Hoàng T Bé

Antoine de Saint-Exupeùry Hoaøng töû beù
Antoine de Saint-Exupeùry
HOAØNG TÖÛ BEÙ

Vónh Laïc dòch
Vôùi minh hoïa cuûa chính taùc giaû Antoine de Saint-Exupeùry
Nhaø xuaát baûn Ñoàng Nai-1994
Chuyeån sang aán baûn ñieän töû naêm 2002 bôûi

Nguyeãn Traàn Phöông Phi
Phaïm Quang Laân
Nguyeãn Vaên Vui
Huyønh Höõu Hoä
Vuõ Thanh Phöông
Nguyeãn Trung Ñaïi
1
Antoine Marie Roger de Saint-Exupeùry (1900 –1944)
Vaên só vaø phi coâng ngöôøi Phaùp, moät anh huøng trong ñôøi thöïc, ngöôøi nhìn söï phieâu
löu maïo hieåm döôùi goùc ñoä cuûa moät thi só – hoaëc ñoâi khi vôùi con maét treû thô. Hoaøng töû
beù laø taùc phaåm noåi tieáng nhaát cuûa Saint-Exupeùry, ra ñôøi vaøo naêm 1943 vaø ñaõ trôû thaønh
moät trong soá caùc taùc phaåm vaên hoïc coå ñieån daønh cho treû em trong theá kyû hai möôi.
OÂng tham gia Chieán tranh Theá giôùi laàn II vôùi cöông vò phi coâng chieán ñaáu. Maùy bay
cuûa oâng bò baén rôi treân vuøng trôøi nöôùc Phaùp vaøo naêm 1944.
" Nhöõng ngöôøi lôùn, chaúng bao giôø töï hoï hieåu ñöôïc caùi gì caû, vaø thaät laø meät cho treû con luùc
naøo cuõng phaûi giaûi thích cho hoï." (trích Hoaøng töû beù, 1931)
Antoine de Saint-Exupeùry sinh ôû Lyons ngaøy 29 thaùng 6 naêm 1900 trong moät gia
ñình quí toäc ñòa phöông laâu ñôøi. Cha oâng laø moät chuyeân vieân coâng ty baûo hieåm, maát
naêm 1904 vì chöùng ñoät quò. Meï oâng, baø Marie de (Fonscolombe) Exupeùry (1875-
1972), ñöa caùc con ñeán Le Mans vaøo naêm 1909, taïi laâu ñaøi Saint-Maurice-de-Reùmens
cuûa ngöôøi dì. Taïi ñaây, oâng ñaõ traûi qua nhöõng naêm thaùng tuoåi thô giöõa nhöõng ngöôøi
thaân cuûa mình. OÂng theo hoïc caùc tröôøng doøng Jesuit ôû Montgreù vaø Le Mans, vaø caû
tröôøng Coâng giaùo ôû Thuïy Só (1915-1917). Sau khi thi rôùt tröôøng döï bò ñaïi hoïc, oâng
ñaêng kyù hoïc moân kieán truùc ôû tröôøng cao ñaúng Beaux-Arts.
Böôùc ngoaët cuûa cuoäc ñôøi oâng xaûy ra khi oâng nhaäp nguõ vaøo naêm 1921, vaø ñöôïc gôûi
ñeán Strasbourgh ñeå döï khoùa huaán luyeän phi coâng. Vaøo ngaøy 9 thaùng 7 naêm 1921, oâng
bay chuyeán ñaàu tieân moät mình vôùi kieåu maùy bay Sopwith F-CTEE. OÂng laáy baèng phi
2
coâng vaøo naêm 1922, vaø sau ñoù ñònh cö ôû Paris nôi oâng khôûi söï vieát vaên. Tieáp theo ñoù
laø nhöõng naêm keùm may maén. Cuoäc ñính hoân cuûa oâng vôùi nöõ vaên só Louise de
Vilmorin bò huûy boû, vaø oâng cuõng khoâng thaønh coâng trong vieäc vieát laùch vaø kinh
doanh– OÂng phaûi laøm haøng loaït ngheà töø quaûn thuû thö vieän ñeán buoân baùn ñoäng cô. Taùc
phaåm ñaàu tay cuûa oâng laø truyeän ngaén Ngöôøi laùi maùy bay (L'Aviateur) xuaát baûn vaøo
naêm 1926 treân taïp chí vaên hoïc Le Navire d'argent. Sau ñoù, oâng tìm thaáy moät coâng vieäc
thöïc söï, laø chuyeân chôû thö tín cho coâng ty thöông maïi haøng khoâng Aeùropostale ôû Baéc
Phi trong 3 naêm, vôùi nhieàu laàn cheát huït. Vaøo naêm1928, oâng laøm giaùm ñoác vuøng bay
Cap Juby ôû Rio de Oro, saâu trong sa maïc Sahara. OÂng yeâu thích söï coâ ñoäc cuûa sa maïc
vaø moâ taû veû ñeïp hoang daõ cuûa noù trong caùc taùc phaåm Hoaøng töû beù vaø Thaønh trì
(1948). Trong voøng 3 naêm, Saint-Exupeùry vieát tieåu thuyeát Taøu thö phöông nam (1929),
ngôïi ca loøng duõng caûm cuûa nhöõng phi coâng ñaàu tieân, nhöõng con ngöôøi ñaõ baát chaáp
hieåm nguy trong cuoäc ñua tranh toác ñoä, ñeå chieán thaéng caùc ñoàng nghieäp ñöa thö cuûa
hoï theo ñöôøng taøu hoûa vaø ñöôøng thuûy. Moät maïch truyeän khaùc trong taùc phaåm naøy moâ
taû cuoäc tình baát thaønh cuûa taùc giaû vôùi nöõ vaên só Louise de Vilmorin. Taøu thö phöông
nam ñöôïc ñaïo dieãn Robert Bresseo döïng thaønh phim vaøo naêm1937.
Vaøo naêm1929, Saint-Exupeùry ñeán Nam Myõ laøm coâng vieäc chuyeân chôû thö tín qua
daõy Andes. Kinh nghieäm naøy laøm neân coát truyeän cuûa tieåu thuyeát thöù hai, Bay ñeâm, ñaõ
trôû thaønh moät bestseller treân bình dieän quoác teá, ñoaït giaûi Femina, vaø ñöôïc ñöôïc ñöa
leân maøn aûnh vaøo naêm 1933, vôùi caùc ngoâi sao ñieän aûnh Clark Gable vaø Lionel
Barrymore. Trong caâu chuyeän, Rivieøre, ngöôøi phuï traùch saân bay kieân nghò, ñaõ töø boû
taát caû caùc toan tính veà höu vaø xem coâng vieäc chuyeân chôû thö tín nhö laø muïc ñích ñôøi
mình. 'Chuùng ta khoâng caàn ñeán söï vónh cöûu', oâng nghó. 'Ñieàu maø chuùng ta caàn laø khoâng ñeå nhöõng
haønh ñoäng vaø söï vieäc ñoät nhieân maát ñi yù nghóa thöïc söï cuûa chuùng. Nhôø ñoù, theá giôùi xung quanh
chuùng ta seõ môû toang ra töø moïi phía.' (trích Bay ñeâm)
Saint-Exupeùry laäp gia ñình naêm1931 vôùi Consuelo Gomez Castillo, vaø khôûi söï laøm
phi coâng thöû nghieäm cho Air France vaø caùc coâng ty haøng khoâng khaùc. OÂng vieát cho tôø
Paris-Soir moâ taû söï coá khaån caáp ôû Moscow naêm 1936, vaø saùng taùc haøng loaït baøi vieát
veà Cuoäc noäi chieán ôû Taây Ban Nha. Saint-Exupeùry soáng cuoäc ñôøi phieâu baït, raøy ñaây
mai ñoù : oâng mua moät maùy bay hieäu Caudron Simoun (F-ANRY) vôùi soá tieàn coøn laïi
cuûa mình, vaø traûi qua moät tai naïn maùy bay ôû Libya, sau ñoù mua moät maùy bay Caudron
Simoun khaùc vaøo naêm 1937 vaø laïi gaëp tai naïn chaán thöông nghieâm troïng ôû Guatemala
trong moät vuï rôùt maùy bay.
Vôùi söï ñoäng vieân cuûa ngöôøi baïn Andreù Gide, Saint-Exupeùry vieát moät quyeån saùch
veà ngheà laùi maùy bay. Coõi ngöôøi ta, ra ñôøi naêm 1939, ñoaït giaûi Grand Prix du Roman
cuûa Vieän Haøn Laâm Phaùp 1939 vaø giaûi National Book Award ôû Myõ. Ñaïo dieãn Jean
Renoir (1894-1979) muoán döïng thaønh phim vaø thaûo luaän vôùi taùc giaû, chuû yeáu veà caùc
chuû ñeà vaên hoïc maø oâng ghi nhaän. Vaøo thôøi ñieåm ñoù Renoir laøm vieäc ôû Hollywood nôi
ngöôøi ta döïng phim trong phim tröôøng. Renoir ñöa ra yù töôûng döïng phim ngay taïi
3
chính caùc ñòa ñieåm ñöôïc moâ taû trong truyeän. Ñieàu naøy seõ coù lôïi theá ñeå thaønh coâng ôû
Myõ, nhöng tieác thay, khoâng ai muoán saûn xuaát boä phim.
Sau khi nöôùc Phaùp bò thaát thuû trong Chieán tranh Theá giôùi laàn II, Saint-Exupeùry gia
nhaäp quaân ñoäi, thöïc hieän haøng loaït phi vuï, maëc duø oâng bò xem nhö laø khoâng ñuû khaû
naêng laùi maùy bay chieán ñaáu do maéc phaûi haøng loaït chaán thöông tröôùc ñaây. Tuy vaäy,
Saint-Exupeùry vaãn ñöôïc phong taëng huaân chöông Croix de Guerre1. OÂng rôøi Myõ naêm
1942 vaø bò pheâ phaùn bôûi nhöõng ngöôøi ñoàng höông vì ñaõ khoâng uûng hoä löïc löôïng Nöôùc
Phaùp Töï Do cuûa de Gaulle ôû London. Phi coâng chieán tranh (1942) moâ taû chuyeán bay
tuyeät voïng cuûa oâng treân giôùi tuyeán quaân ñòch, khi nöôùc Phaùp ñaõ thöïc söï bò ñaùnh baïi.
Naêm 1943 oâng taùi gia nhaäp khoâng löïc Phaùp ñoùng ôû Baéc Phi (trong phi ñoaøn ngöôøi ta
goïi oâng moät caùch thaân maät laø Saint-Ex hay “thieáu taù Ex”) vaø xuaát baûn taùc phaåm noåi
tieáng nhaát cuûa mình, Hoaøng töû beù (1943), moät truyeän nguï ngoân treû em daønh cho ngöôøi
lôùn. Cuoán saùch ñaõ ñöôïc dòch sang gaàn naêm möôi ngoân ngöõ.
Hoaøng töû beù (1943, Le Petit Prince) – minh hoïa bôûi chính taùc giaû. Caâu chuyeän veà moät phi
coâng phaûi haï caùnh khaån caáp trong sa maïc. Anh gaëp moät caäu beù, ngöôøi hoùa ra laø moät hoaøng töû
töø haønh tinh khaùc ñeán. Hoaøng töû keå veà nhöõng cuoäc phieâu löu cuûa em treân Traùi Ñaát vaø veà boâng
hoàng quí giaù treân haønh tinh cuûa em. Em thaát voïng khi phaùt hieän ra hoa hoàng laø loaøi bình
thöôøng nhö bao loaøi khaùc treân Traùi Ñaát. Moät con caùo sa maïc khuyeân em neân yeâu thöông chính
boâng hoàng cuûa em vaø haõy tìm kieám trong ñoù yù nghóa cuûa cuoäc ñôøi mình. Nhaän ra ñieàu aáy,
hoaøng töû quay trôû veà haønh tinh cuûa em.
Ngaøy 31 thaùng 7 naêm1944, Saint-Exupeùry caát caùnh töø ñöôøng baêng heïp ôû Sardinia
trong moät phi vuï treân vuøng trôøi mieàn Nam nöôùc Phaùp. Vaø vaøo caùi ngaøy ñònh meänh ñoù,
“thieáu taù Ex” ñaõ ra ñi maõi maõi, khoâng bao giôø trôû veà nöõa…
Tröôøng hôïp cuûa oâng ñöôïc xem nhö laø maát tích. Sau naøy, ngöôøi ta ñoaùn raèng, maùy
bay cuûa oâng bò baén rôi treân vuøng bieån Ñòa Trung Haûi hay coù leõ oâng ñaõ gaëp phaûi tai
naïn. Saint-Exupeùry ñeå laïi baûn thaûo dang dôû cuûa taùc phaåm Thaønh trì vaø moät vaøi ghi
cheùp maø chuùng ñöôïc xuaát baûn sau ngaøy oâng maát. "Töï do vaø aùp böùc laø hai maët cuûa cuøng
moät ñieàu taát yeáu, nôi maø toàn taïi ñieàu naøy thì khoâng theå toàn taïi ñieàu kia" (trích Thaønh trì, 1948).
Quyeån saùch phaûn aùnh söï quan taâm ngaøy caøng taêng cuûa Saint-Exupeùry ñoái vôùi chính
trò, vaø nhöõng tö töôûng then choát sau cuøng cuûa oâng.
Söï nghieäp vaên chöông :
x L'AVIATEUR, 1926 - Ngöôøi laùi maùy bay
x COURRIER-SUD, 1929 – Taøu thö phöông nam - Southern Mail - döïng phim
1937, ñaïo dieãn Robert Bresseo
1
Croix de Guerre : huaân chöông ñöôïc nhaø nöôùc Phaùp trao taëng cho caùc caù nhaân hoaëc ñôn vò coù thaønh
tích trong Chieán tranh Theá giôùi laàn II.
4
x VOLE DE NUIT, 1931 - Bay ñeâm - Night Flight - döïng phim 1933, ñaïo dieãn
Clarence Brown, vôùi caùc ngoâi sao ñieän aûnh John Barrymore, Clark Gable, Helen Hayes, Myrna
Loy, Lionel Barrymore
x TERRE DES HOMMES, 1939 – Coõi ngöôøi ta - Wind, Sand, and Stars
x PILOTE DE GUERRE, 1942 – Phi coâng chieán tranh - Flight to Arras
x LETTRE AÙ UN OTAGE, 1943 – Thö göûi moät con tin - Letter to a Hostage
x LE PETIT PRINCE, 1943 (illust. by Saint-Exupeùry) - Hoaøng töû beù - The Little
Prince
x LA CITADELLE, 1948 – Thaønh trì - The Wisdom of the Sands
x .UVRES COMPLEØTES, 1950 (7 vols.)
x .UVRES, 1953
x LETTRES DE JEUNESSE, 1923-31, 1953
x CARNETS, 1953
x LETTRES AØ SA MEØRE, 1955
x UN SENS AØ LA VIE, 1956 – Caûm nhaän cuoäc soáng - A Sense of Life
x LETTERS DE SAINT EXUPEÙRY, 1960
x LETTRES AUX AMEÙRICAINS, 1960
x ECRITS DE GUERRE, 1939-1944, 1982 – Nhöõng ghi cheùp trong thôøi chieán -
Wartime Writings
Saint-Exupéry
5
Göûi Leùon Werth

Anh xin loãi caùc em beù vì ñaõ ñeà taëng cuoán saùch naøy cho moät oâng ngöôøi lôùn. Anh coù moät lyù
do baøo chöõa nghieâm chænh : oâng ngöôøi lôùn naøy laø ngöôøi baïn toát nhaát maø anh coù treân ñôøi. Anh
coù moät lyù do khaùc nöõa : oâng ngöôøi lôùn naøy coù theå hieåu moïi chuyeän, ngay caû nhöõng cuoán saùch
vieát cho caùc em beù. Anh coù moät lyù do thöù ba : oâng ngöôøi lôùn naøy hieän ñang soáng ñoùi vaø reùt ôû
nöôùc Phaùp. OÂng aáy quaû thaät ñang caàn ñöôïc an uûi. Neáu maø taát caû nhöõng lyù do baøo chöõa aáy vaãn
khoâng ñuû, thì anh raát muoán taëng cuoán saùch naøy cho caäu beù hoài xöa, maø ñaõ laø oâng ngöôøi lôùn
baây giôø. Taát caû moïi ngöôøi lôùn luùc ñaàu ñeàu laø nhöõng em beù (nhöng ít ngöôøi trong soá hoï coøn
nhôù ñieàu aáy). Vaäy anh xin chöõa laïi lôøi ñeà taëng :
Göûi Leùon Werth
Khi oâng aáy coøn laø moät caäu beù
6
1
Hoài leân saùu, coù laàn toâi ñaõ nhìn thaáy moät böùc tranh tuyeät ñeïp trong moät
cuoán saùch noùi veà Röøng hoang, nhan ñeà “Nhöõng chuyeän coù thaät”. Noù veõ
moät con traên ñang nuoát moät con thuù. Ñaây laø baûn sao cuûa böùc tranh ñoù :
Ngöôøi ta noùi trong saùch
: “Con traên nuoát chöûng caû
con moài maø khoâng nhai.
Sau ñoù noù khoâng theå nhuùc
nhích ñöôïc nöõa vaø noù naèm
nguû saùu thaùng lieàn trong
khi chôø tieâu hoaù.”
Töø ñoù toâi hay nghó ñeán
caùc cuoäc phieâu löu trong
röøng raäm, vaø ñeán löôït toâi, vôùi moät caây buùt chì maøu, toâi ñaõ veõ ñöôïc böùc
phaùc thaûo ñaàu tieân. Böùc phaùc thaûo ñaàu
tieân cuûa toâi, noù nhö theá naøy :
Toâi ñem khoe kieät taùc cuûa mình vôùi
nhöõng ngöôøi lôùn vaø hoûi hoï raèng noù coù
laøm hoï kinh haõi khoâng.
Hoï traû lôøi : “Sao laïi phaûi sôï moät caùi muõ chöù ?”
Böùc veõ cuûa toâi khoâng veõ moät caùi muõ. Noù veõ moät con traên ñang naèm
chôø tieâu hoùa moät con voi. Theá laø toâi phaûi veõ phía trong cuûa con traên ñeå
cho ngöôøi lôùn coù theå hieåu. Ngöôøi lôùn luùc naøo cuõng caàn phaûi coù giaûi thích.
Böùc phaùc thaûo soá hai cuûa toâi, noù nhö theá naøy :
Nhöõng ngöôøi lôùn beøn khuyeân toâi
neân gaùc sang moät beân caùc böùc veõ traên
kín vaø traên môû kia vaø neân chuù taâm hoïc
ñòa lyù, söû kyù, tính toaùn vaø vaên phaïm.
Toâi ñaõ boû dôû nhö vaäy ñoù, vaøo naêm leân saùu, moät söï nghieäp hoäi hoïa tuyeät
vôøi. Toâi bò thaát voïng vì söï thaát baïi cuûa caùc phaùc thaûo soá moät vaø soá hai.
Nhöõng ngöôøi lôùn, chaúng bao giôø töï hoï hieåu ñöôïc caùi gì caû, vaø thaät laø meät
cho treû con luùc naøo cuõng phaûi giaûi thích cho hoï.
Vaäy laø toâi phaûi choïn ngheà khaùc, vaø toâi hoïc laùi maùy bay. Toâi ñaõ bay
khaép theá giôùi moãi nôi moät chuùt. Vaø moân ñòa lyù, ñuùng nhö vaäy, ñaõ giuùp toâi
7
raát nhieàu. Toâi bieát laøm theá naøo ñeå chæ nhìn qua moät caùi laø phaân bieät ñöôïc
ngay Trung Quoác vôùi Arizona2. Caùi ñoù thaät laø ích lôïi neáu nhö ngöôøi ta bay
laïc höôùng trong ñeâm toái.
Toâi cuõng ñaõ gaëp trong ñôøi toâi caû ñoáng nhöõng con ngöôøi nghieâm chænh.
Toâi ñaõ soáng nhieàu vôùi nhöõng ngöôøi lôùn. Toâi ñaõ nhìn thaáy hoï raát laø gaàn.
Nhöõng caùi ñoù chaúng laøm thay ñoåi yù kieán cuûa toâi bao nhieâu.
Moãi luùc gaëp moät ngöôøi lôùn coù veû saùng suûa moät chuùt, toâi laïi thöû oâng ta
baèng böùc phaùc thaûo soá moät maø toâi luoân luoân mang theo. Nhöng luoân luoân
oâng ta traû lôøi : “Ñaáy laø moät caùi muõ”. Theá laø toâi chaúng theøm noùi vôùi oâng ta
veà traên raén, röøng hoang hay caùc vì sao nöõa. Toâi töï haï mình xuoáng ngang
taàm oâng ta. Toâi noùi veà chôi baøi, chôi golf, chính trò vaø cravate. Vaø con
ngöôøi lôùn kia caûm thaáy haøi loøng voâ cuøng khi ñöôïc laøm quen vôùi moät con
ngöôøi bieát ñieàu ñeán nhö vaäy.
2
Toâi ñaõ soáng coâ ñôn nhö vaäy ñoù, chaúng coù ai ñeå chuyeän troø thöïc söï, cho
ñeán khi maùy bay cuûa toâi bò hoûng giöõa sa maïc Sahara3, caùch ñaây saùu naêm.
Coù caùi gì ñoù trong ñoäng cô maùy bay cuûa toâi gaëp vaán ñeà. Vaø vì toâi chæ ñi
moät mình khoâng coù haønh khaùch cuõng chaúng coù thôï maùy, toâi phaûi moät
mình baét ñaàu moät cuoäc söûa chöõa khoù khaên. Ñaáy laø vaán ñeà soáng cheát vôùi
toâi. Toâi chæ coù ñuû nöôùc ñeå uoáng trong nhieàu nhaát laø taùm ngaøy.
Ñeâm ñaàu tieân vaäy laø toâi phaûi nguû treân caùt ôû caùch xa nôi coù ngöôøi ôû
haøng ngaøn daëm. Luùc ñoù toâi coøn coâ ñoäc hôn caû moät keû ñaém taøu treân chieác
beø leânh ñeânh giöõa bieån khôi. Baïn chaéc seõ töôûng töôïng ra noãi kinh ngaïc
cuûa toâi, vaøo luùc môø saùng, khi moät gioïng noùi nhoû nheï ngoä nghónh ñaùnh
thöùc toâi daäy. Caùi gioïng aáy noùi :
- Neáu oâng vui loøng …xin veõ hoä toâi moät con cöøu !
- Caùi gì ?
- Xin veõ hoä toâi moät con cöøu…
Toâi nhaûy döïng leân nhö laø bò seùt ñaùnh. Toâi duïi maét thaät kyõ. Vaø toâi thaáy
moät caäu beù thaät khaùc thöôøng ñang nhìn toâi vôùi veû nghieâm troïng. Ñaây laø
2
Arizona : moät bang (state) ôû mieàn Nam nöôùc Myõ, giaùp bieân giôùi vôùi Mexico.
3
Sahara : sa maïc naèm ôû Baéc Phi.
8
böùc chaân dung ñeïp nhaát maø veà sau toâi veõ ñöôïc veà caäu beù aáy. Nhöng böùc
veõ cuûa toâi chaéc laø keùm ñeïp hôn ngöôøi maãu nhieàu. Khoâng phaûi loãi taïi toâi.
Toâi ñaõ bò ngöôøi lôùn laøm cho naûn loøng trong söï nghieäp hoäi hoïa töø hoài saùu
tuoåi. Vaø toâi coù bao giôø hoïc veõ caùi gì ngoaøi nhöõng con traên kheùp kín vaø
nhöõng con traên môû
buïng ñaâu.
Vaäy laø toâi nhìn caùi
söï hieån hieän ñoù vôùi
hai con maét troøn xoe
vì kinh ngaïc. Xin nhôù
laø luùc aáy toâi ñang ôû
caùch xa moïi choã coù
ngöôøi haøng ngaøn daëm.
Theá maø caäu beù cuûa toâi
troâng chaúng gioáng nhö
bò laïc ñöôøng, chaúng heà
meät laû, chaúng heà ñoùi,
chaúng heà khaùt nöôùc
hay sôï haõi gì caû. Caäu
ta chaúng coù veû gì cuûa
moät caäu beù laïc giöõa sa
maïc, caùch nôi coù
ngöôøi caû ngaøn daëm. Tôùi khi môû ñöôïc mieäng, toâi hoûi em :
- Nhöng…em laøm caùi gì ôû ñaây ?
Theá laø em laëp laïi caâu noùi luùc naõy, thaät nheï nhaøng nhö laø moät ñieàu raát
quan troïng :
- Neáu oâng vui loøng…xin veõ hoä toâi moät con cöøu…
Khi maø söï bí aån quaù lôùn, ngöôøi ta khoâng daùm khoâng vaâng lôøi. Duø ñieàu
naøy thaät laø voâ lyù khi toâi ñang ôû caùch xa nôi ngöôøi ôû haøng ngaøn daëm vaø
ñang bò nguy ñeán tính maïng, toâi ruùt trong tuùi ra moät caây buùt vaø moät maûnh
giaáy. Nhöng toâi söïc nhôù raèng mình ñaõ chæ hoïc ñòa lyù, söû kyù, tính toaùn vaø
vaên phaïm, vaø toâi noùi vôùi caäu beù (vôùi veû hôi khoù chòu) raèng toâi khoâng bieát
veõ. Em traû lôøi toâi :
- Khoâng sao ñaâu. Xin veõ hoä toâi moät con cöøu.
9
Bôûi vì toâi chöa bao giôø veõ moät con cöøu caû neân toâi veõ laïi cho em moät
trong hai böùc tranh maø toâi coù theå veõ. Ñoù laø hình con traên kín. Vaø toâi söõng
sôø khi nghe caäu beù traû lôøi :
- Khoâng ! Khoâng ! Toâi khoâng muoán moät con voi trong buïng moät con
traên ñaâu. Con traên nguy hieåm laém, coøn con voi thì quaù keành caøng. Choã toâi
beù laém. Toâi caàn moät con cöøu. Haõy veõ cho toâi moät
con cöøu !
Theá laø toâi veõ.
Em nhìn chaêm chuù, roài noùi :
- Khoâng ! Con naøy oám quaù. Haõy veõ con khaùc
ñi.
Toâi veõ.
Caäu beù cuûa toâi cöôøi nheï, gioïng khoan dung :
- OÂng thaáy ñaáy…ñaây khoâng phaûi laø con cöøu, ñaây laø
deâ. Noù coù söøng…
Toâi veõ laïi laàn nöõa.
Nhöng böùc naøy cuõng bò töø choái nhö
caùc böùc tröôùc.
- Con naøy giaø quaù. Toâi muoán moät con cöøu soáng thaät
laâu.
Baáy giôø toâi heát kieân nhaãn, bôûi soát ruoät muoán baét ñaàu
thaùo maùy, toâi veõ nguyeäch ngoaïc böùc veõ naøy ñaây :
Vaø toâi noùi böøa :
- Ñaây laø caùi thuøng. Con cöøu chuù muoán
noù ôû trong aáy ñaáy.
Nhöng toâi heát söùc ngaïc nhieân khi thaáy
göông maët vò quan toøa nhoû cuûa toâi saùng rôõ
leân :
- Ñuùng laø caùi maø toâi muoán ñaáy ! OÂng nghó coù caàn nhieàu coû cho con
cöøu naøy khoâng aï ?
- Sao vaäy ?
- Vì choã toâi beù laém…
- Chaéc laø ñuû. Toâi veõ cho em moät con cöøu beù xíu aáy maø.
Em cuùi ñaàu xuoáng böùc veõ :
- Khoâng nhoû laém ñaâu…Kìa ! Noù ñaõ nguû roài…
10
Vaø nhö theá ñaáy, toâi ñaõ laøm quen vôùi oâng hoaøng beù nhoû.
3
Phaûi raát laâu toâi môùi bieát em töø ñaâu ñeán. OÂng hoaøng beù nhoû, voán raát
hay ñaët caâu hoûi cho toâi, laïi döôøng nhö khoâng
bao giôø chuù yù nghe toâi hoûi. Chæ vì nhöõng tieáng
ngaãu nhieân buoät ra daàn daàn noùi cho toâi hieåu
moïi söï. Ví duï nhö, khi laàn ñaàu em thaáy chieác
maùy bay cuûa toâi (toâi seõ khoâng veõ chieác maùy
bay ñaâu, böùc veõ ñoù quaù phöùc taïp ñoái vôùi toâi),
em hoûi toâi :
- Caùi thöù naøy laø caùi gì ?
- Khoâng phaûi caùi thöù. Noù bay ñöôïc ñaáy.
Noù laø moät chieác maùy bay. Ñoù laø chieác maùy
bay cuûa toâi.
Toâi töï haøo noùi cho em bieát laø toâi bay. Em
lieàn keâu leân :
- Sao ? OÂng töø treân trôøi rôi xuoáng ö ?
- Phaûi
Toâi noùi khieâm toán.
- AÙi chaø ! Caùi naøy ngoä ñaáy…
Vaø oâng hoaøng beù nhoû baät leân moät traøng cöôøi khanh khaùch raát khaùu
nhöng laøm toâi caùu laém. Toâi muoán ai cuõng phaûi ñaùnh giaù nghieâm tuùc moïi
tai naïn cuûa toâi. Sau ñoù em noùi theâm :
- Theá laø oâng cuõng töø treân trôøi rôi xuoáng ! OÂng ôû haønh tinh naøo ?
Töùc thì toâi thaáy loeù leân moät tia saùng naøo ñoù veà söï coù maët bí aån cuûa em,
vaø ñoät nhieân toâi hoûi :
- Theá ra em ôû moät haønh tinh khaùc toâi ?
Nhöng em khoâng traû lôøi toâi. Em kheõ laéc ñaàu nhìn chieác maùy bay cuûa
toâi :
- Nhöng maø ngoài treân caùi ñoù thì oâng cuõng chaúng theå tôùi töø xa laém
ñaâu…
11
Roài em ñaém mình trong giaác mô maøng thaät daøi. Sau ñoù, moùc tuùi laáy
con cöøu toâi vöøa veõ, em laïi meâ maûi ngaém caùi cuûa baùu ñoù.
Caùc baïn haõy töôûng töôïng toâi bò kích ñoäng nhö theá naøo bôûi lôøi thoå loä
nöûa vôøi veà “caùc haønh tinh khaùc” aáy. Vì vaäy, toâi coá tìm hieåu roõ hôn :
- Caäu beù ôi, em töø ñaâu ñeán ? “Choã em” laø ñaâu theá ? Em muoán mang
con cöøu cuûa ta veà ñaâu ?
Sau moät laùt im laëng traàm ngaâm, em traû lôøi toâi :
- Coù caùi toát laø vôùi caùi thuøng oâng cho toâi, ban ñeâm con cöøu coù theå
duøng noù laøm nhaø ôû.
- Phaûi ñaáy. Vaø neáu em ngoan. Ta seõ coøn cho em moät sôïi daây ñeå buoäc
noù laïi vaøo ban ngaøy. Vaø moät caùi coïc nöõa.
Lôøi ñeà nghò ñoù coù leõ laøm cho oâng hoaøng beù nhoû khoâng baèng loøng :
- Buoäc noù laïi ? Nghó gì maø laï theá !
- Nhöng khoâng buoäc noù laïi, noù seõ ñi lung tung, noù seõ ñi laïc…
Caäu baïn cuûa toâi laïi baät cöôøi khanh khaùch :
- Noù ñi ñaèng naøo ñöôïc chöù ?
- Baát cöù ñaâu. Cöù ñi
thaúng tôùi tröôùc maët…
Baáy giôø oâng hoaøng nhoû
nhaän xeùt moät caùch chaéc nòch
:
- Khoâng heà gì. Choã toâi
beù laém !
Roài, coù leõ vôùi moät chuùt
ngaäm nguøi, em noùi theâm :
- Thaúng tôùi tröôùc maët
ngöôøi ta chaúng ñi ñöôïc bao
xa ñaâu…
4
Vaäy ñaáy, toâi bieát ñöôïc
moät ñieàu nöõa thaät quan troïng
: raèng caùi haønh tinh queâ
12
höông cuûa caäu em chæ lôùn hôn caùi nhaø moät chuùt !
Ñieàu aáy chaúng laøm toâi ngaïc nhieân nhieàu laém. Toâi vaãn bieát ngoaøi
nhöõng haønh tinh lôùn nhö Traùi Ñaát, Sao Kim, Sao Hoûa, Sao Thuûy, maø
ngöôøi ta ñaët teân cho, coù haøng traêm ngoâi sao khaùc maø ñoâi khi beù ñeán noãi
ngöôøi ta chæ thaáy trong kính vieãn voïng moät caùch khoù khaên. Khi moät nhaø
thieân vaên khaùm phaù ra moät trong boïn
chuùng, nhaø thieân vaên aáy cho noù moät con
soá. Ví duï oâng goïi noù laø “tieåu haønh tinh
3251”.
Toâi coù nhöõng lyù do chính ñaùng ñeå
coi raèng caùi haønh tinh töø ñoù oâng hoaøng
nhoû ñeán ñaây laø tieåu haønh tinh B612.
Tieåu haønh tinh ñoù chæ ñöôïc troâng thaáy
coù moät laàn trong kính vieãn voïng naêm
1909, bôûi moät nhaø thieân vaên Thoå Nhó
Kyø.
Luùc ñoù oâng naøy môû moät buoåi thuyeát
trình lôùn veà phaùt hieän cuûa mình
taïi moät Hoäi nghò Quoác teá veà
Thieân vaên. Nhöng do boä quaàn aùo
cuûa oâng ta, chaúng ai tin ñieàu oâng
ta noùi. Ngöôøi lôùn laø theá ñaáy.
May maén thay cho tieåu tinh
caàu B612, moät nhaø ñoäc taøi Thoå
Nhó Kyø buoäc daân Thoå phaûi maëc
AÂu phuïc, ai khoâng tuaân theo seõ bò
toäi cheát. Nhaø thieân vaên trình baøy
laïi vaán ñeà vaøo naêm 1920, trong
moät boä quaàn aùo raát lòch söï. Vaø laàn naøy,
taát caû moïi ngöôøi ñeàu ñoàng yù vôùi oâng ta.
Neáu toâi keå vôùi caùc baïn tæ mæ veà tieåu
tinh caàu B612, vaø neáu toâi tieát loä vôùi caùc
baïn soá hieäu cuûa noù, aáy laø taïi caùc ngöôøi
lôùn. Nhöõng ngöôøi lôùn raát thích chöõ soá. Khi
baïn noùi chuyeän vôùi hoï veà moät ngöôøi baïn
13
môùi, khoâng bao giôø hoï hoûi baïn veà caùi coát yeáu ñaâu. Hoï khoâng bao giôø hoûi :
“Gioïng noùi haén ta theá naøo ? Haén thích chôi troø gì ? Haén coù söu taàm böôm
böôùm khoâng ?”. Hoï chæ hoûi baïn : “Haén ta bao nhieâu tuoåi ? Haén ta coù maáy
anh em ? Haén ta caân naëng bao nhieâu ?”. Theá ñaáy. Sau ñoù, hoï cho vaäy laø
hoï hieåu haén ta roài. Neáu baïn noùi vôùi nhöõng ngöôøi lôùn : “Toâi coù thaáy moät
caùi nhaø gaïch maøu hoàng vôùi hoa phong löõ treân cöûa soå vaø chim boà caâu treân
maùi…”, hoï chaúng laøm theá naøo hình dung noåi caùi nhaø aáy nhö theá naøo ñaâu.
Phaûi noùi vôùi hoï : “Toâi ñaõ thaáy moät caùi nhaø möôøi vaïn franc”. Hoï seõ keâu
ngay : “OÂi thaät xinh ñeïp laøm sao”.
Nhö vaäy ñoù, neáu caùc baïn baûo hoï : “OÂng hoaøng beù nhoû laø coù thaät chöù,
chöùng cöù laø caäu ta raát ñeïp, caäu ta cöôøi vaø caäu ta thích coù moät con cöøu. Khi
ngöôøi ta thích moät con cöøu, theá laø coù ngöôøi aáy chöù !”, hoï seõ nhuùn vai vaø
cho baïn laø treû con ! Nhöng neáu baïn baûo hoï : “Caùi haønh tinh, töø ñoù, caäu aáy
ñi ñeán ñaây laø tieåu tinh caàu B612”, theá laø hoï nghe ra ngay vaø thoâi khoâng
phaù quaáy baïn vôùi caùc caâu hoûi cuûa hoï nöõa. Hoï laø theá. Khoâng neân giaän hoï.
Treû con phaûi heát söùc roäng löôïng vôùi ngöôøi lôùn.
Nhöng chaéc chaén raèng ñoái vôùi chuùng ta laø nhöõng ngöôøi hieåu bieát,
chuùng ta baát caàn nhöõng con soá ! Toâi ñaõ raát thích baét ñaàu keå caâu chuyeän
naøy nhö kieåu moät caâu chuyeän thaàn tieân. Toâi ñaõ raát thích noùi theá naøy :
“Xöa coù moät laàn, moät oâng hoaøng beù nhoû ôû treân moät tinh caàu chæ lôùn
hôn caäu aáy coù moät tí, caäu aáy thaáy caàn coù moät ngöôøi baïn thaân…”. Ñoái vôùi
nhöõng ngöôøi am hieåu, keå nhö vaäy coù veû thaät hôn nhieàu.
Bôûi vì toâi khoâng muoán ngöôøi ta ñoïc cuoán saùch cuûa toâi moät caùch hôøi
hôït. Khi keå laïi caùc kyû nieäm naøy, toâi buoàn tuûi bieát bao. Saùu naêm ñaõ qua, töø
khi caäu baïn toâi ñi maát vôùi con cöøu cuûa em. Neáu nhö toâi coá gaéng taû laïi em
ôû ñaây, chính laø ñeå toâi khoâng queân em. Thaät laø buoàn neáu ta queân moät
ngöôøi baïn. Coù phaûi ai cuõng coù ñöôïc moät ngöôøi baïn thaân ñaâu. Vaø coù leõ toâi
saép trôû neân nhö nhöõng ngöôøi lôùn, chæ coøn thích caùc chöõ soá. Laïi chính cuõng
vì theá nöõa maø toâi ñaõ mua moät hoäp maøu nöôùc vaø buùt chì maøu. Trôû laïi veõ
vôøi thaät laø khoù, vaøo tuoåi toâi baây giôø, khi maø ngöôøi ta chöa heà veõ gì ngoaøi
con traên kheùp kín vôùi con traên môû töø hoài leân saùu. Toâi seõ coá thöû, haún theá,
laøm nhöõng böùc chaân dung caøng gioáng caøng hay. Nhöng toâi khoâng thaønh
coâng chuùt naøo. Moât böùc tröôùc vöùt ñi, böùc sau coøn teä hôn nöõa. Toâi laïi cuõng
coù sai laàm veà taàm voùc. Choã naøy thì oâng hoaøng nhoû lôùn quaù. Choã kia em
beù quaù. Toâi cöù laàn moø nhö theá naøy roài nhö theá khaùc, khi ñöôïc khi khoâng.
14
Cuoái cuøng toâi coøn nhaàm ôû nhöõng neùt quan troïng hôn nöõa. Nhöng naøy, caùc
baïn phaûi tha loãi cho toâi. Baïn toâi khoâng heà giaûng giaûi gì cho toâi. Coù leõ em
cho laø toâi cuõng nhö em. Nhöng toâi, buoàn thay, toâi khoâng bieát caùch nhìn
thaáy con cöøu xuyeân qua caùi thuøng. Coù leõ toâi hôi gioáng nhöõng ngöôøi lôùn
roài. Toâi ñaõ giaø roài.
5
Moãi ngaøy toâi laïi bieát theâm moät ñieàu gì ñoù veà haønh tinh, veà luùc ra ñi,
veà cuoäc du haønh cuûa caäu. Caùi aáy ñeán nheï nhaøng baèng nhöõng suy ñoaùn
ngaãu nhieân. Cuõng nhö vaäy ñoù maø vaøo ngaøy thöù ba, toâi ñöôïc bieát veà taán bi
kòch cuûa nhöõng caây baobab4.
Laàn naøy cuõng laø nhôø con cöøu, oâng hoaøng nhoû hoûi toâi, nhö vöøa môùi nghó
ra ñieàu gì nghieâm troïng laém :
- Coù thaät ñuùng laø con cöøu aên nhöõng buïi caây con khoâng ?
- Phaûi, ñuùng ñaáy.
- OÀ ! Toát quaù !
Toâi khoâng hieåu taïi sao chuyeän nhöõng con cöøu aên nhöõng buïi caây con laïi
quan troïng nhö theá. Nhöng oâng hoaøng nhoû noùi theâm :
- Cho neân chuùng aên caû nhöõng caây baobab chöù ?
Toâi baûo raèng caây baobab khoâng phaûi laø thöù buïi caây nhoû, maø laø nhöõng
caây to nhö caû caùi nhaø thôø vaø caäu em coù mang theo caû moät ñaøn voi, thì caû
ñaøn voi aáy cuõng chaúng laøm lung lay noåi
moät caây baobab.
YÙ nghó veà ñaøn voi laøm cho oâng hoaøng
nhoû baät cöôøi :
- Phaûi choàng con naøy leân con kia…
Nhöng caäu em nhaän xeùt vôùi veû trieát lyù
:
- Boïn baobab, tröôùc khi lôùn, cuõng
baét ñaàu beù teïo chöù !
- Ñuùng laø nhö theá. Nhöng sao em laïi
4
baobab : gioáng caây coå thuï ôû Phi Chaâu.
15
cöù muoán cho con cöøu cuûa em aên nhöõng caây baobab nhoû theá ?
Em traû lôøi : “OÂi chaø !” nhö ñoù laø moät chuyeän taát nhieân. Vaø toâi phaûi baét
trí thoâng minh cuûa toâi laøm vieäc döõ doäi môùi töï hieåu ñöôïc vaán ñeà aáy.
Nguyeân laø, treân haønh tinh cuûa oâng hoaøng nhoû, cuõng nhö treân moïi haønh
tinh khaùc, ñeàu coù nhöõng loaïi coû toát vaø nhöõng loaïi coû xaáu. Do ñoù, coù haït
toát cuûa coû toát vaø haït xaáu cuûa coû xaáu. Nhöng khoâng theå nhìn thaáy haït.
Chuùng nguû trong bí maät cho ñeán khi moät caùi haït naøo ñoù trong boïn chuùng
noåi höùng muoán thöùc daäy…Noù vöôn vai, ruït reø nhuù leân döôùi maët trôøi moät
caùi nhaùnh con hieàn laønh tuyeät xinh. Neáu laø moät nhaùnh döa hay moät nhaùnh
hoàng, ta coù theå ñeå cho noù muoán moïc theá naøo tuyø yù. Nhöng neáu laø moät caây
xaáu, ngay khi nhaän ra laø phaûi nhoå ngay. Maø treân haønh tinh cuûa oâng hoaøng
nhoû thì coù nhöõng haït gioáng kinh khuûng…aáy laø nhöõng haït baobab. Chuùng
nhieãm ñaày caû
tinh caàu. Maø
moät caây
baobab, neáu
nhö ta chuù yù
muoän maøng
quaù, ta coù theå
chaúng bao giôø
daãy noù ra ñöôïc
nöõa, baobab seõ
moïc cao vaø reã
noù chaèng chòt
khaép tinh caàu.
Noù cho reã cuûa
noù xoùi ñuïc haønh tinh. Vaø neáu haønh tinh quaù beù, maø neáu caây baobab nhieàu
quaù coù theå laøm vôõ tung caû haønh tinh.
“Ñaây laø moät vaán ñeà kyû luaät” oâng hoaøng nhoû veà sau noùi vôùi toâi “khi ta
laøm veä sinh cho ta buoåi saùng roài, ta phaûi laøm veä sinh kyõ cho haønh tinh.
Phaûi ñeàu ñaën lo nhoå boïn baobab ngay luùc ta vöøa phaân bieät ñöôïc chuùng
vôùi caây hoa hoàng. Ñoù laø moät vieäc laøm chaùn laém, nhöng maø thaät deã”.
Ñeán moät ngaøy, caäu em khuyeân toâi coá söùc veõ ñöôïc moät böùc veõ ñeïp, ñeå
cho caùc caäu beù ôû queâ höông toâi ghi nhôù chuyeän aáy. “Moät ngaøy kia, neáu
caùc baïn aáy leân ñöôøng” caäu em noùi vôùi toâi “chuyeän aáy seõ coù ích cho hoï.
16
Ñoâi khi hoaõn laïi moät vieäc cuõng chaúng haïi gì. Nhöng neáu laø nhöõng caây
baobab, thì bao giôø cuõng tai hoïa ñaáy. Toâi bieát coù moät tinh caàu, treân aáy coù
moät gaõ löôøi. Haén boû maëc ba caùi caây con…”.
Theá laø, theo söï chæ daãn cuûa oâng hoaøng nhoû, toâi ñaõ veõ tinh caàu ñoù. Toâi
tuyeät khoâng thích leân maët daïy ñôøi. Nhöng caùi hoïa baobab coøn ít ngöôøi
bieát quaù, maø nhöõng nguy hieåm maø moät caäu beù moät mai laïc vaøo moät tieåu
tinh caàu seõ gaëp phaûi thì raát laø ñaùng keå, cho neân, chæ moät laàn thoâi, toâi laøm
khaùc vôùi nhöõng
nguyeân taéc cuûa
toâi. Toâi xin noùi :
“Hôõi caùc em !
Haõy coi chöøng
boïn baobab !”.
AÁy chính laø ñeå
baùo tröôùc cho
caùc baïn toâi veà
moät nguy cô, maø
caùc baïn cuõng nhö
toâi vaãn gaàn keà
beân noù maø
khoâng hay bieát,
neân toâi ra söùc
thaät nhieàu ñeå veõ
böùc veõ ñoù ! Baøi
hoïc maø toâi ñöa ra
raát xöùng coâng.
Coù leõ, baïn seõ töï
hoûi : taïi sao trong
cuoán saùch naøy
khoâng coù böùc veõ
naøo to lôùn baèng
böùc veõ nhöõng caây baobab ? Caâu traû lôøi ñôn giaûn thoâi: toâi coù thöû veõ nhöng
khoâng thaønh. Khi veõ nhöõng caây baobab, toâi bò thoâi thuùc bôûi moät tình caûm
caáp baùch.
17
6
OÂi ! OÂng hoaøng beù nhoû ôi, daàn daø, nhö vaäy ñoù, toâi hieåu ra cuoäc ñôøi
nhoû nhoi buoàn baõ cuûa em. Bao laâu nay em chæ nhôø söï eâm ñeàm cuûa hoaøng
hoân ñeå maø khuaây khoûa. Toâi bieát ñöôïc neùt môùi ñoù vaøo buoåi saùng ngaøy thöù
tö, khi em baûo toâi :
- Toâi raát thích caûnh maët trôøi laën. Ta ñi xem maët trôøi laën ñi.
- Nhöng phaûi ñôïi chöù…
- Ñôïi caùi gì ?
- Ñôïi luùc maêït trôøi noù laën.
Thoaït nhieân em coù veû kinh ngaïc, vaø roài em töï cöôøi mình. Vaø em baûo
toâi :
- Toâi cöù töôûng coøn ôû nhaø !
Theá ñaáy. Khi ôû nöôùc Myõ laø buoåi tröa thì ai cuõng bieát laø maët trôøi ñang
laën ôû nöôùc Phaùp. Giaû söû chæ caàn ñi moät phuùt laø ñeáùn ñöôïc nöôùc Phaùp, thì seõ
xem ñöôïc caûnh maët trôøi laën. Khoâng may, nöôùc Phaùp ôû quaù xa. Nhöng treân
caùi haønh tinh beù ñeán theá cuûa em, em chæ caàn dòch gheá vaøi böôùc. Khi naøo
em thích laø em nhìn thaáy maët trôøi laën…
- Coù moät ngaøy, toâi
nhìn maët trôøi laën boán möôi
ba laàn !
Moät choác sau ñoù em noùi
theâm :
- OÂng bieát ñaáy…khi
ngöôøi ta buoàn quaù, ngöôøi ta
thích caûnh maët trôøi laën…
- Theá caùi ngaøy boán
möôi ba laàn maët trôøi laën
aáy, coù phaûi em buoàn quaù
khoâng ?
Nhöng oâng hoaøng beù nhoû khoâng traû lôøi.
18
Ngaøy thöù naêm, vaãn laø nhôø ôû con cöøu, toâi bieát ñöôïc caùi bí maät aáy trong
cuoäc ñôøi oâng hoaøng beù nhoû. Baát ngôø em hoûi toâi, khoâng caàn maøo ñaàu, y
nhö ñoù laø moät keát quaû cuûa moät vaán ñeà ñöôïc aâm thaàm suy nghó töø laâu roài :
- Moät con cöøu, neáu noù aên caây con, taát noù cuõng aên hoa chöù ?
- Cöøu thì gaëp caùi gì noù aên caùi naáy.
- Caû nhöõng boâng hoa coù gai ö ?
- Phaûi. Caû nhöõng boâng hoa coù gai.
- Theá thì gai duøng ñeå laøm gì naøo ?
Toâi khoâng bieát. Toâi baáy giôø ñang baän thaùo moät ñinh oác vaën quaù chaët
trong ñoäng cô maùy bay cuûa toâi. Toâi ñaõ raát lo laéng vì thaáy caùi maùy coù veû
hoûng naëng laém, maø nöôùc uoáng thì caïn daàn laøm cho toâi sôï xaûy ra ñieàu teä
haïi nhaát.
- Nhöõng caùi gai, chuùng duøng ñeå laøm gì ?
OÂng hoaøng nhoû khoâng bao giôø chòu boû moät caâu hoûi, moät khi ñaõ noùi ra.
Toâi thì ñang böïc quaù vôùi caùi ñinh oác, vaø toâi traû lôøi böøa :
- Gai, noù chaúng duøng ñöôïc vaøo vieäc gì saát. Noù chæ laø caùi tính ñoäc aùc
cuûa hoa thoâi !
- OÀ !
Nhöng sau moät laùt laëng im, em keâu leân moät caùch giaän doãi :
- Toâi khoâng tin ! Loaøi hoa yeáu ñuoái laém. Chuùng ngaây thô laém. Chuùng
coá töï laøm cho chuùng ñöôïc vöõng taâm. Chuùng cho laø vôùi nhöõng caùi gai,
chuùng ñaõ gheâ gôùm laém…
Toâi khoâng traû lôøi gì caû. Luùc aáy toâi töï nhuû : “Caùi ñinh oác naøy maø coøn
ngoan coá, oâng seõ cho maøy moät buùa vaêng xöông…”.
OÂng hoaøng nhoû laïi laøm xao laõng nhöõng suy nghó cuûa toâi :
- Coøn oâng, oâng töôûng raèng hoa…
- Khoâng ! Khoâng ! Toâi coù töôûng gì ñaâu ! Toâi traû lôøi ñaïi theá thoâi. Toâi,
toâi ñang baän nhöõng vieäc heä troïng !
Caäu nhìn toâi ngaïc nhieân :
- Nhöõng vieäc heä troïng !
Caäu em nhìn thaáy toâi tay caàm buùa, caùc ngoùn ñen thui vì daàu maùy, cuùi
xuoáng moät vaâït maø em xem ra thaät xaáu xí.
- OÂng noùi nhö caùc ngöôøi lôùn aáy !
Caâu aáy laøm toâi hôi xaáu hoå. Nhöng khoâng thöông xoùt, em noùi theâm :
19
- OÂng laãn loän heát…oâng xaùo troän heát !

Caäu em thöïc söï böïc töùc. Maùi toùc cuûa em vaøng xoõa tung ra tröôùc gioù :
- Toâi bieát coù moät tinh caàu, treân ñoù coù moät oâng maët muõi ñoû gay. OÂng
ta khoâng heà ngöûi moät boâng hoa. Khoâng heà ngaém moät vì sao. Khoâng heà
yeâu moät ngöôøi naøo. OÂng ta chaúng bao giôø laøm caùi gì khaùc ngoaøi nhöõng
baøi tính coäng. Vaø suoát ngaøy oâng ta cöù laëp ñi laëp laïi nhö oâng : “Toâi laø moät
ngöôøi ñöùng ñaén ! Toâi laø moät ngöôøi ñöùng ñaén !”, vaø caùi ñoù laøm oâng ta
veânh vang hôïm hónh. Nhöng oâng ta ñaâu coù phaûi laø ngöôøi, oâng ta laø moät
caùi naám !
- Moät caùi gì ?
- Moät caùi naám !
OÂng hoaøng beù nhoû luùc naøy maët taùi xanh vì giaän.
- Ñaõ haøng trieäu naêm nay, hoa laøm ra gai. Haøng trieäu naêm nay, cöøu
vaãn cöù aên hoa.Vaäy maø tìm hieåu xem vì sao hoa laïi cöù khoå sôû laøm ra
nhöõng caùi gai voâ tích söï aáy, laïi laø chuyeän khoâng ñöùng ñaén hay sao ?
Chieán tranh giöõa cöøu vaø hoa laø chuyeän khoâng quan troïng hay sao ? Khoâng
ñöùng ñaén hôn, khoâng quan troïng hôn nhöõng baøi tính coäng cuûa moät caùi oâng
to töôùng maët muõi ñoû gay hay sao ? Vaø neáu nhö toâi, toâi bieát moät caùi hoa
duy nhaát treân ñôøi khoâng coù ôû ñaâu ngoaøi tinh caàu cuûa toâi, theá maø moät con
cöøu nhoû coù theå huûy hoaïi noù baèng caùch taùp moät caùi maø thoâi, vaøo moät saùng
naøo ñoù, maø khoâng heà bieát laø mình vöøa laøm caùi gì, chuyeän ñoù khoâng quan
troïng hay sao !
Em ñoû maët roài noùi tieáp :
- Khi moät ngöôøi yeâu moät ñoùa hoa duy nhaát trong haøng trieäu trieäu
ngoâi sao, thì chæ nhìn nhöõng ngoâi sao laø ñuû laøm cho anh ta haïnh phuùc. Anh
ta nghó : “Ñoùa hoa cuûa mình ôû ñaâu ñoù treân kia…”. Nhöng neáu con cöøu maø
aên ñoùa hoa ñi, thì anh ta seõ thaáy nhö laø taát caû
caùc ngoâi sao ñoät nhieân taét lòm ! Vaø chuyeän ñoù
khoâng quan troïng hay sao !
Em ngheïn ngaøo khoâng noùi ñöôïc nöõa. Thoát
nhieân em baät leân nöùc nôû. Ñeâm ñaõ buoâng
xuoáng. Toâi ñaõ boû caùc ñoà ngheà xuoáng. Toâi baát
caàn caùi buùa cuûa toâi, caùi ñinh oác cuûa toâi, baát caàn
caùi khaùt, baát caàn caùi cheát. Treân moät ngoâi sao,
treân moät haønh tinh, haønh tinh cuûa toâi, Traùi Ñaát,
20
coù moät oâng hoaøng beù nhoû caàn ñöôïc an uûi ! Toâi oâm em trong voøng tay. Toâi
ru em. Toâi noùi vôùi em : “Ñoùa hoa maø em yeâu seõ khoâng bò nguy ñaâu…toâi
seõ veõ moät caùi roï moõm cho con cöøu cuûa em…toâi…”. Toâi khoâng bieát noùi vôùi
em theá naøo nöõa. Toâi caûm thaáy mình raát vuïng veà. Toâi khoâng bieát laøm sao
vôùi tôùi ñöôïc em, ñi ñaâu ñeå gaëp ñöôïc em…Thaät huyeàn bí laøm sao, caùi xöù sôû
cuûa nöôùc maét.
8
Toâi ñaê tìm hieåu raát nhanh ñeå hieåu hôn veà ñoùa hoa naøy. Treân tinh caàu
cuûa oâng hoaøng nhoû, vaãn thöôøng coù nhöõng boâng hoa raát ñôn giaûn, ñieåm
trang chæ baèng moät vaøi caùnh hoa, vaø chaúng chieám bao nhieâu choã, cuõng
chaúng laøm phieàn ai. Moät buoåi saùng, chuùng hieän ra trong coû roài laïi heùo taøn
vaøo chieàu toái. Nhöng caùi caây hoa aáy, moät ngaøy kia, ñaõ naûy maàm töø moät
caùi haït khoâng bieát töø ñaâu tôùi vaø oâng hoaøng nhoû ñaõ theo doõi caùi maàm con
khoâng gioáng vôùi caùc maàm con naøo khaùc. Noù coù theå laø moät loaïi baobab
môùi. Nhöng caùi caây nhoû lieàn thoâi khoâng lôùn leâm nöõa, vaø baét ñaàu söûa soaïn
ñeå ra hoa. OÂng hoaøng nhoû chöùng kieán söï xuaát hieän moät caùi nuï lôùn, caûm
thaáy roõ raøng töø caùi nuï naøy seõ loä ra moät ñieàu kyø dieäu, nhöng ñoùa hoa vaãn
cöù ñieåm trang hoaøi, naáp kín trong caên buoàng xanh cuûa noù. Hoa chöa choïn
kyõ maøu saéc cuûa mình. Hoa chaäm raõi
trang phuïc, söûa laïi ngay ngaén töøng
caùnh hoa. Hoa khoâng muoán hieän ra
nhaøu naùt nhö caùi aû moàng gaø. Hoa chæ
muoán loä ra trong saéc höông röïc rôõ.
OÂi chao ! Hoa thaät laø ñieäu ! Cuoäc
trang ñieåm huyeàn bí cuûa naøng keùo
daøi töø ngaøy naøy sang ngaøy noï. Vaø
roài tôùi moät sôùm mai, ñuùng giôø maët
trôøi moïc, naøng hieän ra.
Vaø naøng, voán ñaõ coâng phu nhö
theá, baây giôø vöøa ngaùp vöøa noùi :
- OÂi ! Em chæ vöøa thöùc daäy…Em
xin loãi anh…Toùc tai em coøn ruõ röôïi
21
theá naøy…
Theá laø oâng hoaøng nhoû khoâng neùn
noåi söï ngöôõng moä :
- Naøng thaät laø ñeïp !
- Thaät vaäy sao – hoa traû lôøi moät
caùch nheï nhaøng – vaø em laïi sinh ra
cuøng vôùi vaàng döông…
OÂng hoaøng nhoû bieát ngay coâ naøng
khoâng laáy gì laøm khieâm toán laém,
nhöng naøng thaät laø deã thöông !
- Ñaõ ñeán giôø ñieåm taâm, coù phaûi
khoâng anh, – naøng noùi theâm ngay
sau ñoù – xin anh haõy
nhôù ñeán em…
Theá laø oâng hoaøng
nhoû, ñaày xaáu hoå, ñi tìm
moät chieác thuøng töôùi
ñaày nöôùc maùt vaø töôùi
cho boâng hoa.
Nhö vaäy ñaáy, coâ
naøng ñaõ nhanh choùng
laøm cho caäu em phaûi
lo nghó vôùi tính kieâu kyø
uû doät cuûa coâ. Chaúng
haïn moät hoâm, coâ ñaõ
giaûi thích vôùi oâng
hoaøng nhoû veà coâng duïng boán caùi gai cuûa mình :
- Chuùng coù theå tôùi ñaây, boïn hoå aáy, vôùi moùng
vuoát cuûa chuùng.
- Treân tinh caàu cuûa anh khoâng coù hoå – oâng
hoaøng nhoû nhaän xeùt – vaû laïi, hoå ñaâu coù aên coû.
- Em ñaâu phaûi laø coû – boâng hoa noùi nheï
nhaøng.
- Xin loãi…
- Em chaúng sôï gì hoå, nhöng em khieáp gioù
22
luøa. Anh coù moät taám chaén gioù naøo khoâng ?

“Khieáp gioù luøa…ñoái vôùi moät caây nhoû theá laø khoâng hay – oâng hoaøng
nhoû nhaän xeùt – coâ naøng naøy thaät phöùc taïp…”
- Chieàu toái anh haõy ñaët em trong baàu kính nheù. Choã anh reùt laém.
Thieáu tieän nghi quaù. ÔÛ choã em…
Nhöng coâ naøng im baët. Coâ ñeán ñaây luùc haõy coøn laø haït. Coâ ta chaúng theå
hieåu ñöôïc gì veà caùc theá giôùi
khaùc. Ngöôïng vì troùt ñeå loä laø
mình boác pheùt moät caùch ngaây
ngoâ quaù nhö theá, coâ huùng haéng
ho hai ba löôït ñeå doàn oâng hoaøng
nhoû vaøo luùng tuùng :
- Caùi chaén gioù, anh coù
khoâng ?…
- Anh ñaõ ñònh ñi laáy thì em
baét ñaàu noùi !
Theá laø coâ naøng coá ho maïnh
hôn nöõa ñeå baét buoäc caäu phaûi
nhaän loãi.
Vaäy maø oâng hoaøng nhoû, bôûi vì yù toát cuûa tình yeâu, vaãn ñoái xöû vôùi coâ raát
toát. Caäu ñaõ nghó ngôïi nghieâm trang veà nhöõng lôøi noùi vôù vaån cuûa naøng, vaø
trôû neân khoå sôû laém.
“Ñaùng leõ toâi khoâng neân nghe – moät hoâm caäu em thuù nhaän vôùi toâi –
khoâng bao giôø neân nghe loaøi hoa caû. Chæ neân nhìn chuùng vaø ngöûi höông
thôm cuûa chuùng thoâi. Caùi hoa cuûa toâi laøm thôm ngaùt tinh caàu cuûa toâi,
nhöng toâi laïi khoâng bieát vui loøng. Caâu chuyeän moùng vuoát aáy, ñaùng leõ laøm
cho toâi caûm ñoäng thì toâi laïi böïc…”.
Caäu coøn thuù nhaän vôùi toâi :
“Ngaøy aáy toâi chaúng bieát caùch hieåu. Ñaùng leõ toâi phaûi xeùt ñoaùn naøng
treân vieäc laøm chöù khoâng phaûi baèng lôøi noùi. Naøng toûa thôm toâi, laøm cho toâi
saùng röïc leân. Ñaùng leõ toâi khoâng bao giôø neân boû ñi caû. Ñaùng leõ toâi phaûi
thaáy ñöôïc caùi dòu hieàn cuûa naøng ñaèng sau moïi ñoøi hoûi ñaùng thöông aáy.
Loaøi hoa thöôøng hay maâu thuaãn ! Nhöng baáy giôø toâi coøn quaù treû ñeå maø
bieát yeâu naøng”.
23
9
Toâi ñoaùn raèng em nhôø
vaøo moät chuyeán thieân di
cuûa loaøi chim hoang ñeå maø
thoaùt ñi. Buoåi saùng hoâm ra
ñi, em ñaõ doïn deïp tinh caàu
thaät ngaên naép. Em naïo veùt
kyõ caøng caùc quaû nuùi löûa
ñang hoaït ñoäng cuûa em. Em
coù hai quaû nuùi löûa ñang
hoaït ñoäng. Vaø chuùng raát
thuaän tieän cho vieäc naáu aên
buoåi saùng. Em cuõng coù moät
quaû nuùi löûa ñaõ taét…Nhöng,
nhö lôøi em noùi : “Bieát ñaâu
ñaáy !” neân em cuõng naïo veùt
caû nhöõng quaû nuùi löûa ñaõ taét
nöõa. Ñöôïc naïo veùt kyõ, caùc
quaû nuùi löûa seõ chaùy ñoû vaø
ñeàu, khoâng coù phun traøo. Caùc traän phun traøo cuûa nuùi löûa cuõng gioáng nhö
löûa trong loø söôûi. Taát nhieân laø treân traùi ñaát cuûa chuùng ta, chuùng ta thaät
nhoû beù quaù, khoâng naïo veùt ñöôïc caùc quaû nuùi löûa cuûa mình. Cho neân
chuùng gaây cho ta nhieàu ñieàu phieàn phöùc.
OÂng hoaøng nhoû cuõng nhoå, vôùi moät chuùt ngaäm nguøi, nhöõng caùi maàm
vöøa môùi nhuù cuûa boïn baobab. Em ñaõ nghó raèng mình seõ khoâng bao giôø veà
nöõa. Nhöng moïi vieäc quen thuoäc naøy buoåi saùng hoâm nay sao ñoái vôùi em
thaät voâ cuøng eâm ñeàm. Vaø khi em töôùi hoa laàn cuoái, vaø söûa soaïn ñaäy naøng
trong baàu kính, em caûm thaáy muoán khoùc.
- Vónh bieät – em noùi vôùi hoa.
Nhöng naøng khoâng ñaùp.
- Vónh bieät – em nhaéc laïi.
Hoa ho leân. Nhöng khoâng phaûi vì vieâm hoïng.
- Em ñaõ khôø daïi laém – sau cuøng coâ noùi –anh tha loãi cho em. Haõy coá
24
gaéng maø soáng haïnh phuùc.

OÂng hoaøng nhoû ngaïc nhieân vì khoâng thaáy naøng traùch moùc. Em ñöùng
söõng, tay caàm nguyeân caùi baàu kính. Em khoâng hieåu ñöôïc veû dòu daøng bình
tónh aáy cuûa naøng.
- Vaâng, em yeâu anh – hoa noùi vôùi em – anh khoâng bieát gì caû, aáy laø
loãi taïi em. Ñieàu aáy
khoâng quan troïng.
Nhöng anh, anh
cuõng khôø daïi nhö
em. Haõy coá gaéng
maø soáng haïnh
phuùc…Anh boû caùi
baàu kính ñoù xuoáng
ñi. Em khoâng caàn
ñaâu…
- Theá gioù…
- Em khoâng
hay bò caûm nhieàu
theá ñaâu…Gioù maùt
ban ñeâm toát cho em
laém. Em laø moät
boâng hoa maø.
- Nhöng boïn
thuù…
- Chaéc em
phaûi chòu ñöïng vaøi
ba con saâu neáu em
muoán bieát böôm
böôùm laø theá naøo.
Hình nhö luõ böôùm
ñoù thaät laø ñeïp. Neáu khoâng, ai seõ vieáng thaêm em ? Anh seõ ñi xa. Coøn boïn
thuù döõ, em khoâng sôï. Em coù moùng vuoát cuûa em.
Naøng ngaây thô chìa ra boán caùi gai cuûa mình. Roài naøng noùi theâm :
- Ñöøng chaàn chôø nhö vaäy nöõa, khoù chòu laém. Anh ñaõ quyeát ra ñi maø.
Haõy ñi ñi anh.
25
Bôûi vì naøng khoâng muoán em nhìn thaáy naøng khoùc. Ñoù laø moät ñoùa hoa
voâ cuøng kieâu haõnh…
10
Caäu em ñaõ ñi qua vuøng coù caùc tieåu tinh
caàu 325, 326, 327, 328, 329 vaø 330. Em baét
ñaàu ñi thaêm caùc tieåu tinh caàu aáy ñeå kieám vieäc
vaø ñeå hoïc hoûi.
Tieåu tinh caàu thöù nhaát coù moät oâng vua ôû.
Nhaø vua maëc aùo ñoû tía ñính loâng thuù, ngöï treân
moät caùi ngai vaøng thaät giaûn dò nhöng ñoàng
thôøi cuõng thaät uy nghi.
- AØ ! Ñaây laø moät thaàn daân ! – nhaø vua
keâu leân khi thaáy oâng hoaøng nhoû.
Vaø oâng hoaøng beù nhoû töï hoûi :
- Laøm sao oâng ta nhaän ñöôïc ra mình khi
maø chöa gaëp mình bao giôø nhæ !
Em khoâng bieát raèng, ñoái vôùi caùc baäc ñeá
vöông, theá giôùi ñôn giaûn laém. Taát caû moïi
ngöôøi ñeàu laø thaàn daân.
- Ngöôi haõy ñeán gaàn cho ta nhìn ngöôi
ñöôïc kyõ – nhaø vua noùi vôùi em, ngaøi raát khoaùi ñöôïc laøm vua vôùi moät ngöôøi
naøo ñoù.
OÂng hoaøng nhoû ñöa maét tìm choã ngoài, nhöng caû tinh caàu ñaõ bò caùi aùo
choaøng loâng thuù tuyeät ñeïp choaùn heát choã. Em ñaønh phaûi ñöùng, vaø, vì nhoïc
quaù, em ngaùp moät caùi.
- Ñöùng tröôùc moät baäc ñeá vöông maø ngaùp laø voâ leã – vua phaùn – ta
caám ngöôi ngaùp.
- Chæ vì toâi khoâng giöõ ñöôïc aï ! – oâng hoaøng nhoû raát ngöôïng ñaùp laïi –
toâi töø xa ñeán ñaây maø chöa ñöôïc nguû…
- Theá thì – nhaø vua phaùn – ta ra leänh cho ngöôi ngaùp. Bao nhieâu naêm
nay, ta chöa ñöôïc thaáy ai ngaùp. Nhöõng caùi ngaùp ñoái vôùi ta laø caùi laï ñaáy.
Ngöôi ngaùp nöõa ñi. Ñoù laø leänh ta.
26
- Caùi naøy khoù quaù…toâi khoâng ngaùp ñöôïc nöõa… – oâng hoaøng nhoû noùi,
maët ñoû böøng.
- Höøm ! Höøm ! – vua ñaùp – theá thì…ta ra leänh cho ngöôi khi thì
ngaùp, khi thì…
Nhaø vua hôi luùng tuùng vaø coù veû phaät yù.
Vò vua chuù troïng nhaát laø uy quyeàn cuûa mình phaûi ñöôïc tuaân theo. Ngaøi
khoâng tha thöù cho söï traùi leänh. Ñoù laø moät nhaø vua chuyeân cheá. Nhöng, vì
ngaøi raát toát buïng, neân chæ ra nhöõng caùi leänh hôïp lyù maø thoâi.
Ngaøi thöôøng phaùn : “Neáu ta maø ra leänh cho moät voõ töôùng phaûi bieán
thaønh chim bieån, vaø voõ töôùng aáy chaúng tuaân leänh ta, thì aáy khoâng phaûi laø
loãi cuûa voõ töôùng ñoù. AÁy laø loãi cuûa ta”.
- Toâi ngoài ñöôïc khoâng aï ? – oâng hoaøng nhoû ruït reø hoûi.
- Ta ra leänh cho nhaø ngöôi ngoài ! – vua ñaùp laïi, vöøa uy nghi keùo moät
vaït aùo choaøng loâng thuù leân.
Nhöng oâng hoaøng beù nhoû laáy laøm kinh ngaïc. Caùi haønh tinh thaät laø beù.
Ñöùc vua coù theå trò vì treân caùi gì ôû ñaây ?
- Taâu beä haï – em noùi – cuùi xin beä haï cho toâi ñöôïc hoûi…
- Ta ra leänh cho nhaø ngöôi hoûi – vua voäi vaøng noùi.
- Taâu beä haï, ngaøi trò vì treân caùi gì ?
- Treân taát caû ! – nhaø vua ñaùp heát söùc giaûn dò.
- Treân taát caû ?
Ñöùc vua phaùc moät cöû chæ döùt khoaùt chæ caùi haønh tinh cuûa mình, caùc
haønh tinh khaùc vaø caùc ngoâi sao.
- Treân taát caû nhöõng caùi ñoù ? – oâng hoaøng nhoû hoûi.
- Treân taát caû nhöõng caùi ñoù… – ñöùc vua traû lôøi.
Bôûi vì ñoù khoâng nhöõng laø moät vò vua chuyeân cheá maø coøn laø moät vò vua
toaøn naêng.
- Caùc ngoâi sao coù tuaân leänh beä haï khoâng ?
- Chaéc chaén roài – vua traû lôøi em – chuùng laäp töùc tuaân leänh. Traãm
khoâng dung thöù cho söï traùi lôøi.
Moät quyeàn löïc nhö theá laøm cho oâng hoaøng nhoû thích meâ. Neáu em maø
coù quyeàn löïc aáy, em coù theå maëc söùc maø ngaém, khoâng phaûi boán möôi boán,
maø ñeán baûy möôi hai, ñeán moät traêm, ñeán caû hai traêm caûnh maët trôøi laën
trong moät ngaøy, maø chaúng phaûi xeâ dòch gheá ngoài. Roài em caûm thaáy hôi
27
buoàn vì chôït nghó ñeán caùi tinh caàu nhoû bò boû rôi cuûa mình, em ñaùnh baïo
xin nhaø vua moät aân hueä :
- Toâi muoán ñöôïc xem caûnh maët trôøi laën…xin beä haï haõy laøm toâi vui
loøng, haõy ra leänh cho maët trôøi laën…
- Neáu ta ra leänh cho moät voõ töôùng bay töø ñoùa hoa naøy sang ñoùa hoa
kia nhö moät con böôùm, hay leänh cho oâng ta vieát moät vôû bi kòch, hay bieán
thaønh chim bieån, vaø neáu vò voõ töôùng aáy khoâng tuaân leänh, thì loãi aáy ôû oâng
ta hay ôû ta ?
- ÔÛ beä haï – oâng hoaøng nhoû caû quyeát.
- Ñuùng. Phaûi cho moãi ngöôøi laøm vieäc ngöôøi ñoù coù theå laøm – ñöùc vua
nhaéc laïi – quyeàn löïc tröôùc heát phaûi döïa treân leõ phaûi. Neáu nhaø ngöôi ra
leänh cho thaàn daân cuûa mình nhaûy xuoáng beå, hoï seõ laøm caùch maïng. Ta coù
quyeàn buoäc tuaân leänh ta vì moïi leänh ta ñeàu hôïp lyù.
- Theá caûnh maët trôøi laën cuûa toâi thì sao ? – OÂng hoaøng nhoû voán ñaõ ñaët
ra caâu hoûi thì khoâng bao giôø queân hoûi laïi.
- Caûnh maët trôøi laën cuûa ngöôi, ngöôi seõ coù. Ta muoán theá. Nhöng
trong khoa hoïc cai trò cuûa ta, ta phaûi chôø ñeán luùc hoäi ñuûù moïi ñieàu kieän.
- Ñeán bao giôø thì ñuû ? – oâng hoaøng nhoû hoûi.
- ÖØm ! ÖØm ! – nhaø vua noùi, thoaït tieân tra moät cuoán lòch to töôùng –
ÖØm ! ÖØm ! Vaøo luùc…khoaûng…khoaûng…Vaøo luùc chieàu nay, khoaûng baûy giôø
boán möôi phuùt ! Nhaø ngöôi seõ thaáy leänh cuûa ta ñöôïc tuaân thuû.
OÂng hoaøng nhoû ngaùp. Em tieác cho caûnh maët trôøi laën huït cuûa em. Vaø
roài em cuõng hôi thaáy chaùn :
- Toâi chaúng coù gì laøm ôû ñaây nöõa – em noùi vôùi nhaø vua – toâi seõ ñi.
- Ngöôi chôù ñi – nhaø vua vöøa môùi kieâu haõnh xieát bao vì coù ñöôïc moät
thaàn daân, ñaùp lôøi oâng hoaøng nhoû – chôù ñi, ta phong nhaø ngöôi laøm thöôïng
thö !
- Thöôïng thö boä gì ?
- Boä…tö phaùp !
- Nhöng coù ai ñeå maø xeùt xöû ñaâu aï !
- Chöa theå bieát – vua noùi vôùi oâng hoaøng nhoû – Ta chöa ñi tuaàn tra
khaép vöông quoác cuûa ta. Ta giaø quaù roài, khoâng coù ñuû choã ñeå moät coã xa
giaù cho ta, maø ñi boä thì ta nhoïc laém.
- OÀ ! Nhöng toâi ñaõ nhìn thaáy – oâng hoaøng nhoû nghieâng mình nhìn
sang phía beân kia cuûa haønh tinh – beân kia cuõng chaúng coù ai ñaâu aï…
28
- Theá thì ngöôi haõy töï xeùt xöû laáy mình ñi – ñöùc vua ñaùp laïi lôøi em –
ñoù laø ñieàu khoù nhaát. Xeùt mình khoù hôn xeùt ngöôøi nhieàu. Neáu ngöôi xeùt
ñöôïc mình ñuùng ñaén, thì ngöôi laø moät baäc hieàn löông chaân chính.
- Toâi – oâng hoaøng nhoû ñaùp – toâi coù theå töï xeùt mình ôû baát cöù ñaâu. Toâi
khoâng nhaát thieát phaûi xeùt mình ôû ñaây.
- Höøm ! Höøm ! – vua noùi – hình nhö treân haønh tinh cuûa ta, ñaâu ñoù coù
moät con chuoät. Ñeâm ta nghe noù keâu. Nhaø ngöôi coù theå xeùt xöû con chuoät
giaø aáy. Thænh thoaûng ngöôi gheùp noù vaøo toäi töû hình. Nhö theá, cuoäc ñôøi cuûa
noù seõ tuøy ôû luaät phaùp cuûa nhaø ngöôi. Nhöng moãi laàn buoäc toäi xong, thì
ngöôi laïi neân aân xaù ñeå daønh duïm chuoät. Chæ coù moãi moät con aáy thoâi.
- Toâi – oâng hoaøng nhoû ñaùp – toâi khoâng thích buoäc toäi töû hình, vaø toâi
chaéc raèng toâi saép söûa ra ñi.
- Khoâng – vua noùi.
Nhöng oâng hoaøng nhoû, ñaõ chuaån bò xong, khoâng muoán laøm phieàn loøng
vò vua giaø :
- Neáu beä haï muoán ñöôïc tuaân theo moät caùch ñuùng ñaén, thì phaûi cho
toâi moät caùi leänh hôïp lyù. Ví duï nhö phaûi ra leänh cho toâi ra ñi töùc khaéc.
Hình nhö moïi ñieàu kieän ñeàu thuaän lôïi…
Nhaø vua chaúng bieát traû lôøi sao. Thoaït ñaàu oâng hoaøng nhoû hôi do döï,
roài thôû daøi, em böôùc ñi.
- Ta phong cho ngöôi laøm ñaïi söù –
nhaø vua voäi vaøng keâu leân.
Troâng ngaøi coù veû uy nghi laãm lieät.
Nhöõng ngöôøi lôùn thaät raát kyø quaëc,
caäu hoaøng töû thaàm nhuû vôùi chính
mình trong suoát cuoäc haønh trình.
11
Treân tinh caàu thöù hai cö truù moät gaõ
khoaùc laùc.
- AÙ ! AØ ! Kìa moät gaõ ngöôõng moä
ñeán thaêm ta ! – gaõ khoaùc laùc keâu leân
khi nhìn thaáy oâng hoaøng nhoû töø xa. Bôûi
29
vì, ñoái vôùi keû khoaùc laùc, nhöõng ngöôøi coøn laïi ñeàu laø nhöõng keû ngöôõng moä
mình.
- Chaøo anh – oâng hoaøng nhoû noùi – anh coù caùi muõ ngoä quaù.
- Caùi ñoù laø ñeå chaøo ñaáy – gaõ khoaùc laùc traû lôøi – ñeå chaøo khi ngöôøi ta
hoan hoâ toâi. Khoâng may laø chaúng ai qua ñaây bao giôø caû.
- Theá aø ? – oâng hoaøng nhoû noùi, khoâng hieåu gì caû.
- Haõy voã tay naøy vaøo tay kia ñi – gaõ khoaùc laùc lieàn khuyeân.
OÂng hoaøng nhoû voã tay naøy vaøo tay kia. Gaõ khoaùc laùc ngaû muõ chaøo moät
caùch khieâm toán.
- Coi boä vui hôn ñi thaêm nhaø vua – oâng hoaøng nhoû noùi thaàm. Vaø em
tieáp tuïc voã tay naøy vaøo tay kia. Gaõ khoaùc laùc laïi ngaû muõ chaøo.
Sau naêm phuùt taäp döôït, oâng hoaøng nhoû thaáy chaùn vì söï ñôn ñieäu cuûa
caùi troø chôi aáy :
- Theá, muoán cho chieác muõ aáy noù rôi tuoät xuoáng – em hoûi – thì phaûi
laøm sao ?
Nhöng gaõ khoaùc laùc khoâng nghe thaáy. Nhöõng ngöôøi khoaùc laùc chaúng
nghe thaáy gì ngoaøi nhöõng caâu ca ngôïi.
- Chuù em khaâm phuïc ta nhieàu thaät chöù ? – gaõ hoûi oâng hoaøng nhoû.
- Khaâm phuïc nghóa laø theá naøo ?
- Khaâm phuïc nghóa laø thöøa nhaän ta laø ngöôøi ñeïp nhaát, aên maëc sang
nhaát, giaøu coù nhaát vaø thoâng minh nhaát treân haønh tinh.
- Nhöng anh chæ coù moät mình treân haønh tinh cuûa anh chöù maáy ?
- Haõy chieàu ta ñi maø. Daãu sao cuõng haõy cöù khaâm phuïc ta !
- Toâi khaâm phuïc anh – oâng hoaøng nhoû noùi, hôi nhuùn vai – nhöng sao
ñieàu ñoù laïi laøm anh quan taâm ñeán theá nhæ ?
Vaø oâng hoaøng nhoû ra ñi.
Nhöõng ngöôøi lôùn chaéc chaén laø kyø quaëc roài, em chæ noùi ñôn giaûn coù theá
trong suoát cuoäc haønh trình.
12
Tinh caàu tieáp theo coù moät bôïm nhaäu cö truù. Cuoäc vieáng thaêm laàn naøy
heát söùc ngaén nhöng laïi laøm cho oâng hoaøng nhoû mieân man buoàn :
- Anh laøm gì ñaáy ? – oâng hoaøng nhoû noùi vôùi tay bôïm nhaäu ñang ngoài
30
im laëng tröôùc moät

boä söu taäp chai
khoâng vaø moät boä
söu taäp chai ñaày.
- Ta nhaäu –
bôïm nhaäu traû lôøi,
veû thieåu naõo.
- Taïi sao anh
nhaäu ? – oâng
hoaøng nhoû hoûi anh
ta.
- Ñeå queân –
bôïm nhaäu traû lôøi.
- Ñeå queân caùi gì ? – oâng hoaøng nhoû hoûi trong luùc baét ñaàu thaáy aùi ngaïi
cho haén.
- Ñeå queân noãi xaáu hoå cuûa ta – bôïm nhaäu cuùi ñaàu thuù nhaän.
- Xaáu hoå vì caùi gì ? – oâng hoaøng nhoû hoûi, ñaõ muoán giuùp ñôõ haén.
- Xaáu hoå vì caùi nhaäu ! – bôïm nhaäu keát thuùc vaø nhaát quyeát laëng im.
Vaø oâng hoaøng thì ra ñi, söûng soát.
Nhöõng ngöôøi lôùn nhaát ñònh laø raát raát kyø quaëc, caäu töï noùi thaàm trong
suoát cuoäc haønh trình.
13
Tinh caàu thöù tö laø
cuûa moät nhaø doanh
nghieäp. OÂng naøy baän
roän ñeán noãi khoâng
ngaång ñöôïc ñaàu leân khi
oâng hoaøng nhoû tôùi.
- Chaøo oâng – em
noùi vôùi haén – ñieáu thuoác
laù cuûa oâng taét roài.
- Ba vôùi hai laø naêm.
31
Naêm vôùi baûy laø möôøi hai. Möôøi hai vôùi ba laø möôøi laêm. Chaøo chuù.
Möôøi laêm vôùi baûy laø haêm hai. Haêm hai vôùi saùu haêm taùm. Chaúng coù thì giôø
maø chaâm laïi. Haêm saùu vôùi naêm ba möôi moát. Xong ! Taát caû laø naêm traêm
linh moät trieäu saùu traêm naêm möôi hai nghìn baûy traêm ba möôi moát.
- Naêm traêm trieäu caùi gì vaäy?
- Höû ? Theá chuù vaãn coøn ñaáy aø ? Naêm traêm linh moät trieäu…ta cuõng
chaúng bieát laø caùi gì nöõa. Ta coù quaù nhieàu coâng vieäc ! Ta raát ñöùng ñaén, ta,
ta khoâng thích nhöõng troø nhaûm nhí ! Hai vôùi naêm laø baûy…
- Naêm traêm linh moät trieäu caùi gì ? – oâng hoaøng nhoû laëp laïi, suoát ñôøi
em, khoâng bao giôø em boû qua moät caâu hoûi moät khi ñaõ neâu noù ra.
Nhaø doanh nghieäp ngaång ñaàu leân :
- Naêm möôi boán naêm ta ôû treân caùi haønh tinh naøy, ta chæ bò quaáy raày
coù ba laàn. Laàn ñaàu caùch ñaây hai möôi hai naêm do moät con boï hung chæ coù
trôøi bieát töø ñaâu rôi xuoáng. Noù gaây neân moät tieáng ñoäng khuûng khieáp vaø
laøm cho ta coäng sai boán choã trong moät baøi tính coäng. Laàn thöù hai laø caùch
ñaây möôøi moät naêm, do moät côn caûm cuùm. Ta khoâng coù taäp theå duïc. Ta
khoâng coù thì giôø chôi bôøi. Ta, ta laø moät ngöôøi ñöùng ñaén ! Laàn thöù ba…laø
laàn naøy ! Khi ta ñang tính tôùi naêm traêm linh moät trieäu…
- Trieäu caùi gì ?
Nhaø doanh nghieäp bieát khoâng hy voïng gì ñöôïc yeân thaân :
- Trieäu nhöõng vaät nho nhoû ñoâi khi ta nhìn thaáy treân trôøi aáy.
- Nhöõng con ruoài ?
- Khoâng phaûi, nhöõng vaät nhoû laáp laùnh aáy.
- Nhöõng con ong ?
- Khoâng maø…Nhöõng vaät nho nhoû vaøng oùng vaãn laøm cho boïn ngöôøi
voâ tích söï chuùng noù mô maøng aáy. Ta, ta laø moät ngöôøi ñöùng ñaén ! Ta
khoâng coù thì giôø ñaâu maø mô maøng.
- AØ ! Nhöõng ngoâi sao ?
- Ñuùng roài ñaáy. Nhöõng ngoâi sao.
- Theá oâng laøm gì vôùi naêm traêm trieäu ngoâi sao ?
- Naêm traêm linh moät trieäu saùu traêm naêm möôi hai nghìn baûy traêm ba
möôi moát. Ta, ta laø moät ngöôøi ñöùng ñaén, ta raát chính xaùc !
- Theá oâng laøm gì vôùi nhöõng ngoâi sao ?
- Ta laøm gì aø ?
- Vaâng.
32
- Chaúng laøm gì saát. Ta chieám höõu chuùng.

- OÂng chieám höõu nhöõng ngoâi sao ?
- Phaûi.
- Nhöng toâi bieát moät oâng vua cuõng…
- Caùc oâng vua khoâng chieám höõu caùi gì caû. Hoï chæ “trò vì” ôû treân thoâi.
Raát khaùc nhau.
- Theá vieäc sôû höõu nhöõng ngoâi sao giuùp gì cho oâng ?
- Noù giuùp ta giaøu.
- Giaøu giuùp oâng ñöôïc gì ?
- Mua nhöõng ngoâi sao khaùc, neáu coù ngöôøi tìm thaáy nöõa.
Caùi oâng naøy, oâng hoaøng nhoû nghó thaàm, oâng ta lyù söï hôi gioáng tay bôïm
nhaäu cuûa mình.
Tuy theá em vaãn hoûi theâm :
- Laøm theá naøo ngöôøi ta sôû höõu nhöõng ngoâi sao ?
- Chuùng cuûa ai naøo ? – nhaø doanh nghieäp vaën laïi, söûng coà.
- Toâi khoâng bieát. Khoâng cuûa ai caû.
- Theá thì chuùng laø cuûa ta, bôûi ta nghó tôùi tröôùc nhaát.
- Chæ theá laø ñuû ö ?
- Chaéc roài. Khi chuù tìm thaáy moät vieân kim cöông khoâng laø cuûa ai caû,
thì noù laø cuûa chuù. Khi chuù tìm thaáy moät hoøn ñaûo khoâng phaûi laø cuûa ai caû,
thì hoøn ñaûo aáy laø cuûa chuù. Khi chuù laø ngöôøi ñaàu tieân coù moät saùng kieán,
chuù ñaêng kyù taùc quyeàn cho saùng kieán ñoù, noù laø cuûa chuù. Vaø ta coù ñöôïc
nhöõng ngoâi sao kia, vì chöa heà coù ai tröôùc ta ñaõ nghó ñeán vieäc chieám höõu
chuùng.
- Ñieàu naøy thì ñuùng – oâng hoaøng nhoû noùi – oâng duøng chuùng ñeå laøm
gì ?
- Ta quaûn lyù chuùng. Ta ñeám ñi roài ta ñeám laïi chuùng – nhaø doanh
nghieäp noùi – khoù ñaáy. Nhöng ta laø moät ngöôøi ñöùng ñaén !
OÂng hoaøng nhoû vaãn chöa baèng loøng :
- Toâi ñaáy ö, neáu toâi coù moät caùi khaên quaøng, toâi quaøng noù vaøo coå vaø
mang noù ñi. Toâi, neáu toâi coù moät boâng hoa, toâi coù theå haùi boâng hoa ñoù vaø
mang noù ñi. Coøn oâng ñaâu coù theå haùi caùc ngoâi sao !
- Khoâng, nhöng ta coù theå boû chuùng vaøo ngaân haøng.
- Nghóa laø theá naøo ?
- Nghóa laø ta vieát treân moät tôø giaáy con soá ngoâi sao cuûa ta. Sau ñoù ta
33
khoùa chaët maåu giaáy aáy trong moät caùi tuû.

- Chæ theá thoâi aø ?
- Theá ñuû roài.
Buoàn cöôøi thaät, oâng hoaøng nhoû nghó thaàm. Coù veû neân thô ñaáy. Nhöng
maø khoâng ñöùng ñaén laém ñaâu.
OÂng hoaøng nhoû nghó veà vieäc ñöùng ñaén raát khaùc vôùi nhöõng ngöôøi lôùn.
- Toâi – em laïi noùi – toâi coù moät boâng hoa maø hoâm naøo toâi cuõng töôùi.
Toâi coù ba quaû nuùi löûa maø tuaàn naøo toâi cuõng naïo veùt. Toâi cuõng naïo veùt caû
quaû nuùi löûa ñaõ taét. Bieát ñaâu ñaáy ! Caùi ñoù giuùp ích cho caùc quaû nuùi löûa, vaø
giuùp ích cho boâng hoa cuûa toâi, neân toâi coù chuùng. Nhöng oâng chaúng giuùp
ích gì cho nhöõng ngoâi sao caû…
Nhaø doanh nghieäp môû mieäng nhöng chaúng bieát traû lôøi ra sao caû , vaø
oâng hoaøng nhoû ra ñi.
Nhöõng ngöôøi lôùn nhaát ñònh laø nhöõng ngöôøi hoaøn toaøn kyø quaùi, em nghó
thaàm moät caùch ñôn giaûn nhö vaäy trong suoát cuoäc haønh trình.
14
Haønh tinh thöù naêm raát laï. Noù laø caùi beù nhaát trong soá caùc haønh tinh. ÔÛ
ñaáy chæ ñuû choã cho moät caây coät ñeøn vaø moät ngöôøi thaép ñeøn. OÂng hoaøng
nhoû nghó maõi nhöng khoâng theå
naøo hieåu ñöôïc taïi sao, ñaâu ñoù
trong baàu trôøi, treân moät haønh tinh
khoâng nhaø cöûa, khoâng daân cö, laïi
coù moät caây coät ñeøn vaø moät ngöôøi
thaép ñeøn ñeå laøm chi. Tuy vaäy em
töï baûo :
- Raát coù theå ngöôøi naøy laø voâ
lyù. Tuy theá oâng ta coøn ít voâ lyù
hôn oâng vua, ít voâ lyù hôn keû
khoaùc laùc, ít voâ lyù hôn nhaø doanh
nghieäp, ít voâ lyù hôn tay bôïm
nhaäu. Ít ra coâng vieäc oâng ta laøm
coøn coù moät yù nghóa. Khi oâng ta thaép caây ñeøn cuûa mình, nhö laø oâng ta sinh
34
theâm moät ngoâi sao hay moät boâng hoa. Khi oâng ta taét caây ñeøn, oâng ta ru
boâng hoa hay ngoâi sao aáy nguû. AÁy laø moät coâng vieäc raát ñeïp chöù. Vieäc aáy
môùi thaät söï laø coù ích vì noù ñeïp.
Khi ñeán gaàn tinh caàu, em kính troïng chaøo ngöôøi thaép ñeøn :
- Chuùc moät ngaøy toát laønh. Taïi sao oâng taét ñeøn ñi ?
- Ñoù laø ñieàu leänh – ngöôøi thaép ñeøn traû lôøi – chuùc moät ngaøy toát laønh.
- Ñieàu leänh gì vaäy ?
- Laø taét ñeøn ñi. Chuùc moät buoåi toái toát laønh.
Vaø oâng ta laïi thaép ñeøn leân.
- Nhöng taïi sao oâng laïi vöøa thaép ñeøn leân ?
- Ñieàu leänh maø – ngöôøi thaép ñeøn traû lôøi.
- Toâi khoâng hieåu – oâng hoaøng nhoû noùi.
- Chaúng coù gì ñeå maø hieåu caû – ngöôøi thaép ñeøn noùi – ñieàu leänh laø
ñieàu leänh. Chuùc moät ngaøy toát laønh.
Roài oâng ta taét caây ñeøn.
Vaø oâng ta thaám moà hoâi treân traùn baèng moät chieác muøi-soa ca-roâ ñoû.
- Ngheà cuûa ta laøm ñaây thaät kinh khuûng. Xöa kia thì noù coøn coù lyù.
Saùng ta taét, toái ta thaép. Phaàn coøn laïi ta nghæ, phaàn ñeâm coøn laïi ta nguû…
- Nhöng sau ñoù ñieàu leänh thay ñoåi sao ?
- Ñieàu leänh khoâng thay ñoåi – ngöôi thaép ñeøn noùi – bi kòch laø ôû choã
ñoù ! Cöù moãi naêm haønh tinh naøy laïi quay nhanh hôn, theá maø ñieàu leänh
khoâng thay ñoåi !
- Theá thì sao? – oâng hoaøng nhoû hoûi.
- Vì hieän nay noù quay moãi phuùt moät voøng, ta khoâng coøn laáy moät giaây
ñeå nghæ ngôi, moãi phuùt ta phaûi thaép vaø phaûi taét moät laàn !
- Laï thöïc ñaáy ! ÔÛ ñaây ngaøy daøi chæ coù moät phuùt thoâi !
- Chaúng coù gì laï caû – ngöôøi thaép ñeøn noùi – ta chuyeän troø vôùi nhau
theá maø ñaõ moät thaùng roài ñaáy.
- Moät thaùng kia ö ?
- Phaûi, ba möôi phuùt. Ba möôi ngaøy. Chuùc moät ñeâm toát laønh.
Roài oâng laïi thaép ngoïn ñeøn.
OÂng hoaøng nhoû nhìn oâng ta vaø thaáy yeâu meán ngöôøi thaép ñeøn trung
thaønh ñeán theá vôùi ñieàu leänh. Caäu em nhôù tôùi nhöõng caûnh maët trôøi laën maø
xöa kia chính em phaûi ñi kieám ñeå xem baèng caùch dòch gheá ngoài. Em
muoán giuùp oâng baïn thaân :
35
- Naøy oâng… toâi bieát caùch cho oâng nghæ ngôi khi naøo oâng muoán ñaáy…
- Ta luoân luoân muoán – ngöôøi thaép ñeøn noùi.
Bôûi vì ngöôøi ta coù theå, cuøng moät luùc, vöøa trung thaønh laïi vöøa löôøi
bieáng.
OÂng hoaøng nhoû noùi tieáp :
- Caùi haønh tinh cuûa oâng nhoû ñeán noãi oâng coù theå böôùc saûi ba böôùc laø
ñi giaùp moät voøng. OÂng chæ coù vieäc ñi chaàm chaäm ñeå luùc naøo cuõng ôû döôùi
aùnh maët trôøi caû. Khi naøo oâng muoán nghæ, oâng cöù böôùc ñi…theá laø oâng muoán
ngaøy daøi bao nhieâu thì noù daøi baáy nhieâu.
- Caùi aáy chaúng ñöôïc vieäc gì cho ta – ngöôøi thaép ñeøn noùi – caùi maø ta
thích nhaát treân ñôøi, laø nguû.
- Theá thì thaät laø khoâng may – oâng hoaøng nhoû noùi.
- Thaät laø khoâng may – ngöôøi thaép ñeøn noùi – chuùc moät ngaøy toát laønh.
Roài oâng ta taét caây ñeøn.
Caùi oâng naøy, oâng hoaøng nhoû nghó thaàm trong luùc tieáp tuïc cuoäc haønh
trình. OÂng ta seõ bò taát caû nhöõng ngöôøi kia khinh thöôøng, oâng vua, laõo
khoaùc laùc, tay bôïm nhaäu, vaø nhaø doanh nghieäp. Trong khi ñoù, chæ coù oâng
ta laø mình khoâng thaáy buoàn cöôøi. Coù leõ bôûi vì oâng lo toan cho moät caùi gì
khaùc chöù khoâng phaûi cho baûn thaân oâng ta.
Em thôû daøi tieác reû vaø nghó tieáp :
- OÂng ta laø ngöôøi duy nhaát ñaùng cho mình keát baïn. Nhöng tinh caàu
cuûa oâng aáy beù quaù. Khoâng coù choã cho hai ngöôøi…
Ñieàu maø oâng hoaøng nhoû khoâng theå thuù nhaän vôùi mình, aáy laø em
tieác caùi haønh tinh thieân phuùc naøy, laø vì tröôùc heát, noù coù moät nghìn boán
traêm boán möôi laàn maët trôøi laën trong hai möôi boán tieáng ñoàng hoà !
15
Tinh caàu thöù saùu laø tinh caàu möôøi laàn roäng hôn. ÔÛ treân ñoù coù moät
toân oâng giaø ñang vieát nhöõng cuoán saùch daøy coäm.
- Kìa ! Kia laø moät nhaø thaùm hieåm ! – oâng ta keâu leân nhö theá khi nhìn
thaáy oâng hoaøng nhoû.
OÂng hoaøng nhoû ngoài beân baøn vaø thôû moät luùc. Em ñaõ ñi moät quaõng
ñöôøng khaù xa.
36
- Chuù töø ñaâu ñeán ? – Toân oâng giaø hoûi.

- Cuoán saùch böï naøy laø cuoán saùch gì vaäy ? – oâng hoaøng nhoû hoûi – oâng
laøm gì ôû ñaây ?
- Ta laø nhaø ñòa lyù – toân oâng giaø noùi.
- Nhaø ñòa lyù laø ngöôøi nhö theá naøo ?
- Ñoù laø moät nhaø baùc hoïc bieát roõ ñaâu laø soâng bieån, nuùi non, thaønh phoá
vaø sa maïc.
- Theá thì thích thaät – oâng hoaøng nhoû noùi – baây giôø ta môùi gaëp ñöôïc
moät ngheà ra ngheà – roài em ñöa maét nhìn caùi haønh tinh cuûa nhaø ñòa lyù,
xung quanh em. Em chöa heà nhìn thaáy moät haønh tinh naøo uy nghi ñeán nhö
vaäy.
- Tinh caàu cuûa oâng ñeïp quaù. Coù ñaïi döông khoâng oâng ?
- Ta khoâng bieát – nhaø ñòa lyù noùi.
- A ! – oâng hoaøng nhoû thaát voïng – coøn nuùi non ?
- Ta khoâng bieát – nhaø ñòa lyù noùi.
- Vaø caùc thaønh phoá, vaø caùc con soâng, vaø caùc sa maïc ?
- Ta cuõng khoâng bieát noát – nhaø ñòa lyù noùi.
- OÂng laø nhaø ñòa lyù cô maø !
- Ñuùng – nhaø ñòa lyù
noùi – nhöng ta coù laø nhaø
thaùm hieåm ñaâu. Ta hoaøn
toaøn thieáu caùc nhaø thaùm
hieåm. Nhaø ñòa lyù khoâng
phaûi laø ngöôøi ñi ñeán caùc
thaønh phoá, soâng bieån,
nuùi non, ñaïi döông vaø sa
maïc. Nhaø ñòa lyù raát quan
troïng khoâng theå ñi lung
tung. OÂng ta khoâng rôøi
baøn giaáy cuûa mình.
Nhöng oâng ta tieáp caùc nhaø thaùm hieåm. OÂng ta phoûng vaán hoï, vaø oâng ta
ghi cheùp laïi nhöõng hoài öùc cuûa hoï. Vaø neáu hoài öùc cuûa moät trong caùc nhaø
thaùm hieåm aáy maø ñaùng chuù yù thì nhaø ñòa lyù seõ cho ñieàu tra veà tö caùch cuûa
nhaø thaùm hieåm aáy.
- Taïi sao vaäy ?
37
- Bôûi vì nhaø thaùm hieåm maø noùi doái thì seõ gaây neân nhöõng sai laàm tai
haïi trong caùc saùch ñòa lyù. Vaø caû nhaø thaùm hieåm naøo uoáng röôïu nhieàu quaù
nöõa.
- Taïi sao vaäy ? – oâng hoaøng nhoû hoûi.
- Vì caùc bôïm nhaäu thaáy moät thaønh hai. Theá laø nhaø ñòa lyù seõ ghi hai
daõy nuùi ôû nôi chæ coù moät daõy.
- Toâi coù bieát moät ngöôøi neáu maø laøm nhaø thaùm hieåm thì seõ teä haïi ñaáy
– oâng hoaøng nhoû noùi.
- Coù theå nhö theá. Vaäy neân khi tö caùch cuûa nhaø thaùm hieåm ñöôïc
chöùng minh laø toát roài, thì ngöôøi ta môùi ñieàu tra veà phaùt hieän cuûa anh ta.
- Ngöôøi ta ñi xem hay sao ?
- Khoâng, nhö theá thì phöùc taïp quaù. Nhöng ngöôøi ta ñoøi hoûi nhaø thaùm
hieåm cung caáp baèng chöùng. Ví duï nhö khi tìm thaáy moät hoøn nuùi lôùn, ngöôøi
ta buoäc anh ta phaûi mang veà nhöõng taûng ñaù böï.
Nhaø ñòa lyù boãng nhieân xuùc ñoäng :
- Nhöng maø chuù, chuù ñeán töø xa. Chuù laø moät nhaø thaùm hieåm ! Chuù
haõy taû cho ta caùi haønh tinh cuûa chuù ñi !
Roài nhaø ñòa lyù, sau khi ñaõ môû cuoán soå to, lieàn goït buùt chì. Thoaït tieân
ngöôøi ta ghi baèng buùt chì caùc chuyeän keå cuûa nhaø thaùm hieåm. Ñôïi cho nhaø
thaùm hieåm cung caáp baèng chöùng roài, ngöôøi ta môùi ghi laïi baèng möïc.
- Theá naøo ? – nhaø ñòa lyù hoûi.
- OÀ ? Choã toâi ñaáy ö – oâng hoaøng noùi – chaúng coù gì ñaùng chuù yù laém,
noù beù tí teïo maø. Toâi coù ba quaû nuùi löûa. Hai quaû hoaït ñoäng, moät quaû taét.
Nhöng bieát ñaâu ñaáy.
- Bieát ñaâu – nhaø ñòa lyù noùi.
- Toâi cuõng coù moät boâng hoa.
- Chuùng toâi khoâng ghi nhaän boâng hoa – nhaø ñòa lyù noùi.
- Sao theá ? Noù laø thöù ñeïp nhaát kia maø !
- Bôûi hoa voán phuø du.
- Theá naøo goïi laø “phuø du” ?
- Caùc saùch ñòa lyù – nhaø ñòa lyù noùi – laø nhöõng cuoán saùch chính xaùc
nhaát. Chaúng bao giôø loãi thôøi caû. Chaúng maáy khi moät quaû nuùi laïi chuyeån
choã. Chaúng maáy khi moät ñaïi döông laïi caïn nöôùc. Chuùng ta vieát neân nhöõng
ñieàu vónh cöûu.
- Song nhöõng nuùi löûa ñaõ taét coù theå thöùc daäy ñöôïc – oââng hoaøng nhoû
38
ngaét lôøi – theá naøo goïi laø “phuø du” ?

- Nuùi löûa taét hay nuùi löûa hoaït ñoäng vôùi chuùng ta cuõng theá thoâi – nhaø
ñòa lyù noùi – caùi ta keå tôùi, ñoù laø quaû nuùi. Noù khoâng thay ñoåi.
- Nhöng theá naøo goïi laø “phuø du” ? – oâng hoaøng nhoû laëp laïi, suoát ñôøi,
em ñaõ khoâng chòu boû qua moät caâu hoûi, moät khi ñaõ neâu noù ra.
- Goïi theá nghóa laø “ñöùng tröôùc hieåm hoïa bò tieâu dieät”.
- Caùi hoa cuûa toâi ñang ñöùng tröôùc hieåm hoïa bò tieâu dieät ö ?
- Chaéc roài.
Ñoùa hoa cuûa toâi voán phuø du, oâng hoaøng nhoû töï nhuû, vaø naøng chæ coù boán
caùi gai ñeå choáng choïi ôû ñôøi ! Theá maø ta laïi ñeå naøng moät mình ôû queâ nhaø !
AÁy laø côn nuoái tieác ñaàu tieân cuûa caäu em. Nhöng em laáy laïi can ñaûm :
- Baây giôø oâng khuyeân toâi neân ñi thaêm nôi ñaâu ? – em hoûi.
- Haønh tinh traùi ñaát – nhaø ñòa lyù traû lôøi – haønh tinh aáy noåi tieáng laém…
Theá laø oâng hoaøng nhoû ra ñi, loøng mô ñeán ñoùa hoa cuûa mình.
16
Haønh tinh thöù baûy vaäy laø Traùi Ñaát.
Traùi Ñaát khoâng phaûi laø moät haønh tinh xoaøng ! Ngöôøi ta ñaõ tính coù tôùi
moät traêm möôøi moät oâng vua (trong ñoù, hieån nhieân laø khoâng queân tính caû
caùc oâng vua ñen), baûy nghìn nhaø ñòa lyù, chín traêm nghìn nhaø doanh
nghieäp, baûy trieäu röôõi bôïm nhaäu, ba traêm möôøi moät trieäu keû khoaùc laùc,
nghóa laø vaøo khoaûng hai tyû ngöôøi lôùn.
Ñeå caùc baïn coù chuùt yù nieäm veà kích thöôùc cuûa Traùi Ñaát, toâi phaûi noùi vôùi
caùc baïn raèng tröôùc khi tìm ra ñöôïc ñieän, treân caû saùu chaâu luïc ngöôøi ta
duøng caû moät ñaïo quaân thaät söï goàm saùu traêm boán möôi hai nghìn naêm
traêm möôøi moät ngöôøi ñoát ñeøn.
Nhìn xa xa moät chuùt caûnh ñoát ñeøn ñoù thaät tuyeät dieäu. Caùc chuyeån ñoäng
cuûa ñaïo quaân naøy quy ñònh nhö trong moät vôû kòch ba-leâ. Tröôùc tieân laø
phieân nhöõng ngöôøi ñoát ñeøn nöôùc Taân Taây Lan vaø nöôùc UÙc. Sau khi ñoát
ñeøn xong, hoï ñi nguû. Baáy giôø ñeán löôït nhöõng ngöôøi ñoát ñeøn Trung Quoác
vaø Taây Baù Lôïi AÙ5. Xong caû hoï nöõa, cuõng bieán maát trong caùc haønh lang.
5
Taây Baù Lôïi AÙ : töùc Sibeùrie, vuøng ñaát roäng lôùn ôû Baéc AÙ, thuoäc mieàn Ñoâng nöôùc Nga.
39
Laïi ñeán löôït nhöõng ngöôøi ñoát ñeøn nöôùc Nga vaø nöôùc AÁn Ñoä. Roài ñeán
nhöõng ngöôøi cuûa chaâu Phi vaø chaâu AÂu. Roài ñeán nhöõng ngöôøi Nam Myõ.
Roài ñeán nhöõng ngöôøi Baéc Myõ. Vaø chaúng bao giôø hoï vaøo, ra saân khaáu
nhaàm laãn caû. Thaät laø vó ñaïi.
Chæ coù oâng ñoát ñeøn cuûa caây ñeøn ñoäc nhaát ôû Baéc Cöïc vaø oâng ñoát ñeøn
cuûa caây ñeøn ñoäc nhaát ôû Nam Cöïc laø soáng cuoäc ñôøi leà meà aên khoâng ngoài
roài : hai oâng aáy chæ laøm vieäc moät naêm coù hai laàn.
17
Khi ngöôøi ta muoán ra veû thoâng minh,
thöôøng thì ñieàu naøy seõ daãn ñeán vieäc
ngöôøi ta noùi doùc ñoâi chuùt. Toâi khoâng
thaät thaø laém ñaâu khi keå vôùi caùc baïn veà
nhöõng ngöôøi ñoát ñeøn. Daùm coù theå toâi ñaõ
gaây moät yù nieäm sai laàm veà haønh tinh
cuûa chuùng ta ñoái vôùi nhöõng

ai chöa bieát noù. Loaøi ngöôøi
chieám raát ít choã treân maët
ñaát. Neáu hai tyû con ngöôøi
ñang soáng treân maët ñaát naøy
maø ñöùng khaù saùt vaøo nhau,
nhö trong moät cuoäc mít-
tinh, thì hoï seõ ñöùng goïn
trong moät quaûng tröôøng chæ
roäng hai daëm, daøi hai möôi
daëm. Coù theå doàn heát nhaân
loaïi leân moät hoøn ñaûo beù
nhaát trong Thaùi Bình
Döông.
Nhöõng ngöôøi lôùn, chaéc
chaén roài, seõ chaúng tin baïn ñaâu. Hoï nghó laø hoï chieám nhieàu choã laém. Hoï
thaáy hoï quan troïng nhö caùc caây baobab. Theá neân caùc baïn phaûi khuyeân hoï
40
laøm caùc con tính ñi. Hoï toân thôø nhöõng con soá : vieäc aáy laøm hoï thích thuù.
Nhöng ñöøng coù phí thì giôø cuûa baïn vaøo hình phaït ñoù. Chaúng ích gì. Baïn
tin vaøo toâi maø.
OÂng hoaøng nhoû, moät khi ñaùp xuoáng maët ñaát, raát kinh ngaïc vì chaúng
troâng thaáy ngöôøi naøo. Em ñaõ baét ñaàu sôï mình nhaàm haønh tinh, thì moät caùi
voøng maøu aùnh traêng ñoäng ñaäy trong caùt.
- Xin chaøo – oâng hoaøng nhoû noùi baâng quô.
- Xin chaøo – con raén noùi.
- Toâi rôi xuoáng haønh tinh naøo vaäy ? – oâng hoaøng nhoû hoûi.
- Treân Traùi Ñaát, ôû Chaâu Phi – con raén traû lôøi.
- A ! Theá treân Traùi Ñaát khoâng coù ngöôøi naøo ö ?
- Ñaây laø sa maïc. Chaúng coù ai treân sa maïc ñaâu. Traùi Ñaát roäng laém –
raén noùi.
OÂng hoaøng nhoû ngoài treân moät taûng ñaù vaø ngöôùc maét leân trôøi :
- Coù nhöõng ngoâi sao ñöôïc thaép saùng laø ñeå moãi ngöôøi moät ngaøy kia
trôû veà ngoâi sao cuûa mình ? Haõy nhìn xem tinh caàu cuûa toâi. Noù ôû ngay beân
treân chuùng ta…nhöng sao maø xa theá !
- Noù ñeïp ñaáy – raén noùi – caäu laøm gì tôùi ñaây ?
- Toâi coù chuyeän raéc roái vôùi moät boâng hoa – oâng hoaøng nhoû noùi.
- AØ ! – raén noùi.
Vaø caû hai laëng thinh.
- Loaøi ngöôøi ôû ñaâu ? – sau cuøng oâng hoaøng nhoû tieáp tuïc – trong sa
maïc thaáy hôi bô vô…
- Ngay giöõa loaøi ngöôøi, cuõng bô vô – raén noùi.
OÂng hoaøng nhoû nhìn raén raát laâu :
- Anh laø moät con vaät buoàn cöôøi thaät – em noùi – maûnh khaûnh cöù nhö
moät ngoùn tay…
- Nhöng ta maïnh hôn ngoùn tay cuûa moät oâng vua – raén noùi.
OÂng hoaøng nhoû mæm cöôøi :
- Anh khoâng maïnh laém ñaâu…ñeán chaân anh cuõng chaúng coù…anh
muoán ñi xa cuõng khoâng ñöôïc…
- Ta coù theå chôû caäu ñi xa hôn caû moät chieác taøu – raén noùi.
Raén cuoán quanh maét caù cuûa oâng hoaøng nhoû, troâng gioáng moät chieác
voøng vaøng :
41
- Keû naøo bò ta chaïm tôùi, ta seõ traû haén veà vôùi ñaát laø nôi haén sinh ra.
Nhöng caäu thì trong saïch vaø caäu töø moät ngoâi sao tôùi…
OÂng hoaøng nhoû khoâng noùi gì.
- Caäu laøm cho ta thöông haïi, caäu thaät yeáu ñuoái, treân caùi Traùi Ñaát
baèng ñaù hoa cöông naøy. Ta coù theå giuùp ñôõ caäu moät ngaøy naøo ñoù neáu caäu
tieác nhôù tinh caàu cuûa caäu. Ta coù theå…
- OÀ ! Toâi hieåu roài – oâng hoaøng nhoû noùi – nhöng taïi sao anh luùc naøo
cuõng noùi bí hieåm theá ?
- Moïi ñieàu bí hieåm, ta ñeàu giaûi heát – raén noùi.
Vaø hoï laëng thinh.
18
OÂng hoaøng nhoû ñi qua
sa maïc vaø chæ gaëp coù moät
boâng hoa. Moät boâng hoa
chæ ba caùnh, moät boâng hoa
chaúng laø gì caû…
- Chuùc moät ngaøy toát
laønh – oâng hoaøng nhoû noùi.
- Chuùc moät ngaøy toát
laønh – boâng hoa noùi.
- Loaøi ngöôøi ôû ñaâu ? – oâng hoaøng nhoû leã pheùp hoûi.
- Ngöôøi haû ? Coù loaøi aáy ñaáy, khoaûng saùu hay baûy moáng. Em coù nhìn
thaáy hoï maáy naêm tröôùc kia. Nhöng khoâng ai bieát tìm hoï ôû ñaâu. Gioù thoåi
hoï ñi. Hoï chaúng coù reã, caùi ñoù phieàn cho hoï laém.
- Töø bieät – oâng hoaøng nhoû noùi.
- Töø bieät – ñoaù hoa noùi.
42
19
OÂng hoaøng nhoû
treøo leân moät quaû nuùi
cao. Tröôùc ñaây
nhöõng nuùi non duy
nhaát maø em bieát chæ
laø ba quaû nuùi löûa cao
ngang ñaàu goái em.
Vaø em ñaõ duøng quaû
nuùi löûa ñaõ taét laøm
gheá ngoài. “ Töø treân
moät quaû nuùi cao nhö
quaû nuùi naøy – em noùi thaàm – mình seõ ñöa maét laø thaáy ngay taát caû haønh
tinh vaø taát caû moïi ngöôøi…”. Nhöng em chæ ñaõ thaáy coù nhöõng muõi nhoïn cuûa
caùc taûng ñaù nhoïn hoaét.
- Chuùc moät ngaøy toát laønh – em noùi baâng quô.
- Chuùc moät ngaøy toát laønh…chuùc moät ngaøy toát laønh…chuùc moät ngaøy toát
laønh… – tieáng vang ñaùp laïi.
- Caùc anh laø ai ? – oâng hoaøng nhoû hoûi.
- Caùc anh laø ai…caùc anh laø ai…caùc anh laø ai… – tieáng vang ñaùp laïi.
- Haõy laøm baïn vôùi toâi, toâi coâ ñôn laém – em noùi.
- Toâi coâ ñôn laém…toâi coâ ñôn laém…toâi coâ ñôn laém … – tieáng vang ñaùp
laïi.
“ Caùi haønh tinh naøy buoàn cöôøi thaät ! – luùc ñoù em nghó thaàm – noù khoâ
khoác, nhoïn hoaét vaø maën chaùt. Vaø nhöõng con ngöôøi thì thieáu haún oùc töôûng
töôïng. Hoï chæ laëp laïi nhöõng gì hoï ñaõ nghe…ôû choã toâi coù moät boâng hoa :
naøng bao giôø cuõng noùi tröôùc…”
20
43
Nhöng oâng hoaøng nhoû, sau khi ñi raát laâu qua caùt, ñaù vaø tuyeát, cuoái
cuøng cuõng tìm thaáy moät con ñöôøng. Vaø moïi con ñöôøng ñeàu ñöa ñeán nôi coù
ngöôøi ôû.
- Chuùc moät ngaøy toát laønh – em noùi.
AÁy laø moät khu vöôøn ñaày hoa hoàng
- Chuùc moät ngaøy toát laønh –
caùc hoa hoàng traû lôøi.
OÂng hoaøng nhoû nhìn caùc hoa
hoàng. Taát caû boïn hoï ñeàu gioáng
boâng hoa cuûa em.
- Caùc naøng laø ai ? – em hoûi
hoï – söõng sôø kinh ngaïc.
- Chuùng em laø nhöõng hoa
hoàng – caùc hoa hoàng noùi.
- A ! – oâng hoaøng nhoû keâu leân…
Vaø em caûm thaáy raát ñau khoå. Ñoaù hoa cuûa em ñaõ keå vôùi em raèng naøng
laø duy nhaát trong gioáng noøi cuûa naøng khaép trong vuõ truï. Vaø ôû ñaây coù ñeán
naêm nghìn ñoaù gioáng nhö nhau, chæ môùi trong moãi moät khu vöôøn.
“Naøng seõ ngöôïng laém ñaây – em nghó thaàm – neáu thaáy caûnh naøy…
Naøng seõ ho ruõ röôïi vaø giaû cheát
ñeå cho ñôõ ngöôïng. Coøn ta seõ
phaûi laøm ra veû an uûi voã veà
naøng, neáu khoâng, ñeå laøm chính
ta cuõng phaûi xaáu hoå, naøng daùm
cheát thaät maát…”
Roài em laïi töï baûo : “Ta
töôûng ta ñaõ giaøu coù laém vôùi moät ñoaù hoa duy nhaát, nhöng ta chæ coù moät
ñoùa hoa thöôøng thoâi. Caùi ñoù coäng vôùi ba quaû nuùi löûa cao ngang ñaàu goái
cuûa ta, maø moät quaû coù leõ, ñaõ taét maõi maõi, chaúng laøm cho ta thaønh moät oâng
hoaøng lôùn laém ñaâu…”. Vaø, naèm daøi trong coû, em khoùc.
21
Chính vaøo luùc ñoù, con caùo xuaát hieän.
44
- Chuùc moät ngaøy toát laønh – con caùo noùi.

- Chuùc moät ngaøy toát laønh – oâng hoaøng nhoû ñaùp laïi lòch söï, em quay
laïi nhöng chaúng
thaáy gì caû.
- Tôù ñaây
naøy –gioïng noùi
caát leân, ôû döôùi
caây taùo…
- Caäu laø ai
theá ? – oâng
hoaøng nhoû noùi –
caäu thaät laø xinh…
- Tôù laø moät
con caùo – con
caùo noùi.
- Ñeán chôi vôùi mình ñi – oâng hoaøng nhoû ruû caùo – mình buoàn quaù…
- Tôù khoâng chôi vôùi caäu ñöôïc. Tôù chöa ñöôïc caûm hoaù.
- AØ ! Xin loãi – oâng hoaøng nhoû noùi.
Nhöng, sau khi suy nghó. Em hoûi theâm :
- Theá naøo goïi laø “caûm hoaù” ?
- Caäu khoâng phaûi daân ôû ñaây. Caäu ñi tìm caùi gì ?
- Tôù ñi tìm nhöõng con ngöôøi – oâng hoaøng nhoû noùi – theá naøo goïi laø
“caûm hoaù” ?
- Loaøi ngöôøi – caùo noùi – hoï coù suùng vaø hoï saên baén. Phieàn laém. Hoï
cuõng nuoâi gaø nöõa. Ñoù laø caùi duy nhaát haáp daãn ôû hoï. Caäu ñi kieám gaø phaûi
khoâng ?
- Khoâng ! – oâng hoaøng nhoû noùi – mình kieám baïn. Theá naøo goïi laø
“caûm hoaù” ?
- AÁy laø moät ñieàu bò laõng queân laâu quaù roài – caùo noùi – noù coù nghóa laø
“taïo neân nhöõng lieân heä…”
- Taïo neân nhöõng lieân heä ?
- Ñuùng nhö vaäy – con caùo noùi – ñoái vôùi tôù, hieän giôø caäu chæ laø moät
caäu beù hoaøn toaøn gioáng traêm nghìn caäu beù khaùc. Vaø tôù chaúng caàn gì ôû
caäu. Vaø caäu cuõng chaúng caàn gì ñeán tôù. Tôù ñoái vôùi caäu chæ laø moät con caùo
45
gioáng nhö traêm nghìn con caùo khaùc. Nhöng, neáu caäu caûm hoaù tôù, caäu seõ laø
duy nhaát treân ñôøi. Tôù ñoái vôùi caäu seõ duy nhaát treân ñôøi…
- Tôù baét ñaàu hieåu – oâng hoaøng nhoû noùi – coù moät boâng hoa…tôù nghó
laø naøng ñaõ caûm hoaù tôù…
- Coù theå laém – caùo noùi – coù theå gaëp moïi söï treân Traùi Ñaát naøy…
- OÀ ! Khoâng phaûi treân Traùi Ñaát naøy ñaâu – oâng hoaøng nhoû noùi.
Con caùo coù veû chuù yù :
- Treân moät haønh tinh khaùc aø ?
- Phaûi.
- Treân haønh tinh aáy, coù thôï saên khoâng ?
- Khoâng.
- Theá thì hay ñaáy. Theá coøn gaø ?
- Khoâng.
- Chaû coù ñieàu gì laø hoaøn haûo caû ! – caùo thôû
daøi.
Nhöng roài caùo trôû laïi vôùi yù nghó cuûa noù :
- Ñôøi tôù teû nhaït. Tôù saên gaø, ngöôøi saên tôù. Taát caû loaøi gaø ñeàu gioáng
nhau, vaø taát caû loaøi ngöôøi ñeàu gioáng nhau. Vì theá, tôù hôi chaùn. Nhöng neáu
caäu caûm hoaù tôù, ñôøi tôù seõ röïc naéng. Tôù seõ nhaän ra moät böôùc chaân khaùc
haún moïi böôùc chaân khaùc. Caùc böôùc chaân khaùc seõ laøm cho tôù chui ngay
xuoáng ñaát. Nhöng böôùc chaân cuûa caäu laïi seõ goïi tôù töø hang chaïy ra, nhö laø
moät ñieäu nhaïc vaäy. Vaø caäu haõy nhìn kìa ! Caäu thaáy khoâng, ôû kia, nhöõng
caùnh ñoàng luùa mì aáy ? Tôù khoâng aên baùnh mì. Luùa mì ñoái vôùi tôù laø voâ
duïng. Caùc caùnh ñoàng luùa mì ñoái vôùi tôù chaúng coù gì khieâu gôïi. Caùi ñoù
buoàn laém. Nhöng caäu coù maùi toùc maøu vaøng kim. Theá thì seõ raát tuyeät moät
khi caäu ñaõ caûm hoaù tôù ! Luùa mì, voán maøu vaøng kim, seõ gôïi cho tôù kyû
nieäm veà caäu. Vaø tôù seõ yeâu tieáng gioù reo trong luùa mì…
Caùo im laëng vaø nhìn oâng hoaøng nhoû moät luùc laâu :
- Neáu caäu vui loøng, haõy caûm hoaù tôù ñi ! – caùo noùi.
- Tôù cuõng muoán theá laém – oâng hoaøng nhoû traû lôøi – nhöng tôù khoâng
coù nhieàu thì giôø. Tôù caàn tìm kieám nhieàu baïn vaø tìm hieåu bao nhieâu söï vaät.
- Ngöôøi ta chæ hieåu ñöôïc nhöõng vaät ngöôøi ta ñaõ caûm hoaù – caùo noùi –
loaøi ngöôøi baây giôø khoâng coøn ñuû thì giôø hieåu caùi gì heát. Hoï mua nhöõng
vaät laøm saün ôû caùc nhaø buoân. Nhöng vì khoâng ôû ñaâu coù nhaø buoân baïn, con
46
ngöôøi khoâng coù baïn nöõa. Neáu caäu muoán coù moät ngöôøi baïn, haõy caûm hoaù
tôù !
- Phaûi laøm sao ? – oâng hoaøng nhoû hoûi.
- Phaûi thaät kieân nhaãn – caùo traû lôøi – ban ñaàu caäu haõy ngoài hôi xa tôù
moät tí, nhö theá, ôû trong coû.
Tôù ñöa maét lieác nhìn caäu,
vaø caäu chaúng noùi gì caû.
Ngoân ngöõ laø nguoàn goác
cuûa söï ngoä nhaän. Nhöng,
moãi ngaøy, caäu coù theå ngoài
gaàn laïi moät tí…
Ngaøy hoâm sau, oâng
hoaøng nhoû trôû laïi.
- Toát hôn laø neân ñeán
ñuùng giôø nhö hoâm tröôùc –
caùo noùi – neáu caäu ñeán,
chaúng haïn nhö luùc boán giôø chieàu, thì töø ba giôø, mình ñaõ caûm thaáy haïnh
phuùc. Thôøi khaéc caøng troâi, mình laïi caøng haïnh phuùc. Ñeán boán giôø thì mình
phaùt cuoàng leân vaø lo laéng; vaø mình seõ hieåu caùi giaù cuûa haïnh phuùc ! Nhöng
neáu caäu ñeán baát cöù luùc naøo, mình khoâng bieát luùc naøo thì neân trang phuïc
coõi loøng mình…Phaûi coù nghi thöùc chöù.
- Nghi thöùc laø caùi gì ? – oâng hoaøng nhoû hoûi.
- Ñoù cuõng laø caùi bò queân laâu quaù roài – caùo noùi – ñoù laø caùi gì laøm cho
moät ngaøy trôû neân khaùc nhöõng ngaøy khaùc, moät giôø trôû neân khaùc nhöõng giôø
khaùc. Coù moät nghi thöùc, chaúng haïn cuûa boïn thôï saên cuûa tôù. Moãi thöù naêm,
hoï khieâu vuõ vôùi caùc coâ gaùi trong laøng. Theá thì thöù naêm laø moät ngaøy kyø
dieäu ! Hoâm aáy tôù coù theå rong chôi ñeán taän vöôøn nho. Neáu boïn thôï saên maø
khieâu vuõ baát cöù ngaøy naøo, thì ngaøy naøo cuõng nhö ngaøy naøo, tôù seõ chaúng
coù ngaøy naøo ñöôïc nghæ nöõa.
Theá laø oâng hoaøng nhoû caûm hoaù con caùo. Vaø khi giôø ra ñi ñaõ ñeán :
- A ! – caùo noùi – tôù saép khoùc leân ñaây.
- Ñoù laø loãi taïi caäu – oâng hoaøng nhoû noùi – mình tuyeät chaúng muoán
caäu khoå, caäu laïi cöù muoán mình caûm hoaù caäu.
- Ñuùng theá – caùo noùi.
- Nhöng caäu seõ khoùc ! – oâng hoaøng nhoû noùi.
47
- Ñuùng theá – caùo noùi.

- Theá thì caäu chaúng ñöôïc gì caû !
- Ñöôïc chöù – caùo noùi – laø do caùi maøu vaøng cuûa luùa mì aáy.
Roài noù noùi theâm :
- Haõy trôû laïi thaêm nhöõng ñoaù hoa hoàng ñi, caäu seõ thaáy ñoaù hoa cuûa
caäu laø duy nhaát treân ñôøi. Roài caäu haõy laïi ñaây töø bieät tôù, tôù seõ laøm quaø cho
caäu moät ñieàu bí maät.
OÂng hoaøng nhoû ñi thaêm laïi caùc hoa hoàng.
- Caùc coâ chaúng gioáng chuùt naøo vôùi ñoaù hoàng cuûa toâi, caùc coâ chöa laø
gì caû – em baûo caùc boâng hoàng – chöa ai caûm hoaù caùc coâ, caùc coâ cuõng
chöa caûm hoaù ai. Caùc coâ gioáng nhö con caùo cuûa toâi tröôùc kia. Noù chæ laø
con caùo gioáng nhö traêm nghìn con caùo. Song toâi ñaõ laøm cho noù trôû thaønh
baïn toâi, vaø baây giôø noù trôû neân duy nhaát treân ñôøi.
Vaø caùc boâng hoàng heát söùc luùng tuùng.
- Caùc coâ ñeïp, nhöng caùc coâ troáng roãng – em noùi vôùi hoï – ngöôøi ta
khoâng theå cheát vì caùc coâ ñöôïc. Phaûi, ñoaù hoàng cuûa toâi, moät ngöôøi qua
ñöôøng taàm thöôøng töôûng laø naøng gioáng caùc coâ. Nhöng ñoái vôùi toâi thì naøng
quan troïng hôn taát caû caùc coâ, bôûi vì chính laø naøng maø tay toâi ñaõ töôùi. Bôûi
vì chính laø naøng maø toâi ñaõ ñaët döôùi baàu kính. Bôûi vì chính laø naøng maø toâi
ñaõ che baèng taám bình phong. Bôûi vì laø naøng maø toâi ñaõ baét caùc con saâu (tröø
hai ba con daønh ñeå thaønh böôùm). Bôûi vì chính laø naøng maø toâi ñaõ ngoài
nghe than thôû, hay taùn höôu taùn vöôïn, hay ñoâi khi caû laëng im nöõa. Bôûi vì
ñoù laø ñoaù hoàng cuûa toâi.
Roài em trôû laïi choã con caùo :
- Töø bieät – em noùi.
- Töø bieät – caùo noùi – ñaây laø caùi bí maät cuûa tôù. Noù ñôn giaûn thoâi :
ngöôøi ta chæ nhìn thaáy thaät roõ baèng traùi tim. Caùi coát yeáu thì con maét khoâng
nhìn thaáy.
- Caùi coát yeáu thì con maét khoâng nhìn thaáy – oâng hoaøng nhoû laëp laïi ñeå
maø ghi nhôù.
- Chính thôøi giôø caäu ñaõ maát cho ñoaù hoàng cuûa caäu laøm cho ñoaù hoàng
cuûa caäu trôû neân quan troïng ñeán theá.
- Chính thôøi giôø cuûa toâi maát cho boâng hoàng cuûa toâi… – oâng hoaøng
nhoû noùi, ñeå maø ghi nhôù.
- Loaøi ngöôøi ñaõ queân maát chaân lyù naøy – caùo noùi – nhöng caäu khoâng
48
ñöôïc queân. Caäu trôû neân maõi maõi coù traùch nhieäm veà nhöõng gì caäu ñaõ caûm
hoaù. Caäu coù traùch nhieäm ñoái vôùi hoa hoàng cuûa caäu…
- Toâi coù traùch nhieäm ñoái vôùi hoa hoàng cuûa toâi… – oâng hoaøng nhoû laëp
laïi ñeå maø ghi nhôù.
22
- Xin chaøo – oâng hoaøng nhoû noùi.
- Xin chaøo – ngöôøi beû ghi noùi.
- OÂng laøm gì ôû ñaây ? – oâng hoaøng nhoû hoûi.
- Ta xeáp haønh khaùch, thaønh töøng goùi nghìn ngöôøi moät – ngöôøi beû ghi
noùi – ta höôùng daãn nhöõng chuyeán taøu chôû chuùng ñi, luùc veà beân phaûi, luùc
veà beân traùi.
Roài moät con taøu nhanh saùng choang, gaàm nhö saám, laøm caên phoøng gaùc
ghi rung leân.
- Hoï voäi quaù – oâng hoaøng nhoû noùi – hoï tìm caùi gì vaäy ?
- Chính ngöôøi laùi taøu cuõng khoâng bieát – ngöôøi gaùc ghi noùi.
Vaø laïi gaàm leân, töø höôùng ngöôïc laïi, moät chuyeán taøu nhanh thöù hai
saùng choang.
- Hoï ñaõ trôû veà roài ö ? – oâng hoaøng nhoû hoûi…
- Khoâng phaûi nhöõng ngöôøi khi naõy. Hoï ñoåi choã ñaáy.
- Hoï khoâng baèng loøng choã cuûa hoï ?
- Ngöôøi ta khoâng bao giôø baèng loøng choã cuûa mình caû ! – ngöôøi beû ghi
noùi.
Vaø laïi tieáng aàm aàm cuûa chieác taøu nhanh thöù ba saùng choang.
- Hoï ñuoåi theo nhöõng haønh khaùch luùc naõy phaûi khoâng ? – oâng hoaøng
nhoû hoûi.
- Hoï chaúng ñuoåi theo caùi gì heát – ngöôøi beû ghi noùi – hoï nguû gaät hoaëc
ngoài ngaùp vaët trong ñoù. Chæ coù nhöõng ñöùa treû laø daùn muõi vaøo cöûa kính
thoâi.
- Chæ coù nhöõng ñöùa treû laø bieát mình tìm caùi gì – oâng hoaøng nhoû noùi –
chuùng maát thì giôø vì moät con buùp beâ baèng gieû raùch, vaø con buùp beâ aáy trôû
neân quan troïng laém, ai laáy ñi cuûa chuùng, chuùng seõ khoùc…
- Chuùng thaät may maén – ngöôøi beû ghi noùi.
49
23
- Xin chaøo – oâng hoaøng nhoû noùi.
- Xin chaøo – ngöôøi laùi buoân noùi.
AÁy laø moät ngöôøi baùn loaïi
thuoác coù theå laøm cho ñôõ khaùt.
Moãi laàn uoáng moät vieân, vaø
ngöôøi ta seõ thaáy khoâng caàn
phaûi uoáng nöôùc nöõa.
- Taïi sao oâng baùn thöù
ñoù ? – oâng hoaøng nhoû hoûi.
- Ñaây laø moät söï tieát
kieäm lôùn veà thôøi giôø – ngöôøi laùi buoân noùi – caùc nhaø chuyeân moân ñaõ coù
tính toaùn. Moãi tuaàn leã ta seõ tieát kieäm ñöôïc naêm möôi ba phuùt.
- Theá ngöôøi ta duøng naêm möôi ba phuùt aáy ñeå laøm gì ?
- Muoán laøm gì thì laøm…
“Ta – oâng hoaøng nhoû nghó thaàm – neáu ta coù naêm möôi ba phuùt ñeå laøm
gì thì laøm, ta seõ böôùc thaät nheï nhaøng ñeán moät caùi nguoàn nöôùc…”.
24
Luùc ñoù laø ngaøy thöù taùm töø khi toâi bò hoûng maùy trong sa maïc, vaø toâi ñaõ
vöøa nghe caâu chuyeän ngöôøi laùi buoân vöøa uoáng gioït nöôùc cuoái cuøng trong
soá nöôùc döï tröõ.
- A ! – toâi noùi vôùi oâng hoaøng nhoû – caùc kyû nieäm cuûa em thaät laø ñeïp,
nhöng anh vaãn chöa chöõa ñöôïc maùy bay cuûa anh, anh chaúng coøn gì ñeå
uoáng nöõa, vaø anh cuõng seõ haïnh phuùc laém ñaáy, neáu baây giôø anh cuõng coù
theå böôùc thaät nheï nhaøng ñeán moät caùi nguoàn nöôùc !
- Baïn caùo cuûa toâi… – em noùi.
- Chuù em beù boûng ôi, baây giôø coøn choàn caùo gì nöõa !
- Sao theá ?
- Bôûi vì ta saép cheát khaùt…
50
Em khoâng hieåu lyù leõ cuûa toâi. Em traû lôøi toâi :

- Coù ñöôïc moät ngöôøi baïn laø tuyeät chöù, duø cho ta saép cheát ñi nöõa. Toâi,
toâi raát haøi loøng ñöôïc coù baïn caùo cuûa toâi…
“Em khoâng löôøng ñöôïc hieåm nguy – toâi nghó thaàm – em khoâng heà ñoùi
hay khaùt. Moät chuùt maët trôøi cuõng ñuû cho em roài”.
Nhöng em nhìn toâi vaø traû lôøi ñieàu toâi vöøa nghó :
- Toâi cuõng ñang khaùt…ta ñi tìm moät caùi gieáng ñi…
Toâi phaùc moät cöû chæ meät moûi : thaät laø phi lyù khi ñi tìm moät caùi gieáng,
moät caùch huù hoaï, ôû trong sa maïc meânh moâng. Tuy theá, chuùng toâi vaãn
böôùc ñi.
Khi chuùng toâi böôùc ñi, im laëng, giôø naøy qua giôø khaùc, maøn ñeâm buoâng
xuoáng vaø caùc vì sao baét ñaàu toaû saùng. Toâi nhìn moïi vaät nhö trong côn meâ,
ñaàu noùng böøng vì khaùt. Nhöõng lôøi oâng hoaøng beù nhoû noùi nhaûy muùa trong
trí nhôù cuûa toâi.
- Em, em cuõng khaùt hay sao ? – toâi hoûi em.
Nhöng em khoâng traû lôøi caâu toâi hoûi. Em chæ noùi giaûn dò :
- Nöôùc cuõng coù theå toát laønh cho traùi tim…
Toâi khoâng hieåu caâu em ñaùp nhöng toâi im laëng… toâi bieát laø khoâng neân
hoûi em.
Em thaáy meät. Em ngoài xuoáng. Toâi ngoài xuoáng caïnh em. Vaø sau moät laùt
im laëng, em laïi noùi :
- Caùc ngoâi sao ñeïp, laø do ôû ñoù coù moät boâng hoa maø ngöôøi ta khoâng
nhìn thaáy…
Toâi ñaùp laïi “Ñuùng theá” vaø toâi nhìn, khoâng noùi, nhöõng gôïn soùng cuûa caùt
döôùi aùnh traêng.
- Sa maïc thaät ñeïp – em noùi theâm…
Ñieàu naøy ñuùng. Bao giôø toâi cuõng yeâu sa maïc. Ta ngoài treân moät ñuïn
caùt. Ta khoâng troâng thaáy gì heát. Ta khoâng nghe thaáy gì heát. Nhöng coù moät
caùi gì ñoù toûa saùng trong laëng leõ…
- Caùi ñaõ toâ ñieåm cho sa maïc – oâng hoaøng nhoû noùi – laø noù aån giaáu
moät caùi gieáng ôû nôi naøo ñoù…
Toâi kinh ngaïc vì boãng nhieân hieåu ra caùi aùnh saùng huyeàn bí aáy cuûa caùt.
Khi coøn laø moät caäu beù, toâi ôû moät ngoâi nhaø coå, vaø coù moät truyeàn thuyeát laø
ôû ngoâi nhaø coå naøy coù choân moät kho baùu. Taát nhieân, chöa ai tìm ra kho baùu
ñoù, coù leõ cuõng chöa ai thöû ñi tìm. Nhöng noù ñaõ laøm cho caû ngoâi nhaø trôû
51
neân thaàn tieân. Caùi nhaø cuûa toâi coù giaáu trong ñaùy traùi tim cuûa noù moät ñieàu
bí maät…
- Phaûi – toâi noùi vôùi oâng hoaøng nhoû – duø laø ngoâi nhaø, ngoâi sao hay sa
maïc, caùi laøm chuùng trôû neân ñeïp thì khoâng theå nhìn thaáy !
- Toâi raát haøi loøng – em noùi – vì oâng cuõng ñoàng yù vôùi baïn caùo cuûa toâi.
Khi oâng hoaøng nhoû beù thiu thiu nguû, toâi beá em leân voøng tay vaø laïi leân
ñöôøng. Loøng toâi xuùc ñoäng. Toâi coù caûm giaùc nhö ñang giöõ moät kho baùu
mong manh. Toâi coù caûm giaùc nhö treân Traùi Ñaát naøy khoâng coù gì mong
manh hôn. Toâi nhìn, döôùi aùnh traêng, vaàng traùn xanh xao aáy, ñoâi maét nhaém
nghieàn, nhöõng loïn toùc run raåy tröôùc gioù, vaø toâi nghó thaàm : “Caùi maø ta
thaáy ñaây chæ laø moät caùi voû. Caùi quan troïng nhaát thì khoâng nhìn thaáy
ñöôïc…”.
Khi ñoâi moâi heù môû cuûa em thoaùng moät nuï cöôøi, toâi laïi töï nhuû : “Caùi
laøm cho ta xuùc ñoäng maïnh ñeán theá veà oâng hoaøng beù nhoû ñang nguû naøy,
ñoù laø loøng chung thuûy cuûa em ñoái vôùi moät ñoùa hoàng, aáy laø hình aûnh moät
ñoùa hoàng röïc saùng nôi em nhö moät ngoïn ñeøn, caû trong khi em nguû… ” vaø
toâi coøn thaáy em caøng mong manh hôn. Ta phaûi heát söùc che chôû cho nhöõng
ngoïn ñeøn : moät ngoïn gioù coù theå thoåi taét ñöôïc…
Vaø, cöù böôùc ñi nhö vaäy, toâi tìm ra caùi gieáng vaøo luùc raïng ñoâng.
25
- Con ngöôøi – oâng hoaøng nhoû noùi – hoï chui vaøo trong caùc chuyeán taøu
nhanh, nhöng hoï chaúng bieát mình tìm kieám thöù gì. Theá maø hoï cöù cuoáng
quít leân vaø quay cuoàng …
Vaø em noùi theâm :
- Naøo coù ích gì …
52
Caùi gieáng maø chuùng

toâi ñeán, noù khoâng gioáng
caùc gieáng ôû sa maïc
Sahara. Caùc gieáng ôû
Sahara chæ ñôn giaûn laø
nhöõng caùi loã ñaøo trong
caùt. Coøn caùi naøy gioáng
nhö gieáng laøng. Nhöng
ôû ñaáy chaúng coù ngoâi
laøng naøo, vaø toâi töôûng
mình ñang mô.
- Laï thaät – toâi noùi
vôùi oâng hoaøng nhoû –
moïi caùi ñeàu coù saün : caùi
roøng roïc, caùi gaàu vaø sôïi
daây …
Em cöôøi, sôø sôïi daây,
laên caùi roøng roïc. Vaø caùi
roøng roïc lieàn reân moät
tieáng, gioáng nhö tieáng
reân cuûa caùi chong choùng chæ höôùng gioù sau moät hoài gioù nguû yeân laâu quaù.
- OÂng nghe thaáy khoâng – oâng hoaøng nhoû noùi – ta ñaùnh thöùc caùi gieáng
naøy vaø noù haùt…
Toâi khoâng muoán em gaéng söùc:
- Ñeå anh – toâi noùi – noù naëng quaù ñoái vôùi em.
Chaäm raõi, toâi keùo gaàu leân thaønh gieáng. Toâi ñaët noù chaéc chaén treân ñoù.
Trong tai toâi vaãn coøn vaúng leân tieáng haùt cuûa caùi roøng roïc, vaø trong gaàu,
nöôùc haõy coøn run raåy, toâi thaáy maët trôøi cuõng run leân.
- Toâi khaùt thöù nöôùc naøy ñaây – oâng hoaøng nhoû noùi – cho toâi uoáng ñi…
Vaø toâi hieåu ra em tìm kieám caùi gì.
Toâi nhaéc chieác gaàu leân keà moâi em. Em uoáng, hai maét nhaém nghieàn.
EÂm ñeàm nhö moät ngaøy hoäi. Thöù nöôùc naøy coøn laø moät caùi gì khaùc hôn moät
thöù nöôùc uoáng. Noù sinh ra töø moät cuoäc ñi boä döôùi trôøi sao, töø tieáng haùt cuûa
caùi roøng roïc, töø söï gaéng söùc cuûa caùnh tay toâi. Noù toát laønh cho traùi tim ta,
nhö moät moùn quaø taëng. Ngaøy toâi coøn laø moät caäu beù, aùnh saùng cuûa caây
53
Noâ-en, tieáng nhaïc cuûa buoåi leã nöûa ñeâm, nhöõng nuï cöôøi dòu daøng cuõng ñaõ
laøm neân söï röïc rôõ cuûa moùn quaø Noâ-en maø toâi ñöôïc nhaän.
- Loaøi ngöôøi nôi oâng – oâng hoaøng nhoû noùi – troàng naêm nghìn hoa
hoàng trong cuøng moät khu vöôøn… theá maø hoï chaúng tìm thaáy caùi hoï tìm…
- Hoï chaúng tìm thaáy ñaâu… – toâi noùi.
- Trong khi caùi hoï muoán tìm laïi coù theå gaëp trong chæ moät ñoaù hoa
hoàng, hoaëc chæ moät ít nöôùc…
- Ñuùng theá – toâi noùi.
Vaø oâng hoaøng nhoû noùi theâm :
- Con maét voán muø loaø. Phaûi tìm kieám vôùi traùi tim.
Toâi ñaõ uoáng. Toâi ñaõ nghæ ngôi thoaû thueâ. Vaøo luùc tinh mô, caùt maøu maät
ong. Toâi thaáy sung söôùng caû vì caùi maøu maät ong aáy nöõa. Taïi sao toâi ñaõ cöù
phaûi khoå sôû…
- OÂng phaûi giöõ lôøi höùa – oâng hoaøng nhoû baây giôø laïi ngoài xuoáng beân
toâi, nheï nhaøng noùi.
- Lôøi höùa naøo ?
- OÂng bieát ñaáy…moät caùi roï moõm cho con cöøu cuûa toâi…toâi chòu traùch
nhieäm veà caùi hoa aáy !
Toâi ruùt töø trong tuùi aùo ra caùc baûn veõ phaùc cuûa toâi. OÂng hoaøng nhoû
troâng thaáy caùc böùc veõ beøn cöôøi baûo :
- Caùc caây baobab cuûa oâng, troâng gioáng nhö caùc caây caûi hoa aáy…
- OÀ !
Toâi voán töï haøo bieát bao vôùi böùc veõ caùc caây baobab !
- Con caùo cuûa oâng…hai tai noù…troâng gioáng nhö hai caùi söøng…vaø laïi
daøi quaù !
Vaø em laïi cöôøi nöõa.
- Caäu khoâng coâng baèng, caäu nhoû ôi, toâi voán chæ bieát veõ traên kín vôùi
traên môû thoâi maø !
- OÀ ! Ñöôïc caû thoâi – em noùi – treû con chuùng hieåu heát.
Theá laø toâi duøng buùt chì phaùc moät caùi roï moõm. Vaø loøng toâi se laïi khi
ñöa caùi roï moõm ñoù cho em :
- Em coù nhöõng döï ñònh maø toâi khoâng ñöôïc roõ…
Nhöng em chaúng traû lôøi toâi. Em baûo toâi :
- OÂng bieát khoâng, ngaøy toâi rôi xuoáng Traùi Ñaát…mai ñaõ laø troøn moät
naêm…
54
Roài, sau moät laùt im laëng, em laïi noùi :

- Toâi rôi xuoáng ngay gaàn ñaây…
Vaø em ñoû maët.
Vaø moät laàn nöõa, chaúng hieåu taïi sao, toâi caûm thaáy buoàn baõ moät caùch kyø
laï. Khi aáy toâi boãng buoät mieäng hoûi :
- Theá ra khoâng phaûi ngaãu nhieân, maø vaøo buoåi saùng aáy, toâi gaëp em,
caùch ñaây taùm ngaøy; em lang thang moät mình moät nghìn daëm caùch moïi
vuøng coù ngöôøi ôû ! Em trôû laïi nôi em rôi xuoáng sao ?
OÂng hoaøng nhoû laïi ñoû maët.
Vaø toâi noùi theâm ngaäp ngöøng :
- Laø vì, coù leõ, vì ngaøy kyû nieäm chaêng ?
OÂng hoaøng ñoû maët nöõa. Em khoâng bao giôø traû lôøi caùc caâu hoûi, nhöng
khi ngöôøi ta ñoû maët, nhö theá coù nghóa laø “Phaûi”, phaûi khoâng?
- A ! – toâi noùi – toâi sôï…
Nhöng em traû lôøi toâi :
- Baây giôø oâng phaûi laøm vieäc thoâi. OÂng phaûi trôû veà choã caùi maùy cuûa
oâng. Toâi ñôïi oâng ôû ñaây. Chieàu mai oâng haõy ñeán…
Song toâi khoâng yeân taâm. Toâi nhôù chuyeän con caùo. Coù nguy cô laø ta coù
theå khoùc moät tí neáu ta lôõ ñeå cho ai caûm hoaù mình…
26
Caïnh caùi gieáng, coù moät
böùc töôøng ñoå naùt. Khi ôû choã
laøm vieäc trôû laïi vaøo chieàu
hoâm sau, töø xa toâi ñaõ thaáy
oâng hoaøng nhoû cuûa toâi ngoài
treân ñoù, hai chaân lô löûng. Vaø
toâi nghe em noùi :
- Theá anh khoâng nhôù
sao ? Khoâng phaûi laø choã naøy
ñaâu !
Moät gioïng noùi khaùc coù leõ
traû lôøi em, vì em laïi ñaùp :
55
- Phaûi ! Phaûi ! Ngaøy thì ñuùng, nhöng khoâng phaûi choã naøy…
Toâi böôùc tieáp ñeán choã böùc thaønh. Toâi vaãn khoâng nhìn thaáy, cuõng chaúng
nghe thaáy ai. Theá nhöng oâng hoaøng nhoû laïi ñaùp nöõa :
- … Ñuùng theá. Anh cöù xem nôi naøo baét ñaàu coù daáu chaân cuûa toâi ôû
treân caùt. Anh chæ vieäc ñôïi toâi ôû ñaáy. Toâi seõ ñeán ñeâm nay.
Toâi chæ caùch böùc töôøng coù hai möôi meùt vaø toâi chaúng nhìn thaáy gì.
OÂng hoaøng nhoû laïi noùi, sau moät laùt im laëng :
- Anh coù noïc toát ñaáy chöù ? Anh chaéc khoâng laøm toâi ñau laâu chöù ?
Toâi döøng laïi, traùi tim se thaét, nhöng toâi vaãn khoâng hieåu.
- Thoâi baây giôø haõy ñi ñi – em noùi – toâi muoán xuoáng.
Theá laø chính toâi nhìn xuoáng chaân töôøng, vaø toâi nhaûy döïng leân. Noù ôû
ñoù, ngaång ñaàu leân phía oâng hoaøng nhoû, moät gioáng raén vaøng coù theå dieät ta
trong ba möôi giaây. Vöøa luïc tuùi tìm khaåu suùng ngaén, toâi vöøa chaïy tôùi,
nhöng, nghe tieáng toâi, con raén lieàn chuoài trong caùt, nhö theå moät doøng
nöôùc chaûy ñi, vaø chaúng caàn phaûi voäi vaøng, noù luoàn laùch giöõa caùc taûng ñaù
vôùi moät tieáng ñoäng nheø nheï nhö tieáng va chaïm cuûa kim khí.
Toâi ñeán beân böùc töôøng vöøa ñuùng luùc ñeå ñoùn trong voøng tay toâi oâng
hoaøng beù nhoû, traéng beät nhö tuyeát.
- Chuyeän quaùi quyû gì theá ! Baây giôø em laïi ñi troø chuyeän vôùi raén !
Toâi thaùo chieác khaên vaøng kim bao giôø cuõng khoaùc ôû coå em. Toâi daáp
nöôùc vaøo traùn em vaø cho em uoáng. Vaø baây giôø, toâi khoâng daùm hoûi em
ñieàu gì nöõa. Em nhìn toâi nghieâm nghò vaø ñöa hai tay oâm coå toâi. Toâi nghe
tieáng tim em ñaäp nhö tieáng ñaäp cuûa moät con chim saép cheát, khi bò truùng
ñaïn suùng saên. Em baûo toâi :
- Toâi raát möøng , vì bieát oâng ñaõ tìm ra maùy bay cuûa oâng thieáu caùi gì.
OÂng saép trôû veà nhaø oâng…
- Sao em bieát ?
Ñuùng laø luùc aáy toâi vöøa ñònh baùo cho em bieát, töôûng ñaõ tuyeät voïng roài,
boãng döng toâi laïi söûa ñöôïc maùy.
Em chaúng traû lôøi caâu hoûi cuûa toâi, nhöng laïi noùi theâm:
- Toâi cuõng nhö oâng, hoâm nay toâi veà nhaø toâi…
Roài, gioïng ngaäm nguøi :
- Xa hôn nhieàu laém…khoù hôn nhieàu laém…
56
Toâi coù caûm giaùc vöøa xaûy ra moät vieäc gì dò thöôøng. Toâi sieát chaët em
trong voøng tay toâi nhö moät em beù, nhöng khi aáy toâi vaãn coù caûm giaùc em
ñang tuoät thaúng xuoáng moät vöïc thaúm naøo ñoù duø toâi coá níu giöõ laïi...
AÙnh maét em nghieâm nghò, maát huùt vaøo moät nôi raát xa :
- Toâi coù con cöøu cuûa oâng. Vaø toâi coù caùi thuøng cho con cöøu. Vaø toâi coù
caùi roï moõm…
Vaø em mæm cöôøi buoàn buoàn.
Toâi ñôïi raát laâu. Toâi thaáy em daàn daø aám laïi :
- Caäu em aï, em ñaõ sôï haõi…
Em coù sôï haõi, ñuùng roài ! Nhöng em cöôøi dòu daøng :
- Chieàu nay toâi seõ coøn sôï nhieàu hôn…
Moät laàn nöõa, toâi laïi caûm thaáy laïnh buoát ngöôøi vì moät caùi gì ñoù khoâng
theå cöùu vaõn ñöôïc nöõa. Vaø toâi hieåu raèng toâi khoâng theå chòu noåi yù nghó roài
ñaây khoâng bao giôø coøn nghe thaáy tieáng cöôøi naøy nöõa. Tieáng cöôøi aáy ñoái
vôùi toâi gioáng nhö moät nguoàn nöôùc trong sa maïc.
- Caäu em aï, toâi coøn muoán ñöôïc nghe em cöôøi…
Nhöng em baûo toâi :
- Ñeâm nay, vöøa ñuùng moät naêm. Ngoâi sao cuûa toâi seõ laïi ôû ñuùng beân
treân choã toâi rôi xuoáng naêm ngoaùi…
- Caäu em aï, coù phaûi laø moät côn aùc moäng khoâng, chuyeän raén, chuyeän
heïn gaëp vôùi ngoâi sao naøy…
Nhöng em khoâng traû lôøi caâu toâi hoûi. Em baûo toâi :
- Caùi gì maø quan troïng, caùi ñoù khoâng nhìn thaáy ñöôïc…
- Ñuùng theá…
- Gioáng nhö boâng hoa cuûa toâi. Khi oâng yeâu moät boâng hoa ôû treân moät
ngoâi sao, thaät laø eâm ñeàm, vaøo ban ñeâm, khi oâng nhìn trôøi. Taát caû caùc ngoâi
sao ñeàu nôû hoa.
- Ñuùng theá…
- Gioáng nhö nöôùc vaäy. Nöôùc maø oâng cho toâi uoáng nhö laø aâm nhaïc, laø
vì caùi roøng roïc vaø sôïi daây…oâng nhôù chöù…thaät ngon laønh.
- Ñuùng theá…
- Ban ñeâm, oâng seõ nhìn sao. Choã toâi beù quaù khoâng theå chæ cho oâng
ñaâu laø ngoâi sao cuûa toâi ñöôïc. Theá laïi caøng hay. Ngoâi sao cuûa toâi, ñoái vôùi
oâng seõ laø moät trong caùc ngoâi sao kia…nhö theá, taát caû caùc ngoâi sao, oâng
57
ñeàu seõ thích nhìn. Taát caû chuùng seõ laø baïn cuûa oâng. Vaø roài toâi seõ bieáu oâng
moät moùn quaø…
Em laïi cöôøi leân nöõa.
- A ! Em ôi, em ôi, toâi thích nghe em cöôøi nhö theá naøy!
- Ñuùng ñoù laø moùn quaø toâi bieáu oâng…gioáng nhö laø nöôùc vaäy…
- Em muoán noùi sao ?
- Moïi ngöôøi coù nhöõng ngoâi sao khoâng cuûa ai gioáng cuûa ai. Ñoái vôùi
moät soá öa thích ñi xa, caùc ngoâi sao laø nhöõng keû daãn ñöôøng. Ñoái vôùi soá
khaùc, chuùng chæ laø nhöõng ñoám saùng nhoû. Ñoái vôùi nhöõng nhaø baùc hoïc,
chuùng laø nhöõng baøi toaùn. Ñoái vôùi nhaø doanh nghieäp cuûa toâi, chuùng laø
vaøng. Nhöng taát caû loaïi ngoâi sao aáy ñeàu caâm laëng. OÂng, oâng seõ coù nhöõng
ngoâi sao tröôùc ñaây khoâng ai coù…
- Em muoán noùi sao ?
- Khi oâng nhìn trôøi, vaøo ban ñeâm, bôûi vì ôû moät trong nhöõng ngoâi sao
ñoù coù toâi ôû, bôûi vì toâi cöôøi treân moät trong nhöõng ngoâi sao ñoù, cho neân ñoái
vôùi oâng töôûng chöøng taát caû caùc ngoâi sao ñeàu cöôøi. OÂng, oâng seõ coù ñöôïc
nhöõng ngoâi sao bieát cöôøi !
Roài em laïi cöôøi nöõa.
- Vaø khi oâng ñaõ nguoâi roài (ngöôøi ta bao giôø cuõng nguoâi ñi), oâng seõ
baèng loøng laø ñaõ töøng ñöôïc quen bieát toâi. OÂng maõi maõi laø baïn toâi. OÂng seõ
muoán ñöôïc cöôøi vôùi toâi. Roài ñoâi khi oâng môû cöûa soå nhaø oâng, nhö theá ñaáy,
ñeå cho vui thoâi…baïn höõu cuûa oâng seõ laáy laøm laï khi thaáy oâng vöøa nhìn trôøi
vöøa cöôøi. OÂng seõ baûo hoï : “Phaûi, caùc ngoâi sao, luùc naøo chuùng cuõng laøm
cho mình cöôøi !” vaø hoï seõ töôûng oâng ñieân. Hoaù ra toâi chôi khaêm oâng moät
voá…
Roài em laïi cöôøi nöõa.
- Xem nhö toâi ñaõ taëng oâng, thay vì nhöõng ngoâi sao, haøng ñoáng nhöõng
caùi chuoâng nhoû bieát cöôøi…
Roài em laïi cöôøi nöõa. Vaø em trôû laïi nghieâm nghò :
- Ñeâm nay…oâng bieát ñaáy…ñöøng ñeán laøm gì.
- Toâi seõ khoâng rôøi em ñaâu.
- Toâi seõ coù veû nhö ñau…toâi seõ coù veû saép cheát. Theá thoâi maø ! OÂng
ñöøng ñeán chöùng kieán caûnh ñoù, khoâng ñaùng gì ñaâu…
- Toâi seõ khoâng rôøi em.
Nhöng em coù veû lo laéng.
58
- Toâi noùi vôùi oâng…laø taïi vì con raén ñaáy. Chôù ñeå raén noù caén oâng. Loaøi
raén, chuùng aùc laém. Chuùng coù theå caén chæ ñeå maø chôi…
- Toâi seõ khoâng rôøi em.
Nhöng coù caùi gì ñoù laøm em yeân taâm :
- Nhöng ñuùng laø noù seõ khoâng coøn noïc cho laàn caén thöù hai…
Ñeâm aáy, toâi khoâng troâng thaáy em boû ñi. Em ñaõ boû ñi khoâng moät tieáng
ñoäng. Khi toâi ñuoåi kòp em, em böôùc caû quyeát thaät nhanh. Em chæ noùi vôùi
toâi :
- A ! OÂng laïi ñeán ñaây roài…
Roài em naém tay toâi. Nhöng em laïi daèn vaët nöõa :
- OÂng khoâng ñuùng, oâng seõ khoå cho xem. Toâi seõ coù veû cheát nhöng
khoâng phaûi laø thaät ñaâu…
Toâi, toâi im laëng.
- OÂng bieát ñaáy. Ñöôøng xa
laém ! Toâi khoâng mang noåi caùi
thaân xaùc naøy. Naëng laém.
- Nhöng noù seõ cuõng chæ nhö
moät caùi voû giaø bò boû laïi. Nhöõng
caùi voû giaø thì coù gì ñaùng buoàn…
Em coù hôi naûn. Nhöng em
gaéng theâm moät laàn nöõa :
- Seõ hay laém chöù, oâng bieát ñaáy.
Toâi cuõng seõ nhìn caùc ngoâi
sao. Caùc ngoâi sao seõ laø
nhöõng caùi gieáng vôùi moät caùi
roøng roïc hoen ræ. Taát caû moïi
ngoâi sao seõ roùt cho toâi uoáng…
- Seõ thaät buoàn cöôøi !
OÂng seõ coù naêm traêm trieäu
chieác chuoâng, coøn toâi, naêm
traêm trieäu nguoàn nöôùc…
Vaø em cuõng im luoân, bôûi
59
vì em khoùc…
- Ñaây roài, oâng ñeå toâi böôùc moät mình thoâi.
Vaø em ngoài xuoáng vì sôï.
Em laïi noùi nöõa :
- OÂng bieát ñaáy…ñoaù hoa cuûa toâi…toâi phaûi coù traùch nhieäm ! Naøng thaät
laø yeáu ñuoái ! Naøng thaät ngaây thô ! Naøng chæ coù boán caùi gai chaúng thaám
vaøo ñaâu ñeå maø choáng choïi treân ñôøi…
Toâi ngoài xuoáng vì
khoâng theå giöõ mình
ñöùng ñöôïc nöõa. Em noùi :
- Kia roài…chæ coù theá
thoâi…
Em löôõng löï moät
chuùt, roài ñöùng leân. Em
böôùc moät böôùc. Coøn toâi,
toâi khoâng theå naøo cöû
ñoäng ñöôïc.
Chæ coù moät thoaùng
chôùp maøu vaøng gaàn beân
maét caù chaân em. Em
ñöùng moät luùc khoâng
ñoäng ñaäy. Em khoâng
keâu. Em ngaõ xuoáng nheï
nhaøng nhö moät caùi caây. Caû moät tieáng ñoäng cuõng khoâng coù, laø bôûi vì caùt.
27
Vaø giôø ñaây, ñuùng vaäy, saùu naêm ñaõ troâi qua…toâi chöa bao giôø keå laïi caâu
chuyeän naøy. Nhöõng baïn beø gaëp laïi toâi raát laáy laøm haøi loøng thaáy toâi coøn
soáng. Toâi ñaõ raát buoàn, nhöng toâi noùi vôùi hoï : ñoù laø vì meät…
Baây giôø toâi ñaõ nguoâi nguoâi. Nghóa laø…khoâng haún laø nhö theá.
Nhöng toâi bieát em ñaõ trôû veà tinh caàu cuûa mình, vì saùng sôùm hoâm sau, toâi
ñaõ khoâng tìm thaáy thaân xaùc em. Caùi thaân xaùc chaúng naëng neà gì maáy…vaø
60
ban ñeâm, toâi thích laéng nghe caùc ngoâi sao. Chuùng nhö naêm traêm trieäu caùi
chuoâng nhoû…
Nhöng coù xaûy ra moät ñieàu gì ñoù khoâng bình thöôøng. Chieác roï moõm
toâi ñaõ veõ cho oâng hoaøng nhoû, toâi ñaõ queân veõ theâm caùi ñai da. Em seõ
khoâng theå naøo buoäc noù cho con cöøu ñöôïc.
Theá laø toâi töï hoûi : “Chuyeän gì ñaõ xaûy ra treân tinh caàu aáy ? Coù leõ con
cöøu ñaõ aên maát ñoaù hoa chaêng…”.
Khi thì toâi töï nhuû : “Chaéc laø khoâng ! OÂng hoaøng nhoû ñeâm naøo cuõng
ñaäy hoa trong caùi baàu kính, vaø em cuõng troâng chöøng con cöøu caån thaän…”
theá laø toâi vui söôùng. Vaø taát caû caùc ngoâi sao mæm cöôøi dòu daøng.
Khi thì toâi töï nhuû : “ Theá naøo chaúng coù luùc ngöôøi ta lô ñaõng, vaø theá laø
ñuû ! Em ñaõ queân maát, vaøo moät ñeâm naøo ñoù, caùi baàu kính, hoaëc con cöøu
leûn ra khoâng tieáng ñoäng trong ñeâm…”, theá laø nhöõng caùi chuoâng nhoû ñeàu
bieán thaønh nöôùc maét !…
Ñoù laø moät bí aån lôùn lao. Vôùi baïn, laø ngöôøi cuõng yeâu oâng hoaøng beù
nhoû, cuõng nhö vôùi toâi, caû vuõ truï naøy seõ chaúng coøn nhö cuõ neáu ôû ñaâu ñoù,
khoâng bieát ôû ñaâu, moät con cöøu maø ta khoâng bieát, ñaõ coù hay laø khoâng aên
moät ñoaù hoàng…
Haõy nhìn leân trôøi. Haõy töï hoûi : con cöøu ñaõ coù aên hay khoâng aên ñoaù hoa
? Vaø baïn seõ thaáy taát caû ñeàu thay ñoåi…
Vaø khoâng
moät ngöôøi
lôùn naøo laïi
hieåu ñöôïc
chuyeän aáy
quan troïng
ñeán nhöôøng
naøo !
Caûnh aáy
ñoái vôùi toâi,
laø caûnh ñeïp
nhaát vaø buoàn
nhaát treân theá
gian. Noù
cuõng laø caùi
61
caûnh ôû trang tröôùc, nhöng toâi ñaõ veõ moät laàn nöõa ñeå baïn nhìn roõ hôn. Chính
taïi nôi ñaây oâng hoaøng beù nhoû ñaõ xuaát hieän treân Traùi Ñaát, roài laïi bieán ñi.
Haõy nhìn chaêm chuù caûnh naøy cho ñeán khi baïn chaéc raèng baïn coù theå
nhaän ra noù, neáu ngaøy kia baïn du haønh sang chaâu Phi, trong sa maïc. Vaø neáu
baïn tình côø ñi ngang qua ñoù, toâi xin baïn, xin baïn ñöøng voäi, haõy naùn laïi moät
chuùt ngay döôùi ngoâi sao ! Neáu baáy giôø coù moät ñöùa beù ñeán beân baïn, neáu em
cöôøi, neáu em coù maùi toùc vaøng oùng, neáu em khoâng traû lôøi khi ngöôøi ta hoûi,
baïn seõ ñoaùn ra ñaáy laø ai. Baáy giôø baïn haõy thöông toâi ! Ñöøng ñeå toâi buoàn
quaù theá naøy : Haõy vieát thö cho toâi baùo raèng em ñaõ trôû laïi…
62

Hoàng T Bé

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Hoàng T Bé

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Antoine de Saint-Exupeùry Hoaøng töû beù

HOAØNG TÖÛ BEÙ

Nhaø xuaát baûn Ñoàng Nai-1994

Chuyeån sang aán baûn ñieän töû naêm 2002 bôûi

Antoine Marie Roger de Saint-Exupeùry (1900 –1944)

Söï nghieäp vaên chöông :

x L'AVIATEUR, 1926 - Ngöôøi laùi maùy bay

x PILOTE DE GUERRE, 1942 – Phi coâng chieán tranh - Flight to Arras

x LA CITADELLE, 1948 – Thaønh trì - The Wisdom of the Sands

x .UVRES COMPLEØTES, 1950 (7 vols.)

x LETTRES DE JEUNESSE, 1923-31, 1953

x LETTRES AØ SA MEØRE, 1955

x UN SENS AØ LA VIE, 1956 – Caûm nhaän cuoäc soáng - A Sense of Life

x LETTERS DE SAINT EXUPEÙRY, 1960

x LETTRES AUX AMEÙRICAINS, 1960

Göûi Leùon Werth

- OÂng laãn loän heát…oâng xaùo troän heát !

luøa. Anh coù moät taám chaén gioù naøo khoâng ?

gaéng maø soáng haïnh phuùc.

im laëng tröôùc moät

- Chaúng laøm gì saát. Ta chieám höõu chuùng.

khoùa chaët maåu giaáy aáy trong moät caùi tuû.

- Chuù töø ñaâu ñeán ? – Toân oâng giaø hoûi.

ngaét lôøi – theá naøo goïi laø “phuø du” ?

cuûa chuùng ta ñoái vôùi nhöõng

- Chuùc moät ngaøy toát laønh – con caùo noùi.

- Ñuùng theá – caùo noùi.

Em khoâng hieåu lyù leõ cuûa toâi. Em traû lôøi toâi :

Caùi gieáng maø chuùng

Roài, sau moät laùt im laëng, em laïi noùi :

You might also like