laâm lûúäi kiïëm ngêåp vaâo möåt nûãa chiïìu daâi cuãa
noá.
Nhûäng ngûúâi am hiïíu móm cûúâi thûúng haåi. Anh

chaâng naây sùæp mêët ûu àiïím duy nhêët cuãa anh ta laâ
can àaãm. Hoå àaä tröng thêëy roä tònh hònh diïîn ra nhû
thïë naâo: luác thanh kiïëm chaåm vaâo con boâ, anh mataào
àaä bêët giaác co tay laåi vaâ quay àêìu ài chöî khaác, anh
àaä súå nïn khöng daám nhòn thùèng vaâo sûå nguy hiïím.
Thanh kiïëm rúi xuöëng àêët. Gaàacàö lêëy möåt thanh
khaác röìi trúã laåi bïn con boâ vêîn coá mêëy pïöng ài keâm.
Nhaát kiïëm thûá hai cuäng khöng may mùæn gò hún
nhaát kiïëm thûá nhêët: möåt nûãa lûúäi kiïëm nùçm ngoaâi u
vai con vêåt. Trïn khaán àaâi ngûúâi xem bùæt àêìu chó
trñch:
Cêåu êëy khöng êën maånh! Sûâng boâ laâm cêåu êëy mêët
vña!
Gaàacàö dang röång hai tay, yá noái rùçng con boâ àaä bõ
möåt nhaát àñch àaáng vaâ súám muöån noá seä guåc. Nhûng
röìi noá cûá ngoan cöë àûáng maäi, lùæc lû caái àêìu.
Ngûúâi Quöëc dên beân quêëy noá, bùæt noá chaåy, tòm moåi
dõp àêåp maånh aáo choaâng cuãa baác lïn cöí noá àïí thanh
kiïëm vaâo sêu thïm. Khaán giaã àoaán biïët yá àõnh cuãa
baác, nïn chûãi ruãa baác thêåm tïå. Vïì phña khaán àaâi bõ
nùæng soi, cöng chuáng hoa gêåy, neám cam vaâ voã chai vaâo
baäi àêëu. Nhûng baác Xïbatchiïng töët buång cûá giaã cêm
giaã àiïëc chõu àûång nhûäng lúâi thoáa maå vaâ nhûäng vêåt
neám àoá, tiïëp tuåc àuöíi theo con boâ, trong loâng sung
sûúáng thêëy mònh laâm troân böín phêån vaâ cûáu baån.
Ñt lêu sau, con boâ nön ra möåt àöëng maáu tûúi vaâ tûâ
tûâ gêåp chên laåi, tuy vêåy noá vêîn ngêíng cao àêìu, coá veã
sùén saâng laåi àûáng dêåy têën cöng. Thêëy thïë, Ngûúâi Quöëc
dên beân leán luát tò vaâo thanh kiïëm laâm cho noá ngêåp
àïën têån chuöi. Chùèng may, khaán giaã tröng thêëy troâ
man traá àoá, hoå tûác giêån dêåm chên àêåp tay vaâ la oá rêìm
rô:
- Thùçng keã cûúáp! Thùçng giïët ngûúâi!
Khaán giaã toã veã thûúng haåi con boâ dûúâng nhû cho
rùçng noá khöng àaáng chïët, hoå giú nùæm tay, cùm húân
doåa Ngûúâi Quöëc dên y nhû baác ta vûâa phaåm töåi giïët
ngûúâi trûúác mùæt hoå.
Tuy nhiïn, Gaàacàö vêîn tiïën laåi trûúác mùåt öng chuã
tõch cuöåc àêëu àïí chaâo, trong khi nhûäng ngûúâi xem
thuöåc phe anh viïån trûúâng húåp giaãm khinh àïí thanh
minh cho anh.
- Anh êëy khöng gùåp may, hoå noái húi luáng tuáng. Con
boâ naây aác ön thêåt!
Cho àïën luác phaãi vaâo àêëu vúái con boâ thûá hai,
Gaàacàö àûáng im möåt chöî gêìn haâng raâo, trong trñ
miïn man nhûäng yá nghô àen töëi. Anh muöën tin vaâo aão
tûúãng nhûng vö hiïåu, anh àaânh tûå nhuã rùçng anh
khöng coân àûúåc nhû xûa nûäa röìi. Bêy giúâ, boâ möång coá
veã to lúán hún, dai dùèng hún àöëi vúái anh. Nhûäng con boâ
ngaây trûúác guåc dûúái lûúäi kiïëm cuãa anh möåt caách dïî
daâng kyâ diïåu, nhûäng con boâ ngaây nay hònh nhû söëng
dai gêëp àöi vaâ bûúáng bónh khöng chõu chïët. Laåi coân caái
naây nûäa: khi àêm kiïëm, caánh tay anh hònh nhû ngùæn
hún trûúác. Xûa kia caánh tay êëy, nhanh nhû chúáp, vûún
truáng u vai con vêåt, ngaây nay àoá laâ möåt cuöåc haânh
trònh daâi vö têån qua möåt khoaãng khöng gian trong àoá
thanh kiïëm chùèng chaåm vaâo caái gò hïët. Chên anh
cuäng biïën àöíi. Bêy giúâ noá ñt vêng lïånh anh, coá thïí noái
laâ noá coá haânh àöång riïng, àöåc lêåp vúái nhûäng phêìn coân
laåi cuãa cú thïí anh. Anh tha höì ra lïånh cho noá phaãi
bònh tônh vaâ vûäng chùæc, nhûng hònh nhû noá coá mùæt,
noá nhêån ra sûå nguy hiïím cho nïn con vêåt vûâa múái cûåa
mònh laâ noá nhaãy ngay sang möåt bïn vúái möåt sûác bêåt
khöng sao kòm haäm àûúåc.
Àïí cho nhêån àõnh àoá búát bi thaãm, Gaàacàö àöí löîi
cho khaán giaã laâm anh tûác giêån khi thêëy mònh yïëu ài
vaâ thêët baåi nhuåc nhaä. Boån hoå muöën gò àêy? Muöën
mònh chïët àïí mua vui cho hoå aâ? Roä raâng anh khöng
cêìn chûáng minh rùçng anh can àaãm: vïët tñch cuãa sûå
duäng caãm àiïn cuöìng nùçm úã khùæp ngûúâi anh, khùæc sêu
vaâo da thõt anh! Anh àaä tröng thêëy böå mùåt trú xûúng
cuãa Thêìn Chïët úã ngay trûúác mùæt, vaâ chñnh vò thïë maâ
anh hiïíu giaá trõ cuãa sûå söëng hún bêët cûá möåt ai.
"Caác ngûúâi tûúãng rùçng ta seä hy sinh tñnh mïånh cho
caác ngûúâi àêëy hùèn!...", anh vûâa lêìu bêìu vûâa nhòn tröåm
cöng chuáng.
Khi con boâ thûá hai xuêët hiïån trïn baäi àêëu, Gaàacàö
àaä lêëy laåi bònh tônh, anh quyïët têm laâm troân nghiïåp
vuå nhûng hïët sûác cöë gùæng àïí mònh khöng bõ thûúng.
Anh bûúác vïì phña con vêåt vúái thaái àöå hiïn ngang cuãa
nhûäng ngaây oai huâng vaâ heát thêåt to:
- Moåi ngûúâi traánh ra xa!...
Cöng chuáng xön xao lïn vúái veã bùçng loâng. Anh êëy
àaä noái: "Moåi ngûúâi traánh xa ra!". Vêåy anh êëy sùæp thi
thöë möåt ngoán àùåc sùæc cuãa anh êëy höìi trûúác. Nhûng
ngûúâi Quöëc dên vúái oác saáng suöët cuãa ngûúâi pïöng giaâ
àúâi tûâng quen nhûäng caái huïnh hoang cuãa caác
mataào, hiïíu sûå döëi traá kïåch cúäm cuãa lïånh àoá, cho nïn
baác vêîn tiïëp tuåc ài theo àöåi trûúãng vúái chiïëc aáo choaâng
vùæt trïn tay.
Gaàacàö xoâe caái mulïta úã caách con boâ möåt quaäng vaâ
vúái möåt veã súå sïåt tröng roä, anh bùæt àêìu laâm caác àöång
taác bùçng mulïta coá sûå giuáp sûác cuãa Ngûúâi Quöëc dên.
Coá möåt luác, anh chêåm nêng cao caái mulïta lïn möåt
chuát, con boâ laâm ra veã àõnh xöng vaâo nhûng thûåc ra
noá vêîn àûáng yïn. Tuy vêåy. Gaàacàö thuã thïë quaá û cêín
thêån vaâ nhêìm vïì böå àiïåu cuãa con vêåt, beân nhaãy luâi
laåi. Àoá laâ tröën chaåy trûúác möåt con boâ khöng têën cöng.
Bûúác nhaãy luâi vö võ cuãa anh laâm cho khaán giaã cûúâi öì,
coá keã gaâo lïn vúái gioång chïë giïîu:
ra noá vêîn àûáng yïn. Tuy vêåy. Gaàacàö thuã thïë quaá û
cêín thêån vaâ nhêìm vïì böå àiïåu cuãa con vêåt, beân nhaãy
luâi laåi. Àoá laâ tröën chaåy trûúác möåt con boâ khöng têën
cöng. Bûúác nhaãy luâi vö võ cuãa anh laâm cho khaán giaã
cûúâi öì, coá keã gaâo lïn vúái gioång chïë giïîu:
- Tröën mau ài! Khöng thò noá chöåp àûúåc àêëy!
Möåt ngûúâi khaác giaã gioång phuå nûä cuäng kïu möåt
caách haâi hûúác:
- Anh yïu úi, töåi nghiïåp anh quaá!
Gaàacàö giêån taái mùåt, anh truát cún thõnh nöå lïn
àêìu con boâ àaä laâm cho anh bõ nhuåc ngay taåi àêëu
trûúâng Xïvilú. Bûúác laåi gêìn tûâ phña bïn sûúân noá, anh
leán luát àêm noá möåt nhaát kiïëm nghiïng (1) khiïën con
vêåt guåc xuöëng nhû möåt con boâ úã loâ saát sinh. Möåt söë
khaán giaã vöî tay chùèng hiïíu vò sao, möåt söë khaác huyát
saáo, coân phêìn àöng im lùång.
ÚÃ àêëu trûúâng ra vïì, Gaàacàö coá thïí nhêån thêëy sûå
laånh nhaåt cuãa cöng chuáng. Hoå ài gêìn anh khöng möåt
tiïëng hoan hö. Àêy laâ lêìn àêìu tiïn nïëm muâi thêët baåi
cay chua. Ngay caác banàïridiïrö cuãa anh cuäng cau
maây im lùång nhû nhûäng binh sô vûâa thua trêån.
(1) Nhaát kiïëm nghiïng: tûâ chuyïn mön àïí chó nhûäng nhaát kiïëm
àêm vaâo möåt bïn sûúân con boâ, thoåc ra ngoaâi úã sûúân bïn kia
hoùåc laâm cho da thõt úã sûúân bïn kia phöìng lïn tuy lûúäi kiïëm
khöng thoåc ra. Khöng bao giúâ ngûúâi xem tha thûá möåt nhaát
kiïëm àêm heân keám nhû vêåy.
Buöíi töëi höm coá trêån àêëu bêët haånh àoá, Gaàacàö vûâa
tûác bûåc vúái ngûúâi ngoaâi vûâa tûác bûåc vúái baãn thên, rêët
theâm giaãi trñ vaâ laäng quïn, beân nhêån lúâi möåt söë thanh
niïn trong cêu laåc böå cuãa anh àïën Quaán Eritana àïí
traác taáng. Hoå ùn töëi úã àêëy vúái ba cö gaái giang höì nöíi
tiïëng Pari àïën Xïvilú nhên dõp höåi heâ cuãa Tuêìn lïî
Thaánh. Caác aã toâ moâ muöën gùåp têån mùåt ngûúâi àêëu sô
maâ caác aã àaä nhiïìu lêìn àûúåc ngùæm aãnh trïn hoåa baáo vaâ
bao diïm.
Phêìn thuá võ nhêët cuãa buöíi ùn chúi diïîn ra úã phoâng

ùn chñnh cuãa Quaán Eritana. Àoá laâ möåt phoâng úã giûäa
vûúân, trang trñ theo kiïíu Mörú muöën duâng nhûäng caái
têìm thûúâng reã tiïìn àïí bùæt chûúác veã löång lêîy cuãa cung
àiïån Alùmbra. Àõa àiïím àoá hïët àûúåc sûã duång cho
nhûäng bûäa tiïåc chñnh trõ laåi àûúåc sûã duång cho nhûäng
cuöåc ùn chúi ngöng cuöìng. ÚÃ àoá, ngûúâi ta chaåm cöëc
mûâng sûå phuåc hûng cuãa töí quöëc, ngûúâi ta nhaãy nhûäng
baãn tùng gö laã lúi trong tiïëng ghi ta rïn ró, tiïëng chai
vúä loaãng xoaãng, tiïëng kïu khe kheä cuãa nhûäng cö gaái
bõ öm hön trong goác phoâng.
Gaàacàö àûúåc mêëy cö gaái giang höì tiïëp àoán gêìn
bùçng möåt võ thêìn. Caác aã chó àïí yá àïën anh, tranh nhau
vinh dûå àûúåc ngöìi caånh anh, nhòn anh chùçm chùåp
bùçng con mùæt yïu àûúng. Nhan sùæc cuãa mêëy aã àaä húi
taân, nhûng coá phêën son gúä laåi. Bêët giaác anh mataào
so saánh caác aã vúái ngûúâi kia, ngûúâi maâ anh chûa thïí
quïn hùèn, ngûúâi àaä laâm anh àùæm àuöëi vò múá toác vaâng,
vò daáng thanh lõch vö song trong caách ùn mùåc, vò veã
tûúi tùæn khoãe maånh cuãa da thõt thúm nûác vaâ khïu gúåi.
Moåi ngûúâi ùn uöëng ngêëu nghiïën theo thoái quen cuãa
nhûäng bûäa tiïåc àïm: khaách ùn quyïët chñ laâm àuã moåi
thûá quaá mûác mong say cho mau àïí àûúåc thêîn thúâ vui
veã. Àïën nûãa àïm thò ai nêëy àaä bñ tó. Mêëy aã têën cöng
Gaàacàö bùçng nhûäng lúâi ngûúäng möå taáo baåo, hön lêëy
hön àïí lïn gaáy, lïn cöí anh. Nhûng anh, khöng àöång
àêåy, cûá nguã gaâ khöng kïí gò àïën nhûäng cùåp möi mún
trúán vaâ nhûäng baân tay khiïu khñch. Anh say möåt caách
àaáng buöìn àïën nöîi chùèng bao lêu caác aã bûåc mònh vaâ
cuåt hûáng khöng àoaái hoaâi àïën anh nûäa.
Vaâo khoaãng ba giúâ saáng, àang luác anh nùçm guåc
trïn möåt caái ghïë daâi say nhû chïët, möåt thanh niïn laåi
gêìn, lay vai anh vaâ àïì nghõ àûa anh vïì nhaâ. Cún gioá
àïm ngoaâi àûúâng vêîn khöng laâm anh tónh rûúåu. Khi
ngûúâi baån àïí anh laåi möåt mònh úã àêìu phöë cuãa anh,
anh laão àaão bûúác vïì nhaâ. Àïën gêìn cûãa thò anh dûâng
laåi khoanh tay tûåa traán vaâo tûúâng dûúâng nhû àêìu oác
anh quaá nùång nïì. Anh àaä quïn hoaân toaân bûäa tiïåc,
caác baån vaâ mêëy aã phêën son, vaâ do möåt sûå àöíi yá bêët
thònh lònh maâ cún say thûúâng hay gêy ra, toaân böå têm
trñ anh àùåt caã vaâo chuyïån àêëu boâ.
Hoan hö! Àöng Höxï noái àuáng quaá! Chñnh anh
Gaàacàö, laâ ngûúâi söë möåt trïn thïë giúái. Àûúåc röìi! Caác
keã thuâ cuãa anh seä ghen tûác nöí ruöåt khi naâo anh laåi
xuêët hiïån úã àêëu trûúâng. Viïåc xaãy ra höm nay chó laâ
möåt viïåc ruãi ro khöng àaáng kïí nhû Ngûúâi Quöëc dên
thûúâng noái: "Ca sô gioãi nhêët naâo laåi chùèng coá luác haát
sai hay sao?". Cêu caách ngön àoá anh thûúâng nghe
thêëy úã miïång nhûäng võ laäo thaânh khaã kñnh cuãa mön
àêëu boâ trong nhûäng buöíi thêët baåi laâm anh caãm thêëy
rêët theâm haát. Anh beân cêët gioång leâ nheâ haát mêëy cêu
cuãa anh saáng taác ra àïí tûå ca tuång:
"Àuáng thïë, Huan Gaàacàö laâ möåt hiïåp sô, möåt hiïåp
sô, Hiïåp sô hún caã Àûác Chuáa Trúâi!".
Röìi vò hûáng thú khöng giuáp anh tòm ra tûá naâo múái
nûäa, anh beân haát ài haát laåi àïën hai mûúi lûúåt hai cêu
àoá, laâm cho möåt con choá úã àêu khöng biïët suãa vang
lïn trong àïm töëi àïí hûúãng ûáng. Anh cûá haát maäi àïën
nöîi cuöëi cuâng caánh cûãa nhaâ anh múã ra vaâ Garabatö
xuêët hiïån. Ngûúâi àêìy túá êëy dòu chuã vaâo nhaâ. Nhûng
anh nhêët àõnh khöng chõu ài nùçm: coá leä vò anh lúâ múâ
e ngaåi rùçng nïëu anh lïn gaác thò Cacmen seä biïët anh
say.
- Maây cûá mùåc kïå tao, anh nghiïm gioång baão
Garabatö. Tao coá nhiïìu viïåc cêìn laâm. Tao vaâo phoâng
laâm viïåc àêy.
Àeân àiïån bêåt lïn. Gaàacàö àûáng möåt mònh giûäa
gian phoâng, chên nam àaá chên chiïu àûa mùæt thaán
phuåc nhòn quanh. ÚÃ khùæp núi thay thïë cho nhûäng bûác
hoåa vaâ nhûäng chiïën lúåi phêím, anh tröng thêëy nhûäng
bûác chên dung oai vïå cuãa chñnh anh, nhûäng túâ aáp -
phñch vïì nhûäng trêån àêëu oanh liïåt cuãa anh, nhûäng
phuâ hiïåu maâ anh àaä duäng caãm giêåt àûúåc trïn lûng
nhiïìu boâ möång. Thêåt laâ caã möåt nhaâ baão taâng àïí xûng
tuång anh.
- Tuyïåt quaá!... Tuyïåt quaá!... anh leâ nheâ noái. Caái anh
chaâng tröng oaách thïë kia laâ mònh àêëy aâ?... Laåi coân caái
anh chaâng naây nûäa... vaâ caã caái anh naây nûäa!
Anh neám muä lïn ài vùng, chöëng hai tay lïn mùåt
baân. Möåt luác sau, cùåp mùæt quaáng gaâ cuãa anh nhòn
thêëy möåt caái àêìu boâ to tûúáng trang trñ trïn tûúâng phña
trïn caái ghïë baânh.
- Chuá boâ kia, chaâo chuá!... Chuá laâm gò úã àêy thïë?...
OÂ oâ oâ! OÂ oâ oâ!...
Anh khöng hiïíu taåi sao caái àêìu boâ coá cùåp sûâng ghï
gúám maâ anh vûâa chaâo bùçng nhûäng tiïëng röëng êëy laåi úã
trong phoâng. Nhûng chùèng bao lêu anh nhúá ra:
- AÂ, aâ! Con úi tao nhêån ra maây röìi! Chñnh maây àaä
coá luác laâm phiïìn tao rêët nhiïìu... Cöng chuáng huyát saáo
tao, neám chai vaâo tao!... Hùèn maây thñch thïë lùæm phaãi
khöng, àöì mêët daåy!
Cho àïën luác naây, anh vêîn vui veã. Nhûng cùåp mùæt
bõ ma men laâm mú hoaãng khiïën anh tûúãng con boâ húi
gêåt àêìu àöìng yá vaâ caái moäm sún boáng nhêîy cuãa noá
thoaáng móm cûúâi mai móa. Thïë laâ anh giêån söi suâng
suåc. "A, con boâ khöën kiïëp naây daám cûúâi aâ? Phaãi röìi,
chñnh taåi nhûäng con boâ hiïím àöåc nghiïìn ngêîm chúi xoã
ngûúâi mataào, chñnh löîi taåi chuáng nïn ngûúâi thanh
lõch haâo hoa múái laâm troâ cûúâi vaâ bõ chûãi ruãa trûúác
cöng chuáng!".
- Maây coân cûúâi aâ, àöì bêìn tiïån. Khöng biïët con boâ caái
khöën kiïëp naâo àaä àeã ra maây, khöng biïët thùçng chuã
traåi ùn maây ùn xin naâo àaä cho maây ùn coã! Maây coân
cûúâi aâ? Maây chïë nhaåo tao aâ? Àûúåc röìi, tao cho maây
biïët tay!
Thïë laâ trong cún say muâ quaáng, anh vúá khêíu suáng
luåc naåp àaån àïí trïn baân.
Pùçng!... Pùçng!...
Phaát àaån thûá nhêët laâm möåt con mùæt thuãy tinh cuãa
caái àêìu boâ vùng ra tûâng maãnh nhoã khoãi löî mùæt. Phaát
thûá hai àïí aáp saát àñch xuyïn qua soå con boâ thaânh möåt
löî troân xoe vaâ àen sò giûäa nhûäng naåm löng bõ chaáy
xeám (1).
Trong mêëy höm sau, Gaàacàö caãm thêëy cêìn ra phöë
chuyïån troâ vúái beâ baån trong caác quaán caâ phï bònh dên
vaâ cêu laåc böå nhoã úã phöë Rùæn. Anh hy voång rùçng sûå coá
(1) Àöng Orúliö Ramirï Becman coá kïí trong möåt cuöën saách cuãa
öng möåt cêu chuyïån coá thêåt: Möåt mataào nöíi tiïëng, möåt buöíi
töëi say rûúåu vaâo phoâng laâm viïåc cuãa mònh, chûãi ruãa vaâ duâng
can àaánh vaâo möåt caái àêìu boâ maâ anh ta àaä thuï nhöìi rúm,
vò trûúác kia anh ta vêët vaã lùæm múái giïët àûúåc con boâ êëy.
mùåt cuãa anh seä laâm cho miïång lûúäi thõ phi cuãa thiïn
haå deâ dùåt hún vaâ nhûäng lúâi chó trñch chêëm dûát. Lùæm
khi, suöët buöíi chiïìu, anh ngöìi vúái nhûäng ngûúâi hêm
möå àêëu boâ thuöåc giúái bònh dên maâ anh àaä boã rúi tûâ
lêu àïí kïët baån vúái nhûäng ngûúâi giaâu sang.
Àïën töëi anh túái Cêu laåc böå Böën mûúi lùm. ÚÃ àêëy,
öng uãy quyïìn cuãa anh gaâo theát, muáa may cöë laâm cho
thiïn haå àöìng tònh khêm phuåc anh.
Töåi nghiïåp cho Àöng Höxï töët buång! Vúái têëm nhiïåt
tònh khöng gò lay chuyïín nöíi, öng khöng thïí tûúãng
tûúång àûúåc rùçng "ngûúâi mataào cuãa öng" khöng coân laâ
võ anh huâng nhû öng nghô nûäa. Khöng bao giúâ öng phï
phaán anh, khöng bao giúâ öng traách moác anh. Traái laåi,
chñnh öng cung cêëp cho anh nhûäng lyá leä àïí tûå baâo
chûäa, keâm theo rêët nhiïìu lúâi khuyïn baão rêët böí ñch vïì
tûúng lai:
- Cêåu chûa khoãi hùèn vïët thûúng àêu. Töi vêîn nhùæc
vúái moåi ngûúâi nhû thïë. Töi noái: "Khi naâo anh êëy khoãi
hùèn caác võ seä xem anh êëy ra tay, caác võ seä cho töi biïët
caác võ nghô thïë naâo!". Cêåu haäy nghe töi, cêåu phaãi laâm
nhû thïë naây: vúái loâng duäng caãm maâ Àûác Chuáa Trúâi àaä
ban cho cêåu, cêåu cûá tiïën thùèng àïën trûúác mùåt con boâ,
vaâ phêåp möåt caái! Cêåu àaä àêm nhaát kiïëm àïën têån
chuöi, thïë laâ cêåu boã con boâ vaâo tuái!...
Anh mataào taán thaânh yá kiïën cuãa Àöng Höxï bùçng
möåt nuå cûúâi khoá hiïíu. Anh coân mong gò hún laâ boã boâ
vaâo tuái, nhûng than öi! Nhûäng con vêåt khöën kiïëp êëy
àaä thaânh to lúán khoá chúi quaá.
Trong thûúång tuêìn thaáng nùm, Gaàacàö dûå ba böën
cuöåc àêëu taåi vaâi thaânh phöë miïìn nam, nhûng anh àêëu
töìi: chó coá möåt hai nhaát kiïëm laâ may mùæn àêm vaâo
àuáng chöî laâm con boâ quyå, coân thò toaân nhûäng nhaát dúá
dêín khöng thoåc vaâo àuã sêu, nhiïìu khi anh vuång vïì
àïën mûác khöng thïí tha thûá àûúåc hoùåc bêët giaác nhaãy
luâi do baãn nùng sinh töìn xui khiïën.
Möîi khi anh nhaãy giêåt luâi laâ àaám khaán giaã bònh
dên laåi chûãi anh. ÚÃ àêu ngûúâi ta cuäng biïët chuyïån xaãy
ra úã Xïvilú trong cuöåc àêëu vaâo dõp lïî Phuåc sinh, vaâ
ngûúâi ta khöng tha thûá cho anh möåt löîi lêìm nhoã moån
naâo nûäa. Nhûäng keã tûâng thêëy anh duäng caãm àiïn
cuöìng, maåo hiïím möåt caách baåt maång thò muöën anh cûá
nhû vêåy cho àïën luác guåc taåi àêëu trûúâng, àïí mua vui
cho hoå. Caác keã thuâ cuãa anh sung sûúáng thêëy mònh àaä
traã thuâ àûúåc nhûäng thùæng lúåi liïn tiïëp höìi xûa cuãa
anh; nhûäng àöìng nghiïåp cuãa anh giaã vúâ thûúng haåi vaâ
thñch noái vïì sûå xuöëng döëc cuãa anh. Ngûúâi ta àaä tónh
cún mï tñn anh. Tûâ nay cöng chuáng sùén saâng aác caãm
vúái anh. Möîi khi anh thaânh cöng, hoå khöng hoan
nghïnh nhiïåt liïåt nhû trûúác vaâ möîi khi anh thêët baåi,
hoå nhao nhao chó trñch vaâ só nhuåc.
Ngay caã Àöng Höxï, mùåc dêìu loâng tin tûúãng khöng
bõ lay chuyïín, vêîn phaãi tûå nhêån rùçng tònh hònh àang
xêëu ài. Àöëi vúái öng, "ngûúâi mataào cuãa öng" vêîn laâ
"ngûúâi söë möåt trïn thïë giúái" nhûng anh àaä bùæt àêìu
àêëu laåi quaá súám. Khöng phaãi anh thiïëu can àaãm,
nhûng sûác yïëu laâm giaãm duäng khñ. Töåi nghiïåp anh
chûa laânh hùèn vïët thûúng, cho nïn töët nhêët laâ anh
haäy nghó ngúi àïën sang nùm àaä.
- Cêåu coá muöën biïët yá kiïën cuãa töi khöng? Möåt höm
öng noái vúái Gaàacàö. Möåt ngûúâi nhû cêåu khöng thïí
vaâo baäi àêëu maâ laåi àïí ngûúâi ta khöng hoan hö. Do àoá,
cêåu cêìn nghó ngúi möåt thúâi gian àïí tay chên trúã laåi
linh hoaåt nhû cuä. Töi xin chõu traách nhiïåm thu xïëp
khoaãn àoá! Möåt caái giêëy chûáng nhêån sûác khoãe cuãa thaây
thuöëc, àùng trïn baáo chñ, cuäng àuã àïí thanh minh viïåc
nghó ngúi taåm thúâi cuãa cêåu, vaâ töi seä cuâng caác nhaâ
thêìu thoãa thuêån vïì vêën àïì húåp àöìng cuãa cêåu. Hoå seä
thay cêåu bùçng möåt ngûúâi mataào khaác chõu nhêån möåt
söë tiïìn ñt hún vaâ cêåu seä hûúãng caái chöî döi ra. Röìi sang
nùm cêåu seä laåi xuêët hiïån trïn àêëu trûúâng vaâ laâm cho
têët caã caác àõch thuã cuãa cêåu phaãi ghen tûác àïën phaát
àiïn.
Nhûng Gaàacàö khöng àöìng yá: anh àang cay vïì
nhûäng thêët baåi múái àêy vaâ loâng tûå aái bõ xuác phaåm cuãa
anh muöën àûúåc traã thuâ ngay tûác khùæc. Nhûäng trêån
gêìn àêy anh àêëu khöng hay, anh laâ ngûúâi àêìu tiïn
cöng nhêån àiïìu àoá, nhûng anh quy traách nhiïåm cho
sûå noáng nêíy cuãa mònh. Bêy giúâ thò anh bònh tônh laåi
röìi, chùèng bao lêu nûäa thiïn haå seä thêëy anh vêîn coân
khaã nùng laâm laåi têët caã nhûäng caái anh àaä laâm.
Bõ tûâ chöëi, Àöng Höxï lêëy laâm khöí têm vïì thaái àöå
bûúáng bónh cuãa Gaàacàö nhûng cuäng caãm thêëy kñnh
phuåc vaâ thûúng haåi anh. Öng beân tòm caách khaác àïí
keáo anh ra xa caác àêëu trûúâng Têy Ban Nha trong möåt
thúâi gian vò úã àêëy khaán giaã toã ra vö ún àaä huâa theo
nhau chöëng anh, khöng hïì coá möåt chuát àöå lûúång naâo
àöëi vúái möåt ngûúâi àang dûúäng bïånh.
- Thöi àûúåc, öng noái, nïëu cêåu muöën tiïëp tuåc àêëu thò
töi àïì nghõ vúái cêåu thïë naây. Töi àaä noái chuyïån vúái möåt
nhaâ thêìu chó vaâi höm nûäa laâ sang Chêu Myä. Cêåu haäy
ài vúái öng ta. Töi seä kiïëm cho cêåu möåt húåp àöìng rêët
búã. ÚÃ chêu Myä, cêåu seä khöng khoá nhoåc lùæm, maâ khi
vïì cêåu seä coá nhiïìu tiïìn.
Sang Chêu Myä aâ? Khöng, khöng! Gaàacàö cûúng
quyïët tûâ chöëi. Ài nhû vêåy thò khaác naâo boã tröën. Anh
phaãi xêy dûång laåi úã Maàrit caái danh tiïëng àaä bõ lu múâ,
anh phaãi chûáng minh cho àöìng baâo cuãa anh biïët rùçng
anh vêîn xûáng àaáng vúái nhiïåt tònh vaâ sûå uãng höå cuãa
hoå. Hiïån nay, anh coá möåt húåp àöìng àêëu vaâo tuêìn lïî
sùæp túái úã thuã àö, vúái bêët cûá giaá naâo anh cuäng khöng
chõu huãy húåp àöìng êëy.
Khi anh cuâng àöìng àöåi túái Maàrit thò thúâi tiïët àang
xêëu. Giûäa muâa xuên maâ nhiïåt kïë xuöëng àöåt ngöåt.
Nhûng caái àoá khöng phaãi laâ hiïëm úã möåt nûúác coá khñ
hêåu thay àöíi bêët thûúâng. Trúâi laånh vaâ u aám, mûa raâo
liïn miïn vaâ àöi khi coá caã tuyïët rúi. Moåi ngûúâi laåi giúã
aáo mûa aáo reát ra mùåc. Duâ muöën duâ khöng, cuäng phaãi
hoaän àïën khi naâo trúâi àeåp hún cuöåc àêëu trûúác àõnh
vaâo ngaây chuã nhêåt sùæp túái. Öng giaám àöëc vaâ nhên viïn
àêëu trûúâng cuäng nhû giúái hêm möå àêëu boâ nhòn trúâi lo
súå, y nhû ngûúâi nöng dên lo cho muâa maâng. Möåt chuát
saáng trúâi, vaâi ngöi sao xuêët hiïån vaâo luác moåi ngûúâi úã
caác haâng caâ phï bûúác ra cuäng laâm cho hoå mûâng huåt.
- Tröng kòa! Trúâi tan mêy röìi. Àïën mai thúâi tiïët seä
khaá. Ngaây kia laâ àêëu àûúåc...
Hy voång haäo huyïìn! Höm sau, mêy àen laåi keáo àïën
àêìy trúâi vaâ mûa laåi bùæt àêìu rúi.
Cuöåc nghó ngúi bêët àùæc dô keáo daâi túái nûãa thaáng, caác
àöåi viïn cuãa Gaàacàö rêët bûåc mònh phaãi ngöìi khöng.
Bêët cûá úã núi naâo ngoaâi Maàrit, hoå coá thïí chõu àûång
khöng khoá khùn gò, caác chi phñ úã khaách saån luác àoá àïìu
do ngûúâi mataào gaánh. Nhûng chiïëu theo möåt tuåc lïå
rêët dúã àùåt ra tûâ lêu, caác àöåi trûúãng viïån cúá laâ caác àêëu
sô têët nhiïn phaãi coá möåt chöî úã taåi thuã àö, cho nïn
khöng chõu traã phñ töín cho hoå, do àoá nhûäng chuá pïöng
vaâ picaào ngheâo khöí, nguå trong möåt nhaâ troå töìi taân do
ngûúâi vúå goáa cuãa möåt banàïridiïrö múã, àaânh phaãi
nhõn nhiïìu thûá lùåt vùåt, búát huát thuöëc laá vaâ cay àùæng
nghô rùçng àïën ngaây coá cuöåc àêëu thò hoå àaä xaâi hïët söë
tiïìn nhoã maâ hoå kiïëm àûúåc bùçng caách phaãi liïìu caái
maång nhûng laåi rêët cêìn àïí nuöi söëng gia àònh.
Gaàacàö nguå möåt mònh úã khaách saån cuäng khöng vui
gò hún caác àöåi viïn cuãa anh. Vúái têm traång röëi búâi cuãa
möåt ngûúâi nöíi tiïëng nay thêëy uy tñn cuãa mònh giaãm
suát, anh hay vaâo Quaán Caâ phï Anh laâ núi tuå hoåp cuãa
nhûäng ngûúâi uãng höå caác àêëu sô xûá Øngàaludi, nhûng
cêín thêån khöng bao giúâ bûúác chên vaâo caác haâng caâ phï
úã Pueácta Àen Xön laâ núi nhûäng ngûúâi cuöìng tñn cuãa
trûúâng phaái Maàrit hay lui túái. Hoå laâ nhûäng ngûúâi rêët
bûúáng bónh, buöìn phiïìn thêëy ûu thïë vïì tay caác àêëu sô
úã Xïvilú, úã Cooácàu vaâ than rùçng kïí tûâ thúâi Fraxcuïlö
thuã àö khöng coân coá àêëu sô danh tiïëng naâo. Cûá nghe
hoå noái thò hiïån nay khöng coá ai àaáng goåi laâ àêëu sô. Têët
caã àïìu laâ àöì hó muäi chûa saåch, khöng biïët nhûäng
nguyïn tùæc sú àùèng nhêët cuãa nghïå thuêåt àêëu boâ, têët
caã àïìu laâ nhûäng anh hïì miïìn Nam chó biïët àem aáo
choaâng vaâ thên mònh ra laâm nhûäng troâ khó, hoaân toaân
khöng hiïíu "tiïëp àoán" möåt con boâ laâ thïë naâo. Thónh
thoaãng, möåt tia hy voång le loái laâm cho nhûäng ngûúâi àaä
thêët voång àoá húi mûâng mûâng: hoå vûâa phaát hiïån úã
ngoaåi ö möåt àêëu sô múái toã ra xuêët sùæc trïn caác baäi àêëu
úã Valúca vaâ Tïtuùng vaâ hoå bùæt àêìu nghô rùçng chùèng
bao lêu thuã àö Maàrit seä coá àêëu sô lúán cuãa mònh. Lêåp
tûác àêëu sô múái kia trúã thaânh nöíi tiïëng. Ngûúâi ta noái
àïën anh ta möåt caách nhiïåt tònh úã caác haâng thúå caåo
trong caác phöë bònh dên; ngûúâi ta tiïn àoaán rùçng anh
ta seä àaåt nhûäng thaânh tñch rûåc rúä. Nhûäng thúâi gian
qua ài maâ nhûäng lúâi tiïn àoaán êëy khöng thûåc hiïån
hoùåc vò ngûúâi anh huâng tûúng lai àaä guåc chïët trong
möåt trêån àêëu, chùèng coá vinh dûå naâo ngoaâi mêëy doâng
chûä baáo tin buöìn trïn caác baáo, hoùåc vò bêåc vô nhên àaä
dêìn dêìn teo laåi vaâ cuöëi cuâng chó coân laâ möåt gaä tiïu
dao (1) ài trûng moán toác cölïta trïn caác vóa heâ cuãa
Puecta Àen Xön, trong luác chúâ àúåi möåt baãn húåp àöìng
khöng biïët bao giúâ múái coá. Thïë laâ nhûäng ngûúâi nhiïåt
tònh vúái mön àêëu boâ laåi àïí mùæt vaâo möåt àêëu sô múái
vaâo nghïì khaác, ngoan cöë khöng keám gò ngûúâi Juàïn
chúâ Àêëng Cûáu Thïë cuãa mònh. Gaàacàö biïët rùçng
nhûäng ngûúâi cuöìng tñn êëy khöng bao giúâ khêm phuåc
anh, bêy giúâ hoå khoaái traá thêëy anh xuöëng döëc vaâ nïëu
anh xuêët hiïån úã chöî hoå thò caái luä bêët cöng êëy seä lêåp
tûác chó trñch anh.
YÁ muöën giao thiïåp röång àïí lêëy caãm tònh cuãa caâng
nhiïìu ngûúâi caâng töët khiïën anh chõu àûång, thêåm chñ
tòm kiïëm nhûäng quan hïå maâ nùm ngoaái anh coân
khinh reã vaâ laãng traánh. Buöíi chiïìu, khi anh ài chúi úã
trung têm thuã àö, anh àïí cho caác àêëu sô lang thang
(1) Phaái Tiïu dao: Phaái triïët hoåc cuãa Arixtöt, nhaâ triïët hoåc
danh tiïëng nûúác Hy Laåp cöí àaåi (324 - 322 tr.CN) öng vûâa
dêîn hoåc troâ ài daåo chúi vûâa daåy hoå, do àoá phaái cuãa öng coá
tïn laâ phaái Tiïu dao hoùåc phaái Ngao du.
gùåp anh úã phöë Xïvilú saán laåi noái chuyïån. Hoå thûúâng
tuå têåp trïn heâ phöë àïën quaá nûãa àïm àïí khoe vúái nhau
nhûäng thaânh tñch giaã döëi. Têët caã àïìu ùn mùåc laânh lùån,
diïm duáa, linh lúåi, àeo haâng lö nhêîn vaâ dêy chuyïìn
giaã. Hoå trõnh troång goåi anh laâ "tön sû", àûa anh lïn
têån mêy xanh röìi cuöëi cuâng hoãi vay anh dùm àöìng.
Boån cuâng àinh trong laâng àêëu boâ naây cuäng coá
nhûäng nhên vêåt hiïín haách cuãa hoå, nhûng noái toám laåi
nhûäng ngûúâi naây coá danh tiïëng laâ nhúâ caái khaác chûá
khöng phaãi nhúâ nhûäng nhaát kiïëm àùåc sùæc. Coá keã maâ
ai cuäng biïët laâ chaåy tröën trûúác con boâ thò nöíi tiïëng vaâ
àûúåc thiïn haå súå vò ruát dao gùm rêët dïî daâng. Coá keã
àaä bõ lûu àaây trong nhiïìu nùm vò àêm chïët ngûúâi. Caái
cêåu T'ragatömbrïrö (1) súã dô nöíi danh laâ vò trong möåt
àïm traác taáng úã möåt quaán rûúåu Valúca, cêåu ta àaä
nhêån cuöåc ùn möåt caái muä phúát Øngàaludi raán nhoã
tûâng miïëng, vûâa ùn vûâa uöëng rûúåu chñ tûã àïí nuöët cho
tröi.
Möåt söë khaác, tröng khoãe maånh höîn xûúåc, tûå àùæc vïì
veã nam nhi oai huâng, kïí khöng chaán cho Gaàacàö
nghe nhûäng chuyïån chim gaái ngon ú, xem ra coá veã laâ
phûúng tiïån sinh söëng chuã yïëu cuãa hoå. Nhûäng buöíi
saáng àeåp trúâi, hoå lûäng thûäng daåo chúi trïn con àûúâng
chúi maát Caxtïlana àïí taán gaái vaâo luác nhûäng cö giaáo
(1) T'ragatömbrïrö: nghôa àen laâ ùn muä.
daåy hoåc úã caác tû gia sang troång dêîn caác chaáu ra chúi.
Àoá laâ nhûäng cö gaái ngûúâi Anh, ngûúâi Àûác múái túái
Maàrit vúái nhûäng yá nghô hoang àûúâng vïì caái xûá thêìn
thoaåi naây vaâ hïî thêëy anh con trai naâo coá böå mùåt caåo
nhùén nhuåi vaâ caái muä phúát röång vaânh laâ caác cö yïn chñ
ngay rùçng àoá laâ möåt àêëu sô boâ möång. Coá möåt àêëu sô
laâ ngûúâi yïu thò coân gò bùçng!
- Nhûäng con beá êëy phaãi caái húi teã, tön sû aå! Chên
thö, löng rêåm, nhûng àûúåc caái tiïån duång. AÂ vêng, tiïån
duång, töi chó xin noái nhû vêåy! Vò chuáng khöng hiïíu
möåt tiïëng Têy Ban Nha naâo caã nïn mònh cuäng chùèng
phaãi mêët cöng taán doác vúái chuáng. Mònh chó cêìn nhe
haâm rùng trùæng ra cûúâi vaâ liïëc ngang liïëc doåc. Mùåc
dêìu chuáng noá khöng biïët noái tiïëng nûúác mònh nhûng
khi naâo mònh ra hiïåu cêìn ñt tiïìn àïí mua diïm thuöëc
laâ chuáng noá cho ngay, chùèng àúåi mònh xin. Hiïån nay
töi coá ba con beá nhû thïë bao cho töi söëng àêëy.
Möåt söë cêåu thò laåi nhùçm vaâo nhûäng cö gaái nûúác
ngoaâi úã caác phoâng ca nhaåc, vaâo caác vuä nûä vaâ caác nûä
ca sô cuöëng cuöìng muöën coá möåt ngûúâi yïu laâ àêëu sô boâ
möång ngay tûâ khi vûâ múái àùåt chên lïn àêët Maàrit. Àoá
laâ nhûäng cö gaái Phaáp lanh lúåi vui veã, muäi hïëch ngûåc
leáp, nhûäng con ngûúâi lyá tûúãng trong caái thanh maãnh
vö hònh chó húi coá möåt chuát thûåc tïë súâ thêëy àûúåc dûúái
taâ aáo thúm nûác vaâ söåt soaåt. Àoá laâ nhûäng cö gaái Àûác
àöì söå, nùång nïì vò quaá nhiïìu thõt, toác vaâng nhû caác nûä
thêìn Oankiri (1) . Hoùåc àoá laâ nhûäng cö gaái YÁ toác böi
dêìu àen nhaánh, maâu da nêu xaám nhû quaã ö liu, mùæt
nhòn bi thaãm. Vaâ caác tiïíu àêëu sô cûúâi vang khi nhùæc
túái nhûäng lêìn ên aái àêìu tiïn vúái caác cö baån nhiïåt tònh
êëy.
- Thûa tön sû, tön sû khöng thïí tûúãng tûúång àûúåc
nhûäng con beá êëy nhû thïë naâo. Chuáng noá nhêët àõnh bùæt
mònh giaãng giaãi caách àêëu boâ, thïë laâ àïí chiïìu caái yá
thñch ngöng cuöìng cuãa chuáng noá, àang luác buöìn nguã
àïën chïët thò mònh laåi phaãi nhaãy tûâ trïn giûúâng xuöëng
àêët, àùåt úã giûäa phoâng möåt caái ghïë giaã laâm con boâ, laâm
vaâi àöång taác aáo choaâng bùçng khùn traãi giûúâng vaâ cùæm
banàïri bùçng caái cúâi lûãa.
Sau baâi giaãng vïì mön àêëu boâ êëy, cö vuä nûä hoùåc nûä
ca sô thïë naâo cuäng baão ngûúâi yïu àeåp trai tùång mònh
möåt caái aáo choaâng lõch sûå thïu kim tuyïën àïí diïån ra
phöë. Vaâ anh baån àeåp trai hûáa möåt caách haâo hiïåp seä
thoãa maän yá muöën àoá. Nhûng àêu maâ ra sùén nhûäng aáo
choaâng nhû thïë, vaã laåi mua noá àêu coá reã, cho nïn cö
naâng cûá chúâ hoaâi tùång phêím thöi. Trong khi àoá quan
hïå giûäa cùåp nhên tònh ngaây caâng thïm thên mêåt, vaâ
chaâng lúåi duång tònh hònh àoá àïí baão ngûúâi yïu cho vay
ñt tiïìn, àïí àem lïn hiïåu cêìm àöì nhûäng àöì nûä trang maâ
naâng mïìm yïëu trao cho chaâng vaâ àïí cuöîm têët caã
(1) Oankiri: hoùåc Vankiri laâ möåt loaåi nûä thêìn cêëp thêëp trong
thêìn thoaåi caác nûúác Bùæc Êu.
nhûäng caái gò cuãa naâng rúi vaâo tay chaâng. Cuöëi cuâng,
khi cö naâng tónh giêëc möång tònh, phaãn àöëi viïåc laåm
duång loâng tin êëy, thò chaâng àêëu sô cho naâng möåt trêån
àoân nïn thên àïí chûáng minh cho naâng thêëy sûác maånh
cuãa tònh yïu vaâ khöi phuåc caái uy tñn nhên vêåt thêìn
thoaåi cuãa mònh.
Ngoaâi viïåc khuêy khoãa bùçng caách noái chuyïån vúái
boån thanh niïn khaá baåt tûã àoá, Gaàacàö coân giaãi trñ
bùçng caách gùåp möåt öng phuåc anh, luön luön xoùæn xuyát
khuám nuám thónh cêìu anh möåt viïåc. Àoá laâ möåt chuã
tiïåm rûúåu úã Laát Vïga ngûúâi miïìn nuái Galixú (1) gên
bùæp rùæn chùæc nhû höå phaáp, vai röång cöí baånh, nûúác da
höìng haâo, àaä kiïëm àûúåc ñt tiïìn bùçng caách múã möåt tiïåm
rûúåu ngoaåi ö coá möåt söë cö sen vaâ binh lñnh àïën nhaãy
vaâo ngaây chuã nhêåt. Öng ta chó coá möåt cêåu con trai, beá
nhoã öëm o nhûng öng nhêët àõnh muöën cêåu ta trúã thaânh
möåt nhên vêåt danh tiïëng trong mön àêëu boâ.
- Thùçng beá naây coá tûúng lai, öng noái vúái Gaàacàö.
Thûa Ngaâi, töi cuäng biïët voä veä vïì mön naây... Töi àaä
boã ra khaá nhiïìu tiïìn àïí giúái thiïåu noá vúái thiïn haå,
nhûng muöën cho noá tiïën xa töi thêëy noá cêìn coá möåt
ngûúâi àúä àêìu, vaâ khöng thïí coá ai hún àûúåc Ngaâi. Chao
öi! Giaá maâ Ngaâi nhêån laänh àaåo möåt trêån àêëu cho àêëu
sô múái trong àoá con töi seä giïët boâ thò hay biïët bao!
(1) Galixú: tïn möåt vuâng rûâng nuái phò nhiïu úã Têy Ban Nha.
Thiïn haå seä keáo àïën luä lûúåt vaâ töi xin chõu moåi khoaãn
phñ töín.
Cêåu beá töåi nghiïåp naây luác àêìu cuäng mï say àêëu boâ
nhû nhiïìu àûáa treã con nhaâ bònh dên khaác, cho nïn
bêy giúâ bõ öng böë hay aáp chïë àinh ninh rùçng chuá beá
coá nùng khiïëu vïì mön êëy. Möåt luä ùn baám thuöåc loaåi
mï àêëu boâ maåt haång, trong àoá coá caã nhûäng pïöng cuä
bêy giúâ chùèng coân giûä àûúåc tñ uy tñn naâo cuãa thúâi quaá
khûá lúâ múâ cuãa hoå, ngoaâi moán toác cölïta, lùng xùng
quanh öng böë, àaä uöëng chõu úã tiïåm öng laåi coân hay xin
xoã ñt tiïìn àïí àöíi lêëy nhûäng lúâi khuyïn baão cuãa hoå. Têët
caã boån hoå hoåp vúái öng böë thaânh möåt höåi àöìng nghõ
àõnh, nhùçm muåc àñch duy nhêët laâ keáo ngöi sao saáng
tûúng lai ra khoãi boáng töëi.
Chùèng theâm hoãi yá kiïën cuãa con, öng böë ngêy thú kia
töí chûác nhûäng trêån àêëu taåi caác àêëu trûúâng Tïtuùng vaâ
Valúca vaâ nhêët nhêët öng ta chõu moåi phñ töín. Nhûäng
àêëu trûúâng ngoaåi ö naây sùén saâng phuåc vuå nhûäng ai
thñch àïí cho boâ huác vaâ dêîm úã trûúác mùæt vaâi ba trùm
khaán giaã. Nhûng àêëy khöng phaãi laâ möåt troâ giaãi trñ
khöng mêët tiïìn. Muöën àûúåc ngaä lùn quay trïn baäi caát,
quêìn aáo raách bûúm, ngûúâi vêëy maáu vaâ cûát boâ thò phaãi
traã trûúác tiïìn thuï têët caã caác chöî ngöìi. Öng böë laåi
àûáng ra phên phöëi veá vaâ öng àem vaâo khaán àaâi nhûäng
öng baån hay phónh vaâ nhûäng nhaâ hêm möå àêëu boâ
tuáng tiïìn. Ngoaâi ra öng coân phaãi traã lûúng cho caác
pïöng vaâ caác banàïridiïrö àïí lêåp àöåi àêëu cuãa con öng,
nhûäng ngûúâi àoá ra àêëu vúái nhûäng böå quêìn aáo bònh
thûúâng, coân con öng thò laâm khaán giaã loáa mùæt vïì böå
quêìn aáo múái toanh trõ giaá baãy nghòn rïan (1) maâ ngûúâi
thúå may cuãa Gaàacàö àaä may cho. Àoá laâ vò tiïìn àöì cuãa
thùçng nhoã, öng khöng thïí buãn xón àûúåc.
Trong trêån àêëu, öng chuã tiïåm àûáng giûä hai lúáp
haâng raâo, àöång viïn nhaâ mataào têåp sûå bùçng caách hoa
lïn cêy gêåy kïëch xuâ maâ öng khöng rúâi bao giúâ. Hïî chuá
beá ra veã muöën nghó ngúi möåt luác laâ öng böë ghï gúám
hiïån ra luâ luâ úã sau lûng anh, maá xõ xuöëng maáu nhöìi
lïn àêìy mùåt.
- Dïî maây tûúãng tao boã tiïìn ra àïí cho maây àûáng
khoanh tay àêëy hùèn? Con khó! Phaãi tûå troång möåt chuát
chûá! Àûâng coá oäng eåo nhû cö tiïíu thû êëy!
Àïën khi chuá beá töåi nghiïåp trúã vïì nhaâ, trong böå
quêìn aáo luåa àoã, ngûúâi run nhû cêìy sêëy, caái quêìn raách
tan, xûúng cöët àau nhû rêìn, thò meå chuá hai tay dang
ra, chaåy laåi, súå taái xanh taái xaám. Nhûng öng chuã quaán
tay vêîn lùm lùm cêy gêåy theát nhû àiïn:
- Àöì ùn haåi! Raát nhû caáy! Thêåt khöng bùçng con vêåt!
Thïë maâ mònh laåi chõu khuynh gia baåi saãn cho thùçng
vö duång êëy!...
(1) Rïan: Möåt loaåi haâo Têy Ban Nha, ùn bùçng möåt phêìn tû
àöìng baåc pïxïta.
Thêëy cêy gêåy coá veã àe doåa hung hùng, nhaâ àêëu sô
ûu tuá diïån àöì luåa thïu vaâng vûâa múái aám saát êëy con
boâ vö töåi xong, vöåi hai tay öm àêìu chaåy tröën trong khi
baâ meå cöë sûác che chúã cho anh.
Nhûng chó höm sau laâ öng chuã tiïåm laåi laåc quan
nhû cuä. Öng noái:
- Coá phaãi luác naâo ngûúâi ta cuäng may tay caã àêu.
Khöëi mataào danh tiïëng àaä gùåp nhûäng luác khoá khùn
nhû thïë...
Röìi öng laåi töí chûác nhûäng trêån àêëu múái úã caác àêëu
trûúâng Tölïàú vaâ Goaàalagara coá caác baån trung thaânh
cuãa öng ài xem vaâ cöë nhiïn bùçng tiïìn öng chi.
Àang khi êëy, Gaàacàö nhêån àûúåc möåt bûác thû daâi
cuãa Cacmen. Sau khi lûúäng lûå maäi, cuöëi cuâng ngûúâi
phuå nûä töåi nghiïåp êëy quyïët àõnh noái cho chöìng biïët
hïët moåi àiïìu àang àeâ nùång lïn têm trñ cuãa chõ, vaâ chõ
noái thùèng, khöng quanh co gò.
Gaàacàö phaãi "cùæt moán toác cölïta" vaâ trúã vïì söëng
yïn laânh bùçng lúåi nhuêån cuãa mònh hoùåc úã nhaâ taåi
Xïvilú hoùåc traåi Rinhcönaàa caånh nhûäng ngûúâi trong
gia àònh laâ nhûäng ngûúâi duy nhêët thaânh thûåc yïu
thûúng anh. Chõ khöng coá giêy phuát naâo yïn têm, chõ
coân lo lùæng hún caã nhûäng nùm àêìu sau khi cûúái. Àïm
àïm, chõ bõ nhûäng cún aác möång kinh khuãng aám aãnh.
Chao öi! Sao cöng chuáng laåi böåi baåc àïën thïë! Nhûäng
ngûúâi khaát maáu êëy àaä quïn saåch nhûäng caái maâ
Gaàacàö tûâng àem àïën cho hoå khi anh coân hoaân toaân
khoãe maånh. Bûác thû kïët luêån nhû sau:
"Anh thên yïu, meå vaâ em van xin anh. Anh xin
nghó ài. Taåi sao anh cûá àêëu maäi? Chuáng ta coá àuã tiïìn
àïí söëng röìi, vaâ em àau khöí ghï gúám thêëy anh bõ boån
heân maåt khöng xûáng àaáng vúái anh, chûãi búái anh. Chao
öi! Laåy Chuáa, nïëu anh coá laâm sao thò em àïën phaát
àiïn mêët...".
Bûác thû àoá laâm Gaàacàö rêët caãm àöång, nhûng
khöng lay chuyïín àûúåc anh. Giaãi nghïå aâ? Chuyïån lêín
thêín. Thêåt laâ möåt yá nghô dúä dêín cuãa phuå nûä! Hún
nûäa, noái thò dïî nhûng laâm àêu coá dïî. Múái ba mûúi
tuöíi, ai laåi ài cùæt cölïta cuãa mònh? Laâm thïë thò caác keã
thuâ seä tha höì maâ chïë giïîu! Khöng, anh khöng coá
"quyïìn" ruát lui, chûâng naâo thên thïí anh coân maånh
khoãe, coân àuã khaã nùng chiïën àêëu. Khöng bao giúâ möåt
àêëu sô laåi rúâi boã àêëu trûúâng trong hoaân caãnh nhû thïë
naây. Sûå vinh quang khöng coá nghôa lyá gò hay sao?
Ngûúâi ta khöng cêìn coá loâng tûå troång vïì nghïì nghiïåp
hay sao? Haâng nghòn haâng vaån ngûúâi vêîn khêm phuåc
anh nhiïåt liïåt, seä noái sao? Hoå biïët traã lúâi thïë naâo nïëu
coá keã noái àöëp vaâo mùåt hoå rùçng Gaàacàö ruát lui vò
nhaát?
Vaã laåi, àöìng tiïìn tuy khöng phaãi laâ têët caã, nhûng
ngûúâi ta vêîn buöåc phaãi nghô àïën noá. Noái chung, tònh
hònh taâi chñnh cuãa anh bêy giúâ khöng àûúåc saáng suãa.
Vöën liïëng cuãa anh chó laâ nhûäng söë tiïìn daânh duåm
trong nhûäng nùm àêìu múái cûúái vúå. Sau àoá quaã thêåt
tiïìn anh kiïëm ra coá tùng lïn, nhûng nhûäng sûå chi tiïu
vaâ hoang phñ cuãa anh laåi tùng nhanh hún nhiïìu. Anh
àaánh baåc rêët lúán, sinh hoaåt xa hoa. Nhûäng miïëng àêët
thïm thùæt vaâo traåi Rinhcönaàa àïí laâm cho noá àûúåc
vuöng vùæn, laâ mua bùçng tiïìn vay cuãa Àöng Höxï vaâ
möåt söë baån khaác. Têët nhiïn, anh vêîn coá thïí söëng möåt
caách thoaãi maái, nhûng nïëu anh khöng coân nhûäng lúåi
nhuêån kïëch xuâ cuãa caác trêån àêëu - hai ba mûúi vaån
àöìng pïxïta möîi nùm - thò sau khi thanh toaán núå nêìn
anh seä phaãi haån chïë rêët nhiïìu nïëp sinh hoaåt xa hoa
vaâ söëng nhû möåt nhaâ quyá töåc nöng thön dûåa vaâo saãn
phêím ruöång àêët cuãa mònh.
Cuöåc söëng töëi tùm cuãa möåt ngûúâi àõa chuã loaâng
xoaâng bùæt buöåc phaãi tiïët kiïåm laâm anh kinh haäi, vò
anh àaä quen huïnh hoang trûúác cöng chuáng vaâ neám
tiïìn qua cûãa söí. Anh seä phaãi haån chïë löëi söëng öng
hoaâng laåi, tûâ nay anh seä khöng thïí kïu to lïn úã trong
caác quaán caâ phï vaâ caác tiïåm rûúåu: "Töi traã tiïìn têët!".
Anh seä phaãi khûúác tûâ boån ùn baám vaâ nõnh hoát luác
nhuác quanh ngûúâi anh, maâ nhûäng lúâi nó non xin xoã
laâm anh àûúåc giaãi trñ. Nïëu coá möåt cö gaái nhaâ ngheâo
xinh àeåp àïën tòm anh, anh seä khöng thïí laâm cö ta
caãm àöång run ngûúâi bùçn caách àeo vaâo tai cö àöi hoa
tai bùçng vaâng ngoåc; vaâ anh seä khöng thïí laåi chúi caái
troâ àïí roát rûúåu vaâng xuöëng têëm khùn luåa àeåp cuãa cö
röìi laâm cö ngaåc nhiïn bùçng caách tùång cö möåt têëm
khùn khaác coân àeåp hún. Anh laâ möåt mataào theo kiïíu
cuä, hoang toaâng löång lêîy tiïu tiïìn nhû raác, sùén saâng
cho keã ngheâo khoá nhûäng khoaãn böë thñ rêët lúán. Anh
luön luön chï cûúâi nhûäng àêëu sô kiïíu múái, nhûäng cöng
nghïå gia têìm thûúâng tñnh toaán nhû nhûäng bêåc tiïíu
thûúng, cên nhùæc chi thu möåt caách tó mó, khöng quïn
caã möåt cöëc nûúác hai mûúi lùm xu uöëng úã caác nhaâ ga.
Khöng, khöng, khöng àúâi naâo Gaàacàö laåi muöën tûâ boã
cuöåc söëng huy hoaâng vaâ chõu giaãi nghïå!
Anh coân nghô àïën nhûäng nhu cêìu cuãa gia àònh anh,
trong àoá ai nêëy àaä quen söëng sung tuác mêët röìi tûâ khi
tiïìn baåc tuön vaâo nhaâ nhû nûúác chaãy. Khöng kïí meå
anh vaâ vúå anh, anh coân phaãi nuöi baáo cö chõ anh, anh
rïí anh vaâ luä con cuãa hoå, chñnh anh phaãi nuöi nêëng
chuáng vò baác Angtöniö ba hoa kia àinh ninh rùçng vò
coá hoå ngoaåi vúái möåt ngûúâi danh tiïëng nïn baác àûúåc
pheáp ùn khöng ngöìi röìi vônh viïîn, do àoá baác àaä nghó
hùèn laâm viïåc. Baâ meå anh seä khöng thïí lêëy viïåc chu
cêëp röång raäi, ban taâi phaát löåc hêåu hô cho nhûäng baâ
haâng xoám ngheâo laâm vui trong luác tuöíi giaâ nûäa; baâ seä
khöng thïí theo thoái thûúâng cuãa baâ àoáng caái böå luáng
tuáng cuãa möåt cö beá bõ bùæt quaã tang phaåm löîi nûäa möîi
khi anh con trai cuãa baâ giaã vúâ nöíi giêån vò leä baâ àaä tiïu
saåch möåt trùm àöìng àuarö trong nûãa thaáng vaâo nhûäng
viïåc laâm phuác. Vïì phêìn Cacmen chõ rêët tiïët kiïåm, rêët
têån têm àöëi vúái lúåi ñch cuãa chöìng, chõ seä laâ ngûúâi àêìu
tiïn tûå nguyïån haån chïë sûå chi duâng cuãa chõ, chõu
thiïëu thöën nhiïìu thûá, cùæt boã nhûäng khoaãn tiïu phñ vö
ñch nhûng thanh lõch, laâm àeåp cho cuöåc söëng cuãa chõ.
Thaãm thay! Têët caã nhûäng caái àoá seä laâ bùçng chûáng
hiïín nhiïn cuãa sûå suy suåp. Anh mataào chó nghô àïën
viïåc àöìng yá laâm nhû vêåy thöi, cuäng àaä thêëy xêëu höí vö
chûâng. Anh tûå nhuã rùçng thêåt laâ möåt töåi aác nïëu anh
döìn gia àònh túái chöî kham khöí nhû vêåy. Anh phaãi laâm
thïë naâo àïí traánh tai hoåa àoá? Coá gò àêu, anh chó cêìn
tiïën laåi gêìn caác con boâ möåt caách maånh daån hún, xöng
vaâo giûäa cùåp sûâng möåt caách kiïn quyïët hún. Àûúåc röìi,
anh seä tiïën laåi gêìn chuáng, anh seä liïìu mònh taáo baåo
nhû trûúác kia!
Anh gûãi cho vúå möåt bûác thû traã lúâi khaá ngùæn trong
àoá anh giaã vúâ vui veã, nhûng anh viïët mêëy chûä cho
thêëy rùçng loâng tûå aái cuãa anh bõ xuác phaåm ngêëm
ngêìm. Anh nheå nhaâng traách vúå khöng tin anh nhû
trûúác nûäa, anh coi nhûäng thêët baåi múái röìi chó laâ
nhûäng ruãi ro ngêîu nhiïn khöng quan troång vaâ cuöëi
thû anh hûáa heån nhûäng àiïìu diïåu kyâ trong trêån àêëu
sùæp túái, miïîn laâ caác con boâ cuäng phaãi tûã tïë. Vúái nhûäng
con boâ tûã tïë, anh thaách Rögiï Àï Flo ùn àûát anh!...
Nhûäng con boâ tûã tïë! Tûâ nay caái àoá laâ àiïìu bêån têm
thûúâng xuyïn cuãa Gaàacàö. Xûa kia möåt trong nhûäng
caái húåm hônh cuãa anh laâ khöng theâm àïí yá àïën caác con
boâ, laâ trûúác trêån àêëu anh khöng bao giúâ àïën chuöìng
boâ xem nhûäng con vêåt daânh cho anh.
- Töi seä laâm quen vúái chuáng khi naâo chuáng vaâo baäi
àêëu, töi seä giïët bêët kyâ con naâo maâ ngûúâi ta dêîn àïën
cho töi, anh noái.
Traái laåi, bêy giúâ anh muöën quan saát chuáng noá
trûúác, choån chuáng, chuêín bõ sûå thaânh cöng cuãa anh
bùçng caách nghiïn cûáu tó mó nhûäng ûu vaâ khuyïët àiïím
cuãa chuáng.
IX
Cuöëi cuâng, trúâi àaä quang, aánh nùæng rûåc rúä, vaâ cuöåc
àêëu maâ moåi ngûúâi mong moãi tûâ lêu seä töí chûác vaâo
ngaây mai.
Buöíi chiïìu, Gaàacàö möåt mònh àïën àêëu trûúâng. Xêy
bùçng gaåch àoã vúái nhûäng cöíng lúán kiïíu Mörú, àêëu
trûúâng nöíi bêåt lïn trïn möåt caái nïìn toaân laâ nhûäng
ngoån àöìi xanh rò. ÚÃ phña chên trúâi xa tñt cuãa phong
caãnh baát ngaát vaâ buöìn teã êëy, trïn sûúân möåt ngoån àöìi,
hiïån ra nhûäng chêëm trùng trùæng na naá möåt àaân gia
suác àûáng úã xa: àoá laâ möåt nghôa trang.
Anh mataào vûâa múái túái gêìn àêëu trûúâng laâ lêåp tûác
xö laåi nhiïìu ngûúâi ùn mùåc tiïìu tuåy, nhûäng keã cêìu bú
cêìu bêët maâ vò loâng nhên àûác ngûúâi ta cho pheáp nguã úã
caác chuöìng boâ, nhûäng keã söëng nhúâ vaâo tiïìn böë thñ cuãa
giúái hêm möå àêëu boâ vaâ cúm thûâa canh cùån cuãa caác
quaán ùn lên cêån. Möåt söë quï úã Øngàaludi, trûúác àêy
vöën ài höå töëng möåt àaân boâ àïën Maàrit nhûng röìi tûâ
àoá khöng coân bao giúâ rúâi khoãi àêëu trûúâng naây nûäa.
Gaàacàö phên phaát möåt ñt tiïìn cho boån ùn maây, tay
cêìm muä lûúäi trai, chaåy theo anh, röìi anh bûúác vaâo
trong àêëu trûúâng qua cûãa cuãa khu chuöìng ngûåa.
Trong sên, möåt nhoám ngûúâi toâ moâ àang dûå xem caác
picaào thûã ngûåa. Chuá Pötagiï, chên ài uãng coá nhûäng
caái àinh thuác ngûåa to tûúáng cuãa caác anh chùn boâ, tay
cêìm cêy garöcha, àang sùæp sûãa nhaãy lïn mònh ngûåa.
Mêëy anh lao cöng cuãa baäi àêëu ài keâm ngûúâi thêìu viïåc
cung cêëp ngûåa. Àoá laâ möåt gaä laái ngûåa buång phïå, àöåi
caái muä phúát Øngàaludi röång vaânh, noái nùng chêåm raäi,
àöëi àaáp möåt caách hïët sûác bònh tônh nhûäng lúâi thoáa maå
liïn miïn cuãa caác chuá picaào.
Nhûäng anh lao cöng - caác "con khó thöng thaái" - tay
aáo sùæn ngûúåc, dêîn hoùåc noái cho àuáng hún laâ löi sïình
sïåch bùçng dêy cûúng nhûäng con ngûåa coãm nhoãm coâm
nhom vaâ trao chuáng cho caác picaào àïí thûã (1). Tûâ mêëy
(1) Caác cuöåc thûã ngûåa thûúâng diïîn ra hai ba ngaây trûúác trêån
ngaây nay, caác chuá naây cûúäi vaâ daåy nhûäng con ngûåa
thöí taã êëy, cho chuáng chaåy nûúác kiïåu xung quanh àêëu
trûúâng trïn caác baäi àêët hoang, bùæt chuáng hïët quay
ngûúåc laåi quay xuöi, àïí vûåc cho chuáng caái cöng viïåc
trïn baäi àêëu. Têåp xong, nhûäng con ngûåa töåi nghiïåp àoá
trúã vïì, sûúân rúám maáu vaâ trûúác khi vaâo chuöìng thò
àûúåc rûãa töåi bùçng vaâi xö nûúác. ÚÃ bïn maáng nûúác, giûäa
caác hoân soãi, coá nhûäng vuâng àoã sêîm giöëng nhû rûúåu
vang chaãy tûâ möåt caái thuâng naâo ra.
Nhûäng con vêåt loeão khoeão êëy, phïë phêím buöìn thaãm
cuãa chñnh saách bêìn cuâng hoáa loaâi ngûåa, bûúác ài lêíy
bêíy, hai maång sûúân göì ghïì, chûáng toã tònh traång giaâ
nua, àoái khaát, bïånh têåt vaâ sûå baåc beäo cuãa con ngûúâi
hay quïn cöng lao cuãa keã àaä giuáp mònh. Coá nhûäng con
gêìy möåt caách khuãng khiïëp, y nhû nhûäng böå xûúng cuãa
nhûäng goác caånh nhoån hoùæt vaâ nhö lïn àe doåa choåc
thuãng lúáp da phuã löng daâi vaâ buâ xuâ. Möåt söë con khaác
cûåa quêåy, ngêíng àêìu bùm maånh hai chên trûúác, coá
kheo chên cûáng caáp, böå löng mûúåt maâ, con mùæt tinh
nhanh. Nhûng nhûäng con ngûåa töët meä êëy, coá veã múái
àûúåc thaáo úã möåt chiïëc xe lõch sûå naâo ra, laåi coân nguy
hiïím cho ngûúâi cûúäi hún nhûäng con khaác, vò chuáng
mùæc bïånh quaáng vaâ thònh lònh ngaä guåc laâm cho ngûúâi
àêëu. Möîi picaào choån nùm saáu con ngûåa àïí cûúäi, nhûng
nhiïìu khi tiïìn loát tay laâm cho cuöåc thûã ngûåa mêët nghiïm
chónh.
cûúäi löån nhaâo. Bïn caånh nhûäng caái mêîu àoái khöí vaâ
bïånh têåt êëy coân coá nhûäng con àaä mêët khaã nùng laâm
viïåc, nhûäng con úã cöëi xay böåt hoùåc xûúãng saãn xuêët,
nhûäng con keáo caây, keáo xe, têët caã àïìu ài caâ nhùæc vaâ
nhû nguã gaâ nguã võt, têët caã àïìu kiïåt quïå vò àaä keáo caây
keáo xe trong nhiïìu nùm vaâ àïìu laâ nhûäng cuâng àinh
thaãm haåi maâ ngûúâi ta muöën boác löåt àïën têån phuát cuöëi
cuâng vaâ mai möët khi bõ huác thuãng buång vêîn coân duâng
àïí mua vui cho nhûäng keã vö cöng röìi nghïì bùçng
nhûäng caái àaá hêåu lung tung vaâ nhûäng cún giaäy giuåa
kinh hoaâng luác hêëp höëi. Àoá laâ möåt daäy vö têån nhûäng
con mùæt hiïìn laânh, lúâ àúâ vaâ vaâng ïånh, nhûäng caái cöí
gêìy guöåc bõ ruöìi muöîi khaát maáu baám nhùçng nhùçng,
nhûäng caái àêìu xûúng xêíu phuã lúáp da luác nhuác chêëy
rêån, nhûäng caái ûác heåp vaâ rung lïn trong nhûäng tiïëng
hñ öì öì, nhûäng caái chên yïëu úát coá thïí gêîy bêët cûá luác
naâo vaâ phuã àïën têån moáng möåt lúáp löng daâi rêåm àïën
nöîi tûúãng chûâng chuáng mùåc quêìn.
Ngûúâi ta quùèng lïn trïn lûng nhûäng con vêåt khöën
khöí êëy caái yïn lúán kiïíu Mörú coá sûúân cao, chöî ngöìi
bùçng da maâu vaâng vaâ àöi baân àaåp öm goån lêëy baân
chên ngûúâi cûúäi. Nheå nhû thïë maâ coá nhûäng con àaä lùæc
lû chûåc guåc.
Caäi lyá vúái baác thêìu ngûåa, Pötagiï toã ra rêët thö tuåc
vaâ ngay caã boån àêìy túá queát chuöìng ngûåa cuäng phaãi
bêåt cûúâi vïì nhûäng lúâi bêåy baå kiïíu gitanö cuãa chuá.
Nhûäng picaào khaác chó coá viïåc àïí mùåc cho möåt mònh
chuá noái. Khöng ai thaåo giao thiïåp vúái boån laái ngûåa vaâ
laâm cho caái giöëng êëy phaãi nghe mònh hún chuá.
Möåt anh chùn ngûåa bûúác laåi cêìm cûúng dùæt möåt con
ngûåa tñ hon gêìy öëm, àêìu guåc, löng buâ xuâ, hai bïn sûúân
choâi xûúng coá veã àau àúán.
- Maây àem caái gò àïën cho tao àêëy? Pötagiï heát lïn
mùæt long soâng soåc nhòn baác laái ngûåa. Möåt con vêåt maâ
khöng ai theâm cûúäi aâ?
Baác laái, mùåt tónh khö, traã lúâi rùçng nïëu Pötagiï
khöng daám cûúäi con ngûåa naây thò àoá laâ vò caác picaào
thúâi nay thêëy gò cuäng súå. Vúái möåt con vêåt nhû con
naây, töët tñnh, dïî baão àïën thïë, thò öng Canàïröng, öng
T'rigö(1) hoùåc nhiïìu kyå sô khaác cuãa thúâi oanh liïåt coá
thïí àêëu boâ hai ngaây liïìn maâ khöng ngaä vaâ con ngûåa
cuäng khöng hïì bõ vïët xêy xaát naâo. Nhûng ngaây nay
thò... ngaây nay thò ngûúâi ta súå haäi nhiïìu vaâ tûå troång
ñt.
Thïë laâ chuá picaào vaâ tay laái ngûåa cêët tiïëng chûãi
nhau nhûng theo kiïíu baån hûäu cho nhûäng cêu chûãi
thö tuåc nhêët cuäng chùèng coá gò laâ quan troång.
- Coân maây êëy aâ, Pötagiï àaáp, maây laâ möåt thùçng ùn
cùæp giaâ àúâi röìi, thaåo nghïì lûâa loåc hún caã Höxï Maria
(1) Frùngxixcö Canàeröng vaâ Höxï T'rigö laâ hai picaào nöíi tiïëng
vaâo khoaãng nùm 1850.
Lï Tùmpranyö. Àûúåc röìi! Maây haäy bï con baâ maây àaä

ruång hïët toác lïn lûng con ngûåa öëm naây ài! Baâ maây
cûúäi con ngûåa naây hay àêëy vò thûá baãy naâo luác nûãa
àïm maâ baâ maây chùèng cûúäi chöíi (1) chûá!
Nhûäng ngûúâi àûáng bïn cûúâi öì lïn coân baác laái ngûåa
thò nhuán vai.
- Thïë con ngûåa naây noá laâm sao? baác ta thaãn nhiïn
àaáp. Maây xem kyä noá ài, thùçng bêìn tiïån. Noá coân töët
hún nhiïìu con khaác bõ bïånh thoâ loâ muäi hoùåc bïånh
quaáng chùæc chùæn àaä coá lêìn laâm cho maây löån tuâng pheâo
taåi baäi àêëu trûúác khi maây chaåm àûúåc vaâo mònh con boâ.
Con naây noá vö bïånh, suöët hai mûúi taám nùm trúâi úã
nhaâ möåt laäo baán nûúác chanh, noá laâm böí phêån cuãa noá
rêët coá lûúng têm, khöng bao giúâ àïí ngûúâi ta phaãi
mùæng moã möåt cêu. Thïë maâ maây, thùçng lùæm möìm, laåi
ài khinh noá, vu oan cho noá, laâm nhû noá khöng ra caái
con choá gò caã!
- Tao khöng muöën nhêån noá, coá thïë thöi, Pötagiï noái.
Noá töët thïë thò maây giûä maâ duâng.
Nghe thêëy thïë, baác laái ngûåa tûâ tûâ bûúác laåi gêìn
Pötagiï röìi vúái veã bònh tônh cuãa möåt ngûúâi àaä quen vúái
nhûäng cuöåc mua baán thïë naây, baác thò thêìm vaâo tai
(1) ÚÃ möåt söë núi coá ngûúâi tin rùçng caác muå phuâ thuãy cûá àïën àïm
thûá baãy luác chuöng àöìng höì àiïím mûúâi hai giúâ laâ cûúäi chöíi
bay ài dûå höåi vúái quyã.
chuá picaào. Chuá naây giaã vúâ tûác giêån nhûng cuöëi cuâng
bûúác laåi gêìn con ngûåa.
- Mònh cuäng chùèng muöën thiïn haå cho mònh laâ
ngûúâi khoá chúi laâm haåi baån, chuá noái.
Röìi chuá xoã chên vaâo baân àaåp gieo mònh cêåt lûåc
xuöëng lûng con vêåt töåi nghiïåp. Àoaån, cùæp chùåt cêy
garöcha úã dûúái caánh tay, chuá thñch muäi nhoån cuãa noá
vaâo möåt têëm göî daây lùæp trong tûúâng, chuá duâng toaân
lûåc maâ àêíy laâm nhû úã àêìu muäi garöcha cuãa chuá coá
möåt con boâ möång to tûúáng vêåy. Sûác bêåt laåi maånh àïën
nöîi möîi lêìn cêy giaáo va vaâo têëm göî con ngûåa laåi laão
àaão vaâ khuyåu chên xuöëng.
- Noá khöng àïën nöîi töìi quaá nhû mònh tûúãng,
Pötagiï noái vúái gioång laâm laânh. Ngûåa cuãa maây tröng
bïì ngoaâi thò khöng thïí thûúng àûúåc, nhûng noá khaá
hún caái maä cuãa noá. Noá àûúåc caái moäm nhaåy caãm, böën
voá chùæc chùæn... Maây noái coá lyá àêëy. Thöi cho noá sang
möåt bïn.
Vaâ chuá nhaãy xuöëng ngûåa. Tûâ khi coá cuöåc höåi àaâm
bñ mêåt, chuá sùén saâng nhêån bêët cûá con vêåt naâo cuãa baác
laái àûa ra.
Gaàacàö rúâi àaám ngûúâi vui veã àûáng xem caái troâ thûã
ngûåa kia, vaâ möåt anh gaác àêëu trûúâng dêîn anh àïën
khu chuöìng boâ.
Anh mataào bûúác qua möåt caái cûãa quêìy ùn thöng
vúái sên thaã boâ. Möåt bûác tûúâng gaåch cao gêìn àïën cùçm
möåt ngûúâi têìm thûúác bao kñn ba phña sên coân phña thûá
tû laâ möåt haânh lang. Bûác tûúâng naây àûúåc gia cöë bùçng
nhûäng xaâ göî to nöëi liïìn vúái möåt caái ban cöng nhoã xêy
úã phña trïn noá. ÚÃ tûâng quaäng möåt, laåi coá nhûäng ngaách
heåp tröng nhû löî chêu mai, khiïën ngûúâi ta phaãi
nghiïng mònh múái laách qua àûúåc. ÚÃ trong sên coá taám
con boâ möång, con thò nùçm, con thò àûáng cuái àêìu xuöëng
caái àöëng coã úã trûúác mùåt chuáng.
Gaàacàö ài doåc theo haânh lang sau bûác tûúâng àïí
xem xeát caác con boâ. Thónh thoaãng, anh loá mònh ra
khoãi löî chêu mai, vung tay, heát nhûäng tiïëng man rúå
àïí laâm cho chuáng cûåa quêåy. Con thò tûác giêån chöìm lïn
têën cöng ngûúâi àïën quêëy noá. Con thò àûáng vûäng trïn
böën cùèng, ngêíng cao àêìu möåt caách àe doåa, chúâ xem
ngûúâi khiïu khñch noá coá daám àïën gêìn noá khöng. Röìi
anh mataào laåi nêëp sau bûác tûúâng vaâ dûåa trïn böå
daång cuãa caác con vêåt anh cöë àoaán tñnh nïët cuãa tûâng
con àïí lûåa choån (1).
Àûáng gêìn anh laâ ngûúâi Mayöran (2) cuãa àêëu trûúâng,
möåt tay lûåc sô, ài ghïåt, giaây gùæn àinh thuác ngûåa, mùåc
aáo bùçng daå daây, àöåi muä phúát cuãa nöng dên coá quai.
(1) Àêy laâ möåt trûúâng húåp àùåc biïåt. Vò theo nguyïn tùæc ngûúâi
mataào khöng coá quyïìn choån boâ. Ngaây xûa, ngûúâi chuã traåi
àùåt söë thûá tûå cho caác con boâ cuãa mònh, ngaây nay ngûúâi ta
ruát thùm.
(2) Ngûúâi phuå traách töí chùn nuöi boâ.
Ngûúâi ta àùåt biïåt danh cho anh ta laâ Löbatö(1). Àoá laâ
möåt kyå sô rùæn roãi hêìu nhû quanh nùm söëng úã àöìng
khöng möng quaånh. Khi àïën Maàrit, anh sinh hoaåt
nhû ngûúâi rûâng, khöng hïì toâ moâ rúâi khoãi àêëu trûúâng
àïí ài thùm thaânh phöë. Àöëi vúái con ngûúâi naây, thuã àö
Têy Ban Nha chó laâ möåt àêëu trûúâng nùçm giûäa nhûäng
baäi àêët tröëng, nhûäng caánh àöìng hoang xa xa thêëp
thoaáng möåt khoám nhaâ maâ anh khöng bao giúâ muöën
àïëm xem. Núi maâ anh chuöång hún caã laâ quaán Galina
úã gêìn àêëu trûúâng: möåt núi khoaái laåc, möåt lêu àaâi mï
ly maâ saáng töëi hai bûäa anh àïìu ùn úã àêëy do xñ nghiïåp
traã tiïìn, trûúác ngaây anh lïn ngûåa trúã vïì àöìng coã, têëm
chùn vùæt ngang sûúân yïn, caái xùæc àùåt trïn möng ngûåa,
ngoån giaáo vaác vai. Möîi khi vaâo quaán Galina, anh thñch
laâm nhûäng cêåu hêìu baân hoaãng vña vïì nhûäng caái bùæt
tay thên mêåt, nhûäng caái boáp tay àaáng súå laâm xûúng
tay hoå kïu rùng rùæc vaâ hoå phaãi theát lïn àau àúán. Anh
móm cûúâi khoaái chñ vïì sûác maånh cuãa mònh, thñch àûúåc
thiïn haå goåi laâ àöì thö baåo. Röìi anh ngöìi xuöëng trûúác
bûäa ùn àún giaãn doån trong möåt caái àôa röång vaâ sêu
nhû caái chêåu rûãa mùåt, vúái bònh rûúåu vang to tûúáng.
Anh laâ ngûúâi luác úã baäi thaã boâ taåi Muböda, luác úã
nhûäng àöìng coã trïn nuái Gadarama vaâo nhûäng ngaây
noáng dûä, àïí tröng nom caác con boâ mua cho àêëu
(1) Con soái con.
trûúâng. Hai ngaây trûúác cuöåc àêëu, vúái sûå giuáp àúä cuãa
möåt söë ngûúâi cûúäi ngûåa vaâ chùn boâ, anh cho boâ cuãa
anh vûúåt qua suöëi Abrönigan úã ngoaåi ö Maàrit röìi tiïën
haânh caái khêu enxierö. Nïëu thúâi tiïët xêëu laâm hoaän
cuöåc àêëu laåi, khiïën anh chûa thïí vïì àûúåc vuâng cö
quaånh yïn tônh cuãa anh thò anh rêët buöìn bûåc.
Öng höå phaáp söëng trïn mònh ngûåa naây noái nùng
chêåm chaåp, àêìu oác àêìn àöån, sùåc muâi phên chuöìng vaâ
muâi da, hùng lïn möîi khi noái vïì àúâi söëng trïn àöìng
coã. Anh miïu taã ngùæn goån nhûng hay hay nhûäng àïm
coi boâ úã àêëy, khi boâ àaä nguã say dûúái aánh sao múâ trong
caãnh tônh mõch sêu lùæng chó coá nhûäng tiïëng àöång bñ
êín tûâ rûâng rêåm àûa laåi. Trong caãnh yïn lùång êëy nöíi
lïn tiïëng haát kyâ laå cuãa nhûäng con rùæn nuái. "Àuáng thïë
àêëy, öng aå, rùæn nuái haát", anh noái quaã quyïët. Vïì
chuyïån naây, Löbatö cuäng cûúng quyïët khöng chêëp
nhêån sûå phaãn àöëi vò tiïëng haát àoá anh àaä nghe thêëy
haâng nghòn lêìn. Nghi ngúâ caái àoá tûác laâ baão anh noái
döëi vaâ dïî nïëm muâi hai baân tay to nhû hai caái quaåt
thoác cuãa anh.
Rùæn biïët haát, coân boâ thò biïët noái, nhûng Löbatö
khöng coá caách naâo hiïíu àûúåc ngön ngûä chuáng. Noái cho
cuâng chuáng cuäng chùèng khaác gò ngûúâi, chó coá khaác laâ
chuáng ài böën chên vaâ coá sûâng. Phaãi ngùæm chuáng tónh
dêåy buöíi bònh minh. Chuáng nhaãy nhoát, vui nhû treã
con, àaánh nhau, àuâa, àuöíi nhau möåt caách sung sûúáng
êìm ô dûúâng nhû chuáng muöën chaâo sûå xuêët hiïån cuãa
öng mùåt trúâi vöën laâ niïìm vinh quang cuãa Thûúång àïë.
Löbatö coân thñch noái àïën nhûäng cuöåc treâo nuái
Gadarama, doåc nhûäng con suöëi àûa tuyïët tan trong
nhû pha lï vïì àöìng bùçng, àïën nhûäng caánh àöìng coã
xanh rò lêëm têëm hoa, àïën nhûäng con chim sêu vöî àöi
caánh nhoã túái àöî giûäa cùåp sûâng cuãa con boâ àang nguã,
àïën nhûäng con choá soái huá trong àïm töëi úã xa, bao giúâ
cuäng úã tñt xa vò chuáng súå nhûäng con vêåt to ghï gúám
keáo ài haâng àaân theo tiïëng nhaåc cuãa nhûäng con
cabextúrö. AÂ khöng! Löbatö khöng thñch nghe noái vïì
Maàrit, möåt thaânh phöë trúâi thò oi aã, ngûúâi thò ngaåt
thúã, thuã àö chó coá möîi möåt caái thñch àöëi vúái anh laâ
rûúåu vang cuãa quaán Galina vaâ mêëy moán xaâo raán úã
àêëy.
Anh mayöran cung cêëp cho Gaàacàö nhûäng àiïìu
cêìn biïët vaâ giuáp yá kiïën àïí anh choån hai con boâ. Trûúác
nhûäng mataào lûâng danh, thêìn tûúång cuãa cöng chuáng,
öng höå phaáp naây khöng hïì toã veã ngaåc nhiïn hoùåc tön
kñnh. Giïët nhûäng con vêåt cao quyá nhû vêåy bùçng haâng
trùm meåo lûâa, thêåt laâ möåt nghïì ngöîng àaáng buöìn!
Ngûúâi duäng caãm thûåc sûå chñnh laâ anh, vò anh söëng vúái
caác con boâ úã núi heão laánh, luön luön ài laåi saát sûâng
chuáng, khöng coá thûá tûå vïå gò khaác ngoaâi caánh tay cuãa
mònh maâ cuäng chùèng lêëy ai àïí hoan hö caã.
Luác Gaàacàö úã khu chuöìng boâ bûúác ra sau khi àaä

choån mêëy con boâ vaâ dùån doâ ngûúâi mayöran nhöët riïng
chuáng ra, möåt nhên viïn àêëu trûúâng chaåy laåi chaâo anh
rêët kñnh troång. Àoá laâ öng cuå queát doån khaán àaâi. Öng
laâm viïåc naây tûâ nhiïìu nùm röìi vaâ öng biïët têët caã
nhûäng àêëu sô danh tiïëng cuãa thúâi öng. Öng ùn mùåc
raách rûúái, nhûng laåi àeo mêëy caái nhêîn phuå nûä vaâ khi
lau nûúác muäi, öng ruát úã trong tuái aáo ra möåt caái khùn
tay xinh xinh bùçng vaãi mõn diïìm àùng ten, thïu möåt
kyá hiïåu lúán vaâ vêîn coân thúm phaãng phêët.
Trong nhûäng ngaây thaáng khöng coá trêån àêëu, öng cuå
laâ ngûúâi coá nhiïåm vuå queát saåch caái àêëu trûúâng röång
mïnh möng, caã caác bêåc ngöìi lêîn caác lö, nhûng khöng
bao giúâ öng than thúã khoá nhoåc. Öng chó thu nhêån àïí
giuáp viïåc öng dùm saáu thùçng du àaäng, àêëu sô têåp sûå,
chuáng têån lûåc laâm moåi viïåc höå öng vúái àiïìu kiïån duy
nhêët laâ khi naâo coá trêån àêëu, chuáng àûúåc pheáp àûáng
xem tûâ "caác lö cuãa choá" nghôa laâ tûâ àùçng sau möåt bûác
raâo ngùn khu chuöìng boâ duâng laâm löëi vêån chuyïín
nhûäng ngûúâi bõ thûúng. Boån phu queát baám vaâo song
sùæt cuãa bûác raâo, chen caäi nhau chñ choáe nhû möåt luä
khó trong chuöìng àïí tranh chiïëm haâng àêìu.
Öng cuå phên phöëi cöng viïåc rêët kheáo. Öng sai mêëy
thùçng yïu queát doån úã khu khaán àaâi bõ soi nùæng laâ chöî
ngöìi cuãa caác khaán giaã bêín thóu ngheâo naân, luác ra vïì
chó àïí laåi möåt àöëng voã cam, giêëy löån vaâ àêìu thuöëc laá
laâm dêëu vïët cuãa sûå coá mùåt cuãa hoå.
- Chuáng maây phaãi cêín thêån khoaãn thuöëc laá cho tao
àêëy nheá, öng giao heån vúái boån àoá. Àûáa naâo xoaáy cuãa
tao möåt mêíu xò gaâ laâ tao khöng cho xem trêån àêëu chuã
nhêåt naây àêu!
Vïì phêìn öng, öng kiïn trò queát khu khaán àaâi rêm
maát, luåc loåi nhû möåt ngûúâi ài tòm vaâng, ngöìi xuåp vaâo
trong chöî töëi cuãa caác lö àïí nheát vaâo àaáy tuái nhûäng vêåt
linh tinh maâ öng nhùåt àûúåc: quaåt phuå nûä, khùn
quaâng, nhêîn, tiïìn, àöì trang sûác rúi ra tûâ quêìn aáo phuå
nûä, têët caã nhûäng caái coá thïí mêët úã möåt núi àöng ngûúâi.
Nïëu vúá àûúåc moán naâo coá àöi chuát giaá trõ, öng mang noá
àïën möåt baâ baån baán àöì cuä chuyïn mua nhûäng thûá
nhùåt àûúåc cuãa thiïn haå. Öng cuäng gom goáp nhûäng àêìu
mêíu thuöëc cuãa khaán giaã quùng boã, röìi baán laåi thaânh
thuöëc laá rúâi sau khi àem phúi nùæng.
Gaàacàö traánh nhûäng cêu chaâo àoán khuám nuám cuãa
öng cuå êëy bùçng caách cho öng ta möåt àiïëu xò gaâ. Àang
àõnh bûúác ài, anh thêëy chaåy laåi möåt ngûúâi cao lúán, khö
nhû cuãi, nûúác da xaåm, mùåc quêìn aáo àêëu sô, nhûng
nhûäng múá toác hoa rêm laåi thoâi ra dûúái chiïëc muä phúát
àen vaâ vaâi nïëp nhùn hùçn sêu úã quanh miïång.
- Ö kòa, baác àêëy aâ, Pïxcaàïrö (1) ! Baác coá khoãe khöng?
Gaàacàö vûâa noái vûâa bùæt tay ngûúâi êëy vúái nhiïåt tònh thûåc sûå.
Àoá laâ möåt ngûúâi mataào cuä, trong thúâi thanh xuên,
àaä coá luác oanh liïåt nhûng röìi tïn tuöíi àaä bõ vuâi sêu
trong quïn laäng. Möåt söë mataào khaác àaä laâm lu múâ
caái danh tiïëng ngùæn nguãi cuãa baác vaâ sau khi sang
Chêu Myä àêëu boâ vaâ bõ huác nhiïìu phen, baác giaãi nghïå
vúái chuát ñt tiïìn daânh duåm àûúåc. Bêy giúâ baác múã möåt
caái quaán nhoã úã gêìn àêëu trûúâng àïí söëng cho qua ngaây:
núi àoá heão laánh nïn giúái hêm möå àêëu boâ vaâ caác àêëu
sô ñt qua laåi.
Pïxcaàïrö nhêët àõnh bùæt baån àïën chúi nhaâ mònh.
Hai ngûúâi ài vaâo möåt caái phöë daâi nùçm caånh àêëu
trûúâng röìi bûúác vaâo möåt caái quaán giöëng hïåt moåi caái
quaán khaác: cuäng mùåt nhaâ sún àoã, cûãa kñnh coá reâm àoã,
tuã haâng baây mêëy caái àôa buåi bêåm àûång vaâi miïëng
sûúân àaä öi, mêëy con chim nhoã raán, vaâi chai rau giêìm
dêëm, úã trong nhaâ laâ möåt caái quêìy bùçng keäm, möåt söë
thuâng vaâ chai, möåt söë baân troân coá ghïë àêíu bùçng göî
vêy quanh vaâ trïn tûúâng treo nhiïìu bûác aãnh maâu cuãa
möåt söë àêëu sô danh tiïëng hoùåc cuãa nhûäng giai àoaån
àùåc sùæc nhêët trong möåt trêån àêëu.
- Cho chuáng tao möåt cöëc möngtila ài, Pïxcaàïrö noái
vúái möåt thanh niïn àang àûáng gêìn quêìy nhòn Gaàacàö
bùçng con mùæt toâ moâ coá thiïån caãm.
(3) Pïxcaàïrö: biïåt danh, nghôa laâ anh haâng caá.
Thêëy thïë, Gaàacàö cuäng nhòn kyä ngûúâi thanh niïn.

Anh nhêån thêëy möåt öëng tay aáo cuãa anh ta tröëng röîng,
gêåp laåi vaâ gaâi vaâo sûúân bïn phaãi.
- Tröng cêåu húi quen quen, Gaàacàö noái vúái ngûúâi

cuåt tay.
- Töi cuäng nghô thïë! Pïxcaàïrö kïu lïn, Pipi (1) àêëy
maâ.
Nghe thêëy biïåt danh êëy, lêåp tûác Gaàacàö nhúá ra.
Pipi laâ möåt thanh niïn coá taâi, cùæm banàïri rêët xuêët
sùæc vaâ àûúåc möåt nhoám ngûúâi hêm möå àêëu boâ mïånh
danh laâ "àêëu sô cuãa ngaây mai". Nhûng möåt höm, taåi
àêëu trûúâng Maàrit, cêåu ta chùèng may bõ huác vaâo caánh
tay àïën nöîi phaãi cûa.
- Töi àaä àûa noá vïì nhaâ, Pïxcaàïrö noái tiïëp. Töi
khöng coá con caái, vúå töi thò chïët röìi. Töi coi noá nhû
con. Vaã laåi, cêåu àûâng tûúãng töi vaâ Pipi söëng trïn tiïìn
nheá, nhûng caái gò töi coá laâ noá coá. Chuáng töi cöë xoay súã
cuäng taåm qua ngaây nhúâ baån beâ cuä àöi khi qua àêy ùn
nhêåu vaâ chúi baâi, vaâ nhêët laâ nhúâ caái trûúâng...
Gaàacàö móm cûúâi. Anh coá nghe noái àïën caái trûúâng
(2)
kyâ quùåc naây do Pïxcaàïrö múã gêìn quaán cuãa baác ta .
(1) Pipi: biïåt danh, nghôa laâ chim böng lau.

(2) Hònh nhû úã Maàrit àaä coá luác thûåc sûå coá möåt caái trûúâng nhû
vêåy do möåt öng chuã quaán múã.
- Biïët laâm thïë naâo húã cêåu? Pïxcaàïrö noái thïm, nhû
àïí thanh minh. Töi cêìn phaãi söëng vaâ riïng caái trûúâng
naây tiïu thuå cuãa töi nhiïìu hún têët caã nhûäng khaách
haâng khaác. Àïën hoåc coá nhûäng ngaâi giaâu sang, nhûäng
anh muöën nöíi bêåt trong nhûäng trêån àêëu vúái bï, nhûäng
ngûúâi nûúác ngoaâi mï àêëu boâ vaâ tûå nhiïn giúã chûáng
muöën trúã thaânh àêëu sô trûúác khi xuöëng löî. Hiïån nay
töi coá möåt ngûúâi chiïìu chiïìu àïën àêy têåp. Cêåu seä thêëy.
Hai ngûúâi vûúåt àûúâng phöë, tiïën vïì möåt maãnh àêët
hoang coá haâng raâo cao bao quanh. Trïn nhûäng têëm
vaán àoáng àinh duâng laâm cûãa, Gaàacàö thêëy sún möåt
haâng chûä lúán:
TRÛÚÂNG DAÅY NGHÏÅ THUÊÅT ÀÊËU BOÂ
Hai ngûúâi bûúác vaâo. Caái laâm cho Gaàacàö chuá yá àïën
trûúác tiïn laâ con boâ möång Möritö (1): àoá laâ möåt con boâ
bùçng göî vaâ coái, àùåt trïn baánh xe, àuöi bùçng xú gai àêìu
tïët bùçng rúm, cöí boåc li-e, nhûng coá möåt cùåp sûâng chñnh
cöëng, möåt cùåp sûâng oai vïå àïën phaát súå. Möåt thùçng
nhaäi ngûåc àïí trêìn, àêìu àöåi caái muä lûúäi trai àïí thoâi ra
hai loån toác öëp chùåt vaâo thaái dûúng thaânh hai moác cêu,
coá nhiïåm vuå truyïìn cho con boâ caác àöång taác vaâ veã giêån
dûä têën cöng, khi caác "hoåc viïn" àûáng trûúác mùåt noá, tay
cêìm aáo choaâng.
(1) Nghôa àen laâ thùçng beá Mörú.
Àûáng giûäa khu àêët, möåt öng nhoã beá lûng coâng,
buång phïå, vai xïå, mùåt àoã, böå ria meáp to tûúáng, tiïu
muöëi vaâ cûáng nhùæc, mùåc sú mi àang sùæp sûãa cùæm cùåp
banàïri vaâo thên con boâ. Möåt baâ cuäng vaâo chaåc tuöíi
àoá, cuäng to beáo vaâ mùåt àoã chùèng keám, àêìu àöåi möåt caái
muä trïn laâ caã möåt vûúân hoa sùåc súä, àang ngöìi trïn
möåt caái ghïë, dûúái boáng haâng raâo. Möîi khi öng chöìng
laâm möåt àöång taác chñnh xaác, baâ phêën khúãi cûúâi to àïën
nöîi hoa hoeát úã trïn muä rung chuyïín nhû möåt khu
rûâng bõ baäo. Pïxcaàïrö thò thêìm giaãi thñch cho
Gaàacàö biïët rùçng àoá laâ mêëy ngûúâi nûúác ngoaâi, nhûäng
nhaâ tû saãn giaâu coá, coá leä laâ dên miïìn Nam nûúác Phaáp,
tûå nhêån laâ àaä am hiïíu mön àêëu boâ, nay nhên dõp àïën
Maàrit nïn muöën têåp thûåc haânh nhûäng lyá thuyïët tinh
vi cuãa nghïå thuêåt êëy.
Tröng thêëy hai ngûúâi bûúác vaâo, öng "hoåc viïn" àaä coá
tuöíi haå àöi tay cêìm banàïri xuöëng coân baâ vúå thò sûãa
laåi chiïëc muä hoa.
- Öi! Kñnh giaáo sû thên mïën!
- Kñnh chaâo mötxiu (1) , kñnh chaâo baâ, giaáo sû vûâa
noái vûâa àûa tay lïn muä. Thïë naâo, mötxiu, xem mötxiu
hoåc àïën àêu röìi. Mötxiu coân nhúá nhûäng àiïìu töi dùån
chûá? Àûáng im trïn baäi, choåc con boâ cho noá àïën; khi noá
àaä àïën röìi thò mònh phaãi gêåp lûng xuöëng vaâ cùæm
(1) Tûâ Phaáp phiïn êm sai: Múxiú (Monsieur) nghôa laâ öng.
banàïri vaâo bûúáu cöí noá. Mötxiu àûâng ngaåi caái gò caã.
Chñnh con boâ phaãi laâm hïët moåi thûá cho ta... Naâo, chuá
yá. Sùén saâng chûa?
Traánh ra möåt chuát, "giaáo sû" nhaáy mùæt cho con boâ
àaáng súå hoùåc noái cho àuáng hún laâ cho thùçng ön con
laáu lónh àang chöëng hai tay vaâo möng con Möritö chúâ
hiïåu lïånh àïí cho con vêåt bùæt àêìu.
- Maånh daån lïn, Möritö!
Sau khi röëng lïn möåt tiïëng kinh khuãng bùçng miïång
cuãa Pïxcaàïrö, con Möritö dêåm chên giêån dûä, lùæc
maånh caái buång röîng vaâ caái àêìu bùçng rúm röìi xöng vaâo
nhû àiïn trong tiïëng baánh xe kïu rêìm rô, vúái nhûäng
caái xoác dûä döåi trïn mùåt àêët göì ghïì. Thêåt chûa thêëy boâ
úã traåi nöíi tiïëng naâo, laåi toã ra thöng minh nhû con vêåt
bêët tûã naây, bõ banàïri vaâ kiïëm àêm àïën haâng nghòn
lêìn, mònh àêìy thûúng tñch thïë maâ àûúåc öng thúå möåc
chûäa laâ khoãi ngay. Vïì trñ xeát àoaán cuãa con möritö
khöng thua ngûúâi chuát naâo. Khi noá túái gêìn öng "hoåc
viïn", noá àöåt nhiïn àöíi hûúáng àïí khoãi va sûâng vaâo
ngûúâi öng, vaâ noá chaåy ra xa mang theo nhûäng cêy
banàïri cùæm trïn caái cöí bùçng li-e cuãa noá. Pïxcaàïrö vöî
tay khen thaânh tñch àoá.
- Möåt cuá laäo luyïån àêëy, mötxiu aå! "Giaáo sû" kïu lïn.
Cùåp banàïri cuãa mötxiu cùæm hay àïå nhêët àêëy.
Àïí chaâo mûâng thaânh cöng rûåc rúä êëy, öng ngoaåi quöëc
ra lïånh cho thùçng nhaäi àiïìu khiïín Möritö:
- Chaåy kiïëm cho chuáng tao chai rûúåu vang!

Thùçng oùæt khöng cêìn nhùæc laåi caái lïånh naây, lêåp tûác
chaåy vïì phña quaán ùn vûâa ài vûâa liïëm möi.
Luác àoá àaä coá túái hai ba chai khöng lùn loác dûúái chên
baâ ngoaåi quöëc, mùåt möîi luác möåt àoã thïm.
Trïn àûúâng vïì nhaâ, àuáng luác Gaàacàö ài ngang
quaãng trûúâng Puecta Àen Xön vaâ sùæp bûúác vaâo phöë
Ancala, anh bõ möåt chuyïån bêët ngúâ laâm anh àûáng àúâ
nhû phöîng. Möåt phu nhên toác vaâng chñnh laâ Àönha
Xön àang xuöëng xe úã trûúác cûãa khaách saån Pari, vaâ
möåt thanh niïn rêët thanh lõch coá veã laâ ngûúâi nûúác
ngoaâi, giú tay àúä naâng bûúác xuöëng. Sau khi hai ngûúâi
thêìm thò vúái nhau vaâi lúâi ngûúâi thanh niïn caáo tûâ coân
Àönha Xön thò mêët huát trong phoâng ngoaâi cuãa khaách
saån. Anh mataào nhêån roä mùåt ngûúâi phuå nûä àoá vaâ
anh khöng nghi hoùåc chuát naâo vïì möëi quan hïå giûäa
naâng vaâ ngûúâi ngoaåi quöëc kia. Luác tûâ biïåt nhau, hoå àaä
trao àöíi vúái nhau nhûäng caái liïëc mùæt vaâ nhûäng nuå cûúâi
maâ anh àaä hiïíu quaá roä yá nghôa.
Cuöåc gùåp gúä laâm Gaàacàö rêët xao xuyïën. Anh cûá
tûúãng àaä quïn àûúåc con ngûúâi tûâng boã rúi anh dïî nhû
búän êëy vaâ trong nhûäng ngaây daâi àùçng àùéng maâ tñnh
mïånh anh lêm nguy, naâng chó hoãi thùm anh coá möåt
lêìn. Do àoá phaãn ûáng àêìu tiïn cuãa anh laâ tûå nhuã rùçng
anh seä khöng hïì tòm caách gùåp laåi naâng, anh seä khöng
haå mònh laâ caái viïåc nhuåc nhaä nhû vêåy. Nhûng röìi nhúá
laåi nhûäng giúâ phuát aái ên, anh xuác àöång vaâ buöåc phaãi
tûå thuá sûå mïìm yïëu cuãa mònh: anh chûa yïu ngûúâi phuå
nûä naâo bùçng yïu naâng. Vaâ chùèng bao lêu anh suy nghô
trong luác ài lang thang buöìn baä ngoaâi phöë:
"Taåi sao mònh laåi khöng tòm caách gùåp naâng? Biïët
àêu? Coá thïí sau möåt thúâi gian xa caách daâi, khi gùåp laåi
mònh, cö êëy seä nhúá laåi nhûäng quan hïå xûa...".
Anh coân nghô:
"Xûa kia, khi cö êëy laâ ngûúâi yïu cuãa mònh, cö êëy
àem may mùæn àïën cho mònh: tònh yïu cuãa cö êëy kñch
thñch loâng can àaãm cuãa mònh. Nïëu nay cö êëy laåi yïu
mònh, chùæc chùæn mònh seä laåi anh duäng vaâ oanh liïåt
nhû xûa...".
Noái toám laåi, àïën saáu giúâ chiïìu, duåc voång àaä thùæng,
anh àïën khaách saån Pari xin gùåp Àönha Xön. Trûúác
tiïn ngûúâi ta baão anh chúâ úã têìng dûúái, trong phoâng
ngoaâi, röìi ngûúâi ta àûa anh bùçng thang maáy lïn möåt
phoâng khaách nhoã úã têìng hai. ÚÃ àêy laåi möåt phen chúâ
nûäa. Caác cûãa söí phoâng khaách nhòn xuöëng quaãng
trûúâng Puecta Àen Xön vaâo luác hoaâng hön coá cú man
xe cöå ài laåi chùçng chõt cuâng nhiïìu chuyïën taâu àiïån
leng keng rung chuöng khöng ngûâng.
Möåt caánh cûãa nhoã im lùång múã ra vaâ Àönha Xön
bûúác vaâo trong tiïëng luåa söåt soaåt, möåt laân gioá thúm vaâ
vúái têët caã veã löång lêîy cuãa möåt myä nhên tuyïåt trêìn.
Naâng mùåc möåt böå quêìn aáo trong nhaâ cùæt kiïíu nûúác
ngoaâi rêët thanh lõch, àeo nhûäng àöì nûä trang kyâ dõ vaâ
ài àöi deáp vaâng. Naâng móm cûúâi vúái khaách, chòa tay ra
bùæt khöng möåt chuát ngûúång nguâng.
- Öng coá khoãe khöng, öng Gaàacàö?
Tiïëng "öng" laâm cho ngûúâi tònh cuä baâng hoaâng, vaâ
caãm thêëy ngay rùçng cöng thûác xaä giao nhaåt nheäo êëy
àaä àêíy anh xuöëng haâng nhûäng ngûúâi baån thûúâng chûá
khöng phaãi nhû trûúác kia tiïëng xûng hö "anh anh em
em" cuãa ngûúâi phuå nûä àaåi quyá töåc nêng anh lïn gêìn
naâng vaâ cho pheáp anh tûå coi laâ möåt ngûúâi àêìy túá cûng,
möåt nö lïå coá vinh dûå àûúåc nûä chuã nhên biïåt àaäi. Trong
cún buöìn giêån, anh chó luáng buáng àûúåc vaâi tiïëng, coân
naâng thò hoaân toaân thoaãi maái múâi anh ngöìi, khen anh
tröng àaä maånh khoãe, hoãi anh vïì vïët thûúng maâ naâng
chó nhúá lú mú:
- Khöng sao caã, chûá öng?
Gaàacàö caãm thêëy bõ xuác phaåm khi thêëy naâng hoãi
vúái veã xaä giao laänh àaåm nhû vêåy. Anh beân àaáp vúái
gioång khaá cêëm cêíu rùçng anh suyát chïët vaâ àaä phaãi
dûúäng bïånh suöët muâa àöng vûâa qua. Röìi böîng nhiïn
nhòn naâng chùçm chùçm bùçng con mùæt thêët voång coá veã
van xin, anh kïu lïn:
- Chao öi! Àönha Xön! Àönha Xön! Phu nhên thêåt
quaá taân nhêîn vúái töi! Caách xûã sûå cuãa phu nhên khöng
thïí naâo tha thûá àûúåc. Taåi sao phu nhên ra ài maâ
khöng theâm baáo cho töi biïët?
- Vò töi chaán röìi, naâng àaáp vúái gioång khö khan. Khi
ngûúâi ta chaán, ngûúâi ta coá quyïìn boã ài, phaãi khöng
öng?
- Nhûng töi thò töi yïu phu nhên vúái têët caã têm
höìn!...
Möåt nuå cûúâi thoaáng qua trïn möi naâng. Tröng thêëy
nuå cûúâi vûâa nguå yá chïë giïîu, vûâa coá veã tûå maän êëy,
ngûúâi àaân öng, duâ hïët sûác cuåc mõch cuäng hiïíu rùçng
nhûäng lúâi toã tònh ngêy ngö vuång vïì cuãa mònh seä
khöng bao giúâ laâm àöång loâng ngûúâi àaân baâ àaåi quyá
phaái kiïu haänh vaâ hay mai móa kia. Thïë laâ tin vaâo
haânh àöång hún lúâi noái, anh àûáng dêåy tiïën vïì phña
naâng, hai caánh tay dang ra. Nhûng naâng àaä gaåt tay
ngûúâi àêëu sô vaâ nghiïm khùæc ra lïånh:
- Öng haäy ngöìi yïn. Nïëu khöng, töi bêëm chuöng vaâ
sai àuöíi öng ra cûãa.
Thïë laâ anh àaânh ngöìi yïn, laâm ra veã khuám nuám vaâ
höí theån khiïën phu nhên àaåi quyá töåc kia dõu ài. Phu
nhên haå cöë nhúá ra rùçng caái con ngûúâi khöën khöí àang
ngöìi run rêíy úã trûúác mùåt naâng dêîu sao àaä laâ ngûúâi
tûâng cûáu söëng naâng cho nïn naâng beân noái tiïëp vúái veã
àöå lûúång:
- Öng treã con quaá! Öng khöng biïët rùçng trïn àúâi
naây khöng coá aão tûúãng naâo bïìn vûäng hay sao? Caái gò
àaä qua laâ qua, mònh coá muöën laâm cho quaá khûá söëng
laåi cuäng vö ñch...
Vûâa noái naâng vûâa ngùæm kyä anh, vaâ naâng lêëy laâm
laå sao mònh laåi dúá dêín thñch trong mêëy thaáng caái con
ngûúâi têìm thûúâng coá múá cölïta öëp chùåt vaâo soå möåt
caách khöi haâi, böå mùåt caåo nhùén thñn vaâ cûã chó nhû
diïîn viïn bi kõch, caái gaä hiïån ngöìi trûúác mùåt naâng nhû
möåt thùçng hïì haång beát. Röìi thêëy Gaàacàö coá veã chûa
muöën ài, naâng caáo tûâ thùèng caánh:
- Öng tha löîi cho töi, töi khöng thïí tiïëp chuyïån öng
lêu àûúåc. Àaä muöån röìi. Töi chó coân àuã thúâi giúâ thay
quêìn aáo àïí ài ùn töëi.
Khi anh mataào bûúác xuöëng heâ trûúác cûãa khaách
saån, anh giêån múâ caã mùæt vaâ uâ caã tai. AÂ, àûúåc lùæm, lêìn
naây thïë laâ hïët khöng bao giúâ anh yïu laåi caái con höîn
haâo trêng traáo àoá. Tûâ nay anh seä àïí hïët têm trñ vaâo
sûå nghiïåp.
Höm sau, khi Gaàacàö lïn àûúâng ài àêëu trûúâng,
anh khöng bõ nhûäng nöîi lo lùæng mï tñn aám aãnh nhû
trûúác nûäa. Anh caãm thêëy àêìy quyïët têm, anh tin chùæc
seä chiïën thùæng: tim anh raåo rûåc möåt niïìm duäng caãm
vö búâ, nhû trong nhûäng ngaây oanh liïåt xûa kia.
Trêån àêëu söi nöíi ngay tûâ àêìu. Con boâ àêìu tiïn cuãa
buöíi àêëu toã ra dai dùèng (1), têën cöng rêët dûä nhûäng
ngûúâi cûúäi ngûåa. Trong möåt luác, noá hêët ngaä ba chuá
(1) Chó nhûäng con boâ, sau khi bõ caác picaào lêëy giaáo àêm, khöng
chaåy tröën maâ cûá xöng vaâo caác con ngûåa huác lung tung.
picaào chôa giaáo ra chúâ noá vaâ hai con ngûåa bõ noá huác
nùçm gêìn chïët taåi chöî, maáu àen tuön tûâ ûác ra nhû suöëi
coân con thûá ba phaát cuöìng lïn vûâa àau vûâa súå cûá chaåy
lung tung trïn baäi àêëu, caái yïn lùæc lûu, buång thuãng,
böå ruöåt xanh vaâ àoã treo luãng lùèng giûäa cùåp baân àaåp
nhû nhûäng khuác döìi to tûúáng. Möåt luác sau, böå ruöåt
keáo lï trïn mùåt caát, bõ hai chên sau cuãa chñnh noá dêîm
lïn nïn xöí ra haâng múá vaâ thùæt nuát nhû möåt buáp súåi
bõ röëi. Con ngûåa löìng chaåy laâm cho con boâ chuá yá vaâ
àuöíi theo, lêëy sûâng nhêëc böíng con ngûåa lïn röìi hêët
xuöëng àêët, huác xeáo àïën mêëy phuát vaâo caái xaác naát vaâ
thoi thoáp. Möåt anh lao cöng trong baäi àêëu àïën kïët liïîu
àúâi con ngûåa hêëp höëi bùçng caách cùæm maånh caái
puntidia vaâo gaáy noá, con vêåt to lúán gaây guöåc giaäy giuåa
vaâi caái röìi nùçm im, böën voá cûáng àú.
Trong khi àoá möåt söë ngûúâi lao cöng khaác xaách gioã
chaåy ngang chaåy doåc, traãi rêët nhiïìu caát lïn caác vuäng
maáu vaâ caái xaác.
Cöng chuáng àûáng dêåy, hoâ heát vung tay dêåm chên.
Sûå hung dûä cuãa con boâ àaä gêy haâo hûáng. Thêëy khöng
coân ngûúâi picaào naâo trïn baäi àêëu, khaán giaã kïu vaáng
lïn àoâi hoãi:
- Àem ngûåa vaâo! Ngûåa àêu!?
Con boâ àûáng möåt mònh giûäa baäi àêëu, oai vïå, röëng
liïn höìi, àêìu ngûãng cao, sûâng àêîm maáu, vúái daãi bùng
huy hiïåu phêët phú trïn hai vai bõ xeá raách vaâ àoã loâm
cuãa noá.
Möåt söë kyå sô múái vaâo baäi àêëu vaâ cuöåc taân saát ghï
túãm laåi tiïëp tuåc. Möåt picaào vûâa múái cho con ngûåa cuãa
mònh àûáng nghiïng khiïën con mùæt bõ kñn cuãa noá quay
vïì phña con boâ vaâ anh vûâa múái tiïën lïn vaâi bûúác, muäi
giaáo chôa ra phña trûúác, laâ lêåp tûác anh bõ va chaåm vaâ
löån nhaâo caã ngûúâi lêîn ngûåa. Ngoån giaáo gêîy àaánh rùæc,
con ngûåa bõ cùåp sûâng duäng maänh huác vaâo, maáu voåt ra,
ruöåt thuãng àïí xöí hïët cûát àaái. Anh picaào ngaä àïën bõch
xuöëng àêët vaâ caác pïöng vöåi vaä duâng aáo choaâng àïí che
cho anh.
- Cêåu êëy khöng dêåy àûúåc àêu! Cöng chuáng la lïn.
Chùæc vúä àêìu röìi!
Nhûng möåt laát sau, anh picaào àûáng dêåy àûúåc, duöîi
tay, gaäi àêìu, nhùåt chiïëc muä phúát rúi xuöëng àêët, laåi
nhaãy lïn lûng con ngûåa cuä maâ mêëy anh lao cöng cuãa
àêëu trûúâng àaä dûång dêåy bùçng caách cho noá mêëy caái àaåp
vaâ mêëy caái gêåy. Röìi cûúäi con ngûåa hêëp höëi êëy, anh ta
laåi xöng vaâo con quaái vêåt.
Giai àoaån cùæm banàïri cuäng khöng keám phêìn
khuãng khiïëp vaâ cuöëi cuâng àïën khi con boâ ghï gúám guåc
xuöëng dûúái nhaát kiïëm kïët liïîu àúâi noá, khùæp baäi àêëu coá
xaác chïët vaâ vïët maáu.
Con boâ thûá hai daânh cho Gaàacàö. Khi anh tiïën àïën
chaâo öng chuã tõch cuöåc àêëu, khaán giaã toã veã coá thiïån
caãm vúái anh. Moåi ngûúâi vöën chúâ àúåi cuöåc àêëu höm nay
tûâ lêu, nïn hoå toã ra coá àöå lûúång, hún nûäa sûå anh duäng
cuãa con boâ thûá nhêët vaâ àöëng xaác ngûåa laâm cho hoå
thaânh vui veã xúãi lúãi.
Sau thuã tuåc brindix, Gaàacàö tiïën vïì phña con boâ,
àêìu trêìn, chiïëc mulïta chòa ra trûúác mùåt noá. Sau lûng
anh möåt quaäng, Ngûúâi Quöëc dên vaâ möåt pïöng khaác
bûúác theo anh. Àiïìu naây laâm cho tiïëng chó trñch nöíi
lïn úã caác bêåc ngöìi. Sao nhiïìu tuây tuâng thïë? Y nhû
toaân böå haâng giaáo phêím cuãa möåt xûá ài àûa ma.
- Moåi ngûúâi traánh xa xa! Gaàacàö theát.
Lêìn naây anh ra lïånh vúái möåt gioång nghiïm nghõ
khöng thïí nghi ngúâ, cho nïn hai ngûúâi pïöng liïìn ruát
lui.
Khi gêìn àïën con boâ, ngûúâi mataào xoâe chiïëc mulïta,
tiïën thïm vaâi bûúác nûäa, nhû úã trong thúâi kyâ nhûäng
thaânh tñch thêìn tònh nhêët cuãa anh, röìi anh dñ maãnh
vaãi saát moäm con vêåt, laâm möåt àöång taác bùçng maãnh vaãi
àoá.
- Hoan hö!...
Trïn khaán àaâi coá tiïëng rò raâo thoãa maän.
Ngûúâi con cuãa thaânh phöë Xïvilú laåi xûáng danh nhû
trûúác röìi. Anh ta laåi bùæt àêìu coá yá thûác vïì danh dûå
nghïì nghiïåp röìi.
Khi con boâ àûáng im, cöng chuáng khuyïën khñch
Gaàacàö:
- Xöng vaâo ài! Coá cú höåi àêëy!

Gaàacàö beân xöng vaâo, muäi kiïëm giú cao! Röìi, anh
nhaãy vöåi sang möåt bïn àïí thoaát ra ngoaâi têìm cuãa cùåp
sûâng.
Coá tiïëng vöî tay nhûng noá ngùæn nguãi, vaâ ngay sau
àoá nöíi lïn tiïëng rò rêìm bêët maän cuâng mêëy tiïëng huyát
saáo lanh laãnh. Àöåt nhiïn, tiïëng huyát saáo nöí ra êìm êìm
úã böën phña àinh tai nhûác oác vaâ haâng nghòn caánh tay
duöîi thùèng ra àïí chó con boâ. Lûúäi kiïëm cùæm nghiïng,
àaä xuyïn qua mònh con vêåt röìi thoâi ra úã phña bïn kia,
gêìn sau vai noá.
Khaán giaã hoa tay hoa chên ra veã rêët tûác giêån. Xêëu
höí thêåt! Ngay nhûäng àêëu sô múái vaâo nghïì vaâ töìi nhêët
cuäng khöng àïën nöîi phaåm khuyïët àiïím nùång nïì nhû
vêåy!
Ngaåc nhiïn vïì löîi lêìm cuãa mònh, Gaàacàö cuái àêìu
dûúái trêån baäo chûãi búái vaâ àe doåa. Cuöåc têën cöng cuãa
anh bùæt àêìu khaá hay, nhûng röìi anh khöng thùæng nöíi
yá muöën traánh cùåp sûâng boâ cho thêåt nhanh nïn anh àaä
àêm nhaát kiïëm vuång vïì nhuåc nhaä àoá.
Bõ thoåt möåt chên, con boâ tiïëp tuåc chaåy têåp tïînh möåt
quaäng nûäa röìi dûâng laåi cho àúä àau. Gaàacàö beân lêëy
möåt thanh kiïëm khaác röìi tiïën àïën trûúác mùåt noá àõnh
têm thûåc hiïån möåt cuá àecabenlö. Anh vûâa dñ muäi kiïëm
vaâo giûäa cùåp sûâng, vûâa hoa chiïëc mulïta bùçng tay
traái, cöët laâm cho con vêåt chuác moäm xuöëng saát àêët, röìi
anh duâng cöí tay êën muäi kiïëm. Nhûng con boâ bõ àêm
beân lùæc àêìu vaâ hêët thanh kiïëm bêåt ra.
- Möåt nheá! Cöng chuáng àöìng thanh hö lïn pha troâ.
Anh mataào laåi laâm laåi. Nhûng lêìn naây nhaát kiïëm
chó laâm cho con vêåt giêåt mònh.
- Hai nheá! Cöng chuáng móa mai heát trïn caác bêåc
ngöìi.
Gaàacàö laåi cöë möåt lêìn nûäa, nhûng cuäng nhû hai
lêìn trûúác, lêìn naây cuäng chó laâm cho con boâ röëng lïn
àau àúán.
- Ba nheá!
Röìi baãn àöìng ca nhaåo baáng bõ lêëp dûúái möåt trêån baäo
huyát saáo, chûãi ruãa, phaãn àöëi. Bao giúâ múái xong caái troâ
àï tiïån naây?
Àïën lêìn thûá tû, Gaàacàö may mùæn àêm truáng
huyïåt laâm cho con boâ guåc ngay xuöëng, nùçm nghiïng,
böën chên cûáng àúâ.
Sau khi lau möì höi vaâ chaâo öng chuã tõch cuöåc àêëu
nhû möåt cêåu hoåc troâ xêëu höí vò phaåm löîi, anh mataào
tröën vaâo sau haâng raâo trong khi caác khaán giaã keã thò
noái móa keã thò im lùång khinh khónh. Anh uöëng möåt húi
cöëc nûúác cuãa Garabatö àûa cho anh. Vò anh àaä vêån
àöång quaá nhiïìu nïn vïët thûúng cuä úã chên laåi húi àau
vaâ anh thêëy cêìn daânh sûác àïí giïët con boâ thûá hai. Anh
phaãi thûâa nhêån rùçng anh khöng coân àûúåc nhû cuä. Mùåc
dêìu àaä haå quyïët têm, anh vêîn khöng thïí àêm nhaát
kiïëm nhû trûúác kia. Chên anh khöng nhanh nheån nhû
xûa, caánh tay phaãi cuãa anh khöng coân maånh nûäa, noá
khöng tuên theo yá muöën cuãa anh mau nhû trûúác nûäa.
Tuy nhiïn, khi con boâ thûá hai cuãa anh vaâo baäi àêëu,
anh laâ ngûúâi àêìu tiïn muáa aáo choaâng trûúác mùåt noá.
Hònh daáng cuãa con boâ naây laâm anh ngaåc nhiïn, nïn
anh noáng ruöåt muöën nhòn kyä noá. Àuáng thêåt, noá khöng
phaãi laâ con boâ maâ anh àaä cuâng ngûúâi mayöran choån
höm qua. Chùæc ngûúâi ta àaä nhêìm khi phên phöëi boâ
vaâo chuöìng. Con boâ naây tröng caái maä xêëu quaá!
Cöng chuáng khöng thuâ anh vaâ coân vöî tay khen
nhûäng àûúâng muáa aáo choaâng cuãa anh, tuy hoå khöng
khen nhiïåt liïåt.
Khi trêån àêëu bûúác sang giai àoaån cuöëi cuâng vaâ
Gaàacàö àûáng nghiïng úã trûúác con boâ thò têët caã khaán
giaã àoaán biïët anh böëi röëi. Àêëu phaáp cuãa anh höîn loaån,
hïî con boâ àöång àêåy caái àêìu laâ anh vöåi vaâng nhaãy giêåt
luâi.
- Àïì phoâng nheá! Noá àuöíi theo àêëy. Cöng chuáng theát
lïn giïîu cúåt.
Gaàacàö àêm nhaát thûá nhêët, nhûng thanh kiïëm chó
ngêåp vaâo thên con boâ àöå vaâi xùngtimeát àaä bêåt ra khaá
xa.
Khi Gaàacàö àang chuêín bõ àêm nhaát thûá hai, con
boâ àöåt ngöåt têën cöng. Anh mataào khöng coân nhanh
chên nhû trûúác nïn bõ boâ va truáng laâm anh ngaä lùn
xuöëng àêët. Ngûúâi ta àõnh chaåy laåi cûáu thò anh àaä
àûáng dêåy, khöng bõ thûúng nhûng ngûúâi lêëm bem lêëm
beâm, quêìn aáo raách toaåc, caái mönha bõ rûát àûát, moán
cölïta xöí tung, möåt chiïëc giaây bõ vùng ài.
Thûúng haåi anh, nhiïìu ngûúâi giú aáo choaâng xung
quanh anh àïí che chúã. Vò tònh baån, caác mataào khaác
quêëy röëi con boâ, chuêín bõ sùén àïí anh chó viïåc kïët liïîu
àúâi noá khöng khoá khùn gò. Nhûng Gaàacàö, nhû àui
nhû àiïëc, khöng nghe yá kiïën cuãa caác àöìng nghiïåp,
khöng biïët lúåi duång nhûäng cú höåi thuêån lúåi nhêët àïí
àêm nhaát kiïëm quyïët àõnh. Mùåt taái meát, löng maây
nhñu laåi, anh noái luáng buáng trong möåt traång thaái vö yá
thûác hoaân toaân:
- Moåi ngûúâi traánh xa ra!... Moåi ngûúâi traánh xa ra!...

Trong àaám khaán giaã, möåt söë xem ra rêët thñch sûå
hoang mang cuãa Gaàacàö, coân möåt söë khaác thò cûá la
tûúáng lïn rùçng thïë laâ hoå bõ lûâa tiïìn.
Cuöëi cuâng, vúái sûå giuáp àúä cuãa nhiïìu ngûúâi muáa aáo
choaâng, Gaàacàö àêm baåt maång ba böën nhaát kiïëm
nhûng con boâ vêîn khöng laâm sao caã. Noá vûâa röëng vûâa
cuái àêìu chaåy nhung nhùng doåc haâng raâo, dûúâng nhû
àïí than thúã taåi sao ngûúâi ta laåi haânh töåi noá möåt caách
vö ñch nhû vêåy. Gaàacàö chaåy theo con boâ, möåt tay
cêìm mulïta, möåt tay cêìm kiïëm. Theo saát ngûúâi anh laâ
caã möåt àoaân pïöng vung aáo choaâng, dûúâng nhû muöën
baão con vêåt haäy quyâ guåc xuöëng baäi trûúác caái rûâng vaãi
àoã êëy.
- Sao maâ lùæm kiïëm thïë! Nhiïìu khaán giaã gaâo lïn móa
mai, lêëy ngoán tay chó vaâo cöí con vêåt lúãm chúãm nhûäng
kiïëm laâ kiïëm. Khöng phaãi laâ boâ àêu, Àûác Meå Baãy Sûå
àêëy!
Nhiïìu khaán giaã quay mùåt vïì phña lö cuãa öng chuã
tõch cuöåc àêëu vaâ kïu to:
- Thûa öng chuã tõch!... Chùèng leä àïí troâ xêëu xa naây
keáo daâi maäi aâ?...
Öng chuã tõch beân quyïët àõnh laâm möåt viïåc khiïën
àêëu trûúâng trúã laåi im lùång ngay: moåi ngûúâi tröng thêëy
möåt angoaxilï, àöåi muä löng chim, mùåc aáo khoaác ngùæn
luâng thuâng, chaåy doåc sau haâng raâo. Àïën gêìn chöî coá
con boâ, anh ta giú nùæm tay vïì phña Gaàacàö, ngoán tay
troã chó lïn trúâi. Cöng chuáng vöî tay. Àoá laâ lêìn caãnh caáo
thûá nhêët. Nïëu trûúác lêìn caãnh caáo thûá ba, con boâ chûa
bõ giïët thò noá seä àûúåc dêîn vïì chuöìng vaâ ngûúâi mataào
seä bõ nhuåc vö cuâng.
Hoaãng súå trûúác sûå àe doåa àoá, Gaàacàö hònh nhû
tónh cún àï mï, anh xöng vaâo con vêåt, thanh kiïëm
chôa thùèng. Nhûng nhaát kiïëm cuäng chùèng hún gò
nhûäng nhaát trûúác vaâ con boâ tiïëp tuåc chaåy.
Sûå thêët baåi cuãa nhaát kiïëm cuöëi cuâng naây laâm cöng
chuáng caâng phêîn nöå. Tiïëng huyát saáo vang lïn àinh tai
nhûác oác. Naâo cam, naâo voã baánh mò, naâo àïåm chên vaâ
àuã caác loaåi àaån khaác neám nhû mûa vaâo baäi àêëu. Vïì
phña khu chuöìng boâ, möåt nhoám ngûúâi khaá àöng cuâng
nhau cêët tiïëng haát Kinh Cêìu höìn nhû àûa àaám.
Cuöëi cuâng, con boâ guåc xuöëng. Chuá puntidiïrö àïën
cho noá möåt xiïn kïët liïîu àúâi noá. Mêëy con la vaâo keáo
caái xaác ra, trïn baäi àêëu chó coân laåi nhûäng vïët maáu daâi.
Tònh hònh luác vïì cuãa Gaàacàö thêåt àaáng buöìn! Vò
coá nhiïìu xe ngûåa, xe ö tö, taâu àiïån caãn àûúâng quanh
àêëu trûúâng, nïn chiïëc xe ngûåa cuãa àöåi anh phaãi doâ
tûâng bûúác. Ngûúâi ài àûúâng thêëy mêëy con la thò traánh
ra toâ moâ nhòn caác àêëu sô. Nhûng vûâa múái nhêån ra
Gaàacàö, veã mùåt hoå lêåp tûác toã veã khinh bó vaâ hònh
nhû hoå tiïëc reã laâ àaä quaá lõch sûå traánh àûúâng cho anh
ài.
Nhûäng cöî xe mui trêìn, trïn coá nhûäng phuå nûä xinh
àeåp quaâng khùn trùæng, chaåy gêìn xe anh nhûng hoå
quay àêìu ài chöî khaác àïí khoãi tröng thêëy anh hoùåc hoå
nhòn anh bùçng con mùæt buöìn rêìu thûúng haåi.
Böîng nhiïn, möåt boån treã con vêy quanh xe anh vaâ
huyát saáo. Möåt phuát sau, nhiïìu ngûúâi lúán thuöåc têìng
lúáp ngheâo cuäng nhêåp boån vúái àaám naây. Caã boån treã con
lêîn ngûúâi lúán êëy àïìu khöng àûúåc vaâo baäi xem, nhûng
caái tin anh thêët baåi nhuåc nhaä àaä lan ài khùæp núi, cho
nïn àaám cuâng dên thñch thoáa maå khöng thûúng tiïëc keã maâ
hoå tin laâ giaâu nûát àöë àöí vaách.
Möåt hoân àaá neám truáng baánh xe. Àaám biïíu tònh möîi
luác möåt àöng, àe doåa möåt caách àaáng súå. May thay cho
Gaàacàö, hai angoaxilï cûúäi ngûåa àaä chaåy laåi giaãi taán
àaám àöng höîn xûúåc vaâ höå töëng àïën têån àêìu phöë
Ancala "ngûúâi söë möåt trïn thïë giúái".
Ngaây chuã nhêåt sau, luác cuöåc àêëu bùæt àêìu, coá ngûúâi
goä cûãa rêët maånh úã khu chuöìng ngûåa. Möåt nhên viïn
àêëu trûúâng múã heá caánh cûãa tröng thêëy möåt ngûúâi àaân
öng vaâ möåt ngûúâi àaân baâ. Anh ta caâu nhaâu:
- Khaán giaã khöng vaâo àêy àûúåc!
Anh àõnh àoáng sêåp cûãa laåi thò ngûúâi àaân öng noái:
- Anh khöng nhêån ra töi aâ? Töi laâ anh rïí cuãa öng
Gaàacàö àêy maâ, coân baâ naây laâ vúå öng êëy.
Nhên viïn kia liïìn dõu ài, hoùåc vò hai ngûúâi múái
àïën laâ ngûúâi nhaâ cuãa möåt mataào danh tiïëng hoùåc vò
öng anh rïí luác bùæt tay àaä coá yá nghô rêët xaác àaáng laâ
thïm vaâo caái chaâo thên aái àoá möåt moán tiïìn thûúãng
hêåu hô.
Höm qua, Cacmen höët hoaãng vïì trêån thêët baåi múái
röìi cuãa chöìng nïn chõ àaä baân vúái Angtöniö trong
phoâng laâm viïåc cuãa chöìng vaâ noái riïng cho baác ta biïët
rùçng chõ nhêët àõnh lïn àûúâng ài Maàrit ngay chiïìu
höm êëy. Àaä taám ngaây trúâi, chõ söëng trong thêët voång,
vò chõ biïët roä tñnh kiïu cùng nghïì nghiïåp cuãa chöìng,
chõ hiïíu rùçng anh seä khöng chõu xuöëng döëc, chõ cêìm
chùæc anh sùæp laâm nhiïìu àiïìu röì daåi àïí chiïëm laåi caãm
tònh cuãa cöng chuáng. Chõ vûâa múái nhêån àûúåc möåt bûác
thû cuãa anh trong àoá anh cho hay rùçng anh seä liïìu
mònh laâm àuã moåi caách àïí cûáu vaän danh dûå. Tuy chûa
biïët mònh seä laâm gò möåt khi úã bïn chöìng, nhûng chõ
böìn chöìn muöën coá mùåt úã àoá, chõ nhêët quyïët àoâi àïën
vúái anh, dûúâng nhû chó riïng sûå coá mùåt cuãa chõ cuäng
coá thïí laâm cho anh àúä bõ nguy hiïím röìi.
- Khöng àûúåc àêu, khöng àûúåc àêu! Ngûúâi anh rïí
traã lúâi. Múå lo súå vö cùn cûá quaá...
Song sau möåt luác suy nghô, baác tûå nhuã rùçng baác
khöng nïn tûâ chöëi möåt chuyïën ài Maàrit khöng mêët
tiïìn, duâ ài vúái Cacmen coá buöìn chùng nûäa. Cho nïn
baác noái tiïëp:
- Thöi àûúåc, nïëu múå cûá nùçng nùåc àoâi ài thò töi seä
bùçng loâng ài vúái múå.
Hai ngûúâi beân lïn àûúâng, viïån möåt cúá nhò nhùçng noái
vúái baâ Aoguxtiax àïí baâ khoãi lo lùæng. Cuöåc haânh trònh
hai mûúi böën giúâ roä raâng khöng lêëy gò laâm thñch thuá
àöëi vúái Angtöniö. Cacmen luön luön khoác loác, nhùæc ài
nhùæc laåi nhûäng àiïìu lo súå ghï rúån cuãa chõ. Bêy giúâ
trong têm trñ cuãa chõ muåc àñch cuãa chuyïën àoá àaä
thaânh roä raâng hún vaâ chõ tuyïn böë vúái ngûúâi anh rïí:
- Em seä noái dûát khoaát vúái nhaâ em. Chuáng em àaä

khaá giaâu röìi, em nhêët àõnh àoâi nhaâ em phaãi giaãi nghïå.
Trêån àêëu naây phaãi laâ trêån àêëu cuöëi cuâng cuãa anh êëy...
Nhûng maâ nhû thïë cuäng chûa àûúåc. Têm linh baáo cho
em biïët rùçng seä coá chuyïån khöng hay xaãy ra cho anh
êëy. Chuáng ta túái Maàrit khaá súám nïn em coân àuã thúâi
giúâ àïí gùåp anh êëy trûúác trêån àêëu vaâ em seä coá caách
thuyïët phuåc anh êëy khöng àêëu trêån chiïìu nay nûäa.
Nghe thêëy thïë, ngûúâi anh vúå kïu toaáng lïn, giú hai
tay lïn trúâi, tûác giêån phaãn àöëi:
- Vö lyá quaá! Phuå nûä laâ nhû vêåy àoá! Khi àêìu oác hoå
muöën caái gò laâ khöng coá caách naâo noái cho hoå hiïíu rùçng
khöng thïí laâm àûúåc. Múå tûúãng rùçng khöng coá chñnh
quyïìn, khöng coá luêåt phaáp, khöng coá quy chïë cuãa mön
àêëu boâ àêëy hùèn, múå tûúãng chó cêìn möåt baâ vúå súå cuöëng
cuöìng öm lêëy cöí chöìng laâ öng chöìng coá thïí quùèng ngay
húåp àöìng vaâo soåt raác, coi khinh cöng chuáng hay sao?...
Sau trêån àêëu, múå muöën baão Huan thïë naâo tuây yá múå,
nhûng trûúác àoá thò khoan àaä! Chuáng ta khöng thïí àuâa
vúái chñnh quyïìn àûúåc àêu, múå hiïíu chûa? Nïëu khöng
thò chuáng ta seä vaâo tuâ têët caã!...
Trong thêm têm, Angtöniö muöën àûúåc yïn öín xem
trêån àêëu, baác khöng muöën bõ cuåt hûáng vò möåt caãnh
tûúång nùång nïì nhêët àõnh seä xaãy ra nïëu hai vúå chöìng
Gaàacàö gùåp nhau. Vò vêåy khi túái Maàrit vaâo khoaãng
mûúâi giúâ saáng, Cacmen vûâa ngoã yá muöën àïën chöî
Gaàacàö ngay tûác khùæc thò Angtöniö nghô ra möåt mûu

meåo ñch kyã, duâng lyá luêån àanh theáp naây àïí gaåt ài:
- Múå maâ àïën àêëy thò seä laâm cho cêåu êëy hoang mang
vaâ khi ra àêëu trûúâng cêåu êëy seä röëi trñ. Múå haäy nghô
laåi maâ xem: nïëu cêåu êëy gùåp chuyïån chùèng may laâ löîi
taåi múå àêëy!...
Vò thïë Cacmen àaânh àïí Angtöniö dêîn àïën khaách
saån do baác choån vaâ chõ nùçm daâi trïn traâng kyã úã phoâng
mònh trong khi ngûúâi anh rïí laâm möåt voâng úã Puecta
Àen Xön. Nhûng sau bûäa cúm maâ chõ hêìu nhû khöng
ùn àûúåc miïëng naâo, chõ söët ruöåt vò möëi lo lùæng möîi luác
möåt tùng cho àïën giúâ trêån àêëu bùæt àêìu, röìi àöåt nhiïn
chõ noái vúái Angtöniö àang sùæp sûãa ài ra àêëu trûúâng:
- Cho em ài vúái baác!
Khöng phaãi chõ àõnh kiïëm möåt chöî ngöìi úã khaán àaâi
àïí xem têën kõch àêîm maáu. Chõ rêët súå nhûäng trêån àêëu
boâ, chõ caãm thêëy khöng àuã can àaãm àïí xem Gaàacàö
liïìu thên trûúác mùåt chõ. Nhûng khöng hiïíu vò sao chõ
nhêët quyïët muöën úã gêìn anh trong giúâ phuát nguy hiïím.
Chõ seä nêëp úã möåt chöî, bêët cûá úã àêu, trong khu nhaâ
phuå cuãa àêëu trûúâng, vaâ úã àoá chõ seä run súå khoác loác chúâ
cho àïën luác kïët thuác cuöåc taân saát ghï túãm.
Lêìn naây, ngûúâi anh rïí hiïíu rùçng coá traách mùæng chõ
cuäng vö ñch. Vaâ vò baác súå àïën àêëu trûúâng trïî giúâ,
khöng kõp xem àöåi àêëu ài diïîu haânh vaâo baäi, baác àaânh
dïî daâng nhêån lúâi dêîn chõ ài.
Mùåc quêìn aáo àen vaâ quaâng khùn choaâng, Cacmen

nhòn ra böën phña sên khu chuöìng ngûåa luác bêëy giúâ
vùæng ngùæt. ÚÃ àùçng xa, sau nhûäng bûác tûúâng gaåch dêìy,
coá tiïëng êm nhaåc vaâ ngûúâi ta caãm thêëy sûå höìi höåp cuãa
khaán giaã chó thónh thoaãng bõ nhûäng tiïëng la theát phêën
khúãi vaâ nhûäng tiïëng rò rêìm toâ moâ laâm giaán àoaån. Caác
àêëu sô àang diïîu haânh trûúác öng chuã tõch cuöåc àêëu.
- Nhaâ töi àêu? Vúái gioång run run, Cacmen hoãi nhên
viïn cuãa àêëu trûúâng ra múã cûãa cho chõ vaâ Angtöniö.
- Cêåu êëy cêìn úã àêu thò cêåu êëy úã àoá! Ngûúâi anh rïí
traã lúâi phuä phaâng tûác mònh vò mêët xem phêìn àêìu cuãa
cuöåc àêëu. Múå àïën àêy thêåt laâ àiïn. Múå khöng muöën
xem àêëu thò múå laâm gò bêy giúâ?
Ngûúâi nhên viïn àêëu trûúâng àöång loâng thûúng
ngûúâi phuå nûä mùæt àoã hoe vaâ coá veã hïët sûác lo lùæng, beân
naãy ra möåt yá kiïën naây:
- Hay laâ baâ vaâo nhaâ nguyïån?
Chõ nhêån lúâi ngay: àoá laâ möåt núi yïn tônh àïí chõ coá
thïí laâm möåt caái gò hûäu ñch cûáu giuáp Gaàacàö. Vïì phêìn
ngûúâi anh rïí, baác rêët thñch vaâ traánh thoaát chõ vaâ baác
hêëp têëp ài tòm chöî ngöìi trïn khaán àaâi.
ÚÃ nhaâ nguyïån, Cacmen àïí yá trûúác tiïn àïën tònh
traång ngheâo naân, xú xaác cuãa baân thúâ, chó coá böën ngoån
nïën nhoã chaáy trûúác aãnh tûúång Àûác Baâ Àöìng Trinh
ngöìi bïn chim böì cêu. Chõ àûa möåt àöìng àuarö cho
ngûúâi nhên viïn nhúâ baác ta ài kiïëm cho chõ mêëy cêy
saáp to. Baác ta gaäi àêìu: "Saáp to aâ? Xung quanh àêëu
trûúâng laâm gò ra saáp to maâ kiïëm?". Röìi baác sûåc nhúá
rùçng mêëy baâ chõ cuãa möåt öng mataào vêîn mang saáp
àïën möîi lêìn öng em àêëu. Coá leä haäy coân vaâi cêy cêët úã
trong tûúâng. Baác beân ài tòm vaâ thêëy saáp. Bêy giúâ chó
coân thiïëu caái àïí cùæm saáp. Nhûng baác ta laâ möåt ngûúâi
thaáo vaát: baác baây mêëy caái chai khöng quùèng trong goác
phoâng, cùæm saáp vaâo miïång noá röìi àùåt nhûäng cêy àeân
àún giaãn àoá lïn baân thúâ.
Coân coá möåt mònh trong nhaâ nguyïån. Cacmen quyâ
xuöëng, hûúáng àöi mùæt àêîm lïå vïì phña bûác aãnh àêìy buåi
bêåm saáng àoã lïn trong aánh saáp. Chõ khöng biïët Àûác
Meå naây, nhûng chõ àoaán rùçng baâ cuäng hiïìn vaâ töët nhû
Àûác Meå úã Xïvilú maâ chõ thûúâng cêìu khêën. Hún nûäa,
àêy laâ Àûác Meå cuãa caác àêëu sô, ngûúâi hùçng nghe hoå cêìu
nguyïån trong giúâ phuát quan troång nhêët, khi sûå nguy
hiïím úã ngay trûúác mùæt laâm thûác tónh trong têm trñ
cuãa nhûäng con ngûúâi vö hoåc naây möåt loâng möå àaåo
chên thaânh vaâ chùæc hùèn chöìng chõ cuäng àaä nhiïìu lêìn
quyâ göëi trûúác baân thúâ naây. Àiïìu àoá àuã laâm cho chõ coá
thiïån caãm vúái bûác aãnh chûa quen biïët, laâm cho chõ
ngùæm noá möåt caách tin tûúãng suâng kñnh vaâ cêìu nguyïån
nhiïåt liïåt vöåi vaä.
Nhûng têm trñ cuãa chõ bêët giaác phaãi xao laäng. Vò coá
nhiïìu tiïëng àöång laå êm vang khöng roä rïåt vùèng àïën
tai chõ. Àöi luác chõ nghe thêëy nhû tiïëng gêìm cuãa ngoån
nuái lûãa xa xa hoùåc nhû tiïëng rêìm rêìm cuãa möåt cún
baäo taáp. Nhûäng tiïëng àöång kinh khuãng naây laâm cho
chõ àoaán ra chuyïån gò àang diïîn ra úã möåt núi khöng
tröng thêëy. Dûåa vaâo tñnh chêët cuãa tiïëng öìn aâo, chõ
àoaán ra nhûäng giai àoaån bi thaãm àang nöëi tiïëp nhau
trïn baäi àêëu. Khi thò nhûäng tiïëng theát cöng phêîn nöí
ra keâm theo nhûäng tiïëng huyát saáo, khi thò tiïëng cuãa
haâng nghòn con ngûúâi cuâng noái nhûäng lúâi khöng thïí
nghe roä. Röìi àöåt nhiïn möåt tiïëng kïu súå haäi nöíi lïn,
möåt tiïëng kïu thêët thanh keáo daâi tûåa nhû vang àïën
têån trúâi xanh gúåi hònh aãnh cuãa haâng nghòn haâng vaån
böå mùåt taái ài vò xuác àöång, nghïín ra àïí xem caãnh boâ
àuöíi theo ngûúâi. Röìi tiïëng kïu böîng im bùåt, sûå im lùång
trúã laåi, cún nguy hiïím àaä bõ xua tan.
Cuäng coá nhûäng khoaãng thúâi gian im lùång, rêët im
lùång, dûúâng nhû khaán àaâi to lúán kia tröëng röîng hoùåc
mûúâi böën nghòn khaán giaã chen chuác nhau trïn caác bêåc
ngöìi àïìu khöng àöång àêåy, khöng thúã. Nhûng sûå im
lùång naây khöng keáo daâi, möåt laát sau laåi coá nhûäng
tiïëng theát múái, nhûäng tiïëng hö múái êìm ô àïën nöîi ngûúâi
ta coá thïí tûúãng rùçng toaân böå àêëu trûúâng suåp àöí tan
taânh àïí loan baáo boâ ra hoùåc àïí baáo hiïåu giai àoaån haå
saát àaä túái.
Möåt luác sau, Cacmen chuá yá àïën nhûäng tiïëng àöång
úã gêìn chõ, khöng giöëng nhûäng tiïëng àöång trûúác. Coá
tiïëng chên bûúác laåi gêìn, tiïëng caánh cûãa múã maånh,
tiïëng ngûúâi noái höín hïín nhû àang vaác nùång.
- Khöng sao caã, tiïëng möåt ngûúâi noái. Cêåu khöng
chaãy maáu. Cêåu chó bûúu àêìu thöi! Trûúác khi trêån àêëu
kïët thuác, cêåu coá thïí laåi nhaãy lïn mònh ngûåa àêëy!
Möåt tiïëng ngûúâi khaác, rïìn ró, höín hïín khöng thïí noái
to vò àau àúán, àaáp bùçng gioång Øngàaludi:
- Laåy Àûác Meå Töët Laânh Àún Tônh! Con súå bõ gêîy
caái gò àêy... Baác sô khaám kyä cho töi nheá... Chao öi! Caác
con töi úi!...
Cacmen ruâng mònh hoaãng súå, suyát ngêët lùån xuöëng
saân nhaâ, muäi nhû daâi ra vò xuác àöång, hai maá taái nhúåt
vaâ truäng sêu. Chõ cöë cêìu nguyïån laåi, àïí hïët têm trñ
vaâo lúâi cêìu nguyïån àau khöí cuãa mònh, cöë khöng nghe
nûäa nhûäng tiïëng àöång khuãng khiïëp kia. Tuy cöë gùæng
nhû vêåy, chõ vêîn loaáng thoaáng nghe thêëy tiïëng nûúác
roác raách möåt caách àaáng súå vaâ nhûäng tiïëng noái khöng
roä, chùæc laâ tiïëng caác thaây thuöëc vaâ y taá àang chûäa
chaåy cho ngûúâi picaào ngaä ngûåa bõ thûúng.
Àûúåc möåt luác, chõ khöng chõu nöíi nûäa. Möåt mònh úã
trong nhaâ nguyïån, bõ nhûäng tiïëng àöång khuãng khiïëp
àeâ nùång lïn têm trñ laâm cho chõ hoaãng súå, chõ nhû
khöng söëng nûäa, nhû sùæp chïët khiïëp. Thaâ ài ra ngoaâi,
àïën chöî thoaáng àaäng, xem chuyïån gò àang xaãy ra.
Chõ beân rúâi nhaâ nguyïån trúã ra sên. Chöî naâo cuäng
thêëy maáu: maáu haâng vuäng trïn mùåt àêët, maáu haâng
vuäng quanh mêëy caái chêåu göî to, maáu loang mùåt nûúác
trong caác chêåu àoá.
Caác chuá picaào úã baäi àêëu ra, ngöìi trïn lûng nhûäng
con ngûåa gêìy chaãy maáu roâng roâng, da thuãng, ruöåt xöí
luãng lùèng. Cacmen tröng thêëy chuá Pötagiï vûâa nùång
nïì xuöëng ngûåa vûâa chûãi möåt traâng ngûúâi lao cöng
khöng biïët caách giuáp chuá treâo xuöëng. Nùång nïì vò
mang àöi ghïåt to lúán giêëu sau caái quêìn cöåc cheän vaâ vò
caác khúáp xûúng bõ tï baåi sau mêëy lêìn ngaä, chuá picaào
höå phaáp hïët xoa vai laåi vùån mònh coi böå àau àúán;
nhûng chuá vêîn cûúâi, nhe têët caã böå rùng ngûåa trùæng
nhúãn ra.
- Caác cêåu coá tröng thêëy anh Gaàacàö höm nay àêëu
nhû thïë naâo khöng? Chuá noái vúái nhûäng ngûúâi xung
quanh. Höm nay anh êëy thêåt tuyïåt, phaãi noái cho cöng
bùçng àöëi vúái anh êëy!
Quaã vêåy, Gaàacàö àaä toã ra taáo baåo àïën röì daåi
dûúâng nhû anh khöng biïët thïë naâo laâ nguy hiïím nûäa.
Vñ duå, sau khi cûáu möåt anh picaào bõ ngaä ngêët thoaát
khoãi con boâ, anh àaä duâng mêëy ngoán muáa aáo choaâng
taáo baåo kiïíu vïrönica duå con vêåt àïën chñnh giûäa baäi
vaâ úã chñnh chöî êëy, trong khi noá ngaåc nhiïn sûäng laåi
anh àûáng úã trûúác mùåt noá, giú buång ra nhû àïí thaách
noá. Röìi duäng caãm nhû trong nhûäng ngaây oanh liïåt
trûúác kia, anh quyâ xuöëng trûúác cùåp sûâng, vûún tay ra
cho àïën luác chaåm vaâo caái moäm suâi boåt cuãa noá. Thêëy
con vêåt vêîn àûáng yïn, anh beân öm trong tay caái aáo
choaâng gêåp laåi laâm göëi röìi tûâ tûâ nùçm xuöëng ngay
trûúác muäi noá, mùåc noá nghi nghi hoùåc hoùåc àaánh húi
vêåt laå luâng coá leä giêëu úã bïn trong möåt caái bêîy cuäng
nïn (1). Cuöëi cuâng àuáng vaâo luác con vêåt chuác sûâng
xuöëng àïí xöng vaâo huác thò ngûúâi mataào luöìn vaâo
giûäa böën chên noá khiïën cho con quaái vêåt, trïn àaâ chaåy
muâ quaáng nhaãy voåt qua ngûúâi àõch thuã maâ khöng
chaåm. Àaão mùæt nhòn böën phña, Pötagiï nhêån ra
Cacmen nhûng chuá khöng hïì toã veã ngaåc nhiïn chuát
naâo. Ngêy ngö àúâ àêîn vaâ say rûúåu thûúâng xuyïn,
chùèng coá caái gò úã trïn àúâi coá thïí laâm cho chuá xuác àöång.
- Xin chaâo chõ Cacmen, chuá noái. Höm nay anh êëy
thêåt tuyïåt diïåu. Chõ ra maâ xem. Khöng coá ai laâm àûúåc
nhû anh êëy!
Röìi cêët bûúác khïå nïå, chuá tiïën vïì phña traåm xaá àïí
thùm ngûúâi baån bõ thûúng gêìn chïët.
Àang luác àoá, mêëy anh lao cöng cuãa baäi àêëu dùæt vïì
möåt con ngûåa thuãng buång, ruöåt gan thoâi ra loâng thoâng
dûúái bao tûã nhû mùæc bïånh thoaát traâng gúám ghiïëc. Lêåp
tûác möåt ngûúâi tröng nom chuöìng ngûåa chaåy ngûúåc
chaåy xuöi, giú tay giú chên tong tong taã taã vaâ kïu to:
(1) Haânh àöång duäng caãm nùçm xuöëng àêët trûúác mùåt con boâ, lêëy
aáo choaâng laâm göëi, àaä coá lêìn àûúåc ngûúâi mataào Fabrilö
thûåc hiïån úã àêëu trûúâng Valùngxú.
- Maånh daån lïn caác cêåu! Naâo, hùng haái lïn!

Möåt anh chùn ngûåa thêån troång àïën gêìn con ngûåa
àang àaá hêåu lung tung trong cún àau. Anh ta thaáo
yïn, buöåc böën voá ngûåa röìi keáo giêåt chuáng vaâo vúái
nhau, khiïën con vêåt ngaä lùn ra. Mêëy ngûúâi lao cöng,
öëng tay aáo xùæn cao, vöåi vaä cuái xuöëng caái buång raách
toaác àang phun maáu vaâ nûúác giaãi nhû suöëi vaâ cöë êën
vaâo trong löî thuãng kinh khuãng êëy caác thûá ruöåt gan bõ
xöí ra ngoaâi. Möåt ngûúâi lao cöng khaác cheån àêìu con vêåt
úã dûúái àêìu göëi cuãa mònh, cöë sûác ghò noá xuöëng àêët.
Cuöåc giaãi phêîu kyâ laå êëy khöng dïî daâng vò con bïånh
thúã höín hïín nïn nhiïìu böå phêån cú thïí cuãa noá bõ àêíy
ra ngoaâi, khiïën mêëy ngûúâi chûäa cho noá phaãi nhùåt
haâng vöëc vaâ cöë sûác àuát vaâo laåi. Hún nûäa, con ngûåa àaä
àïí laåi trïn baäi àêëu möåt phêìn ruöåt bõ hai chên sau cuãa
noá rûát àûát, cho nïn trong buång noá coá möåt khoaãng
tröëng phaãi toång haâng nùæm xú gai vaâo cho àêìy. Vaá vñu
xong àêu àêëy, mêëy ngûúâi duâng dêy khêu da noá laåi, döåi
möåt xö nûúác lïn àêìu noá, cùæt nhûäng súåi dêy buöåc tuám
böën voá cuãa noá, lêëy gêåy to nïån nhûäng caái nïn thên àïí
múâi noá àûáng dêåy. Röìi mêëy ngûúâi dêîn noá ài "àaánh
boáng" nghôa laâ döåi nûúác lïn khùæp ngûúâi noá, àïí cho da
deã noá àûúåc lau rûãa vaâ saáng suãa trong ñt phuát. Thïë laâ
àuã lùæm röìi, vò möåt picaào sùæp àûa con vêåt khöën naån
trúã laåi baäi àêëu, vaâ lêìn naây thò noá seä bõ con boâ möång
cho möåt cuá khöng taâi naâo chaåy chûäa àûúåc nûäa.
Cacmen kinh hoaãng àaä tröën vaâo trong caác cûãa toâ voâ.
Chõ muöën nhùæm mùæt bõt tai àïí khöng thêëy nûäa, khöng
nghe nûäa, nhûng mùæt chõ vêîn cûá múã ra àïí tröng thêëy
maáu, tai chõ vêîn hûúáng vïì nhûäng tiïëng àöång tiïëp tuåc
voång laåi tûâ khaán àaâi. Chõ khöng biïët caác mataào vaâo
àêëu theo thûá tûå naâo: coá leä tiïëng keân thöíi bêy giúâ baáo
hiïåu àïën lûúåt Gaàacàö sùæp phaãi àûúng àêìu vúái möåt
con quaái vêåt. Chao öi! Chõ phaãi ra khoãi àêëu trûúâng aác
nghiïåt naây àïí têm trñ àúä bõ voâ xeá!
Böîng nhiïn, ngûúâi anh rïí laåi hiïån ra, mùåt maây raång
rúä phêën khúãi:
- Cêåu êëy höm nay thêåt tuyïåt! Cêåu êëy vûâa múái giïët
con boâ thûá nhêët möåt caách anh duäng hún bao giúâ hïët!
- Xin baác àûa töi ài khoãi núi àêy! Chõ ngheån ngaâo
van xin.
Angtöniö nhùn mùåt: Baác khöng thñch àûa Cacmen
vïì khaách saån vò nïëu thïë baác seä khöng àûúåc xem àoaån
cuöëi cuãa möåt buöíi diïîn xuêët rêët àeåp mùæt. Súå nhû vêåy
thêåt laâ treã con! Coá gò nguy hiïím àêu! Gaàacàö ùn
söëng nuöët tûúi caác con boâ maâ!
- Em van baác àûa em ra khoãi núi àêy! Trong ngûúâi
em laâm sao êëy! Baác seä àïí em úã nhaâ thúâ naâo maâ chuáng
ta gùåp àêìu tiïn...
Angtöniö nhúá ra rùçng tûâ àêëu trûúâng àïën nhaâ thúâ
Thaánh Aocutinh chó ài nùm phuát laâ túái nïn baác bùçng
loâng. Noái toám laåi, baác chùèng súå mêët xem toaân böå trêån
àêëu múái maâ keân àaä bùæt àêìu baáo hiïåu, vaâ khi naâo àêíy
cö em dêu phiïìn phûác naây vaâo nhaâ thúâ êëy xong, baác
seä tha höì yïn laânh hûúãng caái thuá xem trêån àêëu...
Khi con boâ thûá hai daânh cho Gaàacàö xuêët hiïån
trïn baäi àêëu, daáng dêëp cuãa noá laâm cho khaán giaã khoá
chõu. Noá to lúán, àeåp maä, nhûng cûá chaåy lùng xùng, ngú
ngaác nhòn laân soáng ngûúâi sùåc súä chen chuác trïn caác
bêåc ngöìi vaâ hònh nhû noá súå tiïëng kïu la, tiïëng huyát
saáo cuãa khaán giaã. Caác pïöng àuöíi theo noá, giú aáo
choaâng ra trûúác mùåt noá. Nhûng sau khi laâm ra veã
àõnh xöng vaâo nhûäng têëm vaãi àoã êëy, noá ngaåc nhiïn
thúã phò phoâ, xoay mònh laåi röìi löìng lïn boã chaåy. Caái
taâi lêín tröën nhanh naây, laâm cöng chuáng tûác giêån.
- Khöng phaãi boâ àêu, khó caái àêëy! Khaán giaã cöng
phêîn gaâo lïn.
Maäi maäi caác pïöng múái luâa àûúåc noá àïën gêìn haâng
raâo, vïì phña coá nhûäng picaào àang ngöìi im trïn mònh
ngûåa, giaáo chôa lùm lùm chúâ noá. Noá chaåy laåi bïn möåt
kyå sô, röëng lïn möåt caách man rúå, àêìu cuái xuöëng nhû
sùæp têën cöng. Nhûng khi muäi giaáo sùæp chaåm vaâo cöí
noá, noá thònh lònh nhaãy toát sang möåt bïn, luöìn giûäa caác
aáo choaâng röìi laåi boã tröën. Àang chaåy, gùåp möåt picaào
khaác, noá laåi traánh, vûâa lêín vûâa röëng. Trong cún hoaãng
súå, noá nhaâo àïën gêìn möåt picaào thûá ba, anh naây vûún
giaáo àêm truáng bûúáu cöí cuãa noá. Sûå "trûâng phaåt" êëy chó
laâm noá thïm nhaát vaâ chaåy thïm nhanh.
Khaán giaã àûáng dêåy haâng loaåt hoa tay dêåm chên, hoâ
la:
- Thûa öng chuã tõch!... Möåt con boâ nuöi trong nhaâ
àêëy!... Xêëu höí quaá!... Lûãa ài! Lûãa ài! (1)
Öng chuã tõch coá veã lûúäng lûå thò tiïëng öìn aâo tùng
thïm lïn. Àuã caác thûá àöì vêåt neám nhû mûa xuöëng
xung quanh con vêåt. Möåt caái chai va phaãi möåt caái
sûâng cuãa noá vaâ tiïëng vöî tay ran lïn:
- Lûãa ài! Lûãa ài!
Cuöëi cuâng, öng chuã tõch phaãi vêîy möåt caái khùn
quaâng cöí maâu àoã, vaâ dêëu hiïåu êëy àûúåc khaán giaã hoan
nghïnh rêìm rêìm. "Banàïri lûãa" laâ möåt caãnh tûúång àùåc
biïåt, möåt giai àoaån bêët ngúâ laâm cho trêån àêëu thïm
hûáng thuá. Nhiïìu khaán giaã la oá àïën khaãn cöí, nhûng
trong thêm têm laåi rêët thñch coá giai àoaån êëy.
Ngûúâi Quöëc dên tiïën lïn, caánh tay giú thùèng hai caái
banàïri to boåc giêëy nêu. Baác bûúác àïën caånh con boâ, ra
veã khinh thûúâng chùèng àïì phoâng gò mêëy röìi cùæm caác
(1) Lûãa ài! Lûãa ài!: muöën kñch thñch nhûäng con boâ quaá nhuát
nhaát, ngûúâi ta cùæm vaâo cöí noá nhûäng "banàïri lûãa". Nhûäng
banàïri êëy coá buöåc phaáo thûúâng vaâ phaáo thùng thiïn, khi
cùæm vaâo bûúáu cöí boâ thò möìi cuãa chuáng chaåm vaâo möåt caái buâi
nhuâi khiïën chuáng nöí trïn lûng con vêåt laâm noá hung lïn.
cêy "gêåy" nùång trõch êëy vaâo bûúáu cöí noá, trong tiïëng
hoan hö traã thuâ cuãa cöng chuáng.
Nghe àaánh rùæc nhû coá caái gò bõ xeá raách, röìi hai
luöìng khoái trùæng voåt ra trïn cöí con vêåt. AÁnh saáng ban
ngaây laâm cho ngûúâi ta khöng tröng thêëy lûãa, nhûng
löng con boâ bõ chaáy xeám möåt vïåt àen röång lan ra trïn
bûúáu cöí cuãa noá.
Kinh ngaåc vïì sûå haânh töåi man rúå naây, con vêåt chaåy
tröën caâng nhanh. Nhûng tha höì cho noá nhaãy, tha höì
cho noá lùæc vaâ ngoeåo àêìu àïí àõnh duâng rùng nhöí nhûäng
ngoån àuöëc quaái aác, têët caã àïìu vö hiïåu. Noá vêîn phaãi
mang theo khùæp núi tiïëng nöí àò àuâng vaâ àöëng giêëy
vuån chaáy bay tûá tung trûúác mùæt noá. Thêëy con boâ hïët
nhaãy chaåy àïën veåo àêìu veåo cöí, khaán giaã rêët thñch, cûúâi
vang vaâ noái giúän:
- Phaáo cuâ noá àêëy!... Noá muáa kheáo thêåt! Möåt con boâ
thöng minh àêëy!...
Khi caác banàïri ngûâng nöí vaâ xò lûãa, chöî múä bõ noáng
chaãy taåo ra nhûäng bong boáng trïn da cöí con vêåt vaâ
muâi da chaáy thaânh than kheát leåt toãa ra khùæp àêëu trûúâng.
Khöng caãm thêëy lûãa àöët àau nûäa, con vêåt dûâng laåi
àêìu thoäng xuöëng, mùæt àoã ngêìu, moäm suâi boåt, sûúân höín
hïín.
Cho túái luác naây Gaàacàö vêîn àûáng bïn haâng raâo rêët
buöìn bûåc vò chùèng may phaãi àêëu vúái möåt con boâ nhû
thïë. Vaâ anh thanh minh vúái nhûäng khaán giaã laäo luyïån
ngöìi úã haâng àêìu. Möåt trêån àêëu múã àêìu hay nhû thïë
maâ bêy giúâ thò thïë naây! Thêåt xuái quêíy cho anh gùåp
phaãi möåt con boâ thõt!
- Laâm thïë naâo àûúåc, anh nhuán vai kïët luêån àïí taå
löîi trûúác. Töi chó biïët cöë hïët sûác, nhûng chùæc seä chùèng
coá gò hay lùæm àêu.
Luác keân baáo hiïåu giai àoaån haå saát, Gaàacàö laâm
thuã tuåc brinàix möåt caách ngùæn goån röìi bûúác thùèng vïì
phña con boâ. Khaán giaã lúán tiïëng khuyïn anh:
- Mau tay lïn nheá! Noá khöng àaáng cho ta giûä àuã lïî
nghi àêu!
Anh mataào xoâe caái mulïta trûúác mùåt con boâ vaâ con
vêåt têën cöng. Nhûng vûâa múái bõ haânh haå xong noá àaä
hiïíu nïn noá têën cöng khöng hung hùng, roä raâng noá
àõnh tñnh toaán àoân cuãa noá àïí àaánh truáng àñch, quêåt
ngaä vaâ xeá tan keã thuâ ra tûâng maãnh. Ngûúâi naây laâ
ngûúâi àêìu tiïn àûáng trûúác cùåp sûâng cuãa noá tûâ luác noá
bõ haânh hònh bùçng lûãa.
Böå àiïåu múái cuãa con boâ laâm cho noá lêëy laåi àûúåc caãm
tònh cuãa khaán giaã, tiïëng vöî tay vang lïn àïí khen caã
hai àöëi thuã.
Khi con boâ cuái àêìu, phöìng maá nhû àiïn, lûúäi theâ leâ
ra, têët caã àêëu trûúâng im lùång chúâ àúåi möåt nhaát kiïëm
quyïët àõnh. Im lùång àïën mûác úã haâng ghïë cuöëi cuâng
ngûúâi ta cuäng nghe thêëy tiïëng hai thanh göî kheä chaåm
vaâo nhau: àoá laâ Gaàacàö, àïí àêm cho dïî, àang duâng
muäi kiïëm gaåt vïì phña sau hai caái banàïri chaáy àen
cho guåc xuöëng giûäa cùåp sûâng. Böîng nhiïn do möåt
luöìng àiïån bñ mêåt naâo àoá, cöng chuáng caãm thêëy rùçng
coá sûå thöng caãm vûâa múái thiïët lêåp giûäa yá chñ cuãa hoå
vaâ yá chñ cuãa ngûúâi mataào: anh naây àaä quyïët têm vaâ
àang chuêín bõ haå con boâ bùçng möåt nhaát kiïëm thêåt
xuêët sùæc.
- Àêm ài! Cöng chuáng heát lïn.
Thïë laâ Gaàacàö xöng lïn àêm. Nhûng con vêåt, àaáng
leä laão àaão vaâ ngaä thò laåi boã chaåy vaâ kïu röëng lïn dûä
túån, trong khi nhaát kiïëm cuãa Gaàacàö àêm khöng sêu,
nïn luãng lùèng úã cöí con boâ, bêåt ra dêìn dêìn röìi cuöëi
cuâng rúi xuöëng baäi caát.
Lêìn naây cuäng giöëng nhiïìu lêìn khaác, ngûúâi mataào
àaä bêët giaác quay àêìu ài chöî khaác vaâ phoáng nhaát kiïëm
ài quaá ngùæn.
Gaàacàö nhùåt thanh kiïëm lïn, chùèng coân buång daå
naâo àïí phaãn khaáng sûå bêët bònh cuãa khaán giaã quaá àöå
lûúång àöëi vúái ngûúâi khaác vaâ quaá taân nhêîn àöëi vúái anh.
Khöng biïët vò söë mïånh ra sao maâ anh cûá àêm trûúåt
maäi thïë naây? Vò sao anh khöng thïí àûa ngêåp têån
chuöi nhû xûa kia nûäa?
Trong khi laåi bûúác àïën gêìn con boâ, anh caãm thêëy
phaãng phêët rùçng möåt pïöng múái àïën àûáng úã bïn anh.
Àoá laâ Ngûúâi Quöëc dên. Baác ta noái vúái anh:
- Anh Huan, bònh tônh! Àûâng cuöëng nheá!
Ngûúâi mataào àïën àûáng àöëi diïån vúái con boâ, coân noá
thò àûáng im coá veã chúâ àúåi. A tûúãng khöng cêìn laâm
nhûäng àöång taác bùçng mulïta. Anh xoay nghiïng
ngûúâi, keáo lï maãnh vaãi àoã saát mùåt àêët, àùåt thanh
kiïëm ngang têìm mùæt röìi phoáng nhanh caánh tay giûäa
cùåp sûâng.
Anh bõ con boâ lêëy àêìu hêët ra, anh ngaä vêåt xuöëng
baäi caát. Con boâ xöng vaâo nhêëc böíng ngûúâi anh àaä
thaânh vö tri vö giaác röìi neám xuöëng mùåt àêët vaâ chaåy
doåc haâng raâo. Moåi ngûúâi tröng thêëy thanh kiïëm cùæm
ngêåp têån chuöi trïn u vai con vêåt.
Ngûúâi mataào àûáng dêåy möåt caách khoá khùn vaâ toaân
thïí khaán giaã vöî tay hoan hö: "Ngûúâi con cuãa Xïvilú
muön nùm! Lêìn naây quaã thêåt anh àêëu rêët hay!"
Nhûng Gaàacàö khöng àaáp laåi thõnh tònh àoá bùçng möåt
dêëu hiïåu caãm ún naâo caã. Anh vêîn cuái lom khom coá veã
àau àúán vaâ súâ soaång buång mònh. Röìi anh chuïënh
choaáng bûúác vaâi bûúác, nhòn sang bïn traái röìi sang bïn
phaãi muöën tòm cûãa ra, cuöëi cuâng anh laão àaão nhû möåt
ngûúâi say rûúåu vaâ ngaä guåc xuöëng.
Böën ngûúâi lao cöng cuãa baäi àêëu chaåy laåi vaâ àùåt anh
lïn vai hoå. Trong khi hoå khïnh anh àïën traåm xaá, àêìu
anh lùæc lû, xaám ngùæt, mùæt anh àúâ àêîn.
Anh àûúåc àùåt lïn giûúâng, bêët àöång. Chùèng thêëy
maáu chaãy ra úã àêu.
Garabatö vaâ Ngûúâi Quöëc dên beân cúãi quêìn aáo cho
chuã, thaáo ghim caâi, cúãi khuy aáo, rûát caác àûúâng khêu,
coân Pötagiï thò nhòn bùçng con mùæt thúâ thêîn, tay vo
troân caái muä cuãa chuá.
Hai thaây thuöëc chaåy àïën tûâ phuát àêìu cuäng nhòn
ngûúâi bõ thûúng, khöng noái gò caã. Hoå chûa thïí hiïíu
anh bõ nùång nheå ra sao. Coá leä anh chó bõ ngêët vò bõ va
vaâ ngaä maånh quaá.
Baác sô Ruix bûúác vaâo, cuái xuöëng giûúâng ngûúâi bõ
thûúng vaâ bùæt tay ngay vaâo viïåc. Hai baân tay kheáo leáo
cuãa öng giuáp Garabatö cúãi nhûäng böå phêån cuöëi cuâng
cuãa böå quêìn aáo àêëu vaâ lêåt chiïëc sú mi lïn. Trïn caái
buång bõ raåch hiïån ra möåt chöî raách daâi maâ hai meáp
bêím maáu caách xa nhau àïí löå ra böå ruöåt maâu xanh
nhúåt (1).
- Thïë naâo baác sô? Ngûúâi Quöëc dên thò thêìm.
- Hïët röìi, Xïbatchiïng aå. Cêåu coá thïí tòm cho cêåu
mataào khaác.
Baác banàïridiïrö trung thûåc khöng noái möåt tiïëng,
khöng rúám möåt gioåt nûúác mùæt, nhûng àöåt nhiïn baác
caãm thêëy naãy núã trong thêm têm möåt möëi hêån thuâ dûä
döåi àöëi vúái têët caã nhûäng gò úã xung quanh baác, möåt nöîi
(1) Mataào Höxï Àengacàö bõ möåt con boâ nhuát nhaát huác chïët
vaâo thaáng 5 nùm 1801 taåi àêëu trûúâng Maàrit trong hoaân
caãnh tûúng tûå.
bêët bònh phêîn nöå àöëi vúái cöng chuáng, möåt sûå khinh bó
pha lêîn höëi tiïëc àöëi vúái chñnh caái nghïì duâng laâm cêìn
cêu cúm cuãa baác. Chao öi! Phaãi chïët àïí mua vui cho
àöìng chuãng thò thêåt khuãng khiïëp vaâ bêët cöng.
Trong khi cùåp mùæt noáng boãng vaâ raáo hoaãnh cuãa baác
nhòn chùçm chùçm xaác cuãa ngûúâi àöåi trûúãng maâ baác yïu
mïën nhû anh em ruöåt, doâng tû tûúãng cuãa baác coân
miïn man hûúáng vïì möåt caái xaác khaác, caái xaác maâ hiïån
nay mêëy con la àang keáo ra khoãi àêëu trûúâng, hûúáng
vïì caái xaác cuãa con vêåt coá bûúáu cöí bõ àöët thaânh than.
Vúái yá nghô àún giaãn cuãa möåt ngûúâi thaái cöí, baác göåp caã
hai naån nhên trong cuâng möåt tònh thûúng xoát sêu sùæc.
- Töåi nghiïåp con boâ! Töåi nghiïåp anh mataào! Baác
thúã daâi buöìn baä.
Trïn baäi àêëu, höåi vui vêîn tiïëp diïîn. Quaã thêåt luác
àêìu ngûúâi ta cuäng ngêåp ngûâng lo ngaåi trong vaâi phuát;
nhûng gêìn nhû sau àoá ngûúâi ta laåi yïn têm. Coá nhûäng
tin tûác laåc quan, bùæt nguöìn tûâ àêu khöng roä, lan ài
trïn khaán àaâi: Gaàacàö chó bõ choaáng vaáng, tai naån
khöng coá gò laâ nghiïm troång. Cöng chuáng sùén saâng
àoán nhêån yá kiïën êëy khöng biïët cuãa ai, nhêët laâ vò hoå
seä bõ thiïåt thoâi nïëu cuöåc àêëu ngûâng laåi: haäy coân nhûäng
ba con boâ phaãi haå saát nûäa kia kòa!
Thïë laâ keân àöìng laåi ruác lïn àïí baáo hiïåu trêån àêëu
thûá tû, vaâ nhûäng tiïëng theát vui thñch àoán chaâo con boâ
àang bûúác vaâo baäi àêëu. Tiïëng hoâ la vaâ tiïëng keân hoâa
vaâo vúái nhau bay àïën têån traåm xaá vaâ rung lïn tûng
bûâng quanh ngûúâi chïët.
Àoá chñnh laâ tiïëng gêìm theát cuãa con Thuá vêåt, cuãa
con Thuá Vêåt hung aác àñch thûåc.
HÏËT
Phuå luåc
GIÚÁI THIÏÅU SÚ LÛÚÅC MÖN ÀÊËU BOÂ MÖÅNG
ÀÊËU TRÛÚÂNG
ÚÃ nûúác Têy Ban Nha ngaây xûa ÀÊËU TRÛÚÂNG, tûác

laâ núi àêëu boâ möång, thûúâng thûúâng laâ möåt quaãng
trûúâng àûúåc böë trñ taåm thúâi àïí duâng vaâo muåc àñch àoá.
Ngaây nay trong têët caã caác thaânh phöë khöng àïën nöîi
nhoã lùæm, noá laâ möåt baäi àêët röång löå thiïn trïn àoá xêy
dûång nhûäng cöng trònh cêìn thiïët cho viïåc àêëu boâ. Àêëu
trûúâng Maàrit coá 14.000 chöî ngöìi, àêëu trûúâng
Bacxúlon coá 14.500 chöî ngöìi.
Sau àêy laâ nhûäng böå phêån chñnh cuãa möåt àêëu
trûúâng:
1. BAÄI ÀÊËU coá hai lúáp haâng raâo bao quanh. Lúáp
thûá nhêët nùçm saát baäi àêëu, sún maâu àoã, cao khoaãng
1m80. ÚÃ dûúái chên lúáp raâo êëy, caách mùåt àêët khoaãng
0m50 coá möåt caái thïìm duâng àïí giuáp àêëu sô naâo bõ con
boâ o eáp quaá maånh coá thïí nhaãy ra ngoaâi baäi àêëu. Lúáp
thûá hai, húi cao hún lúáp thûá nhêët mang nhûäng con söë
sún rêët to àïí chó caác khu khaán àaâi.
Giûäa hai lúáp raâo coá möåt haânh lang röång.
2. KHAÁN ÀAÂI phên ra mêëy loaåi chöî ngöìi cho khaán
giaã: loaåi chöî ngöìi khöng coá maái che, loaåi chöî ngöìi coá
maái che vaâ nhûäng lö böë trñ úã trïn nhûäng chöî ngöìi coá
maái che. Trong söë caác lö, àaáng chuá yá nhêët laâ lö daânh
cho öng chuã tõch buöíi àêëu maâ traách nhiïåm vaâ quyïìn
haån seä àûúåc giúái thiïåu úã möåt phêìn sau. Àûáng vïì möåt
phûúng diïån khaác, ngûúâi ta chia caác chöî ngöìi thaânh
loaåi rêm maát, loaåi bõ nùæng soi vaâ loaåi luác thò àûúåc rêm
maát, luác thò bõ nùæng soi.
Ngoaâi ra, àêëu trûúâng coân coá nhûäng böå phêån phuå
sau àêy:
1. KHU CHUÖÌNG BOÂ coá nhûäng chuöìng boâ vaâ
nhûäng saân cho boâ nghó ngúi.
2. KHU CHUÖÌNG NGÛÅA.
3. NHAÂ MÖÍ THÕT caác con boâ möång bõ giïët.
4. NHAÂ MÖÍ THÕT caác con ngûåa bõ giïët.
5. TRAÅM XAÁ daânh cho caác àêëu sô bõ thûúng.
6. NHAÂ NGUYÏÅN.
II
CAÁC ÀÊËU SÔ
Àöåi àêëu laâ möåt nhoám ÀÊËU SÔ chuyïn nghiïåp àûúåc

thaânh lêåp àïí dûå caác trêån àêëu trûúác cöng chuáng.
Möîi àöåi àêëu göìm coá:
1. NGÛÚÂI ÀÖÅI TRÛÚÃNG goåi laâ MATAÀO hoùåc EXPAÀA.
2. Möåt söë àêëu sô cûúäi ngûåa goåi laâ PICAÀO.
3. Möåt söë àêëu sô ài böå goåi laâ PÏÖNG.
4. Möåt ngûúâi PUNTIDIÏRÖ.
Nhiïåm vuå cuãa tûâng loaåi àêëu sô phên ra nhû sau:
1. MATAÀO - Trûúác khi thaânh mataào, àêëu sô
thûúâng thûúâng phaãi qua giai àoaån laâm mataào dûå
khuyïët.
Ngûúâi mataào dûå khuyïët coá thïí thay ngûúâi mataào
chñnh thûác khi ngûúâi naây, vò möåt lyá do bêët thêìn naâo
àoá, khöng thïí tiïëp tuåc àêëu. Nhûng muöën trúã thaânh
mataào chñnh thûác, ngûúâi mataào dûå khuyïët phaãi
àûúåc àöåi trûúãng cuãa mònh phong chûác taåi àêëu trûúâng
Maàrit. Lïî têën phong trûúác cöng chuáng naây cho pheáp
ngûúâi àûúåc phong quyïìn àêëu úã bêët kyâ àêëu trûúâng naâo,
thay phiïn vúái bêët kyâ mataào naâo. Thay phiïn àêëu
nghôa laâ möåt söë mataào thay phiïn nhau àïí àêëu vúái
nhiïìu con boâ trong cuâng möåt buöíi àêëu.
Ngûúâi mataào mùåc böå quêìn aáo luåa thïu kim tuyïën
keâm thïm möåt caái aáo choaâng, àêìu àöåi muä chiïën
(MÖNTÏRA), toác àïí möåt moán àùåc biïåt goåi laâ CÖLÏTA.
Ngûúâi àoá duâng möåt miïëng vaãi àoã hònh vuöng - caái
MULÏTA - laâm vuä khñ phoâng ngûå vaâ möåt thanh kiïëm
- caái EXTOKÏ - laâm vuä khñ têën cöng.
2. PICAÀO - Ngûúâi picaào mùåc aáo ngùæn, quêìn da
maâu vaâng àöåi muä röång vaânh vaâ àeo giaáp chên. Vuä khñ
cuãa anh laâ PICA hoùåc GARÖCHA tûác laâ möåt cêy giaáo
bùçng göî sún, daâi khoaãng 3m00 vaâ têån cuâng bùçng möåt
muä sùæt nhoã hònh tam giaác coá möåt caái gò bùçng dêy
thûâng àïí cho muäi giaáo khöng thïí àêm sêu quaá 3 cm
vaâo thên con boâ.
3. PÏÖNG - Ngûúâi pïöng mùåc böå quêìn aáo giöëng
ngûúâi mataào, chó khaác laâ quêìn aáo cuãa pïöng thïu
kim tuyïën. Pïöng chia ra hai loaåi: möåt laâ loaåi
CAPÏAÀO duâng aáo choaâng (CAPA) àïí àêëu vúái con boâ,
hai laâ loaåi BANÀÏRIDIÏRÖ cùæm nhûäng thanh
BANÀÏRI vaâo bûúáu cöí con boâ. Trïn thûåc tïë, thûúâng
thûúâng möåt ngûúâi pïöng lêìn lûúåt laâm caã nhiïåm vuå cuãa
capïaào lêîn nhiïåm vuå cuãa banàïridiïrö.
4. PUNTIDIÏRÖ - Ngûúâi puntidiïrö duâng möåt caái
PUNTIDIA tûác laâ möåt muäi xiïn daâi khoaãng 30 cm àïí
kïët liïîu àúâi cuãa con boâ naâo àaä bõ tûã thûúng.
Ngoaâi ra úã àêëu trûúâng coân coá nhûäng nhên viïn cêëp
thêëp laâ nhûäng lao cöng cuãa baäi àêëu, nhûäng ngûúâi chùn
ngûåa, nhûäng ngûúâi laâm caác cöng viïåc vùåt, v.v..
III
BOÂ MÖÅNG
Ngûúâi ta nuöi BOÂ MÖÅNG úã caác traåi chùn nuöi goåi

laâ GANADÏRIA. Boâ àûúåc thaã röng, söëng gêìn hoaân
toaân hoang daåi vúái sûå tröng nom cuãa nhûäng anh chùn
boâ (VAKÏRÖ) àùåt dûúái quyïìn cuãa möåt ngûúâi töí trûúãng
töí chùn boâ (MAYÖRAN). Chuã traåi naâo cuäng cöë giûä cho
giöëng boâ cuãa mònh khöng thoaái hoáa vaâ cuäng coá huy
hiïåu riïng cho caác con boâ cuãa mònh. Traåi boâ cuãa
ÀÖNG ECUACDÖ MIURA laâ möåt trong nhûäng traåi
nöíi tiïëng nhêët.
Boâ àûúåc àem "thûã" khi coân non úã ngay trong chuöìng
hoùåc úã ngoaâi àöìng coã. Trong trûúâng húåp thûá hai naây,
cuöåc thûã goåi laâ DÏRIBÖ. Nhûäng con boâ naâo coá àuã àiïìu
kiïån seä àûúåc chùm soác riïng àïí trúã thaânh boâ àêëu, coân
nhûäng con khaác seä àûúåc nuöi àïí laâm thõt.
Boâ àêëu rêët maånh vaâ rêët dûä, nhûng ngu ngöëc nïn
ngûúâi ta coá thïí duâng caái mulïta àïí àaánh lûâa. Muöën
nhêån xeát möåt con boâ coá àeåp khöng, ngûúâi ta xem sûâng
noá coá àïìu khöng, löng noá coá mõn khöng, chên noá coá
rùæn khöng, v.v...
Khi cêìn vêån chuyïín boâ àïën möåt àêëu trûúâng xa,
ngûúâi ta cho boâ ài xe lûãa sau khi nhöët noá vaâo cuäi. Nïëu
chó cêìn àûa noá àïën möåt àêëu trûúâng gêìn, ngûúâi ta dêîn
noá ài khoaãng ba ngaây trûúác khi coá cuöåc àêëu.
IV
CUÖÅC ÀÊËU
Coá nhûäng cuöåc àêëu nhoã goåi laâ CAPÏA hoùåc

NÖVIDIAÀA. Trong caác cuöåc àêëu lúán, chñnh thûác, boâ
àem àêëu phaãi laâ boâ khoaãng nùm, saáu tuöíi vaâ chûa àêëu
lêìn naâo. Vò nïëu noá ñt tuöíi hún, noá seä chûa àuã sûác, coân
nïëu noá àaä coá lêìn àêëu röìi, noá seä xöng vaâo ngûúâi chûá
khöng vaâo mulïta xoâe ra àïí lûâa noá.
Ngûúâi thêìu cuöåc àêëu thûúng lûúång vúái àöåi trûúãng
àöåi àêëu hoùåc ngûúâi uãy quyïìn cuãa àöåi trûúãng. Nïëu möåt
àöåi àêëu coá hai mataào, ngûúâi mataào thûá nhêët seä chó
huy toaân àöåi vaâ ngûúâi mataào thûá hai phaãi vêng lïånh
ngûúâi êëy cuäng nhû moåi àöåi viïn.
Caác cuöåc àêëu thûúâng töí chûác vaâo buöíi chiïìu, trong
möîi cuöåc thûúâng coá saáu con boâ lêìn lûúåt àem ra àêëu.
Caác mataào ruát thùm àïí quy àõnh ngûúâi naâo thi àêëu
vúái nhûäng con naâo. Ngûúâi chuã toåa cuöåc àêëu thûúâng laâ
ngûúâi àaåi diïån cuãa chñnh quyïìn àõa phûúng, öng ta
phaãi laâ ngûúâi am hiïíu sêu mön àêëu boâ vò öng coá traách
nhiïåm aáp duång caác luêåt lïå àêëu boâ, ra lïånh kïët thuác
tûâng giai àoaån cuãa möîi trêån, v.v... Ngûúâi ta àaánh
thanh la, thöíi keân àïí thöng baáo möåt giai àoaån múái sùæp
bùæt àêìu.
Sau khi caác ANGOAXILÏ (caãnh binh) xua moåi
ngûúâi ra khoãi baäi àêëu, cuöåc àêëu bùæt àêìu vúái sûå diïîu
haânh cuãa caác àêëu sô. Caác àöåi àêëu xïëp thaânh haâng àöi
long troång tiïën vaâo baäi àêëu. Ài àêìu laâ caác angoaxilï
cûúäi ngûåa, tiïëp àïën caác mataào röìi lêìn lûúåt àïën caác
pïöng, caác picaào cûúäi ngûåa, ngûúâi puntidiïrö vaâ ài
àoaån hêåu laâ caác lao cöng vaâ nhên viïn phuå cuãa baäi
àêëu àem theo nhûäng cöî xe la keáo àïí chuyïín xaác ngûúâi,
xaác suác vêåt khoãi baäi àêëu nïëu coá. Àoaân diïîu haânh ài
xuyïn qua baäi àêëu àïën trûúác lö cuãa öng chuã tõch cuöåc
àêëu àïí chaâo. Sau àoá möîi àêëu sô seä vïì võ trñ chiïën àêëu
cuãa mònh, vaâ con boâ thûá nhêët àûúåc thaã vaâo baäi àêëu.
Trong möîi trêån àêëu, con boâ thûúâng thûúâng traãi qua
ba traång thaái. Khi múái úã chuöìng thaã vaâo baäi àêëu, noá
ngêíng cao àêìu, têën cöng baåt maång têët caã moåi thûá xuêët
hiïån trûúác mùæt noá, tiïëp àoá noá ngûâng laåi chó têën cöng
khi bõ khiïu khñch vaâ têën cöng möåt caách thêån troång,
sau cuâng noá nhoåc, mïåt trúã thaânh nùång nïì, tòm caách
chöëng àúä nhiïìu hún laâ têën cöng, hoaåt àöång ñt. Cuäng coá
khi noá vêîn "NGUYÏN VEÅN" cho àïën phuát cuöëi cuâng,
hoùåc traái laåi noá "RAÄ RÚÂI" khi túái giai àoaån quyïët àõnh
cuãa trêån àêëu.
Trong quaá trònh àêëu, àêëu sô vaâ boâ möång àïìu coá ÀÕA
PHÊÅN cuãa mònh. So vúái àõa àiïím maâ ngûúâi vaâ vêåt gùåp
nhau, àõa phêån cuãa àêëu sô laâ diïån tñch chaåy tûâ àõa
àiïím àoá vïì phña sau lûng àêëu sô àuã thoaáng röång àïí
anh ta coá thïí ruát lui khöng vûúáng vñu vïì phña haâng
raâo. Coân àõa phêån cuãa con boâ laâ diïån tñch chaåy tûâ àõa
àiïím noái trïn sang böën xung quanh con vêåt khiïën noá
coá thïí hoaåt àöång tûå do luác têën cöng cuäng nhû luác boã
chaåy. Con boâ hay trúã ài trúã laåi möåt núi àûúåc noá thñch,
vaâ khi noá àûáng àoá thò àêëu vúái noá nguy hiïím hún, vò
thïë àêëu sô cöë laâm cho noá khöng ruát vïì võ trñ êëy.
Khi möåt àöìng nghiïåp lêm nguy, àêëu sô coá thïí che
cho baån àïí cûáu baån. Thûúâng thûúâng àêëu sô duâng aáo
choaâng àïí laâm viïåc naây. Nhûng anh cuäng coá thïí duâng
moåi caách khaác, kïí caã caách keáo àuöi con boâ.
Möîi trêån àêëu göìm coá ba giai àoaån:
1. Trong giai àoaån àêìu, khi con boâ vaâo túái baäi àêëu,
caác pïöng laâm caác àöång taác bùçng aáo choaâng trûúác mùæt
noá. Caác àöång taác naây coá nhiïìu kiïíu, phöí biïën nhêët laâ
kiïíu VÏRÖNICA vaâ kiïíu NAVARA.
Trong kiïíu vïrönica, àêëu sô cuäng àûáng trûúác con boâ,
hai baân chên thùèng haâng vúái hai chên trûúác cuãa con
vêåt, cùng aáo choaâng ra. Khi con boâ xöng vaâo huác, anh
ta khiïën noá taåt ngang sang möåt bïn bùçng caách muáa
aáo choaâng vïì phña bïn àoá.
Trong kiïíu navara, àêëu sô cuäng àûáng úã tû thïë nhû
trïn, cùng aáo choaâng gêìn saát mùåt àêët. Khi con vêåt
xöng vaâo huác, anh ta nêng nhanh aáo lïn phña trïn àêìu
noá.
Tiïëp àoá, caác picaào ngöìi trïn lûng con ngûåa àaä àûúåc
anh choån, duâng pica àêm con boâ ba böën nhaát. Àêm
nhû thïë laâ "TRÛÂNG PHAÅT". Nhiïìu khi con boâ xöng
vaâo huác thuãng buång ngûåa; nhûng anh picaào khöng
cêìn thiïët àïí ngûåa chïët nhû vêåy, maâ nhiïåm vuå thûåc sûå
cuãa anh laâ baão vïå ngûåa bùçng caách múã àûúâng cho con
boâ thoaát sang bïn phaãi hoùåc bïn traái. Muöën thïë, anh
phaãi nhanh vaâ con ngûåa cuãa anh phaãi laâ ngûåa noâi
khoãe maånh.
2. Trong giai àoaån giûäa, ngûúâi banàïridiïrö cùæm
nhûäng thanh banàïri vaâo bûúáu cöí cuãa con boâ. Trong
caách cùæm xuêët sùæc nhêët, anh khöng àöång àêåy hai baân
chên, chó nghiïng höng àïí neá traánh con vêåt. Gùåp con
boâ naâo nhuát nhaát quaá, chó chaåy tröën chûá khöng chõu
àêëu, ngûúâi ta cùæm banàïri lûãa vaâo bûúáu cöí cuãa noá àïí
kñch cho noá hùng lïn.
3. Trong giai àoaån cuöëi cuâng goåi laâ giai àoaån HAÅ
SAÁT, ngûúâi mataào tay cêìm nhûäng duång cuå haå saát -
maãnh vaãi àoã (MULÏTA) vaâ thanh kiïëm (ÏXTÖKÏ) -
laâm thuã tuåc tuyïn ngön (BRINDIX) trûúác mùåt öng chuã
tõch cuöåc àêëu röìi tiïën vïì phña con boâ maâ caác pïöng àaä
dêîn àïën àõa àiïím maâ anh àaä choån trïn baäi àêëu. Bùçng
nhiïìu àöång taác mulïta, ngûúâi mataào khiïën con boâ cuái
àêìu xuöëng, xöng vaâo hoùåc àûáng im. Khi àoá, anh ta lêëy
tû thïë röìi àêm kiïëm vaâo u vai cuãa noá. Coá hai caách
àêm. Trong caách thûá nhêët, con boâ xöng vaâo coân ngûúâi
mataào thò xuöëng têën, àûáng im möåt chöî, thanh kiïëm
àùåt ngang têìm mùæt àïí nhùçm cho truáng àñch. Trong
caách thûá hai, àúä nguy hiïím hún, ngûúâi mataào xöng
vaâo con boâ luác noá àang àûáng im, àêìu noá cuái xuöëng,
khiïën thanh kiïëm dïî thoåc àuáng chöî hún. Nhaát kiïëm
chñnh xaác laâ nhaát kiïëm àêm vaâo giao àiïím cuãa àûúâng
vai vaâ xûúng söëng. Thanh kiïëm coá thïí ngêåp sêu àïën
chuöi, hoùåc ngêåp vûâa. Nhûng nïëu noá vêëp phaãi möåt caái
xûúng thò noá ùn vaâo rêët nöng. Nïëu àêm khöng chñnh
xaác, vaâo nhûäng àiïím thêëp quaá, thò ngûúâi mataào bõ
khaán giaã la oá. Sau khi bõ àêm nùång nhû vêåy maâ con
boâ haäy coân àûáng àûúåc thò ngûúâi mataào laâm
ÀÏCABENLÖ nghôa laâ thuác möåt nhaát kiïëm vaâo àiïím
nöëi soå vúái tuyã söëng cuãa noá, sau hai tai, àïí cho noá chïët
ngay. Trong trûúâng húåp con boâ guåc ngaä sau khi bõ
àêm, ngûúâi puntidiïrö duâng puntidia thuác vaâo àiïím
trïn àêy àïí kïët liïîu tñnh mïånh noá.
Nïëu maäi ngûúâi mataào khöng haå saát àûúåc con boâ vò
anh àêm trûúåt hoaâi, öng chuã tõch cuöåc àêëu seä ra lïånh
caãnh caáo anh. Traái laåi, nïëu anh haå saát boâ möåt caách
rêët xuêët sùæc, khaán giaã coá thïí àïì nghõ thûúãng tai boâ
cho anh. Anh seä nhêån ngay àûúåc möåt maãnh tai cuãa
con vêåt maâ anh vûâa giïët, chûa kïí möåt moán tiïìn
thûúãng.
Nhûäng tai naån hay xaãy ra nhêët cho caác àêëu sô laâ
ngaä ngûåa, bõ mùæc ngûúâi vaâo giûäa cùåp sûâng, bõ sûâng
huác truáng, bõ con boâ va maånh.
Sau khi con boâ chïët, lêåp tûác ngûúâi ta cho mêëy con
la vaâo baäi àêëu àïí keáo xaác boâ, xaác ngûåa chïët ra ngoaâi.
Caác ngûúâi lao cöng caâo laåi baäi àêëu cho phùèng phiu,
traãi caát lïn caác vuäng maáu, röìi keân tröëng laåi nöíi lïn àïí
baáo hiïåu möåt trêån àêëu múái bùæt àêìu ngay lêåp tûác.
LÕCH SÛÃ MÖN ÀÊËU BOÂ
Ngay tûâ thïë kyã thûá XI, ngûúâi anh huâng dên töåc
thûúâng goåi laâ Xit Cùmpïaàörö àaä duâng giaáo àïí giïët boâ
möång. Giúái quyá töåc bùæt àêìu thñch höåi àêëu êëy vaâ àïën
thïë kyã thûá XV, dûúái triïìu vua Mörú cuöëi cuâng cuãa xûá
Grúnaàú, àêëu boâ trúã thaânh möåt troâ chúi àûúåc àùåc biïåt
quyá troång.
Sang thïë kyã thûá XVIII, vua Philip V rêët gheát àêëu
boâ thaânh ra giúái quyá töåc cuäng khöng ham troâ êëy nûäa.
Nhûng quêìn chuáng vêîn thñch, do àoá troâ àêëu boâ àûúåc
dên chuã hoáa vaâ chùèng bao lêu xuêët hiïån nhûäng àêëu sô
chuyïn nghiïåp haânh nghïì àïí kiïëm tiïìn.
Nùm 1830, vua Fernùngàú VII ra lïånh múã möåt
trûúâng daåy mön àêëu boâ.
Nghïå thuêåt àêëu boâ coá hai trûúâng phaái. Möåt phaái úã
Röngàa àoâi hoãi àêëu sô tuên thuã nghiïm ngùåt caác qui
tùæc cuãa mön naây. Möåt phaái úã Xïvilú, linh hoaåt hún,
cho pheáp àêëu sô laâm nhûäng àöång taác ngöng do baãn
thên saáng taåo.
Sau àêy laâ tïn tuöíi cuãa möåt söë mataào lûâng danh
cuãa thïë kyã thûá XVIII vaâ thïë kyã thûá XIX úã Têy Ban
Nha.
Vaâo khoaãng nùm 1726, Frùngxixcö Römïrö, ngûúâi
xûá Röngàa saáng taåo nghïå thuêåt àêëu boâ hiïån àaåi -
Pïàrö Römïrö, chaáu goåi Frùngxixcö bùçng öng nöåi,
nêng phong caách cuãa phaái Röngàa àïën mûác hoaân myä
- Höxï Dengaàö, ngûúâi saáng lêåp trûúâng phaái Xïvilú, bõ
chïët taåi àêëu trûúâng Maàrit trong thaáng 5 nùm 1801 -
Angtöniö Ruix - Huan Lïöng - Frùngxixcö Montïx -
Hïrönimö Höxï Canàiàö - Raphaen Mölina -
Fraxcuïlö. Nùm 1880, Fernùngàö Gömï nöíi tiïëng -
Nùm 1884 laâ nùm xuêët sùæc nhêët cuãa Luix Mazantini.
Nùm 1885 àïën lûúåt Manuen Gacxia, nùm 1887 laâ nùm
nöíi bêåt cuãa Raphaen Ghïra vaâ nùm 1891 laâ nùm cuãa
Angtöniö Hïmïnï, öng naây vïì sau bõ tûã thûúng úã àêëu
trûúâng Bayon nùm 1899.

Đấu trường đẫm máu (Phần 4)

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Đấu trường đẫm máu (Phần 4)

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Àêëu trûúâng àêîm maáu 293

Sau khi cuâng vúå nghó úã traåi Rinhcönaàa suöët muâa

Ban àöìng ca cuäng bõ chòm trong boáng töëi, mùåc dêìu

(1) Exlava: Mighïn Hilariöng Exlava, phuå traách nhaâ nguyïån

thùæt thanh dao La Maä, vaâ bùæt chûúác nhûäng binh sô

(1) Sivö: nghôa àen laâ con dï con.

Suöët ngaây Thûá Baãy Thaánh, baån hûäu àïën thùm

Nhûäng ngûúâi am hiïíu móm cûúâi thûúng haåi. Anh

Phêìn thuá võ nhêët cuãa buöíi ùn chúi diïîn ra úã phoâng

(1) T'ragatömbrïrö: nghôa àen laâ ùn muä.

Lï Tùmpranyö. Àûúåc röìi! Maây haäy bï con baâ maây àaä

(1) Con soái con.

Luác Gaàacàö úã khu chuöìng boâ bûúác ra sau khi àaä

(3) Pïxcaàïrö: biïåt danh, nghôa laâ anh haâng caá.

Thêëy thïë, Gaàacàö cuäng nhòn kyä ngûúâi thanh niïn.

- Tröng cêåu húi quen quen, Gaàacàö noái vúái ngûúâi

(1) Pipi: biïåt danh, nghôa laâ chim böng lau.

TRÛÚÂNG DAÅY NGHÏÅ THUÊÅT ÀÊËU BOÂ

(1) Nghôa àen laâ thùçng beá Mörú.

- Chaåy kiïëm cho chuáng tao chai rûúåu vang!

- Àem ngûåa vaâo! Ngûåa àêu!?

- Xöng vaâo ài! Coá cú höåi àêëy!

- Moåi ngûúâi traánh xa ra!... Moåi ngûúâi traánh xa ra!...

- Em seä noái dûát khoaát vúái nhaâ em. Chuáng em àaä

Gaàacàö ngay tûác khùæc thò Angtöniö nghô ra möåt mûu

Mùåc quêìn aáo àen vaâ quaâng khùn choaâng, Cacmen

- Maånh daån lïn caác cêåu! Naâo, hùng haái lïn!

GIÚÁI THIÏÅU SÚ LÛÚÅC MÖN ÀÊËU BOÂ MÖÅNG

ÚÃ nûúác Têy Ban Nha ngaây xûa ÀÊËU TRÛÚÂNG, tûác

Àöåi àêëu laâ möåt nhoám ÀÊËU SÔ chuyïn nghiïåp àûúåc

Ngûúâi ta nuöi BOÂ MÖÅNG úã caác traåi chùn nuöi goåi

Coá nhûäng cuöåc àêëu nhoã goåi laâ CAPÏA hoùåc

LÕCH SÛÃ MÖN ÀÊËU BOÂ

You might also like