You are on page 1of 157

B GIO DC V O TO

V GIO DC TRUNG HC CHNG TRNH PHT TRIN GIO DC TRUNG HC

TI TI LIU TP HUN GIO VIN BI DNG GIO VIN

THC HIN DY HC V KIM TRA NH GI THEO CHUN KIN THC, K NNG CHNG TRNH GIO DC PH THNG

MN SINH HC CP THPT

(Ti liu bi dng gio vin ct cn)

H Ni, thng 7/ 2010

Bin son NG VN HNG (Ch bin) L HNG IP NGUYN TH HNG LIN T NH

Li ni u
Hin nay ng v nh nc ta ang tin hnh i mi ton din v gio dc cc cp hc trong c cp THPT nhm nng cao cht lng v hiu qu o to. Cng cuc i mi ny lin quan n rt nhiu lnh vc nh i mi chng trnh, i mi sch gio khoa, i mi thit b dy hc, i mi phng php dy v hc, i mi quan nim v cch thc kim tra nh gi, i mi c ch qun l vv... Tuy nhin, nhng i mi ny c em li hiu qu hay khng ph thuc rt nhiu vo ngi gio vin, nhng ngi trc tip th hin tinh thn i mi ni trn trong tng tit hc. V vy, sau khi chng trnh v sch gio khoa mi bin son xong th cng vic bi dng tp hun gio vin ging dy sch gio khoa mi theo chun KTKN ca B GD& T li tr thnh mt vn rt quan trng v cp bch. p ng c cng vic bi dng gio vin, c s phn cng ca B GD&T, lnh o V Gio dc Trung hc cng tp th cc tc gi tham gia bin son Hng dn thc hin chun KT - KN trc tip bin son cun ti liu tp hun ny nhm gip gio vin dy chng trnh v sch gio khoa Sinh hc THPT hiu c nhng nh hng i mi trong chng trnh, SGK, i mi v phng php dy v hc, i mi kim tra nh gi, lm th no thc hin chng trnh v sch gio khoa theo chun KT - KN. Ti liu tp hun ny c mc ch h tr vic dy v hc trong cc kho bi dng gio vin, trong bi dng tp trung cng nh trong vic t hc nhm gip gio vin c kh nng thc hin chng trnh, SGK v phng php dy hc mi mn sinh hc trng THPT theo yu cu i mi gio dc THPT. Mc d cc tc gi rt c gng bin son th hin tinh thn i mi gio dc nhng vi nng lc c hn chc chn ti liu vn cn c nhng khim khuyt. Cc tc gi rt mong nhn c s gp ca cc bn ng nghip. Mi kin gp xin gi v theo a ch: nvhungthpt@moet.edu.vn hoc in thoi 0438684270 Xin trn trng cm n. Cc tc gi

Danh mc cc ch vit tt D: Dy (hot ng dy hc ca GV) GD v T: Gio dc v o to GDPT: Gio dc ph thng GV: gio vin H: Hc (hot ng hc tp ca HS) HS: hc sinh KTG: kim tra nh gi KT - KN: kin thc k nng NHD: ngi hng dn NTG: ngi tham gia SGK: sch gio khoa THPT: trung hc ph thng PPDH: phng php dy hc

MC LC
Li ni u Danh mc cc ch vit tt Mc lc Phn th nht Nhng vn chung I. Gii thiu chng trnh v ti liu tp hun GV thc hin dy hc v kim tra, nh gi theo chun KT - KN ca Chng trnh GDPT 1. Hot ng 1: Mc tiu tp hun 2. Hot ng 2: Ni dung tp hun 3. Hot ng 3: Gii thiu ti liu tp hun II. Khi qut v ti liu hng dn dy hc theo chun KT - KN ca Chng trnh GDPT 1. Hot ng 1: L do bin son ti liu 2. Hot ng 2: Mc ch bin son ti liu 3. Hot ng 3: Cu trc ti liu 4. Hot ng 4: Yu cu ca vic s dng ti liu Phn th hai T chc dy hc v kim tra nh gi theo chun kin thc, k nng thng qua cc k thut dy hc tch cc I. Gii thiu mt s phng php v k thut dy hc tch cc c th s dng trong dy hc b mn Sinh hc THPT 1. Hot ng 1: nh hng i mi PPDH b mn Sinh hc THPT 2. Hot ng 2: Gii thiu mt s phng php dy hc tch cc c th s dng trong dy hc b mn Sinh hc hin nay trng ph thng Dy hc bng t chc cc hot ng khm ph Pht trin cc k nng trong dy hc Sinh hc Mt s KTDH tch cc khc GV c th p dng II. T chc dy hc theo chun kin thc k nng thng qua cc phng php v k thut dy hc tch cc 1. Hot ng 1: Nhng nguyn tc nh hng dy hc theo chun KT KN ca CTGDPT thng qua cc phng php v KTDH tch cc 2. Hot ng 2: T chc dy hc theo chun KT - KN mn Sinh hc 2.1. Quan h gia Chun kin thc, k nng, SGK v Chng trnh GDPT mn Sinh hc THPT 2.2. S dng Chun KT - KN xc nh mc tiu tit dy Sinh hc 6 27 37 47 52 52 57 25 26 7 8 8 11 12 13 13 16 18 21 25 Trang 3 4 5

3. Hot ng 3: Nghin cu SGK v ti liu tham kho son gio n theo chun kin thc, k nng mn Sinh hc THPT 4. Hot ng 4: Hng dn thc hnh ngoi kha tham quan thin nhin III. T chc kim tra, nh gi theo chun kin thc, k nng 1. Hot ng 1: Thc trng cng tc KTG trong DHSH 2. Hot ng 2: Quan nim G theo chun KT - KN ca mn Sinh hc 3. Hot ng 3: Hng dn KTG theo chun KT - KN mn Sinh hc 4. Hot ng 4: Thc hnh son KTG theo chun KT - KN Phn th ba Hng dn t chc tp hun ti cc a phng 1. Hot ng 1: Nghin cu mc tiu, ni dung, i tng, iu kin bi dng 2. Hot ng 2: Xy dng k hoch chi tit t bi dng, tp 3. Hot ng 3: Xc nh nhu cu, nh gi kt qu t bi dng thng qua cc mu phiu thm d, kho st 4. Hot ng 4: nh gi kt qu lp hc bi dng GV Ph lc 1. Cc mu biu, phiu s dng trong t tp hun 2. Cc ti liu, gio n, kim tra tham kho 2.1. Cc ti liu tham kho 2.2. Cc gio n tham kho 2.3. Cc kim tra tham kho 3. Ti liu tham kho (nhm tc gi s dng trong qu trnh bin son ti liu tp hun)

66 73 79 81 85 93 96 99 100 102 105 110 112 115 115 123 143 157

Phn

NHNG VN CHUNG

1.1

Ni dung 1.1:

Gii thiu CT v ti liu tp hun cho GV thc hin dy hc, KTG theo chun KT - KN KN

Hot ng 1
1. Mc ch:

Tm hiu v Mc tiu tp hun

Ti mun t c g qua vic dy kho hc ny? Mc ch ca loi hnh gio dc ny l g? Ti sao ti li mun cc hc vin ca ti tham gia kho hc ny?

2. Kt qu mong i: Sau khi tp hun, hc vin s t c g


v kin thc? v k nng? v thi ?

- Sau khi hc xong chng trnh, hc vin t ra c nhiu loi cu hi p dng vo trong cc tnh hung ging dy thc tin. - Trong s cc mc tiu ny quan trng nht l nn a nhng g vo cu hi. Mc k nng yu cu l t cc loi cu hi khc nhau v gi tr cui cng (mc p dng) l thc hin cc k nng v kin thc ny trong cc tnh hung ging dy thc t theo chun KT - KN. 3. Phng tin nh gi:

Bng kho st GV (xem Bng 1 trang 112 Phn Ph lc)

Quan st s phm ca NHD 4. Ti liu v thit b dy hc cn thit: - Cc phiu bi tp: Bi tp in t v tm ch - Ti liu pht tay: p n phiu bi tp s 1 - Thit b: Giy Ao. bt, ko, bng dnh 2 mt,. 9

5. Tin trnh dy hc:

Hot ng ca NHD

Hot ng ca NTG

Ghi ch

25' - Chia nhm, pht cho mi - Thnh lp nhm, phn

Yu cu NTG nhm mt phiu kho st cng nhim v cho tng phn tch cc s 1. thnh vin trong nhm; tnh hung hon thnh bi tp theo yu cu ca trong cc cu - Yu cu cc nhm c Phiu kho st s 1. hi phiu v tr li cu hi trong kho st s 1. phiu s 1. - i din mi nhm - Gii thch r 3 cu hi tr li trong cu hi Sn phm: phn mc ch. ca phiu s 1. Kt qu lm phiu kho st - T chc cho i din cc Cc nhm khc gp v b sung. s 1 v phiu nhm trnh by trc lp. Mt s NTG trnh by v d v bi tp s 1 ca Lng nghe v t cu hi. nhng kh khn trong dy hc v KTG mn Sinh hc THCS. cc nhm. lun ca ton lp. Cha bi tp - Kt lun v cc mc tiu ca t tp hun. Lng nghe v t cu hi (nu c). NTG c th nu cc k vng hc tp ca c nhn hay nhm

10' - Tm tt kt qu tho

6. Tng kt v nh gi - Tr li cc thc mc ca HV. - nh gi kt qu lm vic ca HV v ca cc nhm. Kt lun: Mc tiu kho hc: Mc tiu ca kho hc gi gn cc chnh, nhng k nng v gi tr cn t ti, v d:
1. Chn on c nhng kh khn trong dy hc Sinh hc THPT theo chun KT

- KN ca gio vin;
2. Tin hnh hng dn gio vin tho g nhng kh khn ca h.

3. Rn luyn k nng vit, c, t duy ph phn, k nng phn tch, tng hp v nh gi cc ti liu chuyn mn. 4. K nng gii quyt vn , k nng trnh by trc m ng. 5. K nng x l tnh hung trong hot ng. ... p ng k vng hc tp ca hc vin: Ngay t u kho hc, hiu v p ng c mi quan tm v nguyn vng ca 10

hc vin l cc k quan trng. K vng ca hc vin th hin mc tiu ca h cng vi thi m h s mang n lp hc. Thng thng k vng ca hc vin khc vi mc tiu ca kho hc v vy nhim v u tin ca ging vin l cho cc hc vin ni ln cc k vng ca mnh, sau iu chnh mc tiu ca kho hc cho ph hp, c th y ging vin gii thch r nhng k vng no ca hc vin trng vi mc tiu kho hc v ngc li. Nu b qua phn ny s d dn n tnh trng hc vin nn lng.

11

Hot ng 2

Tm hiu v

Ni dung tp hun

1. Mc tiu: HV m t c cc ni dung tp hun gm: - Gii thiu ni dung Chun kin thc, k nng mn hc.
-

Hng dn thc hin dy hc theo Chun kin thc, k nng ca mn hc qua p dng cc k thut dy hc tch cc. Hng dn thc hin kim tra nh gi theo Chun kin thc, k nng. Hng dn t chc cng tc tp hun ti cc a phng. Ch ra c mi quan h gia cc ni dung tp hun. HV m t c cc ni dung tp hun. Xy dng c s mi quan h gia cc ni dung tp hun. S mi quan h gia cc ni dung tp hun.

2. Kt qu mong i:

3. Phng tin nh gi: - Bn trnh by ca mi nhm. 4. Phng tin thit b cn chun b:


-

Ti liu Hng dn thc hin chun KT- KN mn Sinh hc cp THPT Bng ph hoc giy Trki, bng dnh hai mt. Bt d cc mu.

- My chiu overhead hoc projecteur 5. Tin trnh thc hin:

05 pht

Hot ng ca NHD Gii thiu hot ng tm hiu - Theo di.

Hot ng ca NTG

ni dung tp hun. Yu cu - Pht biu mc tiu hot ng 2. NTG pht biu mc tiu hot ng 2. Yu cu NTG tm hiu mc lc ca ti liu tp hun ch ra nhng ni dung chnh, tho lun vit bo co.

20 pht

- Theo di (c th t cu hi nu cn). - c mc lc ca ti liu tp hun ch ra nhng ni dung chnh. - Tho lun vit bo co

6. Tng kt v nh gi - Tr li cc thc mc ca HV. - nh gi kt qu lm vic ca HV v ca cc nhm. 12

HOT NG 3.

Gii thiu ti liu tp hun

1. Mc tiu: - HV m t c mc lc ca ti liu. - Ch ra c cu trc ca ti liu tp hun. 2. Kt qu mong i: - HV nu ra c ni dung chnh ca ti liu. - Xy dng c s cu trc ca ti liu tp hun. 3. Phng tin nh gi: - S cu trc ca ti liu tp hun. - Bn trnh by ca mi nhm. 4. Phng tin thit b cn chun b: - Ti liu tp hun. - Ti liu Hng dn thc hin chun KT-KN mn Sinh hc cp THPT - Bng ph hoc giy Trki, bng dnh hai mt. - Bt d cc mu - My chiu overhead hoc projecteur 5. Tin trnh thc hin:

05 pht

Hot ng ca NHD Gii thiu hot ng tm hiu ni dung ti liu tp hun. Yu cu HV pht biu mc tiu hot ng 3. Gii thiu cch bin son ti liu; Mc tiu ca ti liu.

Hot ng ca NTG

Ghi ch

- Theo di. Chun b tm l - Pht biu mc tiu hot hc tp tch ng 3. cc

20 pht

- Theo di (c th t cu hi nu cn). Yu cu NTG tm hiu mc - c mc lc ca ti liu tp hun ch ra nhng lc ca ti liu tp hun ch ra nhng ni dung chnh ni dung chnh. - Tho lun a ra s v cch s dng ti liu. cu trc ca ti liu tp hun. - Tr li cc thc mc ca HV. - nh gi kt qu lm vic ca HV v ca cc nhm.

6. Tng kt v nh gi

13

1.2

Ni dung 1.2:

Khi qut v ti liu hng dn dy hc Khi qut v ti liu hng dn dy hc theo chun KT KN mn Sinh hc cp THPT theo chun KT KN mn Sinh hc cp THPT

HOT NG 1.
1. Mc tiu:
-

Tm hiu v L do bin son ti liu

Hc vin bit c l do phi bin son Hng dn thc hin chun KT- KN. HV c c ti liu cha ng chun KT-KN ca chng trnh; khai thc SGK m vn bm chun KT KN trong dy hc; cch thc t c mc tiu dy hc; khng b l thuc hon ton vo SGK.

- Thng nht c mc tiu dy hc; gip cho cng tc ch o nh hng, kim tra, nh gi thng nht. 2. Kt qu mong i:
-

HV bit c l do phi bin son Hng dn thc hin KT-KN mn hc. Da vo chun KT- KN l mt trong nhng cn c xc nh mc tiu bi hc.Thng nht trn phm vi c nc, khng l thuc vo SGK khi ging dy. HV tho lun, lm r mc tiu ca t tp hun.

3. Phng tin nh gi: - Kt qu tho lun ca HV - Quan st cc thnh vin tham gia - nh gi ca cc nhm 4. Ti liu cn:
-

Chng trnh gio dc ph thng; chun kin thc k nng mn Sinh hc THPT.

- Hng dn thc hin chun kin thc k nng; SGK, SGV. 5. Tin trnh thc hin: Khi ng: Tr chi Truyn tin Cch chi: Chia hc vin thnh hai i c s lng nh nhau. Cc i ng thnh hng dc v cch u ngi iu khin. Khi c lnh chi, ngi ng u hng ca i ln nhn tin ca ngi iu khin v ni ni thm vo tai cho ngi th hai, ngi th hai ni 14

cho ngi th ba, c nh th cho n ngi cui cng. Ngi cui cng ln ni vi qun tr (hoc ghi ln bng) tin m mnh nghe c. i no bo tin nhanh v chnh xc c cng 1 im, i chm hn khng cng im. Sau khi kt thc tr chi i no c tng s im ln hn l thng cuc. - Sau khi kt thc tr chi, GV hi HV cc cu hi sau: + Trong tr chi va ri cc tin c truyn i thng ng hay sai? Ti sao? + Nu cc tin c truyn tai nhau c ni dung ni v ch thc hin chng trnh v SGK theo chun kin thc, k nng th s c nhng cu hi nh th no? GV mi mt vi HV tr li. GV gii thiu ch hot ng ca hm nay l Ti sao chng ta phi thc hin chng trnh v SGK theo chun kin thc, k nng? - Pht biu mc tiu hot ng 1. - GV giao nhim v cho hc vin: chia nhm, pht phiu hc tp cho mi nhm, gii thiu cch lm vic c nhn, lm vic nhm, cch trnh by kt qu ca c nhn, ca mi nhm. - Hot ng ca cc nhm v c nhn. Nhm trng phn cng nhim v cho tng thnh vin.

05 pht

Hot ng ca NHD

Hot ng ca NTG HV

Ghi ch c t theo chc

Cho hi. Gii thiu l do, - Theo di. ngha ca vic tp hun: - Thc hin tr chi KT-KN. T chc lp, chia nhm. ng 1

Hng dn thc hin chun - Pht biu mc tiu hot nhm. Chun b tm l hc tp tch l c hot

20 pht

cc - Hng dn nhim v yu c hng dn, yu cu y cu HV c ti liu, xem gii thch nu cn. thc hin. ng

hng dn trong ti liu - HV a ra kin tr li: ngha ch o Ti sao chng ta phi thc nn tt c HV - Kim tra m bo ngi hin chng trnh v SGK cn hiu r tham gia hiu c h cn theo chun kin thc, k lm g. Thng bo thi gian nng? cho giai on ny l 20 - Cc nhm thng nht pht. kin, c i din trnh by 15

- Theo di cc c nhn v kin ca nhm mnh. cc nhm lm vic v khi - Theo di cc kin c cn c cc h tr kp thi trnh by, nu quan im cho tng hc vin v tng c nhn thng nht nhm. kin. 6. Tng kt v nh gi: - Tr li cc thc mc ca HV. - nh gi kt qu lm vic ca HV v ca cc nhm.
-

Trong phn t vn bin son hng dn thc hin chun, phn tch thm thc t hin nay c th c gio vin hiu cha ng v chun KT KN (Nu v d minh ha qua mt vi gio n ca gio vin). Trong thc t dy hc my nm gn y nhiu GV c dy lm sao cho ht ni

dung SGK, khng dm b bt k ni dung no ca SGK dn n tnh trng qu ti trong dy hc b mn, HS khng hng th hc tp. Chng trnh GDPT c ban hnh v trin khai n tt c cc trng v gio vin ph thng. Tuy nhin, nhiu gio vin vn khng s hoc s dng khng c hiu qu. Trong qu trnh dy hc nhiu gio vin trong t b mn cha thng nht trong vic dy nh th no? Dy nhng ni dung g? Rn luyn nhng k nng g i vi hc sinh...dn n tnh trng GV cha thng nht vi nhau v kin thc v k nng trong tng mc, bi, chng ca lp hc, cp hc. Trong kim tra nh gi hc sinh gio vin cha thng nht trong ni dung kim tra v khi lng kin thc cng nh mc kin thc ca cc n v kin thc, k nng. Trong d gi gio vin ca cc cp qun l gio dc cng cha thng nht trong tiu ch nh gi gio vin v kin thc, k nng ca gi dy. Tt c nhng nguyn nhn trn cn sm c hng dn thc hin chng trnh v SGK theo chun kin thc, k nng gii quyt nhng bt cp nu trn.

16

HOT NG 2. Tm 1. Mc tiu:
-

hiu v Mc ch bin son ti liu

HV m t c mc ch bin son ti liu.

- Ch ra c mi quan h gia chng trnh vi chun KT KN v SGK. 2. Kt qu mong i:


-

HV hiu c mc ch bin son ti liu. SGK.

- Xy dng c s mi quan h gia chng trnh vi chun KT KN v 3. Phng tin nh gi: - S mi quan h gia chng trnh vi chun KT KN v SGK.
-

Bn trnh by ca mi nhm. Ti liu Hng dn thc hin chun KT- KN mn Sinh hc cp THPT

4. Phng tin thit b cn chun b: - Bng ph hoc giy Trki, bng dnh hai mt. - Bt d cc mu - My chiu overhead hoc projecteur 5. Tin trnh thc hin: 05 pht Hot ng ca NHD Hot ng ca NTG Gii thiu hot ng tm hiu - Theo di. Yu cu HV pht biu 15 pht ng 2. Ghi ch Chun b hc tp

mc ch bin son ti liu. - Pht biu mc tiu hot tm l mc tiu hot ng 2. tch cc - Hng dn nhim v yu cu c hng dn, yu cu gii HV c ti liu, xem hng thch nu cn. dn trong ti liu thc hin. - HV a ra kin tr li: Ti - Kim tra m bo ngi tham sao chng ta phi c ti liu gia hiu c h cn lm g. Hng dn chun kin thc, Thng bo thi gian cho giai k nng mn Sinh hc THPT? on ny l 20 pht. - Cc nhm thng nht - Theo di cc c nhn v cc kin, c i din trnh by nhm lm vic v khi cn c kin ca nhm mnh. cc h tr kp thi cho tng hc vin v tng nhm. 17

6. Tng kt v nh gi: - Tr li cc thc mc ca HV. - nh gi kt qu lm vic ca HV v ca cc nhm. Kt lun: - Khc phc tnh trng dy hc cha bm st chun kin thc, k nng trong chng trnh Gio dc ph thng, tnh trng dy hc qu ti v ni dung kin thc. - Gip gio vin kt hp s dng c hiu qu gia Chng trnh Gio dc ph thng, SGK, SGV v cc loi ti liu tham kho. - To s thng nht v mc t c trong vic dy hc v kin thc v k nng trong tng mc, bi, chng ca lp hc, cp hc. - L cn c kim tra, nh gi ni dung kin thc v khi lng cng nh mc kin thc ca cc n v kin thc, k nng.

18

HOT NG 3.

Tm hiu cu trc ca ti liu: Hng dn thc hin chun kin thc, k nng mn Sinh hc THPT
1. Mc tiu: - HV m t c cu trc ca ti liu t to iu kin cho vic s dng ti liu c tt hn.
-

HV ch ra c mi quan h gia cc n v kin thc trong chng trnh vi chun KT KN v SGK.

- Phn tch ni dung trong ti liu Hng dn thc hin chun KT KN c th ha chun KT KN mn hc nh th no. 2. Kt qu mong i: - HV hiu c cu trc ca ti liu.
-

Xy dng c s cu trc ca ti liu. c th ha chun KT KN mn hc nh th no.

- HV ch ra c ni dung trong ti liu Hng dn thc hin chun KT KN 3. Phng tin nh gi:
-

S cu trc ti liu. Bn trnh by ca mi nhm. Ti liu Hng dn thc hin chun KT-KN mn Sinh hc cp THPT. Bt d cc mu. My chiu overhead hoc projecter. Khi ng : Tr chi Chanh chua, cua cp

4. Phng tin thit b cn chun b: - Bng ph hoc giy Trki, bng dnh hai mt.

5. Tin trnh thc hin: Cch chi : HV ng thnh vng trn, tay tri xo ra, ngn tr ca tay phi vo lng bn tay ca bn ng pha bn phi mnh. Khi ngi iu khin h Chanh, tt c ng yn v h Chua. Cn khi ngi iu khin h Cua, th tt c phi h cp v tay tri nm ngay li ng thi rt nhanh ngn tay tr ra khi bn tay ca ngi bn cnh. Ai chm s b cua cp. Bnh lun : khi b cua cp cn phi lm g ?
- Pht biu mc tiu hot ng 3.

19

- GV giao nhim v cho hc vin: chia 6 nhm, pht phiu hc tp cho mi

nhm, gii thiu cch ca mi nhm. + Nhm 1 & nhm 6: Tm hiu ni dung Sinh hc 10. + Nhm 2 & nhm 5: Tm hiu ni dung Sinh hc 11. + Nhm 3 & nhm 4: Tm hiu ni dung Sinh hc 12. - Hot ng ca cc nhm v c nhn. Nhm trng phn cng nhim v cho tng thnh vin. + c lt ti liu + V s m t cu trc ti liu theo ni dung c phn cng + Tm chnh

5 pht

Hot ng ca NHD GV giao nhim v cho nhm. T chc tr chi

Hot ng ca NTG - Theo di. Thc hin tr chi. - Pht biu mc tiu hot ng 3

Ghi ch Chun b tm l hc tp

35 pht

- Yu cu HV c ti liu, xem hng dn trong ti liu thc hin.

tch cc c hng dn, yu cu gii thch y l nu cn. - Tng HV v nhm nhn nhim v GV giao cho v t nghin cu hot ng tm hiu cu trc ti liu nn c ngha gip

- Kim tra m bo c nhn trong vng 05 pht (nu ngi tham gia hiu c nghin cu nh th gim bt h cn lm g. Thng bo thi gian nghin cu c nhn). ny l 35 pht.

thi gian cho giai on Mi nhm tho lun (10 pht) v HV hiu trnh by cc tng ca nhm r ni hoc trnh chiu liu - Theo di cc c nhn v trn bn trong chiu bng my dung ti cc nhm lm vic v khi overhead cho tng hc vin v tng nhm. cn c cc h tr kp thi powpoint (5 pht). Trong khi cc nhm trnh by, mi HV cn ghi li nhng ni dung chnh ca bn bo co ca nhm ang trnh by v ghi ra giy cc kin nhn xt tn ng hay khng cng nh cc kin b sung (nu c ).

20

6. Tng kt v nh gi: - Tr li cc thc mc ca HV. - nh gi kt qu lm vic ca HV v ca cc nhm.


-

Tm tt li nhng im mi v cu trc chung ca ti liu, b cc ca ti liu, nhng ni dung cn ch trong ti liu, vv

Kt lun: Ti liu Hng dn chun kin thc, k nng ca chng trnh gio dc ph thng c cu trc nh sau: 1. Li gii thiu ti liu 2. Phn th nht: Gii thiu chung v chun kin thc, k nng ca chng trnh gio dc ph thng bao gm: - Gii thiu chung v chun: khi nim v chun, nhng yu cu c bn ca chun - Chun kin thc, k nng ca chng trnh GDPT: Chun kin thc ca chng trnh mn hc, chun kin thc ca mt n v kin thc, nhng c im ca chun. 3. Phn th hai: Cc mc v chun kin thc, k nng (V kin thc, v k nng). 4. Chun kin thc, k nng ca chng trnh GDPT va l cn c, va l mc tiu ca ging dy, hc tp, kim tra, nh gi.

21

HOT NG 4. Tm hiu v Yu cu ca vic s dng ti liu Hng dn thc hin chun kin thc k nng mn Sinh hc THPT 1. Mc tiu:
-

Hc vin so snh ni dung chun KT- KN mn hc vi chng trnh v SGK rt ra nhn xt.

- Hc vin bit ti liu hng dn thc hin chun KT-KN c bin son nh th no t bit cch s dng ti liu. 2. Kt qu mong i:
-

HV t c cc cu hi c th lin quan n vic xy dng chun KT-KN. S dng chun KT-KN kt hp vi chng trnh v SGK cho ph hp vi bi dy v tit dy, son bi, ln lp, kim tra nh gi,).

- Qua trao i, tho lun thy c s cn thit phi dy hc theo Chng trnh v Hng dn chun KT-KN. 3. Phng tin nh gi:
-

Cc cu hi ca HV. Cch HV trnh by v s dng ti liu Hng dn thc hin chun kin thc k nng mn Sinh hc THPT. Quan st cc thnh vin tham gia.

4. Ti liu cn: - Chng trnh Gio dc ph thng; Hng dn chun kin thc, k nng; SGK v SGV mn Sinh hc THPT. - Bng ph hoc giy Trki, bng dnh hai mt.
-

Bt d cc mu. Cc tm th mu xanh v mu vng Khi ng: Tr chi Nu ....... th GV chia lp thnh 2 i, c s lng thnh vin bng nhau, mt i mang tn Nu v mt i mang tn Th, tip theo GV pht cho mi thnh vin ca i Nu 1 tm th mu xanh v pht cho mi thnh vin ca i Th 1 tm th mu vng. Yu cu tng ngi s vit 1 mnh vo chic th , lu rng ngi i Nu ch c vit mnh bt u bng ch Nu .... v ngi i Th ch c vit mnh bt u bng c Th, .... Ni dung ca cc mnh l vn chun kin thc, chun k nng v cc vn khc c 22

5. Tin trnh thc hin:

lin quan n vic ny nh sch gio khoa, chng trnh, phng php dy, cch hc,... Sau khi hc sinh ghi xong cc mnh , GV thu cc th vit ca i Nu pht cho i Th v ngc li sau ln lt mi tng cp, mt ngi i Nu v mt ngi i Th ln bng c to 2 mnh vit trong th thnh 1 cu, dn cu ln bng theo mu sau: Nu Th

- Khi cc mnh c c v dn ht ln bng, GV yu cu c lp xem xt cc cu ghp li cho c ngha hn. - Cui cng GV nhn mnh rng vic tm hiu chun KT KN mn hc s gp phi rt nhiu vn nh chng ta lit k trn y. Vy x tr vic nh th no hm nay chng ta s cng tm hiu ch ny. - Pht biu mc tiu hot ng 4. - GV giao nhim v cho hc vin: chia 6 nhm, pht phiu hc tp cho mi nhm, gii thiu cch lm ca mi nhm. - Hng dn cch s dng ti liu kt hp vi s dng SGK - Nhng lu khi s dng ti liu. Lu khi dy cc bi thc hnh - Bi vn dng: c ni dung on trch, hy t tiu cho on trch . + Nhm 1 & nhm 6: Thc vt trao i kh qua kh khng l v qua khong gian bo. thc vt kh O2 v CO2 c khuch tn qua kh khng l v qua khong gian bo. + Nhm 2 & nhm 5: Dng mch g: vn chuyn nha nguyn t r ln thn, l. Dng mch ry: vn chuyn nha luyn t l n cc c quan. + Nhm 3 & nhm 4: thc vt, phn ng i vi kch thch c th l s vn ng ca c quan nh cung l, than hoc tua hng ti hoc trnh xa ngun kch thch nh nh sang, ha cht, 23

- Hot ng ca cc nhm v c nhn. Nhm trng phn cng nhim v cho

tng thnh vin.

05 pht

Hot ng ca NHD GV giao nhim v cho nhm. T chc tr chi

Hot ng ca NTG - Theo di. Thc hin tr chi. - Pht biu mc tiu hot ng 4

Ghi ch Chun b tm l hc tp tch

35 pht

- Hng dn nhim v cn thc hin: c mt s ch trong ti liu HD dy hc theo chun KT-KN so snh vi ra nhn xt.

cc - c hng dn, yu cu gii y l hot thch nu cn. ng tm - Tng HV v nhm nhn nhim hiu cch s v GV giao cho v t nghin cu dng ti liu c nhn trong vng 05 pht: nn c ngha gip thc ni

Chng trnh v SGK rt + c k on trch - Kim tra m bo kha.

+ Tm chnh, xc nh t cha HV khai

ngi tham gia hiu - Mi nhm tho lun (10 pht) v dung ti liu c h cn lm g. trnh by cc tng ca nhm mt cch Thng bo thi gian cho trn bn trong chiu bng my hiu qu giai on ny l 65 pht. - Theo di cc c nhn v cc nhm lm vic v khi cn c cc h tr kp thi cho tng hc vin v tng nhm. overhead hoc trnh chiu nht. powpoint (5 pht). Trong khi cc nhm trnh by, mi HV cn ghi li nhng ni dung chnh ca bn bo co ca nhm ang trnh by v ghi ra giy cc kin nhn xt tn ng hay khng cng nh cc kin b sung (nu c ). 6. Tng kt v nh gi: - Tr li cc thc mc ca HV. - nh gi kt qu lm vic ca HV v ca cc nhm. - Cht li cc im chnh ca hot ng, v ni dung, v k thut, hng dn s dng.

24

Kt lun: + S dng kt hp: Ti liu tp hun gio vin thc hin dy hc v kim tra nh gi theo chun kin thc, k nng ca chng trnh gio dc ph thng vi ti liu Hng dn thc hin chun kin thc, k nng ca chng trnh gio dc ph thng, Chng trnh gio dc ph thng, Sch gio khoa v cc loi ti liu tham kho khc. + S dng ti liu ny trong vic thit k bi ging, trong vic ra cu hi kim tra bo m yu cu bm st chun kin thc, k nng trong dy hc.

25

Phn

T CHC DY HC V KIM TRA NH GI THEO CHUN KIN THC K NNG THNG QUA CC K THUT DY HC TCH CC

26

2.1

Ni dung 2.1:

Gii thiu mt s cc k thut dy hc tch cc trong dy hc mn Sinh hc cp THPT

HOT NG 1. Tm hiu v mt s k thut dy - hc tch cc ph hp c th p dng c hiu qu vo vic thc hin dy hc theo chun chun kin thc k nng mn Sinh hc.
1. Mc tiu: - HV m t c cc k thut dy hc tch cc. - HV nu ra c cch vn dng cc k thut dy hc tch cc. 2. Kt qu mong i:
-

HV vn dng c cc k thut dy hc tch cc.

- HV trao i kinh nghim ca mnh v cc k thut dy hc tch cc. 3. Phng tin nh gi: - Cc kinh nghim ca HV v cc k thut dy hc tch cc. - Bn trnh by ca mi nhm. 4. Phng tin thit b cn chun b: - Ti liu Hng dn thc hin chun KT-KN mn Sinh hc cp THPT - Bng ph hoc giy Trki, bng dnh hai mt. - Bt d cc mu
-

My chiu overhead hoc projecteur Hot ng ca NHD Hot ng ca NTG Ghi ch Chun b tm l cc

5. Tin trnh thc hin:

05 pht

Gii thiu hot ng tm - Theo di. tch cc. Yu cu HV pht ng 1.

hiu v cc k thut dy hc - Pht biu mc tiu hot hc tp tch biu mc tiu hot ng 1. Yu cu HV c ni dung - HV c ti liu di y v chia s kinh - Pht biu quan nim ca nghim ca bn than trong c nhn. 27

20 pht

mi nhm 6. Tng kt v nh gi - Tr li cc thc mc ca HV.

- Chun b bo co nhm

- nh gi kt qu lm vic ca HV v ca cc nhm. Kt lun: mt s k thut dy - hc tch cc ph hp c th p dng c hiu qu vo vic thc hin dy hc theo chun kin thc k nng mn Sinh hc. DY HC BNG T CHC CC HOT NG KHM PH Gii thiu Mt trong 4 du hiu c trng ca cc phng php tch cc l dy hc thng qua t chc cc hot ng hc tp ca hc sinh. Nhng c phi bt c hot ng no ca hc sinh trong gi hc cng u pht huy tnh tch cc ch ng hc tp? T chc cc hot ng ca hc sinh nh th no pht trin c tnh tch cc nhn thc trong qu trnh hc tp? I. Mc tiu V kin thc: - Hiu th no l hot ng khm ph trong hc tp; v sao phng php dy hc tch cc i hi gio vin phi bit t chc cc hot ng hc tp khm ph? Cng c nhn thc v cch dy khc nhau trong 2 m hnh hc ch ng v hc th ng. - Bit cch t chc cc hot ng hc tp khm ph trong dy hc mn Sinh hc. Nhng iu kin thc hin dy hc bng t chc cc hot ng khm ph. V k nng - Phn bit cc hot ng ti hin kin thc bit vi hot ng khm ph kin thc mi trong mt tit hc c th. - T mnh thit k c mt vi hot ng khm ph kin thc mi trong bi hc Sinh hc Trung hc c s. II. Ni dung Ni dung 1: Hc th ng v hc ch ng * Thng tin: Di y, t hc c hiu theo ngha rng l s thu nhn hnh vi mi, khng c trong vn phn x bm sinh. Nhng th nghim v c ch hc (H) thng c tin hnh trn ng vt v d lm hn. 28

- M hnh Pavlov: Theo Pavlov I.P. (1849 - 1936), dy (D) l thnh lp nhng phn x c iu kin, hnh thnh i tng nhng kinh nghim hnh ng; H l hnh thnh nhng phn ng tr li mi cha c trong vn phn x khng iu kin c di truyn. V d dy cho ch bi hc thy n bt sng th tit nc bt ngi ta phi hp nhiu ln bt n sng 10 giy sau th cho ch n. Tit nc bt khi c thc n vo ming l mt phn x khng iu kin. Thy n bt sng tit nc bt l mt phn x c iu kin. iu kin l luyn tp mt s ln bin mt kch thch trung tnh thnh mt kch thch c ngha. - M hnh Skinner. Theo Skinner B.F (1904 - 1990), H l t iu chnh hnh vi dn ti hnh vi mong mun, D l to thun li cho H. V d dy cho chut bi hc "t xoay s kim thc n", ngi ta th chut vo mt ci hp; trn vch hp c mt ci nt khi b n vo th t ng bt thc n ra v ng li ngay. Theo bn nng, chut chy lung tung trong hp tm cch thot ra. V tnh chut dm trng ci nt v tc th c thng mt cht thc n. Sau mt s ln "th", chut rt ra bi hc "mun c n th c p trng ci nt trn vch hp". Bi tp: So snh 2 m hnh Pavlov v Skinner. M hnh no gn vi cch H ch ng ang c nhn mnh trong i mi phng php dy hc hin nay? M hnh Pavlov Nhn mnh hot ng D

M hnh Skinner Nhn mnh hot ng H

D: Thnh lp phn x c iu kin, H: T iu chnh hnh vi, tin n hnh thnh kinh nghim hnh ng hnh vi mong mun C ch D: Phi hp kch thch c C ch H: Hc qua hnh ng bng iu kin vi kch thch khng iu cch th - sai kin, to ra mt tr li c iu kin. Quy trnh D: Quy trnh H: - Xc nh phn x c iu kin s - Hnh vi cn c c b ng hnh thnh - Ngi H t m mm hnh vi cn c - Chn tc nhn kch thch theo cch th - sai. - Bin tc nhn kch thch trung tnh 29

thnh tc nhn c iu kin. - Cng c n luyn thng xuyn u nhc im - Mc ch v ni dung D do ngi D nh ot. - Cch H do ngi D p t. H thin v lp li, ghi nh. - Hiu qu H do trnh , kinh nghim ca ngi D quyt nh. - Thun li cho cc bi hc rn luyn k nng, hnh thnh thi quen. - Hc th ng

- Thng kp thi gip cng c hnh vi mong mun u nhc im - Bi hc t ra v li ch ngi H - Ngi H t m mm, la chn cch H - Hiu qu H do nng lc ngi H quyt nh. - Kh p dng cch th - sai cho cc bi hc phc tp. - Hc ch ng

* Lu : Hai m hnh ni trn u c vn dng hu hiu vo D - H di nhng gc khc nhau. C hai m hnh ny b sung cho nhau cng cha xy dng c s l thuyt ton din cho qu trnh D - H vn rt phc tp. Ni dung 2: Hot ng khm ph trong hc tp. * Thng tin: Hc tp l hot ng ch o la tui i hc. Tnh tch cc hc tp - v thc cht - l tnh tch cc hot ng nhn thc, c trng kht vng hiu bit, c gng tr tu v ngh lc cao trong qu trnh chim lnh ni dung hc tp bng con ng khm ph. Khc vi qu trnh nhn thc trong nghin cu khoa hc, qu trnh nhn thc trong hc tp khng nhm pht hin nhng iu loi ngi cha bit m nhm lnh hi nhng tri thc m loi ngi tch lu c. Tuy nhin, trong hc tp hc sinh cng phi c khm ph ra nhng hiu bit mi i vi bn thn. Hc sinh s thng hiu, ghi nh v vn dng linh hot nhng g mnh nm c qua hot ng ch ng t lc khm ph ca chnh mnh. l cha ni ln ti mt trnh nht nh th s hc tp tch cc s mang tnh nghin cu khoa hc v ngi hc cng lm ra nhng tri thc mi cho khoa hc. 30

Khc vi khm ph trong nghin cu khoa hc, khm ph trong hc tp khng phi l mt qu trnh m mm t pht nh trong m hnh Skinner m l mt qu trnh c hng dn ca gio vin, trong gio vin kho lo t HS vo a v ngi pht hin li, ngi khm ph li nhng tri thc trong di sn vn ho ca loi ngi, ca dn tc. Gio vin khng cung cp nhng kin thc mi bng phng php thuyt trnh - gii thch - minh ha m bng phng php t chc cc hot ng khm ph hc sinh t lc chim lnh tri thc mi. Quan nim v D v H nh vy da trn l thuyt hot ng trong tm l hc dy hc c A.N. Leontiev, S.L.Rubinstein t nn mng t nhng nm 1930 - 1940. Bi tp vn dng: - Ly ngu nhin 5 gio n ca bn thn (hoc ca ng nghip), lit k cc hot ng ca hc sinh trong v phn thnh 2 loi: H ti hin kin thc bit v H khm ph kin thc mi. Nhn nh v t l cc H khm ph v th phn tch nguyn nhn. Cc v d lit k phn nh quan nim th no l mt hot ng hc tp? Ni dung 3: T chc cc hot ng hc tp khm ph * Thng tin: Mi hot ng hc tp l mt chui hnh ng v thao tc tr tu hoc c bp hng ti mc tiu xc nh. Mc tiu c th l hnh thnh mt kin thc mi, mt k nng mi c th l xy dng mt thi , mt gi tr, gp phn rn luyn k nng t duy, nng lc x l tnh hung c vn . Mt hot ng gm nhiu hnh ng, mt hnh ng gm nhiu thao tc; cc hnh ng v thao tc ny lm thnh mt th thng nht hng ti mt mc tiu c th trn vn. Trong thc t dy hc c bn hiu nhm gio vin nu mt cu hi kim tra hoc yu cu hc sinh cho thm mt v d minh ha hoc gio vin gii thiu tranh v... u l nhng hot ng. C bn xem t chc lp, kim tra bi c, cng c bi mi l nhng hot ng. Ngi ta quan nim cc hot ng hc tp c thit k trong khu hc bi mi v ch th hnh ng phi l hc sinh ch khng phi l gio vin. 31

Hot ng khm ph trong hc tp c nhiu dng khc nhau, t trnh thp ln trnh cao, tu theo nng lc t duy ca ngi hc v c t chc thc hin theo c nhn, nhm nh hoc nhm ln, tu theo mc phc tp ca vn cn khm ph. C th trnh by tm tt nh sau: Mc tiu ca hot ng. - Hnh thnh kin thc, k nng mi. - Xy dng thi , nim tin. * Rn luyn k nng t duy, nng lc x l tnh hung, gii quyt vn . Dng hot ng. - Tm li gii cho mt cu hi ln - in t, in bng, in tranh cm. - Lp bng, biu, th, s , bn (c, v, phn tch). - Lm th nghim: xut gi thuyt, b tr th nghim, phn tch nguyn nhn, thng bo kt qu. - Tho lun, tranh ci v mt ch nu ra. - Gii bi ton nhn thc, bi tp tnh hung. - Nghin cu ca in hnh: iu tra thc trng, xut gii php ci thin thc trng, thc nghim gii php mi. - Bi tp ln, n, lun vn, lun n. - v.v... Hnh thc t chc hot ng. - Cng tc c lp (c nhn) - Nhm r rm (2 ngi). - Hp tc trong nhm nh (Nhm 4 -6 ngi). - Kim t thp (hp 2 nhm 2 ngi thnh nhm 4 ngi, kt hp 2 nhm 4 ngi thnh nhm 8 ngi...). - B c (nhm A tho lun, nhm B quan st, nhm A rt kinh nghim, sau i vai). - Lm vic chung c lp. - Tr chi. - Sm vai. - M phng. - v.v...

Bi tp: Tm trong Sch gio khoa Sinh hc THPT 5 v d v hot ng khm ph kin thc mi. Xc nh chng thuc dng hot ng no v thuc hnh thc t chc no trong bng ni trn. - Quyt nh hiu qu H l nhng g hc sinh lm ch khng phi nhng g gio vin lm. V vy phi thay i quan nim v son gio n, t tp trung vo thit k cc hot ng ca gio vin chuyn sang tp trung vo thit k cc hot ng ca hc 32

sinh. Trc y gio vin quen son bi theo cch tp trung phn tch k ni dung bi hc, t xc nh cch thc hot ng ca gio vin trong vic truyn t ni dung bi hc ti hc sinh. Nay gio vin phi tp trung suy ngh thit k cc hot ng ca hc sinh, trn c s m xc nh cc hot ng ch o, t chc, hng dn ca gio vin. - Hot ng phi nhm vo cc k nng, nng lc b phn ca mc tiu bi hc ch khng phi ch nhm vo ni dung. Khng nht thit mi hot ng u phi t mc tiu v c ba mt kin thc, k nng, thi , nhng nhn chung ton b cc hot ng thit k trong chng trnh mt mn hc phi hng ti cc mc tiu ton din ni trn. Cn phng khuynh hng hnh thc, ch thit k hot ng ch d thc hin ch khng phi nhng phn then cht nht ca bi hc, thit k hot ng cho c hot ng ch khng phi hc sinh c c hi t lc khm ph kin thc mi. Cng khng nn cc oan, c tham vng bin ton b ni dung bi hc thnh chui hot ng khm ph. S lng hot ng v mc t duy i hi mi hot ng trong mt tit hc phi ph hp vi trnh hc sinh c thi lng cho thy tr thc hin hot ng khm ph. - thit k mt hot ng khm ph, gio vin cn nghin cu ni dung bi hc n mt su cn thit, tm kim nhng yu t tnh hung to c hi cho hot ng khm ph, tm ti, pht hin. Khi hnh thnh r tng th bt u xc nh mc tiu c th ca hot ng, tnh n cc iu kin phng tin cn c ri cui cng mi quyt nh cch t chc thc hin hot ng thng c c th ho bng cc phiu hot ng hc tp. - Hot ng trn lp phi chun b cho hot ng t hc sau bi hc trn lp. Vic t hc khng ch t ra cho hc sinh trong khu hc nh m ngay c khi hc trn lp c thy hng dn.

33

Ni dung 4: Cc hot ng hc tp khm ph trong cc tit hc Sinh hc THPT Bi tp: Cn c vo hiu bit v kinh nghim dy hc ca bn thn, bn hy th lit k cc dng hot ng khm ph thng gp trong cc tit hc Sinh hc THPT. Theo bn, nhng dng hot ng no l c trng? Sinh hc l mt khoa hc thc nghim. Cc tri thc khoa hc Sinh hc (Khi nim, nh lut, hc thuyt Sinh hc) c xy dng t nhng s khi qut ha cc kin thc s kin (s vt, hin tng, qu trnh, quan h trong gii t nhin hu c) c tch ly bng phng php quan st v th nghim. V vy, mun hng dn hc sinh t lc pht hin li, khm ph li cc kin thc sinh hc th hp l nht l nn t chc cho hc sinh thc hin cc hot ng khm ph qua quan st v qua th nghim. y chnh l 2 dng hot ng khm ph c trng ca mn Sinh hc THPT. * Thng tin: Cc hot ng quan st v th nghim c th c thc hin theo phng php trc quan (hc sinh xem gio vin biu din) hoc theo phng php thc hnh (hc sinh trc tip thao tc trn i tng nghin cu ). D nhin l trong phng php thc hnh tnh tch cc ca hc sinh c pht huy cao hn trong phng php trc quan. Trong quan st, hc sinh dng mt trn hoc vi s gip ca knh lp, knh hin vi - hay ni rng ra l dng cc gic quan tri gic trc tip v c mc ch, i tng nghin cu, theo di, ghi chp cc s vt, hin tng trong t nhin m khng can thip vo chng. Khc vi quan st, trong th nghim, ngi nghin cu tc ng vo i tng bng nhng iu kin nhn to nhm tm hiu nh hng ca mt hoc mt vi yu t xc nh, tp trung theo di s din bin ca i tng di mt vi kha cnh xc nh. Trong hot ng th nghim cng c hot ng quan st, c bn l quan st so snh gia th nghim vi i chng. C trong quan st v th nghim u phi vn dng cc thao tc t duy so snh, phn tch, tng hp, tru tng ha, khi qut ha, vn dng suy l quy np v din dch th mi pht hin c bn cht, tnh quy lut ca hin tng ang nghin cu. Qu trnh ny c th c din ra trong u c ca tng c nhn hc sinh nhng s c hiu qu hn khi bit phi hp hp l s suy ngh c lp ca tng c nhn vi s hp tc tho lun trong nhm nh. Bi vy, c th ni quan st v tho lun nhm, th

34

nghim v tho lun nhm l cc dng hot ng thng dng nht trong cc bi hc Sinh hc THPT. Bi tp: Thit k 1 hot ng khm ph bng quan st v 1 hot ng khm ph bng th nghim thuc chng trnh Sinh hc THPT, da vo cc lnh hot ng trong SGK. iu kin thc hin dy hc bng cc hot ng khm ph: - Hc sinh phi c nhng kin thc, k nng cn thit thc hin cc hot ng khm ph do gio vin t chc. a s hc sinh ch khng phi ch mt vi hc sinh trong lp c kh nng thc hin thnh cng hot ng c nu ra. - S hng dn ca gio vin cho mi hot ng phi mc cn thit, khng qu t, cng khng qu nhiu, bo m hc sinh phi hiu chnh xc h phi lm g trong mi hot ng khm ph. Mun vy, gio vin phi hiu r kh nng hc sinh ca mnh. - Hot ng khm ph phi c gio vin gim st trong qu trnh hc sinh thc hin, nht l lc ban u, phng c nhm hc sinh i chch hng qu xa. Gio vin cn chun b mt s cu hi gi m gip hc sinh t lc i ti mc tiu ca hot ng. Nu l hot ng tng i di, c th tng chng yu cu mt vi nhm hc sinh cho bit kt qu tm ti ca h. - Phi c thi gian cho mi hot ng khm ph c nu ra. Nu ra nhiu hot ng khin hc sinh phi chy ui theo thi gian, khng kp suy ngh, tho lun th ch l hnh thc. - Gio vin phi nm tht vng ni dung bi hc v c kinh nghim cn thit trong vic t chc hot ng khm ph c hng dn. Lc u cn t kinh nghim th nn trao i gio n vi nhng ng nghip c kinh nghim hn trnh nhng tht bi lm nn lng c thy v tr. - Sch gio khoa phi chuyn t cch vit truyn thng quen thuc (thng bo gii thch - minh ha) sang cch vit kiu mi (t chc cc hot ng tm ti khm ph) buc gio vin v hc sinh phi thay i cch dy, cch hc). Mun vy dung lng kin thc trong mt bi hc phi hp l th thy - tr mi c d thi gian t chc 35

cc hot ng khm ph. Hng i mi ny phi c cn b qun l gio dc, gio vin, hc sinh, ph huynh v x hi nhit tnh ng h, trnh cc vic lm phn tc dng nh Sgk mi va c in ra, trn th trng thy loi sch "tham kho" gii sn cc bi ton nhn thc, cc cu hi kch thch t duy sng to c thit k trong sch gio khoa. III. Kt lun - Tch cc c hiu ng ngha vi hot ng, ch ng. Dy - Hc bng cc hot ng khm ph c hng dn l mt trong cc phng php dy hc tch cc, pht huy cao tnh ch ng sng to ca hc sinh. - Xt v kha cnh tm ti, khm ph th phng php dy hc ni trn rt gn vi phng php vn p tm ti v dy hc gii quyt vn , dy hc kin to, ch khc nhau v cch t chc cc hot ng hc tp. - Cng nh cc phng php dy hc khc, dy hc bng cc hot ng khm ph c hng dn khng phi l mt phng php vn nng, i hi mt s iu kin mi c th p dng hu hiu. - Mt hng i mi phng php dy hc cn c quan tm l t thc trng ph bin hin nay ch yu dng phng php thuyt trnh - ging gii (ging dy) v phng php vn p (hi dy) tin ln s dng ngy cng nhiu cc phng php hot ng, nht l cc hot ng khm ph (lm hc). Mun vy phi thay i quan nim v chc nng ca ngi dy. Ngi dy khng cn ng vai tr ch yu l ngi truyn t kin thc m l ngi to thun li cho vic hc. V. Cu hi t nh gi 1. V sao phng php dy hc tch cc i hi ngi gio vin phi bit t chc cc hot ng hc tp khm ph? Hot ng khm ph trong hc tp c g khc vi hot ng khm ph trong nghin cu khoa hc? 2. Phng php dy - hc bng hot ng khm ph c nhng u im, nhc im g? 3. Bn hy th trnh by cch dy mc S di chuyn ca Thy tc v mc Chc nng ca cht xm v cht trng trong ty sng theo phng php thng bo gii thch - minh ha. Nu im khc nhau c bn so vi phng php dy hc bng hot ng khm ph.

36

VI. Phn hi t nh gi Cu 1. 1a. V phng php dy hc tch cc i hi ngi hc phi ch ng t lc chim lnh kin thc mi. 1b. Hot ng khm ph trong hc tp khc vi hot ng khm ph trong nghin cu khoa hc 2 im c bn: - Ngi hc pht hin li nhng tri thc loi ngi khm ph bng nghin cu khoa hc. - Ngi hc khng phi t m mm, c s hng dn ca ngi dy. Cu 2: 2a. u im: - Hot ng khm ph to ra hng th, thc y ng c bn trong ca qu trnh H. - Hc sinh hiu su, nh lu, bit vn dng nhng kin thc mnh pht hin li bng hot ng khm ph, pht trin nng lc gii quyt cc vn gp phi. 2b. Nhc im: - Nu thc hin khng hp l s lm hc sinh lng tng, s hc sinh yu km m ra chn nn. - Hot ng khm ph cn nhiu thi gian, d ph v k hoch d kin ca gio vin. - C nhng ni dung khng thch hp vi hot ng khm ph, nu p dng my mc s khng hiu qu. Cu 3 - Thay v t chc cc hot ng khm ph, gio vin thng bo kin thc (v s di chuyn ca thy tc, v chc nng ca cht xm, cht trng trong ty sng) bng phng php thuyt trnh, xen gii thch ch kh, minh ha ch tru tng bng hnh, bng th nghim. - im khc nhau c bn l hc sinh c hc mt cch th ng hay ch ng.

37

PHT TRIN CC K NNG TRONG DY HC SINH HC THPT Gii thiu Mt trong nhng hng i mi dy hc trng THPT l gim tnh l thuyt, hn lm, tng tnh thc hnh vn dng. iu ny lin quan vi nhim v pht trin hc sinh cc nng lc nhn thc v hnh ng. Nng lc gn lin vi cc k nng. Gio vin Sinh hc cn hnh thnh hc sinh nhng k nng g? I. Mc tiu V kin thc - Hiu c mi quan h gia nng lc, hot ng v k nng. - Trnh by h thng nhng k nng m gio vin Sinh hc cn hnh thnh hc sinh thng qua mn mnh dy. - Ch ra nhng k nng c th ca vic hc tp Sinh hc THPT. V k nng - Xc nh ng cc k nng cn hnh thnh mt vi bi hc trong chng trnh Sinh hc THPT mi. - Th vn dng l lun v phng php dy cc k nng theo quy trnh ca Geoffrey Petty 1998. II. Ni dung Ni dung 1: Mi quan h gia k nng v nng lc * Thng tin: - K nng l kh nng vn dng nhng tri thc thu nhn c trong mt lnh vc no vo thc tin. - K nng dy hc / hc tp (ni gn l k nng dy/hc, vit tt l D/H) l kh nng thc hin c kt qu mt s thao tc hay mt lot thao tc ca mt hnh ng D/H bng cch la chn, vn dng nhng tri thc, nhng cch thc v quy trnh hp l. - Nng lc D/H l kh nng thc hin cc hot ng D/H vi cht lng cao. Nng lc bc l trong hot ng. Hot ng th hin qua mt s hnh ng v thao tc v gn lin vi mt s k nng tng ng. - K nng c tnh ring l, c th. Nng lc c tnh tng hp, khi qut. K nng v nng lc u l sn phm ca qu trnh o to, rn luyn (bao gm c t o to, t rn luyn). K nng t mc thnh tho th thnh k xo. Nng lc t mc cao th c xem l tinh thng trong lnh vc hot ng, tinh thng trong ngh nghip. 38

Bi tp: Phn tch mi quan h gia cc khi nim c trnh by trong 2 s di y v cho mi s mt v d minh ha.

Qu trnh Hot ng Hnh ng Thao tc

Nng lc 1 Hot ng 1.1 K nng 1.1.1 K nng 1.1.2 Hot ng 1.2 Hot ng 1.3

S 1 - S 1

S 2

- Mt qu trnh c thc hin qua nhiu hot ng. V d qu trnh dy hc gm hot ng dy ca thy v hot ng hc ca tr. - Mt hot ng c thc hin qua nhiu hnh ng. V d hot ng ln lp bao gm cc hnh ng t chc lp, kim tra bi c, dy bi mi... - Mt hnh ng gm nhiu thao tc. V d kim tra bi c gm cc thao tc: nu cu hi, ch nh hc sinh c kim tra, lng nghe tr li ca hc sinh, nhn xt v cho im. - S 2 - Nng lc c th hin thng qua cc hot ng. V d nng lc nh gi kt qu dy hc bao gm cc hot ng: xy dng chun nh gi v cng c nh gi, t chc thc hin vic nh gi, x l kt qu nh gi... - Mi hot ng i hi mt s k nng tng ng. V d hot ng xy dng cng c nh gi cn c cc k nng son kim tra (cu hi m, cu hi ng, bi tp vn dng l thuyt...) son p n cho cc kim tra, lp bng im... Ni dung 2: Nhim v pht trin cc nng lc nhn thc v nng lc hnh ng ca hc sinh trong qu trnh dy hc Sinh hc THPT * Thng tin: Trong dy hc, gio vin phi to c hi thun li hc sinh c tp dt, rn luyn, pht trin cc k nng v phm cht hot ng tr tu nhm nng cao hiu 39

qu nhn thc, hc sinh c rn luyn cc thao tc, k nng, k xo hnh ng chn tay, xy dng thi quen vn dng kin thc hc vo thc tin. Nhim v ni trn c gi tt l nhim v pht trin. V mt tm l hc, qu trnh nhn thc gm 2 giai on. - Nhn thc cm tnh, i hi cc k nng quan st, ch , ghi nh. - Nhn thc l tnh tc l t duy tru tng i hi cc k nng so snh, phn tch, tng hp, khi qut ho, c bit ho, tru tng ho, c th ho. Nhng k nng ny l cn thit thc hin c hiu qu qu trnh nhn thc m bn cht l thu thp, x l, lu tr, s dng cc thng tin. Nng lc nhn thc cn i hi mt mt na quan trng hn l phm cht t duy. Phm cht ca nng lc t duy biu hin tnh tch cc, tnh c lp l tin to nn tnh sng to. Mt s nh tm l hc cn nhn mnh tnh ph phn, tnh linh hot l iu kin c tnh sng to. Trong qu trnh dy hc, nhim v pht trin bao gm 2 mt lin quan cht ch : pht trin nng lc nhn thc v pht trin nng lc hnh ng. Nng lc hnh ng biu hin tnh tch cc, c lp, sng to trong hc tp nghin cu cng tc, thi quen t chc lao ng hp l, c bit l nng lc t hc, t nghin cu, t tu dng, nng lc pht hin kp thi v gii quyt hp l nhng vn ny sinh trong thc t. Nng cao tnh tch cc, tnh c lp, tnh sng to ca hc sinh trong hot ng nhn thc v trong hnh ng thc tin l yu cu c bn hin nay ca nhim v pht trin trong qu trnh dy hc, bo m mc tiu o to nhng ngi cng dn lm ch, nhng ngi lao ng sng to. Bi tp: Da vo cc thng tin h tr trn y, bn hy xy dng mt s phn nh ni dung nhim v pht trin trong dy hc.

40

Pht trin

Nng lc nhn thc

Nng lc hnh ng

Nhn thc cm tnh

Nhn thc l tnh

K nng t duy

Phm cht t duy

- Quan st - Ch - Ghi nh

- So snh - Phn tch - Tng hp - Khi qut ha - C bit ha - Tru tng ha - C th ha

- Tnh tch cc - Tnh c lp - Tnh sng to - Tnh ph phn - Tnh lin hon

- Ch ng, c lp trong hc tp - Thi quen t chc lao ng hp l - Pht hin kp thi, gii quyt hp l cc vn ny sinh - T hc, t tu dng

Yu cu c bn: Nng cao tnh t gic, tch cc, c lp, tnh sng to ca hc sinh trong hot ng nhn thc v trong hnh ng thc tin. Ni dung 3: Nhng k nng cn rn luyn cho hc sinh trong dy hc Sinh hc THPT Bi tp: Da vo nhn thc v kinh nghim bn thn, bn hy th lit k cc k nng cn rn luyn cho hc sinh trong dy hc Sinh hc THPT v phn chng ra thnh my nhm m bn cho l hp l. C th phn lm 4 nhm - Cc k nng nhn thc: quan st, ch , ghi nh, so snh, phn tch, tng hp, khi qut ha, c bit ha, tru tng ha, c th ha, quy np, din dch.

41

- Cc k nng hnh ng: Ch ng, c lp, sng to trong hc tp, lao ng, cng tc, tu dng, bit pht hin v gii quyt cc vn ny sinh. - Cc k nng hc tp, c bit t hc: thu thp, x l, tch ly, s dng thng tin. - Cc k nng Sinh hc: quan st, th nghim. * Thng tin: Trong qu trnh dy hc Sinh hc THPT, gio vin cn quan tm trc ht n vic pht trin nhng k nng nhn thc sau y: - K nng quan st. Bit quan st tinh tng, i su vo chi tit, tp trung vo nhng chi tit quan trng nht ca i tng l k nng cn c u tin t tm hiu cc s vt, hin tng trong sinh gii. T quan st cc mu vt t nhin (mu ti, bn m, mu ngm, tiu bn p kh) n cc vt tng hnh (m hnh, nh chp, tranh v), cc vt tng trng (s , biu , th), t quan st cc hin tng n nh n theo di cc qu trnh di ngy. Km theo quan st l s pht trin k nng m t, lc u l bng ngn ng thng thng ri tin n s dng cc thut ng sinh hc ngy cng phong ph v chnh xc hn. Mun c i tng quan st trong hc tp, hc sinh phi c tp dt cc k nng thu lm cc mu vt, nhn dng, phn loi ( mc n gin), c nh cc mu sng thun tin quan st. Lm nhng b su tp cc nhm thc vt, ng vt, l mt hot ng li cun hng th ca tr la tui ny, trong gio vin cn quan tm hng dn bo v mi trng. - K nng lm th nghim. Mun nghin cu su vo bn cht, c ch cc hin tng sinh hc, ngi ta phi lm cc th nghim. Cc hin tng sinh hc thng xy ra ng thi, trong cc mi quan h rt phc tp. pht hin tnh quy lut ca hin tng, ngi ta phi t chc cc th nghim, trong ch th nhn thc ch ng xut gi thuyt ri trn c s tch ra tng hin tng nghin cu cho n gin hn, sau li t n vo h thng vn c ca s vt cui cng c nhn thc y . 42

Trong chng trnh THPT, hc sinh c th lp t mt s th nghim n gin, tp dt cc k nng xut gi thuyt, b tr th nghim, thay i i tng v iu kin th nghim, phn tch kt qu th nghim bng cch so snh thc nghim vi i chng kim tra gi thuyt ra v kt lun. Gi hc bng th nghim bao gi cng sinh ng, cun ht nhn thc tch cc ca tr tui ny tuy i hi gio vin s chun b cng phu v nng lc t chc tt. Hc sinh c xem th nghim do gio vin biu din l tt nhng s cn tt hn nhiu nu a s cc th nghim trong chng trnh c do chnh tay hc sinh lm; iu ny i hi phi c phng tin, thit b, phng thc hnh. - K nng suy lun quy np. Cc ti liu do quan st v th nghim em li ch l nhng kin thc s kin, c th, ring l. Chng ch thc s c ngha khoa hc khi c khi qut ha, tru tng ha thnh nhng kin thc l thuyt (khi nim, nh lut, hc thuyt). Tr c th c hng dn t lc thc hin iu bng suy lun quy np. Kt lun rt ra t suy lun quy np ch c gi tr khi qut khi da trn mt s lng s kin ln. Trong dy hc, ngi ta c php dng quy np n c, ngha l ch da trn mt vi hin tng, mt vi th nghim rt ra kt lun chung. l v nhng kin thc em ra ging dy c cc nh khoa hc kim nghim nhiu ln, thi gian ca tit hc li c hn. Trong khi s dng php quy np n c, gio vin ch gy n tng sai lm l cc kin thc khoa hc c hnh thnh qu n gin. Ni chung, suy lun quy np cn cho qu trnh hnh thnh cc kin thc khi nim, quy lut. Khi vn dng cc khi nim quy lut bit vo trng hp c th li cn n suy lun din dch. Quy np v din dch b sung cho nhau, u cn cho qu trnh vn ng ca t duy. Tuy nhin, do c im ca Sinh hc v c im ca qu trnh nhn thc ca hc sinh THPT, gio vin cn ch trng tm l pht trin t duy thc nghim quy np trn c s rn luyn k nng quan st v th nghim. Ni dung 4: Phng php dy cc k nng. * Thng tin Vic hc tp mt k nng - d l lao ng chn tay hay lao ng tr c - u i hi phi c c hi c thc hnh, luyn tp tch lu kinh nghim hnh ng th mi c hiu qu. Nhng lm th no k nng c hnh thnh bng con ng ngn 43

nht, mt cch chc chn, theo ng chun mc? iu ny cn tu thuc vo tng k nng, mc phc tp ca k nng, v tr ca k nng trong mc tiu o to. Trong cun Dy hc ngy nay Geoffrey Petty (1998), xut mt quy trnh chung m chng ta nn tham kho, vn dng. Quy trnh gm 8 bc: 1. Gii thch Gio vin gip cho hc sinh hiu v sao cn c k nng ? V tr ca k nng trong hot ng ngh nghip tng lai? K nng lin quan n nhng kin thc l thuyt no hc? C th kim tra thm d xem hc sinh bit cht t g v k nng sp hc hay cha? 2. Lm chi tit Hc sinh c xem trnh din mu mt cch chi tit, chnh xc c mt m hnh bt chc lm theo. Mu ny c th do gio vin trnh din hoc hc sinh c xem bng hnh. Cn to c hi cho hc sinh nm bt nhng chi tit mu cht ca k nng nh cho bng hnh quay chm hoc dng li v gio vin t cu hi gi m hc sinh pht hin ra nhng chi tit quan trng nht. 3 S dng kinh nghim mi hc Hc sinh th lm theo mu c xem. 4. Kim tra v hiu chnh Tt nht l to c hi hc sinh t kim tra, pht hin nhng ch lm sai ca chnh mnh v bit cn hiu chnh nhng ch no. trnh hc sinh lp li nhng cch lm sai thnh thi quen kh sa, gio vin cn gim st, gip nu hc sinh khng t pht hin c, nht l i vi nhng k nng cao cp, phc tp. 5. H tr tr nh Hc sinh cn c nhng phng tin gip vic ghi nh nhng im then cht, v d phiu ghi tm tt, t ri ghi s cc thao tc, bng ghi m, ghi hnh. 6. n tp v s dng li y l vic cn thit cng c nhng k nng hc c. 7. nh gi y l khu nh gi do ngi o to thc hin, xem hc sinh t yu cu hay cha. Vic nh gi c th c tin hnh mt cch chnh thc hoc kn o nhng phi pht hin ng nhng ngi t yu cu c ngi dy v ngi hc 44

u an tm vi kt qu o to, ng thi phi xc nh ng nhng ngi cha t yu cu c trch nhim o to b sung. 8. Thc mc Hc sinh c nhu cu lm sng t nhng iu cha hiu. H c th nu cu hi vo bt k lc no trong qu trnh hc. Mt s hc sinh hay e thn khng dm hi trc mt cc bn cng lp. Gio vin cn to c hi cho h hi khi ch c mt thy mt tr. C hi tt nht l giai on Tp s dng k nng, khi gio vin nn i li trong lp, kim tra cc thao tc thc hnh k nng ca hc sinh v tr li thc mc ca cc em. Cng c th n cui cng hc sinh mi nu nhng thc mc m bn thn v bn b cha gii p c. Lc ny gio vin khng nn cc em tht vng. Bi tp: Chn mt k nng no trong chng trnh Sinh hc THPT v phn tch cch dy k nng theo 8 bc EDUCARE?. i chiu vi thc t ging dy k nng ca bn thn hay ca ng nghip, bn c th rt ra kinh nghim g? Ni dung 5: V tr ca k nng trong mc tiu dy hc * Thng tin: Trc kia, gio vin chng ta thng phn tch mc ch yu cu ca bi hc thnh 3 mt : kin thc, t tng, t duy. T khi thc hin chng trnh ci cch gio dc cp THCS (1986), gio vin c hng dn phn tch mc tiu bi hc thnh 3 mt : kin thc, k nng, thi . K nng l s bc l d thy ca nng lc hnh ng. Thi l mt biu hin bn ngoi ca t tng, c th kim sot c, nh gi c. Trong bi cnh khoa hc, k thut, cng ngh pht trin nhanh, ko theo s pht trin nhanh chng v kinh t x hi, lm o ln nhng gi tr truyn thng, gn y c nh gio dc nc ngoi xut s o ngc b 3 ni trn thnh: thi , k nng, kin thc. l mt cch nhn mnh ngha quan trng ca nhim v gio dc t tng, gio dc k nng thc hnh vn dng kin thc trong bi cnh x hi hin nay. Cch nhn mnh ny c th gy ra s ng nhn l vic gio dc thi v k nng c th c tin hnh khng trn c s gio dc kin thc. iu ny tri vi c im c bn ca gio dc nh trng l thng qua ging dy kin thc c h thng m rn luyn k nng v gio dc phm cht nhn cch cho hc sinh. 45

a s cc nh gio dc phng Ty quen phn bit mc tiu gio dc thnh 3 nhm : mc tiu nhn thc (Cognitive Objective), mc tiu tm - vn (Psychomotor Objective), mc tiu cm xc (Affective Objective). Mt s khc din t mc tiu gio dc bng 3 ch H : Head (ci u), Hand (ci tay), Heart (tri tim). Cc cch phn bit trn cng tng t nh cch phn bit 3 nhm mc tiu hin nay ca chng ta: kin thc, k nng, thi . Lu rng khi xc nh mc tiu c th ca mt bi hc ngi ta ch nu nhng im c th thc hin trong phm vi bi hc, da vo mc tiu xc nh, c th kim sot, nh gi kt qu bi hc. Qu trnh dy hc cc mn hc mt cp hc, bc hc phi t nhng mc tiu tng qut hn, trong nhim v pht trin bao gm c pht trin nng lc nhn thc v nng lc hnh ng, mt k nng bao gm c k nng t duy, k nng thc hnh, k nng hc tp, c bit t hc; nhim v gio dc bao gm gio dc chnh tr, t tng, tnh cm, o c, tc phong, trong gio dc o c ch gio dc gi tr, gio dc cm xc. Bi tp: Bn hy chn 5 bi trong Sch gio vin mn Sinh hc THPT, nghin cu cch pht biu mc tiu k nng cc bi v cho nhn xt ca bn. IV. Kt lun
-

Gim tnh l thuyt, hn lm, tng tnh thc hnh vn dng l mt hng i mi ca chng trnh gio dc THPT. Theo hng ny cn quan tm thc hin tt nhim v pht trin cc nng lc nhn thc v c bit cc nng lc hnh ng cho hc sinh.

- Nng lc bc l qua hot ng, thng qua nhng hnh ng tr tu hoc c bp v gn lin vi nhng k nng c th. - Gio vin cn hnh thnh hc sinh cc k nng nhn thc, cc k nng hnh ng, k nng hc tp v k nng chuyn mn ca mn hc. - Trong dy hc Sinh hc, gio vin cn c bit ch hnh thnh pht trin hc sinh cc k nng quan st v th nghim, pht trin t duy thc nghim quy np. - Vic rn luyn cc k nng phi c thc hin da trn nn ging dy cc kin thc c h thng ca chng trnh mn hc v phi tun th mt quy trnh hp 46

l, ph hp vi tng loi k nng, mc phc tp ca tng k nng, v tr ca k nng trong mc tiu o to. V. Cu hi t nh gi 1. K nng l g? Mi quan h gia k nng, hot ng v nng lc? 2. Yu cu c bn ca nhim v pht trin cc nng lc nhn thc v nng lc hnh ng trong i mi gio dc hin nay? 3. Trong dy hc Sinh hc THPT, gio vin cn c bit ch hnh thnh hc sinh nhng k nng g? V sao? 4. M t phng php dy k nng theo quy trnh EDUCARE? v cho mt v d. VI. Phn hi t nh gi Cu 1: Xem li ni dung 1 trong bi hc Cu 2: Nng cao tnh t gic, c lp, sng to ca hc sinh trong hot ng nhn thc v hnh ng thc tin. Cu 3: Pht trin t duy thc nghim - quy np trn c s rn luyn cc k nng quan st v th nghim, v Sinh hc vn l mn khoa hc thc nghim c xy dng trn phng php quan st v th nghim. Cu 4: Xem li ni dung 4, k c 8 bc v cho 1 v d ph hp. VII. Bi tp pht trin k nng - Bn s trnh by sn phm H 4 v H 5 ca bn trong nhm chuyn mn v gp kin hon thin sn phm 2 H ca cc bn ng nghip. - Phi hp s mc phn hi H 2 v mc thng tin h tr H 3, bn hy lit k cc k nng cn rn luyn cho hc sinh trong dy hc Sinh hc v t nh gi mc quan tm thc hin ca bn theo 3 mc: Cha h thc hin (0); thc hin khng thng xuyn (+); thc hin rt thng xuyn (++).

47

Mt s k thut dy - hc tch cc khc GV c th vn dng


Cc k thut dy hc tch cc l nhng k thut dy hc c ngha c bit trong vic pht huy s tham gia tch cc ca HS vo qu trnh dy hc, kch thch t duy, s sng to v s cng tc lm vic ca HS. Cc k thut dy hc tch cc c trnh by sau y c th c p dng thun li trong lm vic nhm. Tuy nhin chng cng c th c kt hp thc hin trong cc hnh thc dy hc ton lp nhm pht huy tnh tch cc ca HS. Cc k thut c trnh by di y cng c nhiu ti liu gi l cc PPDH. 1. ng no 1.1. Khi nim: ng no (cng no) l mt k thut nhm huy ng nhng t tng mi m, c o v mt ch ca cc thnh vin trong tho lun. Cc thnh vin c c v tham gia mt cch tch cc, khng hn ch cc tng (nhm to ra cn lc cc tng). K thut ng no do Alex Osborn (M) pht trin, da trn mt k thut truyn thng t n . 1.2. Quy tc ca ng no - Khng nh gi v ph phn trong qu trnh thu thp tng ca cc thnh vin;
-

Lin h vi nhng tng c trnh by;

- Khuyn khch s lng cc tng; - Cho php s tng tng v lin tng. Cc bc tin hnh 1. Ngi iu phi dn nhp vo ch v xc nh r mt vn ; 2. Cc thnh vin a ra nhng kin ca mnh: trong khi thu thp kin, khng nh gi, nhn xt. Mc ch l huy ng nhiu kin tip ni nhau; 3. Kt thc vic a ra kin; 4. nh gi: La chn s b cc suy ngh, chng hn theo kh nng ng dng C th ng dng trc tip; C th ng dng nhng cn nghin cu thm; Khng c kh nng ng dng.

nh gi nhng kin la chn Rt ra kt lun hnh ng.

1.3. ng dng 48

Dng trong giai on nhp vo mt ch ; Tm cc phng n gii quyt vn ;


Thu thp cc kh nng la chn v ngh khc nhau.

1.4. u im D thc hin; Khng tn km; S dng c hiu ng cng hng, huy ng ti a tr tu ca tp th; Huy ng c nhiu kin; To c hi cho tt c thnh vin tham gia. 1.5. Nhc im C th i lc , tn mn; C th mt thi gian nhiu trong vic chn cc kin thch hp;
C th c mt s HS qu tch cc, s khc th ng. K thut ng no c

p dng ph bin v ngui ta xy dng nhiu k thut khc da trn k thut ny, c th coi l cc dng khc nhau ca k thut ng no. 2. ng no vit 2.1. Khi nim: ng no vit l mt hnh thc bin i ca ng no. Trong ng no vit th nhng tng khng c trnh by ming m c tng thnh vin tham gia trnh by kin bng cch vit trn giy v mt ch .Trong ng no vit, cc i tc s giao tip vi nhau bng ch vit. Cc em t trc mnh mt vi t giy chung, trn ghi ch dng dng tiu hoc gia t giy. Cc em thay nhau ghi ra giy nhng g mnh ngh v ch , trong im lng tuyt i. Trong khi , cc em xem cc dng ghi ca nhau v cng lp ra mt bi vit chung. Bng cch c th hnh thnh nhng cu chuyn trn vn hoc ch l bn thu thp cc t kha. Cc HS luyn tp c th thc hin cc cuc ni chuyn bng giy bt c khi lm bi trong nhm. Sn phm c th c dng mt bn tr tu. 2.2. Cch thc hin - t trn bn 1-2 t giy ghi cc tng, xut ca cc thnh vin; - Mi mt thnh vin vit nhng ngh ca mnh trn cc t giy ; - C th tham kho cc kin khc ghi trn giy ca cc thnh vin khc tip tc pht trin ngh; - Sau khi thu thp xong tng th nh gi cc tng trong nhm. 2.3. u im 49

- u im ca phng php ny l c th huy ng s tham gia ca tt c HS trong nhm; - To s yn tnh trong lp hc;
-

ng no vit to ra mc tp trung cao. V nhng HS tham gia s trnh by nhng suy ngh ca mnh bng ch vit nn c s ch cao hn so vi cc cuc ni chuyn bnh thng bng ming;

Cc HS i tc cng hot ng vi nhau m khng s dng li ni. Bng cch , tho lun vit to ra mt dng tng tc x hi c bit;

- Nhng kin ng gp trong cuc ni chuyn bng giy bt thng c suy ngh c bit k. 2.4. Nhc im - C th HS sa vo nhng kin tn mn, xa ;
-

Do c tham kho kin ca nhau, c th mt s HS t c s t duy c lp. L mt k thut nhm pht huy tnh tch cc trong tho lun nhm. X l s ngi

3. K thut XYZ: trong nhm, Y l s kin mi ngi cn a ra, Z l pht dnh cho mi ngi. V d k thut 635 thc hin nh sau: - Mi nhm 6 ngi, mi ngi vit 3 kin trn mt t giy trong vng 5 pht v cch gii quyt 1 vn v tip tc chuyn cho ngi bn cnh; - Tip tc nh vy cho n khi tt c mi ngi u vit kin ca mnh, c th lp li vng khc; - Con s X-Y-Z c th thay i; - Sau khi thu thp kin th tin hnh tho lun, nh gi cc kin. 4. K thut b c: L mt k thut dng cho tho lun nhm, trong mt nhm HS ngi gia lp v tho lun vi nhau, cn nhng HS khc trong lp ngi xung quanh vng ngoi theo di cuc tho lun v sau khi kt thc cuc tho lun th a ra nhng nhn xt v cch ng x ca nhng HS tho lun.Trong nhm tho lun c th c mt v tr khng c ngi ngi. HS tham gia nhm quan st c th ngi vo ch v ng gp kin vo cuc tho lun, v d a ra mt cu hi i vi nhm tho lun hoc pht biu kin khi cuc tho lun b chng li trong nhm. Cch luyn tp ny c gi l phng php tho lun b c, v nhng ngi ngi vng ngoi c th quan st nhng ngi tho lun, tng t nh xem nhng con c trong mt b c cnh. Trong qu trnh tho lun, nhng ngi quan st v nhng ngi tho lun s thay i vai tr vi nhau. 50

Bng cu hi cho nhng ngi quan st - Ngi ni c nhn vo nhng ngi ang ni vi mnh khng? - H c ni mt cch d hiu khng? - H c nhng ngi khc ni hay khng? - H c a ra c nhng lun im ng thuyt phc hay khng? - H c cp n lun im ca ngi ni trc mnh khng? - H c lch hng khi ti hay khng? - H c tn trng nhng quan im khc hay khng? 5. Tranh lun ng h phn i Tranh lun ng h phn i (tranh lun chia phe) l mt k thut dng trong tho lun, trong cp v mt ch c cha ng xung t. Nhng kin khc nhau v nhng kin i lp c a ra tranh lun nhm mc ch xem xt ch di nhiu gc khc nhau. Mc tiu ca tranh lun khng phi l nhm nh bi kin i lp m nhm xem xt ch di nhiu phng din khc nhau. Cch thc hin: - Cc thnh vin c chia thnh hai nhm theo hai hng kin i lp nhau v mt lun im cn tranh lun. Vic chia nhm c th theo nguyn tc ngu nhin hoc theo nguyn vng ca cc thnh vin mun ng trong nhm ng h hay phn i. - Mt nhm cn thu thp nhng lp lun ng h, cn nhm i lp thu thp nhng lun c phn i i vi lun im tranh lun. - Sau khi cc nhm thu thp lun c th bt u tho lun thng qua i din ca hai nhm. Mi nhm trnh by mt lp lun ca mnh: Nhm ng h a ra mt lp lun ng h, tip nhm phn i a ra mt kin phn i v c tip tc nh vy. Nu mi nhm nh hn 6 ngi th khng cn i din m mi thnh vin c th trnh by lp lun. - Sau khi cc lp lun a ra th tip theo l giai on tho lun chung v nh gi, kt lun tho lun. 6. K thut tia chp K thut tia chp l mt k thut huy ng s tham gia ca cc thnh vin i vi mt cu hi no , hoc nhm thu thng tin phn hi nhm ci thin tnh trng giao tip v khng kh hc tp trong lp hc, thng qua vic cc thnh vin ln lt nu ngn gn v nhanh chng (nhanh nh chp!) kin ca mnh v cu hi hoc tnh trng vn . 51

Quy tc thc hin: - C th p dng bt c thi im no khi cc thnh vin thy cn thit v ngh; - Ln lt tng ngi ni suy ngh ca mnh v mt cu hi tho thun, v d: Hin ti ti c hng th vi ch tho lun khng? - Mi ngi ch ni ngn gn 1-2 cu kin ca mnh; - Ch tho lun khi tt c ni xong kin. 7. K thut 3 ln 3 K thut 3 ln 3 l mt k thut ly thng tin phn hi nhm huy ng s tham gia tch cc ca HS. Cch lm nh sau: - HS c yu cu cho kin phn hi v mt vn no (ni dung bui tho lun, phng php tin hnh tho lun...).
-

Mi ngi cn vit ra: 3 iu tt; 3 iu cha tt; 3 ngh ci tin.

- Sau khi thu thp kin th x l v tho lun v cc kin phn hi.

52

2.2

Ni dung 2.2:

T chc dy hc theo chun KT KN thng qua cc k thut dy hc tch cc

HOT NG 1. Tm hiu v Nhng nguyn tc nh hng dy hc theo chun KT-KN chng trnh GDPT thng qua cc k thut dy hc tch cc 1. Mc tiu:
-

HV m t c nhng nguyn tc nh hng dy hc theo chun KT- KN chng trnh GDPT thng qua cc k thut dy hc tch cc.

2. Kt qu mong i:
-

HV nu ra c nhng nguyn tc nh hng dy hc theo chun KT- KN. HV trao i kinh nghim ca mnh v cc nguyn tc nh hng dy hc theo chun KT- KN.

3. Phng tin nh gi:


-

Cc kinh nghim ca HV v cc nguyn tc nh hng dy hc theo chun KT-KN.

- Bn trnh by ca mi nhm. 4. Phng tin thit b cn chun b: - Ti liu Hng dn thc hin chun KT-KN mn Sinh hc cp THPT - Bng ph hoc giy Trki, bng dnh hai mt. - Bt d cc mu - My chiu overhead hoc projecteur 5. Tin trnh thc hin:

05 pht

Hot ng ca NHD

Hot ng ca NTG

Ghi ch Chun b tm l cc

Gii thiu hot ng tm - Theo di. hng dy hc theo ng 1. chun KT-KN. Yu cu HV pht biu 53

hiu nguyn tc nh - Pht biu mc tiu hot hc tp tch

20 pht

mc tiu hot ng 1. Yu cu HV c ni dung - HV c ti liu di y v chia s kinh - Pht biu quan nim ca nghim ca bn thn trong c nhn. mi nhm - Chun b bo co nhm

6. Tng kt v nh gi - Tr li cc thc mc ca HV.


-

nh gi kt qu lm vic ca HV v ca cc nhm.

Kt lun: 1. Nguyn tc chung 1.1. V Khung phn phi chng trnh Khung PPCT quy nh thi lng dy hc cho tng phn ca chng trnh (chng, phn, bi hc, mun, ch ,...), trong c thi lng dnh cho luyn tp, bi tp, n tp, th nghim, thc hnh v thi lng tin hnh kim tra nh k tng ng vi cc phn . Thi lng quy nh ti KPPCT p dng trong trng hp hc 1 bui/ngy (thi lng dnh cho kim tra l khng thay i, thi lng dnh cho cc hot ng khc l quy nh ti thiu). Tin thc hin chng trnh khi kt thc hc k I v kt thc nm hc c quy nh thng nht cho tt c cc trng THPT trong c nc. Cn c Khung PPCT ny, cc S GDT c th ho thnh PPCT chi tit cho tng bi ca mn hc v hot ng gio dc, bao gm c dy hc t chn cho ph hp vi a phng, p dng chung cho cc trng THPT thuc quyn qun l. Cc trng THPT c iu kin b tr gio vin v kinh ph chi tr gi dy vt nh mc quy nh (trong c cc trng hc nhiu hn 6 bui/tun), c th ch ng ngh S GDT ph chun vic iu chnh PPCT tng thi lng dy hc cho ph hp (lnh o S ph duyt, k tn, ng du). 1.2.Ch o i mi phng php dy hc (PPDH): - Nhng yu cu quan trng trong i mi PPDH l: + Pht huy tnh tch cc, hng th trong hc tp ca hc sinh v vai tr ch o ca gio vin; + Thit k bi ging khoa hc, sp xp hp l hot ng ca gio vin v hc sinh, thit k h thng cu hi hp l, tp trung vo trng tm, trnh nng n qu ti (nht l i vi bi di, bi kh, nhiu kin thc mi); bi dng nng lc c lp suy ngh, vn dng sng to kin thc hc, trnh thin v ghi nh my mc khng nm vng bn cht; 54

+ Tng cng ng dng cng ngh thng tin trong dy hc, khuyn khch s dng cng ngh thng tin, s dng cc phng tin nghe nhn, thc hin y th nghim, thc hnh, lin h thc t trong ging dy ph hp vi ni dung tng bi hc; + Gio vin s dng ngn ng chun xc, trong sng, sinh ng, d hiu, tc phong thn thin, khuyn khch, ng vin hc sinh hc tp, t chc hp l cho hc sinh lm vic c nhn v theo nhm; + Dy hc st i tng, coi trng bi dng hc sinh kh gii v gip hc sinh hc lc yu km. - Tng cng ch o i mi PPDH thng qua cng tc bi dng gio vin v d gi thm lp ca gio vin, t chc rt kinh nghim ging dy cc t chuyn mn, hi tho cp trng, cm trng, a phng, hi thi gio vin gii cc cp. 2. i vi tng cp hc, lp hc 1. T chc dy hc Bt u t nm hc 2008-2009, thi gian c nm hc l 37 tun, nhng thi lng dnh cho mn Sinh hc khng tng thm, do c th c tun khng c tit hc mn Sinh hc. Thi lng ca mn Sinh hc lp 10 l 35 tit trong c nm hc. Thi lng ca mn Sinh hc lp 10 nng cao l 52 tit trong c nm hc. Thi lng ca mn Sinh hc lp 11 (c bn v nng cao) l 52 tit trong c nm hc. Thi lng ca mn Sinh hc lp 12 l 52 tit trong c nm hc. Thi lng ca mn Sinh hc lp 12 nng cao l 70 tit trong c nm hc. Phi m bo dy s tit thc hnh ca tng chng v ca c nm hc. Trong iu kin c th, cc trng nn b tr cc tit thc hnh vo 1 bui to thun li cho gio vin v hc sinh khi dy hc. + Lp 10 l 05 tit (c th b tr vo 02 bui) vi cc ni dung: Th nghim co v phn co nguyn sinh, mt s th nghim v enzim, quan st cc k ca nguyn phn trn tiu bn r hnh, ln men tilic v lactic, quan st mt s vi sinh vt. + Lp 10 nng cao l 10 tit (c th b tr vo 03 - 04 bui) vi cc ni dung: a dng th gii sinh vt, th nghim nhn bit mt s thnh phn ha hc ca t bo, quan st t bo di knh hin vi, th nghim co v phn co nguyn sinh, th nghim s thm thu v tnh thm ca t bo, mt s th nghim v enzim, quan st cc k ca nguyn phn qua tiu bn tm thi hay c nh, ln men tilic, ln men lactic, quan st mt s vi sinh vt, tm hiu mt s bnh truyn nhim ph bin a phng. 55

+ Lp 11 l 08 tit (c th b tr vo 03 bui) vi cc ni dung: Th nghim thot hi nc v th nghim v vai tr ca phn bn, pht hin dip lc v cartenit, pht hin h hp thc vt, o mt s ch tiu sinh l ca ngi, hng ng, xem phim v tp tnh ng vt, xem phim v sinh trng pht trin ng vt, nhn ging v tnh thc vt bng gim, chit, ghp. + Lp 11 nng cao l 08 tit (c th b tr vo 03 bui) vi cc ni dung: Thot hi nc v b tr th nghim v phn bn, tch chit sc t t l v tch cc nhm sc t bng phng php ha hc, chng minh qu trnh h hp ta nhit, tm hiu hot ng ca tim ch, hng ng, xem phim v tp tnh mt s ng vt, quan st sinh trng pht trin ca mt s ng vt, nhn ging gim, chit, ghp thc vt. + Lp 12 l 03 tit (c th b tr vo 01 - 02 bui) vi cc ni dung: Quan st cc dng t bin s lng nhim sc th trn tiu bn c nh v trn tiu bn tm thi, lai ging, qun l v s dng hp l ti nguyn thin nhin. + Lp 12 nng cao l 06 tit (c th b tr vo 02 - 03 bui) vi cc ni dung: Xem phim v c ch nhn i ADN, phin m v dch m. Quan st cc dng t bin s lng nhim sc th trn tiu bn c nh. Lai ging. Bng chng v ngun gc ng vt ca loi ngi. Kho st vi kh hu ca mt khu vc. Tnh phong ph ca loi v kch thc qun th theo phng php nh bt th li. Cc ni dung l thuyt v thc hnh phi c dy hc theo ng trnh t ghi trong phn phi chng trnh do S GDT quy nh c th da trn Khung phn phi chng trnh ca B GDT. Cui mi hc k, c 1 tit n tp v 1 tit kim tra hc k. Cc tit Bi tp, n tp, S GDT cn quy nh ni dung c th, cn c tnh hnh thc t nh ra nhng ni dung cho cc tit Bi tp, n tp m bo cc kin thc, k nng theo yu cu. Nn la chn, xy dng ni dung cho cc tit Bi tp v n tp nhm mc ch cng c kin thc hay rn luyn k nng, hnh thc c th l lm bi tp trn lp hc v giao bi tp cho hc sinh lm thm nh. Ni dung tit bi tp ngoi vic cha cc bi tp trong sch gio khoa. Tu tnh hnh thc t, c th ko di hoc rt ngn thi lng ging dy c phn cho mt ni dung no (thi lng thc hnh khng c rt ngn). Tuy nhin, vic ko di hoc rt ngn vn phi m bo dy cc ni dung kin thc c bn c quy nh trong chun kin thc. V d: lp 10 nng cao c th rt ngn 01 tit chng I phn II; hoc rt ngn 01 tit chng II phn III; lp 11 c th rt ngn 01 tit chng II phn B; 56

lp 12 c th hng dn hc sinh t c mt s bi (nh bi 3, bi 31, ...) tng thi lng cho phn khc. i vi cc hc sinh gii, gio vin chn cc bi c thm trong sch gio khoa, xy dng thm cc Bi tp v thc hnh, cng c, h thng v nht l chun xc ho cc kin thc, k nng theo yu cu. ng thi trong tit Bi tp v thc hnh gio vin nn phn loi, chia nhm, b tr ch ngi hc sinh c th gip nhau nng cao hiu qu ca tit hc. mt s ni dung, vic hc l thuyt s hiu qu hn nu s dng my vi tnh, phn mm, tranh, nh, s trc quan. Qua cc Hi ngh tp hun gio vin ct cn, B cung cp cc a CD v ni dung Sinh hc 10; Sinh hc 11; Sinh hc 12 nn cc n v cn y mnh vic ng dng cng ngh thng tin trong dy hc Sinh hc ti n v mnh.

57

HOT NG 2.

T chc dy hc theo chun kin thc k nng mn Sinh hc cp THPT


1. Mc tiu:
-

HV m t c dy hc theo chun kin thc k nng. Ch ra c mi quan h gia chng trnh vi chun KT KN v SGK. HV phn bit c dy hc theo SGK vi dy hc theo chun kin thc k nng.

2. Kt qu mong i:

- Xy dng c s mi quan h gia chng trnh vi chun KT KN v SGK. 3. Phng tin nh gi:
-

S mi quan h gia chng trnh vi chun KT KN v SGK.

- Bn trnh by ca mi nhm. 4. Phng tin thit b cn chun b:


-

Ti liu Hng dn thc hin chun KT-KN mn Sinh hc cp THPT

- Bng ph hoc giy Trki, bng dnh hai mt. - Bt d cc mu - My chiu overhead hoc projecteur 5. Tin trnh thc hin:

05 pht

Hot ng ca NHD

Hot ng ca NTG

Ghi ch Chun b tm l cc y l mt ni dung ct li nht.

Gii thiu hot ng tm - Theo di. liu. Yu cu HV pht biu ng 2.

hiu mc ch bin son ti - Pht biu mc tiu hot hc tp tch mc tiu hot ng 2. Yu cu HV c ni dung - HV c ti liu kinh nghim ca bn thn c nhn. trong mi nhm. - Chun b bo co nhm

30 pht

kt lun di y v chia s - Pht biu quan nim ca trong nhng

6. Tng kt v nh gi - Tr li cc thc mc ca HV. - nh gi kt qu lm vic ca HV v ca cc nhm. Kt lun: 58

(trang sau)

59

1. Quan h gia Chun KT KN vi SGK v Chng trnh GDPT mn Sinh hc cp THPT Mt trong nhng yu cu c tnh nguyn tc ca chng trnh hc theo lut gio dc (2005) l phi quy nh chun kin thc, k nng phm vi v cu trc ni dung gio dc, phng php v hnh thc t chc hot ng gio dc, cch thc nh gi kt qu gio dc i vi cc mn hc mi lp, mi cp hc hoc trnh o to (Lut gio dc, Nxb CTQG, HN, 2005, tr10). Theo c th hiu vic thc hin chng trnh THPT v c bn u xut pht t mc tiu gio dc, mc tiu mn hc, mc tiu mi cp hc v tng lp, song li c im khc c bn v trnh chng trnh ca mi cp, mi lp, vic phn bit mc kin thc chun mi lp, s quy nh phng php dy hc, kim tra, nh gi. iu ny s khc phc nhiu sai st m chng ta thng phm phi, nh khng phn bit trnh hc sinh cc cp khc nhau, khng rn luyn k nng hc tp b mn, vic gio dc t tng qua bi dy thng chung chung, cng thc lm cho hc sinh nhm chn, khng c hiu qu. gii quyt vn ny, trc ht cn tm hiu su sc v vn dng mt cch sng to nhng quy nh ca Lut gio dc (2005) v Chng trnh gio dc ph thng, sch gio khoa, hng dn thc hin chun kin thc, k nng ca chng trnh gio dc ph thng. 1. Chng trnh gio dc ph thng th hin mc tiu gio dc ph thng; quy nh chun kin thc, k nng, phm vi v cu trc ni dung gio dc ph thng, phng php v hnh thc t chc hot ng gio dc, cch thc nh gi kt qu gio dc i vi cc mn hc mi lp v mi cp hc ca gio dc ph thng. 2. Sch gio khoa c th ho cc yu cu v ni dung kin thc v k nng quy nh chng trnh gio dc ca cc mn hc mi lp ca gio dc ph thng, p ng yu cu v phng php gio dc ph thng (Lut gio dc, Nxb Chnh tr Quc gia, H Ni, 2005, tr10). 3. Hng dn thc hin chun kin, thc, k nng ca chng trnh gio dc ph thng th hin nhng yu cu c th mc cn t c v kin thc, k nng ca chng trnh gio dc ph thng c minh chng bng nhng n v kin thc v yu cu c th v k nng ca SGK Sinh hc. Nh vy, Chng trnh gio dc ph thng qui nh khung mc cn t c v kin thc, k nng, sau khi hc ch , ni dung trong chng trnh HS phi t c mc v kin thc, k nng m chng trnh qui nh nhng cha c c th 60

ha bng nhng ni dung kin thc v yu cu k nng c th - c tnh cht php lnh; SGK c th ha yu cu v ni dung kin thc v k nng ca chng trnh gio dc ph thng, nhng do SGK l ti liu c bn dng cho HS hc tp cho nn mc d bm st chng trnh nhng cn cung cp thm nhng ngun kin thc khc cho SGK sinh ng, hp dn ph hp vi loi ti liu hc tp v nhn thc ca HS. Cn Hng dn thc hin chun kin thc, k nng l s th hin c th ha cc yu cu v kin thc, k nng ca chng trnh bng cc kin thc c th ca SGK. Chng hn, mi quan h gia Chng trnh gio dc ph thng, SGK v hng dn thc hin chun kin thc, k nng ca chng trnh gio dc ph thng c th nh sau: Chng trnh gio dc ph thng 1. C ch di truyn v bin d Hng dn thc hin chun kin thc, k nng ca chng trnh GDPT - Gen l mt on ca ADN mang thng Sch gio khoa

Sinh hc 12 tin m ho mt sn phm xc nh Bi 1

- Nu c nh (chui plipeptit hay mt phn t ARN).

Xem t trang n ngha gen v k - Gen cu trc bao gm 3 phn: Vng trang SGK Sinh tn c mt vi iu ho (nm u 3 ca mch m hc 12 loi gen (gen iu gc) vng m ho ( gia gen) - vng ho v gen cu kt thc (nm u 5 ca mch m gc trc). - cui gen). Gen sinh vt nhn s (vi khun) m ho lin tc, sinh vt nhn thc c cc on khng m ho (intrn) xen k cc on m ho (xn). - M di truyn l trnh t sp xp cc - Nu c nh nucltit trong gen quy nh trnh t sp ngha truyn m v di xp cc axit amin trong prtin. nu - c im ca m di truyn:

c mt s c + M di truyn c c t 1 im xc im ca m di nh theo tng b ba (khng gi ln truyn. nhau). + M di truyn c tnh ph bin (tt c cc loi u c chung 1 b m di truyn, tr mt vi ngoi l). 61

+ M di truyn c tnh c hiu (1 b ba ch m ho 1 loi axit amin). + M di truyn mang tnh thoi ho (nhiu b ba khc nhau cng m ho cho 1 loi axit amin, tr AUG v UGG). Kt lun: Dy hc phi tun th theo chng trnh v chun KT KN. C nhng ni dung c trong chng trnh m SGK cha c th GV phi hng dn HS trong khi dy hc. Ngc li c nhng ni dung khng c trong chng trnh m SGK c th GV c th hng dn HS t c trong khi dy hc. Bi tp vn dng: Anh (ch) tm v phn tch cc ni dung v mi quan h gia Chng trnh gio dc ph thng, SGK v hng dn thc hin chun kin thc, k nng ca mn Sinh hc 10, 11, 12. 2. S dng Chun kin thc, k nng xc nh mc tiu tit dy - Phi cn c vo ti liu Hng dn thc hin Chun kin thc, k nng xc nh mc tiu bi hc, gio vin i chiu gia ti liu Hng dn Chun kin thc k nng vi SGK v SGV xc nh bi, mc kin thc no l kin thc c bn, kin thc no l kin thc trng tm, ng thi xc nh nhng k nng cn hnh thnh cho hc sinh. C th l: a. V kin thc - M t c hnh thi, cu to v sinh l ca c th sinh vt thng qua cc i din ca cc nhm vi sinh vt, nm, thc vt v ng vt (trong c c th ngi) trong mi quan h vi mi trng sng, c bit l nh hng ca mi trng nhit i Vit Nam n cc c im cu to v hot ng sng ca sinh vt. - Nu c nhng c im sinh hc, trong c ch n tp tnh ca sinh vt v tm quan trng ca nhng sinh vt c gi tr trong nn kinh t. - Nu c hng tin ho ca gii Thc vt v ng vt, nhn bit s b v cc n v phn loi v h thng phn loi ng vt v thc vt. - C nhng hiu bit ph thng, c bn, hin i, thc tin v cc cp t chc sng, t t bo, c th n cc cp trn c th nh qun th - loi, qun x, h sinh thi - sinh quyn. - C mt s hiu bit v cc qu trnh v quy lut sinh hc c bn cp t bo v c th nh trao i cht v nng lng, sinh trng v pht trin, cm ng v vn ng, sinh sn v di truyn, bin d. 62

- Hnh dung c s pht trin lin tc ca vt cht trn Tri t, t v c n hu c, t sinh vt n gin n sinh vt phc tp, cho n con ngi. - Hiu c nhng ng dng ca Sinh hc vo thc tin sn xut v i sng. c bit l thnh tu ca cng ngh sinh hc ni chung v cng ngh gen ni ring. b. V k nng - K nng thc hnh : Rn luyn v pht trin k nng quan st, th nghim. Hc sinh c lm cc tiu bn hin vi, tin hnh quan st di knh lp, bit s dng knh hin vi, thu thp v x l mu vt, bit b tr v thc hin mt s th nghim n gin tm hiu nguyn nhn ca mt s hin tng, qu trnh sinh hc. - K nng t duy: Pht trin k nng t duy thc nghim - quy np, ch trng pht trin t duy l lun (phn tch, so snh, tng hp, khi qut ho,... c bit l k nng nhn dng, t ra v gii quyt cc vn gp phi trong hc tp v trong thc tin cuc sng). - K nng hc tp: Pht trin k nng hc tp, c bit l t hc: bit thu thp v x l thng tin; lp bng, biu, s , th ; lm vic c nhn v lm vic theo nhm ; lm cc bo co nh ; trnh by trc t, lp,... - Hnh thnh k nng rn luyn sc kho: Bit v sinh c nhn, bo v c th, phng chng bnh tt, th thao th dc, ... nhm nng cao nng sut hc tp v lao ng. c. V thi - Cng c nim tin vo kh nng ca khoa hc hin i trong vic nhn thc bn cht v tnh quy lut ca cc hin tng sinh hc. - C thc vn dng cc tri thc, k nng hc c vo cuc sng, lao ng, hc tp. - Xy dng thc t gic v thi quen bo v thin nhin, bo v mi trng sng, c thi v hnh vi ng n i vi cc vn v dn s, sc kho sinh sn, phng chng ma tu v HIV/ AIDS,... - Mc cn t c v kin thc c xc nh theo 6 mc : nhn bit, thng hiu, vn dng, phn tch, nh gi v sng to (c th tham kho thm phn loi Nikko gm 4 mc : nhn bit, thng hiu, vn dng mc thp, vn dng mc cao). 2.1.Nhn bit: L s nh li cc d liu, thng tin c trc y; ngha l c th nhn bit thng tin, ghi nh, ti hin thng tin, nhc li mt lot d liu, t cc s kin 63

n gin n cc l thuyt phc tp. y l mc , yu cu thp nht ca trnh nhn thc th hin ch hc sinh c th v ch cn nh hoc nhn ra khi c a ra hoc da trn nhng thng tin c tnh c th ca mt khi nim, mt s vt, mt hin tng. Hc sinh pht biu ng mt nh ngha, qu trnh, quy lut nhng cha gii thch v vn dng c chng. C th c th ho mc nhn bit bng cc yu cu: - Nhn ra, nh li cc khi nim, nh l, nh lut, tnh cht. - Nhn dng (khng cn gii thch) c cc khi nim, hnh th, v tr tng i gia cc i tng trong cc tnh hung n gin. - Lit k, xc nh cc v tr tng i, cc mi quan h bit gia cc yu t, cc hin tng. 2.2. Thng hiu: L kh nng nm c, hiu c ngha ca cc khi nim, hin tng, s vt; gii thch c, chng minh c; l mc cao hn nhn bit nhng l mc thp nht ca vic thu hiu s vt, hin tng, n lin quan n ngha ca cc mi quan h gia cc khi nim, thng tin m hc sinh hc hoc bit. iu c th th hin bng vic chuyn thng tin t dng ny sang dng khc, bng cch gii thch thng tin (gii thch hoc tm tt) v bng cch c lng xu hng tng lai (d bo cc h qu hoc nh hng). C th c th ho mc thng hiu bng cc yu cu:
-

Din t bng ngn ng c nhn v khi nim, nh l, nh lut, tnh cht, chuyn i c t hnh thc ngn ng ny sang hnh thc ngn ng khc (v d: t li sang cng thc, k hiu, s liu v ngc li).

- Biu th, minh ho, gii thch c ngha ca cc khi nim, hin tng, nh ngha, nh l, nh lut. - La chn, b sung, sp xp li nhng thng tin cn thit gii quyt mt vn no . - Sp xp li cc tr li cu hi hoc li gii bi ton theo cu trc logic. 2.3. Vn dng: L kh nng s dng cc kin thc hc vo mt hon cnh c th mi: vn dng nhn bit, hiu bit thng tin gii quyt vn t ra; l kh nng i hi hc sinh phi bit vn dng kin thc, bit s dng phng php, nguyn l hay tng gii quyt mt vn no .

64

Yu cu p dng c cc quy tc, phng php, khi nim, nguyn l, nh l, nh lut, cng thc gii quyt mt vn trong hc tp hoc ca thc tin. y l mc thng hiu cao hn mc thng hiu trn. C th c th ho mc vn dng bng cc yu cu: - So snh cc phng n gii quyt vn - Pht hin li gii c mu thun, sai lm v chnh sa c - Gii quyt c nhng tnh hung mi bng cch vn dng cc khi nim, nh l, nh lut, tnh cht bit. Khi qut ho, tru tng ho t tnh hung n gin, n l quen thuc sang tnh hung mi, tnh hung phc tp hn. 2.4. Phn tch: L kh nng phn chia mt thng tin ra thnh cc phn thng tin nh sao cho c th hiu c cu trc, t chc ca n v thit lp mi lin h ph thuc ln nhau gia chng. Yu cu ch ra c cc b phn cu thnh, xc nh c mi quan h gia cc b phn, nhn bit v hiu c nguyn l cu trc ca cc b phn cu thnh. y l mc cao hn vn dng v n i hi s thu hiu c v ni dung ln hnh thi cu trc ca thng tin, hin tng, s vt. C th c th ho mc phn tch bng cc yu cu: - Phn tch cc s kin, d kin tha, thiu hoc gii quyt c vn . - Xc nh c mi quan h gia cc b phn trong ton th. - C th ho c nhng vn tru tng.
-

Nhn bit v hiu c cu trc cc b phn cu thnh.

2.5. nh gi: L kh nng xc nh gi tr ca thng tin: bnh xt, nhn nh, xc nh c gi tr ca mt t tng, mt ni dung kin thc, mt phng php. y l mt bc mi trong vic lnh hi kin thc c c trng bi vic i su vo bn cht ca i tng, s vt, hin tng. Vic nh gi da trn cc tiu ch nht nh. c th l cc tiu ch bn trong (cch t chc) hoc cc tiu ch bn ngoi (ph hp vi mc ch). Yu cu xc nh c cc tiu ch nh gi (ngi nh gi t xc nh hoc c cung cp cc tiu ch) v vn dng c nh gi. C th c th ho mc nh gi bng cc yu cu: - Xc nh c cc tiu ch nh gi v vn dng nh gi thng tin, hin tng, s vt, s kin. 65

- nh gi, nhn nh gi tr ca cc thng tin, t liu theo mt mc ch, yu cu xc nh. - Phn tch nhng yu t, d kin cho nh gi s thay i v cht ca s vt, s kin. nh gi, nhn nh c gi tr ca nhn t mi xut hin khi thay i cc mi quan h c. Cc cng c nh gi c hiu qu phi gip xc nh c kt qu hc tp mi cp ni trn a ra mt nhn nh chnh xc v nng lc ca ngi c nh gi v chuyn mn lin quan. 2.6. Sng to: L kh nng tng hp, sp xp, thit k li thng tin; khai thc, b sung thng tin t cc ngun t liu khc sng lp mt hnh mu mi. Yu cu to ra c mt hnh mu mi; mt mng li cc quan h tru tng (s phn lp thng tin). Kt qu hc tp trong lnh vc ny nhn mnh vo cc hnh vi, nng lc sng to, c bit l trong vic hnh thnh cc cu trc v m hnh mi. C th c th ho mc sng to bng cc yu cu: - M rng mt m hnh ban u thnh m hnh mi. - Khi qut ho nhng vn ring l, c th thnh vn tng qut mi. - Kt hp nhiu yu t ring thnh mt tng th hon chnh mi. - D on, d bo s xut hin nhn t mi khi thay i cc mi quan h c. 3. La chn kin thc dy hc theo Chun kin thc, k nng Cn nhn thc ng n v kin thc c bn, v hnh thnh k nng, nng lc cho hc sinh qua hc tp. - V kin thc c bn , kin thc c bn m bo cc yu cu sau: +Tnh chnh xc, kin thc trong chng trnh Sinh hc trng ph thng l kin thc c s ca s sng m khoa hc khng nh, khng cung cp cho hc sinh nhng vn cn tranh lun. Song cn trnh by cho cc em thc v s pht trin ca khoa hc trnh pht trin xy dng chng trnh cho nn phi m bo tnh chnh xc. + Tnh im hnh: V khng th cung cp nhiu kin thc, song phi phc ho bc tranh kh y , chn xc v s sng, nn phi la chn nhng kin thc in hnh, tiu biu cho mt quy lut, mt qa trnh hay mt s kin sinh hc. Tnh in hnh bao hm tnh chnh xc khoa hc.

66

+ Tnh c bn: Kin thc khng nhiu, phi chnh xc v in hnh, nn chn nhng kin thc c bn. y l nhng kin thc rt cn thit, khng th thiu c, bit v hiu chnh xc lch s qu kh, theo yu cu v trnh ca hc sinh. C th hiu chun ca chng trnh l yu cu v kin thc, k nng, thi m hc sinh c th cn t c sau khi hc tp mt chng, mt kha trnh, mt lp, mt cp hc. Nh ni trn, y l kin thc ti thiu nhng rt cn thit m hc sinh cn c t c trnh ca chng trnh mt lp, mt cp. - Chun k nng: tng tn ti kh dai dng mt quan nim sai lm, cho rng trong hc tp ni chung, hc sinh hc ni ring, phi hc thuc kin thc c cung cp, ghi nh my mc kin thc, ch khng cn phng php hc. Quan nim sai lm ny xo b tc dng ca phng php hc tp, lm suy gim nng lc t duy, tnh tch cc ca hc sinh v hu qu khng trnh khi l h thp cht lng dy hc b mn. Tri ngc hn vi phng php trn l phng php dy ngi hc suy ngh, tm ti, m rng t duy v nng lc sng to ca ngi hc. Phng php dy hc theo kiu c khng th gip hc sinh tip nhn c kin thc, nn chun kin thc phi gn vi chun k nng. K nng hc tp trng ph thng l cng vic c rn luyn thng xuyn t Tiu hc, THCS ri n THPT. Tu theo trnh ca hc sinh mi cp m rn luyn cho cc em nng lc, t hc, bit t vn , gii quyt vn v vn dng kin thc hc tip thu kin thc mi vo hot ng thc tin. i vi b mn sinh hc, k nng hc tp va m bo ni dung v yu cu chung ca vic chun k nng va th hin nhng yu cu, c trng ca mn hc, nh k nng quan st, k nng thc hnh th nghim, hnh thnh khi nim sinh hc, phn tch s kin, cc qu trnh v quy lut sinh hc rt ra nhn nh, kt lun...

67

HOT NG 3. T chc dy hc theo chun kin thc k nng ca mn hc

Thc hnh s dng Hng dn chun KT-KN kt hp vi SGK son gio n Sinh hc THPT
1. Mc tiu: - Hc vin thc hnh son ging mt bi hoc mt ni dung ca bi; bit xc nh ng mc tiu v kin thc v k nng ca bi hc.
-

Hc vin bit cch s dng Hng dn chun KT-KN, SGK son bi. Vn dng c cc k thut hc vo bi son. HV son ging c mt bi hoc mt trch on bit xc nh ng ni dung chun KT-KN, bit cch s dng Hng dn chun KT-KN kt hp vi SGK trong qu trnh son bi.

2. Kt qu mong i:

- Vn dng c cc k thut hc thit k cc hot ng ca bi ging.


-

Trao i, tho lun lm r cc vn hc vin cn vng mc. Bi son ca cc nhm. Bo co trnh by ca nhm, kin chia s ca HV. Quan st cc thnh vin tham gia. Sch gio khoa, Hng dn thc hin chun KT - KN ca lp 10, 11, 12.

3. Phng tin nh gi:

4. Ti liu cn: - Bng ph hoc giy trki, bt d, bng dnh hai mt. 5. Tin trnh thc hin: Khi ng: Tr chi Kt thn
-

GV yu cu c lp ng thnh vng trn v ph bin lut chi. Khi GV h Kt thn, kt thn c lp hi li Kt my, kt my. GV h Kt ba, kt ba hoc Kt mt nam hai n hoc Kt 4 ngi 3 n,... ngay lp tc hc vin trong lp phi kt thnh cc nhm c ng s lng, c im m GV h. Nu hc vin no khng tm c nhm theo yu cu ca GV l thua cuc v bc ra khi vng trn. GV h v tr chi tip tc.

Trc khi chi lt chi cui cng, GV cn phi d kin xem s chia lp thnh my nhm th s h kt ......... theo s ngi cn c trong mt nhm. (V d lp c 42 HV v cn chia thnh 6 nhm, GV s h kt by, kt by lp to thnh 6 nhm). 68

Sau khi chi lt chi cui cng, GV yu cu cc nhm gi nguyn v tr nh s/t tn cho nhm trong hot ng tip theo.
- Pht biu mc tiu hot ng 3.

- GV giao nhim v cho hc vin: chia 4 nhm, gii thiu cch lm ca mi nhm. - Hng dn nhim v cn thc hin: c mt s ch trong ti liu Hng dn dy hc theo chun KT- KN so snh vi Chng trnh v SGK son 1 bi. - Hng dn cch s dng ti liu kt hp vi s dng SGK. - Nhng lu khi s dng ti liu. - Lu khi son bi thc hnh.
Tgian Hot ng ca GV Hot ng ca hc vin Ghi ch

5 pht 50 pht

GV giao nhim v cho nhm. T chc tr chi - Hng dn nhim v cn thc hin: c mt s ch trong ti liu sp xp ni dung theo s .

- Theo di. Thc hin tr chi. - Pht biu mc tiu hot ng 3 - c hng dn, yu cu gii thch y l nu cn. hot ng - Tng HV v nhm nhn nhim v gip HV GV giao cho v t nghin cu c khai thc nhn trong vng 10 pht: + c mt ni dung ti liu linh hot,

- Kim tra m bo bi hay mc c h cn lm g. dng theo chun KT - KN. cho giai on ny l 70 trnh by cc tng ca nhm trn pht. - Theo di cc c nhn v cc nhm lm vic kp thi cho tng hc vin v tng nhm. bn trong chiu bng my overhead hoc trnh chiu powpoint (30 pht). Trong khi cc nhm trnh dung chnh ca bn bo co ca nhm ang trnh by v ghi ra giy cc kin nhn xt tn ng hay khng cng nh cc kin b sung (nu c). 6. Tng kt v nh gi: 69

ngi tham gia hiu + Son mt bi hay mt mc vn mt cch Thng bo thi gian - Mi nhm tho lun (10 pht) v sang to.

v khi cn c cc h tr by, mi HV cn ghi li nhng ni

- Tr li cc thc mc ca HV. - nh gi kt qu lm vic ca HV v ca cc nhm. - Cht li cc im chnh ca hot ng, hng dn s dng ti liu son bi ln lp. + Nghin cu SGK v ti liu tham kho xc nh kin thc minh ho cho chun kin thc, k nng. + Vn dng chun kin thc, k nng v k thut dy hc tch cc xy dng cc hot ng ln lp. p dng cc k thut dy - hc tch cc: - K thut t duy: ng no; Lc t duy. - K thut t cu hi: 5W1H.
-

K thut hc hp tc: K thut b c; K thut bi. K thut hc tch cc: SQ3R

- K thut tho lun nhm: K thut XYZ.


-

- K thut nh gi nhanh: K thut tia chp; K thut 3 ln 3. Mt s k thut khc: Tranh lun ng h phn i; Thng tin phn hi trong qu trnh dy hc; in khuyt; t tiu ; Phng php lin tng. BI TP VN DNG Bn hy c ni dung sau y v cho bit nh vy gio vin son bi c ph hp vi chun KT KN khng? Bi 1 SH 12: GEN, M DI TRUYN V QU TRNH NHN I ADN I. Mc tiu: 1. Kin thc: - Hc sinh phi m t c c ch sao chp ca ADN theo nguyn tc gi li mt na (na bo ton) v theo c ch sao chp na gin on. - Hc sinh phi gii thch c s khc nhau gia sao chp ADN sinh vt nhn s v sinh vt nhn chun. - Hc sinh phi phn loi c cc loi gen v gii thch c ti sao m di truyn phi l m b ba. 2. K nng: - Tng cng kh nng quan st hnh ri nhn xt, thu nhn kin thc. - Pht trin kh nng suy lun l nh c c ch sao chp ADN m ADN c kh nng lu gi, bo qun v truyn thng tin di truyn chnh xc qua cc th h t bo v t th ny sang th h khc. 70

- Pht trin kh nng suy lun v s ging nhau ca hnh thc truyn thng tin di truyn trong th gii sinh vt. 3. Thi : Hnh thnh thi suy ngh, lm vic chnh xc, logic. II. dng dy hc: - Tranh v phng to m hnh c ch sao chp ca ADN E.coli (Hnh 1, SGK 12). - Tranh v phng to m hnh sao chp ca ADN sinh vt nhn chun (Hnh 1, SGV 12). III. Tin trnh dy hc: Hot ng ca GV Hot ng ca HS - Thng tin di truyn cha trong ADN - Thng tin di truyn c truyn qua c lu gi v truyn t th h t bo, cc th h t bo ny sang th h t bo t th h cha m sang th h sau theo khc, t th h cha m sang con ci theo c ch no? c ch sao chp. - Hnh thc truyn thng tin di truyn l - Hnh thc truyn thng tin theo m di g? Nguyn tc sao chp ca ADN S sao chp (ti bn) ca ADN theo - ADN sao chp theo cc nguyn tc nhng nguyn tc no? nh: nguyn tc khun mu, nguyn tc b sung (A-T, G-X) v nguyn tc gi li mt na (nguyn tc na bo ton). C ch sao chp ca ADN tt c cc sinh vt nhn s v nhn chun, s sao chp ADN u theo c ch sao chp na gin on. Mt mch mi c tng hp lin tc, cn mt mch mi th 2 tng hp tng on ri cc on ni vi nhau. Trc ht cp n sao chp ADN E.coli l mt trong cc sinh vt nhn s in hnh. Cho hc sinh quan st Hnh 1 SGK 12 v t cu hi: - Bt u sao chp, ADN tch ra hnh - ADN tch ra thnh 2 mch n, mt thnh 2 mch n c u th no? mch c u 3-OH v mch kia c u 5-P truyn.

71

- Cc enzim v cc nhn t tham gia v - Cc enzim tham gia: chc nng ca chng l g? + ARN plimeraza: tng hp on mi. + ADN plimeraza; ko di mch mi theo nguyn tc b sung. + Enzim ni: ni cc on Okazaki - Cc nhn t tham gia; + ADN khun + on mi bt u sao chp - Mch khun no tng hp mch mi - Mch khun c u 3-OH tch trc b sung, lin tc? Mch khun no tng th mch mi b sung tng hp lin tc. hp gin on? Mch khun c u 5-P tch trc th mch mi b sung tng hp cc on Okazaki. Cho hc sinh quan st Hnh 1 SGV 12 v t cu hi: - Sinh vt nhn chun c nhiu phn t - Sinh vt nhn chun c nhiu phn t ADN. Vy s sao chp ca ADN c ADN, hnh thnh nhiu vng sao chp nhng im g khc vi sinh vt nhn trn mt phn t ADN. Cc phn t s? ADN khc nhau c th sao chp ng thi. Cc enzim tham gia sao chp c nhiu loi hn so vi nhn s. Khi nim v gen Khi nim c bn nht khi nghin cu di truyn hc l khi nim v gen - Gen l g? - Gen l mt on ca phn t axit nucleic mang thng tin m ho cho mt sn phm nh prtin hay ARN. - Gen c bao nhiu loi? Chc nng ch - Gen c nhiu loi nh: yu ca cc loi gen ny l g? + Gen cu trc: m ho cho tng hp chui plipeptit trong prtin. + Gen iu ho: to sn phm kim sot hot ng ca gen khc. + Gen nhy: c th di chuyn t v tr ny sang v tr khc trong h gen (c th mang gen khc v di chuyn ng thi).

72

M di truyn Thng tin di truyn cha trong ADN qui nh s gn kt cc axit amin trong chui plipeptit. Trnh t sp xp ca cc nucltit trong gen (ADN) qui nh trnh t sp xp cc axit amin trong phn t prtin c gi l m di truyn. M di truyn c c trn mARN. M di truyn l m b ba. Ti sao vy? - M di truyn l m b ba v c cc bng chng chng minh: + C 4 loi nucltit (A, T, G, X) m c m ho cho 20 loi axit amin. Nu m do 1 hoc 2 nucltit th khng . Do vy c th l m b ba (43 = 64 t hp). S t hp nhiu hn do c th nhiu b ba m ho cho 1 loi axit amin v c 3 b ba kt thc. + Nhiu bng chng t bin gen cng chng minh m di truyn l b ba. - Gio vin nu tm tt 5 c tnh ca m di truyn. IV. Cng c - Th no l sao chp ADN kiu na gin on? - on Okazaki l g? c sao chp mch khun no? - Sao chp ADN sinh vt nhn chun c nhng im g khc vi sao chp ADN sinh vt nhn s. - C bao nhiu loi gen? Chc nng ca chng l g? - Nu bng chng, chng t m di truyn l m b ba. V. Kim tra nh gi - SGK - Thng tin di truyn c lu gi v truyn t th h t bo ny sang th h t bo khc, t th h cha m cho th h con ci c thc hin theo nguyn tc v c ch no? Hy m t c ch truyn thng tin .

73

HOT NG 4.

Hng dn thc hnh, ngoi kha tham quan thin nhin


1. Mc tiu:
-

Hc vin nu c tm quan trng ca hnh thc dy hc tham quan thin nhin Hc vin bit cch la chn cc a im tham quan thin nhin ph hp vi mc ch dy hc. Hc vin xc nh c cc bc t chc hot ng tham quan (khu chun b, khu tin hnh).

- Vn dng c cc k thut hc vo bi dy. 2. Kt qu mong i: - HV tin hnh tham quan thin nhin t hiu qu, hon thnh cc nhim v c giao. - HV son c c mt bi bng hnh thc tham quan. - Trao i, tho lun lm r cc vn hc vin cn vng mc 3. Phng tin nh gi:
-

Bo co trnh by ca nhm, kin chia s ca HV

- Bn thu hoch ca nhm - Quan st cc thnh vin tham gia 4. Ti liu cn:
-

Sch gio khoa, HD thc hin chun kin thc, k nng ca lp 10, 11, 12 Bng ph hoc giy trki, bt d, bng dnh hai mt.

5. Tin trnh thc hin: - GV yu chia nhm v t tn cho nhm trong hot ng ny
-

Pht biu mc tiu hot ng 7. nhm:

- GV giao nhim v cho hc vin: chia 6 nhm, gii thiu nhim v ca mi + Nhm 1, 2: Tm hiu v ti nguyn t a phng + Nhm 3, 4: Tm hiu v ti nguyn nc + Nhm 5, 6: Tm hiu ti nguyn a dng sinh hc - Hng dn nhim v cn thc hin: Tm hiu ni dung ch Qun l v s dng bn vng ti nguyn thin nhin. C th: + Xc nh cc dng ti nguyn thin nhin ni tham quan

74

+ Tm hiu cc hnh thc s dng ti nguyn, vic s dng l bn vng hay khng bn vng? C gy nhim mi trng hay khng? + Lm g s dng ti nguyn thin nhin mt cch bn vng? xut bin php c th, cn thit nng cao nhn thc ca ngi dn v s dng bn vng ti nguyn thin nhin v bo v mi trng. - T hot ng tham quan rt ra kt lun v: Vai tr ca hot ng tham quan trong dy hc; Cc a im c th t chc hot ng tham quan; Cch tin hnh t chc hot ng tham quan (chun b nh th no? Tin hnh ra sao?) Tgian Hot ng ca GV Hot ng ca hc vin 5 GV giao nhim v cho - Pht biu mc tiu hot ng 8 pht nhm. Ghi ch Chun b tm l hc 90 pht tp

tch cc - Hng dn nhim v - Nhm trng phn cng nhim v y l cn thc hin cho cc thnh vin trong nhm hot ng HV thc hnh dy qua v - T chc cho cc m bo hon thnh nhim v c gip nhm tham quan a giao trong thi gian quy nh ch giao

phng tm hiu v - HV hot ng theo nhm ti a c hnh im phn cng tm hiu cc vn thc quan - Theo di cc c nhn c giao. Ghi chp cc vn hc tham v cc nhm lm vic tm hiu v khi cn c cc h - Mi nhm c i din bo co kt c kin tr kp thi cho tng qu lm vic ca nhm v vit bn thc hc nhm. vin v tng thu hoch np. Trong khi cc kinh nhm trnh by, mi HV cn ghi li nghim nhng ni dung chnh ca bn bo t co ca nhm ang trnh by v ghi cc hay khng cng nh cc kin b t sung (nu c). 6. Tng kt v nh gi: - Tr li cc thc mc ca HV. - nh gi kt qu lm vic ca HV v ca cc nhm. 75 qu hc. chc gi hiu dy

ra giy cc kin nhn xt tn ng tham quan

Cht li cc im chnh ca hot ng. 1.Tm quan trng ca cc hot ng ngoi gi ln lp ni chung, hot ng tham quan ni ring. Gio dc l qu trnh kt hp vai tr ch o cu gio vin vi s t gic tch cc, t rn luyn cu hc sinh nhm hnh thnh thc , tnh cch v ch yu l hnh vi thi quen o c vi cc chun mc x hi quy nh. Nhn cch hc sinh c hnh thnh qua hai con ng c bn: Con ng dy hc trn lp v con ng hot ng ngoi gi ln lp. Hot ng gio dc ngoi gi ln lp l mt hot ng quan trng, gp phn nng cao cht lng gio dc ton din, thc hin mc tiu gio dc cu nh trng. Chnh t nhng hot ng nh: lao ng, sinh hot tp th, hot ng x hi gp phn rt ln trong vic hnh thnh nhn cch cu hc sinh. Gip cc em bit t gio dc, t rn luyn, t hon thin mnh. C th ni vic t chc cc hot ng ngoi gi ln lp l xy dng cho cc em cc mi quan h phong ph, a dng, mt cch c mc ch, c k hoch c ni dung v phng php nht nh, gn gio dc vi cng ng, to s thn thin trong mi tnh hung. Bin cc nhu cu khch quan cu x hi thnh nhng nhu cu cu bn thn hc sinh. Nhn cch c hnh thnh v pht trin thng qua cc hot ng c thc. Chnh trong qu trnh sng, hc tp, lao ng, giao lu, vui chi gii tr con ngi t hnh thnh v pht trin nhn cch cu mnh. V th, hot ng ngoi gi ln lp c lin quan n vic m rng kin thc, t tng, tnh cm, nng lc nng cao th lc, th cht v tinh thn ca hc sinh. Do vy , cn thit phi kt hp vic hc tp trn lp vi vic rn luyn k nng thc hnh, gip hc sinh hiu su hn v nm bn cht cu s vt hin tng, to nim tin v c sng to cho hc sinh, gii quyt mi quan h gia hc v chi - chi v hc. 2. a im t chc hot ng tham quan Ty theo mc ch, ch im m t chc tham quan cc a im thch hp. Trong DHSH a im tham quan ph bin l: Tham quan thin nhin
-

Mc ch: pht trin cc khi nim v sinh thi, hc thuyt tin ha, phn loi, bo v thin nhin.

- a im ch yu thng l: rng, i savan, m ly, ao h, rng ngp mn, ng c. 76

Kt qu: Qua tham quan, HS tch ly c kin thc thc t v h sinh thi nh mt h thng hon chnh, n nh tng i, c c trng bi cc yu t cu trc v chc nng t iu chnh, nh mng li phc tp cc quan h, chu s tc ng ca nhiu yu t. Tham quan thin nhin, kt hp quan st vi nhng hin tng hc, vi hon thnh cc bi tp s to iu kin cho HS tch ly c vn kin thc v h sinh thi a phng, v s a dng cc khu h ng, thc vt, pht trin lng yu thin nhin.

- Lu : Cn xc nh cc ch c th vi cc bi tp c nh hng r rng. Tham quan gc sinh gii vn trng v khu thc hnh - Mc ch: Pht trin cc khi nim v chn lc nhn to, chn lc t nhin, chn ging, sinh thi hc... - a im: Vn trng, khu th nghim, thc hnh Tham quan c s sn xut, vin nghin cu - Mc ch: hnh thnh v pht trin cc khi nim v k thut tng hp, l c s ca vic nui trng, to ging mi v cng ngh sinh hc. - Kt qu: tin hnh tham quan c s sn xut gii thiu cho HS c nhiu lnh vc, cc dng hot ng chnh trong nn kinh t sn xut nng nghip. HS thy c ngha thc tin ca vic p dng cc kin thc sinh hc vo thc tin trong vic to ra cc th cy trng, ni vt nui ca a phng, hiu c s khoa hc ca cc bin php iu khin sinh trng, pht trin. cc bin php phng tr su bnh hi, bin php u tranh sinh tn. Ngoi ra, cn gip HS m rng v c th ha nhng kin thc v sinh hc... Tham quan vin bo tng, phng trin, vn bch th, bch tho - Mc ch: Tm hiu v tp tnh ca ng vt, c im thch nghi ca sinh vt vi iu kin sng ca chng. - Kt qu: M rng kin thc v sinh hc, Gii thiu c cho HS cc thnh tu ca nng nghip, y hc... 3. Cc bc t chc tham quan 3.1. Chun b cho tham quan
Gio vin:

- Lp k hoch, xc nh v tr, mc ch cc bi tham quan trong chng trnh. - Xc nh a im tham quan, tin trm xy dng k hoch c th v ng i, thi gian, ni dng, ni HS quan st c lp, ni thu mu, ni tng kt tham quan 77

- Xc nh nhim v tham quan tc cc vn trng tm cn gii quyt trong qu trnh tham quan bng vic xy dng cc bi tp c th cho HS. - Xc nh cc ti liu lin quan m HS cn tham kho. Hc sinh: - c ti liu, n tp, tm hiu thm kin thc v ch s tham quan, v a im tham quan. 3.2. Tin hnh tham quan
Gio vin:

- Chia nhm HS, giao nhim v c th cho tng nhm. Mi nhm u gm trng nhm chu trch nhim qun l nhm, phn cng nhim v c th cho cc thnh vin trong nhm v dng c, ti quan st, loi vt mu cn thu thp... ch v khu an ton cho tt c thnh vin trong nhm. - Trong tin trnh tham quan, GV thm cc nhm, gi cc nhm hon thnh ti, tp hp cc nhm theo thi gian quy nh tin hnh tng kt. Khi qut kin thc, nhn xt, tng kt bui tham quan. Hc sinh: - Lm vic theo nhm, c lp quan st, tho lun nhm hon thnh nhim v ca nhm - Bo co kt qu quan st, thu thp mu, s liu, lm bn thu hoch. * V d: T chc hot ng tham quan vi ch : Tm hiu tnh a dng v tnh thch nghi ca sinh vt mt khu vc Cha c Bc 1: GV nu mc ch, yu cu, gii thiu k hoch chung (t chc, a im, bi tp...) Bc 2: Chia HS thnh nhiu nhm nh (5-7HS/nhm). Mi nhm chim lnh mt ni trong khu vc tham quan thu thp ti liu v thc hin cc bi tp: V tnh a dng ca sinh vt: - Quan st v thu thp cy - Quan st v thu thp cy hoang di - Quan st ng vt hoang di (chim, bm, su b...). C th thu thp mu v cc loi su b. V tnh thch nghi ca sinh vt vi mi trng:
-

Quan st v su tm mt s loi cy sng trong iu kin nh sng khc nhau (bng rm, nng trc tip, di nc...). Quan st v su tm mt s loi cy sng nhng ni c m khc nhau. 78

- Quan st v su tm s thch nghi ca thc vt vi cc li th phn nh su b, nh gi. Bc 3: GV n tng nhm lm vic hng dn s quan st, su tm mu vt. Bc 4: Tng kt tham quan GV cho cc nhm bo co kt qu, tng kt kinh nghim, hng dn HS lm tng trnh. Cc mu vt thu c c th p kh lm tiu bn trng by trong phng sinh hc hoc trng vn trng. Bi tp vn dng: Anh (Ch) hy lp k hoch t chc cho lp HS thc hnh tham quan thin nhin theo chng trnh mn hc. Cu hi trc nghim v mi trng 1. Trong x l rc thi bng phng php sinh hc ngi ta s dng: A. Vi sinh vt B. t C. Ha cht D. Bng thit b c bit 2. Vi sinh vt thng dng dit su b l: A. Lactobacillus acidophilus B. Bacillus thuringiensis C. Streptococcus mutans D. Escheria ecoli 3. Nhm vi khun c vai tr quan trng trong chuyn ha vt cht l
A. Nhm vi khun lu hunh. B. Nhm vi khun nit. C. Nhm vi khun st. D. Nhm vi khun gy bnh.

4. V sao phi cm s dng xng pha ch?


A. Ch gy nhim mi trng. B. Ch bay trong khng kh kt hp vi nc gy nhim khng kh v nc. C. Ch xm nhp vo c th do n ung, h hp, qua da, mu. D. Ch c th ng li trong xng, thn, no, mu gy nhng ri lon gi chung l

chng nhim c ch.

79

2.3

Ni dung 2.3: KTG theo chun KT - KN T chc

Ni dung 2.3:
T CHC KIM TRA, NH GI THEO CHUN KIN THC K NNG

Nguyn tc chung:
- Phi thc hin i mi kim tra, nh gi theo hng dn ca B GDT, khi ra

kim tra (di 1 tit, 1 tit, hc k) phi bm st chun kin thc, k nng ca Chng trnh. Trong c nm hc phi dnh 04 tit kim tra. Trong c 02 tit dnh cho kim tra hc k (hc k I: 1 tit; hc k II: 1 tit); 02 tit kim tra mt tit (hc k I: 1 tit; hc k II: 1 tit); kim tra thc hnh c nh gi trong tt c cc bi thc hnh. nh gi bi thc hnh ca hc sinh bao gm 2 phn: + Phn nh gi k nng thc hnh, kt qu thc hnh; + Phn nh gi bo co thc hnh. im ca bi thc hnh bng trung bnh cng im ca hai phn trn. Gio vin c th tnh im bnh qun cc bi thc hnh trong mi hc k hoc ly im bi t im cao nht ca hc sinh nhng phi m bo mi hc k c t nht mt im. Sau mi tit Bi tp v thc hnh phi c nh gi v cho im. Phi dng im ny lm t nht 1 im (h s 1) trong cc im xp loi hc lc ca hc sinh. Phi m bo thc hin ng, cc tit kim tra, kim tra thc hnh, kim tra hc k nh trong PPCT. 80

Phi nh gi c c kin thc, k nng, c l thuyt v thc hnh v phi theo ni dung, mc yu cu c quy nh trong chng trnh mn hc. Vic kim tra hc k phi c thc hin c hai ni dung l thuyt v thc hnh. T l im phn l thuyt v im phn thc hnh ca bi kim tra hc k c th cn i: l thuyt 50-60% v thc hnh 40-50%. Gio vin t la chn mt trong hai t l nu trn cho ph hp vi tnh hnh thc t. Vic kim tra hc k c th c tin hnh theo mt trong hai cch sau: + Cch 1: Nu c iu kin, th tin hnh kim tra c l thuyt v thc hnh trong tit kim tra hc k. Gio vin t phn chia hp l thi lng ca tit kim tra hc k cho phn l thuyt v phn thc hnh (kim tra thc hnh trn giy). + Cch 2: Trong tit kim tra hc k ch kim tra v ly im phn l thuyt, cn im phn thc hnh c ly bng cch tnh trung bnh im cc bi thc hnh trong hc k. Do c trng ca mn hc, gio vin cn s dng hnh thc trc nghim khch quan trong kim tra, nh gi kt qu hc tp ca hc sinh. Gio vin cn phi hp c 2 hnh thc kim tra, nh gi kt qu hc tp ca hc sinh. i mi kim tra, nh gi (KTG): - Nhng yu cu quan trng trong i mi KTG l: + Gio vin nh gi st ng trnh hc sinh vi thi khch quan, cng minh v hng dn hc sinh bit t nh gi nng lc ca mnh; + Trong qu trnh dy hc, cn kt hp mt cch hp l hnh thc t lun vi hnh thc trc nghim khch quan trong KTG kt qu hc tp ca hc sinh, chun b tt cho vic i mi cc k thi theo ch trng ca B GDT. + Thc hin ng quy nh ca Quy ch nh gi, xp loi hc sinh THPT do B GDT ban hnh, tin hnh s ln kim tra thng xuyn, kim tra nh k, kim tra hc k c l thuyt v thc hnh. Cn coi trng i mi KTG theo hng hn ch ch ghi nh my mc, khng nm vng kin thc, k nng mn hc. Trong qu trnh dy hc, cn i mi KTG bng cch nu vn m, i hi hc sinh phi vn dng tng hp kin thc, k nng v biu t chnh kin ca bn thn.

81

HOT NG 1. Tm hiu v

Thc trng cng tc kim tra, nh gi trong dy hc Sinh hc


(Thun li, kh khn, nguyn nhn) 1. GII THIU nh gi nhm thu c nhng tn hiu phn hi gip o c kt qu hc tp ca hc sinh xem t mc tiu ra nh th no. Cn c vo iu chnh cch dy v cch hc cho thch hp v c hiu qu tt. Cc hnh thc kim tra truyn thng, cc loi hnh trc nghim khch quan - k c trc nghim bng s , hnh v - nhm gip hc sinh t kim tra trnh nm kin thc ton chng trnh, tng nhp thu nhn thng tin phn hi kp thi iu chnh hot ng dy v hc. Cch nh gi khng ch qua kim tra u gi, kim tra cng c bng hi ming, bng cu hi trc nghim khch quan v t lun m cn phi quan tm ti vic nh gi qua hot ng hc tp ca hc sinh trong sut tin trnh ca tit hc v qu trnh hc tp trong nm hc v mn hc, pht trin nng lc t nh gi ca hc sinh. c phi l thc trng cng tc kim tra nh gi trong dy hc sinh hc hin nay trong nh trng ph thng? 2. MC TIU 2.1. V kin thc - nh gi tnh hnh v trao i kinh nghim v cng tc ch o, thc hin i mi kim tra, nh gi thc y i mi phng php dy hc mn hc; - Xc nh trch nhim ch o v t chc thc hin i mi kim tra, nh gi thc y i mi phng php dy hc mn hc trong thi gian ti cho ph hp vi c im tnh hnh a phng, trng hc; - nh hng cho gio vin thc hin i mi kim tra, nh gi thc y i mi phng php dy hc mn hc; - Kin ngh vi cc c quan c thm quyn v gii php thc hin. 2.2. V k nng - K nng thu thp s liu, thng tin phn hi. - K nng bo co, trnh by kt qu. 3. NI DUNG V CCH TIN HNH NHD yu cu NTG c thng tin di y ri cho bit kin c nhn v nhng vn c (ng hay khng ng vi thc trng trng mnh; c b sung g thm?). * V thc trng kim tra nh gi a) Trong qun l ch o cha nh gi ng tm quan trng ca i mi thi, 82

kim tra, nh gi i vi to ng c, thc y i mi phng php dy hc, th hin: - V thi, kim tra, nh gi hin vn cn nng v yu cu hc sinh hc thuc lng, nh my mc; t yu cu cc mc cao hn nh hiu, vn dng kin thc, rn luyn k nng v gio dc tnh cm, thi . - Cha vn dng linh hot cc hnh thc kim tra, cha coi trng nh gi, gip hc sinh hc tp thng qua kim tra m ch tp trung ch vic cho im bi kim tra. Mt s gio vin, nh trng lm dng hnh thc trc nghim. - Tnh trng trn ang l mt trong nhng ro cn chnh i vic i mi phng php dy hc theo hng pht huy tnh tch cc, ch ng, sng to v rn luyn phng php t hc ca hc sinh; lm thui cht hng th v ng c hc tp ng n. b) c nhng gio vin, nh trng tch cc v thu c kt qu tt trong i mi kim tra, nh gi ng b vi c gng i mi phng php dy hc nhng cha c nhiu v cha c cc cp qun l gio dc quan tm khuyn khch, nhn rng in hnh. * V nh hng v yu cu ca vic i mi kim tra nh gi - i mi KTG phi gn vi vic thc hin cuc vn ng Ni khng vi tiu cc trong thi c v bnh thnh tch trong gio dc v gn vi phong tro thi ua Xy dng trng hc thn thin, hc sinh tch cc. Coi trng vic phn tch kt qu kim tra, qua gio vin iu chnh hot ng dy hc, gip hc sinh pht huy im mnh, khc phc im yu trong hc tp; cc cp qun l cng iu chnh cc hot ng dy v hc, kim tra ng gi mt cch kp thi. - Thc hin ng quy nh ca Quy ch nh gi, xp loi hc sinh. m bo tnh khch quan, chnh xc, cng bng. - Phi m bo s cn i cc yu cu kim tra v kin thc (nh, hiu, vn dng), rn luyn k nng v yu cu v thi i vi hc sinh v hng dn hc sinh bit t nh gi kt qu hc tp, rn luyn nng lc t hc v t duy c lp. - Qun trit c trng ca nhm mn hc tng hiu qu dy hc cc mn KHXH-NV. Khc phc tnh trng thin v kim tra ghi nh kin thc; tng cng ra m nhm kim tra mc thng hiu v vn dng tng hp tri thc gii quyt vn ; rn luyn cc k nng v hc sinh c t do biu t chnh kin khi trnh by, hiu bit v tn trng cc gi tr lch s, vn ha ca qu hng t nc. + Coi trng KTG k nng din t, trnh by mt ch bng li ni, ch vit 83

v bi dng tnh cm hng th hc tp, thi trn trng ting m , yu di sn vn ha ca nhn loi v truyn thng vn ha dn tc, bit coi l vn vn ha ti cn thit i vi mi con ngi. + Coi trng KTG k nng din t cc s kin bng li ni, ch vit; c v khai thc s , lc , hin vt; s dng my tnh, my chiu v cc thit b nghe nhn; gio dc quan im duy vt lch s thng qua rn luyn k nng phn tch, bnh lun, nh gi cc s kin. + Coi trng KTG k nng thi i vi cc vn ton cu v bo v mi trng sng, nhu cu tm hiu b sung vn hiu bit v ti nguyn sinh hc ca qu hng, t nc. - Vn dng linh hot cc hnh thc v xc nh r yu cu v KTG ph hp vi thi lng v tnh cht kim tra: + Kim tra, nh gi thng xuyn: Bao gm kim tra ni (cho im hoc nh gi bng nhn xt) c th tin hnh vo u gi hoc trong qu trnh dy hc; kim tra vit 15 pht, kim tra vit 1 tit, cn vn dng linh hot gia cu hi trc nghim v t lun. Khi kim tra ni, cn ch rn luyn k nng ni, k nng din t trc tp th. + Trong kim tra, nh gi hc k cn ch trng nh gi k nng phn tch, tng hp, khi qut ho kin thc, rn luyn kh nng vn dng cc kin thc vo gii quyt cc vn trong hc tp v thc tin, c bit ch k nng vit, k nng trnh by mt vn . + Khuyn khch vn dng cc hnh thc kim tra nh gi thng qua cc hot ng hc tp ngoi lp hc ca hc sinh nh bi tp nghin cu nh, da trn cc hot ng su tm; tham quan thc a, bo tng; phn tch nh gi cc s liu, s , lm dng dy hc v ly im thay cho cc bi kim tra trong lp hc. * V trch nhim ch o ca cc c quan qun l gio dc v nh trng - Cn c chc nng, nhim v mi c quan qun l gio dc, c quan nghin cu v nh trng cn lm tt cc vic sau: - Tip tc tuyn truyn, ph bin trong nh trng, c quan qun l gio dc v x hi v ch trng, nh hng i mi mc tiu, ni dung, phng php gio dc; v nh hng, yu cu v ngha ca i mi thi, kim tra, nh gi trong qu trnh i mi gio dc ph thng. - Tip tc t chc bi dng gio vin v k nng ra , p n v chm bi thi, kim tra bng hnh thc t lun, trc nghim, bi tp nghin cup ng yu cu chun kin thc, k nng theo 3 mc : Nhn bit, thng hiu, vn dng; phn ha 84

i tng hc sinh, khuyn khch sng to, t duy c lp trong Chng trnh Gio dc ph thng. - Lp d liu ngun m cc cu hi, bi tp mi gio vin u c th tham kho trong vic xy dng cc kim tra, thi ph hp vi tin dy hc, i tng hc sinh v mc ch chnh ca mi k thi, kim tra. - Thng xuyn nm vng tnh hnh thc hin ca cc trng, ca gio vin v i mi KTG cc mn hc, lng ghp ni dung kim tra vic thc hin trong cc t thanh tra chuyn mn i vi trng hc, gio vin. - T chc hi ngh, hi tho, cuc thi, sinh hot chuyn mn, khuyn khch ng vin gio vin nghin cu, vit sng kin kinh nghim v i mi KTG gn lin vi i mi phng php dy hc ph bin rng ri trong trng, tng a phng v trong c nc. - Tng cng t chc cc hot ng ngoi kha, hot ng ngoi gi ln lp, nhm h tr, m bo s linh hot v hnh thc dy hc v kim tra nh gi, rn luyn nng lc, k nng hot ng x hi ca hc sinh. - Cc c quan nghin cu, cc cp qun l ch o cn bin son, ph bin cc ti liu hng dn ti liu tham kho v i mi kim tra nh gi cc mn hc ni chung, cc mn KHXH-NV ni ring. - B Gio dc v o to, S Gio dc v o to phi i u trong vic i mi ra thi tt nghip, thi tuyn sinh, thi chn hc sinh giicoi y l mt trong nhng gii php chnh to ng lc i mi kim tra, nh gi v i mi phng php dy hc trong cc nh trng.

85

HOT NG 2. Quan nim nh gi theo chun kin thc, k nng ca mn hc. Yu cu i mi cng tc kim tra, nh gi theo chun KT-KN ca mn hc 1. GII THIU Ngay t bui u tin ln lp ging dy, mi thy c gio chng ta thng xuyn kim tra nh gi hc sinh, v vy c th ni chng ta rt quen thuc cng vic ny. Vy ti sao phi i mi khu kim tra nh gi kt qa hc tp ca hc sinh? C phi chuyn t hnh thc kim tra ny dang hnh thc kim tra khc l i mi hay khng? Th no l kim tra nh gi theo chun KT KN? Hy vng qua bi hc ny mi thy c chng ta s tm ra c cu tr li cho chnh mnh. 2. MC TIU 2.1. V kin thc - Hc vin trnh by c cc loi phng php kim tra nh gi, phn bit c u nhc im ca cc hnh thc kim tra ni, kim tra vit bng cu tr hi t lun hay bng trc nghim khch quan. - Hc vin phn tch c s thay i vai tr ca gio vin v ca hc sinh trong phng php kim tra nh gi pht huy tnh tch cc hc tp ca HS, bn cnh nh gi ca GV, cn tng cng t nh gi ca HS trong hot ng hp tc trong nhm. - Hc vin phn tch c th no l kim tra nh gi theo chun KT KN, cho v d v kim tra nh gi theo chun KT KN. 2.2. V k nng - Hc vin d gi (hoc xem bng hnh) 1 tit c i mi khu nh gi, sau hc vin c th nh gi mc vn dng "i mi nh gi". 3. NI DUNG V CCH TIN HNH 3.1. NI DUNG 1: Hiu bit ca bn v KTG?

86

Theo bn hnh s di y m t vn g? (hy phn tch)

Bn hiu cc thut ng di y nh th no? (hy ghi li gii thch ra giy) - o - Lng gi (lng gi theo chun, lng gi theo tiu ch) nh gi + nh gi chun on + nh gi tng phn + nh gi tng kt - Ra quyt nh. Hy phn tch hnh di y nu bt v tr ca KTG trong qu trnh dy hc:

Thng tin phn hi ND1: (gip bn i chiu b sung cho cc cu tr li ca bn). 87

1.1 Khi nim kim tra c th hiu l vic thu thp nhng d liu, thng tin v mt lnh vc no l c s cho vic nh gi. Ni cch khc th kim tra l xem xt tnh hnh thc t nh gi, nhn xt. Khi nim nh gi c th hiu l cn c vo cc kin thc, s liu, biu , cc d liu, cc thng tin c lng nng lc hoc phm cht nhn nh, phn on v xut quyt nh. Ni ngn gn th nh gi l nhn nh gi tr. 1.2 Hnh 1: Ba chc nng ca kim tra: Ba chc nng ny lin kt thng nht vi nhau. a. nh gi kt qu hc tp ca HS l qu trnh xc nh trnh t ti nhng ch tiu ca mc ch dy hc, xc nh xem khi kt thc mt giai on (mt bi, mt chng, mt hc k, mt nm...) ca qu trnh dy hc hon thnh n mt mc v kin thc v k nng. b. Pht hin lch lc (theo l thuyt thng tin) pht hin ra nhng mt t c v cha t c m mn hc ra i vi HS, qua tm ra nhng kh khn v tr ngi trong qu trnh hc tp ca HS. Xc nh c nhng nguyn nhn lch lc v pha ngi dy cng nh ngi hc ra phng n gii quyt. c. iu chnh qua kim tra (theo l thuyt iu kin) GV iu chnh k hoch dy hc (ni dung v phng php sao cho thch hp loi tr nhng lch lc, tho g nhng kh khn tr ngi, thc y qu trnh hc tp ca HS). 1.3. Cc thut ng: o: Kt qu tr li hay lm bi ca mi hc sinh, ghi nhn bng 1 s o theo quy tc nh thng thng (bng im s theo thang bc nht nh). im s l nhng k hiu gin tip, phn nh trnh ca mi hc sinh v mt nh tnh (gii, kh, trung bnh...) v nh hng th bc cao thp ca hc sinh trong hc tp. Cn lu rng im s khng c ngha v mt nh lng. V d khng th ni, trnh ca HS t im 10 l cao gp i HS t im 5. - Lng gi: Da vo s o m a ra nhng thng tin c lng trnh kin thc ca HS. + Lng ga theo chun: l s so snh tng i vi chun trung bnh ca lp HS. + Lng gi theo tiu ch: l s i chiu vi cc tiu ch ra - nh gi:

88

+ nh gi chn on: c tin hnh trc khi dy mt ni dung no , nhm gip GV nm c tnh hnh v nhng kin thc c lin quan vi bi hc. T c k hoch dy hc ph hp. + nh gi tng phn: c tin hnh nhiu ln trong qu trnh dy hc, nhm cung cp nhng thng tin ngc GV v HS kp thi iu chnh cch dy v cch hc. + nh gi tng kt: c tin hnh khi kt thc k hc hay nm hc kho hc (thi). - Ra quyt nh: y l khu cui cng trong qu trnh nh gi, GV quyt nh nhng bin php c th gip hc sinh c sai st c bit. 1.4. Hnh 2, v tr ca kim tra, nh gi trong qu trnh dy hc. u tin da vo mc tiu ca dy hc, GV nh gi trnh xut pht ca hc sinh (kim tra u vo) trn c s m c k hoch dy hc: Kin thc b mn rn k nng b mn pht trin t duy b mn. Kin thc (kt thc) kho hc li kim tra nh gi (nh gi u ra) pht hin trnh HS, iu chnh mc tiu v a ra ch dy hc tip theo. Bn cht ca khi nim kim tra thuc phm tr phng php, n gi vai tr lin h nghch trong h iu hnh qu trnh dy hc, n cho bit nhng thng tin v kt qu vn hnh, n phn quan trng quyt nh cho s iu khin ti u ca h (c GV v HS). Kim tra, nh gi trong qu trnh dy hc l ht sc phc tp lun lun cha ng nhng nguy c sai lm, khng chnh xc. Do ngi ta thng ni: "Kim tra -nh gi" hoc nh gi thng qua kim tra " chng t mi quan h tng h v thc y ln nhau gia hai cng vic ny. 2. NI DUNG 2: Phn tch mt s kim tra nh gi, bn hy so snh hai cch hi di y, theo bn mi cch hi c th p dng trong nhng trng hp c th no? Cu hi nh vy c p ng nhu cu kim tra nh gi theo chun KT KN ca mn hc khng? Cu hi 1: Ti sao mun nhn r mt vt no , ta phi hng trc mt v pha vt cn quan st? p n C th nu 4 : 1: Hng trc mt v pha vt cn quan st, hnh nh ca vt tp trung ti im vng. 89

2: im vng l ni tp trung cc t bo nn l t bo cm nhn mu sc. 3: Mi t bo nn c lin h vi 1 t bo thn kinh th gic thng qua 1 t bo lng cc (theo c ch 1/1) do nhn r tng chi tit ca vt. 4: Cc t bo xung quanh cng xa im vng cng khng r v phn ln l cc t bo que v mt s lng ln cc t bo que mi c lin h vi mt t bo thn kinh th gic. Cu hi 2: iu pht biu no di y l ng? Hy nh du (x) vo li ng: C quan phn tch th gic gm: a b c d e Mng li trong cu mt Dy thn kinh th gic Vng chm ca v i no a v b C a,b v c u cu tr

p n: e Thng phn hi: Cch hi th nht l cu hi kim tra ch quan thng c GV s dng (quen thuc) trong nhiu nm, loi cu hi ny c u im l GV c th "o" c mc hiu su kin thc ca HS, ng thi rn cho hc sinh kh nng trnh by qua bi vit. Nhng loi cu hi ny c hn ch l ch kim tra c t kin thc (khng kim tra c din rng) v i hi nhiu thi gian, nu GV khng u t thi gian ra cu hi th c nhiu cu s mang tnh hc thuc my mc HS d hc "t" , hc "vt". Loi cu hi th 2 l cu trc nghim khch quan. Loi cu hi ny c u im l trong mt thi gian ngn c li c th kim tra c rt nhiu kin thc khc nhau (kim tra trn din rng) HS khng th hc "t" hay hc "vt" c m phi hc hiu. Loi cu hi ny nhn chung phi ph hp vi cc mn i hi phi ghi nh nhiu nh mn sinh hc. Loi cu hi ny cng d chm i vi GV v rt khch quan (khng c s khc nhau trong chm bi nhiu GV khc nhau). Tuy nhin loi cu hi ny c nhc im l khng phn nh c qu trnh din bin t duy ca HS. khc phc nhc im ny khi s dng GV cn tng cng s lng v cht lng cc cu kim tra. 90

Loi cu hi 1 thng c dng to tnh hung khi vo bi mi hay kim tra cui giai on dy hc (cui bi, cui hc k, thi...). Loi cu hi 2 thng c dng kim tra cui bi, cui nm hc (sau khi HS hc xong c kho hc). 3. NI DUNG 3: Tp s dng trc nghim khch quan Bn hy tr li cc cu hi sau: 3.1 Bn bit nhng cu trc nghim khch quan no 3.2 Bn hy hon thnh bi tp sau bng cch sp xp tng cu hi cho sn di y ph hp vi tn loi cu hi trc. a. Cu nhiu la chn b. Cu ghp i c. Cu ng sai d. nh du () e. in vo ch trng g. Hon thin mt cu.

Cu 1: Trong cc nhn nh sau y em ng hay khng ng vi nhn nh no. a. T bo l n v cu to v n v chc nng ca c th. b. Tt c cc t bo ca c th ngi u c: mng, cht t bo v nhn. c. Ch c thn mi l c quan lm nhim v bi tit cc cht cn b. d. Cn th l tt m mt ch c kh nng nhn gn. Cu 2: Hy la chn v ghp cc thng tin ct (B) tng ng vi cc thng tin ct (A) Da ( A) a. Lp biu b Cu to da ( B) 1 - Lng v bao lng 2 - Tng sng b. Lp b 3 - Th quan 4 - C co chn lng 5 - Tng t bo sng c - Lp m di da 6 - Tuyn m hi 7 - Dy thn kinh 8 - Lp m 9 - Tuyn nhn 10 - Mch mu Cu 3: Hy la chn cc t hay cm t sau in vo ch trng trong cu cu tr nn hon chnh v hp l : A - H thn kinh B - Nron ny G - Si trc H - Cc xi np 91

C - 1 Thn D - Tip gip E - C quan tr li

I - Nhnh K - Trc L - Nao milin

Nron l n v cu to nn (1) .Mi nron bao gm (2), nhiu si (3) ..v mt si (4) Si trc thng c (5) ..Tn cng (6) .., c cc (7) l ni (8). gia cc (9) ..vi nron khc hoc vi (10) Cu 4: in vo ch chm (...) cho ng vi ni dung ca nhn nh sau: "Cy xanh ht kh... trong khng kh khi h hp" Thng tin phn hi: 3.1 Nhng loi cu trc nghim khch quan : - Cu hi la chn - Cu hi ng sai - Cu hi tm s tng ng - Cu in thm - Cu hi tr li ngn. 3.2. Cu 1: Cu ng / sai Cu 2: Cu ghp i p n : a : 2, 3, 4, 5, 9 b: 1, 6, 7, 10 c: 8 Cu 3: in ch trng. p n : 1-A 2-C 3-I 4-K 5-L 6-G 7-H 8-D 9-B 10 - E

4. NI DUNG 4: T nh gi mc vn dng i mi khu kim tra nh gi trong dy hc b mn. Bn hy tr li cc cu hi v bi tp sau: 4.1 Vic nh gi kt qu hc tp ang c hon thin theo nhng xu hng no? 4.2 Cn ch nhng g trong cu hi kim tra? 92

4.3 Bn va chm xong tp bi kim tra ca 1 lp HS theo thang im 10 bc, bn c nhng thng tin sau: - S bi lm - S trung bnh chung - im cao nht - im thp nht - im ca HS (A) - im ca HS (B) : 40 : 6,5 : 8,0 : 2,0 : 7,0 : 5,0

(A) v (B) l nhng HS trung bnh ca lp. Bn hy xc nh cc khu lng gi, nh gi, ra quyt nh i vi HS (A) v HS (B). Kt lun: 1. Kim tra nh gi khng phi l vn mi i vi GV nhng a s GV trong thc tin dy hc li cha thc s quan tm ti vn ny nn vic kim tra nh gi cn mang tnh chiu l, hi ht khng kch thch hc tp tch cc ca HS. V vy vic i mi khu kim tra nh gi trong qu trnh dy hc l yu cu cp thit ca vic i mi ni dung v phng php dy hc. 2. i mi khu kim tra nh gi trc ht l i mi trong suy ngh ca GV v vn ny. Gio vin cn vn dng nhiu hnh thc kim tra khc nhau (ni, vit) nhiu kiu cu hi kim tra khc nhau (kim tra ch quan, kim tra khch quan...) nh gi khng ch n thun l cho im cu tr li hay bi lm ca HS thy nhng sai lm v cch sa cha cc sai lm , l vic thay di ni dung v phng php dy hc ca GV t cc mc tiu dy hc (nh gi). 3. Kim tra nh gi theo yu cu chun KT KN l mt trong nhng yu cu i mi kim tra nh gi hin nay. Mi GV cn ch ng v vn dng sng to chun KT KN trong kim tra nh gi p ng yu cu i mi nh gi cht lng gio dc trong nh trng hin nay.

93

HOT NG 3.

Hng dn kim tra nh gi theo chun KT - KN


(xc nh mc ch kim tra nh gi; bin son cu hi, bi tp, kim tra; t chc kim tra; x l kt qu kim tra, nh gi)

Tm hiu yu cu ca vic s dng ti liu Hng dn chun KT - KN trong kim tra nh gi


1. Mc tiu: - Tm hiu mc tiu ca mn hc; - Xc nh ni dung v phng php KTG trong dy hc Sinh hc THPT.
-

Yu cu s dng ti liu Hng dn Chun KT - KN trong KTG. HV xc nh c mc tiu ca mn hc. THPT.

2. Kt qu mong i: - HV m t ng ni dung v phng php KTG trong dy hc Sinh hc


-

HV s dng ti liu Hng dn chun KT - KN trong kim tra nh gi. Sn phm cc ni dung tho lun nhm. Quan st cc thnh vin tham gia. Nghe cc thnh vin trao i ti cc nhm.

3. Phng tin nh gi:

4. Ti liu cn: - Cc mnh ghp - Vn bn c ch trng HV in tip ni dung - on Video 5. Tin trnh thc hin: Khi ng: Tr chi "Phng vin" - T chc: Chi theo nhm (mi nhm gm 5-7 thnh vin).
-

Cch tin hnh: Mi nhm c 1 HV xung phong lm "phng vin" phng vn cc HV trong nhm mnh v cch s dng ti liu. Mt HV lm th k ghi li chnh, thu c trong qu trnh phng vn. Sau , i li, mt ngi c phng vn li l "phng vin", mt ngi ghi chp phng vn li m bo ai cng tr li cu hi phng vn. Cc HV tham gia chi c th t thm cc cu hi khc.

- Kt thc tr chi, GV yu cu i din cc nhm tm tt li k qu thu c ca tr chi "Phng vin" v bnh lun: Qua tr chi cc bn rt ra c iu g? 94

- Pht biu mc tiu hot ng.


- GV giao nhim v cho hc vin: chia 4 nhm, pht ti liu cho mi nhm, gii

thiu cch lm vic ca mi nhm. - Hng dn nhim v cn thc hin: c mt s ch trong ti liu ri sp xp ni dung theo s . in t vo ch chm chm trong cu sau: Khi nim mc phn ng: Tp hp cc ...................... ca cng mt ........................ tng ng vi cc ...................................... l mc phn ng ca kiu gen.
Tgian Hot ng ca GV Hot ng ca hc vin Ghi ch

10 pht

GV giao nhim v cho nhm. T chc tr chi

- Theo di. Thc hin tr chi. - Pht biu mc tiu hot ng 3

Chun b tm l hc tp

35 pht

- Hng dn nhim v cn thc hin: c mt s ch trong ti liu sp xp ni dung theo s .

tch cc - c hng dn, yu cu gii y l thch nu cn. hot ng - Tng HV v nhm nhn nhim tm hiu v GV giao cho v t nghin cu yu cu s c nhn trong vng 15 pht: + c dng ti liu nn c

- Kim tra m bo mt s ch

ngi tham gia hiu - Mi nhm tho lun (30 pht) v ngha c h cn lm g. trnh by cc tng ca nhm gip HV Thng bo thi gian cho trn bn trong chiu bng my khai thc giai on ny l 35 pht. - Theo di cc c nhn v cc nhm lm vic v khi cn c cc h tr kp thi cho tng hc vin v tng nhm. overhead hoc trnh chiu ni dung powpoint (5 pht). Trong khi cc ti liu nhm trnh by, mi HV cn ghi mt cch li nhng ni dung chnh ca bn ng yu bo co ca nhm ang trnh by cu. v ghi ra giy cc kin nhn xt tn ng hay khng cng nh cc kin b sung (nu c ). 6. Tng kt v nh gi: - Tr li cc thc mc ca HV. 95

- nh gi kt qu lm vic ca HV v ca cc nhm. - Cht li cc im chnh ca hot ng, v ni dung, v k thut, hng dn s dng. Kt lun: - nh gi phi i chiu vi mc tiu, nhm thu c nhng tn hiu phn hi gip nh gi c kt qu hc tp ca HS xem t c mc tiu ra hay cha, ng thi gip GV iu chnh phng php dy nhm t kt qu ti u. nh gi, do vy phi m bo tnh chnh xc, khch quan v ton din. Ngoi nh gi ca GV, phi gip HS nng dn nng lc t nh gi. nh gi mt mt ng vin khch l vic hc tp ca HS, mt khc phi gip HS iu chnh v xc nh cch hc. Cch nh gi khng ch qua kim tra u gi, kim tra cng c bng hi ming, bng cu hi vit, bng cu hi trc nghim m cn phi quan tm ti nh gi qua hot ng hc tp ca HS trong sut tin trnh ca tit hc v qua qu trnh hc tp trong nm hc v b mn.

96

HOT NG 4.

Thc hnh s dng Hng dn chun KT-KN kt hp vi SGK son kim tra Sinh hc THPT
1. Mc tiu: - Hc vin thc hnh bin son mt kim tra; bit xc nh ng mc tiu v kin thc v k nng ca bi kim tra.
-

Hc vin bit cch s dng Hng dn chun KT - KN, SGK son kim tra. Vn dng c cc k thut hc vo son kim tra.

2. Kt qu mong i: - HV son ging c mt kim tra, bit vn dng ni dung chun KT-KN, bit cch s dng HD chun KT-KN kt hp vi SGK trong qu trnh son kim tra. - Vn dng c cc k thut hc thit k cc cu hi ca bi kim tra. - Trao i, tho lun lm r cc vn hc vin cn vng mc 3. Phng tin nh gi: - kim tra ca cc nhm - Bo co ca nhm, cc kin chia s - Quan st cc thnh vin tham gia 4. Ti liu cn: - Sch gio khoa, HD thc hin chun kin thc, k nng ca lp 6,7,8, 9 - Bng ph hoc giy trki, bt d, bng dnh hai mt. 5. Tin trnh thc hin: Khi ng: Tr chi Con gi hn con trai? GV vit ln bng cu Con gi m mng hn con trai?. Chia lp thnh 2 i, c 2 trng ti theo di. Cc i ln lt thay phin nhau tm cc t ly bt u bng ch m thay vo trong ngoc th cho t m mng (V d: mnh m, m mng); i no ht vn, cn t trc s thua. Lu nu lut chi (khng dng t c tnh cht xc phm, t ngha xu/by, v.v. Nu phm lut s b x thua).
- Pht biu mc tiu hot ng 4.

- GV giao nhim v cho hc vin: chia 4 nhm, gii thiu cch lm ca mi nhm. 97

- Hng dn nhim v cn thc hin: c mt s ch trong ti liu Hng dn dy hc theo chun KT - KN so snh vi Chng trnh v SGK son 1 kim tra 45 pht.
Tgian

Hng dn cch s dng ti liu kt hp vi s dng SGK. Nhng lu khi s dng ti liu. Lu khi son kim tra thc hnh.
Hot ng ca GV Hot ng ca hc vin Ghi ch

5 pht

GV giao nhim v cho nhm. T chc tr chi

- Theo di. Thc hin tr chi. - Pht biu mc tiu hot ng 4

Chun b tm l hc tp

35 pht

- Hng dn nhim v cn thc hin: c mt s ch trong ti liu sp xp ni dung theo s .

tch cc - c hng dn, yu cu gii thch y l nu cn. hot ng - Tng HV v nhm nhn nhim v gip HV GV giao cho v t nghin cu c p dng nhn trong vng 5 pht: chun KT ra kim tra.

- Kim tra m bo + c ti liu, xc nh mc tiu KN d ngi tham gia hiu kim tra. c h cn lm g. + Son mt kim tra 45 pht. Thng bo thi gian - Mi nhm tho lun (10 pht) v cho giai on ny l 35 trnh by cc tng ca nhm trn pht. - Theo di cc c nhn v cc nhm lm vic kp thi cho tng hc vin v tng nhm. bn trong chiu bng my overhead hoc trnh chiu powpoint (20 pht). Trong khi cc nhm trnh dung chnh ca bn bo co ca nhm ang trnh by v ghi ra giy cc kin nhn xt tn ng hay khng cng nh cc kin b sung (nu c). 6. Tng kt v nh gi: - Tr li cc thc mc ca HV. - nh gi kt qu lm vic ca HV v ca cc nhm. - Cht li cc im chnh ca hot ng, hng dn s dng ti liu. THO LUN 98

v khi cn c cc h tr by, mi HV cn ghi li nhng ni

Ch 1. nh hng i mi nh gi kt qu hc tp ca hc sinh: nh gi ci g? Nhm mc ch g? Dng hnh thc g? Ch 2. nh gi qu trnh Ch 3. nh gi kt qu u ra Ch 4. Cc hnh thc nh gi: T lun v trc nghim Ch 5. Thc hnh xy dng cu hi trc nghim khch quan. Ch 6. Hng dn hc sinh t nh gi bng hnh thc trc nghim khch quan. Bi tp: c v phn tch cc kim tra sau, theo bn mi kim tra ny c bin son ph hp vi i mi kim tra nh gi theo chun KT KN hay cha? kim tra mt tit Sinh hc 12 Cu 1. Nu s khc nhau trong qu trnh phin m v dch m ca sinh vt nhn thc v sinh vt nhn s. Cu 2. Nu nhng bin d khng lm thay i cu trc v s lng NST? So snh cc bin d ? Cu 3. mt loi thc vt c hoa mu v hoa mu trng. Ngi ta lai 2 th hoa v trng vi nhau, F1 thu c 505 hoa v 500 hoa trng. Cho F1 giao phi vi nhau F2 thu c 700 hoa v 902 hoa trng hy bin lun v vit s lai minh ho. Cu 4. Hy gii thch ti sao ADN cc sinh vt c nhn thng bn vng hn nhiu so vi cc loi ARN. nhit m phn t ADN mch kp b tch thnh 2 si c gi l nhit nng chy. Hy cho bit on ADN c cu trc nh th no th nhit nng chy cao v ngc li?

99

Phn

HNG DN T CHC TP HUN TI CC A PHNG

100

HOT NG 1.

Nghin cu mc tiu, ni dung, i tng, iu kin bi dng


1. MC TIU 1.1. V kin thc - HV xc nh ng mc tiu, ni dung, i tng, iu kin bi dng GV ti a phng mnh. - HV lit k c cc mc tiu, ni dung, i tng, iu kin bi dng GV ti a phng mnh. 1.2. V k nng - HV rn c k nng t chc tp hun a phng. 2. NI DUNG V CCH TIN HNH - Ni dung v hnh thc tp hun cc a phng cn tin hnh nh B tp hun cho gio vin ct cn. - Cn nghin cu mc tiu, ni dung, i tng, iu kin bi dng bng cc phiu kho st, thm d (xem mu phiu kho st hot ng 3 v phn ph lc). - Xy dng k hoch chi tit t bi dng, tp hun (thi gian, a im, s lng, yu cu). - Xc nh nhu cu, nh gi kt qu t bi dng (thng qua cc mu phiu thm d, kho st trc v sau t bi dng). - Ch n vic t chc cc hot ng ca GV, ging vin to iu kin cho tt c GV u c suy ngh nhiu, lm nhiu v trao i nhiu. - Tng cng tnh thc hnh trong t tp hun. - Pht huy tnh ch ng sng to ca GV trong t tp hun. Ton b ti liu ca B m trang b cho HV l nhng ti liu tp hun. Cn c vo ti liu ny, HV vn dng cho ph hp vi tng a phng ca mnh. C th: 1. i vi cn b qun l. - Nm vng ch trng i mi gio dc ph thng ca ng, Nh nc; nm vng mc ch, yu cu, ni dung i mi th hin c th trong cc vn bn ch o ca Ngnh v chng trnh, chun KT KN v SGK; v PPDH, s dng phng tin, thit b dy hc, hnh thc t chc dy hc v kim tra nh gi. - Nm vng yu cu dy hc bm st chun kin thc, k nng trong chng trnh GDPT, ng thi tch cc i mi PPDH (chng c chp).

101

- C bin php qun l v thc hin i mi PPDH c hiu qu; thng xuyn kim tra nh gi, thc hin hot ng dy hc theo nh hng dy hc bm st chun kin thc, k nng v tch cc i mi PPDH. - ng vin khen thng kp thi nhng GV thc hin c hiu qu ng thi ph bnh nhng GV cha tch cc i mi PPDH, dy qu ti do khng bm st Chun kin thc, k nng. 2. i vi gio vin - Bm st Chun kin thc, k nng thit k bi ging nhm t c cc yu cu c bn, ti thiu v kin thc, k nng. Khng qu ti v qu l thuc hon ton vo SGK, khng c dy ht ton b ni dung SGK. - Da trn c s yu cu v kin thc, k nng trong hng dn thc hin chun kin thc k nng gio vin vn dng sng to, linh hot cc phng php, k thut dy hc nhm pht huy tnh tch cc, ch ng, sng to, t gic hc tp ca hc sinh. -Trong t chc cc hot ng hc tp trn lp gio vin cn linh hot hn, t chc cc hot ng hc tp ph hp vi i tng hc sinh ca mnh. -Thit k v hng dn HS trao i, tr li cc cu hi, bi tp nhm nm vng, hiu c nhng yu v kin thc, k nng. - a dng ho cc hnh thc t chc dy hc nhm to s hng th cho HS qua gip HS nm vng v hiu su sc chun kin thc, k nng ca Chng trnh gio dc ph thng. - Trong vic dy hc theo Chun kin thc, k nng cn ch trng vic s dng hiu qu cc thit b dy hc; ng thi ng dng cng ngh thng tin trong dy hc mt cch hp l.

102

HOT NG 2.

Xy dng k hoch chi tit t bi dng, tp hun


1. MC TIU 1.1. V kin thc - HV xy dng c k hoch bi dng GV ti a phng mnh. - HV lit k c cc ni dung bi dng GV ti a phng mnh. 1.2. V k nng - HV rn c k nng t chc tp hun a phng. 2. NI DUNG V CCH TIN HNH - Hng dn cch thc hin nhim v: ln k hoch bi dng cho nhm chuyn mn trng cn da trn k hoch ging dy ca trng v ti liu tp hun ca B GD&T. - Hng dn cch vit k hoch: nhng ni dung cn trnh by. - Nhng lu khi vit k hoch: nhng sai lm c th c, cch khc phc. Sau y chng ti xin gii thiu mt k hoch bi dng cc HV tham kho K HOCH CHNG TRINH TP HUN GIO DC S DNG NNG LNG TIT KIM V HIU QU Mn Cng ngh THPT 1. Thi gian va ia im tp hun tp hun T ngay 15 n ngay 16 thang 12 nm 2009 ia im: Tai Cao ng S phm Trung ng 2. Muc tiu tp hun Muc tiu chung:
Nng cao nng lc cho Gio vin ct cn mn Cng ngh THPT thc

hin c PPDH tch hp ni dung gio dc s dng nng lng tit kim v hiu qu. Muc tiu cu th
Cung cp kin thc va phng phap v giang day ni dung gio dc s

dng nng lng tit kim v hiu qu trong mn Cng ngh THPT. Cung cp phng phap,vn dng k thut dy hc tch cc cho giao vin;
Gii thiu v tai liu giang day ni dung gio dc s dng nng lng tit

kim v hiu qu.

103

Ly y kin cua hoc vin trao i kinh nghim v PPDH tch hp ni dung

gio dc s dng nng lng tit kim v hiu qu. 3. Kt qua mong i Sau khoa tp hun ngi tham gia co th:
Lnh hi v nng cao nhn thc, kin thc v gio dc s dng nng lng tit

kim v hiu qu ca gio vin Cng ngh THPT.


C kh nng khai thc cc ni dung v gio dc s dng nng lng tit kim

v hiu qu trong mn hc.


Nu c mc tiu, ni dung, a ch v mc tch hp gio dc s dng nng

lng tit kim v hiu qu.


C kh nng vn dng cc k thut hc tp tch cc vo son, ging cc bi tch

hp gio dc s dng nng lng tit kim v hiu qu trong mn Cng ngh THPT.
C thi tch cc trong vic trin khai, thc hin vic dy hc tch hp ni

dung gio dc s dng nng lng tit kim v hiu qu trong mn Cng ngh THPT. 4. Phng tin nh gi - Quan st hot ng ca cc thnh vin v ca cc nhm - Kt qu bo co v ging bi ca cc nhm Ti liu cn:
-

Sch gio khoa Cng ngh THPT/bn photo bi cn son ging

- Giy A0, bt d, ko, bng dnh - Giy trng A4 - Giy mu A4 - T ri ti liu phc v cho dy cc k thut hc tch cc 5 . K hoch Thi Hot ng ca Hot ng ca ngi tham gia Gii thiu v n nh t chc lp Tm hiu mc ch ca kha tp hun GV chun b - Hot ng nhm Ghi ch gian ngi hng dn Bui 1 1. Lm quen T chc lp 2. T chc tm hiu mc ch, phng php ca kha

tp hun 3. T chc hot ng vi cc - Tham gia cc hot ng k thut hc tp tch cc. GV - Bo co kt qu 104

chun b cc ti liu cho hot - Cc nhm chia s ng. Bui 2 1. T chc hot ng tm a ch, ni dung tch hp trong mn Cng ngh THPT 2. Vn dng cc k thut hc tch cc vo son bi c th tch hp ni dung s dng NLTK v hiu qu Bui 3 1. Son bi c th tch hp ni dung s dng NLTK v hiu qu c kt hp vi nh gi v gio dc s dng NLTK v hiu qu. 2. T chc cho hc vin ging bi. 3. nh gi kha tp hun 4. Tng kt kha tp hun Bi tp vn dng: 1. Theo anh (ch) k hoch nu trn c nhng im no thnh cng v cn b sung thm ni dung g c mt k hoch hon chnh. 2. Anh (ch) hy son ra k hoch bi dng GV mn Sinh hc THPT a phng mnh trong 03 ngy. Theo anh (ch), trong iu kin hin nay a phng mnh nu t chc bi dng GV mn Sinh hc THPT th cn bi dng ni dung g v c th gp nhng kh khn no? Cch khc phc nhng kh khn tr ngi ? i din nhm ging bi tch hp HV nh gi. HV vit phiu tr li. Giy A0 Phiu nh gi Cc nhm son bi - Tham gia cc hot ng - Bo co kt qu - Cc nhm chia s Cc nhm son bi S dng cc k thut dy hc tch cc GV chun b giy A0, hoc bn trong Giy A0

105

HOT NG 3. Xc nh nhu cu, nh gi kt qu t bi dng thng qua cc mu phiu thm d, kho st (trc v sau t bi dng) 1. Mc tiu: - HV lm c k hoch v ni dung tp hun bi dng gio vin b mn a phng (t chuyn mn trong mi trng). - HV vn dng cc k thut ln lp t chc cc hot ng da trn ti liu tp hun ny. - Tng kt nh gi kha tp hun gip GV v cc HV nhn nhn li cc cng vic lm, nh gi mt thnh cng cng nh nhng vn cn hn ch cn khc phc nh hng cho nhng hot ng tip theo. 2. Kt qu mong i: - Mi HV u t mnh xy dng c k hoch v ni dung bi dng gio vin b mn t chuyn mn trong mi trng. - Mi HV u vn dng thnh cng cc k thut ln lp t chc cc hot ng da trn ti liu tp hun ny. - Mi HV u vn dng thnh cng ni dung chun kin thc, k nng v bit dy hc, kim tra nh gi theo chun. - Tng kt nh gi kha tp hun thnh cng. 3. Phng tin nh gi:
-

T k hoch ca cc c nhn. Bo co ca HV, cc kin chia s. Quan st cc thnh vin tham gia. 4. Ti liu cn: - Sch gio khoa, Hng dn thc hin chun kin thc, k nng ca lp 10, 11, 12 - K hoch hot ng ca trng THPT. 5. Tin trnh thc hin: Khi ng: Tr chi Lm quen nh tn GV chia lp thnh 4 i, c 2 trng ti theo di. Cc i ln lt thay phin nhau ln bng ng mt hng theo trnh t tn HV. Lut chi: ng theo vn a, b, c. Nu HV phm lut s ht hoc k chuyn hoc lm mt hnh ng no . Lu : c th thay i lut cho cc i nh ng theo trnh t nm sinh, nm cng tc, hay theo 12 con gip, to khng kh vui nhn. 106

- Pht biu mc tiu hot ng 3.

- GV giao nhim v cho hc vin: lm vic c nhn, gii thiu nhim v ca mi HV. Tgian Hot ng ca GV 5 GV giao nhim v cho pht 30 pht HV. T chc tr chi. - Hng dn nhim v cn thc hin: ln k hoch bi dng cho nhm chuyn mn trng. Hot ng ca hc vin - Theo di. Thc hin tr chi. - Pht biu mc tiu hot ng 3 - c hng dn, yu cu gii thch y l nu cn. cho v t nghin cu c nhn hot ng c th chia - Tng HV nhn nhim v GV giao gip HV + c ti liu, xc nh mc tiu s kinh vi ng Ghi ch

- Kim tra m bo bi dng cho ng nghip nghim ngi tham gia hiu trng. Thng bo thi gian pht. cho giai on ny l 35 - Mt s HV trnh by cc tng pht. - Theo di cc c nhn lm vic v khi cn c cc h tr kp thi cho tng hc vin. ca mnh (05 pht). Trong khi cc HV trnh by, mi HV cn ghi li nhng ni dung chnh ca bn bo co ca HV ang trnh by v ghi ra giy cc kin nhn xt tn ng hay khng cng nh cc kin b sung (nu c). 6. Tng kt v nh gi: - Tr li cc thc mc ca HV. nh gi kt qu lm vic ca HV. - Cht li cc im chnh ca hot ng, hng dn lp k hoch bi dng. Hng dn GV tr li cc bng sau: I- GING DY TRN LP 1. Tnh trn tng s thi gian gio vin dy trong 1 nm, thi gian trung bnh hc sinh: 1. Nghe gio vin ging bi v hng dn gii cc bi ton 2. Ghi chp t bi ging v SGK 107
Khng 10% hoc t hn 11 25% 26 50% Nhiu hn 50%

c h cn lm g. + Son mt k hoch bi dng 10 nghip.

3. S dng my vi tnh gii bi tp trong sch gio khoa hoc bi tp do gio vin giao 4. Trnh by hoc m t cc bc gii bi ton trc c lp 5. S dng cc thit b dy ton 6. S dng cc dng c o c (VD: Thc k, Compa, cn) 7. S dng cc phng php thu thp d liu (VD: Cc kho st, thm d) 8. T lm cc bi tp 9. Lm cc bi tp theo nhm 10. Tham gia cc hot ng ngoi kho theo lp 11. S dng my tnh hc 12. S dng my vi tnh hc 13. Hc cc khi nim t cc ti liu ngoi SGK 14. Lm bi trc nghim, kim tra II- KIM TRA & NH GI 2. Thng bao lu Thy/ Khng C s dng mt trong nhng cch sau y nh gi/kim tra hc sinh trong lp 1. Hnh thc khch quan (VD: nh trc nghim, chn ng hoc sai) 2. t nhng cu hi tr li ngn v d yu cu hc sinh thc hin cc thao tc bng my vi tnh 3. t nhng cu hi m m hc sinh phi gii thch hoc chng minh 4. Lm cc bi tp thc 108 bao gi 1-4 ln/nm 1-3 ln/nm 1-3 ln/tun 4-5 ln/tun

hnh 5. Thuyt trnh c nhn hoc theo nhm III- YU T NH HNG N CNG TC GING DY Nhng yu t no sau y c nh hng n cng tc ging dy ca Thy/ C v mc nh hng 1. Kin thc khi cn hc i hc 2. Kinh nghim khi tham gia cc lp bi dng gio vin 3. Khung chng trnh chun quc gia 4. Khung chng trnh chun ca S GD&T 5. SGK v sch hng dn gio vin 6. S chun b kin thc cho hc sinh lp cao hn 7. S chun b ca HS cho cc k thi 8. Phn hi, nh gi ca cp qun l 9. Cc nhu cu c bit ca hc sinh 10. Ph huynh hc sinh/ x hi Ghi ch: A: Khng p dng; B: C nh hng rt xu; C: C cht nh hng xu; D: nh hng t hoc khng nh hng; E: C cht nh hng tt; G: nh hng rt tt. IV- CC CHUN B CHO GI GING TRN LP: Thy/ C nhn thy mnh chun b mc no 1. Dy mn hc c phn cng 2. C quan tm n hc sinh khi son bi ging 3. Nng cao kh nng nhn thc ca hc sinh i vi mn hc 4. T chc cho hc sinh thc hnh 5. Cho hc sinh lm vic theo nhm 6. Nghe v t cc cu hi nh gi mc hiu bi ca hc sinh 7. S dng SGK 8. S dng cc trang thit b dy hc 9. S dng nhiu cch nh gi kt qu hc tp ca hc sinh 10. Khuyn khch cc hc sinh n tham gia tch cc cc hot ng trong lp 109 A B C D A B C D E G

11. Khuyn khch cc hc sinh dn tc thiu s tham gia tch cc cc hot ng trong lp Ghi ch: A: Chun b khng tt; B: Chun b t; C: Chun b tt; D: Chun b rt tt V- CC TR NGI 5. Yu t no sau y Thy/ C cho l kh khn cho cng tc ging dy ca gio vin v mc no 1. Trnh hc sinh thp hn trnh chung ca lp 2. S s lp hc 3. Hc sinh ngh hc 4. C sn SGK v Sch hng dn gio vin 5. C sn cc ti liu hc tp khc 6. a im trng hc 7. C s vt cht nh trng Khng tr ngi nhiu t tr ngi Khng c kin C tr ngi Rt nhiu tr ngi

110

HOT NG 4.

NH GI KT QU LP HC BI DNG GIO VIN


1. Mc tiu: - Gip NHD pht hin nhng g cn pht huy cng nh nhng yu km trong qu trnh tp hun c bin php khc phc trong cc kha bi dng tip theo.
-

Thng qua hnh thc t nh gi mnh, NHD mun t mnh a ra v d v cch thu thp thng tin phn hi trong t nh gi hc vin tham kho.

2. Chun b: Chun b phiu nh gi vi cc cu hi c th hc vin in nhm thu thp thng tin phn hi v kha hc. 3. Tin trnh thc hin:
Tgian Hot ng ca GV Hot ng ca hc vin Ghi ch

5 pht 10 pht

GV giao nhim v cho HV. - Hng dn nhim v cn thc hin: cch thc tr li cc cu hi ghi trong phiu trng cu kin hc vin.

- Theo di. Pht biu mc tiu hot ng 7 - c hng dn, yu cu y l gii thch nu cn. hot ng - Tng HV ngh hc nh gi

- Kim tra m bo ngi tham gia vin in vo phiu tr kha tp hiu c h cn lm g. Thng bo li v np li cho ging hun thi gian cho giai on ny l 10 pht. vin.. - Theo di cc c nhn lm vic. - nh gi tng kt. Nu nhng thnh cng v im cn hn ch ca kha tp hun. - HV tr li phiu (10 pht). HV c th pht biu c nhn hoc ht chia tay,

4. Tng kt v nh gi: - Tr li cc cc gp ca hc vin nu c. - Cm n s nh gi ca HV. Phiu gp cho kha bi dng Mi HV trc ht hy nghin cu cc cu hi ghi trong bng trng cu kin hc vin v xin vui lng tr li y cc cu hi cng chi tit cng tt. Ngoi ra, nu c nhng g cn gp thm xin mi ngi hy in thm vo. Hc vin c th tn mnh hoc khng cn tn vo phiu trng cu. I. V t chc kha bi dng: 111

Cu 1: Bn thy thi gian tp hun nh vy l: A. Tm . B. Khng C. Qu tha D. Theo bn bao ngy l thch hp Cu 2: Bn thy phn b ni dung tp hun nh chng trnh c thch hp khng? Nu cn iu chnh th nn iu chnh nh th no? .............................. Cu 3: Bn thy khu t chc kha bi dng c iu g hi lng, iu g cha hi lng (nu c nn cho kin c th). Cu 4: Bn c gp g khc cho Ban t chc? II.V ging vin Cu 5: Bn c hi lng v i ng bo co vin (ging vin) ni chung? Cu 6: Bo co vin no bn ng nht? (Nu c th im g bn thy tm c) Cu 6: Bo co vin no bn thy cha t yu cu? Nu l do c th nu c th. Cu 7: Bn c kin g khc cho cc bo co vin (xin ghi cng c th cng tt).

112

PH LC 1. Cc mu biu, phiu s dng trong t tp hun 1.1. Cc bng biu


Bng 1. VN BI DNG GIO VIN Xin Thy/ C vui lng nh du vo cc ct di y: 1. Tng s thi gian Thy/ C tham gia cc kha bi dng chuyn mn. Khng c tham gia t hn 6 gi 6 - 15 gi 16 - 35 gi Nhiu hn 35 gi 2. Trong tt c cc kha bi dng chuyn mn Thy/ C tham gia trong 3 nm va qua, nhng yu t no sau y c ch trng 1.o su hn v kin thc chuyn mn 2. Bit c hc sinh hiu g v mn hc 3. Hc c cch s dung cc chin lc ging dy theo hng t vn 4. Hc c cch s dng SGK 5. Hc c cch s dng dng dy hc 6. Hc c cch s dng cng ngh khi ging dy trn lp 7. Hc c cch nh gi kt qu hc tp ca HS 3. Trong tt c cc kha bi dng chuyn mn Thy/ C tham gia, hy nh gi mc nh hng ca cc kha bi dng trong 3 nm va qua cc yu t sau: 1.o su hn v kin thc chuyn mn 2. Thu c thng tin HS hiu g v mn hc 3. Hc c cch s dung cc chin lc dy hc theo phng php tch cc 4. Hc c cch s dng SGK, SGV 5. Hc c cch s dng dng dy hc 6. Hc c cch s dng cng ngh khi ging dy trn lp 7. Hc c cch nh gi kt qu hc tp ca hc sinh 8. Hc c cch s dng CT v Chun KT - KN nh hng t hoc khng nh hng Chc chn Thy/ C ang p dng trn lp hc L nguyn nhn Thy/ C thay i cch dy Khng c ch trng Hu nh khng c ch trng Ch trng mt t Kh ch trng c ch trng rt nhiu Trong vng 12 thng Trong vng 3 nm

1.2. Cc Phiu hc tp 113

Phiu s 1. Bi tp in t v t tiu cho on vn S dng cc t hay cm t cho trc sau y in vo ch trng trong mi cu sau sao cho ph hp. Lu : mt t hay mt cm t c th c dng 1 ln hoc nhiu hn 1ln hay khng s dng n. Khi hon thnh bn hy t tiu cho on trch . Cc t v cm t cho trc: Ngi qun l, Ngi iu hnh, Ngi tha hnh; mc ch, mc tiu, k vng; kh nng, k nng; tng ng, tng t, tng xng.
a. Cch thc qun l m tt c nhng ngi c kin thc, ..................

v .................... u c tham gia vo vic ra quyt nh.


b. V bn cht con ngi khng phi l th ng hay chng i ................... ca

t chc m h ch l kt qu ca nn gio dc trong nh trng v mi trng x hi (mi trng bn ngoi).


c. Con ngi lun c sn ng c, .................., trch nhim, v sn sng p ng

c cng vic.
d. .............................. chnh l cc iu phi vin thc th la chn cc iu

kin v phng php thc hin tt nht t chc c th t ti ....................... mong mun.
e. V th nn ..................... ca cc nhn vin cng tng t v c lin quan

n ........................... ca t chc.
f. Mi quan h ca cc t chc c xy dng trn c s s .....................

v ..................... v lnh vc cng vic. Vic ra quyt nh v mc quyn hn v nhng vn khc nhau li ph thuc vo ......................... v lnh vc ph trch ca tng nhm. Thng th m hnh ph bin l theo chiu ngang hn l theo hng t trn ngn xung gc.

114

p n Phiu hc tp s 1
a. Cch thc qun l m tt c nhng ngi c kin thc, k nng v kh nng u

c tham gia vo vic ra quyt nh.


b. V bn cht con ngi khng phi l th ng hay chng i mc tiu ca t

chc m h ch l kt qu ca nn gio dc trong nh trng v mi trng x hi (mi trng bn ngoi).


c. Con ngi lun c sn ng c, kh nng, trch nhim, v sn sng p ng

c cng vic.
d. Ngi qun l chnh l cc iu phi vin thc th la chn cc iu kin v

phng php thc hin tt nht t chc c th t ti mc tiu mong mun.


e. V th nn mc tiu ca cc nhn vin cng tng t v c lin quan n mc

tiu ca t chc.
f. Mi quan h ca cc t chc c xy dng trn c s s tng ng v mc

tiu v lnh vc cng vic. Vic ra quyt nh v mc quyn hn v nhng vn khc nhau li ph thuc vo k nng v lnh vc ph trch ca tng nhm. Thng th m hnh ph bin l theo chiu ngang hn l theo hng t trn ngn xung gc. Ch : PHNG THC QUN L MI (Trch lc t cun Training for Transformation, Book III ca S. Timmel et al)

115

2. Cc ti liu, gio n, kim tra tham kho 2.1. Cc ti liu tham kho K thut thit k cu hi (5W1H) Cc CH nn din t sao cho c th kim tra c nhiu lnh vc v mc hc khc nhau ca HS nh: nh, hiu, vn dng, k nng, thi . C th s dng cc t nghi vn chung v phm cht, v phng thc, v nguyn nhn, v kt qu, v mi quan h, so snh, chng minh, ... to ra cc CH c th. 1. Nhng CH nhm khai thc vn tri thc, vn sng, nhng hiu bit c ca HS c th dng cc t hi chung nh sau: - Em bit g v.......? - Cho mt v d v......? 2. Nhng CH i hi HS phi gii thch c th dng cc t hi chung nh sau: - Hy gii thch ti sao........? - Em c th gii thch nh th no v ........? 3. Nhng cu hi i hi HS phi phn tch, so snh c th dng cc t hi chung nh sau: - Nu r nhng im ging nhau, khc nhau gia ......v......l g? - Nhng c im no chng t..............? 4. Nhng CH i hi HS nu ln nhng phn on, nhng d on, nhng gi nh ca mnh (trong gii quyt vn , nghin cu,...) c th dng cc t hi chung nh sau: - iu g s sy ra nu.......? - Th d on xem.........nh th no? khi/nu....... - Hin tng c th sy ra khng nu....... Ngoi ra, trong CH nn s dng cc ng t nh: phn tch, chng minh, so snh, nh ngha, nh gi, gii thch, xc nh, minh ho, lin h, tm tt, m t qu trnh,... K thut thit k bi tp Khi thit k BT sinh hc, iu quan trng l nm vng cc du hiu bn cht ca h thng khi nim sinh hc, tnh quy lut ca hin tng sinh hc, mi lin quan gia cc yu t cu trc nn tng cp t chc sng v c bit l phi t cc i tng trong MT ca n. Trn c s cho php khi qut ho tri thc sinh hc thnh m hnh BT, bi ton c s h tr ca cng c ton hc, gip ta c th gii c hng lot cc bi ton sinh hc ny sinh trong thc tin. C nhiu BT l nhng yu cu hay 116

lnh HS t lc lm trc nh (su tp mu ti liu trc quan, nghin cu SGK, ). Thng nhng BT loi ny nhm to thng tin cho vic t v tr li cc CH. Nh vy cu trc cc bi tp loi ny thng c 2 phn chnh: Lnh thc hin to ra thng tin, ti liu c tnh nguyn liu cung cp cho phn th hai ca BT l phn CH m HS phi gia cng t liu do phn th nht cung cp. C nhiu BT l nhng ton, khi HS phi s dng cng c ton hc gii. Bi ton bao gi cng c cu trc bi hai phn chnh l iu kin, ci cho v ci cn tm. Tuy nhin, khi s dng cng c tnh ton thit k cc BT, gii cc BT cn lu ra thm CH HS l gii, bin lun lm cho tri thc sinh hc c su sc hn trnh ton hc ho ni dung sinh hc, ngha l lm cho mc ch lm ton ni tri hn mc ch lnh hi kin thc sinh hc. Nh vy khi dng cc m hnh, cng thc ton hc c gng hng vo gii thch cc vn sinh hc m c th lng ho cc quan h bng cc i lng ton hc

Phiu "Hng dn thc hnh k thut 6 chic m t duy"


ngha ca tng loi m - Dng 6 ci m i din cho 6 kiu/dng thc ca suy ngh. N cp n chiu hng suy ngh hn l tn gi. Mi m c mt mu (m mu ny ch i din cho duy nht 1 cch thc ca suy ngh). - Mi ngi u s tham gia gp . Tu theo kiu kin m ngi s ngh i m mu g. - Cc m khng c dng phn loi c nhn mc d hnh vi hay thi quen ca c nhn dng nh hay c v thuc v loi no . N ch c tc dng nh hng suy ngh trong khi thnh vin trong nhm cho kin i ln m thi . Lu rng, 6 chic m ny ch l mt cch thc tng trng, khng cn phi c 6 ci m tht khi tin hnh k thut ny. M Kiu/dng thc ca suy ngh trc mt vn Nhn nhn s vt, hin tng hay vn xy ra mt cch khch quan. Mt s cu hi c th s dng: - Chng ta c nhng thng tin g v vn ny? 117

- Chng ta cn c nhng thng tin no lin quan n M trng vn ang xt? - Chng ta thiu mt nhng thng tin, d kin no? Nhn nhn s vt, hin tng hay vn xy ra theo cm tnh, trc gic. Mt s cu hi c th s dng: - Cm gic ca ti ngay lc ny l g? - Trc gic ca ti mch bo iu g v vn ny? M - Ti thch hay khng thch vn ny? Nhn nhn s vt, hin tng hay vn xy ra theo gc cch lc quan, logic, ch n mt tch cc, cc li ch ca vn . Mt s cu hi c th s dng: - Nhng li ch ca vn /d n,....ang c xem M vng xt l g? - u l mt tch cc ca vn /d n ny? - Liu vn /d n Nhn nhn s vt, hin tng hay vn xy ra theo gc ph phn, bi quan, ch n mt hn ch, tiu cc ca vn . Mt s cu hi c th s dng: - Nhng rc ri, nguy him no c th xy ra? M en - Nhng kh khn no c th pht sinh khi tin hnh lm iu ny? - Nhng nguy c no ang tim n? Nhn nhn s vt, hin tng hay vn xy ra theo gc sng to, pht trin. Mt s cu hi c th s dng: - C nhng cch thc khc thc hin iu ny khng? M xanh l cy - Chng ta c th lm g khc trong trng hp ny?
-

Cc li gii thch cho vn ny l g?

Nhn nhn s vt, hin tng hay vn xy ra theo gc ngi t chc, kim sot qu trnh t duy, ngi lnh o/trng nhm. Vai tr ca ngi i m xanh da tri l: 118

- Xc nh trng tm v mc ch tho lun cho M xanh da tri nhm (Chng ta ngi y lm g? Chng ta cn t duy v iu g? Mc tiu cui cng l g?). - Sp xp trnh t cho cc chic m trong sut bui tho lun. Ngi i m xanh da tri cn bo m nguyn tc vng sau: Ti mt thi im nht nh, mi ngi phi i m cng mu. - Cui cng, tp hp mi kin, tm tt, kt lun v ra k hoch (Chng ta t c g qua bui tho lun? Chng ta c th bt u hnh ng cha? Chng ta c cn thm thi gian v thng tin gii quyt vn ny?).

Phiu bi tp Tn Nhm: _____________________________________________________ 1. T chc Hon thnh bng phn cng nhim v Nhim v 1. iu hnh nhm 2. Nhc nh thi gian v in Bng phn cng nhim v 3. Th k, ghi chp kt qu tho lun nhm 4. Tm tt li ni dung tho lun nhm v trnh by truc lp 5. Thc hin phn nh gi qu trnh lm vic nhm 2. Lm vic nhm Nhim v 1. c k ti liu Phiu "Hng dn thc hnh k thut 6 chic m t duy": m bo tt c cc thnh vin trong nhm u nm vng ngha ca tng chic m. Nhim v 2. Thc hnh s dng "K thut 6 chic m t duy" phn tch, gii quyt vn : Hc sinh ni chuyn trong lp. Ln lt c nhm cng i tng loi m tho lun v vn c giao. Kt qu tho lun nhm c ghi li vo giy Ao. 119 Tn

2.3 nh gi lm vic nhm (2 pht) Cho im t 1-5: 1 l im ch khng c thnh vin no thc hin; 2 im: 1/4 thnh vin thc hin; 3 im 2/4 thnh vin thc hin; 4 im: 3/4 thnh vin thc hin; 5 im: 4/4 thnh vin thc hin Thang im Ni dung
1. Cc thnh vin trong nhm u hon thnh c cc

1 2 3 4 5

nhim v hc tp ghi trong phiu bi tp. 2. Cc thnh vin trong nhm i x tt vi nhau 3. Cc thnh vin tn trng cc kin ca bn mnh 4. Cc thnh vin thy thoi mi ng gp kin 5. Nu c iu g cha r, cc thnh vin hi/ gip nhau trc khi hi gio vin Gi v s dng k thut 6 chic m t duy gii quyt vn Hc sinh ni chuyn trong lp M Kiu/dng thc ca suy ngh trc mt vn Phn nh cc s kin : - Cc hc sinh ni chuyn trong khi c gio ang ging bi. - Lp n o lm cho cc hc sinh khc b xao lng hoc khng nghe c (c gio ni g). Hc sinh khng bit lm g sau khi c gio hng dn cch thc. - Nhiu hc sinh bc mnh hay khng mun hc na. Phn nh cm xc: - GV bc mnh, c cm gic b xc phm. - Cc hc sinh khc kh chu, bc mnh v khng nghe c hng dn/bi ging ca GV. - Cc HS ni chuyn trong lp c cm gic vui v v c ni v nghe tn dc.

120

Phn nh cc mt tiu cc: - Lng ph th gi. - Bui hc b lm ngt qung. - Nhiu ngi b xc phm cho rng b thiu tn trng v ngi ni khng c ngi nghe. - Mt trt t trong lp. Phn nh cc mt tch cc : - Mi ngi c ni nhng g h ngh. - C th to ra khng kh vui v. - Mi ngi khng phi i ti lt ca mnh ni nn s khng b qun ci g mnh mun ni. - Khng ch nhng hc sinh gii mi c ni. Phn nh cc cch gii quyt vn : - Cn xem li thi lng GV ni. - GV s c gng thc hin dy hc tng cho php nhiu i tng HS tham gia) khng ch vi cc hc sinh gii. - Hc sinh s c giao vic khng phi pht biu "linh tinh". - Hc sinh s t hi iu mun ni c lin h n bi hc hay khng? v c cn chia s kin vi cc bn khc hay khng? - S cn tho lun thm lm sao hc sinh vt qua kh khn ny! - Hc sinh s suy ngh rng c nn "mt trt t" ph vic hc tp ca ngi khc hay khng? - Lu li bn tng trnh v nguyn nhn v gii php gii quyt vn HS mt trt t trong lp lm ti liu xem xt xem sau ny c tin b hay khng?

121

Tng kt nhng th t c : - GV rt kinh nghim: cn phi gim thi gian ni. - GV cn to iu kin cho nhiu HS tham gia tho lun v u tin hn n nhng hc sinh t khi pht biu hay l cc hc sinh ch th ng im lng ch c gi tr li. - GV cn hc sinh c thi gian suy ngh trc khi h tham gia tho lun. Thi gian dnh cho hc sinh suy ngh trong tit hc l quan trng v cn thit. - Hc sinh hiu rng ni chuyn lm n trong lp s lm cho cc hc sinh khc b nh hng v bc mnh. - Hc sinh hiu rng ch cn ci gin trong mt t th cng ph hng vic hc cu ngi khc. - Hc sinh thc rng ni bt k lc no mnh mun l hnh ng thiu k lut.
-

Hc sinh v gio vin cn xem li ti ny kim im xem c tin b hay khng. Lc t duy

1. Khi nim Lc t duy (cn c gi l bn khi nim) l mt s nhm trnh by mt cch r rng nhng tng mang tnh k hoch hay kt qu lm vic ca c nhn hay nhm v mt ch . Lc t duy c th c vit trn giy, trn bn trong, trn bng hay thc hin trn my tnh. 2. Cch lm Vit tn ch trung tm, hay v mt hnh nh phn nh ch . T ch trung tm, v cc nhnh chnh. Trn mi nhnh chnh vit mt khi nim, phn nh mt ni dung ln ca ch , vit bng CH IN HOA. Nhnh v ch vit trn c v v vit cng mt mu. Nhnh chnh c ni vi ch trung tm. Ch s dng cc thut ng quan trng vit trn cc nhnh. T mi nhnh chnh v tip cc nhnh ph vit tip nhng ni dung thuc nhnh chnh . Cc ch trn nhnh ph c vit bng ch in thng. Tip tc nh vy cc tng ph tip theo. 3. ng dng ca lc t duy Lc t duy c th ng dng trong nhiu tnh hung khac nhau nh Tm tt ni dung, n tp mt ch ; 122

Trnh by tng quan mt ch ; Chun b tng cho mt bo co hay bui ni chuyn, bi ging; Thu thp, sp xp cc tng; Ghi chp khi nghe bi ging. 4. u im ca lc t duy Cc hng t duy c m ngay t u; Cc mi quan h ca cc ni dung trong ch tr nn r rng; Ni dung lun c th b sung, pht trin, sp xp li; Hoc sinh c luyn tp pht trin, sp xp cc tng.

123

2.2. Cc gio n tham kho V d v k hoch bi hc Lp: 10 Mn: Sinh hc Bi 30: S nhn ln ca virut trong t bo ch Thi gian: 45 pht Mc tiu bi hc: HS c kh nng:
-

Cc k nng hc hp tc: HS c kh nng: - Trnh by t tng - Thc hnh lng nghe tch cc - t cu hi

Trnh by c 5 giai on trong

chu trnh nhn ln ca virut trong t bo ch. Trnh by chnh xc 3 ng ly Xc nh c 2 hnh vi nguy c v truyn HIV. khng nguy c c th chung sng vi HIV, thc hin cc hnh vi an ton Chun b: dng dy hc: Ni dung I:

- 4 b tranh ri m t chu trnh nhn ln ca pha g trong t bo ch. Ni dung II: - Hnh v minh ho 3 ng ly truyn HIV - B th cc hnh vi v p n T chc - HS lm vic theo cp hoc nhm nh Phn cng:
-

C 1 n 2 em lm quan st vin. Pht cho cc em bng kim nh gi qu trnh hc v lm vic nhm. Cc em ny s khng tham gia tho lun nhm .

Cc hot ng hc tp (35 pht): Hot ng 1. Tm hiu v chu trnh nhn ln ca virut (15 pht) Bc 1. GV t cu hi: Ti sao li ni l s nhn ln ca virut m khng ni l s sinh sn ca virut? Bc 2. Lm vic theo nhm 124

- Chia lp thnh 4 nhm, pht cho mi nhm 1 b tranh ri m t chu trnh nhn ln ca phag trong t bo ch. - Yu cu cc nhm xp ng th t chu trnh nhn ln ca phag v m t qu trnh sy ra trong tng giai on (HS c th tham kho trong SGK) Bc 3. Lm vic c lp - Cc nhm treo sn phm ln bng. - i din mt nhm trnh by, cc nhm khc i chiu vi sn phm nhm mnh v gp b sung. - GV nhn xt nhanh v kt qu lm vic v s hp tc ca HS cc nhm. - Tip theo GV nu cu hi cho c lp tho lun: Cu 1. V sao mi loi virut ch c th xm nhp vo mt s loi t bo nht nh? *Cu 2. Hy nu nhng im ging nhau v khc nhau gia s nhn ln ca phag v HIV (mt loi virut ng vt). * Cu 3. Ti sao HIV c th lm suy gim h thng min dch c th ngi? Kt lun: - Mi loi virut ch c th nhim mt loi t bo ch v trn b mt t bo c cc th th dnh ring cho mi loi virut. Mun nhim c vo t bo cn mt lng virut ti thiu. S lng virut c gi l ngng hp ph. - S nhn ln ca phag v virut u tri qua 5 bc. B gen ca chng u gn vo b gen ca t bo ch v ch huy b my di truyn ca t bo ch, tng hp v v b gen. Tuy nhin c s khc nhau: HIV vo TB ch ri mi ci v prtin cn phag ci v prtin trc ri mi chui vo TB ch.B gen ca phag ch yu l ADN cn b gen ca HIV l ARN. V vy, sau khi chui vo t bo ch HIV phi nh emzim phin m ngc thnh ADN. - HIV ph hu dn dn s lng t bo Lympho T4 - nhng t bo ng vai tr quan trng trong vic iu khin h thng min dch ca c th. Thng qua vic lm suy gim dn s lng TB Lympho T4, HIV s lm t lit h thng min dch Hot ng 2. Tm hiu v HIV/AIDS (20 pht) Bc 1. ng no - GV nu cu hi: Cc em bit g v HIV/AIDS? 125

- GV khuyn khch mi HS ni mt , v ghi nhanh tt c cc kin ca HS ln bng. - Tip theo, GV gip HS sinh chnh xc ho v h thng li nhng ni dung cc em nu c v HIV/AIDS nh : HIV l g? AIDS l g? 3 ng ly truyn (s dng hnh v minh ho - Xem ph lc), cch phng trnh,.... Bc 2. Tr chi "Hnh vi nguy c/khng nguy c" - GV v ln bng 4 ct: Ct 1. Hnh vi; Ct 2: Nguy c cao (c dn giy ); ct 3: Nguy c thp ( dn giy vng); ct 4: Khng nguy c (dn giy xanh). - GV chia lp thnh cc nhm nh, pht cho mi nhm mt s phiu hnh vi (xem ph lc) v gii thch r tng hnh vi mt. Sau ngh HS trao i trong nhm xem nhng hnh vi c ghi trong cc phiu thuc loi no v c ngi ln bng dn vo cc ct tng ng (: nguy c cao, vng: nguy c thp, xanh: khng nguy c). - GV cng HS kim tra li tng hnh vi cc nhm dn vo mi ct xem lm ng cha. GV yu cu cc nhm gii thch i vi mt s hnh vi. i vi nhng trng hp HS khng bit t u hoc khng cng kin v ch t, GV gii p. Kt lun: - HIV ly nhim qua 3 ng: ng mu, ng tnh dc, v ng t m sang con. Ngoi 3 ng ny, HIV khng ly nhim qua con ng no khc. - Mi ngi u c th t bo v mnh v phng ly nhim HIV cho ngi khc bng cch trnh cc hnh vi khng an ton nh: + tnh dc khng an ton; + hnh vi dn n vic tip xc ca nhng vt try, xc hay lot vi mu, tinh dch hay dch m o; + cc tip xc vi mu nh dng chung bm kim tim hoc dng c xm mnh, dng c y t khc khng kh trng. - HIV khng ly truyn qua cc giao tip thng thng. - Ngi nhim HIV vn c th kho mnh bnh thng trong nhiu nm v c th sng ho ng vi mi ngi khi c ngi nhim v khng nhim 126

u thc hin nhng hnh vi an ton. Tng kt v hng dn nh gi (5 pht) bi tp v nh (5 pht) Tm tt ni nhau. Giao HS lm cc bi tp v tr li cu hi trong sch gio khoa theo nhm Cc ti liu ngun cho gio vin: Ph lc 1. B th hnh vi Giao hp dng vt m o khng dng bao cao su Dng ming kch thch c n Ngi cnh Ng chung quan h tnh dc Dng tay kch thch c 127 Xm mnh Giao hp su ng cch Hn su Cm tay Giao hp hu mn khng dng bao cao su B mui t Dng chung dao co ru Bi b bi (h bi) cng cng Ung chung ly nc Dng chung khng kh trng Dng chung khn tm Mc chung qun o Giao hp ming bm kim tim dng vt Mi mt/ hai em hc sinh ng vai Quan sat Nu c thi gian s cc hc sinh khc pht vin chia s nhng g quan st c. biu kin. Hi HS nh li nhng g cc em hc c v Sau mt pht, yu cu tng cp chia s vi HIV/AIDS. dung bi

dng dng c dng bao cao

quan sinh dc kh trng m

Dng cu tiu Xm mnh khng kh trng

ging khng cng cng

dng dng c dng vt -

quan sinh dc 2. p n Hnh vi Nguy c ly nhim HIV cao ( Tuyt i trnh ) Quan h tnh dc - Giao hp dng vt -m o khng dng bao cao su - Giao hp dng vt -hu mn khng dng bao Tip xc mu cao su - Dng chung bm kim tim khng kh trng - Xm mnh chung, dng c khng kh trng Giao tip thng thng - Bi b bi (h bi ) cng cng. - B mui t - Cm tay - dng chung khn tm - Mc chung qun o
-

Nguy c ly nhim HIV thp ( Tng i an ton ) Vng - Giao hp dng vt ming - Dng ming kch thch c quan sinh dc n

Khng c nguy c ( An ton ) Xanh - Khng giao hp - Hn su - Giao hp dng bao cao su ng cch

Xm mnh dng dng c kh trng

Ngi cnh

- m - Ung chung ly nc Ti liu tham kho 128

Hi - p v HIV/AIDS 1. HIV l g? AIDS l g? HIV l loi vi rt gy ra bnh AIDS. Khi vi rt ny xm nhp c th, n s lm suy gim h thng min dch ca c th. H min dch c chc nng bo v c th khng b nhim cc bnh. Sau mt thi gian nhim HIV, c th ngi ta khng th chin thng cc loi bnh nhim trng v cc bnh thng thng khc. Khi c th khng cn kh nng chin thng cc bnh ny, th ngi chuyn sang giai on AIDS. 2. Hin nay c thuc phng HIV v cha AIDS cha? Hin nay, cha c vc xin phng trnh HIV v cha c thuc cha AIDS. 3. Cc giai on tin trin ca HIV trong ngi nhim HIV sy ra nh th no? Cc giai on 1. Giai ca s) on s nhim (Giai on cn bit Ko di t 2 tun C kh nng ly nhim HIV cho ngi khc. n 6 thng C th hon ton bnh thng, mt s ngi c st nh Xt nghim HIV cho kt qu m 2. Giai on nhim HIV khng triu chng tnh Giai on ny ko D ly nhim HIV cho ngi khc di t 5 7 nm. C th vn khe mnh Xt nghim HIV cho 3. Giai on nhim c (giai AIDS) triu chng cn on kt qu dng tnh Cc biu hin c D ly nhim HIV cho ngi khc th gp: Sng hch c, nch, bn St ko di Tiu chy ko di 129 Cc biu hin Cc im quan trng

L lot ngoi ra Xt nghim HIV cho 4. Giai on AIDS kt qu dng tnh. C cc biu hin Ngi bnh c th nhanh chng t vong ty theo sau: Gy st (gim trn iu kin chm sc v 10% trng lng iu tr. c th) St ko di trn 1 thng Tiu chy ko di trn 1 thng Ho ko di trn 1 thng Vim da nga ton thn Xut vim hin phi, cc lao, bnh nh ung th, vim da l lot ton thn, c th suy kit 4. HIV c u trong c th ngi c HIV? HIV c nhiu nht trong mu v cc dch c th ca ngi c HIV nh tinh dch ca nam, dch m o ca n, sa m. HIV cn c trong m hi, nc mt, nc bt, nc tiu nhng vi s lng rt t, khng lm ly nhim HIV. 5. Ai l ngi c th b nhim HIV? - Bt k ai khi thc hin hnh vi khng an ton u c kh nng b nhim HIV. - Nhn vo v b ngoi ca mt ngi, chng ta khng th bit c rng ngi c b nhim HIV hay khng. Ch c xt nghim mu th mi c th bit mt ngi no c nhim HIV hay khng. 6. HIV ly qua nhng ng no? 130

7. Nu c quan h tnh dc, cc gii php la chn an ton l g? - Quan h tnh dc khng giao hp (vut ve, mn trn..., nhng khng c th ca mnh tip xc vi dch sinh dc v mu t c quan sinh dc ca ngi kia) - Dng bao cao su ng cch khi c quan h tnh dc qua ng m o, hu mn . 8. Trong trng hp c dng bm kim tim, cc gii php an ton lg? - S dng loi bm kim tim dng mt ln ri b - Kh trng bng cch un si trong 20 pht 9. Trong trng hp tip xc vi mu, cc gii php an ton l g? - eo gng cao su t bo v - Kh trng cc dng c y t bao gm bm kim tim - Khi chi th thao, lao ng... c s va chm vng chy mu th ra sch cc vt thng bng cht kh trng (nc xy gi, cn) ri bng li cn thn. Bi 4 SINH HC 10. CACBOHIRAT V LIPIT I. MC TIU 1. Kin thc Nu c thnh phn nguyn t ca cacbohirat v lipit Lit k c cc loi cacbohirat, lipit trong t bo v c th. Trnh by c chc nng sinh hc ca cacbohirat v lipit hiu r tm quan trng ca vic n ung khoa hc v vn dng gii thch c mt s hin tng trong thc tin. 2. K nng Hnh thnh c k nng c sch, t duy logic thng qua lm vic c lp vi SGK, phiu hc tp, mu vt. Phn tch hnh pht hin kin thc. 3. Thi Nhn thc ng v vt cht 131

II.

THIT B DY HC Cc mu vt cha nhiu cacbohirat v lipt. Phiu hc tp.

III.

TIN TRNH DY HC 1. n nh t chc 2. Kim tra bi c 3. Bi mi Hot ng 1. Tm hiu v cacbohirat Hot ng dy hc Ni dung Cacbohirat (ng) c im v cu trc ho

GV: a ra cc mu vt l mt s loi m, c quan, b phn ca c th: C khoai ty, khoai lang, khoai mn, ht lc, ht hng dng, ht b, cc qu chn (nho, da hu), ma, v tm, v cua, gan ln ? ? HS: ng. Quan st mu vt v da vo kin thc Mt s HS khc nhn xt, b sung. thc tin chn theo yu cu. GV: Nhn xt, nh gi v thng bo cch chn Yu cu HS quan st k cc mu vt, vn Chn ra cc c quan, b phn Khi ho tan cacbohirat (ng) dng hiu bit thc t tr li cu hi: cha nhiu cacbohirat? vo trong nc, em c nhn xt g?

I. 1. hc

Cacbohirat c nhiu trong: + Cc loi c, qu, ht,r, thn, l thc vt. + Gan, m c ng vt, ngi.

GV: Chiu s cu to phn t ca i din 132 cc loi cacbohirat.

Tan nhiu trong nc.

Yu cu HS quan st k hnh v kt hp
? Cacbohirat c cu to t nhng

c thng tin SGK pht hin: nguyn t no? Theo nguyn tc g? ? HS: GV:

Phn loi cacbohirat v nu c

im cu trc ca chng? Quan st, c SGK v tr li cu hi Mt s HS khc nhn xt b sung. Nhn xt, nh gi v cht kin thc. Chuyn : Tuy tt c cacbohirat u L hp cht hu c n gin c cu to t 3 nguyn t: C, H, O theo nguyn tc a phn. + + + C 3 loi: ng n: gm 1 n ng i: gm 2 n phn. ng a: gm nhiu n

c cu to bi 3 nguyn t C, H, O nhng ccu to phn t rt khc nhau tnh cht khc nhau m nhn cc chc nng sinh hc khc nhau GV: Chia nhm HS Pht phiu hc tp s 1. Yu cu cc nhm quan st li cc mu

phn.

phn. Trong n phn cu to nn ng i v ng a l ng n (ch yu l glucoz). 2. Chc nng sinh hc

vt trn, c thng tin SGK, vn dng cc kin thc thc tin tho lun nhm v hon thnh PHT s 1 HS: GV: Nhn xt - nh gi cc nhm Thng bo p n chun. B sung thm mt s vai tr khc ca Trao i nhm v thng nht p n i din trnh by. Cc nhm khc nhn xt v b sung.

cacbohirat i vi cuc sng (kitin cn lm ch Ni dung phiu hc tp s 1 khu trong phu thut) 133

Hot ng 2. Tm hiu v lipit Hot ng dy- hc GV: Yu cu HS quan st li cc mu vt kt hp c thng tin SGK v da vo hiu bit ca mnh tr li cc cu hi: ? ? HS: GV: ? HS: GV: GV: Pht phiu hc tp s 2 Yu cu HS quan st s i din cc loi Nhn xt , nh gi . Thng bo p n chun Chuyn :Vi cu trc v c tnh ca lipit Lipit c cu to bi: C, Quan st s cu to phn t ca lipit v Mt s HS khc nhn xt v b sung . pht hin ra kin thc tr li. Cht kin thc Chiu s cu to phn t mt s i din Yu cu HS quan st kt hp nghin cu So snh thnh phn nguyn t ca Thc hin yu cu ca GV tr li cu hi 1 vi HS khc nhn xt, b sung . + TV + Mt s loi hoocmn. Khng tan trong nc, Lipit c nhiu trong: M m V, mt s ht Hy chn cc c quan, b phn ca Tnh cht vt l ca lipit? c th cha nhiu lipit? II. 1. Ni dung Lipit c im chung

ca lipit. thng tin SGK tr li cu hi: lipit vi cacbohirat ?

ch tan trong dung mi hu c.

H, O (lng O t hn cacbohirat), mt s lipit c thm P (Photpho). 2. Cu trc v chc nng

nh vy th n s c vai tr g?

ca cc loi lipit

lipt, c thng tin SGK v trao i nhm hon 134

thnh phiu hc tp. HS: GV: Nhn xt, nh gi v thng bo p n Tch hp gio dc s dng NLTK&HQ: GV gii thiu: Mc d lipit m nhn nhiu chc nng sinh hc quan trng nhng c mt loi lipit l colesterol nu d tr s tch t trong mu gy t qu tim mch rt nguy him. Do vy trong khu phn n khng nn n nhiu lipit c bit khng nn n thc n cha nhiu colesterol nh lng trng g, b, phomat

c thng tin SGK, trao i nhm v thng C i din trnh by, cc nhm khc nhn Ni dung phiu hc tp s 2

nht p n. xt b sung .

chun

Nhn mnh: Cacbohirat v lipit u c cu

to t C, H, O nhng chng li l 2 hp cht hu c khc nhau v chng khc nhau v t l v cch sp xp cc nguyn t trong phn t tnh cht ha tan trong dung mi khc nhau chc nng sinh hc khc nhau. 4. Cng c - Tch hp gio dc s dng NLTK&HQ: GV yu cu HS tr li cu hi: - Ti sao tr em ngy nay cng ngy cng bo ph? - Ti sao ngi gi khng nn n nhiu lipit? - Ti sao tr em n bnh ko vt li b suy dinh dng? C th thay ng bt cho lipit c khng? - Ti sao cc ng vt ng ng thng c lp m rt dy? Em hy so snh cacbohirat v lipit theo bng di y: 135

Du hiu so snh 1.Cu to 2. Tnh cht 3. Vai tr 5. Bi v nh: Tr li cu hi cui bi. Chun b bi sau.

Cacbohidrat

Lipit

Phiu hc tp s 1 Hy nu vai tr ca mi loi cacbohirat trong bng di y i vi t bo v c th? Loi cacbohirat -Hexz -Glucz (ng nho) Mnsaccari t (ng n) isaccarit (ng i) -Fructz (ng qu) -Galactz (ng sa) -Pentz -Ribz -xiribz -Saccrz (ng ma) -Lactz (ng sa) -Mantz (ng mch nha) -Glicgen ( ng vt) Plisaccarit (ng a) -Tinh bt ( thc vt) -Xenlulz -Kitin Phiu hc tp s 2 Hy phn bit cc loi lipit theo bng di y: Cc loi lipit Du, m Photpholipit Steroit Sc t 136 Cu trc ho hc Vai tr i vi t bo v c th i din ph bin Vai tr i vi t bo v c th

v vitamin p n phiu hc tp s1 Loi cacbohirat -Hexz -Glucz (ng nho) Mnsaccari t (ng n) isaccarit (ng i) -Fructz (ng qu) -Galactz (ng sa) -Pentz -Ribz -xiribz -Saccrz (ng ma) -Lactz (ng sa) -Mantz (ng mch nha) -Glicgen ( ng vt) Plisaccarit (ng a) -Tinh bt ( thc vt) -Xenlulz -Kitin L ngun cung cp nng lng cho t bo v c th (Ph bin nht l ng glucz) -Tham gia cu to nn AND v ARN trong t bo. -Tham gia cu to nn AND v ARN trong t bo. - D tr nng lng L ngun nng lng d tr ngn hn Cu to nn thnh t bo thc vt. -L thnh chnh cu to nn b xng ngoi ca ng vt (tm, cua, cn trng) -Cu to thnh t bo ca nm. i din ph bin Vai tr i vi t bo v c th

137

p n phiu hc tp s 2 Cc loi lipit Cu trc ho hc Gm 1 phn t ru (glixerol) lin kt vi 3 Du, m axit bo (no hoc khng no) Gm 1 phn t glixerol Photpholipit lin kt vi 2 axit bo v 1 nhm photphat. -Cu to nn cc hoocmon (c bit Steroit Cha cc nguyn t lin kt vng. l hoocmon sinh dc) -Cu to nn dip lc c vai tr quan trng trong quang hp ca thc vt. -Cu to nn sc t vng mc mt Sc t v vitamin - Mt s loi: cartenit, dip lc - Mt s loi VTM: A, D, E, K. - Thnh phn cu trc ca nhiu enzim bo cc hot ng sinh l m din ra bnh thng BI 4 - SH12. T BIN GEN I. Mc tiu 1. Kin thc - Nu c khi nim, k tn c cc dng t bin gen. - Nu c nguyn nhn, c ch pht sinh, hu qu v ngha ca t bin gen - Gii thch c tnh cht biu hin ca t bin gen (nng cao) - Phn bit c khi nim t bin gen vi th t bin 2. K nng - Rn luyn c k nng quan st, phn tch hnh v. - Rn k nng lm c nhn v theo nhm nh 3. Thi 138 ngigip ta nhn c. - Gip qu trnh quang hp TV Vai tr i vi t bo v c th -L ngun nguyn liu d tr cho t bo v c th. -Tham gia iu ha thn nhit cho ng vt ng nhit (hoc V x lnh) -Cu to nn cc loi mng ca t bo.

- C thc vn dng kin thc bi hc vo gii thch mt s hin tng thc t lin quan. - C thc bo v mi trng thng qua hiu bit v hu qu t bin gen II. Phng tin dy hc - Tranh phng to hnh 4.1, H 4.2 SCB; hnh 4.2 SNC - Su tm cc tranh nh v hu qu do t bin gen gy nn ngi v ng thc vt (nu c) III. Phng php ch yu - Vn p tm ti - Thuyt trnh nu vn IV. 1. 2. Tin trnh dy hc n nh t chc Kim tra bi c

Cu 1. Operon l g? Trnh by cu trc ca operon lac vk E.coli? Cu 2. Th no l iu ha hot ng ca gen? Gii thch iu ha hot ng ca Operon Lac? 3. Bi mi t vn : T s mi quan h gia ADN, mARN, Pr, tnh trng--> Vy nguyn nhn no gy nn tnh trng ca c th b thay i? (Do bin i v ADN, NST). Nhng bin i lin quan n ADN gi l t bin gen. Bi hm nay ta s cng tm hiu th no l t bin gen ? t bin gen pht sinh do nguyn nhn no v c ch pht sinh ra sao ? Hu qu v tnh cht biu hin ca BG nh th no. Hot ng thy tr Hot ng 1. Tm hiu khi nim v I. cc dng t bin gen. GV: Gen l g ? Em hiu th no l t bin gen ? Phn bit t bin gen v th t bin ? Ngi ta c th gy t bin nhn to c khng? iu c ngha g i vi sn xut v i sng 139
-

Ni dung KHI NIM T BIN GEN


1. nh ngha

L nhng bin i nh trong cu trc ca gen lin quan ti mt cp nu (B im) hoc mt s cp nu. Trong t nhin, tt c cc gen u c th b t bin nhng vi tn s rt thp (10-4 10-6) Trong iu kin nhn to, c th

? HS GV: Yu cu HS quan st H4.1SNC kt hp nghin cu thng tin trong SGK cho bit: Cp nu no b bin i ? C nhng hnh thc bin i no ? Mi hnh thc dn ti s thay i cc aa trong chui polipeptit nh th no? t tn cho mi hnh thc ? T vic tr li cc cu hi, in thng tin vo bng sau: Dng t bin nh ngha Hu qu Nh li kin thc c, tm thng tin tr li cc cu hi -

s dng cc tc nhn gy t bin lm xut hin t bin vi tn s cao hn gp bi v nh hng vo mt s gen cn thit. Th t bin l nhng c th mang t bin biu hin kiu hnh ca c th.
2. Cc dng t bin gen

Dng t bin Thay th mt cp nu

nh ngha Mt nu

Hu qu

cp Nu thay th ring cng loi ->

l trn gen m di truyn c thay khng thay i th cp khc bi -> khng nh nu hng n Pr m n iu khin tng hp Thay th khc cp -> lm nh quy thay i m di truyn-> m n hng n Pr nh tng hp

Ti sao cng l t bin thay th mt cp nu m c trng hp th nh hng ti cu trc, c trng hp khng ? Vy do iu g quy nh ?

==> do b ba m ha c b thay i khng, b ba sau t bin c m ha cho aa mi khng. Thm hay mt mt cp nu ADN mt vo cp no Hot ng 2. Tm hiu nguyn nhn II. 140

b M di truyn i b c sai k t mt t bin-> nh nu hng ln ti Pr m n quy

hoc thm im xy ra

nh tng hp. NGUYN NHN V

v c ch pht sinh t bin gen. GV: BG pht sinh do nhng nguyn nhn no? C th xp vo my nhm ? L nhng nhm no ? Nu c ch pht sinh ? BG pht sinh sau my ln ADN nhn i ? -

C CH PHT SINH T BIN GEN 1. nhn Do tc nhn t mi trng ngoi: vt l, ha hc, sinh hc. Do ri lon sinh l, ha sinh ca t bo. 1. sinh a. S kt cp khng ng Do bazo nito dng him c nhng v tr lin kt hidro b thay i khin chng kt cp khng ng trong ti bn lm pht sinh t bin gen. b. Tc ng ca cc tc Tc nhn vt l (tia UV, phng x...)lm cho cc nu kt cp sai trong qu trnh nhn i. Cc tc nhn ha hc (v d 5BU) dn ti t bin gen thay th cp A T bi G X. Tc nhn sinh hc (virut) cng gy nn t bin gen nhn gy t bin trong nhn i ADN C ch pht Nguyn

Hot ng 3. Tm hiu hu qu v III. ngha ca t bin gen. GV: c thng tin mc III.1 SGK v cho bit hu qu ca BG ? Mc gy hi ca BG ph thuc vo yu 1.

HU QU V NGHA CA T BIN GEN Hu qu a s BG l c hi: gy cht

hoc gim sc sng do lm ri lon qu trnh sinh tng hp Pr -> thay 141

t no?
-

i chc nng ca Pr. Mt s BG trung tnh hoc c li 1. ngha Cung cp nguyn liu cho tin ha v BG lm xut hin nhiu alen mi. Cung cp nguyn liu cho qu trnh to ging.

Ti sao nhiu t bin im nh thay th cp nu li hu nh v hi i vi th t bin ? ( )

Ti sao ni BG l ngun nguyn liu quan trng cho tin ha v chn ging trong khi phn ln l c hi v xut hin vi tn s rt thp ?

(V s gen trong t bo ln, s c th trong qun th ln -> t bin gen mi th h trong qun th l ng k) Hot ng 4. Tm hiu tnh cht biu IV. hin ca t bin gen. GV: Cho bit s khc nhau v biu S BIU HIN CA T BIN GEN (SNC) Nu BG pht sinh trong gim phn:

hin ca BG khi chng xy ra t bin s i vo giao t, qua th tinh trong gim phn v nguyn phn? s i vo hp t. (truyn cho i sau t bin gen tri hay t bin qua sinh sn hu tnh) gen ln c c hi tn ti lu hn Nu l BG tri: biu hin ngay trong qun th ? ra kiu hnh ca c th. Nu l BG ln th trong t hp ng hp t c biu hin, trong t hp d hp t khng c biu hin ngay m c pht tn trong qun th. Nu BG pht sinh trong nguyn phn: Nu nhng ln nguyn phn u tin ca hp t (t 2 8 t bo -> gi l t bin tin phi) s i vo giao t v truyn cho th h sau bng sinh sn hu tnh 142 Nu t bin xy ra t bo sinh

dng (B xma) th th hin mt phn ca c th v c truyn cho th h sau qua sinh sn v tnh. 4. Cng c Tp trung vo ni dung: nh ngha t bin gen, nguyn nhn pht sinh t bin, hu qu v ngha ca t bin gen. Bi tp: Cho mt on ADN cha gen cu trc c trnh t nu cha y nh sau: 5- AXATGTXTGGTAAAAGXAXXX...3 3- TGTAXAGAXXAXTTTXGTGGG...5 1. 2. chnh? 3. ADN: - Thay cp XG v tr th 7 bng cp AT - Thay cp TA v tr th 4 bng cp AG - o v tr gia hai cp XG v tr th 17 v 19 - Mt 2 cp GX v tr th 8 v 10 - Lu : Xem bng m di truyn bit cc b ba m ha aa 5. Bi tp v nh - Tr li cc cu hi v bi tp trong SGK hy cho bit hu qu ca cc t bin sau y trn on Vit trnh t nu ca sn phm phin m ca gen cu trc Vit trnh t aa ca chui polipeptit khi sn phm hon trong on ADN ny?

143

2.3. Cc kim tra tham kho kim tra k 2 - Sinh hc 11 Phn I. Trc nghim khch quan (3 im) Cu 1: (2 im) Xc nh cc cu ng, cu sai trong cc cu sau v sa cc cu sai thnh cu ng: 1. C s t bo hc ca sinh sn hu tnh ch c qu trnh gim phn v th tinh. 2. C s t bo hc ca sinh sn v tnh ch c qu trnh nguyn phn. 3. Sinh sn v tnh to ra nhng c th con gn ging vi c th m. 4. Ht phn ca hoa ny ri xung nhu ca hoa khc cng cy khng phi l mt qu trnh t th phn. 5. Hai tinh t c chc nng: 1 tinh t th tinh cho non cu, 1 tinh t th tinh cho nhn 2n. 6. Dng Auxin v AAB lm cho qu nhanh chn v khng ht. Cu 2: (1 im) Ghp cc yu t gia 2 ct cho ph hp nhau: 1. FSH a. Cht gy c ch s tit FSH con c. 2. LH b. Kch thch s pht trin ca ng sinh tinh. 3. Inhibin c. kch thch tinh hon tit testosteron. 4. Progesteron v ostrogen. d. Cht gy c ch tit FSH con ci. Phn II. Trc nghim t lun (7 im) Cu 3. (3 im) ng vt c th nhn bit, phn bit c cc kch thch khc nhau do u? Cho v d minh ho? Cu 4. (4 im) Khi nghin cu cc nhn t nh hng ti s ra hoa ca mt loi cy thu c bng s liu sau: Thi gian chiu sng Thi gian ti Kt qu (gi) (gi) 15 9 Ra hoa 15 15 Khng ra hoa 9 9 Ra hoa a. T bng s liu trn rt ra c nhng nhn xt g ? b. Loi cy thuc nhm cy no trong quang chu k? p n v biu im Phn I. Trc nghim khch quan (3 im) Cu 1. (2 im) 1. Sai (c c qu trnh nguyn phn) 144

2. ng 3. Sai (ging c th m) 4. Sai (l qu trnh t th phn) 5. ng 6. Sai (dng auxin v giberelin) Cu 2. (1 im) 1. b 2. c 3. a 4. d (mi 0,25 im) Phn II. Trc nghim t lun (7 im) Cu 3. (3 im) 3 im, mi 1,5 im) - Da vo tn s v bin ca xung thn kinh. - V d: kh khi t ln li cc v khc nhau: + V ng: Xung ri rc, yu. + V ngt: xung rt mau, tn s cao nhng yu. + V chua: bin v tn s u cao. Cu 4. (4 im) a. Nhn xt: S ra hoa ph thuc vo tng quan di thi gian chiu sng v thi gian khng c chiu sng. Loi cy ny ch ra hoa khi c thi gian ti ngn hn thi gian ti gii hn ( =< 12 gi ): loi cy cn m ngn. b. Loi ny thuc cy ngy di (thc cht l cy m ngn) kim tra Sinh hc 12 Chn phng n ng Cu 1: Thng bin: A. L nhng bin i ng lot v kiu hnh ca cc kiu gen. B. L nhng bin i ng lot v kiu hnh ca cng kiu gen. C. L nhng bin i ng lot v kiu gen ca cc kiu hnh. D. L nhng bin i ng lot v kiu gen do nh hng ca mi trng. Cu 2: Tnh trng cht lng c c im: 1) t i khi iu kin mi trng thay i. 2) C mc phn ng hp. 3) Kh nhn bit bng quan st thng. 4) Thay i khi iu kin mi trng thay i. 145

p n ng l: A. 1,2,3 B. 2,3,4 C. 1,3,4 D.1,2,4 Cu 3: Tnh trng s lng khng c c im no sau y? A. Kh thay i khi iu kin mi trng thay i. B. Nhn bit c bng quan st thng. C. C mc phn ng rng. D. Kh o lng c bng cc k thut thng thng. Cu 4: ngha ca thng bin: A. Gip sinh vt thay i kiu gen tn ti. B. Gip sinh vt thay i kiu hnh. C. Gip sinh vt thch nghi trong t nhin. D. L ngun nguyn liu ca tin ho v chn ging. Cu 5: Mc phn ng l: A. Gii hn phn ng ca kiu hnh trong iu kin mi trng khc nhau. B. Gii hn thng bin ca 1 kiu gen trc nhng iu kin mi trng khc nhau. C. Gii hn bin i ca kiu gen trong iu kin mi trng khc nhau. D. Nhng bin i ng lot v kiu hnh ca cng kiu gen. Cu 6: nh lut ng tnh ca Men en c ni dung sau:
A. Khi lai 2 c th b m thun chng khc nhau v 1 cp tnh trng tng phn th

F2 phn li tnh trng theo t l trung bnh 1 tri: 1 ln.


B. Khi lai 2 c th b m thun chng khc nhau v 1 cp tnh trng tng phn th

F1 phn li tnh trng theo t l trung bnh 3 tri: 1 ln.


C. Khi lai 2 c th b m thun chng khc nhau v 1 cp tnh trng tng phn th

F2 phn li tnh trng theo t l trung bnh 1 tri: 1 ln.


D. Khi lai 2 c th b m thun chng khc nhau v 1 cp tnh trng tng phn th

F2 phn li tnh trng theo t l trung bnh 3 tri: 1 ln. Cu 7: Menen dng phng php pht hin qui lut phn li. A. Lai phn tch.
B. Phn tch cc th h lai.

C. Lai thun nghch. D. Lai t bo.

Cu 8: Moocgan dng php lai no sau y xc nh qui lut di truyn lin kt vi gii tnh? A. Lai thun, lai nghch. B. Phn tch cc th h lai. 146 C. Lai khc dng. D. Lai phn tch.

Cu 9: Trong nng nghip: ging, nng sut, k thut th yu t no quan trng nht? A. Ging quan trng nht. B. K thut quan trng nht. Cu 10: g: A. G trng cho 2 loi tinh trng X v Y. B. G mi cho 2 loi trng X v Y. C. G trng cho 1 loi tinh trng Y. D. G mi cho 1 loi trng X Cu 11: Gi s trong qun th giao phi ngu nhin, khng c chn lc v t bin, tn s tng i ca cc alen A v a l A: a = 0,6: 0,4. Tn s tng i ca alen A: a cc th h sau s l: A. A: a= 0,8: 0,2 C. A: a= 0,7: 0,3 F 3? A. 0,4175BB: 0,125Bb: 0,4175bb B. 0,25BB: 0,50Bb: 0,25bb C. 0,4375BB: 0,125Bb: 0,4375 bb D. 0,35BB: 0,30Bb: 0,35bb B. A: a= 0,5: 0,5 D. A: a= 0,6: 0,4 C. Nng sut quan trng nht. D. Cc yu t u quan trng nh nhau

Cu 12: Qun th ban u c 100% Bb, cu trc di truyn ca qun th t phi i

Cu 13. nh lut Haci-Vanbec v s n nh ca cc alen mi lct trong qun th giao phi c biu th di dng ton hc?
A. H = 2pq B. p2 q2

C. (p+q)2 = 1 D.p2 + q2

Cu 14. mt vi qun th c, kh nng mc trn t nhim kim loi nng nh niken c qui nh bi gen tri A. Trong mt qun th c s cn bng v thnh phn kiu gen. C 51% ht c th ny mm trn t nhim kim loi nng. Tn s tng i ca cc alen A v a l: A. p = 0,7, q = 0,3
B. p = 0,3, q = 0,7

C. p = 0,9, q = 0,1 D. p = 0,1, q = 0,9

Cu 15: Trong mt qun th giao phi c t l phn b cc kiu gen th h xut pht l: 0,36RR+ 0,48Rr+ 0,16rr = 1, tn s tng i ca cc alen R, r l: A. R: r = 0,36: 0,64 B. R: r = 0,64: 0,36 C. R: r = 0,6: 0,4 D. R: r = 0,75: 0,25

Cu 16: iu no di y khng ph hp vi phng php nghin cu ca Menen : 147

A. Lai gia hai b m thun chng khc nhau v mt hoc mt vi cp tnh trng tng phn. B. S dng l thuyt xc sut v ton hc thng k trong vic phn tch kt qu nghin cu. C. S dng lai phn tch xc nh tn s hon v gen . D. Lm th nghim lp li nhiu ln xc nh tnh trng chnh xc ca kt qu nghin cu . Cu 17: Php lai no sau y c thy trong php lai phn tch : A. Aa x aa ; AA x aa B. aa x aa ; Aa x aa C. Aa x Aa ; AA x Aa D. Aa x Aa ; AA x aa Cu 18: Php lai c thc hin vi s thay i vai tr ca b m trong qu trnh lai c gi l: A. Lai thun nghch . B. Lai phn tch . A. 4 trn ; gen b: nhn. Hai cp gen ny phn li c lp vi nhau. Cy ht vng , nhn giao phn vi cy ht lc, trn. Cho cc cy F1 vi t l 1 vng, trn: 1 lc, trn th kiu gen ca 2 cy b m s l : A / AAbb x aaBb C/ Aabb x aaBB A. Coren v Bo B. Menden C. Oatxn v Cric D. Moocgan Cu 22. Hin tng di truyn lin kt vi gii tnh l hin tng : A/ Gen qui nh tnh trng thng nm trn NST Y . B/ Gen qui nh tnh trng thng nm trn NST X . C/ Gen qui nh tnh trng thng nm trn NST gii tnh . 148 B/ AAbb x aaBB D/ Aabb x aaBb B. 6 C. T th phn. D. Lai gn . C. 8 D. 12

Cu 19: C th c kiu gen AaBbDD Ee qua gim phn s cho s loi giao t l : Cu 20: u H lan gen A quy nh ht vng, gen a qui nh ht lc ; gen B: ht

Cu 21. Hin tng di truyn lin kt vi gii tnh c pht hin u tin bi :

D/ Cc gen nm trn NST gii tnh di truyn lin kt hon Cu 23. iu no di y l khng ng : A/ ngi NST Y c on khng c alen tng ng trn NST X . B/ ngi NST Y khng mang cc gen qui nh cc tnh trng thng . C/ ngi NST X mang cc gen qui nh cc tnh trng thng khng c alen tng ng trn NST Y D/ ngi NST gii tnh khng ch mang cc gen qui nh tnh trng gii tnh m cn c cc gen qui nh cc tnh trng thng . Cu 24. ngi, bnh no di y l do t bin gen ln di truyn lin kt vi gii tnh : A/ Bnh ung th mu. B/ Bnh teo c. C/ Hi chng Tcno. D/ Hi chng Claiphent. Cu 25. c im no di y khng phi l c im ca bnh di truyn lin kt vi NST gii tnh X ngi : A/ Bnh d biu hin ngi nam . B/ Bnh kh biu hin ngi n v a s trng thi d hp . C/ B mang gen bnh s truyn gen bnh cho mt na s con gi . D/ Hn nhn cn huyt to iu kin thun li cho bnh xut hin ngi n . Cu 26. Trong mt qun th giao phi c t l phn b cc kiu gen th h xut pht l 0,64AA + 0,32 Aa + 0,04 aa = 1, tn s tng i ca alen A v alen a l : A/ 0,64 v 0,36 B/ 0,96 v 0,04 C/ 0,8 v 0,2 D/ 0,7 v 0,3. Cu 27. Trong mt qun th giao phi ngu nhin c 2 alen A v a , tn s tng i ca alen A l 0,2. Cu trc di truyn ca qun th ny l : A/ 0,32 AA ; 0,64Aa ; 0,04 aa C/ 0,04 AA ; 0,64Aa ; 0,32 aa phn, cu trc di truyn ca qun th s l : A/ 0,633 AA ; 0,00076 Aa ; 0,3662 aa C/ 0,6303 AA ; 0,0076 Aa ; 0,362 aa B/ 0,6303 AA ; 0,0076 Aa ; 0,326 aa D/ 0,362 AA ; 0,0076 Aa ; 0,6303 aa B/ 0,64 AA ; 0,32 Aa ; 0,04 aa D/ 0,04 AA ; 0,32 Aa ; 0,64aa

Cu 28. Mt qun th c cu trc ban u l : 21AA; 10Aa; 10aa. Sau 5 th h t th

Cu 29. ngha no di y khng phi ca nh lut Hacdi Vanbec : 149

A/ Gii thch trong thin nhin c nhng qun th c duy tr n nh qua thi gian di . B/ Phn nh trng thi ng ca qun th, gii thch c s ca s tin ho . C/ C th suy ra t l kiu gen v tn s tng i ca cc alen t t l cc loi kiu hnh . D/ T t l c th c biu hin tnh trng ln t bin c th suy ra c tn s ca alen ln t bin c trong qun th . Cu 30. iu no di y v qun th l khng ng : A/ Qun th l mt tp hp c th cng loi, c thnh phn kiu gen c trng v tng i n nh. B/Qun th l mt cng ng c lch s pht trin chung . C/ Qun th l mt tp hp ngu nhin v nht thi . D/ V mt di truyn hc qun th c phn thnh hai loi: qun th t phi v qun th giao phi Cu 31: c th xc nh c c th mang kiu hnh tri l ng hp hay d hp ngi ta dng phng php : A. Phn tch c th lai C. Tp giao B. Lai phn tch D. Lai thun nghch.

Cu 32: Ti sao khng dng c th lai F1 nhn ging:


A. Do F1 c kh nng sng thp hn so vi cc c th th h P. B. Do F1 c tnh di truyn khng n nh, th h sau s phn li. C. Do F1 th hin u th lai c ch cho Sn xut. D. Do F1 tp trung c cc tnh trng c li nhn t b m.

Cu 33: Trong trng hp gen tri hon ton, khi lai gia hai b m thun chng khc nhau mt cp tnh trng tng phn sau cho F1 t th phn th F2 s xut hin t l kiu hnh : A. 3 : 1 B. 1 : 2 : 1 C. 1 : 1 D. 1 : 1 : 1 : 1 Cu 34: Cho c th d hp hai cp gen t th phn trong trng hp cc gen phn li c lp, tc ng ring l v tri ln hon ton. Kt qu thu c gm: A. 7 kiu gen, 4 kiu hnh C. 9 kiu gen, 3 kiu hnh Cu 35: Kiu gen no sau y to ra 4 loi giao t: A. AaBbDd B. AaBBdd C. AabbDd 150 D. AaBBDD Cu 36: Trong php lai F1: AaBb x AaBb. Kt qu no sau y khng ng F2: B. 9 kiu gen, 4 kiu hnh D. 9 kiu gen, 2 kiu hnh

A. 9 A-B-

B. 3 A-bb

C. 3 aabb

D. 3 aaB-

Cu 37: Tnh trng no sau y do gen trn nhim sc th gii tnh quy nh? A. M mu ngi C. Mu ht u H lan B. di lng chut D. Chiu cao thn c chua

Cu 38: Trong mt qun th, s c th mang kiu hnh ln (do gen a quy nh) chim t l 1% v qun th ang trng thi cn bng . T l kiu gen Aa trong qun th l: A. 81% B. 18% C. 72% D. 54% Cu 39: c im no di y khng phi l c im ca gen ln trn nhim sc th X quy nh tnh trng thng: A. Tnh trng c xu hng d biu hin c th mang cp nhim sc th gii tnh XY B. C hin tng di truyn cho C. Tnh trng khng bao gi biu hin c th XX D. Kt qu khc nhau trong lai thun nghch Cu 40: Bin i no sau y khng phi l thng bin? A. S i mu lng theo ma ca gu bc cc B. S tng tit m hi ca c th khi gp mi trng nng C. Hin tng rng l vo ma ng ca cy bng D. S xut hin mu da bch tng trn c th. kim tra c nm - Sinh hc 12 Chn phng n ng. Cu 1: Trong k thut di truyn ngi ta thng dng th truyn l A. thc khun th v plasmit. B. plasmit v nm men. C. plasmit v vi khun. D. thc khun th v vi khun. Cu 2: Tia t ngoi thng c dng gy t bin nhn to trn cc i tng A. ht kh v bo t. B. vi sinh vt, ht phn, bo t. C. ht ny mm v vi sinh vt. D. ht phn v ht ny mm. Cu 3: Cht cnsixin thng c dng gy t bin th a bi thc vt, do n c kh nng A. kch thch c quan sinh dng pht trin. 151

B. tng cng s trao i cht t bo. C. cn tr s hnh thnh thoi v sc lm cho nhim sc th khng phn ly. D. tng cng qu trnh sinh tng hp cht hu c. Cu 4: Th t bin m trong t bo sinh dng c 1 cp nhim sc th tng ng tng thm 1 chic c gi l A. th a nhim. C. th tam bi. gii tnh X gy nn l bnh A. ao. C. hng cu hnh lim. cht di truyn khng thay i l A. chuyn on. C. mt on. A. to cc ging cy n qu khng ht. B. to th song nh bi. C. sn xut lng ln prtin trong thi gian ngn. D. to u th lai. Cu 8: t bin mt on nhim sc th thng gy hu qu A. tng cng biu hin tnh trng. C. mt kh nng sinh sn ca sinh vt. B. gim sc sng hoc lm cht sinh vt. D. gim cng biu hin tnh trng. B. o on. D. lp on. B. mu kh ng. D. tiu ng. B. th tam nhim. D. th a bi.

Cu 5: Trong cc bnh sau y ngi, bnh do t bin gen ln trn nhim sc th

Cu 6: Trong cc dng t bin cu trc nhim sc th, dng lm cho s lng vt

Cu 7: Mt trong nhng ng dng ca k thut di truyn l

Cu 9: Phng php c th to ra c th lai c ngun gen khc xa nhau m bng phng php lai hu tnh khng th thc hin c l lai A. khc th. B. t bo sinh dng C. khc dng. B. Kiu gen ca c th. D. Thi k sinh trng. D. khc loi. Cu 10: Mc phn ng ca c th do yu t no sau y quy nh? A. iu kin mi trng. C. Thi k pht trin. phng thc ho hc v A. thiu cc iu kin cn thit v nu c cht hu c c hnh thnh ngoi c th sng th s b cc vi khun phn hu ngay. B. khng tng hp c cc ht caxecva na trong iu kin hin ti. 152

Cu 11: Ngy nay s sng khng cn tip tc c hnh thnh t cc cht v c theo

C. khng c s tng tc gia cc cht hu c c tng hp. D. cc quy lut chn lc t nhin chi phi mnh m. Cu 12: C ch tc dng ca tia phng x trong vic gy t bin nhn to l gy A. kch thch v ion ha cc nguyn t khi xuyn qua cc m sng. B. kch thch cc nguyn t khi xuyn qua cc m sng. C. kch thch nhng khng ion ha cc nguyn t khi xuyn qua cc m sng. D. ion ha cc nguyn t khi xuyn qua cc m sng. Cu 13: Mt trong nhng c im ca thng bin l A. khng thay i kiu gen, thay i kiu hnh. B. khng thay i kiu gen, khng thay i kiu hnh. C. thay i kiu gen v khng thay i kiu hnh. D. thay i kiu gen v thay i kiu hnh. Cu 14: Mi t chc sng l mt "h m" v A. c s tch ly ngy cng nhiu cc hp cht phc tp. B. c s tch ly ngy cng nhiu cht hu c. C. c s tch ly ngy cng nhiu cht v c. D. thng xuyn c s trao i cht v nng lng vi mi trng. Cu 15: Loi t bin khng c di truyn qua sinh sn hu tnh l t bin A. gen. A. reparaza. B. tin phi. B. plymeraza. C. giao t. C. restrictaza. D. xma. D. ligaza. Cu 16: ni on ADN ca t bo cho vo ADN plasmit, ngi ta s dng enzim Cu 17: mt qun th thc vt, ti th h m u c 100% th d hp (Aa). Qua t th phn th t l %Aa th h th nht, th hai ln lt l: A. 0,75%; 0,25%. A. vi sinh vt. C. thc vt v ng vt. Cu 19: t bin gen l nhng bin i A. kiu gen ca c th do lai ging. B. trong vt cht di truyn cp t bo. C. lin quan ti mt hoc mt s cp nucltit, xy ra ti mt im no ca phn t ADN. D. kiu hnh do nh hng ca mi trng. 153 B. 75%; 25%. C. 0,5%; 0,5%. B. thc vt. D. ng vt bc cao. D. 50%; 25%. Cu 18: Th a bi thng gp

Cu 20: Mt prtin bnh thng c 400 axit amin. Prtin b bin i do c axit amin th 350 b thay th bng mt axit amin mi. Dng t bin gen c th sinh ra prtin bin i trn l: A. Mt nucltit b ba m ha axit amin th 350. B. Thm nucltit b ba m ha axit amin th 350. C. Thm nucltit b ba m ha axit amin th 350. D. Thay th mt cp nucltit b ba m ho axit amin th 350. Cu 21: Phng php no di y khng c s dng trong nghin cu di truyn ngi? A. Nghin cu t bo. B. Nghin cu tr ng sinh. C. Nghin cu ph h. D. Gy t bin v lai to. Cu 22: kch thch t bo lai pht trin thnh cy lai ngi ta dng A. cc xung in cao p. B. vi rt xen. C. mi trng nui dng chn lc. D. hoc mn thch hp. Cu 23: Php lai biu hin r nht u th lai l A. lai khc th. C. lai khc dng. A. pht trin u th ca ht trn, b st. B. phn thnh ca cy ht kn, su b, chim, th v ngi. C. pht trin u th ca cy ht trn, chim, th. D. chinh phc t lin ca thc vt v ng vt. Cu 25: ngi, mt s t bin tri gy nn A. bch tng, mu kh ng, cm ic. B. mu kh ng, m mu, bch tng. D. tay 6 ngn, ngn tay ngn. C. m mu, bch tng, hng cu hnh lim. v s lin kt hyr so vi gen ban u? A. Mt mt cp nucltit v thay th 1 cp nucltit c cng s lin kt hir. B. Thay th 1 cp nucltit v thm1 cp nucltit. C. Mt mt cp nucltit v o v tr 1 cp nucltit. 154 B. lai khc loi. D. lai cng dng.

Cu 24: im ng ch nht trong i Tn sinh l

Cu 26: Nhng dng t bin gen no sau y khng lm thay i tng s nuclott

D. o v tr 1 cp nucltit v thay th 1 cp nucltit c cng s lin kt hyr. Cu 27: Dng song nh bi hu th c to ra bng cch A. gy t bin nhn to bng 5-brm uraxin. B. gy t bin nhn to bng tia phng x. C. lai xa km theo a bi ho. D. gy t bin nhn to bng cnsixin. Cu 28: Bnh hng cu hnh lim ngi l do dng t bin A. o v tr 1 cp nucltit. C. thm 1 cp nucltit. A. 25. B. 48. C. 27. B. thay th 1 cp nucltit. D. mt 1 cp nucltit. D. 36.

Cu 29: c chua (2n = 24 nhim sc th), s nhim sc th th tam bi l: Cu 30: Chiu hng tin ho c bn nht ca sinh gii l A. thch nghi ngy cng hp l. B. ngy cng a dng. C. t chc ngy cng cao. D. ngy cng hon thin. Cu 31: Trong chn ging, ngi ta dng phng php t th phn bt buc hoc giao phi cn huyt nhm mc ch A. to u th lai. B. to ging mi. C. ci tin ging. D. to dng thun. Cu 32: Nu th h F1 t bi l: AAaa x AAaa, trong trng hp gim phn, th tinh bnh thng th t l kiu gen th h F2 s l: A. 1aaaa : 8AAAA : 8Aaaa : 18 AAaa : 1 AAAA. B. 1 AAAA : 8 AAa : 18 AAAa : 8Aaaa : 1aaaa. C. 1aaaa : 18 AAaa : 8 AAa : 8Aaaa : 1 AAAA. D. 1 AAAA : 8 AAAa : 18 AAaa : 8Aaaa : 1aaaa. Cu 33: Theo quan im hin i, c s vt cht ch yu ca s sng l A. ADN v prtin. C. ADN v ARN. B. axit nuclic v prtin. D. ARN v prtin.

Cu 34: C ch pht sinh t bin s lng nhim sc th l: A. Qu trnh tip hp v trao i cho ca nhim sc th b ri lon. B. Cu trc nhim sc th b ph v. C. S phn ly khng bnh thng ca mt hay nhiu cp NST k sau ca qu trnh phn bo. D. Qu trnh t nhn i nhim sc th b ri lon. Cu 35: Phng php nghin cu tr ng sinh cng trng nhm mc ch xc nh tc ng ca mi trng 155

A. i vi cc kiu gen khc nhau. C. i vi cc kiu gen ging nhau. th l

B. ln s hnh thnh tnh trng. D. i vi mt kiu gen.

Cu 36: Cc dng t bin ch lm thay i v tr ca gen trong phm vi 1 nhim sc A. o on nhim sc th v lp on trn 1 nhim sc th. B. o on nhim sc th v mt on nhim sc th. C. o on nhim sc th v chuyn on trn mt nhim sc th. D. mt on nhim sc th v lp on nhim sc th. Cu 37: Dng t bin gen c th lm thay i t nht cu trc phn t prtin do gen ch huy tng hp l A. o v tr 2 cp nucltit 2 b ba m ho cui. B. thay th mt cp nucltit b ba m ho cui. C. mt mt cp nucltit b ba m ho th 10. D. thm mt cp nucltit b ba m ho th 10. Cu 38: ngi, bnh m mu (, lc) l do t bin gen ln nm trn nhim sc th gii tnh X gy nn (Xm). Nu m bnh thng, b b m mu th con trai m mu ca h nhn Xm t A. ng ni. C. m. A. lai khc ging, lai khc th. C. lai khc loi, khc chi. B. b ni. D. b. B. t th phn, giao phi cn huyt. D. lai khc dng.

Cu 39: Hin tng thoi ho ging mt s loi sinh sn hu tnh l do

Cu 40: Hin tng no sau y l thng bin? A. Ln c vnh tai b x thu, chn d dng. B. B m bnh thng sinh con bch tng. C. Cy rau mc trn cn c l hnh mi mc, khi mc di nc c thm loi l hnh bn di. D. Trn cy hoa giy xut hin cnh hoa trng. --------------------------------------------- HT .........................................................

156

III. Ti liu tham kho (nhm tc gi s dng trong qu trnh bin son ti liu tp hun) TI LIU THAM KHO 1. Chng trnh gio dc ph thng mn Sinh hc (Nh xut bn Gio dc Thng 8/2006)
2. Hng dn Chun KT KN mn Sinh hc cp THPT (Ng vn Hng, Ch bin

L Hng ip Nguyn Th Hng Lin - Nh xut bn Gio dc Thng 11/2009) 3. Sinh hc 12 (Nguyn Thnh t, Tng Ch bin Phm Vn Lp, Ch bin ng Hu Lanh Mai S Tun - Nh xut bn Gio dc Thng 6/2008) 4. Sinh hc 12 nng cao (V Vn V, Tng Ch bin Nguyn Nh Hin, Ch bin V c Lu, ng Ch bin Trnh nh t - Chu Vn Mn V Trung Tng - Nh xut bn Gio dc Thng 6/2008) 5. Hng dn thc hin chng trnh, sch gio khoa lp 12 mn Sinh hc - Ti liu bi dng gio vin (Ng Vn Hng, Ch bin - Nh xut bn Gio dc Thng 7/2008) 6. Bi tp chn lc Sinh hc 12 c bn v nng cao (Ng Vn Hng, Ch bin L Hng ip Nguyn Th Linh - Nh xut bn H Ni nm 2008) 7. Basic Education Curriculum B. E. 2544 (A.D. 2001 Ministry of Education Thailand) 8. Advanced Biology for You (Gareth Williams Reprinted in 2003 by: Nelson Thomes Ltd) 9. A new Introduction to Biology (Bill Indge Martin Rowland Margaret Baker, Hodder & Stoughton 2005)

157

You might also like