You are on page 1of 984

GII THOT TRONG LNG TAY Mt bi ging khc chit v con ng t n gic ng

(Liberation in the Palm of Your HandAconcise discourse on the path to enlightenment) Pabongka Rinpoche Edited by Trijang Rinpoche Translated by Michael Richards Thch N Tr Hi dch

MC LC Li gii thiu Pabongka Rinpoche Lam-rim Li dn nhp ca Trijang Ripoche Phn mt: Nhng chun b s khi 01. Ngy th nht (Trang 20) 02. Ngy th hai (Trang 41) I. Tnh cch v i ca nhng tc gi ni ln chng t nn gio l ny c mt ngun gc trong sch. 03. Ngy th ba (Trang 85) II. Tnh cch v i ca php c ni tng nim knh php. III. Cch thch ng ging dy v lng nghe nn gio l c hai v i y. Phn hai: Nhng nghi thc chun b 04. Ngy th t (Trang 144) IV. Th t nhng ch gio thc th 05. Ngy th nm (Trang 202) a. Thnh phn th nht: Knh l b. Thnh phn th hai: Cng dng 06. Ngy th su (Trang 245) c. Thnh phn th ba: Sm hi ti li d. Thnh phn th t: Hoan h 2

e. Thnh phn th nm: Thnh chuyn php lun f. Thnh phn th su: Thnh cu rung phc ng nhp Nit bn Phn ba: Nn tng ca o l 07. Ngy th by (Trang 286) 08. Ngy th tm (Trang 310) 09. Ngy th chn (Trang 345) 10. Ngy th mi (Trang 378) 11. Ngy mi mt (Trang 421) 12. Ngy mi hai (Trang 458) 13. Ngy mi ba (Trang 501) Phn th t: Phm vi trung bnh 14. Ngy mi bn (Trang 550) 15. Ngy mi lm (Trang 591) Phn th nm: Phm vi ln 16. Ngy mi su (Trang 637) 17. Ngy mi by (Trang 665) 18. Ngy mi tm (Trang 698) 19. Ngy mi chn (Trang 710) 20. Ngy hai mi (Trang 732) 21. Ngy hai mi mt (Trang 755) 22. Ngy hai mi hai (Trang 785) 23. Ngy hai mi ba (Trang 823) 24. Ngy hai mi bn (830) 3

Li cui sch ca Trijang Rinpoche Ph lc 3 Ba nng ct ca o l Ph lc 4 Trang hong yt hu nhng ngi may mn Ph lc 5 Php luyn tm by im Li gii thiu Nm 1921, khong by trm tng ni c s t hp ti am tht Chuzang gn Lhasa nghe php tu Lam-rim do bc thy Kyabie Pabongka Rinpoche ging. Sut ba tun l k tip h c hp th nhng thi php ni ting nht tng c ging Ty Tng. T ng Lam-rim c ngha l nhng bc tin n gic ng. N m ch mt s gio l c pht huy ti Ty Tng trong mt ngn nm qua, da trn tc phm c ng khc chit ca bc thy Atisha ngi n, nhan Dipankra Shrijnna (Ngn n Soi ng) son vo khong nm 982-1054. Tc phm Gii Thot Thot Trong Lng Tay ny l tinh ty truyn thng Lam-rim Ty Tng. i vi ngi Ty phng, sch ny thnh mt trong nhng gio l ngha nht v Lam-rim.

Trn hai ngn nm trm nm trc, Pht Thch Ca tri qua bn mi lm nm ging dy gio l mt cch rng ri cho v s ngi thuc nhiu hng khc nhau. Ngi khng thit k sn nhng bi ging, m ty theo nhu cu tm linh ca thnh gi. Bi th, bt 4

c ai kho cu ton b tc phm ca c Pht cng thy thc kh tm cho ra mt con ng r rt p dng thc hnh. Tm quan trng ca php Lam-rim do Atisha kt tp l, ngi sp xp li nhng li ging dy ca c Pht theo mt trt t hp l, v ra mt ng li tng bc mt bt c ai mun theo cng c th hiu v thc hnh c, d ngi y thuc trnh no. Khng nhng lun s Atisha y c vo nhng g Pht thuyt, m ngi cn mang theo n Ty Tng nhng gio l truyn khu cn lu hnh qua mt h truyn tha khng gin on, c v l thuyt (tu gic) ln thc hnh (php tu t tu gic y), truyn t c Pht n hai ngi Di Lc (Maitreya) v Vn Th (Manjusri) xung n V Trc v Long Th (Nagarjuna) v nhiu lun s v i khc ca x n cho n nhng bc thy ca lun s Atisha. Nh vy, khng nhng Atisha vit nhng van bn Lam-rim u tin, m ngi cn thu thp nhng gio l khu truyn v cng quan trng tn ti n ngy nay, c ging dy cho ngi ty phng nh nhng v tu s v i ng thi nh c Dalai Lama th mi bn. ca Atisha lp thnh mt tng phi ly tn l Kadam, phn ln nhng truyn thng ca phi ny c phi Gelug (m vng hay Hong mo) ca Pht gio Ty Tng hp th. Phi Gelug do Tsongkapa (1357-1419) sng lp. Nhiu tu s phi Kadam v Gelug vit nhng lun gii Lam-rim, ni ting l kit tc ca Tsongkapa nhan Nhng giai on chnh ca Con ng tu tp (Lam-rim Chen-mo): nm 1921 Pabongka Rinpoche ging dy da trn c cu ca tc phm ny, nhng bi php m v sau 5

c tp hp thnh tc phm GII THOT TRONG LNG TAY. Tuy nhin, trong khi tc phm ca Tsongkapa c tnh bc hc th tc phm ca Pabongka li tp trung nhiu hn vo vic p ng nhu cu thc hnh cho nhng hnh gi. Tc phm ny i vo chi tit khi bn cc vn nh lm th no chun b cho thin, php o s Du gi v s pht b tm. Bi th sch Gii thot ny l

mt tc phm t trng tm thc hnh, ph hp vi nhng hnh gi phng ty trong thi i ny cng nh vi Pht t Ty Tng sng ty phng. Trong s nhng ngi c mt ti php hi vo nm 1921 l

Kyabje Trijang Dorje Chang (1901-1981) mt trong nhng t thn cn Pabongka Rinpoche, v sau l thy gio o cho c Dalai Lama th 14 v l bn s ca nhiu lt ma thuc phi m vng (Gelug) o thot khi Ty Tng vo nm 1959. Trijang Rinpoche ghi ch nhng li ging dy ca thy mnh, v sut 37 nm sau kh cng duyt li nhng ghi ch y cho n khi tc phm sn sng c n lot thnh tc phm Gii thot trong lng tay, bng Tng ng. Pabongka Rinpoche c l l v lt ma m vng c nhiu nh hng nht ca th k ny. Ngi nm gi tt c nhng trng phi quan trng v kinh gio v mt in, v truyn li cho hu ht nhng tu s xut sc nht ca Hong mo phi trong hai th h k tip. Bng k nhng bi thuyt ging khu truyn ca ngi tht v i c v chiu su ln chiu rng. Ngi cng l bn s ca Kyabje ling Rinpoche (1903-1983), v ph o ca c Dalai Lama th 14, v ca nhiu bc tn s khc rt c knh n. Ton b tc phm 6

ca ngi chim mi lm pho sch ln, bao gm mi kha cnh gio l Pht. Ai tng th gio vi mt v tu s thuc Hong mo phi, u chu nh hng ca Pabongka Rinpoche. Mt tc phm tng t quyn sch ny c l s khng bao gi c vit tr li, v l m ti ni sch ny l cao im ca gio l thuc truyn thng Lam-rim. C bn trng phi chnh trong Pht gio Ty Tng, trng phi no cng c gio l Lam-rim ring, nhng phi Nyingma, Sakya v Kagyn khng nhn mnh nhiu n Lam-rim nh phi Gelug. Mc d thng thng, trong chng ging dy cc tu vin Hong mo php, php Lam-rim ch c ging dy cho cc tu s vo giai on thun thc ca h trn ng tu tp, song vi ngi ty phng, php ny li thng c ging dy trc tin. V y l gio l m nhng bc thy thuc Hong mo phi thng ging dy nhiu nht; n l s trng ca c Dalai Lama, ca hai v gio o ngi Serkong Rinpoche, Song Rinpoche, v nhng v php s uyn bc nh geshe Ngawang Dhargyey, geshe Rabten, geshe Sopa, Lama Thubten Teshe v Lama Thubten Zopa Rinpoche. Trong li Dn nhp ngn gn ca ngi, Kyabje Trijang Rinpoche cho c gi thy thc dim phc nh th no c d php hi nm y. Qu th, sch ny l tc phm rt him c trong s nhng kinh sch Ty Tng, ch n l bt k ca mt nn gio l khu truyn ch khng phi l mt lun vn. Do vy, khng nhng chng ta nhn c mt s li dy rt qu bu, ngha l tinh yu ca tm Lam-rim nng ct, m chng ta cn thy c bng 7

cch no nhng li ging y c ging dy Ty Tng. Nhng im chi tit v nhng nt c sc ca gio l ny c th tm thy trong phn gii thiu ca Trijang Rinpoche vo cui Ngy th Nht. Mi chng tng ng vi mt ngy ging dy, thng khi u bng mt mu chuyn ngn khi dy ni ngi nghe mt ng lc tt. (Mun bit qua chi tit ton th tin trnh a n gic ng theo cch trnh by trong sch ny, xin xem dn bi trang 5). Trong y, phn ng lc tu tp c gin lc, nhng chng u, Ngy th Nht, ni y v ng c v trnh by mt cch tuyt ho ton th php Lam-rim. C th ni ton b tc phm ch l mt bnh ging v chng ny. Pabongka Rinpoche lun lun khai th s pht b tm l cch ngha nht lo li cuc i ta, v nhng nhn thc tun t c c kt trong Ngy th Nht a ta n mc ch y. phn cui sch, ngi ni, Hy lm bt c g bn c th lm, chng t s ging dy ca ti khng l cng ung... Nhng trn ht, hy lm sao vic pht b tm l php tu chnh yu ca bn. Nhng gio l ny cha ng nhiu iu mi m xa l, nht l i vi ngi ty phng, nhng nu kin tr hc hi v t duy, hnh gi s c sng t.

Ghi ch v bn dch Anh ng:


Ti (Michael Richards) c lm cho bn dch cng d c cng hay, m khng mt s chnh xc. Tuy nhin, v tc gi Trijang Rinpoche vn l mt thi s ni ting, chc chn bn dch 8

ny mt i mt phn v p ca bn vn Tng ng. D sao ti ngh ti cng duy tr c bn cht bnh d t nhin ca nhng bi ging ca Pabongka Rinpoche, v em li cho bn dch tnh cht trc ch y nng lc ca nguyn tc. gip c gi ty phng d hiu, ti trnh by ti liu ny theo mt c cu c h thng m bn Tng ng khng c. C tt c mi mt phn on m nguyn bn khng phn chia. Nhng tiu tm tt i c trnh by trong phn Ph lc 1, c th xem nh mt bng mc lc chi tit. Ti khng dch tt c nhng ting Phn, m nguyn t no khng c tng ng Anh ng. Chng th nh vy cn hn l t ra mt t Anh m c l i vi c gi cn xa l hn danh t ting Phn. V li cng ngy cng c nhiu t Phn ng v Pht hc trong cc t in Anh ng. Xin chn thnh tri n Bn s Gen Rinpoche Geshe Ngawang Dhargyey ngi ging dy bn vn ny ti Th vin tng tr nhng tc phm v vn kh ca Ty Tng, v khu truyn cho ti ton b tc phm vo nm 1979. Ti cng rt tri n Amchok Rinpoche, ngi n lc lm vic sut nm nm duyt li ton b tc phm, ci thin bn dch ny vi nhng ngh tuyt ho. Gala Rinpoche cng gip ti khi dch Ngy th 11 v 12 ti c vo nm 1980-1981, v Rilbur Rinpoche, mt trong s t nhng t cn sng st ca Pabongka Rinpoche, cho ti nhng hi c v bc thy ca mnh; i vi c hai v, ti u chn thnh ghi n. 9

Ti cng cm n nhiu bng hu v cng s Dharamsala v s tr gip, khuyn khch v nng ca h: Losang Gyatso, lc by gi l ngi thng dch cho Geshe Dhargyey, ngh ti dch sch ny; Gyatsho Tshering v cc cng s ti th vin Ty Tng; Jean Pierre Urolixes, Mervyn Stringer cng tt c mi ngi bnh vin Delek v s gip ca h trong thi gian ti b tai nn giao thng vo nm 1983; cm n David Stuart ly li bn dch tho Ngy Chn v Mi t Jammu, y bn dch c hon tt sau ti nn; cm n Cathy Graham v Jeremy Russell c nhng gi qu gi ci thin bn tho; cm n m ti v cha qu c, nhng ngi lun nng ti: cm n Alan Hanlay, Lisa Heatdh v Michael Perrott; cm n cc bn Keith Kevan v Andy Brennand; v Angela ngi v thn yu san s tt c nhng kh nhc m cng vic lu di em li. Nng lun lun kin nhn v hy vng; s khuyn khch v hy sinh ca nng l v b bn. Cui cng, ti xin ghi n Eva Van Dam v Robert Beer v nhng minh ha tuyt ho ca h, Gareth Sparham v Trisha Donnelly v cuc phng vn Rilbur Rinpoche, ghi n thy Sonam Jampa vit ch mc (Index) v nhng v trong nh xut bn Widom v ian n sch ny: Nick Ribush, Robina Courtin, Sarah Thresher, Lydia Muellbaauer v Maurice Walshe.

i nt v Ngi Pabongka Rinpoche

Do Rilbur Rinpoche ghi li


10

Thy ti, ngi t t trong ba cch, ngi gip mt thn Heruka, ngi m ti cm thy kh ni tht ln danh hiu Lord Pabongka Vajradhra Dechen Nyingpa Pael Zango, sinh min Bc Lhasa vo nm 1878. Thn ph ngi l mt quan chc nh nhng gia nh ngi khng giu lm. Lc ngi ra cho i, c nh sng chiu khp phng, mc d ang m ti mt, v bn ngoi, ngi ta trng thy mt v thn h mng ng trn mi nh. Pabongka Rinpoche l mt ha thn ca hc gia v i Jangkya Rolpao Dorje (1717-1786), trong khi trc y ngi l ti sinh ca mt v geshe uyn bc tu vin Sera-mae. Ngi nhp vin vo nm ln by, theo hc chng trnh thng thng ca tu s, ly bng geshe (tin s Pht hc) v theo hc hai nm i hc Mt gio Gyutoe. Bn s ca ngi l Dagpo Lama Rinpoche Jampeal Lhuendrub Gyatso, Lhoka. Ngi hn l mt v b tt ha thn, v Pabongka Rinpoche l t u ca ngi. Ngi sng trong mt hang ng Pasang v vic hnh tr chnh yu ca ngi l b tm; thn h mng ca ngi l Qun T Ti (Avalokitesvara). Ngi thng nim cu thn ch OM MANI PADME HUM mi m 11

Pabongka Rinpoche

nm vn ln. Khi ln u gp Dagpo Rinpoche ti mt l tsog Lhasa, Kyabje Pabongka xc ng n ri ly v nim knh ngng. Xong kha hc, Pabongka Rinpoche ving thm Dagpo Lama Rinpoche trong ng ca ngi, v c a n mt ni nhp tht tu Lam-rim gn y. Dagpo Lama Rinpoche cho mt mc Lamrim Pabongka Rinpoche v thin qun, ri sau tr li trnh by ch mnh ng. Dagpo li dy mt php khc thin qun, c th tip tc trong mi hai nm (hi cn chuyn g l lng hn th!) Pabongka c bn i t l Kyabje Ling Rinpoche, Kyabje Trijang Rinpoche, Khangsar Rinpoche v Tathag Ringpoche, mt v nhip chnh ca Ty Tng. V ny l thy gio o chnh ca c Dalai Lama khi ngi cn th u v l ngi th pht quy y cho ngi Ti sinh tnh Kham v pha ng Ty Tng, trong s nhng v thy u tin ca ti c hai v l t ca Pabongka Rinpoche. Bi th ti ln ln trong bu khng kh tin tng tuyt i vo Pabonka nh l tin chnh c Pht. Mt trong hai v thy ca ti c mt tm nh ca Pabongka Rinpoche ang nh nhng git cam l t gia hai lng my. Chnh mt ti trng thy chng, bi th, cc bn c th tng tng ti sung sng xit bao khi cui cng ti c din kin ngi. Nhng cn l do ring t khin ti t ht tin tng vo Pabongka Rinpoche. Ti l con trai duy nht trong mt gia nh 12

kh gi, v mc d c Dalai Lama th 13 cng nhn ti l mt v lama ti sinh, v Pabongka Rinpoche bo ti nn vo tu vin Sera Lhasa, cha m ti khng my hoan nghnh vic ny. Nhng khng bao lu th ng cht, v ti c th khi hnh i Lhasa. Bn khng th no tng tng ni s sung sng ca ti khi khi s cuc du hnh sut hai thng trng trn lng nga y. Lc y ti mi mi bn tui, v i tu qu l chuyn m mt b trai tui y nn lm. Ti c cm tng rng c hi i Lhasa th gii v sng cuc i ca mt bc chn tu nh li c Dalai Lama phn dy, tt c chuyn u l mt php l ca Pabongka Rinpoche. Khi ti mi n Lhasa, Pabongka Rinpoche ang Tashi Choeling, mt hang ng pha trn tu vin Sera. Ti xin mt bui gp v t hm sau, ti cng m ti v ngi gia nhn ci nga ln ni. Chng ti khng nh trc gi gp, nhng khi chng ti va ln n, th Pabongka cho ngi hu dn thc n v tr bnh mi lm xong. iu ny lm ti tin chc Pabongka c thin nhn thng, v ngi cng l mt hin thn ca ng Kim cng tr (Vajradhara). Sau khi n xong, ti n ra mt Rinpoche. Ti nh r vic ny nh mi hm qua. Mt cu thang hp dn ln cn phng nh ca ngi, y ngi ang ngi trn ging. Ngi trng ging nh bc nh ca ngi - mp, thp ngi. Ngi bo, Ta bit con s n, v by gi chng ta gp nhau.Ngi vut hai bn m ti. Khi ti ang ngi y, th c mt v tn tin s (geshe) t tu vin Sera i vo dng cho Rinpoche mt a tsampa c bit vn ch lm vo dp c ngi lnh bng tin s. Rinpoche nhn xt tht l mt im 13

lnh, khi v tn tin s ny n m c ti hin din y, v ngi bo ng ta hy y bt ca ti nh cho ngi... Bn cng c th tng tng iu y lm ti xc ng n mc no. Cn phng hu nh trng trn. Ci vt l lng nht l mt pho tng hai tc Anh bng vng rng ca Dagpo Lama Rinpoche, bn s Pabongka Rinpoche. Pho tng c vy quanh bng nhiu vt cng dng nh b. Sau lng tng l nm bc tranh (thangka) trnh by linh kin ca Khaedrubje v Tsongkapa sau khi v ny vin tch. Ngoi ra trong phng ch c mt ch ngi ung tr. Ti cng c th nhn thy trong gc c mt gian phng nh thin, v ti khng ngng trm nhn v pha y (ti ch mi l b trai 14 tui, rt t m) Rinpoche bo ti c vic vo nh xem cho bit. N ch gm mt ta c v mt bn th nh. Rinpoche gi tn tt c nhng tng trn bn th: t tri sang phi c thy Tsongkapa, Heruka, Yamantaka v Paelgon Dramze, mt v ha thn ca thn Mahakala. Di nhng pho tng y by nhng cng. Ti cha thnh tu s, nn Jamyang, ngi th gi lu nm ca Rinpoche c sai i ly mt quyn lch nh ngy cho ti xung tc, mc d ti cha m ming xin xut gia g c. Rinpoche qu ang cho ti mi s ti hng khao kht, v ti cm thy ngi tht qu t bi. Khi t gi ngi, lng ti sung sng nh bay bng tn my xanh. Ngi hu ca Rinpoche l mt ngi c v hung hn, ngi ta bo ng y l ha thn ca mt v thn h php. Mt ln, vo dp Rinpoche du hnh xa, ng ta ph ci nh c k ca thy mnh 14

xy li mt t dinh rng ln gn bng t dinh ca c Dalai Lama. Khi Rinpoche tr v ngi hon ton khng hi lng, bo: Ti ch l mt n s qun, ng l ng khng nn xy cho ti mt ngi nh nh th ny. Ti khng c ting tm, v ct ty nhng g ti dy l s t b i sng xa hoa th tc. Bi th ti rt lng tng v nhng cn phng sang trng ny. Ti th gio Lam-rim vi Pabongka Rinpoche nhiu ln. Nhng ngi Trung Quc tch thu ht mi s ghi ch ca ti, nhng kt qu ca li dy y ti vn cn eo mang trong mnh, mt ci g rt c bit. Mi khi nghe ngi dy ti li mong mun tr thnh mt thin s thc th, rt vo mt am n c, bi tro y mt m ngi thin. Cng ln cm gic ny cng phai dn trong ti, v by gi th ti hon ton khng ngh g ti chuyn y, nhng ti thc tnh mun tr thnh mt thin gia chn chnh nh thy ti. Thy lm nhiu php qun nh nh php qun nh Yamantaka, Heruka v Guhyasamja. Chnh ti cng nhn nhng php y t ni thy. Ti thng vo t tht ca thy lm nhng l khai o quan trng trong mt gio, cn thy th thng xung tu vin ging dy cho tt c mi ngi. Thnh thong thy li i chim bi cc tu vin. Ving thm Pabongka Rinpoche c l cng ging nh thm ving Lama Tsongkapa lc sinh tin. Mi khi dy, ngi thng ngi sut tm ting ng h khng c ng. Khong chng hai ngn con ngi ti nghe php v nhn l qun nh, vi nhng gio l c bit th s ngi theo hc t hn, nhng khi ngi truyn b tm gii th c ti mi ngn ngi hin din. Khi ngi lm php qun nh ca thn Heruka 15

ngi thng c mt v rt l lng. i mt ngi m ln, long lanh, khin ti tng nh ngi l thn Heruka, mt chn dng ra mt chn co li. Ti b kch ng mnh lit ti ni a khc nh th thy chnh v thn Heruka. Tht l chuyn c bit l lng. Vi ti, ngi l v lt ma quan trng nht ca Ty Tng. Ai cng bit bn t chnh ca ngi v i ti mc no. Th m ngi li l thy ca h. Ngi b nhiu th gi ngh v ngha thc tin ca gio l, v thc chng nhng gio l y bng tim ca ngi. Ngi thc hnh tt c nhng g ngi hc gn n mc d vin mn. Ngi khng ch ni sung m c thc chng mi s. Li na, khng bao gi ngi ni gin; bt c s gin d no cng hon ton b dp tt bi b tm ni ngi. Nhiu khi c nhng hng di ngi ng ch ngi ban php lanh, th m Rinpoche vn hi thm tng ngi mt, v u h. i khi ngi cho thuc. Ngi lun lun t ha. Tt c iu ny lm cho ngi tht c bit. Theo ti, ngi c hai c chnh yu; v phng din mt tng, ngi thc chng v c kh nng ha hin l thn Heruka, cn v phng din kinh in th ngi c kh nng ging Lam-rim. Ngay trc khi vin tch, ngi c mi ging vn tt v Lamrim ngi cha ca bn s ngi, tu vin Dagpo Shidag Ling Lhoka. Ngi chn mt bn vn ngn nhan Con ng nhanh ca Panchen Lama th hai. y l bi Lam-rim u tin m Dagpo Lama Rinpoche dy cho ngi, v ngi ni n s l bi php cui cng ngi ging dy. Mi khi ving thm tu vin ca bn s, Pabongka Rinpoche thng xung nga mi khi va thy ta nh xut hin. V t ch xung nga, ngi ly di cho n khi 16

ti cng. Khi ri tu vin th ngi i li cho ti khi khng cn trng thy bng. Ln ny khi ri tu vin, ngi ly thm ln na khi ngi cha khut dng, v n li trong mt ngi nh ln cn. Hi au bng, ngi lui vo ngh m. Ngi bo th gi i ra trong khi ngi tng kinh cu nguyn, v ngi tng ln ting hn l thng. Lc y nghe dng nh ngi ang ging v Lam-rim. Khi ngi tng xong, cc ngi hu i vo phng th thy ngi cht. Mc d rt i bi ri. Thatag Rinpoche cng sao bo c chng ti phi lm g. Tt c chng ti u au bun. Di hi ca Pabongka Rinpoche c bc trong la thu v ha tng theo nghi thc c truyn. C mt bo thp thc p c xy ln nhng ngi Trung Quc ph hy. Tuy th ti cng ly li c vi x li ca ngi, v hin tng cho tu vin Sera-mae. Ngy nay cc bn c th n y chim ngng x li. Ngy nay ti c thnh cng phn no v phng din hc gi, v v phng din hnh gi, ti cng l mt lama c hng, song nhng iu y khng c g l quan trng. iu duy nht c ngha i vi ti, y l c lm t ca Pabongka Rinpoche.

Rilbur Rinpoche

(Rilbur Rinpoche, ngi ghi li tiu s trn y, sinh ti min ng Ty Tng vo nm 1923. Lc ln nm, ng c c Dalai Lama 13 nhn ra l ha thn th su ca Ser-mae Rilbur Rinpoche. ng vo i hc tu vin Sera Lhasa nm 14 tui, tin s Pht hc nm 24 tui. ng thin nh, ging dy cho n nm 1959, sau chu p bc tn khc ca
17

Trung Quc trong 21 nm. Nm 1980 ng c php lm vi hot ng tn gio, v ng gip xy mt thp mi th Pabongka Rinpoche ti Sera, v Trung Quc ph hy ci thp u tin. Sau ng sang n sng tu vin Namgyal ti Dharamsala.)

Lam Rim Mt Ch dn Su sc, Hon ton Chnh xc Trao truyn Php Gii thot vo Lng Tay ca Bn, Tinh hoa T Tng ca Tsongkapa, bc Tng qun Chnh Php V song Vn t ghi li Mt Bi Ging Khc Chit v cc Giai on Trn Con ng n Gic Ng. Tinh ty ca mi Kinh in C ng Php v Cam l

Li dn nhp ca Trijang Rinpoche

18

Hi Lama Lozang Dragpa Ngi l mt vi Thch ca mu ni v Kim cng tr, Tng th ca mi ni nng ta tuyt ho, Mt mandala ton vn vi ba c nhim mu ca Gic ng Hy ma xung cho chng con mi triu iu lnh i hi ng o s ca con, Ngi che ch cho con. Ngi vi C xe ti thng, chin thng cc oan tm bnh an v k, Ngi khng mng tin nghi th tc cao Ba v lu hc V gio l ca ng Chin Thng Ngi m nhng thin s cao c khng b hoen v tm chuyn bn tm ca th gian (li, hi, khen, ch, vinh, nhc, c, thua) Ngi chnh l sui ngun ca mi iu lnh. Mi li Thy ni ra u l thuc hay xua tan hng trm chng bnh; Tm non di ca chng con tht l nhng bnh cha nh nhoi i vi gio l bao la ca Thy Mt ngun sui diu php ngt ngo nh th Gio l vi diu ny m b qun lng Th thc ng bun xit bao y con ch ghi li c mt phn nh.

19

Trijang Rinpoche

Trong qu kh c v lng vi Pht xut hin, nhng nhng chng sinh v phc nh ti khng xng ng lm t trc tip ca c Thch ca mu ni, ngi Che ch tt nht, Ngi ni bt nh mt a sen trng mut trong s ngn c Pht v i nhng bc cu tinh ca thi kip may mn ny. Trc ht trong qu kh chng ta phi c gng pht khi thin tm d trong mt giy lt, nh th m ta mi c ti sinh lm mt con ngi. Ri chng ta li c ch dy con ng chn chnh khng cht li lm ny, con ng s dn ta n trnh ton tr, lc ta s t gii thot.

Nhng ni tm li, ti c cu vt nhiu ln thot khi v s iu xu c loi khc nhau, v c a tin n cng ngy cng vn v lng iu vi diu. Chnh bc o s thnh thin quang vinh ca ti lm vic ny. Lng t bi ca ngi tht l v b bn. Danh hiu ca ngi ti xin trn trng nhc li v mt mc ch tt lnh - l JetsunJampa Taenzin Trinlae Gyatso Paelzangpo. Mc d nhng ngi nh ti rt thiu trng thnh, thiu vn ha v thiu tnh sng to, c mt thi ti ni n c Chuzang, ti c thng thc nhng gio l khu truyn ca ngi khai th vo 20

diu php Ti thng tha. y l mt thnh a tr nn thing ling nh s hin din ca nhiu thin gia v i. Ngi khai ging kha hc khu truyn ny vo ngy ba mi thng by nm Con Chim St, 1921 (tc nm Du, thuc hnh Kim, theo m lch), v ko di trong 24 ngy. Mi ngi phi vt v lm mi n c y. H n t ba tu vin chnh Lhasa, t min Trung Ty Tng, t tnh Tsang, Amdo v Kham, thng thc v cam l ca gio l khu truyn t ni ngi, nh nhng ngi kht chy c kh khao c nc ung. C khong ba mi v lamas v ti sinh lamas, v nhiu v tinh thng ba tng gio in, tt c gm trn by trm ngi. Gio l ngi ging dy phi hp nhiu truyn thng Lam-rim khc nhau - nhng chng ng n gic ng. C hai truyn thng khu quyt lin h n bn kinh Ngn thuyt ca c Vn Th. Mt trong nhng truyn thng ny rt chi li, pht trin tnh min Trung Ty Tng; mt truyn thng khc thnh hnh min nam. Ngi cn ging dy mt gio l c ng, Lam-rim Con ng Nhanh; v trong phn Phm Vi Rng Ln ni n s i a v mnh vi ngi, ngi dy cch luyn tm gm by im. Mi phn ca gio l c lm cho phong ph thm bng nhng li ch dy rt t nhng gio l khu truyn b mt. Mi phn u c minh ha bng nhng n d, lun l hnh thc, nhng mu chuyn, v nhng trch dn ng tin cy. S ging dy ny ngi s hc cng c th hiu c mt cch d dng, nhng s thc hnh th li dnh cho mi tnh tr thc v tm linh. Gio l ny tht b ch v n gi nhiu cm hng tt. i khi chng ta 21

phi ph ci m ra tnh to hn ln, v bng sng dy. i lc chng ta phi ri ly, khc rng. Li c nhng lc ta m ra hi s, v cm thy mun hng hi t n mi s hon ton dn mnh vo vic thc hnh gio l. Ci cm gic mun t b ny tro dng mnh lit. y nhng li ging dy ca ngi k diu nh th y, pht sinh nhng cm xc tng t nh trn. Lm sao ti c th ghi ht li giy c! Tuy nhin tht ng tic bit bao nu nhng im then cht trong nhng li ging dy y cm hng ny phi b mai mt. ngh y khin ti mnh dn vit ra quyn sch ny. Bc tn s khuyn ti: Mt s nhng ngi hin din khng th theo di ht nhng li ging. Ti e rng ti khng tin cy ni nhng li ghi ch m mi ngi ghi trong lc nghe. Bi th yu cu ng hy n hnh mt quyn sch, vo trong y bt c g ng cm thy chc chn. Trong tc phm ny ti ghi li mt cch chn xc nhng li dy ca thy ti, vi hi vng lm li lc cho nhng ai mun tu tp thnh cng. PHN MT NHNG CHUN B S KHI NGY TH NHT Kyabje Rinpoche, mt bc tng qun Chnh php v t, ni t li chun bi cho chng ta c nhng ng lc thch ng khi n nhn nhng li ging dy tip theo. Ngi ni: 22

c Tsongkapa bc i nhn, bc Tng qun chnh php ca c ba ci, ni: Thn th vt l thun li ny C gi tr hn c vin ngc nh . Bn ch c n mt ln m thi. Kh thay c thn ngi, d thay b mt n, N nh mt ln chp gia bu tri. Hy qun tng iu y, ri bn s thy Mi hot ng th gian ch nh tru b thi bay V bn phi n lc ngy m rt ra c mt t tinh hoa t i sng bn Ti mt n s du gi tu tp nh th; V bn, ngi kht khao gii thot, cng nn lm nh vy. T thi gian v thy, chng ta mang khng bit bao nhiu thn xc cho n ngy nay, nhng ta khng rt ta c mt tinh ty no t nhng thn xc y. Khng c mt kiu kh au no m ta cha tng nm tri, cng khng c mt kiu hnh phc no m ta cha tng thng thc. Nhng d ta c bao nhiu xc thn i na, ta cng khng rt ta c cht tinh hoa no t ni chng. By gi ta c c may mn mang thn ngi, th ta nn lm ci g rt ta t tinh hoa t . Nu khng suy ngh chn chn, th ta khng cho thn ngi qu bu ny c tm quan trng cht no, ta cng khng tic nui g khi lng ph c may c sinh lm ngi. C l nu b mt tin, chng ta s tic nui nhiu hn. Th m ci thn ngi ta ang ang c li v vn qu bu hn bt c vin ngc nh no c. 23

Nu bn phi lau chi mt vin bo chu nh bng cch mi ngy ra ba ln, nh bng ba ln, ri t trn nh mt ci trng phan ca s chin thng, bn s c c d dng tt c nhng s tt p ca th gian nh n mc , vn vn. Bn c th c hng trm, hng ngn, hng trm ngn vin ngc nh th, nhng chng khng th em li cho bn d ch mt iu nh nht trong nhng iu bn c th thnh tu c nh mang thn ngi trong i ny; bi v bn khng th s dng nhng bo chu y che ch mnh khi ti sanh vo cc a x trong i sau. Nhng vi thn ngi hin ti ca bn, bn c th t phng cho khi sa a vo cc ci xu c. Hn na, nu bn mun ti sinh lm Phm Vng, Thch, vn vn, bn cng c th lm c iu y nh thn ngi hin ti. Nu bn mun i n nhng ci tnh nh ci tri Thng lc (Abhirati), ci Cc lc (Sukhvati) ci u sut (Tushita), bn cng c th lm c, nh ci thn ngi hin ti ca bn. Nhng cha ht u, bi v bn cn c th t n nhng trng thi gii thot gic ng nh thn ny. iu bn cn lm l, hy tm ly c hi. iu quan trng hn c l nh thn ti sinh hin ti m bn c th t ti a v Kim cuong tr (hp nht gia thn nh huyn vi i lc) trong vng i ngn ngi, ngay trong thi i suy i ny; mt kt qu thng thng phi mt ti ba a tng k kip mi thnh tu c. Nh vy, c ti sinh lm ngi cn gi tr hn c ngn t vin ngc qu. Nu bn lng ph cuc i ny m bn c c, th iu y cn ng tic hn l nu bn mt i ngn vin ngc bu. Khng c s mt mt no ln hn s mt mt ny; khng c s m qung no 24

hn s m qung ny, khng c s lm lc no hn s lm lc ny. Shantideva c ni: Khng c s m lm no t hn Nu khng s dng thn ny tu tp Sau khi c thn ngi nh mt c may him c Khng c s m qung no ln hn th na. Bi th bn phi n lc rt ta mt t tinh ty t cuc i ny ngay by gi. D th no i na, chc chn bn s phi cht, v bn khng bit c lc no th ci cht n vi mnh. Hin ti chng ta ang theo hc Php, nhng trong vng mt trm nm na, khng ai trong chng ta cn sng st. Trong qu kh, bc o s ca chng ta l c Pht, nh tch ly cng c v tr tu tri v s kip m c thn Kim cng bt hoi. Tuy th, i vi con mt phm th ngay c Ngi cng nhp nit bn. Sau Ngi c nhiu hc gi, lun s, dch gi v nhng bc hin tr n cng nhng Ty Tng, nhng tt c cc v y cng u t gi cuc i ny. Khng cn g v h ngoi ra danh hiu v nhng g m ngi ta cn ni v h. Tm li l bn khng th a ra mt v d no chng minh vn cn c ngi c ci cht bung tha. Th th lm sao ring bn c th sng hoi khng cht? Bn khng hy vng g thot khi cht. Khng nhng chc chn bn phi cht, m bn cn khng bit chc lc no th ci cht n vi bn. Bn khng bit chc nm ti bn cn sng trong thn xc ny khng, cn mang ba y t kheo khng na. Vo ngy ny nm sau, c th rng cc bn ti sinh 25

thnh mt con th mang lng i sng cng nn. Hoc cc bn cng c th ti sinh lm mt ng qu, phi sng m khng kim c mt cht g n, cng khng tm c mt git nc ung. Hoc cc bn cng c th ti sinh vo a ngc, phi chu ng nhng ni kh nng, lnh, b luc trong nc si hay thiu trong la . Tm bn vn tip tc sau khi cht, nn n phi chp nhn ti sinh. Ch c hai con ng lun chuyn cho ti sinh, l ng i ln cc ci cao v ng i xung cc a x. Nu bn ti sinh vo a ngc v gin, th bn phi y vi mt thn th trn khp ha ngc, khng khc g vi ha ngc y, trong nhng a ngc nh hn, nh a ngc Sng Li lin tc, th bn cht i sng li mi ngy hng trm ln, lin tc chu nhng cc hnh. Lm sao c th chu ng iu y khi m bn tay b bng mt cht bn khng chu ni? y vy m ta s phi au n nh th y, ht nh thn th hin ti ca ta phi chu ng cn nng bc. Chng ta c th t hi, Phi chng khi vo y s d chu ng hn, ni au n khng nhiu nh ta tng?nhng khng phi th u. Nu ti sinh lm ng qu, bn s khng kim c mt git nc tri qua nhiu nm. By gi bn thy kh chu ni mt k nhp tht nhn i, th lm sao bn chu ni ti sinh lm ng qu? Cn ti sinh lm sc sinh, chng hn lm con ch. Bn hy xem k nhng ch ch thng , cch chng kim n, hoc loi thc phm m ch thng tm c. Bn c ngh rng bn chu ni kiu sng nh vy khng? Bn c th ngh rng, cc a x tht qu xa vi 26

qu. Nhng k thc, s d bn thy mnh cn xa xi vi cc a x, ch l v bn ang cn th c. Nu khng suy xt k, th chng ta khng bao gii ng rng mnh c th ang i n cc a x. Chng ta c th ngh rng chng ta c phn no tun gi gii lut, tng kinh hng ngy, khng vi phm ti li no trm trng nh git ngi cp ca. Phin mt ni l, ta khng nhn s vic mt cch thch ng. Ngh k lai mi thy rng ta khng c t do chn la mnh c i xung nhng ci ti sinh thp hay khng. iu ny c nh ot bi nghip lc ca chng ta. Trong dng tm thc ca chng ta, c nhng nghip xu tt ln ln. Vo lc ta cht, th no mnh hn trong hai th ny, s c chm ngi bng tham i v chp th. khi nhn li dng tm thc ca ta xem thi no mnh hn, ta s thy rng khuynh hng bt thin thng lt. Mc mnh yu c nh ot b nng lc ca ng lc hnh ng, bi vic lm, v bi bc cui cng. Nh vy, mc d ta c th ngh l mnh ch lm nhng iu c nh nht khng ng k, song k thc sc mnh ca n rt ln lao. Ta hy ly v d. Gi s bn la ry t. Bn b thc y bi cn hn hc (ng lc), cn vic lm l, bn s dng nhng t ng gay gt nht lm sao cho h phi au n. V giai on cui l, bn cm thy kiu hnh v bn ng cng phng ln, thy mnh quan trng. Ba phn ny - ng lc, vic lm, bc cui - tht lton vn, khng th no ton ho hn th! Hoc gikhi bn git mt con rn. ng lc ca bn l s th ght mnh lit. Bn ln trn n gia hai ngn tay, hnh h n mt hi lu, ri cui cng mi git 27

n. Bc cui cng tr nn cao ngo, cm thy mnh lm nh vy c l lm. Thi c tr thnh cng lit qua ba giai on y. Chng ta c tng c ca mnh ln lm, song k thc n yu xu. Nu thin tnh ni ta thc mnh lit, th ba giai on ca vic lnh - ng lc - vic lm, bc cui tc phn hi hng cng c - phi c thc hin mt cch thun tnh. Ngc li s thanh tnh l nhng cng c do ta lm. Trc tin, c ng lc thc y ta hnh thin. Ti ngh him khi chng ta lm vic lnh v khao kht c c mt ti sinh tt hn - ch mt ng lc ti thiu nh th cn khng c, ni g n ng lc tt nht, tc b tm hng n gic ng, hay tt nh l s t b. Ngay t u, chng ta thng ao c thnh tu nhng nguyn vng lin h n chuyn n, mc trong i ny m thi. Bt c li nguyn no ta lm c mc ch y qu thc l ti li. Cn v phn chnh hnh ng, th mi vic lm ca ta cn c tnh cch chiu l; chng hn nim mt chui OM MAI PADME HUM ta cng khng chuyn ch cho ht chui. Hoc ta ng gc hoc ta suy ngh mng lung. Tht kh m tp trung d ch trong thi gian c mt ln cu thn ch Mt trm v ch thin ci u sut. V khi n giai on hi hng, th ta li tht lui, hng nhng c nguyn ta v cuc i ny. Bi th, mc d chng ta tng mnh lm cng c ln, k thc nhng cng c y rt yu t. i khi chng ta khng lm cng vic mt cch thch ng; khi khc ta li b qua nhng ng lc v bc cui; v c nhng lc chng ta khng thc hin mt giai on no trong ba giai on y mt cch thch ng c. Bi th ch c nghip bt thin trong dng 28

tm thc ca chng ta l rt cng lit m thi; chnh n l yu t duy nht c th lm c khi ng khi ta cht. V nu y l iu thc s xy ra th chng ta ch cn nc ti sinh vo cc a x, l ci chc. Chng ta li bo, cc thy ca chng ta c kh nng bi ton, ta s xin thy tin on xem ta s ti sinh v ci no. Chng ta cm thy nh nhm nu c thy tin on s c ti sinh tt p, v m ra lo s nu thy bo l xu lm. Nhng lm sao ta c th t tin tng vo nhng chuyn bi khoa y? Chng ta khng cn bi bng xc xc, coi thy, hay xem thin vn l s bit i sau ta s i v u. ng o S y t mn ca chng ta tin on cho ta trong Kinh tng, v ta cng c nhiu bc hin tr uyn bc n cng nh Ty Tng, ch bo cho bit. Chng hn bc thnh Long Th (Nagarjuan) ni trong phm Chui ngc qu rng: T bt thin, pht sinh mi au kh v tt c cc a x. T c hnh pht sinh mi ci cao v nhng ti sinh y phc lc. Chng ta khng th chc chn v nhng chuyn nh kip sau mnh s i v u. Nhng bc o S ca chng ta thy r v ging dy mt cch khng lm ln. Chng ta ch c th tin c nh suy lun, v ta nn tin tng s cng b chn chnh ca c Pht v vn ny. Bi th, nu iu chc chn l ta s b a, th ngay t gi pht ny ta phi tm phng th g ngn chuyn y khi xy n. Nu thc tnh mun thot khi cc a x, chng ta phi tm mt ch nng ta che ch cho ta. Nh mt k t ti s tm s bo bc ca mt quan chc c nh hng ln thot khi t hnh. Nu ta b nhim 29

v nghip c khng th dung th, nhng ti li ta lm th ta c nguy c chu s trng pht ca lut nhn qu nghip bo v i n cc a x. Ta nn tm chn nng ta l Ba ngi Bu Pht, Php, Tng, v ch c ba ngi bu ny mi c th che ch chng ta khi ri vo a x. Nhng tm ni nng ta m thi th cha , ta phi thay i cch hnh x ca mnh cho hp vi gio l v s quy y. Nu ch Pht c th xa ht ti li nghip chng ca chng ta chng hn bng cch ly nc ri u, hay a tay dt dn, th cc ngi lm vy t khuya ri, chng ta u c cn kh ti by gi. Khng, cc ngi khng th lm chuyn y c. ng o S ging Php, nhng chnh chng ta phi thay i cch hnh x ng theo lut nhn qu mi c. Mt bn kinh c ni: Ch Pht khng ra sch ti li Khng a tay ban php cho hu tnh bt kh au Khng trao s chng ng chn nh ca ngi cho k khc. Ngi gii thot cho con ngi bng gio l chn nh. n y bn c th ngh, Ti s tm tr n trong ba ngi bu khi sa vo a x, v s p dng nhng phng php khi a x. Ti s thay i cch hnh x ph hp vi lut nhn qu. y l bn khi ln mt ng lc trnh Lam-rim thuc Phm vi Nh. Tuy nhin, c phi ch cn gii thot khi a x m thi chng? Cha . Cng lm l bn s leo ln c cc ci trn chng mt hai kip, ri li rt tr li vo nhng a x, ni m nghip c bt kp bn. Vy y khng phi l gii php ti hu, bn khng th tin 30

cy vo n. Qu th, chng ta bao nhiu kip tng c sinh vo cc ci tri, ri sau li ri vo cc a x. By gi chc chn ta cng s lm vo tnh trng tng t. Trong nhng kip qu kh, ta tng l Phm vng, thch sng trong nhng cung tri. iu ny nhiu ln xy ra, tuy th chng ta li phi t gi nhng ci y m qun qui trn ging st nng ca a ngc. Chuyn ny cng tng nhiu phen ti din. cc cung tri, chng ta thng thc v cam l ca ch thin; ri khi ri khi ci y, chng ta phi ung nc ng si trong a ngc. Chng ta tng hng lc th vi nhng tin ng tin b, ri phi sng trong a ngc vi ngu u ngc tt vy quanh. Chng ta c sinh lm vua Chuyn lun ci qun hng trm thn dn, ri li ti sinh lm nhng ti t n t hng bt nh ci la v gi tru. C lc ta c sinh lm thn mt tri, thn mt trng, thn th chng ta ta ra nhiu nh sng ti ni ta chiu sng khp bn chu lc a. Ri chng ta ti sinh di y i dng, khong gia cc chu lc, ni hon ton ti tm ti ni ngay n chn tay ca ta, ta cng khng nhn thy c. i loi nh th. D bn c thnh tu c bao nhiu phc lc th gian, iu y thc khng ng tin cy, khng c mt thc cht no. Chng ta kinh qua khng bit bao nhiu l ni kh, nhng bao lu cha thot khi vng lun hi sinh t, th chng ta vn cn phi chu ng di di, nhiu kh au hn na. Nu em cht ng li mt ni tt c nhng phn u v nhng th d dy m chng ta n trong bao i kip lm thn sc sinh, th ci ng phn u y c th l cao hn ni Tu di, vua cc dy ni. y vy m ta cn phi n nhiu phn d hn th na, nu ta cha thot khi lun hi. Nu 31

em tt c nhng ci u ca ta b k th cht trong kip qu kh m cht ng li, th ci ni u y cn cao hn ci Phm thin. Tuy th nu ta khng chm dt vng lun hi sinh t ca ta, th ta cn phi mt nhiu u hn na. Trong nhng ti sinh ca ta a ngc trong qu kh, nc ng si m ta b ung em gom li cn nhiu hn nc bn bin, nhng ta cn phi ung nhiu hn nu ta cha thot khi lun hi. Ngh n vic c phi lang thang mi khng mc ch v cha thot khi vng lun hi sinh t, ai m khng lo su thng thit. Ngay c khi c ti sinh lm ch thin hay loi ngi cng cha hn thot khi bn cht ca kh au. Loi ngi c ci kh sinh, gi, bnh, cht, xa la nhng g ta thn yu, gn gi nhng g ta kh chu, mong cu g cng khng c toi . Loi tri tu la cng c ni kh b thng tt qu qut trong khi nh trn, v lun lun kh v lng ganh ght ray rt tm can. Ti sinh nhng ci tri Dc gii th c ni kh l, khi nm tng suy xut hin l thy ci cht gn k. Ch thin hai ci trn (sc v v sc) khng c ni kh no hin r. Tuy th t bn cht, h vn trong tm ca ci kh lin h n mi php hu vi, bi v h cha t n trnh t ti duy tr trng thi ca mnh. Cui cng h s rt xung ci di, vy nn h cng khng thot khi kh. Ni tm, bao lu bn cha vnh vin ra khi kip lun hi, th bn vn cha thot khi bn cht ca kh. Bi th cn phi dt khot t gii thot mnh ra khi lun hi, v bn phi lm chuyn y ngay trong i sng ny ca bn. 32

Thng chng ta ni: Ti khng th tu kip ny c. V cu nguyn cho kip sau. Nhng ta c th lm vic y ngay trong i ny. Chng ta c thn ngi thun li, y l hnh th vt l thun li nht cho vic thc hnh chnh php. Chng ta gp c nhiu duyn lnh, gp Gio l ca Pht, vn vn. Vy nu chng ta khng th t gii thot ngay by gi, th n khi no mi t? Nh vy, bn c th ngh, d c sao i na ta phi nht quyt phi thot khi sinh t lun hi. V gii thot ch c th thc hin nh ba v lu hc. V th, ta s tu hc ba mn y gii thot ra khi bin trm lun rng ln ny. y l bn khi mt ng lc tu tm Lam-rim thuc trnh phm vi Trung bnh. Nhng c n cch khi tm ny cng cha , nu bn t qu chng Thanh vn, hay c gic cho ring mnh, bn cng cha hon tt nhng chu cu ca chnh bn, v hu nh cha c mt cht g li ch cho ngi khc. y bi v bn cha t b mt vi iu cn phi t b, nh l nhng chng ngi che lp tr gic ton vn v bn nguyn nhn ca v minh. Chuyn ny cng ging nh phi li qua sng hai ln: mc d c th bn t tt c qu v tu hnh ln A la hn qu trong o l thanh vn tha, khi y bn vn cn phi pht b tm v tu tp cc php tu cn bn ca mt Php vng t, khi u t o l tch tp cng c ca i tha. Ging nh l khi gia nhp mt tu vin, bn phi tu tp t a v mt ngi ph bp tr ln cho n khi thnh tu vin trng. Ri khi gia nhp mt tu vin khc, bn li phi tr lui v phc v trong nh bp nh c. 33

Chandragomin vit trong bc Th Gi Mt T: H nh nhng b con ang mc kt trong bin lun hi B ri vo lung sng d gia i dng; V tri qua nhiu phen sng cht v ti sinh Nn bn khng nhn ra h, v bn lm ng. Bi th, bn tht t, nu ch lo thot ly mnh. Ni cch khc, mc d chng ta khng th nhn nhn c nhau, k thc khng c mt chng sinh no khng tng l m ca bn. V bn tri qua v s kip ti sinh, nn bn cng c v s m. V lng thng yu m nhng b m trong qu kh trt ln bn cng khng khc g lng thng m b m hin ti dnh cho bn. Khng mt my may khc bit gia s t t ca m bn v s t t ca mi hu tnh. Tuy nhin, c l bn ngh, tt c hu tnh khng phi m ti. Nu h l m dti, th ti phi nhn nhn ra ngay ch. Th m ti khng nhn ra. Nhng iu c th xy ra l, ngay trong i hin ti, cng c ngi khng nhn ra m mnh. Vy, khng th ch v khng nhn ra m bn c th bo l khng phi m. C nhng ngi ngh rng, M trong cc i trc thuc v qu kh. Tht khng nn ni rng hin ti h vn cn l nhng b m nhn t ca ta. Nhng s t t ca nhng b m trong qu kh vi nhng b m hin ti i vi bn thc khng c khc nhau cht no c. Lng t t vn l mt, d bn nhn mt vin ngc t ngi no nm ngoi hay nm nay. Thi gian ca hnh vi khng lm cho mc ca lng tt y c thay i. Vy th, mi hu tnh u c lng t mn i vi bn. 34

Bn c th n no lm ng nhng b m t mn ca mnh ang b chm m trong bin sinh t, m ch cu gii thot cho ring mnh? iu y cng chng khc no nhng a tr ng trn b m nhy ma ca ht trong khi mi ngi rt thn ca chng, v d m chng, rt vo mt ngn thy triu trn bin. Ln sng ang cun cun ra khi, b m ang hi hng ku cu, vy m bn tr hon ton b mc b. Cn g tn nhn hn, nh khinh hn th? Nhng t sng i dng c gi l xoy nc; iu kinh khng nht l khi mt con thuyn, chic b hay vt g khc b lt vo y, th chc chn n s b cun ht v chm nghm. By gi bn dng nh khng c cht lin h no vi mi hu tnh, nhng ngi ri vo xoy nc trn bin kh lun hi. Nhng k thc, h u l nhng b m t bi ca bn, bn phi bo p lng thng ca h. em thc n cho k i, thc ung cho ngi kht, ti sn cho ngi ngho, tha mn nhu cu ca h, l bn tr c n c phn no ca h, nhng k thc iu y khng li lc bao nhiu. Cch hay nht tr n l lm sao cho h c hng mi hnh phc, thot khi mi au kh. Khng cch n p no tt hn th. Vi nhng t duy trn, bn c th khi ln ngh, Mong sao cho nhng hu tnh ny c mi th an lc. y gi l pht trin tm t. Bn cng ngh, Mong sao h thot khi mi au kh y l pht trin tm bi. Bn c th pht tm v tha khi bn ngh: Ti v ch mnh ti phi gnh ly trch nhim thc hin hai mc tiu y. Ti s lm vic cho hai cu cnh y. Nhng, bn c th lm nhng vic y ngay t by gi khng? Bn khng th cu tt c kh ban tt c vui d cho ch mt ngi, ni 35

g n tt c hu tnh. Vy th ai c th? Ch v B tt tr trong cc a v thanh tnh, v cc bc Thanh vn hay Duyn gic c th li lc hu tnh phn no, nhng h ch lm c mt t nhng g m ch Pht c th lm. Mi tia sng pht t thn Pht c nng lc a v lng hu tnh n trnh thun thc, ngay c n gii thot. Ch Pht ha ra nhiu thn xut hin trc mi hu tnh. Nhng thn hnh y ng hp vi tnh tnh, kh nng, c nguyn v bn nng ca cc hu tnh y. Ch Pht ging dy Php cho hu tnh bng chnh ng ngn ca chng. y l s lc vi kh nng ca Pht. Bi th ch Pht l nhng ng V t trong cch cc ngi lm vic li lc cho hu tnh. Chng ta c th thnh tu Pht qu khng? C th, v mun t qu Pht ta phi c mt thn ti sanh thun li. Chng ta c mt loi thn ti sanh rt c bit c sinh ra t bo thai ngi lc a phng Nam (Nam thim b chu), ta li c c su gic quan. Ta ch cn cn phi li dng c hi ny thnh tu Kim cuong tr trong mt i ny. Ta d c c ti sinh thn thun li. Phng tin t Pht qu l Php ti thng tha, v gio l ca Tsongkapa, ng Chin thng th hai (sau Pht), v c xe ny tht l ton ho. Nhng li ging dy v cu ca ngi phi hp va kinh gio va mt gio. Chng ta c gp gio l nh th. Tm li, chng ta gp mi iu kin thun li, li khng b mt chng ngi no. Chng ta ch c th i lc do khng n lc t thnh Pht qu. Khng phi l chng ta s lun lun c c thn ti sanh lnh mnh nh th ny, lun lun gp c gio l nh th ny. C ngi bo, Nay l thi mt php, chng ta tht gp 36

thi xu c. Nhng k t dng lun hi v th n nay, ta cha tng bao gii tri qua mt thi gian c nhiu tim nng li lc cho ta hn by gi. Khng th c thi no tt hn. Ta ch gp c hon cnh nh th ny mt ln thi. Bi vy, ta phi tu tp hng n mt qu Pht, d bt c g xy n. Nh th, iu ny phi lm bn pht nguyn: Ti s lm mi s c th lm t mc tiu l s gic ng ti thng, v tt c hu tnh. ngh y khi dy tm b , v nh th l bn khi ng lc tu tp ca bn theo Phm vi Rng ln ca Lam-rim. Bn pht tm b nu bn thc tnh cm nghim tng y mt cch t nhin khng c mt gng p no trong tm bn Bn phi thc hnh t thnh Pht qu y. V bn cn thit phi thc hnh nh th no thnh cng. Nhiu ngi mun tu nhng khng bit tu cch no nn i n mt ch vng no , tng vi cu thn ch, lp t li cu nguyn, ngay c c tm cch chng c mt vi tng trong chn tng thin chng, nhng ngoi ra h khng bit lm g khc. Bn phi nghin cu hc hi nhng gio l khng li lm, nhng gio l khng b st mt chuyn g trong vic thc hnh php, th bn mi bit c phi lm nhng g. V vua ca nhng gio l y chnh l Lam-rim m t nhng bc ng i n gic ng. Bi th bn phi khi ln mt ng lc nh sau: Ti s ch lng nghe Lam-rim, ri thc hnh theo y. Thng thng, cn yu l phi khi u mi s tu tp bng mt trong nhng ng lc ni trn. Nhng quan trng hn na, khi bn nghe ging v Lam-rim th nhng ng lc trn cha . t nht bn phi bn phi lng nghe km vi mt tm b gng p. Vi 37

ngi kinh nghim s pht b tm, h c th nh ngh mt cng thc ngn gn nh V tt c chng sinh l . Tuy nhin, iu ny khng chuyn ha ni tm mt ngi s c. Nu bn ngh v Lam-rim, khi t s kh khn mun vn c c thn ngi thun li, khi y tm bn s quay v b tm. iu ny khng phi ch p dng cho vic nghe Lam-rim m thi. Nhng tu s phi Gelugpa chng ti mi khi tham d mt php hi no, nh l qun nh, l khu truyn, ging kinh, hay bt c g khc, chng ti thng n li tt c giai on Lam-rim k nh chun b c mt ng lc ng. Ngay c nhng thi cu nguyn ngn cng phi bao gm c ba phm vi ca Lam-rim. y l nt c sc nht ca gio l thuc phi Kadampas ngy xa v ca chng ti ngy nay nhng ngi thuc phi Kadampas mi. Bc tn s ca ti ni iu ny nhiu ln. Cc bn no mun nhn trch nhim bo tr nn gio l ny th cn phi hc tp theo cch y. (Tuy nhin, khi lm l qun dnh cu sng lu th ngi ta c l khng ni v v thng -cht-, vn vn, v y l im g: ch ni n s c sinh lm thn ngi thun li ny rt kh.) C nhng ngi tham d mt thi Php m ngh rng: Ti tht may phc c hc gio l ny, nhng ti khng th thc hnh c. C ngi i nghe v bt chc: Nu bn i th ti cng i vi cho vui. Khng ai i nghe php kim sng bng cch i lm l cho cc gia ch. Nhng vic ny c xy ra vi nhng gio l khc, chng hn nhng php qun nh chnh yu. Khi bn theo hc nhng gio l ny, c th bn ngh mnh s c c kh nng tng thn ch tr t ui qu, hoc cha bnh, hng phc ma, c ti sn, c quyn lc, vn vn. C nhng ngi, d hc bao 38

nhiu gio l Pht, cng vn xem Php ca ngi nh l ci vn lm n; h trng ging nh nhng ngi sp i Mng C i kinh doanh bun bn. Nhng ngi nh th tch ly v s ti nghip bng phng tin Php ca Pht. c Pht, ng o s ca chng ta, bn n nhng phng tin t gii thot v ton tr. Khai thc li dng nhng gio l y v nhng mc tiu th tc th chng khc no p mt ng vua ang ngi trn ngai xung chi nh. Bi th, nu bn tnh c dng nh cng c nhng ng lc xu xa tng t, th hy xua ui chng i; h triu mt ci tm b bt c d ni ln i cng c, ri nghe php. Thi, chng y cng kt thc phn khi ng lc cho ng. Sau y s l phn chnh ca gio l. Trc ht, Php m bn sp tu tp phi l do Pht ni ra, v do nhng bc thnh n ging gii. S tu tp ca bn phi l php tu m t nhng bc hin tr v i rt ta c nhng tu gic v thc chng; nu khng, mt s ging dy c th c gi l su xa mc d n khng do Pht thuyt v cc bc hc gi hin tr cha tng bit ti. Nu bn qun tng v nhng th ging dy kiu th bn c nguy c s t mt vi kt qu m t trc cha c ai tng t, k c ch Pht cng cha tng t ti! Bi th bn phi xt k ci Php m bn s dng lm php tu ca bn. Sakya Pandit ni: Khi bn kinh doanh bun bn Nh li nga, bun chu bu, vn vn 39

Bn nghi vn iu V khm xt mi mt Ti thy bn cn mn lm sao Vi nhng vic vt vnh ca i ny Nhng i tng lai bn tt hay xu u ty thuc Php vi diu y vy m bn x s vi Php y Nh con ch ngn ngu n: Bn thnh knh n ly bt c g gp c M khng xem trc cho k bit n chnh hay t. Khi ta mua mt con nga chng hn, ta khm xt nhiu th, trc ht l coi bi, v i hi mt l ngi ngoi. Ly v d mt tu s thng thng khi i mua mt m nu tr. ng xem xt li mu sc, trng lng, hnh dng n tht nhiu ln; sao cho bo m l n khng b nc, v.v... lm hng, v hi kin nhiu ngi. Tuy vy, nu khng may gp ci bnh xu th bt qu cng ch nh hng n vi tch tr m thi. Bn tra tm rt k v nhng chuyn nh th, mc d n ch c gi tr nht thi. Th m bn dng nh khng tra tm ch thi gian no ci Php m bn phi tu tp, mc d iu ny l cn bn cho nhng hy vng ti sinh ca bn trong tng lai. y l cch mt con ch nut trng thc phm vo bng. Tht sai lm bit bao! Nu bn sai lm bc ny, tc l bn tn hi nhng hy vng v i tng lai ca bn. Bi th, bn cn phi xt k Php m bn nh tu tp, trc khi khi cng tu hnh. 40

Nu bn xt Php hin ti ca chng ta l Lam-rim, bn s thy Php y l tuyt ho trong tt c cc php. Tnh su sc k diu ca mt tng u xut x t Lam-rim. Nu bn khng khai trin ba nng ct ca o l (s t b, b tm v chnh kin v Tnh khng) trong dng tm thc bn, th bn khng th gic ng ngay trong mt i. Ti nghe nhiu gio l c cho l su sc, pht xut t tri kin hay t nhng mt in, nhng gio l c ni l em li cc nng lc thn thng bin ha - so vi nhng gio l y th qu thc ba iu nng ct ca o l khng c v g l mt gio l hp dn c bit cho lm. Php Lam-rim khng phi do Rinpoche (Tsongkapa) sng ch, hay Atisha t ra. H truyn tha ca n bt ngun t chnh c Pht ng Ton gic, v ch t ni Ngi m thi nhng khi bn hiu ra rng c mt php c gi l Lam-rim trong khi cc php khc khng c tn gi y, bn s thy rng tt c mi kinh in u l Lam-rim. B kinh tn qu Bt nh Ba la mt l b kinh ti thng trong tt c kinh in ca ng o s chng ta. Trong kinh y Ngi dy r phn thm thy ni v nhng giai on trn o l a n tr bt nh (thc chng tnh khng) m l ct li ca tm mun bn gn php; Ngi cng m ch ci phn rng ri ca Lamrim trong nhng phng php ca ch Pht. Vy, y l ngun gc ca h truyn tha. Phn rng ri ny c truyn cho t trc tin ca Pht l Di Lc (Maitreya), Di Lc truyn cho V Trc (Asanga). Phn su xa ca Lam-rim truyn cho Vn Th (Manjusri) n Long Th (Ngrjuna). y l cch m truyn thng Lam-rim c tch lm hai - php Su v php Rng. 41

lm sng t Lam-rim, Di Lc son Nm b lun, V Trc vit Nm lun v cc trnh t, Long Th vit Su lun, vn vn. Nh vy cc h phi Lam-rim Su v Rng truyn xung cho bc thnh v t l Atisha. Ngi nhn h phi Rng t Suvarnadvi, v h phi Su t Vikyakokila; ngi phi hp hai h phi thnh mt dng. Ngi cn k tha h phi Nhng Hnh ng Uy Mnh Nht m Shantideva hp th ca Vn Th, cng nhng h phi v mt ch, vn vn. Nh th, nhng h phi m ngi tha k bao gm c kinh gio ln mt gio. Atisha son tc phm Ngn n soi ng Gic ng ti Ty Tng. Tc phm ny phi hp nhng im then cht trong ton b gio l. Nhng li ging dy v sau c mang tn Lam-rim. T thi Atisha, nhng h phi lin h tri kin su xa v hnh ng rng ri phi hp thnh mt dng duy nht. Nhng dng ny li tch lm ba h phi vo thi i ca phi Kadampa: h phi C in, h phi Nhng Giai on ca o l, v h phi Ch gio (Instruction.) Mi h phi tp trung vo mt kha cnh khc nhau. V sau, Je Tsongkapa hp th c ba h phi ny t Namkha Gyaeltsaen Lhodrag, v ny l mt hc gi uyn bc, v t Chekyab Zangpo, tu vin trng ca tu vin Dragor. T thi y tr i, truyn thng tr li thnh mt phi duy nht. c Je Tsongkapa v i lm l cu nguyn vi nhng bc tin bi trong h truyn tha ca ngi bn tng hnh s t ti Retreng v pha bc Lhasa. Pho tng trnh by bc thnh vi chic u nghing v mt pha. Mi khi ngi cu xin trc pho tng ny, ngi lin thy c nhng linh nh ca tt c nhng bc 42

thy ca h phi Lam-rim cng ngi m lun v Php. Li na, ngi cn thy nhng linh nh ca Atisha, Dromtoenpa, Potowa v Sharawa trong sut mt thng tri. Ba linh nh sau cui cng tan thnh mt vi linh nh Atishaz, v ny t tay trn u ngi Tsongkapa m ni: Hy ging dy gio l ny i, ta s gip ngi. iu ny c ngha rng chnh Atisha xui khin Tsongkapa vit tc phm Nhng Giai on Chnh Ca Con ng Tu Tp. Tsongkapa hon tt tc phm ny n cui phn ni v tnh ch. i s Vn Th (Manjusri) yu cu ngi hon tt tc phm, kt qu l ngi vit thm chng ni v Tu qun c bit. Vy, ta phi thc rng sch ny l mt kho tng ca nhiu php mu h nim, cho d ta khng bit c nhng ngi no khc d yu cu ngi son sch. iu ny c m ch trong on bt u: Nh nhng php mu k l ca cc ng Chin thng v nhng Php t ca cc ngi... V sau, ngi son tc phm Nhng Giai on Gia Ca o L tm tt ct ty ca vn l khng c ni n trong Nhng Giai on Chnh Ca ng Tu. Tc phm ny phn ln bn v h phi khu truyn trc tip v nhng h phi ging kinh c xa hn; c hai Lam-rim ny c cho l b tc ln nhau vi nhng im then cht khc nhau rt t nhng li dy truyn khu. C l bn khng bit lm sao th nhp nhng bn vn ny vo vic tu tp ca bn. Je Rinoche (tc Tsongkapa) ni v sau: Nhng ngi thy khng th no hiu ni lm sao thc hnh tt c gio l ny, th nn tham kho nhng bn vn ngn gn hn nhiu, ch dy cch tu tp. 43

Bi th bn phi tham kho nhng vn bn sau y. c Dalai Lama th Ba - Lama Soenam Gyatso - vit tc phm Tnh Cht Ca Vng Rng. c Dalai Lama th Nm v i vit Lam-rim do chnh c Vn Th ni, k nh mt lun gii cho tc phm ny. c Panchen Lama (Ban thin lt ma) - Lozang Chekyi Gyaeltsaen - vit Con ng D v Lozang Yeshe (mt ti sinh khc ca Panchen) son lun gii cho sch ny vi tc phm Con ng Nhanh. Chnh c Tsongkapa cng vit ba tc phm v Lam-rim: ng Ln, ng Trung Bnh, ng Nh (cn gi l Nhng bi Ca t Kinh nghim hay Chng o ca). Ngoi bn sch gio l khc chic ca cc v Dalai Lama v Panchen Lama ni trn, Ngagwang Dragpa Dagpo cn vit Con ng Ca Kinh Gio Vi Diu. y l tm gio l ni ting nht v Lam-rim. Bn phi th gio nhng bi ging truyn tha v nhng kinh vn cn bn ny cng vi nhng lun gii. Ch th gio mt bi ging m thi th khng . Li na, c n hai bi ging v tc phm Nhng Li Dy Ca c Vn Thu, mt bi chi tit hn bi kia. Mt trong hai bn vn ny c truyn tnh Trung ng, bn kia truyn min Nam: do vy c s phn thnh hai phi. Bn cng phi th gio ring r c hai h phi ny. V quan t tng Tagpugpa v cc ngi v sau nh gi cao h truyn tha bn vn ny. Ngi tuyn b rng nu ngi gp bn ny sm hn, th ngi khng phi tri qua nhiu vn nan gii lin h nhng mc tu thin trong Lam-rim. iu ny ng nh ngi ni: gio l c ng ca Con ng Nhanh, v hai dng trong tc phm Nhng Li Dy Ca c Vn Thu phi hp li, lm thnh mt ci g su sc v cng. 44

Khi c Pht ng o s chng ta ging dy, th khng c chuyn phn thnh hai h phi ging kinh. Ch c v sau, khi gio l Ngi khng cn hon ton d hiu, th mi c chuyn ging kinh tch bit vi thuyt php. Nhng bi ging no bn chi tit v nhng t ng trong kinh c gi l ging c bi bn. Ngc li s ging gn m ch nhng li ging dy khng cn c nhiu trn danh t ca kinh vn, m li trnh by ct ty ca gio l, thin xo nh nhng y s gii phu mt t thi trc mt hc tr. Ci cch h ch r lc ph ng tng vn vn, em li cho ngi hc mt s dn nhp sng ng. Trong bi ging theo kiu ni chuyn thn mt, v thy ni kinh nghim ca ring mnh, cch dy ny ct gy mt nh hng ln nht trn dng tm thc ca nhng mn sinh. Cn li ging thc tin l nh sau. Mn sinh chung trong mt nh nhp tht. H c dy mt mc thin qun. H khng dy thm mt mc no nu cha t mt tu gic v mc trc. Li ging dy ny truyn xung n chng ta qua nhng h phi thin v tu qun. y l nhng phng php tt nht hng phc dng tm thc. Gio l m ti sp ging dy thuc v loi ni chuyn thn mt. Mt vi v hin din trong y cng kh khng may v ch c thi gian theo hc gio l ny mt vi ln. H cng ham thch gio l ny thc, nhng sau h phi i con ng ca h. V nhng ngi ny m ti s phi hp Con ng Nhanh v hai h phi ging v tc phm Nhng Li Dy Ca c Vn Th. V sau, khi chng ta n phn y, ti s a ra By im tu tm i a v mnh vi ngi. 45

Ti khng c s d dt no trong khi ging gio l ny. N s to cng c cho hai nh qu tc qu c m kha ging ny c lm l tng nim. V khi ti ging dy Lam-rim, ti khng phi cn nhc li hi i vi bc thy hay mn , nhng ti phi cn nhc khi dy nhng gio l khc, chng hn cc php qun nh. S ging dy v Lam-rim ch c th em li li lc m thi. Tt c cc bn, hy tu kiu no bn c th tu, v nh cu nguyn cho hai nh qu tc qu c. (Kyabje Pabongka Rinpoche khu truyn nhng dng m u ca nhng vn bn Lam-rim ny. Sau chng ti c gii tn.) PHN MT NHNG CHUN B S KHI NGY TH HAI Lama Pabongka Rinpoche m u: c Tsongkapa v i (trong li Dn nhp tc phm Ba Nng Ct Ca o L) vit: Ti s c gii thch ngha Tinh ty ca tt c kinh in Ca ng Chin Thng o l c tn dng Bi tt c ch Pht v nhng php t ca ngi l ca vo cho nhng ngi may mn mun t gii thot. 46

Gio l ny l tinh ty ca tt c kinh in Pht thuyt. Trong phn Phm Vi Nh bn c thc dc phi t b nhng ci xu c, trong phn Phm Vi Trung Bnh, bn c thc dc phi t b ton b vng sinh t lun hi, vn vn. Nhng bn s khng lm ni nhng vic y nu khng da vo Lam-rim. Tm b tn qu l con ng m tt c ch Pht v cc ng Php vng t (B tt) u ca ngi. Ca vo cho nhng ngi mong t gii thot chnh l chnh kin v Tnh khng, xa la hai cc oan thng kin v on kin. Bn cng khng thnh tu c iu ny nu khng da vo h thng gio l Lam-rim. Bi th t thnh Pht qu, bn cn phi pht trin ba nng ct y ca o l trong lng tm thc bn. Mun pht sinh ba nng ct ny trong tm thc, bn phi da vo Lam-rim. Bi th m ngay t u, bn hy khi ng lc nh sau: Ti s t Pht qu v li lc cho tt c hu tnh - v l do y ti s tham d bui ni chuyn thn mt ny v Ba phm vi khc nhau ca Lam-rim. Hy tp trung tt c nhng ng lc v hnh ng ca bn theo chiu hng nhng tng y, ri hy lng nghe. V php m cc bn sp nghe l php g? l php Ti thng tha, gio l a ngi may mn n Pht qu. l con ng truyn thng ca hai v tin phong v i l Long Th v V Trc. l tinh hoa t tng ca c Atisha v song v c Tsongkapa, Php vng ca ba ci. Gio l ny su xa l nh vy . N c mi im then cht c tm thy trong tinh hoa ca tm vn bn ngn kinh in, n t chc nhng thc tp tun t a ta n gic ng. 47

Nhng cu chuyn thn mt v nhng giai on ca con ng n gic ng c th nm di mt tiu cn bn: Gio l thc th. Nhng c nhng tiu c a thm vo n nh bn cht ca Lam-rim, nhng bn k khc nhau v n, v th t ging dy gio l ny. Bn phi quen thuc vi nhng tiu ny bit chc ci no i vi mc thin c bit no, chng c gii thch nh th no, nhng trch dn a ra trong nhng tiu y, h gio l khu truyn v chng, v nhng ch dn m chng hm cha. Nu khng, ngha l nu bn nghe mt gio l khi khi khng c tiu no c, th s kh lm cho nhng thin qun tr thnh li lc cho dng tm thc bn. N s ging nh l bn c ly ring ra xi hoc tr, hoc b, mui, soda... sau khi chng c b chung mt bnh. C nhiu lot tiu khc nhau - mt s dng cho nhng Lam-rim ngn gn, mt s dnh cho nhng bn di hn. Bn nn theo nhng tiu ca gio l m bn hp th. By gi ti s theo phn ln s thc hnh ca tn s ti p dng tiu Con ng Nhanh. Lot tiu c bit ny c trang im bng nhiu ch gio khu truyn. Trc y n cha tng c bt k, nhng ngi ht sc cn thn khi ging dy chng mt cch cng khai; v ti cng c th gio nhng tiu y mt mnh vi thy. Ti ht sc cn thn thu thp chng li v vit ln giy. Nhng tiu y khng qu ngn cng khng qu di, v c nhiu dng v c o c cho l rt cng hiu. Nhng hc gi tu vin Nalanda a ni n ba s thanh tnh trc khi ging php:s thanh tnh gio l khu truyn ca v thy, s thanh tnh ca dng tm thc ni mn sinh, v s thanh tnh ca 48

Php ang c trnh by. Nhng hc gi ca Vikramashla trong nhng phn dn nhp thng ni n tnh v i ca tc gi, tnh v i ca Php, v cch lng nghe gio l y. Ti s theo truyn thng sau cng ny. Bi ging v nhng giai on ca con ng n Gic ng c bn phn chnh: 1. S v i ca cc tc gi, c ni ln chng minh rng gio l ny c mt ngun gc trong sch. 2. S v i ca Php, c ni tng nim tin tng i vi gio l. 3. Cch chn chnh ging v nghe nn gio l c hai s v i ny. 4. Trnh t theo cc mn phi c dy nhng ch dn thc th. Bn tiu ny c tm thy trong tc phm (ca Tsongkapa) Nhng Giai on Ln Ca Con ng. Bt k loi Lam-rim no c trnh by - Con ng D, Con ng Nhanh, vn vn - bt k n c ging chi tit n u, truyn thng khu truyn ni bn phi khi bng nhng tiu y, nu khng ngi ta s khng pht sinh y nim tin. I. TNH CCH V I CA NHNG TC GI NI LN CHNG T NN GIO L NY C MT NGUN GC TRONG SCH. 49

Nh ln trc ti ni, theo truyn thng nhng hc gi n, th Php m bn s thc hnh phi l do Pht dy, c ging gii bi nhng bc hc gi hin tr, v c x dng thin qun bi nhng hnh gi uyn bc c th pht sinh nhng thc chng v thn thng v tu gic trong dng tm thc h. V phn chng ta, chng ta cn nhiu hn l c tin, tr tu, v kin tr tinh tn; nu ta thc hnh mt Php m ch c v hu l, th ta s khng t c kt qu no. Ta thy tn mt nhiu ngi va tr tu va kin nhn lng ph th gi v ch kiu y. Hn na, d mt gio l c c cho l pht xut t nhng linh kin su xa n u, th Ba Nng Ct Ca o L nh ti ni vi bn, vn quan trng hn cc Sdhanas (nhng phng php c qu) v nhng gio l dy cch chng cc thn thng, bi v nhng th ny cn khng hn c c n mt dn nhp vo ba quy y. Mun tm v ngun ca mt con sng, bn cn hi i tr ngc v ln ranh tuyt. Cng th bn phi truy tm mt php tr lui v c Pht, bc Thy ca chng ta. Nu c th gi bn chi tit iu ny, ti s khi s bng i c Pht v nhng tiu s ca nhng bc thy thuc tt c cc h phi, lm th no cc ngi s dng con ng ny t n nhng qu v cao siu. Nhng ti khng th gi bn di dng nh th. Ti ch k cho cc bn nghe mt t chuyn m thi. ( Khi y Pabongka Dorje Chang (Kim cng tr) k s cho chng ti nghe lm th no m c hai h truyn tha t c Pht xung 50

Atsha; v lm th no Atsha phi hp hai h phi thnh mt dng. Ngai tip:) Atsha vit Ngn n Soi ng ti Ty Tng; t ng Lam-rim v sau mi xut hin. Trong tt c nhng tc phm v gio l Lamrim nh Con ng Ti Thng, Gio l Tun T, vn vn, tc phm chnh v ti ny - Ngn n Soi ng - l kit tc ca ngi. Bi th Atsha gn nh l tc gi ca nhng php mn y. Ngay c Tsongkapa v i cng vit: Tc gi sch ny k thc chnh l Atsha. Bi th ng ti phi k cho cc bn nghe lch s chi tit cuc i ngi, song v t th gi ti ch ni s lc. Tiu s ny c ba tiu : 1. Ngi sinh vo mt trong nhng gia nh qu tc. 2. Ngi c c nhng k c t thu u th. 3. Sau khi c c nhng c y, ngi lm nhng vic g. A. ATSHA SINH VO MT GIA NH QU TC

Atsha sinh ti min t ni ting ng n by gi l Bengal, ti mt th ln c mt trm ngn h dn c, tng s dn l ba triu nm trm ngn. Lu i ca thn ph ngi c gi l Lu i ca nhng l c vng chin thng. C mi ba ngi cha vng, v hai mi lm trng phan chin thng bng vng. Gia nh ngi rt giu c v c th lc. Thn ph ngi l vua Kalynashr; thn mu l Prabhvat. Lc ngi ra i c nhiu im l. 51

B. NGI T C NHNG K C NGAY TRONG I NY NH TH NO Khi v thi t hi nhi mi mi tm thng tui, song thn ngi ving thm mt ngi n Vikramapuri. Dn chng sp hng hai bn ng xen thi t. Ngi trng thy m ng v hi cha m: Nhng ngi ny l ai th? H tr li: y l thn dn ca con. Hi nhi nhn mi ngi vi v thng xt v tht ra li k: c g h u nh ti: Giu c, nhiu cng c sng chi, Tha k ngai vng, mt thi t y quyn lc. c sao tt c h u tin theo Diu Php! Mi ngi rt i kinh ngc. Khi vo n, mi ngi k c cha m ngi u cu nguyn khng bnh, sng lu, giu c, khi sa vo a x, c sanh ln thng gii, vn vn. Ring thi t li cu nguyn nh sau: Ti c ti sanh lm ngi Mt ngi c u i Gic quan ti khng t vt Ti gp c Ba ngi bu Mong sao con lun lun knh cn i trn u con Ba ngi bu K t hm nay, xin Ba ngi bu lm ch nng ca con Mong sao con ng bao gi b cng vic gia nh tri buc 52

Mong sao con c nng khiu v Php gia i chng Tng gi. Mong sao con cng dng Tam bo M lng khng mt cht kiu cng Mong sao con nhn mi hu tnh vi lng thng xt. Mi mi tm thng tui, v thi t hi nhi ni n chuyn quy y v pht tm b . Ngi lm cho chng ta tin tng ngay t im ny trong tiu s i ngi. Tc phm Quyn sch ca h phi Kadampas cho chng ta bit v s pht trin sm ca ngi: Khi thi t ln ba Ngi gii v ton, Vn chng v thi ph. Khi ln su tui Ngi c th phn bit Pht php, phi Pht php. Phn bit Pht php vi khng phi Pht php tht l chuyn v cng kh khn. C l chuyn sau y s cho bn vi khi nim. C ln Atsha ni: n ch c ba ngi bit phn bit Pht php v phi Pht php l Nropa, Shntipa v ti. Naropa cht, cn ti i Ty Tng. C thi no m x n lm vo mt tnh th t hn khng? Chnh s kin Atsha c th phn bit nh vy vo lc ln su, i vi ti dng nh l du hiu chng t ngi uyn bc ngay t lc nh. 53

Khi ngi mi mt tui, nhiu cng nng cng cha xng i va la tm ngh thut ma ht quyn r ngi; nhng nhng cnh tng y ch gi cho ngi s gm ghic v xut ly. C mt c gi ln da ngm en vn l ha thn ca Tara, ni vi ngi. Thi t, ch b vng mc Hi ngi dim phc, ng b vng Nu mt anh hng nh ngi M b tm trong vng ly dc vng Th cng nh con voi sa ly. Nhng ngi mc o gip gii c th khng chm m. Ta hy suy xt rng ri li ni ca nng. Nng bo thi t ng vng mc trc ht l vo i ny, v th n l vo sinh t lun hi ni chung. V d nng dng v con voi sa ly c ngha rng, v con voi c thn xc khng l, nn cn kh g mnh ra khi snh ly hn nhng con vt khc. Nu nhng ngi thng thng m phm vi iu quy, th ch c hi cho bn thn h ch khng th phng hi n s lan truyn gio l. Nhng nu tu s v i hoc nhng ti sanh ca Lamas m hnh x sai tri, th s lm cho s ging dy gio l trong vng y mt nh hng. Nu nhng v ny hnh x thch ng, th gio l vng y s thnh. Li na, vi ti dng nh iu y mun ni rng iu quan trng nht l nhng ngi ln nh qu v cn phi a vn, c o dc, t bi, v qu v nn gi gn nhng truyn thng Gelugpa thun tnh. V thi t tr li rng nhng li yu cu ca nng lm cho thi t rt hi lng. 54

Khng lu sau , vua cho mt trm ba mi k s vy quanh thi t. Thi t gi v i thm him ni rng vng ln cn. Mc ch thc th ca ngi l tm mt bc o s. Ngi gp b la mn Jitar ang sng trong mt ngn ni, ng cho thi t quy y v th gii B tt, v cho thi t bit v Bodhibhdra Nalanda, ngi c duyn nghip vi thi t i qu kh. Thi t lin i gp bc thy y v dng cng ngi nhiu ngc ng chu bu. Bodhibhdra rt hoan h. Bc thy nhp nh v lm php tnh ha ba ca (thn khu ) cho thi t. Ngi cng cho thi t nhiu li ch gio lin h n s pht tm b , on gii thiu thi t n bc thy Vidyakokila, v ny cng dy thi t v s pht b tm ri gi thi t n mt bc thy t i trc ca thi t l Avadhutip. Avadhutip bo thi t: Hy tr v kinh ca ph vng ngy hm nay. Hy qun xt nhng khuyt im ni li sng ca mt c s th tc. V th l thi t v nh, khin cha m ngi rt vui mng. H hi: Con i u th, hi Chadragarbha (Nguyt Tng). Con c mt chng? C su mun chng? i tht tt thay con tr v. Thi t tr li: Con i tm thy hc o V thy l ni nng ta qu bu nh Pht Con tm trong hang ni V nhng ni tch mch hoang vu Nhng d i n u Con cng c th thy li lm ca sinh t. Bt c ngi bn no con gp 55

u ni cho con nghe nhng li lm ca sinh t. Mc d th, con vn cha c va lng. Xin cho con t do quay v vi Php. Cha m thi t bo ngi rng vic sinh t lm cho ngi au kh nh th, th thi t nn lm vua ri tha h m cng dng Tam Bo, b th cho ngi ngho, xy cha, trai tng, vn vn. Nh vy ngi s hon ton hnh phuc. Thi t tr li: Con thy nhiu cnh kh sinh t. Con khng cht no b li cun vo nhng cm by ca cuc i vua cha. Cung vng in ngc i vi con khng khc no lao ngc. Nhng m n khng khc g con gi ca ma vng. Ba cht ngt ngo (?) chng khc no tht ch, m v mu. Mc la l trang sc chu bu vi p mt ci mn rch khng c g khc nhau. Con s vo rng thin nh. Hm nay hy cho con mt t tht, sa, mt, ng ma con i n bc thy Avadhutp. y l i nhng bi ca c ht cho cha m ngi. Nhng v ny cho php ngi lm theo mun, v thi t khi hnh vo rng cng vi mt ngn k s i theo. Ngi tr thnh ca Avadhutp, ngi khai th cho ngi s pht tm b . ng bo: Hy i n cha Krshnagiri (Hc sn) ni tin Rhulagupta ang . ng y cng tng l thy con trong qu kh. Bc thy Rhula lc y ang ging gio l mt tng. Khi thy thi t i vo, mc d bit thi t n cu Php, th thch ng tung mt lung st nh vo thi t, ri i ln nh ni ch c mt ngi thp Trthika mu en. Cc n s ty tng hi ng ngi y l 56

ai. Rhula tr li: Trong nm trm nm mi hai i ti sinh, ng y lun lun lm hc gi. By gi ng y l thi t sp ni ngi vua Php x Bengal l Kalynashr. ng ta khng mng ti i sng vng gi, m mong mun thc tp kh hnh. Mi ngi u ngc nhin. H ng ln mi thi t gia nhp vo on h. Khi gp bc thy ny, Atsha ni: Hi o s thnh thin xin nghe con y: Con t b gia nh Con mong t gii thot Nhng con sinh vo nh danh ting V c th tri buc vo x Bengal. Con tn th nhng bc thy Jitri, Bodhibhadra, Vidyakokila v Avadhutp, Nhng bc o s c thn thng Nhng ngay n by gi, con vn cha thot khi Nhng bn phn lm vua. Nay con c gi n Thy, hi bc o s: Xin hy khai th cho con gio l i tha V s pht b tm, Mong sao con thot khi nhng tri buc. Thi t tip tc nn n v thy sut mi ba ngy. Cui cng ng p ng, lm php qun nh Hevajra cho thi t v truyn ring cho ngi tt c nhng ch gio. Thi t c php danh trong mt gio l Jnnaguhyavajra. 57

Ri Rhula bo tm v nam n kh hnh la th c nhiu thn thng khng khip rng: Hy i theo ng y v Bengal, lm cho nh vua i . Khi thi t c gii thot khi phn s lm vua, th hy a ng n bc thy ca ng l Avadhutp. By gi thi t trang phc nh thn Heruka, i vo hong cung. Mi ngi trng thy u nhn ra ngi v rt hong s. Ngi lang thang sut ba thng, hnh x nh mt ngi in. Nhng tu s kh hnh i theo ngi th chy nhy cng khp. Mi ngi u quyt nh rng ngi khng cn t cch tr v na, v khng ai cm c nc mt. Ph thn ngi l ngi bun su nht. ng ni: i con ti! T khi sinh con ra Cha thy con c gi tr phi thng Cha nhng tng con s lm phn s quc vng ca con Cn ai hnh phc hn con na? S n c trong rng d tc hi g n tm con nh th? Thi t p: Tha cha, nu con lm vua Con ch c sng vi cha trong i ny Nhng ri cha con khng nhn ra nhau trong nhng i sp ti. Tht sai lm bit bao khi lm mt vic Khng em li li ch g m ch c hi. Nu con t b i sng vng gi M thc hnh Con ng bo m a n gii thot gic ng, 58

Th cha con mnh s c hnh phc Trong nhng i tng lai Bi th, cha hy bung con ra! B m ni: C ch g y? Ta khng thuyt phc con ni Nghip l ci tin quyt nm tt c chng ta vo ti sanh trong i. i hi ngi con thnh thin, c vic tu php g con cho l tt nht, Cn m s cu nguyn c gp con trong tt c cc i sau. Ri cha m u cho php thi t xut gia. Thi t cng vi nhng tu s kh hnh ri cung in sng sm i n ni n c trong rng ca bc thy Avadhutph, y ngi hc Pht ca trng phi Trung qun. Atsha c th gio v nhng iu vi t su xa ca lut nhn qu, t nm 21 tui cho n nm 29, ngi gn ngang vi bc thy Avadhutiph. Vn tt l ngi thin qun, chim nghim v mi s m ngi hc c. Tc phm Quyn Sch Xanh v nhng Ba Ch ni: Ngi theo hc Avadhutph trong by nm. Atsha ng l ln ngi lm vua, s nghip rc r khng thua g hong Trung Quc Li Shi-min, m hong cung c n mi vn ngi nh vi nhng trng phan chin thng, hai mi lm ngn ao tm, by trm hai mi lc vin, v nm mi su ngn cy c th. Ngi cth s hu ba triu ri thn dn. Cung in ca ngi c vy quanh vi by lp trng thnh ni lin bng ba trm su 59

mi ba ngi cha. Nhng ngi Atsha v i hin mnh cho Chnh php v t b tt c nhng cm by v song y ca vng quyn nh th l ngi ta nh nc bt vo ng rc. c Pht ng o s ca chng ta cng tng lm nh vy: mc d nm chc uy quyn ca mt v chuyn lun vng trong tay. Ngi t b xut gia. Bi vy, bn phi c li mt cch say sa lch s ca cc ngi. Nu by gi c ai bo chng ta: Hy x gii hon tc, ri ng s cho lm qun trng. Ta s lm theo ngay khng cht do d. Th cng chng minh tm mc s pht tm ca chng ta. Tht kh cho chng ta t b nhng vt vnh trong cn phng nh hp ca mnh, ni g n chuyn t b uy quyn ca vng v. Hy xem iu ny tri ngc vi Atsha, ngi vt b vng v xem nh m di, ngi theo thy hc o tri qua by nm rng. Ngi cng th gio Kim cang tha vi nhiu bc o s c thn thng khc, tr thnh mt hc gi v tt c c th v mi ngnh gio l. Mt hm ngh ny khi ln ni ngi, Ta rt uyn thm v mt gio. Nhng ngi lin mt tt c kiu mn khi ngi mng thy mt s n thn (dkins) a cho ngi xem nhiu pho sch mt gio m ngi cha tng thy. V khi ngi khi ln t tng, Ta s t nhng thn thng ti thng v i th n (mahmudr) ngay trong i ny bng cch p dng mt cch hnh x c nhiu tnh cht mt gio hn na (ngha l c v), th o s Rhulagupta hin n vi ngi bng thn thng i xuyn qua tng vch m bo: Ci g? Con qun chng sinh ri sao? Hy th gii ngay. iu ny s lm li lc cho nn gio l v cho nhiu hu tnh chng sinh. 60

Khi thn Heruka xut hin trc ngi, v cng yu cu nh th. Ngi cng mng thy c Thch Ca Mu Ni bc o s ca chng ta, v c Di Lc, bo ngi phi th gii. Ngi th gii c tc vi ngi Shlaraksha (Gii h), mt tu vin trng thuc b phi Mahsamgika (Ma ha tng k vc), ngi t giai on Nhn trn o l chun b. Atsha c th c tc gii vo nm 29 tui. Atsha theo hc mt trm nm mi by bc thy, hc tt c cc hc thut, kinh gio v mt gio cng nhng bi dy truyn khu lin h. Ngi lm mt kho cu c bit v nhng im then cht trong T Phn Lut di s hng dn ca Dharmarakshita (Php h), v lm mt b lun khng l bao gm mt trm l tm bi tng trnh by phn ca Thng php (Abhidharma) gi l Lun V Nhng im c Bit. Ngi nghe ging nhng gio l ny trong mi hai nm, v nghin cu tng tn. Ngi cn am tng tt c nhng php tu khc nhau ca mi tm b phi (thuc b phi Vaibhashika - i t b sa), v nhng vn nh thnh phn no trong tng chng phi tnh th mt phn thc phm mnh xin c, hoc th nc no c php ung, vn vn. Bi th ngi tr thnh vin ngc ti thng ca c mi tm b phi n . Nhng mc d ngi hc v hnh tt c kinh gio v mt gio c th tm thy c vo thi y ti n, ngi vn khng ngng t hi con ng no l ng nhanh nht n gic ng, v Rhulagupta bc thy ca ngi, ang trong hang ng ni Krishnagiri, bit c tm nim ngi nh tha tm thng, lin i n bo: C g hay ho trong vic thy nhng linh kin v cc thn bo h, lm xut hin c nhiu b loi ch thn trong nhng hnh, ph din 61

c vi thn thng vt vnh, hoc t c nh vng nh ni ? Hy luyn tm ngi v lng t mn v tm b . c Thin Th Qun Th m l v b tt ca lng t mn, hy cu ngi lm thn bo h cho ngi v pht nguyn lm li lc loi hu tnh cho n khi ci sanh t trng rng. Mt ngy kia, trong khi Atsha ang kinh hnh quanh Kim cang ta ca Pht ti B trng, ngi nghe cuc m thoi gia hai pho tng. Mt ln khc, c hai thiu n vt c nhng gii hn ca thn xc con ngi, ang ni chuyn trn bu tri pha nam ca B trng. Mt c hi: Mun gic ng cho ton vn v nhanh th ngi ta nn tu theo php no? C kia bo: Hy tu luyn tm b . - Phi y, tu b tm l phng tin cao c nht. Atsha dng kinh hnh nghe cuc m thoi, v ghi ht vo lng nh mt bnh cha nhn ht nc trt t bnh khc. C ln ngi ang ng cnh hng ro bng do bc thy Long Th dng ln, th nghe y c mt b gi bo c gi: Bt c ngi no mun t gic ng sm phi tu luyn tm b . Mt pho tng Pht di hnh lang ca ngi i in ti B trng c ln bo Atsha, trong khi ngi ang kinh hnh ti y: Hi kht s, nu ngi mun gic ng sm, th hy tu luyn tm t, tm bi v tm b . Mt ln khc, khi ngi i quanh vch mt am cc nh, pho tng c Thch Ca bng ng voi ni vi ngi: Hi thin gi, hy tu luyn tm b nu ngi mun sm t ton gic. 62

Th l Atsha tu tp pht trin tm b hn bt c lc no trc y, v v mun tu t n trng thi cao nht ca tm b , ngi t hi: Ai l ngi nm gi ton b gio l v iu ny nh? Ngi tra tm v nhn ra chnh Suvarnadvpi l ngi ni ting bc thy v tm b . Ngi d nh i n v y ( Nam Dng) th gio mt cch ton trit v b tm. Ngi vt i dng sut mi ba thng trn mt con thuyn vi vi thng gia i bun bn. Khi y Kmadeva, thn dc lc, v khng chu ni s lan truyn ca Pht php, mun ngn cn tm b ca Atsha, nn thi mt lung gi mnh lm cho chic thuyn xoay quanh, li ha mt con c voi ln n ng trc mi khng cho thuyn i ti, ha sm chp, vn vn, gy kh nhiu ri lon. Hin tr Kshitagarbh xin Atsha x dng thn thng gin d. Ngi bn nhp nh qun tng thn Yamtaka mu hin ra hng phc c m qu quy ph, v cui cng on ngi n Nam Dng. Atsha tr thnh mt hc gi v hnh gi v i. Nh ta ni, lc mi mi tm thng tui, ngi t tht ra nhng li chng t ngi am tng v tm b . Th m ngi vn tnh nguyn tri qua bao nhiu gian kh i n Nam Dng, iu y chng t cho chng ta thy trong phi i tha, khng c g quan trng ct cn hn l b tm. Atsha tri qua cuc hnh trnh n mi ba thng nhng khng bao gi ngi ci chic o tu s, du hiu ca gii php. Ngi khng du hnh nh chng ta ngy nay. Cc tu s by gi mi khi i xa, va ra khi tu vin l khoc y phc th gian, mt s ngi li 63

cn eo bao gm di vo na. Ti ngh c l ngi ta phi s hi khi trong thy h v t hi, C phi l bn ct c ngi ta chng? vy ta phi nu gng bng cch ng ci php phc, du hiu chng t ta th gii c tc. Kaedrub Rinpoche ni: Thn th ca v t kheo p l nh php phc Khi no tu s th gii M mc y phc th gian Li c x y lm gio l suy tn. Mt vi ngi tuyn b: Ngi ta nn thun thc t bn trong m khng gi b ngoi cht no. iu ny khng tt cho gio l chung. Mi hot ng ca tng chng cn c thc hin c gii lut v an tnh. X Li Pht t n a v kin o l nh thy cung cch ca Ashvaji. Tr li chuyn Atsha n o Nam Dng. Ngi trong thy mt vi thin gi t ca Suvarnadvip. Atsha cng nhng ca ngi ngh ngi na thng v yu cu cc thin gi k cho nghe cu chuyn v cuc i o s Suvarnadvip. Nu l chng ta th khi n y, chng ta s n din kin bc thy tc khc; nh Atsha khng lm nh vy. Thay v th, ngi xem xt cuc i ca bc thy. Ngi nu mt tm gng cho ta: trc ht ta phi tra tm v bc thy cho ng cch. Mt vi ngi vi v i n bc thy Suvarnadvip v bch: Bch thy, nh i hc gi Dpamkra Shrijnana, ngi ni ting nht khp vng ng v Ty n, vt bin vi bao gian nan sut mi ba thng cng vi mt trm hai mi lm n 64

th gio vi ngi v Bt nh, b M ca tt c nhng ng Chin thng. H cng n hc php i tha v hun luyn tm pht nguyn v khai trin nhng hnh thc tu tp tm b . Suvarnadvip ni: K diu thay mt hc gi v i nh th n x ta. Chng ta phi i cho n. Khi Atsha n gn ta lu i ca Suvarnadvip, ngi v ty tng trng thy t xa mt m rc ang n n mng, dn u chnh l bc thy Suvarnadvip, theo sau l nm trm ba mi tu s. H trng nh nhng v A la hn, mc ba y c mu sc thch ng vi tu s, mang theo ng nc v gy st thc p, c su mi hai sa di theo hu. Tt c on gm nm trm chn mi by v th i gii. Va trng thy m rc trang nghim y, ging y nhng vi la hn thi Pht, on ca Atsha v cng hoan h. Ri nhng bc hin tr tinh thng ng minh nh Atsha v Kshitagarbha, v nhng t kheo thng ba tng, khi s i n t tht ca thy Suvarnadvip. H u mang dp ng lut v p ba y nhum vng ca x Kashmir, c phi Mahasamghika a chung. mi ngi bn x c th tu phc cng dng, h mang bt kht thc bng st c tu b chnh t, v em theo tt c dng c ng lut ca t kheo, nh bnh cha nc bng ng c th cha mt drona n v o Magadha (Ma kit ), v chic gy bt st m c Th Tn thng ca ngi. Tt c u i mo hc gi vi nhng chp mo cn khng nhn chng t s vng bng kiu mn. V tt c u thnh trng cm nhng chic pht trn. C on gm mt trm hai mi lm v i hng mt thp tng Atsha, cch khong nhau ng php - mt dng ngi i 65

ton ho nh mt cik rng cu vng ng sc. Mi s tht huy hong; lm cho ch thin hoan h ma hoa xung cng dng. Mi ngi dn trn qun o u ngc nhin tn thn nhng cung cch ca hai bc o s ny, v pht sinh tnh tn. Atsha dng v thy mt ci bnh trong sut ng y vng, bc, xa c, san h, h phch. C ch tt lnh ny bo trc ngi s th gio tt c nhng ch gio v o luyn tm b , ht nh mt ci bnh cha tt c nhng g m mt bnh khc trt sang. H lui v phng ca bc thy trong ta lu i vi lng che bng bc. Ti y, bc thy Suvarnadvip u tin dy h mi lm (trong s by mi) ti t tc phm ca c Di Lc S Trang Hong Cho Thc Chng, km theo nhng ch gio khu truyn lin h. Bc thy ngay tc khc rt hi lng vi Atsha, h cng ngh m ti mt ni. V th l bt u mi hai nm rng trong thi gian y Atsha v nhng mn ca ngi th gio ton b nhng li ging dy v ngha thm o ca tn kinh Bt Nh Ba La Mt a - B M Thnh theo h truyn tha m Di Lc truyn cho V Trc. H cng nhn nhng ch gio c bit v s o luyn tm b nh phng php i a v mnh vi ngi khc; h phi ny l t c Vn Th truyn xung Shantideva. H hc hi, qun tng, v thin nh v nhng li ch gio y mt cch ton trit. Nh trao i a v mnh vi ngi, h pht trin tm b chn thc trong tm thc, di chn bc thy. Mt ngy kia, bc thy gi Atsha - by gi lm ch nn gio l - tin on ngi i Ty Tng s c nhiu mn . 66

Tha ngi, ngi khng nn li y M hy i v hng Bc Hng v phng Bc, n X Tuyt C. NHNG VIC NGI LM SAU KHI C C NHNG S C. C hai phn: (1) Ngi lm g n; (2) Ngi lm g Ty Tng. 1) TI N Khi Atsha tr v Ma kit (Magadha), ngi sng ti B trng, v ba ln ngi nh bi tranh lun nhng ngi theo cc t gio, a h v chnh php. Ngi cn lm sng nn gio l bng nhng cch khc na. Vua Mahbala (i lc) c ngi n cai qun th vin ca tu vin Vikramashla. Mc d Atsha chnh yu l theo truyn thng i chng b (Mahasamghika), ngi cn tinh thng nhng truyn thng ca tt c b phi khc; v ch v ngi khng c u c b phi nn tr thnh vin bo chu tt nh ca tt c hi chng Ma kit cng nh khp x n. Ngi c ton th cng nhn l bc thy ca ton b gio l ca ba tng kinh v bn loi mt gio. Cn v s ging dy th ngi ta c cm ngh gn nh l chnh c Pht ti th. 2) TI TY TNG Nhng gio l ph cp u tin n Ty Tng vo lc by gi mai mt. S truyn b gio l hu k c thnh hnh. Nhng mt s ngi tp trung vo tng lut v b qua mt gio; mt s khc th ngc li. Kinh gio v mt gio tr thnh i chi nhau 67

nh nc vi la. Nhiu bc hc gi ni danh t n n Ty Tng, b vin nh vng y d d. H la bp ngi bn x vi nhiu mt in xu c v y dc tnh. Tnh trng ha thnh ht sc kh khn gieo rc nn gio l thun tnh ca ng Chin thng. Quc vng Ty Tng by gi l Lhalama Yeshe Oe rt au lng trc tnh trng y. V mun hong truyn nn gio l thun tnh, ng gi hai mi mt sinh vin thng minh ca Ty Tng sang n hu mong khi h tr v s thnh nhng bc hin tr c th ch li hn cho dn Ty Tng. Tt c h u cht ch cn li hai v Rinchen Zangpo v Legdaen Sherab; c hai u tr nn tinh thng gio l nhng vn cha c th rc Atsha theo h v Ty Tng. Khi v nc, h yt kin vua bn cch lm th no ha hp kinh gio v mt gio vi cch hnh tr v tin tng ca mi hc gi n. H ni: Nhng hc gi kia khng ch li g cho Ty Tng. Vikramashla, c mt v tng dng di vua cha t gii thot. Ngi c danh hiu l Dipankara Shrijnna. Nu b h mi c v y th chc chn s li lc cho Ty Tng. H cng ni rng tt c nhng hc gi khc u ng v im ny. Li ni ca h lm cho vua an tm, nhng quan trng hn na l, vua pht sinh mt lng tin mnh lit khng lay chuyn ngay khi va nghe n danh hiu ca ngi. Vua phi Gyatsoen Senge cng vi tm v khc i rc Atsha v. H em nhiu vng, nhng h tht bi. Chnh v vua cu Php cng i tm thm vng c th rc bc hin tr y v x mnh. Trng b lc Garlog bit v vua ang tm cch truyn b Pht php nn bt cc nh vua cm t v hm da s git nu khng b 68

nh, Jangchub Oe chu gi vua bng ch, n tm cch gii thot cho ngi, nhng vin t trng ni: Mt l ngi b nh rc hc gi y v nc, v ngi phi lm n l cho ta, hai l em mt s vng bng sc nng ca vua, th ta mi th vua v. Jangchub Oe ha giao vng. ng a ra hai trm lng vng mang theo, nhng ngi t trng nht nh khng chu. Cui cng ng em tt c s vng nng bng sc nng ca con ngi vua trr ci u. T trng cng khng bng lng, bo: Ti cn c u, tt c. Jangchub khng c cch no kim thm vng, nn n ca ngc khc v tha vi nh vua: Ch i, ch sng rt nhn t, nhng ch phi l nn nhn ca nghip ca qu kh. Nu chu c binh nh bi tn t trng ny th s c rt nhiu ngi cht v chu s chng s a vo ci thp xu. Tn t trng ny bo chu khng c i mi v hc gi ny v, v phi lm n l cho y. Nhng nu chng ta t b Php Pht th tc u hng tn t trng ti li ny. Chu ngh l tt hn ch hy kin tr vi chnh php. Y bo chu phi em mt trng lng vng bng c ngi ch, nhng chu ch kim c s vng nng bng thn th ch ngoi tr ci u. Y khng chu, nn by gi chu li ra i tm thm vng cho s chuc ch v. Trong thi gian , xin ch hy ngh n nghip qu kh ca ch, cu xin Ba ngi bu, v nht l ch nn dng cm m to phc nghip. c vua ci ln m bo: Ta c tng l chu sng mt i d chu sung tc nn khng chu ni gian nan, khng c cht can m no. By gi ta mi thy chu c th chn hng truyn thng 69

ca t tin sau khi ta cht. Chu hnh ng rt tt, ta rt hi lng. Ta ngh tht sai lm nu ta cht m cha thit lp c mt nn chnh php khng li lm cho x Ty Tng. Ta gi, v nu cha cht by gi th ta cng ch sng thm mi nm na l cng. Nu ta b ra qu nhiu vng nh th ch sng thm chng y tui, th tht lm cho Ba ngi bu cng tht in bt o. Trong nhng i qu kh ca ta trong vng v th sinh t, ta cha c mt ln no c cht cho chnh php. Vy th, chu ng a cho tn t trng mt vn vng no c, tht tt bit bao nu ta c cht cho chnh php. M chng ta c th o u ra c s vng chuc ci u ta? Hy em ht vng i n , v lm mi cch chu c th lm thnh bc hin tr Atsha v. Nu ngi cho con tip kin, th hy trao li thng ip ny ca ta: Con hy sinh mng sng v gio l ca Pht v ca chnh ngi. Xin hy che ch cho con trong nhng i cn li, bng lng bi mn ca ngi. nh duy nht ca con l rc ngi v Ty Tng; v con lm th ch v mong cho gio l Pht c lan truyn khp x. Bi vy xin ngi hy chp nhn li yu cu ca con. Xin hy gia h cho con chc chn chng ta s gp g trong nhng i v lai. Ny chu, chu hy qun ch i, v ngh n nhng li dy ca c Pht. Nh vua yu, ging ngi rt i thng tm, nhng Jangchub c th tin chc ngi ch ngh n thn dn Ty Tng, n gio l Pht, v n Atsha. ng bt c d phi t gi ngi ch thn yu. Lng ng thm can m, v ng hnh ng ng theo c nguyn ca ngi ch. 70

Ty Tng c nhiu ngi tin theo rt nhiu tn ngng sng sng m h cho l mt tng. Mt vi phi nh vy l o s Vy , Hin tr Vy Xanh v s, v Mi Tm Kht S ca Artso. Mun dp nhng ngi ny mt cch m thm (dt p), vua Jangchub Oe cu xin Tam Bo ch dn cho bit trong nh thn ai l ngi s thnh Atsha v c. Tt c nhng ln xin xm bi tinh t u m ch v dch gi tn Nagtso. V ny khi y ang Ngi Cha Vng ti Gungtang. Vua triu vi ng ti Ngari, nhng s ng khng chu sang n, vua bn mi ng ln trn ngai v tng ng nhiu qu v bo: ng phi nn n Atsha, hy thay ta m ni vi ngi nh sau, Ngi c nhiu ngi ca tng s uyn bc, o c, v lng t bi ca ngi. T tin ti, nhng v vua trong qu kh v nh thn, thit lp nn gio l ca Pht ti vng quc ny. Gio l y tr thnh tc l, c pht trin, lan rng. Nhng hin ti nn gio l ca Pht ang lm vo tnh trng ng bun. Mt ging ni qu s thng lt. Nhng bc hc gi qu c chc s phi ru r v chuyn ny. C ti ln ch ti gi rt nhiu vng sang x n, hao tn rt nhiu ngi v ca m vn khng a c ngi v. Vua chng ti khng chu ni vic ny v ch thn i tm vng. Mt tc trng c c cm t vua. Nh vua b mng. Nu thy chng ti t nhiu can m nh vy m ngi vn lm cho chng ti tht vng, chng ti nhng chng sinh ngu mui vng t Ty Tng xa xi ny, th lm sao ngi cn c xem l t bi v l ni nng ta ca mi hu tnh? Ta cn y mt ngn bn trm lng vng. Hy em theo m dng cho bc o s v ni: X Ty Tng chng ti ging nh th ca qu i. Tm vng x ti chng khc no tm rn trn con 71

cu, tht rt kh khn. S vng ny l ti sn ca ton th dn Ty Tng. Nhng nu ngi khng chu n Ty Tng, hi bc o s, th iu chng t ngi t t bi lm sao. Khi y chng ti khng bao gi bit lm g t ci thin mnh na. Ny Ngatso, ng ang nm gi tng Lut. Hy ch thn k cho Atsha cu chuyn ca chng ta. Nu ngi t chi, th hy trnh by hon cnh th no cho ngi hon ton thng cm. Vua khc nhiu ti ni nc mt vua ri xung mt bn, xung bp v. Nh phin dch Ngatso, m tn thc l Tsultrim Gyaelwa, t trc cha tng i y i , v hon ton khng thch phiu lu n vng t xa xi. Nhng ng ta khng n no ni ln tt c nhng iu y. Chng ta c cu ngn ng: Ngi no thy ngi khc khc s khi s khc theo. ng cha tng gp Yeshe Oe, nhng bit nhng g vua ni l hon ton ng s tht. ng bit v vua ch tiu ph nhiu vng, v c hai ch chu t b hnh phc ring t ch v mong mun hnh phc cho thn dn. Vua lm cho Ngatso rt xc ng. ng khng tht c li no, ton thn run ln v mt ng trn y nc mt ti ni ng khng th nhn ln vua. Vua yu cu ng hy liu mng sng v tay chn, nhng ng khng c g rng buc vi hnh phc ci i ny, v ni ng s tun lnh ra i. ng nhn mt ngn bn trm lng vng t tay nh vua v by v b trng, ri khi hnh i n . Nh vua tin ng mt qung ng di v bo: Ny t kheo, ng ang lm vic nhn danh ti. ng ang liu c mng sng v chn tay, vi mt s kin nhn ln lao ng ang i n chn gy nhiu kh khn gian kh cho ng. 72

Khi ng tr v, ti s n n ng. Nh vua i tr lui mt i ng m bo: Hy cu nguyn c i Bi Qun Th m trong khi ng du hnh. Khi nh phin dch Nagtso v on ty tng n kinh Nepal, h gp mt ngi n ng cao ro ni vi h rng: Ti thy cc ngi i xa v mt s mnh trng i. Cc ngi s thnh cng nu gia ng c nim: Nam m Tam Bo! Cu xin Chnh php vi diu, sui ngun ca ch Pht trong ba i, s lan truyn trn X Tuyt. Hnh trnh cc ngi s an n nu cc ngi va i va nim nh th. on ngi l hnh hi ng ta l ai, ng ni: Ri y cc ngi s bit. Cn nhiu ha thn khc nhau ca Dromtoenpa (s l cao ca Atsha v sau). Nhng ha thn ny dp nhiu nguy him e da Nagtso v on ty tng trn ng i. Cui cng h ti cng Vikramashila. Trn cng c mt im canh, v Ngatso hiu c Tng ng nn gi xung qua mt khe h trn im canh. Ting ni t bn kia vng xung: Tha cc ng Ty Tng, cc ng t u n. H tr li: Chng ti t vng thng Ngari. C mt ngi gc cng. Cc ngi c giao cho ngi y gi c. Hy ng ngon ti mt ch tr m no . Ngy mai cng s m ngay khi tri va sng. H a s vng cho con trai ngi gc cng ct vo bung trong, n ni: Hy tin ti nh bn thn. ng lo lng. Chc ng ngon. 73

H ngh rng mt b trai m bit ni nhng li nh th thc khng phi ngi tm thng, v iu lm cho h an tm. Sng hm sau, va khi cng m, mt a b xut hin. N i mt chic mo nhn v phc sc nh mt dn du mc Ty Tng - o hai lp len, mang mt ci bt bng g. Em b hi: Cc v ngi Ty Tng ny t u n? Coi cc v i ng cng khng n ni no. on l hnh ca Nagtso cm thy tht m lng khi gp c mt ngi ni th ng ca dn du mc. H tr li: Chng ti n t min thng Ngari. Chng ti c mt chuyn hnh trnh m xui. Ci g a bn n y? By gi bn i u? a b tr li: Chu cng ngi Ty Tng. Chu ang i v Ty Tng. Nhng ngi Ty Tng chng ta c thi vo tai ra ming. Chng ta qu ngy ng, khng th gi mt b mt no c. Cho nn chuyn g quan trng phi lm tht kn o. Gyatsoen Senge ang trong khu vc ngi Ty Tng. C hi ln ng, ri cc ngi s gp. Ni xong cu b b i. on ngi i vo mt con ng di, theo con ng y v gp mt ng gi trng rt thnh thin tay cm chic gy trc. ng hi: Cc ng t u n? C chuyn g quan trng khin cc ng n ni ny?

74

H tr li: Chng ti t min thng Mgari n y. Chng ti n thnh ngi Atsha uyn bc v. Nh ca Gyatsoen Senge u, tha c? ng gi thnh thin chng gy ng v ln trn i mt. Thng b gp cc ng sng nay ni khng sai. Ngi Ty Tng khng gi mm ming g c. C ni toc mi s ra cho mi ngi ngoi ng bit ht. Cc bn cn mong lm c vic g vi kiu thng nh rut nga y! Cng may m bn ni vi ti. Nhng by gi, ng ni cho ai bit ngoi tr Atsha. Ti s ch ng i n Gyatsoen Senge. ng gi i chm ri, th m Nagtso khng ti no theo kp. Nagtso trng thy ng ng i trn ngng ca li vao khu vc ngi Ty Tng. ng gibo: Nhng vic trng i cn phi lm t t. Gp rt mt cch t t. iu bn mun ang mt khong cch rt xa, bn phi tro ngn ni theo tng bc mt. y nh ng ta y. Nagtso i vo v dng vng cho Gyatsoen Senge, v dch gi. Gyatsoen trng thy ng lin hi: ng t u ti? Nagtso k t m cu chuyn mnh. Gyatsoen ni: th ra bn c ln l t ti. Th m ti khng nhn ra. ng cho ai bit bn ti y thnh Atsha, m hy ni cc bn n hc. y co mt trng lo tn Ratnkarashnti l ngi c rt nhiu uy lc, v l thy ca Atsha. Ch ng ta nghi ng vic cc bn d nh lm. By gi chng ta s dng cng 75

ng mt lng vng. Hy ni vi ng: Chng ti khng mi c hc gi no c. Ri ng hp tp vi vng g ht; ng lo lng g ht. Khi thi c thun tin n, ta s kho lo mi Atsha n y. Nagtso v Gyatsoen Senge cng i thm trng lo Ratn v hin tng lng vng. Nagtso ni chuyn mt lt vi ng ta, nh nhng g nh ni. V trng lo ni: Tht k diu, nhng bc hin tr khc khng th no hng phc hu tnh c. iu y khng phi ni qu ng. Gio l Pht xut pht t x n tht y, nhng nu khng c Atsha th chng hu tnh y cng mn mi cng c. ng ta cn ni nhiu iu khc. Trong mt thi gian, h rt kh m gp c Atsha. Nhng nhng ha thn ca Qun T Ti cung cp nhiu c hi tt lnh cho Atsha du hnh n Ty Tng. Vo mt ngy, khi khng cn v vua cha hay hc gi no ca n quanh qun c th nghi ng chuyn xy n, Gyatsoen Senge gi Nagtso n v a ng vo phng Atsha. H dng cng cho ngi mt hnh (mandala) v th gii cao mt trng, vy quanh bng vng rng. Dch gi Gyatsen Senge thay mt ni v quc vng x Ty Tng l mt v B tt, v Php c lan truyn di ba triu i ca ba v php vng Songtsean Gampo, Trisong Detsaen, v Raela Saen. ng k no l vua Langdharma tn hi nn gio l nh th no, th no v lama v i l Gompa Rabseal c bo tn Tng gi, lm cho s lng tng chng nhiu thm. ng ni v s 76

hi sinh ca v vua thc ph lm rc cho c Atsha n Ty Tng. ng ni li thng ip ca Jangchub Oe, v m t loi Php qui g ang thng th ti Ty Tng. Gyatsoen ni: Bch i s, v B tt vua ca x Ty Tng phi ngi ny n gp ngi. Xin ngi ch t chi, bo n sang nm ti s i. Hy thng xt x Ty Tng chng ti. Atsha ni: Vua x Ty Tng l mt v b tt. Ba v php vng l nhng ha thn ca B tt. Gompa Rabsel cng l B tt ha thn, nu khng th th ng khng th khi dy nhng tn la ca nn gio l. Nhng v vua Ty Tng u l B tt. Tht khng phi l nu ti bt tun mnh lnh ca mt v B tt. Ti cm thy h thn trc v vua ny. Ngi tn nhiu vng bc. Nhng ngi Ty Tng cc ngi ang lm vo tnh trng thc ng thng. Nhng ti ang gi cha kha ca nhiu ngi in th trong tu vin ny, ti li gi c. Ti c nhiu phn s phi chu ton. i Ty Tng th ti khng cn hi vng g v nc li. Tuy th ti s xem xt li vn ny. By gi, cc v c gi ly s vng ci . Ri ngi cho h lui ra. Atsha xt xem nu v lng thng tng nhng mn Ty Tng tng lai m ngi i n y, th vic y c li ch g cho nn gio l ca Pht hay khng. Ngi cng xt xem vic ny c lm ngi gim bt th mng khng. Cc v thn linh nh Qun T Ti, Tara vn vn, u cho ngi bit nu ngi ra i th iu y rt li ch cho 77

tt c hu tnh v cho nn gio l. Nhng ngi cng s gim th nu ngi ra i. Atsha hi gim th bao nhiu. Thn cho bit, nu khng i ngi s sng ti chn mi mt tui, m i ngi ch sng ti by mi ba, vy c ngha ngi gim th n gn hai mi nm. Khi y Atsha ngh n tt c nhng li lc ca vic i Ty Tng, nu v th m gim th th cng khng sao. Thc v mc ch ni ngi tht mnh lit ti ni ngi khng k g ti th mng. Tuy nhin, Atsha li khng mun i ngay, v Tng chng n v c s ngoi h s bo rng ngun ci gio l Pht ti n s i n suy tn. Mun trnh nhng li nh vy, Atsha dng phng tin thin xo l, thay v ni vi mi ngi rng ngi sp i Ty Tng, ngi li ni ngi s lm mt cuc du hnh rng ri chim bi Pht tch ti B trng v nhng ni thnh a, i ch ny ch kia. Dromtoenpa vn d l mt ng vua Php chnh hiu, khn kho ha mnh lm nhng thng gia. Khng ai ng vc g c, h em theo v Ty Tng nhiu thnh tng ca c Manjuvaja (mt ha thn ca Guhyasamja) vn vn, biu tng cho nhng thn Pht, v nhiu kinh in, biu tng cho Li ca ng gic ng. Atsha n v Trng lo thy ngi hi ngi c c php i Nepal v Ty Tng chng, v nhng ni y c nhiu bo thp v thnh a c bit ngi mun ving thm cho bit. V trng lo quan st thy Atsha dng nh rt mun ra i, v nhng ngi Ty Tng coi b cng nht quyt rc Atsha v bng c, bi th ngi cho php Atsha ra i mt thi gian. Nagtso v dch gi phi ha a Atsha tr v n trong vng ba nm ti.

78

Th l Atsha v ri x n i n vng quc Nepal. Quc vng Ty Tng i n vi ba trm k s v l cho mng trng hu. Ngi ta k li rng dn chng a phng va trng thy ngi pht sinh tn tm thanh tnh i vi Tam bo, dng tm thc ca h c nhip phc. (Pabongka Dorje Chang cn ni chi tit cuc gp g ca Atsha v nh dch thut v i l Richen Zangpo) Khi y vua Jangchub Oe trnh by vi Atsha nh sau. Trong qu kh ba v vua Php chu ng bao nhiu gian kh thit lp nn Gio l Pht ti phng Bc x Tuyt. Nhng Langdharma ph hoi Pht php. T tin ca Jangchub Oe nhng v vua php Ngari, ti lp chnh php Ty Tng khng k n mng sng ca h. Nhng hin ti, c nhiu ngi ch chuyn thc hnh mt gio m b lut. Nhng ngi khc th li th ch theo lut m bi xch mt tng. Kinh gio v mt gio c xem l i nghch nhau nh nc vi la. Mi ngi mnh ai ny tu theo kiu mnh a thch, v nht l hai o s Vy v Vy xanh ging dy mt th l thuyt chi bi phng ng cho nhng hnh gi tc di theo nhng mt in xa c. Nn gio l suy i ti ni ch cn ging nh nhng ting bp b v ngha. Vua tip tc k l chi tit dng di cho Atsha nghe, mt vua m a nhng git l. Ngi ni: Hi ngi Atsha t bi, by gi ngi ng ging dy nhng gio l su sc cao siu ca chnh php cho nhng thiu vn ha ca ngi ti Ty Tng. Ti ch xin ngi ging dy v lut nhn qu. Li na, xin ngi t bi ging dy mt php g khng li lm, d 79

thc hnh, mt php m chnh ngi tu tp, bao gm ton th chnh o, mt php g s li lc cho tt c mi ngi Ty Tng v c ni trong mi Kinh in ca ng Chin Thng - trong kinh gio, mt gio v trong cc lun gii. Li na, tha ngi, ngi ta c cn phi th gii Bit gii thot mi c th t cch th gii lin h n b tm hay khng? Ngi ta c th t gic ng m khng cn phi hp phng php (tc l gii lut-DC ch) v tu gic khng? C c php tham d mt bui ging v mt tng m cha c lm l qun nh (khai o) hay khng? C c php trao truyn mt l khai o v tu gic thc th (ngha l, mt l khai o trong bc thy ch nh cho t phi ly mt ngi no lm v) cho nhng ngi pht nguyn gi tnh gii khng? C c php lm nhng php thc hnh ca con ng mt gio khi cha tng th php qun nh Kim cang thng s khng? y ch l mt s t trong nhng cu hi vua t ra. Atsha rt hoan h khi nghe nhng li y, v son tc phm Ngn n Soi ng n Gic Ng. Ch trong ba tp ngn gn, ngi lm sng t tt c nhng t tng trong kinh gio v mt gio. Tc phm khi u nh sau: Knh l tt c cc ng Chin thng trong ba i Knh l Php v Tng Theo yu cu ca Janchub Oe, V t thnh thin ca con Con s thp ln Ngn n Soi ng n Gic ng. 80

Atsha khng khen t Janchub Oe l thnh thin ch v cng dng ngi hu h, m ng hn v nhng li l ng hi v php. Bn s ti dy rng, chc chn Atsha s khng hi lng cht no nu ngi c yu cu nh sau: Cho ti mt php gia tr cao cp hoc mt php qun nh th yu. Tc phm NGN N SOI NG bao gm gii p cho nhng cu hi trn. Ngay sau khi n xut hin, nhng gio l qui n sng sng tan bin vo ni t chng n. Atsha hong php vng Ngari. Khi ba nm sp ht, do li ha vi v trng lo, Dch gi Nagtso ni, By gi ta phi tr v n Atsha gi v ng , v h n Puhreng. Nhng trc kia Tara nhiu ln ni vi Atsha rng, S c li ch cho nn gio l nhiu nht nu ng nhn mt t c s v i Ty Tng. By gi n thn Tara nhc li nhiu ln, c s y s n bi th Atsha trng i. Ngi ni, C s no u, tht b y ni di ta. Mt hm Dromtoenpa xut hin trong khi Atsha ang ving nh mt th ch. Drom i n phng Atsha v c cho bit ngi ang n nh ngi ngoi h v ang trn ng v. ng ni: Ti khng th dnh li y m i thm giy lt no na trong khi cha gp c bc hng o s tm linh ca ti trong o i tha. Ti s i n ni ng. Drom b ra i, v gp Atsha trn mt con ng nh. Drom Rinpoche ly di ri gn Atsha. Ngi t tay ln u ng v ni nhng iu chc lnh bng Phn ng. 81

Trong khi Atsha ang nh ngi ngoi h, ngi bo: Ti cn thm mt phn n cho ngi t may mn ca ti. V bi th ngi ang mang theo thc n. Atsha l mt ngi n chay nghim ngt, v ba n ngi kht thc c hm y l nhng bnh trn lm bng bt la mch chin b. Drom n bnh la mch, dnh li cht b trong v vo mt bnh n thp sut m. ng t n y bn cnh chic gi ca Atsha, v tng truyn sut chui ngy cn li trong i Atsha ng u cng n nh vy. m y Atsha lm php qun nh chnh yu cho Drom v nhn ng lm php t. H khi hnh t Puhreng v i n Kyirong vng Mangyul, d tnh s i qua Nepal trn ng v n. Nhng ng b phong ta v c cuc chin bng n; h khng th i thm na. Khi y Drom gic Atsha quay v Ty Tng, trong khi Nagtso nn n ngi phi v n. V dch gi ny cm thy bun ru v khng th v li n . Atsha bo ng: ng khng cn phi lo lng qu nh vy. Khng phi li ti ng, v ng khng th no gi c li ha ca mnh. Li ngi ni lm cho Nagtso rt sung sng; ng bo: Vy th tt, chng ta hy quay v Ty Tng. Th l Atsha quyt nh v Ty Tng. Ngi khng th tip tc hnh trnh i n , v ng s b phong ta vo lc y, do hu qu cng nghip ca Ty Tng. H gi mt bc th sang n ni, Atsha khng th i Nepal theo lnh ca Trng lo, v gia ng gp nh nhau. Vic ny lm 82

cho chng ti phi tr li Ty Tng mt thi gian na. Ngi c th i n khi chin cuc kt thc ri s mi Atsha v chng? Bi v vic ny s rt li lc cho tt c hu tnh, ngi c bng lng cho php Atsha li Ty Tng chng? Trong lc Atsha Ty Tng, ng y s vit nhiu b lun ging nh b lun gi km theo y. H gi bn chp ca Atsha tc phm Ngn n Soi ng, cng vi nhiu vng. Vo thi y, n khng phi nh x Ty Tng chng ta ngy nay u. Nhng tc phm u phi trnh cho mt hi ng hc gi, tng t mt c chuyn cho nhng v trong hi ng ny phn on gi tr. Tc phm no khng li v vn phm v ni dung th c gi ln cho vua xem, v tc gi c thng. Ch c nhng tc phm ny mi c php xut bn. Cn nhng lun n no c ni dung lm lc - mc d c th vit bng th vn bay bm - th b ct vo ci ui ch. Con ch c dn i qua cc ng ph, khin cho tc gi v tc phm u b chc qu. Nh vua c yu cu ng cho n hnh tc phm . Nhng trc tc ca Atsha thc khng cn phi tri qua mt th thch nh vy; song cng c a n cho hi ng hc gi. H rt i hi lng, v tc phm ngn gn ca Atsha cp c mt cch sc tch ton b ti ca tt c kinh gio v mt gio, v cn c vo tc phm ny, ngi ta c th t mnh c hiu tt c kinh in. Nhng hc gi ng thanh khoi ch tuyn b: Khng nhng vic Atsha i Ty Tng c li cho Ty Tng, m cn rt c li cho n chng ta na. Nu ng y n, ng s khng bao gi vit c mt tc phm nh th. V ngi n chng ta minh trit hn, 83

kin nhn hn. ng y bit dn Ty Tng t minh trit, v thiu kin tr, nn vit b lun ngn gn rt ch li ny. H khng tic li ca ngi vic Atsha i Ty Tng. Trng lo Ratnkarashnti vit th cho on ty tng ca Atsha nh sau: Nhng hc gi hin tr ca ngi Atsha nh th y, nn ti phi cho php ng ta li Ty Tng, v iu y s li lc cho hu tnh. Ti ch yu cu ng y vit thm lun gii v tc phm kia, b li s kin ng y khng tr v n. (Tuy nhin, tc phm trnh by trong sch ny, bn dch cc li lun gii tc phm Ngn n Soi ng c cho l chnh ngi Atsha gii, th tng truyn khng phi vy.) Nagtso v cng sung sng khi c bc th y, ng bo: Ti gnh mt trch nhim nng nh ni do Trng lo ph thc. By gi ti c nh gnh. Khng lu trc khi Atsha i n tnh Trung ng Ty Tng, Drom Rinpoche vit th cho nhng nhn vt quan trng y rng, Ti kh cng ht sc rc Atsha n tnh Trung ng, vy khi no qu v nhn c th ln ti, th hy khi hnh ra n tip ngi tc khc. Trong bc th sau ngi vit: Yu cu nhng bc thy trong tnh Trung ng, nh l Kawa Khkya Wangchung, vn vn, hy khi hnh ngay n ngi. Drom trng ra tn ca Kawa nh l bc thy quan trng nht ca Ty Tng. Khi khi hnh cuc n rc, mt ngi tn Kutoenpa la ln: Th th tn ti u? Ngi ta bo ng: ng trong s vn 84

vn y. - Ti khng phi l ngi xp vo hng vn vn! ng ni th v c chen ln i dn u on rc. Th l c bn chen ginh i hng u. Nhng thy Ty Tng hi thng i m rng vnh, mc o chong thu, vn vn, xem nh du hiu chng t ta y l nhng tu s cao cp. Va khi Atsha trng thy h t xa tin li, ngi ni: Thi ri mt l c ma Ty Tng xut u l din ri y! ri ngi ly khn trm u li. Khi y nhng lt ma cao cp bn xung nga, mc vo ba y n gn. Atsha ly lm hoan h n nhn h. Cui cng ngi n tnh Trung ng, v lm nhiu vic y chuyn Bnh xe Chnh php. Ngi chng t l mt nng lc ln ng sau nhng li ging dy. Atsha ba nm Tsang v cc tnh trung tm, tng cng mi by nm ngi Ty Tng. Nhng tc phm Lch S Phi Kadampas ni ngi y ch c mi ba nm, nhng truyn thng chng ta k t Tsonkapa v i, th ni mi by nm. V ngi ni: Nagtso tn ty vi ngi (Atsha) sut thi gian hai nm n v mi by nm Ty Tng. Nh th ng ta hu h ngi tn tm sut mi chn nm. L do chnh yu khin Janchub Oe c ht sc thnh Atsha n Ty Tng l ngi ging gio l, v quan trng nht l nn gio l ca ngi l tc phm Ngn n Soi ng. Hnh trnh n Ty Tng ca ngi c n thn Tara tin on. Bc thy ca ngi l Halakrshna ni: 85

Nu ng i Ty Tng, th con s giu hn cha. Chu s giu hn con. Cht s giu hn chu. Cht s giu hn cht. Ri sau , tnh trng s ln bi dn. y, Cha l Atsha. Con l Dromtoenpa, Legdaen Sherab, vn vn. Cht l Sangyae Boentoen, Sangyae Gompa, v nhng ngi khc cng thi i vi ng. Cu s giu c hn c ngha l nn gio l s c lan truyn t th h ny n th h khc. Atsha lm sng li nhng truyn thng gio l gn nh mai mt, v hong dng nhng truyn thng him hoi khc. Ngi thanh lc nhng gio l ny khi nhng t tng t vy ha ln vo v lm cho do bn; bi th ngi lm cho nn gio l tn qu tr thnh v cu. Nhng sau , trn nhng on ng, nhng tng bc ca o l, nn gio l li b che m v nhng mt in v dng v nhng php im o nh nhen, lm cho gn nh ln bi. Gio l v Nhng Giai on Trn ng n Gic Ng ny c truyn cho Drom. Drom hi, Ti sao thy cho nhng ngi khc nhng ch gio v mt tng, cn Lam-rim th thy ch truyn cho con m thi? Atsha p, Ta khng tm c ngi no khc ngoi con ra ph thc gio l y. Ngi truyn php ny ring cho Drom. Drom truyn li gia cng chng, nn t y pht sinh ra ba h phi. Truyn thng Kadampa c in truyn t Potawa n Sharawa. Phi ny cp nhng bc ng tin n gic ng nh trung gian nhng tc 86

phm c in v i. Truyn thng Kadampa Lam-rim c truyn t Gampopa n Neuzurpa. Phi ny cp Lam-rim ngn gn, a ra nhng giai on ca con ng gic ng theo th t ca chng. Truyn thng Kadampa khu truyn gio truyn t Geshe Chaen Ngawa n Zhoenue Oe. Phi ny cp n nhng ch gio ca cc bc thy v nhng gio l nh tinh ty ca mi hai mc xch duyn sinh. Nhng gio l ni trn hin vn cn tn ti nhng khng mang tn c. Li gii thch c truyn pht xut t Ngagwang Norbu, mt ngi gi chic ngai tu vin trng Ganden, ni rng nhng ngi thin v kiu hc hn lm vin nht th nn thc hnh Lam-rim theo nm ti tranh lun chnh yu. y chnh l truyn thng C in. Nhng ngi khng thc hnh cch c, nhng li c nhn thc sc bn, c s kin tr, th nn nghin cu v qun nim nhng Lam-rim ln v trung bnh (ca Tsongkapa). Li thc hnh ny l truyn thng Kadampa Lam-rim. Nhng ngi no khng th thc hnh iu ny c th nn theo mt vi ch gio ngn gn, nh Con ng D hay Con ng Nhanh. H s theo tt c nhng phn trong cc giai on ca Con ng. y l truyn thng Kadampa Khu gio. Bc tn s ti, ni nng ta ti thng ca ti, cho ti cc gii thch truyn thng y. Nh ti ni vi cc bn, Tsongkapa phi hp c ba truyn thng y thnh mt dng. Ti cng ni Tsongkapa vit nhng Lam-rim Con ng Ln, Con ng Trung Bnh, Con ng Nh. c Vn Th xut hin nhiu ln trc mt Tsongkapa, hai v y thit lp mt lin h thy tr. c Vn Th truyn cho 87

Stongkapa v lng diu php su xa v kinh gio v mt gio. iu ny c th tm thy trong tiu s ca Tsongkapa. Bi th ta c th cho rng Tsongkapa hp th php Lam-rim t c Vn Th, nhng chnh Tsongkapa th li tp trung n lc phng manh mi ca truyn thng ny tr lui v Pht Thch Ca Mu Ni c o S ca chng ta. Ngi khng bao gi bo truyn thng ny n t mt linh kin no c, hay n t mt h truyn tha no mi m hn, vn vn. y l mt trong nhng iu k diu v lch s i ngi. Khi Tsongkapa vit Nhng Giai on Ln Ca o L n on ni v tu qun c bit, c Vn Th ni a vi ngi: Khng phi tt c iu ny u thuc v gio l ta ni v Ba iu Nng Ct ca o l hay sao? Tsongkapa tha vi c Vn Th ngi s vit sch ny theo cch nh sau: Ngi s ly Ba Nng Ct xem nh huyt mch ca con ng, v s dng nhng iu ngi bn trong Ngn n Soi ng lm khi im. Ngi s lc ht khi n nhng ch gio ca nhng phi Kadampa khc. Nhng Tsongkapa ngh rng cho d ngi c vit phn ni v tu qun c bit trong Lam-rim v i ca ngi, th iu ny cng khng li lc hu tnh bao nhiu. c Vn Th li bo ngi: C vit v tu qun c bit i, v n s c li lc trung bnh cho cc hu tnh. C nhiu chi tit huyn b bt kh t ngh trong tiu s ca ngi nh vy. Ngang y ng l ti phi ni chi tit v tiu s c Je Tsongkapa, nhng chng ta khng c nhiu th gi lm vic y. 88

Cc bn nn kho cu k v nhng cun tiu s c vit v ngi. Gio l ca Tsongkapa bao gm tt c nhng li ging dy ca Atsha. N cng cha ng nhng ch gio su sc v song c bit, nh chng ta c th t n ch hp nht vi bc V-hc ngay trong mt i, vo thi i suy i ny. Nhng trc tc v Lam-rim ca Tsongkapa cha ng nhiu iu cc k thm thy m ta khng th tm thy ngay c trong nhng Lam-rim ca nhng phi Kadampa trong qu kh. Ta s thy r iu ny sau khi c nhng tc phm y mt cch chi tit. V Lam-rim, c nhiu h phi truyn t Tsongkapa xung. Nhng h phi chnh ni ting nht trong s ny l tm truyn thng khu thuyt lin h n tm gio l ln. Hm qua chng ta ni iu ny. Hai tc phm Tnh Cht Ca Vng Rng v Li c Vn Th c ni l cn c theo kinh m vit ra. Con ng D v Con ng Nhanh c ni l lin h n cc mt in. y s ni s qua lm th no H phi Li c Vn Th phng nam c truyn tha. Bn lun gii v quyn ny phng Nam l bn ngn hn trong hai bn lun gii. c Dalai Lama ng ngh mt kiu ging ngn hn bng cch nh du vi on trong kinh. Ngi cng cho mt s ch gio khc v cc php qun tng quy y, rung phc, v nhng php qun lin h n nh tm, vn vn. Nhng ch gio ny khc hn nhng ch gio ca cc h phi tnh Trung ng. c Dalai Lama truyn h phi Phng Nam cho Lama Purchog Ngagwang Jampa Rinpoche Epa, v ny cn truyn cho Lozang Kaetsuen, chc v tu s 89

chuyn trng coi ch ca c Dalai Lama. Tiu s v ny c mt chi tit l lng c bit. ng c tr thng minh phi thng, v sng ch ra nhiu kiu ging dy gio l - khi th nhiu chi tit hn, khi th t chi tit hn. gii quyt nhng ri ren, ng bit cn phi thnh vn ngay c Dalai Lama, v cha t ca Php. ng xin mt bui tip kin, v th gio tt c gio l trong chng mt hai ting ng h. c Dalai Lama cho ng lm tu vin trng trong cung Potala. ng tri qua phn cui cuc i tu tp mt ni c tch gi l Lamrim Choeding, ti y ng t n mt trnh tu hnh rt cao. Lozang Kaetsuen truyn gio l cho Puentsog Gyatso, mt hc gi uyn bc Yerpa, ngi hon tt mi bi ging thc hnh trong vng ba thng (xem Ngy th nht) Puentsog Gyatso tu tp n mt trnh phi thng l thc chng tm tnh ch v tu qun c bit, v ging li cho nhiu t Yerpa. ng tu cc nng lc thn thng nh cc php qun mandala v thn ca thn Heruka, v tng truyn phn ln nhng tu s thuc H phi Phng Nam theo mu mc ny. Puetsog Gyatso, truyn xung Lama Kachoe Taendar Epa, v ny truyn cho Tu vin trng Gedun Jamyang. Gedun Jamyang vit mt tc phm ring v h phi Phng Nam, v s rng c mt s im sai lm lin h n vn nhng on no trong kinh Li c Vn Th thc s c c c Dalai Lama ng nh du dnh cho H phi Phng Nam. Tc phm ca ng ch lu hnh di dng nhng bn chp tay cho n khi Kyabje Drubkang Geleg Gyatso cho lm thnh bn g. 90

Gelun Jamyang truyn cho Je Ngagwang Tutob; Tutob truyn n Taem Gyatso ang hon tt s hc, ng c ct phin lm vic vc vnh, v theo truyn thuyt, ng t chnh kin v Trung o (chnh kin v Tnh khng) trong khi b ci. ng truyn php H phi Phng Nam cho Seto Lama Kaeldaen. Seto Lama c chuyn k l ny trong tiu s: ng hon ton khng vng bn bt c th g ngi ta cng dng cho ng nh tin, khn qung c (theo tc l Ty Tng), o len v nhng th tng t. M ng cng khng cho ai li nhng th y. ng ch ling chng vo trong mt hang ng cnh ch ng . Nhiu th h sau , ngi ta lc li mi tm thy nhng ng tin v len b mi n. S d ng khng cho ai nhng th ny v ngh rng iu y v sau c th lm tng thi kiu mn ni ng. Seta Lama truyn gio l ny cho Lozang Choepel, v ny li truyn cho Geshe Tubtaen Rabgyae. Mi khi Tabtaen tu qun, ng thng tng nhng li cu nguyn php Lam-rim, xong ng gi im lng. Nhng ngi n ving ng tng rng ng ng, nhng k thc ho ang chng kin s tnh ch nht tm ca ng. ng truyn h phi ny cho mt tu s tn Jangchub Togme. Ngi ny ch l mt tu s bnh thng, khng phi mt v geshe tin s Pht hc, cng khng phi l mt lama - thng ta. ng sng trong am n c Dragri. Hng ngy sau khi dng cng nhng chic bnh theo thng l, ng thin qun theo Lam-rim mt cch nht tm trn thm c ngoi am. ng pht trin tm t v tm bi n mc lun lun cm thy bun b. Hng ngy nhng tr mc ng thng gii tr bng cch ln nhn ng. i vi chng 91

th ng c v ch l mt ng gi ang cm cnh ti thn khc mt mnh. Vo thi gian ny, H phi Phng Nam ca Li c Vn Th c nguy c suy tn v h phi ging kinh ch trao cho ng thy ny. Mt tu vin trng ca i hc Dagpo hi hu tn l Lozang Jinpa - v ny li l ngi truyn gii xut gia cho chnh tn s ti - c truy tm cho ra nhng ngi khc thuc truyn thng ging H phi Phng Nam, nhng khm ph ra rng ch c ng thy ny thc th th php y m thi. Lozang Jinpa hoi nghi ng thy ny, khng ngh ng c th ging kiu Ni chuyn thn mt, nhng nu khng yu cu ng ging, th truyn thng s b gin on. Mt ngy kia ng n thm v t kheo m ni: By gi khng c ai nm gi truyn thng ging li c Vn Th thuc H phi Phng Nam. Thc ng tic v cng nu truyn thng ny b gin on. ng c th truyn cho ti ch v khi gin on dng truyn tha khng? Khi y ti c th a cho ng bi ging c lm cho vn hoa vi nhng trch dn trong kinh, v nhng lun chng hp l. ng thy ni: Lm sao mt ngi nh ti c th trao truyn c? ng c tip tc ni mnh khng kh nng lm chuyn , nhng cui cng ng chu ging, th ng chm vo nhng ch gio su sc kt qu ca kinh nghim thn chng. Je Lozang Jinpa rt i kinh ngc v vic ny. ng ni: Ti h thn bo ng ta: 92

th ra ti thc s n th gio. V ng ca tng: ng y mi chnh l mt geshe v i ca phi Kadampa thuc truyn thng Khu gio. Chnh Lozang Jimpa cng t c tnh ch v tu qun c bit, v cng nh thc hnh php qun mandala thn ca thn Heruka. ng sng tu vin Bangrim Choede thuc min H Dagpo. Je Kalzang Taenzin l em trai ng, v sau am tht n c Lhading thuc min Thng Dagpo. ng thng mi Lozang ving thm Lhading, Lozang khng th i n y; nhng mt hm nhp nh ng ta thy mi chi tit trong ngoi ca am tht. ng bo ngi em trai v sau khi ng ny n thm: Ti thy ni n c ca ch t trong ra ngoi. ng cn k nhng chi tit nh c nhng cy g bn phi v bn tri ca ngi nh. V cn mt vt trng tht ln lun lun lay ng trn mt lan can ca ngi nh na. Ci g vy? l mt ci mn lung lay theo gi; Lozang thy trong khi nhp nh. Lozang truyn h phi ny cho em trai Kaelzang Taenzin. V ny tr thnh hc gi uyn bc v c kinh in ln mt in. Mi khi ngi ging dy, thng c nhng lung nh sng lun i t i mt ngi, bao quanh thnh chng . Cui thi ging, nhng lung nh sng y lan tr li vo i mt ngi. Mi ngi u trng thy nhiu ln nh th. Nhiu ngi kinh ngc khi va thy ngi ging dy li va thy ngi tn b trn ng kinh hnh, vn vn. Ngi c nhng linh kin v ton th phc in trong php thc hnh Cng dng o s. Khi ngi vin tch trn nh s u ngi c 93

mt hnh v k diu v rung phc Cng dng o s. Chic s ny hin vn cn am tht Lhading. Ngi truyn gio l cho Kaelzang Kaedrub, v ny cng t nhng thn thng nh php qun Heruka. V ngi trao truyn cho chnh tn s ti, ngi bo h v ni nng ta ca ti. y l vn tt v s truyn tha ca H phi Phng Nam i vi Li c Vn Th. Cc bn cn xem k chi tit hn. Hy tham kho nhng bn tiu s ng tin cy. By gi, v H phi truyn tha Li c Vn Th Tnh Trung ng, th c Dalai Lama ng truyn cho Jimpa Gyatso, mt ngi gi ngai tu vin Genden. Cui cng h phi ny truyn n Lozang Lhuendrub, mt ngi k v khc chic ngai Ganden. Je Lozang Jimpa tip nhn truyn thng ny ni ng ta. Nhng bi kiu Ni chuyn thn mt v Con ng Nhanh c lch s nh sau. V Panchen lama l Lozang Yeshe, ngi thy tt c, c bn kinh, nhng cha ai tng hi ngi bi ging truyn tha ca h phi. Khi v gi, mt ngi b la, v khi c ngi mun c truyn khu mt vi on quan trng trong kinh, h phi vit li bng ch tht ln nhng on y. By gi hc gi uyn bc Lozang Namgyael ang am tht Jadrael. ng c tc phm Con ng Nhanh v ngh rng hu th cng s ngho nn hn nu ng khng c truyn tha h phi bi ging ny. ng bn quy hnh l i n Tashi Lhuenpo, v bo ngi hu ca v Panchen Lama rng ng mun c truyn tt c tc phm ca Panchen Lama ni chung; nhng c bit l bi ging v Con ng Nhanh. 94

Lozang Namgyael lc y ch l mt tu s thng, vy m ng i hi qu ng, v th lc ca Panchen Lama th qu yu. Ngi hu ht sc ngc nhin v mng cho Lozang Namgyael mt trn. Lozang tr v nhng khng th chu ni tnh trng y. ng n yu cu thm ba ln na, nhng ngi hu nht nh khng gip ng. Lozang ni trong cn tuyt vng: Nghe ny, ti khng xin ng ging dy! ng hy chuyn li yu cu ca ti n c Panchen Lama. Trong khi y vn ang tc gin. c Panchen Lama rt sung sng truyn cho Lozang Namgyael, v sut bui ging dy, mt ca ng tuyt i khng sao c. Bc tn s k li cho ti nghe cu chuyn ny nhiu ln. Tuy nhin, Lozang Namgyael khng c chnh thc k trn danh sch nh l mt trong nhng bc thy trong h phi chng ta. H phi c xem l truyn cho Purchog Ngawang Jampa, nh c ni r trong phn tng c chun b, nhan Mt S Trang Hong Cho Yt Hu Nhng Ngi May Mn (xem ngy th su) Nh vy l ti ni s lc v s v i ca nhng tc gi, mc d cha ni n tt c cc Lamas v nhng mn h. Nu i vo chi tit, th c l ti phi theo hai pho tiu s ca nhng bc thy cc h phi do Yeshe Gyaeltsean, mt v gio o ca c Dalai Lama vit ra. t nht, trn y l nhng g m tn s ti dy. Ti khng c th gi lm chuyn y, nhng nu cc bn c bn tiu s ny, th nn c thng xuyn. Khi kt thc mt ging dy v cuc i cc bc Thnh Tng, chng ta cn phi lm s cu nguyn nh sau: 95

Hi bc thy, mong sao cho con c nh thn ca thy Mong sao cho quyn thuc, cuc i v hon cnh ca con Cng c nh ca thy; Mong sao c n tn con Cng l danh hiu ti thng ca thy. Chng ta cng nn qun tng v nim h lc m ta phi cm thy (sau khi nghe nhng cuc i y.) PHN MT NHNG CHUN B S KHI NGY TH BA Shntideva ni: Ti c ti sanh lm thn ngi thun li Ci thn ngi kh c, C th gip ta hon thnh nhng mc tiu Nu ti khng rt li lc t thn ny Th lm sao ti c hy vng c tha hng Mt s ti sinh thun tnh nh th ny tr li? Ni cch khc, by gi khi ta c thn ngi thun li, th khng nn ch ham mun nhng hnh phc th gian. Cng khng nn ch chuyn lo hng phc k th, che ch ngi thn, vn vn; c n nhng th vt cng c th lm nhng chuyn ny. Nu ta khng dng thi gian cn li ca mnh trn i thc hnh mt php - mt iu chc chn li lc cho nhng i sau ca ta, v khin ta khc vi sc vt - th tht kh cho chng ta c nhng ti 96

sinh nh th ny trong tng lai. By gi, mt khi ta c thn ngi, th chng ta phi thn trng. Mun lm li lc cho nhng i sau chng ta phi thc hnh php ny, ngha l nhng giai on trn ng n gic ng. Bi th bn phi ly b tm lm ng lc tu hnh, v khi tm: Ti s t thnh Pht qu v li lc tt c hu tnh. Bi th ti s lng nghe gio l su xa ny v nhng giai on ca con ng n gic ng, v thc hnh ng theo . Ch sau khi khi tm nh vy ri cc bn mi nn lng nghe. Php m bn sp nghe l g? l php i tha, Php a nhng ngi may mn n qu v Pht. (Ri Kyabje Pabongka Rinpoche tip tc ni mt mch nh hm qua. Ngi tm tt bn tiu m ngi ni, rt v mt tiu duy nht l: Bi ging v nhng Chng ng n Gic Ng. Mc d hm qua chng ti nghe qua tiu th nht trong bn tiu , hm nay ngi cng nhc nh li rng gio l ny c truyn xung t c Thch Ca bc o s ca chng ta. Ngi cng nhc li rng rt lu v sau, nn gio l ny mi c nhiu hnh thc khc nhau, nh Lam-rim, nhng giai on ca gio l, vn vn. Nhng tt c nhng hnh thc gio l ny u ly Ngn n Soi ng lm bn kinh gc. iu ny c cp chi tit trong nhng tiu s trong cc bc thy trong nhng h phi Lam-rim. Sau khi tm tt nh th, ngi ni tip: Hm nay ti s ging tiu th hai: 97

II. TNH CCH V I CA PHP, C NI TNG NIM KNH PHP. Php Lam-rim c bn s v i v ba nt c th phn bit vi nhng gio l c in khc. Bn s v i l: 1. S v i gip bn nhn ra rng tt c nhng li dy u n khp. 2. S v i gip tt c kinh in i vi bn u tr thnh li ch gio. 3. S v i gip bn d dng khm ph tht ca ng Chin thng. 4. S v i gip bn t cu thot khi nhng t hnh t nht. A. TNH CCH V I CHO BN NHN RA RNG MI GIO L U N KHP Gio l y ch cho kinh in ca Pht thuyt. Lun v Ngn n Tu ca Bhvaviveka ni: Gio l c ngha nh sau: nhng kinh in ca c Th Tn dy khng cong quo v nhng iu m ch thin v nhn loi no mong mun v cam l cn bit, nhng iu chng cn t b, nhng iu chng cn lm hin l, v nhng iu chng cn qun tng. Nhn ra tt c gio l u n khp c ngha rng mi ngi u phi thc hnh nhng li dy y c gic ng. 98

n khp c ngha l ha iu. i tha, Tiu tha, Lut v Mt in, vn vn, c v nh i chi ln nhau trn phng din ngn ng vn t, nhng tt c u l php tu chnh yu a n gic ng hoc l mt con ng tt a n gic ng. Bi th nhng gio l y u n khp vi nhau. Gi s bn b st nng. Lc u y s cm bn dng tht, ru, vn vn, v bo: Nhng th y s nguy him cho ng nu ng khng t b chng. Nhng v sau, khi cn st h, v yu t phong qu thnh ni con bnh, th bc s li khuyn n tht vn vn. Ch c mt con bnh y, mt y s y, m c hai li khuyn - lc u cm tht, lc sau khuyn n - dng nh khng n khp nhau. Song k thc khng phi nh vy, v c hai li khuyn y u ct cha lnh cng mt con bnh. Tng t, bn c th ngh Tiu tha, i tha, Kinh gio, Mt gio, vn vn mi th ct dnh cho nhng hng t c bit, khng phi tt c gio l y u dnh cho mt ngi thc hnh t gic ng. Nhng cng khng phi vy. Mt ngi ang ni cho mt ngi nghe v nhng php tu gic ng. Khi ngi nghe ang trnh Nh hay Trung bnh, th u tin c Pht ging gio l tiu tha. V y phi qun v thng, kh. Sau khi tin b, v y by gi vo trnh Phm Vi Ln, nn gio l i tha c ging cho v y. By gi v y th gio v tm b , v su hnh ba la mt, vn vn. V khi v y tr thnh mt php kh thch hp vi mt in, c Pht gii thch v Kim cang tha: hai giai on ca Du gi ti thng v nhng thc hnh mt c i. Tuy nhin tt c nhng php y u thch hp cho mt ngi nh bn tu gii thot. Bi th bt c mt kinh in no ca ng Chin thng cng thuc v hoc l mt dng chnh ca o l hoc l mt 99

trong nhng con ng t ca o l; khng mt kinh no ca tha i vi mt ngi tu t tu gic. Mi bn tm chnh ca mt b tt l lm vic cho li ch ca tt c hu tnh. Nh vy b tt phi dy c ba con ng hng dn ba hng t (Thanh vn, Duyn gic, B tt) i n gii thot theo cch ring ca h. Nhng nu b tt t mnh khng bit ba con ng y th khng th dy li cho ngi khc. Dharmakti (Php xng) ni trong tc phm Lun v nhng Php C Gi Tr rng: Nhng phng tin t n nhng cu cnh ny tht ti ngha; tht kh bn lun v chng. Con ng a n s liu tri c ba o l thuc ba tha l ci m b tt cn phi khai trin trong dng tm thc ca mnh bo m v nhng con ng khc nhau mi c th em n li lc cho hu tnh. Kinh dy: Ny Tu b , B tt tu tp tt c cc o l, d l o l Thanh vn, o l Duyn gic hay o l b tt, B tt liu tri tt c o l. Trong tc phm ca Maitreya (Di Lc) nhan Trang Hong Cho S Thc Chng, chng ta thy cu ny: Nhng ngi mun lm vic cho hu tnh th nn li lc th gian bng cch liu tri cc o l. Mt im khc: cu cnh l Pht qu, y l mt qu v c c mi c tnh tt p, tt c li lm u tn tr. Mun t n ca v ny, con ng i tha l phi khin cho tt c li lm ca mt ngi u chm dt, lm cho h th hin tt c c tnh. Bi v khng c quyn kinh no m khng tr dit mt hng li lm 100

no , hay khin tu tp mt loi c tnh no , cho nn tt c kinh in u bao hm i tha. Ta hy xt vn tnh cht nht qun ca kinh in mt cch chi tit. C hai cch: Th no bn nn hiu rng tt c nhng gio l c truyn li - ngha l nhng s trnh by v ti chnh - u n khp nhau; v th no bn nn hiu rng cc php c chng ng - ngha l bn thn ti - u n khp nhau. Ba tng kinh in, bn loi mt in, vn vn, lm nn kinh v lun gii v kinh. V nh ti gii thch, tt c u hp thnh mt php thc tp nhp nhng a mt con ngi tin n gic ng. y l cch hiu v tnh nht qun ca tt c gio l c truyn li. ti ca nhng gio l ny l nhng con ng khc nhau thuc c ba phm vi. Phm vi nh bao hm nhng nhn t c ti sinh vo cc thng gii nh tri, ngi. Nhng nhn t ny chnh l o c t b mi bt thin hnh, vn vn. Phm vi Trung bnh bao hm nhng php tu a n s vi diu ca gii thot - nhng php tu nh l t b hai s tht u (l Kh v Tp - DC) trong bn s tht, v thc hin hai s tht cui cng (l Dit v o DC) v php tu ba v lu hc. Phm vi Ln gm nhng php tu a n s vi diu ca ton tr - nhng php nh pht b tm, su ba la mt, vn vn. Do vy, tt c ti ny lp thnh mt php tu hi ha a hnh gi n gic ng, v cn hiu l hon ton n khp nhau.

101

Dromtoenpa, mt trong nhng ng vua v Php, ni: Thy ti bit cch xem tt c nhng gio l nh bn gc ca mt con ng c bn mt. y l li chnh xc ca ngi, nhng c gii thch nhiu cch. Bn gc l ba phm vi vi cc mt in l gc th bn. Hoc, bt k bn tung mt trong hai con xc xc nh th no, lun lun c mt mt t (?) xut hin; cng th, mi ti thin qun u bao hm ton th o l. Ta c th theo nhng cch gii thch y, nhng tn s ti, ngi che ch v ni nng ta ca ti, dy: Khi bn ko mt gc ca chic chiu bn gc, l bn chuyn c ton th chic chiu. Cng tng t nh th, ti ca mt quyn kinh no cng vi nhng lun gii v kinh y, u a n mt php thc hnh t gic ng. C th ni l bn ang ko mt trong bn gc ca php thc hnh ny. y l mt li gii thch rt quan trng.

B. TNH V I KHIN MI KINH IN TR THNH NHNG LI CH GIO CHO BN Nu bn cha gp h thng Nhng Giai on Trn ng n Gic Ng ny, th tt c kinh in i vi bn khng thnh ra nhng li ch gio. Nhng nhng ch gio ti thng l kinh in ca ng Chin thng v nhng lun th c in v i bn v kinh y. Trn th gian cha tng c mt bc Thy no hn c Thch Ca Mu Ni, ng Th tn, ng Thin th, Ngi ph hy 102

ton trit tt c nhim . Tc phm Maitreya (Di Lc) nhan Dng Tng Tc Vi Diu Ca i Tha ni: Trong th gian ny khng hc gi no Vt qua ng Chin thng. Vi ton tr ngi liu tri chn nh ti thng V liu tri vn php; ngi khc khng th hiu. Bi th, ng thm bt bt c g M bc i thnh vo kinh in V nh vy s ph hoi H thng ca Thch Ca Mu Ni V lm hi cho Thnh Php Ngy nay khng ai cn xem kinh in ca ng Chin thng chng hn Li c Pht c Phin Dch- nh l mt ci g thc hnh, m ch tng vo nhng bui l. Ngi ta cng c nghin cu nhng tc phm c in ca hai nh tin phong (Long Th v V Trc) ging gii v nhng kinh in ny, nhng ch m c th trch dn vo nhng dp tranh lun. Ngay c nhng hc gi uyn bc nht, mi khi khi s hnh thin cng khng bit lm sao hi nhp nhng bn kinh y vo s tu tp ca h, mc d b c i nghin cu v chim nghim nhng kinh y. H i n nhng ngi ni ting l thin gi v i, nhng thc s khng bit g c, hoc h hc vi php tu qun (sadhanas) v cch lm 103

sao theo di nhng vn hnh c thc ca tm ; ri h qun v nhng chuyn y mt cch n l. c Tsongkapa v i ni: H nghin cu thc nhiu, nhng vn ngho nn v Php: Giai do v h khng xem kinh in nh nhng ch gio ( thc hnh. DC). Ngha l, tht tai hi v cng nu khng xem kinh in l nhng li ch gio. V d c mt tin s tu vin chng ta i v thm qu nh tnh Kham. ng ta xin mt v lama phi Nyingma mt li ch gio tu tp, ri thin qun theo s ch dy vn tt ca v y. V vic ny m nhng ngi a phng tuyn truyn rng Php ca phi Gelugpa chc chn ch dnh tho lun, khng c ci g thc hnh. Bi th mi ngi u lm ng gio l ca phi Gelugpa. Ti thy v tin s ny lm gng xu, v cho chuyn ny tht l ng bun. Cc bn phi thc hnh bt c php g m mnh hiu r ngha nh hc hi v qun tng; v ngha ca php no bn ang tu cng phi c kim chng cho chc chn bng vo s hc qun. Nu bn chc chn v mt php nh hc v qun, ri li i thc hnh mt php g khc, th cng ging nh ch cho mt ngi no con ng ua, ri li s dng mt mnh t khc cho mt cuc ua nga ca bn. Nhng Giai on Ln ca Con ng l dng v d y. C l cn gii thch mt cht. Bn sp t chc mt cuc ua nga. Bn ch mt ni no , v mi bo mi ngi: Ngy mai ch ny s l con ng nga chy ua. Th nhng vo ng ngy ua nga, bn li t chc cuc ua ti mt a im khc. 104

Vy, nu bn khng th xem kinh in nh nhng ch gio thc hnh, l do v bn khng nm vng nhng giai on ca Con ng n gic ng. Nhng khi nm vng, th cng s hiu c rng tt c vn h c in - nh kinh Pht Thuyt chng hn u c th xp vo khun kh Lam-rim, rng y l nhng php hon ton dnh tu tp. Mt thi, Ngawang Chogdaen gi ngai tu vin trng Ganden. Sau khi hon tt s hun luyn tu vin, ngi nhn nhiu ch gio t Jamyang Shaypa - chng hn Ba Nng Ct Ca o L ca Tsongkapa. Ngi c khai th vo phng php thin qun v nhng t tng cha ng trong ton b kinh in v mt in. V sau ngi tuyn b rng cui cng ngi mi hiu c thi gian ngi nghin cu phm vi rng ln ca vn hc Pht gio c in ha v cng l thi gian ngi hc Nhng Giai on Chnh Ca Con ng. iu ny chng t i vi ngi, kinh in l nhng ch dn tu tp. Khi nh i hc gi Lozang Namgyael ang khu truyn tc phm Bt Nh Bt Thin Tng, thnh thong ngi li ni: i, c g ta cha gi qu th ny. y l iu ta cn nn thin qun t duy! Khi bn hiu Lam-rim, tt c mi thc tp tho lun trong sn tu vin cng phi thuc v Lam-rim: bn phi xem s thc tp tho lun ny nh mt hnh thc ca s ch gio v thin. Gi s bn ang tho lun v ti pht b tm: bn s lp tc rt ra nhng so snh vi chng Phm Vi Ln cp s o luyn tm b . Hoc, bn s so snh mt tho lun v Mi Hai Nhn Duyn vi Phm Vi Trung Bnh. Hoc, bn cng lm tng t vi cuc tha 105

lun v nhng cnh gii thin nh thuc v Sc Gii v nhng tng thin chng V Sc, v so snh nhng thin ny vi phn ni v Tm Tnh ch trong Lam-rim. Ngay c khi tng c mt nghi thc tng nim, bn cng phi hi nhp c nghi thc y vo Lam-rim, bt k bi tng y rt t kinh no. Bn cng phi lm c vic y mt ch sn sng khi tnh c gp mt trang kinh sch t ti trong mt in th nm bn ng. Mt ln khi ti hy cn b, ti trng thy mt trang sch b ri trong mt in th trn con ng xung quanh mt tu vin. Trang y l mt trong nhng bi ca ca c Dailai Lama th by, Kaelzang Gyatso. Con ong nh trong hoa quyn Bay t a hoa rc r ny n a hoa khc N di chuyn nhanh lm sao. Bi ca ca ti s gii thch hnh nh ny: Nhiu ngi trong thi mt php C tm cu nhim v ngp ln trong nhng chuyn tm thng. Hy nhn cch chng pht trc l bn M pht sau thnh k th. Ti khng tm u ra mt ngi bn kin c.

106

Ni cch khc, ti ni kt ngay nhng kinh nghim ti c khi ngi chnh in y vi phn Phm Vi Trung Bnh cp ni kh v tnh bt trc trong ci lun hi sinh t. Je Rinpoche (Tsongkapa) hi Rinchen Pel, mt i hc gi, ngha ca danh t Kadam (ngha en l ch gio ca kinh in). ng tr li: D ch c mt ch N t trong kinh in i vi mnh cng nh l mt li ch gio khng c b qua. Cu tr li y l Je Rinpoche hi lng ti ni ngi ca ngi trong mt bui ging dy cng cng: Hm nay mt hc gi khai trin c ti. ng nh ng y ni. Bi th, tt c kinh in - c n mt t kinh b b ri trong chnh in - u l nhng ch gio hng dn mt ngi n gic ng. iu ny p dng cho bn v s gic ng ca bn. N c th l c Pht v cc tc gi khc ging nhng kinh y c bit cho ring bn. Mt thi nh th s em li cho bn nim tin tuyt i vo tt c kinh in. Jangchub Rinchen mt hnh gi mt tng ni: Khng ai bo chng ta phi tm nhng ch gio t gic ng trong mt tuyn tp nhng ba ch - chng ta phi tm s ch gio trong tt c kinh in. Chng ta phi suy ngh cch y mi c; nhng li ny nh ngay vo gc r. Vy xem tt c kinh in nh nhng ch gio l chuyn nn lm. Bn c th t hi: C tht y khng nu ta ch hc Lam-rim? ngha ca kinh v lun u cha ng trong Lam-rim - k t on ni v nng ta mt bc thy cho n chng ni v tm 107

tnh ch. Mt php Lam-rim thc th c th c mt s tiu chi tit hoc ngn gn. Mt t tiu trong s ny i hi mt php thin qun phn tch (nh tng nim v Pht, Php, Tng-DC) trong khi mt s khc i hi mt php thin nh dn cht (nh qun bin x hay kasina-DC). Khi bn nm vng b sn ca nhng tiu ny, bn s bit c loi thin nh no p dng cho mi tiu . Vi s hiu bit ny, bn s sn sng lin kt bt c kinh no bn gp vi php thc hnh mt ti Lam-rim c bit no - iu ny chng t bn ang xem kinh in nh l nhng li ch gio thc hnh. Sau y l mt v von d hiu m bc thy tn qy ca ti thng a ra. Gi s mt ngi khng c ch cha go, la mch, u vn vn, v tnh c y gp mt nm go chng hn. Y khng bit phi lm g vi n v c l s vt b n. Cng th, nu bn cha nm c ton vn c cu ca o l, v tnh c gp mt cun kinh, bn s khng nhn thc c rng mnh phi lin h kinh y vi mt ti Lam-rim. Bn s khng bit lm th no thc hnh theo kinh y. Nu bn ang c go, la mch, u, mi th ch mt cn, m c thm c nm go, th bn s sung sng b thm go y vo kho lng thc ca bn. Khi bn nm vng ci sn ca nhng ti thin qun Lam-rim, bn s d dng lin kt bt c quyn kinh no vi mt tiu Lam-rim c bit. (Khi y Rinpoche ging chi tit v ci s lm th no, mt bn vn v Lam-rim c ton b sn ca Lam-rim th c th dn hnh gi i qua Con ng, bt k di ca bn vn y. Ngi so snh iu ny vi hai cn phng, mt phng ca mt vin chc chinh ph, 108

phng kia ca mt tu s bnh d: c hai phng u cha nhng bn gh cn dng cho mc ch ca h.) Li na cn ch : c khc nhau gia nhn thc rng tt c kinh in u nht qun, v nhn thc rng tt c kinh in u l li ch gio thc hnh. C c nhn thc u khng nht thit c ngha l c c nhn thc sau. Nhng nu bn c c nhn thc sau, th ng nhin c c nhn thc u.

C. TNH V I CHO PHP BN D DNG TM RA THT CA PHT. Nhng kinh v lun nh ti ni, chnh l nhng ch gio thc hnh tt nht. Tuy nhin bn khng th khm ph ra nhng ti hu ca ng Chin thng ch nh c nhng tc phm c in v i y, nu khng c mt ch gio no ca bc thy v nhng giai on ca con ng a n gic ng, k nh mt ci sn tham kho, mc d ti ca nhng kinh in y biu trng ti hu ca Pht. Mun t mnh khm ph c nhng y t ni kinh lun, bn phi nm ly kinh lun trong mt thi gian di. Nhng nh Lam-rim, bn s d dng khm ph ngha m khng cn phi kh cng nh vy. C l bn ang t hi: G l nhng ca ng Chin thng? Bc tn s ti, ni nng ta v che ch cho ti, dy rng thng thng, nhng y c xem l ba phm vi; nhng cn quan trng hn na l, s cn thit phi thc hnh Ba Nng Ct Ca 109

o Lo. iu ny chc chn ng. c Tsongkapa v i lm sng t nhng ti hu ca ng Chin thng v Chnh kin. Trong tc phm Ba Nng Ct Ca o L, Tsongkapa ni: Cc tng do duyn sinh Th khng phi l o tng; Nhng c nhng ngi Li hiu Tnh Khng l mt ci g vng mt tng y. Khi no bn cn thy hai ci khc nhau, Th bn s khng bao gi Nhn ra c ca c o S. iu ny thc s c ngha rng, bn cha hiu c Pht nu bn cha c Chnh kin. Chnh nh nng lc ca chnh kin m cui cng bn mi nm c Pht. Trong cng bi k y, Tsongkapa ni: ngha tinh ty ca mi kinh in ca ng Chin thng... iu ny m ch Nng ct t b. Ngi ni tip: ... con ng m ch Pht v con ng Pht ca ngi... iu ny m ch Nng ct B tm. Cui cng ngi ni: ... ca vo cho nhng ngi may mn mun gii thot. iu ny m ch Nng ct chnh kin. Nh vy ng rng bn vn cn hai nng ct kia, l t b v tm b . Bi th, khi bn da vo Lam-rim, bn s d dng khm ph rng ti ca nhng tc phm c in v i l nhm n s pht trin ba nng ct y trong dng tm thc bn. Khi y bn s d dng tm ra ca ng Chin thng. 110

Gi s kinh sch c l mt bin c. ca ng Chin thng - v d ba nng ct ca o l - l chu ngc trong bin y; Lam-rim nh con thuyn; bc thy ging dy gio l y nh thuyn trng. Mc d trong bin c chu bu, nhng nu khng c thuyn m bn i kim chu bu th bn ch c nc b mng trong bin. Nu bn khng s dng Lam-rim nh chic thuyn, th s rt kh cho bn khm ph ra ca ng Chin thng, d cho bn c tham kho c th. Bn phi nng vo mt bc thy nh thuyn trng thin xo, bc ln con thuyn l Lam-rim, ri bn s d dng tm thy chu ngc trong cc c th: ti hu ca Pht.

D. TNH V I GIP BN T CU MNH KHI NHNG T HNH NHT

y, Nhng Giai on Ln Ca o L v cc kinh lun khc u dy r rng bn khng nn lm mt iu g s em li cho bn ci nghip v s chng ngi pht sinh t nghip y, km theo l s t b Php. Nhng nu bn cha tm bn ba v i u trong bn s v i ny, th bn s lun lun lm nhng phn bit vt vnh khin bn knh trng mt php ny hn nhng php khc nhng phn bit nh i tha i vi Tiu tha, hay Php lthuyt i vi Php thc hnh.

111

T b mt vi phn ca php thng pht sinh mt dng tng tc nhng loi nghip xu nht, t c nhng nhng chng ngi nghim trng nht. Kinh Dt Mi Php Vo Vi Nhau ni: Ny Vn Th, nhng chng ngi pht sinh do ci nghip t b Diu Php thuc loi rt vi t. Vn Th, ngi ta t b php khi h xem mt vi kinh in ca c Nh Lai l hay, cn vi kinh khc th rt d. Bt c k no t b Php th hu qu l cng ph bng Pht v ni xu Tng. Mt ngi t b Php khi n tuyn b: Kinh ny ng, Kinh kia sai. Mt ngi t b Php khi n tuyn b: Kinh ny dy cho b tt. hoc Kinh ny dy cho Thanh vn. Mt ngi t Php khi n tuyn b: Php ny dnh cho c gic. Mt ngi t Php khi n tuyn b: iu ny khng phi l mt trong nhng iu m b tt nn tu tp. T b Php l mt hnh vi ht sc nguy hi, nh kinh Vua ca nh Nht tm ni: T b kinh tng l mt ti ln hn nhiu So vi s ph hy tt c thp trong Nam Thim B Chu. T b kinh tng l mt ti ln hn nhiu So vi git mt s lng A la hn nhiu nh ct di y sng Hng. Nu bn tin chc v ba v i u trong bn s v i, th bn s khng lm ng bt c mt gio l no ca ng Chin thng; bn s knh trng ngang nhau tt c kinh in, v tt c kinh in u l 112

nhng php thc hnh. Bn s thot khi tnh trng xem mt vi php l hay v vi php khc l d, v iu ny l yu t trng i nht gp phn vo vic t b Php. Li na, nu bn suy ngh v nhng cch lm th no tn ty vi bc thy ca mnh cho tha ng, th bn s tr c nhng nghip chng m bn c th c i vi bc thy y. V khi bn tin chc vo s tht v thng v thn ngi thun li, th bn s an nhin chm dt nhng c hnh do bm vu vo cuc i ny. Bn s chm dt nhng t hnh lin h n ng i khi bn theo mc thin nh v pht tm b . Khi bn tu tp thin qun v ng, bn s chm dt bm vu vo mt ci ng. Mt cch t nhin bn s dng li tt c nhng li hnh x t vy v phi php nht, nh bn pht trin s thc chng tng mc thin qun ca Lam-rim. Ti s a ra mt v d gii thch lm th no m ba s v i u tin gip tng tin s tu hnh ca bn. Gi s bn sp v mt bc tranh c tnh tn gio. Bn cng bit l bn phi chun b nhng iu kin thch nghi nh l phng v, sn, c v.v... S bit ny cng tng t nh nhn thc rng tt c kinh in u n khp nhau. Bn phi bit v nh th no, lm sao s dng nhng dng c y - cng nh bn phi xem tt c kinh in u l nhng li chgio. V v cho p l tng t nh khm ph c ca Pht. Bn s v i ny thng thng c hiu theo hai cch: bn v i ca s trnh by, ngha l danh t c s dng; v bn v i ca ti, tc ca nhng danh t y. Kinh in c bn v i lin h 113

n trnh by. Tuy nhin iu quan trng hn na l con ngi li c bn v i lin h n ti. n y kt thc phn bn v i. Ngoi bn v i ny ra Lam-rim cn c ba c sc: a) N ton vn, v cha ng tt c ti ca kinh gio v mt gio. b) N d thc hnh v nhn mnh nhng bc iu phc tm. c) N th thng hn nhng truyn thng khc v cha ng nhng ch gio t hai bc o s hc nhng truyn thng ca hai v tin phong.

E. LAM RIM L TON DIN V CHA NG TT C TI KINH V MT Trong khi Lam-rim khng th no bao gm tt c nhng li l trong kinh lun, n li cha ng v ging dy tt c nhng ngha nng ct ca kinh lun. Ngay ca mt bn vn ngn nht ca Lam-rim cng lm c vic ny. Ton b ngha ca kinh v lun u bao hm trong ba phm vi ca Lam-rim; Lam-rim bao gm v ging gii ti ca ton th kinh v lun. c Tsongkapa v i ni nh sau trong mt th gi Lama Umapa: Ch gio ny t Dpamkra Shjnana - Ngn n Soi ng dng nh cha ng mi li ch gio ca kinh v lun. Nu 114

ngi ta bit cch ging dy hay nghin cu tc phm ny, th y khng nhng l nhng ch gio thc hnh m cn l mt tng hp ca tt c kinh gio. Nhng gio l cc trng phi khc c nhiu bng k khc nhau: bn ch gio v nhng chun b tin quyt nh quy y vn vn; ging dy v nhng php tu chnh yu, vn vn. Tuy nhin, nhng phi Kadampa tin k v hu k ca chng ta ngy nay u c truyn thng b qua nhng lit k dng di y, v ging dy mi s theo Lam-rim. Ngn n Soi ng dy tng hp mi ti kinh in trong phm v ba tp giy mng. Tt c nhng bn Lamrim khc cng c ng mi ti li nh th, v dng Ngn n Soi ng lm bn kinh gc. Tsongkapa ni: N c ng tinh yu ca mi kinh in, Qua s ging dy, nghin cu Lam-rim D ch mt lt, Ngi ta cng t c li ch Ca vic tho lun v nghin cu Tt c nn diu php Hy qun st ngha Lam-rim V y l iu chc chn c ln mnh trong gio php. Ni khc i, nghin cu, qun tng, ging dy, v th gio mt gio l Lam-rim chnh l nghin cu, qun tng v hc hi v 115

ngha trn vn ca tt c kinh lun. Khi bn thc hnh d ch mt chui phn quan thin nh v Lam-rim, thc tp thin nh y cng bao qut tt c kinh v lun. Nhn vt v i phi Kadampa l geshe Toelumgpa ni: Khi ti ging dy nhng giai on con ng n gic ng cho bn, bn c th c mt hiu bit khi nim v tt c nhng kinh sch trn th gian. Tt c nhng quyn sch y s ngh: Lo thy tu gi tc hoa rm ny mc tim ra ra! v phi run ln trc ngha y. Tht vy, bi v nu c mt bui ging v Lam-rim tin hnh tt, thnh chng ch tm, th tinh ty ca tt c sch v trn th gian u c bn n trong bui ging y. Nh vy, mt mt Lamrim bao hm ngha tt c kinh in, mt khc, n l cha kha m kinh. Khng c s tm thu Php yu no tt hn th. Bi vy m Geshe Toelumgpa ni v s ging dy Lam-rim rng: Ti cht thnh tng mnh con tru Php khng l. Nhng ngi cn c thp km c th khng hiu c nhng bn Lam-rim ging gii chi tit, nhng h vn c th da vo mt bn Lam-rim ngn, cha nhng gio l r rng m vn bao qut ton b sn ca Lam-rim. Gio l r rng ny cng vn c th hng dn h trn ng tu. Nhng nu bn vn b ra ngoi d ch mt trong nhng mc thin, th n khng th hng dn cho bt c ai. Hy ly v d thc thuc tr st l Camphor 25. Bn khng cn phi i mua mt gi b y tng mn mt trong 25 mn v 116

ung tng mn; nu th thuc y c bo ch ng cch, th d mt vin cng c th lm h ngay cn st. Nhng nu thiu mt trong 25 mn th thuc y s khng m cho bn h nhit c, d bn c ung tht nhiu vo i na. By gi khi bn may phc gp c nn ch gio tuyt diu ny, th bn phi chuyn mn trong lnh vc y F. LAM RIM D THC HNH V NHN MNH NHNG BC IU PHC TM. Chng ta tng tri bao nhiu l au kh trong ci sinh t lun hi, v cng ln tt nh hnh phc m ci sinh t c th em li. Tt c nhng au kh v hnh phc y u do chnh tm ca chng ta to nn. Khng c php no tt iu phc tm hn l Lam-rim; Lam-rim c bit nhn mnh nhng phng tin t c tm iu phc. Bi th Lam-rim d p dng cho s thc hnh. G. LAM RIM TH THNG HN NHNG TRUYN THNG KHC V CHA NG NHNG CH GIO T HAI BC THY C HC CC TRUYN THNG CA HAI BC TIN PHONG. Bc thy thuc trng phi Long Th v Vidyakokila; bc thy thuc trng phi V Trc l Suvarnadvpi. Gio l ny c nhng ch gio ca cc v ny lm cho phong ph; v bi th m n th thng hn l truyn thng khc. Nh c Tsongkapa v i c ni: 117

Nhng giai on ca con ng n gic ng Pht xut t Long Th v V Trc Nhng vin bo chu ti thng trong cc hc gi th gian. M danh ting ni bt trong loi hu tnh nh mt cy c. Ngay c tc phm (ca Di Lc) Trang Hong Cho Thc Chng cng khng c c ba c im ny. Ngay c vua ca mt in l Sh Guhyasanmja (Shhyasamaja Tantra) cng khng c. Hai bn kinh ny khng cha ng tt c ti ca kinh v mt, cng khng nhn mnh n vic iu phc tm. By gi, khi bn c dim phc nghin cu, qun tng v thin nh v Lam-rim vi nhng tnh v i v nt th c y, th bn khng nn tha mn vi nhng ch gio bt ton vn vt. iu tht thit yu l bn phi ht sc n lc i trn con ng ny. n y l xong phn tiu chnh th hai Tnh v i ca Php. III. CCH THCH NG GING DY V LNG NGHE NN GIO L C HAI V I Y y l mt tiu rt quan trng. Ngagwang-Dagpa, mt thin gia v i Dagpo c ni: Phn ch gio tin khi tt nht L dy v cch ni php v cch nghe php. 118

Hy yu mn Php... Ni cch khc, tiu ny s nh ot xem nhng gio l sp ni c tc ng g trn dng tm thc ca bn hay khng. Bn s kh m chuyn li ging ca ti thnh qun tng v thin nh, nu bn hiu sai tiu ny, m bn tnh nhm ngy mng mt th bn s sai tt c mi ngy khc. im ny c ba tiu : (1) Cch lng nghe cc php; (2) Cch ging dy php; (3) Nhng g m thy v mn nn lm cng nhau khi kt thc. A. CCH NGHE PHP y li c ba tiu ph: (a) Qun st s li lc ca vic hc php; (b) Lm th no chng t s knh trng i vi php v ngi ging dy; (c) Cch lng nghe thc s. 1. Qun st nhng li lc ca vic hc Php. iu quan yu trc tin l phi thy nhng li lc ca vic hc php, v ch khi y bn mi pht sinh c mun hc php mt cch mnh m. Nu s qun tng c lm mt cch thch ng, th bn s v cng sung sng khi khi s hc php. Trong tc phm Nhng Li Pht Dy c ni: Nh hc Php, m bn hiu c php; Nh hc Php, bn chm dt gy ti; Nh hc Php, bn t b nhng ci v ngha; 119

Nh hc Php, bn t n Nit bn. Ni cch khc, nh s hc php m bn s bit c tt c nhng im then cht thay i kiu hnh x ca bn. Bn s hiu c ngha ca tng Lut v nh vy bn s chm dt gy ti bng cch tun theo tng thng Gii hc. Bn s hiu c ngha ca tng Kinh, v kt qu l bn t b nhng chuyn v ngha nh nhng gii tr tm thng, bng cch tu tp tng thng nh hc. V bn s hiu c ngha ca tng Lun, nh vy bn t b nhng si m bng phng tin tng thng Tu hc. Do vy s hc php ca bn s gip bn t n Nit bn. Trong Bn sanh truyn c ni: Hc l ngn n Xua tan bng m L ti sn qu nht Trm khng ot c. L kh gii nh bi k th S ngu ti v mi s. Hc l bn tt nht Dy cho bn cc phng tin; L mt ngi quyn thuc 120

Khng b bn khi bn ngho. L phng thuc gii su Khng lm hi bn. L o qun cng vic tt Phi i dp gic t hnh L vn ti thng ca danh ting v vinh quang. Khng g qu hn l c hc Khi bn gp nhng ngi gii. Bn s cm kch nhng hc gi Trong bt c hi chng no. S hc nh ngn n xua tan bng ti v minh. Bc tn s ca ti dy rng, khi bn bit d mt ch trong mu t l bn cng xua tan c s ti tm lin h n n. Bn d thm mt t vo ci kho tr tu ca mnh. Cng th, khi bit thm nhng mu t khc, bn cng xua c s ngu dt vi nhng mu t ny, v dn thm vo kho tr tu ca bn. Nu khng hc cht g, th c n mt ch A chng ta cng khng nhn ra c; d ch y c c vit ln bng c u la, chng ta cng ch c nc lc u kinh qui. Cc bn c tng tng nhng ngi khng bit t ch ngha no, th s hiu li ti. 121

Bn cng thm s hc th cng bt c s ngu dt. nh sng tr tu bn tng dn theo t l hc. Trong Nhng Li ca Pht chng ta tm thy cu sau: Mt ngi c th rt quen thuc vi mt ngi nh, Nhng trong bng ti n s khng thy g D vn c i mt Cng vy, t Pht khng hc Th khng phn bit c ti v phc Khi mt ngi c mt em theo cy n N s thy c hnh sc Cng vy nh c hc Ngi ta bit phn bit phc v ti. Ni cch khc, bn khng th thy c g trong mt phng ti om, mc d chung quanh bn c rt nhiu vt v mc d mt bn m tht ln. Cng tng t, bn c th c con mt tu nhng khng c ngn n hc, th bn s khng bit g v nhng im cn yu thay i li hnh x ca bn cho ng. Nu bn thp ln mt ngn n trong phng ti, bn c th trng thy mi s vt trong mt cch r rng; nh vy vi con mt tu v ngn n hc, bn s hiu c tt c hin tng. 122

Tc phm Nhng Cp Bc B Tt ca V Trc c cp chi tit v nhng li lc ny, v ni ngi ta nn lng nghe gio l vi nm thi nh th no. Thi th nht l xem gio l nh con mt, nh con mt y m bn pht trin tr tu. Ri bn xem gio l nh nh sng, nh nh sng y m con mt tu ny thy c chn l tng i (tc ) v tuyt i (chn ). Bn nn xem gio l nh bu vt rt him c trn i. Xem gio l nh mt ci g ht sc li lc, nh m bn t c qu v ca nhng i B tt. Cui cng, bn cng xem gio l nh mt ci g hon ton rng m v n s gip bn thnh tu c tm tnh ch v tu qun c bit. S hc ca bn cng l ti sn ti thng m khng ai ot ca bn c. Nhng k trm c th mang i nhng ca ci th gian ca bn, nhng khng th ly ca bn Tht Thnh Ti - by bu vt ca nhng bc thnh - ngha l s hc vn vn; cng khng th cp nhng c a vn, gii, b th, vn vn. Ngay c vo thi vng son nht ca bn, nhng ca ci th tc cng em li cho bn nhiu cn nhc u, chng hn khi bn tr v ni bn sinh ra, th bn em nhng ti sn g theo trong cuc hnh trnh? S hc ca bn th khng th: bn c th em theo ngay c khi bn cht. Bi th, iu quan trng nht l nhng tu s kh kho chng ta khng nn ao c nhng m pha tr kiu c hay nhng bnh ng vn vn.; m chng ta nn kht khao by chu bu ngc ca bc Thnh (tht thnh ti.) S hc cng l ngi bn khng bao gi b ta trong lc him ngho. Nhng quyn thuc thng thng ch lm b thn thin vi 123

ta khi ta kh gi, cn khi ta gp vn xui, h gi v khng nhn ra ta. Nhng s hc th li l quyn thuc tt nht, v n tht s gip bn khi gp lc khng may, khi bn b au kh, bnh, cht v.v... Trc khi Tsechogling Rinpoche tr thnh thy gio o cho mt trong nhng v Dalai Lamas, ng c mt thi gian rt ngho. ng gp mt ngi ch gia ng ang i bun bn. ng hi ngi ch mt iu g nhng ng ta gi v khng nhn ra. Sau khi Rinpoche lm thy gio o cho c c Dalai Lama v tr thnh mt trong nhng v c quyn hnh cao nht, th ngi ch lin n nhn b con. Ngy xa c mt ngi xut thn ngho kh, nn khng ngi no nhn b con vi anh ta. Sau khi lm n bun bn c c cht t tin, th nhiu ngi n nhn l c lin h mu m. Anh ta gi h n i mt ba n. Anh t nhng ng tin trn bn, qu trc nhng ng tin y v ni: Mt ngi khng phi ch ti cng tr thnh ch ti. i hi nhng ng tin kh i, ta phi ly cc ngi. Ni cch khc i, bn khng th tin tng ngay c b con ca bn. Nu ta mun tm nhng quyn thuc bn lu, th ti sao khng tm s hc, s tu thin qun? S hc cng l mt phng thuc cha bnh m lm, v l mt o qun chng li bt thin. N cng l kho cha danh xng v vinh d tt nht; phn thng tt nht ta c c t nhng bc thnh; l cch tt nht c s tn trng ca nhng bc hin tr. Truyn Bn sanh cng ni: 124

Ngi no c hc s pht trin c tin; S kin c v hoan h trong nhng iu th thng; S pht trin tr tu, khng cn bng ti ngu si. D phi ct tht m bn hc cng ng. Ni cch khc, s hc c v s iu tt lnh. Nh s hc, bn s pht sinh nim tin vo nhng c tnh ca Ba ngi bu; bn s n lc cng dng ch Pht, vn vn. Li na, v tin nh lut nghip bo, bn s vui v thay i li hnh x ca mnh, vn vn. Bn s bt u hiu ra nhng li lm ca hai u (kh v ngun gc ca kh), v nhng c tnh ca hai kh sau (s chm dt kh v con ng chm dt kh). Nh th bn lun lun hnh ng hng v mc tiu ti hu l Pht qu. D phi ct tht m bn hc cng ng. Th m by gii cc bn c hc trong tin nghi, khi phi ct x thn th, th bn nn n lc hc. Cu th trn c t vo ming ca b tt Chandra, mt tin thn Pht Thch Ca sau khi ngi t ng mt ngn ci inh vo thn th cho dng k Ngi hc c. Bn cng chim nghim nhiu ln th s hc cng su, cng thin nh nhiu th cng mau pht trin tu qun; v bn s c c tr tu. Cc tu s tr tui cn phi hc nm ti tho lun khi hc vo mt trong nhng tu vin ln. C mt s khc bit ln lao gia ngi c hc v khng hc - ngay c nhn thc ca h v Ba ngi bu. Bn 125

c th phi trng coi vi a tr. Nu chnh bn t hc th bn khng nn gio dc chng ln ln thnh ngi nh bn. Hy cho chng hc, ri trong i sau bn cng s c c tr tu nh chng c c trong i ny. Nhng ngi lit tu, gi c, vn vn, c th mun hc nhng c th v i, nhng ci cht s n gin on s hc ca h trong khi h cha ra khi c nhng g t gii. Bi th nhng ngi nh vy khng th no hon tt mt s lng hc hi ln lao. Nhng nu hc mt php nh Lam-rim, h s c c mt vi hiu bit v ton b con ng. C ln Tsongkapa bo mng cho Panchen Lama l Lozang Choekyi Gyaeltsen rng: Mun t li v li ngi, Th ng bao gi tha mn vi s hc ca ngi. Hy xem nhng v b tt a v th ba: H lun bt mn vi mc hc hnh ca h Cc bn cng nn nh vy. Bt k ngi ta suy ngh mt mc thp n u, chc chn h cng c c mt t thi gian dnh cho vic hc - chng hn hc mt bi ging ngn gn v Lam-rim. Lm sao c th khng bit tm cch thc hin mt vic hc gin d nh th? Lm sao h c th sng mt cuc i qu t phn Php nh vy? Lm sao h c th tuyn b, Chng ti khng thuc hng mt sch? Ti sao, ngay c nga, b ci v cu cng bit lm th no c c phn mnh cho cng bng. Cc bn phi hc theo trnh tri thc ring 126

ca mnh. Nhng bt k bn hc ci g, d l mt bn vn ngn gn hay mt bn vn nhiu chi tit, th n cng phi cha ng ton b cc ti thin qun, khi u t s nng ta mt bc hng o s v kt thc bng s tnh ch nht tm ca bc V hc. Nu mt bn vn m thiu st, th n s khng c ton b cc ti khc, n cng khng b c nhng thiu st y. Chuyn y cng ging nh trong phng bn c hng trm tm thm tri nn, nhng li khng c o qun mc; hoc c hng trm b y phc m li khng c thm tri nh. Nu bn vn ch dn m y , th n s dn bn tng bc trn o l, bt k n c nhiu hay t chi tit - cng nh ci phng ca ng b trng v ci cc ca ng thy tu u phc v c mc ch ring ca mi ngi.

2. Lm th no t s knh Php v ngi ging Php Kinh Kshitagarbha (a Tng?) ni: Hy nghe php vi nim knh tn. ng nho bng ch bai nhng ngi ging; Hy cng dng nhng v ging Php. Xem h nh nhng ngi ngang hng vi Pht. Bn phi knh l nhng bc thy ging dy Php mi khi nghe gio l ca h cng nh knh l c Pht ng o s ca chng ta. 127

Tc phm Cc a V B Tt ca V Trc ni ta phi lng nghe khng vng tng, tm khng b tn lon v nm s s c gii thch di y. Ta cng phi ty tm khi phi thi kiu mn. Li c su iu cn c khi bn nghe php: (1) thi gian thch hp; (2) l ; (3) s tn trng; (4) khng sn; (5) thc hnh gio l nghe c; (6) khng tm li trong gio l. Hy ni yu t u tin: - Thi gian thch hp. V thy ch nn cho mt bui ging dy nu khi ng cm thy sung sng khi lm vic y, nu ng khng bn nhng vic khc, v.v... Bi th, bn khng c yu cu thy ging hay ch nghe ging lc no thun tin cho mnh, v iu y s chng t bn qu t ph v ch k. Tin s Potowa c ln ti tu vin Kakag cao nguyn tnh Trung ng, ang in n nhiu kinh sch v rt bc dc. C mt ngi n xin ng ta dy gio l. ng ng ln gin d ui ngi y i. Ngi kia vi vng rt lui. iu ny chng t bn cn phi thin xo v phng din thi tit gi gic. - Ngi ta chng t s l bng cch sp ly v ng ln khi c mt bc thy. - T du tn trng bng cch ra tay chn cho thy. - Khng sn l khng quu khi thy sai bo lm vic g. - Tm li ngha l phn nn. Cng c ngha l khinh b php v ngi dy, mt hnh vi do vng tng m si. 128

Ngi hc cng khng nn ch nm s vo ni v thy: thiu o c, thuc giai cp h tin, y phc ti, ni d hoc khng hay, v x dng ngn ng th tho. Phi t b mi nim coi nm s y l nh l nhng li lm.

3. Cch nghe php thc th C hai phn: (1) t b nhng li lm khin bn thnh mt bnh cha xng ng; (2) o luyn su thi tt. a. T b nhng li lm khin bn thnh mt bnh cha xng ng Ba li y l (1) ging nh mt cha b lt p; (2) ging nh mt cha hi hm; (3) ging nh mt cha m y b r r. Li cha b lt p Nu mt ci bnh b lt p, th d c vo y bao nhiu cht ung b dng cng khng c mt git no vo c bn trong. Bn c th ngi trong hng thnh chng nghe php, nhng bn s khng hiu c cht g nu tm bn b phn tn v bn khng vo l tai nhng g ang c ni. Nh th th i nghe ging cng nh khng. Bn phi lng nghe nh mt con nai - mt sinh vt b li cun nhiu bi m thanh. Bn phi t ht s ch vo li ging dy. t ht s ch c ngha khng phi l ch mt na tm nghe php cn na tm kia lang thang. C ngha l bn phi theo di s ging dy mt cch st nt. Bn phi lm nh 129

con nai b s thu ht bi m thanh ting so m b ngi th sn bn trng n mt cch d dng. Li nh cha hi hm Mt cha c th khng b lt p, song nu n cha c dc th bt c g vo y cng khng th dng c, mc d lc u n cn tt lnh. L tai cc bn c th thu vo mi s, nhng ngi th c th b thc y bi mun tng thm s hiu bit, ngi th mun lp li nhng g nghe cho ngi khc, v.v... Nghe v mun t n s bnh an cho ring bn l mt ng lc kh ln hn nhng ng lc ni trn, song n vn b xem l c li, ging nh cha hi hm. Bi th bn phi lng nghe vi ti thiu l mt tm b gng go lm ng lc. Li nh cha b r r Mt bnh cha c th l khng lt p cng khng hi hm, song nu ci y b r r th n khng th cha c cht nc no, d c vo nhiu nc bao nhiu cng vy. Ti bn c th thu vo mi s, bn c th c ng lc khng li lm, song nu bn khng nghe cho tht k th bn s qun ht mi s ngay sau . Tht l kh c th dng bin php no cho khi qun mt bi ging, bi th ta phi dng mt ci g gip tr nh, nh quyn sch hay mt lot nhng tiu , chng hn. Ta phi thng xuyn xem li ti liu v ngh on ny gio l dy nhng g? Quan trng hn na, cn phi hp nhng bn ng hc m n li nhng g nghe. 130

V vic t b ba li ny ca cha, trong mt bn kinh c Th Tn nhn mnh: Hy nghe k, nghe cho kho, v vo trong tm. Nghe k m ch t b li ca cha hi hm; nghe cho kho t b cha b lt p; vo trong tm t b li ca cha b r r y. Vy, y l cch nghe Php. b. o luyn su thi tt. l: (1) thi xem mnh l con bnh; (2) thi xem Php l thuc; (3) thi xem bc thy hng o l lng y; (4) thi xem vic thc hnh php ging nh cha bnh; (5) thi xem bc hng o tm linh l mt bc thnh thin nh ch Php. (6) thi mong cho Php s tn ti lu di. Khi tm xem mnh l con bnh Cn nht l phi c thi xem mnh nh bnh nhn, th t nhin s pht sinh nhng thi k tip. Qun tng mnh l bnh nhn c v nh l chuyn ngc i trong khi ta khng au m g c, nhng y l mun ni chng ta ang b ci bnh si m lm lc. Geshe Kamaba ni, mt ngi khng au m m qun tng mnh bnh tht l in, nhng k tht chng ta nhim phi chng bnh c ba c t (tham, sn, si) trm trng kinh nin mc d ta khng bit n. Chng ta c th ngc nhin hi: Lm sao c th ti b bnh m ti khng bit? Nhng khi bn ln cn st cao, bn c th ni nhm, ca ht vn vn, m vn khng cm thy au n g. Vy chng ta 131

cng ang bnh trm trng vi nhng vng tng m lm m ta khng bit. Bn cng c th hi: Nu ti c bnh, th ti phi c nhng cn au nhc kh chu ch? Nhng ti khng au nhc g c. K thc thnh thong bn c nhng cn au nhc do ba c t gy nn. Bn hi, th l th no? Th y, v d bn ra ch trng thy mt mn hng hp dn bn song bn khng c tin mua. Khi v nh, bn ht sc au kh khng bit lm th no c c mn y. y l cn au nhc tham luyn. Khi bn cm thy, nghe hay nh mt chuyn g kh chu, - v d mt li nhn xt chm chch - bn cm thy au kh khng chu ni. y l mt in hnh ca cn au nhc do sn hn. Hy quan st phn ny mt cch chi tit, i su vo thi kiu mn, ganh t, vn vn. Nhng si m vng tng l nhng chng bnh kinh nin trm trng, au n, kh kham nhn. Bi th, bn mc phi nhiu chng bnh: bnh tham, bnh th hn, bnh ganh ght, vn vn. Bn ht sc cn thn khi mc phi mt chng bnh thng thng, th m nhng si m vng tng th y khng lm cho bn lo lng my may. Shantideva ni trong tc phm Hnh hnh B tt rng: Khi bn b mt bnh thng thng, Bn cn phi vng li thy thuc Ni g n bnh nguy him hn trm ln M bn lun lun mc phi, nh bnh tham? 132

Chng ta ht sc lo s khi b mt cn bnh ko di hai ba thng cha khi. Nhng chng bnh si m th chng ta mc phi t v th lun hi cho n ngy nay. Chng ta khng th no khi bnh nu ta cha gii thot khi vng lun hi sinh t. Nh Geshe Potowa ni: Ngi bnh khng bao gi khe mnh, ngi l hnh khng bao gi n ch... Cu ny din t thn phn chng ta mt cch tuyt ho. Khi tm xem diu php nh thuc Khi bnh nhn nhn ra mnh b bnh, th h cn tm th thuc cho ng bnh. V thuc duy nht s lm lng du cn bnh si m chnh l diu php ca Pht, y l mn thuc m bn phi tm kim. Khi tm xem v hng o tm linh ca mnh nh lng y Khi au m m khng c bc s, bn ung i vi th thuc, th bn c th lm ln v tnh trng bnh ca mnh, - chng hn n thuc nhit bnh hay hn bnh - v khng bit n n giai on no. Th thuc bn dng c th khng ch g m cn nguy him n tnh mng. Vy ng nhin l bn rt cn nng ta vo mt v lng y. C th bn khng cn nng ta vo mt v hng o tm linh, m ngh rng: Xem sch m tu l ri. Nhng bn s khng pht trin c mt thc chng hay tu gic no ch nh c tng, thin qun, vn vn. Dng tm thc ca bn s cng ngy cng n su vo nhng tp qun ca chnh n. Vy, khi bn quyt nh thc hnh Php, th phi nghim tc nng ta vo mt bc hng o s nh nng ta vo mt y s. Khi b bnh bn rt sung sng gp thy thuc gii. Bn s lng nghe nhng g lng 133

y bo bn; v v lng knh trng, bn i x vi y s y rt l . Bn cng phi c thi tng t nh th, khi bn tm ra mt hng o tm linh. Trong tc phm Tm Tt Nhng c Tnh Qu Bu c ni: Nh vy, nhng ngi tr kht khao t gic ng Th hay nn hon ton ch ng thi kiu mn ca mnh Cng nh nhng con bnh mun khi bnh Phi ty thun thy thuc, ngi tm o Phi kin tr nng ta vo mt v hng o tm linh. Khi tm ngh chuyn cn thc tp s cha khi bnh Thuc l ci gip con bnh, nhng c khi bn khng theo li thy thuc, thay v ung thuc thy dn th bn li n mt bn ging. Nu bn khng khi bnh th khng th trch thy thuc, v bn cha h dng thuc. V hng o tm linh ging nh mt lng y, nhng nu sau khi nghe tht nhiu li ch gio - ging nh thuc cha bnh si mm bn khng thc hnh th cng khng c li g cho dng tm thc bn, d li ch gio y hay ho n u i na. Bn khng nn ch bc o s, ch Php. Li l ni chnh bn. Kinh Tam Mui Vng c ni: Sau khi kin tr tm kim, con bnh tm c Mt thy thuc thng minh ti gii. 134

V ny thng xt nhn bnh nhn m ni: Hy ung ci ny, v ng cho thuc. Nhng con bnh khng ung thuc qu bu c th cha lnh y. ng trch lng y; Thuc cng khng c li (nu bnh khng lnh.) Cng th, vi nhng ngi th gii trong Gio php ny. H c th bit y Mi sc mnh, cc tng thin nh, mi kh nng. Nhng vn khng n lc thin qun Th lm sao t c Nit bn? Ta dy cc ngi diu php Nu ngi khng p dng tt nhng g hc Th cng nh con bnh c thuc trong t V ngh rng: Thuc ny khng th cha bnh ti. Shantideva ni trong tc phm Hnh b tt Hnh nh sau: Hy x dng thuc bng cch ung vo thn th bn Danh t khng m thi th chng lm c ci g. 135

Th hi ngi bnh lm sao khi bnh Chi bng cch c ci toa thuc? Bi th, bn c thuc cha , mun khi bnh bn phi ung n mt cch thch ng, v theo ch dn ca y s. Bn phi p dng s hiu bit ca bn ngha ca li dy khu truyn trong vic cha bnh v minh, v p dng nhng li dy y vo thc hnh. Trong tc phm ca Tsongkapa Nhng Giai on on Chnh ca o L chng ta tm thy cu sau: Nh hc m c hiu; nhng hiu ri th phi thc hnh. Bi th iu thit yu l hy p dng nhng g ta hc, cng nhiu cng tt. Kinh Khuyn Hnh Hnh V Tha ni nh sau v nhng ngi c thi quen nhn tht nhiu li dy v qun nh nhng khng thc hnh g c: V cy ma khng c nc V ngt cy ma nm bn trong. Ngi nhai v ma Th khng tm c v ma Ch ni sung ging nh v ma Suy t ngha mi l v ngt.

136

Ni cch khc i, nhng ngi y ging ngi n ma m chi nhai v th khng bit g mi v cy ma. H cng nh ngi i xem tung Nh ngi ca tng nhng din vin H mt ci ct yu y l nhng nguy him Ca s chuyn k danh ngn. Li na, h cng nh ngi bt chc nhng din vin trn sn khu. Bn khng nn tu tp bng ch c hc m thi; bn cn phi p dng nhng g hc vo thc hnh., h cng nh ngi bt chc nhng din vin trn sn khu. Bn khng nn tu tp bng ch c hc m thi; bn cn phi p dng nhng g hc vo thc hnh. Nu khng th th s hc Php cng lm cho bn thm kh tr ch chng ch g. Hc nhiu m khng hnh c gi l nguyn nhn tr thnh v b i vi Php. Lc u mi hc, thin nh dng nh t li lc g cho tm thc. Nhng s hc s khng c nh hng g nu sau bn khng suy t thin qun v nhng g hc. Cui cng bn s sinh bnh v nhng gio l, d cho phn truyn khu c bit ca gio l c su xa n u. Nh th l vic hc ca bn khng c cht li lc no cho dng tm thc bn. Bn tr nn ln Php, Php khng c hiu nghim g i vi bn. Bc thy Vararuchi ni trong tc phm Mt Trm Bi K rng: 137

V t kheo ci o tu Ngi ph n b ba i chng K du cn va thot by Ba hng ngi th phi bit khn lanh! Phi Kadampa xa c cu: Php c th lm cho k ti li quy phc Nhng khng th lay chuyn k ln Php. Du c th lm mm mt tm da th Nhng khng lm nao nng ch da chai. Ni cch khc, y l iu t hi nht c th xy ra n ngi hc tht nhiu (v Lam-rim) m khng thc hnh. nhng ngi hc cc gio l khc m khng n thua g, c th c nhip phc nh php Lam-rim. Nhng nu h chai l i vi php Lam-rim, th h ht phng cu cha. Bi th cc bn phi thc iu ny. Hy hc nhng g bn s thc hnh, v hy lin kt nhng g bn hc vo vi dng tm thc bn. Dromtoenpa, ng vua v Php, ni nh sau v s phi hp hc, chim nghim v thin qun: Cng hc, ti cng chim nghim v thin qun. Cng chim nghim, ti cng tng s hc v thin. Cng thin qun, ti cng tng s hc v chim nghim. 138

T mt cn bn, ti tng c ba, Nh vy ti bit cch xem Php l con ng tu tp ca mnh. Ti mt hnh gi Kadampa khng lm vic na vi Ngi mang ai da ln thng b lm Ai hiu r iu ny mi ng hnh gi Kadampa. Nu nhng ngi ci vi tay chn d dng ch ung thuc mt hai ln, th tnh trng ca h s khng thay i; h cng phi ung thuc tht mnh tri qua mt thi gian di. T v th chng ta nhim chng bnh v minh trm kha c hi, cho nn tht khng thm vo u nu chng ta ch thc hnh ngha ca li ch gio mt hai ln m thi. Chng ta phi lm vic vi nhng gio l y mt cch nghim tc v kin tr nh ging nc chy. Bc thy Chandragomin ni: Tm ta lun lun b m qung Bi cn bnh kinh nin ko di; Lm sao mt bnh ci co qup chn tay C th thm thuc cht no Nu n ch ung mt hai ln ri b. Ta cn phi thc hnh ngay nhng g hc, nh Geshe Chaen Ngawa. Ngi ang c mt chng Lut tng ni v da thuc v da sng; v thy rng lut cm mt t kheo th gii khng c 139

dng da th. Tnh c lc y ngi ang ngi trn mt tm da th. Ngi lp tc b n ra. Ri khi c tip ngi thy lut ny c th khai ti cc x xa xi (bin a), y cc v t kheo c php s dng da th. Khi y ngi mi ly li tm da tri ngi. Khi tm ngh tng thy mnh nh Pht Con ngi u tin ging dy Php cho chng ta l c Pht, ng o s khai th con ng v kt qu ca s i trn con ng y. Ngi ging dy mt cch thch ng, dy cho ta thay i li hnh x ca mnh. Gio l y thun tnh khng cht lm li. Nh th, Ngi l ngi c thm quyn v Php. Vy nn mi khi nh li s kin ny v c Pht, ta phi ngh, Lm sao s ging dy ca Ngi v Php c th lm ln c? i xa hn ta c th ni rng mt bc thnh ging dy theo ng truyn thng y cng chnh l mt v Pht. Khi y ta nn ngh rng: Thy ta, ngi thnh thin ny, chnh l mt ha thn ca c Thch Ca Nh Lai. Khi tm mong cho truyn thng php ny tn ti di lu Sau khi nghe php, cn phi c thi mong mi nh sau: Tht k diu thay nu nn gio l ca ng Chin thng s tn ti di trn th gian ny! Nm thi u l nh tng lng t bi ca c Nh Lai. Thi th su cui cng l bo n n c y. Lng nghe diu php l iu ct ty. L do i nghe Php l gy mt p lc tc ng trn dng tm thc bn, nu tm bn vn l 140

nh c. Nhng nu sau khi nghe gio l m bn vn khng thay i cht no, th qu gio l y khng tuyt i khng c ch li g cho bn, d s ging dy tht thm thy su xa, v bn nghe rt chm ch. Hy ly v d: Bn phi nhn vo gng thy mt mnh c sch hay khng, ri mi c th ty ht vt d m bn thy trn mt. Bn xt dng tm thc ca bn trong tm gng Php, lng nghe Php xem Php y ni tm bn c nhng khuyt im g. Nu bn tm thy khuyt im no, bn cm thy bun b ngh: Tm ta n th ri sao? V khi y bn s c tm mi cch c th, ty tr nhng khuyt im. Bn Sanh Truyn ni: Khi thy c nhng hnh vi xu c ca ti Mt cch r rng trong tm gng Php Tm ti b ray rt v cng. By gi ti xin quay v vi Php. Sudsaputra ni vi thi t Chandra nh trn. Cu chuyn v thi t l tm gng cho tt c chng ta. Khi c Th Tn cn trn o l ca bc Hu hc, Ngi ti sanh lm b tt l thi t Chandra. C mt ngi tn Sudsaputra chuyn mn git ngi n tht. Mt ngy kia, thi t i vo rng, gp mt ngi b la mn a vn tin li. Khi thi t ang th gio mt bi php vi ngi ny, th bng h nghe mt ting ng ln. Nhng ngi hu c phi i xem c chuyn g xy ra, v h bit Sudsaputra ang tin li. 141

Nhng cn v ca thi t ni: Sudsaputra n tht ngi. Y l mt k ng s; qun i chng ta rt lui mc d c nhiu nga, voi v xe. By gi chng ta phi lm sao? n lc ta phi i u vi tn y. ngh y lm cho thi t thch th, nn mc nhng li nn n ca v con quyn thuc, ngi vn tin n ni c cuc no lon xy ra. Thi t thy Sudsaputra ang lng lng rt theo o qun nh vua, gm v mc d cao. Nhng thi t khng ngn ngi s hi, ngi ni: Ti l thi t Chandra. Hy n vi ti. Sudsaputra va chy li pha thi t va ni: Ngi chnh l ngi m ta ang cn! tn n tht ngi vc thi t ln vai m chy v so huyt ca y. Ni y y nhng b xng ngi; mu loang t, khng gian y nhng ting ku gh rn ca nhng loi cm th n tht hung hn nh chn, chim thu, v chim qu. So huyt th en thui v khi ca nhng thy b nng. Sudsaputra t thi t xung ngh. Mt y khng ri tm thn xinh p ca ngi. Thi t ngh, Ta cha c dp cng dng cho v b la mn a vn y v bi php m ta nghe c trong khu rng. ngh y lm cho thi t khc. Sudsaputra bo: Nn i, Ngi, thi t Chandra, vn ni ting gan d. Th th tht l by gi ngi phi khc khi ri vo tay ta. Ngi ta bo rng gan d cng v ch khi tri qua s au kh; s hc khng gip ch g khi au n. Ai b n cng phi co rm li. By gi ta mi thy li ni ny qu tht khng sai. Hy ni tht i, 142

c phi ngi s v ta sp git ngi khng? C phi ngi s phi xa la nhng bn b thn quyn v con cha m khng? Ni tht i, ti sao ngi khc? Thi t tr li: Ti ang th gio vi mt b la mn m cha th cng dng ng ta c. Hy cho ti n cng dng ng y cht g, ri ti nht nh tr li y vi ng. Sudsaputra ni: Chuyn khng th c c, d ngi ni g i na. Sau khi thot khi hm thn cht, ai cn di g tr li np mng? Ti ha s tr li m? Ti l thi t Chandra, ti tn trng s tht nh chnh bn thn ca ti. Ta khng tin ngi u, nhng ta sn sng lm th nghim. Thi ngi hy tr v i, ri ta s xem ngi c tn trng li ha tht khng. Hy i v hon tt nhng cng chuyn g ca ngi vi lo b la mn y i, ri mau tr li y. Ta s nhm la sn ch quay tht nh ngi. Thi t tr v nh em bn ngn vng em tng ngi b la mn tr cho ng ta bn cu k ng c. Thn ph thi t tm ht cch ngn cn, nhng v hiu; thi t vn i n so huyt ca tn n tht ngi. Thi t ni: ng c v ngc nhin khi trng thy ti i t xa. No by gi ng c th n tht ti i.

143

Sudsaputra ni: Ta bit n lc n tht nh ngi. Nhng ngn la hy cn nhiu khi, nu nng nh ngi by gi th hi khi lm, chng cn mi v g. Vy trong lc ch i, hy ni ta nghe ngi b la mn ni ci g m nh ngi qu gi n th? Ta mun thi t hy ni li cho ta nghe vi. Thi t ni: Ngi b la mn hng bin ni lm cch no phn bit php vi phi php. Nhng li hnh x ca ng cn t hn l qu n tht ngi. S hc c ch li g cho ng u? Sudsaputra khng chu ni li nhn xt y. Im i! Bn vua cha cc ngi cng dng kh gii git hi th vt ch b. iu ny d nhin cng tri vi chnh php. Thi t tr li: nhng ng vua git th vt l tri vi chnh php; nhng n tht ngi li cng t hn. Con ngi qu hn mun vt. V nu n xc ngi cht ci cht t nhin l sai quy, th lm sao vic git ngi n tht l ng php c? Khi y Sudsaputra ni: Bn khng hc c g t ni kinh in khi bn tr li ti. Ti tr li v li ha, nh vy ti hc nhiu t kinh in. Nhng ngi khc khi ri vo nanh vut ca ti u rt s hi; nhng bn t ra tht anh hng. Bn khng mt bnh tnh cng khng s cht.

144

Thi t ni: Nhng ngi y trn tr hi hn v h phm ti. Nhng ti khng nh lm g quy, nn ti khng s. Ti n np mnh cho ngi, c n tht ti i. Lc y k n tht ngi pht sinh tnh tn i vi thi t. Mt y m l v lng tc dng ngc, y s hi nhn thi t v th ht ti li ca mnh. Y ni: C xc phm mt ngi nh ngi th chng khc no nh ung c dc mnh. Xin ngi hy dy cho ti nhng g nh ngi b la mn dy ngi. Y cng tht ln bi k trch dn trn: Khi thy c nhng hnh vi xu c ca ti Mt cch r rng trong tm gng Php Tm ti b ray rt v cng. By gi ti xin quay v vi Php. Thi t Chandra thy k n tht ngi tr thnh mt php kh thch hp cha ng chnh php, nn bo y: Hy ung nhng git cam l chnh php Trong khi ngi trn mt chic gh thp Cung cch ngi c u phc mt cch k diu Mt ngi chiu sng nim vui Hy pht sinh nim tn knh,, 145

Nht tm lng nghe nhng li ny Nh mt con bnh ch tm lng nghe thy thuc. V hy rt ra t li dy ngun cm hng v cu Hy lng nghe vi nim cung knh Php. Khi y Sudsaputra ci chic o chong tri ra trn tng mi thi t ngi, on ng ngi trc mt thi t tha: Hi ngi thnh thin, xin ging dy cho ti. Thi t Chandra bt u: D c bao nhiu tham dc, Bn ch cn gp bc thnh mt ln. Khng cn quen bit v y lu ngy iu y vn lm cho tm bn kin c. Vn vn. Bng s ging Php, thi t lm cho tm ca Sudsaputra c iu phc. n n, Sudsaputra hin tng cho thi t chn mi mt ng vua m y bt cm t n tht. Y pht nguyn hnh tr chnh hnh v t y tr i s t b st sanh v n tht ngi. Bi th, khi nghe php, bn lun lun phi thm d tm mnh. Nu lm th tm thc bn s c iu phc, d mt tm thc hoang d nh Sudsaputra. Nhng nu trong lc nghe php m tm bn vn 146

tr l bt ng, th bn s khng rt c li lc no, d bc thy c gii bao nhiu, d li ch gio c su xa cch my Trong khi nghe Php c nhiu ngi t hi: Ci g ng thy ni m ta cha bit, cha hc? Nghe php kiu th khng c li g c. Mt s ngi li ch ch n nhng mu chuyn l th, v khng xem trng, nhng li ch gio su xa. V d nh sau. Khi Kaelzang Gyatso, v c Dalai Lama th by thuyt ging v Lam-rim, ngi ta nghe c mt ngi nhn xt: Hm nay mnh bit thm mt tin tc mi. c c Dalai Lama k cho chng ta nghe rng ci pho i qun Paenpo cn c tn l pho i Mayi Cha. Li c nhng ngi va nghe php va kim chng xem nhng li ging ca v thy c hp vi kinh hay khng. Lama Tsechogling Rinpoche, mt thy gio o cho mt trong nhng v c Dalai Lama, ni: Ngy nay cc t dng nh mun kim chng s chnh xc ca v thy. Nghe php kiu th khng bao gi c ci g c. iu quan trng nht l bn phi thm d tm bn trong khi nghe php. Khi nhng bc thy ging php, th h khng quan tm chuyn c lm li g hay khng, m ging php ct yu l mt phng tin iu phc tm ca t. Ngi t khng nn nghe php bng nhng cch nh trn, bt c g v thy ni u phi xem nh mt th thch i vi mnh mi c. Hy nghe php ch ch ct iu phc tm bn. Nu lm th, bn s pht trin c nhng thc chng u tin ngay trong bui ging. y l mt iu khng xy ra khi v thy n thm tr 147

x bn v bn dng cho thy mt tch tr, d cho v y l mt lt ma thuyt ging t mt php ta tht cao. D bn nghin cu mt mnh nhng g bn hc cng s khng c nh hng ln bng khi nghe gio l. Bt c g Geshe Potowa ging dy cng lm cho nhng ngi nghe c li lc, d l ngi ch ni chuyn v chim chc. Cng c mt hc gi v i khc tn l Geshe Choekyi Oezer, nhng ging dy ca ngi khng li lc cho tm ngi nghe, mc d rt su rng. C ngi ni li iu ny cho Potowa nghe. Ngi ni: Tt c nhng li ging dy ca ngi u tuyt ho, nhng c s khc bit gia hai li ging. Ngi ta xin ngi gii thch khc nhau ch no, Potowa ni: Ngi y ging dy thng tin nhng s kin, cn tt c php ti ni u hng v ni tm. l s khc nhau. Tin s Choekyi nghe th lin n xin th gio vi ngi. Nhng li dy ca ngi chng t rt li lc cho v ny mc d khng mt iu g ngi ni m v hc gi cha bit n. V sau ng bo: Ti hiu c nhng iu g m trc y ti cha tng hiu. Chng ta nn lm nh Geshe Dromtoenpa ni: Ti s ni nhng bc o s trong i tha c ngha g. H em li cho ngi nghe nhiu tri kin; h dy nhng php thc tin gip ngi ta thc hnh sau khi nghe ging dy. V h ch ni nhng g c li lc trc tip. Cu sau khi nghe ging dy c gii thch nhiu cch. Theo li ging khu truyn ca bc tn s ti, th n c ngha rng, d bn 148

ging dy bt c gio l g, n cng phi li lc cho dng tm thc ca ngi t sau khi s ging dy chm dt. Lot tiu c bit ny cha ng nhng ch gio v lm cch no nghe nhng gio l ca ng tu. Nh ti ni, bt c li lm no giai on ny rt tai hi, nh khi tnh nhm ngy mng mt th cng nhm lun nhng ngy khc cho n rm. D c th gio nhng php su xa rng ri n u, bn cng bin thnh con ma trong Pht php, nghe php bn nghe c ch t tng thm vng tng ni bn m thi. Ti ngh chuyn ny tht qu quen thuc. Cc bn phi thn trng.

B. CCH GING DY PHP C bn phn (a) ngh v nhng li lc ca vic ging dy php; (b) knh php v bc thy ging php; (c) cn ngh v lm g trong khi ging dy; (d) khc nhau gia nhng ngi bn nn dy v nhng ngi bn khng nn dy. 1. Ngh v nhng li lc ca vic ging Php iu c yu l ngi ging php khng nn bin s b th Php thnh mt ci g do v minh lm ng lc Vasubandhu (Th Thn) ni: ng hnh vi b th Php tr thnh mt hnh vi ngu si. Hy ging dy kinh in thun tnh mt cch nh php. 149

Nu bn dy vi hy vng c cng dng, cung knh, c ni ting l hc gi, vn vn, th s ging dy ca bn thay v li lc li rt c hi. Bn cn mt bt cng c na. Vy, bn ch nn v lng bi mn m ging php, v mun li lc cho t, ngay c khng k ti hu qu nghip m bn c th n nhn do s ging dy ca bn. Chuzang Lama Rinpoche Yeshe Gyatso ni: Ti nghe lm ng ta ging dy V lm php qun nh; ng y lm mi s tt Nhng ng ta lm cho ti ngao ngn Tt y su ca tim ti Khi ng hng hi Yu cu ng gp tin bc. Ni cch khc, iu ny khng c xy ra. S ging dy l tt nht khi ging s khng mng g n s cng dng vt thc. Kinh Li Khuyn Hnh V Tha cp n hai mi li ch: Ny Di Lc, mt s Php th khng nhm c cung knh cng dng, c hai mi li ch: Mt, ta s c tr nh tt; hai bit phn bit; ba thng minh; bn kin tr, nm c tr tu; su s t xut tr; by bt chp th; tm bt sn; chn bt si; mi ma khng thng ni; mi mt c Pht thng tng; mi hai c phi nhn ph h; mi ba ch thin h tr s sng sut; mi bn k th 150

khng lm hi c; mi lm khng b xa la thn quyn; mi su li ni c sc mnh; mi by c s v y; mi tm tm hn thoi mi; mi chn c nhng hc gi ca ngi; hai mi hnh vi b th php y s tr nn ng nh. u tin c tr nh tt ngha l ta s khng qun Php. Bit phn bit l nim xc tn c c do nhng hnh thc thin nh ti hu. Thng minh m ch nim tin c c do nhng php qun thng thng. Kin tr c ngha l khng th b lay chuyn. C tr tu m ch th tc tr t c trong o l tch tp v chun b; xut th tr l tr t c trong nhng o l kin o v thin qun. Su trong hai mi li lc ny l kt qu tng ng vi nguyn nhn u tin. Bn li lc khc l do nhng trng thi tch ri states of separation. Su li lc l y bo, v c mt qu do s thun thc ca nghip (xem ngy th mi ba, trang...) (Pabongka Rinpoche ni nhiu v chi tit ti ny). Nhng li ch khc c ni trong Kinh do Ugra Thnh Vn, trong ni d mt v t kheo ch b th mt cu Php cng c nhiu cng c hn mt c s b th v s ca ci vt cht. Cc bn nn ghi nh nhng li lc ny trong tm, v bn s mong mun ging Php v cm thy rng ni Php l mt ngun vui cho chnh bn. y khng ch l nhng li ch do s ging Php em li khi ngi trn mt php ta tht cao; m nhng v thy dy cho t cng khng li lc nh th. Li na, khi bn c mt bn kinh, hy tng tng rng mnh ang c cho thnh chng tri, 151

rng, phi nhn, vn vn ang quanh mnh. Bn cng s c li lc tng t nu nh lm nh th. Khi bn mun hc thuc lng mt bn kinh bn cng lm nh vy. Bn cng c li lc do ni chuyn php thoi vi nhng ngi khc bng cch dy cho h nhng im nng ct thay i cch c x ca mnh. Nhng c iu khc nhau cn l, bn c phi l bc thy ca ngi nghe bn hay khng. 2. Knh Php v ngi ging Php Ngagwang Dragpa Dagpo ni: c Pht ng o s chng ta dng ngai Pht ta cho chnh ngi ging dy v B M ca Ch Pht. Ngha l khi c Th Tn dy kinh Bt nh, Ngi lm ngai php cho Ngi bng chnh bn tay Ngi, nhng bn tay mang tng qu ca mt c Pht v p nh nhnh cy bng vng rng. V Php gi s qu trng ca ngay c ch Pht nh th nn qu thc chng ta phi ht sc tn knh khi ni v nghe Php y. Trong i hi u tin kt tp kinh in, A nan v nhiu v tng c khc nhau c ngi trn mt chng nm trm tm y vng do nhng v A la hn khc cng, t du tn trng Php. ( y ti phi ni thm rng, ba tm y ca t kheo do Pht ch nh, th m ngy nay c ngi s dng lau chi hoc lm gi da, l iu rt sai quy.) Php phi c tn qu v tnh v i ca Php. Ta li phi nh nhng c ca bc o s v lng t bi ca ngi, khi pht nim knh trng. 152

3. Phi ngh v lm nhng g trong khi ging dy php a. Phi ngh g Ngagwang Dragpa Dagpo ni: T b tnh bn xn, t kiu, Hn trm trong lc dy, bn li ca ngi, Tr hon vic ging dy, v lng ganh t. Hy c lng thng tn v ging dy cho ng php Bng cch duy tr nm thi Hay ngh hnh ny s em li cho bn h lc. Ngha l bn khng c gi li nhng im then cht ca gio l, v y l mt kiu bn xn v php. Trong khi ging php, bn khng nn t ca tng mnh nh ni: Trong qu kh ti lm iu ny iu kia vn vn. Bn cng khng c l ng gc trong khi ni php. Khng nn bn li ca ngi khc vi ng lc l tham hoc sn. Khng nn li bing tr hon vic ging dy v khng mun ging. V bn nn t b lng ganh t khi ln v nghi ng ngi khc c ln chc. Bn phi c lng t bi i vi nhng ngi nghe php, v gi nm thi . Nm thi ny cng ging nh su iu trn, tr ci iu rng s chuyn cn thc hnh Php s cha lnh bn. Ngha l nm thi nh sau: h l nhng con bnh, Php l thuc, bn l y 153

s, vn vn. Ri bn nn ngh rng cng c pht sinh do s ging Php vi nm thi nh trn s em li hnh phc cho bn. S d b iu th su v n p dng cho ngi nghe php hn l ngi ging dy. b. Phi lm g trong khi ging dy Trc ht, nn tm ra sch s; dng dp ca bn phi chnh t, y phc mi. Ngi trn mt php ta cao. Cung cch bn phi vui ha. Ging dy bng v d, trch dn, v bin lun lm r ngha. Tuy vy, ti rt bi ri v kh s khi ngi trn ta cao ny, trong khi nhng v lt ma cao cp ti sinh ang ngi ch thp. Nhng ti phi ngi y v lng thng tn s v i ca chnh php. Qu tht l iu k diu khi tc l ny khng mai mt cc tnh min Trung v vng Tsang. Nu tc l ny khng cn, v v ging s ngi ch thp trong khi ging php, th ngi ta s ly lm l khi ng ta bo, Ti hp th dng truyn tha ny t nhiu v lt ma v i, nh c cu chuyn k. Cung cch vui ha l bn nn mm ci vi thnh gi khi bn ging. Longdoe Lama Rinpoche tri li thng cm la ry t v cm roi hm da trong khi ngi ging dy. Nu bn ln ln th t nhng tiu , th s ging php ca bn s hn n nh mt ci t qu. Nu bn b qua nhng im kh m ch ging dy nhng ti liu d, th gio l bn ni ch nh h cho dnh cho ngi gi n. Nhng ging s khng am tng ngha 154

su xa ca gio l m phi on m ging th chng khc no ngi m phi chng gy. iu ny tht khng tt. Bc tn s ti, ni nng ta ti thng ca ti, dy cho ti nh sau. Khi sp ging dy, ta phi khi mt ng c cho ng php trong lc bc t phng ring ra ging ng. Hy qun tng tt c nhng v t s trong truyn thng ca bn ang an v trn php ta dnh cho bn, ht v ny n v khc. Hy nh l php ta ba ly. Qun tng nhng v t tan bin vo mt v l v thy bn s ca bn; v khi bn bc ln php ta th qun tng v bn s ca ca bn th nhp vo trong bn. Ri khi bn ngi xung, hy bng tay m nim mt bi k v thng nh: Nh ngn n du leo lt Khng ko di bao lu Hnh phc cng h o Mong manh nh git nc Nh chim bao, nh chp nhong, Hoc nh mt ngy qua; Nh th y l cc php hu vi. Bn nn ngh: y ch l vi pht ngn ngi, mt ci g tht v thng. Bn phi ch ng bt c cm gic hnh din no bn c th c, nu khng, bn c th pht sanh tm kiu mn khi ngi trn 155

php ta, v ngh rng By gi, ta tht l mt nhn vt quan trng. Ngi ta ni vi bn nn tng ch ui qu, nhng theo truyn thng, chng ti tng bt nh tm kinh v v tay ba ln. Je Drubkang Geleg Gyatso thng theo truyn thng tn tng su iu chun b. Qu th, khi ging dy Lam-rim, ngi p dng phng php tng rt chm l dn nhp ny. Nhiu ngi xin ngi gim bt nghi thc chun b, v n ko di thi gian ging php, nhng ngi tr li: S thnh tu ca bui ging hon ton ty thuc vo nghi thc chun b ny, v bi th ngi khng rt ngn. Nh ti ni, bn c th pht sinh thc chng Lam-rim mc u tin trong bui nghe ging. Nhng bn phi to c hi cho s thc chng y, v iu ny ty thuc vo s tch tp cng c v tr tu s khi ca bn, vo s thanh lc chng ngi, vo s cu nguyn v.v... y l t tng ng sau s thc hnh nhng nghi l chun b trong mt thi gian ging php. Trong lc thc hnh nhng nghi thc ny, bn khng nn tri qua sut bui tm lang thang mt nhn do dc, ming lm nhm thn ch mt cch my mc. Hy thc hnh nghim tc s tch tp cng c ny, s thanh lc bn thn v s cu nguyn ny, s thanh lc bn thn v s cu nguyn ny, v n quan trng pht sinh mt vi tu qun i su vo nhng ti thin nh trong phm vi bn tham d bui hc php. By gi hy tr li vic lm cch no iu khin mt bui ging dy gio l. Sau khi cng dng mt madala ( hnh) ca v tr (xem Ngy Th Nm trang...), hy a quyn kinh ln u (t du 156

knh trng v ban phc) v li khi ng lc. Hy cu xin rng nhng g bn sp lm li lc cho dng tm thc ca nhng ngi nghe bn. Drubkang Geleg Gyatso thng lm s cu nguyn nh th khng nhng lc ng t quyn kinh trn u v c nhng lc ng i mo. Phn ng u bit khi sp ging php thng c cht t thay i trong bi k quy y. Bi ny thng nh sau: Cho n khi gic ng, con xin quay v Nng ta Pht, Php v Tng Vi cng c con c c Nh b th, vn vn. Mong sao con t Pht qu v tt c chng sinh. V ging s ni: Vi cng c con c c do hnh vi b th php... trong khi nhng t th ni: Vi cng c con c c khi nghe Php... Mt iu khc ti mun ni l, c truyn thng c ln bn kinh vn v Lam-rim sp ging ngy hm y. Tt nht l chnh ging s c mi ngy, hoc vi ngy; sau t chnh ca v y c th lm thay. Trong khi ging php, bn nn tng tng tri, rng v phi nhn vn vn n nghe. Bn nn lm dng iu nh ang thuyt php cho h v c bi: 157

Ch thin a tu la V dc xoa, vn vn, Ai n nghe Pht php Tt c hy ht lng H tr Pht php y, Bng cch thng tinh tn Thc hnh li Pht dy. Ai n y nghe Php Hoc trn mt t Hoc trong h khng, Vi th gii loi ngi, Hy thng khi t tm, Bn thn th ngy m Sng ng vi Pht php. Nguyn cu mi th gii Lun lun c an n Bng cch phc v tr 158

u em lm li ngi, bao nhiu vng nghip u c tiu tan c Siu thot mi kh au Quy v i nit bn, Hy xoa khp c th Bng hng thm gi gii Li mc cho c th Bng y phc thin nh Th hoa p b Lm rc r tt c Bt c ni no Cng thng c an lc. (Theo bn dch HT Tr Quang) D nhin l ch thin khng th ngi trn t, bi th ging s qun tng mnh ang cho php h c gia khng trung v lng nghe, nhng ngi lnh trng trch bo tr chnh php hy nh k truyn thng ny. 4. Khc nhau gia ngi no bn nn dy ngi no khng nn 159

Ni chung, nh Lut dy, Khng nn ging dy ci g ngi ta cha yu cu mnh ging. Ni cch khc l thc khng ng php nu m bn dy mt iu m bn cha cu xin. Hn na, bn cng khng nn nhn li ngay khi ngi ta yu cu. V c khim tn bn phi ni: ti ny ti khng am hiu lm, ti khng kham ging dy hoc Lm sao ti c th ging dy cho nhng ngi v i nh qu v? Bn phi th thch lng ngng chnh php ca ngi ta; v ch khi no bn chc chn h l php kh thch hp th bn mi nn ging php cho h. Kinh Tam Mui Vng ni: Ny Prakska, trc hy ni vi chng rng: Ti khng c hc. Ri, nu bn c bit, c ti Th hy ni: Lm sao ti c th ni chuyn ny Trc nhng con ngi v i nh ch v? Tuy nhin, v mt l do cp bch no , i khi bn buc lng phi dy cho vi ngi mt iu g mc d h khng yu cu. Je Tsongkapa ni: Nu bn bit h l php kh xng ng dy, th c th ging dy cho h d h khng yu cu. Ngi ta bo bn cn phi tun theo 26 iu ra trong lut tng, nh khng c ni php cho ngi ang ngi trong khi bn ang ng, hoc cho ngi ang nm, hoc cho ngi ang ngi ch cao hn bn, vn vn. 160

n y, chng ta i n tiu chnh th ba l: C. IU G C THY LN TR CNG NN LM CUI THI GING Sau khi dng mt mandala t n, ging s v thnh gi nn hi hng cng c, cu cho gio l c lu tuyn v cho chnh mnh c gic ng hon ton, bng cch tng bi cu nguyn ca Lam-rim (trch trong tc phm ca Tsongkapa, Nhng Giai on Ln Ca o L, xem trang....). Sau bui ging, khng nn mnh ai ny a ra ca, m nn t t i ra tng ngi, lm nh th l khng mun ri ging s v bui ging.

PHN HAI NHNG NGHI THC CHUN B NGY TH T Pabongka Dorie Chang khi s ngy ging dy vi li gio u nh sau: Chandrakrti ni: By gi, khi bn c t do, Gp hon cnh thun tin Nhng nu bn khng li dng Li cho mt t do Bng cch ri vo cc a x Th khi y ai s ko bn ln? 161

Ni cch khc, by gi ta thot khi nhng cnh ti sanh bt hnh, c c thn ngi thun li, nn chng ta c c t do hc Php. Nhng nu chng ta khng li dng hon cnh ny t nim hy vng vnh cu ca ra, th ta s tr li vo cc a x ni ngay mt ting Php ta cng khng c may mn nghe. Nu ta ri vo mt a x nh vy, th ai c th ko chng ta ra khi? Bi th, ngay khi cn t do, ta phi c thnh t nim hy vng vnh cu ca mnh, d g xy ra cng mc. Ch sau khi khi ng c nh th ri bn mi nn nghe php. V ci Php m bn sp nghe l php g? l php Ti thng tha, nn gio l a nhng ngi may mn n Pht qu. Sau khi nhp nh th Pabongka Rinpoche nhc li cho chng ti nhng tiu m chng ta bn cho n im ny trong bi ging. Ngi cng n li s lc nhng g ni hm qua. Ri ngi bt u bi ging chnh thc ca ngy hm y. VI. TH T NHNG CH GIO THC TH C nhng tiu ph nh sau: (1) Cn bn ca o l: tn ty vi mt v hng o tm linh; (2) s hun luyn tun t thch ng m bn phi theo sau khi bt u nng ta mt bc thy. Nhng tiu ny rt t tc phm ca Tsongkapa, ging dy mt trong nhng im ct yu ca s tu hnh. Danh t cn bn ca o l c ngha nh sau. Tt c l qu ca cy u do gc cy m c. Tt c tu qun v thc chng - t s t c ci kh c l thn ngi thun li cho n s nht tm ca bc V hc u xut pht t mt iu duy nht l s tn ty vi mt bc thy 162

hng o tm linh. Gii t sau khi trong cu trn ch r hnh vi no nn lm trc tin: chng ta s nhn c tt c nhng qu chng cho n nh nht tm ca bc V hc A la hn nu ngay t u, ta c s tn ty ng php i vi mt bc thy. Ba tiu chnh u tin m chng ta bn cng c tm thy trong Nhng Giai on Ln Ca o L. Nhng tiu sau y c khc, chng c rt ra t nhng bi ging ngn gn. A. CN BN CA O L: TN TY VI THY

C hai th on chnh: (1) phi lm g trong nhng thi thin qun ca chng ta; v (2) phi lm g gia thi thin qun. Mt im ht sc quan trng c nu ln khi a ra hai tiu ny, mt tiu cho nhng thi thin nh v mt tiu cho thi gian khong gia cc thi thin. Ton th hot ng hng ngy ca mt ngi c th chia thnh nhng g xy ra trong thi thin nh, v nhng g xy ra ngoi thi thin. Nh vy, bt c thn nghip, ng nghip, nghip no ca bn cng xy ra trong hoc ngoi thi thin nh. Nu bn lm cho c hai giai on y u c li ch, th trn ngy u li ch. Hy ni rng iu ny ra thnh nhng thi k hng thng, hng nm, vn vn, th trn cuc i bn tr nn c ngha. y l im ct yu. 1. Phi lm g trong cc thi thin nh Tiu ny c ba bc: (1) nghi l chun b; (2) lm th no theo phn chnh ca thi thin; (3) nhng g phi lm trong phn cui ca thi thin. 163

Tht l iu sai lm nu khng ch n nghi l chun b. Nu bn mun ch mt tch tr ngon chng hn, th bn phi xem chuyn mua tr l quan trng. Cng th, nu bn mun c nhng kinh nghim tm linh trong giai on chnh ca thi thin nh, th trc ht bn phi thc hnh nhng nghi l chun b cho ng php. 1.1. Nghi l chun b C su vic: (1) lau nh sch s v by bin nhng biu tng thn gic ng, khu gic ng, gic ng; (2) kim cng mt cch lng thin v by bin cho p mt; (3) ngi theo th ngi (gm by sc thi ca T l gi na trn mt ta c; sau bn c li quy y, pht tm b , vn vn, trong mt tm trng c bit thnh khn; (4) cu rung phc; (5) dng li cu nguyn by phn v mt madala th gii - nhng hnh tr ny cha tt c nhng then cht ca s tch tp cng c v thanh lc bn thn; (6) nhng cu xin tip theo phn gio hun truyn khu c lm bo m rng dng tm thc ca bn thm nhun thin nh. 1.1.1. Lau sch nh v by nhng biu tng thn khu gic ng. o s Suvarnadvpi theo tiu s v i ngi, thng t lau chi nh ca. Ngun gc tp tc ny l do mt kinh dy: V b tt ngi kit gi trong mt khung cnh sch s. L do bn phi lau nh l nh sau: Khi bc thy ca bn, hay mt vin quan no ti thm bn, phi chng bn s qut nh sch cung n? Cng vy, khi bn thnh ng o s v nhng php t 164

ca ngi vo nh (trong thi thin qun ca bn) th bn phi lau nh sch s t lng knh ngng. Khng c li ch g n u bn lm vic y vi nhng ng c ging nh bn v sinh ca cc t vin ln nh cung Potala, Sera, Drepung; nhng ngi lm v mu cu hnh phc cho chnh mnh hoc lm cho ngi khc tn thn. Thay v th, bn nn ngh rng bn lm v tn trng phc in, nhng bc thnh m bn s thnh vo phng trc khi bn theo mt ti thin qun Lam-rim; bn s thc hnh php qun y thnh Pht v li ch ca tt c hu tnh. S rt li lc nu bn ngh tng nh th. C kinh ni ti nm li ch: Tm bn s sng sut; tm ngi s sng sut; lm ch thin hoan h; c c ci nghip p ; kip sau ti sanh ln thng gii. Thy ti dy rng, cc v tri thng ving ci ngi v h tr cho nhng ngi thc hnh ng php. Nhng nu bn khng lau nh, ch thin khng hoan h v khng h tr cho bn, v h trnh nhng ch khng sch. Vic lm sch nh ca cn lm vui cc bc thy ca bn, ch Pht, v.v ch khng ch lm cho ch thin hoan h m thi. Bn s c c ci nghip p , iu ny khng nhng m ch ci p vt l m cn m ch o c trong sch. o c trong sach khng lm cho thn th p, nhng i vi ch Pht v B tt th y l ci g p nht. c Tsongkapa v i c ni Nhng ngi bit phn bit php mc o khim cung y l o c, khng phi hng p 165

Bin ti, trang hong c h, khng phi chui anh lc Bc thy l ngc qu, khng phi ngc no khc. c sanh ln thng gii phi hiu l cc ci Pht. Bc thnh Chdapantaka (Chu li bn d) chng qu A la hn nh lau nh. Ti s k cho cc bn cu chuyn v ngi. Trong thnh X v ngy xa c mt ngi b la mn sanh a con no cng cht khi va mi cho i. C mt b gi ln cn bo: Lc no c a na, th hy gi ti. Sau ngi b la mn sinh mt b trai, ng lin gi b gi. B bo ng ta tm ra cho a b, qung cho n mt tm vi trng v nht b y ming ri giao n cho mt c gi sn sc. B li bo ngi b la mn nh c gi m thng b n ni ng t i l v phi knh l khi gp mt v sa mn b la mn no i qua m ni: Hi nhi ny xin nh l di chn thnh gi. Nu a tr sng c th hy ch mt tri ln hy em n v; nu n cht th hy qung b n. C gi l k c lng tm, c ngi sut ngy gia ng t i l. u tin c vi du s ngoi o i qua, c gi lm theo mnh lnh b gi. Nhng du s ni: Mong cho hi nhi ny sng, trng th, v c nguyn ca cha m n c thnh. Sau vi v t kheo i qua, h cng ch tng tng t nh trn. C gi bn em a b n K Vin tnh x. Nng gp c Pht ang i kht thc, v Pht cng lm nh my ngi kia, nhng ni thm rng: Mong cho cha m ca n thnh tu nhng c nguyn ng php. 166

Khi mt tri ln, c gi thy a b cn sng nn em v nh. N c t tn l Mahapanthaka (i L) v c a ra gia ng ci. i l ln ln thnh mt hc gi tinh thng kinh in V v dy cho mt trm a tr b la mn. Ngi cha c thm mt a con trai khc, ng cng gi b gi v cng c khuyn nh ln trc. Nhng ln ny h li giao a b cho mt c gi lm bing; c ch b n ra ng ti mt ng hm. Khng c mt v sa mn b la mn no i qua. c Pht bit rng bit rng s khng bc thnh no s dng con ng y, nn Ngi ch thn i n, v Ngi vn lun lun m ngy sn sc cho cc hu tnh. C gi nh l, v Ngi ni li ban phc nh ln trc. Nng mang hi nhi v nh khi thy n cn sng. N c t tn l Chdapanthaka (ng Nh). Khi ln ln n c hc o. N tp c nhng ting nh siddham, nhng n ch c ng m sid th n qun m dham, m khi n nh m dham th n qun sid. Thy ca ng Nh bo ngi cha rng: Ti cn phi dy nhiu tr khc. Ti khng th dy cho n. ng nh c gi n hc tng kinh V vi mt ngi chuyn v kinh in y. Trc tin thy dy n hai m om bhu. N c c m om th qun m bhu v ngc li. Thy n phi tuyt vng v n. ng bo ngi cha: Thng i L con ln ca ng ch cn dy mt cht xu l bit lin, cn thng ng Nh ny th ti chu. Ti khng th dy n; ti cn nhiu tr con phi dy. Bi vy m ci tn ng Nh ha thnh ngha bng l u m n n, ngu nht trong nhng ngi ngu, nh nht trong nhng ci nh. 167

V sau khi cha m cht, i L quy y theo Pht v i tu thnh t kheo, thnh mt bc hin tr, chng qu A lan hn. ng Nh tiu ht gia ti xong cng i theo anh. i L qun st xem em mnh c cht duyn g vi Pht php khng, v thy rng chnh mnh c th gip em khai pht tim nng Pht tnh, bi th ng cho ng Nh xut gia th gii lm ch tiu. Trong ba thng k tip. ng Nh b ht th gi ch hc mt bi k. Thanh tnh thn, khu, . La dc nhim th gian. Thng nh ngh chuyn cn. Trnh c php au kh. Bn gi b trong khu vc nghe lm bi k y cng thuc lng, th m ng nh khng th no thuc ni. Bc thnh i L suy ngh: Lm sao iu phc ng Nh? Nn ca tng n hay lm nhc? Ngi thy rng nhc m ng Nh l cch iu phc hiu nghim nht, bi th ngi nhic mng ng Nh, tm ly c o ca y m li ra khi cng tinh x K Vin. i L ni: Ngi l k ngu n nht trong nhng k ngu n. Cho ngi xut gia lm g? ng .

168

ng Nh ngh: By gi mnh ht lm tu s ri, mnh cng khng cn l mt ngi b la mn na ri. V ng khc lc thm thit. ng lng t mn, ng o s chng ta i n bn ng Nh v hi: Ny ng Nh ti sao con khc? Thy con mng nhic ch bai con iu. c Pht bo: Ci g k ngu ca tng Th b hin tr ch bai. Th b hin tr ch bai Hn c k ngu khen ngi. Ny con, thy con khng chu gian kh sut ba a tng k kip thc hnh su hnh ba la mt. ng ta khng lm ra nhng bi k cho con hc, m chnh ta lm. Vy Nh Lai khng dy cho con c c hay sao? ng Nh ni: Thy i, con l k ngu nht trong m ngu, nh nht trong bn nh. Lm sao con c th hc o c? c o s tr li: K ngu bit mnh ngu 169

ch tht l hin tr Ngu t cho mnh tr Mi tht l ch ngu. Pht cho ng Nh my li ny n hc thuc: T b bi d, t b cu u. Nhng i thi, chng y cng qu nhiu i vi ng Nh. c Pht ngh, Ta s thanh lc nghip ca y. V Ngi ni: Ny ng Nh, ngi c th chi giy cho cc t kheo khng? ng Nh ni: thy, chuyn y con lm c. c Pht bo. Vy con hy chi sch giy dp cho cc t kheo. V ny cc t kheo, cc ng hy cho ng Nh lm cng vic y, y c th sch nghip chng. Cc ng hy tng nhng li y cho y hc. Khi ng Nh hc xong, Pht bo ng: By gi con khng phi chi giy cho cc v t kheo na. Hy va lau qut cha va c cu y. Do thn lc ca Pht na ci nn bn tri ng va lau xong, th na bn phi li d. Lau na bn phi xong th na bn tri li y bi d nh c. Nhng ng Nh vn kin tr, v trong lc lau qut, tt c nghip chng ng c thanh lc. Khi y ngh ny khi ln ni ng: Bc o s, hy t b bi d, hy gt ra cu u l ngi mun ni cu u ni tm hay ngoi? V tm ng khi ln bi k sau y,m ng cha tng nghe trc y: Tham i l cu u, khng phi bi; Cu u l ch cho tham i, khng phi bi 170

Bc tr ty tr loi cu u ny, Thn trng tun gi gio hun ca ng Thin Th. Sn hn l cu u, khng phi bi, Cu u l ch cho sn, khng phi bi Bc tr ty tr loi cu u ny. Thn trng tun gi gio hun ca ng Thin Th. Si m l cu u, khng phi bi vn vn. ng i su v nhng bi k y, v nh thin nh ng t qu v A la hn. Trong kinh, bi k y nh sau, theo nhng bn nghi thc chun b v ch gio truyn khu: Cu u khng phi l bi trn t M y l cu u tham i. Khi thc hnh th bi k ny d hiu hn, nhng ta cng nn tr lui v ngun gc ca n. Khi y c Pht tuyn b cho chng tng bit nhng c hnh ca ng Nh v bo: Ny A Nan, hy ni vi ng Nh i gio gii cho t kheo ni, v n bo ni chng rng, t nay ng Nh s l gio th s ca h. 171

ng Nh bit c Pht cng b nhng c hnh ca mnh, nn ng ha s tun lnh i gio gii cho t kheo ni. Cc t kheo ni v cng kinh ngc trc tin y, h ni: Hy xem bn n lu chng ta b chc qu nh th y. ng ta hc mt bi k ba thng khng thuc, lm sao li i gio gii cho chng ta nhng ngi tinh thng ba tng? Sau mt c ngh: Chng ta s lm ci g t nay v sau khi phi chu nhng k ngu ngc nh th. Mi hai ngi hp li lm mt ci ta ging tht cao, nhng khng c bc cp no bc ln c. Nhng ngi khc th i vo i thnh X V loan bo vi dn c rng: Ngy mai c bc gio th s ca chng ta n ving thm. V ny l mt trong nhng bc thnh ln nht trong hng Thanh vn. Chng ta s nghe Php do v y ging. Ngi no cha n v kin o phi n nghe, nu khng s tri ln lu di trong sinh t. Hng trm ngn ngi n nghe ging. Mt s i gii tr, mt s khc i kim cng c. Hm y ng Nh ra i kht thc. Sau khi tt c n xong ngi thin, ng dn nhng t kheo cn li trong cha cng n ch an c ma ma ca ni chng, ni ng phi n gio gii. Khi n gn php ta, thy n qu cao, ng ngh, Hoc l h qu knh trng ta, hoc h mun th ta. ng nhp nh qun tng th bit l h mun th. ng Nh dui cnh tay ra nh mt con voi a ra ci vi h php ta y xung. Mt vi ngi trng thy iu ny, mt s khng thy. ng ngi trn ta ri li nhp nh. ng Nh thng ln h khng v thi trin bn th thn thng ti mi ni trong bn ni chnh ng, 172

ty, nam, bc. Nhng thn thng c thu hi li vo ngi ng, v by gi php ta c nng bng bn con s t. ng bt u ging: Tha cc ch, ti mt ba thng hc mt bi k. By gi ti s ging ngha y trong by ngy by m lin tip. c Th Tn dy: ng thn, khu, ca ngi phm vo li. y l ngi dy cho chng ta t b mi t hnh. Khi ngi ni la nhim dc th gian th th gian y m ch l nm th un. Nhim m ch tham, sn, si lm nhim nm un y. ng ch mi dy ngha chi tit ca na bi k, m c mi hai ngn ngi thy c chn l. Mt s ngi chng c bn qu thnh l D lu, Nht lai, Bt hon, A la hn. C ngi thnh Thanh vn, c gic. Cng c ngi vo i tha; mi hng u mong mi t n kt qu gic ng thuc hng ca mnh, nh qu A la hn tiu tha hay A la hn i tha. Hu ht u pht sinh tnh tn i vi Tam Bo. Khi ng Nh tr v K Vin, ng o s tuyn b: Trong s nhng t Thanh vn ca ta th Chu li bn d (ng Nh) l ngi nht v hnh gio ha mi ngi. Bi vy tht sai lm nu ngh ch c ngi thin mi c gi tr, cn nhng vic khc nh qut nh l khng c gi tr. Ngay c gia ch Cp C c, ngi dng cng khu vn cho Pht lm K Vin lm tnh x, cng thng ti qut cha hng ngy. Mt hm ng qu bn khng n c, v trong cha cng khng ai qut, th chnh c o s thn hnh cm chi qut vi cnh tay nh vng rng ca Ngi. 173

Thy ti thng k rng nhng thn ti sanh khc nhau ca c Dalai Lama thng hnh nghi thc chun b thin nh bng cch qut nh ti ni mn nhiu cy chi ch cn nh ci ui la. Nhng cy chi c ct gi vi nhng cn chi bc vi vng lm k nim v nhng di vt ca c Dalai Lama. y l mt chi tit thc quan trng trong tiu s ca ngi; chng t nhng k s hc nh chng ta cn phi xem trng nhng vic c v tm thng nh th. Tt nht, l qut phng trc khi ngi thin, d phng cn qut hay khng. t nht bn cng qut phng ca bn mi ngy. V trong mi trng hp, v khi nhng ng lc tt nh ti ni trn. Hy tng nh mnh ang qut sch nhng cu u chng ngi cho dng tm thc ca chnh mnh v ca ngi khc. Tng tng nhng nht chi ang lm sch, lm cho thanh tnh, lm cho thun thc, khin cho cn phng bn tr thnh mt ci Pht. Bn nn tng c mt bi g trong lc qut nh, nh ng Nh lm: t b bi bm, t b cu u, hoc tt hn na l bi k: Tham i l cu u, khng phi bi Cu u l tn ch tham i, khng phi bi Bc tr ty tr loi cu u ny, Tun theo li dy ca ng Thin th. Lp li bi k, thay ch tham i bng sn nhu ri bng ngu si. Khi bn ang chuyn tu php mn th thy (tn ty vi bc hng o tm linh) th nn c bi k thnh: Cu u l thiu c 174

tin (ni thy), khng phi bi Qu th bn c th xem cu u l bt c g, k c s chp th i i nh nguyn. Bn phi bit thay i bi tng cho thch hp vi php tu c bit no m bn ang thc tp trong lc . Nu bn qu gi, bnh, khng t qut nh c, th hy sai mt t qut thay, nhng trong lc y bn phi c tng v qun tng nh trn. Chiu su ca ng lc cng rt quan trng i vi li ch bn c c trong tng nht chi m bn qut. Bn hy t bn tng ngoi phng mnh v tng tng l T thin vng. Hoc cng ch c th t mt tng biu tng cho bn v thin vng. Hoc qun tng mt tng duy nht l Vaishravana (H quc thin vng?). Ngi ta ni lm nhng php qun y rt c li, v bn s khng b mt chng ngi no c, v gii ca bn s c thanh tnh. Nu bn trong mt tu vin ln, th c th bt tin nu ngoi ca phng bn tng . Vy bn c th qun bn bc tng ngoi phng bn l T thin vng; truyn thng khu thuyt ny xut pht t Purchog Ngagwang Jampa. By gi, chng ta hy quay sang s trng by nhng biu tng thn gic ng. Cc php qun o s, qun ch Thin v.v phi theo cng mt th t nh trong php qun Phc in (xem ngy th Nm). Tuy nhin bn c th thay i cht t nu nhng vt cng khng ln bn th c. Nhiu ngi cho rng s c hiu qu hn nu cu trc thn H php, Thin vng, v nhng phi 175

nhn c th lc, v.v, h cho l th nhng v ny linh ng hn th tng Pht. Ti gp trng hp ny nhiu ln. Du hiu ny chng t nhng ngi y cha chn chnh quy y: hnh vi quay v nng ta Bt khng thm nhun trong tm thc h. Nhiu ngi li dnh mt ch ngi vinh d cho bt c mt tng g lm bng vng, bc, ng, cn tng t st th t ch thp nht. y l nhng du hiu h ch xem nhng hnh tng ny nh l nhng th ti sn vt cht. Li cng khng nn sp nhng hnh tng bng tranh v theo th t thi gian. C ngi con treo tranh Pht trn tm mn lm ca. Tht l sai lm bit bao. H l nhng ngi ng nm tr chn cha v hng tng Pht, b tt. iu chng t s bt knh t nht, mt du hiu r rng h cha tng quay v ni nng ta g c. C nhng ngi xem tranh tng c k v h rch ging nh ph thi, em vo mt bn th b hoang no . Ngi ta bo lm nh vy cng ging nh em phc ra khi nh bn. Bn phi xem nhng tng, tranh Pht, B tt ging nh bn thn cc v y. C th bn khng c nhiu biu tng ca thn khu gic ng nh vy, nhng tng trng thn gic ng bn nht nh phi c hnh tng ca mt bc o s l c Thch Ca Mu Ni, nh n Ngi, v ca Je Tsongkapa nh n bc thy ca bn. Mt bn kinh ngn hay mt bn Lam-rim c th lm biu tng cho ng gic ng. Mt tsatsa (mnh t st hnh thp) c th lm biu tng cho gic ng. Nu bn c chy kim cang v chung, th nn dng lm biu tng ca gic ng. Nhiu ngi xem chy kim cang v chung nh nhng dng c ca ch thin, nhng k 176

thc n tng trng cho gic ng. Tht l mt sai lm ln nu bn xem nh chy kim cng v chung. Bn khng cn phi ngy no cng lp bn th, nhng phi xem nhng biu tng trn bn th y nh tht, th mi hon tt tiu ny. Tht sai lm nu v ngy no bn cng thy nhng hnh tng y trong phng m bn m ra ln mt. Mi khi chim ngng hnh tng, bn li c thm nhun thm nhng bn nng mnh lit phi thng. C ngi bo chim ngng mt tng Pht li lc gp mi su ln nhn Pht tht, Kinh Sen Trng c ni: Ngi nhn hnh nh ng thin th trn tng D trong lc tm ang gin d Cui cng cng s c gp mi triu c Pht. Tht s Kinh ni: Cng dng tng Pht .. cn ci cu ti trch dn l theo khu truyn. Nu nhn c Pht trong lc gin d m cn li lc nh th, th bit chim ngng tng Pht vi c tin cn li lc bit bao. Bc thnh tng X Li Pht l mt trong hai t ca Pht lun lun cnh Pht. Tng truyn y l qu bo ca mt hnh vi ngi lm trong mt i trc, lc ngi chim ngng mt bc h a hnh Pht vi tm trn y h lc l lng. Trong i y, ngi X Li Pht lm mt s gi. Mt hm ngi vo li m trong mt ngi cha. Trong khi ngi khu li i giy di nh n tht sng, ngi trng thy mt tranh ha hnh Pht 177

trn bc tng i din. Ngi thm ngh, i mt con ngi tuyt diu lm sao! Ta mun gp ch thn ngi y. Ngi cu nguyn trong tm, v kt qu l v sau ngi tr thnh v i t ca Pht. By gi chng ta thy nhng tng Pht lm bng t st, ng, vn vn, nhng khi t n s nht tm trong nh gi l Php Lu (Dng Php) chng ta s trng thy nhng ha thn ca Pht (nirmanakya) tuyt diu. V khi ta t n a v th nht trong mi a v B tt thfi chng ta s gp c nhng Bo thn (sambhogakya) ca Pht. Bi th mt iu v cng quan trng l phi xem tng Pht nh l Pht tht. 1.1.2. Kim cng dng hp php v by bin p mt. Hp php y c ngha l khng c hai vic: s lng gt lin h n vt phm dng cng, v nhng ng lc xo tr c c phm vt y. S lng gt lin h n phm vt dng cng c ngha l bn vi phm mt vic quy trong khi kim phm vt d dng cng; nh mt ngi xut gia th gii c c phm vt nh nm th t mng, hay mt c s c phm vt nh st sinh, ong thiu, hoc bng mt phng tin xu xa no khc. Tt hn l ng dng cng bng nhng phm vt nh th. Phn ng gi cng l puja c ngha lm hi lng. Vy phm vt bn cng phi do ng Chin thng v cc php t ca ngi vui lng mi c. Lm sao cc ngi vui lng nu bn em dng cng nhng loi phm vt nh th? Tuy nhin, nu bn l c nhng 178

phm vt cng thuc loi y, th cng nn em cng Pht tnh ha ti li do s tm cu chng (mt cch tri php.) Nm t mng l: nnh ht, m ch, cho nhn (th tp cu c), lm p lc trn ngi khc, v gi trang thin tng. Nnh ht l nh sau. Bn khen ngi th ch vi hi vng h s cho bn mt th g. Nu h cho bn th y tht, th hnh vi nnh ht y tr thnh t mng. Nhng nu bn khen chn thnh, khng mt ng lc nh trn, th khng phi l t mng, d h c cho bn phm vt. m ch l nh ni vi th ch: By gi ti c tr v b, nhng khng c nhiu ng cc, vi hy vng c cng. Hoc ni: Bt la mch m th ch cho ti nm ngoi gip ti rt nhiu. Ni cch khc, bn m ch rng bn ang cn ng cc hay bt la mch. Nhng nu bn ni nhng li trn mt cch v t khng c hu , th khng phi l m ch. Cho nhn l cho mt vt vt vnh nhn c th tt hn. V d bn em cho mt khn qung l hay mt bnh tr, h n p li bn hoc thay bn cng dng tu vin. Ngy nay ta gi l mc mi vo li cu. Ngi ngy nay rt d vi phm vo nhng t mng ny. Nhng nu bn lm qu cho th ch mt cch chn tht khng c ng lc nh trn, th khng gi l t mng, d h c cho bn li mt ci g. Lm p lc l quy ry ngi no buc h cho bn mt ci g h khng mun cho, hoc khin h cho bn mt vt m h sp em cho ngi khc. Hoc ni nhng li nh: Th ch X cho 179

ti tr v b thc ngon. Nhng nu mun ni chn thnh khng c ng c mun nhn tng phm sau , th khng phi l t mng kiu lm p lc. Gi trang thin tng th trong khi phng ring th bung lung phng tng, m trc mt c s th lm nh mt t kheo rt tun gi gii lut, vi hy vng h cng dng bn v c hnh y. Nhng nu bn khng c ng lc nh trn, m c x ng hong ngc li vi lc mt mnh ch v ngh khng nn lm cho c s ny mt tn tm th khng phi l gi trang thin tng. Mt im na l: Nu nhng ngi xut gia th gii nh chng ta m vi phm nhng iu cm lin h n ba li nguyn ta lm, v c vt nh bun bn, th chng ta s b qu bo nng n khi em vt y m dng cng. ng lc xo tr c ngha l cng v ham danh, hoc cng lm cho ngi thn phc. Ni cch khc l nhng hnh vi b nh hng ca nhng ng c xu. Drogoen Rinpoche ni: Ngay c nhng phm vt bn dng cng Tam Bo cng ch l cho ngi khc trng thy. Ni cch khc, mi s dng cng m chng ta lm mu cu danh d, tin thn, v.vChng ta tht li v tm s bn tm ca th tc (xem Ngy Th Mi, trang). Chng th nhn rng mnh cng vi ng lc gin d l cu sng lu, khi bnh, c ngi lm nh th h cng ng Tng bo v ngng m ch khng hi vng kim cng c g; song k thc h cng v cu danh.

180

Khi nh bn sp c khch ving thm, bn qut nh cn thn hn v nhiu cng trn bn th hn thng l. Bn khng th thp mt ngn n, m cn xng trm thm ngt c nh. Nhng tht kh bit c l bn ch mun gy n tng ni ngi khch, hay cng y s c li hi g cho bn. Ngi ta k chuyn mt hm Geshe Baen Gung-gyael nghe c th ch sp ving thm, ng sp ht sc sp cng Tam Bo cho tht tt p. Xong ng ngi li qun tng v xt li nhng ng c, th thy mnh lm nng ct gy n tng ni th ch. ng bn vng dy khi b on, rc tro ln khp cng, m ni: t kheo, ng c ngu ngc. ng b mc cng b rc y tro ln. Padampa Sangyae Langkor nghe chuyn y, ca ngi rng trong tt c nhng phm vt dng cng Ty Tng, ch c phm vt ca Baen Gung-gyael l cao qu nht. Ngi ta hi ti sao nh vy, th ng p rng v tin s kia tung tro vo mt tm iu bn tm ca th tc. Padampa rt sung sng nhng d nhin ng khng khen ngi cng m Geshe Baen by lc u, tri li ng khen ngi cc hnh vi rc tro ln cc cng y. Bi th hai iu quan trng nht l phi lm s dng cng km theo tm b . ng cho tm mi bn tm th tc lm ng lc thc y, ng cng cu c ti sanh tt p, hay c gii thot, v.vv Trn y cn ni by bin p mt. Nhiu ngi c th bo, ti khng mun gy n tng, v do vy c by cng bng cch no cng xong. Nhng bn khng nn lm th, phi sp cng trn bn th mt cch t m cng phu, v p mt l mt nhn t 181

c nhng tng ho v nhng tng ph tt p khi bn thnh Pht. Bn phi ch thn trng by cng, nu cho t hay ti t lm th bn khng c cng c no. Khi Atisha m nng, ngi vn dng nc cng mc d hai chn run. Khi ngi ta bo ngi, ngi Atisha, thc qu cc nhc cho ngi. chng ti lm thay. Ngi tr li: Vy th khi ti n, c l bn cng nn ni rng Atisha, tht qu cc nhc cho ngi, ri n gim phn n ca ti. Nhng v vua Php n thi xa khi thc hnh hnh b th v i, h khng c mt v b trng hay quan chc no ra pht qu, m ch thn vua ngi gia nhng chng tin trong mt ci rp, t tay vua phn php. Bi th, iu thc quan trng l ta phi t tay dng cng. Bn cng nn dng cng ming n u tin ca mnh - tt nht, ch khng nn cng nhng rau i, v.v Thng chng ta a dnh thc phm ngon nht cho mnh, ring nhng th xu cng. Nh th chng khc no qut ht cng c ra ca. Tuy nhin ni v cng n b, th ct l dng nh sng, ch khng phi l dng b (hay du) nn c ngi ni c th cng b hi c. Bn khng cn phi lo ngi v nhng chuyn y nu bn ngho. Sau khi t b i sng ti gia, bn c th ngh rng mnh chng c g cng. Nhng nu bn c c tin mnh, bn cng c th dng cng, d bn khng cn th g. c Atsha v i c ni: 182

Nc Ty Tng c tm cng c, bi th y ta ch cn cng nc l . Nu c nhng th hoa di n, c l ngi ta s mua bng vng rng. Vy, nu khng c g cng, bn cng c th tch tp cng c bng cch dng cng nhng chn nc vi nhng ng lc trong sch. By gi ti s ni n tm cng c ca th nc Ty Tng chng ta. Ti s theo li gii ca tn s v nhng li lc m ta c c t mi thc cng c y. Trong li s gii ca Chim Jampaelyang v tc phm ca Th Thn (Vasubandhu) c ni tm cng c y l: Mt, ngon, sng, mm Trong, khng mi, trn c Tt cho d dy; l Tm cng c ca nc. Tm li ch tng ng v phng din nghip l nh sau. Gii ca bn c thanh tnh do nc mt ca bn cng. Nc y c v ngon nn bn s c c thc n ngon. Tnh sng ca nc cng c ngha l bn s c thn tm sng khoi. Tnh mm mi ca nc em li qu bo l mt dng tm thc hin ha. S trong tro ca nc cng em li cho bn mt tm thc sng sut. S khng mi ca nc c hu qu l nghip chng ca bn c tnh tr. Nc 183

trong khng gy bnh d dy, nn thn th ca bn s khng c bnh. Nc lm trn c hng, ngha l bn s c c i ng. Khi Drubkang Geleg Gyatso mi di vo mt nh n c tu vin Sera, ng c rt t vt ty thn v lng thc. ng khng c c mt b chn cng nc. Khi dng cng nc, ng phi ra sch bt n ca mnh ng nc cng. Mi khi mun ung tr, ng li xin php Tam Bo li ci bt; v ung tr xong, ng li ra bt dng nc cng. Bn c th dng cng Tam Bo bt c th g, nh hoa tri, nc trong mt, vn vn. Bc tn s ti dy, ta cng c th hin cng bng cch c thn ch bin thy bin thc (xem Ngy Th Nm, trang.) v hi hng cng c v.v Xem chi tit trong phn ni v tiu s ca Tridagpo Tsepel. Trong bt c trng hp no, c tin ca bn cng l yu t chnh, ch khng phi phm vt m bn dng cng. Nhiu ngi ngh rng phi chng ch cn cng nc, bng hoa, v.v v dnh nhng th thc s qu gi cho mnh s dng. T tng y c th lm cho bn ti sanh lm ng qu. Tht ra bn phi cng ci g tt nht m bn s hu. Mt s t kheo t b cc cng vic th tc c th ngh rng, mnh khng nn cng dng nhng th thuc v vt cht. V chng ta c dy bo rng ngi xut gia ch nn tp trung vo vic cng dng nhng kt qu ca s tu thin. Ch cn cng dng cch y l . Nhng nu ngh y lm cho bn khng 184

bao gi cng mt th g thuc v vt cht, th trong nhiu i ti sanh, bn s chng c mt cht g lm phm vt cng dng. Nu nhng g bn c c cng ch l nhng chic bnh nh xu v na que hng, bn cng khng nn xem thng gi tr ca nhng vt y, v bn tng cng c nu em dng cng. V sau nh cng c y bn c nhiu ca ci vt cht cng dng. iu ny c chng minh bng cuc i ngi Geshe Puchunga. Ngi ni: Lc u ti ch t gentian thay cho trm hng. Ti t nhiu qu n chy nc mt. V sau ti c hng thm lm bng bn th vt liu. By gi th ti cng hng ca cc th hoa myrobalan, duraka, vn vn. Qu th ngi tng cng mt s hng trm gi tr bng hai mi hai ng vng. Tuy th nhiu ngi li bo, Geshe Puchungwa l ngi chng o, chuyn thin nh. Chng ta ng hi vng gic ng nh nhng vic lm b ngoi y. Ni nh vy chng t h rt hiu bit Pht php. Ta nn ngh ti vic cc v b tt ln a v trong mi a vn cng dng ch Pht trong nhiu kip, bng trm ngn ha thn, mi ha thn cng trm ngn cnh tay. Bi th chng ta cng nn cng dng cng nhiu cng tt. By gi hy ni qua v cch cng, v d cng nc. Bn phi lau chi nhng chn ng nc v sp thnh mt ng thng. Nhng khng nn chn cch nhau qu xa, s c hu qu l bn xa bc thy. Nu st nhau, bn c th tr nn n n. V nu bn t 185

chn xung mt cch n o, bn c th mc bnh in, v.v Nu bn t chn xung trong khi chng cn trng rng, th cng c ca bn s gim. Thay v th, bn s cm chng chn trn tay v rt t nc vo chn trn cng, trong khi ming c ch lm php bng ba m om, ah, hum. Rt nc t ci chn ny vo ci chn k tip, ch cha li mt t. t chn u tin ln bn th ri tip tc lm nh trc. Bng cch y, bn khng t chn trng no ln bn th. Khi rt y nc vo nhng chn y, th bn khng nn cm ci bnh d ch mt tay, v nh vy chng t s bt knh. Bn phi lm nh mnh ang dng tr cho mt bc i vng. Mt ht la mch c hnh dng hai u mng, gia phnh ra: bn phi y nc kiu y, ngha l lc u rt mt t, ri rt nhiu, v cui cng gim t t. Nu bn rt trn chn, th gii hnh ca bn s lng lo, nu rt lng chn th mc sng ca bn s ngho nn. Mc nc phi di mc trn y ming chn, nh hnh mt ht la mch. n thp bng b (hay du) l cng dng nh sng, nn phi sng. Ngi ta bo n cng chy lu cng tt, ldu hiu trng th. Bn hy t ngh ra cch dng cng cc phm vt khc nh hoa v.v cho thch hp. Kinh ni rng mi s dng cng ca bn c mi li ch. 1.1.3. Ngi theo th c tm sc thi, hoc bt c kiu no tin cho bn, trn mt ch ngi thun tin, ri quy y, pht tm b , vn vn, trong mt tm trng thnh khn, lm sao cho nhng hnh trnh y thm nhun dng tm thc bn. 186

Phn sau ca ta c cn hi cao ln. iu ny c ngha su xa trong mt tng; n cng lm cho bn khi au mng khi ngi thin lu qu. Bn nn vch mt ch Vn trn ch ngi bng phn trng. N tng trng cho chy (?cross) kim cng v nhc bn nh n giai on i Pht lc Ngi ngi trn ta kim cang ti B trng. N cng biu trng s kin quyt tu hnh. nhng khng nn ngi trn mt cy chy kim cang thc v y l mt trong nhng biu tng ca ch thn bo h. Trn ch Vn hy t c duvra v c kusha. Ngun gc ca tp tc ny rt t i Pht. C duvra lm tng th mng, ngha l khi bn ngi trn y th bn sng lu. C kosha th sch v c hnh, c ngha l cng nng tr nhim bt tnh. Khi nhng ngi b la mn n b u giai cp, h ty u bng cch ng mt m trn mt m c kusha. Bi th bn nn ri c kusha trn ch ngi ty u. Th ngi c tm sc thi ni trn y l m ch ci th ngi T l gi na vi by c im; sc thi th tm l hnh vi m hi th. Gyaelwa Ensapa ni: i, tay, lng l ba Rng mi li l bn u, mt, vai, hi th L tm th T l gi na.

187

Hai ng chn t theo th hoa sen hay kit gi (vajra). Cng c th ngi theo th bn gi l th ngi ca B tt. Nhng th kit gi l bt buc cho nhng thin tp trong mt tng giai on vin mn. t hai bn tay trong dng ngi nhp nh, ngha l bn tay phi nm trong lng tay tri, hai u ngn ci giao nhau ngang rn. Lng thng, ct sng thng nh mt chng xu. Ngi ta bo nhng huyt o nm thng hng khi c th v tr thng ng, v khi y kh c iu ha, tm tr nn d s dng. Rng v mi khng c qu cht cng khng qu lng, tt hn c l chng t nhin. u li trn cong ln trn, khin ming khng b kh, v khi i su vo thin nh, nc bt khng b nhu ra ngoi. u nn hi ci v pha trc. C ngi bo hai mt nn tp trung vo cht mi, song k thc bn ch nn tp trung vo t th mt bn c th thy c hai bn mi. Mc ch l ct t s hn trm hay tn lon (xem Ngy Th Hai Mi Mt, trang). C ngi nhm nghin mt li trong lc qun tng. iu ny sai. C nhng phi khuyn nhn ln, v.v bt chc nhng ngi c quan nng tt nht, nhng ngi c ci bit ca php thn. Nhng iu ny xa l vi truyn thng ca chng ta. Hai vai nn ngang nhau ng bn cao bn thp. y l by im ca th T l gi na. N c ngha su xa trong giai on vin mn, nhng y khng phi l ch bn n. Th ngi ny rt quan trng, v Marpa Lhodrag ni: Ton th thin nh ca Ty Tng khng snh bng mt kiu ngi ca ti. Th 188

ngi ny c ni l ca Pht T l gi na v ngi l kha cnh thun tnh ca sc un di dng mt ch thin. Sc thi th tm l hnh vi m hi th. Khi tm vng bt thin th tm s ty tng cng bt thin nt. Trong tnh hung y, tht rt kh h triu mt tm th c hnh hin ra. V d bn c th lm mt cch my mc s khi tm b nh l tng cu: V tt c nhng hu tnh, nhng b m ca ti trong lc bn rt tc gin; nhng bn khng th c h triu c mt tm trng c hnh trong khi tm vng v tm s u bt thin. Vy trc ht bn phi thay i tm trng t gin d n dng dng. Nh c mt tm vi trng y vt en. N kh m nhum thnh mu khc. Nhng nu bn git cho n ton trng th khi y c th nhum bt c mu g. Tm trng dng dng y c ngha l khng tt khng xu. N ging nh ming vi trng khng vt d. Bn c th t hi, vy th k thut n hi th l th no chuyn tm trng ta thnh dng dng? Bn hng tm vo trong, v xt ng lc ca bn. Nu bn thy mnh ang b tham, hay sn vn vn chi phi, th bn nn th vo th ra mt cch thoi mi. ng hi th bn pht ra ting khi n i qua l mi. Hi th ng qu mnh cng ng qu so le (hi ngn hi di). Khi ht vo bn ngh: Ti ang th vo. y l hi th nht. Ri n hi th hai cng nh vy, tip tc lm cho n by, mi, mi lm, hm mt vn vn, nhng ng dng chui trng m m. ng tn tm trong khi m. Con ngi thng thng khng th gi hai chuyn trong tm cng mt lc, v 189

vy m tm (khi hi th) s chuyn t tham hay sn thnh trng thi dng dng. Ngi ta bo bn nn qun tng nh sau. Khi bn th ra, hy tng tng s si m vng tng ca ta c hnh dng lung khi en trong hi th ra. Khi bn th vo nhng n phc ca ch Pht v B tt nm trong hi th vo di dng nhng lung nh sng. Tuy nhin iu ny khng bt buc, n ch l mt cch gip ch cho bn. Khi tm tr nn dng dng, th d gi ln trng thi tm tt lnh. Thy ti cho mt v d nh sau. Gi s gp ma ng rt but, trn nn nh ch c mt tm nm ngi, v l nm ca bn, song c mt ngi ang ngi trn y. Nu bn ti bo h ng dy, h s khng chu; bi th bn i xa xa mt cht v la ln: ci g kia ka! ri lm b chy ra xem. Ngi kia s ng ln ra xem, th l bn c th ngi trn ci nm ca bn nu bn kh nhanh chn. Cng th, tht kh m chm dt tham sn v.v trang lc ang trong tm trng bt thin, d bn c n lc cch my. Nhng nu bn tp trung tm vo hi th, th iu y s nh hng li ci tm ca bn v lm lng du li vng tng si m. Khi y th vic khi tm trng tt s ha ra d dng hn. Nhng hy nh rng, trong khi tm vng v tm s ang trong tnh trng bt thin m vn cn c th khi tm tt lnh. Vy c th bn khng cn m hi th (nu tm ang trong trng thi khng sn). l l do ni c by hay tm sc thi. C th bn khng cn m hi th, nhng bn vn phi khi ng tm trng tt lnh khi mi bt u thi thin nh. Khi bn khi s 190

bt c vic tu tp no, iu ct yu l phi c ng lc chnh ng t u. c Tsongkapa v i vit tc phm Nhng Cu Hi V Hnh V Tha Trong Trng Nht, trong ngi ch r mt s iu cho nhng thin s Ty Tng. Mt trong s nhng cu hi y l: Khi u thi thin, ci g c tm quan trng ngang hng vi hai ch Phn ng khi u mi bn kinh? c Panchen Lama Longzang Gyaeltsaen tr li: Trc mi thi thin Hy xt li dng tm thc, Cng nh hai ch Phn ng Phi u li bn kinh. y l ngha thy mun ni, hi bc o s v t. Ni khc i, iu ct yu l bn phi khi ng lc tt trc khi ngi thin. Trong mt bn kinh c dy: Trong tt c cc Php, nguyn vng ca bn lun lun l yu t chnh. Bc thy Long Th ni: T hnh theo sau s pht trin tham, sn, si. Chnh hnh theo sau s tu tp la tham, sn, si. Atsha ni: Nu r cy c, th cnh l cng c. Nu r cy c dc tnh, th cnh v l cng c dc tnh. Tng t, nu gc r l tham, sn, si th bt c g ngi ta lm cng u bt thin. 191

Ni cch khc, nu bn c ng lc l si m, th bt c s hc tp qun tng hay thin nh no bn lm cng ch kt thnh nghip qu t hi nht. Nhng nu bn c thc y bi nhng t tng cao qu, m li phm phi mt hnh vi bt thin nh st sanh, th iu y s l mt yu t mnh m gip bn mau thnh tu cng c v tr tu. Khi c Pht bc o s ca chng ta ang cn tu tp, c ln Ngi ti sanh lm thuyn trng tn i Hu Tnh. V ny cng nm trm thng nhn i bin tm chu bu. Trn thuyn c mt ngi Dravidian tn l Shakti c mun st hi c nm trm li bun. Thuyn trng v lng bi mn bao la git Shakti cu mng nm trm ngi. Ngi cn lm vic vi mc ch trng k l, ngi kia khi phi ti sanh vo a x. Hnh thc ny c xem l tch ly cng c nhiu hn bnh thng ngi ta lm trong bn mi ngn i kip. Mc d hnh vi st sanh khng th lm vin mn cng c ca mt ngi, nhng chnh ng lc cao c lng bi mn - ng sau hnh vi y mi lm nn s vin mn. ng lc lm nn tt c mi s: phc hnh, phi phc hnh, s thun thc ca nghip thnh ra qu bo lc hay kh, sc mnh ca nghip vn vn. Ngy xa n c hai k n xin dng b la mn v mt kht s st li (chin s). Nhng ngi b la mn ra i xin sai gi; khng ai cho th g bi v i chng thng n xong mi em thc n cho k khc. Kht s St li th khn ngoan hn, i xin vo lc ngi ta sp qung b thc phm cn tha. Kt qu l ng ta xin c mt lng ln thc phm. ng ta hi hai ngi kia: Cc ng c xin c g khng? H ni quu ni: Nu c 192

dp, chng ta s cht ht u nhng ng thy tu dng Thch Ca, v vt ra ng cho n thi ra. Kht s St li v c nhiu thc phm nn pht sinh tnh tn i vi tng gi. ng bo: Khi no ti giu, ti s cng Pht v tng chng ca ngi hng ngy, thc n trm v.. H va i va ni chuyn v trong lc y h ti thnh X V. H nh mt gic ng di gc cy. Mt chic xe b chy lc bng qua h, cn t u hai ngi b la mn. Cng lc y c mt thng gia cht ti X V. ng ta khng c con. Nn nhng ngi trong thnh hi hp nh xem ai l ngi nhiu cng c nht s lm tha k ca thng gia y. H tm thy ngi n xin dng St li ng di gc cy, bng cy lun che cho ng, trong lc cc bng cy khc di ch. H bn tn ng ta l trng on thng gia. Ngi St li gi li ha cng dng Pht v tng chng. ng nghe Php v thy c chn l. Trong kinh y ni: Tm vt hn tt c mi s khc Tm lm vic nhanh chng, n l gc r. Nu tm ngi xu c, th hay ni lm g Cng ch chuc ly au kh, nh hai ngi B bnh xe nghin nt u Nu tm ngi trong sch, th lm hay ni g 193

Cng s c hnh phc nh ngi c bng cy che ch Ni cch khc, nhng nghip qu c th s theo lin ng c tt hay xu ca con ngi. Li na, khng nhng bn cn c ng lc tt t khi khi u vic thin, m cn phi c ng lc tt trong mi thi. Ngy nay ngi ta thng hi thm sc khe nhau, nhng Atsha li hi: Bn c tm tt khng? Tsongkapa ni: Hc hay bch nghip L do ng lc xu hay tt Nu ng lc tt Th o l v a v cao Nu ng lc xu Th theo ng php v bc thp. Mi s ty thuc vo ng lc ca ngi lm. ng lc l yu t quan trng nh ot thin nghip qu m ta c c, cng nh nng lc ca nghip y. Gi s bn ngi cng c mt chui thn ch Tara. Ngi th c ng lc l tm b , ngi ng lc l s t b, ngi th ba mong c ti sinh tt p, v ngi cui cng ch cu mong i ny c sng lu, khe 194

mnh, vn vn. Mc d h tng ging nhau, m qu bo h li c rt khc nhau rt xa. Ngi u tin tng ch vi mong cu pht tm b , cho nn s tng ch y s c ci nhn gic ng. l hnh ng ca mt ngi con Pht v l mt Php i tha. iu ny khng p dng cho ba trng hp kia. Ngi th hai tng cu t b; bi th n l mt ci nhn gii thot, ra khi sinh t. y l Php thuc phm vi Trung bnh. S tng c ca hai ngi cn li s khng gp phn gip h gii thot, m n thuc v ngun gc ca s kh. S tng ch ca ngi th ba khng gip cho tri kin hay gii thot, m ch gip cho khi ti sanh vo ci thp xu. y l Php thuc phmvi Nh. S tng ch ca ngi th t ch lin h n i ny, v bi th khng phi l Chn l hay Php na. S tng c nh th s kh c c hiu qu no trn cuc i ca y Atsha ni: Nu bn hi ti ch ngh n i ny m thi th hu qu l g, ti s tr li: hu qu ch l hu qu trong i ny. Nu bn hi ci g s xy n trong cc i sau ca bn, th ti s ni cho bn bit: bn s a ngc, hoc lm ng qu, hoc lm sc sinh. Bi th, khi ngi xut gia chng ta tham d nhng l lc hay thc tp tranh lun, th nn lm nhng vic y km theo tm b , c nh vy th mi bc chn ca chng ta u l vic ca ngi con Pht; mi bc i cng ng gi ngn vng. Nhng nu chng ta cng dng bt c g ch c thng chc trong tu 195

vin, th s cng dng y ch xng ng theo cch m t ca Atsha trn y. ng lc ca ngi hnh thin cng nh ot vic thin nh y c ngha g khng. Atsha bo, s thin nh thc s qu bu l thin nh v bc o s. Nu bn thin ch v mong mun nhn tng phm dng cng th tt c nhng thin nh ca bn u l ti li. Nu bn thin nh vi d ch ngh n mt thot ngh n vic chm dt bin kh lun hi, th cng c bn s trn khp h khng. Nh vy, nu bn khng p dng vic khi ng lc cho ng khi hnh thin d trong mt vic nh hay ln, th s hnh thin y khng i n u. Nhng vic y l hc tp, qun tng, thin nh, tng qu, b th, v.v Bi th bn phi cn thn p dng s khi ng ng ngay t u. Hn na, v y l Php i tha, nn c thin khng m thi cha , bn phi thc hnh tt c thin s km vi mt loi tm trng tt c bit, l b tm. Nu bn c b tm khng gng p, n s t pht khng cn bn phi lm nhng iu sau y. Nu b tm ca bn thuc loi gng go, th bn c khi n dy. Tm bn s thay i phng hng nu bn ch c cu V li lc tt c hu tnh m khng phi chun b g thm. Thay v th, bn nn bt u chng hn Ti c c thn ngi thun li v chm dt nh sau: Ti s t gic ng v li lc cho tt c hu tnh. Bi th ti s thin qun v bi ging Nhng Giai on Trn Con ng Gic Ng. Ti cp iu ny trong my hm trc. Ni cch khc, bn s khi t qun t mc thn ngi kh c cho n 196

on ni v s pht b tm. Khi y tm thc bn s c chuyn ha. Nhng bc thnh trong qu kh cho chng ta nhng li dy khc nhau, hoc chi tit hoc vn tt, v cch no khi ng lc tu tp. C v cho rng nu chng ta khng th chuyn ha tm thc bng tin trnh t duy th ch cn c ln vi bi tng pht khi ng lc cng . Nhng chnh tm thc khi ng lc ch khng phi l ming. Bi th ta phi chuyn ha tm thc bng cch tm thm nhun ngha ca bi ging ang c tng. Nh vy, ch trong tm trng c bit thnh khn y, bn mi nn quy y. nhng hy cn thn, trong bi ging ny ti ang phi hp ba bn Lam-rim vi nhau, v bn khng nn ln ln, v mi bn c nghi thc chun b ring, php qun tng quy y v rung phc cng ring. By gi ngi ta c l ging nhng nghi chun b theo h phi phng Nam v n thun tin. Tuy nhin trong vic c tng hng ngy, th phi s dng bn Con ng Nhanh. Trc khi quy y, bn phi lm php qun quy y. Con ng Nhanh ni v s qun tng ny nh sau. Hy qun trc mt bn mt bo ta khng l c tm con s t nng . Nu qun ta y qu cao th tm bn s b tro c, qun n qu thp bn s b hn trm. Cch l tng l qun ta y ngang tm vi gia hai lng my bn. Trn php ta khng l y c nm ta nh: mt ta gia, bn ta bn bn ng ty nam bc. Ta trung ng hi cao hn ta bn hng. Hy qun tng ng o s chng ta l c Thch Ca Mu Ni ngi ta gia. Ngi t 197

nhin l bc Thy gc (bn s) ging Php cho bn. Chi tit ca s qun tng v Pht phi ph hp vi bn kinh bn va tng. Bn tng Ngi l bc thy t nhin ca mnh, v nh thy m bn pht trin c tt c qu chng, kt qu ca s tun theo con ng. Bc thy ca bn mang hnh dng c Thch Ca l Vua ca Gio l, sui ngun ca Php. Bn tay Ngi bt n a xc c ngha s hng phc Lc dc thin, con qu dc vng (thin ma). Tay tri Ngi cm bt kht thc ng nhiu th nc cam l khc nhau: cam l cha tr mi bnh tt biu trng s nh bi con qu nm un (m ma); cam l Bt t c ngha s nh bi thn cht (t ma Yama); cam l Tr cn bn v nhim c ngha l s nh bi con qu si m (phin no ma hay con ma v minh). Bn phi ngh iu ny c ngha c Pht dp c bn con qu y tng m hi Ngi, v gi y chng ta cng s nh bi c bn con qu trong chnh chng ta. trong tri tim Pht l Kim cng tr; y l thc th Tu. Ni tri tim Kim cng tr c mt ch hum mu xanh, y l thc th nh. Bn phi qun ba thc th y, thc th ny nm trong thc th kia. S qun tng ny lin h n mt in. Bn c th t hi: Nhiu ngi dy ti php tu Lam-rim. Vy ti nn qun v no hnh nh trung ng? Bn hy xem nh bc thy chnh ca mnh, v no gip ch nht cho dng tm thc bn. c Di lc ngi trn ta nh hn v pha tay mt ca Pht Thch Ca. Di lc c vy quanh bi nhng ta nh hn, trn ngi nhng bc thy thuc H phi Rng hay Nhng Hnh Vi Qung i Vi Qung i. c Vn Th ngi trn ta bn tri ca Pht. 198

Ngi cng c vy quanh bi nhng ta nh hn, trn ngi nhng bc thy thuc H phi Tri Kin Su Xa. Kim cng tr (Vajadhara) ngi trn ta pha sau c Pht; ngi c vy quanh bi nhng c bc thy thuc H phi Thc Hnh. Trn ta trc mt c Pht l ch ngi ca bn s bn trong hnh nh thng thng ca v y. Bn khng nn qun nhng khuyt tt ca ng, v d ng b m. Tay phi ng ang bt n thuyt php, tay tri ng c mt bnh ng cam l bt t dnh cho bui l qun nh cu trng th. Hai n quyt ny biu trng thy chnh l Pht, v thy c th dy Php trong khi nhp thin nh v Tnh Khng. Dng iu ging php cng khuyn khch cho ngi mn hc tp; dng iu ngi thin khuyn khch mn p dng nhng g hc vo thc hnh. c Tsongkapa v i c ni: Hai vic chnh ngn cn ngi may mn Khng thc hnh con ng gii thot L si m nh bi tm tr, V thn cht nh gc thn xc. Nhng chng ngi cho s tu tp Php l si m v n chinh phc tm tr, v thn cht v n chinh phc thn xc. i li chng, bc thy ca bn lm dng iu ging php m ch s nh bi si m. Bnh ban b th mng v nc cam l bt t m ch s nh bi thn cht. Cn nhiu im su xa khc ti c th cp l bn loi thn thng m bn c th thnh tu c nh tun phc bc thy, l an lc, tng trng, nh hng v phn n. 199

Bc thy c vy quanh bng nhng ngi m bn th gio v Php, bt u t ngi dy cho cc bn nh vn. Nu ai hi chng ta s lng bc thy ca mnh, ta khng th bit c v phi m bng chui trng ca ta. Nhng ta c th tr li nhanh chng nu c ai hi trong ti ta c bao nhiu tin. iu y chng t chng ta khng xem trng bc thy nh gc r ca con ng tu tp. Trong s qun tng ny, do thy no ca bn m cn sng th ngi trn nhng tm ta c; nhng thy no cht ngi trn ta sen v da mt trng (nguyt lun). Chng ta s dng t Nm b loi bc thy v nhng bc thy trong php qun ny ngi theo nm nhm. Nhng hnh nh khc ca rung cng c (phc in) - t thn h mng cho n thn h php - vy quanh nhng v thy ny. Nhng thn ny ng hoc ngi trn nhng ta ln nht nng ta nh. Theo truyn thng khu quyt ca tn s, th nhng v tri thin c xp ngi chung quanh nm b loi thy. y l theo thc hnh ca thy gio o Tsecholing Rinpoche. Nhng ch thin trong vng cng l ch thin thuc Mt in Du gi Ti cao. Nhng v ny c vy quanh bi nhng v thn Mt in Du gi (Yoga tantra). K tip l nhng v thn thuc mt in Chary (thin v Hnh - DG ) v cui cng l mt in Kriy (thin v Qun - DG ). Th l c bn vng trn ch thin ng tm im. Chuzang Lama Geshe Gyatso t bn loi ch thin bn hng: ch thin thuc mt in Du gi ti cao trc, thuc mt in Du gi bn phi c Pht trung ng, vn vn. Theo cch xp t ny, trong nhng bc ha 200

ca Chuzang v php qun rung phc, ngi ta ch thy c ch thin thuc mt in ti cao. Trong bt c trng hp no, nhng v tri thin cng u c vy quanh bi nhng c Pht trong ng ha thn ti thng. Ni bc nht trong nhm ny l mt ngn Pht thuc kip may mn hin ti, tm c Nh Lai (xem trang), ba mi lm v Pht Hng Danh Bu Sm, vn vn. ngha php hnh tr ny l nh sau. C v s Pht nhng chng ta c lin h mnh vi ch Pht trong hin kip ny. Chng ta c bit rng trong thi i gio ha Pht Thch Ca Mu Ni, th s cu nguyn vi by v Pht s rt linh ng. Ba mi lm v Pht trong Hng Danh Bu Sm c nng lc ln lm sch ti li v s ph gii (xem Ngy Th Su, trang). Ch Pht li vy quanh bng nhng v B tt, nh nm v php t k cn nht ca c Thch Ca Mu Ni: Vn Th, Kim cng th v.v (xem trang). H c hnh nhng v thn nam tnh. Cc v B tt c vy quanh bi nhng v c gic Pht nh 12 v Duyn gic. c gic li c vy quanh bng Thanh vn mi su trng lo A la hn (xem trang) vn vn. Tt c nhng v ny c hnh thy tu, hin by nhng c tnh ca tnh gii nh cm bnh bt, tch trng v kinh chp trn l bi. Thanh vn khc vi c gic ch nhc k ca h t nh cao. K thc, nhm ny hin tng ging nh tng ho ca ch Pht. Nhng v Thanh vn c vy quanh bi nhng nam thn (dakas) v n thn (dakins) nh Khandakapla v Prachandli. H c hnh 201

dng ging nh m t trong mt in Heruka. Nhng nam thn n thn c vy quanh bng nhng h php siu th, ct t l nhng cha t ca Php thuc ba phm vi ca c Mahkala su tay, Vaishravana v Kamayama C hai truyn thng khu quyt lin h bn v i vng thuc bn hng. Mt truyn thng t h trn ta chnh, truyn thng kia cho h ng trn gi my di ta chnh. L do nh sau. Truyn thng th nht xem h nh nhng hnh tng phi phm; truyn thng th hai xem h nh nhng ngi th tc. Tht sai lm khi vo hnh qun tng ny nhng hnh tng th tc khng ng k nh cc ma vng. C ln lama Tsechogling Rinpoche, mt thy gio o cho nhng v c Dalai Lamas, trng thy mt hnh phc in kiu y. Ngh s ha hnh ma vng trong s nhng thn h php. Rinpoche ch tay vo hnh y m bo, Chng th ha mt vin bo chu nh thay ch cho v ny! Qun tng nhng quyn kinh bng l bi trc mi hnh tng trong php qun quy y ny. Kinh sch t bn cht l chu bu ca Php s chng, di hnh thc nhng quyn kinh. l php c truyn li. Nhng quyn kinh c bc li trong la v c ng du mu sc s. Hy qun tng kinh sch y dy nhng Php cho bn bng cch ni ln nhng chn l cha ng trong . C nhiu bn khc nhau v cch qun quy y. Mt truyn thng trnh by tt c Ba ngi bu th nhp trong mt hnh duy nht l bc o s; nhng truyn thng khc th trnh by nhiu hnh ng trn nhng bc khc nhau theo hnh ngang. Tuy vy nhng m t trn y c mi iu cn thit n Ba ngi bu. Nhng iu 202

cn ch l, php qun tng ny khng phi l theo khng gian hai chiu nh nhn mt bc ha. Nhng hnh nh trong cng phi chc nch nh tng bng t st: l nhng hnh hi nh rng cu vng m bn cht l nh sng trong sut rc r. H ng y nguyn vn ton thn ta ra nh sng. Trong quyn S Truyn Tha Tng Lut ta tm thy ba hnh nh ca tng thn gic ng nh sau: Ging nh mt ngn la c dng hnh ngi. Ging nh ci g y c nhng ci li bng la rc r. Ging nh mt ci bnh cha bng vng rng t trn mt ngn n du. Nhng hnh ngi y ang tho lun php vi nhau. Qu th, c nhiu hot ng ang din ra: mt vi v ang n trong khi nhng v khc ang b i lm nhng cng vic khc. C nhng cuc n v i, ht nh cnh nhng vin chc triu nh ang tp np vo ra cc cng ca mt hong cung. Nhng hnh nh y - t Thch Ca Mu Ni cho n nhng i vng - nh ta ra nhng ha thn bng nh sng cu cc hu tnh, trong khi c nhng ha thn khc ang th nhp vo tr li bn thn. Mi l chn lng ca hnh y cng l mt ci Pht, vn vn. S qun tng nn thc hnh cng chi tit cng hay. Bn cng nn tng tng rng nhng hnh nh trong rung phc ny rt hi lng v bn. Nh Drubkang Geleg Gyatso ni, thng thng ta khng lm nhng vic m ch Pht B tt bo ta lm; ngc li ta lm nhng iu m cc ngi bo ta ng lm. Bi th cc ngi khng c dp no hi lng v chng ta c. Nhng hin ti, bn ang lm mt vi iu c th lm cc ngi hoan h. Gi s 203

c mt b m c mt a con lun lun h n; nu n tnh c c mt ln lm c mt iu tt, th b m vui mng hn bt c g. Chng ta cng th, vn thng xuyn lm iu quy. Nhng by gi chng ta li ang c qun tng v Lam-rim. iu y lm cho ng Gic ng v ch B tt hoan h hn bt c vic g khc. Ngang y, bn s tp hp tt c nhng l do v sao m bn quy y. Bn lm vic ny theo bi tng sau y ca Jampael Lhuendrub trong tc phm Trang Hong C Hng Nhng Ngi May Mn: T v th kip, con v tt c hu tnh, nhng ngi lm m ca con, ri vo no lun hi, v t rt lu xa n nay tri qua khng bit bao nhiu l thng kh trong sinh t ni chung v nht l trong ba a x ni ring. Ngay c gi y cng kh m hiu cho thu o tm mc su rng ca ni thng kh y. Nhng con nay c mt ci kh c l thn ngi thun li. Gio php tn qu ca Pht rt kh gp, m nay con c. Nu con khng t thnh Pht qu - gii thot trn vn khi ci lun hi- th con li phi chu ng di di nhng thng kh trong ci lun hi v nht l nhng ni kh trong ba ci thp xu. Nng lc che ch con khi a vo nhng kh y hon ton nm trong tay cc bc thy v ba ngi bu. Bi th, v li lc cho tt c hu tnh, nhng b m ca con trong nhiu i kip, con nguyn phi t thnh qu Pht. Bi th con xin quay v nng ta bc Thy v Ba ngi bu. Bn c tp hp tt c nhng nguyn nhn khin bn quy y th bn mi quy y mt cch chn chnh. Nhng nguyn nhn y l s s hi v lng tin. S hi l s nhng ni kh tng qut v nhng c bit ca sinh t. Lng tin l tin tng Tam Bo c th che ch cho 204

bn khi nhng thng kh y. V mun c s quy y c bit ca i tha, bn cn mt nguyn nhn na l lng thng xt nhng chng sinh ang qun qui trong bin kh y. Ti s cp ti ny - nguyn nhn ca s quy y - vi nhiu chi tit trong phn chnh ca bi ging. Bn qun tng mnh c vy quanh bi chng sinh trong c c cha m mnh. H cng ngi vi nhau v ang chu ng nhng ni kh kiu ca s ti sinh lun hi; tuy nhin bn c qun tng h nh nhng con ngi, ngha l c th hiu v din t bng ngn ng loi ngi. Bn hng dn cho h hc li quy y Tam Bo. Bn tng nh tt c hu tnh y ang cng bn quy y. Ngi ta bo rng khi bn c li quy y gm bn phn trong nhng bui l cng cng, bn phi c theo th t ngha l: Con xin quay v nng ta bc thy. Con xin quy v nng ta Pht. Con xin quay v nng ta Php. Con xin quay v nng ta Tng v.v Nhng khi bn quy y trong thi thin nh, bn phi lp li nhiu ln quy y mi phn ca cng thc bn phn y. Vy, khi bn lp li nhiu ln Con xin quy y bc thy, th bn tp trung ch vo nm b loi bc thy v lm php quy y trong khi nhn t ni cc v y th nc cam l tnh ha. Chng hn bn sp c mt chui li quy y bc o s. Trong nm mi ln tng c u tin, bn phi qun tng nc y ra sch nhng tnh cch phi php ni bn, trong na chui cn li bn qun nhng tnh cch ng php gia tng. Trong na phn tng u, bn qun tng nm th cam l mu cng vi nh sng nm mu sc 205

(trng xanh vng lc) t ni nhng bc thy bay xung. Cam l mu trng chim u th, thm nhp vo tm bn cng nh tm tt c hu tnh. Nc cam l y ty sch tt c nghip chng m bn v chng sanh tch ly t thi gian v th, nht l hnh vi lm hi n thn thy, khng vng li ch gio, lm thy khng an tm, ph bng thy, khng tin tng thy ni tm li l tt c nhng ti li bn tch ly lin h n thy mnh. Tt c nhng th y tun ra t thn th bn di dng mt lung khi en nh than, v bn cm thy nh mnh va c tnh ha. Phn th hai ca s tng c nh sau. Nhng vt thuc v Php bo ng c tng trng chnh l nhng c tnh ca thn khu bc thy, nhng c hnh dng nm loi cam l v nh sng mu. Ln ny cam l vng chim u th. Chng tun xung t nhng bc thy. Bn qun tng chnh bn v nhng hu tnh cng c tng th, tng cng c v nhng c tnh ca nn gio l c truyn trao v c thc chng. c bit l bn v nhng hu tnh y u nhn c s ban phc ca thn khu ca nhng bc thy. Bn lm ging nh lc bn c Con xin quay v nng ta Pht. Theo mt in th Pht c ngha l nhng v thn bo h thuc bn loi mt in (T duy, Hnh ng, Du giv Ti thng Du gi. DG), ch Pht thuc kinh tng l nhng hnh thc ng ha ti thng. Nhng th nc cam l tnh ha tun xung t c hai hng Pht (kinh tng v mt tng). Loi ti li ngi ta tch ly lin h n ch Pht l: ly mu t thn Pht cng vi ng lc xu, ph bnh phm cht ca hnh 206

tng Pht, cm c hnh tng, xem hnh tng Pht nh nhng hng ha mua bn, ph hy nhng biu tng ca gic ng (tc l cha thp), vn vn. Mt in hnh ca loi ti th nht (lm chy mu thn Pht) l Devadatta (em h ca Pht, c thi ganh t vi Ngi) x mt tng khng l xung ni Pht (xem Ngy Mi Hai, trang), lm cho Pht chy mu. Chng ta khng phm ti y, nhng phm nhng ti k sau . Khi bn xem xt hnh tng Pht tm li trong cng trnh lm tng, y l bn ph bnh phm cht ca tng Pht. C mt ln tu s Du gi cho Atsha xem mt tng Vn Th, v hi ngi pho tng c gi tr g khng, c ng mua vi gi mt ng vng m Rong Gargewa cho ng ta chng. Atsha tr li, Mt pho tng c Vn Th th khng bao gi xu. Nhng ngi ngh s ny qu ti. Ni cch khc nn ni v phm cht ca ngh nhn to tng, khng nn ch ra nhng li trn chnh bc tng. Cm c cc hnh tng v kinh doanh v tng tranh l mt cnh rt ph thng. Bn nn trnh iu y bng mi gi. Trong na phn th hai ca bi tng, ci phn bn tng c tnh ca mnh, hy tng tng Mi lc, Bn v y, Tm mn bt cng (ca Pht) di dng cam l ang trt xung. Cn li cng nh trc. Ri bn c: Con xin quay v nng ta Php. Nhng cam l tnh ha trt xung t nhng quyn kinh trong s qun tng ca bn. Cam l y chnh l Php m Pht chng. 207

Nhng ti li ta tch ly lin h n php l: t b chnh php vi diu, bn kinh in, khng knh kinh in. Hng li do s bn kinh sch, v.v Chng ta d phm nhng ti li y, v chng c nhng hu qu rt nghim trng. T b chnh php l ph bng i tha, a thch tiu tha; ph bng tiu tha khen i tha; em kinh in chi vi mt in; cao mt trong bn trng phi Pht gio Ty Tng m ch bai ba phi kia(Sakya, Gelug, Kagyu Nyingma), vn vn. Ni cch khc, ta t php bt c khi no ta a thch gio l ca trng phi mnh theo, ch bai nhng phi khc. Chng ta cng t b php khi ta dm chn ln kinh sch, vt b kinh sch, v.v Li c mt s ngi cn ngi ln kinh in. H tha h m tch ly nghip c khi lm nh th. T b php l mt c hnh rt nng, nh c ni trong kinh Tam mui vng. Nhng ti cp iu ny kh nhiu chi tit (xem Ngy Th Ba, trang) Mt c hnh khc cng cc k nguy him trong vic bn kinh in, v kinh in v kinh in nh nhng mn hng thng thng. Bn khng tn trng kinh in nu kinh trn nn nh khng c g bao bc, nu bn xa rng ri dng nhng tt rng dn nhng mu giy mu vo cc trang kinh (CT.- mt cch lm du ca ngi Ty Tng khi c sch), nu bn lim ngn tay lt nhng t kinh, hay vt trn kinh, Atsha khng th no chu ni nhng cnh tng y. Ngi quay sang ngi tu mt tng y m bo: tht sai lm bit bao! Ngi ta bo vic y kch ng n tn tm ca ngi kia i vi Atsha n ni ng ta xin th gio vi 208

ngi. Nhng ngi cm sch nh chng ta phi ht sc thn trng. V chng ta lun lun d phm vo nhng c hnh y. Nu bn s dng mt vt mua c bng tin bn kinh, th l bn hng li do s bn kinh sch. Vic ny cng c qu bo nng n. Dentoen Kyergangpa l mt hnh gi uyn thm v mt in Thnh Qun T Ti. C s th ch ca ngi mt hm thiu tin em bn b kinh Bt Nh Bt Thin Tng, v thnh ngi cng vi ba v tng khc n nh cng dng, ngh rng lm nh vy s ti li. ng ta dng tin bn kinh mua thc phm cng dng. m y Kyergangpa au nng, v trong khi nhp nh ngi thy mt ch A mu trng di chuyn rt nhanh trong c th ngi, lm ngi au n d di. Ngai khn vi nhng v thn bo h, v c Qun T Ti hin ra bo: ng v my ngi khc hng li do bn mt b kinh. Ti ny nng lm. Nh ng t nghip chng m hnh vi ny c qu bo ngay trong i hin ti. Nhng k khc ch c nc a a ngc m thi. By gi ng nn chp kinh Bt Nh Bch Thin Tng bng mc vng sm hi ti li, v phi dng qu bnh cng. Kyergangpa lm theo li dy, v cn bnh bin mt. Khi bn n phn qun tng tng thnh, bn tng tng rng Php, dit , o , vn vn, ang trt xung di dng cam l. K tip, bn lp li nhu ln cu: Con xin quay v nng ta Tng bo. Theo kinh in th tng bo gm nhng v Thanh vn, Duyn gic v B tt. Theo mt gio th Tng bo gm nhng v 209

nam thn (dkas), n thn (dkins) v nhng v h php. Nhng cam l tnh ha lun xung t nhng hnh nh ny. Nhng ti chng m bn tch ly lin h trc tip n Tng bo l: ph s ha hp ca tng chng, n trm phm vt cng cho tng, ch trch tng, v ph hoi mt s pht tm cng bnh l cho nhng v h php. Bn c th sm hi nhng ti li v nghip chng m bn vi phm lin h n Tng bo, nhng khng bao gi bn c th trnh khi hu qu ca nghip khi n chn mi. Hy nh cu chuyn v bc thy Supushpachandra. {Ch thch: Mc d bit trc s mt mng, b tt Supushpachandra vn i n trc mt vua Viradatta gieo rc Php Pht. Sau khi dn dt nhiu ngi n an vui, ngi b ng vua git cht trong mt cn ghen tc. V sau vua rt hi hn v hnh vi mnh v em thi hi ca v b tt th trong mt ngi thp. Nhng qu mun, khng c g c th lm cho v y sng li c.} Nhng ti phm i vi Tng bo cn nghim trng hn c ti phm Php bo hay Pht bo, v ti ny lin h n nhiu ngi. Chng ta phi ht sc cn thn; v chng ta t do xen ln trong Tng chng nn rt d phm vo ti ny. Ni mt cch cht ch th ngi ta ch c th gy ti ph ha hip tng vo thi Pht ti th m thi, cho nn ti ny khng th xy ra trong thi hin ti. Tuy nhin, c nhiu va chm xy ra gia on th tng chng, nn cng ging nh l mt s ph tng. 210

Thnh tng l nhng v trc ng chn khng; c th l ti gia c s hay nam n tu s. Bn chng phm phu (cha trc ng chn khng) nu s gi gii bn Bit gii thot (Pratimoksha) ni h c trong sch. Nhng d thnh phn ca on th l phm hay thnh, h c th chia lm hai nhm t nht bn ngi mt nhm, do mt bt ng quan im no m mt ngi ch xng gy ra s chia r. Mi ngi lin can trong vic chia r ny u cng dt tay nhau xung cc a x, ch khng ring ngi gy ti. Ngy xa c mt v tin s phi Kadampa tn l Saelshe gy s bt ha trong tng chng. V sau, khi ng ta cht, Geshe Dromtoenpa ni rng Saelshe t ngi cht sm hn ba nm, th ng ta cht nh mt ngi duy tr Ba Tng, nhng ng li cht qu tr. Drom ni: Tu vin Toepur ca ng ta tn hi ng. V theo truyn khu ca nhng bc thy Lam-rim, th Saelshe vn cn trong a ngc. Ni chn s ph tng c ni l thiu chy nhng ti li y: khng ai trong tng lai c th tu chng ti y d c nhp tht mi hai nm. Th hn hay tham i c th chia r tng chng thnh phe nhm trong nhng thnh phn c suy ngh theo chiu hng chng ta v chng n v mong cho phe mnh ng hn. Theo ti th y l nguyn nhn chnh gy chia r. Nu nhng thnh phn tng chng khng tin b, th khng gip g c cho ngi ta tng tin c kinh sch, tu tp, t duy; ch khoan ni chuyn gip cho ngi ta t thnh nhng nh chng m h c th dng t b nhng si m r rt. S t hi nht m vic ph tng c th gy ra l lm cho nn o php suy tn. Mt bn kinh ni: 211

Tng chng ha hp th an vui hnh phc v tm c s thoi mi trong i sng kh hnh. Li y cho ta bit rng vic chnh m nhng thnh phn tng chng phi lm, l sng ha hp. n trm phm vt cng cho tng l t hu ha ti sn ca tng, khng tr cho tng nhng th thu nhn danh tng chng m thu, mt thnh vin trong tng gi s dng mt vt dnh cho tp th dng, v.v Nhng v qun l cc tu vin d phm vo nhng iu ny nht. C nhng v c bn phn i din cho tng tip xc vi cc th ch thng quan tm in th ch nhiu hn nn c th bo th ch nh sau: Chng ti khng cn nhiu nh th ny. Ni nh th l mt hnh vi cp phm vt cng cho tng. D ch ly bt ca tng mt ci lt b cng l n trm t ming tng; y l ci nhn a vo a ngc V gin. Nhng hnh thc khc ca s bin th ca tng chng th c hu qu l ti sanh vo cc a ngc chung quanh. iu ny c cu chuyn v thnh tng Sangharakshita chng minh. Khi ving thm cc x rng tr v, ngi trng thy mt s chng sinh trong mt a ngc trn b bin. Nhng chng sinh ny c nhiu hnh th khc nhau: k th ging nh si dy thng, k ging nh nhng bnh t st, ging ci chi, ci chy, ci ct nh, bc tng, ng nc tt c u ang rn xit, pht ra nhng m thanh x lng. Tn gi v bch Pht v hi: Nhng chng sinh y lm g m chu nhng qu bo nh vy? c Pht dy: Nhng chng sinh hnh ging nh si dy thng v chi l nhng ngi vo thi Pht Ca Dip, gi li cho mnh m xi nhng si thng 212

v chi m ngi ta cng cho tng chng. Chng sinh ging nh ci bnh t st xa vn l mt c s ngoi h cho tng. Khi y ang sc thuc trong bnh t st, c mt v tng ni li nhn xt chm chc; ng ni nng p b ci siu thuc. y l nhng hu qu nhng hnh ng y. Chng sinh ging nh ci chy xa kia l mt t kheo; ng y ra lnh cho mt ch tiu vo phng mnh dng ci chy gi mt t ng cc. Ch tiu ang bn, tha rng lt na y s lm. T kheo ni sn bo, Nu ta m nm c ci chy ca ngi, ta s gi ngi ra, khng thm gi ng c g na ht. V li ni c khu y, v t kheo thc sanh vo a ngc vi hnh th nh ci chy. Nhng chng sinh ging nh bc tng v ct nh ngy xa l nhng k khc nh trong cha ni tng chng . Mt s h mi vo tay ri qut ln tng vch, ct tr trong cha. Chng sinh ging ci ng nc c eo lng rt nh. y l nhng hu qu nghip y lm. Lc cn l mt t kheo, y b i ch tng bng cch khng chia ngay thc phm cng vo ma h m li cho n ma ng mi chia. Nh vy, nu bn ly vt ca chng tng m khng xin php, d ch mt que ci i na, bn cng s ti sinh vo mt a ngc cch t. Ch trch chng tng ngha l dng li l gay gt tha m nhng thnh phn trong tng chng, nh nhic mng, vn vn, hoc trc mt hoc sau lng. C mt b la mn tn Mnavagaura tha m ch tng trong tng on ca Pht Ca Dip. V sau ng 213

ta ti sanh lm mt loi thy qui di bin. Cu chuyn k nh sau. x n ngy xa c nm trm k chi li qung li bt c, ra v.v trong sng Dandaka. Mt hm c mt thy qui li vo sng y (mt ph lu pha bc sng Hng). N c thn hnh khng l. Nm trm ngi chi khng th bt c n. H nh nhng ngi chn b, ct c, th git, v ngi i ng bt h. Hng trm ngi ph sc ko con qui vt ln b. N c mi tm u, ba mi bai con mt. Hng trm ngn ngi t hp xem. Trong s c lc s ngoi o v nhng ngi theo cc gio phi thi . c Pht, ng thy bit tt c lin i n ni tuyn thuyt v lut nhn qu. C nhng k nho bng bo: Ka l thnh gi C m, ngi t cho mnh vt ln tt c nhng cnh tm thng ca th tc. Vy m ng cng n chn ny! Nhng ngi tin Pht th ni: c Th Tn khng mng nhng chuyn ny, nhng Ngi mun nhn c hi dy Diu Php cho dn. Th l h dng ln mt php ta thnh c Pht an ta, vi chng ca ngi bao quanh. Ngi dng thn lc khin cho qui vt nh i trc ca n, v hiu c ting ngi. Ri Ngi ni vi n: Ngi l Mnavagaura, phi khng? N p, Vng con l Gaura. - C phi rng ngi chu s thun thc ca mt c nghip no v thn, li hay ? 214

Tha vng. - Ai dn ngi i sai ng? M ca con. - By gi m ca ngi ti sanh u? Lm sc sinh. - Sau khi cht, ngi s ti sanh vo u? Vo a ngc. Ni xong thy qui khi s ku khc. chng ca Pht rt i ngc nhin. Do s cu thnh ca chng tng, c Anada hi Pht qui vt y l ai m li hiu c ting ngi v nh i trc ca n. Khi y Pht bn k li cu chuyn sau: Ngy xa vo thi Pht Ca Dip, trong triu i vua Krkin, c vi ngi b la mn t x khc n thch mi ngi tranh bin. Mt ngi tn l Gaurashanti nh bi tt c nhng ngi khc trong cuc tranh lun, nn nh vua cho ng ta tc hiu v ch cho n ngn ni ni y cuc tranh lun din ra. Con trai ng ta c tc hung tn l Mnavagaura (b la mn tc hung). Ngi ny hc cc hc thut v cng tr thnh mt hc gi c th nh bi nhng ngi khc trong cuc tranh lun. n khi ngi cha cht, ngi m s ngi khc s ot gii v ch v nhng phn thng m ngi cha thng c trong cc tranh lun. B hi ngi con: Con c th nh bi mi ngi v ti tranh bin khng? Ngi con ni: Con c th nh bi tt c, ngoi tr nhng v thnh tng ca Pht Ca Dip. B m ni: 215

Con phi nh bi lun nhng ngi y. V knh m, anh ta i n tranh lun vi cc t Pht. Anh ta gp mt t kheo hi ngha mt bi k nhng anh khng tr li c. Anh pht sinh tnh tn i vi Tng bo v tr v nh. B m hi: Con c nh bi c nhng t kheo khng? Anh tr li: M i, nu y c ngi lm chng, th coi nh con thua ri. - Ny con, th th con hy hc kinh Pht. - Nhng kinh Pht ngi th tc khng c c. - Th th con xut gia lm t kheo; ri sau khi hc thnh ti, hy x gii hon tc. B m nn n khin cui cng anh phi xut gia th gii, v thnh mt t kheo tinh thng ba tng. M y li hi: Con c nh bi c nhng ngi thnh thin y khng? - Tha m con ch c truyn gio l; cn nhng v y khng nhng c gio l m cn c thc chng na. Con khng th nh bi h. Ny con, vy th bt c tranh lun ti g, con phi dng nhng li nhc m m mng h. Nhng ngi y rt s phm gii l quy, nn d con c ni g h cng s khng tr a. Mi ngi ng xem s tng l con thng cuc tranh lun. Gaura lm nh m dn. Khi tranh lun vi cc t kheo anh ta ni cu bo: ci u b! Lm sao ngi bit c ci g l Php ci g l phi Php. Y cng gi h l u nga, u lc , u la, u b tt, u kh, u s t, u cp, vn vn. Y dng mi tm kiu nhc m khc nhau mng cc t kheo. Do c hnh y, kt qu l y ti sanh lm mt loi thy qui c mi tm u. c Pht cng b nh vy. 216

Ch bai nhng tu s bnh thng cng khng nn. Chng hn ngi ta thng ni: Nhng ng thy tu sa a y, nhng nh ti ni, khng c g khc nhau gia mt chng gm bn phm tng v mt thnh chng. Ni nhng iu vi c Di Lc hay vi c Vn Th th cng khng g khc nhau. Chng ta thng i x nhng thnh phn tng chng ca mnh qu cc lc. Chng ta ni: Con quay v nng ta Tng bo, nhng chng ta li lm khc. Tn s ti thng dy, khi nhng t kheo ngi vi nhau trong cha, tt c h cn phi xem nhau l ni nng ta, l ngi Tng m mnh quy y. Nhng trong thc t h khng lm nh vy, tri li h soi mi li ca nhau; v trong bng h ngh rng, Ci ng kia, thy tu gi ngi hng gia kia, tht l cha keo kit. ng n, ngi ngi sau lng ng kia, l mt ngi hc m, nng tnh kinh khng, vn vn. H lun ngh n thi xu ny thi xu n ca tng ngi trong tng chng. Bn c th ngh rng khng ai hn mnh, nhng cng thc quy y Con xin v nng ta ni Tng l p dng cho tt c thp phng tng chng. C l bn phi t cng thc quy y ring cho mnh, nh: Con xin quay v nng ta tng, tr ng ny, ng kia Lama Koenchog Yaenlag ni: Mi khi gp bn lnh thnh chng, Th hy nh h l chn thin tr thc gip bn trn ng. Bi th, mi khi gp thnh phn phm tng hay thnh tng, bn phi u xem h nh ch quy y, nh nhng ngi gip bn t b mt ni nguy him. 217

Trong na phn th hai ca s qun tng, bn li tng tng nhng c tnh v Php ca bn tng thnh. Tng nc cam l ang trt xung; cam l y l su hnh ba la mt ca B tt; mi hai c thanh tnh ca Thanh vn v Duyn gic; ba mn hc ca tng thng; tr cn bn thy c tnh khng m nhng nam thn (dkas) v n thn (danknis) nm gi; bn loi thin hnh m nhng v H php thc hin vn vn. Tt c nhng th y c hnh dng ca cam l php thy. Khi bn tng cng thc quy y nhiu ln, bn qun tng cam l tnh ha ang tun xung theo ba ng: li dn nhp, on di v on cui. Phn dn nhp bn c nhiu ln cu Con xin quay v nng ta ni bc thy v qun dng cam l trt xung t c nm nhm ng lot. Trong on di, cam l ln lt trt xung t mi nhm trong nm nhm o s. Ri trong phn cui cng, cam l li trt xung t tt c nhng bc thy. Gi s bn ln chui c quy y, v mi bc mt chui, th tin trnh quy y s cn by chui mi xong. Bn lm y ht vi ba phn quy y kia ca cng thc quy y. Ch Pht gm nm nhm: ch thn thuc bn loi mt in, v ch Pht trong kinh in. Nm nhm php l php ca Thanh vn; Php ca c gic; Php ca i tha thuc kinh in thng thng; ba loi mt in Kriy (thin v Qun), Chary (thin v Hnh) Yoga (Du gi); mt in Ti thng Du gi. Nm nhm Tng l B tt; Thanh vn; c gic; nam thn v n thn; v h php. 218

Cng c tc l tng cu Con xin quy y o s, quy y ch thin thin, v quy y Tam Bo km theo s qun tng nhng cam l tnh ha ang trt xung. Tuy nhin nhng kinh sch ch dn ng khng ni r rng v ti ny. Chng ta c bit php qun nc cam l tnh ha l mt truyn thng mt in; cn s phng quang tnh ha l kinh in. Nc cam l tnh ha c th tun xung theo ba cch: hoc t trong mt ng y nh sng, hoc tun xung trn mt nhng hnh tr bng nh sng, hoc trong mt cn ma tm t. K tip, bn c cu sau y (trch t tc phm Trang Hong C Hng Nhng Ngi May Mn ca Jampael Lhuendrub): Cho n khi gic ng, con nguyn quy y Pht, Php v tng chng ti thng Do cng c con c c Nh b th, vn vn Xin hi hng thnh Pht qu li lc hu tnh. Trong phn u bn hy quy y, ri sau pht tm b vi li nguyn Do cng c con c c nh b th, vn vn Hy ngh trong lng bn, Do cng c cn bn m con c c nh thc hnh b th, gi gii, nhn nhc vn vn con xin t thnh Pht qu v li lc cho tt c hu tnh. Ti khng bn chi tit ny ti ny y, v sau s ni lm th no a vn ny vo trong tim bn (xem Ngy Mi Hai, trang). Quy y l ging 219

nh tr thnh thn dn ca mt ng vua; pht tm b l ging nh tr thu cho vua. n y, bn phi qun tng kt qu ca s pht tm b ca bn, v xem s qun tng y nh mt phn ca o l. Bn lm nh sau. T ng o s Thch Ca Mu Ni ni ln mt ha thn th hai ca ngi tan bin vo trong ngi bn. Bn tr thnh Thch Ca Mu Ni, ngha l thnh mt v Pht. T thn bn c v s Thch Ca Mu Ni ha ra v tan vo tt c hu tnh by gi cng thnh Pht c, trong t tnh ca h. Bn hy vui mng m ngh, Khi ti pht tm b , ti ngh mnh s dn dt tt c hu tnh dn qu v Pht. Nay ti t mc ch ri. S qun tng ny gi by nhng hu qu ca s pht b tm:gilm nh bn thnh cng m mn trong cc mt in (tantras) v hnh (mandalas). Thc hnh nhng php qun ny c nhng li lc tng ng, n cng cha ng nhng im then cht c tm thy trong nhng gio l nh Trt B Ni Dung Sinh T hay Tnh Ha Su Loi Hu Tnh v Ch Ca Chng. K tip, bn thin qun v Bn V Lng Tm. Hy ngh nh sau: Nhng ti khng thc s a tt c hu tnh n mt trng thi nh vy c, ti ch c th lm vic y trong qun tng. Vy l li ti u? Ti v ti yu nhng ngi thn v ght nhng ngi xa l. Ri bn ngh n nhng li ca Jampael Lhuendrub trong cun Trang Hong Yt Hu Nhng Ngi May Mn trong khi bn tng c:

220

Tht tt p xit bao, nu tt c hu tnh tr tm x, khng c thn s, thng ght. Mong sao h t n trng thi y! Ti s a h n trng thi y. Xin cc ng o s v ch thn ban phc cho con c kh nng lm vic ny. Tht tt p xit bao, nu tt c hu tnh c c hnh phc v ci nhn ca hnh phc. Mong sao h c c! Ti s lm cho h c c. Xin cc ng o s v ch thn ban phc cho con c kh nng lm vic ny. Tht tt p xit bao, nu tt c hu tnh khng bao gi ri khi phc lc c ti sinh th thng, c gii thot. Mong sao h c nh th! Con s lm cho h c nh th. Xin cc ng o s v ch thn ban phc cho con kh nng lm vic ny. Vi nhng li y bn m u tin trnh a vo tm bn bn Phm tr hay Bn V Lng Tm v x v lng, t, bi v h. Khng phi bn ch pht bn tm v lng nh trn, m li tng y cn cha ng bn v lng khc trong mi v lng. Khi bn ngh: Tht tt p xit bao, nu y l kht vng v lng. ngh Mong sao h c c! l s mong c v lng. Ngh rng Ti s lm cho h c c l v tha v lng. Cui cng, ngh Xin cc ng o s v ch thn ban phc cho con c c kh nng lm vic ny v s cu xin v lng. y l truyn thng gii thch khu quyt. ng hn, cu tt c hu tnh, vn tng lm m ti ch p dng cho s pht tm b . Nh th, cch lp ngn ny khng c dng trong bi tng trn v l do rng gio l v bn tm v 221

lng ny khng ct dng cho s pht b tm; thay v th, n ct lm tng trng kh nng pht b tm ca ta. Hy ni thm vi im v s pht trin tm x. Bn c th tng trng tm b ca bn nu ngh: Ti s thnh Pht qu a tt c hu tnh nh nhng tr con a tranh ci, n trng thi x b thn th. Hoc bn ngh: Ti s thnh Pht gii thot chng ta khi kh - t ni kh ca a ngc n nhng chng ngi vi t ngn che tu gic b . Mi cch trong ba cch trn pht trin tm x u cha ng ton th o l gm ba phm vi. Bn c th t hi: Vy ti sao phi pht tm b trc khi ta luyn tm trong Phm Vi Nh Ca o L? Nhng ngay c khi bn Phm vi nh v Trung bnh, bn cng nn theo cch luyn tp ny pht tm b ca bn, mc d c th l tm b ny cha r rt lm. Bn phi tn thn vic y ngay t u. y l vi v d. Nu bn mun ln nh o, trc ht bn phi c ci t tng mun ln y. Hoc khi bn ha hnh mt v thn, trc ht bn phi nh kch thc tm hnh bng cch v trn mt ci khung, vn vn. C hai loi tin trnh nhanh. Loi th nht l s t gic ng trong mt i bng cch tin nhanh vi c xe ba la mt (Pramityna, ba la mt tha). Loi th hai cn nhanh hn, l gic ng trong cuc i ngn ngi m mt ngi c c trong thi i suy i ny (ng trc c th). Loi th nht thnh tu l nh phng tin ba mt in h phm; loi th hai nh phng tin ca mt in ti thng tha trong bn mt in. 222

Cn mt cch gii thch khc na v hai loi tin trnh nhanh. Loi mt l t gic ng trong cuc i ngn ngi c c vo thi i suy i ny nh phng tin mt in ti thng. y l mt c im ca tt c bn trng phi mt tng Ty Tng - Sakya, Gelug, Nyingma v Kaagyu. Loi hai c xem nhanh hn, thnh tu c bng cch xem Mt in Ti thng Du gi theo khu quyt b truyn ca phi Gelug nh l huyt mch ca o l. Nu bn thc hnh phi hp nhng mt ch ca Guhyasamja, Heruca v Yamntaka, th bn c th t gic ng ch trong vng mi hai nm. Bt c trc trc g xy ra u do ngi tu hnh. Trc khi nhng h phi b mt ny pht trin - ngun gc t c Tsongkapa v i - c nhng ngi c th thc hnh nhng kh hnh ln lao, nh Milarepa, Gyalwa Goetsang, v.v, v h ch cn ba nm t gic ng. Li gii thich ny l khu truyn t v T tng Tagpupa, ngi lp lun rng nhiu bc thy phi Gelug trong qu kh nh Ensapa v mn , dng nh thnh Pht ngay trong mt i m khng cn phi n lc can trng nh th. H ch theo truyn thng Con ng Nhanh v vic lm sao quy y v pht tm b . H phi Li c Vn Th cc tnh Trung ng cng dng php qun rung phc tng t lm ch quy y, nh truyn thng ti va m t. H phi Phng Nam th khng th: truyn thng ny bn v mt cch qun phc in khc hn, lm ch quy y. Qu thc, y l mt truyn thng khu quyt b mt hon ton khc. Cch qun ca H phi Phng Nam nh sau. Bn qun trc mt bn c nhiu hoa sen mc ln t di t. Chng mc gia nhng 223

m my v cu vng rt p, nn ch thy c chp nh ca hoa sen. a hoa gia ln nht, trn c Thch Ca Mu Ni ang ngi. Bn phi l c Di Lc, bn tri Ngi l c Vn Th an ta nhng bc o s hoc h phi Hnh Vi Qung i hoc thuc h phi Tri Kin Su Xa. Nhng bc o s ny ngi thnh hai hng, v ny sau lng v kia, v u tin ngi sau lng dc Di Lc hoc c Vn Th. Hai hng o s un li thnh hnh xon c vy quanh c Thch Ca Mu Ni. Hai o s cui cng ca h phi ngi cnh nhau. Bn phi qun mi o s ngi trn mt hoa sen. Trc mt c Thch Ca Mu Ni, nhng hi thp hn mt cht, an ta cc bc thy ca bn - nhng bc thy t ni h bn thc s th gio. Bn khng cn qun tng h phi Nhng Thc Hnh Phng Hin (Consecrated Practices). Ch Pht ngi trong h khng trn cao gia nhng vng my v cu vng; sp thnh hnh ci qut xe ra pha tri v phi ca nhng bc o s. Di nhng c Pht an ta nhng v B tt, Thanh vn, c gic, di nhng v ny l thn H php. Di cc v thy chnh ca bn c ba hoa sen nhiu mu. Trn ci hoa gia, c thn Mahakala (i Hc) su tay ng trn mt nht lun (da mt tri). ng ta hin hnh Kurukellejnana, l cha t ca Php thuc Phm Vi Ln. Bn phi ng l Vaishravana ng trn mt a sen v nguyt lun. ng l cha t cc php thuc Phm Vi Trung Bnh. Bn tri ca Mahakala l Kamayama ng trn mt nht lun v hoa sen. ng l cha t ca Php thuc Phm Vi Nh. 224

L do xem nhng v y l cha t Php thuc ba phm vi l th ny. Hnh dng Kurukellejnana ca c Mahakala k thc l Qun T Ti, hin thn ca tm i bi ca tt c ch Pht khi ln di hnh thc mt v thn h php. ngha y mun ni, ngi ta s pht trin nhanh chng tm t v tm bi trong khi theo Phm Vi Ln nu ta nng ta vo v thn ny. Trong Phm Vi Trung Bnh, ngi ta phi thc hnh ct yu ba mn hc tng thng m nht l tng thng Gii. i vng Vaishravana ha trc Pht s bo h Lut tng v s tr Gii. Nu ngi ta nng ta v thn h php ny, th s pht trin c nhng phn y ca o l trong dng tm thc ca mnh. ng vua Php Yama (Dim Vng) biu trng tnh v thng ca mi ti sanh; ng cng phn loi cc hng ngi theo Lut nhn qu v theo ti phc ngi ta lm. Nu ta nng ta v thn h php ny, ta s d dng pht trin thc chng vo Phm Vi Nh - ngha l thc chng v v thng, nhn qu, vn vn. y l cch bn lin h vi nhng v thn h php, khi h dn dt bn qua nhng o l. C v lng iu b mt su xa v ci cch ca nhng bc thy, ch thin thin, vn vn, thc dc bn trn ng, a bn i nhanh n gic ng. c Vn Th ging dy nhng iu ny cho Tsongkapa, nhng y cha phi lc bn n. Nhng thn h php khc ng hai bn ba v cha t ca Ba Phm Vi ny. Ta sen ca ba ngi cao thp khc nhau, ta ca Mahkala cao nht. 225

Phng php vo trong tim bn s quy y v nhng s khc nhau nh trn. H phi c bit ny c thm mt on cu khn nh sau: Hi bc thy v ba ngi bu, con xin quay v ni nng ta v nh l cc ngi. Xin ban phc cho dng tm thc con. on ny cn c trn ch gio khu truyn ca Sakya Rinpoche v i.

PHN HAI NHNG NGHI THC CHUN B NGY TH NM Pabongka Dorje Chang cp vn tt cch lm th no khi ln nhng ng lc tt. Ngi trch dn li Long Th (Ngrjuna): Tht ngu ngc nu vt b hi thi Vo mt bnh cha bng vng ngc Nhng cn ngu hn na l phm ti Sau khi c sinh lm ngi. Bn ch nn lng nghe gio l ny sau khi khi ng lc thch ng theo ng cch. Php m bn sp c nghe l Php s a nhng ngi may mn n ngang hng ch Pht. Khi y Rinpoche nhc li nhng tiu ngi ging: Tiu chnh th t ca Lam-rim l: Trnh t theo nhng t phi c ging Nhng Ch Dn Thc Th. Tiu ny c hai tiu ph: mt l cch phng s bc thy. Trong php danh tr 226

c bit ny c su nghi l chun b cn theo. Ti ging su nghi l chun b theo mt bi ging ngn gn, ngha l Con ng Nhanh. Hm qua ti ni n ba nghi l u tin. Nghi l th t nh sau. 1.1.4. Khn cu rung phc. Nh c Tsongkapa v i c ni, khi tm ta rt chm lt, - ngha l hc m khng th nh, suy ngh m khng hiu ngha, thin qun m khng pht sinh c g trong dng tm thc - th chng ta nn nng ta vo nng lc ca rung phc. Chng ta b nn bi mt lp nghip chng su dy; ta lm vo tnh trng tuyt vng v khng nh c nhng danh t hc, qun st m khng hiu su ngha, thin nh m khng thc chng c iu g trong tm thc. Nhng nu ta khn cu phc in c bit ny, tch ly cng c, v thanh lc nghip chng, th chng ta s t n kt qu. c Tsongkapa v i hi c Vn Th nn theo phng php no mau pht sinh thc chng trong dng tm thc. Vn Th ni phi tp trung vo s phi hp ba iu: cn xin bc thy ca mnh; xem thy khng khc ch thin thin trong khi c gng tch ly cng c: v tip tc chnh yu l a ni tm nhng mc thin m mnh hnh tr. Vy s xy dng kho cng c v thanh lc chng ngi s lm thun thc dng tm thc bn. Bn s khng pht sinh thc chng nu bn c a vo ni tm nhng ti thin qun Lam-rim m khng cu khn s ban phc ca Phc in; d bn kin tr bao nhiu, bn cng chm tin mt cch thm hi. Nhng nu bn lm 227

thun thc dng tm thc, bn s pht sinh thc chng rt nhanh, khng kh nhc, v nhng li lm ca bn s chn rt nhanh (ngha l, th qu bo ngay hin ti - DG ch) nh l bn nn cho mu m chy ra ht. Nhng thin c ca bn cng chn rt nhanh v sn sng cho bn hng, nh tri chn trn cy n thi rng. c Tsongkapa v i nu gng cho chng ta vi s tch ly cng c v tnh ha bn thn ti Oelga Choelung bng cch l bi, dng cng madala v tr, vn vn. Sau ngi c mt linh kin v c Long Th v bn t ca v ny. Mt trong nhng t y Buddhaplita - ban phc cho Tsongkapa bng cch t trn u ngi mt quyn lun s bng Phn ng ca Buddhaplita nhan S Tm Cu Pht Qu. Ngy hm y Tsongkapa mun c lun s ny, v khi c n chng mi tm, ngi trin khai thc chng v tri kin v cu m phi Prsangikas ni. Ngi c lun ny nhiu ln trc y nhng r rng l ln ny dng tm thc ca ngi mi thun thc thc chng. C nhiu chuyn xy ra nh th trong i cc bc thnh qu kh. Je Kaelzang Taenzin l mt trong nhng bc thy tha k Php ny. Mt ngy kia khi sp n lng Hrunggpa Dagpe c kinh ti mt nh gia ch, Ngi xin Kaelzang Kaedrub mt quyn kinh em i, v c trao tuyn tp ca phi Kadammmpa trong c bi ca Kim cng da trn php luyn tm. Va khi c bi y ngi chn tht pht tm b trong dng thc. Hm sau, lc khn cu rung phc nghi l chun b, c n on gi nhng tn tc gi ca Lam-rim m u bng Hi nhng bc hin thnh, nhng ngi lun thng yu sn sc tt c hu tnh, ngi bng nghe mt cm gic nng bng ni trn. 228

Nh vy, khi dng tm thc chng ta thun thc, ta c th t nhin trin khai thc chng do mt hon cnh tm thng nht. Nh Dolpa Rinpoche ni: Nu bn cam m xy dng nhng kho cng c, thanh lc bn thn cho ht nhng nghip chng, v khn cu nhng bc thy v ch v thn linh, th bn s pht khi c nhng thc chng tng chng nh khng bao gi pht khi c d c n lc mt trm nm. Nh th y l cc php hu vi: chng khng phi lun lun c nh. V nhng bc thnh trong qu kh cho li ch gio khu truyn ny trong truyn thng: Bn ging nh mt ht ging khng c cht m khi bn khng xy dng kho cng c. Vy s tch ly cng c, s thanh lc bn thn. V cu khn phc in l nhng vic ct t. Nhng ngi trong cc tu vin ln khng ch c tranh bin sut bui: h cn tng kinh rt nhiu trong nhng cuc hi hp, thc tp, tranh lun, vn vn. Ngi ta phi xem trng nhng vic ny, v chng ct tch ly cng c v thanh lc nghip chng. Bn cu khn ai tch ly cng c v thanh lc bn thn? Bn cu khn Phc in. Php thin qun v rung phc bi th l chnh yu, nn n c ring mt tiu . Danh t phc in c ngha php qun ny l mt tha rung ph nhiu xy dng kho cng c ca bn. Ngi ta nh gi cao mt tha rung thng thng v n c cho ma gt tt; cn rung phc em li nng lc ln lao cho nhng s tch ly cng c, thanh lc bn thn, v cho s khn cu ca bn. Bi th bn phi xem trng phn qun 229

phc in ny. Mt tha rung thng thng ch sn xut mt t gi la. Rung cng c s sn xut hu qu ca v s nng lng t ci ht ging li ti. Rung t ch c th trng trt vo mt vi thi tit trong nm; cn rung cng c (phc in) th lun lun sn sng c trng bng nhng ht ging ca sc khe v h lc. Tht ng tic xit bao nu bn cho rung ny kh cn v khng gieo ht ging cng c no trong . Nh c Tsongkapa v i c ni: C kinh dy rng: Rung thnh linh ny - ngun sui ca tt c sc khe v hnh phc - lun lun sn sng gieo trng nhng ht ging sc khe v hnh phc vo mi thi tit v mi ma. Bi th bn hy cuc lt tha rung ny bng ci cy c tin. Tht ng tic xit bao nu ngi ta b trng tha rung ny, khng lm g vi n. V: Chng ta khng xem trng rung cng c, tha rung ti thng, nh chng ta xem trng nhng tha rung thng thng. Chng ta khng hnh x ng cch. Nu s cu khn rung cng c l chuyn ct t n th, th bn c th t hi, Ti phi khi s lm sao lm vic ny? bi th ti s gii thch tin trnh ny, khi u bng li gii thch trong tc phm Con ng Nhanh v rung cng c, v mi bn vn Lamrim ni mt cch khc nhau v nghi thc chun b. im ny cc bn c th t hi, Trc khi ti c th khi s qun rung cng c, ti phi gii tn php qun quy y. Lm sao 230

ti lm chuyn ny, v nhng sch ch dn khng ni r? Qu th c ba ch gio khc nhau v s gii tn php qun quy y, nhng ch dn ny khng c bn mt cch minh bch cho bn mt vi li thot. Nhng ch dn ny l: php qun quy y tr thnh nh sng vng ngh tan vo khong trng gia hai lng my ca bn; hoc bn tng tng php qun tr thnh mt s trng rng khng c trung tm; hoc ton th hnh tng qun quy y u thng h khng, v sau khi bn qun rung cng c di , bn ha nhp php qun quy y vo rung cng c cho nhng thc th tr gic i vo rung. Nhng ch dn ny c m h nh th bn phi th gio bng khu truyn. Bc u qun rung cng c l s thnh ha mt t. Bn c li sau y (trch t quyn Trang Hong Yt Hu Nhng Ngi May Mn): Xin cho mt t khp ni Khng cn si gai gc C bn cht ca ngc lu ly Nhng vn mm du. Bn ng c ngh tng rng tt c nhng g sau y din tip trong phm vi cn phng cht hp ca bn. Bn qun mt t rng bao la, nh th bn ang ng gia mt bnh nguyn bt ngt. Mt bng y phng l, hoc lm bng vng rng nm nhng hoa vn bng ngc lu ly, hoc lm bng ngc lu ly nm vng. Mt bng 231

ny rt mm mi khi chm ti n, v tr li hnh dng cng khi ht chm. Mt bng y s n l y phc lc. Ri rc y nhng cy bu, nhiu ging chim thn ang u trn cy ht ln diu php. C nhiu ao h vi y tri ct bng vng rng. Ton th bnh nguyn ny c vy quanh bng nhng ni ngc ng chu bu. Hy qun theo trong kinh ni v S Tri By Rung Thanh Tnh. Mt bnh nguyn ny tht hon ho v mi trng, khng b hng v nhng vt nt rng hay hm h. Khi y bn phi dng cng. Trong thc t bn ch c th cng by chn nc v thp mt cy hng, nhng nu trong thin nh bn qun tng ton th t tri y nhng phm vt cng dng nh ca B tt Ph Hin - bn s c cng c tng xng vi s dng cng y. Nh kinh Hoa Nghim ni: Phn ln vt cng ng l nhng tn lng ngha l nhng th bn cng dng l tn, lng, trng phan bo ci v.v bn cng nn cng thm hoa, hng, n, trm, thc phm v.v Chng hn, thc phm th phi c qun l c nhiu ho quang vy quanh. Nn c thn ch bin ha thnh nhiu cng hoc ch cng dng. Om nama bhagavate, vajra sara pramardane tathagtaya, arhate samyaksam buddhaya, tadyath, om vajre, vajre mah vajre, mah tejra vajre, mah vidya vajre mah bodhicita vaje, sarva bodhi mandopa samkramana vajre, varva karma varana vishodhana vajre svh

232

Ngi ta bo nu bn tng thn ch ny th mt s lng khng l phm vt dng cng s ma xung trn ch Pht - nhng ng Chin thng - v cc Php t ca ngi, mc d bn ch c th cng rt t vt phm c thc. Ri bn h triu nng lc ca chn l (trch t quyn Trang Hong Yt Hu ca Jampael Lhuendrub): Do s tht v Ba ngi bu, do nng lc ban phc ca tt c ch Pht B tt, cng vi nng lc ca s thanh tnh bt kh t ngh ca php gii, nguyn cho tt c vn php tr thnh chn nh. Khi bn c, nguyn cho tt c vn php tr thnh chn nh, s qun tng ca bn tr v chn nh - d bn qun tng ln hay nh n u. By gi n phn bn v tin trnh thc s qun rung phc. Theo bn kinh Con ng Nhanh, c hai cch qun rung phc. Mt cch theo nhng bi ging ngn gn; cch kia theo bn vn Cng Dng o s - mt ch gio k diu rt t tc phm Nhng Quyn Sch Thn Diu Ca Phi Gelugpas. Php hnh tr ny l php thin du gi (yoga) ca Gyelwa Ensapa va Choekyi Dorje, mt bc thnh gi v i khc. H t n s hp nht vi chn l ch trong mt i bng cch nng vo php qun dng hin, tu gic v thin nh, thc th ny lng vo bn trong thc th kia. im ny hy tng (tt t Trang Hong Yt Hu): Trong khng gian, i l m ch thn s dng, 233

c thy nh l phi hp ca phc lc v Tnh khng Gia nhng cng dng ca Ph Hin Nh nhng lp my trng trng ip ip. C cy c trang hong bng l hoa v tri. Trn nh cy c mt bo ta rc r nm mu; Trn bo ta mt a sen to ln Vi nhng vng nht nguyt, Trn an ta v thy gc ca ti Ngi ba ln t t vi ti. Ngi t bn cht vn l tt c ch Pht; Nhng mang dng v mt thy tu o vng Vi mt gng mt, hai bn tay V mt n ci ta rng. Bn tay phi ca thybn n thuyt php; Tay tri bt n nhp nh Trong khi cm mt bnh bt ng y cam l Ngi mc ba th Php y mu vng chi 234

u i m hc gi hin tr mu vng. Ni tim ngi l Thch Ca Mu Ni v Kim Cng Tr Di dng mt mt hai tay ang cm chung v kim cng chy Ngi cng ngi vi Dhatvoshvar; H thng htc va i lc va Khng thnh H mang trang sc qu gi v thin y la l. im ny, tm thc bn nm c tr tu ct ty v s bt kh phn gia i lc v Khng tnh; tr tu ny mang hnh dng ca h khng, i l m ch thy x dng. Trong khong khng y bn lm php qun rung phc. L do bn lm bc u tin ny l thy c vn php nh mt hp nht gia i lc v chn khng lin h n ngha ca thn ch evam (nh th) ri trong s thu hiu y, bn xut hin nh mt v tri. Nhng v trong thnh chng y c nhiu ngi cha c khai th vo mt php Ti thng Du gi, cho nn tht cha phi lc bn nhng chuyn y, v ti ch c th ni n chng ny m thi. D sao cc bn cng phi qun nhng cng ca c Ph Hin trn nhng lp my tri nh sng cun. gia mt t bu y c mt ci h sa trong c mt cy c ng, lm bng by th qu: r bng vng, thn bng bc, cnh bng lu ly, l bng thy tinh, hoa bng h phch, cnh hoa bng ngc bch. V tri bng kim cng. Tt c mi thnh phn ca cy y, v d r cy, u c s lng vng s by nhn ln nhiu ln. 235

Cy y lm tha man tt c c mun ca bn ng lc v ng nh bn mong. Ting xo xc ca l cy cng ni ln bn php n l v thng, v ng, kh v nit bn. Mt bo ta ng gia thn cy trn mt a hoa khng l, ta y c nng bi tm con s t c ngha nh sau. Ch i B tt ha hnh s t v php ta ny t s tn knh, v.v; v cng nh s t l cha t cc th vt trong rng, Pht l cha t ca tt c tri thn v ngoi o th gian. C tm con s t tng trng tm ca ci, v chng hp thnh bn i m ch Bn V y. Pha trn bo ta ny c mi mt ta sen. Ta cng cao th khong cch cng ln gia hai tng ta. Ta trn cht nh c bn cnh. Mt nht lun lm bng thy tinh qu gi an v trn gng sen. Mt nguyt lun lm bng thy tinh an v trong nht lun. Hai da trn ny ging nh hai mt da trng. Hoa sen biu trng s t b. N mc trong bn nh khng nhum mi bn. S t b cng th, khng b nhim bi nhng li lm ca sinh t. Mt tri lm chn ci cha chn, nn nht lun biu tng cho hu qu chn mi m B tm tuyt i (ngha l tr tu thy c Tnh khng, (xem Ngy Hai Mi Hai, trang) c c trong dng tm thc ca ta. nh sng trng ca mt trng lm du cn nng bc; vng nguyt lun tng trng cho b tm tng i (ngha l tm mong cu gic ng)- mt ci g bn cht trng bch, lm tiu tan cm gic hn th. Nhng ta sen bi th c lm bng ba thnh phn y biu trng rng nhng hnh ng y u l nhng bc Thy ca ba cn bn ca o l. Hoa sen cng 236

tng trng cho Phm Vi Nh V Trung Bnh, Nht lun, Nguyt lun tng trng cho Phm Vi Ln. K tip bn phi qun nhn vt chnh trn ta sen ny. Ai l nhn vt chnh trong Rung phc ca php Cng dng o s? Ngi th ni l Tsongkapa, ngi th cho l bn s ca hnh gi, ngi li gi v y l V Thy trong php Cng Dng o s. Nhng ngi c gi l Lama Lozang Tubwang Dorje Chang. Ngi c danh hiu Lama (thy) v l bn s ca bn; danh hiu Lozang v l Tsongkapa (php dnah ca ngi l Lozang Dragpa); Tubwang v l ng o s Thch Ca Mu Ni ca chng ta; v Dorje Chang v l Pht Kim cng tr (Vajradhara). Bi th ngi l c bn, nhng bn cng v ny khng ri nhau. y l nhn vt chnh trong php qun rung phc. iu ny c nghi l bn dng tm thc khc nhau. y l nhn vt chnh trong php qun rung phc. iu ny c ngha l bn dng tm thc khc nhau phi hp hay khng? Thc s khng phi vy, v lm sao ta c th nhp bn dng lm mt! C bn vn d l mt ngay t u. Chng ta c th ngh y l nhng dng tm thc khc nhau, nhng c nhng chng c trong kinh lun chng minh cho bn thy c bn ch l mt. Bn v l mt thc th duy nht. Nhng vi chng ta Kim cng tr mu xanh, cm kim cng chy v chung, mc y phc ca bo thn Pht; Thch Ca Mu Ni c u cao, i chn khng, mc y phc ca ng thn Pht. Th nn chng ta khng bao gi lin kt hai ngi vi nhau. iu y khng ng. c Pht hin by ng thn ti thng (thng ng thn) ca ngi mi khi ngi thuyt tng 237

Lut hay tng Kinh. Khi ngi dy tng Mt, th ngi hin by thn Kim cng tr. Li na, khi Ngi dy mt in Guhyasamja, ngi xut hin di dng Kim cng tr c ba u su tay. Khi ging mt in Huruka c bn mt mi hai tay vn vn. Ngi ha hin v s thn hnh ph hp vi kinh in hay mt in Ngi dy, nhng Ngi vn l Thch Ca Mu Ni. Nh vy Thch Ca v Kim cng tr tuy hai m mt, y khng phi l hai dng tm khc nhau. Khi Thch Ca Mu Ni khng cn mt t no trc tip na, th Ngi nhp Nit bn. Nhng ngay c v sau , Ngi vn xut hin nhiu ln n lm nhng hin gi v thnh gi, ging Php di nhng hnh thc y. Trong ln truyn gio u tin ti Ty Tng, Ngi ha lm Shntarakshita, Padmasambhava vn vn, ging Php. Trong ln truyn gio th hai trn t Ty Tng, Ngi ha thn lm nhiu hc gi hin tr dy Php: Atsha, Je Tsongkapa, vn vn. Nhng Je Lozang Dragpa t bn cht l mt vi Thch Ca Mu Ni. c Pht dy rng trong i v lai, Thch Ca Mu Ni - Kim cng tr s ha hnh lm nhng o s thi m nm th suy i thng th. (ch thch ca DG: ng trc c nm th suy i l: 1. Kip trc - thi i d u - ngha l vo cui mt thi kip, th mi s u xu, thng gi l thi hc m so vi thi kip gi l thi hong kim th ci g cng tt. 2. Kin trc, l ci thy hay quan nim d u, in o nh v thng cho l thng, kh cho l vui, v.v 238

3. Phin no trc, l nhiu tham sn si hn u u thi i. 4. Chng sinh trc, ngha l nhng g sanh ra vo thi mt php u nhum t nhiu s nh u ny nn khng th thng nh vo thi hong kim. 5. Mng trc l mng sng ngn ngi, ch trn di mt trm nm, khng th nh u thi kip.) Bn c th t hi, Vy ai l ha thn ca Thch Ca Kim cng tr, ngi c xem nh l ang lm vic cu ti? Bn khng cn phi tm u xa hn ngoi v thy ca bn. Mt in Shrikhasama ni: Tt c nhng v y u l hin thn ca nm v Pht thin H xut hin di nhiu hnh thc ha thn Cng nh nhiu tm nh khc nhau ca mt ngi. H vn hin thn ca cng mt ngun i lc. H cng cm thc mt ngun i lc y Nhng khoc nhiu hnh dng khc nhau. Bn c th hiu on trch ny theo nhiu cch. N c th p dng cho s tch ring v thn th trong giai on vin mn, hoc bn c th p dng n vo cch m bn nn th bc thy nh sau: Gi s mt v cng ng u (trong mt cuc l tu vin) mc d trang phc m en i mo en xut hin, ngi ta s la ln: y 239

l Hc Mo nhng y ch l v cng. Ri khi y i vo hu trng, khc mt n ca Dim vng m i ra, ngi ta s h: l Dim vng. Nhng k thc cng l mt v cng y, mc d trang phc v tn gi c khc nhau. Pht hay Kim cng tr cng vy, xut hin di dng Thch Ca Mu Ni. Je Tsongkapa, hoc bc thy ca chnh bn. Tt c nhng v ny ch l mt. Bn phi qun tng nhn vt chnh ca rung phc vi nim tin chc nh th. Vy nhn vt ny c danh hiu l Lama Lozang Tubwang Dorje Chang. Nhng ngi cn nhiu hn th na, Ngi, t bn cht, l tt c ch Pht. Bn phi tin chc rng bc thy l mt thc th cha ng tu gic ct yu ca tt c ch Pht hin thn trong mt hnh hi vt l duy nht. Ti s bn chi tit iu ny trong on ni v phng s mt bc thy. Nu khng hiu thu o nhng iu y, th nhng php qun ca bn v Du gi o s cng ch l mt m t duy m nht, d bn thin nh nhiu n u i na. Chng ta c thy cu sau y trong Nhng Giai on Ln Ca o L: Ta nn hiu nhng iu ni trn y l ch gio ni ting v thin php gi l o s Du gi. Nhng s khng n thua g nu ngi ta ch thin qun v mc y vi ln m thi. S tng c cp ba s t t ca bc thy. Theo truyn thng kinh tng, l: gii php, truyn th, v ging kinh. Trong truyn thng mt in, l cho nhng php qun nh chnh yu, bn mt in, v ch gio. Chng ta ni ba ln t t v ta nhn c ba th y t mt bc thy. 240

Bn ngoi, nhn vt chnh c hnh dng ca Pht Tsongkapa v i - mt tu s khoc y vng. Ci y c bit ny c mu hi , l mu tm y ngoi cng ngi mc. Tay phi ngi bt n thuyt php; tay tri ngi cm bnh bt y nc cam l trong khi bt n nhp nh. Ngn ci v ngn tr c hai tay u cm nhng cong sen xanh ang n trn vn, nhng cnh hoa ngang tm vai ngi. Gm tr tu dng trn a hoa bn phi ngi. u gm bc la. Mt quyn Bt nh Bt Thin Tng ngi trn a hoa bn tri ngi; quyn kinh ny t ni ln ni dung ca n. Bn cng c th tng tng quyn kinh y l quyn bn ang chuyn mn trong vic hc, qun tng v thin nh ca bn. Ba y ngi mc c mu vng hoe. C ba loi mu vng: vng ngh, vng hi , v . Nhng mu ny i vi ci khn qung ca ngi, y trn khng tay, v y di. Ngi i mo hc gi mu vng; ci mi nhn ca n dng ng. Tt ca nhng mu sc ny hm n nhiu chuyn, nhng s mt qu nhiu th gi nu bn lun v chng. Bn hy c nhng chi tit ny trong nhng bi ging v php Qun Mt Trm V Thn ci u Sut v php o s Du gi Hy qun Thch Ca ngi trong tim Tsongkapa, Kim cng tr ngi trong tim Thch Ca. trong tim Kim cng tr an ta thc th ca nh l m HM mu xanh. Nhng hnh nh ny khng phi l nhng thc th tch ri ngi bn cnh nhau, nh mt dy php kh. Thch ca c t trong tim Tsongkapa chng t rng bc thy bn ngoi ng nh c hnh dng mt thy tu, m bn trong chnh l Thch Ca Pht. V Kim cng tr ngi trong tim Thch Ca 241

chng t rng bc o s b mt l Kim cng tr. Chng ta ni ba thc th ngi trong tim ca nhau, nn bn c th tng rng ch c ba hnh nh trn y l . Tuy nhin, hai v u l nhng thc th dn thn hnh ng, cn Kim cng tr l thc th tr tu. Vy, cn phi t mt ch HUM mu xanh ni tim v y dng m ch y l mt thc thc th ca thin nh. Php qun ba thc th ny l mt trong nhng cha kha su xa nht ca mt in, nn ti khng dm bn y. Bi tng tip tc nh sau: (trch t Trang Hong Yt Hu): Thy ti c nhng tng qu v tng ph Ta ra hng ngn tia sng Mt ng cu vng ng sc bao ph ngi. Ngi ngi th hao sen; nm un thun tnh ca ngi L nm v Pht thin; T i ca ngi l bn b v; Gic quan, mch mu, bp tht v khp xng ngi Thc s l nhng B tt; nhng l chn long ni ngi L hm mt ngn Ha hn; Chn tay ngi - ch thn phn n. Nhng tia sng t thn th ngi l thn bo h cc phng. 242

Thch, Phm Thin v ch thin khc u ly di di chn ngi. Xung quanh ngi an ta Nhng bc thy ca ti, rt nhiu v thn h mng, Mandala ca h, ch thin ty tng th gi h, Ch Pht v B tt, Nam thn Dakas v nhng thn H php. Tt c ba ca (thn, khu, - DG) ca h u c du n kim cng. Nhng tia sng hnh li cu ta ra t nhng ch HUM ni h. em li nhng thc th tr tu t ch t nhin Bng tan ha vo nhau khng th phn bit, v ng li. Bc thy ngi kit gi, bn qun nm un ca ng (xem Ngy Hm Hai, trang) l nm Pht thin, v.v Pht thin ny rt t mt in gc ca mandala v thn ca Guhyasamja. Ti s bn vn tt v im ny. Ch gio ny ni chi tit trong Chui Hoa Kim Cng mt in bnh gii v Guhyasamja. Php thin hin ti ca chng ta ging nh madala thn ca c Guhyasamja ba mt su tay. Nu bn khng qun ni, th c qun theo hnh nh mt mt hai tay nh ni trong cc mt in Du gi. Sc un (biu tng) ca bc thy tri t nhc k (nh u nh cao) cho n chn tc ca ngi; un ny trong bn cht chnh l Pht T l gi na. Th un ca thy tri t ng tc xung n yt hu; un ny trong 243

bn cht chnh l c Pht A Di . Vn vn, (nh t trong mt in Guhyasamja) Nh th, nm un, biu trng ca nm Pht thin, ngi chng ln nhau. Mi nhc k ca ngi ngi di chm vo y ta sen ca v Pht thin ngi trn. Hy pht khi php qun ny t ni rn ca thn th bc thy - nh ci li ca mt thn cy. Bn i ca thy c biu trng bng bn b v m ly nm v Pht, tm B tt a tng (Kshitagarbha) vn vn - tng trng cho mch mu, bp tht khp xng cng nh su cn ca thy. Nhng mch mu v bp tht ca thy bn cht chnh l Di Lc, ang ngi trn nhc k ca thy. Ph Hin ngi trn tm khp xng chnh. Bi tng khng ni r nm b v Kim cng - Kim cng sc (Vajrap), v.v - nhng cng nh trong mandala thn ca Guhyasamja, h ang giao hp mt s B tt nam tnh ny. Bn vn ni nhng l chn lng ni ngi l hm mt ngn La hn. Nhng v La hn ny khng phi l Thanh vn hay Duyn gic, m l La hn i tha, ngha l nhng v Pht thnh. Qu th mi l chn lng ca nhn vt chnh ny l mt ci Pht. Hy tng tng trong ci ny, c v s Pht ang thc hnh mi hai hnh: v th ang hng ma, v th ang chuyn Php lun, vn vn. y l ngha cu tt c ci Pht hin ra trong mt thn Pht. (xem ngy Mi Hai, trang). Mt mt in v c Thnh Quan T Ti cho ta bit danh hiu tng ci Pht trong nhng l chn lng y, cng nh danh hiu c Nh Lai ng trong y. Bn phi p dng ch dn ny cho tt c hnh nh Pht. Phn nhiu vn bn 244

a ra s hai mi mt ngn, nhng con s tht s th khng nht nh. Hy qun mi v thn phn n trn mi on ca t chi ngi, v d nh thn Dim vng (Yamtaka) trn bn tay phi. By gi c nm v thn tri tim ca hnh trung ng. H c nh v tr nh sau. Ln nht l A Sc B (Akshobhy - Pht thin). Thch ca an ta trong tri tim ca v ny, Kim cng tr trong tri tim Thch Ca. N thn Mmak ngi trc mt A Sc b, trong dng giao hp vi ngi. Vn Th (mt trong tm v B tt) ngi sau lng A Sc b, mt hng v trc. Thn th ca nhn vt chnh tun ra nhng o ho quang, u mi ho quang c nhng ha thn nh ch thn bo h bn phng, vn vn. Qun tng nhng v ch thin v i nh Pham Vng, Thch ly di di chn ca nhn vt chnh. Mc d c th bn khng qun c tt c nhng hnh y mt cch r rt cho lm, song iu ct t l t n nim xc tn rng nm un ca bc thy bn, bn i, su gic quan, v.v ca ng thc s l nm Pht thin, bn b v, ch thn phn n, vn vn. Th y l cch bn qun tng hnh nh chnh yu. By gi hy ni n cch qun tng quyn thuc ca ng ta. Nhng lung nh sng tun t tim ca nhn vt chnh. Vi lung i v pha tay phi v ta rng ra - trn an ta nhng bc thy thuc H Phi Hnh Vi Qung i; nhng lung sng khc th i v pha tri v ta rng cho nhng v thy thuc H Phi Tri Kin Su Xa. Mt vi lung i v pha trc cho nhng ng thy 245

ch thn dy bn gio l; nhng lung khc i v pha sau - nhng v thy thuc H Phi Dng Hin ngi trn y, nhng hi cao hn nhng nhm khc. By gi, c nhiu im su sc ti c th ni v cch bn sp xp nhng v hnh gi thuc H Phi Dng Hin. Nhng v ni ting ca dng ny l Kim cng tr, Tilopa, Nropa, Dombhpa, Atsha, vn vn. Nhng, nh Drubkang Geleg Gyatso nu, nhng v thuc hai h phi kia truyn xung h phi Dng Hin t mt bc thy ny n bc thy khc khng cho truyn thng b thoi ha. Bi vy ta khng cn phi qun thm mt h phi na. Tri li Kardo Lozang Gomchung tuyn b rng H Php Dng Hin gm nhng thnh phn thuc cc dng di ca Guhyasamja, Heruka v Yamtaka. Je Ngagwang Jampa v Lama Yongdzin Rinpoche cho rng dng ny gm hai h phi chnh: Mi su Droplets ca phi Kamdampas v dng B mt ca Hong mo phi (Gelugpa). c tn s ti cho mt li ch gio su sc phi hp nhng cch gii thch khc nhau trn. By gi ti s trao li cho cc bn khng gi li mt iu g. Hy qun mt hng thng ng gm nhng nhn vt trong nhm ny - tr Kim cng tr trn ht - u c hnh dng c Vn Th, khi u vi chnh Vn Th, v xung dn cho n v thy ca bn. Bn phi hng dc ny l nhng bc thy ca mt in Guhyasamja v Yamtaka. Mi h phi trong hai h ny c hng dc ring. Bn tri ca c Vn Th l nhng h phi ca mt in Heruka v mt in Mi su Drops. Mi h phi ny cng c hng dc ring. Bn tri ca c Vn Th l nhng h phi ca mt in Heruka v mt in Mi su Drops. Mi h phi ny cng c hng dc ring. Je Sherab 246

Gyatso cng m t mt s sp xp tng t trong nhng trc tc ca ngi. C nhiu ch dn khc na, nhng mun bit thm chi tit bn phi tra cu Quyn sch ca Phi Kadampas, nhng tc phm ca Kachen Namkha Dorje v Cng Dng o s, nhng bi ging ghi m ca thy gio o Tsongkapa v php Cng dng o s, nhng tiu s ca nhng bc thy trong h phi theo php hnh tr ny, v nhng trc tc ni trn ca Sherab Gyatso. Cn c mt ch dn truyn khu rt c bit v cch lm th no sp xp nhng bc thy thuc trng phi Kadampas c v mi (xem Ngy Th Su, trang). Chng y cng cch qun tng cc bc thy. K tip, ta sen tng th nht c bn cnh. Hy t ba mi hai v thn thuc Kim cng b ca A Sc b thuc nhm Guhyasamja trn cnh hoa mt trc; mi ba thn thuc mt b Yamntaka ng trn cnh hoa bn phi ca Guhyasamja; 62 thn thuc mt b Heruka (theo bn ca Luipa) trn cnh hoa bn tri). Chn v thn ca mt b Hevajra (theo bn Kplin) ng trn cnh hoa pha sau. Theo mt truyn thng khc, bn qun Guhyasamja - cha ca mt b - ng trn cnh hoa bn phi ca nhn vt chnh. Ch thn huc Heruka - m ca mt b - ng bn tri nhn vt chnh. Ch thn thuc Yamntaka - mt in c tt c im then cht ca hai mt in cha v m - ng trn cnh hoa gia trc mt nhn vt chnh. 247

Trong bt c trng hp no, bn cng phi qun ton th madala ( hnh) ca mi mt b cng vi ch thn trong hnh. Nu iu ny qu sc bn, th hy qun ch thn chnh yu v ton b quyn thuc m khng cn qun madala ca h. Nu chuyn ny bn cng khng th lm, th hy qun ch thn chnh yu m thi. tng th hai phi di, hy qun ch thn khc thuc php Ti thng Du gi, vi thn Klachakra mt trc. Ch thn ca mt in Du gi tng th ba. Ch thn thuc mt in hnh ng (Charya) ng tng th t. Ch thn thuc mt in Kriy (thin v Qun - DG) tng th nm. Trn tng th su, chng ta c ch Pht di dng ng thn th thng. Tng th by l nhng B tt, th tm Duyn gic, th chn Thanh Vn. Th mi l nhng nam thn n thn. V tng th mi mt, hay qun ch thn h php. Nhng chng t biu tng cho thn khu gic ng c th nhn thy trn ba im ca thn th cc hnh tng trong rung phc; mt ch O mu trng bn cht ca kim cng thn v Pht T l gi na, nm nh u cc v y; mt ch H mu biu tng kim cng ng v Pht A Di nm yt hu; v mt ch HUM mu xanh biu tng Kim cng v Pht A Sc b nm tim. Mc d bi tng khng ni r, chng ta c bit phi c ch SV mu vng nm rn: y l bn thn bn thn c Pht Bo sanh; v mt ch HA mu lc phi nm h b ca mi hnh tng: l bn thn Pht Amoghasiddha hay Bt khng thnh tu. Ba Kim cng trn ch c bit ch Pht mi c. Bi th, bn phi xem tt c rung phc cht u l ch Pht - c n nhng v Thanh vn, Duyn gic, vn vn y cng u l nhng hnh nh ch Pht 248

ha thn. V bn cng phi hiu rng tt c khng tr mt v no, u l nhng ha thn ca bc thy ca bn. Chng ta cn phi pht trin ba thi i vi rung phc: tnh r rt ca nhng hnh tng hin ra p vo mt, chng ta xem tt c nh l c tht, v tin tng rng tht k diu cng dng cc v y. Sau khi qun tng nh vy xong, bn hy triu thnh nhng thc th tr tu y. K thc cc v y khng cn phi hiu thnh, h hin ra trc mt bn khi bn qun tng. Mt kinh ni: Ch Pht s hin ra trc mt bt c ai c ht sc qun tng ngi. Trong khi tranh lun chng ta thng nghe li c quyt rng khng mt ch no m tr Pht khng soi n. Chng ta phi s dng tt nhng li c quyt y. Chng ta c th sn sng so snh iu ny vi mt nhn xt ca mt tng: i vi nhng thc th t n phc lc ca s hp nht, th thn gic ng v gic ng tr thnh mt thc th duy nht. Ch trong mt st na, nht thit tr ca Pht. i khp phm vi ca mi ci kh tri Bt k ni u m tr Pht soi n Th u cng c thn ca Pht. Ngha l: ni no Nht thit tr ca Pht lan n th thn gic ng ca Pht cng lan n. Chng ta ch cn c qun tng ch thn trong rung phc, th ch thn s hin ra ngay trc mt ta. 249

Nhng ta khng trng thy c cc ngi ch v nghip ca chng ta v nhng chng ngi pht sinh t y. iu ny c chng minh bng nhng cu chuyn v cch Asanga (V Trc) thy c c Di Lc, hay cch Chandragomin thy c Qun T Ti. Vy, ch Pht B tt hin ra trc chng ta mt cch khng cn dng cng n lc, cng nh bng trng hin r trong nhng ci chu gia tri. Ngay khi ta va qun tng, l ch Pht n vi ta, c iu l ta trng thy c cc ngi. Cng tng t nh ta khng trng thy rng v phi nhn sng trong nhng h su v nhng ni khut no. Nhng ty theo thi bn c xem nh cc ngi ch thn hin n vi bn hay khng m bn c cng c hay khng. Bi th, khng nhng bn phi triu thnh khi s nhng v y - ch nng ta ca bn - khng n, m bn cn triu thnh n nh s qun tng ca bn. Khi y bn c nh sau (trch t Trang Hong Yt Hu): Hi ch v che ch mi hu tnh, Hng phc Ma vng v quyn thuc ca ma, Ngi bit mi s v bit mt cch ton ho Hi ch Pht Th tn v ty tng ca ngi Xin hy n y. Ja hm bam hoh: Cc ngi tr nn bt kh phn vi nhng b tt. 250

Khi bn tng nhng li trn, hy ngh: Ch v trong rung phc u c nhng c tr tu, t bi v nng lc. Bi th, nh trong chuyn v Madadhabhadr, tt c cc ngi u ang hin n trong mt m din hnh bt tn v k o. ng lc y, nh sng ta ra t tim cc v trong rung phc. nh sng ny; soi thng n tim ch Pht mi phng, v t mi v Pht tun ra nhng phc in trn vn. Tt c nhng phc in ny ha tan thnh mt rung phc duy nht ng trn hnh nh bn qun lc u. Rung ny li ta ra nhiu lot y ny li tan vo trong mi v trong rung phc ca bn. Bn qun tng rng mi thnh phn trong phc in ca bn gi y t bn cht th hin hon ton ch quy y ca bn. Nu chng ta lm php qun ny, th v sau ta s khng ni nhng li bnh phm gi tr v rung phc; y cng l mt im tt cho tng lai khi chng ta thc s du hnh trn o l v hng nhng qu ca o l. Cng nn thm rng, y l mt truyn thng mt tng, nn khi ta hp dn nhng thc th tr tu th h n, v h c s gn b vi nhng thc th dn thn thc hnh; v khi y ta lm cho h hoan h vi nhng s cng dng ca ta. K n ta lm l tm ra cho nhng v y. Rung phc th khng d u v ti li, nghip chng, bi t, vn vn, nhng ngi xa ni: Php thn l v cu; nhng phng s ngi v t lng knh ngng ca con. Ni cch khc, ta lm l tm Pht l tnh ha bn thn ta khi cc nghip chng, v.v 251

C nhiu cch qun ci nh tm nhng v php c bit ny lin h n Mt in Ti thng Du gi, nn theo y th nh tm c bn ca ln v nhng mt tin trang hong lng ly nh cc cung in trung tm mt madala mt tng. Ci nh ch c mt tng, mi c chng bng bn tr lm bng nhng vt qu bu. Trong ta nh th trn c trang tr bng mt tn lng y ngc trai. Gia nh c mt ci ao tm. y ao bng lu ly c tri mt lp vn vng rng, phn di nh cao nh mt ci mu ra. Nhng chi tit trang tr khc ging nh thng t trong cc mt in ca php Ti thng Du gi. C bc tm dnh cho tt c nhng thnh vin trong rung phc; t ba pha c nhng li dn n nhng bc tm y, mi li i c bn bc cp. Mt bc tng thp lm bng ngc bu vy quanh ta nh; trong tng c mt l hng nm ngc cha nhng y phc s c ci b ca ch v trong rung phc. Hy qun nhng y phc mi m bn dng cng cho rung phc, bn cha nc tm, v.v Nu bn c dng c cho nghi l tm ra, th hy dng ci bnh bt biu trng cho ao tm. mt t nc t ci bnh qun nh ca bn vo trong ct. Gch hai ng ngang trn tm gng l ca bn bng nc ly trong bnh, dng lng chim cng thng trang tr bnh m v; xong lm hai ng thng ng lp thnh chn vung. Ly thm nc trong bnh m v nhng ci chm: mt chm vung trung tm, v mi phng trong bn phng chm mt chm, cha trng nhng bn gc. Ci bn k hnh vung y tiu biu cho nh tm; nm chm l ng b Pht thin. Kt tip hy tng: y l nh tm thm tho 252

Nn bng thy tinh trong sng Ct nh sng p tuyt trn Lm bng th chu ngc Trang tr vi tng lng ngc trai. Ngay sau khi Pht ra i Ch thin tm ra thn ngi; Nay con cng dng nc ch thin tm ra thn cc ng Thin Th. Om sarva thatgata abhishekata samaya shriye h hm. Thn ngi sinh t mi triu c hnh tuyt ho Li ngi lm tha mn hi vng ca v lng hu tnh ngi thy bit tt c ng nh tht: Con xin tm ra thn y ca Thch Ca - Kim cng tr. Om sarva thatgata abhishekata samaya shriye h hm. Con tm ra thn th ca h phi Hnh ng Qung i Con tm ra thn th ca h phi Hnh ng Dng hin Con tm ra thn th nhng bc thy trong h phi con theo. 253

Om sarva thatgata abhishekata samaya shriye h hm. Con tm ra thn ch Pht, nhng bc o s ca chng con, Con tm ra thn ca Thnh Php, ng che ch cho chng con, Con tm ra thn ca Tng, nhng v cu cnh ca chng con. Con tm ra thn ca Ba Ngi Bu, ni nng ta ca chng con. Om sarva thatgata abhishekata samaya shriye h hm. Lc mi khi s c on trn, bn hy qun rung phc bay xung nh tm, hoc qun cc ngi ang s dng cc bc cp i n nh tm, ng thi bn c cu ch trn, v qun ba n thn hu h mi v trong rung phc. Mt n thn ra trn ca thn Pht, mt thoa du, v mt em dng y phc mi. Trong khi h tm ra, bn tng tng n thn u tin ly nc t ni ao ln thnh vin ca rung phc m b hu; tm ca phc in pht sanh i lc trong khi iu ny xy ra. Sau khi tm, thn th cc ngi c lau kh vi bi k v ch sau y: Con lau nhng thn th cc ngi vi th vi v song Sch s v thm nhun hng chn lc. Om hm trm hrh h kya vishodhanaye svh. Php ny ph hp vi nghi l si tnh c truyn. Lot n thn th hai lau kh ch v trong rung phc ti nm im trn thn th 254

h: trn, yt hu, tim, v hai vai - v nc trn thn cc ngi u li trn nhng im ny. Cc ngi khng cn lau t u xung chn nh chng ta khi tm. K n xc du thm. Hy c: Con xc du thn th sng chi ca Mu Ni - Sng chi nh vng rng kho luyn Vi nhng th hng chn lc M hng t th gii c c hin dng. Nc thm c mu vng rng, mi v cng d chu, v tuyt i khng ly nhy. Ri bn tng tng hng lot n thn th ba dng y phuc mi. c: Do lng tin kin c ca con, Con xin dng thin y - mm, nh, Mng - cho ngi, ngi thnh tu Thn kim cng bt hoi. Xin cho con cng c thn kim cng. Mi nhn vt trong rung phc nhn y phc thch ng y ca thn an lc, hoc ca thn phn n. Hy tng tng Dromtoenpa nhn mt tm y xanh trong lt lng chn, v mt ci nt lng qun su vng quanh eo lng ngi. Lm vic ny l mt im tt. 255

Ri cc n thn dng phc in nhng th trang hong thch hp. c: Tt c ch Pht u c trang sc mt cch t nhin. Bng nhng tng qu v v p, Cc ngi khng cn trang sc khc, Nhng con vn dng ln ngc ng p nht tt c hu tnh s c Ci thn tng qu nh ngi. Khi y cc v trong rung phc tr ln li ch ngi ca h; trong khi bn c: V ch Pht thng xt tt c chng sinh v con, Nn con xin ngi hy lu li Bng thn lc Bao lu con cn dng ca cng dng. Nhng y phc c m cc v rung phc b trong l hng bc tng trc khi xung nh tm, by gi tr thnh nh sng mu trng tan gia lng my bn. Hoc bn cng c th tng tng i din ca su loi ti sanh tin n xin chia nhng phn di vt y. C su ng nc chy t ni ao tm, a nc tm n su ci. Hy tng tng nc y ty tr ht au kh ca cc hu tnh. 256

V hy qun tng nc y bin thnh phm vt cung cp cho nhu cu ca mi ngi. Ri qun nh tm, vn vn tan vo h khng. 1.1.5. Dng li cu nguyn by phn v mt madala th gii Nhng php hnh cha mi im then cht tch ly cng c v thanh lc bn thn. Geshe Dolpa ni: Nu bn can m xy dng nhng su tp cng c, thanh lc nhng nghip chng, v cu khn cc bc o s v ch thn, th bn s pht trin c nhng thc chng tng khng bao gi chng c d c tu mt trm nm; nh th y l v cc php hu vi: chng khng c nh. Mt ngy kia bn s chng c. Ngha l, iu ct yu l xy dng kho cng c. Nhng thc hnh php cu nguyn gm by thnh phn v dng cng Madala th gii l then cht ca tin trnh xy dng ny. Nhng thc hnh ny tht thit yu cho ton th s tu tp ca bn. Mt s ngi xem nh nhng thc hnh ny v ngh, N ch dnh cho nhng ngi khng th thc hnh nhng c hnh ln lao, hoc y ch l mt thc hnh dn nhp, n khng cn thit cho nhng thc hnh chnh yu. Nhng khng phi vy; trong kinh gio ca nh mt tng khng c cch no tt hn thanh lc bn thn hn l xy dng kho cng c v tnh tr nghip chng bng cch lm s cu nguyn gm by thnh phn trc rung phc v thng, tc l bc thy ca ta, ch Pht v ch B tt. Trong mt tng, s cu nguyn gm by thnh phn cn quan trng hn na. Bn hng mt in bn v by thnh phn ny mt cch y ; v 257

chng ta c bit trong c nhng giai on pht sinh ca mt in Ti thng Du gi, hnh gi cng phi tch ly cng c v thanh lc chng ngi bng cch lm s cu nguyn gm by thnh phn trc rung phc, ngha l nh l, cng dng v.v c Tsongkapa v i - hin thn ca c Vn Th - thc hnh tch ly cng c v tnh ha bn thn ti Oelga, v kt qu ngi trin khai c tu gic v nhng kinh nghim thc chng, phi thng. y l mt in hnh ca s ng o nhanh chng khi dng tm thc ca hnh gi thun thc. Ngay c ch b tt mi a v cng tu hnh ct yu l tch ly cng c v tnh ha bn thn. B tt s a ha ra hng trm thn hnh i n hng trm ci Pht cng dng. V b tt t a th mi hai tr ln cng ha nhiu thn hn na, lm nhiu s cng dng hn na cho n khi thnh Pht qu. Bi th, hin nhin l chng ta cng phi lm nh cc ngi. {Kabje Paongka Rinpoche bn thm chi tit v im ny.} Vy, s thc hnh gm by thnh phn l iu cn ch yu cho vic tch ly cng c v thanh lc bn thn, trong kinh tng cng nh mt tng. Nhng li lm ca bn s chn nh mt ung nht sn sng v ra, nhng thin c ca bn s nh tri chn sn sng hi. Ch Thnh trong qu kh dy: Bn ging nh ht ging kh cn nu khng tch ly cng c. Ngha l trong khi bn tip tc a vo ni tm nhng mc thin qun Lam-rim, th ng thi bn vn phi t n lc tch ly cng c v tnh ha bn thn nh php cu nguyn gm by thnh phn. Ngi ta bo, bn s 258

khng c ci g c nu bn ch hnh tr nhng phn no bn cho l c l. Ti c th m t danh t by thnh phn nh sau: gi s mt ci xe c cu to bng by phn, th n s khng chy c v n thiu mt phn. Cng vy, nu mt trong by thnh phn (ca s cu nguyn) m thiu i, th s tch ly cng c v thanh lc nghip chng s bt thnh. By gi ti s ni v by thnh phn y. a- Thnh phn th nht: KNH L C ba cch knh l: thn sp ly, tn thn bng li, v tm l. c bi sau y (rt t tc phm Bi Tng V Nhng Hnh Vi Cao Qu): Ch Pht trong ba thi, nhng ng S t trong nhn loi Cc ngi c mt khp mi phng th gii Con xin knh l tng v mt Bng thn li thanh tnh ca con. Vi s cu nguyn mnh lit ny Con ly di trc tt c cc ng Chin thng. Con tng tng con c nhiu thn th Nh s lng ct bi trong v tr. 259

Theo nhng gio l c ghi chp, mi thn m bn ha ra phi c v s u. iu ny coi b bt tin qu. Bn ch cn tng tng ra tt c nhng thn m bn c sinh ra t v th n nay nhng di hnh dng loi ngi - l . Bi tng tip theo: Trn mi ht bi c v s lng Pht Nhiu bng s bi th gii; v ch Pht y An ta gia chng hi B tt. Cng vy con tin rng Tt c ch Pht y khp php gii. Cu ny c ngha mi c Pht hin hu c th ngi trn mt ht bi nh li ti. Gi s mt trm ngi cng nhn mt ht la: ht la y xm chim nhn thc ca mt trm ngi. Tr cn bn ca ch Pht cng th, c th vo mt vi trn duy nht. Sc thn mt v Pht cng c thy trn bt c vi trn no m cn bn tr ca Pht y chiu n. y l mt c ca s hp nht (gia Sc v Khng hay vt v tm; hoc gia i lc vi tnh khng. DG ch), v chnh v tm ca ch Pht v nhng lung khi lc ca cc ngi lun lun i lin nhau. Bi cu nguyn tip tc: Con ca tng nhng c tnh ca tt c ch Pht Bng mt bin v tn nhng li ca, 260

Bng mt i dng m thanh vi diu. xng tn cc ng Thin th. D a ln mt ngn tay t du knh phc in cng gi l thn l bi.. c mt dc di nhng cch khc nhau l bi bng thn. Chm t chi v u bn xung t gi l kiu ly na chng. Cn ly trn vn l t thn th nm di trn mt t. Cch l bi ny c cp u tin trong Kinh ni: Mun l ly, hy t ton thn xung t nh cy , ging nh ng t Manibhadra lm. Nhng li lc ca s l bi nh sau. Kinh Phn loi Nghip ni n mi li ch nh c thn th p, ln da sng chi, v.v Nhng kinh khc ni hnh gi s c cng c tr thnh mt ng vua chuyn lun cho mi vi trn trn mt t m thn th bn bao ph (c ngha bao nhiu vi trn l by nhiu vua). Kiu ly na chng c bn trong cc mt in; l cch m bc hin tr Nropa ly. Purchog Ngagwang Jampa ni: Nu bn tin tng vo nhng li lc ca s l bi, th bn s c sao tay chn v thn th ca mnh di thm. Trc khi ly, bn chp hai tay vo nhau. Ngoi o lc s c tc l p hai lng tay vo nhau, nhng chng ta (ngi Ty Tng-DG) khng theo tc y: chng ta t nhng ngn ci vo bn trong hai bn tay p li vi nhau cho trong hai lng tay khng b trng rng. Khi y hnh th hai bn tay ta ging nh mt vin ngc c.

261

Sau bn t hai tay p vo nhau y ln nh u: iu ny em li kh nng t c tng nhc k (nh u nh cao, mt trong tng ho ca Pht. DG). Ri hy a hai tay xung khong gia hai lng my. iu ny em li kh nng c c tng urna (bch ho) ca Pht. Sau t tay ni yt hu c kh nng t ng gic ng c ting ni su mi m thanh du dng. Ri t tay ni tim bn cu kh nng c c gic ng. Tt c nhng tc ng ny va tch tp cng c li va tnh ha bn thn, lm sch nghip chng v thn, li, . Ngi ta bo nu bn p hai bn tay khi ly xung hay khi ng ln, th trong kip ti sinh bn s c mng cong nh mng nga. Bi th hy t st nhng ngn vo nhau m chng nm thng trn mt t. ng c nm bn tay li. Nhng ng tc ny s gip bn c c mt trong nhng tng ho ca Pht l gia cc ngn tay chn c mt mng li mng bng nh sng. Hy t hai bn tay v trn bn trn mt t. Hy , ci cch bn ln khi nn nh c quan h n s kin bn vt ln khi sinh t mau hay chm; bi th bn phi ng ln cho nhanh nh mt con chn. Li na, nu bn c th ti sanh lm mt loi i bng bng - loi b st chng hn. Bi th ng b cm d nm ngh mt mt lt trn nn nh. Nu bn khng ng thng ngi ln gia hai ln l ly, m c ci lng hi cong m ly xung, th bn c th ti sanh lm mt loi vt vi hai chn sau khng ng thng c. Vy bn hy thng lng ln. Khng nn ly tht nhanh c nhiu ly; hy ly mi ly mt cch thch ng. Je Rinpoche khuyn chng ta khng nn c tch ly mt s lng khng l nhng ci ly, nh 262

tnh cho c mt trm ngn l trong nghi thc chun b chng hn. Thay v th hy k phm cht ca s l bi. Mt vi ngi c th tuyn b, Ti sp lm mt k nhp tht chun b, {Ch thch: l mt k nhp tht trc khi hc php hay trc khi lm mt l nhp tht quan trng khc.} v lm vn tt khi h l bi. iu ny rt sai. Bn phi tch ly cng c v thanh lc nghip chng ngay cho n khi bn t gic ng. Nhng ngi s hc nh chng ta cn phi n lc tinh tin tch ly cng c v thanh lc bn thn sut c i. Hai chuyn y cn quan trng hn thin nh rt nhiu: bn s khng thnh t c ci g c nu bn tuyn b: Ti lm xong vic nhp tht chun b ri sau c t t thoi mi. Nu nhng s l bi ca bn l xy dng kho cng c v thanh lc nghip chng, th bn khng cn lo ngi nu bn cha ly s mt trm ngn ln. C cu chuyn sau y chng minh. C bn ngi cng nhp tht. Mt ngi cha tng xong mt s lng ln bi k quy y, v ba ngi kia hi anh ta tng c bao nhiu ln. Anh hi li, Cc bn ch nhm n s lng m thi hay sao? Mt cch l tng l bn phi lm nhiu l ly ng cch; nhng thng bn ch m s nhng l bi ca mnh khoe khoang. Bn c th lm l lun lun trong khi th hnh phn s hng ngy. Khi ang i trn ng m bn tnh c trng thy nhng biu tng v thn khu gic ng chng hn, bn nn chp tay li. l mt hnh thc cung knh. Ngi ta bo, nu bn thc s bit 263

cch tu tp, th bn c th bin mi c ng ca thn th bn thnh ra Php. b. Thnh phn th hai: CNG DNG Tc phm Bi Tng V Nhng Hnh Vi Cao Qu tip: Con xin dng ln ch Pht Nhng a hoa thm v trng hoa chn lc Ting xp xa chm nhau, Nc thm tuyt ho, bo ci p nht, Nhng n du v trm hng thng hng Con xin dng ln ch Pht Nhng tm y qu gi, hng bt thm nht Tng n cao nh ni Tu diMt trng by nhng phm vt ti thng. Tt c vt cng dng v song ny Con qun tng dng ln ch Pht. Dng ln tt c ch Pht s knh l ny ca con Phm vt cng dng ny do nng lc Ca tn tm con vo nhng hnh vi cao c. 264

Chng ta ngh tht ng h thn xit bao nu ta mt tha rung ph nhiu c nm khng trng trt; nhng iu y khng c g ng tic. Trm ngn ln ng tic hn na nu chng ta khng tch ly cng c i vi rung phc. Mc d bt c thin cn no ta tch ly cng c s khng ng vi php nu khng km theo t nht l mt lng mong mi c c ti sanh tt; song i vi rung phc th khng th; nu bn tch ly cng c bng cch l bi cng dng rung phc th cng c y chc chn s l nhn t bn thnh qu Pht - mc d c th l (khi l ly) bn khng c ngay c mt mong cu ti sanh tt p. Ngay c khi bn dng cng Pht vi nhng ng c xu, hnh vi cng dng y cng vn gp phn vo gic ng ca bn v sau. Kt qu c bit m bn c c y l do nng lc ca phc in.. mt v d: trong mt tha rung ph nhiu, th d bn canh tc qua loa s si bn cng chc chn c nhiu kt qu tt p. Trong nhng cu trn, nc thm ni y l th nc do nu nhiu hng liu khc nhau, nh hng trm, v.v Nhng a hoa tuyt ho vn vn c th khng l nhng ca dng cng ti thng, nhng cu mt s trng by ti thng l m ch tt c nhng cng ni trn. Hng phi cng mt loi l trm chng hn. Hng bt l bt trm, v.v n m ch tng ng bt hng. Tng n hng bt cn c cch gii thch khc.. n y c th l mt bc vi cha nhng bt trm y, c treo vo cc bo ci (tn lng) v ta ra hng thm mi khi gi thi. Bi tng v Nhng Hnh Vi Cao Qu ni n by loi phm vt l hoa thm, vn vn. 265

Nhng phm vt ti thng l nhng th th thng nht tot ra t ch Pht v ch B tt do cc ngi sn xut bng tm b v s cu nguyn. Mc d chng ta khng th dng nhng th y, c nhng vt ta c th dng. Kinh do Sgaramati thnh vn ni n hai th cng dng: h tr chnh php v pht tm mong cu v thng b . Kinh Sen Trng Ca Tm i Bi ni n mt s dng cng th ba l p dng nhng g hc vo thc hnh. Nhng bc thy ca chng ta dy ta lm mt loi dng cng th t, y l lm cho thin cn ca ta bin thnh nhng phm vt dng cng. S cng dng ti thng h tr chnh php l k t hnh vi gn gi nhng gio l c truyn tha v thc chng cho n hnh vi nh nht nh ch thuc mt m duy nht trong mt bi ch. p dng nhng g hc vo thc hnh ngha l thc hnh ngha bt c g ta hc hay thuc. Ta nn theo gng geshe Chaen Ndgawa c tng Lut m nm b tm da th ng ang lt ngi (xem trang). Ngi ta bo nu bn c ch xem thin vn l s mi khi s thc hnh php tu, th ta c th cht trc khi y. Ngay c vic thc hnh nhng g bn bit v chuyn qut nh cng l mt s cng dng bng s thc hnh ca bn. Nhng ngi uyn thm c th khng nn lm g ngoi ra p dng ngha s hc ca h vo thc hnh; nh Butoen Rinpoche ni: H mun th thng v lm nhc ngi khc; H hnh ng la bp, x dng ngn ng xu xa; Ni th v ngha, chc gin ngi khc: 266

Kiu tranh lun y a h xung a ngc. Ngha l ngi ta khng nn lm nh vy. V s lm cho thin cn ca ta bin thnh nhng phm vt dng cng; bn tng tng nhng c hnh m bn c c nh s hc, vn vn, thnh ra nhng phm vt bng vt cht dng hin - nh trong cu trch dn ny: Gia mt i dng m nc trong nh gii hnh dng hin mt h nc phng lng ca s hc V trong o S Du Gi chng ta tm thy Trong mt ci h cho mong c, y l nhng vt hin dng ca con, va thc cht va tng tng y l s dng hin nhng cng c cn bn ca bn, c tng tng thnh mt lc vin. Pht tm mong cu v thng b ngha l pht b tm v dng hin vic y cho ch Pht B tt lm cho cc ngi hoan b. Bn iu trn l th cng dng ti thng m ta c th lm. Khng th c vt cng dng no tt hn th. Nhng ngi xut gia th gii trong chng ta trc ht phi cng dng nhng iu ta thc hnh; khi y d th d gp lc ngho kh ta cng khng nn dng cc t mng sng. Ngay d cho c tin, ngi xut gia cng ch nn n lc nhiu nht vo vic cng dng bng vic tu hnh ca mnh. Drolungpa ni trong tc phm Nhng Giai on Ca Gio L: C mi loi cng dng thnh tu; Tng, thp, ci c thc, ci tng tng 267

Nhng vic ch thn ta lm, Nhng vic ngi khc lm gim cho ta, Vic phng s ca ta, v s v si ca ta. Vy ngi bo ta cng nn lm nhng s cng dng nh th. im ny, bn dng mt madala th gii. Li c Vn Th khc vi Lam-rim trong hai tc phm Con ng Nhanh v Con ng D. Theo hai bn sau ny, bn dng cng phm vt ca bn trc, ri mi hin dng madala th gii. Theo bn Li c Vn Th th ta nn dng hin madala th gii trc, vic ny sau php cng dng bc thy, v.v Mandala Tng ng l kyil kor (vng quanh trung tm). Kyil hay trung tm m ch tinh ty; kor hay quay vng trn: m ch s trch rt ra. Vy danh t mandala c ngha l rt ra ci ct ty. iu ny c ngha ln lao. Madala thng c hnh trn. Nhng hnh dng ca n nn ph hp vi khuynh hng nghip ca bn; bi th madala bnh vung hay tng t cng c. Mt vi ngi bo, S dng cng bn ngoi khng quan trng bng thin nh bn trong. Nhng theo mt tng chng ta thy tc phm ca M Minh (Ashvaghosha) nhan Nm Mi Bi Tng V Bc Thy ni: Chp tay thnh knh 268

Dng ln bc thy, o s ca ngi Nhng mandalas v hoa. Mt hm Dromtoenpa n thm n s v i Gampopa. V ny ang dng tt c thi gi nhp nh, b ph madala ca ng bm y bi d. Drom hi ti sao ng khng dng cng madala. Gampopa p ng ang ni qun, khng c thi gi qun madala. Drom qu trch: ng ni ci g? Atsha l mt thin gi vt hn ng xa chng, th m ngi dng cng madala mi ngy ba ln. Sau , Gampopa t nhiu n lc vo vic dng cng madala v nh vy trin khai thc chng. Nu bn giu, bn nn c mt b su madala lm bng vng bc ng vn vn; nu khng th slate sn mi, hay g cng c. Tsongkapa dng mt madala bng trong lc ngi nhp tht Oelga, Nhng ni dung ca madala c th l chu bu, ng cc, v dc phm. Hoc si ct v.v cng c. Nu bn giu, bn s tch ly nhiu cng c nu cng nhng g tt nht. y madala cng ln cng tt nhng nh nht cng phi bng ci bt n ca bn. Bn phi dng cng madala t nht mi nm mt ln, hay mi thng mt ln. Git mt git nc thm trn tng u ngn tay bn, ri hoc t ngn tay ci vo trung tm (trn nh ca ci y madala), v di chuyn nhng ngn tay quanh vnh madala, hoc t nhng ngn tay gia m di chuyn ngn ci quanh vnh. Dng hin madala nh sau: Cm ci madala trong tay tri bn, vi t ng cc trong lng tay. Ch xt y ba ln bng cnh tay phi 269

theo chiu kim ng h, tng tng bn ang lau sch ti li v nghip chng. Ri ch xt ba ln theo chiu ngc li, tng tng th mng, thn ng nghip ca bn c tnh ha. Ri c nhng bi dng madala ni tm, di v ngn, (xem trang) Sau y l nhng cch khc nhau lm y madala theo truyn thng. Bn ly pha ng ca y madala lm cnh i din vi rung phc - nhng thc th bn dng cng - hoc lm cnh i din vi bn. Khi lm madala hin dng, th phng ng l cnh madalla i din vi rung phc; khi lm mt madala xin cu iu g, th phng ng l cnh i din vi bn. y ta nn p dng quy c th hai, v bn ang xin cu rung phc ban phc cho mnh. Theo truyn thng ca Sakya Drogoen Choepag th madala c ba mi by t tng trng cho: ni Tu Di (1), bn i lc (4); tm tiu lc a (8); ni bu (1); b c (1); ma mng khng cn cy cy (1); by bu du hiu ca vua chuyn lun (xe bu, vv) (7); bnh bu (1); tm n thn (8); thn mt tri (1); mt trng (1); lng (1); trng phan chin thng (1). Tsongkapa theo truyn thng hai mi ba t. Khc vi madala hai mi lm t l khng c hai t sau y: y madala bng vng v dy ni Thit vi. S by ra Ni Tu di v bn i lc trong mandala l theo Th Thn (Vasubandhu) trong tc phm Kho tng Siu vt. Hy tham kho quyn ny bit thm chi tit v trng by ca madala. Cc bin v Ni Tu Di c vy quanh bng mt vng ni st. trung tm 270

l ni Tu di lm bng bn bu vt. Mt pha ng mu trng, nam xanh, ty , bc vng chi. Tng tng c rt nhiu ni bu v.v trn mi i lc. Nhng ni bu, cy c l ti nguyn ca mi i lc c bit y. B c c lm bng chu bu, phn tiu n ton bng vng rng. Ma gt khng cn cy cy gm mt th la khng c v tru, gt bui sng th chiu mc li, gt bui chiu th sng mc li. Trong madala hai mi lm t, bn khng lm nhng t ring cho bn th ny (ni bu, b bu, la bu-DG) v chng ta bao hm trong s hin dng bn i lc. By biu tng bu ca vng quyn c ni trong cu th: Lm bng vng ly t bin Jmbuna By bu ny (thm bnh bu) bnh bng trong h khng, xm chim bn phng tm hng gia cc i lc v ni Tu di. T tm thn n thn n ca sc p, v.v - thuc v madala 37 t ni trn, mc d chnh nhng n thn th ng trn nhng chic xe xung quanh ni Tu di (trong s qun tng). Nhng trong madala 25 t th bn khng lm mt t no biu trng cho cc n thn y, v bn dng hin mt t biu trong ni tu di. T biu trng mt tri v pha tri Tu di sn, t mt trng bn phi, lng bu pha sau, trng phan trc, hng v pha bn y l im tt lnh. Bn cng c th t mt tri pha ty, mt trng pha ng, lng bu pha bc, trng phan pha nam. y cng l im lnh.

271

Hy dng hin nhng ca ci ca ch thin v nhn loi trong khi lm mt t chnh gia. ng qun madala ln hn thc t, nhng qun bn i lc, cc ci tri vn vn, cch no chng cng khng nh bt. V gio o Tsechogling cho mt v d b ch trong khi ngi Tsehilhuenpo: bn c th thy ton th gng mt mt ngi trong mt ci bt nc ni ln trn chn tr. N cng ging nh thy mt gng mt nh trong mt ci gng li, hay nhn mt ngn ni qua mt l kim. Bn phi tun t qun cho n lc thy c hng t v tr trong ba giai on - mi ln nhn s qun ca bn ln gp ngn ln. Ni cch khc, bt u vi mt nhm ngn th gii, ri mt ngn nhm ngn th gii, ri ngn ln ca nhng nhm sau ny. Theo ti, cu Con dng madala ny, ri y nc thm l cu m Sadprarudita (xem ngy th by, trang). C hai bn khc nhau: mt bn ni: Tt c c qun tng cho ci Pht cn bn kia l Tt c c qun i vo mt ci Pht Cho ngha l php qun c thc hin cho nhng v Pht trong rung phc. Nhng c th by nu cng cc ngi cai th gii bt tnh gm ni Tu di cng bn i lc. Nh vy i vo mt ci Pht c ngha l nhng th ny ch bt tnh trong mt sc na u tin ca s qun tng m thi; st na k tip tt c chng u c chuyn ha vo mt mi trng thanh tnh. Hai cch qun ny mi th u c ch li lc tng ng ca n.

272

Dagpo Rinpoche ni trong tc phm Thi Ca v Mandala: Phm Thin, Thch gip ngi tr gii Ngha l, bn nn qun tng cc v y ang gip bn lm madala dng hin, nu bn l nhng tng ni tr gii. Nu bn cha th gii, th cng phi nh mt t kheo gip bn. Nhng ni Tu di v bn i lc c hnh thnh do cng nghip ca hu tnh, bi th bn khng cn s gip ca Phm Thin, Thch, v.v lm madala dng hin: ton th th gii h gm ni Tu di v bn i lc l y bo ca phn ring bn trong cng nghip y. Hy qun mt t th gii h gm ni Tu di v bn i lc trong mi h, nu bn lm c s qun tng y. Nu khng, ch cn qun mt th gii h l . Nu bn dng cng madala mt cch thch ng, th cng li ch ging nh thc s dng bn chu lc a v ni Tu di, v.v Nh khi vua A Dc cn l mt cu b trong tin kip, ng t bi t v bt kht thc ca Pht T B Thi, m tng tng bi y l vng rng. Tuy vy ng nhn c s li lc cng nh dng cng vng tht, v hu qu l v sau ng c ti sanh lm vua A Dc, v xy mi triu bo thp trong mt ngy. Vy khng g tt hn l dng cng mt madala v tr tch ly cng c - iu y hon tt s tch tp ca bn, iu y thc thun tin v l mt vic lm thng thng, vn vn. Bi th, qu l mt vt thit ct s hu, ci y bt bng ng thau hnh trn ny! Cui l dng madala, bn nghing ci y v pha bn hoc pha ngoi, khi trt nhng g cha trong y vo li trong ti vi ng chng. Nu bn cn ban thm phc, th hy trt chng v pha 273

mnh; nu mun trnh n nhng s can thip, th hy hng ra khi mnh trt. Hy ct lm s qun tng cho ng cch hn l lm tht nhiu l dng hin madala. Khi bn mun c mt s lng nhiu v bt c g, ch cn lm phn dng hin thuc nghi thc chun b ny nhiu ln l c. Hy tng cu: Con cho n ngy gic ng, con xin quay v nng ta Pht, Php v thnh chng; on lm s dng hin gm by t: mt t cho ni Tu di, bn t cho bn i lc, mt t cho mt tri, mt cho mt trng. T kheo ni Lakshm c nhng linh kin v Thnh Qun T Ti sau khi dng cng mt s lng madala. c Tsongkapa chuyn cn lm nhng l dng madala trong khi Oelga Choelung, v kt qu l ngi trin khai chnh kin. Bi th, ai cng nn n lc thc hnh php mn ny. PHN HAI NHNG NGHI THC CHUN B NGY TH SU Bc thy Chandragomin ni: Khi mt con voi c b li cun n mt t c v l kh trn mt ming ging Th n c th cha n g c M rt xung ging su. 274

Ham mun dc lc i Cng ging y nh vy. Ni cch khc, khi mt con voi i n b mp ca mt mm cheo leo v n tham n c mc trn b, n c th nho xung vc thm. Cng vy, khi chng ta ch tham luyn hnh phc ci i ny m thi, th chng ta phm th bt thin hnh, v cui cng, khi ta rt xung vc thm l nhng a x thp km, th tht rt kh c ngy that khi. Bi vy ta phi hon tt hy vng vnh cu ca ta. Khng c cch g tt hn lm vic y ngoi ra i theo mt cch chnh xc nhng giai on ca con ng n gic ng. Chng ta phi khi ng lc cho ng bng ngh nh sau: Ti s t thnh Pht qu v tt c hu tnh. Bi th ti s nghe ging v Lam-rim, v thc hnh theo . {Khi y Kyabje Pabongka duyt li nhng tiu m ngi ging.} Thi thin nh chia lm ba giai on: nhng nghi l chun b, phn chnh, v kt thc. C su nghi l chun b; nghi l th nm trong l dng li cu nguyn gm by thnh phn v dng mt mandala th gii. Ti bn xong thnh phn th hai. c. Thnh phn th ba: SM HI TI LI Trong dng tm thc ca chng ta, chng ta khng pht trin c nhng g ta cha thc chng, v nhng g ta chng c th li ang thi tht. Giai do chnh v ti li v nghip chng ca ta. Hn na cng do nhng ti li v nghip chng y m c ra tt 275

c nhng ni bt hnh ca ta trong i ny v i sau. Nu ta khng mun chuyn ny xy n, th ta phi sm hi ti li. Nh sm hi m ta c th thanh lc v lng c nghip. Ngay c nm ti gh gm (ng v gin nghip) m ta c th phi chu hu qu nu khng sm hi. Theo lun Vaibhshika (phi T b sa) th ta khng th sm hi loi ti ny, nhng phi Prasangikas th ni c th. Trong Th ca Long Th ta tm thy cu sau: Ai tng bung lung phng dt M v sau bit h thn; Th ngi y sng chi Nh vng mt trng khng gn my, Nh Nanda, Angulimla A x th v Shankara. Li c cu: Ti nng ca bc tr th rt nh; ti nh nht ca k ngu li rt nng. Ni cch khc yu t quyt nh chnh l ngi ta c thin xo trong vic sm hi hay khng. B la mn Shankara git m. Angulimla git chn trm chn mi chn ngi; A x th hnh quyt chnh thn ph mnh. Nhng sau khi h phm nhng ti gh gm y, h li t n a v kin o nh tha thit sm hi. Bng nhng hnh thc sm hi quyt lit nht, bn c th thanh lc ti li ngay tn gc r n; hnh thc trung bnh th lm cho ti li 276

gim nh; v vi hnh thc ti thiu th bn cng c th ngn cho ti li khi tdrm trng thm ln. Nhng nu bn khng sm hi cht no, th ti li s tng gp hai mi ngy, v ti nh s ha to. V d, git mt con rn l mt ti nh, song nu bn khng sm hi, th sau na thng n s nng gp 16.384 ln, v khi y cng ngang bng git mt con ngi. Chng ta khng mun sm hi ti li mnh, iu y ch ti ta thiu tin tng vo lut nhn qu v c ngha l ta khng sm phm ti. Nu chng ta c lng tin nhn qu, ta s trnh phn d ch mt ti nh. Khi Atsha phm vo mt hnh vi quy rt nh trong lc du hnh, ngi thng ng li v nghim tc sm hi, ngay gia cng cng. Chng ta cng c th lm nh th, nhng thng chng ta tng mnh khng c ti li g trm trng phi sm hi c - iu y ch v chng ta cha ngh cho thu o ci cch ta phm ti nh th no. Nu ngh k, ta s bit c bao nhiu ti ta phm bng tm v li l ca ta - nh tai hi, ni chuyn nhm nh, ni li nhc m, v.v t khi thc dy hm nay. Chng hn chng ta th gii, m cha k nhng gii trng ta c th vi phm, chng ta cn vi phm nhng tiu gii mt cch thng xuyn nh ma ro, ti cn ni rng chuyn y khng c hi g. Nhng ni mt chuyn khng mc h y cho ngay thng chng hn, cng vi phm mt gii trng trong mt tng. Chng ta cng vi phm nhng gii trng trong B tt gii mt cch thng xuyn nh ma xung. Phm mt gii nh ca B tt gii cng mt trm ngn ln nghim trng hn l phm ti trng trong gii t kheo. Phm mt gii trng ca B tt gii l trm ngn ln nghim trng hn phm tiu gii ca b tt gii; phm mt gii ph thuc trong gii bn 277

ca mt tng cn nghim trng hn th mt trm ngn ln; v phm mt gii cn bn ca mt tng th nghim trng hn mt trm ngn ln phm gii ph thuc. Bi th nu tnh nhng hnh vi c hnh m chng ta lm t khi thc dy sng nay, ta cng s thy nhiu lot nguyn nhn y ti sanh vo cc a x. Hng ngy chng ta tru nng nhiu ti li - mi nghip bt thin, ba c, v.v Chng ta c bit rng nhng ti nng nht trong s ny s khin ta a vo a ngc, ti trung bnh a vo ng qu, ti nh nht a vo loi sc sinh. Mt ti nng khng nht thit phi l ti git ngi cp ca, m ch cn bn mng nhic mng t ngu nh b tt trong cn gin cng nng ri. Nhng vic nh phm bnh nghip ca ngi (c th a vo ci ny ci n) cng l ti nng. Ni mt ngy hm nay thi chng ta cng to loi nguyn nhn a ta vo ba a x. Bn c th ngc nhin hi: Nu th th chng ta c th lm c g? Khng ch g ch t ra kinh hi trc s tnh y; bn phi sm hi tnh ha tt c ti bn phm t v th n nay, bng cch ly sm hng trm ngn ly, tng thn ch mt trm m, vn vn. Nu bn cha nhn c nhng du hiu cho bit nhng ti li y c tnh ha, th bn vn c phi lm nhng vic y cho n khi cht. Nhng du hiu y c ni trong quyn Thn ch Kandakri, hoc bn c th tham kho tc phm Nhng Giai on Ln Ca o L, vn vn. Vy bn phi thc hnh thin qun Kim cng tt a v c hai mi mt thn ch Mt Trm m ca ngi trc khi bn i ng vo bui ti. Bn cn phi tinh tn l bi bng li ly di (nm vc st t) trong khi c tng Kinh Sm Hi Nhng Ti Phm Gii. Vo bui chiu, hy sm hi nhng s vi 278

phm bn lm trong ngy; vo bui sng, hy sm hi nhng ti bn vi phm trong m qu. ng cho mt ti li no trong ngy khng c ch n. D bn khng tu tp thm c php tu no khc, song nu bn n lc trong mi vic sm hi ny cng l qu . Nhng ti li ca bn l ngun gc ca mi kh au trong i ny v nhng i sau; nu sm hi th bn s thot c au kh v cn trin khai c nhng thc chng v tu gic. Chng hn, nu i ny bn b au m, nguyn do l bn tch ly mt c nghip no ; bi th nhng vic cng bi nhn danh bn c th khng gip bn khi bnh, v hu qu ca vic cng bi, cu phc v.v.. s chn bit lp vi cn bnh ca bn. Nhng ng c quan nim sai lm (tkin) cho rng nhng nghi l cu khn l v ch. Gi s trn tha rung mc mt loi u no , bn gieo ging la mch ngn cho u ng pht trin thm: nhng nghi l cu khn cng c tc dng gn ging nh vy. Nu mt ti li chn mi thnh qu bo, th bn khng th lm g c vi n. Bi th bn phi sm hi ti li trc khi qu bo xy n, cng nh ph hy ht ging. Nu bn sm hi th ti nh s sch, ti nng s ht. Khi bn sm hi nhng ti nng m hu qu c th lm bn a vo cc ci thp xu, th nhng ti y s chn ngay trong i ny, nh b ln cn st, v.v Mc d ti li khng c g l tt, song c iu l n c th c tnh ha. Qu th, khng mt ti li no m khng th tnh ha c nh php sm hi. Mt ti li c tnh ha n mc no l ty nng lc ca nh ni bn, v nhng hnh vi bn lm sm hi. Bi th, bn phi c nhng n hn su xa, n lc kim ch, v.vv 279

Mt s ngi tu hnh phi chu ng nhiu iu bt nh trong i ny, song iu y cng tt v n c ngha rng c nghip m ng l h phi chu qu bo trong nhng i ti sanh v sau, chn cho h ngay i ny. V d nhng hnh gi y c th bng dng b sa st v mc sng vt cht, nh th c ngha l mt ci nghip c th khin h ti sanh vo loi qu i chn ngay trong i ny. C nhiu ngi phm ti nng m dng nh lun lun gp may mn hnh phc, trng th vn vn. y l hu qu ca mt vi thin nghip ca i qu kh h cn tn d n i ny; v sau h s phi i xung nhng a x chu dy v bi nhng thng kh. Mt in hnh v ngi tu mc nn l Dromtoenpa mt bc chn tu trong chnh php - b bnh ci vo lc tui gi. Bi th, ng m gi t kin; hay vui v khi bn b au m, vn vn. Bn s chu mt s mt mt ln lao nu bn lm tn c mnh bng cn gin d. Bn cn c li ch ln do s sm hi ti li (trong lc au m). sm hi mt ti li, bn phi c b bn nng lc dit ti. Mt l nng lc nn tng l nhn thc cho ng bn s sm hi vi ai. Trong truyn thng chng ti, iu ny c ngha rng, bi v bn tch ly mt ti lin h n mt nn tng c bit no , nn s tnh ha ti y cng phi nng vo chnh ci nn tng ny, ht nh khi bn t xung t, th bn phi nng ta vo t ng ln. Bi th, v bn phm ti lin h n Pht hoc hu tnh, nn nng lc ca nn tng l quy y Pht, Php, Tng v.v v pht tm b i vi hu tnh. Ti gii thch hai iu ny ri. 280

Hai l nng lc n hn; nu bn c lng hi hn, bn s t ch cho khi ti phm. Bn phi hiu bit v lut nhn qu th mi mong thc hin c iu ny. Gi s ba ngi b nhim c v thc n. Mt ngi cht, mt ngi au m, cn mt ngi cha b hu qu no xu. Ngi sau rt ny s rt n hn, c mi cch tng kh cht c ra khi c th, v quyt nh s khng bao gi n thc phm y tr li. Hu tnh cng tch ly cng mt loi ti nghip, ging nh n phi cht c. Mt s ngi ti sanh vo nhng ci thp. Nhng ngi khc mi mi b nhng chng kinh nin trm trng ca ba c tham sn si - ging nh ngi ang m au. Nhng ngi ny cng ang ri vo nhng a x. Chng ta cng tng phm nhng c nghip y, bi th ta nn hi hn, v cha ti phm. Ba l nng lc t ch. Bn phi lm vic ny mt cch thch ng: bn phi quyt nh dt khot. V khng nn dng dng sau khi hc nhng li ch ca s sm hi ti li. Bn thc hnh s t ch theo cch sau y. Nhng hnh vi m bn c khuynh hng vi phm, chng hn ni li gay gt, d lm cho bn khng gi c hi ha s khng bao gi ti phm. Nu bn khng thc hnh s t ch, th bn nng lc khng y . Hy cha b tn gc ci g bn c th cha b. C nhng iu bn ch c th b trong vng mt thng. Nhng nu mi ngy bn quyt nh t b nhng iu y, th bn s t b c nhng iu bn c th t b trong ch mt ngy. Luyn cch ny l bn b c tnh tng tc ca vic lm quy. iu ny l mt ch gio tht thin xo v c bit b ch t ng tn s ti. 281

Bn l nng lc p dng mi cch gii ti. Ngi ta ni c su loi nng lc thuc loi ny; y l nhng phng tin thc th thanh lc nhng hnh ng khin bn n hn. Su nng lc ny l bt c hnh ng no c lm lin h n ch Pht, n thn ch, n kinh, s qun tng chn khng, cng dng, v bt c g ta lm lin quan n hnh tng. C th bn khng ni: Ti cng nhn nhng iu ny, ti sm hi nhng ti ny, nhng nu bn lm mt vi thin hnh no - d ch l c mt s ln cu thn ch Om mani padme hum - thanh lc ti li no , th hnh vi ny khi y thuc v nng lc p dng mi cch gii ti. Nu nhng tu s chng ta khi i n lp khi tng ngh mnh phi chu nhng ni kh nng lnh nh mt hnh vi sm hi, th y cng l in hnh ca nng lc c bit ny. Bn phi s dng c bn nng lc. Loi d nht trong su loi nng lc p dng mi cch gii ti: ni trn l tng nim danh hiu ch Pht; y l cch hnh tr ca nhng bc thnh trong qu kh. H va l ly va tng kinh Sm hi Nhng Ti Phm Gii (cn c tn l Kinh Ba Thnh T). Bi tng ny cha ng c bn nng lc trn v li ch cho ni c Tsongkapa ngi m nhng thin hnh y c khng gian, vn thng s dng xy dng kho cng c v thanh lc bn thn. Ngi thng thc hnh php sm hi trong khi tng kinh ny. Ngay c nhng bc hin tr v i nh Namkha Gyaetltsaen Lhodrag cng thanh lc nhng nghip chng theo cch y. Tt c cc bc hc gi hnh gi v sau u theo cch sm ny; v bc hnh gi v i l Lozang Namgyael bo y l cch cao qu nht. Khi tnh ha ti li, th tm bn c thoi mi nh nhng, nh ngi tr xong mn n to ln. 282

Nhng ngi lm mt s lng ln l bi cn phi khi tm cho ng khi thc hnh thnh phn l bi; nhng n thnh phn c bit ny (trong php cu nguyn vi by thnh phn), v phng din th cht h ch c vic chp hai tay li m thi, v tt hn dnh vic l ly nhiu vo trong thnh phn sm hi. Bn lm php ny nh sau. Trc ht bn c ba ln thn ch tng thm c hnh: Om sambhara sambhara vimanaskara mah vajra hum. Om smara smara vimanaskara mah vajra hum. Ri bn c Kinh Sm Hi Nhng Ti Phm Gii (xem trang) Mc d ch thn trong kinh ny l nhng thnh phn ca rung phc, bn c lm php qun sau y cho h thm ni bc tm quan trng. Ba mi bn tia sng chiu ra t tri tim ca bc thy ca bn. Mi tia i ln, mi tia i xung. By tia sang phi, by tia sng tri. C ba mi bn bo ta mi ta ng trn mi tia sng y. Nhng bo ta c voi , c trang hong bng ngc trai. Voi l con vt mnh nht, bo ta c voi tng trng ngha nhng v Pht ngi trn y c nng lc ln lao tnh tr ti li. Tt c 35 v thn u c nhng mu sc khc nhau, s dng nhng vt biu tng khc nhau nhng gin tin, hy phn cc v thnh nm nhm mi nhm by v. Mi nhm c cng mu thn v dng c ging nhau nh nm v Pht thin. Nhm by v u tin c hnh dng ca A sc b; nhm th hai T l gi na, nhm th ba Bo sanh, nhm bn A Di v nm nhm Bt khng thnh tu. C hai ngoi l trong biu ny. Pht Thch Ca Mu Ni tht s thuc vo nhm u tin, nhng hnh nh ngi trong tim ca bc thy l . Vua rng Geyarja c mu trng pha trn c, phn cn li 283

ca ng mu xanh. ng bt n hng long (hng phc loi rng rn): hai ngn gia chu vo nhau d cao. Tt c nhng hnh nh ny nn trc rung cng c (phc in). C ba cch tng kinh ny. Mt cch l c t u n cui mt s ln cn thit sm hi. Hoc ch tng phn u, k t ng o S Thch Ca Mu Ni ca chng ta v kt thc vi c Pht Vua ca thn ni (Shailendrarja: Ta la th vng) s cn thit; theo cch ny bn ch tng i tng li hng danh Pht mt s ln. Cch th ba l, chng hn bn sp tng 25 bin (ln) trong mt thi thin qun duy nht, th bn s tng mi danh hiu Pht 25 ln, nh vy s d hn cho bn tp trung vo tng v Pht v nhn s cu gip ring ca mi v. Cng nh trong cch th hai, sau khi tng hng danh, phn kinh cn li ch tng mt ln. Cch tng hng danh tng v Pht c nhiu li lc. Hy tham chiu phn bnh lun lin h. Nu bn thm vo 35 hng danh, danh hiu by v Pht, th bt c iu cu nguyn no cng tha mn trong thi mt php ny, khi gio l Pht vn cn tn ti, (xem Ngy Th Bn, trang 159). Chng ta mong cu nhng li lc v s ban phc tc th, bi th hy ly by v Pht ny khi tng hng danh. Danh t Nh Lai khng c lp li trong bn kinh Sm hi nhng ti phm gii, nhng tht khng phi php nu tng hng danh Pht m khng km theo mt trong nhng hiu ca Ngi. Bi th bn phi thm vo t Nh Lai trc mi hng danh Pht nh cch m c Tsongkapa thng lm.

284

Khi y bn nn tng Bi Sm Tng qut hoc mt bi tng t (xem Ph lc). Bi kinh ni Tham, sn; nguyn nhn ca ti li l ba c t. Ba ca ng vo l thn, li, bn cht l bt thin khi c nhn l ba c. Kinh Sm Hi Nhng Ti Phm Gii ni: Con xin sm hi tng ti li khng st ti no; l mt cch sm s vi phm tng loi ti trong ba loi, ct a s ch ca chng ta n nhng ti li ta lun vi phm v sm hi thc nghim tc. Kinh Li Nguyn Nhng Hnh Vi Cao C ni: Do nng lc ca tham, sn, si Con phm nhiu ti li Bng thn, li v Nay con xin sm hi tt c tng ti mt. d. Thnh phn th t: HOAN H Hoan h l hnh b tt, nn tht kh i vi chng ta lm hnh y d ch mt cht xu trong tm thc. Nhng nu ta lm c, th khng c cch no tt hn xy dng kho cng c, vn vn. Ngy xa khi ngi n xin tn Stara hoan h thy vua Ba t nc cng dng Pht v chng tng, m c nhiu li lc hn vua. c Tsongkapa ni: Mun cho s tch ly cng c c nng lc ln M khng cn n lc g nhiu 285

Th tt nht l hnh vui vi iu lnh (ty h cng c) Ni cch khc, chng ta khng cn nhc li nhc xc, v ta cng c th tch ly v s cng c bng cch ngi thoi mi m ty h. Mt hm vua Ba t nc xin Pht dy cho ng mt t php g th tin li cho ng thc hnh trong lc ng vn lm mt ng vua. Pht dy ng thc hnh ba iu: hoan h, pht tm b , v hi hng cng c. Nhng s hoan h ca ta phi khng km theo mt nim ganh t hay cnh tranh no. Nu mt ngi no khng a ta m c hnh vi cng c, ta thng bu mi ni: H ch lm hnh thc, khng c li ch g. Khng nn c thi nh th. Nu nhng t kheo chng ta m bit vui mng khi ngi bn ng phng lm l dng cng mt trm th, th ta chc chn cng c li lc vi phn. Nu v y c trnh thp hn ta v gii php hoc v tu chng, th ta s c li lc gp i v y; nu v y cao hn ta, ta cng c na phn cng c. Cn g li hn th na? V nu chng ta vui mng vi cng c ca ch Pht, B tt trong qu kh, ta s c mt phn mi cng c ca cc ngi, v dng tm thc ca cc ngi v vn cao hn ca chng ta. Nu chng ta chu kh nhc sut c i lm cng c, th ta cng chri dfc mt phn nh nhng thin c m mt B tt s a c c trong mt ngy. Cn cng c ca mt v Pht th hon ton ngai sc ta c lng. Th m nu ta ty h cng c ca ch B tt y, th ta c th c mt phn cng c ca h. Mt kthut tm linh duy nht ny l cch hu hiu nht tch ly cng c. Tnh Trung ng ny (ca Ty Tng), chnh php ang thnh hnh, phng s mt bc thy, tham thin nhp nh, hc hnh, vn vn. Nu chng 286

ta ty h tt c nhng iu y, th ta s c c mt s lng khng l cng c cn bn. Bi nguyn Nhng Hnh Vi Cao C ni: Con ty h tt c nhng cng c Ca ch Pht mi phng, Ca ch B tt, Duyn gic, Nhng bc Hu hc v V hc V tt c hu tnh. im ny, nhng bc thy nn cp ti ny theo th t sau: vui mng khi nhng v s thnh Pht mi pht tm b ; vui mng v nhng nghip ca cc bc thnh hin qu kh n v Tng; v vui mng v s tng c ca nhng ngi bn cng phng. Nhng cn hai cch khc na thin qun v thnh phn ny: l vui mng vi cng c ca chnh mnh, v vui mng vi cng c ca ngi khc. d-1.1. Vui mng v cng c ca bn trong nhng i trc, m bn c th o lng nh suy lun. Trong i ny, bn c thn ti sanh tt. Hy nhn nhng iu kin thun li m bn tha hng tu tp Php, v suy ngh chn chn v chuyn trong nhng i trc, chc bn phi tr gii, hnh b th, nhn nhc, v.v v lm nhng hnh ny mt cch tuyt ho. Hy lin tc suy ngh v iu ny. Bn c l khng lm ln v cch t li, v hu qu l i ny bn c c thn ti sanh lm ngi tt p v thun li. Bi vy, hi t kheo, 287

bn cng bit by gi phi lm g c nhng ti sanh nh vy trong tng lai. Mt vi bc thnh trong qu kh ni: Nhng i qu kh c gi tr ca bn em li cho bn thn ngi qu bu hin ti ny. Bi th, hi t kheo kh knh, Ch rt vo h su trong i sau. Nu ta xt cch hnh x ca mnh trong hin ti, ta c th thy ta s ti sinh v u trong nhng i tng lai ca ta. Ta khng cn phi i hi thy bi, xem tng s, vn vn. d-1.2. Vui mng v nhng cng c bn lm trong i ny, m bn c th o lng nh nhn thc. Bn nn nh li tt c cng c m bn ch thn lm: s tng kinh, b th, phng s, hc tp, thin qun, nghe php, tham d l lc hay thc tp tranh lun. Ri hy vui mng v nhng vic y m khng kiu cng; nu cm thy kiu hnh th bn mt bt cng c. y l cch tnh ton m bn s lm. Chng ta thng tnh ti chnh ca mnh, v.v nhng d c tng bao nhiu tin ca ta cng ch c mt t sung sng trong i ny m thi. Nu tng trng cng c, ta s c ti sanh tt p lm ngi hoc lm tri- nhng li lc s tip tc cho n khi bn t gic ng. Nhng ti li chng ta s a chng ta n nhng ni nh a ngc Kim cng nm di mt t nhiu do tun. 288

{Khi y Kyabje Pabongka Rinpoche k cu chuyn v Geshe Baen Gunggyael ngi thng tnh ti phc ng lm trong tng ngy; xem Ngy Th Mi Ba, trang} y l nhng s tnh ton m ngay t by gi ta nn lm, v ta s khng lm c g na khi nhng ti v phc ca ta c thanh ton trc mt Dim vng (thn cht). d-1.3. Vui mng v cng c ca ngi khc. iu ny c ngha l vui mng cng c ca k th, bn hu v ngi xa l; hoc v cng c ca nhng ngi thuc vo nm hng ti sanh; hoc v s nghip ca nhng bc thnh v tiu s cc ngi. Vi hnh thc vui mng ny, bn pht trin cng c mi, cn khi bn vui mng v cng c ca chnh mnh, th bn tng thm cng c c. Gungtang Rinpoche ni: Lm th no c cng c ln trong lc ngh mt: Hy vui mng! Chng ta sng Ty Tng, mt mnh t ca Chnh Php; bi th ch cn ta thc hnh hnh vui mng khi ta i, ng, nm hay ngi. Nhng s vui mng y phi nh s vui mng ca B tt: vui vi nim mong li lc ngi khc. Gi s c mt gia nh m tt c s nui sng u nh vo ngi cha. Khng c g lm cho ngi cha y vui mng hn, nu a con c c th xoay s t kim sng. y l s khc nhau gia s vui mng ni chung v hnh thc vui mng c bit ny ca b tt. 289

e. Thnh phn th nm: THNH CHUYN PHP LUN Lc u, ng o s chng ta khng chuyn Bnh xe Php trong by tun l sau khi Ngi gic ng, nhng nh kinh ni: Nm t c lng tin Phm Thin Nh Phm Thin cu thnh Pht, Nn Bnh xe Php c quay. Ni cch khc, v tri Phm Thin yu cu Pht ra gio ha, cho nn Pht quay bnh xe php ln u, dy bn s tht cho nm t u tin. Ngi lit k bn s tht y ba ln, ni v mi hai kha cnh. y l s quay bnh xe Php c tuyn. Ri A Nh Kiu Trn Nh (Ajnatakaundunya) tr thnh t u tin c qu A La Hn, bn v kia c qu D lu. Bi th cc thnh t ny c thnh tu s chuyn bnh xe php c chng trong dng tm thc ca h; iu ny phi xy ra sau khi nhn Bnh xe php c truyn. Php c truyn trc ht cng phi c s cu thnh Pht chuyn bnh xe Php. l l do thnh Pht chuyn php lun tr thnh mt trong by thnh phn ca s cu nguyn. Nh Th Thn ni trong quyn Kho tng Vt l Siu hnh: Trc quay bnh xe php Ri con ng kin o mi theo sau. on y ni r v tin trnh cc bin c xy ra.

290

Khi bn thnh chuyn Php lun, v nu bn c mt b mandala, th hy xp chn nm trn nn mandala v qun y l bnh xe ngn cm bng vng, trong lc lm li cu thnh. Bn cng c th qun mnh l Phm Thin. Ri bin ha ra v s bn sao ca chnh bn i n ch Pht trong mi phng. Nu khng lm c vy, th bn c th tng tng trc mi thnh phn ca rung phc c mt bn sao ca mnh. Nu iu ny cng qu sc bn, th hy tng tng mt hnh nh bn ang dng ln cc ngi mt bnh xe. Kinh bi Nguyn Nhng Hnh Vi Cao C ni tip: Hi nhng ngn n ca th gii trong mi phng. Nhng v t n ly tham V trnh ca ch Pht Con xin cc ngi, nhng ng che ch; Hy chuyn bnh xe ti thng. f. Thnh phn th su: THNH CU RUNG PHC NG NHP NIT BN Mt quyn kinh ni: Ch Pht khng bao gi vo Nit bn ni khc i, l ch Pht ni chung khng i vo tch dit. Php cng khng bin mt, nhng i vi mt phm th ng thn ti thng c vo Nit bn. Bi th ta phi xin Pht ng o s, ng nhp Nit bn. Khng lm iu ny l mt li lm rt ng tic. Khi Pht sp nhp Nit bn Ngi bo A nan: Cc c Nh Lai 291

quen ty thuc vo bn v y v bn thn tc. Ch Pht c mt thn nh kim cang. Nu mun, cc ngi c th sng c mt kip hay hn na. Nhng Anan v b ma m nn khng hiu c ngha Pht dy. Bi th A nan khng thnh cu bc o s chng ta li trong i, v hu qu l Pht, di con mt phm tnh, nhp Nit bn vo nm Ngi tm mi tui. Bi th ct nht l ta phi lm s thnh cu ny trc khi qu mun. y, bn phi nm nm trn y mandala ca mnh v tng tng y l mt ta kim cng. Bn c th tng tng mnh dng mt ta kim cng cho mi thnh phn trong rung phc, hoc ch mt kim cng ta tan vo trong ta ca rung phc. Bi nguyn Nhng Hnh Vi Cao C ni: i vi nhng v Pht nh nhp Nit bn Con xin chp tay cu thnh Hy li trn i nhiu kip Bng s lng vi trn trong th gii cu gip hu tnh, em li an vui cho chng. Trong khi bn lm hai thnh phn cu nguyn l thnh chuyn Php lun v thnh Pht tr th, bn phi tng tng nhng thnh phn trong rung phc chp nhn c hai li cu xin. g. Thnh phn th by: HI HNG

292

iu ct yu l hi hng cng c ca chng ta. Phi Kadampa trong vn luyn tm c ni: C hai vic phi lm: Mt vic khi u v mt vic kt thc. y l ni n s khi ng lc tt lc u v hi hng cng c vo lc kt. Nhng s hi hng cn thit phi l mt hnh thc cu n guyn, nhng mun cho s cu nguyn tr thnh mt s hi hng cng c th phi c ci g dng cng hi hng. C su im phi nu y. (1) Ci g c hi hng? Thin c cn bn ca bn. (2) Ti sao phi hi hng? V cho cng c y khng b mt tiu. (3) Bn hi hng cng c y vi mc ch g? vi mc ch t v thng b . (4) V ai m bn bi hng? V tt c hu tnh. (5) Lm th no hi hng? Nh c ni trong Trang Hong Cho Thc Chng: Bng phng php v nhn thc ng. Ni cch khc, bn thc hnh s hi hng vi loi t duy no phi hp va phng php va tr tu bng cch nhn thc ng v ba thnh phn ca hnh vi hi hng, {ngha l vt hin dng, hin dng cho ai v hin dng vi mc ch g, c ba u khng 293

tch}. iu ny khin bn khi bm vu vo vt hin cng xem nh l c tht. (6) Bn cht ca s hi hng: s hi hng c lm vi mong c nhng thin c cn bn ca bn khng bin mt; hi hng mong chuyn cng c thnh mt nhn t cho s gic ng v thng b ca bn. Loi cu nguyn ny c nng lc ln. V d, by gi chng ta khng thiu Php l nh Pht ng o s ca chng ta lp nhng li nguyn, X Li Pht tr thnh ngi tr tu bc nht, l nh nng lc ca s dng hin, cu nguyn v.v ca ngi. Thin hnh ca chng ta nh con nga, s hi hng (hay dng hin) nh dy cng. Li na, nhng nguyn liu nh vng bc c th c lm thnh mt pho tng Pht hay mt ci bnh tm thng, u l do ngi th. Hu qu ca thin hnh chng ta cng vy, c th cao hay thp l do s cu nguyn v hi hng cng c ca ta. Xa c mt ngi lm nhiu thin c cn bn rt mnh, c th lm nhn cho su ln ti sanh lm tri Phm Thin. Nhng khi gn cht ng ta thy mt con voi thc p v pht sinh tm a thch, nn hu qu l ng ti sanh lm Bhmisudrda, con voi ca tri Thch ci. Lc cn b, ti thng c li cu nguyn ny: Bt c ni no nn gio l vi diu cha c lan n, Hoc b suy tn, Xin cho con v lng t bi rng ln 294

S gieo rc nh sng trn nhng kho tng li lc ny. Kt qu l by gi ti lun lun ging dy. Ti ly lm tic ti sao mnh khng cu xin c nhp nh trn mt sn ni hoang vu no . Trong li cu nguyn, bn ng hi hng cng c c hnh phc trong i ny. Nu bn khng hi hng cng c, th cng c bn c th b tiu dn khi bn ni sn. Tc phm Hnh Hnh B Tt c ni: Bao nhiu cng c tt p Tch ly trong mt ngn kip Nh b th, cng dng ch Pht Tt c u tiu tan trong mt cn gin d. Ngha l sn gin ph hy nhng c hnh cn bn tch tp trn mt ngn kip. Chandrakirti (Nguyn Xng) ni: Khi bn ni sn vi nhng Php t ca Pht. L bn ph hy trong giy lt. Tt c c hnh tch ly trn mt trm kip. Bi th khng c ti no t hn l s mt kin nhn. y, chng ta c cho bit sn gin ph hy cng c tch ly trn mt trm kip. Chng ta ph hy cng c ca mt ngn kip 295

tch ly hay mt trm kip tch ly v ty trnh tu chng ca mnh, v i tng ca s tc gin b tt, th mt mt ngn kip cng c. Nu b tt cao cp tc gin b tt di mnh, th mt mt trm kip cng c. Cch lm cho cng dc khng b tiu hy v gin d c cp trong kinh Sgaramati (Phm Thin tha hi Pht): Nh mt git nc b vo i dng S khng bin mt cho n khi bin kh cn Cng th cng c hi hng t v thng b Cng khng b tiu mt cho n khi thnh Pht. Cng c chng ta v nh git nc, cng c ca ch Pht nh i dng. Khi hi hng v thng b l ta trn chung cng c ca ta vi cng c ca cc Ngi, cho nn cng c y s khng mt cho n khi ta gic ng. {Khi y Kyabje Pabongka Rinpoche ly v d: mt ngi c rt nhiu bt la mch thng hng, ngi kia ch c mt t bt la mch ti, nhng lu c ngh vi ngi kia trn li xi chung, v ngi kia bng lng nhng sau mi bit th qu mun, v hai loi bt ha ln nhau.} Trch dn trn y khng c trong bn ni ting c lu hnh v kinh y, nhng Pht dy nhiu kinh, v c th rng Sgramati thnh vn hn mt ln. 296

Mt kinh dy lm sao thc hnh s hi hng: Hy san s cng c cho tt c hu tnh. Tc phm Trang Hong Cho Thc Chng ca Di Lc ni: Tt nht l thc hnh hnh thc hi hng tuyt ho, l hin dng trn vn. l mt phng din ca nhn thc ng (chnh kin -DG) v c c tnh l chnh t duy. Hnh thc ni ting nht ca s hi hng cng c t v thng gic ng l ngh: Nh cng c ny, mong cho con t n ton gic v tt c hu tnh. Cng th, chng ta ang san s cng c y vi tt c hu tnh, v iu y cng nh trn ln cng c mnh vo cng c ca ch Pht - cng c cha bao gi cng tn do kt qu ca nhng hnh vi qung i m cc ngi lm v chng sinh. Chng ta cng hin dng cng c mnh ng gp vo nhng vic lm v tt c chng sinh, bi th iu ct yu l cu nguyn sao cho nhng cng c y s a tt c n ngi gic ng. c Di Lc ni trong quyn Trang Nghim Kinh: S hi hng cng c c lm vi mt li nguyn. Ni cch khc, trc khi tng hi hng, ta khi mt ngh - mt tm s - th ngh y s lm cho cng c ca ta khng b mt tiu. y ni vi li v nhng chng nhn ca hnh vi hi hng. Bn xin ch Pht B tt lm chng, cng nh bn xin ngi no lm chng cho bn trc ta. Trc khi bn gii tn php qun hi 297

chng b mt thuc mt in Guhyasamja, bn phi tng mt s bi nguyn, mc ch l xin hi chng y lm chng. Chng ta ch c mt t cng c, nhng nu ta hi hng cho vic t v thng b , th cng c y s khng mt cho n khi ta t gic ng. C ba cch hi hng: hi hng cng c cu cho s lan truyn Pht php trong dng tm thc ca mi ngi v trong chnh bn; cu cho bn c bc o s sn sc n trong i v lai; v cu t c qu v v thng gic ng. Bt c mt s hi hng no ca bn u phi lm bng mt trong ba cch ln lao y. Nh c cu: Tt c nguyn cho Con Pht rng ln nh sng Hng ngha l vic h tr diu php tr thnh mt ci nhn cho s lan truyn gio l. Diu php y va l php c truyn v php c chng. Bi th ta hi hng cng c cho hai th gio php y c lan rng. V trong bi nguyn Nhng Hnh Vi Cao C: Bao nhiu cht t cng c con c c Nh l bi, cng dng, sm hi, Ty h, thnh chuyn Php lun, thnh Pht tr th, Con u xin hi hng cho s ton gic ca con. Ni cch khc, hu qu ca s hi hng nhng cng c y, l s gic ng hon ton ca bn. Nhng c hai vic duy tr Diu php trong dng tm thc bn. Nhng c hai vic duy tr Diu php 298

trong dng tm thc bn, v hu qu ca vic ny l t thnh Pht qu - u ty thuc vo s kin bn c c mt bc o s sn sc n hay khng. Bi th: S d con gp c gio l Ca ng o S V Thng L nh vo lng t t ca thy con: Nn con hi hng cng c ny Xin cho tt c hu tnh u c nhng bc o s sn sc. Ngha l, ch cn hi hng cng c cho bn c c mt bc thy sn sc l . Bi th bn hy hi hng theo mt trong ba cch trn. Cu cht t cng c l nh tan cm gic hm hnh ca ta v chnh mnh, khi y ta s khng kiu cng. Bao nhiu cht t cng c ngha l tt c nhng nghip (lnh) ta tch ly. Con Cu u xin hi hng cho s ton gic ca con l hi hng thc s cng c y t gic ng. Khng c g khc gia s hi hng cho ci nhn v s hi hng cho qu ca nhn y; cng nh xin bt la mch v xin bnh lm bng bt y th cng nh nhau.

299

Nhng chng ta khng bit lm sao hi hng cho phi cch, nn ta c: Nh B tt Vn Th bit cch hi hng, Nh B tt Ph Hin cng bit cch Con xin hi hng tt c cng c ny hc lm theo cch ca cc ngi y. Con hi hng tt c cng c con Theo cch m tt c ch Pht ba i u ca tng l cch tt nht: Con xin hi hng n nhng hnh vi cao c y. Chng ta c bit y l li nguyn tt nht m ch Pht trong ba i lp nn, v cc ngi lm vic thc hin vin mn li nguyn y. Chng ta c bit hai bi k trn cha ng triu ln v s nhng bi nguyn m ch Php t v cc ng Chin Thng lp, nhng v hi hng cng c theo cch nh Vn Th v Ph Hin lm. Nhng hy : ta phi thc hin thnh phn cu nguyn ny km vi nhn thc ng theo chnh kin. y l cch m by thnh phn cu nguyn lm v thuc cha tr ba c t. S knh l ch Pht lm kiu mn; s cng dng lm tiu tan tnh keo kit; sm hi tiu c ba c; ty h tiu ganh t; thnh chuyn Php lun tiu s thiu thn Pht php; thnh Pht tr th tiu s hn lo ch bai bc thy; hi hng cng c tiu tan 300

nng gin. Li na, by thnh phn ny bao gm nhng tin trnh tch ly (cng c-DG), thanh lc bn thn v tng trng cng c. Bn ri thnh phn xy dng s tch cng c, thnh phn sm hi l s thanh lc. Na thnh phn ty h v tt c thnh phn hi hng tng thm cng c cn bn ca chng ta. Nhng sch hc khng ni g v im ny nhng theo ch gio khu truyn ca Kyabchog Dagpo Rinpoche, mi thnh phn trong 7 thnh phn cu nguyn em li nhng tng ho khc nhau. S l bi em li tng nhc k trn nh u; ti bn iu ny (xem Ngy Th Nm, trang). Cng dng em li qu bo c c ti sn; Sm hi em li s t b 2 loi chng ngi; ty h cng c em li thn tng tt; thnh chuyn php lun em li hu qu l c phm m nh ca Pht; Thnh Pht tr th em li thn Kim cang hay tr bit ko di th mng; Hi hng cng c em li tt c c tnh ca mt v Pht ni chung. Khi y bn c th dng cng mt mandala khc na trc khi lm s cu xin k tip, hoc dng mandala sau . S cu xin y l: Con xin quay v nng ta bc thy v ba ngi bu. Xin ban phc cho dng tm thc ca con, Xin gia h cho chng con, con v tt c hu tnh, nhng ngi tng lm m ca con, Chm dt mi t kin, t t kin khng knh cc bc thy cho n chp th bn ng. 301

Xin cc ngi ban phc cho chng con chng con pht sinh chnh kin mt cch d dng, knh trng bc o s v.v Xin bc thy v ba ngi bu gia h chng con V tnh tr cho chng con tt c chng ngi ni tm v ngoi cnh. Tuy nhin thng thng, phi dng mandala trc s xin cu. Cng nh khi bn cu xin mt ng i vng mt iu g v cng quan trng th trc ht bn phi biu ng mt mn qu khng l. Chng ta mun xin rung phc ba iu quan trng cho nn phi dng mt mandala. Ba iu quan trng y khng phi l cho ring chng ta c li lc, nh c sng lu, c sc khe m l xin chm dt dt mi t kin nh s bt knh vi bc o s, xin pht sinh mi chnh kin, v xin tnh tr tt c chng ngi bn trong v bn ngoi. V phng din mt tng ng l chng ta phi ni. khi c s bt knh i vi cc bc o s, khi c mt tng i i vi t no pht sinh trong ci o gic, nh sng bn trong, v nhng giai on ngng ca (nhng iu ny xy trc khi hnh gi th nhp nh Sng Trong Sut hay im Linh Quang). Bn vn chng ta s dng lm nghi thc chun b khng ni r iu ny sau cu t s bt knh i vi bc o s, nhng ti ngh chng ta c th thay th lp ngn theo Mt tng ny trong phn sau. Ngi ta ni rng khng c php no l khng th bao hm trong ba iu trn. Ngoi chng l chin tranh, php 302

nn Ni chng l bnh tt, hoc nhng chng ngi b mt do tm ta khng th s dng Php hay khng thch nghi vi Php. Chng ta thng c l thm vo nhng danh t xin ban phc cho chng con 1.1.6. Nhng li cu xin thm sau ch gio khu truyn ct bo m dng tm thc ca bn thm nhun thin qun. Ti ni rng phng php tt nht trin khai dng tm thc l khn cu bc thy, xem thy khng khc g v thn h mng ca mnh. Chng ta s khai trin c nhng kinh nghim tn gio v chng thc trong dng tm thc nh nng lc ca s gia tr ca ch Pht B tt s thm vo trong dng tm thc ca ta do hu qu ca s khn cu. Nhng cu khn ny c lp ngn theo nhiu cch, nhng on sau y l on hay nht. Ngi ta bo tng kinh m khng s dng bi ny l mt iu ng tic. (khn cu Bn S) Hi Bn s tn qu ca con, xin hy an v Trn ta sen v nguyt lun trn nh u con. Xin thng xt con v lng bi mn. Cho con nhng thnh tu v thn li (Khn cu vi h phi Hnh ng Qung i) 303

ng o s, Th tn ca chng con - bc cu th v song. Di Lc ng v ch - v nhip chnh ca ng Chin Thng. Thnh Asanga m Pht tin on s ra i. Con dng li cu khn n ba c Pht v B tt Vasubandhu - vin ngc ti tn trong cc trit gia n Thnh Vimuktisena ngi sng lp trung o, Vimuktisenagomin - ngi vn cn c tin tng: Con dng li khn nguyn ln ba v m con mt th gian. Paranasena - ngi thnh tu trng thi siu phm, Vintasena - ngi luyn tm trong nhng o l su thm. Vairochana - vi hnh ng y quyn nng: Con khn cu ba ngi bn ca hu tnh. Haribhadra - Ngi hong dng con ng Bt nh Kusali - ngi nm gi tt c gio l Pht, Ratnasena - ngi thng yu sn sc hu tnh: Con khn cu ba v thuyn trng ca chng sinh Suvarnadvpi - ngi c tm B kin c, 304

Dipamkra Atsha - nm gi truyn thng nhng bc tin phong Dromtoenpa - ngi lm sng t thnh o: Con khn cu ba ct sng ca nn gio l. (Khn cu vi H Phi Tri Kin Su Xa). Thch Ca Mu Ni - bc thy v t, v thng cu tinh, c Vn Th - ngi nm gi tt c tr tu ca ch Pht c Long Th - bc thnh cao c thy c ngha su xa: Con khn cu ba chu bu tuyt nh trong cc trit gia. Chandrakrti - ngi lm sng t thnh , Vidyakokila - gii nht trong hng t ca Chandrakrti, V em ngi - mt Php vng t chn chnh Con khn cu ba ngun tri thc di do. Atsha - ngi nhn chn c chiu su l Duyn khi V nm gi con ng ca nhng bc tin phong V Dromtoenpa - ngi lm sng t thnh o: Con cu khn hai chu bu ca t Dim ph. Cu ng o s, Th tn ca chng con - Bc cu th v song tr i m ch H Phi Hnh ng Qung i. T cu Thch Ca 305

Mu Ni tr i m ch H Phi Tri Kin Su Xa. C hai on u c li khn cu vi bc o s ca chng ta, ngi khai th c hai h phi. Mt on cng m ch ci phn su xa: l s ton tr v i ca Ngi. Ngi thuyt ging v song l mt cch ca tng c Thch Ca Mu Ni ging dy gio l duyn khi. Khi bn mun hi kin mt quan chc v mt vn rt quan trng, th bn cn phi c ngi trung gian ni gip. Bi th hy qun mt bn sao ca mt v thy tch ra ng trc mt bn hnh thc thng ngy ca ng. Bn sao ny an v trn nh u bn. Hy tng tng ng xin vi ch Pht B tt gim bn. Khi bn tng phn u cu Hi bn s tn qu ca con nhng thnh tu v thn, li, bn sao ca bc thy di chuyn ln nh u bn v cng bn khn cu vi rung phc. Nhng cam l tnh ha tun xung trong khi lp li li khn cu, v mt bn sao khc ca bn s bn tan vo trong bn. Trong nghi thc chun b cho li c Vn Th, theo truyn thng ngi ta khng tng dng th t ca nhng bi k y n hai ln nh trong Nghi thc chun b cho Con ng Nhanh v Con ng D. Trong lc bn c dng cui bi k Hi bn s tn qu ln u. Hy tng n s tnh ha tt c chng ngi tu tp nhng giai on thuc c hai ngnh rng v su ca o l trong dng tm thc bn. Khi c ln u nhng ging m u bi k H Phi Hnh Vi Qung i, hy tng tng bn tnh tr nhng chng ngi cho s tu tp hnh vi qung i; n phn H Phi Tri Kin Su Xa cng vy. 306

Khi bn tng nhng ging y ln hai, hy qun tng nhng bn sao ca cc bc thy cp trong tan vo trong bn, v bn trin khai c nhng thc chng vo nhng o l su hoc rng. Ri n nhng bc thy thuc truyn thng Lam-rim Kadampa. (Khn cu H Phi Truyn Thng Lam-rim) Gampopa - bc hnh gi hng v nhiu nng lc, Neuzurpa - nht tm tnh ch su xa, Tagmapa - ngi h tr tt c ngnh lut tng: Con khn cu ba ngn n soi sng nhng chn xa xi Namkha Senge - hnh gi tinh tn v i Namkha Gyaelpo - ngi c ch thnh h tr Senga Zangpo - ngi t b tm bn tm th tc: Con khn cu c Gyaelsae Zangpo. Ngi vi b tm xem tt c chng sinh nh con rut, Ngi c gia h v chm sc bi thn Kim cng th, Hng o s ti thng cho hu tnh vo thi mt php: Con khn cu Namkha Gyaeltsaen. nhng bc thy h phi ny c t sau nhng bc thy H Phi Hnh Vi Qung i. iu ny c th khin cho ngi ta ngc 307

nhin: H c thuc H Phi Hnh Vi Qung i khng? Khng, mc d h ng sau nhng v y. (Khn cu H Phi Truyn Thng C in) Geshe Potowa - v nhip chnh ca ng Chin thng, Sharawa - ngi c tr tu khng ai snh bng Chaekawa - ngi nm gi h phi B tm: Con khn cu ba v p ng hi vng hu tnh. Chilbupa - v B tt ng tr nhng truyn tha v tu gic, Lhalung Wangchug - hc gi v i uyn bc v kinh, Goenpo Rinpoche - ngi che ch chng sinh trong ba ci: Con khn cu ba v trng lo v song. Zangchenpa - ngi c gii hnh v cu Tsongkapa - ngi duy tr nm ngn chng lut tng, Moendrapa - ngi hon tt nhng lun siu hnh ln lao: Con khn cu ba i cu sinh ca hu tnh. Cha t ca cc Php rng v su, ng che ch tt c hu tnh may mn, M cng vic cao qu l hong truyn chnh gio: 308

Con khn cu mt bc tn s quang vinh. Cui cu ny l cu Choekyab Zangpo, tu vin trng Dragor (xem Ngy Th Nht, trang). S khn cu nhng h phi li tip: (Khn cu H Phi Truyn Thng Ging Dy) Tsultrimbar - hong t v i trong nhng hc gi, Zhoenus Oe - ngi o luyn hng o tm linh ca mnh Gyergompa - ngi luyn tm trn o l thng tha: Con khn cu ba Php t ca ng Chin thng. Sangyaeboen - kho tng nhng c tnh vi diu, Namkha Gyaelpo - c ch thnh h tr, Senge Zangpo - ngi t b tm bn tm th tc: Con khn cu Gyaelsae Zangpo. Ngi vi b tm xem tt c chng sinh nh con rut, Ngi c gia h v sn sc bi tri ca nhng v tri Hng o s ti thng cho hu tnh vo thi mt php: Con khn cu Namkha Gyaeltsaen. Nhng h phi ny dng nh dm ln nhau, nhng khng phi th. Li tng c ny hp vi ch gio truyn khu sau y. Sau 309

khi H Phi Nhng Hnh Vi Qung i truyn n Atsha, ngi phi hp h phi ny vi Tri Kin Su Xa. Vy Atsha cng truyn H Phi Tri Kin Su Xa cho t trng ca ngi l Dromteonpa. Ba h phi Kadampa lit k ring r. Gampopa l v u tin ca truyn thng Lam-rim Kadampa; h ny truyn xung Namkha Gyaeltsaen. K n H Phi C in tri t Potowa n Choekyab Zangpo. Truyn Thng Ch Gio tri t Chaen Ngagwa Tsultrimbar n Namkha Gyaeltsaen. im ny ba h phi nhp lm mt dng duy nht. Ta khi u vi s khn cu Je Rinpoche, mt hnh thc thay i ca thn ch ngi, nhn mt s gia tr c bit. c Qun T Ti - kho tng ln ca t bi thy ng c Vn Th - ng ton tri v cu, c Tsongkapa - bo chu ti cao ca nhng hc gi x Tuyt: Con khn cu c Lozang Gragpa. Trong php qun rung phc, v c Vn Th c vy quanh bi nhng bc o s thuc H Phi Hnh ng Qung i hoc H Phi Tri Kin Su Xa, c hai h phi u kt thc bng Atsha v Dromtoenpa. Hy qun Truyn thng Lam rim ca Kadampa ngay trc c hai h phi; nhm ny gm c Gampopa c vy quanh bi Neuzurpa vn vn. H thnh lp mt nhm ging dy, Truyn Thng C in - Geshe Potowa vy quanh bi chn bc thy khc trong h phi - th bn tri hoc bn phi ca Truyn Thng Lam-rim. Qun Chaen Ngagwa vy quanh bng by bc 310

thy thuc truyn thng Ch gio, mt bn nhm truyn thng Lam-rim. c Tsongkapa ngi trc nhm ny. Nhng bc thy thuc phi Kadampas mi (hu k) xp hng hai bn ngi. {khn cu vi H phi Gelug} Jampal Gyatso - v hong t v i trong nhng c gi. Kaedrub Rinpoche - mt tri ca nhng trit gia Basoje - ngi gi kho ch gio b mt: Con khn cu ba bc o s v t. Choekyi Dorje - ngi t s hp nht, Gyaelwa Ensapa - ngi thnh tu ba thn, Sangyae Yeshe - ngi gn gi s truyn tha v tu gic Con khn cu ba v hc gi uyn thm. Lozang Choekyi Gyaeltsaen - ngi cm c Php chin thng, Koenchog Gyaeltsaen - t thn cn nht ca ngi, Lozang Yeshe - ngi ri nh sng trn thnh o: Con khn cu ba v lama ti tn. Ngagwang Jampa - ngi hong truyn gio l c Thch Ca 311

Lozang Nyaendrag - c xem l t thn cn nht ca ngi, Yoentaen Ta - Yae - ngi c v bin thin c: Con khn cu ba bc thy t bi Taenpa Rabgyae ngi hong dng gio l ca Lozang Yeshe, Lodroe Zangpo - ngi lm vic gii thot tt c hu tnh. Lonzang Gyatso - ngi ging dy thin xo Con khn cu ba bc thy v song. Vi c bn s ti thng y t bi ca con (Jinpa Gyatso); ng v t, ngi nm gi va gio l va thc hnh. Chuyn ch va truyn tha tu gic Cho bn hng ngi may mn c kh nng n nhn: Con khn cu vi s thnh knh tt bc ca thn li . Bc a vn hc nhiu, ngi m rng Phm vi ca ch gio khu truyn V m by nhng hnh tr n mt ca hai giai on: Con khn cu ngi Taenzin Kaedrub. V thy tu nhp th t t nht, m thn th 312

Cha ng tt c ch nng ta qu hin v lai; Li ngi c s hng bin ca c Vn Th Tm ngi nh i dng tr tu t nhin V ba mn hc tng thng v v nhn qu; Con khn cu ngi Lozang Lhuendrub Gyatso. Ngi l con mt thy tng tn tt c nn gio l Ngi l cng ln a ngi may mn n gii thot, Ngi c iu ng bi t bi, dng phng tin kho: Con khn cu ch v o s, nhng ngi cho nh sng. Li khn nguyn ny ngn gn nhng mi cu cha ng tt c nhng im chnh ca i mi bc thy. Nu thuc lng bi ny bn s hoan h v mong mun hc tp. Khi lp li ln hai cu cui ca mi bi k, hay khi tng c nhng dng khc cha ng tiu s vn tt tng c nhn, hy cm nh l bn ang nhn chnh nhng c m h nhn c t nn gio l c truyn v c chng. Theo truyn thng, ngi ta thm mt cu cui: Hi bc thy sng chi, trong tiu s ca thy Ri nu bn khng sp thc hnh mt php qun ring bit v Lam-rim, th bn nn tng bi Cn Bn mi Thin c ca Tsongkapa. Nu c lm php qun, th bn khng cn c bi ny; khi y tt nht nn gii tn php qun rung phc. Phng php gii nh sau. Qun nh sng tun 313

t tri tim Kim cng tr chiu nh sng nhng hnh nh khc. Ri ging nh hi tan ra trn mt tm gng, nhng hnh nh pha di rng phc, ngha l bn i dng v.vtun t t vo nhng hnh nh bn trn; iu ny xy ra cho nhng v thn ng trn bn cnh ca hoa sen trn cng. Bn v thn ny rt vo hnh nh ca Kim cng tr trong tim ca Pht Thch Ca Mu Ni. H Phi Tri Kin Su Xa vo c Vn Th, H Phi Hnh ng Qung i rt vo c Di Lc; H Phi Dng Hin rt vo Kim cng tr; v nhng v thy ca ring bn, nhng ngi c dy cho bn cho bn hc rt vo bn s ca bn trong hnh dng thng ngy ca ng m bn thy. Hy ngh trong khi duy tr s sng sa ca php qun: Ti tht may mn trng thy ch Pht B tt tht s. Khi y Di Lc v Vn Th tan thnh nh sng, nh sng ny tan vo nh chnh. Kim cng tr trong tim ca hnh nh chnh nh mt thc th tr tu. Hnh nh v thy bn s ca bn tuy nhin khng tan thnh nh sng - iu ny s c mt im xu nu ng ta cn sng. Bi th, d thy cn sng hay khng, hy ng tan vo Kim cng tr trong tim ca hnh nh chnh nh ngi ta b mt ht la mch trong mt tng b. Cy c, ta s t, v.v.. tan vo ta sen chnh hnh nh chnh. Hnh nh chnh th tan vo nh sng, nh sng y li tan vo bc thy trn u bn tr thnh c Thch Ca Mu Ni o s chng ta; xem ngi nh hin thn ca mi ch quy y, v dng cng ngi mt mandala v s cu nguyn gm thnh by thnh phn. Ri ch lm s thnh nguyn tha thit vi v thy ca bn m thi. Hy dn cht vo vic lm y, cu khn mt bc thy duy nht, nh th l bn b tri vo mt ci cc ng xung t. ng ngh rng tt hn nn khn cu ngi no khc. Lm s khn cu vi nhiu ngi l iu v ngha. Hy lm s 314

khn cu nh th bn lm vi hin thn ca Tam Bo v ca tt c ch nng. Nhng cu sau y rt t Quyn Sch Thn Diu ca phi Gelugpa, nn rt linh nghim. Bc thy thnh thin ca con, cha t ca bn thn. Con khn cu thy: Thch Ca Mu Ni - Kim Cng Tr. Bc thy thnh thin ca con, cha t Php thn v ngi Con khn cu thy: Thch Ca Mu Ni - Kim Cng Tr. Bc thy thnh thin ca con, cha t Bo thn phc lc, Con khn cu thy: Thch Ca Mu Ni - Kim Cng Tr. Bc thy thnh thin ca con, cha t v lng ng thn Con khn cu thy: Thch Ca Mu Ni - Kim Cng Tr. Bc thy thnh thin ca con, hin thn ca tt c bc thy, Con khn cu thy: Thch Ca Mu Ni - Kim Cng Tr. Bc thy thnh thin ca con, hin thn ca tt c v tri Con khn cu thy: Thch Ca Mu Ni - Kim Cng Tr. Bc thy thnh thin ca con, hin thn ca tt c ch Pht, Con khn cu thy: Thch Ca Mu Ni - Kim Cng Tr. Bc thy thnh thin ca con, hin thn ca tt c Php 315

Con khn cu thy: Thch Ca Mu Ni - Kim Cng Tr. Bc thy thnh thin ca con, hin thn ca Tng gi, Con khn cu thy: Thch Ca Mu Ni - Kim Cng Tr. Bc thy thnh thin ca con, hin thn ca tt c nam thn Con khn cu thy: Thch Ca Mu Ni - Kim Cng Tr. Bc thy thnh thin ca con, hin thn ca mi thn H php Con khn cu thy: Thch Ca Mu Ni - Kim Cng Tr. Bc thy thnh thin ca con, hin thn ca tt c ch quy y. Con khn cu thy: Thch Ca Mu Ni - Kim Cng Tr. Nhng phi ch : di ca cc dng trn y phi bng nhau, khng nn ph hng nhp iu. Trong khi luyn tm, nh thin qun bnh ng gia mnh v ngi khc, th c Thnh Quan T Ti l v thn ti thng ca lng bi mn, bn nn i ra nh sau: Bc thy ti thng ca con, cha t ca bn thn, con khn cu Ngi: c o s Qun T Ti. Khi bn thin nh v chnh kin, hy lm tng t vi danh hiu c Vn Th. n y l chm dt nhng nghi thc chun b. Bn theo mt mc thin qun Lam-rim, t mc u tin phng s v hng o tm linh - cho n s tnh ch v tu qun c bit. ng gii tn hnh nh bc thy ca bn trn nh u; ng vn ngi y trong sut thi thin qun. Nu bn mt hnh nh qun th hy qun tr li v dng cng mt Mandala. 316

Vy by gi bn hy bt u phn chnh ca thi thin nh. Hy thin qun v Lam-rim m bn chn, hoc ngn hoc di - Con ng D - Con ng Nhanh Ri thm vo lm nhng php luyn tm. on lm li khn nguyn trin khai thc chng vo phn c bit ca Lam-rim m bn va thin qun; nm th cam l tun xung t thn th bc thy: hy qun tng chng thanh lc bn chng ngi ngn che trong on Lam-rim c bit y. Cam l cng lm cho bn trin c khai phn y ca o l trong dng tm thc. Hy rng nhng nghi l chun b i trc cu con khn cu ngi: Thch Ca Mu Ni - Kim Cng Tr u ging nhau cho tt c mc thin qun sau . on vn t v th n nay, con v tt c hu tnh tng lm m ca con, b ri vo vng sinh t. Trong mt thi gian di cho n nay chng ti kinh qua v lng ni kh khc nhau trong ci lun hi rt t tc phm Con ng D. Nu bn ang thin qun v Phm Vi Ln, hy b cu ri vo sinh t, v trong mt thi gian di khi bn lm li cu nguyn ny. 1.2. Lm th no theo phn chnh ca kha tu tp. By gi ta phi thin qun trong phn chnh ca kha tu tp. Nhng k thut hng n mt ch duy nht gi l thin qun. Chng ta thng c nhng t tng thiu nim tin ni v hng o tm linh, bi th by gi chng ta xoay s ch hng v s tin tng bc thy; ta s dng k thut ny quen thuc vi nhng t tng y, lm ch chng. y l thin nh.

317

Tm thc chng ta b chi phi bi nng lc ca vng tng, nn ta xoay s ch n mt ci g khc chm dt tnh trng y. C hai th thin qun - thin phn tch l thin dn cht vo mt i tng. Thin phn tch l suy ngh nhin ln v on kinh, nhng l lun vn vn. Ti s bn iu ny mc gin d. Chng ta thc s lun lun lm php thin phn tch, nhng chng ta li hng n vo con ng sai lc - l thin phn tch v ba c t. Ly v d sn. Trc ht bn khng nh n k th ca bn v khng pht sinh mt s tc gin no; bn ch pht sinh tc gin khi bn nh li. Bn trong bn nh li nhng vic m y lm, nhng s bt cng y lm i vi bn, v c n ci cch y nhn bn. Bn ngoi mt bn dn, nch bn chy m hi. Nu k th ca bn m c y chc chn bn s nh vo u hn. Nh th ngha l bn lm s thin qun phn tch. Tng t i vi tham i vn vn. Khi chng ta tranh lun mt cch v thc, chng ta ch ngh n vic s dng tranh lun nh bi k khc. Nu chng ta phn tch cch suy ngh ca tm ta, ta s thy rng y l thin nh phn tch m ti ni. C th ni chng ta l nhng thin gi v i nhng ch s dng thin phn tch vo vng tng ba c, v chng ta s thnh t mt ci g hon ton khc hn vi thin gia v i khc: Chng ta c th i n mt th gii y i v thung lng l st nung . Thay v lm nhng php thin phn tch bt li y, chng ta nn lm php thin phn tch bt li y, chng ta nn lm php thin phn tch v nhng g em li thn ti sanh thun 318

li cho ta, v l do ti sao ti sanh ny li kh c c, c li lc nh th no, vn vn. Bn phi chc chn v tng mi mc ca Lam-rim. Trong on cp s thin qun v thn ngi thun li v s kh c ca n, bn thin qun v nhng iu c bit, v tht l mt chng ngi ln khi theo di thin qun v mc Lam-rim mt cch lp d, ch lm theo mnh sut trong thi thin, v bn ngh: y l Php, khng c h g. Vic ny cng ging nh trn ln soda vo trong mt chum mui; s thin qun nh th s b hng v tro c v l ; c hnh ca bn thc hnh sut mt i s b khuyt im. Nu iu ny xy ra, th bn c thin cng nh khng, mc d bn c th tng rng mnh lm ng, thin nh v mc. Vy, ng iu ny xy ra. Hy ly v d thin qun v cht v v thng. Ch cn thin qun v nhng trch dn, l lun, tam on lun, v nhng v d cho v mc y - bn c th thm mt vi iu chng hn c ngi cht trong lng hm nay. Li na hy dng ch gio truyn khu ca bc thy lm cn bn, v thm vo y nhng iu m bn c c trong mt t kinh lang thang bn gp. Nu bn suy ngh v ti t nhiu gc cnh, th bn s pht trin thc chng mt cch d dng, cng nh khi bn pht trin cm gic th hn bng cch ngh n s vic t nhiu kha cnh. Khi bn cha t c tm tnh ch th tt c thin nh ca bn u ch l php thin phn tch. Sau khi t tm tnh ch, bn c th thc hnh php thin nh dn cht hay tp trung, ngha l hng 319

tm vo mt mc duy nht. Mt s ngi cho rng thin nh tp trung dnh cho nhng kht s, cn thin nh phn tch dnh cho hc gi, hoc cho rng thin nh phn tch lm nguy hi cho thin nh tp trung, vn vn, u l ni tm by. PHN BA NN TNG CA O L NGY TH BY Kyabje Pabongka Rinpoche bt u: V B tt v i Shntideva ni: Bn c th gii thot khi sng ln au kh Nh con thuyn l thn lm ngi. Mt con thuyn nh vy kh c tr li; Hi k ui, ln ny ng m ng na! Bn c ti sanh ton ho l thn ngi, nh mt chic thuyn b vt qua i dng sinh t. Loi hnh phc m ch ko di cho n khi bn cht l th hnh phc khng ng ham mun. Nu bn khng thnh tu c nim hy vng vnh cu cho tt c nhng i tng lai, th tht kh m c c mt ti sanh vt l nh th ny tr li, mt con thuyn khc gii thot bn khi bin kh. Bi th bn phi lm tha mn nim hy vng vnh cu ca mnh ngay by gi, v phi bit cch no lm vic y, hy khi ng lc bng ngh, Ti s t thnh qu Pht v tt c hu tnh, nhng b m ti trong qu kh. Bi th ti s lng nghe gio l su xa ny v ba phm vi ca Lam-rim v s thc hnh ng theo . 320

y l nhng tiu thch hp Sau khi bn n nhng tiu ni, ngi tip: Tiu th t l, Trnh t theo nhng mn phi c ch gio thc th, c hai tiu ph: (1) Cn bn o l: s tn ty vi mt bc hng o tm linh, v (2) S hun luyn tun t m bn phi theo, sau khi nng ta mt bc thy. By gi ti s cp lm th no th mt bc thy. Ta khng th bao qut ti liu v nghi thc chun b c bn ln, nhng ta phi lm vic y khi dy phn chnh ca bi ging Lamrim - khi u l on ni v tn ty vi mt hng o tm linh. Vic ny bao hm mt tm tt ( u kha ging ngy k tip). Ti nh theo truyn thng ny. Bn cng c th quan st mnh bng chnh mt mnh, thy lm th no nhng ngi th mc hay th iu khc chng hn, trc ht cng phi hc tp di mt bc thy ri mi c th t lp c. Bi th c l khng cn phi ni bn cng bit bn phi nng ta vo mt bc hng o tm linh bit ng con ng s lm tha mn nhng hy vng vnh cu ca bn bng cch a bn ln ngang hng ch Pht. Mt s ngi ngh rng h c th c sch ch khng cn thy, nhng iu ny khng , bn phi nng ta vo mt bc thy c kh nng. Gi s bn sp du lch n ; bn phi tm mt ngi hng o ch khng phi bt c ai cng a bn i c. Bn cn tm mt ngi t n. Cng vy, mt hng o tm linh phi l ngi c kh nng hng dn bn trn o l tu tp n qu v Pht. Nu bn nng ta ai cng c, 321

hoc nng ta bn xu, th bn s khng c hng dn i ng ng, v c th i lc. Vy iu ct yu l ngay t u bn phi nng ta vo mt v hng a tm linh. c Tsongkapa cn ni rng, bc thy l cn bn ca o l. Cch bn tn ty vi mt bc thy khi u bng bn tiu : (1) li ch ca s nng ta mt bc thy; (2) nhng tai hi v khng nng ta bc thy, hoc thi tht s th knh; (3) tn ty vi thy trong ngh; (4) trong hnh ng. 1.2.1. LI CH CA S NNG TA MT BC THY. Ch khi bn ngh v nhng li lc ca s nng ta bc thy v s tai hi ca khng nng ta bc thy, th bn mi hc s sung sng lm vic y. Nhng li ch ca nng ta bc thy c bn trong Con ng Nhanh v theo truyn thng khu quyt ca nhng bc thy chng ti, iu ny c cp di tm tiu ph. a. Bn s tin gn hn n qu Pht Trong truyn thng khu quyt ca chnh tn s ti Dagpo Rinpoche, chng ti chia tiu ny lm hai tiu ph: (1) bn s n gn Pht qu hn, nu bn thc hnh nhng ch gio ca bc thy; (2) bn cng s tin gn Pht qu hn, nu bn cng dng v phng s bc thy. a-1. Bn s tin gn n qu Pht hn bng cch thc hnh theo li thy ch gio. 322

Mt li ch tng qut ca vic nng ta bc thy l bn s tin gn hn n Pht qu. Mc d nhng con ng khc v nhng giai on ca h i hi nhiu kip tu hnh hnh Pht qu, mt s ngi c th thnh Pht qu trong mt i v h ht mnh phng s cc bc thy. Nhng mt in ti thng thnh tu iu ny rt nhanh - php Du gi o s cng l huyt mch ca con ng mt tng. Ta c th thy iu ny qua cuc i ca Milarepa chng hn. Ta c th trch nhng cu nh: Nh lng t bi ca thy, m trng thi i lc Ngha l nu bn th knh bc thy ng cch, th do lng t bi ca thy, thy s ban cho bn trng thi php thn cnh gii i lc - ch trong thi gian ngn ngi mt i, m ch l mt st na trong thi i suy i ny. i ngi ch l mt st na nu so snh vi i chng sinh trong c a ngc di v ch thin trn. V chng minh iu ny, Kyabje Pabongka Rinpoche k cu chuyn v ngi V Trc du hnh trn ci u Sut, Ngi ch y mt bui sng th gio vi c Di Lc, nhng khi tr v tri t th ngi nhn ra rng nm mi nm tri qua. Hn na, i ngi ch l mt khonh khc so vi khong thi gian chng ta trong ci lun hi sinh t. Nu bn khng phng s bc thy cho ng, bn s khng pht trin c d ch mt s thc chng nh nht trong cc giai on ca o l, d bn c o luyn thc tp php no, d bn tu tp n c nhng mt in ti thng. Nhng nu bn tn ty ng 323

mc, khng bao lu bn s t n trng thi hp nht, d iu ny thng thng phi cn tu nhiu kip. Quyn Lam-rim nhan Tinh Yu ca Cam L c ni: S hp nht v i rt kh t Ngay c sau khi kin tr tinh tn trm ln Qua v s i kip. Nhng ngi ta ni C th t c iu ny ch trong mt i Vo thi mt php, nh nng ta bc thy. Ngay c trong truyn thng kinh tng, ngi ta qua con ng mt cch nhanh chng nu s th phng bc thy c thc hnh tuyt ho. Khi y Pabongka Rinpoche k i ca v B tt Sadprarudit. Nu chng ta gp mt c Pht, ta s ngh, c Pht ny cao hn thy ti. y l mt phn ng t nhin, nhng Sadprarudita thy v s Pht m vn khng tha mn; ng mun tm mt bc thy. y l mt im trng yu. Nu chng ta khng gp mt bc thy m ta c nhn duyn sut trong tt c nhng ti sinh tng lai ca ta, tc l ta l mt cc iu tt lnh nht. Nu chng ta cng dng l bi cu xin Thch cho mt vin ngc c, ta s c tha mn. Th mSadprrudita li ct tht mnh cho chy mu phng s bc thy Dharmodgata. iu ny em li cho ng nng lc ln nht xy dng c hai th tch ly. ng t c nh chng gi l dng Php lin tc khi ng thy c linh kin 324

v ch Pht; qu th, ng trn a v cao ca o l i tha v tch ly cng c. Sau ng thy c linh kin v ch Pht; qu th, ng trn a v ca o l i tha v tch ly cng c. Sau ng gp bc thy Dharmodgata dy Php cho ng v ng chng ngay bt a B tt sau khi chng v sanh php nhn thuc o l chun b. ng chng o nhanh chng nh s tn ty v song ca ng i vi bc thy. Ngi ta bo nhng B tt khc phi tri qua mt i kip tch ly cng c trong by a v u ca mi a v b tt. Bi th bn s thnh Pht mau hay lu ct yu l do bn c phng s bc thy mt cch tn ty hay khng. Bn s tin gn qu Pht nu bn thc hnh nhng ch gio ca thy. V bn s thnh Pht sm hn nu nng ta mt bc thy c th dy cho bn con ng vin mn hn l mt bc thy c th dy Phm Vi Nh. Nu mt mn l php kh thch hp (ngha l c th chu ng kh hnh kh khn), m gp c bc thy c th ging dy vin gio th ngi ta bo tt c kh khn s tan bin. iu ny hu nh l chnh ch Pht an bi nh vy. Padampa Sangyae ni: Bn s n bt c ni no bn mun Nu bc thy mang bn n y Bi th, hi dn chng Dingri, Hy cung knh tn trng ngi Nh ci gi ca hnh trnh. 325

Long th ni: Nu mt ngi ri t nh cao Ca vua cc ngn ni, Th y vn rt xung d y c ngh l khng. Nu bn nhn nhng gio l li lc D lng t bi ca bc thy, Bn s c gii thot D bn tng mnh khng gii thot. Khi bn rt xung t nh ni cao th bn khng th no ngn bn khi rt, d bn c ngh rng mnh c th tr ln. Cng th, nu s th knh bc o s ca bn c lm mt cch tt p, th n s a bn n gii thot khi sinh t, d bn c th ngh rng ti s khng gii thot. Nhng bn s khng du hnh ngay c trn nhng o l thp nht, nu bn khng nng ta mt bc thy. a2. Bn cng s tin n gn Pht qu hn nh cng dng phng s bc thy. Bn phi tch ly v lng cng c v tr tu dt thnh Pht qu. Nhng s tch ly khng l ny cng d c c, m cch tt nht l cng dng bc thy. C cu ni: Cng dng cho l chn lng mt bc thy 326

C cng c hn l cng dng Ch Pht B tt mi phng. Ch Pht v B tt s thy c Khi ngi no dng cng mt bc thy. Ni khc i, nh nhiu mt in v lun s cp, ta s c nhiu li ch nu cng dng chi mt my bng l chn lng cho thn bc thy, hn l cng dng mi phng Pht v B tt. Bc hin tr Sakya ni: Cng c ca s thc hnh su ba la mt V hi sinh u, tay chn trong ngn kip C th coi c trong mt khc qu php th thy Khng ng mng sao, Khi bn c phng s thy? Ngha l, chng ta c c mt kho cng c khng l bng cch hy sinh u, tay chn trong ngn kip, nhng ta cng c c cng c tng t m t nhc sc, nh s lm vui lng bc thy trong khonh khc. Bn s n gn Pht qu v tht d dng xy dng kho cng c y mt cch nhanh chng. em tng phm ny cho ngi c nhiu cng c hn cho loi vt; cho Thanh Vn nhiu cng c hn cho phm phu; cng dng cho c gic hn cng dng cho Thanh Vn vn, cng dng 327

Pht B tt nhiu hn cng dng cho c gic; nhng bc thy l i tng cng dng tt hn tt c. Geshe Toelungpa ni: Ti c nhiu cng c nh cho con ch ca thy ti (Lopa) n, hn l dy cho tng chng Toelung v vic cng dng. Tng truyn v tin s ny thng i gom gp nhng mu b ng trn ci bt ca ng sau khi n em cho con ch Lopa. Trong mt mt in c ni: Th cng dng cho mt l lng ca bc thy hn l cng ch Pht ba i.Hy , cng dng cho mt l chn lng ca bc thy c ngha l cng dng cho con nga, con ch, hay nhng ngi hu ca ng, vn vn, ch khng phi l chn lng trn thn th. b. Lm ch Pht hoan h C hai cch ngh v tiu ny. b-1. Ch Pht mi phng sn sng dy php cho bn, nhng bn khng phc thy c ng thn ti thng ca Ngi, ni g n bo thn, bi v nhng thn ny ch xut hin trc nhng chng sinh c nghip thanh tnh. c Pht th hin ng thn th thng ca ngi, nhng chng ta khng phc c nhn s gio ha ca ngi trong hnh dng y. Bi th chng ta cn mt thn gic ng ph hp vi trnh phc c ca ta, dy cho ta gio l. Vy, ch Pht trong mi phng v chng ta m ha thn lm nhng bc thy, cng nh ngy nay ngi ta c mt pht ngn vin. Khi chng ta tn ty 328

vi bc thy, th ch Pht bit c iu y v rt hn h. Bn Lam-rim Tinh Ty ca Cam l ni: Khi bn nng ta vo mt bc thy cho ng cch Bn s c gii thot vng sinh t Nh mt b m thy con mnh nhn s gip Ch Pht cng vy hoan h tn tm can. Ni cch khc, ch Pht thng chng ta nh m thng con mt. Khi chng ta tn ty ng cch i vi mt bc thy th cc ngi bit c iu ny, v rt hoa h, v y l cn bn sc khe v hnh phc, v l phng tin duy nht gii thot ta ra khi kh sinh t v nhng a x. b-2. Nu bn khng nng vo bc thy, ch Pht s khng hoan h d bn c cng dng cc Ngi tht nhiu cng. c Dalai Lama ng trch dn cu sau y rt t tc phm Li c Vn Th. Nu bn tn ty vi mt bc thy th: Ta s trong nhng thn ca ngi no C c nhng iu kin y. Khi nhng chng sinh thnh tu ny Nhn s cng dng ca ngi v hoan h, Th ngi s tnh ha c dng tm thc 329

Khi nhng nghip chng. Ni cch khc, c th bn khng thc s cu thnh ch Pht, nhng cc ngi vn ng trong thn ca bc thy bn. Khi bc thy hi lng v s cng dng ca bn, th ch Pht cng hi lng. Nhng nu bn ch cng dng ch Pht v B tt m thi, th bn ch c li lc ca s cng dng ch khng lm cho ch Pht hoan h. Cng dng bc thy th c c hai th li lc, l ci phc do s cng dng v phc do lm cho Pht hoan h. c. Bn s khng b ma quy nhiu hoc gp b ng xu c Nh kinh ni, do bn nng ta bc thy m cng c ca bn gia tng rt nhiu. Do s tng phc, bn khng b ma qu v b ng xu quy nhiu. Mt kinh ni: Nhng ngi c cng c Th s c mn nguyn; Hng phc c ma qu V sm t gic ng. Li na, chng ta c bit rng Ch thin v qu thn khng th gy chng ngi cho ngi cng c. d. Bn s t nhin chm dt mi vng tng v c hnh Khi nng ta bc thy, bn bit cch thay i li c x ca mnh; cng nh t nhin bn chm dt nhng c hnh khi sng cnh bc thy hay trong nh thy. Mt kinh ni: Nhng vic m ngi ta 330

lm do nghip v vng tng lo li th nhng B tt c s sn sc ca nhng bc o s khng th no lm c. Bn Lam-rim Tinh Ty ca Cam l ni: Khi bn cung knh nng vo bc thy, th t nhin bn s chm dt tt c vng tng v c hnh e. Tu gic v thc chng v o l s tng Dromtoenpa v Am Jangchub Rinpoche sing nng phc v Atsha (ngi th hu cn, ngi th nu bp) nn v phng din nh chng, h c nhiu tu gic v kinh nghim hn Mahayogi, ngi chuyn hnh thin; h cng chng o cao hn v ny. Atsha c th thy iu ny nh thin nhn v bo Drom: ngi chng o hon ton nh vo s phc v ng thy tu gi ca ngi. Nhiu ngi ngh rng ch c nhng tu vin trng ni ting v nhng ging s dy gio l t trn ta cao l nhng bc thy, nh nhng o s Mt tng lm l qun nh. K thc khng phi vy; bn phi tn ty ng cch i vi bc thy ch cho bn tp c, v ngi cng chung phng vi bn. Khi Atsha au m, Drom khng gm ghic phn tiu ca ngi, m li dng tay trn mang chng ra ngoi. Kt qu lm ng t nhin pht trin c thin nhn n ni ng c th c c nhng ngh vi t trong tm nhng con kin cch xa ng bay ca con chim thu trong mi tm ngy. Cho n ngy nay ng vn cn ni ting l cha ca nn gio l phi Kadampa. V 331

nhng kit tc ca Atsha v i cng ch c c nh ngi tn ty vi bc thy ca ngi. Nhng thin hnh ca mt bc thnh c tnh cch qung i hay khng u do s hiu knh ca ngi. Zhoenue Oe, n t Jayul, nng ta vo Geshe Chaen Ngavva v phc v chu o. Mt hm trong lc i rc, va i ba bc ng trin khai c nh nht tm, gi l dng php tng tc. Hin gi Sakya xin ch ca ngi, thng ta Drecpa Gyaeltsang vit mt bi v o S Du Gi. Lc u Rappa ni: Ngi ch xem ta nh ng ch ch khng phi mt bc thy v khng chu vit bi vn. V sau khi Rappa b m, hin gi Sakya sn sc ng, v bi bc thy vit v o S Du Gi. T y v sau, hin gi Sakya xem ng nh mt v Pht ch khng ch nh lmt ngi ch, v nh vy ng tr thnh mt hc gi v ng minh. Taenpa Rabgyae, ngi sau ny gi ngi tu vin trng Ganden, lo lng qu mi khi thy mnh ng bnh n ni ng cng gn cht. ng t n kin o nh kho sn sc bc thy. Purchog Jampa, mt hm mang theo mt b phn b kh (nhin liu nu bp) v nh bc thy, Drubkang Gleg. Purchog tri qua nhiu gian kh, nn bc thy cho ng nc php ng trong mt tch lm bng s ngi. ng ung nc y v dng tm thc ca ng c tnh ha, khi y ng pht sinh mt tm t b mnh lit i vi s nhc nhn ca lun hi sanh t.

332

Bi vy nu bn nng ta mt bc thy th tu gic v thc chng ca bn v o l s tng trng ln lao. Bn Lam-rim Tinh Ty Ca Cam L ni: Kinh nghim v thc chng v cc giai on ca o l s pht sinh v tng trng, y l kt qu ca s tn ty vi bc thy. f. Bn s khng thiu nhng bc do s c gii c trong tt c i v lai Geshe Potowa ni trong Quyn Sch Xanh V Cc Ba Ch: Nhiu ngi khng qun xt S tng quan gia mnh vi php. Hy qun xt iu ny, ri t lng knh trng i vi bc thy sn sc cho ngi. Nhng vic y khin trong tng lai Ngi s khng thiu php V nghip khng bao gi mt. Ngha l nu bn tn ty ng cch vi bc hng o tm linh, th hnh vi y s em li mt hu qu tng t l bn s khng thiu nhng bc thy c hnh trong tt c nhng i v lai. Nu bn xem bc thy hin ti ca bn - mt ngi tm thng trung bnh thc s nh l mt v Pht, v tn ty vi ng ng cch, th v sau 333

bn s gp nhng bc thy nh Di Lc v Vn Th, v c nghe gio l ca ngi. V vy Tinh Ty Ca Cam L ni: S knh trng bc thy trong i ny S lm bn gp ti thng o s trong nhiu i sau V lng nghe diu php khng lm li V kt qu lun tng ng vi nguyn nhn. g. Bn s khng ri vo cc a x Nu bn tn ty vi thy, th bn tiu ht nhng nghip c th a bn xung cc a x. Bn cng tiu nghip khi thy la ry bn. Mi khi Geshe Lhazowa ving thm thy l Geshe Toelungpa, ng lun lun b ry. Nyagmo t ca ng phn nn v iu y. ng bo, Ch c ni nh vy. Mi khi ta b ry, th cng nh c thn Heruka gia h. Drogeon Tsangpa Gyarae ni: Nu bn b nh, l mt php qun nh Nu bn xem l s gia tr, bn s c phc Mt li mng m gin d Cng ging nh thn ch phn n Ty tr mi chng ngi. 334

Ni cch khc, bn tiu ht nghip a vo cc ci thp. Kinh Kshitagarbh ni: Nh cch y (phng s bc thy) bn s thanh lc c nhng nghip xu khin bn lang thang trong cc a x trong mun triu kip; nghip y s chn trong i ny di dng nhng iu hi cho thn v tm nh bnh dch, i km vn vn. Nghip cng c tiu nh s la ry hay nhng cn c mng. Bn s tiu ht nghip trong mt bui sng nh hi hng cng c ca bn ln ch Pht hay tr gii. Hy suy ngh v nhng on kinh nh vy. h. Bn s thnh t khng kh tt c nhng mc tiu ngn hn di hn Ni tm li, phng s cc bc thy cho ng cch l gc r ca mi c tnh xut th gian, n cng l iu kin tin quyt khi ri vo cc a x. Mi s cn thit t qu Pht s t n khng cn bn n lc, nu bn nng ta mt bc thy. c Tsongkapa ni: i bc thy tn qu y t bi, ngi l sui ngun ca bao iu lnh tt Lam-rim Tinh Ty Ca Cam L ni: Vn tt, khi bn nng ta mt bc thy Bn s thot khi nhng a x V c nhng ti sanh tt 335

Nh lm tri lm ngi Cui cng tt c kh lun hi s chm dt V bn t thnh qu ti thng vi diu. Atsha ni ngi nng ta mt trm hai mi bn thy, m cha tng lm phin nhiu tam ca bt c v no trong . Bi th ngi c nhng cng trnh tt p nhiu nh h khng n v Tng u l do s hiu knh i vi nhng bc hng o tm linh. 1.2.2. NHNG TAI HI DO KHNG NNG TA BC THY HOC DO THI TM KNH TN Nhng tai hi l iu ngc li vi tm iu li trn: ngha l bn s khng tin gn n Pht qu, v.v C tm iu hi khi thi tht s knh thy. Khi bn theo mt v thy, th tht l mt tai hi trm trng nu s th knh thy st gim; bi th bn ch nn th gio sau khi tra tm k xem ngi y c xng ng hay khng. a. Nu bn hn xc vi thy, chnh l bn bi bc tt c ch Pht Bc thy l hin thn ca tt c ch Pht n gip bn thun ha; c th ni thy l s gi ca ch Pht. Bi th nu bn hn vi thy tc l ph bng ch Pht vy. Bn phi cn thn khng c ph bng d ch mt v Pht, hung h tt c Pht! Bc thy c ngha l ngi mun dy,v t l ngi mun lng nghe, d ch l mt bi k. 336

Chng ta thng th knh nghim tc nhng bc thy ni ting ca mnh, m xem thng nhng v thy khc, chng hn thy dy v lng. iu ny khng ng. Je Drubkang Geleg Gyatso khng th trin khai thc chng no trong lc ngi cha knh trng ng mc v tu s hon tc m ngy trc ng dy v lng cho ngi. Tinh Ty Ca Cam L ni: Tt c ch Pht lm c nhiu cng c L nh nhng hng o tm linh H hin n cho bn Di hnh nh bc thy ca bn. Bi th khng knh thy Th cng nh khng knh ch Pht. Qu bo d thc s rt nng n Lun v Mt in Klayamri ni: Mt ngi d ch nghe mt bi k M khng xem ngi ni nh bc thy mnh Th s ti sanh trm kip lm ch Ri a vo a ngc thp nht. V trong tc phm Nm Mi Bi K V Bc Thy ca M Minh (Ashvagosha) ni: 337

Sau khi thy y l ngi che ch mnh V tr thnh t ca v y M bn ph bng thy Th bn ph bng ch Pht; Hu qu l bn s au kh di di. Khi bn tc gin thy l bn tiu tan bao cng c v s a vo a ngc s kip bng s st na bn ni sn. b. Nu bn gin thy, bn tiu hy mt s lng cng c bng s lng st na bn ni gin; v phi a a ngc cng ngn y s kip. Mt in Klachakra ni: Hy m nhng st na bn gin thy Bn tiu hy cng c xy dng Trong ngn y s kip; Bn s tri qua nhng thng kh a ngc Cng bng ngn y s kip. Gi s bn gin trong thi gian mt bng tay (mt bng tay di bng 65 st na) th bn tiu hy mt 65 kip cng c m bn tch ly, v phi trong a ngc V gin cng bng chng y thi gian. Bi th nu bn bt knh hay ph bng bc thy, gin thy, 338

hoc lm pht thy, bn cn phi sm hi ti li y trong lc thy cn sng; nu thy khng cn, th phi sm hi trc x li ca thy. c. Bn s khng t c qu v cao siu mc d c tu mt tng Mt in gc Guhyasamja ni: Mt hu tnh c th phm nhng ti ln Nh nm ti ng nghch ng a v V gin Nhng vn c th thnh cng trong Ti thng tha Kin ln ca Kim cang tha Th d c tu cng khng c g. D bn c phm nhiu ti nng nh Ng v gin vn vn, bn cng s t thnh qu v ti cao nu nng vo con ng ca mt in Guhyasamja Guhyasamja chng hn. Nhng nu thm tm bn khinh thng bc thy, bn s khng c qu v ti thng, d c tu hnh bao nhiu i na. d. D c nng ta vo nhng li ch ca mt in, s tu tp ca bn cng ch t n a ngc v nhng ci tng t. Mt ngi b thy, d c tu hnh bao nhiu, cng chi i n i ngc. Mt in Trang Hong Tm Kim Cngni: Ngi no khinh ch bc thy khng li ca mnh, 339

Th d tu tp bao nhiu mt in D c b ng, trnh xa mi t hi Tu hnh trong mt ngn kip Cng ch t n a ngc, vn vn. e. Bn s khng pht trin c nhng thin c mi, v nhng g tu c s thi tht Ch trch thy mt cch hn xc th i ny s khng chng c qu g mi m. V nhng g c s mt. S ch trch ch bai thy s lm cho bn khng thc chng c iu g mi m trong i ny, v nhng g chng c s mt. V gio th Krshnchrya khng tun lnh thy mnh l Jalandharapa nn khng t c mc ch ti thng i ny. Raechungpa khng vng li Milarepa ba ln nn cng khng t mc ch; c hai u phi ti sanh ba ln mi t c. Mt ln mt v gio th s thuc vo cp di c mt t thuc gia cp cao. V t ny c th thng h khng; ng bay ln ni thy vi ngh, ngay thy mnh cng khng c nh mnh. ng lin mt thn thng v ri xung. Hin gi Nropa qun li thy dn tranh lun vi ngoi o nn khng t c mc ch ti thng trong i ny m phi ch khi cht mi t c trong ci trung m. c Vn Th tin on hai ch tiu xut sc Khotan s t mc ch ti thng trong i ny, nhng v h ny sinh t kin i vi bc thy l ng vua Php Songtsaen Gampo, 340

nghi ng v ngi, nn thay v c qu ti thng khi v nc, h ch c thn thng bin ra vng y gi. Bi th, nu c t kin i vi thy, bn s b tr hon s trin khai tu gic v thc chng, v lm suy gim nhng nhn t pht sinh s c qu cao. Nu bn giao du k xu c, th nhng tu gic v thc chng ca bn s lu m. Bn phi thn trng. Phn ng ngi ngy nay chi bm ly cuc i ny, cho n tm quan trng qu mc. Ngay c loi ngi m bn thch v tng gip bn, k thc l nhng bn xu. Bn xu khng phi l ngi n mc ti tn hay c sng trn u, m l nhng ngi v lo lng cho bn m xui khin bn lm iu c, hay ngn cn bn lm iu lnh. Hy xa lnh nhng ngi nh vy, bt k h l ai. Hy xem h l k nguy him, v trnh n h nh trnh voi say, v.v C nhiu ngi theo hnh t mun bit (thiu dc h tc), b ngi khc bo: Tht khng tt khi bn t b nhiu qu! ng t b qu nhiu! iu ny nghe c v hu l, nhng ai ni nh vy thc s l bn xu. ng ci li cng ng nhc m h; khng phi l cch lm ng. f. Trong i ny bn s b nhng c bnh v.v Nm Mi Bi K V Thyc ni: Nhc m bc thy mnh K ngu s phi cht V tt dch, bnh hnh 341

Ma qu v c dc. Gp nn vua, nn la Rn m, nc cun tri Ph thy, trm, yu tinh; Sau sa a ngc. Ch bao gi di dt Lm pht thy mnh Nu m qung lm vy a ngc chu kh hnh.

Nhng k ch bai thy Sa a ngc d di Nh a ngc V gin Li y thc khng sai. C ngha rng nu bn hn lo ph bng thy, bn s bi nhiu bnh tt trong i ny. Trong x n ngy xa, c bc thy Phddhajnna (Pht tr) ang ging Php. Thy ng ta mt v c thn thng, l mt ngi nui 342

heo. Bc thy n trong lc ng ang ging dy, v ng lm b khng trng thy thy. V sau ng ni lo vi thy rng, Con khng thy thy, ngay lc y, hai trng mt ng rt xung t. Tsultrim mt ngi lng ging ca Dagpo Jampael Lhuendrub Rinpoche, thng t ra bt knh vi ngi. V sau ng cht trn o Goeker v b k trm dng nh vo u. Mt ca Neuzurpa phm gii mt tng (khng knh thyDG) nn khi cht thy nhng cnh tng hi hng. g. Trong nhng i sau bn s lang thang bt tn trong cc a x. y l hnh pht nng nht cho nhng k ph bng bc thy, theo mt in Php Qun nh Kim Cng Th. Kinh in v nhiu chuyn v cc a ngc, song mt in ny khng dy rng mt ngi ph bng thy s b a a ngc, m ni: Kim Cng Th hi: - Bch c Th tn, hu qu ca nghip ph bng bc thy khi chn mi s l g? c th tn tr li nh sau: - Ny Kim Cng Th, ta s khng ni cho ngi bit, v s s lm kinh hi tt c th gian, vi tri ngi vn vn. Nhng ny v cha t ca ngnh Mt gio, ta ch ni th ny: Anh hng, hy lng nghe Ta ni nhng k y S i a ngc 343

Dnh cho ti ng nghch Trong v s i kip Bi th, ch khinh thy. c Pht khng dm ni chi tit v Ngi bit ni ra s lm cho ngi i ngt xu. Ngi ch dy rng nhng ngi nh vy s a vo a ngc V gin trong nhiu nm. Ngi ta bo khng bao gii nn ph bng thy mnh. Chng nhng khng c t mnh ph bng, m cn khng nn nhn ngi no lm vic y, nh cu chuyn sau chng t. Mt ln khi Lingraepa mt hnh gi v i ang ging Php, c mt v t ca Chag v dch gi xut hin. t ny phm gii mt tng (ph bng thy-DG). Thnh lnh ming ca Lingraepa b t lit, khng ni g c na, v b i ra. h. Bn s thiu hng do s trong tt c i v lai y l iu ngc li vi nhng li ch ca vic nng ta bc thy. Khng nhng bn s khng dp c thy, m bn cn b sanh vo nhng ni m bn khng c c hi no nghe d ch mt li v Php. Ni tm, nh li c Tsongkapa ni: Nh th, bao nhiu may mn ngi c th c c Ngha l tt c nhng may mn i u do nng ta vo mt bc hng o tm linh; tt c bt hnh trn i u l hu qu ca s khng nng thy hoc nng ri b. Nu ph b vic nng ta bc thy, th khng nhng trong i ny bn khng c ngi hng o tm linh m c trong nhng i v lai. Tinh Ty Ca Cam L ni: 344

Bn s sanh vo nhng ni khng c c hi c nghe d mt ch v Diu php, Cng khng c nghe mt li no ca hng o s. Khng nhng ta khng bao gi duy ngh v s th thy, m ta cng khng h phn tch nhng hnh ng ca mnh, nn c khi ta lm nhng c ch tt lnh nhng cng c khi to nhng triu bt tng i vi nhng bc thy chng ta. Mt triu bt tng l nh khi Milarepa dng cho Marpa mt ci bnh trng rng. Khi Marpa ln a cho Milarepa mt t ru bia, Milarepa ung ht - y l mt c ch tt lnh. Khi Marpa sp ly mt v thn h mng (thay v ly Naropa thy mnh), y l mt triu bt thng. Kyabke Pabongka Rinpoche ni chi tit v vic Dromtoenpa nng ta hai bc thy Setsuen v Atsha; Atsha nng ta Suvarnadvpi; Milarepa nng Marpa; Je Tsongkapa thp vng nhng bc tng ca cn phng ni m Kyungpa Lhaepa lm nhng php qun nh cho ngi; vn vn. Khi y Kyabje Pabongka k cu chuyn v Gyaeltsab Rinpoche. V ny l mt hc gi uyn bc trc khi lm t Tsongkapa. Lc u ng mun tm n Tsongkapa ch nh bi ngi trong cuc tranh lun. ng tm gp Tsongkapa lc ngi ang thuyt ging trc m ng. ng ngang nhin bc ln php ta, nguyn nn trn u v ti hnh l trn lng. Tsongkapa x ra nhng ch cho ng ngi. Khi tip tc nghe ging, Gyaltsab lc u b nn, sau b ti xch mang trn lng, v cui cng bc xung ta thi l ba ly ri ngi gia t. iu ny chng t l im 345

tt: trc khi cht Tsongkapa truyn y v mo cho ng, c ng lm ngi tha k ngai tu vin trng Ganden, a v ti cao trong phi Gelug M Vng. Gyaeltsab Rinpoche lc u c nhng ng lc xu, nhng kt qu cui cng li ha ra tt lnh. Nhiu chuyn c th xy ra; ng lc tt c th ha ra bt tng. Ta phi cn thn. Khi nhc n tn thy, ta thng ni Kuzhu (ng) n kia, nh vy l khng phi php. Ta phi thm vo mt hnh thc t s knh cn nh Thng Ta. Mi khi Atsha nhc tn ca thy mnh l Survanadvpi, ngi thng chp tay cung knh ni c Survanadvpi v i. Ngi thng ng ln mi khi nghe ai nhc n tn thy. Ti khng c t cao, nhng thc s l ti rt au kh mi khi thy danh hiu bc tn s ti c ngi ta nhc n mt cch thn nhin. Nu bc thy ca bn cn sng, th khng nn dng hnh thc knh cn ti cm thy kh ni ni ln tn ca Ngi. Khi y Kyabje Pabongka n li hai ln nhng tiu ni trn: mt ln hi chi tit mt ln vn tt.

PHN BA NN TNG CA O L NGY TH TM Kyabje Pabongka Rinpoche trch dn cu ca Tsongkapa: 346

Ngi no khng mng hnh phc th gian Mun cho s ti sinh may mn ca mnh c ngha S theo mt con ng khin ch Pht hi lng Hi nhng k may mn! Hy tnh tm lng nghe. Dng th nht m ch chnh kin ph hp vi Phm Vi Trung Bnh; dng tha hai m ch Phm Vi Nh ca Con ng. Dng th ba ni n b tm v Phm Vi Ln. (Sau khi nhp nh vy chng ti khi ng lc tt, ngi nhc li nhng tiu ging, v n li hai tiu chnh u tin ca thn bi chnh thc ca bi ging Lam-rim. Nhng tiu ny bn n s phc v bc thy. Ri ngi tip tc:) Nhng tiu c bit ny ch cp ti nh mt mc thin. Con ng Nhanh v Con ng D khng ni r lm cch no ngi ta nn tra tm mt bc thy hng o tm linh c kh nng; bi th by gi ti s bn n iu ny da trn tc phm Li c Vn Th. Nu nh trn ni, nng ta mt bc thy l c li lc nh vy, v khng nng ta c nhng khuyt im nh kia, th lm th no ta nn nng ta bc thy? Nng ta vo bc thy khng m thi cha , bn phi nng mt bc thy c th ging dy con ng ton din. Mt ngi ch c vi c tnh - nh c lng tt, chng hn - i khi li khng c kh nng ging dy con ng ton din. D ngi t c th c tn tm, tr tu v kin tr, nhng nu bc thy khng lm ch hon ton kinh in v mt in, th nhng mn s nh trn i 347

tu ch mt vi php nh quy y, vi php qun ch thin, thin nh v kh lc v huyt o, vn vn. S ti sinh may mn ca ngi mn nh vy khng tr thnh c nghacho lm. Bi th bn phi nng ta mt bc hng o tm linh c kh nng ton din. C nhiu kh nng khc nhau: truyn gii Bit Gii Thot, gii mt tng v B tm gii v.v.. y ti s ni n nhng kh nng ca mt bc thy c th ging dy Lam-rim ton din. Bn phi tra tm xem mt v thy c nhng kh nng nh vy hay khng, trc khi tm n nng ta. Khng nhng bn cn xem xt kh nng bc thy no bn mun nng, m bt c ngi no mun hng dn ngi khc v Lut tng, Kinh tng hay Mt tng, u phi t xt mnh c kh nng trong lnh vc y hay khng. Nu cha kh nng, th phi lm sao cho kh nng ci . Khng phi ch cn c b su l ca mt tng nh bnh cam l cho th mng hoc dng c lm l tm ch thin (xem Ngy Th Nm), hay thuc lng nhng nghi thc y m l t cch lm thy. C nhng lot iu kin khc nhau: mt lot iu kin lm tu vin trng v thy truyn gii c th dy gii lut; mt lot lm thy v php i tha ni chung, mt lot lm thy v cc mt in. Ti s m t nhng t cch ca bc thy thuc php i tha ni chung. Quyn Trang Nghim Kinh ca c Di Lc ni: Hy nng mt bc thy c iu phc, rt an, rt tnh, Ngi c nhiu c tnh hn mnh, 348

Kin tr, mt kho tng kinh in, Thc chng chn nh C ti bin thuyt, c t bi, t b s tht vng. (V cung cch ca t). Nh vy c mi c tt c: dng tm thc ca bc thy phi c iu phc nh gii. Tm tn lon ca bc thy phi c rt an nh nh ch nht tm. S chp th bn ng ni bc thy phi rt tnh nh tr tu. Khi mt cy hng trm c t gia nhng que ci khc, th ci cng thm ly, cng th bn s c nhng c tnh v khuyt im ca v thy. Bi th thy phi c nhiu c tnh hn bn. Thc chng chn nh l nh vy. Thy khm ph tri kin nh tr tu do hc hi (vn tu). Kin l tri kin theo b phi Prsangka. y l tng thng tu; ti khng ni n tr tu c c khi ngi ta khm ph ra tri kin theo b pha Svtantrika (Kinh Lng b) v di (xem Ngy Th Hai Mi Hai, trang) Phn cn li d hiu. Nhng bc thy cn c nhng c ni trn, v chc chn c t nht nm iu ny: mt dng tm thc iu phc nh mt trong ba mn hc tng thng l gii,v.v, t v bi, v thc chng chn nh, Geshe Potowa ni: Mi ngi trong gia nh thy Yerpa ti tin rng thy cha tng hc nhiu, li khng kin nhn khi b tri , cho nn chng c 349

ci g. Nhng Yerpa c nm c tnh ny v bt c ai gp thy cng c li lc. Nyaentoenpa tuyt i khng c ti ging dy, nhng c th tho lun tt c nhng vn ngi ta hi. Ngi ta tng rng khng ai hiu c khi nghe Nyaentoenpa ging, nhng khng phi th. ng c nm c tnh, v ai gn ng cng c li lc. Mc d nhng bc thy l tng lun lun him hoi, song iu ct yu l bn phi nng mt v no c nhiu c tnh hn li lm, ngi t nng v i sau hn i ny, v ngh n ngi khc hn bn thn. Nu bn khng lm vy, m li i theo mt v thy bt chnh, bn c th tr thnh nh Chui Ngn Tay (V No) ngi gp t s dy cho con ng qui n gy nhng ti li kinh hong. Bi th trc ht phi tra tm tht k bc thy, ri ch nng ta ni ng nu thy ng xng ng. Mn cng phi c nm c tnh: phi tht th khng c c b phi, phi c tr tu phn bit phi quy; phi kht khao gio l, phi tn knh bc thy; v phi nghe ging vi s hng tm thch ng (ngha l c ng lc tt). Nu c nm c ny, h s tin b trong Pht php. Vy, lm th no th knh mt bc thy? 1.2.3. TN TY VI THY TRONG NGH C hai tiu ph: (1) Cn bn: Luyn tp cho mnh c c tin ni thy; (2) Nh li lng t t ca thy v pht sinh tm knh trng thy.

350

Hai tiu n ny dng c kinh in v lun l, nn lp thnh mt ta nh vng chi. Nu thin qun v ti ny, bn s sung sng th thy ht mnh ng cch. Nu khng suy t v nhng iu ny, th bn ch mun xin thy ging dy, m ngoi ra khng c s lin h no khc. a. Cn bn: Luyn cho mnh c c tin ni Thy. C ba tiu ph. y c tin l c thi xem thy nh Pht. iu ny, v tri kin xem tt c hu tnh tng lm m mnh, l hai mc Lamrim kh trin khai nht. Mc d kh, song nu bn khng n lc qun hai mc ny th bn s khng trin khai c nhng o l khc trong dng tm thc. c tin l cn bn pht trin mi s tt lnh. Kinh Ngn n Ba Ngi Bu ni: c tin l s chun b, n sinh sn nh b m: c tin nui dng v tng trng mi c tnh khc. Mt ln c ngi xin Atsha hai ln: Atsha, xin ngi ging cho ti. Atsha khng ni g c, v ngi kia lp li li yu cu bng cch la ln, Atsha ni: No no! Ti khng ic u. y l li ch gio ca ti: Hy c lng tin! Tin! Tin! Gyaelwa Ensapa ni: Tm li, nhng kinh nghim v thc chng ca bn ln hay nh 351

L do c tin ca bn ln hay nh Bc thy t bi ca bn l ngun sui ca mi thnh cng. Hy qun st c tnh ca thy m b qua nhng khuyt im. Nm trong tay nhng ch gio ca thy V ha tun hnh trn vn. Ni cch khc, thc chng ca bn ty thuc bn c lng tin hay khng, v lng tin y ln hay nh. Bn phi c lng tin xem thy mnh nh chnh c Pht, nu bn mun t thnh v thng b ; bi th bn nht thit khng c nhm ln v ch gio m bn nhn c. D bn nhn ch gio sai, bn vn c th t nhng thnh tu thp nu bn tin tng vo y. n, c ngi xin mt bc thy ch gio. Bc thy ni: Marileja, c ngha l i cho khut. Ngi kia khng hiu, li tng y l mt li ch gio, v c cha bnh cho mnh v ngi khc bng cch nhm c s ln cu thn ch y. Mt khc hiu nhm om vale vule vunde svh l thn ch ca n thn Chunda (Chun ). Nhng ch V trong cu ch ng l phi l ch. ng ta nim ch ny nhiu ln, v trong mt ma i km khng th nu n thay cm. Nu bn thiu nim tin, th bn s khng c ci g t ni tr tu ca mnh c. C ba loi c tin; c tin m bn cn luyn trong 352

phn ny c Lam-rim l c tin thanh lc. l c tin xem thy nh Pht tht. K thut o luyn c tin ny, theo h phi bt ngun t Ketsang Jamyang v mn , c ba phn l: a-1. L do v sao bn phi xem Thy nh Pht Bn phi xem thy nh Pht v bn mun li lc, khng mun mt mt. Bn xem thy nh Pht th bn s thnh t khng kh khn tt c nhng c nguyn trong i ny v nhng i sau - qu l mt li ch ln lao. V d: mt b gi tin vo mt ci rng ch (tng l x li); khi y ci rng pht xut nhng vin x li. Quyn Sch Xanh Ba Ch ni: Nhng gia tr ca bc thy thc s khng c ln hay nh: iu y hon ton ty thuc ni mn . Ngha l s gia tr ca bc thy t n khng c ln nh, nhng bn nhn c s gia tr ln hay nh l do bn c c tin nhiu hay t ni bc thy nh Pht hay nh B tt vn vn. Bn c thnh tu c nhng thn thng hay khng l do lng bn knh trng ty nhiu hay t. Atsha ni rng Ty Tng khng c nhng hnh gi v i bi v ngi Ty Tng ch xem thy nh ngi thng. Bc thy c th l Pht tht, song nu bn khng o luyn c tin th bn s khng thy c nhng c tnh ca thy; ngc li bn ch chu mt s mt mt - nhng loi kh khc nhau. c Pht c v lng thin c, nhng Devadatta v Upadhna ch c th trng thy ho quang ta ra b rng khong chng mt cnh tay t thn 353

ngi; h khng thy c nhng c khc ca Pht. Bi th h b mt mt ln lao. Geshe Potowa ni: Nu bn khng knh trng bc thy Th d nng ta Pht cng v ch, Nh trng hp Upadhna. a-2. L do ti sao bn c th xem Thy nh Pht. Khng nhng bn phi xem thy nh Pht m thc s bn c th lm vic y. C 2 cch: d bn tn thn ch mt phn nhng c tnh ca thy, bn cng c th chm dt s thiu nim tin; v lng tin khi y s thng lt nhng li lm vn vt c th thy ni bc thy. Bn cn s dng 2 iu ny lm cho nhng li lm m bn thy ni thy chng nim tin ca bn. Hy ngh v 2 iu y. Trong Mt in Qun nh Kim Cng Th c cu: Hy thy nhng c tnh ca bc thy, Khng bao gi nm ly li lm ca ng. Bn s t c thn thng Khi bn thy c tnh ca thy Bn s khng c thn thng Khi bn nm ly li ca thy. 354

Ni cch khc, v nhng thi quen c nghip ca ta, m ta thng ch n nhng li lm ca bc thy, v iu ny t nhin s chm dt bt c ngh no mun nhn li ca thy, cng nh mt tri che khut nh sng mt trng trn bu tri. iu ny c sng t bi s kin rng, v bn khng ngh v nhng li lm ca chnh mnh nn cng khng th khng thy chng. Bn c th thy vi li nh ni bc thy, nhng khng ngh n nhng phng tin kho lo ca thy iu phc mn , bn cng gi nim tin ni ng. Hn na, trong lc chng ta l nhng ngi s c, th bc thy i vi chng ta l nhng ngi phm. Khi chng ta t c dng nh nht tm gi l dng php tng tc, th ta s gp c nhng ng thn ti thng, v vo s a B tt chng ta s gp nhng bo thn vn vn Mt ngy kia c n ton th v tr i vi ta cng s hin ra tng hon ton thanh tnh. a-3 Lm th no nhn bc Thy cho thch ng. y, mun xem thy l Pht ta phi s dng va kinh lun t n nim tin chuyn khng lay chuyn. C 4 tiu ph. a-3.1 c Kim Cng Tr cho bc Thy l Pht C nguy c cho rng mt s ngi ngh nhng bc thy khng phi l Pht tht, ta phi xt li on ny ca Lam-rim v chuyn th knh thy . Nhng tiu ny ct yu khuyn ta khng nn c nhng t kin nh vy trong phn su xa nht ca tm ta. 355

Bn nn ngh nh sau, Thy l Pht, nhng ta khng thy c iu y. L do l, c Kim Cng Tr hin ti ang gia chng ta, di hnh dng nhng bc thy. Vua Mt in Hevajra ni: Trong thi v lai, hnh dng vt l ca ta S l thn tng nhng bc thy Trong nm ngn nm ta s mang Hnh dng nhng bc o s. Hy ngh h l ta v pht sinh lng knh ngng Trong thi gian y Vo thi i suy i tng lai Thn tng ta s l thn tng nhng k tin dn; y l nhng phng tin khc nhau m ta s dng, Ta s hin hnh theo cch y. Mt quyn kinh ni vi chng ta: Tht y ngha nu nhn thy ta! Trong i v lai, ta s th hin Thn tng nhng v tr tr. Ta s tr trong hnh dng nhng bc thy. 356

Nhiu Kinh tng v Mt tng bo rng trong i mt php, chnh c Kim Cng Tr s hin hnh lm mt bc thy. V lng t bi Ngi dy, Cc con s gp ta ng tuyt vng, cc con s nhn ra ta. iu ny r rng c ngha nh Kinh v Mt ni, v bn nn xem thi nay nh l thi i suy i. c Kim Cng Tr vi lng t bi nhn thy chng ta v bit chng ta tr nn th thm nh th no do nghip v vng tng, nn ngi ha hin lm nhng bc thy ca chng ta. Trong thn ti sinh hin ti ca ta, chng ta c th bit c lm th no thay i cch hnh x ca mnh, thc hnh nhng li ch gio, vn vn. Bi th Ngi bit r khng c thi gian no tt hn lm vic li ch cho chng ta. Nu bn ngh s tht khng phi nh vy, v a ra nhng l lun ni bc thy ny bc thy n khng phi l ha thn ca Kim Cng Tr, th tin trnh loi tr ca bn s khng cn st li ngi no l ha thn ca Kim Cng Tr ht tri. iu ny mu thun vi li trch dn trn l, t nht trong s cc bc thy cng phi c mt ha thn ca Pht. Hy ngh li iu ny. Nu bn ch p dng nhng l l chng minh h khng phi l Pht, th bn s khng tm ra ha thn, vy li l s t duy ca bn. Thay v th bn nn ngh: Tt c nhng bc thy ca ti u l ha thn ca Pht. Nhng trch dn ny cng cho hng ngi d dng tin tng. Tuy nhin nu ta chng minh bng l lun th cng thuyt phc hn na. a-3.2. Chng c bc thy l tc nhn lm vic ch Pht. 357

Nh ti ni on trn v rung phc, vng trng duy nht trong bu tri hin ra nhiu phn nh tch bit trn mt nc, trong nhiu bnh cha khc nhau. Cng tng t nh th, cn bn tr ca tt c ch Pht - ngha l phi hp gia i lc v tnh khng - Cn bn tr ca tt c ch Pht cng vi mt v vi tt c php gii, v xut hin di nhiu hnh dng khc nhau i vi ngi t: lm Thanh Vn i vi nhng mn ng c iu phc bng Thanh Vn, lm c gic i vi mn ng iu phc bi c Gic, lm B tt hay Pht i vi nhng mn ng c iu phc bi B tt hay Pht. Trong kinh Cha Con Gp G chng ta c: V li lc cho hu tnh, Ch Pht hin thn lm Thch, Phm Thin; Vi mt s ngi, Ngi ha thn lm qu s. Ngi th gian khng th nhn iu ny. Ni cch khc c Pht hin hnh nhiu cch: lm qu hay lm tri cho nhng ngi ng c qu hay tri hng phc, Ngi cn hin chim chc hay th rng, v.v cho nhng ngi ng c hng phc bng nhng hnh dng y. Cc Ngi hin thn cho chng ta nh nhng bc thy phm phu ty theo gii hn ca phc bo chng ta; cc Ngi cng c th th hin nhng phng tin th htng hn mt v thy tm thng, nh l hin ra Bo Thn vn vn, nhng chng ta khng th thy c thn y. V nu cc ngi hin hnh thnh nhng dng thp hn chng ta nh chim th, vn vn, th cng khng ch g, v chng ta khng tin nhng loi y. 358

Trong quyn Cng Dng o S c ni: Con khn cu Ngi ch quy y y t mn, ngi bo h cho con: Ngi Mandala ca ba thn qu bu ca ch Pht; Nhng vi phng tin thin xo Ngi ch lm mt phm phu hng dn hu tnh, Nh mt ci li huyn thut cu vt chng con. Ba thn ca ch Pht c cha ng trong ba s huyn b ca bc thy (xem Ngy Mi Hai, trang). Bc thy l mt ha thn ca ch Pht c to ra lm cc thin s. Gi s mt v cng trong mt iu ma l tu vin khoc vo y phc ca gio th s v trong vai y. Ri ng li mc y phuc ca mt php vng v trong vai ny. ng ch c thay i phc trang; cn v cng ch l mt ngi y. Hoc, bn c th vit nhiu chuyn khc nhau vi cng mt th mc . Bi vy hy ngh: Nhng bc thy ca chng ta khng ai khc hn l ha thn ca ng Kim Cng Tr, y l nhng phng tin kho ca ngi iu phc chng ta. Ci khng bt la nu bn khng dng mt ci gng hi t bt la mt tri; bn c th c nhiu thc n khc nhau, nh chng khng i vo bng c nu khng qua ca ming. Cng th s d bn nhn nhng s gia tr v bch tnh nghip ca ch Pht, l nh nng ta vo bc thy. Bc thy l tc nhn ca tt c thin hnh ca ch Pht, v thy gip cho bn thc hin tt c nhng thin nghip. 359

Nu vy th ng nghi ng g na thy l mt v Pht. Thin hnh ca ch Pht l nhng s gia tr m cc ngi ban pht trong lc hot ng v li lc cho hu tnh. Bn phi nhn nhng s gia tr ny ty thuc vo bc thy. Nu s cn thit l phi nh vy, th khng th no bc thy li l phm phu: h phi l nhng v Pht. Nu h l phm phu th ha ra trung gian cho nhng thin hnh ch Pht ch l phm phu. Nh th c ngha l ch Pht cn c s gip ca phm phu. Nhng ch Pht khng cn gip nh th. Khi ch Pht lm vic li lc hu tnh, cc ngi cn khng cn n s gip ca Thanh Vn, Duyn Gic hay i B tt, th lm sao ta c th ni cc ngi cn n s gip ca ngi phm? Bi th ch Pht ha thn lm nhng ngi thng hu tnh c phc duyn trng thy c. Cc ngi cn ha hin thuyn, cu vn vn, nhng nhng vt ny i vi ta nh ch l cng vic ca nhng ngi th mc, chng ta khng tm ra c ci g khc v chng. Sakya Pandit trch dn th d v knh hi t: Mt d nhng tia mt tri nng, Khng th c la nu khng c knh hi t; Cng th nu khng c bc thy Th ta khng th nhn c n phc ca ch Pht. V Da Oe Rinchen, v lama Kagyu trch dn cng mt v d y: Hy xem gia nhng tia sng mt tri 360

Mt tm gng trong sut Ri tp trung tia sng vo bi nhi Nhng mn nhn c nhng thin s ch Pht nh nng mt bc thy. Nu thy khng phi Pht, th Pht s khng cn n s ph t ca ng ta, cng nh ngi giu khng nh k n xin gip . Bn phi xt k iu ny: thy v Pht l mt, bi v nu khng th, th ha ra Pht li ty thuc vo thy. a-3.3. Ch Pht B tt vn ang lm vic cho hu tnh. ng Kim Cng Tr hin ang ha thn lm vic li lc cho tt c hu tnh. Ch Pht bit mt cch khng lm hon cnh ca tt c chng sinh, thng chng hn b m thng con mt, v lun lun c ht sc thi hnh nhng thin s. Lm sao cc ngi li khng lm vic v chng ta trong thi i thng kh hin ny? Khi ch Pht mi pht b tm ln u, cc ngi v tt c chng ta m pht. Cc ngi cng v chng ta m tch ly phc c v tr tu. C ngi cng t v thng b v li ch cho tt c hu tnh. By gi khi cc ngi t kt qu, th khng th no cc ngi li khng tip tc gip ch chng ta. Tt c ch Pht khng n lng no b mc chng ta m khng lm vic cu vt Chc chn cc ngi phi lm. Nu tt c ch Pht quyt nh lm li lc cho chng ta, th cc ngi khng c cch no khc hn cch sau y. Ch Pht khng ly nc ra sch ti li; 361

Khng ly tay ban php Lm cho hu tnh ht kh au; Cc ngi khng chuyn di thc chng ca mnh V chn ch cho k khc. Cc ngi gii thot hu tnh Bng cch ging dy gio l chn nh. Nhng ha thn ca ch Pht ang lm vic ny; khng c ai khc dy nhng phng php ti sinh ln thng gii v c s h hng quyt dnh, nhng li lc ti thng. Trong Bi Cu Nguyn Ca Ketsang Jamyang chng ta c: Ch Pht B tt qu kh Vn cn lm vic v cc hu tnh. Hy bit y khng ch l mt li xc nh sung Ni ng tht vi nhng bc thy t cch. Bc tn s ti bo, C mt v Pht gia tr ngi trn u mi hu tnh. a-3.4. Bn khng th chn chn v tng b ngoi. Bn phi c quyt rng nhng bc thy hin ti ca bn l Pht tht, l nhng tc nhn thi hnh thin s ca ch Pht. Nhng bn 362

vn khng thy thy mnh l Pht c. Bn ni, Ti ch thy h nh ngi thng, v ti thy ni h c nhng li ny li kia. Ta hy phn tch iu ny. Nhng g ta trng thy th khng ng tin cy, khng chc chn. Ci nhn ca chng ta do nghip ca ta m c. Chng ta to mt vi loi nghip ny m khng to nhng nghip khc, nhng ta khng th bo mnh c nghip ny, khng nghip kia. Chandrakrti ni trong tc phm Thc Hnh Trung o rng: Mt qu i thy dng sng l m chy Khi ba loi chng sinh c nghip khc nhau - mt v tri - mt con ngi v mt ng qu - nhn mt bt nc gii kht, th mt chng sinh thy ra l cam l, mt thy l nc mt thy l m mu. i vi qu i th mt trng ma h c v nng v mt tri ma ng c v lnh. Mt in Bnh Xe Thi Gian v lun Abhidharma (Thng php) c lp cho hai hng t; trong mt bi ging ni Tu Di c m t l trn, trong bi khc li ni vung. Bc thy V Trc trng thy b tt Di Lc di hnh dng hai con ch qu hai chn sau, y di b hi thi. Buddhajnna trng thy c Vn Th di dng mt thy tu n vi mt ph n, cy rung, v n cho nu bng di. Tt c ngi a phng ch thy Tilopa l mt ng chi in khng m khng bao gi ng ngi l mt hnh gi v i, v ngay c Naropa cng thy ng ta ang nng mt con c sng. Krshncharya trng thy Vajravarhi nh mt ph n b phong ci. Bi th chng ta phi mng nhng v thy hng o tm linh cho ta khng hin tng mt con nga, con ch hay con la - m ta thy thy l mt con ngi. Chaen Ngawa Lodroc Gyaelsaen ni: 363

Xt s lng c nghip ca chng ta V nhng chng ngi do nghip Th ta c th cho mnh may phc V c trng thy thy nh mt con ngi. Chng ta c phc ln khng thy thy ra con ch hay con la. Bi th hy knh l bc thy t y lng ngi, Hi ngi con ca ng Thch Ca. Li na, tng bn ngoi l khng ng tin cy: v mi s c v nh tht c, nn ta c th rt ra kt lun sai lm rng n c tht. Mt ln c v t kheo kh nc i tm nc ung v thy mt ng qu. Con qu khng trng thy sng Hng mc d thc s n ang bc trn y. Li na, khng phi ch v bn khng th thy bc thy nh Pht tht, bi v bn khng c dng tm thc ca mt ngi c phc c thy nh vy. Ngha l bn khng c nhn thc c bit gip bn trng thy thy theo cch y. iu y hon tt s phn tch ca chng ta. Ngay c khi mt ngi no khng c v g l Pht, th cng khng c ngha rng v y khng phi l Pht. V d cho ngi y c v 364

nh Pht tht, th bn cng khng th bo m ng ta tht l Pht. Mt hm A la hn u b cc a (Upagupta), v t th t trong Pht gio, ang ging Php, c con qu Kmadeva quy ri. Ngi hng phc c con qu v bo, Ta cha h gp Pht, vy ngi lm n bin ha ra ging ht ngi cho ta xem. Qu lin hin hnh Pht tng ha tng ph, vn vn, khng thm bt. Tn gi u ba cc a sut sp ly v c din kin c Th tn, nhng qu lin bin mt khng cho ngi kp nh l. Trong qu kh, nhng hnh gi v i nh Long Th hin tng nhng thy t kheo thng, nhng k thc cc v vy u l Pht. Li na, nu nhng t kin v li ca thy sanh khi, th bn khng nn chm dt chng ngay. V d, trc khi git o d bn phi xem k tng vt bn. Cng th, bn nn cho nhng t kin y (v li lm ca thy) sanh khi. Ti sao? V bn khng bic bc thy c nhng li lm dng nh y hay khng. Nh ti vch ra, ti sao nhng tng do nghip thy li khng th sai lm? Ngi c bnh v mt s thy mt v c trng thnh ra vng; mt ngi bnh phong s thy ni tuyt hi xanh; ngi ngi trn thuyn ang i th thy cy trn b nh chuyn ng; ngi mt b vy c th c o gic trng thy tc rng, vn vn. Nu nhng nguyn nhn sai lm tm thi nh nht y c th che m chng ta dn th, th lm sao chng ta khng th sai lm v nhng vt ang hin hu, khi chng ta c v s nguyn nhn lm lc - nghip v nhng vng tng v minh.

365

Ti bit c mt lt ma ti sinh b bnh mt trong khi di hnh hng. ng trng thy ba hp bc ng x li trong nh ng tr thnh ra vng, nhng v sau, khi ht bnh, nhng hp y li thnh mu bc tr li. Khi Gyaelwa Ensapa ving thm tng Di Lc Rong, ng tranh lun vi mt vi hc gi Sakya y, nhng h khng hiu mt im kh lin h n thut ng Pht gio. Ensapa trch t Bt Nh Bt Thin Tng bng Phn ng lm sng t ngha nhng t ng y, nhng nhng ngi phi Sakya khng tin ng. H ni ng l mt c ma, khng phi l ngi ca tng phi Gelug. Vy, bn khng nn nhn b ngoi, m hy tm nhng c tnh ca ngi, nhng thc chng v s t b ca h. Ch nh Pht mi thy c php thn, thn ca chn l. Ch B tt cng cn khng thy c php thn, tuy nhin c th thy c bo thn. V ngay c mun thy c ng thn, th bn phi l ngi phm c nghip thanh tnh. Lam-rim Tinh Ty ca Cam L ni: Bao lu bn cha thot khi Tm mn che ca nghip v chng ngi do nghip Th d cho tt c ch Pht hin ra thc s trc bn Bn cng khng phc c trng thy Thn tng ti thng ca cc ngi Trang hong vi cc tng ho v tng ph 366

Bn ch c phc c thy Ci g hin ra trc bn ngay by gi. Ngay c trong thi Pht ti th, c mt k ngoi o khng th thy c cc tng ho v v p ca Pht, m ch c th thy mt khi li lm ni ngi. Devadatta xem nhng vic Pht lm ch l la bp. Cch nhn ng l thy bc thy l thc o gi tr ca mt tng cp t min thng Golog Arig du hnh n Lhasa xem pho tng c Thch Ca ging ngi cha chnh, nhng c n nhng ngn n thp bng b y cng khng th trng thy, ni g n pho tng. Tin thn ca Oen Gyarlsae Rinpoche bo y thanh lc nghip chng; tn cp bn lm mt l dng cng ngn ln v i nhiu quanh cha, nhng vn khng trng thy tng. Nhng by gi y c th trng thy nhng ngn n b. Khi Lozang Droendaen Rinpoche i hc Gomang (mt chi nhnh ca tu vin Drepung) ang ging thi php truyn khu v Kinh Php C, c mt t kheo trong thnh chng khng th nghe li ging cng khng trng thy quyn sch; ngc li ng thy tht phay t trc mt ging s. Khi ging s ang thuyt php, v t kheo y tng tng ra ngi ang n tht, v cui ngy y, ng tng tng mnh trng thy mi ngi gom tht li. Bt c g cng c th xy n, khi nhn quan ta ch l hin tng ca nghip lc. Tng mc ca hin tng hin ra cho bn l ty thuc vo mc thanh lc nghip chng ca bn. 367

Ci thy ca bn khng ng tin cy; bi th, khng nhng bn tuyt i khng th lng gi bc thy, m bn cn khng th lng gi bt c ai - ngi cng s, bn b, ch gi nh, ch thin, qu thn vn vn. Bn ch c th lng gi chnh mnh. Vt khi gii hn y mt bc l bn ri vo ngay vo hoi nghi. Khi Gyaelwa Ensa sp t n s hp nht (gia i lc v Tnh khng), c nhng ngi gi ng l Ensa khng. ng vua Php Karmayama gi trang lm mt t ca Tsongkapa. Mt ln Tsongkapa sp tit l mt vi iu su xa kh hiu lin h mt in. Karmayama ngn ngi li. iu y lm cho Gyaeltsaen Zangpo ni tc, khin Kaedrub Rinpoche phi bo ng ta ng c lm n no ln. c Pht Th Tn dy, Ch c Nh Lai mi c th lng gi mt con ngi. n, c mt tu s tp s i n o Vachigira xc minh li n i rng tt c n ng y u l nam thn Dakas v tt c ph n y l n thn Dakinis. Nhng khi i y, ng khng th thy c c tnh ni ngi no c, m li pht sinh lng tin i vi mt k la bp. Nvo Boenchung ni nh sau v Milarepa: Nhng ngi cha trng thy Milarepa ni ting Ni nhng iu ln li v ng ta: ng y nh nhng hnh gi n v i! 368

Nhng khi i n ni Th ch thy mt ng gi la th ang ng Nhng cu chuyn nh th nho bng tt c nhng g ta ang thy. Bi th chng ta khng bit g ngay c v nhng ngi bn thn nht ca mnh. Vy, chc n, ta hy tp luyn nhn thy mi s vt l trong sch. Nhiu hc gi c tng rng Shntideva v i, mt v chn Php vng t, ch sng v ba chuyn: n, ng v th dn. H khng th thy nhng thin c ni ngi. Nhn quan ca chng ta cng khng ng tin cy tng t nh th. Bn khng th chc rng iu g mnh l li lm th thc s li lm. Bn thy s vt cch no th bn nhn thc s vt cch y. Upadhna, mt v s thng ba tng vn gi tng v quan nim sai lm (t kin), v ng ngh, Ti thy Pht ng nh tht: nhng li dy ca ngi v nhng nguyn nhn ca nghip u l nhng tr bp t phng bn ng. Ni rng ngi khng cn lu hoc l khng ng. Upadhna m cn c th sai lm, hung g chng ta! Khi mt v thy khng ng m tng c sut m ngy, th nhng hc tr rt a ng s thy t thm tm h rng y l mt li lm. Nu hc tr ung ru, h s t cho mnh may mn nu gp ng thy ung ru; h s xem ung ru l mt c tnh. Vy th, khng nhng iu bn cho l li c th l khng li, m bn cn khng chn iu g l c hnh na. H khng th bit bc thy li lm gio ha bn hay khng. Kinh Cha Con Gp G v kinh i Bt Nit Bn ni nhiu v chuyn nhng c Nh Lai th hin 369

lm nhng ngi th ch, h tin, qu qut, in cung, v lun, vn vn, khi no thy cn thit lm nh vy. Ni chung kinh in v mt in c th c tnh cch quyt nh hoc cn gii thch; c nhiu cch gii thch khc nhau v s vic mt quyn kinh no c nu c hiu theo ngha en hay khng. Nhng khi ng Chin thng Kim Cng Tr ni rng trong tng lai ngi s xut hin di hnh thc nhng bc thy, th y l mt li ni c tnh quyt nh, theo ngha en, mt li ni m chng ta cng c th xc nhn. Chng ta cng c th hiu rng ngoi bc thy, khng ai dy cho ta o l a n gii thot v ton tr. Vy th tht phi l, mu thun, nu ta c ngh: Thy ti, m theo c Kim Cng Tr ni l mt v Pht, tht s khng phi l Pht v ng c nhng li lm ny n. Trn y l bng chng quyt nh; bn c th hiu rng v thy l mt v Pht ngay t u. Khi bn tin chc rng l lun v tham chiu kinh in trn y chng minh thy l mt v Pht, l bn khai trin mt nhn thc i su vo vn lm th no tn ty vi bc thy, lm th no c c kinh nghim hp nht bc thy vi tt c ch Pht. V s ha ln tm bn vi tm bc thy: khi bn t ton gic, tm bn v tm thy vn d va l i lc va l Php thn - ha ln v tr thnh mt v duy nht. im ny bn t gic ng, t bn cht bn tr thnh mt bc thy: bn thnh tu cch bc thy. Thn li ca bn ha ln mt cch cht ch vi thn li ca thy. y l l do bn phi c lin lc cht ch vi thy: tm bn phi lun lun tin gn hn n s ph hp vi tm thy. 370

b. Pht khi nim knh trng Thy bng cch nh li s t t ca Thy. Theo Ketsang Jamyang v mn , y c bn tiu : (1) bc thy t t hn ch Pht rt nhiu; (2) t t ch ging dy Php; (3) t t cho ch gia tr cho dng tm thc bn; (4) ch li cun bn vo vng ca ng bng nhng qu tng vt cht. b-1. thy t t hn ch Pht nheu iu ny c hai phn. b-1.1. Thy tt hn ch Pht ni chung. Bc thy, v phng din c hnh, th ngang vi ch Pht. Nhng s t t ca thy th thng ln hn ca ch Pht. T v lng kip qu kh, v s Pht dn dt v bin hu tnh, nhng ta li khng c trong s y. Cng Dng o S ni: Con khn cu thy, ch nng y t bi, ngi che ch con: Ngi dy mt cch chn xc thnh o ca ng Thin Th Cho nhng hu tnh kh iu phc trong thi mt php ny, Nhng k khng kham gio ha bi v lng Pht qu kh. Ni cch khc, 75 ngn v Pht, ri 76 ngn v na, v 77 ngn v,v.v xut hin ra i ch lm mc tiu cho c Pht ng o s chng ta xy dng kho cng c. Hn na, ch trong kip 371

ny m thi, c Pht Cu Lu Tn, Cu Na Hm Mu Ni, Ca Dip, vn vn, hng dn v s t, m cc ngi vn khng th lm cho chng ta quy phc. By gi bc thy ang dy cho chng ta con ng ton din khng li lm ny, m ngay c ch Pht xut hin trc y cng khng th no lm tt hn. Vy, mc d v phng din c tnh, thy ngang vi ch Pht, song v lng t t th thy vt hn c ch Pht. Geshe Potowa ni rng thy cng ging nh ngi cho k sp cht n vo thi i km, trong khi ch Pht ging nh nhng ngi cho n tht vo thi no . Gi s chng ta thot khi cn ngho kh, lm n kh gi, m c ngi cho chng ta thc phm v ti sn. Cng th, ta s thy nhiu Pht, nhn c cm hng t cc ngi, vn vn, khi chng ta t n nhng o l cao siu, nhng ch Pht khng ch g cho ta khi ta ang trong tnh trng thm hi nh by gi. Bc thy ging nh ngi cho n khi i kh, dy cho ta trong lc ta sp rt vo h thm ca cc a x. y l mt phng tin dn dt chng ta, ta c mt vi hy vng t thnh Pht qu. y l lng t bi ca bc thy. Kaedrub Rinpoche ni: Hi bc thy ti thng v t, ngi t t hn tt c ch Pht Ngha l, chng ta c th c lng tin ch Pht B tt y, nhng chng ta cha tng gp cc ngi. By gi ngay lc ta ang thiu vn Php, th bc thy dy cho ta, nh vy thy cn t mn hn c Pht. b-1.2. Thy cn tt hn c c Thch Ca Mu Ni Ngy xa vua Chuyn lun Aranemi c mt ngn con trai ngi no cng pht tm b , ha s sn sc mt nhm t. Nhng 372

h thy rng nhng t s kh iu phc vo thi i hn mang khi m th mng con ngi ch cn mt trm nm, bi th h u tng l nhng t ny. Thy chng ta, khi y l b la mn Samandrarja (Ph Hin Vng), cng pht tm b nguyn s hng phc hu tnh trong thi k hn n y. Bi vy c Thch Ca o s chng ta tt hn i vi nhng t thi k u tin, nhng vi nhng phm phu nh chng ta, th bc thy cn tt hn c Thch Ca Mu Ni na. Sau c Pht, cn c nhiu hc gi v hnh gi n, nh by v t trong gio l, tm mi v i lc thn thng, su vin bo chu ca t n, v hai vin ti thng. V Ty Tng c bit bao bc thnh: trong thi k truyn Php u tin c Padmasambhva, vua Trisong Detsean, Shntirakshita, v nhng ngi cn li ca 25 t Padmasambhva; trong k truyn b ln hai c nm v cha t l Sakya, Marpa, Milarepa, Atsha v t ngi l Tsongkapa v vn vn. Nhng khng v no trong s y ging dy cho ta cam l diu php, phng php cu ta ra khi bin ln kh au. (CT. Trong on ny, Pabongka k ra nhiu nhn vt c cng truyn tha gio l Pht n v Ty Tng. By v t ca nn gio l l nhng v tip theo sau c Thch Ca Mu Ni, c ngi giao trch nhim duy tr v qung b nn gio l. Tm mi bc i thn thng l nhng hnh gi thnh tu v mt in trong h phi Nhng Hnh ng Dng Hin. Su vin bo chu n l nhng v i s Long Th (Nagarjuna), Thin Thn (Vasubandhu), Trn Na (Dignaga) v Php Xng (Dharmakirti). Hai vin ti thng l hai bc thy v lut tng Gunaprabha v Shkyaprabha. 373

Ty Tng, Padmasambhava l bc thnh v i xut pht t vng t Oddiyana huyn b n dp tan nhng chng ngi cho vic hong truyn Chnh php di triu vua Trisong Detsaen v bc thy n Shantarakshita - t s ca phi Nyingma trong Pht gio Ty Tng. Nm v cha t ca phi Sakya l nm bc thy u tin sng lp ra trng phi Sakya. Marpa v t ngi l Milarepa l nhng v t sng lp ra phi Kagyu. Atsha v cc t ngi m u nhng h phi Kadampa. Je Tsongkapa phi hp c ba dng Kadampa cng vi nhng php hnh tr ca ba trng phi Gelug (Hong mo). Tm li, nh Shntideva ni trong quyn Hnh Hnh B Tt: V s ch Pht lm vic Cho li ch ca tt c hu tnh tch dit, v do nhng c nghip ca ti Ti khng trong s chng c cc ngi cha lnh. Ni khc i, chng ta nn ngh nh sau, Chng ta u thai khng nhm ch, cng khng n c nhng ni cc ngi ving thm. Li na, mi bc thnh qu kh ngi th khng dn dt ta c, ngi th b ri ta. Chng ta l nhng cn b ca cn b. Qu thc thy ta c lng bi mn ln xit bao khi cu vt chng ta. b-2. S t t ca Thy trong vic ging Php Nhng i B tt ngy xa t hin mnh, hin con trai con gi quyn thuc cho nhng qu D xoa n tht, ch nghe mt bi 374

k v Php. Khi c o s chng ta ti sinh lm Vyilingalita, ngi m vo c th mnh ngn cc nhn c dy Php. Khi ti sanh lm vua Gnashava ngi t tht mnh bng mt ngn n du v nhy vo h la; lm vua Paramavarna ngi s dng da mnh lm giy v xng sn lm bt. c Atsha v i chu ng gian kh ln lao vt bin trong mi ba thng th gio Lam-rim, bt k him nguy v bo t, thy qui vn vn. Nhng ngi nh Marpa v Milarepa tri nhiu gian kh th gio. Ngay c ngy nay vic du hnh n n cng khng d, th m nhng dch gia ngy xa liu thn mng i n y th gio; cn dng ln nhng bc thy nhng mandalas bng vng n n ging dy. Ngay n nh li nhng gian nguy mnh tri cng lm h rng mnh. Vy bc thy ca bn tht t t xit bao, khi dy cho bn ton th o l - ngay c Pht cng khng cho bn mt gio ha no tt hn - m khng i hi bn phi chu ch mt gian nan nh nht. Atsha ni: Bn phi c cng c ln lm mi c th nhn c nn Gio Php su xa nh th m khng cht nhc cng. Hy nghim tc v kho thc hnh. Gi s c ngi sp cht v n vo mt lc ba th: thuc b, thc phm v c dc. Mt y s y t bi l ngi gip anh ta nn c t ra, chuyn thc phm nut vo thnh thuc, v chuyn thuc nut vo thnh cam l bt t. Chng ta cng lm nhng nghip bt thin s a ta xung cc o x - iu ny nh n phi cht c. Bc thy lm cho chng ta tnh ha nhng nghip y. Bnh thng chng ta s tch ly nhng c hnh c c nhng th trn th gian ny nh sc khe, tng phm, danh ting. Bc thy khin ta i hng, c mt ng lc lnh mnh, 375

lm cho nhng cu nguyn thanh tnh, v hi hng cng c. c hnh ca ta c chuyn thnh mt ci g li lc cho nhng i sau. Thy cng khin cho ta chuyn ha thin hnh ta tch ly c ti sinh tt p v thnh t v thng b . Cn ai c th tt hn th na? Lam-rim Tnh Ty Ca Cam Li ni: Nu ngi ta bo chng ta khng th n n Ngi dy cho ta mt bi k, D c cng dng v y nhiu kip Bng s lng ch ci trong bi, Th lm sao n p c n ln V c cho ton th o l? Mt ngi c xem l t t xit bao Khi a ngi khi vng lao ngc Li cn ct nhc tr thnh giu sang. Bc thy dy cho ta phng tin Thot khi ba ng c Cng l t t, v chng ta S giu sang toi khi lm tri, ngi. 376

Thy cn dy con ng ti thng lm lng du mi ni bt hnh ca sinh t Nit bn. Thy dn ta n trng thi Ba Thn vi diu: Cn c s t t no hn th na chng? b-3. S t t ca Thy gia tr cho tm v dng thc ca bn. Tt c thc chng m bn trin khai c trong dng thc u nh s gia tr ca bc thy. Nu bn dng php o s du gi nh ngun sinh lc ca o l, bn s lm nhng tin b nhanh trn ng tu: y l im then cht trong nng lc gia tr ca bc thy. Khi Tilopa nh vo mt Nropa bng mt mandala bng bn, Nropa lin c kh nng duy tr nh chng nht tm ko di trong by ngy. Ngay c s vic ta c th nh c nhng gio l khc nhau m trc y ta khng th nh chng hn, cng l nh lc gia tr ca thy. Nm nay, ngy 24 thng t, ti nhn c mt du hiu r rng v lc gia tr ca bc tn s ti, ngi che ch cho ti, ni ti nng ta. S gia tr y lm cha kha ging Lam-rim hin ti tin hnh tt p. Mt ln tn s ti, Ngi che ch cho ti, ni ti nng ta, ang lm mt l dng cng ti Dagpo vi chng 25 geshe tham d. Ti cng c y, song ti qu xc ng n ni mt ti m l sut c thi l Cng dng o s, Bt kh phn gia i lc v Khng tnh mt bn vn v trin khai v php Cng dng o s. Ngay c vic y cng l nng lc gia tr ca bc thy. 377

Khi bn khn cu bc thy, th bn s thnh tu tt c thin s v mi iu bn mong mun trong i ny v nhng i sau. Bc i thn thng Tilopa ni: Ny Nropa, iu li ch nht tt c l bc thy. V Gyaelwa Goetsang ni: Nhiu ngi thin qun v giai on tu tp Nhng thin qun v o s l php thin cao nht. Nhiu ngi thc hnh php tng c Nhng khn cu o s l php tng c cao nht Nu bn lun lun khn cu bc thy Th bo m bn s thc chng c Trng thi bt kh phn ly vi bc thy. Kyabje Pabongka k vi mu chuyn: chuyn mt ngi Retreng cng n b cho mt bc tng ca Drom Toenpa nn nhng c nguyn ca ng c thnh tu; chuyn Atsha c Dombhpa gia h nh th no; chuyn Drubkang Geleg Gyatso gia h Purchog Ngagwang Jampa, vn vn. b-4. S t t ca bc thy l li cun bn vo vng t bng ti th. Ngi ngy nay ch i ti th, do vy bc thy loi cun vo vng ng bng ti vt, ri a ng vo chnh php.

378

Khi tn s ti, ngi che ch ti, ch nng cy ca ti, ang trong mt am n c, c ngi ti t trong gia nh Drim Tengka, mt ngi vng thng Kongpo, c phi n xin ngi bi xc xc; ng ta mang theo bc y da y b cng dng. Thy ti ang tut trn mt ngn ni cao, nn khi ln ti, ngi kia rt mt. Y n trc mt thy ti m ni: Ci ng lama ny chc phi l mt con th hoang mi a sng trn cht ni nh th ny. Thy ti cho y ung tr, thc phm ngon, v nhng qu tng; ngi kia pht sinh tnh tn v v sau phi cng nhn: Nhng v lama ban phc ln cho ti. Nhng g ngi cho ti n tht tuyt. Th l y b a vo trng bc thy v pht sinh tnh tn. Ni n ti vt th khng c mt gii hn no v nhng g m bc thy cho ta: chng hn y c th l s sn sc ca thy i vi t. Atsha bo rng bt c c tnh g ngi c c u nh nhng bc thy. Ngi mun ni nh s t t t bi ca thy m ta c c mi c tt lnh. Chng ta khng phn tch s vic cho k, v c tng hnh phc hin ti ca ta, tin nghi ting tm ta c c, u do n lc ca ring ta, song khng phi vy. Hy ly v d hai ngi anh em: ngi th c a vo tu vin tr thnh mt phn t ca Tng on, ngha l mt i tng cho ngi kia lm ch quy y. Khi v tu s tnh c gp em trong mt ngi cha, th h hnh x theo s phn khc nhau ca h: mt ngi theo Php, mt ngi theo ti vt. Bn c th l mt t kheo c t trch nhim, y l nh lng t t ca tu vin trng v v thy truyn gii cho bn, v bn ging nh 379

ng o s ca chng ta m gii th t nhin y khng cn s can thip ca mt tu vin trng. By gi, bn c th c nhiu ngn trang sch mi ngy v phn tch ngha: y l nh s t t ca bc thy dy cho bn hc v lng. Nu bn cha c php qun nh no lm cho bn thun thc hay chun b cho bn, th bn khng c c ngay c nhng sch v mt gio. Ngi c c qun nh l i vo ngng ca nhng mt in, mt iu hi hu hn c s xut hin ca ch Pht. Chnh do lng t bi m bc thy Kim cang tha t vo dng tm thc ca bn nhng ht ging chc chn s chn thnh kt qu l bn thn, ch trong vng mi su i nu bn khng phm gii. Bn phi tnh nhng s t t ca bc thy v ngh, Ngi cho ta ci ny, ci ny, ci ny Nhng cha ht u. Bn c c mt thn ngi, bn c th hnh phc trong i ny, c ti sn, vn vn. y l tt c nhng hu qu ca s gi gii v hnh hnh b th trong nhng i trc, v y l nh lng t t ca nhng bc thy khin cho bn thc hnh nhng php y. Bn c th ngh, Khng phi lun lun l mt bc thy y: nhiu thy khc nhau trong nhiu giai on khc nhau, mi ngi ng gp nhng s t t ca ring h. Nhng nhng bc thy y xut pht t mt cn bn duy nht l tm ch Pht, ci tr cn bn ca phi hp i lc v tnh khng, cng mt v vi php gii. Tt c nhng bc thy u l ng Kim Cng Tr th hin nhiu hnh dng khc nhau. Ty Tng chng hn c chng sinh l cha ca ging ni;

380

(CT: Theo huyn thoi Ty Tng, ging ni pht xut t mt n yu qui mt kh vi mt con vn trng ln. Con vn ny l mt ha thn ca b tt Qun Th m, tu kh hnh thin nh nhiu nm trong lc n yu qui c ng ngai ca ng m rn r, mun cp b vi vn. Cui cng vn phi u hng, v hu qu l ging ni Ty Tng; nn h nh hng ca vn tm t bi, v t n yu qui h nh hng tnh a nghi, n ngnh, h tin v a nhc dc.). C nhng ngi thit lp nn lut; nhng nh dch kinh nhng ng vua v nh thn chuyn qung b v duy tr nn gio l; nhng bc thy dch thut v nhng bc hin tr; nhng ti sinh ca c c Dalai Lama; vn vn. Tt c nhng v ny u l nhng hin thn khc nhau ca mt b tt Thnh Quan T Ti, Ngi Cm Sen Trng. Nhng bc thy chng ta cng th, ch l mt thc th duy nht. c Je Rinpoche ni: Ngi ta cn hiu rng nhng g ni trn u l ch gio ni ting v php o S Du gi. Nhng s khng n thua g nu ngi ta ch thin qun v ti y vi ln m thi. Ngha l, mun thu hiu rng bc thy l hin thn ca tt c ch Pht, rng v y l ci trang, th bn phi thc hnh php Cng Dng o S, vn vn. Nhng nu bn khng hiu r ngha m ch tng c nhng li vn th khng c ci g. Vy, khi bn hiu rng tm ca tt c ch Pht l ng mt v vi tinh ty ca php thn, i lc v tnh khng, v t tnh cht ny ch Pht th hin di dng bc thy trong nhiu ha thn khc nhau. Nu bn khng hiu iu ny, bn s nghi ng ngay c khi nh l nhng bc thy danh ting ngi ging trn ta cao; bn li 381

cn d coi thng ng thy hn mn trong tu vin ca bn, ngi dy cho bn tp c. Khi bn c c hiu bit ny, tp cho mnh mt nhn mt v thy vi tm knh trng nh nhn Pht, th bn cng c th luyn tp xem tt c nhng bc thy nh Pht; khi y lm hi lng mt v thy cng l lm hi lng tt c nhng bc thy. Bn phi xem tt c thy u t t nh nhau, khng thin v trong cch phng s ca bn. Ngi ta bo ta nn tng c nhng bi k v lng t t ca bc thy khi ta qun v mc y. Nhng bi k sau y c tht ln bi ng t Manibhadra (Bo Hin) trong chng ni v s t t ca bc thy: Nhng hng o tm linh cho con, ngi ging dy Php, t cch dy con tt c php; Cc v y xut hin vi nh duy nht: dy cho con Nhng phn s trc mt ca b tt. Cc thy ging nh m con trn ng tu tp. Nh nh mu cho con bu sa ca thin c; Thy thin xo trong tng ngnh a n gic ng Thy chm dt cho con nhng no ng him nguy. Nh lng y gii cu con khi gi cht Nh v tri Thch ma xung nhng git Cam l; 382

Lm tng trng bch php nh vng trng ang ln. V nh nh dng soi ng n an lc. Thy nh ni bt ng trc thn th Tm thy khng y vi nh bin ln Thy l ngi thn che ch con mt cch ton vn y l nhng tng a con n vi bc thy. Ch B tt nhng ngi ang khai ha tm con Nhng ngi Con Pht a con n gic ng H hng dn con; ch Pht ca ngi hCon n vi h bng tm tng tt lnh. Thy nh nhng anh hng bo v con khi th gian; L thuyn trng, ch nng v s che ch; Thy l mt, l ngun an iBng t tng y, hy knh trng nhng bc thy. T bn Lam-rim Tinh Cht Cam L: Con t b i sng ti gia: mt hm la rc Trong c tch con thc hnh nhng cng vic ca hin nhn; 383

Con c nm v ngt ca diu Php y l nh lng t t ca cc bc tn s. Con gp gio l ca c Tsongkapa v i Trong mun ngn kip kh m tm c y l lng t t ca nhng bc thy thnh thin. Thy l ngi che ch con khi cc o x, L thuyn trng gii thot con ra khi bin lun hi, L hng o a con ln ti sinh cao v gii thot. L lng y cha lnh bnh vng tng kinh nin, L dng sng dp tt ngn la thng kh ln L mt tri soi sng con ng gii thot. L ngi gii cu con ra khi ngc t sinh t L vng my ma xung Diu php nhim mu; L bn lnh gip con xua tan nhng iu tai hi L cha m nhn t lun lun yu thng Hy qun nhng iu y khi bn tng c, v nh li s t t ca bc thy.

384

S tn ty bng vic lm s c bn theo quyn Li c Vn Th. Bn khng nn ln ln phn ny vi ba nghi thc chun b cui. Khi y Kyabje Pabongka Rinpoche tr li ni v mi ti thin qun, v trc mi ti ngi u lm l khn cu, v qun tng cam l tnh ha ang tun xung. PHN BA NN TNG CA O L NGY TH CHN (Kyabje Pabongka Rinpoche cho mt cu chuyn ngn gip cho chng ti khi ng lc, trch dn c Atsha v song): C nhiu chng c t rng cuc i ngn ngi, Nhng ta khng bit r n ko di bao nhiu nm; Hy rt ra t y nhng g ng a nht Nh con ngng cha tch sa t nc. Ngi nhc li nhng tiu bn v n li vn tt ti phng s bc thy. 1.2.4. TN TY VI THY BNG VIC LM Trong Trang Nghim Kinh c cu: Hy nng ta bc thy Bng cch dng qu biu, 385

Bng cch phc v thy V bng cch tu tp. Ni cch khc c ba cp bc tn ty vi thy bng vic lm: bc h l qu biu, bc trung l hu h v bc thng l tu hnh. Chng hn, khi hc tr nng ta thy, h thc hnh c ba bc; bi vy cch th thy cho ng l o s du gi. Nu s nng ta bc thy c cn c trn lin h c nhn, th bn khng cn tm php qun no tu tp o s du gi. Khi bn khng bn cnh thy, th bn phi pht sinh php qun rung phc, lm l tm ra v khn cu, ly, dng cng, v.v Cch tt nht lm hi lng v hng o tm linh l hin dng thy s thc hnh li ng ch gio. Mklarepa ni: Con khng c ti sn hay qu cp dng, S tu tp ca con n p cng n s ph Con thc hnh php dng mnh khng k gian nan; y l qu con dng hin bc thy nh cha lnh. C hai truyn thng v Li c Vn Th, bn ngn ca h phi Phng Nam v bn di ca H phi Trung ng, u dy rng s tn ty bng hnh vi l thuc v nghi thc chun b th t. Trong bn vn ny s th knh bc o s bng ngh c dy vo cui nghi thc chun b th ba.

386

Theo bn vn ny, khi bn ch khng c thy, th nn th thy qua hnh vi bng cch lm ba nghi l chun b u l triu thnh bc thy v rung phc, ri dng cng cc ngi, v.v Bng cch y, bn lm cho thy hi lng do nhng qu dng hin vt cht. Bn si tnh mt t nh trn (xem Ngy Th Nm, trang); ri triu thnh nng lc ca chn l. Qun mt t thnh lu ly vi nhng kim cng chy k bng vng, c v nh ni bc ln, nhng nu s vo th ln xung. Trong h phi Trung ng, gia mt t y c mt lu i hnh vung c bn mt khng c tin nh nn ging nh lu i trong mandala Pht Dc S. Ta lu i thc khng l, chnh gia c bn sn thng trn mt ci b ln c nng bi nhng con s t - nh mt ci thp khng c phn trn. Qun sn thng th nht (cao nht) c ba ta s t pha sau sn thng, trn ta gia an ta c Thch Ca, trn ta bn phi ca ngi l c Di Lc v bn tri l c Vn Th. Nhng bc o s H Phi Hnh Vi Qung i v H Phi Tri Kin Su Xa ngi ng sau hai v ny. Phn trc ca sn thng c ba ta s t. Atsha, Nagtso v dch gi, v Dromtoenpa ngi trn nhng ta ny. Trn sn thng th hai c mt nhm ba ta s t. c Tsongkapa ng Chin thng ngi trn ta chnh gia, Sherab Senge bn phi, Gedun Drub (v c Dalai Lama u tin) bn tri.

387

Trn sn thng th ba c mt nhm ba ta s t. c c Dalai Lama ng i an ta ta chnh gia, bn phi ngi l Jinpa Gyatso bn tri l Jampa Choedaen, mt bc thy thc sng chi. Trn sn thng th t v bn s ca bn ngi ta gia. Bn vn ni hai bc thy an ta nhng i t ca thy, nhng theo ch gio khu quyt th s ph ca thy an ta bn phi, v t s ca thy bn tri. Nhng thy khc ca bn ngi trn nhng tm b on bng la. Mt truyn thng cho tt c nhng v thy trong ba tng ngi trn ba mt cn li ca sn thng; ch Pht, B tt, Thanh vn, Duyn gic, H php v.v ngi pha sau. Theo mt truyn thng khc, bn qun nhng bc thy trong cc H Phi Hnh ng Qung i v Tri Kin Su Xa an ta theo th t, bn phi v tri l nhm ba bc thy. Qun nhng bc thy h phi v Lut tng v thy v Kinh tng pha sau sn thng. Bn khng phi qun nhng v thn bo h, v.v Nu bn mun lm php thin qun ny, th ch cn ngh tng nhng nhn vt y ang hin tin, d bn khng th trng thy h. Nhng hnh nh nhng phn pha sau ca sn thng cng khng b s t ta (ca nhng nhm ba bc thy trc) che lp; nhng v ng sau cng hng mt v pha bn. Nh tm c bn li vo. Bn trong c mt b ta y cho rung phc. Khng c ao tm, nn chnh gia c nng cao. S cu nguyn gm by thnh phn v nhng g cn li cng nh trc. 388

H phi Phng Nam th khc hn. Qun trc mt l mt ta nh ln nng by sn thng; ging nh bo thp phi Kadampa. Nhng sn ny lm bng by th qu bu. (xem chi tit trong bi tng). Nhng s t (nng ta ln) ng trn nn t. Trc s t ta ny xy ba cu thang. Sn trn ht c mt tm m hay vi lt lng tng t nhng m lt lng ni nhng ta ngi ca nhng lt ma cao cp, hai gc trn c hoa vn hnh li cu. Tm m c trang tr bng nhng chm tr bng bu vt. Mi sn cng c nhng cu thang nh bng vng dn xung cc cnh ca nhng sn di v a n nhng cu thang khc trc s t ta. nh ca tm m lt c hnh cong nh vm cung li ln gia, trn c mt ci chp bng vng treo trng phan chin thng hai bn. Gia sn thng cao nht c mt php ta vi ch da lng dnh cho c Thch Ca, c nng bi su con vt - rng, kim s iu, v.v - biu trng su ba la mt. C nm ci gi bng gm thu trn php ta ca c Thch Ca. c Di Lc ngi bn phi, Vn Th ngi bn tri, trn nhng ta ngi mi ta c ba gi; nhng ta ny khng c s t nng. Bc thy ca bn ngi trc mt cc ngi trong dng iu thng ngy, c hai gi, v khng cn ta. S ph ca thy ngi bn phi thy, s t ngi bn tri. Nhng v ny ch ngi trn mt ci gi. Nhng bc thy cn sng ca bn th ngi gia chiu. Phn gia ca sn thng trng cha li i. Thy ca bn trong dng iu thng ngy, tay phi bt n thuyt php, tay tri cm mt quyn kinh tng t ri kiu Ty Tng ang 389

nm trong ci bao ca n vi mt ci nh du trang hong bng nm lp la. Nhng bc thy thuc H Phi Hnh Vi Qung i ngi bn phi c Di Lc, v H Phi Tri Kin Su Xa ngi bn tri c Vn Th. Truyn thng Kadampa Lam-rim tip tc cui H Phi Hnh Vi Qung i, v mt biu tng quan trng l ch ngi cui ca h phi c trng. Nhng v thy ca bn khng trn sn u tin th s chim sn th hai v ba. Truyn thng Kadampa Ch gio ngi mt dy trn sn th t, Chaen Ngawa ngi gia. Ch B tt ngi trn sn th nm. Ch Pht ngi gc tri v phi ca bn sn u tin. Thanh vn ngi trn sn th su. H php trn sn th by. y l mt truyn thng thuc kinh in, nn bn khng qun nhng bc thy thuc H Phi Hnh ng Dng Hin. Nu bn mun c nhng v ny vo, th hy tng tng h dng v hnh. Hai h phi Li c Vn Th u thuc truyn thng Kinh tng, bi th bn khng c qun nhng thc th dn thn hnh ng, m ch triu thnh h n nh khch tham quan. Ly v d: trc khi mi khch n ngi vo bn, th ta phi sp ch sn cho h. Bi th bn dng hin cng v thnh cc thc th tr tu ngi vo ni dnh sn. Bn mi cc ngi, v cch bn qun h ang i n bn ging nh cch Pht v ty tng n Magadhabhadr. (Khi y Kyabje Pabongka Rinpoche k chuyn y v bn chi tit cch thc hnh ny.) 390

K tip bn tm ra thn cc ngi. Khc ci nh tm trn kia, nh ny c bn ca knh mi phng hng. Khng c ao tm gia, nhng c nhiu bnh cha nc. Trn nh c h thng x ngang v mt ci lng treo lng lng nhng bao hoc hoc bnh ng hng bt c nhng l thng. Trong l tm, tng tng nc t tun ra t nhng bnh cha. Nhng v thy tu trong rung phc xung tm tng nhm ba ngi, ngi vo ch nh trn trong nh tm, v y phc h thot ra di dng nhng tia sng mu vng. Cn li cng nh ni trn. C th bn khng c th gi qun y nhng bnh nc, v.v Thc ra khng phi lun lun bn cn phi lm l tm trong phn nghi thc chun b; d chnh thnh thong lm mt ln cng s tr c chng ngi, cu u trong tm vn vn. Phn cn li ca l tm ging nh phn ti ni trong Con ng Nhanh (Ngy Th Nm). Khi ging dy ch mt bi Li c Vn Th m thi, th im ny nn ni trong khi thc hnh, khng nn gii tn php qun rung phc. Chng hn, khi bn ang tng c nhiu ln nghi thc chun b, th khng nn tng Cn Bn Ca Mi Thin c ca Tsongkapa trong phn cui thi hnh tr. Nu bn cha gii tn rung phc, th hy dng li mt lc dng y thc cng dng, trc khi tng tip bn nghi thc. Nu bn gii tn rung phc, th ch lm l gm by thnh phn, lm i lm li vi ln nh vy. Ngy nay bn nn lm nghi thc chun b theo bn Trang Hong Yt Hu Nhng Ngi May Mn, hn l bn Li c Vn Th, v 391

bn trc l mt ch dn c bit su xa v c nng lc gia tr hn bt c bn no khc. 1.3. PHI LM G TRONG PHN CUI THI THIN QUN Ci thi thin v mt mc Lam-rim c bit, hy tng thn ch danh hiu c Thch Ca Mu Ni, cu nguyn v hi hng cng c. 2. PHI LM G GIA NHNG THI THIN QUN Khng c thi gian no m khng phi hoc l thi thin qun, hoc l thi khong trung gian gia cc thi thin. iu ct yu l s dng ng cch thi khc trung gian ny. Nu bn luyn tm trong thi thin ri cho tm tr nn tn lon gia hai thi thin, n s tc hi n thi thin k tip ca bn. Nhng nu thi khon trung gian ny tin hnh tt p, th vic ti sinh thn ngi may mn ca bn mi em li ngha. V th m trong s ging dy cng nh trc tc ca ngi, c Tsongkapa thng t nng khon thi gian gia cc thi thin cng nh chnh thi thin qun. Ta hy ly ngay mc c bit ny lm v d. Gia cc thi qun tng, bn nn c nhng chuyn k trong cc lun s v lng hiu knh i vi bc thy, chng hn v cch Nropa i vi Tilopa, Milarepa i vi Marpa, Dromtoenpa i vi Lama Setsuen v Atsha. Ngi ta bo, tr tu bn s lung lay nu c nhng loi sch khc, chng hn nhng loi sch lm cho bn tng thm hn th. Vy mun tng trng tr tu th ng nn c nhng sch y. 392

Mun cho vng tng khi khi ln gia cc thi, ta phi t ch ng n khng s dng gic quan theo kiu c th pht sinh tm tn lon. V chng ta cha t n trnh ny, nn cn phi tinh tn trong mi thi khc vi ba cn mn (thn khu ) ca mnh, v d cho trng thy ci g hp dn, cng ng cho tm b lc hng. Bn nn c chng V s duy tr tinh tn trong tc phm Shantideva nhan Hnh B Tt Hnh bit thm chi tit. Ct ty ca chng ny l: Hy lun lun qun xt Trng thi thn v tm Bn cht ca tinh tn L tn lnh i tun. Ngha l ct yu phi duy tr s tinh tn. Bn phi lm nhng hot ng ca ba ca - nhng c ng ca thn bn, nhng li ni, v dng t tng i qua tm thc bn trong lc qun xt k nhng ti ny. Gi s mt phng ch c hai ca ra vo, th nh canh chng hai ca ny m bn ngn trm khi lt vo phng. Cng vy, nu bn gi gn ba ca thn li , v khng t b chnh nim, tc l bn ng ci ca phm vo iu quy. C cu chuyn v geshe Baen Gung-gael. (CT.- Mt hm trong cha c l dng cng sa cho mt hi chng rt ng ch tng. 393

Geshe Baen trong s nhng v cui cng c phc v. ng bt gp mnh ganh t vi nhng ngi nhn phn sa, nn khi ngi ta a sa n ni ng, ng t chi v la ln trc s ngc nhin ca mi ngi. Ti l k trm!. Chng ta cng phi canh chng ging nh vy. Nu tm ta c mi lang thang, ta d gp s tnh nh sau xy n cho chnh mnh. C mt ngi quyt nh c mt ci tn l Gawa Dragpa t cho con trai, ng sung sng nhy ma v cht tc khc, trc khi a b cho i. Atsha dy: Hy kim sot li l ca ngi khi t hi; kim sot t tng ngi khi mt mnh. Chng ta thng phm ti khi tm tn lon khng chnh nim; vo lc y ta khng c thc y l ti li. Trong khi ngi ni chuyn chng hn, ta c th l nh git mt con rn, nhng nu tinh tn v thc ta s khng lm chuyn y v ngh y l ti li. Cng vy khi gia m ng b bn, ang ni th vn , ta cng nn dng phn thc kim sot, t hi: Ti sp ni ci g y? Nu thy mnh sp ni nhng li gay gt ph phim th nn ngm ming li. Khi mt mnh, ta hy kim sot bng cch t hi, Ta ang nh chuyn g? Ta nn duy tr chnh nim v tinh tn vi ngh: Nu ta qun gi , ta s khng thc ngay t duy khi ln. Bi th ta ng qun gi . Geshe Karag Gomchung c ln vit bn hng hiu dn ln bn vch xung quanh phng mnh: Khng ngh tn lon! Chng ta th khc, i loi, chng ta ch thch nhng khu hiu ny: Ta cn c nhiu tin cng tt! 394

Thi gian gia cc thi thin v cng quan trng, ngay c trong thi k nhp tht. Bn c th c mt tng bn cnh ca vo phng chng t mnh ang nhp tht (xem Ngy Th T, trang), v tut trn mt nh ni tuyt ph, m tm bn vn lang thang. Bc tn s ti dy, Bt c ai nhp tht cng phi tm nhp tht lun, ngha l c chnh nim tinh tn. Lun lun lm mi s km theo tinh tn chnh nim, y l phng tin kho chm dt vng tng. Milarepa ni rng nhng vic tm thng ca th tc c th tc dng nh nhng quyn sch ca bn. Ni cch khc, mi s bn tip tc phi kch ng tm thng xt, t b, vn vn, ni bn. V d Drubkang Geleg Gyatso trng thy mt con kin b ong chch m khi nim xc tn i vi lut nhn qu. Khi i vo ch ta thng pht sinh nhng vng tng nh lng tham luyn; ti li theo lin bc ta i. n lc tr v nh l ta mang mt bao y ti li trn lng. Nhng nu ta c tm phn tch ng php, v i ch c em theo chnh nim v tinh tn, th vic i ch c th l mt liu kch thch ti thng cho chng ta v thc chng v thng. Ta phi chuyn mi s vic tm thng thnh mt kch kch thch t thc hnh Php theo cch y. Kyabje Pabongka Rinpoche ni v thc n v cch n. Ngi cng ni n vic cng dng hng ngy nhng bnh l cho ng qu. Bn vn bn k vic ny gi l Thi Kha Hng Ngy, v chng ta nn theo . Ngi ni n li ch ln v nhng con qu n bnh y c th c c.) 395

B. TRNH T TU TP BN PHI THEO SAU KHI NNG TA MT BC THY. C hai tiu chnh: (1) kch thch rt ta tinh hoa ca vic c c thn ngi thun li. (2) Lm sao rt ta tinh hoa y. 1. KCH THCH RT TA TINH HOA CA S TI SINH THUN LI. Kch thch ny do ngh n nhng li ch ln ca thn ngi ti sinh lm ngi, v s kh khn c lm ngi. C hai tiu ph: (1) mt tho lun ngn thuyt phc bn; (2) ging dy s lc cch tu. 1.1. MT THO LUN NGN THUYT PHC Hai tiu sau cng ny lp thnh mt biu p dng cho tt c mc thin k tip; y l cch truyn thng phi hp ti liu ging dy chnh thc vi ti liu rt t nhng bui ni chuyn thn mt. Bn nn thay th mi ti thin, - nh ti ti s bn di cc tiu ni trn - bng tiu lm sao theo phn chnh ca thi thin. Bn phi lm nhng g ti gii thch trong phn ni v s tn ty vi bc thy hng o; ni ti thin y vo phn cui ca nghi thc chun b, ri tip theo bng phn cui ca thi thin vn vn. Chng ta thy khng c g sai quy khi m ming ni chuyn phim sut ngy, chnh l ta khng suy ngh v nhng li ch ln v s him hoi c c thn ngi. S suy ngh v nhng iu ny s l mt kch thch t mnh m cho ta thc hnh diu php. 396

Khi bn ngh v nhng li ch ln v s him hoi ca vic ti sinh lm ngi, th t nhin bn cm thy hnh phc, v khi bn ngh n s cht l v thng, th t nhin bn cm thy bun ru. y c ba tiu : (1) nhn ra s ti sinh may mn l c lm ngi; (2) ngh n nhng li ch ln ca vic y; (3) Ngh n s kh khn c c thn ngi. 1.1.1. NHN RA S TI SINH MAY MN L C LM NGI C hai phn: (1) nhng iu ta thot khi: (2) nhng iu ta c c. a. Nhng iu ta thot khi. Bn phi nhn ra c rng thn ngi l thun li th bn mi c th rt ta c tinh hoa t y. Nhng tng lt l si ca bn c th lm bng vng song nu bn khng bit th bn cng vn ngho kh. Bn cn thy c nhng iu mnh thot c, l tm chng ngi cho s tu tp (tm nn). Tm nn y c cp trong bc th ca Long Th: C t kin, lm sc sinh, Lm qu i, sinh vo a ngc, Thiu Pht php v sinh ni bin a, mi r man di Ngu si cm ic, hoc lm tri trng th; 397

Ti sinh lm hng no th trong tm hng y u l nhng chng nn khng thun li. Bn c c mt hon cnh tin nghi Thot khi tm nn y, th hy n lc ng bao gi ri li vo nhng cnh ny. C bn cnh hung khng thun li trong loi phi nhn (a ngc, qu i, sc sinh, tri trng th) v bn cnh trong loi ngi (t kin, bin a, mi r man ri, v ui ic cm ngng). Bn trng hung phi nhn bt tin l nh sau: a ngc khng tin cho vic tu tp Php, v nhng ni kh qu nng hoc qu lnh. Nu ai t mt cc than hm trn u bn m buc bn phi thin qun trong lc , th s au n s lm cho bn mun bt u hnh thin cng khng th c. Nu by gi b sanh vo a ngc, ta s thy trm ngn ln au kh hn mt con chut b t trn v st nung ; khi y ta hon ton khng th no thc hnh Php, ngay c n mt ch Php ta cng khng th nghe c, tm ta khi y ch cm thy trn ngp thng kh. Vy ta phi thy mnh may phc khng b sinh vo a ngc. Ti sinh lm ng qu th khng thun li cho vic tu tp Php v qu i kht. V d khi ta ang b cn i d di m thy bo ta phi tu tp thin th ta ch kht khao c n thc ung m thi. Vy ti sinh lm ng qu cng khng thun li cho vic tu hnh. Thc may mn thay ta khng b sinh lm ng qu! 398

Ti sinh lm sc sinh khng li cho vic hc Php, v sc sinh ngu ti, b v minh m chng. V d nu ta bo mt con ch hay la rng: hy nim mt chui om mani padme hum th ngi s c gic ng n s khng hiu g ro. V nu sc sinh ch mt m ca cu thn ch cng khng bit, th lm sao hc hiu cc php khc c? Vy, sc sinh th ch sinh ra chu nhng kiu au kh ring ca chng, v iu y khng li ch g cho vic hc php. May phc thay ta khng b sinh vo loi y. By gi, mi khi ni may thay l ta lin tng n mt mn tin mnh kim c, nhng iu y cha thc s l may mn. Khi nhn nhng th vt nh ch, la, ta ch nn xem chng nh nhng con con vt gi t m; m nn suy ngh, May thay mnh khng phi nh chng n! Nhng v tri trng th l nh sau: c sinh vo ci sc v v sc l mt trong nhng qu bo tt nht bn c th c, tuy nhin khi nhng v tri c sinh vo nhng ci y h ngh, Ta c ti sinh lm mt v tri, v khi h ri khi ti sinh y, h ngh, ta ang ri khi ti sinh lm tri. Trong thi gian cn li trn ci tri th h ch c m mn trong trng thi nht tm tnh ch ti ni h ging nh ang ng mt gic di - h lng ph ton th cuc ti sinh ca mnh bng ci cch hon ton v ngha nh th. Tc phm Trnh Thanh Vn ca V Trc cho ta bit nhng v tri trong nhng ci tri khc c th c vi bn nng ln lao v c hnh, nhng thng thng h dng ton thi gian hng lc th, nn cng khng nhn c Php. Jvaka Kumarabhrta lc cn lm ngi l mt y vng v l ca tn gi X Li Pht. Mi khi 399

ng ci voi i ra ngoi gp tn gi, ng lp tc xung voi khng cht ngn ngi. V sau khi c ti sanh ln ci tri, tn gi ln y thuyt php cho ng. Nhng ng qu mc bn cc thin lc n ni ng ch d mt ngn tay ln cho ri tip tc vui chi, khng cho tn gi c c hi no m dy php c. y, ci tri l nh vy, ch thin tuyt i khng ngh n chuyn hc Php, hay chuyn t b x ly. H ch c nhng ting trng, nhng con chim thn, v.v ni cho h nghe diu php; nhng khng c nhng bc thy nh chng ta ch gio cho h mt cch chi tit. Bn tnh hung bt li trong loi ngi nh sau. Nu bn sinh trong mt ni m c Pht cha tng t chn n, bn s khng bit lm g thc hnh Php, v cho d c thc hnh, bn cng khng bit cch lm cho ng. Ta s lm sao nu b ri vo nhng tnh hung y? May thay ta khng b nh vy! Ngay d bn sinh vo ch trung ng, ni c Pht php lu hnh, m nu bn lm ngi ngu n v b trng thi tinh thn bt tc, lm k cm ic khng ni c, th bn cng khng th hiu c mc ch thc s ng sau li Php, hoc ch lm theo dng iu m khng hiu g nn khng th tu tp ng cch. Lm ngi t kin l chng ngi ln nht cho s hiu php - l l do c Long Th cp tr ngi ny trc tin. Tht l iu v phc nht nu by gi bn lm ngi Hi gio chng hn, v bn s khng bao gii c c cng c cn bn ca vic c tng d ch l mt xu chui cu om mani pade hum, d bn c sng tht lu. 400

Vy, chng ta xoay s c c tm iu thun li l gii thot khi tm nn k trn mc d thc s rt kh m thnh tu c tm iu y mt cch trit . y l l do ta ni l may mn: Cn g may mn hn c c tm iu rt kh c y? b. Nhng iu ta c c. C mi iu: nm thuc c nhn, nm lin h n ngi khc. b-1. Nm iu thuc c nhn. Quyn Trnh Thanh Vn ni: Lm ngi, sinh ch trung ng; Cc cn y ; khng nm ti ngch; V c lng tin kin c. iu ta c c th nht l c lm ngi. Ci ngi th thng hn cc no lun hi khc v c tim nng thc hnh cc php tu c li cho nhng i sau. Hin ti ng nhin chng ta l nhng con ngi - song iu ny dng nh cha gip g cho ta c. c sinh vo ch trung ng c ngha l, vo thi mt php, mt ni t nht c t chng tng gi. Cc cn y , ngha l sanh ra c cc gic quan. Li na, nhng ngi c hai cn, ngi khng c nam cn, vn vn, u khng t cch th gii bit gii thot (pratimoksha). Vy, v bn khng sinh lm nhng hng ngi nh vy, nn bn ch l c y cc cn. Khng phm ti ng nghch l, ngi ta s khng c qu A la hn trong 401

i ny c nu phm nhng ti y. Chng ta cng khng ri vo trng hp ny. Lng tin kin c c gii l tin vo gii lut, nhng y phi l tin c ba tng v tin php Lam-rim. Ngi ta phi bn thn c nm iu y, nn gi l thuc c nhn. b-2. Nm iu kin h ngi khc. Mt c Pht ra i v ging Php; Gio l cn v c ngi tin theo; Nhng ngi khc thng c lng yu mn trong tm khm. mt th gii khng c Pht xut hin th cng s khng c Php. Nu c Pht xut hin, nhng ta li cht trc khi Ngi ging Php th cng li v ch. Hai iu kin ny ni mt cch cht ch th qu ta khng hi , nhng nhng bc thy chng ta ang cn thay Pht, nn c th ni ta cng c hai s ny. Nhng gio l phi c gi trong hai trng thi cha suy i v ngi no thc hnh s c o l chn thc ca bc thnh. Hin ti thi gian nm ngn nm truyn tha gio Pht cha chm dt. Tuy nhin, mc d gio l cn c truyn, m qu ca gio l ch c ny sinh trong dng tm thc ca ring bn, nu bn c trin khai thc chng i su vo nhng li dy. Nh nhng tu s phi Kadam ngy xa ni, th iu ny cha xy ra: chng ta khng c gio l trong dng tm thc ca mnh, bi th ng nn cho phn gio l ta c c phi tiu mt. Ngha l gio l Pht vn 402

lu hnh rng ri bn ngoi, song nu n cht i trong dng tm thc ca bn, th nh vy l phn ring bn v gio l mt. Khng nhng gio l Pht phi tn ti, m n cn phi c bo tr nguyn vn mi c. Trong tt c nhng gio iu ca cc tng phi n v nhng gio l ca Pht gio Ty Tng tin v hu k, nhng gio l qu nht l v cu l nhng php phi hp c tri kin thun tnh v nhng php tu ca c kinh gio ln mt gio, chng hn gio l ca c Tsongkapa nh ci cch, hin thn ca B tt Vn Th v H tr php, nhng gio l thun tnh nh vng rng. Gio l y thnh hnh khp Ty Tng, v bn c gp. iu y xy n cho bn l chuyn hy hu nht trong nhng iu hy hu. Gio l ca c Tsongkapa v kinh in v mt in hng hn hn bt c thi no trc y. Tagtsang dch gia ni ting, lc v gi mi thy c nhng nt c th ca gio l y nh trng ch. Cn nhiu li ca tng tng t, nhng nu phi ni cho bn nghe mt cch chi tit ti sao gio l v kinh mt y li th thng hn mi gio l khc, th ti phi b c my ngy ni cng khng ht. Mt ln mt ngi Mng C tng c Panchen Lama mt mn qu, v c bo cho bit ng ta s ti sinh lm ngi. iu ny cng s xy ra nu ng ta cu nguyn c gp gio l Pht. Ai bit c ci g s xy n nu ng ta cu nguyn phi c gio l ca Tsongkapa! Bn gp c gio l nh th, v khng ch th m thi: iu c c th t cng thnh tu - gio l ang c theo - bi v khng b hon cnh no khc lm chng ngi, bn d dng t b i sng th tc m xut gia. Thc s nn gio l ang c theo c 403

ngha rng bn c th thy r nhng ngi chng bn qu Thanh vn l D lu, Nht lai, Bt hon, A la hn. Vy iu c c th t lin h n ngi khc, - nh c bn trong Trnh Thanh Vn - th ch p dng cho nhng ngi nh t kheo Uday, ch khng phi cho ngi nh Long Th chng hn. Vo thi gio l tu gic (thi k u ca nn gio l) nhng ngi c bn qu thng nu gng cho chng tng; ngy nay, nhng cng hnh ca bc thnh cng nu gng cho ta, bi th s kin ny dng lm thay th cho s p ng iu c c th t. iu c c th nm lin h n ngi khc - rng con ngi ni chung phi yu mn cha m tn y tim; c ngha l nhng th ch cung cp nhng iu kin thun li cho vic hc Php, v ngi ta ni chung u c tm tt. Vy iu ny cng c hi . Tht v cng kh c c 18 li ch ny, th m ta c c. l nh trong i qu kh ta cu nguyn ng cch; chng ta cu mong c c mi iu v ng b ri vo tm nn. Vy by gi ta thot khi tm nn v c mi iu tt lnh. 1.2.1. NGH V NHNG LI CH LN CA THN NGI C ba tiu : (1) li ch ngn hn; (2) li ch di hn; (3) ngh s lc v mt st na ca thn ngi c th rt li lc nh th no. 1.2.1. NHNG LI CH NGN HN CA THN NGI Bt k ci no bn mun hng v ci thy no bn mun trnh, bn cng ch c th thnh cng nh s dng tt cuc i hin ti ca mnh lc lm ngi. Mun ti sinh vo thng gii bn phi tu tp nh sau: mun giu c bn phi tu b th, mun c nhiu quyn 404

thuc ty tng bn phi thc hnh nhn nhc. Tt c iu ny thc hnh ngay trong i hin ti. Bn c th t hi, Lm sao ti c th ti sinh cao nh lm tri, ngi, giu c, hnh phc? nhng iu chc chn l bn c th lm c ch cn c tu. Nu mun sinh lm tri Phm Vng, Thch, hay Chuyn lun vng, bn cng c th toi . Nu bn mun ti sinh c tm iu tt lnh do nghip qu (xem Ngy Mi Ba, trang) hay mt ti sinh th thng vi by thin c, hoc mt ti sinh c thn vt l thch hp tu tp bn c xe Ti thng tha (bn hng mt in), bn c th thnh tu c mun y. Vi ti sinh lm ngi ny, bn cn c th thnh tu nhng nhn t sinh vo cc ci tnh nh ci Cc lc, Shambala vn vn. Longdoel Lama lm cho thn ngi may mn ca mnh c ngha bng cch tu hnh trong mt am tht; ng khng my quan tm n chuyn n d ch mt bt bt la mch. ng tu tch ly cng c mong ti sinh lm vua x Sahmbala. Sau khi pht nguyn nh vy, ng ngh cn phi cng dng c Panchen Lama, v hi ngi, Con c s t mc ch khng? c Panchen Lama hiu ng mun ni g, nn tr li: ng lt ma gi ny qu l tham lam. ng s t mc ch. 1.2.2. LI CH CA THN NGI TRN PHNG DIN TUYT I Mun t gii thot, bn phi o luyn con ng ba mn hc tng thng m u tin l gii. Hy ly v d gii Bit gii thot ca t kheo. Bn phi o luyn t s t b pht trin hoc in 405

su nhng gii y vo dng tm thc. Tht kh tu tp nhng php nh t b trong cc ci khc, v d ci tri vn vn. Nh dn x Kuru thuc i lc pha bc (Bc Cu l chu) khng thch hp vi nhng gii ny. Cn v con ngi ba i lc khc, Nam Thim b chu hay Dim Ph , l thch hp nht cho gii t b ny. Ngi ta pht tm b mnh nht trong thn ti sinh lm ngi. Th Gi mt t ca Chandragomin ni: Con ngi thnh tu b tm mnh nht; Tri v rng khng thnh tu c iu ny; A tu la, thn kim s iu cng khng c, Nhng ngi mang tri kin (?) hay loi b st. V nhng gii thuc mt in cng th. Thn ngi cng l ti sinh c nhiu kh nng nht t n ton tri. Ngay ca mt k s c trong thn ngi cng c th nh o l kim cang tha m t gic ng trong mt i duy nht, ngay trong mt thn ny. iu y l do ngi ta phi to nghip c c ci thn th gm su thnh phn vt l (lc cn) v c sinh ra t bo thai ngi trong Nam thim b chu. Nay chng ta c c thn ti sinh nh th. Ta nn cu cho c c mt ti sinh nh vy tr li; ngay c nhng v B tt ci Cc lc cng cu sinh vo lc a ny. Chng ta khng th tm mt ti sinh no tt hn ti sinh hin ti ny - ch ngoi tr nhng ngi khng c sinh lm nam nhi. 406

Pho tng c Thch Ca Cha Lhasa c ni l c mt vin ngc c ni u gi. C nhng ngi kinh hnh quanh tng m cu: Cho con cu g c ny. Tht l nhng li cu xin vn vt tm thng. Nu bn c hng trm ngn vin ngc c, m bin mt vi vin thnh gi da, th chng cng khng gip bn thot khi cc a x khi bn cht. Nhng nh thn ti sinh ny, bn c th thnh t mc tiu ti hu ln lao nh ti ni trn kia. Ti sinh hin ti ca bn cn li ch cho nhng i sau ca bn hn l c mt vin ngc c trong mt ngy hay c trm nm, bi v nh n m bn c th t c hnh phc vnh cu. Mi ngi chng ta nhn c ti sinh nh Milarepa, ch tr ci iu l ta khng tu tp Php. V ti sinh th gia chng ta vi Milarepa khng c g hn km nhau v phm cht. Chng hn ta c th hiu Milarepa v Long vng th c khc; Long vng c tng ng ngc c v mang nhiu trang sc bng chu bu trn u; nhng vn khng khi ti sinh lm sc sinh, ch khoan ni ti chuyn tch ly nhn t t n gic ng. Milarepa ngho n ni khng c la mch n, nhng nh c c thn ti sinh lm ngi thun li nn t gic ng ngay trong mt i ny. Nhng t tng nh vy em li ngha cho s ti sinh lm ngi thun li ny; Mahyogi bo Gesh Chaen Ngawa rng ch cn tu tp bng cch ngh tng nh th cng qu . Bi th c ti sinh lm thn ngi thun li l vic rt kh c. Tht l iu ng h thn xit bao nu n khng c s dng mt cch y ngha; nh th chng khc no mt ngi ngho tm ra mt ti y vng m ch tiu xi c vi phn ri mt ht. 407

1.2.3. D CH MT ST NA CA I NY CNG C TH LI CH TI A Vn hc khng gii r tiu ny ph vo hai tiu trc, nhng gio l truyn khu th nh sau. Ti sinh ny c thm mt li ch ln l nm gi li lc ln lao tng ngy, tng st na, bn s to v s nhn gii thot v ton tri nu bn khng lng ph thi gian t chy mt nn hng, m tri li s dng n n lc tch ly cng c hay thanh lc chng ngi. Tht sai lm khi ta khng tic lng ph ti sinh lm ngi thun li ny, m li tic rng lng ph mt mt t tin. B tt M Minh ni: Nh k li bun n hn o chu ngc m li tr v hai bn tay khng. Ni cch khc, ngi li bun n mt hn o vng bc, khng c g m li vng vo n nn ri v tay khng. Chng ta ch c ti sinh lm ngi thun li mt ln. Thc khng c g ng tic hn nu ta khng tu tp m ch tch ly ti nghip ri i xung cc a x. 1.3.1. NGH V TI SAO THN NGI KH C. S ti sinh lm thn ngi ca bn, mt iu c th ht sc li lc, l iu v cng kh khn t c: bn khng lun lun nhn c thn y. Nu thn ngi d c, th bn c th n tri qua khng cn s dng n mt cch y ngha, khi c n li ln khc, bn ch cn s dng ti sinh mi mt cch ngha l . Nhng k thc, thn ngi m bn c c l do nhiu nhn v duyn. Bn kh may mn nh cng c v s cu nguyn m bn 408

lm. Tht rt kh c c iu ging nh vy trong tng lai. C ln khi mt Lt ma Mng C ang ging v vic ny, mt ngi Trung Quc bo: ng Lt ma ny cha bao gi i n Trung Quc; y ngi thiu khi g! iu ny hon ton sai lc. Mc d ni chung c rt nhiu ngi, nhng iu y c ch g cho bn khi bn i xung cc a x? Bt k th gii bn ngoi c bao nhiu con ngi hay khng c, bn phi nhn bng cch suy lun bit bn c hay khng trong dng tm thc, tt c nhng nhn t cn thit c ti sinh thun li. Khi y bn c th ni mnh s c hay khng c mt ti sinh nh th trong tng lai. Chng hn trong th gii bn ngoi tt c ma gt v thu nh la m, la mch, vn vn, u l kt qu ca s trng trt v ma xun, hn na bn s khng c mt a hoa no trong chu nu trc y bn khng trng hoa. Mun nhn c ti sinh thn ngi cng th, bn phi to nhiu nhn duyn vic y xy ra. Thng thng mun c c ti sinh cao thng gii nh lm tri chng hn, ngi ta phi tun theo mt vi hnh thc v gii. Theo Long Th, mun c ti sinh lm ngi, cn c nhng nhn nh l b th em li ti sn, gi gii em li hnh phc Kinh Bt Nh ni: Nh gii ngi ta t b c 8 nn v khi ri vo loi sc sinh. Khi y ngi ta s lun lun nhn c ti sinh may mn. T y ta bit rng cn bn l gii thanh tnh, nhng c khc ch ph gip vo. Ngi ta bo rng bn cng nn gieo duyn bng 409

cch lm cho nhng cu nguyn kin tr, hoc sng mt i khng b lng tham lam nhim. Nu bn khng gi gii m thc hnh b th th bn s ti sinh lm loi rng. Nu bn gi gii m khng b th, bn ti sinh vo ngi ngho vn vn. Chng ta khng t xt nn mi tuyn b rng mnh c o c trong trng hon ton, nhng mt v geshe Mng C ni: khi bn gi gii th bn khng bit lut. Bn bit lut khi bn khng cn gii. Nu phn tch k th ta thy rng him khi chng ta gi mt loi gii cho vin mn. Nhng t tng chng ta ch l vng tng, nhng hnh vi chng ta ch l ti li. Nu chng ta khng bit c n bn k nhng iu vi phm v nhng s hy phm nh nht i vi nhng gii Mt Tng, gii B tt vn vn, cho ng, th lm sao chng ta ni n chuyn gi gii? Hy vng c c hu qu l ti sinh lm ngi trong khi bn khng gy nhn c c qu y, th cng ging nh hy vng gt la vo ma thu khi bn trng nhng ging cy c vo ma xun. Trong quyn Hnh B tt Hnh Sahntideva ni: Nu ti li trong mt st na S lm ngi a vo ngc V gin nhiu kip. Th lm sao c th ni rng Ngi ta s i ln cc thng gii. 410

Khi tch ly ti li t khi thy ca lun hi. Ni cch khc, nu ch mt ti li cng a bn xung cc ci thp nh vy, th bn khng cn hy vng g t n ci cao khi bn nhn xt rng dng tm thc ca bn c c ng ti li tch ly t v th nh mt kho cha ca vua. Chng ta c th ngh, phi chng i tng lai ca ti s khng li lm nh s t t ca nhng bc thy ti? nhng nu chng ta khng thc hnh php, th ta s ph hy mi s m bc thy em li cho chng ta, cng nh Pht khng th cu B t a khi ri vo a ngc. Nu bn c c s ti sinh tt p ny m bn ch nhn c mt ln, ri li cn mun c c mt ti sinh thn ngi thun li khc s dng n mt cch li ch hn, th cng nh mt ngi ngho tm c mt khi vng ri nm n xung sng m ngh, nu c mt khi vng khc ti s s dng. Tht kh c kinh cu nguyn m khng mong mi mt li lc thuc i ny khi chng ta cu nguyn trc pho tng c Thch Ca Mu Ni trong cha Lasha, th chng ta ch cu xin cho c sng lu khng bnh, may mn. Nh trong Hnh B tt Hnh ni: Ni cch khc, thng thng v chc chn l V nhng hnh vi nh th ny Ti s khng c c thn ngi; Nu ti khng c c thn ngi 411

Ti s to ton iu c, khng mt iu lnh. Chng ta s khng thc hnh mt cch thch ng trong ti sinh ny, v nu iu ny xy ra th chng ta s ri vo cc a x; trong i ti sinh y chng ta li ch to nhng nhn ti sinh vo a x na, v th lang thang bt tn trong cc ci y. Chng ta s khng c c mt dc tnh no nh lng tin, tr tu hay s t b; s ti sinh s lm cho chng ta phm vo cc nghip phi phc hnh nh l tham lam, hn th, kiu mn - tt c mi chuyn a chng ta n a x. Chng ta c th hiu c iu ny chng hn bng cch nhn nhng con ch. Mt khi bn ti sinh vo cc a x, th cng kh khn t gic ng hn l trong thn ti sinh hin ti ny. C c thn ngi trong hin ti cng ging nh mang n ln n nh ni t chng gia ny bn c th leo cao hn, nhng nu khng th i ln thm na th bn khng c cho tng rt xung, khi y s cng kh khn vi bn s li leo ln t chn ni. Cng tng t, nu trong i ny bn khng t c thc chng vo cc o l cao nh gii thot v ton tri, th t nht cng ng ri vo cc ci thp. Bn khng nn dng ti sinh thn ngi thun li ny, v mt khi bn rt xung, th bn s lang thang t cc a x ny n a x khc hu nh khng cn c hi thot ra. Khi bn sai ng, bn cng ngy cng lc ra khi chnh o; bi th m bn khng c s dng i ti sinh hin ti i sai ng. Nhng ng bo rng qu mun: nu bn gi, th bn ng li bing, v ri mi vic s tt p. Nh trng hp gia ch Shrijata (xem Ngay Mi Bn, trang) 412

1.3.2. MT VI N D V S KH C THN NGI. Geshe Potowa ni: c trn mi nh, c ra iu ny c ngha nh sau: Nhng ti sinh vo cc ci cao cng thng thng nh c mc trn sn ni; nhng ti sinh lm ngi m thot khi 8 nn v c y mi iu tt lnh l chuyn v cng him hoi - cng him nh c mc trn mi nh. Cn c con ra c ngha nh sau. Gi s c mt ci trng bng vng ni trn bin theo gi thi. Ci trng ch c mt ci l; trong bin ch c con ra m 100 nm mi th u ln mt nc mt ln. Ci u con ra rt kh c dp chui qua ci trng y. Chng ta cng th ang trong bin ln sanh t; do nng lc ca vng tng m si, con mt tu ca chng ta b m, v chng ta phi lang thang t chn ny n chn khc trong cc a x v tnh c do lut xc sut ta c ti sinh lm ngi. Nhng th gii th bao la, c v lng th gii ca bn phng tm hng; ta kko th bit n trong ni no trong cc th gii y c gio l Pht, hoc ni no nn gio l sp lan n. Gio l ging nh ci trng bng vng, v s gp g c gio l y cng v cng hy hu tng t nh c con ra lc tri ln mt bin m chui c lt c vo ci trng vng y. Nu con ra mi mi bi li trn mt bin th c l thnh thong n cng gp c ci trng; nhng nu n ch tri ln mt ln sau 100 nm, th n ch gp c ci trng mt ln. Nh trng n d y, nu chng ta lun lun nhn c thn ngi th chng ta c th 413

gp c gio l Pht bt c ni no gio l y ang lu hnh. nhng y khng phi vy: ch thnh thong chng ta mi c c mt hai ln ti sinh lm ngi. Nu ci trng vng c yn mt ch, th d sau mt thi gian di khi con ra ni ln n khng ni cng mt ch, nhng t nht n cng c c hi n gp ng ch v nh vy gp c trng. Nhng s thc khng phi vy: ci trng di chuyn khp mi phng trn mt bin khng l. Nh v d, nu gio l ca Pht lun lun trong cng mt th gii, th c l chng ta s gp c gio l trong vi ln ti sinh lm ngi. Nhng chng ta khng th m bo gio l Pht s mi mt th gii y v d mt ch hay di chuyn, gio l y cng ch lu hnh thi gian rt ngn. Ngi ta khng th ni rng ci trng v con ra khng bao gi gp g, nhng tht s rt gn ging nh vy. C c thn ngi thun li li l iu hy hu hn th na, nhng ni vy khng c ngha l chuyn y khng th xy ra trc khi chm dt vng lun hi. Nhng yu t trong n d ny c ngha nh sau. Bin ln l tnh hung sinh t; con ra l chng ta; m l v minh; ci trng vng l gio l Pht, vn vn. Li gii thch ny v s qun tng thn ngi kh c tng truyn l mt gio l khu truyn khu t c Drubkang Geleg Gyatso. Li na tc phm n D ca Geshe Potowa ni: con trai ca Loding Drom Loding c mt a con trai c ti on c ch no c vng. a b ny di cng vi vi ngi bn trong mt 414

chuyn bun, nhng ngi a phng nghe c ting tm ca n v ni: i c g ti l con trai ca Loding! c g ti bit cch on ra ch no c vng. a b nghe lt lt nhng li y, nhng vn tip tc i bun. Ch v sau n mi quyt nh i tm ch c vng. Chng ta cng th, c mt ti sinh tt p n ni ch B tt ci Cc lc cng chi cu nguyn c nh th. Nhng tht ng tic bit bao nu sau khi c nh vy m chng ta li khng tn dng thn ti sinh tt p ny. Geshe Potowa ni: V con c ca ngi Tsang l nh sau. C ln mt ngi vng Tsang i n tnh Trung ng n mt th c no . Nhng khi nut vo c y khng chu c sp nn ra. Y ngh, Tht ung bit my nu ma ht n ngon ny! v buc cht ci cn c li. Nu bn tic r phi ma mt thc n ngon, th li cng tic bit bao nu khng li dng ti sinh tt p rt him hoi m bn ch c c mt ln trong mun ngn kip. Geshe Potowa li ni v Con giun qu ly Tht l mt iu nghe rt v l khi c mt con giun li c th tri ln mt t v qu ly c Pht. Cng v l nh vy l nhng con giun nh chng ta tri ln cc a x, mang hnh ngi, v li cn ng hc Php v thin qun. Hy ngh v nhng n d thy thn ngi thun li ca ta tht hi hu xit bao, v v cng kh c. 1.3.3. BN CHT S KH KHN D T C THN NGI 415

C nhiu hu tnh lm bt thin, t ngi lm iu lnh. Khi nhng hu tnh t b thn xc ti cc thng gii v h gii, phn ng i xung cc a x. Bi th rt t ngi i ln cc ci cao sau khi x bo thn t hai ci cao v thp. Nhng Pht dy trong gio l cn bn v Lut hc rng, nhng chng sinh i t ci cao xung ci thp hoc t ci thp xung ci thp hn, , th ging nh bi trn mt t bao la. S chng sinh i t ci thp ln ci cao hoc t ci cao ln ci cao hn na, th ging nh bi u ngn tay. Trong su no lun hi, thng thng c t chng sinh lm ngi, ng qu t dn hn a ngc, sc sanh cn t na, v trong lc sc sinh th loi t t hn bin. C th ly hnh nh ny v d: hng trm triu con rui con mui mi c th chim khng gian ca mi con ngi. C rt nhiu chng sinh trong ci trung m: nhiu ti ni ging nh hng trm ngn con rui t li quanh thi th mt con nga, hay c trm con nga. Ngay c trong nhng ti sinh lm ngi, tht v cng him hoi c sinh vo nhng kip c nh sng ca chng ng, ngha l c ch Pht xut hin. Mi thi kip c nh sng li cch nhau hng chc ngn thi kip ti tm. Ngay trong mi thi kip chia lm hai mi bn thi k: thnh, tr, hoi v khng. C su mi tiu kip trong ch Pht khng xut hin, ch cn hai mi tiu kip tr l c th c Pht xut hin. Trong hai mi tiu kip ny, cng c nhng thi gian khng th c Pht xut hin, l thi gian u v cui ca hai mi tiu kip, khi mng sng con ngi v lng, hoc tui th ang tng. Pht ch xut hin vo thi kip gimngha ltui th con ngi trn gim dn. 416

Hy ni v thi gian hin ti ca s sinh ra ca chng ta trn i lc phng nam. Ch Pht xut hin trong mi tm tiu kip trung gian khi th mng con ngi tun theo mt mu mc c tnh cch chu k. Chng ta c th sinh nhm mt thi m c Pht trc y i vi mt phm nhp Nit bn, gio l Ngi tn dit. Sinh vo lc th cng chng khc g sinh nhm mt thi i ti en. Nhng chng ta khng sinh nhm mt thi i nh vy. Tng truyn sau khi diu php dit mt, cn 4,9 t nm na Pht Di Lc mi xut hin; th nhng chng ta cng khng b ri vo thi i hc m ny; gio l Pht vn cn tn ti v chng ta li sinh ra lc a phng nam ni c Pht php lu hnh. chng ta li sinh ra trong nhng nc him hoi ca chu lc ny ni m nn gio l ang lan rng. Nhng nc Ty Tng v Mng c thuc thnh phn thiu s. Chng ta c sinh ra ti Ty Tng, mt trong nhng nn tng cho php gio l c thnh hnh. nhng y l mt v d v nhng g xy ra ti Ty Tng. Gushri Kaelzang (ngi Mng C) c ln ni: Khi ti i n tu vin Tashikyil Amdo, c nhiu ngn tu s. Trong s ny, khong nm trm l tin s Pht hc, nm trm l ngi bun bn, cn nm trm khng thuc hng no Trong mt gia nh c th c mi anh em, nhng ch hai ba ngi vo tu vin. V ngay trong s nhng ngi vo tu vin. V ngay trong s nhng ngi vo tu vin, nhng ngi thc s thun ty tu tp bng cch thc hnh php Lam-rim rt him hoi nht. Nhng d sao, chng ta cng khng b sinh vo mt ni khng c t do tu tp. 417

Theo ch gio khu truyn ca tn s ti, ti sinh lm ngi thun li rt kh c l bi v kh thnh tu c thn y, v t bn cht y l mt ci g kh to, v v theo php tnh xc xut th t s ti sinh lm ngi rt thp. (Khi y Kyabje Pabongka Rinpoche bn lm th no suy ngh v ba l do y.) Ti sinh m ta c c ny c th hon thnh nhng c nguyn tha thit nht ca ta, d tt hay xu, chng ta ang ln ranh gia cc ci cao v cc a x. Chng ta ng t hi vng vo iu g khc. Chng ta c t do chn la, nn ng lm ln v con ng no a n hnh phc, ng no i n kh au. Nu chng ta lm ln, th li lm khng phi c th iu chnh li trong mt hai ngy, m n s lm hng tt c nhng hi vng v ti sinh tt trong tng lai. Tht tt bit bao khi bn cha phi cht. By gi bn ch cn sng trn i ny mt thi gian: hai nm, ba nm hoc bao nhiu cng c. Nu iu ny khng lm ng lc thc y bn kh hnh ngy m tu tp diu php, th hy ngh: Ta c dm tr lui v cc a x chng? iu ct yu l ng lng ph ti sinh may mn ny ca chng ta; mt ti sinh qu bu ta ch c c mt ln, mt ti sinh v gi lm bng mi tm iu hy hu. Gi s mt ngi i bun i n mt o chu bu, m thay ht v nhng qu li ch dng thi gian m ca ht ma nhy, vn vn, li cn mc n nhng bn hng khc mt mn tin ln. Cn g in khng hn khi cui cng phi 418

tr v tay khng? by gi bn c th thu nht nhng chu bu gii thot v ton tri. Khng g m qung hn, ngu ngc hn nu khng ly nhng chu bu y, m li to nhn duyn i xung cc a x. Shnideva ni: Khng c s t la di no t hn Sau khi c mt c may nh th M khng dng n vo nhng mc tiu tt p Khng g m qung hn th! Bn phi rt ta c vi tinh hoa t ti sinh tt p bn c v ch cn c ti sinh lm ngi l bn c th rt ta tinh hoa y. Bn tch ly cng c v thanh lc bn thn trong mt thi gian t nht cng bng g ung mt tch tr. Bn c th gic ng ngay trong mt i ny trong thn ny, nu bn tu tp tt nht. Nu khng, bn cng c th gii thot, m nu iu ny cng khng c, th bn hy rn t nht l ng mnh di xung cc a x. Kinh Tam mui vng ni: Nhng bnh nhn khng chu ung Th thuc qu bu c th cha lnh, Th ng trch lng y Li khng lng y ng hn bnh nhn mi ng trch 419

Cng th nhng ngi th gii trong gio php ny, C th bit rnh Mi sc mnh Nhng tng thin nh v mi lc Nhng h khng n lc chnh ng thin Lm sao nit bn pht sinh khng cn tinh tn? Ti ging dy Php cho bn Nhng nu bn khng s dng nhng g hc Th cng nh bnh nhn c thuc trong hp M ngh rng, Ci ny khng th cha bnh ti. Hnh b tt Hnh ni: Hy x dng nhng php ny vi c ton thn Ch ni sung khng thnh tu c g Liu ngi m lm sao khi c Bng cch c toa thuc nhiu ln? Ni cch khc, bc thy c th dy cho bn ng con ng a n gii thot v ton tr, nh nu bn khng thc hnh, th bn cng ging nh ngi bnh khng dng thuc m lng y a cho trong toa, do vy khng th khi bnh c. iu hon ton ty thuc ni bn, l bn c thc hnh ch gio ca bc thy hay 420

khng. Bn phi c gng hi nhp Php vo i sng mnh cho n cui cng. By gi ti s n li nhng g ni, v dy cch vn tt thc hnh theo php ny. Hy khn cu vi hnh nh bc thy m bn qun trn nh u mnh. Ri thin qun theo cc tiu dn. Tiu chun bit bn c thc chng mc ny khng, l nh sau. Geshe Potowa ni: Lm sao bn c th Lng ph mt cch vui v i mnh Khi bn hiu ti sinh lm ngi rt kh? c Tsongkapa ni: Nu bn bit n thc kh c, Th khng th no sng i trung bnh. Nu bn thy nhng li lc ca n Th bn s tic nu n thnh v ngha. Nu bn ngh v ci cht Bn s lm nhng chun b cho i sau Nu bn ngh v nhn v qu Th bn chm dt sng cu th. 421

Nh Gampopa thin gi v i ni, du hiu chng t bn thc chng v chn l thn ngi li lc v rt kh c, l nh khi b gai m vo bp v bn cng khng dng li rt n ra, m vn tip tc thin qun.

PHN BA NN TNG CA O L NGY TH MI Kyabje Pabongka Rinpoche trch dn li ca tng sau y t tc phm ca hnh gi v i Gedum Taenzin Gyatso: y khng phi l Php ba t M l tinh ty ca gio l khu truyn Khng phi ni chuyn ngng cung, V rt t c th ca cc bc tin bi. Khng phi o nh chp chn V nhng hc gi thnh gi th nghim Khng phi mt mm cheo leo M l i l a n chng ng cao nht Ngi trch dn nh trn trong mt cu chuyn ngn gip chng ti khi ng lc tt. Ngi ni li nhng tiu trc, v n li nhng iu ni sau tiu Phc v thy bng vic lm, mt phn ca chng Cn Bn ca o l: Phng s mt bc thy.

422

Gia cc thi thin, hy c nhng sch dy v s ti sinh lm ngi thun li. Nu suy ngh v thn ngi kh c m bn pht sinh c mong rt ta c g t ni n, th bn nn luyn tm qua ba phm vi ca Lam-rim. Tm mc tu luyn ca bn trong ba phm vi ny quyt nh s vic bn rt ta c tinh ty t Phm Vi Nh, Trung Bnh hay Ln. Nu chng ta mun thnh Pht, trc ht ta phi thc chng nhng phn u ca o l; nu khng, ta s khng chng c nhng phn sau. V d nhng ngi Khampa ri nh i chim bi tng Thch Ca ti cha Lhasa. Con ng dn h n y tng chng mt; h khng th b qua mt chng no ca n. Cng vy, bn khng th chng ng phn cao hn ca con ng tu tp nh lng bi mn, nu bn cha hon tt phn thp hn ca n nh s t b vn vn. Shntideva ni trong tc phm Hnh B tt Hnh: Nu bn cha tng m tng Lm li lc cho chnh mnh Trc khi m c lm li lc hu tnh Th lm sao bn c th li lc cho ngi khc? Khi ni n nhng Phm Vi Nh hay Phm Vi Trung Bnh, l ta mun m ch vic luyn tm trong cc giai on ca o l d phn vo Phm Vi Nh v Trung Bnh; ch khng phi luyn tm trong nhng thnh phn thc s l Nh v Trung Bnh ca o l. Gi s c ba ngi: mt ngi i Tashi Lhuenpo, mt ngi i Rong, v mt i Chushur. Ngi th nht mun i chung vi hai 423

ngi kia trn mt on ng. C ba c nhng mc tiu khc nhau trong tr: hai ngi mun i n hoc Rong hoc Chushur v ngi u nh tip tc i n Tashi Lhuenpo Bn phi cn n nhng chng v Phm Vi Nh v Trung Bnh ca Lam-rim ct thnh Pht v tt c chng sinh. Pht tm b l thc s hnh o, hai Phm Vi Nh v Trung Bnh ch l bc u. Bn c th hi: Vy th c l ch cn dy Phm Vi Ln ngay t u cng . Ti e rng hai phm vi u tin khng cn thit. C hai l do bn c ba phm vi. C nhng ngi khng th luyn tm trong Phm Vi Ln ngay lc u, bi th h cn tu tp qua cc giai on Phm Vi Nh v Trung Bnh. Cch ny li lc cho nhng ngi thuc tm tt, tm thng v h lit. Li na, nu khng quen thuc vi nhng phn u ca o l, bn s khng c cht g l t b trong dng tm thc, nn cn phi nh bi bt c mt kiu mn no bn c th c v s ta y l mt ngi thuc cn kh i tha hoc tn ca Kim cang tha b mt. Mun pht tm b , php tu thc s, bn phi khai trin tm bi mn lm sao bn khng th chu ni ngh rng ngi khc ang b dy xo bi kh au. Nhng mun pht trin tm bi ny, bn cn phi bit r chnh mnh cng chu ni kh lm cho iu ng nh th no. V bn cng phi hiu ton b ci lun hi bn cht ch l thng kh. Nhng trc ht, bn phi s hi nhng a x, v nu khng c ni s hi ny, th bn s khng c tm t b i vi hnh phc tri, ngi. Bi th bn phi luyn tm trong cc Phm Vi Nh v Trung Bnh ca o l. S tu luyn ny ging nh nn tng v bn bc tng chng mt ngi nh. 424

Chng ta cha thnh t nhng kt qu cao hn nhng chng s t n nu ta luyn tp ti liu dn nhp. Milarepa tu luyn nhng iu ny di s hng dn ca Marpa, v nhng bi ca ca ng phn nhiu ni n s trin khai nhng thc chng ny. V bn cn Lam-rim lm nhng bc tin c bit nhanh chng m nhng mt in Kim cang tha ha hn. y l n ca nhng danh t Con ng D v Con ng Nhanh. S kin Milarepa t c hp nht trong ch mt i khng phi ch nh v mt in, m nh ngi tu c ba phm vi ca o l trong nhng i trc. Trong mt tin kip chng hn, ngi l ngi h phi Kadam tn Chagtrichog. Mc d nhng ngi khi tu o l Kim cang tha cn phi tri qua phn ng i chung trc , song chng ta li khng lm th: chng ta khi hnh ln o l Kim cang tha trc ht, ta khng gi gii iu thuc mt in v thin qun v hai giai on trc. Ngi ta bo nhng ngi nh vy s i n a ngc Kim cng. Bn phi thy xa ngay t u. Phi khi tm nh sau: Ti chun b dnh trn i ti ch tu mt ti ca Lam-rim. Nhng ngc li chng ta thng lo xa v nhng chuyn th tc m thi. Hy thin cn i vi chuyn th gian thay v i vi Php. Nu bn ngh, Khng th no thnh tu c g trong Pht php th bn s khng c can m tu tp, cng khng mun b ra mt thng hay mt nm tu mt ti thin nh duy nht. Geshe Kamaba ni: 425

Bn bo Php qun ca chng ta khng c ci g. Ti sao bn ngh l khng? ng ni lo: ban ngy bn c tn lon, cn ban m bn c ng. Ni cch khc, ng n h phi b c thng thin nh v mt ti, chng ta cha tng thin nh mt mc thin no c trong mt thi thin duy nht. Thc phi l khi bn ngh, Cho n by gi ti cha khai trin c thc chng! Chng ta khng ly s cng quyt tu tp lm khi im, vy m ta vn ln trn i mt tp trung ln nh u (v lm b nh thin nh) trong khi ta ch nhm c mt bi chng hn Cn Bn Mi Thin c ca Tsongkapa. Nu chng ta hnh x kiu y, th c mun t tu gic v thc chng Lam-rim qu l mt c mun tham lam. Li nm y. Karag Gomchung Rinpoche thuc phi Kadampa ni: Hy nhm xa ng trc Hy thy cho xa Hy n ng mc. Ba iu ny l trng yu. Bn phi nhm n mc tiu ton tr cch xa ng trc; phi thy ng xa v nhng Phm Vi Nh v Trung Bnh; v thin nh t n ng mc. Khi bn th gio truyn khu t bc thy ri thc hnh mt cch cung nhit ch trong vi ngy vi mt t b nng cn, th y l du hiu chc chn bn s khng tin b cht no. 426

2. LM SAO RT TINH HOA T TI SINH THUN LI CA BN C ba giai on: (1) luyn tm trong nhng giai on ca o l chung Phm Vi Nh; (2) luyn tm trong nhng giai on ca o l chung vi Phm Vi Trung Bnh; (3) luyn tm trong nhng giai on thuc Phm Vi Ln ca o l. 2.1. LUYN TM TRONG NHNG GIAI ON CHUNG VI PHM VI NH C hai tiu ph: (1) pht sinh lng khao kht ca c ti sinh tt p; (2) ging dy nhng phng php c hnh phc trong ti sinh sp ti. 2.1.1. PHT SINH LNG KHAO KHT C TI SINH TT P C hai phn nh: (1) nh rng i ny khng ko di v bn s cht; (2) Ngh v loi vui hay kh no bn s gp trong i sau, trong hai no lun hi ln xung. a. Nh rng i ny khng ko di v bn s cht.

C ba giai on: (1) li khng nh n ci cht; (2) li lc khi nh n ci cht; (3) cch nim cht thc th. a-1. Nhng li khng nh n ci cht. y c su phn. a-1.2. Li l bn nh php nhng khng thc hnh. 427

Nu bn khng nim cht, th bn ch ngh v cuc i ny, vng vo nhiu i hi - thc phm, y phc, vn vn - v nh th bnkthcj hnh Php. Nu bn kho ngh n ci cht, bn s tn lc chun b cho nhng i sau, nh mt ngi Khampa khi sp du lch n lc sa son v thu xp hnh l. S d bn qu kht khao v thc phm, thi trang, danh ting, vn vn, l do v bn khng nh n v thng. Mi ngy bn khng nh v thng l mt ngy ca i bn b lng ph. a-1.2. Li l bn nh php nhng khng thc hnh. c Tsongkapa ni: Mi ngi u ngh, ci cht ri cui cng s n. Tuy nhin h li gi nim xu nh sau, Nhng hm nay ti s khng cht. Ti s khng cht hm nay h c ngh th cho n khi ci cht n bn h. Bn c bm vo nim mnh cn lu mi cht, v ngh, Ti c th tu tp sang nm hoc nm sau. Bn lun lun tr hon. Bn ngh v Php nhng khng tu; u bn trn ngp nhng t tng ham mun vt ny vt n trong khi cuc i bn ang tn dn. a-1.3. Li l c tu nhng khng ng ng. By gi chng ta l nhng hnh gi v Php, nhng v ta khng lm ng c nhng chuyn tm thng ca i ny, nn s tu tp ca chng ta khng thun tnh. Chng ta hc hi, suy nghim m trong tim thc th mun thnh hc gi ni ting. Chng ta thin nh, tng c, vn vn, vi ngh vic y s tr cho ta nhng 428

hon cnh kh chu ca cuc sng. Ngay c nhng n s v i cng khng thot khi ci mun v thc v danh ting, vn vn. c Atsha ni: Hy hi ti nhng qu bo ca s ch ngh n i ny l g, ti s tr li ch l qu bo trong i ny. Hi ti ci g s xy n cho bn trong nhng i sau, ti s bo bn: bn s sinh vo a ngc, hoc ng qu, hoc sc sinh. Ngha l bn ch c c vi li lc trong i ny, m trong nhng i tng lai bn s b qu bo l i n cc a x. Nu bn hnh x nh vy, bn khng khc g mt ngi th tc. Mt hnh gi v Php trc ht phi l ht vic i. Ti khng ni bn nn lm ngi ngho kh, nhng ngi ngho khng l vic i m vn lang thang trong sinh t. iu m bn nn gt phng i, y l tm mi bn tm th tc. Bt c g ln ln vi tm mi bn tm th khng phi Php. Hnh gi Chagtrichog hi Atsha, Con nn thin qun hay nn ging dy? Hay ch khi th thin qun, khi th ging dy? Atsha ni: Nhng chuyn y khng n thua g. Chagtrichog hi vy ng ta nn lm g, th Atsha bo: Hy t b mi chuyn th gian. Lama Gyama ni: Hi nhng k in, cc ng khng thnh tu c Mt loi tu tp no c, Th m cng hnh din v mnh l hnh gi! 429

Hy xem cc ng c c hay khng trong tm thc. Ci iu u tin trong tt c Php: L lm ng chuyn i. Nh Geshe Toelungpa ni, tht tt nu mt ngi qu tc thc hnh b th, nhng cn tt hn na nu ng ta thc hnh Php. Ni cch khc, Php v nhng chuyn nh th tc l hai ci i nghch - ngay c trong nhng vic lm nh th. Geshe Potowa bo ta khng th may v vi mt cai kim c hai u u nhn. Nu bn khng ngh n ci cht, bn s khng l l vi vic i ny. Nu bn khng l l vic i, bn s b nh hng ca tm ngn gi th gian: sung sng khi c qu v bun kh khi khng c; gp cnh thun th vui, gp cnh nghch th kh; c ting tm th vui, khng ni ting th kh; c ca tng th vui, b ch bai th kh. Long Th ni v tm iu ny nh sau: Tm bn tm th tc ngha l: c v khng c; thun v nghich Danh ting v khng danh ting, khen v ch. Hay gi u c thn nhin y khng phi mc cho t duy ca ngi. So snh vi cu chuyn v Geshe Potowa v s hin ngc. Lingraepa ni: 430

Trong sinh t, th ca nhng inh kin, Lang thang nhng k b tm mi bn tm th tc Bn ang trong mt ngha a kinh khng; Hy nh bc thy lm l tr t. Vy hy lm ng vic i v ht mnh thc hnh Php. Nu sau bn t hi lm sao sinh sng, th hy ngh cng khng sao nu bn khng th lm g c, v sn sng tr thnh mt k ngho kh. Bc o s chng ta t b gia nh thnh mt du tng sng khng nh, t b tt c ti sn, vng v, mc y phn to, vn vn. Ngi hon ton dn thn cho Php. Ngi sn sng tr thnh mt ngi ngho. c Tsongkapa cng lm nh th. Nhng bn c th ngh. Nu ti tr thnh ngho kh, liu ti c th cht v khng c g n hay khng? Bn nn chun b cht trong lc tri qua nhng gian kh v Php th cng khng sao. Bn nn tng l cuc i ny, nhng khng c cu chuyn no v nhng hnh gi m b cht i sau khi chm dt s kim n. Bc thy t bi ca chng ta dnh cho ta cng c su mi ngn ln ti sinh lm Chuyn lun vng nhng t Ngi khi cht i, ngay c vo nhng thi i km n ni bt ng cc c i bng ngc trai. V c cu ni: Nu thin gi v i Khng ln xung i ( kim n) Th m ng cng s ln ln n ni ng ta. 431

Geshe Baen Gung-Gyel cng ni: Khi cn ti gia, ti mang gm bn, tn v cha ba ni tht lng, nh ti c nhiu k th, t bn. Khi ti c thn ti c rung em li na tn la mch. Nn ngi ta gi ti l K Cp Na Tn. Ti thng giam cm ngi ta vo ban ngy, cp bc nhng khu lng v m; nhng mc d vy, thc phm v y phc vn thiu thn. By gi ti thc hnh Php, ti khng thiu g v n mc, v k th ti ti yn. ng ni: Nu lng tham m bin c thnh mt thy ngi Th nhng g bn ham mun s t li nh chim kn kn. Nhng thin s ca nhng ngi nh c Tsongkapa th bao la nh h khng, chnh v h tng l cuc i ny v thc hnh Php mt cch chn chnh. Theo mt cu chuyn k, c mt ngi phi Sakya ngh rng Tsongkapa c thn thng quy t ca ci, nn hi ngi: G l nng lc su xa nht quy t ti sn? Khi bn cht v ngi ta thanh ton ci xc bn, th bn c cn cht no ti sn vt cht nhng khng? Vo lc ci cht n, hy hon ton chp nhn n v t nh: Ti sp cht d c lm g i na, vy hy ti yn cho ti cht. (Kyabje Pabongka Rinpoche tip tc ni chi tit, bo chng ti cn phi gi gn k mi ti sn phi Kadampas) (CT. l: 432

1. Bt cn i v hin ht mnh cho vic tu tp Php. 2. Sn sng tr thnh mt k kh ngho. 3. Sn sng cht nh mt k ngho. 4. Sn sng cht c c khng cn ai lo liu g ci xc ca mnh. 5. Quyt nh tu khng mng danh ting. 6. Quyt nh gi trn tt c gii. 7. Quyt trnh s thi tht can m; 8. Sn sng lm mt k ngoi giai cp; 9. Chp nhn quy ch thp nht; 10. t thnh Pht qu vi diu nh kt qu t nhin ca s tu tp thnh cng) Ngi cng ni n s chim nghim trn vn ca Milarepa: Ta s khng c ngi than khc, khng ngi theo sau quan ti. Bn c th ngh rng cn phi mn ngi thanh ton xc cht ca bn; nh k thc h s nn ma v tm mi cch tng kh xc bn cho nhanh. Hy tin chc i, xc bn s c a ngay ra khi ci ging trn bn cht. Vy, hy quyt nh khng mng n tm iu m th gian bn tm; ri bn s nhn c nhng tin nghi, hnh phc danh ting nh th l bn eo ui chng. Bi th, nu bn kht 433

khao tm chuyn m th tc quan tm, th bn l ngi th tc; nu bn khng mng ti chng, bn l mt ngi hnh o. Geshe Potowa hi Dromtoenpa: ng ranh gii t nh gia Php v Phi php l g? Dromtoenpa tr li: L Php nu n tr thnh liu thuc tr v minh vng tng; khng phi php nu n khng tr c vng tng. Nu tt c ngi th gian u ng vi n, th n l Php. Nu chng ng th khng phi l Php. iu ti mun ni l, Php v nhng chuyn th tc l hai ci i nghch: ai va c thi gian c tng li va coi sc nh ca? Thn ta ch l nhng phn nh m nhc cng nhng hnh gi, cn tm ta th khng khc g tm ca ngi th tc: chng ta bin tm mi quan tm ca th tc thnh php cn bn cho mnh hnh tr. Khi quay lng vi cuc i th k thut chnh yu thc hnh Php mt cch thun ty l qun v cht v v thng. Nu bn khng lm ng vi cuc i ny, th bt c Php g bn tu tp cng s lt tr li vo i ny. Bn phi ng cho u mnh quay tr li tm bn tm th tc. Phi tng l lng tham i vi thc phm, y phc, danh ting. Tiu chun v nhng vic ny l bn phi c nh c c Dalai Lama nht, Lama Kaelzang Gyatso hay c Panchen Lamma Lozang Geshe. c c Dalai Lama nht ngi ni rng ngi ch c s hu ba y, ci chung v chy kim cng, ngoi ra khng c g khc. V ngi ta k rng d c c cng mt trm lng bc c Panchen Lama cng khng vui g. Chng ta c th khng nht thit phi tham c ba th - n, mc, ting tm. C ngi ch tham mt trong ba th y, c ngi tham hai th v c ngi tham c ba. Nhng ci tham kh b nht l 434

tham danh. Nhiu ngi, bt k h l ai - hc gi, tu s, gio s, thin gi - mun c ni ting, hoc c ting tt. Drogoen Rinpoche, Gyer Drowai Goenpo ni: Trong mt i ny bn c th L mt hc gi, t kheo, thin gi; Nhng bn mun c gi l Hc gi hay t kheo. Bn c th bng ni ca Ni rng bn ang nhp tht. Bn c th l mt thin gia ln Trnh tt c mi ngi Nhng, thin gi v i ca i ny, Bn mun ngi ta ni tt v mnh Ngay c nhng cng m bn cng Tam Bo Cng c cng cho ngi khc thy Mt vi ngi tng tng mnh l hnh gi v i, thin s; h t b n mc, tu kh hnh nh ch sng bng tinh cht ca hoa hay si. (CT.-Php n tinh cht hay chue laen l mt hnh thc tuyt thc theo mt gio; nhng hnh gi dng n nhp tht lu ngy khng cn n thc phm th. Php thng thng l n mt hay 435

vi vin mi ngy, lm bng nhng cnh hoa, khong cht hay nhng di ct c ban php, v.v Bng cch y hnh gi no thnh cng c th sng hng my nm m khng cn n m thn th v tinh thn cng thm sc khe.) tuy th nhng ngi t thm su tm khm tuyt i khng ham danh l iu rt him. Geshe Potowa ni trong n D: Con chn v con kh khi ln n gn ngng ca ca con g g Ni cch khc, thay v khm xt ci hm la nm ngay ni ngng ca ca nh bn, bn li thm thnh nhng ni chn xa xi; bn tm ti nhng nhng con ng cao siu, Pht tha, mt in, vn vn, m khng n lng kht khao ca bn i vi nhng vt tm thng ca i ny. Bn khng thot khi nhng tri buc y. y l mt trong nhng li ca s khng ngh n ci cht. a.1.4. Li khng tu tp mt cch nghim tc. Nu bn khng nim cht, th bn bn s khng thc hnh Php mt cch nghim tc, m bn cng khng c s kin tr ln lao trong nhng thin hnh ca mnh; chng ta ch lm nhng tu tp cho n khi thy chn. Giai do l v ta khng nim cht v thng. Geshe Karag Gomchung v nh n v thng, m khng bao gi i xung ct bi gai ngng ca nh ng. Milarepa thng mc nhng mnh vi vn v bao bt m, v khi cui cng chng ri ra tng mnh, ng cng khng bun khu chng li, thay v th ng lm cc thin hnh. Nu chng ta cng c chnh nim v v thng nh vy, th ta s khng n lc vo nhng hot ng khc m s n lc vo cc thin hnh, khng bao gi chn nn m ngc li rt vui v lm. 436

a-1.5. Li hnh x mt cch tm thng. Khi bn khng nim cht, lng tham ca bn i vi nhng vt dng thuc i ny cng tng, v t c chng, bn gip ngi ny hi ngi khc vn vn; bn pht trin tham i, sn hn, v minh, v bn u tranh, tranh lun vi ngi khc. Bn tr thnh mc tiu cho nhng cu chuyn tm thng ca ngi khc, v cui cng li hnh x tm thng ca bn cn a bn i n b thng u: mi s a n sa a ca bn. a-1.6. Li phi cht trong n hn. Nu bn khng nim cht, s tu hnh ca bn ch l mt phn nh m nht, b ha tan trong nhng kht khao ca bn v nhng ti vt ca i ny. Ri mt ngy kia thnh bn s i mt vi mt k th l cht m cha tu. Bn s thy nhng s hu ca bn, nhng g bn kht khao trong qua kh by gi khng cn cht ch li g na. Vbn bit mnh khng c mt cht g ca nn diu php, mt ci g chc chn s c ch trong lc ny. Bn s pht sinh nhiu n hn khng th chu ni. Nhng tt c s qua i, ch tr ni kh ca bn. Khi suy sp vi mt cn st ni ln th gi l thi gian bn cu nguyn; cng th khi bit mnh sp cht, bn s tht ln nhng li hi hn. Geshe Kamapa ni ta nn s cht ngay by gi. Ta mong mi cht ep, nhng s c iu ngc li: by gi chng ta khng s nhng vo lc cht n chng ta s m ngc. Ni cch khc, phi s cht v v thng ngay t lc u, th ta s khng s khi ta cht. Nhng thng chng ta th ngc li. Ta khng bao gi ngh, Ta c th cht 437

ngay by gi, bi th ta c t t t mn. Ta s c mt ci cht kinh khng bit bao! Bn c th giu c c trm nghn vng, hay lm mt ng vua cai tr mi x s, nhng nhng iu y khng ch li cht no cho bn vo lc cht - n trng rng. Chng ta c th thnh lnh b tm bi mt bnh do c t hay cn bnh him ngho no , nhng ta cha hon tt c mt iu duy nht no c th nng cy vo lc cht. Nu ta khng cht ngay, ta c th ngh, By gi chc chn ti s tu. Nhng i ta s i n chm dt. Vic ny cng nh l trong tay cm thc n nhng cha quyt nh n th mt con ch tha mt. y l su li. a-2. Nhng li ch ca vic nim cht. C su li ch. a-2.1. Nim cht a n nhiu tt lnh. Nim cht l iu li ch nht. c Pht ng o s ca chng ta ni trong kinh i Nit Bn: Trong nhng du chn th, du chn voi l to nht; trong tt c php, nim cht v v thng l nht. Ni cch khc bn s tu tp Php khng lm li khi bn nh n ci cht. Nu bn mun c c ti sinh tt, th bn thc hnh b th tr gii, vn vn. Tm li nim cht s a bn qua ton th php tu Lam-rim, qua ba phm vi thng n s hp nht. 438

Khi th ch ca Yungtoenpa (thy ca Milarepa) cht, Milarepa cm khi m thc hnh php. Nhiu hnh gi v i thng cm nhng tch lm bng s ngi, kn lm bng xng ng chn, vn vn, tng thc v v thng ni h. Lut ni v s gi nhng bc ha b xng trong nh tm, vn vn, cng v l do y. Geshe Khacn Ngavva ni: Nu bn khng lm t nht l mt thi thin nh v v thng vo bui sng, th ti ngh rng bn s dnh trn ngy cho cuc i ny. Zhangtsuen Yerpa ni rng nu bn khng nh v thng vo bui sng, th bn s dnh bui sng cho i ny, v nu bn khng khai trin nim cht vo bui tra, bn s dnh trn bui chiu cho i ny. Nu bn vong thn cho cuc i ny th bt c g bn lm u khng phi l Php. a-2.2. Nim cht em li nhiu kh nng. Nu bn chnh nim v cht v v thng, th bn s ph hy nhng chuyn phi php nh tham, sn, vn vn. Bn s c nng lc ln tch ly cng c v ng thi bn c th tiu hy c nhng vng tng v c hnh. a-2.3. Nim cht quan trng chng u. Lc u s nim cht tc ng nh mt nhn t cho bn khi s hc php. a-2.4. Nim cht quan trng chng gia. 439

chng gia, nim cht l mt iu kin thc gic ta n lc vi Php. a-2.5. Nim cht quan trng chng cui. Cui cng nim cht s gip cho s thc hnh Php ca bn i n vin mn. a-2.6. Nim cht lm cho bn vui v. Vo lc cht bn s c c nim tin pht xut t s tu tp khng li lm, bn nh mt a con tr v nh cha m. Longdoel Lama Rinpoche ni: Ti khng s v thng. Ti s lm mt ng thy tu gi vo bui sng ri c thn th ca mt v tri trong m. Vy nhng hnh gi v php trc ht cht vui v; h cng cht mt cch tt p v khng c g n hn. H s ngh rng ti theo Php, ti thc hnh Php; by gi ti s cht d dng v khng c g n hn. Nh Milarepa ni: V s cht ti trn vo ni, Ti thc chng tnh khng - hnh thi hin hu ca tm bn lai. By gi nu ti phi cht Th cng khng c g n hn. a-3. Cch nim cht thc th. 440

a-2.3. Nim cht quan trng chng u. C 2 phn (1) Php thin nh gm 9 phn v cht. (2) Thin nh v nhng kha cnh ca ci cht. Ngay c phi Kadampa tin k cng khng c c s m t chi tit ny. y l nhng ch gio rt t tc phm ca Tsongkapa. Tc phm ny c nhiu c o, ch dn su xa v chi tit. Chng cha ng nhng t tng trong cc b lun ca n v Mt in, c nhng im c bit rt t kinh nghim ca Tsongkapa, nhng tiu ca chng khng ln xn, vn vn. a-3.1. S thin nh gm chn thnh phn v ci cht. C 3 cn bn: 1/ Ngh v ci cht khng th trnh; 2/ Ngh n s bt trc khng bit lc no khi ta s cht; 3/ Ngh rng bn cht khng c g c th gip bn ngoi tr Php. C ba l do cho mi cn bn, lm nn 9 thnh phn tt c. a-3.1.1. Cht l ngh ci cht khng th trnh. Cn bn th nht l ngh v ci cht khng th trnh. C ba l do: (i) Cht l chn chn v khng c g ngn cn ni 441

Bn s cht l iu khng th trnh c. Bt k bn c loi thn th no, bt k bn i u, bt k bn dng phng php no bn cng khng th ngn c thn cht. Ngay c mt thn th lnh mnh cng khng ngn c ci cht. Li Pht dy v v thng ni: Nu tt c, ngay c ch Pht c gic Pht v t Thanh Vn Ai cng phi t b thn xc, Th cn g ni n thn ngi thng? Khi chng ta k chuyn v c Th Tn chng c thn Kim Cng bt hoi, v v nhiu hnh gi ca n v Ty Tng nhng ngi t n s hp nht, th c th ta thy c nh cc Ngi vn cn tn ti vi chng ta, tuy th cc ngi nhp Nit bn. Nu vi con mt phm, c o s ca chng ta v nhng ngi khc cht v nhng thn Kim Cng ca h hy hoi, th lm sao nhng ngi nh chng ta li khng cht? Khi ng o s chng ta sp nhp Nit bn, th nhiu ngn quyn thuc Ngi nh X Li Pht, vn vn, nhp Nit bn trc Ngi. Ri c Pht ng o s ca chng ta khi rng Cu thi la, ra lnh sa son ch nm cui cng ca Ngi gia hai cy sala. Lc y ngi cho hai t cui cng l Pramudita, vua ca cc nhc cng ci tri, v b la mn Subhadra mt ngi khng phi l Pht t. H khng n no trng thy Pht nhp Nit bn, v Subhadra lin cht trc. Khi ng o s chng ta sp t trn, 442

Ngi lt thng y ln v bo mi ngi nhn k li thn th ca Ngi mt ln cui bi v kh m nhn thy thn th ca mt c Nh Lai. Li dy cui cng ca Ngi tp trung vo v thng. Ri chng minh rng thin l cn bn, Ngi dy. Tt c php hu vi u v thng. y l li dy cui cng ca Nh Lai. Ri Ngi nhp Nit bn. Khi bit c vic ny, nhng v La hn chng c gii thot mt phn hay ton phn cng nhp Nit bn; con s nhng v ny gn n 500. Li na nhng bc hin tr ca x n nh 7 v t ca nn gio l, 80 hnh gi v i, 6 th trang hong (?) v Ty Tng nhng ngi nh Atsha v cc t, tt c u nhp Nit bn; by gi ch cn li danh ting v cc ngi. Nh th th chng ta lm sao c th thot khi cht. Khi Lama Tsongkapa Rinpoche mt v gio o ca ngi c Dalai Lama, ging Lam-rim, ngi ta bo c nhiu ngn ngi trong chng hi. By gi khng cn mt ai trong chng mn y cn sng st. V ngi ta bo Chushang lama Rinpoche ging dy rt ging vi v lama hin ti ca chng ta; by gi ch cn danh ting cc ngi. Trong 100 nm tt c nhng g cn li v chng ta s l li thut li rng mt ci g xy ra ti t ny. Nu ch sau 100 nm, tt c mi ngi by gi ang lc a phng nam - Trung Quc, Mng C, Ty Tng vn vn, k c nhng hi nhi mi sinh hm nay, chc chn u s phi cht khng ai cn sng, th khng c s phn no tt hn ch i chng ta c. 443

Cng th nu thi cht ca bn n th khng c mt ni no bn trnh khi cht. Li Pht V V Thng ni: D u, khng c ni no Ta thot khi ci cht: Khng trn khng, khng di bin, Cng khng trong ni m ta trnh c. Mt ln thi t con vua Ba t nc nh git dng h Thch Ca. Mc Kin Lin ngh n phi s dng thn thng lm cho vua Lu Ly v qun i ng ta qun lng, nhng c Pht dy khng th no ngn c. Mt vi ngi nam n dng h Thch Ca c du trong bnh bt ca c Nh Lai; mt vi c t trong lu i trn mt tri. Nhng nhng ngi dng h Thch Ca vn b git v ngy tn st h cng tri qua t lu. Chy trn, hi l, sc mnh vn vn, Hon ton v hiu nu bn sp phi cht. Kinh Php C ni: D ai c ng thng Nh nhng v i tin, c th bay ln khng Cng khng th i n mt ni no Khng di uy lc ca thn cht. 444

Ni cch khc, nu s chy trn c th gii thot bn khi thn cht, th s c c thn thng hay php l ca nhng v thn tin cng trnh xa t thn. Nhng ngay c nhng ngi ny cng khng thot khi cht. Ngay c sc mnh cng khng th ngn thn cht. S t l loi vt hng mnh n ni c th nh bi nhng con voi, lm nt n u ca chng, nhng khi ci cht n th s t cng phi cht vi 4 mng qu qut. Ngay c mt ng vua chuyn lun y quyn lc cng phi cht, tt c uy quyn ca ng khng th lm g c. Chng ta thch ti sn ca ci nn tng rng nhng th y s hi l c thn cht; nhng ngi ta bo rng d c c vin ngc c ca chuyn lun vng cng khng hi l c thn cht, th lm sao chng ta c th ni n vic hi l ng y? Kinh Li Ch Gio Dnh Cho Vua ni: Gi s c 4 ngn ni 4 hng; rt vng chc, bn b, bt kh hoi, khng b nt n, khng nao nng, rt cng c 4 ngn ni y ang cng p n; chng ng ti tri v lao vo t. Chng s nghin nt tt c thnh bt: c cy, cnh l, tt c hu tnh, su b, 4 i chng Khng th ngn chng li bng cch trn trnh, bng sc mnh, bng ti sn, bng thn ch hay thuc men. Ny i vng, 4 ni kinh hong ln tng t ang n: chng khng th c ngn li bng s trn trnh, sc lc, ti sn, thn ch hay thuc thang. Bn ni l g? Tui gi, bnh, tn t v cht. i vng, tui gi s n ph hy s chn chn ca ng. Bnh s ph hy sc khe ca ng, s tn t s n ph hy v huy hong ca ng, cht s n ph hy sinh lc ca ng. Bn th ny 445

s n ph hy v huy hong ca ng, cht s n ph hy sinh lc ca ng. Bn th ny s khng th lm cho ng m bng s trn thot, sc mnh, ti sn, thn ch, thuc thang, vn vn. Ni cch khc, nu bn ngn ni ln kin c v di chuyn nhanh ang n t t pha p li, th chng ta c th nghin thnh bt tt c c cy v.v... s kh m ngn ni, d bn lm bt c g. Bn ngn ni gi, bnh, tn t v cht cng kh ngn nh th. (ii) Mng sng khng ko di c m c gim dn. Bn quyt nh phi cht. Bt c g c thc y bi nghip qu kh th khng th thm g vo , v chuyn ny p dng cho mng sng ca ta. Tng mi lc ta ang tin n ci cht. Shntideva ni trong Hnh B Tt Hnh: Ti sao ti khng cht, Nu tng ngy tng ngy Mng sng ngn dn li Ch khng th thm c T bt c ni no? Kinh Php C ni: Gi s ta cng mt si dy Cho mt a tr ln theo n 446

a tr cui cng s i n u mt si dy Cng th l mng sng con ngi. c c Dalai Lama th by ni: Sau khi sinh ra Bn khng cn t do ngh mt mt giy Trong cuc chy ua ca bn n t thn M ci ta gi l sng Ch l cuc hnh trnh Trn i l tin v ci cht. Tm ca t ti khng vui Khi b dn n php trng! Ni cch khc khi bn sinh ra th ch c nc tin nhanh hn con nga ua n ci cht, khng c mt cht ngh ngi no d ch trong thi gian ht hi th vi hi. Nhng ngi ci nga ua cn c th ngh ngi cht nh, nhng ngi m nh mnh bt buc phi cht th khng c d ch mt st na ngh mt: tng mi st na a chng tin gn hn n ci cht. Kinh Php C ni: Nh nhng con th sp b git Cng lc cng gn ngi t 447

Vi tng mi bc i ca chng Th mng con ngi cng vy. Cng nh mt con cu ang c dn n l tht th mi bc ca n i tin gn ci cht mt t; cng vy khi sinh ra ta khng c giy pht no chuyn hng khi ci cht. Chng ta tiu ht phn ln i mnh, khng cn li bao nhiu. Li na, chng ta tiu ma tng hi th, gi, ngy, thng, nm; ci ngy y ang n, l ngy ta phi cht. Thi im phi cht li n bt thn. Bi th ta khng nn t mn, ngh rng Ti s khng cht. Khi ng, ta c th cm thy th dn v sung sng, nhng k thc tga vn ang lao v hng thn cht. (iii) C th cht trc khi quyt nh tu tp Cuc i thc ngn ngi, c th bn s phi gp ci cht trc khi thu xp u vo y tu tp Php. Hy gi thit bn sng su mi nm. Bn ng sut m, vy l tiu mt na i. Ba mi nm cn li b gin on bi thi gian bn dng n, vn vn. Nh vy ch cn khong nm nm tu tp Php, d bn c dnh sut thi gian y nhp tht v hnh thin bn thi mi ngy. Vo dp tt ta ni, Hy n tt ci ! v n mng nm mi. Mi thng u c tn gi ring ca n theo mt ngy l, nh L Cu Nguyn Ln; mt nm tri qua nhanh gm ton nhng dp ngh gii tr. Gungtang Rinpoche ni: C l ta dnh hai mi nm ngh rng Mnh nn tu tp. 448

Hai mi nm na l dnh mi mi Chun b cho vic tu hnh Li thm mi nm ni cu Mnh cha h tu tp. y l cu chuyn v mt i ngi trng rng. Ni cch khc, lc cn b bn khng nh Php. V sau bn c th mun thc hnh php v ngh Mnh phi tu tp, nhng bn vn khng tu c. Ri khi v gi, bn khng lm g c m c bo, By gi ti ch cn nc cu nguyn cho i sau ca ti s kh hn. Nhiu ngi hin ti b b u vi cuc i ny v ngh rng mnh nn tu; nhiu ngi khc n giai on hi tic v khng tu. Khi gp nhng ngi nh vy, ta phi thy nhng cng vic ca h lm hi h nh th no. Ta phi c can m chm dt ng gn mt tm quan trong no cho nhng hot ng v ngha hng ngy lm cho chng ta khng c th gi tu tp. Ta phi tu tp Php cng nhiu cng tt trc khi b Dim vng thn cht nh gc. Purchog Ngagwang Jampa ni: Gi s c mt ng la mch khng l ng gia ng rng. Nhng ph n trong lng c th thy lt sp n cun tri ng la i, nhng h khng lm g c. Trn lt s cun tri ht ng la khng kp cho h c th ly c mt ht no. Thay v th, nu h n lc mang v cng nhiu cng hay, th cui cng h cng c th 449

vt vt c mt phn t hay mt na ng la. Nu may mn h c th ly ht v tha mn nhu cu ca mnh. Cng th, ta phi tu tp cng nhiu cng hay, ci o l gm ba phm vi trc khi cht n. Hy ngh v nhng l do y v bn s cm thy chc chn mnh sp cht v bn s quyt nh cn phi tu tp. a-3.1.2. Hai l khng bit s cht lc no. C ba l do cho iu ny. (i) Th mng khng c nh. Nu bn c th bit chc lc no mnh cht, th trc ht bn s thu xp vic i - hng phc k th, che ch ngi thn, vn vn - ri khi rnh tay sng hnh phc, bn c th tu tp Php. Nhng bn khng th chc chn nh vy, nn cn phi ngh v tnh bt trc ca s cht, ngha l khng bit lc no mnh s cht. Kho Tng Siu Vt L ni: Nhng ngi dn x Kuru Sng mt ngn nm; Trn hai lc a kia i sng gim cn mt na V li gim thm mt na. 450

Ni khc i, trn phn ln cc lc a khc, th mng ca dn chng c tnh cch c nh. y th mng khng nht nh: Lc u l v lng, V rt cuc ch cn mi nm. Theo tuyn thuyt, lc u dn c Lc a phng Nam c ht mng di lu ti ni khng th o lng bng s nm; nhng cui cng ch cn li mi nm. Vy ni chung, th mng dn chng Nam Dim ph khng nht nh, v nht l vo thi i suy i ny iu y li cng ng. Thng thng chng ta khng ngh, Ta s khng bao gi cht. Nhng khi sp cht chng ta lun lun c ngh, Ti s cht, nhng khng cht nm nay. C nhng l do ngh nh vy; ngi th ngh Ti cha cht, v ti cn tr. Nhng cn tr cng khng n thua g. Thn cht khng chn theo th t tui tc nh gc ngi ta: c khi tr con cht trc, cha m phi chn con. Li na, nhiu ngi tr hn bn cht. Li c k va sinh cht. Vi ngi ngh, Ti s khng cht, v ti u c au m g. Nhng chuyn ny cng khng nht nh. C nhng con bnh nm lit ging m khng cht, trong khi nhiu ngi khe mnh m li cht thnh lnh. Nhiu ngi cht gia ba n, m khng c mt im bo trc h s cht trong khi cha n xong ba cm. Nhiu ngi tham d mt cuc l ln trong tu vin, khi i th i 451

bng hai chn m v th c mang trn ci cn nh nhng thy cht. Nhiu vin chc nh nc d tho nhng chng trnh chnh tr to ln m khng bao gi c dp thi hnh, v h cht trc khi hon tt cng vic. Trong nhiu ton tp ca nhng bc thnh, thng xut hin nhng li ghi ch cn dang d: h ch c th t tn sch, vit vi on ri cht trc khi hon tt. Trong s nhng b con b bn xung quanh ta trong thung lng, ta c th ni ng A b B cht, nhng ta khng ngh iu ny cng xy n cho ta. Chng ta cp chuyn cht chc nh mt i tng gi t m. Ta cn nghe ngi khc ni: ng ta c mt tm y tuyt p. Ti hy vng ti s c n. Ci cht nht nh s nh gc bn trong tng lai, mc d lc no th khng chc. Nh ngi ta ni: Khng th bit ci g s ti trc: Ngy mai hay l i sau ca bn. ng n lc lm g cho k hoch ngy mai ng hn nn n lc cho i sau ca bn. Kinh Php C ni: Mt vi ngi bui sng bn trng thy M bui chiu khng thy na. Vi ngi bn trng thy bui chiu 452

Th bn khng thy li sng hm sau Lm sao chc c mai bn s khng cht? Chng ta khng lm nhng chun b cho ci cht m ta chc chn s gp, nhng cha bit lc no. Khng chc ta s sng cho ti gi. Hy nh tht l mt li lm khi lm tht nhiu chun b an dng tui gi. Nu bn khng th chu ni tng mnh s cht hm nay, ngy mai hay ngy mt, th t nht bn cng phi ngh ci cht c th xy ra vi bt c ai t y ti sang nm. Bn khng bit chc ai trong nhng ngi ang ngi y s cht trc- ngi ngi hng trc, hng gia hay hng sau. Bn s khng nhn c mt giy bo: By gi, hy chun b cht. Ci cht s t ngt n mt ngy no , v bn ch cn nc b li tt c nhng g ang lm dang d. Ngay c nhng thy tu cng phi ngng ung tr b, n bnh bt la mch v m si m i n i sau: thi gian ci cht n bt trc l nh th. S bm ly trng cu la bp bn, khin bn ngh mnh cn nhiu nm sng, nhng s n ci ngy bn thnh lnh cht. Ngay c nhng ngi bnh sp cht n ni cng ngh, Ti s khng cht hm nay. Nhiu ngi khi gp nm m l s t vi bo l xu lm, c th nh n ci cht v t hi, Ti c cht nm ny khng? Nhng d bn khng c mt nm nh th, khng c mt nm no trong mt trm nm cuc i m bn c th bo rng: Ti s khng cht nm nay. Gi s bn hm tm tui. Bn phi 453

ngh, Ti c th cht nm nay. Anh A, ch B cng cht vo la tui ny. Chng ta c th bo, Ti th l ti chc chn khng cht nm nay, nhng ta khng th lm mt li th nh vy c. Chng ta thiu phn tch, v c th b nh lc hng khi sng trong nhng thnh ph ln, cng ng ln. Cht v v thng bi vy l nhng mc thin thc tin v n khng kh hiu nh l v ng. l nhng iu ta c th trng thy tn mt, s m c. Thy ti, bc tn s, ch quy y v che ch cho ti c dy: Nu bn khng cht trong vng mt hai thng, ti cu cho bn c th lm c vi li lc cho nhng i sau ca mnh: v nu bn khng cht trong vng mt hai nm na, mong bn thnh tu c nim hy vng vnh cu ca bn v tt c nhng ti sinh tng lai! Bn phi suy ngh k chng ny m theo cch ti ging cng vi nhng li trch dn cc th. (ii) Nhiu yu t h tr cho ci cht, t yu t h tr cho ci sng. Chng ta ch c che ch nh nhng li cu nguyn nhng cng c ta lm trong qu kh, v nh lng bi mn ca ch Pht. C nhiu yu t h tr ci cht ca ta. Nh nhng con rui bu quanh tht thi, c tm mi ngn loi phi nhn khc nhau m quanh ta trong lc ta ang sng, chng s l nhng yu t h tr cho ci cht ca ta. Chng t hi: Chng no chng ta c th n tht nh ngi? Khi no chng ta c th ly hi th ca ngi? Bn trm 454

l bn loi bnh tt oanh vy ta nh mt m my m. Ba trm su mi loi ma qu, mi lm loi c ma chuyn mn tn cng tr nh, ba trm su mi qu x thy ngi, vn vn, rt thm thung mng sng ca ta. Bn khng ch c nhng yu t ph thuc bn ngoi y m thi. Nu bn bn con rn vo trong mt ci bnh, th con mnh nht s n nhng con khc. Nu nhng khi cht trong thn th nh phong, mt, m hay bn i, m hi mt qun bnh, th l mt yu t ph gip cho bn kt liu cuc i. Nhiu yu t ph lc cho ci cht ca bn Rt t yu t gip cho s sng. V c n nhng yu t gip bn sng. Cng c th lm cho bn cht. Bi vy hy lun lun tu tp. Khng nhng c nhiu yu t ph thuc bn trong v bn ngoi lm bn cht, m nhiu yu t gip cho i sng cng c th lm cht bn. Nh c th sp, thuyn b c th b lt, nga xe c th cn ln ngi bn, bng hu c th gt bn, thc phm c th khng hp vi bn v.v nhiu chuyn c th l nguyn nhn khin bn mau cht. Sinh lc ca chng ta ging nh mt bnh hi nng trong ngn n du; nh Long Th ni: 455

Thn cht c tr trong mi hon cnh Nh hi nng trong ngn n du (iii) Khng bit lc no cht v thn xc ny tht v ngha. Nu thn xc chng ta l chc chn, bc st th chng ta s khng b hi, d c nhiu yu t c th lm cho n cht. Nhng thn th chng ta ging nh nhng bt nc: chng ta khng cn c nhng yu t trng i cht, m ta c th cht v b gai m. Tuy nhin d thn xc chng ta c c bc thp i na cng khng n thua g. Bc th ca Long Th ni: By vng mt tri s t chy Tri t, ni Tu di, bin c V tt c chng sinh lun hi S thnh tro bi - khng g s tn ti Th th cn g ni n thn phn Nhng con ngi hon ton v ngha? Nhiu yu t c th lm hi n th mng ca ta N cn mong manh hn c bt nc b cn gi thi Tht l lng khi ta thc dy m cn th c. Sau mt m ng say. 456

Ni cch khc khi bn i ng, hi th th ca bn b nn v phong i vi t c th di chuyn t do trong l mi bn; vy th tht l lng lm sao bn khng cht khi tr li hi th bnh thng vi phong i th. Hy ngh v iu ny: khng th bit chc lc no th bn cht. Vy bn nn ngh mnh cn phi thc hnh Php ngay by gi. iu ny cng nh khi bit chc k th s n git bn khng bit lc no, th t ngy y tr i bn s c gng ngn chn n. Nu bn mun thc hnh Php nhng li bn cng vic ko di trong nm ny hoc n sang nm, v bn ngh, ti s tu sau khi xong vic, th l bn ang t di mnh. Gungtang Rinpoche ni: Hnh nh cng vic ny ch cn mt thng, mt nm; Khi xong vic ti s tu tp nhiu php. T tng ny l c ma ph hoi La di tt c mi ngi. Chng ta ngh: ti ti s tu tp nhiu php. T tng ny l c ma ph hoi La di tt c mi ngi. Chng ta ngh: Ti s tu tp php sau khi lm xong vic ny vic n. Nhng: Cng vic cha xong cng ging nh ru ng gi 457

Cng ct n cng mc. Ni cch khc, bn khng bao gi n nh c tu tp, v khi vic ny xong c vic khc n. Cng vic th gian ging nh mt dng sng khng bao gi ngng chy. Guntang Rinpoche ni: iu rt c th xy ra trc khi ngy mai n Ci ngy bn sp tu tp php Th ci cht ca bn n hm nay. Bi th ng cho u bn quay li; Nu bn mun tu tp, Phi tu ngay t by gi. Nu bn c tr hon cng vic v bo: Khi vic ny xong ti s tu hay Ti s tu ngy mai, th cng vic s khng bao gi xong m gi cht ca bn chc chn s n. Phi ngh k v ba l do ti sao ci cht l bt trc, th bn s t b ngay c chuyn th gian v quyt nh tu tp khng lng ph th gi. Nhng nhng tu sinh trong cc tu vin khng cn phi ct ngang vic hc, vic thc tp tho lun i n mt hang ng xa xi: thay v vy bn phi chuyn ha nhng g mnh ang lm tr thnh Pht php. Chng hn bn ch tng nhng li kinh nh cu: Cho n ngy gic ng, con xin quy y Pht, quy y Php, quy y Tng hng ngn ln, nhng by gi bn hy xt li c bao gi 458

bn suy ngh mt cch chn xc v cu y hay khng: Bn s thy rng, rt him khi bn lm vic y. Bt k bn n lc nh th no trong vic kinh doanh, nng tri, v.v nhng vic y s khng bao gi thnh Pht php; nh chng ta nhng ngi th gii cn phi chuyn ha nhng g ta lm tr thnh php. Tht ng tic nu chng ta khng thc tp php mt cch thng xuyn, nhng khng ng tic nu chng ta khng bit nhng s kin g xy n. a-3.1.3. Ba l ngh khi cht ch Php c th gip bn. (i) Ti sn khng th gip bn. Bn c th ging nh Phm Vng Thch hay Chuyn lun vng, nhng khi cht bn s khng em theo c g d ch mt tn ti t; bn s khng c t do em theo mt th s hu no vo lc y tt c ti sn ca bn ha ra v dng. Bn c th l cha t hng mnh nht cai tr tt c mi x s, nhng khi cht n, bn khng em theo c c n mt ht la. Khi y bn khng khc g mt k n my: bn khng th mang theo c n mt cy gy. Vua s li nhng kho tng ca ng ta; ngi khnh kht phi li cy gy chng. Kinh Cy Sng ni: Ngi ta c th n trong mt trm nm, M khi cht phi ra i i kht. Ngi ta c th mc c trm nm, M khi cht phi ra i trn trung. 459

V trong tc phm Hnh B Tt Hnh c cu: Ti phi mt tt c s hu M vn khng hiu c iu ny V ti phn nhiu ti li V nhng ngi thn ca ti V v nhng ngi khng thn Khi sinh ra bn sinh mt mnh, Khi cht i bn cng ch cht mt mnh Bn b ry ra ca bn c th lm c g Nu h khng san s c phn no ni kh? Ngy xa c mt ngi o mt tng ln thnh mt hnh khi. Ngi khc hi anh ta s lm g vi n. Anh ta tr li: , khng lm g c, ti ch n li. Cng th bn s li sau lng tt c ti sn v s hu m bn c c trong ti sinh ny. (ii) Bn b quyn thuc khng th gip. Mt ngi ang hp hi c th c vy quanh bi nhng ti t, t v nhng bn b thn thit nht ca anh ta, ngi th nm tay, k li chn, nhng khng ai lm g c. Ngi y khng th em theo mnh mt ngi bn no; y phi du hnh con ng gian 460

nan ca ci Trung m mt mnh n c. Maitriyoki, mt hnh gi v i ni rng: Tu i vng, d ngi giu c n u Khi ngi cht v i n mt ti sinh khc trong th gii Ngi s sng nh mt ngi B k th tn cng gia sa mc: Mt mnh khng v con th thip Trong tc phm Hnh B Tt Hnh: Khi s gi ca Dim vng n bt bn Th thn bng quyn thuc c ch g? Bn b lm c g? c Panchen Lama Lozang Yeshe ni: Bn s vnh vin xa la Nhng ngi thn yu ang khc bn C ngi chc chn cht gia ma ng sau; khi y h lm c bao nhiu phn trong chng trnh ca h dnh cho nm ti? Nu chng ta sp i n , Trung Quc hay mt ni no khc, chng ta s xem chuyn y ht sc quan trong. Chng ta s chun b hnh l du hnh cng vi la, nga v gia nhn. Nhng khi 461

chng ta lm mt cuc du hnh ln lao i n ti sinh k tip, ta s khng c bn b, khng th em theo d mt th s hu no. (iii) Thn th bn cng khng gip c. Khi bn cht, s khng ch g nu tt c nhng ngn ni u bin thnh vng, tt c mi ngi u ha thnh ngi thn ca bn. Hon ton tch khi ti sn, s hu, thn quyn, bn s phi li c ci thn xc ca bn - ci bn gi l thn ca ti sinh ra t bo thai cng mt lt vi bn, ci thn m bn vn che ch cho n khi i kht nng lnh, ci thn th m bn khng th cho mt ci gai chm chch, v yu qu n hn ngc c. c Panchen Lama Choekyi Gyaeltsaen ni: Thn ny bn bo yu qu l th, nhng s ha ra la di bn khi bn cn n n nht.. Ni cch khc, hy ngh v vic bn s hon ton b tch khi thn xc ny, ci thn m bn tng nng niu che ch. Sau khi suy t v ba l do y, th khng ch g d s hi bun ru. Gungtang Rinpoche ni: Php l hng o hng dn bn n con ng khng la di; Php cung cp cho bn t lng trn ng di; Php l thuyn trng trn hnh trnh gian kh; T gi ny hy tu tp Php bng thn li ca bn. Milarepa n: Hi thin thn Nyama Paeldarbum! 462

Hy nghe y, n thn ca ti sn, k c tn tm: Ngi c lng thc Cho chng ng di. - Nhng i tng lai sau cuc i ny? Nu ngi khng c Th hnh thc hnh b th - y s l hnh trang ca ngi Ny thin thn Nyama Paeldarbum! Ngi c bn b i ph vi nhng ni kinh hong ln lao Trong nhng i sau cuc i ny? Nu ngi khng c Th hy thc hnh diu php - y s l hnh trang ca ngi. Ni cch khc, Php l hng o ca ta, thuyn trng v hnh trang ca ta i cuc hnh trnh sang ci cht. Nu bn cha thc hnh Php, th ci cht ca bn chng khc g ci cht ca mt con ch i lc trong mt ng hm. y l mt cch suy ngh c nhiu li ch. 463

Nhng ngi i v thm qu khng lm nhng chun b li ni mnh , ngc li h dn ht nng lc thu xp hnh l, khng lm g khc. Bn cng th, cn phi quyt nh ch thc hnh Php m thi- mt ci g khng b chi phi bi nhng chng ngi ca i ny. a-3.2. Thin qun v nhng kha cnh ca ci cht. y l mt ch gio t bc tn s ti. Mc d n ch tp trung ct yu vo cch lm th no theo mt thi thin qun v cch ging thc tin (xem Ngy Th Nht), ngi ta bo tt hn nn qun theo cch ny. Bn nn nh li nhng iu ni trong bn vn Ch Nng Ta y Bi Mn hoc Nhng Cu Xin c Gii Thot Khi Con ng Gian Nan Ca Trung m ca c Panchen Lama Lozang Choekyi. Hy qun xt ci g s xy n khi bn cht. Ri, khi bn ang tin gn n ci cht, nh ni trong sch Nhng Cu Xin Khi nhng y s b ti, Khi l cu an khng cn cng hiu, Khi bn b ht hy vng ti sng. Khi mi vic ti lm u v ch Mong sao ti c n phc Nh li nhng ch gio ca thy ti. 464

Ni cch khc, cn bnh tr nn nng hn mc d cha tr v lm l lc ng cch; nhng g y s bo bn khng phi l nhng g ng ni vi nhng ngi khc; quyn thuc bng hu ch ni vi bn nhng li hay p nhng li nhm hp sau lng bn mt cch b mt v u ng l bn s cht; bn cho thy nhng triu chng xu bn trong cng nh ngai - hi m ca c th bn tan bin, bn th mt cch kh nhc, mi bn xp li, mi bn cong ln, da xanh xm, vn vn. Bn hi tic nhng ti li qu kh nhng cha sm hi mt cch y , hoc khng chu lp li s sm hi, hoc cha hnh thin ng mc. Cn bnh cht ngi ca bn khin bn au n, v nhng triu chng ca bn i tun t tan r xut hin cho bn. Bn c nhng m nh kinh hong ngn bn khng thy c nhng cnh hung trong hin ti. Nm un ca bn cun trn trong mt cci chn mt gc phng, che sau mt bc mn. Ngi ta thp cho bn mt ngn n b leo lt. Nu bn l thy tu, h s mc cho bn b o l lm cho bn c v d coi. By gi bn c th lm vic tht nhiu c c mt ngi nh tt, o qun mm mi m p, thm tri nh, nhng khi bn cht, xc bn s b xp thnh ba phn, ct bng dy da, trn t tr tri hay trn nhng tng vn vn. Hin ti bn c th thng thc nhng mn n thng v, m trong tng lai bn s phi sng bng mi ca nhng cng t cho ngi cht. By gi ngi ta gi bn bng nhng tn p nh Geshe, i c Thng ta; nhng trong tng lai s c lc ci thn th bn c gi l xc cht v bn c gi l vong linh ng ny ng n. Mi khi cc bn, nhng tu s, thy nhng b o l, th hy nh n lc bn cht, 465

xc bn s c t im bng chic o y. Khi trng thy chic mn, n phi nhc ta nh thi th ta s c qun trong . y l nhng g ta nn nh ngh. Milarepa ni: Ci tn gh gm l thy cht s c gn cho thn th ca hnh gi. iu ny cng p dng cho thn th bn. Sau khi cht bn s i n ci trung m, y bn s b ni kinh hong khng th tng, v s c nhng o gic v nhng cn bo bi v bo la, b chn vi di nhng khi l hay t l, hoc b vy ba bng nhng vng la quay cung, hoc b nc cun tri, hoc b thi bay theo gi, vn vn. Mt vi lamas tuyn b khai th cho thn thc ngi cht i vo ci trung m v lm nghi thc khai o bn u ngi cht, nhng thc s thi gian khai o i vo ci trung m l ngay by gi: lm iu ny trc khi ngi ta cht s c li hn. Chng ta c th lun lun bo m c thng thc mn n ngon thc ung tt, nhng iu ny s khng xy ra khi ta ang hp hi v phi ni ti ln. Tht chc chn trm phn l ta s khng tu tp c g na vo lc y, v by gi khi cn sng khe mnh ta khng chu tu tp. Tuy nhin nghi l khai th y cng c th gip ch phn no, v nng lc gia h ca ch Pht thc bt kh t ngh. Mt ngun gc ca thin nh v nhng kha cnh ca ci cht l quyn Hnh B Tt Hnh: Hy i vo ngha a thy cho r rng 466

B xng ca ngi khc V thn th ca bn u l vt kh hoi. Bn s bnh thn hn. Khi mt ngi cht i, xng xu phn tn khp ngha a, hy qun xt rng xng y khng khc g xng ca chnh bn - khi y bn s bnh thn hn trong tng lai. Nhng thi th trong ngha a lc u cng nh thn th ca bn: con ngi thng a chung chng. Nhng hnh gi ln n thng cm nhng xng i hay s ca ngi cht khng phi mun da ngi khc hay mun trng ra v gh gm, m ch tng hc ca h v nhng dng v ca ci cht. Ngay ci tch lm bng s ngi ny, mt thi trong u ca mt ngi no ; y qu yu qu n n nu b mng tay co phi, y cng la i. Nu bn l mt tu s thng, gian phng ca bn s trng rng khi bn cht, v mt ngi khc s dn vo bo: , ng y cht vi ngy trc, v by gi ti chim ci phng ng ta. Mt ngi no khc s mc ci y ca bn v bo, Ci y ny trc kia l ca ng y ri. Ti mua c. Cng th c mt ngy chc chn s n, khi nhng ngi khc s mua nhng c o qun ca bn v s dng chng, trong khi by gi th h khng dm ng ti. y l l do c c Dalai Lama th by ni: S n lc ti mt ht ngay c nhng s hu ny: ti hi lng v 467

mn nhng vin ngc y. Ni cch khc, y l nhng vt bn mn tm dng trong mt thi gian ngn. Nu bn khng n lng no ngh n ci cht ca chnh mnh, th hy i m chng kin ci cht ca mt ngi no khc; khng th no bn khng nh nhng ch gio ny vo mt lc nh vy. Chng ta khng ngh v nhng chuyn ny, nhng ti sao m s hi khi trng thy mt si dy v lm n l con rn? y l liu lng s hi ta cn c. Chng ta c th cht trc khi ta mc rch mt ci o, chng hn. Hy ngh v iu y: i chng ta tht v cng ngn ngi. Nhng iu ny c bn trong kinh Dy Cho Vua Lam-rim M ca Gedun Taenzin Gyatso bn v nhng vic lm th no php thin qun v thng c th l mt liu thuc cha bnh bo ph vo lc bn c c nhiu y phc thc phm, vn vn tt p. Mi khi thy nhng s hu ca bn, nhe y phc, vn vn tt p. Mi khi thy nhng s hu ca bn, nh y phc, v.v hy ngh: y ch gi dng l nhng s hu ca ti. S c ngy nhng ngi khc em ra chia nhau, v chc chn h s bo, nhng ci ny l ca ngi cht. By gi ti cng qy ci thn ti v sn sc cho n, nhng s c mt lc n tr thnh ci gi l thi th. Nu lc y ti phi trng thy ni, ti s kinh hi; ti s nn ma nu s n. N s c buc bng mt si dy v ngi ta s lm th chuyn i vi n. Hy tng n ci lc bt ng cc ca bn cn li s c s dng cng dng, lc mn nghi thc khai th cho vong linh i vo ci cht s c lm bn cnh ci u ca bn, vn vn. Mt ngi no s cm ci s ca bn m bo, y l 468

ci s ca y. Cng khng n ni t. Thi gian nh th ang n, v k t y tr i bn hy lm nhng iu m bn khng phi n hn v sau. Tiu chun bit bn khai trin c thc chng v cht l v thng trong dng tm thc bn, l nu bn mun c nh Geshe Karag Gomchung (xem trang). (Khi y Kyabje Pabongka Rinpoche n li ti liu ny vi chi tit va phi) PHN BA NN TNG CA O L NGY MI MT

Kyabje Pabongka Rinpoche bo chng ti hy iu chnh ng lc nghe php v tu hnh ca mnh: Kinh Mn Kch Ln ni: Ba ci v thng nh my ma thu Hu tnh cht v ti sinh nh trn sn khu i sng ngn ngi nh ln chp Tri qua nhanh nh thc ni cao. Ni cch khc, ba ci - qu t, ni Tu di v tt c - ging nh my thu. Hu tnh sinh ri cht nh trong mt mn kch, nhng din vin thay i lin lin. i chng ta khng ko di, khng 469

ng yn m lt nhanh qua nh thc trn ni xung. Bi th cc bn phi ngh, Ti phi thc hnh Php ngay tc khc. Lamrim l ca ng tt nht dn n con ng c o m ba i ch Pht u theo. Bi th cc bn phi nghe ging v Lam-rim thnh Pht qu vi an lc cho tt c hu tnh; ri bn phi thc hnh Php y Khi y ngi nhc li nhng mc bn, v ni li ti liu hm trc v v thng. Phn Pht sinh nim khao kht c ti sinh tt p c mt tiu ph th hai: b. Ngh v loi kh hay vui m bn s c trong ti sinh k tip mt trong hai no lun hi. Qun v nhng ni kh thuc cc thng gii s bn sau, trong phn Phm Vi Trung Bnh. By gi ti s ni n nhng thng kh cc a x. Bn chc chn phi cht, nhng cha bit chng no. Sau khi bn cht, tm thc bn khng chm dt; do vy chc chn n phi ti sinh. Ch c hai ni trong n c th ti sinh, thng gii v h gii. B c th suy lng mnh s i vo no no. Nh ti tng ni, chng ta xem t vi, bi ton c bo cho bit i sau ta s ti sinh v u, nhng iu y thc khng cn thit. c Pht tin on cho ta rng, ta s i ln ci trn nu ta sng hin thin, v i xung ci di nu bt thin. Bn Sinh Truyn ni: Hy chc chn rn i sau ca bn 470

S vui hay kh L do nghip thin hay bt thin Bi th hy t b ti li V thc hnh c hnh. Chng ta lm nhiu k hoch cho cuc i ny, m ta gi l Ngh n tng lai. Nhng n khng c ngha g. Hy nhn xa hn: hy tm xem bn s ti sinh v u trong i k tip. Nu lm nh vy, bn s thy mnh khng th thot mt trong hai ng l i ln hoc i xung, v bn khng c t do chn la phi i ng no. nu ta c quyn chn la, th hin ti ai di g cn trong cc a x? Nh vy, ti sinh v u trong i k tip l ty thuc vo nghip lc. Nu bn c nghip hn hp, c th thin, c th bt thin, th ci no mnh hn s chn trc. Nu c hai u mnh ngang nhau, th th no bn quen thuc nht s chn trc. Nu bn quen thuc vi c hai loi nghip, th loi no pht sinh sm hn s chn trc. Lun ca Th Thn (Vasubandhu) v chnh tc phm ca ngi KhoTng Siu Vt L ni: Nghip quay bnh xe sinh t, Nghip nng nht chn trc; K n l nghip gn nht; Ri n nghip quen thuc nht; 471

Ri nhng nghip c lm sm nht. (CT. Cc trng nghip, cn t nghip, thng nghip v tch ly nghip -DG ch) i vi chng ta, nhng nghip bt thin mnh hn. Nhng t tng chng ta thng ch thin v tham, vn vn. Nu s tnh qu l nh th th ng nhin nhng nghip pht sinh t nhng t tng y s l bt thin. Ngay c nhng thin hnh ca ta cng v tnh b ri vo nng lc ca nhng t tng bt thin, v c rt t hnh ng hi hng cho nhng i sau ca ta. Ly v d bn mng mt t. ng lc thc y bn l mt cn li nh. Do hnh ng thc th l, bn s dng nhng li l lm cho ngi kia phi au n. Cn bc cui cng l, bn thch th v nhng g mnh lm. Bi th ng lc, hnh ng v bc cui u rt mnh lit. a s nhng hnh vi ti li ca chng ta u mnh lit tng t nh th, nhng nhng thin hnh th nh sau. Ngy xa c mt ngi hay b tn lon mi khi tng Mt Trm ch Thin Ci Tri u Sut. Y thng ni chuyn vi nhiu ngi khc trong khi tng i tng li nhiu ln t u ch cui. Chng ta cng lm bm ci l ming, nhng tm th li trn ngp nhng chuyn th gian. Cht t hn ta c c th li b ph hng bi tc gin v t kin. C n nhng hnh vi bt thin nh nht ca chng ta cng mi ngay mt tng gp i kch thc. Hn na, trong nhng i qu kh, khi lm su b, cn trng, thy qui, th sn mi, vn vn, chng ta phm bao nhiu ti khng l. Nhng ti y, cng vi 472

nhng ti ta phm trong i ny, lm nn s lng bao la nhng ti rt cng lit m ta tch ly. Chng ta khng th no hi chuc c tt c nhng ti ny trc khi cht bng s sm hi v ha khng ti phm. iu ny vt ngoi kh nng hin ti ca chng ta. Cn c trn nhn thc, iu ny chng t chng ta quen thuc vi ti li hn l vi c hnh: v nu th th kh nng duy nht l chng ta s i n cc a x trong ti sinh k tip. Chng ta khng th quyt chc s khng ri vo a x nu cha t n mc nhn trong o l chun b. Ngi ta bo ngay c nhng b tt ma ha t (i hu tnh) cng ti sinh vo y. Gi s m nay bn ng trong mt gian phng p trn ging m du: nhng ri thnh lnh mt tai bin t ngt lm bn cht. Vo ci gi ng l bn thc dy theo l thng, th c th bn i n mt ni m tt c i ni u ngp la. Khi y bn s ni g? Bn s khng pht sinh ng lc mnh t b nu bn ch thin qun v s c th sinh vo a x nh kiu bn nhn chng chc vo mt vt gi t m. Nh Long Th ni: Hy qun nim s cc nng hay cc lnh ca cc a ngc nh th l bn y mt ngy Ngha l, bn phi thin qun pht sinh tu gic i su vo s ti sinh vo a x ny hay khc (iu ny cng gn ging nh gia on pht sinh trong php qun v mt v thn bo h). Bn phi m ra s hi. Thng chng ta rt xem trng nhng php thin qun thy c thnh th ca mt v thn bo h, nhng cn li ch hn nu trong mt lc u ta qun ra mt thn th a ngc. Nhng thng 473

kh ca a ngc cc nng s d gy nn s bin ci u tin trong tm thc chng ta v lm cho ta pht sinh thc t b. y l mt kt qu tt lnh. Chng ta cng d tr nn bun su; s bun su c c ln, v n lm tiu tan thi kiu mn, vn vn. Nh Shatideva ni: c tnh ca au kh l Do bun su n ty tr kiu mn. Ngi ta pht trin tm bi mn i vi nhng chng sinh trong lun hi; Trnh gy ti li, hoan h vi c hnh. Chng ta d pht tm t b khi c ti sinh lm ngi. V l do y m ta nn thin qun v kh. S thin qun v cc ni kh trong cc a x c 3 phn: Suy t v nhng ni kh (1) a ngc, (2) Ng qu, (3) Sc sinh. b-1. Ngh v nhng thng kh ca a ngc. C 4 tiu ph. b-1.1. Cc i a ngc hay a ngc rt nng. Nhng a ngc cc nng c v tr nh sau. a Ngc Sng Li Lin Tc cch 32.000 do tun di B o trng n. Nhng a ngc nng khc nm di a ngc ny cch nhau 4.000 do tun. Tt c nn t v ni trong a ngc y ton bng st nung 474

. Mt t y cng nh ci ngi, khng bng phng cht no. Khi bn sp b ti sanh vo a ngc nng, th bn lm g c? Gungtang Rinpoche ni: i ngi v thng Ngn nh mt gic ng y nhng chim bao v ngha Mt vi gic vui, mt vi gic bun. Khi thnh lnh bn thc dy Vi mt i sng trong a x, Th bn s lm g? Ngha l vo lc bn cht c nhng o gic l mnh rt lnh, bi th bn pht sinh mt lng kht khao hi nng, iu ny khi ng ci nghip a n ti sanh vo nhng a ngc nng. Khi cht ging nh bn ri vo gic ng. Khi sinh qua giai on trung m l nh bn nm chim bao. Ri thnh lnh bn thy mnh trong a ngc nng, l ging nh khi thc dy. La a ngc 7 ln nng hn la ci ngi. Hy so snh 2 loi la ny. Ngn la ci ngi l qu lnh so vi la a ngc n ni n ging nh nc c lm cho mt lnh nh trm Goshirsha.

475

Ngi Mc Kin Lin c ln mang mt m la nh a ngc v n ci ngi v t n trn b i dng. Tt c nhn loi u b ni in in v ni nng ny v h khng th chu c nu nh vy. Nu bn sinh ra gia mt ng la nh th, th s khng c vn g nu thn th bn nh v b ngn la ngn ngu tc khc. Nhng thn th chng ta khng l nh mt dy ni. iu ny tht cng khng sao nu gt chn bn chai l nh da chn ca mt vi ngi. Nhng khng u: Thn th bn ging nh thn th mt hi nhi. Bi th ni kh ca i ngc nng thc khng th chu ng: kh v c mt ci thn khng l b t chy; kh v c da tht t kh nng chu au nh da tht ca mt tr s sinh; kh v ngn la t thn mnh cc k nng bc; vn vn. C 8 a ngc nng: b-1.1.1. a ngc sng li lin tc. y khng c ngc tt canh gi. Nhng ngi sinh vo a ngc ny l nhng hu tnh ti sanh do nng lc ca c nghip. Nhng hu tnh ny va thy ngi khc l tc khc ni gin; bt c ci g chng tm c cng tr thnh kh gii. Chng cht nhau ra thnh tng mnh; tt c u ngt xu t xung t. Ri mt ting ni t trn tri ni vi chng: By gi ngi s c lm cho sng li. Mt ngn gi lnh p vo thn th chng lm cho xng tht tn mt ca chng lin li vi nhau nh trc. Ri chng li lm nh c. Mi ngy chng u ri vo nhng cn cht ngt; mi ngy chng c hng trm ci cht khc nhau v c sng li hng trm ln. Chng ta phi pht trin tu qun i su vo hnh nh y, cnh tng s nh th no khi ta sinh vo a 476

ngc ngay by gi, khi b ct b x, khi cht ngt c lm cho sng li v.v Trong i ny nu ta b m mt nht dao, n ch git ta mt ln m cn au kh kinh hong khng th k xit. Th m trong a ngc y ta s phi cht i sng li nhiu ln mi ngy v s tri qua ni kinh hong v au n y nhiu ln. Li na i chng ta y rt di, khng th so snh vi nhng i ngi ngn ngi. Long Th ni: Ni kh b m 300 ln trong ch mt ngy Cng khng th snh vi ni kh nh nht trong a ngc Khng thm vo au so vi ni kh ca a ngc. b-1.1.2. a ngc en ti. T a ngc ny tr xung c nhng ngc tt canh gi nh l ngc tt u Voi v d xoa u Heo. Nhng ngc tt ny v nhng ngi lm vic trong a ngc y c thn th khng l nh ni, mt y nhng tia mu khng khip; chng ch la ln nhng ting nh nh, git. Trong lc thin qun bn cm thy s hi nh th chng sp n git mnh. Nhng ngc tt tm ly bn t nm nga trn nn st nung , chng dng giy thng bng st nng qut vo thn th khng l ca bn li nhiu ln roi v vt en. Mt vi ngc tt ca dc theo nhng ln roi ny nh mt ngi th mc ca g. Nhng ngc tt khc li ly ru, ba cht. Sau khi bn b ca x nh th, nhng ming tht v git mu nh trn nn st nng vn cn lin kt vi thc ca bn, v n lm tng thm ni thng kh m bn tri qua. 477

Nhng nguyn nhn b sinh vo trong a ngc ny l lm 10 iu bt thin, nh p sc vt v.v b-1.1.3. a ngc p li b nghin nt. Ti sinh y thng l nghip st n thi k chn mng. Hai ngn ni ging nh hai ci u d c to ln chy xp li vi nhau v bn b nghin nt gia khng c li thot. Hai ngn ni li xa ra v c th ca bn phc hi nh c. Vic y c ti din nhiu ln. Mt s chng sinh b nghin thnh bt gia hai khi ; mt s b gi bng chy nh gi m; mt s b nghin nt trong nhng inh st. Bn c th b nghin nt gia nhiu dng c khc nhau: nhng dng c ny l nhng th bn dng git ngi hay sc vt trong qu kh. Chng hn bn git mt con rn vi hai ngn tay th v sau trong a ngc b git bng cch b nghin nt gia hai ni nh hnh mng tay. b-1.1.4. a ngc ku go Bn b t trong mt ci nh bng st nung khng c ca ra vo, trong ngoi ton l la. Bn au kh v ngh ta s khng c cch thot. Ni thng kh ln lm cho bn go tht rn la. b-1.1.5. a ngc go ln. Bn b t trong mt ci nh bng st trong mt ci nh khc ging ht. Ni au kh ca bn cng gp hai ln v ngh, ta ch c th thot khi mt trong hai ci nh ny m thi.

478

Phm mi iu c, hoc ung ru b tha c th l nhn cho s ti sinh vo trong nhng a ngc ny. Mt quyn kinh cng ni tng t: Nu ung ru th b ti sinh Vo mt ni go tht Ngi phc ru s b sinh vo a ngc vy quanh a ngc ny. b-1.1.6. a ngc nng Bn b m trn mt ci di bng st rc chy t hu mn tr ln, m n nh u, khin cho tt c rut gan ca bn u chy v nhng ngn la gm tht tot ra t ming, mt v.v ca bn. Bn b nu trong mt ci l ln bng nc ng si. Sau nhng mnh xng ca bn c phc hi tnh trng c ri li b nu. b-1.1.7. a ngc cc nng a ngc ny nng gp hai ln a ngc trn. Tht gn rut r ca bn u b hm nu, la khi xng. Khi ch cn xng, bn li c rp li nh c. Mt vi chng sinh b p li gia hai da st lm cho thn h bp d. Nhng dy st nng qun quanh thn th mt vi ngi v tht xng li ra nh bt nhi di sc p. Mt vi chng sinh b m bng cha ba nng t hu mn ln nh u; li chng th ra di nhiu do tun cho tru b ko thnh xn lung cy, v.v mt vi chng sinh b p gia hai l st nh 479

ci ba sch, v thn th chng b nghin nt. C nhiu cch tri qua thng kh tng t. (Khi y Papongka Rinpoche k cu chuyn v Kokalika, mt t ca b t a b sinh vo a ngc y.) b-1.1.8. a ngc khng ngh ngi (v gin a ngc) Trong a ngc ny khng c c hi no ngh, v ni thng kh y ln hn bt c a ngc no trn. Khi chng ta t hay st trong la, chng tr thnh nh mt vi ngn la, khng th phn bit. Nhng thn th ca chng sinh trong a ngc ny cng th, khng khc vi ngn la. Ngi ta c th bo rng c rt nhiu chng sinh trong a ngc ny ch nh nghe m thanh rn sit ca chng. Chng b t bng 11 ngn la: bn ngn la bn phng chnh, bn ngn la bn hng trung gian, hai ngn la trn v di, v ngn la bn trong thn th h. Chng ging nh nhng que la; ni thng kh ca chng khng c cng tn, Long Th ni: Trong tt c cc nhn ca hnh phc, i dit l cha t Trong tt c cc kh, Ni kh a ngc V gin l nht. Ni cch khc a ngc v gin c nhiu au kh hn tt c ni kh trong ba ci cng li, bao gm c a ngc cc nng. 480

Mc d nhng a ngc c nhng au kh nh th, chng ta ngh Ti s khng ti sinh vo . Nhng ta khng bao gi c th chc chn mnh khng ti sinh vo y khi ta t gi cuc i ny. Ta khng th bo m l mnh khng i xung cc a x. Chng ta tch ly nhiu nguyn nhn khin ta chc chn sinh vo a ngc; nhng nhn y rt mnh v cha h gim st. Nhng trng hp t nht v vi phm mt trong mi bt thin s khin ta ti sinh vo a ngc, nhng trng hp trung bnh khin ta sinh vo ng qu v nh nht th vo sc sinh. Ngi ta bo rng chng ta s ti sinh trong a ngc Sng Li Lin Tc v phm nhng t hnh khng gi gii Bit gii thot v sinh vo a ngc V gin nu ta bt chp mnh c phm trng gii hay khng. Vy chng ta hy coi chng. Trong dng tm thc ca chng ta c nhiu c nghip trm trng; phm nhng tiu gii v c hnh i ngc li gii iu ca Bit gii thot v gii Mt tng, tc gin B tt, khng knh trng bc thy, v.v Nu chng ta phm mt gii trng v mt tng, ta s b ti sinh vo a ngc v gin trong mt thi gian di bng s lng st na tri qua t khi phm gii cho n khi sm hi gi gii li. Trong qu kh chng ta bt chp khi phm nhng tiu gii trong gii Bit gii thot; chng ta vi phm nhng iu lut v tch ly nghip ln lt ti sinh vo tm a ngc nng. Trong nhng ti sinh ny, chng ta phi tri qua nhng thng kh cho n khi qu bo ca nghip chm dt, v chng ta khng th tch ri thc vi thn xc Long Th ni: Nhng ni thng kh nh th hon ton 481

Khng th chu ng Ngi ta s kinh nghim chng hng t ln Bao lu c nghip cha chm dt Th ta vn cn phi sng. Th mng trong tm a ngc nng rt di. Nhng th mng ngn nht l ca chng sinh trong a ngc Sng Li Lin Tc. 50 nm ca i ngi bng 1 ngy trong ci tri T Thin Vng; 30 ngy lm mt thng, 12 thng lm thnh 1 nm. Mt i trong a ngc Sng Li Lin Tc l 500 nm ti y, ngha l bng s nm tnh theo nhn loi l: 1.62 x 10 ly tha 12. Li c Vn Th ni rng con s ny l 1.66 x 10 ly tha 12, nhng iu ny sai. Bn phi tham kho vn bn ny do tu vin Meru n hnh hoc nhng bn Lam-rim thuc H phi Phng Nam. C v l lng nu ta ni rng nhng a ngc nng ny cch xa chng ta nhiu do tun, nhng k tht gia bn v cc a x khng cch nhau xa lm. S d bn thy cn xa ch v bn cn th c. Hy ngh v iu y: khng th chc chn bn i n nhng a ngc y sang nm ti hay vo ngy mai. Nu bn i n nhng a ngc y th bn s lm g? Hin ti chng ta khng th chu ni khi thn xc ta b la t hay kim m; vy lm sao chng ta c th chu ng ni nu sinh vo nhng a ngc y? Nh nhng tu s phi Kadam ngay xa ni, hu nh ch c mt chn ca chng ta l ng trong ci ngi; 482

chng ta mt chn kia trn mp ni ng a ngc, chng ta to nhn sinh vo y. Sau khi sinh vo cc a x th khng th thot khi ni y hay tm mt ni tr n c. Vy trc khi b ri vo y chng ta phi n lc vi thi gian cn li ca ta trn i ny. Nu chng ta khng t c iu tt nht l Pht qu hay tt nh l mt hnh gi c thnh tu, th t nht chng ta cng c gng lm cch no thot khi ti sinh vo cc a x bng cch sm hi ti li v.v b-1.2 Nhng a ngc xung quanh. Bao quanh pha ngoi nhng a ngc nng nh mt hng ro st nng vy quanh th gii h ny, c bn a ngc: a ngc Hm la, a ngc Ao thi, a ngc Dao nhn v a ngc Thc nc khng th vt qua. Khi n lc nghip c ca chng sinh trong a ngc nng bt u gim dn; nhng chng sinh y thot khi nhng a ngc nng v i n nhng a ngc xung quanh. Cng c nhng chng sinh ti sinh ngay va nhng a ngc ngy. Khi mt s chng sinh sn sng thot khi a ngc nng, chng ny ra tng chy trn; chng i qua cng a ngc nng n a ngc hm la. Chn ca chng chy ln n gi, v va khi ko chn ra chng li lnh. Nhng ng chn chng b t chy nh vy mi khi chng bc i; chng tri qua hng trm nm i qua hm la y, lin tc b hnh h bi ni au n ny vi hy vng thot khi n. 483

Sau chng thot khi hm la nhng li gp Ao Thi. Chng ngp ln trong cho n c v qun qui; nhiu su b c m nhn nh chim rt vo thn th ca chng n ri thot ra lm cho thn th chng l nh nhng ci ry. Nhng chng sinh y tri qua nhiu trm ngn nm vt qua m ly vi hy vng gii thot. Chng t n ng bng gm ton nhng mi dao bn cha ln. Chng phi chu ng ni au n khi nhng mi dao m vo i. Cui cng chng thot khi ng bng v i n mt khu rng, y nhng cy ci u c l nh nhng ci gm. Chng tng lm y l nhng cy tht nn bc i trn y, v nhng l nh gm ct vo thn th chng ri lnh, ri li ct li. Nh th y l nhng ni kh chng tri qua. Khi nhng chng sinh ny thot khi khu rng, th chng gp thn cy Sala c nhiu li sc bn. Chng nghe thy ting ku ca nhng ngi thn nht t trn ngn cy, nhng khi chng leo ln th nhng ngn dao st cha xung m vo thn th chng. Chng ln m tro ln trong khi phi chu ng nhng ni au n nh vy. Khi chng ln n ngn cy, nhng khi chng leo ln th nhng ngn dao st cha xung m vo thn th chng. Chng ln m tro ln n ngn th b nhng con chim hung d mc mt v no chng ra n. Ri nhng ting ku vang ln t bn di v chng tut xung b nhng mi st nhn cha ln m vo thn th chng. Khi chng xung ti gc cy, th b ch v th d n tht t di chn tr ln. Nhng chng sinh ny phi tri qua ni au n ca s leo ln tt xung nh th cho n khi ht nghip.

484

Ngi ta bo rng ba loi tn cng bng kh gii ny phi c xem nh l mt trong nhng a Ngc Xung Quanh. Khi nhng chng sinh thot khi nhng a ngc ny chng li n a ngc Thc Nc Khng Th Vt Qua. Nc trong y ha ln vi la t nu c th chng nh nc si luc chn u. Chng phi tri qua ni kh ny tromg mt thi gian di. Tt c chng ta u sn sng b ti sinh vo a ngc nng. Bi th iu quan trng l phi n lc lm sao khi b sinh vo y bng cch thay i cch c x ca chng ta. b-1.3. Ngh v ni kh trong cc a ngc lnh. Nhng a ngc lnh nm ngang tm vi nhng a ngc nng v v pha Bc, chnh v vy m x s ca chng ta mi lnh nh th. Nhng a ngc lnh cch xa nhau v chiu thng ng hai ngn do tun. Bn c th t hi: Nh th th nhng a ngc lnh khng th ngang vi a ngc nng, v nhng a ngc nng cch xa nhau chiu thng ng l bn ngn do tun. C th l bn ngn do tun gia mi mt t ca a ngc nng. Nhng mi a ngc lnh li c nhng ni tuyt cao hai ngn do tun, bi th nhng a ngc lnh k tht ngang hng vi a ngc nng. Nu khi sp cht bn mun c nhng cm gic mt lnh trn thn th, th iu ny tc ng ci nghip ti sinh vo cc a ngc lnh. Bn kinh qu ci Trung m nh trong mt gic mng ri bn ti sinh vo a ngc lnh ging nh thc dy. C nhng ngn ni tuyt ph nhng ni ny cao nhiu do tun. Khng c mt tri, mt trng, la v.v tri ti en n ni bn khng th thy c 485

nhng chuyn ng ca cnh tay mnh. Mt t l mt cnh ng bng gi, mt cn bo honh hnh trn cao; v gia l mt ngn gi lnh but. Khng c mt cch no si m - khng c la, mt tri, y phc, khng g c. C tm a ngc nh th, mi a ngc li tun t lnh hn ci trc. C a ngc Nt N, y thn th ca bn b nt ra. a ngc kt tip cng lnh hn: y nhng vt nt tun ra mu m. a ngc k tip cng lnh hn na: thn th cng li nh lm cho bn khng th c ng, khng ni g c ngoi ra hai mi nh vo nhau ku Brr. Trong a ngc k tip bn cng khng ni c ting no m ch c th tht ra mt ting yu t t sau c hng. Trong a ngc k tip bn li khng th lm m thanh ny m ming bn ngm cht, hai hm rng nghin li. a ngc k tip lnh hn na th thn th bn cng nh mt ci thy cht tr mu xanh v c ting nt n nh mt hoa sen xanh. a ngc k tip li cng lnh hn, da tht bn n ra nh nhng hoa sen . Trong a ngc kt tip, tht bn n ra trm ngn ng n nh cnh hoa sen. Trong a ngc Ba Ba v nhng a ngc di, nhng thn th ca chng sinh nm trn rung ng bng gi v nhng nh ni tuyt ph ging nh l nhng ci inh bng chu ngc trang hong cc bo thp; nhng thn th ny ng cng li n ni chng khng di chuyn c. Bc th gi mt mn ca Chandra Gomin ni: Mt ngn gi lnh but da Cn vo trong xng ca chng 486

Run ln v gp li Nhng su b sn phm ca nghip chng Ra n trn hng trm vt nt c th M, mt v ty ca chng nh ra. Ngha l nhiu con rui c m c bu quanh thn th ca chng sinh a ngc tn cng. Ngay c nhng git mu ri xung t cng cn ni lin vi thc ca chng sinh ny; chng au n khi nhng git mu y ng li v nt ra. Thm na chng sanh ny tri qua nhng au n nh ang b hnh h bi nhng cn bnh thi kh. Bn Sinh Truyn ni n nguyn nhn ti sinh vo nhng a ngc ny nh sau: Nhng k c t kin chp khng i sau s trong nhng ni ny y bng ti v gi lnh Chng s mc nhng bnh n mn n xng ty; Vy t kin nh th c ch g? Ni cch khc, nguyn nhn l m gi t kin chp khng, chng hn cho rng lut nhn qu khng tht c. 487

Chng ta tch ly nhu nguyn nhn sinh vo nhng ngc y v cho n by gi chng vn cha gim bt. Nhng nhn y l n trm qun o ca ngi khc, lt nhng tm y p ngoi cc pho tng, hay nm nhng chng sinh nh rn rp vo ch bng gi. Th mng ca nhng chng sinh trong a ngc nng l nh sau. Mc d tc phm ca V Trc ni rng nhng hu tnh ny c th mng bng na th mng chng sinh a ngc nng. Th Thn li ni: Khi lm cho trng khng mt thng m Bng cch ly ra tng ht Cch khong mt trm nm y l th mng ca Chng sinh trong a ngc ny. Nhng a ngc di mi tng tng ln gp 21 ln. Ni khc i, th mng y di bng s lng tt c nhng ht m y hp li, mi ht k nh mt trm nm. Mt phn tm mi gi m (mt gi l 36 lt) c 15.000 ht m. Bi th s cn mt s nm bng 9,6 x10 ly tha 9, lm trng ci thng m. y l th mng chng sinh trong a ngc lnh u tin. Trong nhng a ngc di th mng tng ln 21 ln mi a ngc. b-1.4.Ngh v nhng ni kh trong cc a ngc ci ngi 488

Nhng a ngc ny trn b bin, vn vn. Mt ln mt vi thng gia mi bc thnh tng Sangharakshita cng i n mt hn o. Ngi i chm li sau rt on ngi v i n b bin y c mt ngi cha p. Nm trm tu s y mi ngi vo. Bui tra h gy g nhau, nhng sau mi s tr li bnh thng. Ngi hi nguyn nhn v bit y l do trong i qu kh, vo thi php Ca Dip, h khng thn thin vi nhau v thng nh ln. V thnh tng cng trng thy nhng chng sinh hnh th ging bc tng, ct nh, ci chy, si thng, ci chi, ng nc, ci cho nu n. V sau khi tr v ngi hi Pht Thch Ca v chuyn ny. Chng ta nghe Pht tr li nguyn nhn chng sinh ging ci ct nh trong chng bn n nhng nghi l chun b (Ngy Th Bn, trang). Chng sinh ging ci chy tng lm mt v tng vo thi Pht Ca Dip, ng ni nng bo mt ch tiu: Ngi phi b gi ra bng mt ci chy mi c. Do li mng nhic ny, hu qu ng b hy sinh lm chng sinh c hnh th y. Kyabje Pabongka Rinpoche k li, nhng chng sinh y kinh qu nhng iu t thi Pht Ca Dip cho n hin ti. Ngy xa c mt thuyn trng tn Kotikarna sinh ra c mt i hoa tai vi vin ngc tr gi mi triu ng vng. ng dong thuyn i rt xa kim chu bu. ng nm ng qun bn b bin nn nhng thng gia khc tip tc cuc hnh trnh khng c ng. Khi thc dy, ng thy mt ngn gi mnh xa mt con ng, v ngay c con la ch hnh l cho ng cng khng th nh hi c li i. ng lang thang khp ni khng tm c li. C mt ci nh trng nh lu i trong c mt ngi n ng 489

c vy quanh bng bn thn n. Ngi thuyn trng thy v em ngi y hng hnh phc nh thn tin, nhng ban ngy th gian nh li bin thnh st nng rc la, nhng ph n bin thnh bn con ch nu. Ngi n ng t p mt xung t v nhng con ch n ngom tng ming tht ca y. ri khi m v, mi s tr li nh m trc. ng hi ngi n ng nguyn nhn g m ra nh vy. Ngi y tr li ngy xa y l mt ngi t trong thnh Sthir, nhng theo li khuyn ca thnh tng Ktyyana ng pht nguyn khng git v m. ng khng th gi gii y vo ban ngy, cho nn hu qu l nh vy. Y ni rng y c hai con trai Sthir cng l mt t, v yu cu Kotikarna nhn tin v cho con nh sau: Con ng git hi na; khi con cng dng cho ngi Ktyyana n kht thc, th con nn hi hng cng c cho cha. lm bng chng, ngi y ni vi Kotikarna rng y c chn mt h vng ti ch ct nhng cy gm, trong nh ngi con. Kotikarna tip tc i ti th thy mt ngi nh p trong c mt nam hai n tuyt p ang hng tuyt nh ca hnh phc. Nhng v m th hon ton ngc li: hai ph n bin thnh rn n tht ngi n ng t trn u tr xung. Kotikarna hi ngi y ti sao nh vy th c tr li rng khi lm mt ngi n b la mn thnh Sthir y thng ngoi tnh, nhng y pht nguyn vi Katyyana s khng lm chuyn y ban ngy. y l hu qu. Ri y nh Kotikarna em tin v cho cn trai Sthir. lm chng, y bo Kotikarna rng y giu mt h vng di ci l si. 490

Ri thuyn trng tin ln v trng thy mt ci ngai c bn chn, chn c mt ng qu (V Kyabje Pabongka Rinpoche k phn cui cu chuyn.) y l vi a ngc trn nhn gian. Mt ln n , khi thng ta Shrmn i c vic, ngi trng thy hnh dng mt ta nh p trn nn tri; nh y rc la v trong y c mt ngi kip trc lm t. Ngi t ca y ang trong mt ngn ni y xng, phi chu nhiu au n. C cu chuyn v mt ngi thin sc vt b ti sinh mt thn th ln nh ni. y l nghip bo trm trng ca y. Chng ta tch ly nhiu loi nghip, m hu qu chc chn l ta s gp nhng cnh tng t. Ta c th th rng nhng chuyn y s xy n cho chng ta. Mt hnh gi v i c hm trng thy mt con c trong h Yardrog. Con c y chnh l ti sinh ca Tan Lama tnh Tsang. Khi cn sng, ng thng n nhiu th ngi ta cng dng. Thn c bng na chu vi ci h v ang b nhiu sinh vt n bm ra xc n. V hnh gi ch con c cho nhng ngi ng xung quanh m bo: ng n ca cng dng. ng n ca cng dng. Chng ta n ca cng dng v chng ta l tu s. Ngi ta bo nhng con cng c th n c dc (m khng cht.) Vy nu ta tu tp Php v bit cch n ca cng dng, ta c th n m khng b nhng qu bo nh vy. Nhng khng nn c thn nhin m n ca cng dng ch v mnh th gii. Lut ni: 491

Th n hon st nng; Ngi gii hnh lng lo Khng c s t ch ng n ca cng dng. Ngha l khi nhng ngi khng gii c n ca cng dng ca tn th, th cng ging nh ang nut st nung . Nhng nhng ngi gi gii v n lc tu hc, tr dit vng tng, th c th n cng dng. Nu bn khng n lc theo hng y, th n ca cng dng cng ging nh mc n. Tht qu d dng b vo ti nhng th ngi ta cng, nhng s c lc cam go trong i sau khi bn phi tr n bng c xng tht mnh. Ngay c nhng bc thy tu khi c yu cu tng kinh cho ngi no, nu h ch ghi mt bin nhn tin ri khng tng kinh hi hng, th chc chn h s phi tr li mn n bng xng tht trong i sau. C cu chuyn nh sau: Mt con ch ln c tm thy trong mt hc , ang b nhng sinh vt nh ra n. Mt hm mt v lama bo th gi a ng xem ci g ang b cung tri theo dng nc hm y. Th ra l mt thn cy, v khi g ci v cy ra h tm thy mt con ch ln ang b nhiu sinh vt nh n tht. Ngi ta bo con vt u tin l mt v lama n ca cng dng v con sau l th gi chnh ca mt ng lama. Chnh Thy ti, hin thn ca Kim Cng Tr, bo ti rng khi ngi n tnh Kham c mt con th ln ging nh ci lu bng lng tru yak h Doshul. Con vt ny thng chm di y h 492

vo ma h, nhng v ng, khi h ng bng gi, th n tri lng ln mt h v nhiu chim chc v sinh vt khc ti n tht n. y l nhng a ngc m chng ta t tc t th, v chng ta vn ang to v s nguyn nhn cho nhng ti sinh nh vy. Bi th ta phi suy ngh k v vic mnh c th phi chu nhng au kh y. b-2. Ngh v nhng thng kh ca ng qu. Li c Vn Th bn n sc sinh trc. Ng qu c tr tu hn sc sinh, c kh nng hiu bit. Nu ta ging php cho qu i, chng c th hiu c. Sc sinh th ngu si, y l mt ti sinh thp km v l mt chng ngi ln cho vic tu tp hn loi ng qu. Bi th, nhng au kh ca sc sinh c ni trc. Tuy nhin, Con ng Nhanh li ng qu trc, v ni chung ng qu kh hn sc sinh. b-2.1. Ngh n nhng thng kh chung ca qu i di su ngc nng, lnh, i kht, kit sc v s hi. Hy ngh nh sau: By gi ti cha sinh vo a ngc, nhng nu lm ng qu ti s b hnh h bi nhng au kh khng th chu ni - i, kht, nng, lnh, kit sc v s hi - lm cho ti khng nh g n chuyn tu tp. Ti cha ti sinh v l nh lng t t ca ch v tn s. Ti thc c phc ln bit bao mi c th thin qun v Php Lam-rim, mc d rt hi ht. Thy may mn xit bao! Nhng chng ta tch ly trong dng tm thc ca mnh nhiu nghip s nm chng ta vo nhng ti sinh nh th, 493

nhng nghip y vn cn mnh, khng thi gim. Chng ta bit mnh khng th no tnh ha c tt c c nghip trc khi cht. Khi sp cht ta c th cm thy chn ngn n thc ung, ngh Mong ti ng bao gi nghe n danh t thc n na. iu y s chm ngi cho ci nghip ti sinh vo loi ng qu do tham hay sn. Bn khng th chc chn mnh s khng ti sinh vo ng qu; k thc, thng l bn d sinh lm mt qu i. Ch ti sinh ca loi qu i l Kapilanagara, th ca qu i nm di mt t cch 500 do tun. Ni y tuyt i khng c cy c v nc ung; ton th mt t hoang vu nh b la mt tri thiu t. Thn th tay chn ca loi qu i cc k xu x. Tc chng bn li trn nhng ci u khng l, nhng nt mt nhn nhm, c ca chng ht sc nh khng th ly ci u. Chng c nhng thn th khng l v mt s chn tay so le gy nh nhng cm rm khng chng ni thn hnh. Chng bc i mt cch kh nhc trm ln hn nhng ngi gi ci ngi chng ta. Trong nhiu nm chng khng tm c ci g ung, bi th trong c th chng n tuyt i khng c mt cht nc, khng c mu mu trng vn vn. Nhng bp tht v si gn ca chng c gi trong ln da kh cn trng nh mt que ci kh bc trong da thuc mu nu. Khi chng di chuyn th nhng khp tay chn ku rng rc nh ci kh hay nh hai cc g vo nhau. Nhng khp xng chng te ra nhng tn la v ng qu khng c g n ung trong hng trm ngn nm nn chng v cng au kh. Li na, khng c mt ni no m chng khng n tm cu thc n ung. V khng cn bit n nhng nhu cu ca thn xc 494

trong cuc l y nn chng kit sc. Chng rt kinh hong khi thy cha t ca th qu i v s cht. Trong hi nng ma h, nh trng sng cng t chy chng, v vo ma ng th nh mt tri cng lm cho chng rt lnh, bi vy chng au n v cng. b-2.2. Ngh v ni kh ca ring tng loi qu i. C ba phn. b-2.2.1. Loi ma qu m ngoi cnh. Loi qu i ny trng thy cy, nc u y nhng tri chn, chng mt mi l bc theo nhng on ng di n y, nhng khi n ni th nhng vt y u bin mt. Khi mt vi qu i n c nhng ni c thc n th li c nhng ngi v trang canh gi khng cho chng n. Bi th, ngoi ni kh i kht, chng cn b kh khng th t v th xc kit sc v tm hn tuyt vng. b-2.2.2. Loi qu i b m nh ni tm Loi qu ny thnh thong c thc n nhng khng cho vo ming c. C chng c nhng gt mc lm cho s nut thc n rt kh khn. Mt vi ng qu phi ung tm cht m hi thi t ni nhng ci bu ca chng. Nh cu chuyn v Kotikarna ni, thc n m chng n mang hnh dng ca nhng nghip khc nhau m chng tch ly: nhng hon st nung , nhng ht tru, m hay mu tht ca chnh mnh, vn vn; nhng qu i ny phi chu ng nhng nghip bo khng th chu ni. Th n ung c th lt xung c mt vi qu i nhng lin bin thnh st si 495

khi n bao t, nn chng nhng khng kht m cn lm cho au n v cng. Li c mt loi qu i khng b nh vy, nhng bng chng li qu ln khng thc n no lm cho y c. Tng t la ngn - la ca cn i - tun ra t ming ca nhng qu i ny; la ma tri chnh l la t ming ca nhng qu i. b-2.2.3. Loi qu c nhng gt mc lm chng ngi. Mt hm khi ngi Anan i c vic trng thy mt n ng qu. B ta c 3 gt ni c v la ln 5 th m thanh gh rn. Ng qu ny c mt dc 3 cc bu ni c, lm cho chng v cng au n. Long Th ni: Loi qy i hon ton thiu thn Nhng vt dng chng kht khao. Do chng lun lun au kh Li thm i kht nng lnh mt v s Khng th chu ni. C loi qu ming nh nh l kim M bng th to bng qu ni. Chng iu ng v i Nhng khng th tiu ha d ch mt cht d. 496

Mt vi qu trn trung ch cn da bc xng. Chng gy guc nh cy dng liu. Mt vi qu c b phn sinh dc v ming tun ra la Thc n b vo ming lin chy tiu Phn ng ngay c d cng khng c m n - nh mu m phn v tiu. Khi nhng qu i ny gp nhau Chng xin nhau n th m thi Ni yt hu ca chng. Trong hai thng nng nht ma h C n nh trng cng nng i vi chng V ma ng mt tri i vi chng cng gi lnh. Cy ci tr nn kh cn khng kt qu, Chng nh phi nhn nhng con sng Lm cho sng kh cn. Th gi mt t ca Chandragomin ni: Chng rt kht nc, nn khi trng thy 497

ng xa c dng nc trong Chng mong mi n ung Nhng khi chng va n Thi nc ln vi tc rng, Rong ru v m thi Nc y mu m v phn. Mt ngn gi qut sng ln Bt nc lnh nh ni bng gi Khi chng n rng chin n Malabar Chin n bin ra g chy Nhiu mnh rc la rt xung mt t. Khi chng n mt ci h, Nhng t sng kinh hn vi bt tung ln tt nh; Th nc bng tr thnh nhng bi ct sa mc, Mt ni hnh kh vi nhng cn bo ct mt m B cn gi lc nng d di thi tung. Khi nhng cm my bo nhm li trn u chng 498

Th li ma cho chng nhng mi tn st. V nhng tn y c cm ti ch. Nhng vin la v nhng ln chp mu cam, Tun nh ma xung thn th chng. Trong khi chng b cn nng honh hnh Th lnh i vi chng cng qu nng Khi chng b iu ng v gi rt Th n la cng lm chng rt lnh. Nhng qu bo ca nghip kh kham ni khi chn. Hon ton lm cho chng m la, Chng b nhng cn m nh loi, hon ton sai lc. Ming chng nh nh l kim Bng chng khng l chu vi nhiu do tun. Khi nhng chng sinh ti nghip ny Mun ung nc trong bn bin ln Nc khng th lt xung c hng chng: Nhng l ming c ca chng 499

S lm nc bc hi cho n git cui cng. Chng ta khng th chc chn nm ti ta s khng ri vo loi qu i. Nguyn nhn cho mt ti sinh nh th l khng rng lng, ngha l keo kit vi s hu ca mnh, lng tham khng y, m m ti sn, ngn cn ngi khc b th, n trm ca ngi, trm ca tng chng (xem Ngy Th T, trang); ph bng vic b th, vn vn. Mt nguyn nhn khc l gi ngi ta l qu i; chng hn nu bn gi mt thnh phn ca tng chng bng danh t y, bn s b ti sinh lm qu i nm trm ln. Khi mt ng qu thuc hng c b tht gt nhn c git nc no th y l nh trong qu kh n khng h tin khi cho nc; cn nhng qu i khc th khng c ci may mn hng cht nc no. Buddhjnna i n ci ng qu. C mt b qu ht sc i c nm trm a c nh ngi em tin cho chng ci ngi khi ngi tr v. B ni: Mi hai nm trc chng con ra i tm thc n, v con sinh ra nm trm a con. Con tri qua nhiu cc nhc au kh m khng kim c mt git nc no. Xin thnh gi bo chng ca con tm c ci g ci ngi th mau mau tr li. Bc thnh bo: trong ci ngi c nhiu ng qu, lm sao ta bit ai l chng ca ngi?- ng y c mt vi c im khc hn cc qu i khc, l mt mt cht v mt chn qu. Khi bc thnh gi v li ci ngi, ngi trng thy mt vi qu i, c mt qu ging vi s m t trn, ngi cho y bit tin ca b qu. Qu i tr li: Con i tht xa, nhng trong mi hai nm nay 500

con ch c c ci ny. Y ang nm cht mt nm m kh, l ti sn qu nht ca y. Mt tu s gi gii khc mt bi m ri hi hng cho loi qu i. Nhiu con qu tranh nhau lm, v con thng cuc. Nu khng cn thn, th chng ta khng th bit chc mnh s khng c lc phi n tra bng m kh. Hai mi lm nm sau khi b m ca ch sa di Uttara cht, ch thy mt ng qu rt d s. Ch sp chy trn nhng qu ni: ng chy! Ch hi th qu ni: Ny con trai c nht ca ta Ta l m yu qu ca con Do nghip c ta lm Ta ti sinh lm qu i Khng c thc ung n. Hai mi lm nm qua T ci ngy ta cht Ta khng thy mt git nc Khng thy mt ming n. Ch sa di xin Pht hi hng cng c cu nguyn cho b. c Pht dng phng tin kho, khi cht qu ti sinh lm qu 501

Mahidhik ht sc giu c, nhng thi h tin n gp su mi ln trc, v n nht nh khng b th. Ch tiu nn n n cng Pht mt cun vi, nhng cng xong n tic v n trm li. Theo chuyn k th vic ny xy ra nhiu ln. (Kyabje Pabongka Rinpoche k chuyn mt t kheo c mt tm y p. ng qu yu mn n ti ni sau khi cht ti sinh lm mt ng qu p y vng.) Ngy nay nhng ngi h tin c khen l khn ngoan, nhng c bit thi h tin l mt nguyn nhn ti sinh lm ng qu. Chng ta hnh x mt cch h tin. Nu iu chc chn l ta s ti sinh lm qu i sang nm, hay nhiu nht l bn mi nm sau, nu chng ta khng vo a ngc. b-3. Ngh v nhng ni kh ca loi sc sinh. C hai giai on: (1) ngh v ni kh chung ca loi sc sinh; (2) ngh v ni kh c bit ca tng loi sc sinh. b-3.1. Ngh v ni kh sc sinh ni chung. Sc sinh tri qua 5 kh: n tht ln nhau, ngu si m chng, nng lnh i kht, b khai thc hoc sai lm vic nng. Ni kh sc sinh nh nht rong 3 a x, nhng ti sinh v y th c ni kh n tht ln nhau. Nhng th vt c thn th khng l nh loi thy qui v.v thn th di nhiu do tun. Nhiu thy qui thuc loi c, nhng thy qui khc lm c voi c th nut chng v ngay nhng c voi ln cng nut nhng c b. Nhiu 502

sinh vt nh c tr trong thn th ca nhng thy qui n tht. n khi chng khng th chu dng c na, chng c xt thn th mnh vo nhng tng di nc lm cho nhng sinh vt n bm vo c th chng phi cht, v i dng b nhum nhiu do tun. Nhng sinh vt ln nut nhng sinh vt b trong khi nhng sinh vt nh b n ra nhng sinh vt ln. Nhng th vt i dng chng cht ln nhau v b n tht t sau lng. Nhng chng sinh ti sinh di y bin su, gia cc lc a, khng nhn ra nhau, m khng nhn ra con v ngc li, chng n bt c g ri vo mm v bi th chng sng nh n nut ln nhau. Ngay c nhng loi vt trong ci ngi cng n ln nhau: Diu hu n chim, chim n su b, nhng con th mi v th rng n ln nhau, ch sn bt nhng con vt git, v.v Bn khng nn nhn tt c cnh kh ny nh th n ang xy ra ng xa m phi thin qun su xa v ngh rng mnh s khn n nh th no nu phi ti sinh lm mt hu tnh nh vy. Loi sc sinh th u m m chng chng khng bit mnh ang b dn n l st sinh hay n ni n c, ch khoan ni bit chuyn g khc. Chng chu kh v lnh v nng; ma h chng b mt tri thiu t, ma ng chng phi cht v gi lnh, v.v (Khi y Kyabje Kapongka Rinpoche k cho chng ti nghe thm v nhng ni kh khng th tng tng ca loi sc sinh.)

503

Mt ln c v Lt ma nht ln mt con su di mu cm trong tay v hi n: C phi ngi l mt t kheo Khampa khng? N p phi bng ting ngi. Chng ta khng th chc chn mnh c b sanh lm con su hay khng. C cu chuyn nh sau. Ngi cha ca nng nng dn theo o Bon cht v Milarepa tin on vi mt ngi khc trong thung lng rng ngi cha y s ti sinh trong mt ng phn. Chng ta c th ngc nhin: Lm sao mt ti sinh nh th li c th xy n cho ta!. Nhng k tht chuyn y c th xy n mt gi sau. Khi chng ta ti sinh lm su b chng ta phi sng qun qui di t cho n khi mt ci l c o ln, v chng ta c th b chim n. Nhng ngay d chng ta n mt phn na thn ta, chng ta vn khng th cht: phn di vn tip tc ngo ngoe. Lm sao chng ta chc chn c mnh khng phi sng nh vy! Ngay d chng ta lm mt vic g khc, chng ta cng phi n lc phng ti sinh vo mt tnh trng au kh nh th. Li na phn nhiu sc sinh c hnh th v mu sc xu x. C th hnh trn khng c tay chn g c. Chng cng b i kht v sut ngy ch lo kim n v kh s v khng tm c th g. Ngay by gi chng ta khng chu ni nu ai gi mnh l con ch gi nhng ta s ra sao nu phi tht s ti sinh nh th? Hy nhn thc n ung v ch ng ca ch c c. Ni duy nht m ch c th tm c thc n l trong nh ngi, nhng khi chng va i vo, ngi ta ni: Ka, con ch i vo! v xua ui chng khng mt cch v c. Do nhn duyn g m ra nh th nu khng phi l do c nghip? Trong vi ngi cha, nhng con ch r ln 504

khi ci h tp hp tng chng. y l mt du hiu chng t vi thy tu b ti sinh lm ch. C ln mt v Lt ma Dagpro nhn c b v tht ca th ch gi cho mt ngi khc, nhng ng ta khng a li. Khi cht ng b ti sinh lm con tru ci thng cho nhiu sa trong gia nh ca th ch cng b. V sau con tru b rt xung vc thm v dng sng mang xc n i. V th ch cng tht nht c xc con tru. Khi ng ta n tht con tru y, ng ta khm ph ra dng ch khc trn mt xng sn ca n rng Ti d tr n tht cho th ch X v tr n b cho th ch Y. Nhng v Lt ma, nhng chc s trong tu vin, nhng tu s hc gi, v.v c th hng quy ch c bit trong cc tu vin, nhng nh lut nhn qu tuyt i khng c bit cho ring ai. Nu by gi tga khng cn thn, th chuyn d dng xy ra l mt gia ch c th i a v vi con la hay con ch gi nh ca ng ta. C cu chuyn v mt tu s thng hin cng sc vt cho mt tng thn t gio sau nh ca ng ta mi khi gp vn xui; sau ng ta li lm n rt kh gi. V khi cht cha ng ta d tri rng: Hy cng t nhiu sc vt. Ngi cha v sau ti sinh lm mt con tru c cn ngi con li lm tht con tru y lm l cng t gm 6 thnh phn. Li cn cu chuyn v mt t s ti sinh lm con c trong h ng sau nh ca ng ta. Chng ta khng th on chc vic y s khng xy n cho chnh mnh. Ni kh b khai thc l nh sau. Ly v d mt con la. N b sai mang nhng gnh nng d khi lng ca n y nhng mt nht. 505

Khi gn cht, n b vt b v ht trong khi nhng con qu n mc mt ngay khi ni cha ngng th. Chng ta phi ngh v nhng vic ny khai trin tu gic thy r s v cng kh s phi b mt ti sinh nh vy. b-3.2. Nhng ni kh ring ca vi loi sc sinh. C hai mc: (1) nhng au kh ca sc sinh sng trong nhng mi trng cht hp; (2) ni kh ca sc sinh sng tn mc. b-3.3. Ngh v ni kh ca con vt sng phn tn. y l nhng con vt trong ci ngi, v chng c v lng cch chu kh. Chng ta c tt c nhng nguyn nhn y c th ti sinh lm nhng loi y; nhng nguyn nhn y va mnh li va nhiu. Nguyn nhn mnh nht l bt knh i vi Php v ngi ging php, nhng ngi c thn gi nhau l nhng con th. iu ny c chng mnh bng nhng cu chuyn v Manavagaura (xem Ngy Th T). Mt ln ti n c mt ngi lm th ch cho tng chng an c ma ma nhng ch cho ton thc phm xu. V sau y ti sinh lm mt con di trong ng bn hi c u nh thy tu, v chu nhiu au kh. Mt ln c ngi bo mt t kheo no ging nh con kh; do li ni y y phi ti sinh 500 ln lm kh. Nhng chuyn ny rt t trong kinh. Nhng ti li ln lao a ta ti sinh xung a ngc; ti trung bnh lm qu i; v ti nh th lm sc sinh. Nng hay nh ty thuc 506

vo nh, vo rung phc hoc vo s vt gy ti. Khi ni ti nng th khng c ngha l nhng ti nng r rt nh git mt con ngi. Chng ta s bin mt vo cc a x ch v ci nghip ni a hay xc phm ngi khc. Chng ta ch bo m khng ti sinh vo a x khi t n gia on nhn trong o l chun b. Kho Tng Siu Vt L ni: Ai s che ch ti Khi nhng kinh hong ny Vi i mt trn dc Ti d khp bn hng Tm mt ni tr n Nhng khi khng tm c Ni no trong bn phng Ti hon ton tuyt vng. Nu khng ni tr n Ti s lm g y? Nu quan st k bn s thy ci sc sinh l tt nht trong ba a x; nhng sc sinh khng th no tng d ch mt ln cu om mani padme hum. Chng rt d c nhng si m v ba c t nn d quy t c nghip mi v lun hi t a x ny n a x thp hn. Hnh B Tt Hnh cng ni: 507

Nu ti khng lm vic lnh Trong khi ti may mn cn c th lm c, Th ti s lm g khi hon ton b m mt V nhng au kh a x? Nu ti khng lm phc hnh M li tch ly ti li v c hnh Th trong hng t kip Ti s khng nghe n danh t thng gii. Ni cch khc, nu ta khng n lc t n mt ch nng ta hay phng php thot khi a x trong nhng i sau trc khi cht, th s qu mun khi ta tht s b ri vo . Gia chng ta v 3 a x ch cch nhau ci s kin rng chng ta cha ngng th. Trong mt thi gian ngn - cui nm hoc vi nm sau - mt vi ngi trong chng ta c th ti sinh vo a ngc v thn th chng ta khi y khng khc g la a ngc. Mt s khc c th ti sinh lm ng qu khng tm c mt git nc ung, mt cht thc n. Mt s khc s ti sinh lm sc sinh mang lng i sng. Chng ta khng th chc chn mnh s khng ri vo nhng ti sinh y; iu y cng d dng nh tnh dy t mt gic chim bao. Khi nh n nhng iu ny chng ta khng nn ngh nh y l nhng cu chuyn xy ra rt xa hay ch l nhng vic gi t m. 508

iu cn thit l phi c tu qun i su vo nhng g s xy ra nu b ti sinh vo a x v chn chn rng sau khi cht chng ta c th a vo y. Gi s chng ta xem cnh nhiu ti nhn ang b trng pht do lnh ca vua; v bng chc ta cng b tm bt dn ra khi m ng khn gi, v phi chu nhng hnh pht nh cc phm nhn trc mt. Cng vy, by gi chng ta thy rng rt nhiu hu tnh ang chu ng au kh trong mt vi ni gi l a x, v chng ta vn tip tc nhn xem vi v t m. Khi thy mt ngi t dn n cu n ni lm tht, hy tng tng ni au n s hi m chng ta s kinh qu nu thnh lnh ri vo tnh cnh y, hay ha thnh mt con cu ang b t dn i v tht s cm thy gm ca y ang ct vo gia nhng xng sn mnh. Chng ta phi c c th tu qun nh vy. c Pht, ng Th Tn tin on nh sau: Trong tng lai nhng chng sinh s i xung cc a x nhiu nh ct chy xung t mt bao ct lt p. Chng ta ging nh mt t ti b hnh quyt bng cch nm xung vc thm ang ngh bn l vc. Chng ta khng thc c iu ny, nn thay v tu tp chng qu A la hn, chng ta li c thn nhin khng lo s: y l triu chng ta s i vo cc a x. Hy xem c phi bn tng rng mnh s ging nh cht t ct dnh li trong nhng ng may ca y ng ct lt p hay khng. Nu s tu thin ca chng ta qu em li tu qun su xa vo ni kh sinh vo cc a x, th chng ta s pht khi tm t b. Bi 509

th i khi thin qun v nhng ni kh ca a x cn tt hn l thin qun v nhng v thn bo h. Mc chnh nim cn thit v nhng ni kh ca a x l nh sau. Hai con trai ca ch ngi A nan c t di s dy d ca Mc Kin Lin. Cc cu khng chu hc; nn Mc Kin Lin bn hin cho xem cnh a ngc v t dy h t nhin pht khi tm t b. (Kyabje Pabongka Rinpoche ng li tt c nhng g trnh by, v ging dy vn tt cch tu tp.) PHN BA NN TNG CA O L NGY MI HAI (Kyabje Pabongka Rinpoche k cu chuyn ngn khi ng lc cho chng ti, trch dn t tc phm ca c Tsongkapa:) Ti sinh lm thn ngi L iu rt kh c. i ny khng ko di. Tm thng qun nh vy V l chuyn th gian (Sau khi nhc li nhng tiu ging, ngi n li ti liu v ni kh cc a x, mt phn ca chng Ngh V Loi Vui Hay Kh Bn S Gp Trong Ti Sinh Sau Mt Trong Hai No Lun Hi.) 510

Nhng iu y lm cho bn mun rt ta tinh hoa ca i ti sinh may mn ny. Khi ngh n nhng thng kh a x, bn s kinh hong v mong tm chn nng thn, cng nh tm cch no c sung sng trong i sau. Ch nng m bn tm c che ch bn khi a, chnh l bc thy v Tam bo. Cch c sung sng i sau l pht khi nim tin v lut nhn qu - lng tin ny l gc r ca mi sc khe v hnh phc - v thay i li hnh x cho ph hp vi lut y. 2.1.2. DY CCH C HNH PHC I SAU C hai tiu ph: (1) quy y, cnh ca thing i vo nn gio l; (2) pht khi nim tin vo lut nhn qu - gc r ca mi sc khe v hnh phc. a. Quy y: cnh ca thing i vo gio l C nm on: (1) nguyn nhn s quy y; (2) nng ta vo nhng g; (3) tiu chun ca ch nng y ; (4) li lc ca quy y; (5) li khuyn sau khi quy y. a-1. Nguyn nhn quy y S quy y chnh ng hay khng l do trong dng tm thc ngi ta c nguyn nhn chnh ng quy y hay khng. Nhng nguyn nhn y c bn trong tc phm ca Lozang Choekyi Gyaeltsaen nhan Ting Ci Du Dng Ca Lozang Dragpa - Tr Li Cho Nhng Cu Hi V Lng V Tha Tinh Khit Nht: Bn cht chn thc ca quy y: 511

Quy y v ta rt s chnh ta V v ta bit Tam bo c nng lc che ch y l iu m ta gi ng Ton Tri. Ni cch khc ta cn c hai nguyn nhn: v s kh sinh t v cc a x; v nim tin rng, mt khi ta t nim tin vo Tam Bo, th Tam Bo s c nng lc che ch cho ta thot khi nhng ni kinh hong y. Nu chng ta khng c hai nguyn nhn y, th khng quy y c mt cch thun ty. Nu chng ta khng s kh th ta khng ngh n chuyn tm mt ch nng. Nu chng ta khng tin tng vo ci iu m chng ta tm n nng cy (quy y) th ta khng nh n s tin cy ca ta vo ch nng y ta ch c th nhc li bng li ni sung m tim ta khng t ht tin tng vo y. Mi phm vi trong ba phm vi u cha l do trc nht ca n, trong s quy y. Vi Phm Vi Nh th l: S ni kh lun hi trong sinh t. Vi Phm Vi Ln l: lng t bi bao la lm cho ta khng th chu ni thy k khc au kh trong sinh t. Trong phn c bit ny ca Lam-rim, l do quy y l ni s hi cc a x. a-2. Nng cy vo ci g. C hai phn: (1) nhn ra nhng ch ng nng cy; (2) l do ti sao y l nhng ni ng nng cy. a-2.1. Nhn ra nhng ch ng nng cy 512

Tc phm Mt Trm Nm Mi Bi Tng ni: Hy nng ta vo mt ngi Tuyt i khng lm li, Khng m qung, v ni ngi y C mi kha cnh ca thin c. Khi bn ngh v iu ny. Hy tn trng ngi no ca tng Ngi V an tt trong gio l ca Ngi ging dy. Ni cch khc, khi bn ngh lm sao phn bit ci g ng nng cy ci g khng, th bn s mun nng cy Pht, ngi ging dy Php, nng cy Php y, v nng cy Tng, nhng ngi sng theo Php. Phm phu tm ch nng l nhng sinh vt th gian, nh qu thn, rng v.v Nhng ngi khng Pht t tm ch nng l Phm Vng, Thch v.v nhng chnh nhng sinh vt ny cng ang trong sinh t, bi th khng phi l ch quy y xng ng. Nh vy ai l ch quy y xng ng? Tc phm By mi Bi K Quy Y ni: Pht, Php v Tng L ba ch quy y cho ngi cu gii thot. 513

Ngha l, ch nng cy duy nht l Tam Bo: Pht, Php, Tng. Nhng nu ta khng nhn ra cho ng, th ta s khng quy y mt cch thun tnh. Chng ta khng c tinh thn ph phn, bi th t ho l ngi bit i tha, m khi gp chuyn rc ri,hay c vic quan trng, ta li i tm tr n trong nhng ch nng th tc, nh qu thn, th thn, v.v Chng ta lm l tnh ha bng khi hoc eo ba, hoc chy b n bt c mt v thn linh no. Mi hot ng bn ngoi ny chng t tnh trng ni tm ta. Pht t th phi tin tng Tam Bo. Chng ta c th thc th lm ngi xut gia, c mt tu vin thu nhn, th m ta khng t cch lm Pht t ch ng ni lm mt ngi hiu bit i tha. Tri rng, v.v, khng c ba c l ton tri, tnh yu v nng lc. Nhng chng sinh ny cn khng th bit mnh lc no cht. Thng thng chng c lit vo hn sc sinh hay ng qu, s ti sinh ca chng thp hn ngi. Khng c cch no t hn l tm cch nng ta vo chng. Hon ton khng th che ch ta thot khi sinh t v ni kh a x, hay gip tm thi cho chng ta, chng cn lm hi chng ta l ng khc. C cu chuyn chng minh nh sau. Mt ngi b bu c i n mt ni c qu n tht sng thng lai vng. Nhng qu ny c n chng sinh khc mt t tht, nn chng ly cc bu ca ngi ny. Mt ngi khc c bu cng n cu xin quy y vi hy vng khi bu, nhng nhng qu ny khng ph hy cc bu m li lm cho ln hn. Cng tng t nh vy, qu thn th gian i khi gip ngi nhng cng lm lc hi ngi; nn khng bao gi c th tin cy c.

514

Nhng ngi khng Pht t thng quy y c Thin Thch, thn Shiva, Thn Ca lu la, Khn na la, v.v; nhng thn ny c kh hn nhng cng cha gii thot khi sinh t v a x nn khng th che ch ngi khc. Nhng c Pht bc thy v gio l th khng nh vy. Tc phm Ca Tng Nhng Ngi ng Ca Tng ni: Ngi tuyn b: Ta l bn Ca nhng ngi khng ai che ch. Lng bi mn bao la ca Ngi bao trm tt c chng sinh Hi ng o s, Ngi c lng thng rng ln, Ngi c t bi v Ngi hnh ng do t bi thc y. Ngi tinh tn khng li bing Cn ai c th c nh Ngi? Ngi l ng che ch khp tt c hu tnh; Ngi l quyn thuc t bi i vi tt c. Trong mt chng khc ti s bn n tng c tnh ca Pht. Theo chng y Ngi c 3 c tnh v i l ton tr, t bi v nng lc thn thng. Nhng nhng qu thn, ma vng, khng c d ch mt phn nhng c tnh ny, m tt c nhng c tnh ca nhng ch quy y trn th gian nh tri rng v.v, cng li cng khng th snh bng nhng c ca mt v D Lu thuc Thanh Vn o. 515

c Pht l ch nng tuyt nh bi v Ngi t c hai th li lc l t li v li tha n ch ton ho. ng o s chng ta tr kh c tt c li lm v c c tt c c tnh. Ni mt cch gin d th Pht bo tuyt i l hai php thn (thn chn l); cn Pht bo l tng i l hai thn vt l (tc l bo thn v ha thn). Php bo l nh sau. Php bo tuyt i l bt c g thuc v dit v o - y l hai s tht c kh nng tnh ha (ngc li vi hai s tht kh v tp) trong dng tm thc ca nhng bc thnh. Mt phn ca dit c ngha l thot khi hay chm dt mt vi chng ngi c bit, cho mt o l c bit no khng b b tc. o l phng tin ca cc bc thnh hon thnh nhng dit ny v nhng thc chng trong dng tm thc ca h. Nhng ngi cha hc nhng tc phm c in v suy ngh tng thp km c th xem ba phm vi ca Lam-rim cng gn nh php bo mt tuyt i. Thng thng mi hai thnh phn ca kinh in c xem l Php Bo. Tng bo l nh sau: bo chu ti thng v tng l nhng bc thnh c bt c gii thot no trong 8 gii thot. Mt nhm gm 4 phm phu th v gi c tc gii c xem l tng bo. Nu chng ta gip hay lm hi nhng ngi ny ta s to ra nhng qu bo thuc phc hnh hoc phi phc hnh i vi tng. 516

Ta khng cn c ba ch nng ny c che ch khi vi loi him nguy; mt trong ba ngi bu ny cng che ch. C ln mt ngi n ng Dokham khn cu c Quan m khi ang b mt con cp li i. Con cp lin th y ra v y c gii thot khi him nn. Sau khi Ph Lu Na chng qu A la hn c mt vi ngi b con v thng gia i bin tm trm, nhng chic thuyn ca h khi s tan r. Nhng ngi b con cu khn c A la hn Ph Lu Na v thot khi cht chm. Vua ca loi rng phun mt cn ma kh gii trn vua Ba T Nc, Mc Kin Lin lin ha chng thnh nhng ma hoa. Tuy nhin c ba ngi bu u cn thit che ch chng ta hon ton thot khi sinh t v cc a x. Mun cha mt con bnh khi chng bnh trm trng th cn phi c 3 iu: y s, thuc v ngi iu dng. Cng th mun thot khi cn bnh kh sinh t v cc a x, mi nguy ca Nit bn tiu tha, hay thot khi lun hi, ngi ta ng nhin phi cn tt c: c Pht bc thy ch dy con ng a n gii thot, nh mt y s; Php con ng gii thot thuc ba phm vi ging nh thuc, Tng nhng ngi thc hnh php ging nh ngi iu dng. Vy ba iu ny l nhng ni quy y. a-2.2. Nhng l do ti sao y l nhng ch nng xng ng. L do chnh l nhng c tnh ca Pht bo. C 4 l do. a-2.2.1. L do th nht. 517

c Pht gii thot khi nguy him. Nhng ngi cht ui hay b sa vo ng ct l khng th cu ln nhau. Nu ch Pht nhng ng cu th m chng ta quy y - cha thot him, th cc ngi khng th gii thot k khc. c Pht ng o s chng ta gii thot khi tt c nhng him nguy. b t a c ln mun m st Pht s dng mt ci my tung vo Ngi nhng khng th lm hi c Ngi. Ti thnh Vng x, A x th th ra mt con voi say. Tt c cc A la hn khc u s hi bay ln khng nhng c Pht khng s v hng phc c con voi. Mt gia ch tn l Shrgupta t mt k hoch nm Pht vo hm la nhng Pht khng b t chy. Shrgupta cn u c thc n ca Pht nhng cng khng thnh cng. (Sau khi Pabongka Rinpoche k chi tit chuyn ny, ngi tip.) Shrgupta, v ng ta v nhng ngi khc xem ng o s nh mt ngi thng, c th em hm la hay c dc m da. Ngi ta d so snh chuyn ny vi chng ni v Th Knh Bc Thy trong ni rng ta khng th chp tng b ngoi. c Pht gii thot mi nguy him; iu y chng t rng Ngi t b hai loi chng ngi cng vi nhng bn nng ca chng. a-2.2.2. L do th hai. Ngi thin xo v phng tin gii thot chng ta khi him nguy. Nu Ngi gii thot khi mi nguy him ring t m khng thin xo che ch nhng ngi khc, th Ngi s khng lm g c, cng nh ngi m ct tay khng th cu a con ang cht 518

chm. Nhng c Th Tn rt thin xo trong cch hng phc t. Ngi gii thot cho nhng k trng ti nh Chui Ngn tay (Angulimala) ngi b t chy bi ngn la th hn; Pramudita, vua ca cc nhc thn; u lu tn loa Ca Dip ngi b ngn la kiu cng thiu t; nhng sinh vt hng mnh nh D xoa n Hariti v D xoa Atavaca; nhng ngi c nng khiu chm lt nh Chu li bn gi u m m chng; nhng ngi gi v t cng c nh gia ch Shrijata; nhng ngi nhiu dc vng nh Nan . Th y l s thin xo ca c Pht trong cch hng phc t. a-2.2.3. L do th ba. Ngi i x vi tt c bng tm bi mn khng thn s. Nu khng nh vy th Ngi ch gip nhng ngi thn, khng gip nhng k th. Nhng c Pht khng c thn s vi bt c ai. Khng c khc bit no trong s gip v thn tnh ca Ngi i vi b t a mt k th v La hu la con rut ca Ngi. b t a n mt lng b rt nhiu cnh tranh vi Pht, nhng ng ta khng th tiu ha nn b m nng. c Pht cu b t a khi cn bnh bng cch th rng Ngi thng b t a v La hu la bnh ng. a-2.2.4. L do th t. c Pht lm vic v tt c chng sinh, d chng c gip g Ngi hay khng. Chng ta th khng th: chng ta cn khng thm chuyn tr vi nhng ngi b ch p, ni vi li t mn vi h, hung h l gip . Chng ta ch lm vic v nhng ngi 519

gip chng ta ch khng v nhng ngi khng gip chng ta; chng ta khng che ch nhng ngi cng qun. c Pht th khng th; Ngi lm vic v tt c mi ngi, d h c gip Ngi hay khng. Ngi sn sc k m au. Chng hn, c ln Ngi ra thn th mt t kheo m nng n ni thn th ng y c phn tiu do chnh ng bi tit. Ngi sn sc cho nhng ngi b la mn xu x c mi tm v xu v l mt k b b ri ngay c trong m n my. c Pht che ch v sn sc cho ngi ht hnh nh con gi xu x d hnh ca vua Ba t nc (Prasenaji) tn Vajr c mt nh mt heo, hay con trai ca gia ch Mahmati tn Svgata (Khng c n cho), ngi qu v phc n ni sinh ra th gia nh mt dn ht tt c ti sn. ng thnh mt k n xin, nhng gia nhp vo m n xin no l m y khng xin c cht g n. ng b t tn li l Khng c n cho. Bt k i u khng ai cho ng th g, bi th ngay c trong m n xin ng cng l k b rung b. D ng i hnh hng ngi ta cng khng cho ng tr v. (Kyabje Pabongka Rinpoche k chi tit c Pht che ch ng ta nh th no.) Vy c Pht c tm i bi thng xt tt c, khng c k thn ngi s. Li na, Ngi cn lm vic cho tt c hu tnh d c gip Ngi hay khng gip. Nhng Ngi c bit thng nhng k khn cng. Nu Ngi khng thng, khng c lng bi mn ln th d c xin cu Ngi cng khng che ch. Nhng c Pht c nhng thin c nh th, nn chc chn Ngi ban cho chng sinh s che ch d chng sinh khng yu cu. 520

(Sau khi bn s qua nhng l do quy y v quy y vi ai, Kyabje Pabongka Rinpoche tip tc). a-3. Th no bit ta chn tht quy y. C bn mc nh. a-3.1. Bit r nhng thin c ca ch ta nng cy. Ta phi quy y bng cch bit r nhng thin c ca tng ngi trong ba ngi bu. Vy c ba phn: (1) nhng thin c ca tng ngi trong ba ngi bu. Vy c ba phn: (1) nhng thin c ca Pht; (2) nhng thin c ca Php; 93) nhng thin c ca Tng. a-3.1.1. Nhng thin c ca Pht. c Pht c bn loi thin c: (1) v thn th; (2) v li; (3) v ; (4) v hnh ng. (i) Nhng thin c ca thn Pht. Quyn Trang Hong Cho Thc Chng ni: Tay chn Ngi u c hnh nhng bnh xe, lng bn chn bng phng nh ngc ra Ngha l, thn th Ngi c trang hong bng ba mi hai tng tt. Kinh y cng ni n nhng mng tay mu ng ca c Mu ni Ngha l Ngi cn c trang hong bng tm mi tng ph. Tng ngha l Ngi c dng tm thc ca mt bc i nhn. Tng ph lloi c tnh Ngi c bn trong. Tht rt ch li nu ta ngh v nhng c t nhin ca cc tng ho v tng ph, 521

nhng c ca nguyn nhn cc tng y, vn vn. Quyn Trng Hoa Bu ca Long Th ni rng nu ta cng li tt c cng c trong i ca nhng bc Duyn gic v V hc Thanh vn, Chuyn lun vng, vn vn, th tt c nhng c y cng khng pht sinh c mt l chn lng ca mt v Pht. Tt c cng c cn c pht sinh ht thy l chn lng Pht, nhn ln trm ln, mi sinh c mt trong ba mi hai tng ho. Nhng cng c cn c pht sinh ba mi (trong s 32) tng nhn ln ngn ln, mi sinh c tng bch ho (si lng xon gia hai hng lng my ca Pht). Cng c cn c sinh tng lng trng ny, nhn ln trm ln, mi sinh c tng Ushnisha (nhc k). Cng c sinh tng ho cui cng ny, nhn ln gp mi ly tha 14, s c ting Phm m ca Pht. Li na, mi phn trn thn th ca mt c Nh Lai, cc tng tt v tng ph, u l mt bc thy dy Php, v u lm c cng vic ca gic ng. Ngay c tng nhc k ca Ngi, nhng l chn lng ca Ngi cng u lm cng vic ca gic ng v bi th u nhn chn c c hai kha cnh tng i v tuyt i ca mi ci kh tri. Ti theo truyn thng ca nhng bc thy thuc h phi Lamrim trong qu kh khi ging thin c ca thn gic ng theo ba dng ca mt bi k ca Tsongkapa, cp thn, li, : Thn th sinh ra do mi triu c tnh tuyt ho Li ni tha mn hy vng ca v lng hu tnh, thy c nh tht tt c php kh tri: Con knh l ti thng trong dng h Thch Ca. 522

Bt c g c thn Ngi thm thu th cng thy c bi li v ca Ngi. Do vy, Tt c ci Pht hin thn Ngi v thn Ngi trong tt c ci Pht. y l nhng huyn b bt kh t ngh ca thn gic ng. Mt bn kinh ni: Bt c ci g m tr bn gic ca Ngi thm n, th thn th Ngi cng n. Mi khi ta thy tng nhc k trn nh Pht th ta ch thy cao bn tc Anh, nhng khi B tt Vegadhrin mun o, ngi phi dng thn thng ln cao v lng th gii h m vn khng trng thy c nh nhc k ca c Nh Lai, v ngi qu mt khng th hon tt vic o c. Vic ny c ni trong Kinnh V Nhng Vic Bt Kh T Ngh. Y phc ca Pht thng cch thn th ca Ngi mt khong cch bn tc, nhng nhn t ngoi th vn theo hnh dng ca thn Ngi. Chn Ngi bc khng chm mt t m vn li du chn Ngi i qua cm thy c phc lc trong by ngy, v khi cht c sinh trn ci tri. Tc phm Xng Tn Bng n D ni: Thn Ngi c trang hong bng tng ho Tuyt p, lm cam l cho nhng con mt nhn, Nh mt bu tri khng my c trang hong vi nhng chm tinh t. Hi ng Mu Ni, Ngi l sc vng rng Bao ph mt cch k diu trong lp y phc Nh mt nh ni vng 523

Vn ln trn b nhng ng my. Hi ng Che ch th gian, Ngi khng trang sc ngc ng M gng mt cn hn c Vng trng rm sng chi Trn nn tri khng my, Nh mt a sen n ra di nh mt tri. Nhng t nh by ong dn d bay n. Gng nh sng nh vng rng ca Ngi Tht p vi hai hng rng trng Nh mt dy ni bng vng rng Tm di nh trng ma thu. i hi ng ng Cng Bn tay phi ca Ngi c trang sc bng du lun xa em li can m cho nhng ngi S hi v bnh xe sanh t 524

Hi ng Mu ni, mi khi Ngi ct bc Th hai bn chn nh n nhng a sen li nhng ng nt trn mt t. i ng nh Hoa Sen, Ngi thc p lm sao! Hy nh li nhng c y. Nu cn nhiu chi tit hn, bn phi tham kho tc phm Trang Hong Cho Thc Chng cng cc kinh khc. (ii) Nhng thin dc ca li Ngi Li Ngi c su mi v khc nhau; mt mt in ni n nhng c im cn bn l: Mc d Ngi ch ni mt chuyn, m trong m ng mi ngi hiu theo hon cnh ring ca mnh. Tsongkapa, hin thn ca Vn Th, ni trong tc phm Nhng Bi Th V Con Ngi Chn Tht: Nu tt c hu tnh th gian ng lot xin gii p nghi ng Ngi c th hin trc tt c chng ng lc, vi cng mt li ni S dng cng mt thn th y, Gii quyt tt c quan nim sai lm ca chng. 525

Ngha l nu nhiu hu tnh khc nhau hi c Nh Lai ng thi nhiu cu hi, Ngi c th tht mt li duy nht m tr li tt c nhng cu hi y bng chnh ng ngn ca tng ngi v hp vi trnh tng ngi. c Pht dy ba loi Bt nh khc nhau, kinh di, kinh trung bnh, v kinh ngn, ng mt lc. Do c ba kinh Bt nh v cc trnh ca t khng ng. Li na, li Ngi d cch xa my ngi ta cng nghe c. Kinh ni v Nhng Vic Bt Kh T Ngh ni rng Mc Kin Lin dng thn thng i qua nhiu ci Pht o lng sc bay xa ca li Pht, nhng d i xa n u ngi cng nghe c li Pht ni. Li Ngi cn nhiu c na, nh trong Mt Trm Nm Mi Bi Tn Pht ni: Gng mt Ngi tht p; Ging ni Ngi nh cam l Nh xung t mt trng. Li Ngi nh m my em ma xung ra sch bi bm tham i, Vt b con rn hn th Nh thn iu garuda; chinh phc c Nhng tia nng ngu dt Nh mt ci lng; nh kim cng sc bn 526

Chinh phc ngn ni kiu cng. V Ngi thy chn l, nn Ngi khng la di V Ngi khng lm lc nn Ngi ni trc sau nh mt. Kho lp ngn v d hiu lm sao. Li Ngi tht hng hn Vt trn tt c, Chnh phc nhng ngi nghe; Ngay c khi nh li Cng lm tiu tan tham i si m. N an i nhng ngi khn n Che ch ngi liu lnh V lm cho ngi bnh thn phi hng ln; Nh vy li Ngi thch hp cho tt c. em li nim vui cho hc gi Khai tm cho k tm thng V ph tan s m mt ca ngi bc h. Li Ngi l lng dc cho tt c chng sinh. 527

Nhng vn cha ht: li gic ng c v lng c tnh, cng nh c th lm cng vic ca thn gic ng v gic ng. (iii) Nhng thin c ca Pht. Nhng iu ny c cp chi tit trong nhng c th ni v nhng c tnh do 21 thnh phn ca s tinh thc nguyn y: thp lc, mi tm bt cng, vn vn. Nhng ngi hc v qun nhng c th cn qun gio l c bit ny rt ra nhng li ch. Ni tm, c hai hng thin c: thin c do ton tr v do t bi. V ch Pht ton tri, nn ngay c khi Ngi ang tr trong thin nh v chn , Ngi cng bit c tt c nhng php kh tri r rng nh nhn tri xoi trn bn tay. Ta c th bit iu ny qua tc phm Ca Tng Nhng Ngi ng Ca Tng: c Th Tn, tt c php trong ba thi gian, Tt c nhng ngun gc ca nghip, u c tr Ngi phn xt Nh nhn tri Am la trong bn tay Tt c hin tng ng hay bt ng, mt hay nhiu u m ra trc tm Ngi Khng b chng ngi 528

Nh gia bu tri trong sng. Mt ln c mt ngi dng h Thch Ca tn Nandaka cht. Nhng thy tu vin thnh vong linh ngi cht khi h c hnh tang l. Hnh dng ngi cht xut hin v nhng thy cng cho y thc ung n: y c x ging nh Nankada thc, nhng ng o s cho h bit y l do nhc thn ci tri to ra. Nhng nhng thn quyn khng tin li Pht. Mt quyn kinh k rng ng o s mi mi ngi Sakya em li mt ht la v lm du trn ht la ca mnh. C rt nhiu ngi n ni la h em li c th cht y mt tht voi. c Pht nhn ra tng ht ca mi ngi khng sai mt ht. Vic ny lm cho mi ngi tin li Ngi ni. Truyn tha Lut tng k rng ngi ta a cho c Pht nhiu mnh g chy di bin rt lu m Ngi vn nhn ra ng tng mnh. Khng cn yu t g khc, Ngi c th nhn ra mnh g ny n tng vng no, n thuc v phn ngn cy hay gc cy. Nng lc thn thng ca thn gic ng l kh nng th hin trc bao nhiu t cng c, nh mi triu, mt t v.v Nng lc thn thng ca ng gic ng l kh nng ni vi mi ngi; c th dy php ng lot m mi hu tnh hiu theo ngn ng v c mun ca chng. Nng lc thn thng ca gic ng l tnh ch nht tm nh sau. Khi c o s ca chng ta c nim v th gian th tm ca cc hu tnh khc, k c nhng con kin, cng hiu c c Nh Lai mun ni g. Nhng khi Ngi c mt nim siu th th ngay c nhng v B tt trong thn th cui cng 529

cng khng th hiu c t tng ca Pht. Khi c Pht ging kinh Bt nh ba la mt, Ngi lm cho tt c cc th gii u tr thnh thanh tnh. Bi th tm Pht c v lng c tt lnh. Nhng c t bi ca Ngi c v Dalai Lama th by m t nh sau: Mt ngi c th c c i vi Ngi, Ngi khc c th gin d mun git Ngi Nhng Ngi lun lun ngh n chng sinh Nh con ca Ngi Ngi trnh xa Tt c nhng t tng lm hi Lng yu mn m ta c i vi chnh bn thn Cng khng th snh vi c bi mn trong tm Ngi. Ni cch khc, loi tnh yu m ta c i vi bn thn khng th snh vi d ch mt phn ca tnh yu c Pht i vi loi hu tnh. Li na tnh yu ca Ngi khng nh lng thng xt c cn nh chng ta: chng ta ch cm thy thng xt khi ta trng thy mt hu tnh au kh, v khng cm thy thng xt khi khut mt. Mt c Pht lun lun thy c tt c hu tnh ang au kh; bi th lng t bi bao la ca Ngi i vi chng khng bao gi gin on m lun lun vn hnh. Lng bi mn ca mt c Pht l hu qu ca nng lc quen tp luyn t khi Ngi mi 530

bc vo o l. iu ny l ngha ca bi k trong quyn 150 bi tn Pht: Tt c nhng chng sinh ny khng khc g nhau Chng u b vng tng tri buc Ngi b tri buc t lu bi lng bi mn V s gii thot nhng chng sinh m lm Trong quyn Nhng Bi Th V Con Ngi Chn Tht: Tm ca tt c hu tnh lun lun b che ph Bi bng ti v minh Bc i thnh thy c Tt c chng sinh trong ngc t sinh t v pht tm i bi. (iv) Nhng thin c ca hnh vi Ngi Dng Tng tc Cao C ca i Tha ca Di Lc ni: Nh Thch, trng, My, Phm Thin, mt tri Bo chu, m thanh, tri t l nhng v d v c Nh Lai.

531

S qun tng ca bn nn theo li dy ca vn bn ny v chn n d: Hnh nh phn chiu ca Thch hin ra trn mt lu ly trn nh Tu di, khng ty thuc vo n lc hay suy ngh no ca Thch. Khi nhng v tri thp hn trng thy hnh nh phn chiu y, chng ngh rng: Ta cng s hnh ng c nh th. Ri h tch ly nguyn nhn thnh mt vua tri. Cng th khi chng ta trng thy thn th ca mt c Pht, c trang hong bng ba mi hai tng ho v tm mi tng ph, chng ta ngh n vic lm sao c thn th nh th, v c tch ly nhng nguyn nhn thnh Pht. y l nhng hnh vi tt p ca thn gic ng. Trong ci tri th 33 c mt ci trng ln do cng c nhng v tri pht sinh. Khng cn ai nh trng, n cng pht ra nhng m thanh ging dy bn du n ca Pht php; nhng m thanh ny kch ng cho ch thin tm cu gii thot. Ch Pht cng th khng cn n lc dng cng m vn lm cho li ni ca Ngi lan n tt c nhng chng sinh, a chng n ti sinh cao cp v s th thng quyt nh. Thin hnh ca ng gic ng l kh nng ging php cho nhng chng sinh may mn trnh . Ma ri xung t nhng m my lm cho ma mng tng trng. Thin hnh ca gic ng cng th, l kh nng lm cho nhng c hnh pht sinh dng tm thc ca nhng t. Thn gic ng thi trin nhng thn thng hng phc hu tnh, thin hnh ca ng gic ng l gii thot. Ch Pht lm nhng 532

thin hnh ca gic ng ty thuc vo tm tnh ch khng m lm. Ni tm li ch B tt t a v th tm tr xung phi lm nhng n lc th; ch B tt trn a v th tm phi lm nhng n lc vi t khi ng lc. V nhng b tt ny cn phi n lc nn thin hnh ca h khng ng thi lan n tt c hu tnh; nhng hin hnh ca ch Pht th khng ph thuc vo nhng n lc nh th, hoc vo nhng ng lc nh ngh rng Ta s lm vic v tt c hu tnh. Mt v d: mt trng trn tri khng ngh ta s chiu xung, tuy th phn nh ca n vn hin ra trn nhng git sng u ngn c v trn mt nc ca hng trm ngn bnh cha, min l nc y trong v lng. Nhng hin hnh ca c Pht c hiu qu mt cch t nhin khng cn n lc trong nhng ging tm thc ca cc t khi n lc h ng c iu phc. Cng th, nhng thin hnh ca Pht ty thuc vo cn bn tr ca php thn (php tr thn, Dharmajnnakya) k nh mt trong nhng nhn duyn gi l hon cnh. Nhng thin hnh ny bi th c xem l kt qu ca nhng thin c tch cc ni Ngi. a-3.1.2. Nhng thin c ca Php. Nu bn hc nhng c th th hy ngh v php l con ng dit tr nhng chng ngi, mt nhim v ca nhng con ng khng gin on trong o l kin o. Nu bn khng hiu iu ny th hy ngh nh sau: t u ch Pht pht sinh, nhng v c c nhng iu bt kh t ngh nh trn? Cc Ngi pht sinh v s pht sinh ty thuc vo php s chng ngha l con ng 533

dit kh v.v v ty thuc v php s truyn. Hy ngh rng Php c ci c sn xut ra ch Pht. Ngi ta thng thng c th xem Php bo l mi tng bc, nm o l v.v - ni cch khc, l chn l v dit, v nhng con ng khng gin on trong nhng o l v kin v thin (khng l tri kin v hnh ng). Tuy nhin iu quan trng nht l iu phc chnh tm thc ca mnh; bi th ni cch gin d v cho bn c c mt hnh nh c th, ta cng c th ni Lam-rim chnh l php bo. Ti ni iu ny. a-3.1.3. Nhng thin c ca Tng. Ta hy ly v d v mt Thanh vn trn o l tch ly, v y c thc y phi t b dng sinh t lun hi, ri i vo o l tch ly cng c; xy dng 13 iu kin t gic ng Thanh vn, thnh tu ba ngnh u trong 37 ngnh gic ng, ha thn gip nhng ngi khc, c c thn thng sng sut v.v Nhng bc Thanh vn trn o l hiu c 16 kha cnh ca 4 chn l nh nhng hnh nh trc tip trong tm. Thanh Vn trn a v kin o trc tip hiu c tnh khng khng cn hnh nh trong tm; Trn o l thin qun, h b c 81 i tng cn t b. Khi nhng v Thanh vn t qu A la hn, h cn c nhiu thin c hn na: H c th phi hp nhiu vt th li vi nhau, h c th pht xut nhiu ha thn nh thin nh v t nc la gi v h khng; h c th i n bt c u gio ha mt t v.v Qu th thanh vn A la hn c v lng iu tt lnh. Sau khi ng o s chng ta vo Nit bn, th A nan hng phc cc ngoi 534

o, a 80 ngn ngi n chn l trong vng 7 ngy. Cn c cu chuyyn v ngi u Ba Cc a, mt ln ngi ang ging php, v tri ci dc ma xung thc phm v chu ngc, v cn ha lm nhng v cng nhy ma. Bc thnh u Ba Cc a qung hoa cho nhng v cng y trc khi h bt u khiu v; nhng ngi lm php cho nhng trng hoa y bin hnh nhng vt ht sc gh tm. Ngi ngy nay xem Thanh vn l thp km, nhng bt c v no c nhng thin c cng c xem nh l bc hnh gi v i. Nhng v Duyn gic hay c gic Pht c nhiu thin c trm ngn ln hn Thanh vn, v tch ly cng c trn 100 kip. Nhng thin c ca mt B tt th v bin so vi c gic Thanh vn. Trong khi cn trn nhng o l tch ly v chun b, v cn hnh ng v lng tin, nhng B tt vn lun lun tng trng v mc tnh khng. H hun luyn v c bi mn, tm b v tri kin su xa, v nh th lm mui lc nhng thnh kin nh nguyn r rt ni h hon tt nhng tch ly v lng u tin. Khi nhng B tt trn o l kin o, trc ht h hon tt hnh thc b th phi thng (ba la mt u tin trong su ba la mt). Khi h tng th 9 ca o l thin qun, h hon tt hnh thc siu phm ca su la la mt v ba v lu hc nh nhn thc ng v chn nh. B tt s a ha ra hng trm thn th, mi thn c vy quanh vi hng trm b tt khc. Nhng b tt s a thy c hng trm kip, du hnh qua hng trm th gii, i su vo hng trm th nh, thy hng trm ch Pht, nhn c s gia h ca ch Pht ny, ha thn vo hng trm ci Pht, du hnh n hng trm 535

ch, m ca hng trm php, thnh thc hng trm loi hu tnh, v sng lu hng trm kip. Trong mi st na, nhng B tt s a ny lm c hng trm trng hp v 12 loi cng c nh th. Ngi ta c th lm mt s so snh v 12 c ny i vi nhng b tt cc a v khc. B tt s a thnh tu hng ngn c, b tt tam a hng trm ngn, b tt t a hng t, b tt ng a hng mi ty; lc i hng ngn t; tht a, 10 ly tha 23; bt a mt s lng bng vi trn trong mt triu t th gii v thp i b tt thnh tu mt khi lng cng c bng nhng vi trn trong mt t bt kh t ngh v s t th gii. Ni tm li b tt 7 a khng thun tnh u tin cn phi hai v s kip tch ly hai thc cng c trong khi b tt ba a thun tnh sau cng ch cn thm mt v s kip na hon tt s tch ly. Nhng c th bn nhng vic y rt chi tit. Vy, tng gi c v lng cng c. a-3.2. Bit r nhng khc nhau gia ba ngi bu. C su loi khc nhau S khc nhau gia nhng c tnh gic ng r rt: Cc ngi thy r hnh thi hin hu ca tt c cc php. Ngi ta nghi rng m jang trong danh t jangchub, Tng ng c ngha l gic ng c ngha l hun luyn, nh khi hc thuc lng mt bi hc, bi th ta c th ni rng mt c Pht t n s thc chng ton vn nht. Php c c tnh l hu qu s xut hin ca Pht. Khi c Pht chuyn bnh xe Php T , th 5 v t u tin ca Ngi khai trin nhng thc chng khc nhau trong dng tm thc ca h: a 536

v kin o v.v Cn nhiu trng hp tng t xy ra khi c Pht chuyn php lun. Tng c c tnh l nhng ngi thc hnh Php. S khc nhau gia nhng thin s ca Tng bo l nh sau: Ch Pht ging Php bng cch cho nhng gio l truyn khu. Thin s ca Php th khc: Php khin ta t b nhng g ta cn t b. Tng thc hnh Php, v khi h c nhng kt qu ca Php, th nhng ngi khc thy c iu ny v khi s thc hnh. bi th nhng ngi thuc thnh phn tng chng v nhng ngi khng thuc, hai bn gip ln nhau. y l thin s ca Tng, tng chng hoan h trong gii c. C nhiu cch khc nhau nhn Tam bo khi ngi ta quy y. Mun cu ngi cht ui chng hn, ta cn mt ngi cho thuyn, chic thuyn ca ng ta v nhng ngi ph gip i theo. Cng th, ta nn xem ch Pht nh i tng ca s cng dng v phng s, Php l ci cn lm hin l trong dng tm thc; v Tng l nhng ngi bn chn tht. Nhng php tu khc nhau lin h n Tam bo l nhng phng tin thc hnh 3 li nhn khc nhau i vi Tam bo. Nhng cch khc nhau nh n Tam Bo l ct nh li nhng c tnh khc nhau ca Tam Bo. iu ny c gii thch trong kinh Ni v S Tng Nim Tam Bo trong giai on m u, Nh vy, ch Pht Th Tn Nhng s khc nhau trong vic 3 ngi bu lm tng trng cng c ca ta th nh sau. i vi ch Pht, cng c tng trng ty 537

thuc vo mt ngi duy nht; i vi Tng cng c tng trng ty thuc vo nhiu ngi. Bi th trong trng hp Pht v Tng, th cng c tng trng l nh ngi. i vi Php th c khc ch, cng c tng trng nh mt ci g khng phi ngi. Khi bn quy y, bn lm vy bi v bn mun cng dng, phng s Pht, v khai trin Php trong dng tm thc bn. a-3.3. Quy y do lng tin ca mnh Lng tin ca ta l: c Pht dy ch quy y, Php l ch quy y thc s, v Tng gip cho nhng hnh gi pht tm quy y. iu ny c lm sng t bng v d con bnh dt hy vng vo thy thuc, y dc v ngi iu dng. Nu qua tin trnh thc chng v t b m ngi ta pht trin c tng phn ca Php trong dng tm thc, th ta thot khi mi him nguy. Bi th Php l ch quy y chn thc. a-3.4. Quy y Tam Bo, khng chp nhn mt tn gio khc. x c n c bc o s tn l Udbhat - askddhasvamin c 2 ngi em lc u khng theo Pht. H i n ni tuyt dng cng l vt cho thn Shva, nhng h thy thn ny ang quy y Pht, bi th h cng tr thnh Pht t. V v sau lm gio th s trong i tha. Udbhata son tc phm S Ca Tng Ti Thng, ni v nhng c tnh v i ca Pht. Nh tc phm ny ni, chng ta quy y bc o s v tr thnh nhng t trong gio l ngi. Chng ta vnh vin quy y Pht, khng th i sang mt ni khc nng ta no khc. Nhng 538

php ca cc o Bon, cc t gio, v.v u khng phi l Pht gio, v khng c xem l ch nng ta. C s khc nhau v hn km gia nhng bc thy trong o Pht v ngoi; v gio l v t cng vy. S Ca Tng Ti Thng ni: Con t b nhng bc thy khc V tm ch nng ni Ngi, hi ng Th tn. Ti sao iu ny d dng nh th? Chnh v Ngi khng li lm v c nhiu thin c. Con cng xem xt Nhng phm bnh ca ngoi o Th tm con cng thm tin tng ni Ngi, Hi ng che ch cho con. V trong tc phm Ca Tng Nhng Ngi ng Ca Tng cng ni nh sau: Ta nn i vo ci g, V ci g ta nn t b? Hi bc Anh Hng, Ngi tnh tr tt c vng tng, Ch khc nhau chnh l: 539

Li ca Ngi, v ca nhng ngi khc. Ty Tng khng c nhng ngi t gio tht s, nhng c mt vi ngi t cho mnh l hnh gi v hc gi m li khng thy g sai quy khi ni v o Bon v v cc php ngoi o mua chuc ngi khc, thu thp tn , hoc c li ch cho mnh khi gp chuyn kh khn. H l nhng ngi quy y hai mt; h gt hnh ng quy y ra khi dng tm thc v t mnh bc ra khi hng ng Pht t. Mt vi ngi ni: Mt t o Pht, mt t o Bon nhng khng c l do g nhng v thy o Bon, php v tn ca h li xng ng lm ch nng ta; ba th ny khng c nhng c tnh cn thit. Nhng bc thy ca o ny khng c nhng c tnh nh t b mi li lm v.v, php ca h li cng khng phi l mt phng tin gim tr v minh vng tng. H tuyn b tng gi ca h cn c trn gii bit gii thot, nhng gii ca h khng c h truyn tha. o Bon khng phi l mt ch quy y cho Pht t; n khng xng ng lm ch nng. Tuy nhin nhng ngi theo Pht v tn o Bon thng ni chuyn vi nhau v thn hay th, v iu ny khng a n s tranh lun thng thn. iu ct yu l bn phi bit ngun gc ca o Bon. Nhng ngun gc ny c bn trong nhng s liu v nhng tc phm nh Tm Gng V S Hng Bin ca tc gi Tukaen Dharmavajra; sch ny ni v nhng g m cc bc thy khc nhau cng nhn, v ngun gc nhng gio iu ca h. 540

Nhng php s o Bon v gio l ca h cng nh nhng kin chp ca h lm hng nhng quan nim v php hnh ca nhng ngi khng Pht t. H cng n cp gio l ca Pht. Nhng t php ca h c sng ch rt lu v trc, v c php ny hin ang thnh hnh khp ni; nhng khng phi l ch nng xng ng cho nhng ngi kht khao gii thot, li cng khng phi l ch nng ng tin cy. Drigung Jigtaen Goenpo ni: V php thin v tri kin ca o Bon: theo gio l ca h th c v rng v tr c sinh ra t nhng ci trng hoc sng to bi nhng v thn Cha, thn Shiva v.v y l nhng vay mn t cc t kin ngoi o. Lch s Phi Kamdampas hu k ni: Ngoi a v nhng ngi theo o Bon mau c thn thng. Mc d by gi sung sng V sau h phi sa a Ngoi o v o Bon ging nh la: Bn cm thy m p tin nghi khi ng hi xa, Nhng nu s vo bn s b t chy. Milarepa ni: Ngun gc ca o Bon l t Php. 541

Mt s sng to ca loi rng. N khng a ngi ta n con ng ti hu. Bon l o thp nht. S khc nhau gia o Pht v o khc L ch quy y: Ch nng ca Pht t l 3 ngi bu; Ca ngi khng Pht t l Phm Vng, Thch. c Pht gic ng hon ton T mnh thot khi sinh t Nn cng c th gii thot ngi khc. Nhng v tri thuc th gian nh thn Shva Chnh h cng b buc vo sinh t H c th ban cho ngi nhng thnh cng ngn hn, Nhng lm sao h c th em li gii thot hon ton? H ni mong ti thnh Pht qu Trong Mandala ca 5 b loi rng c tm thy trong Tuyn tp v Rng Trng. 542

Nhng rng c xp vo loi sc vt. Phn ng tn o Bon lm nhng tng thn nh Kunzang V nhng hnh khc nhau; nhng ti ngh y l t php Do o s Vy Xanh sng ch.. (Kyabje Pabongka Rinpoche ni chi tit v vic ny) Ngy nay c ngi ni rng nhng v thn o Bon nh Shenrab v Oekar l mt vi c Qun Th m trong o Pht. H tuyn b: cho tt c hu tnh u thnh t Pht, c nhiu ha thn ca ch Pht v B tt xut hin trong hng ng tn o Bon. Bi th theo o Bon cng khng sao, c th l iu tt. H tuyn b n o nh vy do s m la ln lao ca h, bi v dng tm thc h b nhim t kin. Nu nhng g h ni l ng, th cng c th ni rng bt chc nhng hnh vi ca ch v heo cng khng sao, c th l iu tt bi v cng c th rng nhng ha thn ca ch Pht B tt xut hin trong loi th vt. Ngi no mong mun iu tt nht th nn t b nhng t tng t c nn ma nh th, cng nh t b nhng cc h s dng chi t. Ch nng duy nht cho Pht t l ba ngi bu. Nhng Pht t nn quy y mt cch thun tnh, v iu ct yu l h phi hon ton quy phc ch mnh quy y. Tm li ta khng ch cn c ln nhng li sung quy y m thi. Cng nh mt t ti tm s che ch ca mt quan chc, chng ta phi s nhng a x, sinh t v.v, v phi tin chc Tam Bo c nng lc che ch cho chng ta. Ri ta phi ngh mt cch chn 543

thnh, bng tt c tm vng v tm s, rng chng ta ang t ht nim tin vo Tam Bo. y l tiu chun ca s quy y chnh ng. Chng ta khai trin s quy y trong dng tm thc hay cha, iu y ty thuc vo vic ta pht sinh nhng t tng nh th hay cha trong dng tm thc. Bi vy ng ging nh nhng ngi tng c cng c quy y hng t ln m khng mt ln pht sinh thc cht ca quy y trong dng tm thc. Bn phi n lc theo nhng k thut khai trin nhng nguyn nhn quy y v chnh s quy y trong dng tm thc bn. C 2 cch quy y khc nhau: ch tm s che ch v xem Tam Bo nh l ci m ngi khc thnh tu trong dng tm thc ca h, v hnh thc c bit ca s quy y xem Tam Bo nh mt ci g c th c khai trin trong dng tm thc ca mnh, v quyt nh rng mnh thnh tu c iu ny. C nhiu cch lm hai loi quy y ny trong mi phm vi ca Lam-rim, nhng v chng ta l nhng ngi ang hc v qun nhng c th, nn chng ta phi c lm php quy y c bit, tuy nhin s hc tht nhiu c th khng gip g bao nhiu khi ni n chuyn quy y; nu chng ta hc v qun ch nh mt s luyn tp tri thc, th c mi nguy l s quy y ca chng ta s khng khc g s quy y ca mt c s gi. Tuy nhin ngay d ta khng bit g v nhng c th, chng ta cng nn c c 2 nguyn nhn quy y v nn hon ton quy phc Ba ngi bu. y l cch lm nh vy. Hy ngh n cch nhng ngi bnh ph thc mnh cho y s, thuc v ngi iu dng. Nu bn c nhng nguyn nhn quy y v tin tng ngi Tam Bo tn y lng, th bn s pht sinh s 544

quy y mt cch chn chnh trong dng tm thc ca bn. Vy y l iu ct yu nu khng, th khng n thua g c cng thc quy y nhiu ln m t xng mnh l mt B tt v.v, nh phi Kadampa tin k ni: V trng lo trc mt bn trong chnh in c th cha gia nhp hng ng nhng ngi Pht t. a-4. Nhng li lc ca s quy y C 8 iu li: Bn tr thnh mt Pht t, bn tr thnh mt ngi c th th tt c gii, bn s tiu tr tt c chng ngi do nhiu nghip tch ly t trc, bn s d dng tch ly mt lng cng c khng l, bn s khng b phin nhiu v nhng hnh vi tc hi ca ngi hay chng sinh khc, bn s khng ri vo cc a x, bn s thnh tu khng kh khn tt c nhng mc tiu tm thi v di hn ca mnh, v chng bao lu bn s t gic ng. Bi th khi lm php quy y, ng nn ch nhm li nhng li nh ngi khc ni, hoc ch quy y ngoi ming, m phi quy y t trong tm. Bn tr thnh mt Pht t ch khi no bn pht trin c hnh vi quy y mt cch chn chnh trong dng tm thc, vic c tng cng thc quy y hng trm ln khng lm cho bn tr thnh mt Pht t. Ngi ngy nay ni: Bn phi c cng thc quy y nhiu ln nhng rt t ngi ni Bn phi khai trin vic quy y ngay trong dng tm thc ca bn. Ngy xa Dagpo, mt thy tu tn l Atar ang nhp tht cng vi bng hu, h phi tng c cng thc quy y mt s ln. Atar suy ngh su xa v ngha ng sau s quy y nn c chm hn nhng ngi khc. H nhanh hn nhiu bi v h ch lp li cng 545

thc quy y; h hon tt gn mt t ln. V s Atar khng hon tt c s ln cn thit, h hi ng c c bao nhiu ln, v Atar ni: Bn ch c tch ly mt s ln c cho nhiu hay sao? Vy nu bn tng c cng thc quy y m ng thi duy tr s ch vo ngha ca quy y, th nh th bn tr nn thun thc, v s quy y c y ngha. Khi bn pht nguyn th bt c gii no trong 3 loi gii, trc ht bn phi quy y. Nu khng bn khng th th gii. Cng nh t nng nh, ma mng, tng vch, rng cy v.v hnh vi quy y l cn bn th tt c gii. Bn c th phm nhiu c nghip trong qu kh v tch ly nhiu chng ngi - chng hn ti ng nghch nh A x th git cha l vua Bnh Sa ngi chng qu Bt hon, hoc phm nhng ti nh hn - nhng khi bn quy y bn s tnh ha c nhng nghip nh th v nhng chng ngi pht sinh t nghip, v bn tm ch nng ni c Pht. Sau d c danh hiu ch Pht hay c b kinh Bt Nh Ba La Mt mt ln cng s tnh ha nghip chng nhiu kip. Kinh tng ni rt nhiu v nhng li lc ny. Bn kinh Bt nh ngn ni:Nu cng c ca s quy y m c hnh tng, th 3 ci cng khng ch cha ng. Ni cch khc, cng c do hnh vi quy y tht l v lng. Ch Pht l nhng ng c tim nng thin nghip mnh n ni nhng thin cn pht sinh lin h n cc Ngi u chc chn s lm nhn cho ngi ta t n ton gic, d cho h khng c ng lc thanh tnh. Kinh Sen Trng Ca Lng Bi Mn ni: 546

Ny A nan, vic y nh th ny. Gi s mt gia ch c mt cnh ng khng , khng gc cy, si, gch vn, m c mt th t mu m. Ngi y lm ng bng cch gieo ht ging trong khi t cn mi, ph nhiu. Nng v gi khng tc hi; ht ging khng b n cng khng thi v c gieo ng lc trn nhng lung t cy. Khi th ngi ta ti nc, khi th kh, v bo v n khi mi s. Ny A nan, ngi gia ch c mt ngy no sau li i n b rung ni: Hi ht ging, xin ng lm ht ging na. ng ny mm, ng ln ln. Ta khng mun kt qu. Ta khng mun phn thng. Ny A nan, ngi ngh sao? Liu nhng ht ging c v nhng li y m khng cn l ht ging na khng? - Khng bch Th Tn. Khng bch Thin Th. c Pht bo: C phi qu s khng l qu na, c phi ngi y s khng gt c phn thng no? - Khng, bch Th Tn. Khng, bch Thin Th Khi y c Pht dy: Ny Ananda, khi nhng ngi ca tng sinh t, vui thch trong sinh t, cng dng ch Pht, th d h c cu nguyn, mong rng nh thin cn ny ti s khng bao gi n Nit bn, cng khng th no h khng t n Nit bn. Ny A nan, nhng thin cn pht sinh lin h ch Pht s c kt qu l Nit bn, d chng khng mun. Ta bo ng, nhng thin c y s chuyn bin cho n khi chng t Nit bn. Bi th, mi khi ngi ta pht thin cn d ch l mt nim tng n ch Pht Th Tn, th kt qu ca nhng thin cn nh vy s l Nit bn. Ta 547

bo ng, nhng thin cn y s chuyn ha cho n khi ngi ta t ti hu Nit bn. Ngi ta se khng b phin nhiu bi nhng hnh ng tc hi ca ngi hay loi khc. y l vi cu chuyn chng minh. C ln mt ngi ngoi o lm mt trng bng kh lc v c bt ly mt u b di ca Pht vi chic trng y, nhng khng thnh cng. Mt ngi n b vua kt n t hnh, phi b qung b ngha a. Tt c nhng ngi b y n y u bin mt: chng b mt loi phi nhn mang i n tht, khng mt ai sng st tr v. Ngi n ny t trn u mnh mt mnh vi y t kheo ri lm php quy y. Sau y khng b cc phi nhn quy nhiu hay lm hi. Mt k du mc c ln b li mt mnh trong mt ngy ti ch khng ngi. Y b mt phi nhn yeti tn cng gn cht, cn li nhiu vt so trn u. Mt v lama hi nguyn do nhng vt so y; y k li v v lama dy nn quy y. V sau ngi y li gp mt yeti. ng lm php quy y; yeti nh hi khng nhn ra mi tht ngi nn b i. Mt m, khi thy mnh sp lc vo ngha a, gia ch Cp C c c bi k quy y nn nhng phi nhn y khng lm hi ng. Sau ng li qu trc mt tng thn ngoi o, nn mt s che ch.

548

Mt tn trm c ln trng thy ngi ta cng y cho mt t kheo. Anh ta tr v m n trm. V t kheo lm php tri li nh ba ho, va nh va c li quy y. Tn trm b chy trn di mt cy cu phi nhn thng lai vng. Anh nhm li nhng li v s c v nh thm: May qu, ch c ba quy y ch nhiu hn na chc mnh s cht. m y nhng phi nhn khng th qua cu. (Kyabje Pabongka Rinpoche cn k thm vi mu chuyn khc.) Khi gp nguy chng ta khng nn s hi, m phi rt can m t ni Ba ngi bu; v ch cn nng Tng bo cng thot him. Quy y cn ngn ta khi ti sinh vo a x. Mt v tri bit chc mnh s ti sinh lm mt con heo nn xin Thch cu v thnh vn c Pht, Pht ch dy ng php quy y. V tri theo li dy quy y ri cht. Thch tra tm xem ng ta ti sinh ch no; nhng ng ch thy c nhng tng tri thp hn mnh v khng tm thy v tri kia ti nhng ni y. ng hi Pht, Pht cng b rng v y ti sinh vo ci tri u sut. Ch c nh quy y, m v tri y khng nhng khi ti sinh lm heo, m cn c sinh vo mt ci tri rt th thng. Tuy vy chng ta li khng bit c tm quan trng nh th ca s quy y. Trong nhng bui l, chng ta ngi thp thm bn chn khi nhm c: Cho n ngy gic ng, con xin quay ta v nng ta Pht, Php, Tng Khi n on Om svabhva shuddhah sarva dharmah svabhva shuddho ham,(*) chng ta gi v m chiu thin nh v ln trn i trng mt. y l du hiu ta khng bit 549

ci ca ng i vo Pht gio hay mt phng tin k diu ngn ti sinh vo cc a x. Atsha thy ch c quy y v lut nhn qu l quan trng, nn ngi ch dy hai php y. Ngi ta mnh danh ngi l v lama quy y hoc lama nhn qu. Ngi nghe c vic y v bo: Nhng ci tn t cho ti nh vy cng s gip cho vic ging dy gio l. Khi ta cht, vic thin qun cc giai on pht sinh v hon tt c th vt ngoi kh nng ta, nhng nu ta lm php quy y mt cch chn tht th chc chn mt iu l ta khng sa vo cc a x. Sangyae Oen ni: Tm li, nu ti khng pht trin Thc chng v cht v v thng, Th c n mt in Guhyasamja Cng khng c g su sc. Nhng ba bi k quy y Tht su sc khi c pht sinh Trong dng tm thc ti vo lc cht. Cng khng c phng tin no tt hn tha mn cc c nguyn ca ta hn l quy y. Jangsem Retrenw ni: ng t hy vng ni con ngi - hy cu khn Tam Bo! 550

Ni cch khc, nhng bc thnh trong qu kh thnh tu c nhng mc tiu ngn hn v di hn ca mnh nh khn cu Ba ngi bu. C ln v b tt Retreng ny vng vo mt v kin tng; ng c kin nh nng vo Ba ngi bu. Bn cng s sm t gic ng. S quy y by gi ca bn s c kt qu trong tng lai l nhng hnh ng tng ng vi nguyn nhn y. Trong i ny, mi khi gp nghch cnh bn lin quay v nng ta Tam Bo ngay. V bi v im c bit ca tm thc ta l i theo g n quen thuc, nn bn s nh Pht khi bn cht. Kinh Tam Mui Vng ni: Li na, hy lm nhng hnh tng ng Chin Thng, V nh ngh c Thch Ca Mu Ni, Tr tu cn bn ca Ngi tht v lng. Nu ta lun lun nh n Pht Th t tng ta t nhin quay v ni Ngi Vi thn li thanh tnh Hy lun lun ca tng Pht. Lm cho dng tm thc quen thuc vi nhng tng y, Bn s trng thy Pht ngy m. Khi no bn au m hay bt hnh 551

Hay gp thng kh trc khi cht, S tng nim Pht ni bn cng khng gim st; Nhng cm gic au n cng khng lm bn mt chnh nim. Chng ta s c nhng ti sinh tt p trong tt c i kip, s gp c ch nng cy, v s khng bao gi xa la nhng ngi c quy y. V khi ta tu tp o l ti hu, ta s thnh tu c Ba ngi bu trong dng tm thc ta, v s sm t gic ng. a-5. Li khuyn sau khi quy y. C hai phn: (1) li khuyn lin h n mi ngi bu ni ring; (2) li khuyn lin h c Ba ngi ni chung. a-5.1. Li khuyn lin h mi ngi bu ni ring. C hai tiu ph: (1) khuyn ci g khng nn lm; (2) ci g nn lm. a-5.1.1. iu khng nn lm. quay v nng ta Pht bo, bn khng nn tm nng ta nhng v thn th gian. Ngy nay c mt vi thy tu khi vp vic khng may li n quy phc mt cch hn h trc tng thn ca th gian. H lm mt iu s nhc cho nhng hnh gi Pht gio. Nh ti ni, ch cn n hai lng l bn t o thi mnh ra khi hng ng Pht t, v trc khi th gii l phi quy y. Tuy nhin, cng khng h g nu bn cng bnh, lm l si tnh bng khi, t cng cho tri, rng, qu thn cu v cc php 552

s. Nhng bn khng c nng theo h. Vic cng bi ny cng ging nh hi l ngi no xin gip , nhng ta khng cn phi quy y ngi . quay v nng ta Pht bo, bn khng nn lm hi hu tnh nh git, nh, cp ca chng; cng khng nn bt sc vt ch qu nng. quay v nng ta Tng bo, bn khng nn kt gio vi nhng ngi t kin ngoi o. Ty Tng khng c nhng ngi thc s l t kin, nhng c nhng ngi tng t t kin. H bo: Bn c ngh rng c ci gi l Tam Bo v lut nhn qu khng? y ch l nhng iu m nhng ng lamas v geshes lm mm ming thng nhc ti. Khng nn kt giao nhng ngi nh vy. Chng ta cha t n mt s an tr no trong u nn b nhng ngi nh vy lung lc lm ta i . Phi trnh xa h. C ngi khi ng trc mt Geshe Potowa ni rng tht khng c chuyn c Pht xut hin i. V Geshe ni li: Vy th c l anh cng khng c t tin ng b g c. Ngi kia ni: Ti c ng b t tin ch! Potowa lin ni: Vy th cng c bng chng l c Pht xut hin i - l kinh in Ngi li. Khi y ngi kia mi tin chc qu thc c Pht xut hin. a-5.1.2. Nhng g nn lm. (i) Knh trng tt c hnh tng d tc v rt ti. Khi bn quy y Pht th nh Long Th ni trong Bc Th: D hnh tng c Nh Lai c ch to nh th no, bng g cng 553

th, ngi c hc vn t s knh trng. Ni cch khc, mt tng Pht c th c tc rt xu hay lm bng vt liu ti tn, hoc c th c nhng mnh tng trong mt ngi cha hoang, bn vn phi c thi nh y l Pht thc. Chng ta thng c nim tin ln i vi nhng tng lm bng ng, vng, ng n , ta tn tr nhng pho tng nh th ngay chnh gia cha. Nhng ta li khng knh trng nhng tng Pht lm bng t st, v.v khi tng b v, chng ta ngoi hng giu hoc em n mt ngi cha hoang. Nhng lamas ngy xa bo rng mang nhng pho tng nh th ra khi nh cng nh l mang phc ra khi nh. Li na, mt iu chng t lng knh trng ca bn i vi Tam Bo b thi ra tn xng ty khi bn khng phc hi tnh trng nhng tranh tng b hng v thi gian. (ii). Tn trng mt ch trong kinh nh th y l Php bo. Khi bn quy y Php, bn phi tn trng d ch l mt mu t trong kinh nh th y l Php bo. Tht l iu v cng tai hi nu bn khng c nim tn trng y, bn s b u m m chng t i ny sang i khc. Nh mt v Geshe ni: Chng ta xem Php nh tr a v s thiu tn trng Php v nhng ngi ging Php chnh l nguyn nhn lm cho tr tu yu km. Chng ta cng kh v minh. Vy khng nn tch ly thm nhng nguyn nhn v minh hn na. Chng ta s lm th no nu ta cn v minh hn by gi!

554

Chng ta qu tin hn l qu mt trang kinh. Nu chng ta trng thy tin ri trn mt cng nc, chng ta s c mc ln bng cch dng mt cy gy di. Nhng chng ta khng bn tm khi l mt trang kinh. Chng ta nn lm nh cu chuyn sau y: mt ln, khi Gyaelwang Choeje lm vin chc nh nc, ng c chnh ph trung ng ra lnh phi np mt bn phc trnh v ti chnh cho nm con cp st (nm Dn thuc hnh kim). Trong khi ng ang lm vic ny, c nhiu ti liu ca nhiu vng trong x ang tri ra gia nh. Mi khi i ra ngoi, ng li dn dp cc h s y trc khi dm ln trn. (iii) Tn trng c nhng mnh y ca Tng gi nh th bn tn trng nhng ngi mang chng. Khi quy y Tng bo, bn cn nn t s knh trng nh Geshe Dromtoepa Rinpoche v Mahyogi (hnh gi v i). H thng khng bc ln ming gi rch mu vng, d n nm trn ng i, h s r sch mnh gi y v mang n ni sch s. Bn nn t s knh trng i vi nhng mnh y ca tng, c n nhng mnh vi vng ri trn t nh bn knh trng nhng ngi mang chng. Kinh Bnh Xe Th Mi ca a Tng ni: Ngay c mt a hao champaka kh ho Cng cn tt hn nhng hoa khc nhiu Mt t kheo c th phm gii V c th l mt ngi ti li, 555

Nhng vn cn hn nhng ngi t o. Nu th th, khng knh trng mt ngi nh vy thuc vo loi c hnh no? Kinh Khuyn Hnh Hnh V Tha ni: Nhng ngi tm cng c c tr trong rng? Khng a ra nhng li lm cho ngi khc thy Khng c mt nim g nh: Ta l th thng, ta tt hn. Nhng hnh vi y tht to bo t cn bn; ng khinh b nhng v s thp km: Trong nhiu kip bn s khng c gii thot. y l nhng li gio hun c truyn tha. a-5.2. Li khuyn lin h n c ba ngi bu ni chung C su li khuyn: Bn nn lun lun quy y v nh li nhng cng c ca 3 ngi bu. Nh ti ni, hy nh li s khc nhau gia nhng bc thy Pht gio v phi Pht gio, v gia gio l ca h. Li cn nh n nhng g m c Ba ngi bu u c, ri quy y nhiu ln. Hy nh li lng t bi ca ba ngi bu. Mi khi n ung, trc ht bn nn dnh cng mt phn cho Pht, Php, Tng ng qun 3 ngi. Nhng s cng dng nh th ht sc li lc v khng th c rung phc no th thng hn l 3 ngi bu. Nhng bn khng nn lm hng s cng dng y v c cm bt tn, li bing v.v 556

ngay c khi bn cng dng cng nhng chn nc, th tt c ch Pht u bit vic ny nn bn cn phi hnh x nh mt ngi u bp mi rt tr cho ng ch. Hy hng dn nhng ngi khc quy y. Bn nn ngn ngi khc tch ly c nghip chng hn khi h tin theo t s, t php v i theo nhng bn xu. Li na bn nn hng dn nhng ngi khng tin tng knh trng Tam Bo nhng c th dn dt bng lun l, lm cho h quy y bng cch v tnh ni n nhng c tnh ca ba ngi bu trong cu chuyn. Bn nn nh li nhng li ch ca s quy y; v hy quy y ngy ba ln, m ba ln. Ngha l hy nm chc Tam Bo l ni nng ta ton bch, pht trin c tin vo Tam Bo v quy y mi ngy 6 ln. Bt c vic g lm, hy t tin tng vo Tam Bo bt c vic ln hay nh, hy t nim tin vo ba ngi bu v cng dng th cng vic s c thnh tu. ng c nhng t tng t c, nui dng s la bp hay tin theo nhng th thn ma vng v.v ng bao gi t b ba ngi bu d bn c phi mt mng, hoc d ch ni chi. Nu bn t b s quy y m bn lm, tc l bn t ra khi hng ng Pht t. V khi bn khng cn l Pht t th bn khng cn l mt ch tiu, mt t kheo, mt ngi trong gia nh cc b tt hay mt ngi hnh tr mt tng. T b li nguyn quy y c v nh khng quan trng, nhng k tht n cng c ngha l bn t b tt c nhng li nguyn khc. Bi th nh ti ni, ng bao gi b s lin lc vi ba ngi bu cho d bn phi mt 557

mng hoc ngay c khi ni a. Tsongkapa vit trong tc phm Nhng Giai on Ln Ca o L: ng t b ba ngi, d bn phi mt mng. Nu bn vi phm iu ny th bn thc s t b ch quy y. Cng th bn c th cha t b ba ngi bu nhng ng lc li tin theo nhng thy t, nhng ngi chng li ba ngi bu. Nh vy l bn vi phm li ch gio rng, bn khng nn tin theo mt tn gio khc hoc t b nim tin vo ch quy y. Sau y l mt v d v mt ngi khng b Tam Bo d phi mt mng. Mt ln c ngi t o bo mt tu s Pht t hy b Tam Bo th s c tha mng. Ngi c s ny khng chu b nn b git v c ti sinh vo cc ci tri. (Khi y Kyabje Pabongka Rinpoche tm tt phn ti liu ny). -------------------------------------------------------------------------------(*) CT. Cu thn ch ny c c ln trong lc qun khong khng bao la khng c tm im trc khi pht sinh hnh nh mt v thn. Cu y c ngha T bn cht ti l thanh tnh, nh s thanh tnh ni t tnh ca tt c php. PHN BA NN TNG CA O L NGY MI BA (Kyabje Pabongka Rinpoche trch dn Tsongkapa, v Php vng v i) 558

Bn khng bo m c rng Sau khi cht ta khng ri vo a x Sau li dn nhp ngn gn ny, ngi nhc li nhng mc bn, v n li phn u ca tiu Dy nhng phng php c hnh phc trong i sau. Phn u ny ni n s quy y. Ri ngi dy vn tt lm cch no hnh tr: Khi ngi ta dy nhng gio l truyn khu, th c nhng tiu ring cho s qun kh a x v tiu ring cho s quy y. Tuy nhin theo li ging dy thc tin th ta phi thin qun tng hp hai mc ny, nh c gii thch sau y. Cch lm nh sau. Sau khi bn cu khn vi bc thy trn nh u bn (bng php qun), bc thy phng ra t ni tim ca ng mt hnh quy y ton vn, v d rung phc, v hnh nh ny ng trc bn gia h khng. Hy suy ngh su xa v nhng thng kh ca sc sinh v ng qu; khi bn m ra kinh hong trc mi a x y, hy quy y Tam Bo. y gi l s hi nhp. Mt v d: Nu trong th gian c mt tn ti phm c mt ng ln bao che, y s c an tm v ngh rng: T mnh ta, ta khng lm g c, nhng ta c th da. y l l do k y tm s bo tr ca ng ta. Cng th nu bn kinh hong v nhng a x, bn s mun quy y v c an tm v ngh: Ta c s che ch ca Tam Bo, mt ni nng ta khng la di ta. Nu bn quy y nhiu ln, th ch cn lp li phn u ca nghi thc chun b. Tuy nhin trong phn ny ca Lam-rim, bn nn phi hp ba ti thin qun ca Lam-rim, mc d ch cn nhm cu: 559

Con xin quy y bc thy, ch thn bo h, v ba ngi bu mt s ln. Ta hy ly v d phn Ngh v ni kh ca a ngc Sng li lin tc. Ba ti thin qun nh sau: Trc ht mt khi bn tu qun i su vo vic ti sinh a ngc, bn nn ngh iu y s kh chu nh th no. im ny bn s ngh: By gi ta cha b ti sinh vo y, ti thin qun th hai xy ra im ny. Ngh rng mc d by gi bn cha b sinh vo a ngc ny, song bn tch ly nhiu nghip nng sinh vo y; nghip y vn cha thi gim, v bn khng th no tnh ha ni trc khi cht. V khi bn cha th tnh ha c nghip th chn chn bn s sinh vo a ngc. iu ny s lm cho bn kinh hong. Khi y n ti thin qun th ba. Bn ngh: Ch quy y c th che ch ti khi a x ny phi c v lng thin c nh ton tr, t bi, nng lc v.v Tht may mn lm sao ti m c mt ch quy y nh th! V khi y bn quy y. Hy theo mt tin trnh nh vy i vi cc a x thp hn. (Sau khi cho ba bi gio l th thng v s quy y - mt bi di, mt bi trung bnh v mt bi ngn - Rinpoche ni.) b. Pht trin lng tin vo lut nhn qu - gc r ca mi sc khe v hnh phc. V bn quy y Tam Bo, bn c th chc chn rng mnh ngn c mt hay hai ln ti sinh vo a x, nhng khng phi l s mi mi thot khi a x. Nu bn mun bo m khng bao gi 560

i n cc a x, th bn phi c tun theo li khuyn km theo s quy y (xem Ngy 12, trang) Sau y l v d. Khi mt ti nhn tm s che ch ca mt ng ln, ng ta c th bo y: T nay tr i ngi phi lm iu ny, khng c lm iu kia. Nu k ti nhn khng nghe li m ch phm thm nhiu ti khc, th ngay c ng ln y cng khng c cch no che ch y, v y li phi sa vo li php lut. Cng th nu chng ta khng gi li khuyn km theo s quy y Tam Bo khng th lm g c cho ta. l l do ng o s ca chng ta dy rng Php l ni quy y chn thc duy nht che ch ta khi cc a x. Php chnh l hnh ng thay i li sng ca ta cho ph hp vi lut nhn qu. Nu bn khng pht trin nim tin lut nhn qu th bn ch mun lm mt t iu lnh v b i mt t iu c. Bao lu bn cha thay i nhng hnh vi ca mnh cho ph hp vi lut nhn qu th bn i n a ngc, d bn c thng ba tng hay l mt hnh gi tu thin v i i na cng mc k. Mt ln bc thy Avadhutipa ngoi nhn Atsha i sau lng trong khi h ang qua mt chic cu m bo: Cho n khi ng t b chp th vo mt bn ng, v khi ng cn coi thng lut nhn qu, th hy lun lun nh rng, hc gi n vi hnh gi kia ti sinh trong a ngc. Ngi ta bo rng ngay c v dch gi v i tn Ra cng vi thng trong a ngc. Mt hnh gi v mt in Yamtaka ti sinh lm mt qu i c hnh th rt ging v thn bo h ny; qu du hnh t n sang Ty Tng. c Atsha ni: Nu qu li 561

th Ty Tng s nguy khn, bi th ngi cng nhng bnh l cho qu v khin n i xa. b t a bit rt nhiu php nhng iu ny khng gip g khi ng b ti sinh vo a ngc Rt Nng. Mt b la mn tn Chanakya thnh tu php qun v thn Yamataka v git nhiu ngi bng thn thng. Ngi ta bo ng ta ti sinh vo a ngc V gin. Nu bn khng tun theo lut nhn qu th s nhp tht tu mt tng khng n thua g. Mt hnh gi v mt in Yamantaka min h Paenpo cng b sinh lm qu i, c hnh dng ging nh v thn y, mt vi ngi bn ng tu lm l t thc n cho ngi cht v hnh gi y i n xin n. (Khi y Kyabje Pabongka Rinpoche k chuyn mt v trng lo tu vin Vikramashila ti sinh lm qu i c bn tay d dng.) Vy nu bn khng th thay i li hnh x ca mnh do tin tng vo lut nhn qu, th d bn l hc gi hay hnh gi cng khng n thua g. C cu ni: Nghip chn mi bng nhng cch bt kh t ngh - ngay c nhng cha t ca t bi cng b sinh lm th vt. Ni cch khc, ngi ta bo rng ngay c nhng v B tt Ma ha tt cng ti sinh vo cc a x khi h tng l lut nhn qu. y l l do khi du mi thi thin nh, ta u phi xc nh ng lc tu hnh v xem c ti sinh lm ngi l qu bu; v li phi xem nh lut nhn qu l bc u ca s hnh tr Pht php. nh lut nhn qu tng c gi l Chnh kin th gian. y th gian c ngha l nhng ngi thng: ton th cu y c 562

ngha nhng ngi thng trc ht cn phi hnh x ng theo nh lut y. Rt nhiu ngi ngy nay lm b xem tri kin l rt quan trng, nhng trc ht ta cn phi pht trin lng tin vo lut nhn qu ri thay i li hnh x cho thch hp ci . Nu bn khng lm iu ny, bn c th lm bm nhng li c tng v lm nh mnh ang nh li Php hay n lc bt chc trng thi tnh ch thin qun v gi v y l thin v chnh kin. Nhng y ch l nhng du hiu chng t bn khng hiu Php c ngha g. Mt vi ngi phm ti sut ngy m v cn lnh cho nhng ngi khc, ti t v hc tr, lm nhiu hnh vi ti li khp ni. Nhng ngi ny c th sng dy sm, ti ng tr sau khi c cc bi kinh, nhng y l mt cch tu tp sai lm. Bn phi ngh v lut nhn qu pht trin c tin vo lut y. C ba phn y: (1) Ngh v nhn qu ni chung; (2) Ngh v nhng trng hp c bit; (3) Sau khi ngh iu ny, tm cch thay i li hnh x. b-1. Ngh v nhn qu ni chung. C hai tiu ph: (1) Ngh v nhn qu cch tng qut v (2) Ngh v mt vi im c bit. b-1.1. Ngh v nhn qu mt cch tng qut C bn tiu ph: (1) Nghip c nh nh th no; (2) Nghip tng trng mnh; (3) Ta s khng gp mt iu g nu ta khng to nghip cho iu y xy ra; (4) Nghip khi c to th s 563

khng t nhin m bin mt c. c Th Tn ni v nghip theo bn cch y, bi vy n rt quan trng. b-1.1.1. Th no l nghip c nh. S Truyn Tha Lut Tng ni: Bt c nghip no c to ra s em li mt hu qu tng ng. Ni cch khc, hu qu ca mt vi thin hnh lm nhn th ch c th l hnh phc; nhn y khng em li au kh. Hu qu ca mt vi bt thin hnh lm nhn th c th em li au kh; nhn ny khng em li hnh phc. y l kha cnh c nh ca nhn v qu. V d, iu c nh l t ht ca mt cy cay s c tri cay. Ht ca mt cy ng s sinh ra tri ng; ht ca mt cy ngt s sinh ra tri ngt. V Hin ti chnh l thi gian m chng ta ang to nhng nhng nhn ca nghip, bi th ta phi ht sc cn thn, v khng th no iu chnh li mt khi nhn pht sinh ra qu. Khi chng ta au m chng hn, s cng bi i khi c th khng n thua g; nghi l v cn bnh i hai ng khc nhau. Nu bn gieo ht ging ca mt cy cay nh cy t, ri khi n bt u ln bn li trng nhng cy nho v mn xung quanh cy t lm cho n ngt, th nhng cy y s mc ring r, khng th cho kt qu nh bn mun. Nhn v qu ht sc vi t, bi v bt c mt nhn no m ngi ta tch ly s em n hu qu tng ng ca n. T kheo Priyabhadra c mt thn hnh xu x m ging ni thanh tao. C hai iu ny c nhn nh sau. Trong mt i qu kh ng ta c sinh lm mt ngi cu li; khi y c v vua ang xy mt bo thp 564

khng l. Anh ta ni: Xy thp g m ln d vy? S khng bao gi xong. V sau khi bo thp c hon tt, anh ta dng cng mt ci chung sm hi iu mnh ni. Lc Atsha Ty Tng, c mt ngi ngang nhin phm mt vi ti nh nht trc mt ngi. Atsha thy iu y tht qu ng, v ngi bo: Than i, bn khng nn chai l nh th, nhn qu rt t nh! Nhn qu rt su xa! Mt ln c mt v t kheo lm vy mt tt m trn ta c ca ch tng trong bui l cng cng. Khi ti sinh ng lm mt ngi c ci lng en. Mt ln khc khi mt v t kheo nhum y, nhng ci y bin thnh nhng ming tht b; ng ta b buc ti n trm mt con b t v t 6 thng. iu ny c xem l hu qu ca mt hnh vi i trc. Trong mt i trc ng ta buc ti mt v c gic l n trm b. V c gic b t 6 ngy. Sagama b m ca mt ng b trng trong thnh X v c 32 ngi con trai, tt c u l nhng ngi vt. Mt ng b trng khc ca vua Ba t nc lm cho chng b tht sng; vua bt t hnh tt c nhng ngi con trai y v nhng ci u ca chng c em n cho m chng. iu ny l hu qu ca vic trong qu kh 32 tn trm trm v git mt con b c. Cn b Sagama l ch nh ca nhng tn trm trong lc chng st sinh. (Ngi k nhng chuyn ny vi y chi tit) Nh th gi l nghip c nh. 565

b-1.1.2. Nghip chng t c tng trng ln Nhng nguyn nhn bn trong pht sinh nhng hu qu ln hn nhng nhn bn ngoi. Tuy th, cng c trng hp nhn ngoi c hu qu, nh mt cy i th mc ln t mt ht nhn rt nh b, v hng nm n c cho hng trm ngn th nh l v qu. Nh vy y l mt tng trng to ln. Nhn ni tm cn cho nhng hu qu ln hn nhiu. Khi c Th Tn ving thm thnh Nyagrodhik, c mt ngi ph n dng cng ngi mt nm ko m. Ngi tin on trong tng lai b s ti sinh lm mt v Pht hiu l Susvasti. Ngi chng ni mt cch bt knh: Yu cu ng ng ni nh vy ch v b y cng ng mt t thc phm, ny ng Pht. c Pht ly hnh nh ht cy a nh xu nhng mc thnh mt cy khng l ng bng xung che rp nm trm chic xe b t khng ng nhau. Pht dy rng nhng nghip nh c nhng hu qu ln. Khi y ngi chng mi chu tin. C ln mt t kheo bo mt ngi khc: Ging anh nh ch sa, hay nh cc ku, hay nh kh li nhi, v ng ta ti sinh nm trm kip lm mi loi vt m ng dng mng nhic. Trung Hoa, c ln mt ngi vit: Nhng hc gi ngy nay ging nh rn. Nn quyn sch ng ta c t tn l Lun X D. Thn th tc gi v sau au n qun qui, tay chn co qup vo trong mnh, tr thnh thn mt con rn. Ri mt ci u rn chui ra t mt ch nt trn u ng. Trong ti sinh y tc gi thc s bin thnh mt con rn. 566

n, nm trm ngi chi li c ln bt c mt con ging nh c m c 18 ci u. Pht dy y l hu qu ca vic nh sau. Con vt y xa l Mnavagaura, m ng khuyn khch ng nhc m nhng thy tu khc l Ging nh ch, vn vn. Nhng khi c Th Tn i n y tuyn b v nghip nhn ca sinh vt kia, th Ngi b cc ngoi o ch trch l C m bc thnh gi m cng khoi cnh tng th gian. Ti k chuyn ny mt cch chi tit trong phn nghi thc chun b. (Xem Ngy Th T, trang) Nhng hu qu gh gm y u do nhng li mng nhic nh nht, ch khng cn phi do nhng ti ln lao nh git ngi cp ca chng hn. Trc khi xut gia, t kheo ni Utpalavarna (Lin Hoa Sc) c hai con trai; mt a b cht chm, mt a b ch si tha mt. Chng b b rn cn cht. Cha m b v nh ca b thiu chy ri trong mt cn ha hon. Sau b kt hn vi mt thy cng t. Trong khi sinh ra mt b trai, ngi chng cng bn ung ru say v git a b v bt b n tht con. B b nh chy n mt gia ch cht v. Ngi ny ly b lm v nhng ng ta cng cht, v b b chn sng theo xc ca ng theo phong tc a phng. Mt tn trm chuyn trm ch m m o b ln v b tr thnh v y. V sau ngi chng b vua git v l u ng bn cp, v b cng b chn sng theo ci xc. S d b tri qua nhng au kh nh vy l v trong mt i trc, b lm th phi ca vua v git con trai ca hong hu nhng li th nhiu kiu chi. 567

Cn nhiu chuyn tng t. Nhn v qu cn tinh t v m mt hn c tnh khng: Thanh vn v c gic A la hn c th hiu v ging dy nhng chi tit vi t v tnh khng, nhng s vi t ca lut nhn qu th ch c ch Pht mi phn xt c, v ngi ta bit c ch nh s cng b chn tht ca Ngi. Lut y qu l vi t n ni ta phi trnh n d l ti li nh nht. Kinh Php C ni: ng tng mt ti nh Tng lai khng qu bo. Nh nc nh tng git Lm y bnh cha to Nhng ti li nh nht K h lit tch ly S trn ngp i y. Mt c hnh nh cng s tng trng thnh qu bo ln. Vua chuyn lun Mbhvt cai tr c bn chu lc v cc ci tri; tng truyn y l hu qu ca vic ng nm mt nm u cng Pht T B Thi. Bn tri u ri vo bt ca Ngi v mt tri rt ni nhc k ca Ngi. Khi Pht cn ti th, c mt b la mn tn Survanavasu. Tay ng thng tun ra nhng ng vng khng bao gi ht; l hu qu t mt i trc khi ng m mt ngi bun g. Mt ln sau khi 568

nhn c mt ng tin vng ngi ta tr, ng cng dng Pht Ca Dip bng cch b vo mt bnh t st y nc. Kanakavatsa l mt v trng lo trong tng on. Vo ngy ngi ra i, c by tht voi vng xut hin t nhin trong kho tng ca gia nh. Tt c phn tiu ca voi u l vng rng, nn Kanakavatsa c chu cp rt chu o. By ln vua A x th sai n trm voi, nhng khng thnh cng v nhng con voi y bin mt xung di mt t v tr v ch c. iu ny c bo l hu qu ca mt i qu kh trong Kanakavatsa khi phc v thp vng mt pho tng t st ca con voi m c Pht Cu Na Hm Mu Ni (Kanakamuni) ci. Mt t kheo ni Shukla sinh ra t bng m, c mc y phc la l. Khi c th i gii, th y phc y bin mt thnh php phc. iu ny c ni l do nhn i trc, c lm mt ngi n xin, hai v chng ch c mt mnh y phc nn phi thay phin nhau i ra ngoi n xin. Th m h cng dng tm y cho Pht Cu Na Hm Mu Ni, mc d vy h c th cht. Hnh vi y c qu bo ngay tc khc; vua v hong hu cho h nhiu y phc. Ngi ta khng nn xem thng nhng vic lnh nh. Kinh Php C ni: ng ngh vic lnh nh Tng lai khng qu bo. Nh nc nh tng git 569

Lm y bnh cha to. Nhng vic lnh rt nh Ngi tinh tn tch ly S trn ngp i y. Hai on ny ni v nghip c tnh cch c nh nh th no, v tng trng nh th no, lm cho ta quyt nh mnh phi lm lnh lnh c, v nn lm vic lnh d rt nh, nn trnh vic c d rt nh. b-1.1.3. Ta khng gp mt chuyn g nu ta khng to ci nghip cho chuyn y xy ra. Khi c mt cuc chin tranh hay u xy ra, c ngi bo: Ti khng eo ba ngn kh gii, vy m gia sng n ti bi ti vn khng b hi. Bn c th xem chuyn ny l lng, nhng y l trng hp mt ngi khng gp mt s g ch v h khng to nghip cho s y xy n. Mt vi ngi lc u khng b thng tch bi kh gii nhng v sau li b git. Thy vy ngi ta bo, Chc l ba ca h ht hiu lc. Nh vy ngi ta bo, Chc l ba ca h ht hiu lc. Nh vy chng t h khng hiu nhn qu. S d nh vy l v lc u, h khng gp hon cnh do nghip h to nn, sau li gp. Khi m ngi ta khng gp hon cnh do chnh nghip h to ra, th h s khng cht, d c b thiu trong ngn la. Gio ch Agnibhu c ln b thiu trong la cng vi xc b m, nhng ng 570

khng cht m v sau cn chng qu A la hn. A X Th n trm con voi ca Kanakavatsa by ln, nhng khng ch g, v ln no chng cng ln xung mt t. Th phi ca vua Udayana l Shymavat c qu Bt hon (nn c th bay). Nm trm cung n ty tng cng t n a v kin o. Nhng khi b la mn Akla chm la t phng x ca b (v i trc, h t nh ca mt ngi b la mn) th h ch bay c mt on. Shymavat ni: Ai cai tr chng ta nu khng phi chnh nghip m ta to v tch ly? Tt c h u lao vo ngn la m cht thiu nh nhng con mi. C mt ngi t gi tn Kubjottar, khng c thn thng no c nhng khng cng chung nghip y, nn thot c ngn la bng cch trn vo mt h nc. Khi Virdhaka gy chin vi dng h Shkysa, by mi ngn ngi dng h Thch Ca u c D lu m vn khng thot khi b git. Mt s ngi khng to nghip ng b git nh vy nn trn thot c, trong khi i danh ca dng Thch Ca b xung dc. Thnh Rvana b chn vi di mt trn ma t. Vua v nh thn u b chn, nhng c hai b trng thot c. y l vi v d v nhng ngi khng gp mt s vic g v h khng gy ci nghip cho s vic y xy ra. b-1.1.4. Nghip mt khi lm th khng t nhin m bin mt. Mt kinh ni: 571

Nghip ca chng sinh c thn th Khng tiu mt tri qua hng trm kip. Khi c iu kin v ng thi Nghip s chn thnh kt qu. Nghip khng b phai nht sau mt thi gian di, cng khng gim bt, tr thnh khng hin hu, vn vn. Sm hay mun n s chn thnh kt qu, nh trong cu chuyn bc thnh Vibhudatta c qu A la hn m vn khng c b th, cho d c c th ca y cng bin mt v mt l do no . Trc khi cht ngi ni: Cho nu bng tro. Ri ngi t gi thn xc. Trong dng tm thc ca gia ch Shrjta c qu t thin cn, v thin cn ca ng qu nh gp phn vo vic gii thot ng, n ni mt v A la hn nh X Li Pht m cng khng trng thy c. Nhng thin cn m ng ta c c l nh sau. Trong mt i qu kh, Shrjta ti sinh lm mt con rui. N bay theo mi mt cc phn tru kh rt trong cng rnh, u c trn cc phn y. Khi nc cun cc phn tri i, n bay theo v tnh c trn ng bay n c vng quanh mt bo thp. C ln mt con heo b ch rt quanh mt bo thp; v sau n c ti sinh lm mt v tri. Khi vua Lu Ly tn hi dng h Thch Ca, c Pht Th Tn cng b mt cn au lng, theo ci thy phm tnh. Trong mt i qu kh khi Ngi cn l mt cu b, mt s dn chi bt c hai 572

con c khng l n tht, v Ngi vui mng trong vic ny. Qu bo l s au lng. Chuyn k rng chnh vua Lu Ly cng b la t cho n cht, mc d xung quanh ng ton l nc. c pht tin on rng mt ngi theo K na gio tn Duhkhitaka s cht v n khng tiu. Ngi y bn nhn n, nhng vn cht v nc ma v nc m ng ta ung khng tiu. Long Th c tr bt t, nhng trong mt i qu kh khi ct c ngi ct trng c ca mt con kin, do nghip y ngi cht v b mt u Thnh Mc Kin Lin nht thn thng; th m mt s thy tu u co trc ch tr mt nhm tc trn nh, tm cch nh ngi bng tch trng ca h. Ton thn th Mc Kin Lin trng nh mt cy c ch. Tht xng ngi b n nh t thnh mt ng bt nho. X Li Pht hi ti sao ngi khng thi trin thn thng. Mc Kin Lin p rng ngi hon ton di nng lc ca nghip; lm sao thi trin thn thng khi m ngay c tm mt li thot ra cng khng xong? Trong mt i qu kh, ngi mt iu hn xc vi m; nghip y khng t bin mt, nn y l hu qu ca n. V phn qu bo ca c nghip, nu bn khng tnh ha c nghip nh bn nng lc ca sm hi v ch ng, th c nghip khng bung tha bn d vo i cui cng ca bn lm B tt. Kinh Hin Ngu, Kinh Mt Trm Bi K, Mt Trm Mu Chuyn i, Truyn Tha Tng Lut v.v... u ni, sau khi bn tch ly ti hay phc, th kt qu s khng mt. Khng th no nghip tr thnh phi 573

hu, chnh v vy m bn phi thay i li hnh x ngay c cp tinh t nht. Hai phn k tip bn v s qun xt nhng k thut bo m cng c ca bn s khng b ph hy v gin d. Th no bn cng phi quyt nh thay i hnh vi ph hp vi lut nhn qu. Bn tiu trn ct l tng trng c tin vo nhn qu. Khi bn mun thay i li hnh x ph hp vi nhn qu do lng tin, bn nn ngh v 10 nghip o - mt hnh m t thin v c - v iu ny lm cho cng vic thay i li hnh x ca bn tr nn d dng. Tc phm Thc Hnh Trung o ni: Ngoi gii, khng c nguyn nhn Cho ti sinh cao hoc th thng: Ca phm phu v ca Thanh vn Pht sinh do Ng gic ng. Cho c gic hay cho B tt. Ni cch khc, mi nghip o l nn tng ca ti sinh cao cho nhng ngi mi bc vo o l; n l nn tng cho loi gic ng ca Thanh vn v Duyn gic; v cng l nn tng cho v thng b ca cc v B tt. Bi th iu ct yu cho phm phu trong giai on u tin thuc phn Phm Vi Nh ny, l gi gii thay i li hnh x ca h theo kha cnh en v trng ca nhn qu. b-1.2. Ngh v mt vi iu c bit ca nhn qu. 574

C 3 phn (1) Ngh v kha canh en ca nhn qu; (2) Ngh v pha cnh trng ca nhn qu; (3) Dy v nhng ca ng v tnh a n nghip cng lit. b-1.2.1. Ngh v kha cnh en nhn qu. Phn ny cng c 3: (1) Tin trnh nghip en thc th: (2) Nhng s khc nhau lm nn nghip nng hay nh; (3) Dy v qu bo ca nhng nghip ny. (i) Tin trnh nghip en thc th. Nu lut nhn qu l v cng quan trng d trn mt cp rt vi t, th ci g l cn bn thay i li hnh x ca ta. Tc phm Kho Tng Vt L Siu Hnh ni: Tin trnh nghip gm 10 phn, D l en hay trng c ch dy tm thu tt c nghip. C ngha rng thin hay bt thin c th c tm tt di 10 loi. Ngay c nhng ngi th gii, ch khng ch nhng ngi th tc cng phi thay i li hnh x ca mnh. y l l do Longdoel Lama Rinpoche rt cn thn mun cho mi ngi bit ng vi phm bt c iu thin no trong 10 iu - qu th, ng lm cho h ch n nhng bt thin ca ng. 575

Tc phm Hnh B Tt Hnh ni: Mc d bn ngh rng mnh mun trnh au kh, K thc bn ang thc s vi v i n au kh. Bn c th mong mun c hnh phc Nhng v v minh si m Bn ph hy hnh phc nh mt k th. Ni cch khc, chng ta c th mong mun hnh phc nhng khng hiu lm th no to vic lnh, nguyn nhn c hnh phc. Chng ta c th khng mun au kh, nhng li khng hiu rng ta phi t b ti li, nguyn nhn ca kh au. Bi th chng ta nh gc hnh phc - chnh ci iu m chng ta cn - lm nh th n l k th ca chng ta. Chng ta un nn li hnh x ca mnh mt cch tri ngc hn. Mt s ngi suy ngh thp km c th bo: Ti khng bit 10 iu bt thin l g? Nhng nu ta c th hc 20 hay 30 bi ht th khng th no chng ta li khng bit 10 bt thin sau khi nghe v chng. Chng ta khng i n cc a x bi v ta khng bit Php hay cha hc Php, m chnh v chng ta bit Php nhng khng thc hnh. Vy iu ct t l phi thc hnh php. Mi bt thin, nhng iu cn phi t b l: Thn nghip c ba Ng nghip c bn, v nghip c ba. 576

Hy sm hi mi mt nghip Trong mi bt thin ny. Ni cch khc, git, ly ca khng cho, v t hnh v dm dc l ba bt thin ca thn. Ni di, ni ly gin, nhic mng, v ni li ph phim l bn bt thin ca li. Ba bt thin ca l tham, c , v t kin. Mi bt thin ny c 4 thnh phn: cn bn, nh, hnh vi v bc cui cng. (CT ca DG.- Tc l bn yu t: Nhn, Duyn, Php v Nghip ni trong kinh Phm Vng.) (1) Git. Cn bn ca git bao hm mt chng sinh khc vi mnh, ngha l ci vt s b git - mt con cu chng hn. nh chnh n cng c 3 phn: s nhn ra, ng lc, v vng tng. y s nhn ra c ngha l khng lm ln v mt vt g. ng lc c ngha l l mun git. Vng tng l mt trong ba c. Mt v d v git do sn l tc gin mt k th v dng kh gii nh. Mt v d git do tham l git mt con cu v tham tht ca n hay tham b lng ca n v.v Mt v d v git do ngu si l git mt hu tnh ly mu tht ca n m cng t vi t tng rng khng phi l mt ti li. Hnh vi l s thi hnh vic git bng cch dng c dc, mt trong 5 loi kh gii hay bt c g khc. S git khng cn phi l mt vic r rng nh dng dao m: n cng c th c lm bng thut ph thy, nhng bi ch v.v Bc cui cng l ci cht ca chng sinh kia. 577

Khi y 4 yu t y th tin trnh nghip git thnh tu. Ra lnh cho ngi no khc git th cng khng khc g t mnh git. Kho Tng Siu Vt L ni, nu 8 ngi git mt con cu, th khng phi mi ngi san s mt phn ti, m mi ngi nhn trn vn ci ti git con cu. Khi mt vin tng phi nhiu ngi lnh i git hi v mt ngn ngi b git, th mi ngi lnh u phm ti git s lng m mnh git; nhng vin tng li b ci ti git tt c 1000 ngi. Chng ta c th nu mt v d r rt ti y tnh Trung ng, nhng khp ni Ty Tng, ti tin rng nhng ngi tu ang khin nhng ngi khc git sc vt cho mnh n, v tuyn b chng l k ti t. Nhng t v ngi sai git, c hai u phm ti git. Nu ngi tu s chnh tay mnh git con vt, th ch c mt ngi phm ti. Vy s tt hn bit bao nu v y ng bo ngi khc lm m chnh mnh lm, nh th ngh rng ta khng c ti thc s git mt chng sinh, nhng k thc l chng ta c ti, v sai ngi khc git cho mnh cng l mt trng ti. C mt s t kheo v sa di gi mt con d, mt con cu v mt con b c trong mt ci chung. Khi nhng con vt sp b git, con d ni vi hai con kia: h mun git chng ta. Con b c ni: nhng ngy no h cng quy y. H chp hai tay li, nhm mt v ni: Mong tt c hu tnh c c hnh phc v nhn ca hnh phc. H s khng git chng ta u. Con cu ni: h l nhng t ca Pht. Khi h bt u hc gio l h ha gi li khuyn co km theo s quy y. Li khuyn chnh yu l ng lm hi chng sanh. Chc chn h s khng lm hi chng ta. 578

Ba con vt bn ci rt si ni. Ri bui sng hm y, ngi t c s i n nh cc thy tu. Nhng con vt trng thy anh ta v lng nghe. Ngi t ni, v hi bc: Hm nay ti bn. Thy c th nh ngi no khc gip thy khng? Mt thy tu nn n: Ti khng cn g n tra, hy gip ti lm tht c 3 con ngay hm nay. Ngi t phi ha git gip. Ba con vt nghe chng chc chn phi cht. Hai con tng bo vic ny s khng xy ra by gi ang khc thm thit. Ngay khi y ngi tu s i dn va ln chui c li quy y v tng cu Om Na Ni Padme hum. ng ta n xem th con d, con cu v con tru c c mp hay khng. Ba con vt ni rng tht khng hp l nu thy tu m git chng sanh hoc sai ngi khc git. Tt nht l chng ti khng b git. Nu chng ti phi cht th ny thy tu, thy nn t tay git chng ti. V tu s khng lm g c, ngi t tr li ly dy thng ct chn 3 con vt li. Anh ta ly ba p con b c mt c vo u bt tnh, thc mt ci gm nhn vo sn ca con d v con cu, v dng nhng li cu bn d ct nhng ng mch chnh ca chng. Nh th nhng con vt tri qua s au n khng th tng tng. Con b rng ln vi mt ging bi ai thm thit: Nghe ti y ny, hi tt c ch Pht 10 phng. Ti thy nhng im xu. Nhng t kheo trn t ny ch l nhng hnh nh mng tng t kheo, v h sai git nhng hu tnh tng l cha m h. 579

C chin thng ca Php b h thp v ngn c ca ma qu ging cao; tt c ch Pht v B tt u bun b. y l cuc i thoi gia v tu s, con d, con cu vcon b - tt c ch v ba n tra ca 1 vi t kheo. Tc phm Tm Gng Trong k chuyn ny rt di. Nhng iu nh vy lc ra ngoi gio l; iu ct yu l trnh git chugnsinh. Bc tn s ti, ch nng cy ca ti, l ngi c bit ti lm cho ngi khc hi hn t b st sinh. Khi n tnh Kham ti cng c th chm dt vic tn st sc vt tp th m cha Sog Tsongkapa v nhng tu vin khc thng lm gy qu. Ti ngh rng y l vic tt nht m ti c th lm cho chnh php trong i ny. (2) Ly ca khng cho Cn bn l vt s hu ca ngi khc. nh gm ba phn: s nhn ra phi khng lm ln, ng lc l mun ly mt vt, v ngi ta s khng em n m cho mnh, vng tng l mt trong ba c. Mt v d v n cp do sn l ly ti sn ca mt k th; mt v d v p cp do si l truyn thng ca ngi ngoi o Pht theo , khi mt ngi thuc gia cp l ba l mn b ti sn sa st, th ngi c php n trm. Ngha l h khng cho l mt hnh vi quy. Hnh vi khng cn phi l s i ln lt v m. S ly ca khng cho c th bao hm nhiu chuyn nh: mt ngi xut gia lm dng ca tn th, mt quan ta x pht bt cng, ci kiu b th cho ra rt t vi hy vng nhn li tht nhiu (th tp cu c) vn 580

vn. Khi mt thy tu vi phm hc gii, ng ta phi lay sm hi v.v; vi mc ch l cha nhng hnh vi quy nh trn. Tm li: bn mun c c mt th s hu c bit no , m kh ch ca vt y khng mun la. Bn dng nhiu phng tin la bp c n, lm cho ngi kia khng th no ly li. Khng nhng chng ta rt d phm vo kiu n trm ny, m chng ta cn phm nhng kiu trm cp nh sau. Hoc ta cho ngi no ly ca ci hay s hu ca ngi khc, d ch ng gi vi xu. Hoc ta mn vt g ca ngi khc lu ri chim lm s hu ca mnh khi ch qun i. Hoc ta c th ngh, Ly tri cho ng y qun, v nhn ra rng ng ta qun. Bc cui xy ra khi bn ngh mnh nhn c vt - khi y bn thnh mt k trm cp. Nu bn cn lm ch tiu, th vic y cng gn nh phm mt trng gii, nu bn l t kheo, bn phm trng gii thc. (3) T dm i vi c s th tc th cn bn l bt c mt l no tr b phn sinh dc; bt c thi gian no khng thch hp, nh khi ngi ph n ang c bu hoc ang gi gii bt quan trai; ti mt ni khng thch hp, nh trc bc thy hay gn mt bo thp; bt c ngi no khng thch hp, nh m hay cha mnh. (CT. Nhn, Php, Thi, X - Quan nim v t dm i vi ngi Ty Tng c ch khc vi VN; v d v ngi khng thch hp th ch k cha m, ch khng k v hay chng ca k khc. DG) 581

i vi ngi xut gia th tt c mi hnh vi dm dc u tr thnh t dm. S nhn ra l: ngi ta phi khng nghi ng g hnh vi y l t dm; nhng khi bn l tu s m phm hnh bt tnh th khng k bn lm hay khng. Vng tng l mt trong ba c. ng lc l mun lm quy. Hnh vi l khi hai cn tip xc, vn vn. Bc cui thnh tu khi ngi ta cm th s khoi thch. (4) Ni di Ngi ta c th ni di v tm iu: (1) mt iu g ta thy bng nhn thc, nghe bng nh thc, cm nhn bng t thc, thit thc, thn thc mt cch ring r; (2) mt iu g ta thy bng nhn thc, v.v. mt cch tng hp; (3) mt iu g ta thy bng mt v.v mt cch ring r; (4) mt iu g ta khng thy bng mt, v.v mt cch tng hp; (5) mt iu g ta kinh nghim bng thc ta; (6) mt iu g ta khng kinh nghim bng thc ta; (7) mt iu g ta bit; (8) mt iu g ta khng bit; Bn phi ni vi mt chng sinh hiu c iu bn ni bng ting ngi. Thnh phn ca nh l nh sau. S nhn ra l nhn ra bn ang ni (v d) khng thy mt iu g, trong khi thc s l bn c thy. ng lc l mun ni nh vy. Vng tng l mt trong ba c t.

582

Hnh vi l ni nhng li di gt, hoc di bng c ch hay lc u hay gt u m khng tht ra li. Bc cui l khi ngi khc hiu bn mun ni g. Tuy nhin, tht khng hp l khi tr li mt cch tht th cho nhng cu hi ca mt k c th git ngi: Nn nhn ca chng ti u? Tuy nhin nu ai cn nghi ng v iu ny th nn lm nh sau. Khi c hi: Hn i ng ny phi khng? th bn nn ni mt iu g nh trng lp, lm cho k khc phi b i. (5) Ni li ly gin Cn bn c th l nhng ngi ang hp nhau, hoc khng hp. S nhn ra phi l khng lm ln; ng lc l mun gy chia r; vng tng l mt trong ba c. Hnh vi l nh sau: bn mun chia r nhng ngi ang ha thun, hoc mun cho nhng ngi khng ha ng ha gii; khng c g khc nhau nu li ni ly gin ca bn l tht hay di. Mt vi ngi xem vic lm ny l mt c tnh, nhng khng phi. Li ly gin gy ra tai hi ln, nn khng th l iu phi. Bc cui l khi ngi ta hiu ngha li bn ni. Nhng nghip ni di s khng thnh tu nu nhng li ly gin m bn ni ra c tc dng ngc li. Nghip y khng thnh nghip ni ly gin nu li ni khng lm ngi ta chia r - nhng ngi ang ha thun, vn vn - v h khng hiu. (6) Li nhc m

583

Cn bn ca li nhc m c th l mt hu tnh dng lm cn bn cho s pht trin nhng nh tc lm tc hi, hoc mt vt v tri nh mt ci gai. S nhn ra phi l khng lm ln. Vng tng l mt trong ba c. ng lc l mun ni nhng li nh vy. Hnh vi l ni v nhng li trong o c, dng di, thn th, vn vn. Bn c th ni s tht hay iu di tr; chng hn bn ni: Anh ui ri cho mt ngi m tht hoc khng m. Khi bn ni nhng li lm v o c, dng di, thn th, v.v d l ni a, bn cng phm vo hnh vi ni li nhc m, nu li bn lm cho ngi kia b tn thng. Bc cui l khi ngi kia hiu c ngha ca li ni. Ngn ng phi c hiu; bi th tin trnh nghip khng hon tt nu bn ni li nhc m vi mt vt v tri. (7) Ni ph phim Cn bn l mt li ph phim v ch. S nhn ra l iu m bn mun cp, l mt iu ph phim khng ng ni. ti ca chuyn phim c th l mt v vua ni ting hoc khng; bt c g cng c th lm cn bn thc s ca chuyn ph phim. ng lc ca s ham ni. Vng tng l ba c. Hnh vi l ni v vua, v qun i, hay bt c g. Ngy nay nhng tu s chng ta trong tu vin mi khi t hp li l bn lun th chuyn: chuyn chnh ph Trung Quc, n , vn vn. y l chuyn phim. Chuyn ph phim l nghip nh nht trong mi bt thin, nhng n li l cch tt nht lng ph 584

cuc i chng ta. Ci thi xu tn gu lm hng nhng cuc i l cng cng trong tn gio v ch tng lin tc hp n tra ni chuyn qu nhiu. Atsha ni: Khi chung, hy kim sot li ni. Khi mt mnh, hy kim sot t duy. Ni cch khc bn phi cn thn d ch c mt ngi bn. Nhng cu chuyn v tho lun v nhng lun khng phi Pht gio u l chuyn ph phim. Mc d vi su t hnh v thn v li, bn c th bo ngi khc lm thay bn (tr t hnh dm dc), song chnh bn cng b vng vo tin trnh nghip. (8) Tham Cn bn l ti sn ca mt ngi khc. Gi s khi i ch, bn trng thy mt mn hng hp dn v ngh, c g ta c c! v kht khao n gn mun m. S nhn ra l bit c mt vt c bit no lm cn bn cho lng tham ca bn. ng lc, hnh vi, v bc cui phi c xem l nhng nhim v ca mt nh duy nht. ng lc l ngh: c g vt ny l ca ta! Vng tng l mt trong ba c. Hnh vi l khi ngh cng mnh lit, v bn quyt nh mnh phi tm cch no khin cho vt y bin thnh ca mnh. Bn cng c th tham ngay c nhng s hu ca bn. 585

Khi chng ta i ch th Lhasa chng hn, ta khi lng tham hng trm ngn ln, v bt c g ta lm y ta u lm trong s khng chnh nim. Ta nn p dng thuc cha bnh tham l ngh tt c nhng vt y u h huyn khng c thc cht. (9) c Cn bn, vng tng vn vn ca c cng ging nh ca li nhc m. ng lc l mun gieo tai hi bng cch nh hoc git i tng (cn bn) ca cc , hay mong nhng iu nh Tht l tt nu ngi y b tn mt. Hnh vi l t nhiu n lc vo tng y. Bc cui l quyt nh lm hi ngi kia. Chng ta lm nhng hot ng mt gio nh cu s an lc, tng trng, nng lc, phn n; nu chng ta khng lm vi nhng ng lc tt v bn b, lm v li ch ca hu tnh, th nhng vic y c th tr thnh nhng hnh thi khc nhau ca tm tham, c , vn vn; bi th phi cn thn. (10) T kin. Cn bn phi l mt ci g hin hu: nhn qu, bn chn l, Ba ngi bu, vn vn. Mt t kin l xem nhng vic ny l phi hu; chng hn chi b nhng php y tc l bo rng chng khng c. Ngoi o Akshipda mun lm t hnh vi chnh con gi ng, nn son Mt Trm Ngn Bi K trong ng tuyn b ngoi cuc i ny, khng cn c i ti sinh no khc. Ngoi ra nhng v d v t kin l mi su quan nim sai lm, t c, ba t, vn vn. 586

S nhn ra l ging nh chn hnh thc kia ca s nhn ra, ngoi tr s kin ngi ta khng nhn rng ci iu mnh chi b k thc l ng. Hnh vi l nh chi b ci iu dng lm cn bn. Bc cui l quyt nh rng iu khng hin hu. Chng ta t c c hi thc s ch trng nhng t kin, nhng ta cng c th b bn xu lung lc c ch trng nh vy. Bn xu ngha l nhng ngi c rt t cng c. Khi ta bit r mi bt thin y, iu ct yu l ta phi cn thn trnh lm. (ii) Ci lm nn nghip c nng nh khc nhau C su yu t: (1) Nng do bn cht By nghip ca thn v li xp hng t nng nht l git, cho n nh nht l ni ph phim. L do l th t ny phn nh mc au kh m hu tnh khc nhau phi chu. V d: d chng ta c th khc nhau cch my, th cng c ging nhau mt iu l, ai cng yu qu mng sng mnh hn nhng s hu ca mnh. Do vy s git cht gy nhiu au kh cho ngi khc hn l trm cp. Tuy nhin, vi ba iu bt thin ca tm , ci nh nht nm trc tin, nng nht l ci cui cng. (2) Nng do nh Khi nh xut pht t mt vng tng kh mnh nhng iu bt thin, chng hn nhc m, bn cht li nh, nhng ngi ta ni: 587

Anh l con ch gi do v bn cht tc gin, th hnh vi ny khi y tr thnh nng. (3) Nng do hnh vi Mt v d v iu ny l git mt cch tn bo. Li na git mt con voi chng hn nng hn git mt con su. Git nhng con vt c thn th khng l v c sc mnh vt l ln th ti nng hn. V chng tri qua nhiu au n nhiu hn. mt vi x s, ngi ta thiu sng nhng con ch, g vt v cn trng; nhng hnh vi ny u nng theo c 2 cch bi v bn cht ca chng v do chnh hnh vi git hi. (4) Nng do cn bn Mt ti c xem l nng nht chng hn nh c ci nhn d dn i vi nhng bc b trn nh l bn s, thy truyn gii, nhng v B tt, nhng thnh phn ca tng chng, cha m, v.v (5) Nng v tnh cch thng xuyn Ni ph phim chng hn l nng v ngi ta lun lun lm. (6) Nng v khng c cch cu cha Nhng ti trong dng tm thc ca mt ngi khng bao gi lm mt thin hnh no, l rt nng. C t mt n su loi nng nht trong bt c hnh vi no. Hai v d v hai loi ti nng l: nhn mt v B tt mt cch tc ti khi ta rt gin d, hoc git mt con vt mt cch tn bo. Ht ma do 588

tham mnh l mt trng hp ch c mt loi nng. Tt c 6 loi nng u hin hu chng hn ni mt ngi t lun lun phm ti v khng bao gi lm vic lnh, gin d vi cha m v git mt cch tn bo. D ti li ca chng ta nh n u, chng ta lun lun lm cho chng thm trm trng. (iii) Dy v qu bo ca nhng nghip y C 3 loi qu bo: qu bo chn, qu bo ph hp vi nguyn nhn v qu bo thuc v hon cnh (tc l y bo - DG). Khi ngi ta phm mt iu no trong bt c 10 iu bt thin, th ta phi tri qua 4 qu bo ch khng phi 3, v qu bo lin h n nguyn nhn c chia lm hai loi: Nhng kinh nghim ph hp vi nguyn nhn v hnh ng ph hp vi nguyn nhn. Nhng bt thin ln lao s a n ti sinh a ngc, trung bnh th a n ti sinh lm ng qu, v nh th a n ti sinh lm sc sinh. Hy ly v d git. Qu bo chn c th l ti sinh a ngc. V sau ngi ta thot khi a ngc v c ti sinh lm ngi, nhng mng sng ngn ngi, li au bnh: y l nhng kinh nghim ph hp vi nguyn nhn. Ngi ta cng c th a git t tm b: y l hnh vi ph hp vi nguyn nhn. Nhng qu bo v hon cnh xy ra trong mi trng sng: thc n, thc ung thuc men, v.v, c t hiu lc. Sau khi chng ta ti sinh lm ngi thch git. S git hi chng ta lm cho tin trnh ny ko di bt tn v chng ta b nm vo a x. Nhng hu qu ng bun hn tt c l nhng hnh ng lin h n nguyn nhn; 589

y l l do ti sao chng ta cn phi n lc ngn chn nhng hnh ng tng ng vi nhng nguyn nhn bt thin, v pht sinh nhng hnh ng ph hp vi nguyn nhn bt thin. By gi chng ta s cp cc iu bt thin khc - ly ca khng cho - theo th t. Nhng kinh nghim ph hp vi nguyn nhn l: (i vi trm cp) bn s thiu vt s hu, phi xi chung vi nhng ngi khc; (i vi t hnh) bn khng th gi c t, ti t hay chng v; (i vi ni di), ngi khc khng ai tin bn; i vi li ly gin,bn s c t bn b, khng c tn ti t v.v; (i vi li ni nhc m) nhng ngi khc s ni xu bn; (i vi li ni ph phim) li bn s t c hiu qu v ngi khc s xem thng nhng g bn ni; (i vi tham) bn s khng t c mc ch; (i vi c ), hon cnh xung quanh bn s ng s; (i vi t kin) bn s ui m trc chnh kin. Mt s ngi phm ti c sng lu, mi s i vi h u sung s; ngc li mt s ngi tu hnh nghim chnh th li b m au, mng sng ngn ngi, v.v C nhiu nguyn nhn cho vic ny: nhng nguyn nhn y nm trong cc i qu kh. Khi mt chuyn g kh chu xy n cho ta trong i ny, chng ta c ngh y l mt nguyn nhn gn nht, nhng s tht khng phi th. Thng thng nhng vic y c to tc bi nghip t nhng i qu kh. Nhng hnh ng ph hp vi nguyn nhn l nh sau. Trong i ny, c nhng ngi t nh thch n trm vt; iu ny l do trong nhng i qu kh h quen ly ca khng cho. C nhng tr con c ti lm cho nhng tr khc n cp; nhng tr nh th a 590

ni chuyn trm cp. Nhng hnh vi khc ph hp vi nguyn nhn cng tng t nh th v d hiu. Nhng hnh vi ph hp vi nhng nguyn nhn l tham, c v t kin lm cho tham sn si cng tng trng. Nhng qu bo v hon cnh do ly ca khng cho l: mt ma, trng cy t kt qu, gp sng m, ma , nui b khng c sa v.v Do t hnh bn phi sng trong nhng ni bn ly hi hm; do ni lo xung quanh c nhiu k lng gt; do ni ly gin bn phi sng nhng ni t khng bng phng; do ni li nhc m bn phi sng mt ni c nhiu gc cy b cht; do ni li ph phim ma mng tht bi, ma tri thi; do tham tt c nhng lc th ca bn s b my m; do c s c nhiu chin tranh bnh tt i khc; do t kin ngun nc v nhng g qu bu ca bn s b kh cn. Nh vy nu bn bit c nhng g s xy n do hu qu ca bt thin m vn cn c lm nhng iu bt thin, th cng ging nh ng trn mt ngn cao m nhy xung vi i mt m ln. t ai trc kia kh tt, by gi rt xu, kh cn v.v Nghip lm vic y. Trong thi kip may mn ny, lc u t tht k diu nhng n dn dn suy i v by gi b n mn, y nhng ch nt n v vc su. b-1.2.2. Ngh v kha cnh trng ca nhn qu. C 2 phn: (1) Dy tin trnh nghip trng thc s; (2) Dy qu bo ca n. 591

(i) Tin trnh nghip trng thc s Ch c trnh lm 10 bt thin m thi th khng hon thnh c tin trnh nghip trng (tc l bch nghip hay nghip thin). Tin trnh y nh sau: nhn ra 10 iu bt thin, king lm nhng iu y sau khi thy nhng li lm, v sau khi c ngh t b chng, l s hon ton ch ng. iu thin khng git hi chng hn, c 4 phn: cn bn, nh, hnh vi v bc cui. Ly v d bch nghip l khng git mt con cu. Con cu l cn bn. Bn thy li lm trong s git cu nn mun ng git n v ngh iu y khng nn. y l ng lc. Khi t tng ny cng mnh hn v bn thy rng git con cu l mt c hnh, bn c hon ton king s git, n lc ny l hnh vi ca bch nghip t b git. Tin trnh nghip hon tt khi bn quyt nh rng mnh s khng git: bn thy r li lm ca s git v ngh rng mnh s hon ton king st sinh: iu ny cng tng ng vi hnh nghip ca thn. y l bc cui ca bch nghip khng git cu. Khi bn sp n trm mt vt g, th ng lc lm cho bn khng ly l tng nh sau: vt ny l cn bn ca ni au kh v sa a ca ti; c hnh ny s l nguyn nhn da ti xung cc a x, bi vy khng nn lm. Hnh vi l n lc ca bn t b vic vic trm cp. Tin trnh nghip hon tt khi bn quyt nh t b trm cp. Hy p dng cng mt nguyn tc y cho nhng bt thin khc, nh t hnh v dm dc, v.v (ii) Dy v qu bo ca bch nghip C ba on. 592

(1) Qu bo thun thc Bn c sinh lm mt v tri cc ci cao (ngha l Sc gii v V sc gii) do thin nghip rt th thng; lm mt v tri Dc gii do thin nghip trung bnh; v lm mt con ngi do thin nghip nh. (2) Qu bo thch hp vi nhn C hai loi: Kinh nghim ph hp vi nhn l: trng th, c ti sn ln, v chng ha thun, ni g ngi ta cng ch , bn b thun tho, v.v Hnh vi ph hp vi nhn l trng hp xy ra mt vi ngi - nh ti sinh ca nhng bc thnh chng hn - t lc sinh ra t pht t b v tm i bi. (3) Qu bo thuc hon cnh (y bo) iu ny d hiu: ngc li vi qu bo hon cnh ca mi bt thin; do l c thc n ung, thuc men nhiu hiu nng, v.v b-1.2.3. Dy v nhng ca v tnh dn n nghip cng lit C bn phn. (i) Cng lit o rung phc Qu bo ca b th cng tng ln lt theo th t sau: b th cho ngi thng, cho cha m, cho ngi c c hnh, cho B tt ti gia hay xut gia, cho ch Pht, v cho bc thy ca mnh. Nhn mt B tt vi ci nhn khinh b th ti bo cn nng hn l nm tt c hu tnh trong ba ci vo ngc ri mc hai con mt h. Chp tay 593

knh cho v lng tin tng knh trng i vi mt v B tt th c cng c hn l gii phng tt c nhng hu tnh y ra khi t ngc v em con mt cho h. Cng th, khi mt thy tu git mt sc vt, th ng ta ch phm mt tiu gii; nu git mt con ngi, th phm trng ti. (ii) Cng lit do v th gii Mt quyn kinh ni cng c mt ngi hnh thin m th gii th ln hn l cha th gii. Cng vy i vi phi cng c: mt ngi xut gia th gii m lm mt iu bt thin nh nht th ti nng hn l mt ngi thng phm c mi bt thin. Do vy m tht l trng ti khi ngi th b tm v th gii mt tng m vi phm nhng t hnh. C nhiu ngi cho rng v th gii th b ti nng nn trnh th gii. Nhng khng cn thit phi vy. Quyn Hnh Trung o ni: Khng c nhn no ti sinh th thng trong i sau ngoi ra nhn gii. Ngha l, mun ti sinh lm ngi trong i sau, th bn nht nh phi th gii v gi gii. Nu bn khng th gii, m ch b th chng hn, th bn c th ti sinh lm mt th vt nh con rng. Nu bn th gii, bn s lin tc nhn cng c. V nu bn gi mt c gii th bn s lin tc nhn phi cng c: mt ngi t v mt b bn ru l nhng in hnh ca ngi theo c gii, v ti ca h s lin tc tng trng, d l khi h ang ng hay khi h ngh mt. Gi s hai ngi sng chung, mt ngi th gii khng git, ngi kia cha th. C hai ngi c th sut mt thi gian khng 594

git mt con g, nhng ngi khng th gii th khng c cng c do s t b st sinh, trong khi ngi th gii th cng c cng ngy cng tng. Cng tng t, nhng ngi th gii c s ti gia, gii sa di hay c tc gii c th khng lm n lc c bit g tng thin cn cng c, nhng t nht h cng thy c s tng trng trong cc loi gii: ng gii, 36 gii, 253 gii; ngay c trong lc ng. V iu ny cng p dng cho nhng ngi th b tt gii, cng c cng tng hn bt c gii no trn, khng th tnh c. Nh trong Hnh B Tt Hnh ni: Sau ngay c trong gic ng ca h, Hay trong nhng lc khng phng, Cng c ca h s c nhiu nng lc. Nhiu cng c lin tc n vi h V s tr thnh to ln nh h khng. Nhng ngi th gii mt tng cn thy tng trng cng c trm ngn ln hn. Bi th mt ngi cha th bt c gii no th khng to c nhng thin cn c bit ny; hy so vi ngi th gii ngy no cng thy cng c mnh tng trng v nh vy c li lc ln. Nhng ngi hp hi khng nn c t kin ngay c nhng ngi th tc cng nn th gii mt ngy, th gii nhn n mt ngy v th B tm. C 2 loi cm ch: s cm ch t nhin v s cm ch c tuyn b. Loi mt l nh sau. Mt trong nhng sc thi ca loi cm gii 595

ny l nhn ca chng: nhng ng lc thc th ca ngi ta l nhng ng lc bt thin. Mt sc thi khc ca bn cht: bn cht chng l ti li, v chng th hin s bt thin. Nhng cn mt sc thi khc na l hu qu ca chng: mt phn ca bn cht chng l chng c th chn thnh mt hu qu khng vui. Bt k mt ngi th gii hay cha th, nu nhng iu cn bn ny m c mt, th ngi y s pht sinh mt ti thuc loi cm ch t nhin. Loi hai, s cm ch c cng b, l mt nghip hay nghip chng i ngc li lut Pht ch. Loi ny nh sau. Mt sc thi ca chng l nguyn nhn: ng lc thc s l nh tt hoc trung tnh. Bn cht ca chng l mt sc thi khc: chng th hin mt bn cht trung tnh. Mt sc thi khc na l qu bo ca chng: Mt phn ca bn cht chng l, chng khng th chn mi thnh hu qu bt lc. Nu bn vi phm mt tiu gii, v nguyn nhn tc ng lc, c lin kt vi mt ci g bt thin, chng hn t tng bt chp gii lut, khi y bn s phm mt ti v vi phm mt tiu gii: y l mt iu cm ch t nhin v mt iu cm ch c cng b. Nu bn phm mt tiu gii vi mt ng lc trung tnh, bn phm tiu gii y bng cch i ngc li gii Pht ch nhng bn khng phm ti - iu cm ch t nhin. Nu mt T kheo git mt con vt ng ta phm mt ti - iu cm t nhin v git sc vt - v phm mt tiu gii - iu cm c cng b, v git mt con vt l mt vi phm trong tiu gii ca T kheo. Nhng ti li nh th v nhng tiu gii vi phm c th c cng bn cht nhng chng vn b hn ch vo nhng php ring bit. 596

Bt k ngi ta p dng mt vi s gii ti nh th no, chng hn 4 nng lc, v mc d ngi ta c th hon ton tnh ha ti li c cng mt bn cht, vic ny vn khng phc hi li c mt cch thch ng ci tiu gii phm c cng mt bn cht nh ti. Li na mc d ngi ta c th phc hi mt cch thch ng tiu gii phm c cng mt bn cht nh ti. Li na mc d ngi ta c th phc hi mt cch thch ng tiu gii vi phm, song nu ngi ta khng dm hi ti nh 4 nng lc th ngi ta vn cha tnh ha n. Ngi ta th gii T kheo t ni tu vin trng, thy truyn gii, v nhng thnh phn ca Tng gi; bi th ngi ta phi phc hi nhng gii ny trc mt cc T kheo hay thnh phn ca tng chng. Nhng t hnh ngc li gii B tt thng phi c sm hi v tnh ha trc bc thy, ch Pht v cc B tt; nhng t hnh ngc li vi gii Mt tng cn phi c sm hi v c tnh ha trc b loi ch thn ca Mandala c bit. Khi to cng c ln, s c li ch hn nhiu nu t nht ta gi gii i tha mt ngy bng cch dng cng v xy dng kho cng c. (iii) Cng lit do hnh vi lm. B th Php tt hn b th ti vt cng dng bng s tu tp hn l cng dng vt cht, v.v (iv) Cng lit do nh

597

Nu km vi b tm m lp mt li cu nguyn vi Tara hay cng mt cy n, th cng c ca ta s rt mnh, hn l cng mt trm ngn cy n m khng c tm b . Nhng tiu trn dy cho bn nhng phi cng c cn trnh, v nhng cng c nn thc hnh. Nu bn mun tr nn thin xo trong vic tu tp, th phi bit lm th no xy dng mt kho cng c khng l m khng phi nhc sc, v lm th no gim bt nhng iu phi cng c. Chng hn nu mt t kheo lm nhng nghi thc chun b km theo tm b , th phc nghip ny cng lit theo c bn cch, do lnh vc, do ng th gii, do vic lm, v do nh. Li cng c s khc nhau gia dn nghip v mn nghip. Dn nghip l mt nghip lnh ta sinh vo thng gii, hoc mt nghip c khin ta sinh vo a x. Mn nghip khng c tnh c nh nh th: mt dn nghip ngi ta lm c th thin. Mt dn nghip c th bt thin nhng mn nghip c th bt thin. Vy c bn kh nng. Mun c mt ti sinh lm ngi hnh phc, lm chuyn lun vng, th c hai loi dn nghip v mn nghip cn phi u l thin. Mt ti sinh lm ngi y nhng au kh nhc nhn, v d lm ngi n my, l mt trng hp dn nghip l thin nhng mn nghip bt thin. Ti sinh vo a ngc l mt in hnh v dn nghip, mn ngip u bt thin. in hnh v dn nghip mn nghip bt thin, mn nghip thin l lm con nga hay con la 598

cho c Dalai Lama hay Panchen Lama, hoc lm con ch ca cc ngi. Mt hnh nghip duy nht cng c th khin ngi ta ti sinh nhiu i kip lin tc, v d nhc m ngi khc Anh ging nh ch nhi c th c qu bo ti sinh nm trm i lm con ch. Hoc nhiu hnh nghip c th c qu bo trong mt thn ti sinh duy nht, vn vn. C nhiu loi nghip khc: nghip ta bt buc phi chu, nghip ta khng bt buc phi chu, nghip ta tch ly do mt hnh vi no , nhng hnh vi lm nhng khng tch ly nghip, nghip tch ly m khng cn lm g c. Qu bo ca nghip m ta chc chn phi chu c th xy ra trong ba thi gian khc nhau. Vi nhng qu bo c th: do vi ng lc c bit hay do rung phc c bit, ngi ta kinh qu nhng qu bo ngay trong cng mt i trong nghip y c tch ly (hin bo). Vi nghip phi chu qu bo trong nhiu i sau, th ngi ta kinh qu qu bo ca n trong i k tip vi i sau, hoc trong nhng kip ti sinh v sau. Bn nn tham kho nhng tc phm nh ca Tsongkapa Nhng Giai on Ln Hay Trung Bnh Ca o L hiu nhng iu ny mt cch chi tit hn. b-2. Ngh v mt vi iu c bit. Bi th chng ta nn s qu bo ca bt thin v gi gii t b mi nghip bt thin. Nu chng ta lm mi nghip thin mt cch thch ng, ta s khng ri vo cc a x, thay v th s c sinh lm ngi hay tri. Nhng ch ring iu ny m thi th 599

khng cho ta t gii thot v ton tri. Tuy th, nu ta c th c loi ti sinh th thng c bit c tm c thun thc, th ta c th tin xa hn trn o l. Bi th ta nn thnh tu cho c mt ti sinh c tm iu thun thc nh th. c Tsongkapa v i c ni: Bn s khng tu hnh c bao nhiu Nu khng c mt ti sinh C iu kin thc hnh ti thng tha. Bi th hy luyn tp to nhn Cho c tm iu th thng y. b-2.1. Nhng c tnh thun thc. C tm c thun thc l: sng lu, thn th p, gia tc th thng, ti sn ln, li ni ng tin cy, c danh ting ln, lm thn nam nhi, thn th v tm hn u dng mnh. Trn th gian ny, nhng tri qu tt trong mt tha rung l do ht ging tt. Ch lm ln: S kin rng chng ta c ti sn, ti sinh th thng, vn vn, u do nhng hnh nghip trong i qu kh. V nu ch c nhng kt qu tt cho ma nm nay th khng ch g lm; ta cn phi c gng gieo trng nhng ging tt cho nm ti. Cng vy, khng ch g nu ta khng t m cht no v nhng i kip tng lai ca ta, hoc ch ngh v chng ri m ra hi s. Ta s khng c ci g nu ta ch hon tt nhng ci nhn c c mt loi ti sinh c bit thch hp tu tp Php. Li na, ta 600

cn phi c tm c thun thc - sng lu, thn th tt p, vn vn. b-2.2. Nhim v ca nhng c thun thc c u tin trong tm c y l sng lu, v n s gip bn tin b trong Php nh c nhiu th gian to cng c cho chnh mnh v cho ngi khc. Do c th hai (thn tng tt p), bn c th thu ht tn ch nh dng v ca bn. Atsha l mt trng hp in hnh v phng din ny. c th ba (dng h cao thng) s lm cho nhng ngi khc c bit ch n nhng mnh lnh ca bn. c th t l c ti sn ln. V bn c nhiu ti sn v ng quyn thuc, trc ht bn c th li cun hu tnh nh nhng s hu vt cht, ri sau ly Php m lm cho h thun thc. Nh vy c ny l mt kch thch t ln cho vic gip chng sinh. c th nm (li ni ng tin) khin cho mi ngi hiu c chn l v Tnh khng. c th su (c th lc v danh ting) khin ngi khc nhanh chng lm theo lnh ca bn, nh th l mnh lnh vua ban. c thc by (lm thn nam nhi) c ngha rng bn s khng b khip nhc trc m ng, v khi sng nhng ni hoang vu bn cng t b tr ngi trong vic tu tp. 601

c th tm (c sc mnh v th cht cng nh tinh thn) c ba nhim v. Bn cn c mt thn th khe mnh thc hnh nhng kh hnh phi thng nh Milarepa; khi y bn mi c th tu tp trong nghch cnh. Vi tinh thn mnh, bn s khng tuyt vng, d c xy ra bt c g cn thit. Bn s c c tr khi nim mnh lit (tc ?) v iu ny s lm nhn cho s mau c thn thng. b-2.3. Nhng nguyn nhn thnh tu nhng c thun thc Mc d tht tt nu nhng hnh gi c c tm cng c ni trn, song bn c th thc mc: Ti s c c nh vy chng? D nhin bn s c c; cng nh mt nng phu gieo trng v ma xun bit c ng ta s gt hi kt qu vo ma thu. Nu trong ti sinh ny ta to nhn c c tm c thun thc y v lm nhng li nguyn thanh tnh cho i v lai, th ta s c qu bo l tm iu th thng y trong nhng i v lai. y l v khi nhn duyn t hi y th hu qu s xy n. Ta hy xt c tm c tnh y. Nguyn nhn cho c u tin, sng lu, l t b git hi chng sinh; cu sng, tha mng v cu nhng con c cn nc chng hn; cho thc phm; tha thy tu lm vic nng; cp thuc cho ngi bnh hay iu dng h, vn vn. Nhn chnh c thn th tt p l thc hnh nhn nhc. Tuy nhin cn c nhng nhn khc, nh cng nhng cy n sng cho hnh tng Pht; xy dng nhng biu tng cho thn ng gic ng; sa sang nhng vt ny; thp vng v trang hong cho nhng pho tng, mc o mi cho tng; b th cho ngi y phc mi v trang sc; vn vn. 602

Mt nhn c sinh vo gia nh cao sang l khng t cao t i v nhng c tnh ca mnh, v dng h, o c, tr tu, quyn thuc, y phc, v.v d bn l c s hay xut gia. Nhng nguyn nhn khc l hnh x mt cch khim cung v t b tt c kiu cng v cm gic t tn; v t lng knh trng i vi nhng bc trn, bn s, thy truyn gii, tu vin trng v nhng phn t ca tng chng. Nhng ngi tu phi knh trng ngi a vn, cao nin hn mnh. Nhng hc gi cng phi nhn s phc v hay l bi m nhng ngi tr lm i vi h v knh trng v khi mt ngi tr sp th gii t kheo, phi i x vi h nh mt ngi ngang hng. Ngi ta c th c tc l knh trng nhng hnh gi hoc nhng v lt ma ti sinh nhng bn nn knh trng c nhng hc gi v nhng ngi cao nin nh thi Pht ti th. Chnh ph Ty Tng, chnh ph trong cung u sut, s dng 16 lut ca ci tri v ci ngi gm nhiu iu v cng quan trng: ngi tr phi knh trng ngi gi, phi knh trng nhng ngi c c hoc nhng ngi tng rt t t vi mnh, chng hn cha m; phi gip nhng ngi sa st v bnh tt ngho kh v.v Nu nhng iu ny c tun gi th x s s c hnh phc. Trong quyn Truyn Tha Lut Tng c cu chuyn 4 con th lm bn, knh trng nhau ty theo tui tc. Do o c ca nhng con th ny m dn chng Kashi th hng hnh phc ln. Bn con th vt m cn bit chuyn knh trng nhng k ln hn mnh; hung h chng ta nhng ngi thc hnh php, nhng ngi tu, iu y s em li hnh phc cn ln hn na.

603

Nguyn nhn c giu c l bao bc nhng lp vi mi hay sn li nhng biu tng ca thn ng gic ng: em y phc thc phm ung, chu bu v.v m cho nhng ngi xin; gip ngi khng cu gip v b th cng dng cng nhiu cng tt cho nhng ngi c c hoc cho nhng ngi ang trong cn thng kh. Nhng nguyn nhn c c li ni ng tin cy l ni chnh xc v n lc t b bt thin. Nhng nguyn nhn c th lc ln l: knh trng v cng dng nhng ngi trn nh tu vin trng, thy truyn gii, ba ngi bu, cha m, ngi ln tui hn mnh, v.v...; lm nhng li cu nguyn c c c tnh ny. Nhng nguyn nhn c sinh lm nam nhi l thch ti sinh lm ngi nam, khng thch tnh trng n nhn v thy r nhng khuyt im v cm thy khng nn c mt ti sinh nh vy; chm dt mong mun c mt thn n ng mun. Mt nguyn nhn khc l tng danh hiu ca nhng i b tt nh trong cu: Con knh l cc ng Jnanaguru, Praabhaketu, Pranidhanamati Shantindviya v Manjushri Nhng nguyn nhn c c thn th v tm hn dng mnh l lm nhng vic vt m ngi khc qu bn khng lm c; hoc 604

qu yu khng th lm; gip ngi khc; khng nh p ngi khc; cho ngi khc n ung v.v Nu bn lm nhng li cu nguyn trong kip ti sinh bn c c 8 c thun thc ny v cn lmt dng c cho c hnh, th bn c th l nhng ngi ging nh Atsha hay nhng v Php vng ngy xa. Nu bn khng lm nhng li nguyn cao c y th ti sinh ca bn c th l bt thin: mc d bn c c mt thn th c 8 c thn thc, bn tr thnh mt nng lc gh gm lm mt vic bt thin chng hn nh lm cha t mt vng bin a. Bi th iu ct yu l phi tha thit cu xin chuyn ny ng xy ra, ta khi c mt ti sinh bt thin nh th. Mc du gio l v v thng l quan trng, trc ht, sau cng v gia, song php tu cn bn trong phn ny v Phm Vi Nh l thay i li hnh x cho ph hp lut nhn qu. b-3. Sau khi suy ngh v nhng iu ny, hy bit cch thay i hnh vi C hai phn: (1) Gio l tng qut; (2) c bit, lm sao thanh lc bn thn bng bn nng lc. b-3.1. Gio l tng qut. Trong nhng thi thin qun, bn phi lun lun ngh v nhng tho lun v thin v c. Gia cc thi thin, bn phi tinh tn, t nh thay i cch hnh x. Geshe Paen Gung-Gyarl thng dng nhng hn si trng v en tnh nhng phc v ti ca ng 605

mi ngy, v thay i li hnh x bng cch y. Bn cng nn lm nh th. Tc phm Hnh B Tt Hnh vit: Thc ng l ti phi suy ngh mt cch sing nng Sut thi gian c ngy ln m T bt thin pht sinh au kh Vy lm sao thot bt thin? ng Mu Ni dy rng: c tin l gc r ca mi vic lnh Gc r ca c tin l Thin nh v nghip qu ang chn. Ni cch khc, khi bn bit c kha cnh trng v en ca nhn qu, bn s lun lun o luyn c tinh tn v thn trng. Khi bn sp gp dp st sinh hay ni lo v.v, bn phi chm dt ngay. Nu thanh lc bn thn khi nhng ti nh, sm hi v cha b chng, th nh ta s thy trong bc th ca Long Th: Ai lc u bung lung V sau tr nn tinh tn Nhng ngi y s sng chi 606

Nh trng khng my che Nh Nan , V No A X Th v Sankara Ti ni v bi k ny trong phn nghi thc chun b (Ngy Th Su, trang) Nan b tham dc khng ch, V No git 999 ngi, A X Th git cha mnh l mt v chng qu bt hon v Sankara git m, nhng h tnh ha c nhng ti li y. Nhng ti li bn tch ly trc y cng c th c tnh ha. Bi th iu ct yu l bn phi phi hp s sm hi ti li vi vic ngn cha ti phm. Ni tm li trong phn Phm Vi Nh ny bn nn nh gi cao lut nhn qu bng cch thc hnh nhng im chnh. Ngay c c Atsha cng luyn cho mnh thin xo v vic ny. Mt thi Paenpo c mt ngi n ng thng tng Cc Du n ca Pangkong v mt ngi i cm mt bn kinh Mt Ngn Bi K Bt Nh. Ngay sau khi h cht, nhng s gi Dim Vng a h xung m ph i cht vi Dim Vng. Ngi th hai ni di nhng v ch, ngi ta a cho y mt tm king ca Dim Vng. Trong tm king y hin ra vic ng ta bn kinh, ngi no mua kinh, nhng ng tin ngi kia dng mua v c n a b lm ng tin khi ri xung. Ngi kia b nm vo mt ci ni ng. Cn ngi thng tng quyn kinh Du n ca Pabongka nh quy y Tam Bo c tr li t ci cht.

607

Geshe Potowa bo anh tay hy k li cu chuyn cho ngi khc nghe. (CT: Quyn Du n ca Pabongka l quyn sch u tin ca Ty Tng; xung quanh n c nhiu huyn thoi. Ngi ta bo n t trn tri ri xung. Quyn 1000 bi k Bt nh l mt trong nhng kinh in c tn qu nht v thng t trn bn th.) Bn c th ngh rng trong i sau, nhng ti li ti tch ly s khng hi ti v tu vin trng, thy truyn gii v.v khng bit nhng ti y. Nhng kinh Tam Mui Vng ni: Nhng v sao, trng v tt c c th ri rng, Qu t, ni v nhng th c th tiu dit, Ngay c h khng cng c th bin thnh ci g khc Nhng li Pht ni ra khng bao gi sai. Ni cch khc, li ca Pht v lut nhn qu l chn l khng bao gi la di ta. Ngay c iu thin hay c nh nht cng khng t n bin mt. Bi th bn cn phi thay i li hnh x cho thch ng. Mc d vy, bi v t v thy kip n nay, bn qu quen vi ti c nh nht, nn bn b vy bn. Do vy bn cn sm hi v ngn cha ti li xy ra bng cch s dng bn nng lc i khng. b-3.2. Lm sao thanh lc bn thn bng 4 nng lc 608

Mc d ti ni nhiu iu ny trong chng ni v nhng nghi thc chun b, tht quan trng n li nhng tiu y y. Nng lc th nht l t b; c ngha l ht sc n hn v nhng ti li ca mnh trong qu kh. iu ny l quan trng nht trong bn nng lc ti v nu c iu ny th nhng iu khc s t nhin y . Nng lc ny l hu qu ca lng tin lut nhn qu. Nng lc p dng mi thuc cha nh ti ni, c 6 th, tt c u c cp trong tc phm ca Shantideva. Bt c mt thin hnh no c lm thanh lc ti li u tr thnh mt v d v nng lc ny. Nng lc cha b t hnh l quyt nh dt khot khng lm quy v ngh: D c b mng t nay tr i ti s khng lm vic y tr li. Tht kh trong lc u c th t b vnh vin tt c cc c hnh ca bn, nhng s c vi iu m bn s t b tn gc r. i vi nhng iu m bn khng th t b theo cch y th bn nn o luyn mt quyt nh Ti s khng lm chuyn y hm nay v lp li li y mi ngy. Nng lc ca cn bn l s quy y v pht tm b . y l l do v sao phi c hai phn cu nguyn ny u mi thi thin nh v Kim Cng Tt a v tng bi thn ch ca ngi hay bi Sm hi nhng ti phm gii. Chng ta tch ly th nghip t v thy n nay; kho ti li ca chng ta ging nh ci kho bu ca vua. Tuy nhin nh ti ni trong phn nghi thc chun b, nu ta mnh m sm hi nh bn nng lc, v ngn nga ti phm, th ta c th tnh ha c c 609

nhng c nghip m ng l ta phi chu qu bo. Tt nht l dng php sm hi vi vit, phi hp vi s ly di; hoc theo kinh sm hi ca Suvarnabhasotama, nh c bn trong Tp ca Tsongkapa v.v Ngi ta bo rng tin trnh thanh lc l hiu nghim nht nu khi kt thc thi gian sm hi, ta cm thy tng mi ti li c tnh ha v nu ta qun c khong khng bao la cng nhiu cng tt. Mt iu khng ch g l chai l trc ti li ca mnh, hoc s hi. iu ct yu l nhng ngi s c chng ta nn sm hi ti li mt cch tha thit trong mt thi gian di cho n khi nhiu ln xut hin nhng im bo rng ti li chng ta c tnh ha, nh ni trong quyn Ba Ch ca Kandakari. Nh ti ni nhng tu s thng th thanh lc ti li bng cch tham d nhng bui l thanh lc tp th hoc thc tp tho lun bng cch hc hnh, qun tng, hoc bng cch tham d vo nhng cuc thi tho lun gia cc trng khc nhau, nu nhng vic y c lm vi mc ch tch ly cng c v thanh lc bn thn. Nhng hnh vi ny s tch ly cng c v thanh lc bn thn. Nhng hnh vi ny s tch ly cng c h. Phn tch ni dung ca kinh in cng l mt hnh thc thin qun phn tch: Thin nh khng cn thit phi c ngha l rt lui vo mt hang ng no ngi theo mt th ngi nht nh no. Nhng nu chng ta ch hc trn phng din tri thc hoc hc nh bi ngi khc trong cuc tranh lun th nh th khng phi l Php. 610

Khi tho lun, chng ta khng nn xem vic ny nh l ng v phe chng li ngi ang b kho th; chng ta nn xem nh mnh phi chng li mt phe trong dng tm thc ca chnh mnh. iu ny c ngha rng chng ta nhng ngi tu hnh c th lun lun thc hnh php. Nu chng ta suy ngh theo cch ny, th nhng vic y u l Pht php, khng cn phi b i xa hay lm iu g khc mi tr thnh nhng hnh gi. Ngc li nhng ngi th tc phi hng mt vi n lc c bit n Php. Tuy nhin mi thin nghip c bit rt kh thc hnh i vi c s. Bc tn s ti ni: Phn Lam-rim sau , ngha l Phm Vi Trung Bnh, v.v l mt ni di ca nhng thc hnh lin h n lut nhn qu. y l cch lm th no tu tp. Hy t b bt c ti li nh nht no bn c th. Chng hn khi sp git mt con mui, bn hy t b hnh vi y vi ngh, Tht khng nn. Khi bn nh ni di, hy nh ngm ming li. Bn phi t t tch ly thin nghip nh th. Mt vi ngi ngh rng phm nhng li nh th khng hi g, v c th sm hi d dng. Nhng c mt s khc nhau tri vc gia khng phm ti vi phm ri sm hi khc nhau cng nh gia s khng gy chn v gy ri m li chp ni li. Ni cch khc, mc d ta khng b lnh qu ca ti li nu ta tha thit sm hi v cha ti phm,song ta vn cn lu mi t c nhng giai on cao hn ca o l, v vn cn ln ln trong sinh t nhiu kip. Bi th lm c nghip tht l tai hi ln. 611

n y chm dt vn . Trong qu kh bn xem i ny l trn ht, v tuyt i khng khao kht mt ti sinh tt. By gi bn hc Php v thn ngi l thun li, v v thng, v nhng ni au kh cc a x, v quy y v nhn qu. By gi bn ngh, Ti phi lm vic cho nhng i tng lai ca ti m thi, ch mong c ti sinh tt, m khng cn quan tm g n nhng vic vt vnh ca i ny, th th l bn pht trin c thc chng u tin vo Phm Vi Nh ca Lam-rim. D bn pht trin c iu y, bn cng cn phi thin qun lin tc, nh Tsongkapa ni: Mc d c c thc chng ny, bn vn cn phi lm cho n an tr bn b, phi n lc tinh tin. l l do sut thi ging dy, ti lm vic cho bn pht trin c loi thc chng u tin ny trong Lam-rim. (Khi y Kyabje Pabongka Rinpoche dy ti liu ny di va phi. K tip ngi dy cch tu tp.) u tin, hy lm nhng nghi thc chun b. Ri khn cu bc thy ca bn bng cch qun ng ngi trn nh u. Ri ngh v nhng tnh ph qut v c th ca nhn qu nh a ra trong cc tiu . Nhng s thay i li hnh x l mt iu m bn nn lm lun lun, bi th n khng cn c xem nh mt mc thin qun. Gia cc thi thin, bn phi lun lun tham kho nhng kinh c lun v nhn qu nh: Kinh Hin Ngu, Mt Trm Bi K V Nghip, Mt Trm Tiu S, Kinh Ni V Nim X, b sch gm bn kinh lm nn quyn Truyn Tha Lut Tng, vn vn. V ti ch mi dy rt vn tt v quyn ny. 612

Bn s lm nhng chun b cho i sau. Nu bn ngh v nhn v qu Th bn s chm dt sng cu th. Nh Gampopa thin gi v i ni, du hiu chng t bn thc chng v chn l thn ngi li lc v rt kh c, l nh khi b gai m vo bp v bn cng khng dng li rt n ra, m vn tip tc thin qun.

PHN BN PHM VI TRUNG BNH NGY MI BN Kyabje Pabongka Rinpoche trch dn hai cu th trong tc phm ca Tsongkapa v i bt u nh sau: i sng v thn th chng ta ging nh bt ni trn nc Ri ngi k mt chuyn ngn chng ti khi ng lc, v ni n nhng tiu bn. Ngi cn n li s pht khi nim tin vo Lut nhn qu, phng php thc thc c hnh phc trong nhng i sau. 2.2. LUYN TM TRONG CC GIAI ON CA O L CHUNG VI PHM VI TRUNG BNH C hai phn: (1) Pht tm cu gii thot. (2) Xc nh bn cht con ng a n gii thot. 2.2.1. PHT TM CU GII THOT 613

C hai tiu ph: (1) Ngh v nhng thng kh ni chung trong sinh t. (2) Ngh v nhng kh c bit. Nh ti ni, khi bn tu tp phn Lam-rim chung vi Phm Vi Nh, v gi gii 10 bt thin, th bn s c ti sinh cc ci cao v tm thi thot khi nhng au kh cc a x. Nhng iu ny cha . Gi s mt ti nhn, b kt n t, ngi ta i xin vi mt k c th lc gim y, v trong vi ngy y khng phi chu nhng kh hnh ph trc khi cht nh b nh n, b t bng sp nng, vn vn. Nhng y vn khng thot c n t hnh. Cng vy, ngi ta khng vnh vin ra khi sinh t c. Tc phm Hnh B Tt Hnh ni: Bn c th ln cc ci cao Th hng khoi lc Nhng khi cht, bn li ri vo Nhng thng kh ca cc a x y ni au tht kh nhn ni v li ko di. Ni cch khc, chc chn bn s i xung cc a x khi bn ht ci tm m nghip lnh y bn i ln. Nu mun dng li vnh vin s tun chy ca kh au th bn phi vnh vin ra khi sinh t. Trong phn Lam-rim Phm Vi Trung Bnh, bn phi pht trin nhng tng cu gii thot. C hai cch lm vic ny: Ngh v bn cht ca bn diu , hay ngh v 12 nhn duyn. 614

y Gii thot c ngha l ht b tri buc. Gi s bn ht b nhng si dy thng ct bn, khi y bn c gii thot. Chng ta b ct bi nghip v vng tng vo cc un. Chng ta b tri theo cch sau. Do nghip v vng tng, cc un c thnh hnh. C ba lnh vc trong chuyn ny xy ra, l Dc gii, v.v c 5 hay 6 kiu lun hi trong chuyn ny xy ra; v c bn hnh thc ti sinh, l sinh t trng, t bo thaiy l bn cht ca tri buc, v gii thot c ngha l khi b buc vo y. Ngi ta thng cho sinh t c ngha l nhn ly nhng thn xc t ci tri Hu nh cho n a ngc V gin. Ngi cha hc c ngh sinh t l quay cung nhng ni c tr tm thi, hay quay qua ln li trong su no lun hi. y c th l cch dng danh t ng nhng khng phi l sinh t thc s. Vi hc gi cho sinh t l th bo thai tr li nhiu ln, tuy nhin, vi c c Dalai Lama th by l ng nht, ngi bo sinh t l s lin tc ti sinh vo cc un b nhim. Bi vy ta gii thot khi sinh t khi ct dng tng tc ti sinh v chui vo bo thai di nng lc ca nghip v vng tng. Nhng t nhn phi pht mun thot khi ngc trc khi h thot c. H s khng pht khi c mun ny nu h khng xt nhng iu t hi ca s trong lao ngc. Cng th nu bn khng mun thot ly sinh t th bn s khng lm mt n lc no gii thot. V khi bn khi ln mun gii thot, th nh Aryadeva ni: Nhng bc hin tr s ti sinh th thng cng nh s a ngc. Ni cch khc, bn mun cn thn v sinh t, phi ngh v 4 diu hay 12 nhn duyn. By gi ti s bn n 4 diu . 615

Khi c Pht Th Tn ln u quay bnh xe Php ti Benares cho 5 t u tin, Ngi dy: Ny cc t kheo, y l diu v kh. y l diu v ngun gc ca kh. y l diu v dit kh. y l diu v con ng dit kh Ngi ging 4 mi th ba ln, lm thnh 12 kiu tt c. y l s chuyn bnh xe Php v T : gi l v ng theo ci thy ca bc thnh. Chn l v ngun gc ca kh ng phi bn trc, nu ta mun xt ci nhn v hu qu ca n. Nhng y bn khng theo th t ny, v chn l v kh c bn trc ht. L do nh sau. Kh c dy trc, v cn phi lm cho bn b kch ng phi t b n. Nu bn khng b kch ng, bn s khng mun t b nguyn nhn ca kh. Khi bn mun thnh tu mt s tch ri khi nhng nguyn nhn ny, th bn s n lc trn con ng tu tp - nguyn nhn ca s thnh tu y. Bi th 4 c bn theo th t ny phn nh s tu tp ca ngi t. Nh vy 4 chn l ny l nhng iu cn bn quyt nh ngi tm gii thot nn thay i li hnh x ca h nh th no. c Di Lc dy vi n d trong Dng tng tc vi diu ca i tha v kh, s cn thit phi ph hy nguyn nhn ca kh, v.v Bnh cn c chn on Nguyn nhn gy bnh phi t b 616

Sc khe cn c phc hi Thuc hay cn c nng theo Cng vy kh cn chn on Nhn kh cn t b Dit kh cn t c Con ng dit kh cn nng theo. Khi au m ta chn on nguyn nhn chng bnh, v nng theo mt phng thuc cha lnh. c c Dalai Lama ng cho mt v d: Khi bn ng trn mt mnh t, mt m lng b m th bn mun ngn vic ny xy ra tr li. Bn phi mong mun cho ng c cc nhn ca kh nu bn n lc theo phng php dit kh. Mun pht sinh lng mong mun ny, bn phi tra tm nguyn nhn ca kh, v mun vy th bn phi hiu bn b kh dy xo nh th no - c Tsongkapa ni: Nu ngi ta khng ngh k V nhng li lm ca au kh Th ngi ta khng c s kht khao gii thot Nu ngi ta khng ngh V ngun gc ca mi kh - ca ng dn n sinh t 617

Th khng th bit ng s dit tn sinh t Hy b kch ng t b hin hu ny. Hy chn n, v yu mn tri kin V nhng g buc ta vo sinh t. Mi trong 4 c 4 sc thi - Vi kh 4 sc thi l v thng, kh, khng, v ng. Vi tp (ngun gc ca kh) l: nguyn nhn, ngun gc, duyn v s sinh sn mnh lit. Vi dit l: dit, an, huy hong, ng thot quyt nh. Vi o l: con ng, s hon tt, s chnh xc, v s thot ly chc chn. Un nhim c 3 loi cm th: lc, kh v x - Mc d bn c nhn ra c cm gic au kh l au kh, song bn khng nhn ra hai cm gic kia cng l kh. C ln mt ngi tr mt tng bo cc b v ca ng ta rng: Mt vi ngi nh ta sn sng i n ci tnh ca nhng bc tr gi, khi no cc ngi lm quy. V sau ng ta m, v cc b v hi ng chng no cht: Tha bc thy mt in, thy ang sn sng i n tnh ca ngi tr. Vy c phi v chng em lm g quy chng? ng p: Ch v ta bt lc khng sng thm c na. Nu khng, thay v i n cc ci tnh, ta mun li vi cc em hn. Nh cu chuyn v v gio th Manu, chng ta ngh l c hnh phc trong sinh t, m khng bit y ch l s tri buc, v bn 618

cht n l kh. Khi ta bit c l chn l v ngun gc kh nguyn nhn chnh ca kh - th ta s c mun t b n. C hai ngun gc: nghip v vng tng. Chn l v dit l kt qu ca s vng bng au kh; chn l v o l phng tin t n Dit. Mun t n Dit, ta phi thc hnh o . Mun hiu kh, ta phi ngh v 8, 6, 2 loi kh. (CT.- 8 loi kh trong loi ngi: sinh, gi, bnh, cht, i bit ly, oan t hi, cu bt c, c 5 un vt l tm l m bn cht l kh. 6 loi l 6 kh trong sinh t ni chung: bt trc, khng toi , lun lun b thn, lun lun th thn, di chuyn t cao xung thp, v khng bu bn. Hai loi kh trong sinh t ni chung v kh trong lc o ni ring). Nhng iu ny c bn n trong tc phm ca Tsongkapa Nhng Giai on Ln ca o L. Kh ca ci ngi thuc v 8 loi. Tt c 3 mc trn bao hm ci kh lan khp tt c php hu vi. a. Ngh v kh sinh t ni chung C 6 on. a-1. Tnh bt trc C th trong tng lai bn ti sinh vo thng gii, nhng bao lu bn cn ti sinh trong sinh t th bn vn cha thot kh - v hnh phc trong sinh t hon ton khng ng tin cy. 619

Hy ly v d nhng ti sinh qu kh v v lai ca ta. Nhng k th, bn, cha m v.v ca ta i ch. Ngy xa mt ngi cha ca mt c s thng n c trong ci ao sau nh. ng cht v ti sinh lm mt con c trong ao. Ngi m ca c s tham luyn ci nh nn ti sinh lm con ch ca ng ta. K th ca ng b git v cng hip v ng, k y qu si m v ng nn ti sinh lm con trai ng. a con trai ny bt c con c - cha ca ngi c s v git. Trong khi y n c y, con ch - m ca y - n xng c, v b con trai y nh. K th y li ngi trn i y - l a con t. Ngi X Li Pht trng thy cnh ny ni: n tht cha, nh m K th mi git li ngi trn gi V nhai xng chng l tr h sinh t. Long Th cng ni: Cha, con, v, k th c th i a v Bn c th thnh th V ngc li; sinh t Tht khng c g chc chn. Ni cch khc, mc d lun lun chc chn k th l th, bn l bn, ta thc s khng th bo m: u i l bn m cui i c th thnh th, th c th thnh bn. V giu ngho cng th: ngi 620

giu hm qua c th thnh n my hm nay v b cp, v.v Nhng iu ny tht r: mi s lun lun thay i. (Khi y Pabongka Rinpoche k chi tit cu chuyn gia ch Shrijata.) Shrijta trng thy mt con rn qun quanh thn mt ph n, 1 cy ln b cn trng n, 1 ngi n ng b nh p bi nhng s gi mang nhiu mt n ca Dim vng v b xng ca mt thy qui to bng mt dy ni c th che c mt tri. Mc Lin bo ng: Con rn l ti sinh ca 1 ph n qu tham luyn thn xc mnh. Ci cy l 1 ngi lm dng g ca tng chng. Ngi b nh l ti sinh ca 1 th sn. B xng l chnh xng ca ngi trong i qu kh, ny Shrijta. Ngy xa 1 v quan hi vua lm sao x l mt ti nhn. Vua ang mi m chi c, ni: Git theo lut. Do vy ngi y b t hnh. Khi xong vn c, vua hi ng ta lm g vi ti nhn, v c tr li hnh quyt. Vua rt n hn, nhng vn b ti sinh lm 1 thy qui v ti cho ngi kia b hnh quyt. Mt thi gian tri qua, vi thng gia i bin tin v pha ci ming ca con qui vt. Cc thng gia kinh hi quy y Pht. Con qui nghe li quy y bn ngm ming li v b cht i. Thn n c cc Long vng a vo b. Vy Shrijta lc u sinh lm vua, sau lm thy qui, ri li lm ngi tr li. Sinh t bt trc l th. a-2. Khng toi 621

Loi bm m mu sc, loi nai m m thanh, loi ong m mi, loi voi m xc gic. Cng vy hnh phc ci sinh t nh ung nc mn - ung bao nhiu cng khng kht. Gi s 1 ngi khi c c 1 ng vng s ngh Bao gi cho ti c c 10 ng? Khi c10 ng, li ngh chng no ti mi c trm ng. Nu c trm ng, y li mong c ngn ng. D c bao nhiu y cng khng toi . Kinh Mn Kch Ln ni: Nay i vng, nu mt ngi C c tt c lc th ci tri v ci ngi Th n vn cha thy N cn khao kht c thm. Ta hy ly v dng hnh phc tri, ngi. Vua Mbhvt cai tr c 4 chu lc v cc ci tri, th m ng vn cha tha mn. Cui cng khi cng c ng khnh tn, ng ri vo lc a Dim ph v trt hi th cui cng. Lc th khng bao gi lm tha mn, l ni su kh khng g ln hn. Khi lm ch mt ci, bn mong mun lm ch hai ci. Bn s khng bao gi tha mn d c lm vua bao nhiu x s. D giu cch my, bn cng mun giu thm v sn sng kit lc c thm ca ci. Nu bn khng h tc th d c nhiu ti sn ca ci n bao nhiu, bn cng khng khc g mt k n xin. n 622

ngy xa c mt ngi n my Srata lm c 1 vin ngc v gi, v bo rng y phi em cho mt k n my khc. Y em n cho vua Ba t nc (Prasenajit) m ni: Ny i vng, vua khng bit , nn l ngi ngho nht. Nu bn hi lng vi ci mnh c, th mc d khng c ti sn bn vn giu. Long Th ni: Hy lun lun h tc D bn khng ti sn Nu bn bit h tc L bn c ti sn thanh tnh nht. Drogoen Tsangpa Gyarae ni: Ngi h tc p nhng ci trng ca ti sn trong nh p. Nhng ngi nhiu ham mun th khng th cm nghim iu ny. Ni cch khc, nu bn khng h tc th s bt mn ca bn thc v b bn. S thiu h tc, s bt mn l iu hi ln nht. a-3. Ni t hi l c phi b li thn xc Bn c mang thn xc nh th no i na, n cng khng ng tin cy cy. Long Th ni: D bn c c phc lc to ln Ca cc v vua tri, ngay c n 623

Lc th khng rng buc ca Phm thin Th sau bn vn lm mi Cho la a ngc V gin y s thng kh lin min bt tn. D bn c l cha t mt tri, trng Thn th bn tun ra nh sng Chiu khp mi th gian V sau bn khng trng r c bn tay mnh. Ni cch khc, trong qu kh bn c v s ti sinh vo nhng thn Phm vng, thch, v.v nhng khng c c li ch g. V sau bn b sinh vo a ngc V gin v.v hoc lm n t v.v Thnh thong bn sinh lm thn mt tri, mt trng, thn bn chiu sng khp chu lc. Ri bn cht v ti sinh v nhng y su thm ca i dng gia 2 chu lc, y khng trng thy c n c tay chn bn chuyn ng. Khng mt ti sn ci tri ci ngi no m bn c th ni rng mnh cha tng tri qua, song khng c mt th ti sn no trong chng t ng tin cy. Bn tng ti sinh vo cc ci tri, ngi trn nhng chic ngai nm ht xon v.v nhng ci nh ca bn cng tng lm bng ngc chu bu. nhiu ln bn hng nhng iu nh vy. Th m by gi bn ton ngi trn 624

m bng da thuc. Bn cng tng lm thch ri lm k n xin; nhng kip lm thch chng ch g cho bn. Trong cc ci ti sinh cao, Bn dng nhiu thi gian vo lc th Vut ve ngc v eo ca ph n Ri a ngc bn cm thy nhng hnh c tra tn Nghin nt, ct, x bn ra i tht au n lin min kh kham ni. Ni cch khc bn tng sinh vo cc ci tri v trong thi gian di, tri qua dc lc vi nhng thin n. Ri bn phi t gi i sng y m ti sinh vo a ngc b vy quanh vi nhng ngc tt hung d, v tri qua nhiu ni thng kh - Bn ung cam l bt t ci tri, ri khi t gi ci y bn phi ung nc ng si ca a ngc - bn tng lm Chuyn lun vng cai tr nhiu trm ngn thn dn nam, c by du hiu ca vng quyn s dng, nhng by gi khng cn mt cht g chng t nhng iu y, khng mt du vt no ca s li lc. Nh ti ni, li l do s bm vu ca bn vo nhng i tng gic quan ngy cng tng, lm bn bt mn; khi y bn tch ly ti c v cng lc cng i xung ci thp hn. Bc tn s ti, ngi bo h, ni nng ta ca ti, k cho ti nghe cu chuyn ny. 625

C ln mt v Lama cht v c ngi hi ng mun tri trn iu g khng. V y lp i lp li: nhng chuyn trong sinh t khng c thc cht. Bt k bn c ti sn bao nhiu, bn s khng rt ra c tinh hoa no t y, cng nh trong qu kh. Tt c ti sn ca th gian ny khng bng gi mt chic giy ca ta lc lm Chuyn lun; song nhng y phc p ca ta lc y khng li ch g cho ta by gi. Khi mt ng vua v mt k n xin i vo ci Trung m c hai u c i x ngang nhau. iu li hay hi u c th n vi h mt cch bnh ng. Geshe Chaen Ngawa ni: c o s tn qu c chng ta khng c mt thn nh vy t v th kip ri sao? Chng ta t nay phi n lc, v ta cha hnh o i tha. Ni cch khc, chng ta nn cn thn. a-4. Ni kh c phi lin tip vo bo thai v sinh ra. Long Th ni trong Bc Th: Nu em t vo li tng ht nh ht anh o. m tt c nhng b m ca ta Th c qu t cng khng m Thay v r b nhng au bun, 626

Bn c phi ri li vo a ngc mi mi. ung nc ng un si Nc y cn hn c nc 4 b. Ngha l bn tng sinh vo a ngc v ung nhiu nc ng si nhiu hn nc i dng. V nu bn khng ct t dng tng tc vo sinh ra t ny, bn cn phi ung nhiu hn na. Khi bn lm ch v heo S lng d m bn n C th ln hn Ni Tu di, vua cc ni. Bn tng lm ch, heo v n nhiu phn d hn ni Tu di. Nhng nu khng dt ra khi sinh t th bn cn phi n nhiu hn na. Bit bao nc mt bn ra V khc nhng ngi thn lc chia tay Nc mt bn xung C th trn y i dng. Bn chia la vi cha m, con ci, anh em v.v v khc nhiu hn nc bin. Nhng nu khng dt ra khi dng sinh t, th bn cn phi khc nhiu hn. 627

T khi ngi ta chin u ng u b cht ca bn C th cht cao Hn ci Phm thin. Bn vng vo chuyn nh nhau v nhng ci u bn b k th cht cht cao hn ni Tu di. Nhng nu khng dt khi dng tng tc ti sinh vo sinh t th bn c th bo m rng s cn nhiu ln b cht u na. Khi bn lm giun t Bn qu i Tt c phn v t bn n C th lp y bin c. Ni cch khc, chng ta tng lm trn v n nhiu phn, t hn s lng t cn lp i dng. Nhng nu ta khng thot khi ra sinh t ta cn phi n nhiu hn na. Long Th ni: Mi ngi ung nhiu sa m Hn c bn bin Nhng khi cn lm phm phu 628

Trong ci sinh t Th bn cn ung nhiu hn na. Ngha l bn lin tc th thn trong sinh t v ung nhiu sa m hn nc bin. Nhng nu bn khng th chm dt ti sinh vo sinh t th bn cn ung nhiu hn. Nu theo nhng g qun st trong phn Phm Vi Nh, bn rt au kh v phi tri qua nhng kinh hong khi ti sinh vo a x sau mi ln cht, th ni g n nhng au n v kinh hong cn hn th nhiu m bn s phi tri qua, v chc chn bn s kinh nghim nhng ni au sinh, gi, bnh, cht, v.v v s ln. Chng ta s hi mi khi trng thy mt con b cp, nhng nu ta em cc thn b cp m chng ta lm trong nhng ti sinh qu kh m chng cht li, th n s cao hn ni Tu di. Th m chc chn ta phi c nhiu ti sinh hn nh th, bao lu ta khng dt dng tng tc sinh t ca chng ta trong ci lun hi. a-5. Ni kh v ln lc ln xung mi. Truyn tha Lut tng ni: Mi ci g do tch ly m thnh, Th cui cng u phi khnh tn. Ln cao cui cng s xung thp Gp g cui cng phi chia ly 629

Sng cui cng phi cht. iu ny ni n 4 s chm dt ca c php hu vi: s tch t ti sn v s hu chm dt bng s khnh tn, ln voi ri xung ch, gp g ri ly bit, v cht chm dt s sng ca mt i. D bn c c s di do n u trong sinh t, th cng khng c mt cht g trong thot khi s tn t, khng g l khng i n chm dt. Geshe Sangtpuba ni: Trong sinh t, ta phi cht cha nhiu th, nhng ng gn hy vng no vo y - chng ta s suy tn. Li na, chng ta n lc xy dng nh ca v tch cha ti sn nhng chng ta khng chc g s hon tt c nhng g ta mun: k th c th mang i, hoc ta s cht. Thy tr c th cng nhau d tnh nhng k hoch, nhng chng ta chc chn phi chia ly trong vng vi nm. c c Dalai Lama th 7 ni: Ch trong mt thi gian ngn, nhng ngi trn cao c th tr thnh nhng k n l. V Bc Th ca Long Th ni: Bn c khi l thch c c th gian cng dng Nhng do nghip lc, bn s rt xung. Bn c th l vua Chuyn lun Nhng trong sinh t bn s tr thnh n l. Ni cch khc, y l nhng g xy n cho nhng chng sinh cao cp nh Phm Vng, thch v.v 630

Cn v nhng ngi thp km th bt c ti sn, chc v ca th gian u khng thc cht. Gungstang Rinpoche ni: Khi bn leo ln ngn cy Danh ting Th tht au khi bn trt t xung t. Tt hn nn lng chng. Ngha l khng nhng cc i qu kh l khng ng tin cy, m ngay i ny cng th: c nhng ng vua phi t v.v Ngy xa Sanyae Gyatso, mt v nhip chnh ca Ty Tng, lm nhiu ci cch chnh ph Trung ng, ngi va l mt ngi giu v c th lc, li l mt trong nhng hc gi ln nht. Nhng cui cng ngi lm cho Lhazang Khan bt mn v th l ngi suy vong. Ngi b th ra gia cu Trizang Tvelung trong nhiu ngy, khng ai dm gip . V ngi phi i lang thang khp ni nh k n xin. Chnh Lhazang Khan v sau cng b bi v tay o qun xm lc Dzungarian v b git. a-6. Ni kh khng ai cu gip Lc u khi sinh ra bn cng ch sinh mt mnh. Gia i, khi au m, cng ch mnh bn nm mi au kh. Cui cng khi cht bn cng cht mt mnh, nh mt si tc li ra khi thi b. Khng c ai gip bn. Hnh B Tt Hnh ni: Khi sinh, bn sinh ra mt mnh Khi cht bn cng cht mt mnh 631

Bn b rut ra c th lm c g Khi h khng th san s kh au? Tsongkapa ni: Nhng v huy hong ca th gian khng ng tin cy. Hy bit r khuyt im ca chng. Ngha l d bn c huy hong hnh phc n u trong sinh t, nhng chuyn y du khng bo m; cui cng khng mt ngi bn no trong sinh t l ng tin cy. Nh th y l cch bn kinh qu ni kh ca sinh t, v nu bn xt k ni kh y thc bt tn nh th no, th bn s m ra mt mi. Bi vy, tt c sinh t ni chung c cng tn, hay khng cng tn, bn phi t mt gii hn cho sinh t ca ring mnh. Nu mun gii hn li nhng sinh t ca mnh v chm dt n, th bn phi tm cch dt dng tng tc ca nhng ti sinh trong sinh t. b. Ngh v nhng kh c bit ca sinh t. C hai tiu ph: (1) Ngh v kh ca cc a x; (2) Ngh v kh cc thng gii. b-1. Ngh v ni kh cc thng gii C ba on: (1) Ngh v ni kh con ngi; (2) Ngh v ni kh ca tu la; (3) Ngh v ni kh ca ch thin. b-2.1. Ngh v ni kh con ngi. C by tiu ph. b-2.1.1. Kh v sinh. 632

Nu nhng ni kh a x l nh nhng g ti m t, th c l bn ngh ci kh ci ngi ci tri l nh nht khng thm g. Nhng bn hon ton khng thot c kh d c t n mt ti sinh cao siu. Chng ta c sinh lm ngi, nhng nu ta khng bit tu hnh l c li ch ln, th ta vn cn nhng thng kh to tt. Do s mui lc v b sinh ra t bo thai, chng ta hon ton qun lng nhng au n ta phi chu trong qu trnh sinh ra. Nu ta li c m ti sinh ln na, th ta li phi kinh qu tt c nhng au n ca s sinh ra, mc d by gi ta khng nh c. Sau khi vo bo thai m v cho n khi ra i, bn tri qua tng ni au lin kt vi nm giai on pht trin bo thai v vi tng thi k thn th pht trin. u tin, khi thn thc bn b t vo tm im ca tinh cha huyt m, th thn bn ging nh mt git sa ng, bn au n nh th b luc trong mt ni ng a ngc. Khi ci u v nhng m t bo phng ln cho chn tay xut hin, bn au nh th b ko trn mt ci trn (dng c tra tn). Mi phn thn mnh l thm mt ni thng kh. Khi b m ung ci g nng, khi b di chuyn, ng, vn vn, th bn au n nh th b buc trong dng sui nng, b gi mang i, hay b nghin di mt ngn ni. Th Gi Mn ca Chandragomin ni: B nht trong mi hi thi kinh khng, Bn sng trong mu en nh mc; Sau khi chui vo ci bo thai nh a ngc y, Bn phi chu ng thng kh ln 633

Thn th co qup li. Hy tng tng bn b t trong mt ci ni st y nhng th nh u khc nhau, y np. Khng cch g bn c th li y mt ngy, vy m bn phi trong ci thai y mi hi v bng ti y trong chn thng ri. Ri bn pht sinh nm thi lin h n nhng kha cnh nn ma ca bo thai, lm cho bn mun ni ln. Nhng ngay c khi bn b y qua ca t cung. Bn dn dn b nn li tht mnh Nh ngi ta ch m Khi sinh ra: cn kh no bng? (Th Gi Mn ) Ngha l, bn au nh l thn th b sit bng inh c. Khi bn chui ra, d bn ging nh da b b lt; v khi bn c t trn mt ci gi d mm mi n u, cng nh th b nm trn gai. Khi gi thi, bn nghe nh gm m. Khi m bn b bn vo lng, th ging nh diu hu ang tha mt con chim s. Nhng iu y lm cho bn kinh hi. Mi s hc tp trong i qu kh u b xa m, bn khng c mt cht tr tu no c. Bn phi hc ngay c chuyn n, ng, hc ngi, hc i.

634

Khi thin qun v s sinh ra ca mnh, th khng nn lm nh ang nhn mt k no khc: bn phi trin khai tu qun i su vo s tnh chc chn mnh s sinh ra nh th, v n s ra sao. Bn phi ngh v nhng au n ni trong kinh Nan Nhp Thai. Mt vi ngi ngh rng ni kh v Sinh khng hi g, v n qua ri. Nhng nu ta khng t mt gii hn cho sinh t ca chnh mnh, th ta cn phi tri qua ni kh v sinh v s ln na. b-2.1.2. Kh v gi Trch t Mn Kch Ln: Tui gi lm cho thn th p thnh xu; Gi cp mt v sng, cp mt sc mnh; Gi cp mt hnh phc, em li ti nhc; Gi cp mt s sng, cp mt ln da. Ni cch khc, nhng kh v gi l: thn th ho mn, sc khe tn t, cc cn suy sp, s thng thc ng dc thoi ha, mng sng gim dn, vn vn. Nhng gic quan, tr tu v.v u m dn, thn th bn cong xung nh cy cung; bn ngi xung ng ln mt cch kh nhc; tc bn bc trng; da nhiu np nhn - bn tr nn xu x nh mt k n my cht. Milarepa ni: Mt l bn s ng ln nh ngi b tri vo cc. 635

Hai, bn bc nh mt con mo rnh mi. Ba, bn ngi nh th t v ra t mt ci b. Khi n lc b ngoi c c ba iu y. S tn t ca thn xc o nh ny s lm bn bun su Bn ngoi, da bn nhn thnh nhiu np. Bn trong tht v mu cn dn, khin xng li ra. Ngoi ra, bn cn ng ngn, ui ic v lm cm Khi n lc b ngoi c c ba iu n y Bn s trng xu x, nhn nheo v gin d. Tt c nhng iu y l nhng li lm ca sinh t. Tin s Kamaba phi Kandampa ni: Tht may lm sao v tui gi tin li t t. S khng th no chu ni Nu n n ci rp. Ni cch khc, nu mt thanh nin mnh khe ang tui xun xanh v ng qua mt m thc dy bng thy mnh lng cng, gic quan suy sp v.v th anh ta khng th no chu ni. Bn phi tu tp ngay by gi, trc khi cc gic quan, tr tu v thn th suy tn. V sau, khi nhng ni au tui gi thng lt, bn 636

sp t gi thn xc, th tnh trng c th ca bn thay i. Cc gic quan bn khi y tn t, bn cn khng th ngi xung ng ln. Lm sao bn thc hnh Php c? Gungtang Rinpoche Taenpa Droenme ni: Ngi gi nh th ang tip nhn L qun nh v tui gi trn u. (CT. Trong l qun nh, ngi th php c thy t ci bnh trn nh u, tng tng nc cam l trn v chy vo s thm xung khp chu thn. Tc gi mun ni y ngi gi cng nh c qun nh v ci gi t t thm khp c th) Tc bc trng nh vi Nhng khng phi l mu trng tinh khit M v thn cht khc nh ln y Lm cho n c mu trng nh sng. Nhng np nhn ph y trn Nhng khng nh ng nhn ca hi nhi b bm S gi thi gian ghi du li m bao nhiu nm tri qua trong i. Tng git nc nhy nh xung t l mi 637

Khng ging nh nhng ht ngc trai Tui hoa nin, thi v t l By gi nh bng tan di nh mt tri. Nhng hng rng ri rng, Nhng khng c rng no khc mc ln: Chng d n ht thc phm ca i sng Nn ngh ct nghin ca n b thu hi. Nhng nt mt nhn nhm mu tro bi Khng phi l nhng chic mt n kh h eo vo M v tui thanh xun vay mn tr li Nu by gi chn din mc h ang hin by. Nhng chic gt gt Khng phi h ang ci khy vi nhau M dim vng ang dng roi qut Khin h khng th gi cho u khi lung lay. Gng mt nhn xung ng khng phi h ang tm kim M v tr nh v chu bu tui tr 638

xung t. H s dng c bn tay chn khi ng dy Nhng khng phi v mun gi lm con b: Hai chn h khng mang ni thn hnh Nn hai tay phi gip. H ngi xung ci phch, Nhng khng phi gin bn b M v sc khe v h lc ni tm Khng cn lm ch ta Khi bc i, h lc qua lc li, Nhng khng phi nh vua i: H b on xung v sc nng tui tc Khng cn c th gi thng bng. Tay h run ry thp ly vt Khng phi ang ht tin nh n trong canh bc M h ang s thn cht S cp ly nhng g trong tm tay. 639

H n ung rt t Khng phi v h tin ming n: Ha i trong bao t suy tn Nn ngi gi s s ng gc H ch mc mng nh Nhng khng phi v sp i d khiu v: H mt sc mnh trong c th n ni y phc cng tr thnh gnh nng H th ph ph mt cch kh nhc Khng phi nh ng thy ang thi thn ch Ting gi h sp tan vo h khng. Ci kiu h lm cng vic hng ngy Khng phi c chc ci k khc c ma tui gi tm ly h Nn ho khng cn t do lm theo mun. H thng qun lm mi cng vic Khng phi v nng cn bt cn 640

M v cc gic quan suy sp Lm cho tr nh cng thc lu m. Ni cch khc, nhng np nhn v tc bc l im bo h sp b thn cht mang i. V li cn nhiu ni kh khc: ni php phng lo s v ci cht gn k, vn vn. b-2.1.1.3. Kh v bnh Kinh Mn Kch Ln ni: Gia ma ng gi rt, gi ni, tuyt ri Cp mt v huy hong ca cy c Tui gi cng vy, Cp v sng chi ca hu tnh; Thn th, sc mnh, cc quan nng u tn t. Ni cch khc, bn au kh v nhiu ni bn cht c th thay i, cng ngy cng lo s v au n: bn khng cn ham mun nhng g kch ng gic quan; bn lo s v c th mt i s sng, v.v C th mt i ht sc lc, ming v mi ln vo, kh ho. Bn c th ang tui xun xanh nhng khi nm lit ging th c th cng kit sc v v rng r cng tn phai. Nu cn nhiu chi tit hn, bn hy qun tng mi loi bnh hnh h mt kiu, v c th rng bn khng cn th gi m vit di chc khi mt cn bnh t ngt a n t vong. 641

(Khi y Pabongka Rinpoche ni v thi t Tt t a t gii thot nh qun tng sau khi trng thy mt ngi gi, mt ngi bnh v mt thy cht, vn vn.) b-2.1.4. Kh v cht Kinh Mn Kch Ln ni: Thi gian a n cht, sinh ly, V bit ly v ci cht. Mi mi bn xa la Nhng ngi d chu m bn yu mn; H s khng tr li, S khng bao gi ti ng. Nh l la cnh Nh dng nc chy xui. Ngha l, bn s chia ly vi v p v s di do - ti sn, thn bng quyn thuc, v thn th ca mnh. Khi cht bn kinh qu ni au n mnh lit ca thn xc v s s hi trong tm. Khi n thi cht th bn khng th ngn ni, nh kinh Gio Gii Mt V Vua ni. Ti bn iu ny trong chng nim cht. b-2.1.5. Kh v xa la ci p 642

Bn s b tch la khi thy, khi t, b con, b bn v nhng ngi thn - nhng ngi m bnh thng chia tay nhau mt gi bn cng khng chu ni - v khi a v uy quyn, ti sn, s hu, s di do ca bn. Vi ngi tu cn ni kh nh phi sng khng gii lut. Nhng s tnh y xy n khng phi v ta ng b trng pht, m ch v ta cn trong sinh t. b-2.1.6. Kh v phi gp g ci xu xa. Xu xa ngha l kh chu. Gp g k th th bn b nh cp, gp bnh hay c qu th b hnh h. C v lng ni kh nh b tha kin, b tht sng, b trm, v.v Nu mt hon cnh bt hnh xy n lm bn mi mt c th cht ln tinh thn trong khi ang lm phn s, y cng v bn ang trong sinh t. V nh khi mt con la phi ch nng n ni lng sinh nhng ung nht, y l do nghip ring ca n - iu ny khng xy n nu n khng gy nghip. Geshe Potowa ni: Bao lu chng ta cn sinh vo su no lun hi, th vn cn phi chu nng, cht, v.v Bnh v nguyn nhn gy bnh ch l mt, m n l c bit ca sinh t, nm trong bn cht ca sinh t. Chng ta cha vt qua sinh t mt lc no. ta cn phi b kch ng t b nhng iu y v do th t b ti sinh. Ta phi t b nguyn nhn ca chng. Ngha l, nu ta mun tri qua nhng kh sinh t th phi dng nhng phng tin gii thot khi chng. 643

b-2.1.7. Ngh v ni kh v cu g cng khng toi y l ci kh nng lnh, hay kh v phi kim sng bt chp nng lnh mt mi lo s v.v iu y cng nh xin mt iu g quan trng t mt ng ln. Trc ht v hy vng c c iu bn mun, m bn m ra bt an, sau bn au kh v khng t c mc ch. Vi ngi ngh rng gii a ch l sung sng, nhng h cng khng sung sng g. Ch tri phi dy sm lm vic; ban ngy th b nh nng thiu t, gi bi hnh h. Khi ht ging gieo th cn phi gt hi; khi cha em la vo kho, nng phu lo s sng m, ma , nng hn c th xy n. M nu khng gieo th khng gt c ma. Nhng lo lng y em li cho h kh au. Bn c th ngh lm thng gia sung sng hn nng phu, nhng thng gia cng kh. H phi b cha m, con ci, bn b li v liu mng ra i n nhng vng t xa xi. H khng th ngh ngi d ngy hay m. H qua sng, vt o, i nhng con ng cht hp. Mt s khng li m cn mt ht vn. H cn c th b k th, cp hay trm git mt. Ngay c nu bn khng c ti sn g bn cng kh. K n xin kh v hm nay c n th lo ngy mai khng bit ly g n. iu y lm h au kh, h i tm thc phm nhng i khi khng c cht g. D c tin ca, bn cng kh v tin. K n xin mang i mt t, ngi mn tin mang i mt t, quan quyn mang i mt t, chut mo tha bt mt t. Ngi giu kh v tch cha c ti sn m khng th bo v c n. 644

Bn c th au kh v mt ca, b ngi ni xu. Nhng ngi bun bn, th mc, th may th c khi lm khng sm thc phm, y phc, tin nh; kh v khng ai knh trng, v kiu mn ganh ght; v c khi khng kim c ci n. C th chng ta th gii, nhng nu khng tu hnh chn chnh, thiu dc tri tc, th ni mt vic i cng bi ti nh c s cng l mt hnh thi au kh. Khi nh nc i iu tra h c ngh dn hnh phc, nhng khng. Thc n h m bc, o rch, ti sn b nh thu nn khng c t do; h c th b nhc m, nh p v.v Mt s ngi khng c thc n qun o g c v buc lng phi i n cha m b con hay c n ngi l xin. Mt s ngi li khng cn phng tin lm bt la mch, th nhng h vn b ng thu. Tai nn c th ging xung u h, h c th b trng pht nng v.v Tm li l h b bc bch c ngy ln m. Dn chng c th ngh rng nhng nhn vin nh nc tht sung sng, nhng khng phi vy. ryadeva ni: Ngi trn cao th c ni kh tm; Ngi thng th b kh thn. Hai ni kh ny xm chim th gian Tng ngy mt. Ngha l bn d lm vua cng vn kh: bn mang ly gnh nng ni kh ca c nc bi v nhng tranh chp v nhng ti kh 645

chu trong nc thng c mang n trc bn. Bn s c k th cha c hng phc: nhng ngi thn cha c che ch; bn lo s lut php khng th tr dn; bn lo s mt uy quyn v.v Nhng ngi xut gia chng ta ch n mt ba tra nhng li phi mi mn v qu nhiu cng vic. Ni tm li d bn ch c mt con nga bn c th bo rng c mt con nga l mt hnh thc kh au. Khi ngi ta mi gp nhau ln u h ni vi nhau nhng li rt t t; nhng khng bao lu h ch ci nhau, dng nhng li chm chc. c Dalai Lama th 7 ni: Bt c ngi no bn gp - ngi sang k hn, Tng hay tc, nam hay n D h c hon cnh tt p hay khng Ni au kip nhn sinh ni h vn l mt i vi bn b v ngi ngang hng, h c v bt hnh. Ni cch khc, nhn bn ngoi c ngi trng bnh bao c k trng ti tn, nhng bn trong tt c mi ngi u kh nh nhau. Ni c tr ca chng ta c th khng va , c th c nhiu iu khng n: khng c bn gh, bn b v.v Tuy nhin d ta c ch tt nht, bn b tt nht, ta cng khng thot khi kh au. Ngay d chng ta thay th tt c hng trm hay hng ngn ti t, hc tr, bng hu, h vn khng lm chng ta hi lng tt c. Khng ai 646

thc s ging ai, v y l mt du hiu cho thy d lm bn vi bt c ai, ta cng ch tng thm ni kh. Bt c g bn s dng, ngay c tr, bn cng ang m ca n ly kh au. Bt c bn u, d trong tu vin, l mt ni n c, hy vng s kh hn. Nhng ngay n y chng ta cng gp mt vi ngi ta khng chu ni. Bi th chng ta i hnh hng, nhng iu ny cng khng lm cho ta hnh phc, nn ta tr v qu c c ngh rng vic ny s tt hn. Cui cng chng ta m ra nng ny. Khi ni chuyn, chng ta ch tho lun v nhng iu ng chn, nh thc phm, thi trang, danh ting ca ngi khc - v iu ny chnh l s tai hi m sinh t em n cho ta. Ti k cho bn nghe ni kh ca ci ngi. Khng khng bit c nh vy, th bn d cho rng ch v ch bn , nhng ngi bn quen gy kh cho bn, hoc ni kh sinh t l mt ci g chim mt khng gian rng ln. Bi th bn phi hiu vn sinh t v bit r gc r kh au nh ti gii thch. Khi bn cha quay lng vi sinh t, th bn vn cn kinh qu v lng kh au, d bt c g xy n. b-2.2. Ngh v ni kh loi tu la Bn c th ngh: Nhng nu ti sinh lm loi tu la th c sung sng khng? Ngay c trong ti sinh y, bn cng ch c au kh. Bc th Long Th ni: Loi tu la bn cht l rt kh 647

V chng ganh t vi s vinh quang ca ch thin. Chng phn bit, nhng khng thy c chn l. V lun hi lm cho m mt. Loi tu la c tr trn phn ni Tu di nm di bin. Chng c 4 th: th Sng chi, th Nguyt - trng, th Ch Cao qu, th Bt ng. Bn tng th ny cch nhau cng nh khong cch bn tng ca ch thin trn phn trn ni Tu di. Thng thng loi tu la khng th cnh tranh vi ch thin tr mt vi im ngang nhau. V ch thin thng n trm nhng tu la n sinh p. Ch thin thng c ca ci nhiu hn, chng hn nh cam l bt t, v bi th tu la mi mi b dy v bi ngn la ganh ght. Nu chng ta thng bt hnh khi ganh t vi nhng k th ch di do hn ta mt t, th hy tng tng s di do to ln ca ch thin kh chu th no i vi tu la. Khi nhng tu la khng chu ng ni s ghen tc, chng gy chin. Con voi ln ca ch thin dng vi tung nhng tng vo tu la. Tu la nm kh gii vo ch thin, nhng ch thin ch cht khi c b thng; cn tu la c th cht khi b kh gii nh trng bt c ch no trn thn th, bi vy chng lun lun bi trn, khng bao gi thng c ch thin. ci ngi, chng ta thng kinh hi khi thy hai o qun nh nhau khng cn sc, vy m loi tu la phi nh mt trn chin nh th chng li ch thin. iu y c lm chng s hi khng? Chng v cng kinh hi. Nhng o qun ca tu la phi chin u lin tc nh th cho ti cht, nn chng rt au kh. Nhng tu la n nh cng b ni kh dy xo, v chng c th 648

chng kin mi s trn mt h Sudarshana - s tht bi ca o qun tu la, ci cht ca chng h v.v Mc d loi tu la cng c tr tu nhng khi ti sinh chng b nghip che lp nn khng thy c chn l. b-2.3. Ngh v ni kh ch thin. Bn c th hi: Ch thin c sung sng khng? Khng, ch thin ci dc cng kinh qu ni kh: kh v phi sa a khi ri khi ti sinh y, kh v b e da, kh v b qu qut, kh v b a y. Ni kh b a l nh sau: Bc th ca Long Th ni: Mu da thn th h tr nn xu x, Nhng chic ngai khng lm h vui lng, Hoa trnu h a tn, Y phc h thm vt bn V ln u tin h tot m hi. y l nm suy tng bo hiu ci cht; Chng t rng h s ri khi ti sinh th thng ny. Khi iu ny xy n cho ch thin thin gii. H cng b rng. 649

Khi iu ny xy n cho ch thin thin gii H cng b rng ngay nhng ngi ngoi tri t cng s cht H nh nhng im bo s cht chc. Ni cch khc, c nm du hiu bo ci cht t xa v nm du hiu bo ci cht tin li gn, v khi mi du hiu y xut hin th ch thin au kh. V sng chi trn thn h phai tn; ho khng chu ngi trn ngai; hoa h mang b ho a; y phc bt u thm d; h ra m hi, thn th h t snh sng, nc dnh vo thn h khi h tm ra; trang sc h eo pht ra nhng m thanh kh chu; mt h chp nhy; v h c l mt ch. Khi mi du hiu ny xut hin, h i n mt ni khut no than khc, qun qui nh c cn nc. Ch thin tri qua nhng au kh ny trong by ngy ci tri. Trong ci T thin vng chng hn, ni kh ny ko di mt thi gian bng ba trm nm mi nm ci ngi. Ch thin tri qua ba giai on: ti sinh v trc khin h sinh vo ci tri, tnh trng hin ti l lm tri, v ni h i n sau khi cht ci tri. H bit c ba iu y, nn h bit r k tip mnh s ti sinh u. Ch thin khng s dng phn thi gian u ca ti sinh ci tri to d ch mt loi phc hnh no, nh l t xt ni kh ca mnh v pht sinh t b, hay xt nhng kh ca ngi khc pht sinh xt thng. Do vy nhng cng c h tch ly t trc cn dn. Chng hn bn mang mt khn qung gi tr mi ng trong khi nhng tu s khc mang khn qung ch gi tr mt ng, th l bn tiu ph gp mi k khc. Cng tng t nh th, phc lc ci tri cng lit n ni n tiu mn mt s 650

ln cng c. V vy m ch thin thng ti sinh xung nhng ci thp. l l do ti sao thi gian hin ti l tt nht cho ta tch ly cng c, ch khng pah cho ta phung ph qu bo ca cng c. Ch thin bit h s a nn rt au kh. H thy r mnh s mt ht nhng huy hong - cung in, thn th, s hu, bn b, vn vn - v s b ti sinh trong nhng ci thp km. Ni kh tm ca h gp mi su ln ni kh a ngc. Chng ta cng au kh lo s nh th khi cht, mc d ta khng chc ti sinh k tip ca mnh xu hay tt. Nhng ch thin v thin n khc khng th no chu ni khi nhn nhng hin tng ca ci cht; h trnh n chng nh n mt thy cht, v mc nhng v tri sp cht trong c c. Nhng v ny bo bng hu: Ti ch cn sng mt thi gian ngn ri s i n ti sinh mi, mt ci au kh; bi th by gi ti mun gp g cc bn. H ni nhng li van ni t rut nh th, nhng nhng v tri khc khng th no chu ni ngay c chuyn nhn thng vo mt h. Bn b c cu tng thn thit vi h, by gi t nhng ci hoa u mt cy so v ng t xa m t hoa ln u h v bo: Sau khi bn cht t cung tri ny, bn s ti sinh vo ci ngi; mong bn tch ly cng c li ln y. H ch lm c n th l cng, nhng iu y cng ch tng thm ni kh ca nhng v tri ang cht v au kh lo lng nhiu hn. Nhng v tri t cng c trng thy s vinh quang d dt ca nhng v nhiu cng c, lm cho h cng khip s v au kh lo lng nhiu hn. 651

Khi ch thin v tu la nh nhau, h kinh qu ni kh b mt chn tay, b qu qut, v b t trn. Nhng v tri t th lc au kh v nhng v tri nhiu th lc hn y h ra khi tr x. ci Sc v V sc, ch thin khng by du hiu cht, nhng vn b bc bch ca cc php hu vi: h vn cn vng tng v chng ngi, v h kh v s b ti sinh vo ci xu hn: h khng c nng lc lu li trong ci ny, khng c nng lc kim sot ci cht hay bit mnh s i u sau khi cht. Th Thn (Vasubandhu) ni: Nhng ch thin ci Sc v V sc Tm thot kh kh trong mt thi gian, Nhng nhng v cha t ca nh nht tm ny An tr bt ng trong nhiu thi kip Bi th l iu chc chn l h khng c gii thot, V v sau s a khi ci y. Ni cch khc, khi bn sinh lm mt v ci tri V sc chng hn, bn bit c ti sinh. Ri bn nhp nh trong nhiu kip, v cui cng cht ri xung ci thp. Bn au kh v ni bt lc khng duy tr c tnh trng ca mnh. Nhng ti sinh lm ch thin tiu xi ht cng c, v khi khng cn cng c no na th nhng v tri phi t gi i sng y m ti sinh vo mt ci thp hn. Nhng v tnh tng tc ca tr tu ni h b gin 652

on, nhng v tri ny cn ngu ngc v thiu tr tu hn nhng chng sinh khc. Nhiu ngi lm ln trng thi thin nh chng l gii thot, v tng rng khi t n nhng trng thi y l h t gii thot. V sau, khi h thy mnh sp ti sinh, h li ph nhn rng khng c gii thot v bi th h ti sinh vo a ngc V gin. Bi th ti sinh vo cc ci cao nhng khng khc g trong ni ng ca a ngc - bn ch c lc ng mt lc. Qu thc, chng th lm mt b gi nim Pht cn hn! c Dalai Lama th by ni: Ci gi l ba ci lun hi L mt nh st nng chy: i khp c mi phng hng Bn vn b t chy. Tim bn au nhi Nhng th y l cnh ng ca bn Khi lang thang trong ni xu c ny Th hon cnh bn l rt ng bun. Ni cch khc, d bn ti sinh vo u trong ci sinh t, t a ngc A t ln tn ci tri Hu nh, cng u nh th l trong mt ci nh bng st nng chy c su tng (lc o lun hi - DG) 653

- ngha l bn tuyt i vn cha thot kh. C ln, vo mt thi i km, tr con i bt la mch nhng ngi ta cho chng nhiu ca ci. Chng nht nh khng ng ti v bo i, y ch l ca ci!. Cng th, d bn ti sinh u, bn cht vn l kh, ch c khc nhau vi phng din, v mi ngi u c sung sng v bt hnh ngang nhau. Tm li bn lun lun b dn vt bi ba loi kh, bi th ba loi kh ny ny c gi l chiu di v chiu rng ca au kh. Trong ci lun hi chng ta khi ln nhng ngh: Ti sung sng. Nhng nhng tng ny t bn cht cng l kh. Nhng ngh cho rng Ti dng dng cng l au kh t bn cht. Khi chng ta di nc lnh ln mt vt thng, chng ta tm thi cm thy sung sng ca chng ta coi cng cng chuyn thnh au kh, l ni kh ca s bin i. Khng nhng cc lc th b nhim ny m tt c nhng tm v tm s tng ng vi chng v bt c i tng nhim no a n nhng lc th y - tt c u thuc v ni kh ca s bin dch. Khi bn mi b bng la, bn khng thc s b hi nng hnh h, mc d bn cht ca vt bng l hi nng. iu ny ch tm thi trong khi cha c cm gic g nng hay lnh tip xc vi vt thng. Cng vy, nhng cm th x cng vi nhng tm s v i tng ca n, c lin kt vi nhng ht ging ca kh au v vng tng v lai; chng cng lin kt vi nhng bt thin tm s lun lun c mt. Bi th cm th x l s kh lan khp cc php hu vi. 654

Khi da bn b bng m cn b chm vo nc si th bn cm thy mt ni kh r rt, v y l ni au n t nht. Cm th kh cng nh th. Cm gic au kh honh hnh thn v tm - tm vng tm s v i tng cm th - l kh kh. Khi ta c cm gic ti kh th gi l kh kh. Khi nim ca bn v hnh phc chnh n cng l ni kh ca s bin dch. Mt du hiu rng y khng phi l hnh phc m ch l quan nim ca bn v hnh phc, do bi s kin ni kh ca bn s tng sau mt thi gian. Ni kh ca bn lc u ch l mt git di ngng ca; v sau n s ln qu ngng ca, v thi gian xen vo gia l khi nim ca bn v hnh phc. Gi s chng ta ang ngi bng im, sau mt lc ta s cm thy lnh, bi th ta di ra di nh nng. Chng ta dng nh cm thy hnh phc trong mt lt, nhng y khng phi l hnh phc. Khi chng ta kh s, th bt c g chng ta lm ch tng thm ni kh ca ta; cng th nu s i ra ngoi nng l hnh phc th ng l ta s khng bao gi cm thy kh s d c ngi bao lu di nng. Nhng s tht khng phi vy: chng ta li kh s, v ch mt lt sau ta phi i tr li vo bng im. Ni kh ca chng ta vt ln trn ln mc ca n mc d iu ny trong thc t l khng r rt. iu tng t cng xy n khi bn i b: khi mt bn ngi xung v dng nh cm thy sung sng trong mt lc, nhng ni kh phi ng lu ch c gim xung di mc chu ng, ni kh ca s ngi cha xut hin r rt mc d n s vt ln trn ln mc khi bn ngi chn. Ri bn ngh rng, ti mun i do. Khi bn 655

ng ln, ni kh ca s ngi li tt xung di ln mc, cn ni kh ca s ng th cha ln n ln mc bo ng v.v Aryadeva ni: Bn c th thy rng d hnh phc tng ln bao nhiu N cng s chm dt Cng vy au kh cng tng thm Nhng khng c cng tn. Cc un b nhim l mt trng hp ca ni kh lan khp cc php hu vi: s sinh ra cc un ny khin ngi ta tr thnh mt dng c cha kh. Bn kinh qu nhng ni kh nng lnh ca a ngc bi v bn nhn cc un ca mt chng sinh a ngc; bn kinh qu nhng ni kh ca mt ng qu i kht bi v bn nhn cc un ca mt qu i; khi bn to cho mnh thn th ca mt con la chng hn, th bn mang trn lng mt gnh nng, b qut bng roi da, v.v v bn to cho mnh kh c kinh qu nhng ni kh ny. Ni tm li, ngay c ni kh khng th chu ng khi b gai m xy ra cng v bn b nhim mt b su cc un. Cng nh mt ngi mang mt gnh nng trn lng trn v khng bao gi ht kh khi t gnh nng xung, bn s khng bao gi thot khi bt c loi kh no cho n khi bn thot khi gnh nng ca cc un b nhim.

656

Kyabje Pabongka Rinpoche k chuyn Mc Kin Lin a Shrjta n b bin v ch cho ng xem nhng b xng, nhng thy ngi v.v t nhng i qu kh ca mi ngi, lm cho Shrjta b kch ng n ni pht tm t b. S d gi l cc un b nhim v ba l do: La pht xut t dm bo th gi l la dm bo cc un xut pht t vng tng qu kh - ngha l nguyn nhn chnh gy nhim - nn hu qu c t tn theo nguyn nhn. Mt ngi l thuc vo vua l ngi ca vua. Vng tng nguyn nhn gy nhim - l mt hu qu c t tn theo nguyn nhn. Mt ngi l thuc vo vua gi l ngi ca vua. Vng tng nguyn nhn gy nhim - l mt hu qu ca cc un b nhim; vt c chng mang tn ca ci chng . Mt cy sn xut ra thuc hay mt loi hoa c gi l cy thuc hay cy hoa. Bn s b si m nn b nh hng bi cc un ny - v vy tn ca hu qu c gn cho nguyn nhn. Nhng un ny l ni kh lan khp tt c php hu vi, v nhng c php kh v m lm lun lun i lin vi chng. Bao lu ngi ta cn c nhng un ny th mi ln ngi ta khng c cm gic au kh ngi ta u s phi pht sinh nhiu au kh sau bng nhng cch khc nhau. Bi th ni kh ca cc php hu vi (hnh kh - DG) lan khp tt c kh, v l cn bn ca hai loi kh kia (kh kh v hoi kh). Cc un to ra dng c cha kh trong ti 657

sinh ny bi v chng to ra dng c cha kh trong ti sinh tng lai a n au kh. Trong tt c loi kh, kh v cc un l t nht; sinh t l mt tnh trng v phng cu cha trong ngi ta phi chu gnh nng cc un b nhim do nghip v vng tng. iu ny c ngha rng ta phi ti sinh t ci tri Hu nh xung cho n a ngc V Gin, v lun chuyn gia hai ci ny tr i tr li nhiu ln. Cho nn tht ng ni rng chnh cc un b nhim l sinh t. Mun chn ngy sinh t th ta phi chn ngy nhim. Khi ngi ta cha chn ngy ci kh thm khp cc php hu vi th ta cha chn ngy ci kh thm thp cc php hu vi th ta cha tht tnh chn ngy sinh t. (Kyabje Pabongka cn tho lun v tt c iu ny mt cch chi tit.) PHN BN PHM VI TRUNG BNH NGY MI LM Kyabje Pabongka Rinpoche trch dn li ryadeva: Hi phm phu! Lm sao ngi li khng s B tri buc vo y Khng bao gi cng tn Trong bin kh ngi rt vo. Sau khi k mt mu chuyn gip chng ti khi ng lc v nhc li nhng tiu bn, ngi n li chng Pht Sinh Nhng Tng Cu Gii Thot. Ri ngi dy cch tu tp. 658

Nh trong cc nghi thc chun b, bn phi ngh v ni kh sinh t trong khi qun tng bc thy ngi trn nh u. Gia cc thi kha thin, hay c nhng kinh dy v nhng li lm ca sinh t v.v Khi bn thy mt iu g thuc v sinh t - hnh phc, quyn lc, ca ci v.v m bn m ra chn mt, ngh: y l nhng vt la bp, y ch l au kh, th l bn c kch ng pht sinh mun t b. Bn c th b kch ng t b nhng vt y khi bn gp vi vn nh b pht, b ging chc, v.v nhng y ch l s t b nng cn, ch l mt phn nh m nht ca t b. Bao lu bn cn sinh ra trong ci sinh t, th bn vn hon ton cha thot kh; nu bn mun vnh vin thot kh, th bn phi ct t dng tng tc ti sinh. Bn pht sinh mt kht khao gii thot khi bn thm mt v sinh t v mong mun t n mt vi bo m - ngha l s t b. c Tsongkapa v i ni: Sau khi thin qun, khi bn khng cn kht khao Nhng huy hong ca sinh t d trong chc lt, Khi t tng ca bn ngy m u lun lun cu gii thot, Th l bn pht sinh s t b. 659

Khi nhng ngi khc lm cho ti php ta p , by t vi ti nim cung knh, tn trng, v.v ti ngh: Tt c y u l v thng, tt c u l au kh, v ti t nhin b kch ng t b. Ti c c iu ny mt thi gian. Bt k bn thy c s huy hong bao nhiu trong sinh t, iu y cng phi tng thm s chn ngy ca bn i vi sinh t. Khi ngi ta cht, h tri qua ni kh tm khi nhn ra rn h s b xa la tt c ti sn, quyn thuc trn i ny; nhng y ch l mt thc v v thng rt nng cn, do nhng chuyn tm htng ca cuc i gi nn. iu quan trng l phi s dng mt vi phng php khai trin trong dng tm thc ca ta nhng t tng thun tnh v ng lc a n t b. iu chnh yu ta nn kht khao l Pht qu, mun thnh Pht qu chng ta phi c tm b , mun c tm b chng ta trc ht phi c lng thng xt: v mun c lng thng xt th trc ht chng ta phi nhn ra rng tt c hu tnh u l cha m ca chng ta. Chng ta phi pht sinh s t b bng cch thin qun v ni kh sinh t ca chnh mnh, v ri pht trin lng xt thng bng cch thin qun v ni kh ca ngi khc. Nh vy iu chc chn l khng phi Phm Vi Ln khng c s thin qun v t b. Tuy nhin, t b l o l chnh yu trong phn ni v Phm Vi Trung Bnh. Khi chng ta pht trin s t b trong dng tm thc, th bt c cng c no m chng ta lm u tr thnh mt nguyn nhn cho s gii thot ca ta. Bao lu chng ta cha pht trin c mt s t b d ch l gng p, th bt c cng c no chng ta lm cng ch quay thm bnh xe sinh t. Mt ngoi l l 660

cng c pht sinh ty thucvo nng lc ca mt rung phc. Nu chng ta khng xem trng ba iu cn bn ca o l, nu chng ta tng l ba cn bn y, th d chng ta c n lc tu tp php g su xa cch my - nh thin qun v cc huyt o, v nhng lung kh lc, v ch thin, tng thn ch, v.v - cng s khng tr thnh mt phn ca o l a n gii thot hay ton tr. y ch l mt s lng ph nng lc. Bi th trc khi khi s tu tp, iu ct yu l ta phi n lc hng n t b, b tm v chnh kin. 2.2.2. XC NH BN CHT CON NG A N GII THOT C hai phn: (1) ngh v ngun gc au kh - nhng giai on buc chng ta vo sinh t; (2) tht s xc nh bn cht con ng a n gii thot: a. Ngh v ngun gc ca au kh - cc giai on buc chng ta vo sinh t. C 3 tiu ph: (1) Vng tng c trin khai cch no; (2) Nghip c tch ly cch no. (3) Ngi ta b thn th thn cch no. a-1. Vng tng pht trin cch no C 4 mc: (1) Nhn ra vng tng; (2) Cc giai on trong s pht trin vng tng; (3) Nguyn nhn ca vng tng; (4) Li lm ca vng tng. 661

C hai cch a vo Lam-rim mc ngh v ngun gc ca au kh - Nhng giai on buc ngi ta vo sinh t. Mt cch l gn mc ny vo mt tiu u tin; cch kia - c s dng y - theo nhng bi ging truyn thng v Con ng Nhanh v Con ng D v t tiu di mc Xc nh bn cht ca con ng a n gii thot. Trc ht bn phi ngh v nhng li lm chng v ring ca sinh t, b kch ng t b n, v pht sinh c mun gii thot. Khi y bn s t cu hi: G l nguyn nhn ca sinh t? Sau khi tra tm nguyn nhn v tr thnh quen thuc vi n, bn s mong mun b gy s tng tc ca n. Ngun gc ca kh c hai phn: nhng vng tng (phin no) pht sinh ra kh v nhng nghip pht sinh ra kh. Bn phi mang gnh nng ca cc un nhim, v y l do nghip. Nghip pht sinh v vng tng. Bn tch ly v lng nghip trong qu kh, nhng nu khng c nhng vng tng l kht i v chp th lm mt nguyn nhn ph thuc th nghip khng th t n nm bn vo mt ti sinh mi: iu y cng ging nh ht ging thiu nc. D bn khng tch ly nghip trong qu kh, m bn c vng tng, th bn cng s tch ly nghip mi do nhng vng tng y, v bi th bn nhn mt lot nhng un sinh t trong ti sinh k tip. Dharmakirti (Php Xng) ni: S kht khao hin hu trong sinh t L iu c nht trong cc khi cnh ca nghip 662

V cc nghip khc khng th kt thc y ti sinh Chng ch l nhng yu t ph thuc Nhng nu c kht i, Ngi ta s nhn thm nghip mi. Nh vy cn bn ca s ti sinh vo sinh t l vng tng. Ni vng tng ngha l ci g bng chnh nng lc ca n, c nhim v pht sinh ni bt an tc khc trong dng tm thc ring ta, khin n khng c ch ng. Bi th chng ta phi nhn ra c nhng vng tng. Nu khng, th cng nh khng nhn ra c k th bn mi tn c: Chng ta s khng bit p dng phng php no cha tr vng tng y. a-1.1. Nhn ra vng tng C hai phn: (1) phin no cn bn; (2) phin no ph thuc. a-1.1.1. Phin No Cn Bn Th Thn ni trong Kho Tng Siu Vt L: Su phin no vi t v rng ri Trong hin hu sinh t l: Tham, sn, kiu mn Ngu si, t kin, nghi. Ngha l c 6 phin no cn bn. 663

(i) Tham Khi chng ta thy mt vt hp dn nh trang sc, thn th, thc n ung Chng ta pht sinh nhng tng nh khng nun la nhng th y. Nhng vng tng khc l ging nh bi trn o, d ty tr: nhng tham i c ngha l bm vu tp trung vo mt ci g, th ging nh du dnh vo vi, rt kh ty. Khi chng hn ta nhn mt vt, s n, v.v th mt gc ca tm t ta kht khao bm vu i tng ny. Khi y s tham i ta rng v rt kh tr. Dy tri tham i v chp th. Buc bn vo ngc t sinh t. Ni cch khc, tham i l gc r ngn chng ta khng phi sinh ng lc t b sinh t v cng l mt trong nhng yu t chnh tri buc chng ta vo sinh t. Mt cch i tr l thin qun v kha cnh bt tnh ca thn xc, v.v y bn trin khai thi cho rng thn th l bt tnh: thi th chy mu, thi th phn tn, thi th phnh trng v cui cng l b xng. Khi bn b rng buc vi mt ngi no chng hn, hy qun st ngi y ch l ci y 6 th hi thi. Khi bn tham n tht, hy ngh v nguyn liu chnh ca n l hi thi, v vic n c ra do git hi mt mng sng. Khi y s tham i v chp th ca bn s gim bt. (ii) Gin d.

664

Gin d l tm b giao ng mnh khi ta thy mt ci g kh chu nh thy k th v.v i tng ca gin d c th l nhng hu tnh hay vt v tri; khi chng ta dnh dng ti chng, tm ta hon ton b bi ri, b quy ry v ta mun hi chng. S gin d c hi ln. N c th tn ph nhng cng c ca bn nh th b t trong mt ng la. S gin d lm cho ngi ta git hi, m chm v nh p k khc v.v Ngay nay ngi ta s dng nhiu danh t m tai ch s gin d nh nng tnh, v.v Nhng ngi y c th khng xem s gin d l tai hi. Nhng c cu: Khng c ti li no bng hn th. Khng c kh hnh no bng s kin nhn. Hoc: S gin d l kh gii git hi nhng ti sinh th thng ca bn. Ni cch khc trong tt c vng tng, s gin d c sc mnh ln nht ph hy nhng cng c cn bn, n l yu t chnh nm bn vo a x. Bi th gin d rt tai hi. N l yu t chnh nm bn vo a x. C nhiu cch ph hy cng c ty thuc vo i tng ca gin d (xem Ngy Th Su). Bn phi p dng nhng phng cch cha tr gin d nh nhn nhc v.v Ti s ni thm v gin d trong chng bn v su ba la mt di y. (iii) Kiu mn Kiu mn l quan nim t thi phng mnh ln, n c th hin r trong tng quan vi mt i tng tt hoc xu: nng lc, ti sn, c tnh, gia nh, tr tu, o c ca bn - ngay c ging ni m tai hay th lc ca bn. Khi bn nhn xung t mt nh ni cao, th mi s di thp u nh nh li. Khi bn t cho mnh cao 665

hn thin h, v c mt ci nhn t thi phng mnh, tc l bn khoc cho mnh mt sc thi cao vt. Ch cn mt i tng nh nht cng cho bn pht trin thi kiu cng. Nh nhng ngi phi Kadampas ngy xa ni: C phi hi nc bc ln nhiu hn t trn nhng nh ni tuyt khng? Hy xem c cht hi no bc ln t tuyt di vc su! H cng ni rng nh ni kiu mn s khng ngp lt vi nc nhng thin c. Ni khc i, tht kh m tu tp mt c tnh no nu ngi ta c thi kiu cng. Mt bc thy c th dy Php cho mt ngi kiu cng, nhng khng ch g. Cch cha tr thi kiu cng l ngh v mt vi bng k m bn khng hiu, nht l s phn loi y cc yu t thuc gic quan (CT. Mt bng lit k ca Vazsubandhu (Th Thn) trong Kho Tng Siu Vt L - Tc Abhidhrma, dch m l A t m, dch ngha l Thng php - rt kh hiu.) Thnh thong nn ngh n tng vt trong v ngoi hin hu t nh u xung n gt chn bn; bn khng bit c bao nhiu ci, v iu y phi dit bt thi kiu cng ca bn. (iv) V minh Thng thng v minh hay bt gic (maripa Tng ng) l ngc li vi bit (rig-php); hay bit v khng bit. V minh l khng bit, khng thy, khng hiu, khng r rng, vn vn. V d nh khng thy la v mt nhm, hoc khng trng thy vt g trong bng ti en. V minh cng nh m - khng thy bn cht hay hnh thi hin hu ca mt php: bn chn l, nhn qu, Ba 666

ngi bu, vn vn. V minh l gc r ca mi phin no (hay vng tng). C mt h thng trit hc cho rng v minh l mt vi thn kin t kin xem ng ng nh nhng vt kh hoi (ngha l cc un v.v). H thng khc th cho rng v minh v kin chp l hai ci khc nhau. Chng hn, gi s li lm cho si dy l con rn, l nh t kin xem ng vi cc un ng nhau; th v minh s l ging nh ci nhn ca s lm ln y: do cun dy nm trong ti, do bng ti m ngi ta thiu nhn thc sng sut v hnh thi hin hu ca si dy. H thng u do Nguyt Xng (Chandrakirti) v Php Xng (Dharmakirti) cng cc v khc ch trng; h thng th hai do V Trc (Asanga) v ch trng. (v) Nghi y l hoi nghi v Bn chn l, v Ba ngi bu, v nhn qu, vn vn: khng bit nhng chuyn y c hin hu khng, c tht hay khng. Nghi ng Ba ngi bu lm cho ta khng trin khai c thc chng. c Dalai Lama nht ni: Hy cu con ra khi hoi nghi, con ma ng s, K tn c bay ln trong mt bu tri y l s m la hc m, Lm hi cho lng kht khao xc tn ca con 667

Git ht s gii thot ca con. Khi bn nghi ng lut nhn qu, th iu y ngn bn ti sinh ln thng gii; hoi nghi v bn chn l th bn do th t gii thot. Hoi nghi qu thc gy v s tai hi. N c xem l mt trong nm t kin (ngha l nm cn bn phin no u). (vi) Kin chp sai lm C nm kin chp sai lm: (1) Thn kin: ng ha ng vi ci kh hoi y l quan nim sai lm v nm un - c c tnh l s hoi dit v xem chng chnh l bn ng, thuc v ng, tc l ti v ca ti. Mt v d: Khi ngi ta lm bn tn thng, hi bn, th ngh Ti sao chng lm iu y cho ta? hin ra r rt trong tm bn; bn nm gi ly ci ti nh th n hin hu cch y. y l gc r ca t nghip. Ngay nhng con kin cng c quan nim ny, ng ha ci ng vi nhng th kh hoi. Nu bn ly mt cng c m chm chnh vo mi con kin n lin ngh ngay rng Ti sao chng lm chuyn y vi ti? ri n cong ln, gi cht. Sau d, n quay li v b chy. Chnh thn kin - quan nim chp ng l ci kh hoi khin n lm vic y. (2) Bin kin: nhng quan im cc oan 668

Nhng quan im ny hng v bt c vt g c chp th bi ng kin trn y; mt quan im cc oan xem nhng vt y l trng cu, bn b, c lp, l thc c, vn vn (thng kin DG). Quan im cho rng dng tng tc l ci ti s b gin on vo lc cht, cng l mt quan im cc oan (on kin DG). Mc d chnh yu nhng ngi khng phi Pht t mi gi nhng quan im ny, song chng ta i khi cng c ci nhn sai lc xem mi s thc c, hoc nhn s vt bng nhng cch khc nhau cng khng km phn ngu ngc. (3) Kin th: xem nm un l ti thng y l mt t kin pht xut t bt c mt kin chp sai lm no k trn, hoc chp ng on dit, hoc chp cc php thng cn, hoc chp ng chp php l phi hu. S m lm ny hng v cc un ca ngi gi nhng t kin y, xem cc un y l ti thng. (4) Gii cm th: xem mt th o c hay cch hnh x no l ti thng Quan im ny cho rng s o luyn nm ngn la, nhy qua cha ba, ng mt chn, vn vn, l nhng con ng a n gii thot. N cng xem mt vi li hnh x l ti thng. Nh ngi trn mt tm da th. Mt vi ngi nhn ra nh thn thng rng trong tin kip h lm ch, v iu ny lm h m qung: h mun nhn mt thn ngi trong ti sinh k tip, nn h (lm tng iu ny l nhn) bt chc nhng hnh vi ca ch nh sa, v.v H 669

xem iu ny l ti thng, nn lm cho thn th v li ni ca h thc hnh nhng t hnh. (5) T kin T kin gm phn ln l quan nim cho rng bn chn l, Ba ngi bu, nhn qu, v.vkhng hin hu. Hai iu cn c xem xt y: s xc nhn l bch - mt ci phi hu m cho l thc c - v s ph nhn - ci s tuyt i khng hin hu. Vi ngi khng phi Pht t cho rng th gii do thn Vi n sng to, nhp th mi ln vo th gian; phi S lun phn mi ci kh tri thnh ra 25 loi v cho rng ni chung, 25 nguyn l y to ra th gii; nhng ngi khc li khng nh th gii do T Ti Thin to dng, vn vn. Nhng ngi ny tuyn b c mt ci g c to ra trong khi thc s l khng c - bi th y l nhng s chp c. Tuy nhin t kin l nhng s ph nhn (chp khng). K nm loi t kin nh l mt, cng thm nm ci chp khng, thnh su kin chp lm nn nhng m lm cn bn, vi t v rng ri. Nu bn l mt ngi thng, th nn p dng thuc cha kin chp ryadeva ni: Cng nh cc gic quan trong c th, v minh si m cng c tr trong tt c nhng kin chp y. Ngha l, v minh thm khp v lm nhn cho tt c nhng phin no khc. Tuy vy, v minh si m rt kh nhn din, bi th ti s bn v n di y. 670

a-1.2. Nhng giai on trong s pht trin t kin Su cn bn phin no, qu th tt c phin no, u xut pht t s chp th bn ng (xem Ngy Hai Mi Hai) v thn kin - quan im ng ha ci ti vi nhng vt kh hoi. Tt c au kh nghip v vng tng bi th u xut pht t quan im cho rng ng l ci kh hoi - nu bn xc nhn rng thn kin v v minh ch l mt. Theo h thng khng chp nhn iu ny, th chnh v minh l yu t then cht. Theo h thng Trung qun Prsangika, quan im ng ha ng vi ci kh hoi l cn nguyn: C quan im thuc tri thc (phn bit ng chp - DG), c quan im thuc bn nng. Li c hai loi quan im thuc bn nng: chp th ti v ca ti. Quan im ng ha ng vi ci kh hoi l chp th ci ca ti (ng s). Khi ai khen bn chng hn, bn ngh, h tht tt khen ti nh vy. Ci ti rt sng ng v n su trong tm thc; v bn c nhng ngh y, nn bn cho l ci ng, v c quan nim cho rng ci ng y l mt ngi s dng. Do quan nim y, bn bm ly ci ti, bn m ra thng ngi no gip bn, ght ngi no hi bn, v c s ngu si m mui i vi nhng ngi xa l. Quyn Lun v nhng Php c gi tr ni: Bn bit ngi ta l k khc V bn cho mnh c mt ci ng; Bn chp th vo t v tha V tr thnh th nghch. 671

Nhng iu ny c tng quan; Tt c c hnh pht sinh t y. Thc Hnh Trung Do ca Php Xng ni: Mong sao tm ti c Rng mi li lm u pht xut T t kin cho rng Cc un v ng l mt Lc u ti bm ly ng, ci ti V pht trin tham i i vi cc php Mc d gc r ca su cn bn phin no sau rng chnh l v minh, song ngi ta pht trin tham, sn, si vn vn do thn kin (chp ng l ci kh hoi). V do tham i, v.v m ngi ta tch ly nghip. Theo nghip ny, ngi ta quay bnh xe sinh t. Gc r ca sinh t l v minh, s chp th theo bn nng vo mt ci ng, v quan nim cho rng ci ng l nm un kh hoi. Mun t b vnh vin s m lm, ta phi n lc p dng thuc cha bnh v minh v chp ng - l tr tu liu tri l v ng. Tr tu ny bi vy ging nh thuc c th ph tr hng trm s c. Sch Bn Trm Bi K ni: y l l do ti sao tt c phin no c nhip phc nu v minh c nhip phc. Kinh Thp a ni: Trong th gian ny, tt c ti li phm u do chp th c mt bn 672

ng. Nu khng c s chp ng r rt, th nhng ti li y khng xy ra. Tuy nhin, khi cha hiu thu v ng, th ta vn phi dng phng tin n p phin no, tm thi xua tan chng. Ta phi phng nguyn nhn ca phin no (hay vng tng). a-1.3. Nguyn nhn ca vng tng C su nguyn nhn. a-1.3.1. Nguyn nhn th nht: nn tng ca vng Nn tng ny gm nhng ht ging hay ty min (s tim tng). Nh khi ta khng th nh tn gc mm bnh, th ngay c mt ming n nh cng gy bnh, bi th khi gp dp l ta sn sng pht trin vng tng trong dng tm thc ta v ta c sn nhng ht ging ca vng tng. Ht ging y l nn tng hay bn nng cho vng tng pht sinh. a-1.3.1. Nguyn nhn th hai: i tng ca vng y c th l mt ci g d chu, kh chu, hay bt c g khi gp nhng vt y, v ta cha t b ht ging m vng, nn nh Th Thn ni: Khng t b vng tng Vi t v rng ri: gn i tng ca vng 673

V c nhng t duy khng thc ty l trn b nguyn nhn Cho nhng m vng xy ra. Ni cch khc, ta phi tch ri mnh khi nhng i tng ca vng, nu khng s pht sinh vng tng. Nhng ngi xut gia nn trnh vng bng cch sng trong tu vin, am tht, v.v iu y tht tt cho nhng ngi s c chng ta, ta s khng pht sinh vng tng nu ta khng trng thy nhng i tng lm pht sinh vng tng nu ta khng trng thy nhng i tng trong mt thi gian. Bi th ta nn trnh chng cng nhiu cng tt. Trong vi bn vn luyn tm, ta c: Ngi cn phi i tr vng tng Th ct yu nn trnh nhng i tng xu xa. V Trc ni: Hy t b nhng i tng xu Th vng tng dn b che khut V bn khng xao lng Nn nhng thin hnh dn tng. Tm bn c thanh lc Bn s c c nim tin vo Php. 674

o luyn s c c L vic ca ngi con Pht. Ni cch khc, ct yu l phi t b nhng i tng lm pht sinh vng tng, v c tr trong mt ni no thun li cho vic ny. a-1.3.3. Nguyn nhn th ba: x hi Bn phi t b s bn rn ca bn b xu c. Tuy nhin, bt c ai dnh vo cuc i ny u l bn xu, v h ni ton chuyn gy nn vng tng, nh chuyn ru, c bc v.v Bn khng nn nhng ngi nh vy, hoc b nh hng ca h. Nu bn ri vo nh hng h, th h s lm tng trng thm vng tng ni bn, bn s tham d vo nhng hot ng khng thch ng. V d: Ngy xa c hai ngi t kinh x Paenpo, mt ngi tung ru mt ngi khng. Ngi u i Retreng, ngi sau i Lhasa. Ngi i Retreng gp nhng tin s phi Kadam. Ngi i Lhasa gp nhng bn xu. V sau hai ngi li gp nhau, v do nh hng bn tt v bn xu m ngi trc kia nghin ru nay t b, cn ngi khng ung by gi li thnh bm nhu. Chng ta gi thi bn xn keo kit bng danh t cn kim thi gin d l nng tnh, vn vn. Chng ta t nhng ci tn m tai cho nhng thi xu y, nhng chng vn gy tai hi ln lao. Khi hc tr nng vo mt ng thy h tin gi ca tht k, th thi h tin ni hc tr tng thm. Cng vy i vi nhng ng thy nng tnh. iu qu d dng hiu r l nhng tc dng ca bn xu, bi th ta nn trnh bn xu. 675

Tuy nhin, mc d nhng ngi kht khao nhng vt thuc i ny u lbn xu, ta khng th rung b tt c mi ngi, bi vy iu ct yu l i x h rt cn thn v ng giao thip h qu nhiu. Ngy xa c mt x trong mi ngi u ung th nc gy bnh in nn tr thnh in di. Ch c ng vua cn tnh to, nhng mi ngi li ni: Vua in. Cng vy, ngy nay nhng ngi tu hnh khng thch nghi vi m ng thng tnh, song iu ny khng hi g, v h mong mun theo ui vic tu tp n thnh cng. Khi bn xu khuyn bo, bn ng nn ni ngc vi h: hy nh mt con tru c gi n ngnh, v thc hnh nhng iu qu bu nht ca phi Kadampas - trc ht phi c tm kin c nh kim cng ri t nng mnh bng cn bn tr kim cng, v cui cng t n s dng mnh nh kim cng. a-1.3.4. Nguyn nhn th t: tho lun iu ny bao gm s c nhng sch c nhng ch dn nghe ra hu nh c l m k thc vn pht sinh vng tng. Khi bn c nhng tc phm xu c nh th - chng hn truyn nhn gian v nhng cng trng ca Cesar Ling, nhng lun v tnh yu, nhng sch ni v ba ch, dm th, vn vn - th ch c tng thm tham sn si ni bn. Nhng nu bn ngh v nhng cng vic v i sng ca nhng thnh nhn, th c th gieo nhng ht ging gii thot trong bn, bi th nn c nhng sch ny. Khi ngi ta t hi thnh tng nhm, h ni v nhiu iu lm tng thm i hoc hn th - nh ni v vua cha, qun i, n b, nhng v kin, vn vn. y cng l mt nguyn nhn pht trin vng tng. 676

a-1.3.5. Nguyn nhn th nm: tp qun. Zhangpa Rinpoche ni: Bn nh c vy ph bng nhng bn nng do tp qun t tng xu Ni cch khc, do bn qu quen thuc vi vng tng nn bn pht trin tham i, hn th, v.v nh mt iu ng nhin, ngay c khi l nh. Chng ta c nhng vng tng si m ln hay nh ty cch ta quen thuc nhiu hay t i vi chng trong nhng i qu kh, mt vi ngi pht trin tham i, th hn hay bt c g mt cch m v mt duyn c rt nh nht. Chng hn, c ngi quen thi gin d khng th chu c ngay c mt tia nhn kh chu, vn vn. Nhng ngi nh th khng c cch no khc ngoi ra p dng vi cch cha tr, v tm mi cch ngn nga nhng phin no y tip tc. a-1.3.6. Nguyn nhn th su: suy ngh khng thc t. y l s lun lun c nhng nhn xt qu ng lin h n nhng i tng m ta thch hoc ght, v.v i vi i tng ta a thch nh y phc chng hn, th ta ngh n c mu sc p, ct may p, ci nt lng p, vn vn. i vi nhng i tng ta ght, th ta ngh: Chng lm hi ti th ny th n. Ngi ta a ngh lui ngh ti v nhng i tng ng a hoc khng ng a y. Mt ngi c th l k thc hnh Php. Nhng vn kh hoc c nhng vn , nn m ra hoi nghi lut nhn qu v.v Ngi y s pht trin vng tng nu nhng nguyn nhn ni trn sinh khi, bi th phi c m phng nhng nguyn nhn y. Nu v y khng p dng thuc tr, nhng vng tng s gia tng; vng 677

tng s b che lp nu v y p dng thuc cha. Bi th, hy n lc. a-1.4. Nhng li lm ca vng tng. Trang Nghim kinh ni: Vng tng ph hy ngi Ph hoi hu tnh, Ph hoi o c. Ngi cho ngi ngang hng l k di, H php v bc thy ch trch ngi, V ngi khng nhng i th. Ngi s ti sinh vo nhng hon cnh bt li. Nhng g ngi c c hoc khng c u suy gim, v ngi phi chu nhiu kh au. Ni cch khc, vng tng (phin no) c nhiu li lm. Khi pht sinh vng tng, dng tm thc bn tr thnh mt thc th bt thin; khi y bn hnh ng mt cch ngc i i vi i tng ca vng; iu ny lm cho nhng ht ging tim tng ca vng tng thm vng chc; bi th bn lun lun pht trin cng mt th vng y, ngha l tham i, hn th, hay bt c g; v bn i vo nhng cnh gii m nhng bc thnh khng i. Nhng hnh 678

nghip v phc ca bn s tng v hai li lm sau cng ny. Bn lc ra khi gii thot v ton tri, tr nn xa xi vi c hai. Vng tng lm cho nhng phc hnh ca bn thi gim; ngha l n lm cho bn t hi v hi ngi; o dc thi gim, bn cng ngy cng t c qu tng, t c gip . Pht v h php cng ch trch bn. Nhng ngi khc cng nh bn u s kh v vng tng phin no ca bn lm cho k khc mun git bn, vn vn. Trong i ny bn pht trin ting xu v vng vo kin tng, tranh chp, vn vn. Trong tng lai bn s ti sinh vo ni bin a, hay vo nhng a x. Ni tm li, c v s li lm do vng tng gy nn. Bi th mi khi pht sinh mt vng tng bn phi nhn ra ngay tc khc y l k th, v s dng mt cch i tr chm dt n. Hnh B Tt Hnh ni: Nu tt c ch thin, a tu la u tr thnh k th ca ngi Thfi cng khng th dn ngi Xung a ngc V gin. Vng tng l k th ln nht V mi khi gp n Th c th trong pht chc N tung ngi vo a ngc y 679

Cho n khi ni Tu di cng khng cn. Ni cch khc, khng c k th no ln hn vng tng. Khi bn lm va lng k th, n s du cn gin d v khng lm hi bn. V lng thng kh m bn c khi b thiu t trong la a ngc V gin u pht sinh t vng tng. Do vy, vng tng s p buc bn i vo s bt tnh ca sinh t, bi th n cn mnh hn tt c nhng k th ca bn trong ba ci. Nhng ngi phi Kadampas ngy xa ni: Hy luyn tp ng vng chng li vng tng, nhng dui tay cu gip hu tnh v lm li ch cho chng. Geshe Ban Gun - gyael ni: Ti canh gc ci cng vo pho i tm ti vi mt gii l nhng php i tr. Khng lc no ti khng lm vic ny. Khi vng tng sn sng ni ln, th ti cng sn sng chm dt n. Khi n ngh ngi th ti cng ngh ngi. Ni cch khc, bn phi xem vng tng nh k th t nht v p dng bin php chng li n tc khc. a-2. Nghip tch ly nh th no C hai loi nghip: nghip v hnh ng c . a-2.1. nghip V trc ni: 680

nghip l g? l mt tc ng ca un gm nhng tm v tm s khin cho mt tng hin khi. Nhim v n l lm cho tm dn mnh vo thin, bt thin hay trung tnh. Ni cch khc, mt nghip l, v d nh mt tm vng kch ng cho ta cm thy cn phi ni nhng li lng nhc; hoc l nghip ca tm s khch ta, c v cho ta trong khi ta ni nhng li y. a-2.2. Hnh ng c y l hnh ng ca thn v li c nghip lm ng lc thc y. Kho Tng Siu Vt L (Thng php) ni: Nghip thuc v tm, do tm to. nghip l hot ng thuc tm ; N lm sinh khi nghip ca thn v li. Vng tng lm ni ln ba loi nghip: phi phc hnh, phc hnh v bt ng hnh. Phi phc hnh l nghip c tch ly do khao kht nhng vt thuc i ny, ri hnh ng bng cch git hi, v.v Loi nghip ny lm cho ta ti sinh vo cc a x. Phc hnh l nghip tch ly do khao kht lc th trong i v lai. Nghip ny lm ngi ta ti sinh lm mt v tri ci Dc. Bt ng hnh l nh sau. Mt ngi t b lc th i sau, m m say cm th h lc do tnh ch nht tm, nn ti sinh lm mt v tri trong ba ci tri thin u. Hoc ngi ta c th bt cn c n ci cm th h lc do tnh ch nht tm em li, nhng khao kht cm th x v 681

tch ly loi nghip lm nhn ti sinh vo ci tri thin th t hay cao hn na. C hai loi nghip phc hnh v phi phc hnh u nm ngi ta vo mt ti sinh ci Dc, v hu qu ca chng l di chuyn. Chng hn, ta c th t n trng thi trung m ca mt chng sinh trn ng n a ngc, nhng nh nng lc bc thy ta, nh cc nghi l v thn ch, v.v m trng thi trung m ca ta c th thay i, lm cho ta thi ti sinh vo cc thng gii. Drom Rinpoche ni rng nu tt c dn chng Retreng vi gii c s m cng gp cng c gi gii ca h li th c th to cng c cn bn cho mt ngi cng ng h sau khi cht. Ni cch khc, v tt c nhng c s y u c gii c ging nhau, cho nn nhng thin cn to ra t y s rt li lc cho bt c ngi no ca h cht v ang cn trong ci trung m. Dn nghip ti sinh vo cc thng gii l nh sau. Gi s mt ngi tch ly nghip ti sinh vo ci thin th nht. Nghip y s khng thay i thnh ci nghip ti sinh vo ci thin th hai hay bt c ci no khc. l l do loi nghip ny c gi l bt ng. Kho Tng Siu Vt L ni: Phc hnh l cng c ti sinh vo Dc gii. Nghip sinh vo thng gii th bt ng; Nghip ny gi l bt ng v 682

N ch thun thc trong nhng thng gii. Bt c nghip no khng c tch ly ph hp vi mt trong ba nn tng ca o l th ch l nhn cho sinh t; bt c nghip no c to khi ta b thc y phi t b ba ci lun hi th ch c th tr thnh nhn qu cho gii thot. Khi bn gi t th gian vi nim s tu tp Php, nhng khng c mt trong ba ng lc l t b vn vn, th bn c th tr trong tnh ch mt am cc no , nhng d may mn bn cng ch nhn c ci nhn ti sinh vo cc ci tri V sc hoc vo cc ci tri thin thuc Sc gii (Ng tinh c thin - DG). y l l do ti sao mun tu tp, iu ct yu l bn phi tm mt ch dn hon ton khng li lm. a-3. Ni kh c mi b thn ri th mng. C 3 phn: a-3.1. Ci g xy n vo lc cht Th mng ca bn c th ht. Cng c bn c th ht. Bn cha thot khi him nguy. Kinh Ni V Nhng Yu T a n Ci Cht k ra chn yu t. Nhng yu t ny v khc na c th git bn. ngh lc cht c th khi ng ci nghip s nm bn vo ti sinh k tip sau khi cht. Nhng yu t khi ng cho nghip y l kht i v chp th, y l nhng g xy n. Bn c th ngh, Ti sp la thn xc ny, v bn bm ly thn hin ti ca bn. Kht i bao gm nhng vic nh mong c c hi m, v th l bn sinh vo a ngc nng. 683

i tng ca tin trnh chm ngi ny l nghip cng lit nht ni bn, en hay trng (c hay thin). Nu nghip en v trng u ngang nhau, th i tng chm ngi l mt trong hai nghip quen thuc hn trong bn. Nu c hai loi u quen thuc, th loi nghip no c lm trc s b chm ngi. Thi gian khi s chm ngi ny xy ra l tm cn hot ng v cn c hnh thc nhn bit th ph - mt hin tng thin hay bt thin, ngha l tn tm, lng thng xt, s i luyn, gin d, v.v - v bn cn c th t mnh nh c nhng iu y hoc c th c ngi khc nhc cho nh. Khi nhn thc th chm dt, v khi nhng tng lc cht ca bn rt vi t, th t tng bn thuc loi trung tnh v bn khng th nh li bt c mt iu thin hay bt thin no. Nu nhng tng lc cht lin h n lng tin, v.v th thin c ca bn s c khi ng. Bi th thc thit yu khi ng nhng nim thin trong khi nhng tng lc sp cht ca bn sp d phn vo tin trnh khi ng ny. Bn c th l mt hnh gi lun lun to iu lnh, nhng nu bn ni gin lc sp cht, tc bn khi ng nhng t tng cn t khng c tt lnh, v bn phi i n nhng a x do hu qu thun thc ca nhng bt thin qu kh. Nhng nguyn tc tng t cng p dng cho mt ngi ti li lun lun phm ti. giao im ny, ngi ta s hoc ln ci cao hoc xung ci thp. Nu sp ln thng gii, th hi m trong c th ta tan dn t phn di c th v t li tim. Nu sp xung a x th iu ngc li xy ra l, hi m tan dn t phn trn c th v t li phn di. 684

Bn cng c th bit c ngi cht s ln thng gii hay ti sinh vo a x bng cch quan st nhng du hiu nh cng au n m ngi y tri qua trong cn bnh cui cng. au n trong cn bnh y m ch lc mt i b phn ca c th b suy sp. Mt vi ngi c o gic lc cht: chng hn, h tng mnh b nhng hp tr ln, hay nhiu ngi ln. (Kyabje Pabongka Rinpoche k chuyn Lhasa ngi trng thy ci cht ca mt ngi hu phng chnh ph Trung ng. Anh ta trm tr, khi cht anh c o gic b nhng hp tr nghin nt.) Khi mt vin chc tnh Tsang cht, ng ta ni: Ti ang b nhiu ngi ch p, v ng t gi ci i trong mt trng hung kinh hong v.v iu ny cng xy n cho nhng ngi hnh thin. Xa c ngi n xin bn v ng trng thy n i cung in v nhng tia sng trng lc ng ta cht. Kyabje Pabongka Rinpoche cn k mt b gi Chuzang nim thn ch Om mani padme hum rt nhiu, khi cht thy nhng im tt. Nhng du hiu y ch lm mt dn nhp i vo ci cht. a-3.2. Cch thnh tu thn trung m Nh s lc l ca mt chic cn, i sng nhp th hin ti ca bn chm dt ng thi vi s bn mang ly mt hnh th vt ldn u cho s nhp th mi - iu ny m ch bng ma mng 685

tng cc un trong ti sinh sp n ca bn; s nhp th sp c i trc bng bng ma ny d n nhp va bt c ni u. Nhiu ngi bo rng ngi cht sng trong ci trung gian mang hnh dng v y phc m h c lc cn sng, v c nhng cch thng tin vi h. iu ny tht sai lm. C th rng c mt vi trng hp nh vy, nhng y khng phi l ngi cht m l mt chng sinh no gi dng ngi cht y la di nhng k phm phu. (Pabongka m ch cau chuyn trong tiu s ca Milarepa v ci cht ca thn ph ca mt c s theo o Bon) Nhng chng sinh trong ci trung gian c tt c cc gic quan; c thn thng c th lm nhng hnh vi phi thng; khng g c th cn ng h ngoi tr nhng thnh tch hoc ni h s sinh vo. Nhng chng sinh trong ci trung m sp ti sinh vo a ngc c mu sc nh nhng khc g chy; nhng chng sinh no sp sinh l qu i c mu nc; nhng chng sinh sp bin thnh sc sinh c mu xm tro; nhng chng sinh sp sinh lm ngi hay ch thin ci dc c mu vng rng. Nhng chng sinh sp tr thnh ch thin sc gii th c trng trong ci trung gian. Khng c ci trung m cho nhng chng sinh ti sinh vo ci v sc. Trng thi nhp xc trong ci trung m xut hin nh mt m ti en vi nhng ngi bt thin; i vi nhng ngi hin thin, trng thi ny xut hin nh mt m ti c im nhng di nh sng trng hoc c thp sng di nh trng.

686

V th mng ca chng sinh ci trung m c nhiu thuyt khc nhau, thng thng ni l 7 ngy - di ca nhng ngy ny cng ging nh ngy trong i trc y. Sau 7 ngy, nhng chng sinh trung m tri qua mt ci cht nh, v h c th c n 7 ln cht nh th trc khi tm c mt ch sinh ra. a-3.3. Cch nhp thai v sinh ra Ly trng hp mt s ngi c sinh ra t bo thai. S th thai xy n gia tinh cha v huyt m. Hn ma trong ci trung m thy cha m giao hp, cn gin d v s tham luyn lm cho n nn ma, v n ch thy nhng c quan sinh dc ca cha m. Cn gin git cht n v n c nhp vo bo thai trong ti sinh k tip. iu ny hon tt mc Ngh v ngun gc kh - nhng giai on buc ta vo sinh t theo tc phm ca Tsongkapa l Nhng Giai on Ln Ca o L, Con ng Nhanh v Con ng D. By gi ti s bn tiu ny theo 12 phn nhn duyn, cng c bn trong tc phm ca Tsongkapa nhan Nhng Giai on Ln Ca o L. Nhng Lam-rim. Con ng D v Con ng Nhanh khng r rng v ti ny. Ti s dy mc ny theo tc phm Li c Vn Th, ch bn qua v nhng tiu ca n. S cp ngn ngi trn y v cch ngh n nhng giai on ta b buc vo sinh t - ngha l ngun gc ca kh - . Tuy nhin nhng ngi nghin cu cc bn tranh lun c in th 687

nn ngh v iu ny qua 12 nhn duyn. y l iu tt nht cho vi ngi c bit. (Pabongka Rinpoche k li mt thi, vua Ma Kit theo li khuyn ca c Pht gii thch qu trnh ti sinh cho v vua tn l Utrayna bng cch dng mt hnh v bnh xe sinh t, v v vua ny pht sinh nim chn ngy sinh t lun hi. Ngi cng k cho chng ti nghe Geshe Puchungwa nghin cu 12 nhn duyn v ging dy Phm Vi Nh v Phm Vi Trung Bnh theo 12 mc xch ny.) Bi vy bn nn ngh thm v nhng li lm ca Tp ngun gc ca kh, v li lm ca sinh t nh phng tin 12 mc xch tng cng s chn ngy ca bn i vi sinh t. c Pht bn v nhng mc xch ny khi ngi dy kinh Nhng Ht La. V ci ny c nn ci kia s c. V ci ny sinh nn ci kia s sinh. Cng vy v minh l phn nhn t ph thuc sinh ra cc hnh Ni cch khc c 12 mc xch duyn nh sau. a-3.3.1. V minh y l cn nguyn s xoay vn ca chng ta trn bnh xe sinh t. Chng ta khng bit lm th no hiu v ng vi tr tu ca mnh, do ta chp th con ngi ca ta v cc hin tng bn ngoi, ta cho rng chng u c mt bn ng, chng c th c thit lp do t tnh ca chng. V minh l ci thy bit in o, ngc li vi tr tu cn bn. iu ny cng ging nh b m. 688

C hai hnh thi v mnh. V minh v nhn qu, v v minh v chn nh. a-3.3.2. Hnh V minh khi ng cc hnh nh th l ngh ca n. Cc un xut hin trong ti sinh k tip ca ta cng l nhim v cc hnh. Nh th, chng ta b khi ng bi v nh khng thy lut nhn qu, nn to nhng nghip phi cng c; hoc chng ta c khi ng bi v minh khng thy c hnh thi hin hu ca vn php nn chng ta to nhng phi phc hnh hoc bt ng hnh. Tt c loi nghip ny u gi l hnh. a-3.3.3. Thc m ch hai loi thc: Thc vo thi gian ca nhn, v thc vo thi gian ca qu bo. Loi th nht l thc theo lin sau bn nng hay khuynh hng tim n ca hnh, tc l nghip. Loi th hai l thc theo lin sau s nhp thai v ti sinh mi. Mt v d: Gi s b kch ng bi v minh bn mi git mng sng. Khi bn phm nghip ny hay hnh ny, bn nng hay s tim tng ca n c in du khi nghip va hon tt. y l thc vo thi gian ca nhn. Do nghip ny bn c nhp thai ny, tnh trng thc ca bn l thc vo thi gian ca qu bo. Mi khi phc hnh hay nghip u c th nm ta vo nhiu ti sinh trong cc a x. Hy p dng cng nhng nguyn l y i vi cc phc hnh hay phc nghip v.v 689

Nhng bn nng ca nghip ny i vo tm thc cng ging nh du thm vo ct hoc nh mc ni du n thm vo giy. Tham i v chp th u c th kch ng khuynh hng tim tng ny, v khi y chng tr thnh sc mnh a n ti sinh. a-3.3.4. Danh sc Trong trng hp ti sinh t bo thai, mc xch Danh l bn un th, tng, hnh v thc. Mc xch Sc l tinh cha, huyt m trong giai on pht trin u tin, trong thc c t vo. Phi hp hai ci gi l mc Danh sc. a-3.3.5. Su cn Khi su cn mt, tai, mi, li, thn, thnh hnh, mc xch ny ch p dng cho giai on cha phn bit c s vt mc d hin hu gic quan v i tng (cn, trn, thc) y . Cc cn vt l v tm l ny c ni l hin hu t giai on u ca bo thai. Ly v d s ti sinh bng bin ha vo hai ci di l ci dc v ci sc, th danh sc v su cn xy ra ng thi. ci v sc, th ch c danh v khng c sc hay nm cn vt l. a-3.3.6. Xc Khi su cn c thnh hnh v ng thi c s tc ng h tng gia cn, trn, thc th ngi ta c th phn bit c nhng i tng d chu, kh chu hay trung tnh. y gi l xc. a-3.3.7. Th 690

Xc lm duyn cho s pht trin ca mt trong ba loi th hay cm gic: lc, kh, x. V d, ta pht sinh cm gic vui sng khi gp i tng d chu. a-3.3.8. i i ngha l mong mun ng xa la nhng cm gic vui. N cng l s mong mun xa la au kh, v bm ly s xa la y. Chng ta cn kht khao tnh trng x ca ta khng thi gim. Cm th c xem l nguyn nhn ph vo s pht trin ca tham i. iu ny cn hiu l khi v minh c mt, v c xc lm duyn: ch c th xy ra lc y mi pht sinh tham i. Nh vy khi v minh khng c mt, ch thin vn c th c cm gic, nhng tham i s khng pht sinh. a-3.3.9. Th Khi i cng mnh, th chng ta ham mun i tng v rng buc vi n. C bn loi chp th. Dc th l rng buc vi cc i tng gic quan. Kin th l rng buc vi tt c t kin, tr kin chp ng ha vi ng vi ci kh hoi. Gii cm th l bm vo nhng o c h ng v nhng li hnh x lin h n t kin. Ng lun th l s thch th i vi nhng quan nim v thc hu: cn l s thch th i vi kin chp cho rng ng chnh l 5 un. a-3.3.10. Hu

691

Trong qu kh, hnh gieo bn nng nghip vo tm thc, i v th khi ng bn nng v khi y n sc nm ta vo mt thn xc trong i v lai. a-3.3.11. Sinh Mc xch ny tri t s khi ng ni trn, - khi nghip tr thnh cn bn cho s ti sinh ca ta vo mt trong bn loi sinh - cho n lc ta nhp vo bo thai trong ti sinh mi. a-3.3.12. Gi cht Chng ta nhn mc xch gi cht theo th t. gi l s chn mi ca cc un, s tun t bin i tnh trng ca chng. Cht l s hoi dit cc un, s chm dt vn hnh cc un. Khi bn c gii thiu 12 mc xch ny v c th phn bit tng ci, bn phi bit cch gom chng li thnh tng phn. C 4 phn: phn thc nhanh, phn thnh lp, phn thc nhanh hu qu, phn hu qu hin r. V minh ging nh mt ngi gieo ht ging. Hnh do v minh khi ng l nh ht ging. V ging nh t trch nhim ht ging c gieo, thc vo thi im ca nhn c bn nng ca nghip tch ly t vo n. Vy phn l hai ri mc xch u: v minh; hnh, v thc thi im lm nhn - khng phi phn kia ca thc thi im lm qu. Cng nh ht ging c nui bng nc, phn, hi m, s m t, i v th khi ng ci nghip pht sinh qu. Nh mt ht 692

ging c lm cho c tim nng nh nc, phn, hi nng v m thp m chi, ci nghip c khi ng bi i v th chc chn s thc nhanh s thnh hnh nm un i sau nh mc xch hu. Vy i, th, hu l thnh phn lp. Cng nh ht ging m chi, mc xch sinh - ngha l c hoi thai thnh hnh th ti sinh mi - l mt yu t thuc thnh phn hu qu hin r. Nm ri (ng ra l bn ri, nu tnh danh - sc l mt - DG) mc xch lm nn phn kt thc nhanh hu qu, l: thc vo thi im lm qu, danh sc, su gic quan, xc v th. Gi cht l mt yu t ca phn hu qu hin r. Vy phn hu qu hin r gm c sinh v gi cht. Ly v d s ti sinh lm mt v tri. Do nng lc v minh, ngha l m qung i vi chn nh, ci bn nng thuc nghip ta tch ly - ci nghip a n ti sinh lm ch thin - c t vo trong thc ca ta. Khi y ta ngh, Ti s thch mt ti sinh ci tri. V kht khao iu ny trong lc cu nguyn, vn vn: y l kht i. Ri ta t nhiu n lc vo kht vng y: l th. vo lc cht, hai yu t i, th ny lm nn ci nghip chc chn s nm ta vo ti sinh y: y l hu. Vy, ba yu t ca phn thc nhanh v ba yu t ca phn thnh lp - su yu t tt c - c y trong i ny. Ri chng ta ti sinh lm mt v tri; bn mc danh sc, cc gic quan, xc v th - l phn thc nhanh hu qu; v hai mc - sinh v gi cht - l phn qu bo hin r. y l cch m mt b su gm 12 mc xch c y trong hai i. 693

Ly v d ti sinh vo a x. Cng nhng nguyn tc y p dng y: v m la trc lut nhn qu, chng ta tch ly nhng nghip bt thin, c khi ng do i v th, v.v Khng th no c mt b 12 nhn duyn y trong vng mt i di nng lc ca mt nghip duy nht. Chng ta c th hon tt b 12 nhn duyn nhanh nht cng phi trong hai i. Cn thi gian lu hn khi vi i, th ta khng th khi ng mt vi nghip; khi y ba yu t ca phn thc y nhanh s y trong mt i; ba yu t ca phn thnh lp, vo mt i khc; v bn yu t ca phn thc nhanh qu bo, cng nh hai yu t ca phn qu bo hin r, s c b tc trong mt i khc na. Mt v d: chng ta tch ly nghip c c ti sinh vo a x, v bn nng c gieo trng. Nhng vo lc cht, thy v bn gieo nhng tng thin vo trong tm ta; iu ny khi ng ci nghip ti sinh lm ngi, v kt tip ta c sinh lm ngi. Khi ta cht, ta li khi ng ci c nghip khi trc do i v th, v ri ta li ti sinh vo a x. Trong v d chng ta c th c nhiu ti sinh xen vo gia phn thc nhanh v phn thnh lp, nhng y l nhng cuc i thuc vo nhng b 12 nhn duyn khc na, nn khng tnh. Vy, tm tt: cch nhanh nht ta c th hon tt b 12 nhn duyn l trong hai i sng, v chm nht l ba i. Khng th no nhanh hn hoc chm hn th. Mi mc xch lm duyn cho mc k tip sinh khi, cho nn tt c kh - ti sinh, gi, cht, v.v c kinh qu nh mt chu k. Trong khi ta theo nhng mc xch 694

kt qu t mt nghip duy nht, ta c th pht trin nhiu b 12 nhn duyn khc trong giai on nguyn nhn ca chng. Gi cht l do sinh; hnh l do v minh, vn vn. Nh vy mt mc xch ny tip theo mc xch kia v bi th v minh l cn trong vic khin cho bnh xe sinh t quay trn. Long Th ni: Hai mc xch pht xut t ba By mc xch pht xut t hai; Ri ba mc xch li sinh Bnh xe sinh t c th quay mi. Ni cch khc ba mc xch vng tng (v minh, i, th) lm pht sinh hai mc xch nghip (hnh, hu), v t hai mc xch ny pht sinh by mc xch kh (nhng mc xch cn li). Ri t by mc xch kh li pht sinh ba mc xch vng tng v.v; chu k c lp li, v bnh xe sinh t quay mi khng ngng. y l s quay bnh xe kh. Mi hai nhn duyn c th c cp theo th t khc. Nu mun thc hnh mt con ng chm dt 12 nhn duyn, th ta ngn cn hnh bng cch phng v minh; iu ny s chm dt tt c au kh ca gi cht. Tm li, 12 mc xch duyn sinh c th tm thnh 3 h thng nhn qu: Nghip, vng tng v kh. V minh, i, th l 3 mc xch 695

ca vng tng. Hai mc xch nghip l hnh v hu; nhng mc xch cn li l 7 mc xch ca kh. Long Th ni: Th nht, th tm, th chn l vng tng Th hai, th mi l nghip. By chi cn li l kh. Dng u bi k ni v 3 mc xch ca s khi ng, dng k th hai ni v hai mc xch nghip v thn v li, ngha l hnh v hu; dng th ba l nhng mc xch m ngi ta s tri qua. Bn pht sinh s t b khi do hu qu ca s thin qun v ni kh chung quanh ca sinh t v 12 mc xch duyn sinh. Bn khao kht c gii thot khi lun hi nh mt ngi t. Khi y bn mun tu luyn theo con ng a n gii thot. b. Thc th xc nh bn cht o l n gii thot. C hai phn on (1) loi ti sinh c th chm dt sinh t (2) loi con ng c th a n chm dt sinh t. b-1. Loi thn vt l c th chm dt sinh t. Bn ngh v nhng li lm ca sinh t. Bn cht ca sinh t l hon cnh v thng v kh hoi, ging nh hnh nh ca mt trng trong nc b gi thi khng ng yn d trong chc lt. Hnh phc v ti sn trong sinh t p mt mi nguy him ln lao nh ci bng ca mt con rn h mang c mng. Bn c th thy rng bt c loi no trong 5 loi ti sinh u l mt s honh hnh 696

khng gin on ca au kh. Cng nh ngi trong ngc hay trong mt gian nh chy mong mun thot ra, bn s pht sinh nhng t tng mun thot sinh t. Bn s tra tm nhng nguyn nhn ca sinh t. C hai nguyn nhn: nghip v vng tng. Khi bit iu ny bn s n lc tm phng cch nh bi 2 nguyn nhn y. S ti sinh cn c l ti sinh lm thn ngi thun li; v by gi khi ta c c thn ngi thun li theo hc 3 mn hc tng thng v nhng n lc lnh mnh khc, th ta phi quay lng vi sinh t. Geshe Potowa ni: Khi bn lang thang nhiu trong qu kh, sinh t khng t ng li v n cng khng t dng - chnh bn phi dng bnh xe sinh t. V thi gian dng sinh t chnh l hin ti, khi bn c c thn ngi thun li. Ni cch khc khng c mt ti sinh no tt hn l ti sinh ny. b-2. Loi con ng c th chm dt sinh t Chng ta cn phi ct t gc r ca sinh t, gc r y chnh l v minh, m la vi chn nh. Hnh thc bn nng ca s chp th ci ti chnh l gc r cn c ct c, bi v khi ta khng ct t gc r ny m li o luyn nhng phng php gii khc, th n ch lm cn nht mt vi vng tng ch khng th vnh vin pht huy chng. Nhng thin hnh cng khng n thua g. Ch c nhng t tng hon ton ngc li vi n mi c th chm dt chp th bn ng.

697

Tr tu hiu c v ng s nhn ra rng ci ti khng thc hu: tr tu ny bi th hon ton i lp vi nhng t duy chp th cho rng ci ng thc c t tnh. Bi th bn cn c tr tu hiu c v ng c th nh tn gc s chp ng theo bn nng. Khi bn khng c tr tu ny m li n lc lm cc phc hnh khc, th iu y ch t tng cng thm s chp ng ca bn ch khng th lm hi n chp ng. Mun pht trin tr tu ny mt cch thch ng trong dng tm thc, bn cn nhng iu sau y. Bn s khng pht trin c tr tu y nu khng c s tu tp v tng thng nh hc. V d bn cn hai iu khi mun b mt thn cy: Mt ci ru tht bn v mt cnh tay khe mnh. Nu ci ru khng c bn th ni khng th ct vo trong thn cy. Nu cnh tay bn khng vng, th ci ru s khng ri xung cng mt ch y trn thn cy. Hoc mun thy c bc ha trn tng v m, bn phi c mt ngn n sng. Tr tu hiu c v ng l ging nh ci ru bn; s chp th vo mt hin hu c tht l thn cy cn c cht, thy c chnh xc hnh thi sinh tn cng ging nh cnh tay khe mnh cm ru, hay ngn n ta nh sng trn s vt. Mun pht trin trong dng tm thc ca bn s tnh ch nht tm bn b khng b vng tng ni tm - ging nh ngn n du khng b lung lay v gi - th bn phi gii thot tm khi nhng tn lon th ph bn ngoi, ngha l bn phi trc ht tu hc tng thng gii. tm tt, kinh Phm Thin Thnh c trch dn trong tc phm V Trc ni: Nhng iu cn c l: 698

Mt cn bn rt vng Hoan h trong mt tm an nh v tri kin bc thnh iu khng nn c l: Kin chp ca k ti li. Ngha l mun c phng thuc i tr ng chp - tu qun c bit, tri kin nh ca bc thnh liu tri Tnh khng - hnh thi hin hu chn tht - th trc ht bn phi hon tt tm tnh ch. V nu bn khng theo tng thng gii hc, th bn s khng c nhng iu kin cn pht sinh tm tnh ch. Bc th ca Long Th ni: Khi tc hay y phc ca bn Thnh lnh bt la Cng ng thm dp tt: Thay v th, hy c dp tt ti sinh. Khng c mc ch no v i bng. ng thi lui trn con ng i tm nit bn v cu an tnh Bng gii thanh tnh v tr tu thin nh. Hy hon tt iu y; trong nit bn khng c 699

t nc la gi tri trng, Ba iu chnh cn phi thc hnh trong Phm Vi Trung Bnh l ba mn tng thng, bi vy ng l phi bn chng y nu ti khng ging dy nhng mc thin thuc Phm Vi Ln. Tuy nhin y ch l gio l thuc Phm Vi Trung Bnh, l phn c chung ca o l ch khng phi con ng thc th ca Phm Vi Trung Bnh. Bi vy ti s bn v hai mn hc tng thng l tnh ch v tr tu, trong phn tm tnh ch v tu qun c bit thuc Phm Vi Ln. nh vy ch cn c tng thng gii cn phi bn n: ay l cch ging dy theo truyn thng. Bc th ca Long Th ni: Nh nhng ng vt v bt ng u c t nng , Cng th, gii c gi l Nn tng ca tt c thin php. Ni cch khc, gii l ct t v l cn bn ca mi c tnh. l gio l cn bn ca c Pht. Gii l li lc nht nu ngi ta gi gii, nhng nu khng gi gii th c nhng li lm to ln; li lc ch l do s gi gii. iu cn bn quyt nh gio l ca Pht c tip tc tn ti hay khng chnh l Gii Bit Gii Thot c cn c tun gi hay khng. Nu khng cn nhng ngi tu th c tc gii, th bt c gio l no cn tn ti cng v hiu, mc d c th vn cn nhng 700

ngi mang tri kin chng hn. kinh Bit Gii Thot ni: Khi Nh Lai nhp Nit bn, cc ngi ly gii lm thy. Ngha l bn phi cm thy gii lut trong dng tm thc ca bn thay th cho bc o s ca chng ta, bn nn yu mn gii lut v gi gii. Trong ba mn hc tng thng, th nhng ngi s hc chng ta kh thc hnh ngay tu v nh; nhng gii Bit Gii Thot trong dng tm thc chng ta l mt tu qun i su vo gio l, m chc chn chng ta c th thc hnh, m chc chn chng ta c trong dng tm thc. y l l do ti sao ngi ta ni gio l Pht tn ti hay khng l ty thuc vo tng. Li na gii Bit Gii Thot l cn bn, l trung gian ca hai loi gii cao hn. Khi ni nhng ngi bo tn gio l, chng ta khng m ch php s ngi trn ta cao. Bn l mt ngi bo tr nn gio l nu bn tun gi gii lut m bn c trong dng tm thc. Nu bn kho cu v thin qun nn gio php c truyn tha l bn bo tr chnh php c truyn tha. Nu bn gi gii thanh tnh, bn l ngi bo tr tu gic thm nhp gio l. Trong 3 loi gii, chng ta chc chn c th thc hnh gii Bit gii Thot. Mt bn kinh ni: T kheo gi gii th sng chi v: bt c ni u c mt t kheo tun gi gii lut, ni y c ho quang, c nh sng. Ta s lm cho ni y khng b trng rng; mt ni nh th s khng khin cho ta lo lng y l mt iu ct yu. X Ty Tng chng ta, min t ni tuyt, c nhng c im khng tm thy cc x khc v ngun gc ca nn hnh phc di 701

hn ca chng ta l gio l ca Pht. S kin nhng gio l ny cn thnh hnh khng phi do ngi nh chng ta, hay dn c, hay nhng vt trang hong thuc v tn gio; m do gii Bit Gii Thot - gc r ca gio l. Nu chng ta khng gi gii mt cch cn thn th iu y chng t rng gii dit mt, mc d bn ngoi gio l y vn lan trn nh t v . Kinh Tam Mui Vng ni: Ngi ta c th vi tm thanh tnh Cng dng mi triu c Pht. n thc ung, bo ci Trng phan v nhng dy n Trong v s kip Nhiu nh ct sng Hng Nhng vo thi mt php Khi diu php sp dit Ai thc hnh gii d ch mt ngy m S c nhiu cng c hn trn. Ni cch khc, trong thi y suy i th gi gii c nhiu cng c hn l lin tc cng dng ngy m cho ch Pht trong ba i. Trong ci ngi au bun ny, th mt ngy gi gii trong 702

gio l ca c o s Thch Ca Mu Ni cn nhiu cng c hn l nhiu kip gi gii cng li lc hn l u thi kip, gi trn vn tt c gii cn bn; v gi mt gii vo thi mt php cn c cng c hn cng dng nhiu Pht trong hng chc triu kip. Mi na thng chng ta c mt v t kheo c on Nhng ngi no cn gi gii s c gp ch Pht trong tng lai v thy lm vic ny khng phi thi u, khng phi ng ang lp li on y nhiu ln theo yu cu v.v ng y ang lm vic y kt thc gic chng ta nh li. Hy ngh xem gi gii c li g. Mc d bn tng: Mong cho ti lm sng chi tm im ca nn gio l lu di hoc Mong cho nn gio l o s lan rng, nhng trc ht tri tim ca nn gio l phi sinh ng ngay trong dng tm thc ca ring bn. Khi bn khng gi gii, th nh kinh ni: i vi vi ngi, gii c ngha l hnh phc i vi vi ngi khc, gii c ngha l au kh. Ngi no gi gii th s hnh phc Ngi no phm lut lng lo th au kh. V kinh Gii Thanh Tnh ni: Ny cc t kheo chng th b thn mng m cht, khng nn thi o hay ph hng gii lut ca ngi. Ti sao? Nu ngi t b mng sng v cht i, th ch i ny ca ngi chm dt m thi. 703

Nhng nu gii ngi thi a hay b ph hng, th ngi t b hnh phc trong hng chc triu kip, ngi s mt chn ng v phi kinh qu mt s sp to ln. Bn s tri qua au kh trong trm ngn kip ti sinh. Lut ni: Ngi no xem nh gio l ca ng t bi Hay tch ri gii lut S b sa vo nng lc ca kh Cng nh vn xoi s h hoi Khi tre b n ht Khi mt ngi bt tun lnh vua H c th khng b trng pht Nhng khi h lm quy v phm gii ca Pht dy H s thnh mt con th Nh xy n cho rng Elavarna. Trong i ny nu bn bt tun lnh ca mt ng vua c th lc th c th bn b pht c khi khng. Nhng nu bn vi phm nhng gii lut m ng o s t mn t ra, th bn phi tri qua s trng pht sau khi bn cht nh xy ra nh Elervana. Elervana ch c phm mt tiu gii m b ti sinh lm mt con rng. Khi 704

chng ta bt chp nhiu gii trng, gii khinh v nhng gii ph thuc, th khng bit ti sinh k tip ca ta s nh th no? Mc d chng ta c th cha hc nhiu v nn diu php ti thng su xa, song nu chng ta tun gi gii lut sa di hay t kheo mt cch nghim chnh trong dng tm thc th chng ta s l nhng phn t tng gi, chng ta s l nhng ngi bo tr nn gio l. Khng ring ch sa di v t kheo gi gii, m nhng c s th tc cng c th gi gii mt ngy. Nhng iu ch li trong vic lm ny c ni r trong nhng cu chuyn trong Truyn tha Lut Tng: Kinh Hin Ngu v.v Bn ch nn th nhng gii m bn ngh l mnh c th gi c, nh gii Bt quan trai, nm gii, bn gii, ba gii, hay ch mt gii. Ngay c nhng ngi i tu cng nn gi gii i tha mt ngy, cng thng xuyn cng tt; y ch l nhng gii trong mt ngy nn bn c th gi c mt cch trn vn. Chng ta lun lun t cho l mnh hc ba mn hc tng thng, nhng chng ta ch c trong dng tm thc hnh nh m nht ca nh v Tu m thi. Nhng v Gii th chng ta c th tht s gi gii Bit Gii thot, hn th chng ta cn nn c gng lm vic ny. Mun gi gii chng ta phi ng cc ca dn n s phm gii. C bn cnh ca nh th. Ca th nht a n s phm gii l v minh. Nu bn khng bit iu cn bn g bn phi gi th bn s khng bit l bn c ph gii hay khng. Bi th mun ng cnh ca ny, bn cn bit r. Hy tham chiu nhng bn vn c v lut tng, nhng bi k tm 705

tt cc gii lut, nhng li khuyn v ba thc hnh cn bn thuc lut tng v.v t nht bn cng nn bit bng lit k nhng hc gii cn phi theo. S bt knh cng l mt cnh ca khc dn n phm gii. Bn phi knh trng gio th s v nhng bn lnh c hnh vi ph hp vi php. Hn na bn nn c thi rng gii lut trong dng tm thc ca mnh thay th cho bc o s l phi, nn cn phi c tn trng. ng th vi gii lut, v gii cng nh mt thay th cho bc thy ca chng ta sau khi ngi nhp Nit bn. Mt cnh ca khc a n s phm gii l Vng Tng Ln nht. S phm gii theo lin bt c vng tng no ln nht trong ba l tham sn si. Nu n p k th, trc ht bn phi hng phc k th mnh nht - mt vin tng, anh hng v.v, cng tng t, bn phi i tr nhng vng tng trong dng tm thc ca mnh. Khi nhng vng tng ln nht ca bn l tham i chng hn th hy thin qun v s bt tnh ca thn xc: Xem n nh mt ti ng y d; v pht trin thi nhn n di kha cnh y mu, phnh trng, b su n, n s thnh mt b xng, v.v.. i tr th hn hy thin qun v t bi. i tr kiu mn, hy ngh v nhng ni kh trong sinh t nh gi cht, ni bt trc, s lin tc ln voi xung ch hoc ngh v s phn loi y cc yu t trong c th. Hy qun tng rng nu c nhiu vt trong thn th bn m v chnh n bn khng bit g c nh cc un, cc gic quan, s tc ng gia cc c quan nng v c th ca cc bn v.v - th c bao nhiu iu khc na bn khng bit. i tr si 706

m l thin qun v duyn sinh; thin qun v tnh khng l cch thng thng i tr vng tng. S bung lung l mt cnh ca a n phm gii: bn cn phi c chnh nim khng qun iu chnh li hnh x vo mt thi khc trong ngy khi i, ngi, ng, n ung v.v Thnh thong hy kim li xem thn li ca mnh c b hoen v t hnh, c phm gii hay khng. Bn cn phi ng nhng cnh ca a n t hnh hoc a n s phm gii: hy lm iu ny nh chnh nim, tinh tn, tm qu. Nhng thnh thong bn vn c s hoen v nhng vi phm, bi vy phi tham d nhng l tnh ha v.v thng xuyn sm hi. Vn hc c v lut tng ni rng bn phi sm hi nhng ti nh bng ba vic: Ngi ch sau cng trong l tnh ha, t s knh trng i vi nhng thnh phn khc trong tng on, v tm thi b trc xut khi ni hnh l. Tuy nhin Ensapa v nhng t ni rng ngi ta c th tnh ha s vi phm nhng gii ph v cc tiu gii nu s hi hn v thc hnh y s t ch. Nhng bc thy ca chng ta nh Atsha v Tsongkapa hin thn ca c Vn Th v nhng t ca cc ngi tng phng khng cho bt c gii no mnh th b nhim v t hnh. Chng ta khng th gi gii nghim tc n mc y, v cng khng th thc hnh s t ch n mc y, nhng chng ta c th gi bn gii cn bn ca c s, ng thi t b ru v gi gn nhng gii y nh gi chnh trng con mt ca mnh.

707

V bn th gii Bit gii thot trc ha thng, thy truyn gii v tng gi nn bn phi sm hi bt c s vi phm no ca bn trc mt chng tng. y l l do ti sao, khi bn sm hi mt mnh th bn ch c th sm hi ti li m khng th tnh ha s phm gii, nn khng li lc bao nhiu. ng coi thng nhng tiu gii: nu bn khng th sc ming sau ba n, hoc mang giy lc khng nn mang, hoc p thng y khng ng cch, th lm sao bn c th gi nhng gii khc? Nhng ngi tu sng thiu uy nghi th d khng phm gii trng hoc vi gii ph, h vn lm hi cho tn tm ca ngi i i vi Pht php. Bn nn lm nhng l sm cng thng xuyn cng tt, sm hi cc s vi phm nhng tiu gii ca bn. Khi bn sa son mt ba n tra, hay pha tr, vn vn, bn cn c sn mt s vt dng nh b, mui, tht, vn vn. Cng vy, mun thnh tu s ti sinh m ta kht khao nht trong nhng i sau, th tht khng phi bn ch cn thc hnh mt vi iu nh gi gii, b th m . Ngay c nhng ngi xut gia cng cn thc hnh b th, vn vn, ngoi s gi gii cho thanh tnh. Mt s ngi tuyn b: Nhng k lut ca gii Bit gii thot thuc v nhng ngi h cn: bi th nhng ngi thng cn hoc c cn c st bn th khng cn b tri buc v nhng gii iu nh vy. Con ng mt tng l con ng nhanh v cho nhng ngi ny, v con ng y xem ba c nh mt phn ca o l. H khng cho gii lut c gi tr g, v hnh ng mt cch liu lnh. Nhng d bn theo mt tng v th gii Bit gii 708

thot, th bn cn phi gi gii thanh tnh. Kinh Subahu thnh vn v mt in c ni: Ta ng Chin thng, dy gii Bit Gii thot ng b thanh tnh gii y. Hi cc c s mt tng, hy b tng v nghi l (ca tng) Nhng hy thc hnh tt c nhng g cn li Mt in gc ca Vn Th ni: c Thch Ca Mu Ni khng dy rng Nhng k gii lut lng lo S thnh cng v mt in. y khng phi con ng Dn n thnh Nit bn. Lm sao nhng k phm phu xu xa y Thnh cng c v mt in? Lm sao nhng k thiu o c C th ln thng gii? Chng s khng c hnh phc ti thng. Vy lm sao ngi ta c th ni 709

Chng thnh cng v mt in do Pht ni ra? C mt s ngi hon ton khng c s t b no c, cng khng c tm b hay chnh kin no; vy m h tri qua sut i thin qun v s vn hnh c thc ca tm (xem Ngy Hai Mi Hai). iu ny l mt n lc v ch; may phc lm th n cng ch c th thnh bt ng nghip. (Khi y Rinpoche n li nhng ti trn) PHN NM PHM VI LN NGY MI SU Sau phn c truyn thng bn kinh vn cho ngy hm nay, Kyabje Pabongka Rinpoche bo lm th no ta nn iu chnh ng lc tu tp ca mnh. Ngi nhn mnh ta nn thm s pht tm b ngoi s pht nguyn t b, trch dn li Tsongkapa vua Php ca ba ci: Khi bn pht trin tm b thun tnh cng nh tm t b Ngi duyt qua nhng ti bn, v n li phn ti liu di tiu Xc nh Bn Cht Con ng n Gii Thot. Ci g lm bn xoay vn mi trong bnh xe sinh t? y l nghip, v nghip y c pht trin nh vng tng. V minh l vng tng cn bn, nn chnh v minh sn xut nghip. Mun nh gc v minh bn phi thc hnh tng thng tu hc. Bn phi chun b cho vic ny bng s hc tng thng nh v tng thng gii; y l l do ni rng gii l can bn ca tt c mi c tnh. 710

Khi bn ang cn phi i tr vng tng th phi cho vng tng pht sinh ri i tr n sau khi nhn din ra n. Vic ny ct yu l lm sao cho cui cng bn c th nhn din c vng tng ngay c lc bn ang tn tm. 2.3. LUYN TM TRONG PHM VI LN CA O L C ba tiu (1) dy rng b tm l ca ng duy nht vo i tha, cng nh dy nhng li ch ca b tm; (2) lm th no pht tm b ; (3) lm th no khi s tu hnh sau khi pht tm b . 2.3.1. B TM CA NG DUY NHT CA O L; NHNG LI CH CA B TM Trong nhng chng trn ni v Phm Vi Nh v Trung Bnh, bn c kch ng t b. Khi bn t n lc chnh ca mnh vo ba mn hc tng thng th bn ch c thnh tu c trng thi gii thot cho ring mnh, v ch chm dt c sinh t ring mnh. iu ny cha tt lnh: bn mi ch c mt phn t li v li tha, v bn cha t b tt c nhng g cn phi t b v cng cha t n tt c nhng c tnh cn t. V sau, bn cn phi vo i tha mc cn bn nht. Kinh Tiu Phm Bt Nh ni: Lun lun t b nh tha Khng th lm li ch cho th gian V i vo C xe Thin thng Gio l y t mn 711

M bn cht chnh l li tha. Geshe Potowa ni: ng quay v li c trn ng di! Hy i ngay t u vo i tha o. iu y cng nh phi qua sng hai ln. Nhng cn hn th na. Nhng bc la hn kinh qu mt h lc bt kh t ngh khi h nhp vo ci thanh tnh n ni h mi trong nh an ch y trong nhiu kip khng bao gi mun t b n. Trong lc y, c ngi tng sng a ngc c th t c thn ngi thun li, i vo o l i tha v dng cng mt s lng thi gian y gic ng. Nh vy nhng v La hn t t mnh cch xa mt khong rt ln vi qu v Pht. Gi s c ngi hc i tha, pht sinh tm a thch, nhng li b ti sinh vo a ngc v c t kin. Mt ngi nh vy s thnh Pht mau l hn mt ngi lc u c khuynh hng i tha, nhng v sau li i vo o l tiu tha ri chng A la hn qu. Vy tt hn nn lm hng ngi th nht. V d, khi bc thanh vn Ca Dip ang ging dy v Php Tiu tha, c su mi t kheo ng l s c qu A la hn, nhng c Vn Th lin i n ni h v dy cho h php i tha. Gio l ny qu sc h, h pht sinh t kin v ri vo a ngc. Ca Dip hi ng o s chng ta v vic y, v Pht tr li: y l phng tin kho ca Vn Th! Tht l mt gio l tuyt ho. Cng th, khi ch Pht ly cc v A la hn thuc cc o l Thanh vn v Duyn gic ra khi nh an ch y h lc ca h, h khng 712

n lc pht trin nhng c nh b tm trong dng tm thc v h quen thuc vi h lc ca trng thi an ch. D n lc, h cng kh thy lng bi mn, vn vn, v h thot khi ni kh ring ca h. Hai i t ca Pht l X Li Pht v Mc Kin Lin ni: ng o s dy v o l i tha v qu bo i tha. Nhng iu ny thc k diu, nhng chng ta ging nh nhng khc g ang chy: chng ta khng th lm nhiu hn. Nhng hy : iu ny khng thc p dng cho nhng ngi nh bc thnh X Li Pht, v y l nhng ha thn ca ch Pht di dng Thanh vn. Li ni ny m ch nhng hng Thanh vn thc th. Nhng ngi qu c chng ngi ln cho s c quv thng b . Bi th, khi ta t vi tu gic i su vo s t b, th phi mau mau quyt nh bc vo o l i tha. Chng ta luyn tm theo mt phn ca o l chung vi Phm Vi Trung Bnh c pht trin s t b trong dng tm thc, nhng khng thc s i con ng ca Phm Vi Trung Bnh. Luyn tm b ph hp vi chng ni v Phm Vi Ln mi l phn chnh ca con ng tu tp; cc Phm Vi Nh v Trung bnh ch l mt phn dn nhp, mt b tc cho phn s tng qut ca mt b tt. V vic u tin phi lm trong s kho cu o l thuc Phm Vi Ln l hoan h, nn truyn thng khu quyt trc ht bn nhng li lc ca b tm. Sau l cch nhng li lc y c cp trong tc phm Li c Vn Th. Ti s ni v nhng li lc y di mi mc: (1) cch duy nht vo i tha l pht tm b ; (2) bn c ci tn l con ca ch Pht, (3) bn sng hn 713

c Thanh vn v c gic; (4) bn tr thnh i tng cng dng ti thng; (5) bn d dng tch ly mt s lng cng c khng l; (6) bn nhanh chng tnh ha c ti li v chng ngi; (7) bn thnh tu c bt c g bn mun; (8) bn khng ngn v nhng iu hi v chng ngi; (9) khng bao lu bn s hon tt trn vn con ng v nhng a v; (10) bn tr thnh mt sui ngun bt tn ca mi hnh phc cho cc hu tnh. a. Con ng duy nht vo i tha l Pht B tm iu quyt nh bn vo hng ng i tha hay cha, l bn pht tm b rong dng tm thc bn hay cha. Tsongkapa ni: Php i tha khng m thi cha - con ngi phi thuc vo i tha. Bn tr thnh nt ngi i tha bng cch c tm b . Nu bn ch c hiu v b tm, th bn cha phi l mt ngi i tha cho lm. Nu bn khng c b tm trong dng tm thc m bn li tu tp chng hn, cc giai on pht sinh v thnh tu trong mt in Guhyasamja, vua cc mt in, th - ngoi ci s n khng phi l nhn cho s t gic ng - bn cn khng th khi tu con ng tch ly cng c ca i tha. V ngoi ra, mt s tu tp nh th li cn khng phi l mt php i tha na. Nhng nu bn c tm b , th ngay c vic tng cu thn ch Om mani padme hum cng l php i tha v l nhn cho s gic ng ca bn. Long Th ni: Nu bn ham thch v thng b 714

Cho bn thn v cho th gian, Th hy bit gc r n l mt tm b Kin c nh ni Tu di, vua cc ngn ni. Nu bn khng c tm y, th thin nh ca bn v giai on pht sinh trong cc mt in cng ging nh nhn vo mt ngi nh ca ch thin trong hnh; cn v nhng thin nh ca bn v giai on hon tt, th c cu: Th vo, gi n, ui n ra Ni cch khc, nhng thc tp v lung kh lc, v.v.. nh th cng khng tt g hn tht ng b! Tnh nhanh chng c nht ca cc mt in l s kin n lm tng trng tm b nhiu. Jangkya Roelpai Dorje ni: Ti hc Php vi Purchog Ngagwang Jampa. Ngay c khi Lama Jampa cho mt php qun nh chnh yu, ngi cng ch ni v Lam-rim trong phn gii thch php qun nh. Nu ngi no khc thy vic ny, h s cho rng Lama Jampa khng th ni v cc mt in, nhng k tht li ngi ni xut pht t s liu tri ca ngi v ton b yu im ca con ng. Mt hnh gi mt in Hevajra khng c tm b t qu D lu. Atsha rt ngc nhin khi nghe iu ny v ni: iu y chng t ng ta khng c tm b . Cng c nhiu ngi hn thin qun v Hevajra s xung a ngc! Tuy nhin hnh gi y lm kh tt v c nhiu ngi hn thc hnh php tng ch ca nhiu v thn phn n trong khi h thiu tm b ; h ti sinh lm nhng c ma hoc vo a ngc. C cu chuyn v v thn 715

a phng Chushur. Trc kia ng l mt ngi lm nhng k nhp tht ln, nhng v sau ti sinh lm mt v th thn. Nu v hnh gi Hevajra c qu D lu m c tm b , th ng ta t gic ng ngay trong i ny. Thay v th, ng ch c mt qu bo Tiu tha v khng c mt cht nhn no gic ng; giai do ch v ng thiu b tm. Bi th b tm l iu m ta c th gi l Php su xa. Ti k cho cc bn nghe nhng chuyn tng t, nh cu chuyn B la mn Chanakya, hoc chuyn v hnh gi n ngi thc hnh mt in Yamntaka m sau ti sinh lm mt c qu i n Ty Tng ch b Atsha cho n bnh l ri ui i. Chng ta cng c cu chuyn v hnh gi mt in Yamntaka Paenpo ti sinh lm ng qu c hnh th ging v thn y v lai vng mt l cng t n cho ngi cht ti nh ca th ch ng ta trc kia. Ngy nay, nhiu ngi xem trng nhng chuyn nh trng thy c ch thin, c thin nhn hoc nhng thn thng khc; nhng nu khng c tm b th bn vn c th i xung cc a x nh chi, v vic c thin nhn hay thn thng cng khng c ch g lc y. Khi bn c tm b th c th bn khng lm nhiu n lc trong cc vic khc, nhng bn vn c c gc r ca Php i tha. Bt k ti no, d thuc kinh in hay mt in, l i tha hay khng phi i tha, u ty thuc vo s kin bn c tm b hay khng. Nu bn c tm b , th d ch cho con vt mt nm bt la mch cng s l mt ci nhn gp phn vo s t ton gic ca bn. iu ny cng p dng cho mi hot ng 716

hng ngy m bnh thng ch c tnh cht v thng v pht. Nhng i b tt cn c th chuyn iu phi phc hnh thnh ra phc hnh v h lm mi s km vi tm b . Khi bn khng c tm b m gp hon cnh thun tin tu tp tr tu liu tri tnh khng, th hon cnh y ch tc ng nh mt ci nhn cho mt trong ba loi gic ng ca Thanh vn, Duyn gic hoc B tt; v tr tu y nh mt b m. Nhng khi bn c tm b , th hon cnh y s tc ng nh ci nhn cho bn t v thng b , th hon cnh y s tc ng nh ci nhn cho bn t v thng b m thi. Bi th b tm nh mt ngi cha. y l l do gi tr tu l m. Tm li: tr phi bn tuyt i khng kht khao gic ng th thi, ngoi ra tt c mi ngi tu hnh u nn by b tm lm php tu cn bn. Tt c ci g c gi tr - nh nhng c tnh trong bt c tha no trong ba tha - cui cng u pht xut t b tm. Nu c ai hi php tu cn bn ch thin ta l g, ta c th p, ti tng thn ch Hayagrva, Yamntaka, hoc Kim cng th, nhng k tht phn ng chng ta thng ly ba c lm php tu cn bn. Atsha l mt hc gi v tt c php y, m ngi vn cha tha mn. Ngi vt bin chu nhiu gian nan trong mi ba thng rng th gio ton trit v b tm vi bc thy Suvarnadvpi, v ly b tm lm php tu cn bn ca ngi. Ngi knh trng bc thy ch gio cho ngi v b tm hn bt c thy no khc. Nh Suvarnadvpi l mt ngi thuc phi Duy thc (chittamatrin) nn tri kin ca ng v Tnh khng khng bng Atsha. 717

V l do ta phi xem coi ta c th pht trin tm b trong dng tm thc ta khng. Khng c mt i ti sinh no tt pht tm b hn l trong i hin ti ny. Khng c ch gio v Php no tt hn cho ta o luyn tm b hn php ny. Tc Lamrim. Khi xt nhng iu y, th ta thy tht v cng ng tic nu khng lm g pht trin tm b trong dng tm thc chng ta. Khp ni c nhng ngi dng sut i tu tp nhng chuyn kh khn nh l n si . H c th t ho l nhng hnh gi chn lc, nhng h i lc ra khi con ng a n ton gic, v h khng xem b tm ra ci g. Chuyn ny tht qu thng thng. Chng ta phi xem ta c ngh rng mnh c th thc th pht trin tm b trong dng tm thc ca mnh hay khng. Nu khng c nh vy th chng ta phi xem ta c th c mt vi kinh nghim gng p v tm b , hoc l xem chng ta c c mt cht tri kin mc thp v tm b khng. y l l do ngi ta bo rng nu ta khng theo ui iu ny nh mt ti thin qun c bit th bao nhiu vic thin nh hay tng c thn ch m ta c thc hin s ch l n lc v b. Tht ng tic lm sao. b. Bn c danh hiu l con ca ch Pht. Trong quyn Hnh B Tt Hnh c ni: T lc nhng chng sinh ng thng B vng vo ngc t sinh t Bit pht tm b , 718

L h c gn danh hiu Con ca ch Pht. V: Ngy nay ti c sinh vo dng h ca Pht Ti tr thnh ngi con Pht. Nh vy, bn c th tr thnh con Pht hay khng ch ty thuc vo mt iu ny. Nu bn cha pht tm b th bn khng phi l mt b tt, hay mt ngi con ca Pht, mc d bn c th l ngi c thn thng, c c ng minh, t c tri kin trc tip v tnh khng, hoc hon ton dt tr vng tng. Bn s khng c vo hng ng ca i tha. Nhng bn pht tm b trong dng tm thc l bn vo hng ng i tha, mc d bn l mt con th, chng hn nh con ch hay con heo, hay c n mt ngi kko c ci g v ngu ngc nh mt con la. Khi bn pht tm b , qu t rung ng v tt c php ta ca ch Pht rung ng, v i a c sinh ra do cng nghip ca hu tnh, khi mt ngi no pht b tm th iu y qu t khng th chu ng, n rung ln v ngi c b tm y s dn o nhiu hu tnh v gy nn mt chn ng trong ci sinh t. Ch B tt mun xem bt c ngi no pht tm b nh l anh ch em ca h. Ch Pht mi phng hoan h nh lm mt v vua chuyn lun khi c con k nghip do ngi y tr thnh ngi con ca ch Pht. Nu khi no h thi tht tm b , tc l 719

h d t ng ca mnh ra ngoi i tha. Trong qu kh chng ta t nhiu loi thn thng nhng rt cuc chng chng lm li ch g cho ta c; tt hn nn hc hiu Lam-rim. C thn thng, thu th tht khng phi l chuyn phi thng hay li lc g: Ngi ta bo chng ta nhn c nhng nng lc ny trong ci trung m sau khi ta gi t mi kip ti sinh. c. Bn sng chi hn c Thanh vn v Duyn gic Mt quyn kinh ni: Nh chu ngc trong bin c sng hn tt c nhng si ca lc a phng Nam, nhng ngi pht tm b trong dng thc ca h sng chi hn tt c Thanh vn v Duyn gic. Kinh v cuc i c Di Lc ni rng cng nh mt v hong t d cn b cng hn hn mt ton nh thn ln tui, hoc nh mt con Kim s iu (Garuda) cng hn mt by chim khc, mt v b tt pht tm b trong dng tm thc sng chi hn ton th Thanh vn v Duyn gic. y l nh nng lc lng v tha. Hn na d mt vin kim cng c vt cng vn c gi l kim cng, vn sng chi hn nhng th ngc khc v vn l mt ti sn cho bn. Cng tng t, nhng ngi pht tm b c th cha tu tp nhng vic lm ca ngi con Pht, nhng h vn c gi l con ca ng Chin thng do tm b trong dng tm thc ca h. Trong tt c s tch ly c hnh, s tch ly ca h tt nht, sng chi hn tch ly cng c v tr tu ca Thanh vn, Duyn gic. V ngi ta bo rng s ngho kh trong sinh t u c xua tan bi tm b . 720

Mt mnh tm b nn c xem nh l tinh ty ca tm mun bn ngn php t. Atsha ni: Hy t b i ny! Hy ch quen thuc vi t, bi v tm b . d. bn tr thnh mc tiu ti thng ca s cng dng Khi bn pht trin b tm trong dng tm thc, th nhn loi v ch thin u chp tay cung knh. Ni cch khc, bn tr thnh mt mc tiu ti thng cho s cng dng ca ch thin v loi ngi. Tuy nhin bn khng pht tm b cng luyn tm y trong mt thi gian ngn. Ngay c Atsha v i cng luyn tm y trong 12 nm. Hy nhn nhng ngi ch thin qun v ch thin v tng ch, m cng kin tr vo nhng vic y trong nhiu nm, th th chng ta li cng nn c gng nhiu hn pht tm b . Nhng ngi phi Kadampas ngy xa ni rng mi ngi u c nhng hnh nh ch thin qun tng, mi ngi u c thn ch tng; nhng iu ng bun l khng ai c mt php no tu. iu ct yu l bn cn phi gieo vo tm thc cng nhiu bn nng v b tm cng tt. Ngy xa c 500 con ngng ch nh nghe ting ni ca Pht m c ti sinh lm ch thin. Vua A x th c c bn nng mnh m v tnh khng. Mt ngy kia vo bui tra ng c dng cng c Vn Th nhng tm y tr gi mt ngn lng vng, nhng ng khng cng c, bi v ngi bin mt. Chnh vua khi mc nhng tm y v ng cng tan bin. iu ny khin ng thc chng c tnh khng. iu ny xy ra l do mt bn nng v tnh khng gieo vo ng trong i qu kh. 721

Phm vng, thch u n cng dng khi mt ngi pht tm b ; em li cho h v sng chi ca ch thin v gip h tha mn nhng c nguyn. Ngi ta cng bo rng ngay c ch Pht cng tn trng nhng v B tt bi v cc ngi cng tng l b tt v tng o luyn tm b . Trong kinh cng ni: Nn tn trng vng trng mi mc hn l vng trng trn. Cng th, ngi no tn trng ta hy nn knh l cc v b tt thay v knh l cc c Nh Lai Khi mt v b tt bc ln mt chic xe, th ch Pht s cung cp cho h cc khoi lc nm gic quan, v lm cho h vui thch. Nu khng c ai y xe th chnh ch Pht s ko xe y vi mt si dy ct quanh c ca cc Ngi. Ngi ta bo rng nhng bc thnh nh X Li Pht d nhp vo nh tnh ch hon ton trong nhiu kip m ch Pht cng khng knh trng nhiu n th. Ngay c nhng chuyn nh sau c k. C ln c Pht khng cng cho c Vn Th ming u tin ca phn n kht thc trong bnh bt ca ngi, nn ci bt b t nut mt tiu. e. Bn d dng tch ly mt s lng cng c khng l. Nyugrumpa ni: Khi mt ngi tm cch pht trin c mt t b tm th iu y xy dng c s tch ly cng c u tin, tnh tr c nhng chng ngi ca h. Tsongkapa ni: 722

Nh hn ca mt bc hin tr Cho hai s tch ly: B tm em li cho bn cng c tp hp mt kho ln c hnh. V mun thu nht mt kho cng c ln bng cch d dng, Shantideva gii thch: N ging nh vin ca bc hin tr ti thng: V n bin thn th bt tnh ca bn Thnh mt ci g v gi l thn ca mt c Pht. Bi th hy lun lun duy tr iu ny M chng ta gi l B tm Nhng c hnh khc ging nh cy chui Mt khi c qu th khng cn sanh thm qu B tm ging nh mt cy sng Tip tc tng trng v kt tri. Ni cch khc, khng c g tt hn b tm hon tt s tch ly cng c. Nu bn b th cho hng trm ngn chng sinh trong hng trm ngn kip v lm y hng t th gii vi ngc ng chu 723

bu b th m khng c tm b , th nghip bo ca vic ny cui cng cng s i n chm dt. N cng khng phi l vic ca b tt v s khng lm nhn cho bn thnh Pht qu. Nhng vi tm b m bn cho con ch mt ming n, th qu bo ca hnh vi y s khng bao gi cng tn. y s l vic ca ngi con Pht v s l mt ci nhn cho bn thnh Pht. Nu vi tm b bn t d ch mt cy hng dng cng, ngi ta bo cng c cng bng nh cng cho tt c hu tnh mi ngi mt cy. Nu bn c tm b m ch tng c mt cu Om Mani Padme hum th li lc y bng s li lc ca thn ch y mt s ln bng s lng ca tt c hu tnh. Vo thi Pht c ln mt ngi n my cng Pht mt cy n du nh km vi tm b . c Anan khng dp tt c cy n y. Nh Lai ni rng ngay c ngn cung phong thi kip tn cng khng th thi tt c n do s tng trng lin tc ca cng c. Hnh B Tt Hnh ni: Bt c ai gi gii ny hon ton gii thot V lng hu tnh hng S khng cn lui st V c tm b . H d pht b tm thun tnh 724

Sau , d trong gic ng Vo lc khng canh chng. Cng c ca bn s c nng lc, Phc c n vi h lun lun V tr thnh to ln nh h khng. Ni cch khc mt khi bn pht tm b hoc trong tm nguyn, hoc l di hnh thc dn thn, bn s c nhn mt dng thin c lin tc, ngay c trong lc ng hoc khi khng . Nu mun lm cho mt hu tnh ht cn au u l mt iu li ln, th lm sao c nguyn gii thot tt c hu nh ra khi v lng kh au v bnh tt li khng cng c? Quyn Hnh B Tt Hnh cng ni tng t. Nu t tng gii thot chng sinh Thot khi cn au u L mt t tng lnh Khin ngi ta c v lng cng c, Th th cn g ni n c nguyn gii cu tt c hu tnh Thot khi v lng au kh, Bng cch dy h pht trin mi iu lnh? 725

em thc phm cho mt t chng sinh, Hnh vi b th thc n Ch ko di chc lt, Vy m ngi lm y nhng ci bng trong na ngy Cng c ca tng l ngi c c hnh, Hung g mt ngi Tri qua mt thi gian di n lc, Lm tha mn tt c c vng Ca v lng hu tnh Bng phc lc v song ca cc ng Thin Th? Ni tm li, khi bn c iu ng bi tm b , ngi ta bo rng cng c no bn lm s em li cho bn mt s li lc bng s lng ca hu tnh. f. Bn nhanh chng tnh ha cc ti li v chng ngi Khng g hn tm b tnh ha ti li. Hnh B Tt Hnh ni: Bt c ti li c nng lc ln lao kh dung tha no Cng s mnh hn bt c c hnh no 726

Ngoi tr b tm ti thng. Nu l bn c th phm mt ti li to ln khng cch no sm hi, nhng ti y s tiu tan nu bn pht tm b . iu ny c chng minh bng cu chuyn ca bc thnh V Trc. Trong mt st na khi tm i bi ngi tnh ha nhiu ti li nghip chng hn c mi hai nm tu tp cc thin hnh. Hn na: Bn c th c vi ti kh dung tha, Nhng khi bn nng vo tm b Bn s gii thot ngay khi ti li, Cng nh bn thot khi nguy him ln lao Khi nng ta mt v anh hng. Ai l ngi phng xa Li khng nng ta tm b ? Ni cch khc, cng nh bn khng cn s mt cuc phc kch khi i ngang qua ng him nu bn i chung vi mt ngi rt dng cm, bn cng khng s hu qu ca ti li v chng ngi nu c b tm. Ti li ln chc chn tiu tan trong mt chc Nh b t trong ngn la thi kip tn.

727

Ngha l, d bn c mt ng ti li cao ngt, n cng c tnh ha nh th t chy trong ng la cui thi kip. V nhng l do y, mun ph hy ti li ca bn, tt hn nn thin qun v tm b mt thi gian hn l c gng trm nm tnh ha nhng ti li ybng phng tin khc khng c tm b . g. Bn thnh tu c bt c g bn mun Khi pht tm b , bn thnh tu c mt cch khng kh nhc tt c mi c mun tm thi v ti hu. iu tt nht nn mong mun s l mong tt c hu tnh t b nhng kh au h khng mun va hnh tu c hnh phc m h mong mun. Hnh B Tt Hnh ni: Vi b tm, v bin hu tnh s d dng t n hnh phc ti thng. Nu bn pht trin tm b trong dng tm thc th bn d dng thnh cng trong nhng vic m ngi thng s tht bi, nh l bit thn ch hay mt ch lm ma, chm dt ma , v.v Ngi thng khng lm c do thiu b tm. Nh vy nu bn mun tr bnh cho mnh v cho ngi khc v mun c kh nng ln hn, bn s pht tm b . Khng nn ngh rng ch gio v li ch l khng linh nghim v khng c tc dng i vi bn. Bn khng cn nh n thn ch hay nhng ph tng v mt tng. Bn c th lm nhng vic ny bng cch ch cn tht ln mt li th: B tt Sad Prarudita lm cho thn th ca ng lnh 728

ln tr li bng mt li th nh vy. C ln Lhasa con sng Kichu sp trn b khng ai ngn ni. Ngi Moenlam Paelwa vit nhng ch ny trn nhng tng : Nu ti thc s l mt b tt th nc hy rt xung! Ngi em tng y n b sng v nc lin rt. Ngi ngn c cn l lt nh tht ln nhng li th y. Nh vy vi b tm, bn c th thnh tu iu th thng nht, c mun chnh ca bn tc l trng thi ton tri; bn cng s thnh cng trong nhng ba ch lt vt. h. Bn khng ngn v nhng chng ngi hay iu hi Khi mt v vua chuyn lun i ng, ng ta c canh gc bi Kim cng Th, Pham vng, Thch, T Thin vng. Nhng nhng b tt c nhiu ngi che ch gp hai ln vua chuyn lun, v b tt c che ch c m ln ngy. H khng bao gi b hi, khng bao gi b c ma quy nhiu. Nu chng ta khng c tm b m h triu qun thn linh bng trng kn che ch cho ta, chng ta khng chc h c n thc khng. Nhng nu chng ta pht tm b , th d khng mi T Thin vng vn n canh gc cho ta nh nhng ti t trung thnh. Kinh Tri Rm ni: Nu bn thoa vo thn th thuc tr b bnh th khng mt bnh g c th hi bn. Nu bn dng vua ca cc loi thuc hoa, rn s trnh bn. Nu bn dng th dc vng lm cho k khc tr thnh v nng, k th khng th lm g bn. Cng th khi bn c tm b , bn khng ly bnh vng tng, vn vn. 729

Khi geshe Kamlungpa sng Yungwai Pur thuc min Paenpo, tri qua thi gian thin qun v b tm, phi nhn vng y mun tn cng ngi nhng mt con ma ni: ng thng ta cn hn chnh bn thn. ng khc mi. Lm sao ngi c th ngh n chuyn lm hi ng ta? Bc o s y t mn ca chng ta nh bi o qun ma nh nng lc ca t bi ni Ngi. Nm D xoa khng th git nhng ngi chn b trong cung vua Maitrobala v lng i bi ca vua. Vua Pehar cng cho Butoen Rinpoche l Lama Dampa nhng cy bt st vit trn bng nhng vua li khng th cng cho Ngulchu Togme Sangpo (xem Ngy Hai Mi Mt). V c ln Butoen Rinpoche b m, ng ta mi Ngulchu Togme Samgpo n. V ny thin qun v tm b lm cho ng ta au. Nhng chuyn nh th lm sng t v s li lc ngoi s khng b quy nhiu bi nhng him nguy v chng ngi. Ch cn ni rng nhng ngi thin qun v tm b khng b phin nhiu v phi nhn cng . i. Bn nhanh chng hon tt mi giai on ca o l Khi bn theo ui thin nh v chnh kin m khng c tm b , bn ch c th thnh tu s tch ly v cn bn tr m khng tch ly cng c. Chnh nh nng lc tm b tng i m bn hon tt c hai th tch ly v tr c hai th chng ngi (l tri chng v hoc chng hay s tri chng v phin no chng - DG), cng vi nhng bn nng (ty min) ca chng. Nu bn c tm b , bn c th gic ng trong mt i nh cc mt ch, 730

nhng nu khng tm b , th bn cn khng th t c c n trnh thp nht ca o l i tha v s tch ly, d c s dng mt in. Ni tm li, khi bn c b tm, gc r ca s tu tp tt c thin php; th mi c hnh bn lm, ngay c vic cho con qu mt ming n, cng lm nhn cho s thnh Pht ca bn; bi th m ni, bn s nhanh chng hon tt con ng tu tp. k. Bn tr thnh mt ngun sui di do hnh phc cho k khc. Tc phm Hnh Trung o ni: Ch Pht nhiu nng lc sn xut c Thanh vn, c gic Nhng chnh ch Pht Li t B tt m pht sinh ra Ni cch khc, tt c hnh phc trn th gian, tt c Thanh vn, c gic, Chuyn lun Thnh vng, vn vn u do nng lc ca ch Pht m c. Ch Pht th pht xut t b tt. B tt pht xut t b tm. Khng nhng b tm l gc r duy nht ca tt c hnh phc hu tnh, m n cn l tinh cht ca tm mun bn ngn php. y l php tu chnh yu m nhng ngi con Pht tp trung vo. S th thng ca cc mt in pht sinh t nng lc ca tm ny.

731

Geshe Dromtoenpa hi thm mt ngi v tin tc ba anh em Kamdampa; ngi y ni vi Drom v tng ngi mt v nhng hot ng v Php ca h. Drom ni: Tht tuyt! Tht c ba u tuyt vi! Ri ngi kia ni v Geshe Kamlungpa: ng ta sng trn u mt ci vc. i khi mt ng hi nhm; i khi ng khc. y, ng ta ch lm chng y vic. Drom chp hai tay v ni: Ngi chnh thc ang tu tp diu php! Hnh B Tt Hnh ni: l cht h (b) rt c nh nho nn sa Diu Php. Ngha l, b tm l tnh cht ca cc php. Bi th ti xin mi ngi hy bt c phng php no c th, pht sinh c tm b . Mt gio l phi l i tha hay khng l do trong c b tm hay khng. Hy gt sang mt bn tt c nhng php khc m mi ngi cho l su xa vi diu, v chi thc hnh tm b mt cch nghim chnh. Nhng c nhiu hnh gi thuc mi phi Sakya, Gelug, Kagyu, v Nyingma khng hiu c im ny, m vn mong mun Pht qu. H thin qun v hai giai on ca mt in, bt cn b tm, m vn mun tin nhanh trn o l. H hnh ng nh mt ngi c cc bu d tha trn cn c qu bu nh cu tc ng ni. Ch Pht trong ba i khng v no thnh Pht m khng cn tm b l chuyn cha ai tng nghe ti. Bi th, ai khng c tm b th s khng t thnh Pht qu mong cu; v nu h thiu b tm tc l h khng c mong cu t thnh Pht qu. Bi th bn phi xt iu ny mt cch nghim tc. 732

Gio th Rego ni vi Drubkang Geleg Gyatso: Mi khi ng n, chng ta s ni chuyn v tm b . Chc chn ti s c mt ngy vui. Nhng cu chuyn nh th i vi ngi by gi thc hon ton xa l. Trong chng ta rt t ngi thc hnh b tm. Mt vi ngi ni: B tm tht kh pht v bi th gt qua bn mt chuyn pht tm b . Nhng ngi khc li ni: y l phn thng thng ca i tha; chng ti thin qun v nhng ti su xa hn nh hai giai on ca mt in Du gi ti thng: v cng dp tm b qua mt bn. Chuyn ny cng ging nh mt ngi i tm vin ngc c trong mt vng bn do du chn tru li thay v i tm trong bin c. c Tsongkapa ni: V hiu nh vy nn nhng ngi con anh dng ca ch Pht ly tm b qu v thng ny lm php tu chnh yu ca h. Nh vy, ch c b tm c ca tng nh l php thc hnh cn bn. Ngy nay mt s ngi thng bo rng php tu cn bn ca h l qun mt v thn no . Nhng ngi khc li bo h chuyn mn v sch thin vn ca Trung Quc. Nhng ngi khc th tng ch v.v gii quyt nhng vn ring t. Nhng bn s khng bao gi thnh tu Pht qu nu bn khng c b tm. Atsha ngh rng Suvarnadvpi l bc thy tt nht trong nhng bc thy ca ngi. V khi ngi m, ngi bo t Dromtoenpa: Tm ca ng hin thin; ng hy gia tr cho ti. Atsha mun ni n tm b . 733

(Kyabje Pabongka Rinpoche k cu chuyn v bc thy Php H lc trc l mt ngi theo phi T B Sa, v sau tr thnh mt ngi theo Trung qun nh tm b ca ngi.) Nhng thin s ca Atsha lan xa v rng n cng nh Ty Tng u l nh nng lc tn ty ca ngi i vi nhng bc thy v tm b ca ngi. Nh nhng ngi phi Kadampas ngy xa ni: Bn c th t n mc tnh ch su xa n o l trng nh bn tai cng khng nghe, nhng iu y v ch nu bn khng c tm b . Bc thy Rahulagupta cng ni: D c thy c hnh nh cc v thn bo h, d t c cc thn thng v thin nhn, hoc c c nh lc vng nh ni cng khng n thua g. Hy thin qun v tm t v tm bi! Trong cc kinh in, b tm c xem nh xe bu ca Chuyn lun hay sinh lc ca mt ngi no , hay nh nhng bn tay. Trong quyn Dng Tng Tc Vi Diu ca i tha ni: S qu mn Ti thng tha l ht ging ca tr tu, l b m sinh ra ch Pht. iu ny c v d nh sau. Mt ngi cha c tc dng nh nguyn nhn quyt nh ca mt dng h, cn b m ging nh mt nguyn nhn khng th quyt nh. B tm qu bu nh th, nh nguyn nhn quyt nh thnh Pht; cn tr tu t 734

c tnh khng l nguyn nhn bt nh cho bt c loi gic ng no trong ba loi (Thanh vn, Duyn gic, B tt) bi th tr tu v tnh khng l nhn cho s Gic ng trong bt c c xe no tnh c bn gp, nh i tha v Tiu tha. Nh vy, ngi no ch c hiu bit v b tm cng c gic ng sm hn mt ngi thiu tm b m thin qun v cc php i th n, Dzogchen (thin n ng), hay qun v mt b loi ch thn. Tm b l ct ty, v y l thng ip ca c Atsha v i, mt ngi thu trit tt c nn diu php v tu tp b tm. Ngi ni: Hy thin qun v t, bi, v tm b . V l do y, ng t ht hy vng ca bn vo vic thin qun v ch thn v tng ch m thi. Bn phi n lc v b tm. Pht trin tinh ty ny ca Pht php trong dng tm thc bn l chuyn ng n lc lm v bn chc chn s pht tm b nu bn thin qun v tm y, v cc php hu vi khng lun lun c nh; nguyn nhn chnh s pht sinh hiu qu mong mun. Tuy nhin trc khi Atsha n Ty Tng, th Ty Tng hin hu mt nghi l truyn trao s pht b tm. Khi u bui l, mi ngi s tng: Ti s t thnh Pht qu v li ch ca tt c hu tnh tng l m ca ti. H thay th b tm bng cng c sung. Mun pht tm b trong dng tm thc ca bn, bn phi luyn tm: Nu khng c s luyn tm th tht kh lm ngay c ci vic lm quen vi tm b , ch ng ni n s pht sinh trong tm b mt cch t nhin nh kiu bn c trao truyn gii Bit gii thot. Mt ln Atsha ni vi nhng ngi Ty Tng mt cch ma mai rng Nhng ngi m ngi ngi Ty Tng cc ng xem l b tt tht cha tng bit n t hay bi 735

g! Nhng ngi Ty Tng hi li: Th th chng ti phi lm sao? Ngi tr li: Hy tu tp theo tng giai on. Pht b tm m khng phi tri qua lng thng xt rng ln tht l iu hon ton bt kh, nn bn cn phi luyn tp tm qua tng giai on. 2.3.2. CCH PHT TM B . C hai tiu ph: (1) Luyn tm nh ch gio v nhn qu gm by phn; (2) Luyn tm nh i a v mnh vi k khc. Ch gio v nhn qu gm 7 phn khi u bng cch nhn hu tnh u ng mn. y l phng php c s dng bi Atsha, Chandrakirti, Chandragomin, Shantarakshita, v nhng ngi khc. H thng ca Shantideva l luyn tm bng s i a v mnh vi ngi khc. Bn c th pht tm b bng luyn tp theo mt trong hai cch ch gio ny, v y l nhng h phi bt ngun t ng o s c truyn xung qua Di lc v Vn Th. Tc phm Ngn n soi ng ca Atsha v nhng tc phm ca ngi a ra nhng ch gio ca Suvarnadvipi, bc thy gn gi c hai dng ch gio ni trn. H thng 7 phn nhn qu rt thnh hnh vo thi cc phi Nyingma v Kadampa, nhng nhng ch gio v s i a v mnh vi ngi th c truyn trong vng b mt. Bng cch y, s truyn tha ca n xung n Tsongkapa. Gio l ca Ngi dy cch luyn tm trong c hai loi ch gio; bn phi thc hnh phi hp c hai cch. Tuy nhin mc d hai cch ny phi c phi hp trong s thin qun ca bn, khi bn luyn 736

c tm b th hai phng php ny li c tho lun ring r. C tm on trong. a-1. S Luyn Tm nh nhng ch gio nhn qu 7 phn. (1) X v lng; (2) Hiu rng tt c hu tnh l m ca mnh; (3) Nh li s t t ca h; (4) Tr n h; (5) Tm t nhn thy s d thng ca h; (6) Tm bi; (7) Tm v tha; (8) Tm b . Su iu t (2) n (7) l nhn; a n qu b tm. y l cch tt c nhng iu y tc ng nh nhn v qu; nhng trc khi bn c th pht sinh c mun thnh Pht li lc tt c hu tnh, bn phi c tm v tha m nhn trch nhim em li an vui cho mi ngi. Hn na, bn khng th pht trin tm v tha nu bn khng c lng bi mn n khng th chu ni thy mi hu tnh ang b ni thng kh dy xo. Mun pht sinh tm bi th bn phi pht sinh tm t nh nng lc li cun bn n vi hu tnh nh l con ci rut tht ca mnh. Trc khi c c tm y bn phi xem tt c hu tnh nh ngi thn, i vi h bn c s li cun m bn khng c i vi k th. V hnh nh thn thit nht ca b m, nn bn s thng yu tt c hu tnh nu bn c th chng minh h qu thc l nhng ngi m, nh li s t t ca h, v mong mun n p. l l do ch gio ny c gi l ch gio v nhn qu, v mi bc l iu kin tin quyt cho bc k. Khng nn thin cn ngh rng tin trnh ny qu di: bn chc chn c th pht tm b nu luyn tp theo nhng bc y. Nhng ch gio ca phi 737

Kadampas thng rt su sc, nht l i vi gio l ca Tsongkapa: ngi th gio trc tip t c Vn Th, nhng gio l ny cp ton b kinh gio v mt gio mt cch hon ton v cu. H cn su sc hn c nhng tin bi ca h. Bc tn s ti, ni nng ta, ngi che ch ti, ni: Dng nh nhng gio l Ty Tng trong qu kh sa son mnh t cho gio l ca Tsongkapa tip theo nh vng rng. Tagtsang Lotsawa ni: Con ca tng kho tng hng bin cha tng c ca thy V tt c kinh gio v mt gio Nhng nht l v Kim cang tha; V tt c loi mt in Nhng nht l mt in ti thng; V tt c mi phn ca hai giai on. Nhng nht l v thn huyn. Hoc, nh Dzogchen Paelge ni: i hi Tsongkapa, ngi l ngun sui hng hn ca kinh in v mt in Nhng li ca tng ny xut pht t nhng v tu chng rt cao. Trao truyn Pht qu dng nh l hi nhiu, d l trao truyn a v thp nht trong o l tch ly l chuyn kh kh khn. Nhng bn li c truyn trao qu Pht nu bn nng vo Lam738

rim. Tuy nhin bn s khng trin khai c Pht qu nu khng tu tp theo th t ca o l. Vy trc ht cn phi luyn thy tt c hu tnh u tng l m mnh. Nu bn khng luyn tp bng s ngh tng nh th mt cch nghim tc, nu bn khng t n lc vo y, th d bn mun thnh Pht, vic tu hnh ca bn cng ha ra in o t sau ra trc. Bn cng s nh nhng ngi mong mun sung sng m li lm quy. Bn c th n lc tu hnh cc mt in, con ng rt nhanh, nhng bn phi chu kh trong nhng k thut luyn tm b . Nu khng, bn s nh mt ngi mun n tnh Tsang, m c vic leo ln mt con nga hay bt c con g khc, ri nhm mt phi nc i, vi cm tng rng mnh ang i n tnh Tsang. Rt cuc anh ta li khng n Tsang, m c th n Kongpo hay Rong! Lm sao bn khi s pht sinh tri kin xem tt c hu tnh nh m, c th xc minh bng hnh nh sau. Nu bn khng chun b ci nn cho bc ha, th bc ha s khng xut hin. Nu bn khng pht tm x i vi tt c hu tnh, th cho d bn thin qun v t, bi, hay bt c g khc, th bn ch c pht sinh mt hnh thc mo m v nhng tm ny. Bi th trc ht bn cn pht sinh tm x v lng. Php luyn tm bng ch gio by lp nhn qu khng bao gm mi s cha ng trong php luyn i a v mnh vi ngi, trong khi php sau ny c bao gm c php trc. a-1.1. X v lng

739

X v lng l iu u tin cn thin qun trong ch gio v by lp nhn qu. Chng ta cn c tm x i vi tt c hu tnh, nhng hin ti dng tm thc ta khng c thi bnh ng trc tt c: chng ta gin ght mt s ngi v a thch mt s khc. Chng ta c th dng nhng ngi xa l lm i tng u tin luyn tm, ri tin n nhng ngi bn, v n k th. Hoc ta c th ly c ba hng lm i tng cho chng ta. Ti ngh cch sau ny c p dng rng ri hn. Chng ta nn thin qun v k th, bn v ngi xa l, tng tng h trc mt. Chng ta c ba phn ng khc nhau i vi h:ght, a v dng dng. Trc ht ta tc gin nhng ngi m hin ti ta cho l k th ca ta. Khi y ta nhn su vo bn cht nhng s bc bi ca mnh, v ngh v nguyn nhn ca chng rng nhng ngi y lm hi ta. K tip, ta thin qun v tnh cht nhng s bc bi ca mnh, v ngh v nguyn nhn ca chng - rng nhng ngi y lm hi ta. K tip, ta thin qun v tnh bt trc ca mi s, nh bn trong phn Ngh V Nhng Thng Kh Chung Trong Sinh T. Chng ta qun tng nhng k th y c th thn thit vi ta nhiu i trong qu kh. Hn na, mi ngi m hin ti ta cho l bn hay th th ch c v nh vy m thi. Ta khng chc h s lun lun nh vy. C hai quan im: quan im cho ta v quan im cho ngi. V phn ta, tht v l nu ta thng hay ght ngi no. khng nhng tt c hu tnh u bnh ng trn phng din ny, m v phn h, t bn cht h cng bnh ng. Tt c h u ng thng nh nhau. Tt c u mun hnh phc, khng mun kh au. Bi th, 740

t quan im ca ngi, tt c hu tnh cng u bnh ng v ng c i x mt cch khng thin v. Trn mt kha cnh khc, bn c th ngh rng gia h c s khc nhau v mt vi ngi trong lm li ch cho bn trong i ny, trong khi nhng ngi khc lm hi bn. Khng phi th. Li ch trong qu kh vi li ch hin ti khng khc g nhau. Hi gy ra trong qu kh vi hi gy ra trong hin ti cng u ging nhau c. V d, nu mt ngi no nh vo u bn nm ngoi vi nh u bn nm nay th s hi vn l mt. Nm ngoi cho bn mt hp tr vi nm nay cho bn mt hp tr th cng chng khc g. Hy ly v d mi ngi n xin. Khi h n nh bn xin n, v phn h, h u ng thng ngang nhau v u i kht v ang xin mt th ging nhau. V phn bn, tt c u ging nhau ch trong s h, khng ai lm hi bn. Nu bn c c tm x i vi k th, bn, v ngi dng nh qun nh trn, th bn c th tri tm y n tt c hu tnh. Khi bn c tm x i vi hu tnh, th bn khng phn loi chng thnh th hay bn. iu ny s vnh vin ngn bn lm nhng hnh ng t c thuc th gian nh hng phc k th, nng ngi thn. Nu khng c tm x, th bn s tch ring tng ngi m cho rng ngi n ngi kia cn t ngoi cu tt c hu tnh. Ngi no phn bit nh th s khng bao gi pht tm b c. Bn phi n lc lm vic vi tm x ny ht nm ny qua thng khc mi c, v nu bn ch c thin qun vi thi m thi th bn s khng tin b cht no; nhng hi vng t nn tng cho gic ng ca bn khi y vn ch l mt mong mi trong tng. 741

Nu bn n lc luyn tm b , th ti c th on chc vi bn l n li ch hn l n lc vo cc th ch li cho hao mn i ngi ca bn, nh thin qun v ch thn, tng ch, hoc c ci thin kh nng thin nh ca bn. (Khi y Kyabje Pabongka Rinpoche n li ti liu trn)

PHN NM PHM VI LN NGY MI BY Kyabje Pabongka Rinpoche ni v mt s li ch ca tm b . Shntideva, mt v php vng t ni: Knh l nhng v b tt pht tm b tn qu D c gp nhng s t hi no. H vn khng b chng ta. Sui ngun ca hnh phc y L ch nng ca ti. Ni cch khc, ngi no pht tm b trong dng tm thc c th b lng nhc vn vn, nhng h vn lm vic v li ch ca k lng nhc h, v dn ngi y n hnh phc vnh cu: (Khi y ngi k mt chuyn ngn chng ti khi ng lc chnh ng) 742

Tm li, bt c hnh vi no bn lm c km theo b tm u l php i tha, v u lm nhn cho qu Pht. Nh vy, ch thin qun v ch thn hay tng ch th khng phi l cch tu c hiu qu, v bn khng nn lm vic cch y. Php Lam-rim l cn bn ca mt php tu hiu nghim; trong s thc hnh b tm l iu cn thit. Nu thiu b tm th d bn tri qua sut i trn mt ngn ni, s thin nh ca bn cng ch l nng cn v bn khng tin gn hn n Pht qu cht no. Kyabje Pabongka Rinpoche ni lm th no chng ti cn phi ly b tm lm php tu chnh, v ch gio s luyn tm l thit yu cho s pht tm b , vn vn. Sau khi k cu chuyn ngn gip chng ti khi ng lc, ngi n li nhng tiu bn, nhc li li lc ca b tm v thin qun v tm x. a-1.2. Luyn tm gm by im Phn u v ch gio gm by giai on luyn tm b gi l Hiu Tt C Hu Tnh l M Ta. iu ny qu rt kh trin khai, nhng nu khng c n, th nhn v qu a n chuyn n p S T T Ca Hu Tnh s khng tip theo sau . Bi th hy xem vic ny rt quan trng. a-1.2.1. Nguyn nhn th nht: mi hu tnh l m ta. Bn phi hiu rng tt c hu tnh tng l hnh nh ca mt ngi bn hay b con thn thit nht - v d b m ca bn. Bn khng c dp no c c b tm nu bn khng trin khai c mt s hiu bit nh vy. Bn c th dng nhiu l lun ngh v nhng ti su xa nh tnh khng, v.v nn chng 743

khng kh hiu. Nhng nu ch suy t su xa m thi th rt kh hiu c d ch mt cu n gin trong kinh. Tuy th i vi nhng ngi li tu, th mi s phi c chng minh bng l l. Tht kh m t thc chng trong phn ny v n ch c mt dng l lun c nht. L lun y c ni trong tc phm ca Php Xng (Dharmakti) Lun V Nhng Php C Gi Tr: Khi mt ngi c ti sinh, Th tht phi l nu hi th, Cc c quan, tm ca n Ch pht trin t thn th m thi, Khng ph thuc vo Nhng vt ng loi vi n iu cn chng minh y l bn cht v thy ca tm ta. Tm hm nay l tip ni tm hm qua, v ci tm hm qua l ci tm tip ni trc y. Chng y l d hiu. Ci tm ngay sau khi sinh ra l tip tc ca tm nm trong bo thai. Ci tm ngay sau khi nhp thai l tip tc ca mt ci g i vo y. Khi sinh t tr lui v thi gian cho n v tn, th bn khng th tm mt khi im no cho tm ny. iu ny chng t rng nhng ti sinh ca bn cng phi tr lui v thi gian v tn. Do vy, s lng nhng ti sinh ca bn cng v cng. Ngha l bn ti sinh v s ln. Cng nh trong i ny bn c m, th mi ln ti sinh trong qu kh bn cng c m, d bn sinh t trng hay sinh t thai. Mi ln 744

sinh ra nh th, bn phi c mt b m, mt trm ln sinh ra c trm b m, ngn ln sinh ra c ngn b m, v.v Bn phi c v s b m, nn tht khng th no hu tnh khng tng l m bn. Bn c th ci: nh ti phi tng c nhiu m, nhng tht phi l nu bo tt c hu tnh u l m ti, v hu tnh th v s k. Ni chung, bn c rt nhiu ti sinh; hn th na, bn sinh ra v s ln trong hnh hi ca mi loi hu tnh. C th bn ti sinh nhiu ln hn s lng hu tnh hin ti; v trong mi loi ti sinh ny, bn cn s lng tng ng nhng b m. Bi th khng nhng tt c hu tnh ch lm m bn mt ln m thi. Long Th ni: Nu bn m tt c nhng b m Bng nhng vin t vo trn nh, Th qu t cng khng tnh on ny ni n dc trc tip nhng b m, ngha l b ngoi, b c, vn vn. Tuy nhin, y ti s gii thch li theo tuyn thng khu quyt ca bc thy. Hy em tt c i a m vo trn thnh tng ht t bng ht anh o; mi ht k l mt b m trong mi i ti sinh. Khi bn vo ht c qu t li thnh tng vin nh nh th, bn vn cha m ht s lng nhng b m m bn tng c. Nu tt c hu tnh khng phi lm m bn, th s c s chnh lch.

745

Hn na, v tt c hu tnh chc chn s t gic ng th s n lc khng cn mt hu tnh no. Nhng, v vng lun hi i vi bn khng c khi thy, nn bn c nhiu ln ti sinh hn s lng cc hu tnh hin c. Vy, nu tt c chng sinh khng tng l m bn v s ln, th s c s so le. Bi th tt c chng sinh tng l m bn nhiu ln. Khng c mt hnh thc hu tnh no m bn cha tng ti sinh trong ; hy ngh bn tng ti sinh v s ln trong nhng hnh thc y. Ly v d sinh lm ngi. Khng mt ni no trong lc a ny m y bn cha tng sinh lm ngi, v lm v s ln. Cng cch y, bn ti sinh trong mi th gii h phng ng, ty, nam, bc v.v V bn c nhiu ti sinh hn s lng hu tnh, nn khng nhng h tng lm m bn, m cn mi mt loi trong s y cng tng lm m bn trong nhng kip ti sinh thn ngi, bi th, c th kt lun rng tt c hu tnh u l m bn. Nu sau khi qun nh trn m bn khng pht trin c tri kin, th hy t hi: Trong i qua ta c m khng? Ri bn ngh, r rng trong i ny ta c m, vy th i trc cng c. Ri bn tip tc qun i trc na, vn vn. Cc Lam-rim Con ng D v Con ng Nhanh ch cp ngn gn lm th no bn nn thin qun v tri kin tt c chng sinh ny u l m ta. Nhng ti mun gii rng tiu ny, dng nhng ch gio ti hp th vi tn s ti. Mun cho s tu tp khng thi gim, th iu ct yu l nhng ngi thc hnh u n php ny, hoc nhng ngi nhn trch nhim ging dy, phi 746

qun nh sau, d lm cho ngi trin khai thc chng trong Lam-rim ny. Trc ht hy qun m trong i ny tng l m nhiu kip. Ri qun cha mnh cng tng lm m mnh. Sau qun tt c bn b, ngi thn, ri ngi xa l u l m mnh. Nu bn t c vi tu gic t tt c iu ny, th k tip hy qun st nhng k th cng tng l m mnh. Ch khi y bn mi thc hnh php ny i vi tt c hu tnh. Mc d vy, bn vn c th ngh, Nu tt c hu tnh l m, th ti s nhn ra ngay. Nhng ti khng nhn ra, bi th h khng th l m ti c. Nhng chnh ch Pht cng bo rng khng mt hu tnh no cha tng lm m ca ta. Thc s tt c u tng lm m bn, ch c iu bn khng nhn ra c m thi. B m hin i ny ca ta v sau c th ti sinh lm mt con ch, nhng ta s khng th ni ra iu ny; ta cng s khng nhn ra b thc l m ca ta. iu ny c chng minh bng cu chuyn v Utalavarn (Lin Hoa Sc) v trong li trch dn: n tht cha, nh m K th b git ngi trn gi. V nhai xng chng, Sinh t c th l mt tr h nh vy. Bi th, khng v bn khng nhn ra m hu tnh khng phi m bn, cng khng phi v by gi h khng cn l m m bo rng trong qu kh h khng phi l m; nu th th b m trong giai 747

on u i bn khng phi m trong giai on sau; m hm qua cng s l khng cn l m hm nay, v m hm qua thuc v qu kh. y l mt kha cnh vi t ca v thng v tht kh nhn chn, nu bn cha tng kho st. Ly v d ci khn qung ny. Mt nm trc khi cn mi n khng c vt d, khng c l thng. Nhng ci tng tc ca n, ngha l khn qung hm nay, th hi hm v b mi n. y l s khc nhau gia hai ci. Bi th, bn cn phi suy ngh v s kin rng khng c g khc nhau nhng b m trong i qu kh v v lai. Cng th, nu c ngi no tng cu sng bn nm ngoi th ng nhin nm nay bn cng cn nh n h. Tiu chun xc nh bn tu tp trin khai c tri kin ny l, khi trng thy mt con kin, bn cng nh ngay rng mnh tng con ca chng sinh y, hon ton l thuc vo n trong mi nhu cu sng. a-1.2.2. Nguyn nhn th hai: nh li s t t ca h Khi bn c c tu qun i su vo s kin tt c hu tnh l m mnh, th phi ngh n lng thng m h chan cha cho bn. Hy ly trng hp in hnh l b m hin ti ca bn: b thng yu bn t lc u i, gia i v cui i. Lc u b cu mang trong thn b trong chn thng, thng yu che ch. B thn trng tng ming n thc ung v s hi cho a con trong bng. Nu m ta khng bit cch sn sc ta chu o n th, th by gi ta khng gp nn Diu php tu hc. Vic ny khng xy n do t chng ta xoay s, m phi nh lng t t ca m ta. 748

Sau khi bn ra i, m nng niu bn trong i tay, mc d khi y bn khng bit t g v trng gm ghic nh mt con c sn. B gi cho bn m bng thn th b, t bn nm trn ging m du, mm ci vi bn y tru mn, v cn dng ming m ht nc mi bn chy ra, v s nu dng tay th s lm cho bn au n. B dng tay lau phn cho bn, v s dng mt ming g hay vt g khc th bn s au. B khng th ri bn mt ngy, hay ch mt gi. Mi ngy b cu bn khi hng trm tai nn c th git bn: ch c th n bn, chim c th tha bn i, hoc bn c th rt xung h. Con au n kh s nh l chnh m au n kh s. Tm tng ca m hon ton ch ngh v a con ca mnh, d khi i ngh, b li dn dn tp cho con ng, ni, n ung. Nh th m by gi ta c th di chuyn, ni nng khng kh nhc g. M cng bt cn khi bn phi phm ti, mt danh ting, hay d phi chu kh nhc v kim tin nui con. M thng con cn hn da tht b, nn bao nhiu tin dnh dm c b ch tiu xi cho con m khng mt ng xi cho chnh b. D bn l ai - nam hay n, c v c chng hoc xut gia - th mc sng ca bn u nh lng t t ca m bn. Tm li l b lm ht sc mnh trong gii hn kh nng v kin thc ca b, lo cho bn c sung sng. Khng c s cng tn cho lng thng ca m i vi bn bo v khi mi au kh him nguy. Tt c nhng hu tnh khc, nh ngi cha ca bn, cng thng yu bn khng km. V tt c hu tnh u lm m bn trong nhng ti sinh thn ngi - khng ch mt ln m v s ln nn h cng cho bn tnh thng nh ngi m trong i ny 749

ca bn cho bn. Khi nhng hu tnh khc lm m bn trong nhng kip ti sinh lm d th chng hn, nhng b m y cng sn sc bn v i x vi bn mt cch y thng yu; dng li m lim thn th bn. Chng hn khi bn lm chim, th i cnh ca b m p v che ch bn trong mt thng tri. Khi bn gp k th e da, nh mt ngi cm gy chng hn, b s che ch chim con bng cch hy sinh c thn mng, mc d b c th bay xa. B thng mm cho bn n, d khi bt c mt con su b cng dnh cho bn. Bi th hu tnh t t vi bn, khng phi ch mt hai ln, m h t t trong mi tnh hung. S thng yu ca h khng th suy lng. C ln mt tn cp Golog m vo bng mt con nga ci; b m c bu ang hp hi y sinh ra mt nga con ngay trn t v lim n t du yu thng. Nhn cnh tng y, k cp c ci ha. Lm sao bn chc c bn khng tng l con nga con y? V nh con nga ci c th t lng yu thng vi bn vo kip ti sinh y, th tt c hu tnh u cng t mt lng thng nh vy i vi bn khng g khc. a-1.2.3. Nguyn nhn th ba: n p s t t ca h Shantideva ni: Bn v hu tnh lun lun c l do au kh; Hu tnh u bnh ng trong au kh in cung bi vng tng v m qung v v minh 750

Mi bc i ca chng u a n vc thm. Bn nn ngh nh sau: Gi s m bn trong i ny b m khng ai dt dn, v b in. B sp ri xung vc, trong khi ngi con ang gn. Nu b khng nh con gip th b c th nh ai? Nu con khng cu m th ai cu? Tt c hu tnh cng th, thiu con mt tu phn bit php v phi php, thay i li hnh x ca mnh. Mi bc i ca h u c dn dt bi thi xu - nhng dc vng v c hnh. H khng c hng o tm linh, khng ai ch dn cho h nn lm iu ny trnh iu n. Tm h b giao ng v nhim v ba c t vng tng; h khng th kim sot t tng mnh nn nh in. H s ri xung vc thm a n nhng a x, trong nhiu kip thn th h khng khc g vi ngn la a ngc. Chng ta tri li gp c hng o tm linh, gp php i tha. Chng ta bit t nhiu v cch thay i li hnh x ca mnh. Bi th chng ta trong hon cnh kh hn h v c trch nhim phi lm g cu h. Bc th gi mn ca Chandragomin ni: H nh nhng ngi b con b kt trong bin sinh t, B ri vo lung nc xoy i dng; Do v tri qua nhiu ln sng, cht v ti sinh, Bn khng nhn ra h v bn lm ng; Tht ng khinh b 751

Nu bn ch lo t cu ly mnh. Ngha l mun thin qun v s tr n chng ta phi ngh rng, ta c cch gii thot hu tnh ang b kt trong bin kh. Trch nhim cu vt h l trn vai chng ta, chng ta thc ng khinh nu khng lm vic y. Tc phm Tri Tim Ca Trung o ni nh sau v s tr n: T trc ti nay ti b m bi con ma vng tng; Cng nh mt vt thng b kch thch, Hoc nh b nh p. Ci g em li au kh nh th Cho mt ngi bnh? C cch no khc tr n nhng ngi thng ti Knh trng v gip ti Trong nhng i ti sinh trc Mt cch gip m khng em li cho chng kh au. Bn nn ngh nh sau: Nu ch cho h thc phm y phc v.v.. th ti ch gii thot h khi cn i kht tm thi. Vic y khng em li cho h li ch lu di no c. Tuy nhin h s c li ch ln v di lu nu h c tt c hnh phc v dt tt c au kh. Nu ti 752

c th dn h n Pht qu, th h s c c mi hnh phc, v thot khi mi kh au. Vy ti s dn h n Pht qu. Gi s m ca bn b in, ang cm con dao c git bn, con ca b. Bn s khng gin b m s c lm cho b ht cn in. y l cch m bn phi n p s t t i vi nhng k th ca bn. a-1.2.4. Nguyn nhn th t: Thin nh v tm t pht sinh t nng lc ca s li cun Tm t ny xut hin di dng mt s yu mn pht xut t tim i vi tt c hu tnh. Geshe Potowa ni vi mt b gi: Tnh thng do nng lc ca s li cun l ging nh b thng con trai b. Ni cch khc tnh yu do nng lc ca s li cun c ngha l thng tt c hu tnh nh m thng con. Tnh yu ny khng phi l mt mc thin ring bit: Bn s trin khai n mt cch t nhin, khi bn trin khai phn no ba mc trc l Hiu rng tt c hu tnh l m ta, Nh li s t t ca h v Mong mi n p lng t t y. Bi vy hy qun tng nh sau: ng k n hnh phc khng nhim trong dng tm thc ca hu tnh: h ch c ton nhng hnh phc nhim. Ngay c iu m h cho l hnh phc cng cha thot khi bn cht kh au. Tht k diu thay nu tt c hu tnh c c hnh phc! Mong sao h s c c! Ti s lm cho h c c hnh phc nh th! Tc phm Trng Hoa Qu Bu ca Long Th ni n nhng li lc sau y ca php qun tm t: 753

Mc d mt ngi nh th cha c gii thot, H s t c 8 c chnh yu ca tm t. Cng c b th 300 th n Mi ngy vo c 3 thi Cng khng th snh vi cng c t c Do qun tm t trong chc lt. Ch thin v loi ngi s yu mn h V che ch h; H s c s thoi mi tm hn; V c nhiu hnh phc; Kh gii v c dc khng hi c h; H s thnh t mc ch khng kh khn, V s c sinh ln Phm thin gii. Nhng li lc c c tm cng c do thc hnh qun tm t tht ln lao. Bn s c ti sinh lm Chuyn lun vng hay lm Phm thin mt thi gian bng s lng ca chng sinh m bn dng lm i tng qun l tt c hu tnh cng tn gii hn ca khng gian th bn s thnh tu hnh thc Nit bn v tr hay nng ng, Nit bn i phm - ngha l Nit bn i tha hay Pht qu. 754

a-1.2.5. Nguyn nhn th nm: Tm i bi y l mt nguyn nhn quyt nh cho Pht qu. c Tsongkapa c bit ch n tm i bi trong chng Nhng giai on trong s luyn tm b thuc tc phm Nhng giai onln ca o l. Ngi cho nhng tiu sau y: Chng minh rng i bi l gc r ca con ng i tha, Nhng nhn qu khc u hoc lm nhn hoc lm qu cho tm i bi. Li na trong mt kinh c ni rng ton th con ng i tha v hu qu ca n ty thuc vo tm i bi, cng nh vua Chuyn lun ty thuc vo bnh xe ca ngi hay mt ngi ty thuc vo sinh lc ca y. Chandrakirti ni trong phn m u tc phm Thc Hnh Trung o: Tnh yu l mt ht ging cho mt ma gt ln lao Qu v ca mt ng Chin thng. Cng nh nc, tnh yu lm cho ma mng tng trng, V v sau n chn thnh kt qu c c ao, Nh th n chn mi sn sng s dng Chnh v th m ngay t u Ti ca tng tm i bi. Tm i bi cng quan trng nh mt ht ging v n bo m o l y l i tha ngay t khi thy. i bi cng thit yu nh nc v phn v n pht sinh mt s kin tr sut con ng, nh o gip chng li s thiu thn trong nhng phn s trc mt ca 755

mt ngi con Pht. Cui cng tm i bi quan trng ngang hng vi kt qu c thng thc, bi v nh c tm i bi m bn tip tc lm cc thin s ch li cho hu tnh sau khi bn thnh Pht qu. Mc nng lc ca tm b ni bn cng l mt nhim v ca tm i bi; v ch b tt i qua con ng tu tp nhanh hay chm ct yu ty thuc vo nng lc tm i bi ca h. Nhiu iu khc xy ra do nng lc tm i bi: Ch b tt i vo cc mt in tm mt con ng nhanh, v h hon tt con ng ny mt cch nhanh chng nh mnh lc ca tm bi ni h. Mt v d: khi mt a tr rt xung mt h la th cha m n s cu n tc khc, trong khi nhng quyn thuc khc khng c c ci ch cu cp n mt cch khng ngn ngi. Khi mi thin qun v tm i bi, hy ly i tng ca bn l mt con cu ang b t lm tht. Bn s khi tm thng xt mt cch d dng v nhanh chng. Bn phi qun cch con cu cht, cc cch n b git rt tn bo v cch n cht trong trng thi au n hi hng. Con cu b t lt nga. Tay chn n b tri bng mt si thng. N cng bit mng sng n ang b e da, nhng bt lc khng th thot khi, khng c ngi che ch, khng ni nng ta. i mt n m l nhn trng trng vo mt ngi t. Tuy nhin khi chng ta thy mt con cu b git nh vy, ta thng t hi liu n c thng minh bit chuyn g xy n hay khng. C ln mt t ang git nhiu cu, sau khi git mt t con, ng ta tri mt con na lm tht. Mt con cu khc tnh c ng gn con dao ca ngi t, n bn tung t ln 756

lp con dao. Cu chuyn ny chng t loi vt cng kinh qu nhng ni au kh v hi s. Mc d by gi nhng con cu ang gm c trn sn ni, cha b dn n ch lm tht, song cui cng chng s phi b mt s phn ging ht nh th. Khi bn thin qun tm bi, hy ngh chng tng l nhng b m ca bn trong nhiu i qu kh. Mt khi bn khai trin qun tm bi, hy ngh chng tng l nhng b m ca bn trong nhiu i qu kh. Mt khi bn khai trin c mt vi tu qun i su vo chuyn ny, hy nh li nhng thin qun ca bn v ni kh cc a x m chnh bn c th phi tri qua nhng kh au y. Mt vi b m ca bn s b thiu t bng st nung v ung nc ng si trong nhng a ngc ny. Mt vi b m s ti sinh lm ng qu, b hnh h bi ni i kht v.v Hy khai trin tm thng xt i vi h v ngh nh sau: S khc nhau duy nht gia n cu trn ni v con cu ang b git ch l vn thi gian. Nhng ngi phm ti chc chn ri xung cc a x theo cch y. Nh vy mc d by gi h c th ang t do, h cng khng khc g nhng ngi ang hng n cc a x. Ri hy thin qun v tm bi i vi b m ca bn trong i ny bng cch xt nhng nguyn nhn ca kh m b to, v ni kh b phi chu. Hy thin qun nh th trin khai tm i bi: Nhng ngi khc lm vic cc nhc kim sng, Nhng ch c ngha l h ang phm ti v ang ph gii.

757

Hin ti h ang tm thi c mt ti sinh th thng, nhng h vn ang tri qua ba hnh thi kh (kh kh, hnh kh v hoi kh - DG) v s tri qua au kh lon lao hn na trong cc o x v h ang gy nhng ci nhn cho vic ny xy n m h khng bit. Li na tt c hu tnh u ang to kh v nhn ca kh. Tht tt bit bao nu nhng hu tnh ny - tng l m ca ti s khng b au kh v khng gy nhng nhn kh! y l iu m ti s lm t ti. Ri bn hy lm php thin kh hn, y l pht trin tm bi i vi nhng ngi hay nhng i tng m bn thy kh thng. Nu bn thy kh pht trin tm bi i vi nhng chng sinh nh Phm vng, th hy qun theo Phm Vi Trung Bnh; ri bn hy trin khai n. Nhng tiu chun chng t bn pht trin tm i bi trong dng tm thc l nh sau. Bn khai trin c tm i bi nu d khi n khi ung bn u ngh n tt c hu tnh v mun cho tt c u thot kh, nh mt b mang lo cho a con cng ang b qut ng v mt cn bnh c hi. Tuy nhin tm bi - ch mong sao cho chng sinh thot kh - th Thanh vn v Duyn gic cng c. Nhng lng bi mn mun thc s cu vt chng sinh ra khi au kh ch c i tha mi c. Bn nn trin khai tm bi thuc loi sau ny. Nhng y l nhng iu rt kh trin khai, v bn phi lm vic rt nhiu vi nhng k thut. Nu trong qu kh bn bnh nng, th khi thy nhng ngi ng bnh, bn s thy thng xt v ci cu on trng y chnh bn cng i qua. Bi th s d dng pht trin tm bi 758

sau khi thin qun mt cch thin xo v ni kh ca sinh t v ca a x m chnh bn c th tri qua nh t trong Phm Vi Nh v Trung Bnh. Tm t do mnh lc ca s li cun n vi hu tnh, khin bn thng yu tt c, cng l mt hnh thi ca tm t mong mun cho ai ny u c hnh phc. Tuy nhin mt ng c tnh cch tng qut; mt ng c tnh cch c bit. Tnh yu do nng lc ca s li cun l tng th c ba iu: hiu rng tt c hu tnh l m, nh li lng t t ca h, v mong n p lng s t t y. Vic ny nht thit phi i trc tm bi, v n lm pht sinh tm bi. Tm bi v tm t mong mun hnh phc khng c mt tng quan nhn qu c nh. Mt chng ca tc phm Nhng Giai on Ln Ca o L cp s n p lng t - mong mun hnh phc - v tht thch hp cho bn thin qun v tm t ny trc khi tm bi. Tuy nhin thin qun v tm t sau khi thin qun v tm bi th li ph hp vi nhng ch gio truyn thng v tu tp. K tip chng ta s bn v tm v tha. giai on ny chng ta thin nh chnh yu v tm t, mong cho tt c chng sinh c hnh phc. Nhng theo nhng tiu trong tc phm Nhng Giai on Ln Ca o L th ta nn qun tm t mong mun hnh phc phi hp vi loi tm t Nng lc li cun trc khi qun tm bi. a-1.2.6. Nguyn nhn th sau: Tm v tha Bn c trch nhim i vi m mnh. Cng th, bn nn gnh ly trch nhim lm cho tt c chng sinh thot kh v c an vui. 759

Bn phi lm quyt nh rng Ch mnh ta s a chng n Pht qu. iu ny mi l hnh v tha khc hn Thanh vn, Duyn gic. Gi s bn thy mt ngi sp tung mnh nhy xung vc thm; cnh tng y s khin bn ngh, Khng ai cu h sao? Mt phn ng nh th l phn ng tm t v tm bi, nhng thay v mi s nh vy, bn phi quyt nh chnh bn s cu ngi y. Lng v tha cng tng t nh th. Thanh vn Duyn gic ni chung cng c t bi, nhng khng c tm v tha. Bc tn s ti dy rng s khc nhau gia tm v tha ny vi cch bn lnh ly trch nhim trong chng ni v n p s t t c v nh mt thng gia nh mua vi mn hng hay kt thc vic kinh doanh. Mt ng lm quyt nh, mt ng cha quyt. a-1.2.7. Pht tm b Sau khi gnh trch nhim, hy xem bn c th thi hnh cng vic c cha. D ch mt chng sinh duy nht bn cn khng th gip c na l. Bn buc lng tm mt ngi c kh nng lm vic y mt cch hiu nghim, v xem bn c th t n mt a v nh th khng. Mt vi chng sinh ln lao th gian nh Phm vng, thch chng hn, khng ch g cho hu tnh. Cn Thanh vn, Duyn gic, A la hn cng khng lm c g nhiu hn, v h cha tr ht cc tri buc. Cc B tt a v th nht c th gip ch hu tnh hn nhiu, song B tt s a ny cng ch lm c mt phn nh nhng g m B tt cn mt i na thnh Pht (Nht sinh b x - DG) c th hon thnh. Ngay c nhng vic nhng vic ch B tt a v cui cng em li cho hu tnh 760

khi cc ngi ngi di ci b . V vic lm ca b tt a v cui cng (ng gic, Diu gic- DG) cng khng b c vi nhng g m ch Pht thnh tu c. N nh s khc nhau gia lng tay bn vi ton th h khng. Ch Pht l v t trong cch khng cn dng cng n lc ca cc ngi (v cng dng hnh DG) li lc hu tnh ty theo tnh tnh, c nguyn v kh nng ca chng. Nu bn t n a v nh Pht, th bn cng s c c nhng c nh th. (xem chng ni v quy y, Ngy Mi Hai) Bi th, bn s trin khai nim xc tn rng khng th no lm li ch cho hu tnh nu chnh bn cha t n tr bit cng khp (chnh bin tri). Bn phi pht tm mong cu v thng b li lc hu tnh. X, Hiu rng mi Hu tnh tng l m mnh, Nh li lng t t ca h, v Mong n p s t t y, tt c lm thnh cn bn cn thit khai trin mt lng kht khao lm li lc k khc, trong khi T, Bi, v Tm v tha thc s pht sinh lng kht khao y v c mong t n v thng b . Nh c cu ni: Pht tm b L mong cu hon ton gic ng li lc hu tnh. Ni cch khc, mun thnh Pht qu bng cch ch thy cn phi li ch hu tnh th cha pht tm b mt cch chn xc v ton vn. Bn phi mun t n a v y v thy rng mnh cha thnh Pht li lc cho chnh mnh nh nhng thc chng 761

v i v nhng t b ln lao; tuy nhin, bn khng ch mun iu ny cho li ch ring mnh. Cng nh bn pht khi mt kht khao li lc k khc trong phn ni v tm T Bi v V tha, bn phi pht tm mong cu v thng b ch v li lc cho ngi khc. Nhng bn c th hi: Ti c th thnh cng khng nu thin nh nh th? Chc chn bn c th thnh cng ch. Khng c thi gian no tt cho bn pht tm b hn l hin ti, v ci thn vt l m bn c c ny cho bn t thnh Pht qu. Php m bn theo l li dy ca Pht. Trong nhng gio l y bn gp c php i tha, v quan trng hn na l mt gio c th gip bn gic ng ngay trong mt i duy nht. y l diu ng cho tt c cc tng phi Pht gio Ty Tng. H phi mt gio ca c Tsongkapa c th a bn n gic ng ch trong vng 12 nm, v nhiu ngi t trng thi hp nht cn nhanh hn nhiu - ch trong ba nm ba thng. iu ny c th thy trong cc tiu s nhng bc thnh nh Tsongkapa v cc t ngi. Ch thin gi thi hin ti l mt th nhng k thc, cha bao gi ta c c mt c hi tt hn by gi. Thn th ca Milarepa v Ensapa khng hn g thn th chng ta c. Chng ta ging nh a tr b qu ci con la hoang: by gi l lc cn n lc! (CT- Mt a tr qu trt t ln xung i, v do mt s ngu nhin k diu, n rt ngi trn lng mt con la hoang. Con la chy thc mng, a b bm rit n. Mi ngi trng thy u la ln bo n dng, nhng a b li la ln p li: Mt thng qu 762

nh ti ch c mt dp ci la duy nht trong i. Di g khng hng ci th vui ny!) Chng ta th cht cn hn thin qun Lam-rim! Ngi ta ph th gi xem sch, lm hc gi, c tng. H u ht mt ci ct ty! Ni chung ta khng bit c mnh c c mt ti sinh nh th ny na hay khng: v d c c, cng s rt kh m gp nn gio l ny, nht l nn gio l tuyt i khng li lm nh gio l ca ng Chin thng th hai (sau Pht). Bi th bn phi thy mnh c th pht tm b , ci nhn t ton gic, trong khi ang trong ti sinh ny. Khi bn pht tm th iu y s li cho c bn ln ngi khc. Mt ln gp thi i km, c ngi n ng v c nh ng ta sp cht i. Mt ngy anh tm c mt ming tht. Anh ngh, nu ta chia tht ny cho c nh n th khng thm vo u, tt c vn i, ta bit y ch l gii php tm thi. Chi bng ta n ht phn tht ny c sc m i kim thc n cho tt c. Bi th ngi cha n ht ming tht v i tm thc phm cho tt c mi ngi. Nh vy, khi bn thc hnh mt in, hay ch nhm thn ch om mani padme hum - hay khi tham d mt cuc tranh lun hoc l cng dng - hy lm vic y km vi tm b . Khi bn cm thy c mun hu thc mong thnh t Pht qu v li ch hu tnh, th tc l bn pht tm b ging nh v ngoi mt cy ma. Nhng nu thm vo y, bn cn cm thy mt c mun v thc t gic ng li lc bt c hu tnh no bn gp, th l bn pht tm b chn tht trong dng tm thc ca bn. Bn i vo o l i tha v tch ly v khi s ba a tng 763

k kip tch tp hai kho cng c. Bn s c c v lng thin tnh v c ci tn l Php vng t v B tt.Nu bn tu tp sau khi thnh tu tu qun ny, th chc chn bn s gic ng nhanh chng d bn khng qua con ng mt tng. S pht tm b c hai loi ty theo bn cht ca n - loi c nguyn (pht b nguyn - DG) v loi dn thn (pht b hnh); c bn loi ty theo v tr ca hnh gi trn o l - loi b tm thuc v tin tng v loi thuc phn tch (bn loi l: thp tn, thp tr, thp hnh, v thp hi hng - DG); ba loi ty theo sc thi pht tm b - loi ca vua, vn vn; v c 22 loi pht tm b . iu quan trng l phi bit nhng trnh by sai khc ny (xem Trang hong cho Thc Chng ca c Di Lc.) n y chm dt chng ni v pht tm b nh ch gio by lp nhn qu. By gi ti s bn v h thng luyn tm theo cch i a v mnh vi ngi. y l thuyt ca Shntideva, mt v Php vng t v i. Mc d bn s pht tm b nu bn luyn theo cch by lp nhn qu ni trn, chng ta vn bao hm phng php trao i mnh v ngi, v phng php ny rt hiu lc. Phi Kadampas tin k s dng k thut ny. iu m ta gi l luyn tm c bit m ch s i a v mnh vi ngi, cho v nhn. a-2. Luyn tm bng cch i a v mnh vi ngi. Php ny rt t tc phm Hnh B Tt Hnh: Bt c ai mong che ch bn thn v ngi khc, 764

Hy i a v mnh vi ngi. Hy lm hnh thnh ny trong vng b mt! Ni cch khc, php hnh ny s khng lm cho mt php kh khng xng ng a thch. T thi Atsha cho n thi Geshe Chaekawa gio l ny c bo tn di mt mt n. C nhiu bn vn v luyn tm, nh Php luyn tm nh chim cng chinh phc phc c c t; nhng php tt nht thuc loi ny l Luyn Tm By im. Nu bn thc tp php ny, th cn li lc hn php bn. By gi ti s dy php ny theo mt bn sao xa c ca bn vn gc (xem Ph lc) C nhiu cch trnh by bn vn ny; ti s theo ht phi ging dy pht xut t Ngulchu Dharmavajra v mn . Trc ht, tnh v di ca cc tc gi gio l ny. H truyn tha bt ngun t Pht Thch Ca xung n Atsha; Atsha truyn cho cho Dromtoenpa di mt mt n. Drom ging dy Lam-rim cho mn gia cng chng, nhng truyn php luyn tm cho Potowa v nhng ngi khc trong vng b mt. Potowa truyn cho Langri Tangpa v Geshe Sharawa, Sharawa truyn cho t l geshe Chaekawa tt c gio l v tm b . Nhng gio l ny c ging cng khai sut thi i Chaekawa. Geshe Chekawa sinh vo mt gia nh theo mt phi Nyingma v tr nn mt ngi tinh thng nm minh, vn vn, nhng ngi vn cha tha mn. Ngi tnh c gp tc phm ca Langri Tangpa nhn Luyn Tm Trong tm cu k, i : 765

Hy em li lc v vinh quang cho k khc; Hy nhn s thua thit v tht bi v phn mnh. Chaekawa tm kim ngha cu ny, nhng lc y Langri cht. Ngi gp ngi k v ca Langri l Sharawa v yu cu v ny ch gio v cch luyn tm. Nh thin qun ngi d pht tm b trong dng tm thc. Chaekawa chi gio nhiu ngi bnh ci, nh php thin qun ny m nhiu ngi khi bnh. Bi vy gio l ny cn gi l Php ca ngi ci. Chaekawa ngh tht rt ung nu mt nn gio l nh th ny phi gi b mt, nn ngi dy php ny gia cng chng. Ngi vit thnh sch nhan l Luyn Tm trong by im. Tc phm ny chia gio l thnh by phn. Gio l ny cn gi l Tinh Cht Cam L v n l giai on cui ca vic luyn tm, s gip bn t n trng thi bt t l Pht qu. Tnh v i ca Php ny c th thy c bng cch tham chiu li phn ni v li lc ca tm b , th no l b tm nh kim cng. N cng c th xua tan bng ti ca ng i, nh ch mt cht tia sng mt tri c th xua tan bng m. N c th xua tan cn bnh ng i cng nh mt cht dc tho cng xua tan cn bnh. Trong thi i c nm th suy i ny, khi m php khc khng cn hiu lc, th cch luyn tm ny s gip bn, bn s khng b phin h v nhng hon cnh khng may. Php ny c nhiu li lc nh th. N khi u bng nh l Tm i Bi. S knh l ny khng phi lm i vi c Thnh Quan T Ti, c Pht y bi mn: 766

nh bc thy Chandrakirti knh l tm i b m u tc phm Thc Hnh Trung o, y cng th. By gi ta hy theo di by phn ca thn bi chnh v php luyn tm ny. a-2.1. Dy v nhng chun b cho php ny Chng ny l luyn tm trong phn ng chung vi nhng Phm Vi Nh v Trung Bnh. Ti khng phi dy li phn ny y, v khng c g khc nhau gia cch cp y vi cch trong Lam-rim. a-2.2. Luyn tp hai loi tm b Luyn tp (1) tm b tuyt i, v (2) tm b tng i. a-2.2.1. Tm b tuyt i. Gio l c truyn tha t qu kh ni rng hng ngi i tha li cn nn luyn tm b tuyt i trc ht. Tuy nhin, cu chuyn v ngi Hastikopava c th ti din nu bn lm vic luyn tm b tuyt i trc khi ging dy phn kia ni v phng php. (CT. Hastikopava lm mt li lm khi dy tm b tuyt i trc - ngha l dy tr tu v tnh khng - cho mt ng vua; ng ny sai git ngi trc khi ngi c c hi tip tc ging phn cn li ca gio l, ni v b tm tng i hay tm i bi) Bi th by gi ti s ging v luyn tm b tuyt i trc. y l theo php hnh tr ca thy gio o Tsecholing. Ti s bn v n sau, v n c cp trong chng ni v su ba la mt. 767

a-2.2.2. Luyn tm b tng i Ngun gc ch gio ny l cu chuyn Maitrakanyaka v nhng chuyn khc, ni v mt tin kip ca c o s y t mn ca chng ta khi Ngi cn l mt bc D lu trn o l. Mc d lc y, ngi b ti sinh vo a ngc lm mt lc s b bt ko xe, ngi pht tm b , vn vn. C nm tiu ph. (i) Qun mnh ngi bnh ng iu ny c i trc bi nhng phn ta bn trc y, ngha l t X cho n Tm t do mnh lc li cun. Khi y bn nn qun nh sau. Cng dng o s ni: Gia ti v ngi khng c g khc: Chng ta u khng mun mt cht kh no, Cn hnh phc th khng bao gi bit chn . Xin cho ti vui mng trc nim vui ca ngi. Ni cch khc, hin ti chng ta yu mn v nh gi cao ci vt ta gi l ti, nhng li khng ngh ngi khc cng nh th, vy ti v ngi khng bnh ng. Tht l iu khng hp l nu lm mt phn bit to ln nh th gia hai bn. ng l ta phi ngh, Ti v ngi khc u bnh ng, v ai cng mun hnh phc v khng mun kh au. 768

giai on u ny (v k thut) khng cn s dng mt l l no. Giai on luyn tm ny khng khc g vi cc phn Hiu rng mi Hu tnh l m ta, Nh li s t t ca h, v n p s t t ca h trong k thut luyn tm gm by lp nhn qu ni trn. Cng vy vi hai phn cui Tm V Tha v Tm B . Tuy nhin c khc nhau v mnh lc ca tm Bi v tm T qua nng lc ca s li cun. Hai kha cnh ny c c bit cp y. Chng trn v Nh li s t t ca h ch cho mt phng php nh li s t t ca hu tnh i vi bn khi h khi lm m ca bn. K thut mi ny c mt cch nh li s t t ca h khi h khng phi l m ca bn. Trc khi i n giai on trao i a v mnh vi ngi, bn phi ngh rng hnh ng i l mt li lm, mt iu kin bt li, v thng ngi l mt c tnh, mt iu kin thun li. (ii) Qun nhiu li lm pht sinh t ng i Cng dng o s ni: Ti thy cn bnh ng i kinh nin ny, L nguyn nhn sn sinh ra kh au khng ai mun Trong tc phm Hnh B Tt Hnh ni: Mi kh au trn th gian xy n Bt ngun t s mong mun hnh phc cho bn thn Bt c ni s hi au kh no 769

Trt xung phm phu u bt ngun t ng i Sao ti cn gi con ma ln ny? Bn vn gc ca chng ta ni: Ch nn trch mt iu m thi. Ngha l mi kh au m bn khng mun u pht sinhh t ng i ca chnh bn. B au kh v kh gii, v c dc, tri rng; v ti sinh vo a ngc lm qu i sc sinh v.v- tt c iu ny git chng sinh khc vi hy vng c li lc hnh phc cho ring mnh, hoc do v keo kit, khinh b ngi khc. Cng vy, b ng qu v nhng chng bnh kh huyt nh phong mt m v.v, s hi k th, vng vo tranh chp; hay s chnh quyn theo di tt c iu ny ch l do bn thiu t ch, ham n, hoc b m nh bi thc phm, thi trang v danh ting. Trn nh nc thang x hi nhng v vua, th tng, ton quc vng vo chin tranh, hoc cui nc thang l dn chng gia nh tranh chp nhau, c n nhng tu s cng tranh ginh nhau - tt c iu y u do mt nguyn nhn duy nht l ng i. Nu khng c ng i th khng c vn . Ng i ca bn to ra tt c rc ri nh trm cp, bao la mch ca bn b chut khot l cng l do ng i. Khi bn cht v c dc hay v n khng tiu, th khng thc s l v c dc m v ng i. Bn n qu nhiu. Ng i ca bn git bn. Khi bn v ti m b buc l k trm, y l qu bo trc tip v hi ngi khc do ng i. 770

Ng i l tn t git nhng c hi cho bn c ti sinh th thng hoc gii thot. Ni ging nh tn cp mang trn lng mt bao y 3 cht c v trm ht ma gt cng c ca bn. N ging nh mt ngi gieo ging gieo nhng ht ging c nghip trong tha rung v minh gt ly ma gt sinh t. N nh ngi tm vinh quang khng mng tn nhn, gm gio gia trn mc vi hy vng c vi li lc c nhn. N l mt tn liu lnh trong cn khng hong b trn c thy, tu vin trng hoc cha m. N l tn khn nn tay khng ngay t u khng lm c mt c hnh no. N lm cho bn hy vng, s hi nhng iu khng chnh ng. N lm cho bn ganh ght vi nhng ngi trn bn, cnh tranh vi nhng ngi ngang hng, khinh b ngi di, n lm bn kiu cng khi c ca tng v tc gin khi b ch trch. N lm cho mi s trong th gian u xung cp. N l ngun gc ca iu bt thin, ci em li cho bn au kh, mt tn bo im xu vi gng mt c gi. N l mt con hnh nhn b m chn gia tim bn. Nu bn cn phi hm da mt ci g v nm cho n cng, bn hy nm cng xua ui con hnh nhn y. Khi chng ta nm ra nhng chic bnh l, chng ta thng nm cho nhng hu tnh tng l cha m ta trong nhiu kip trc, va khn: Ci ny l dnh cho k th ti! Tht l sai lm bit bao! y l ngha li trch dn. Ng i l con chim bo im xu c ci u mu xanh; s tu luyn tm l qu hi l lm cho con vt quy ry y i ch khc. C ln mt ngi thc hnh l Chod chim ot ch ca phi nhn. 771

(CT: L Chod hay ct t l mt phng php pht b tm c tnh cch phn n v mnh lit, c truyn cho c gi Ty Tng tn Machig Labdroen trong khi qun tng Padampa Sangyae. Mt im quan trng ca l ny l, hnh gi qun thn th ca mnh b cht ra tng mnh, t trong mt ci tch bng s ngi, c chuyn thnh cam l cng cho tt c hu tnh, c bit l cho nhng k th v ngi bt lng. Nhng hnh gi v php tu ny rt d nhn ra Ty Tng vi ci trng ln ca h v mt ci kn lm bng xng ng chn ngi. S thnh cng trong php ny ty thuc vo chiu su ca s thc chng ca hnh gi v 3 nng ct l s t b, tm i bi v bn cht nh huyn ca thn xc v mi hin tng. Khi hi nhng iu kin y, ngi ta c th vui v i n ngha a hoc mt ni b c ma thng lui ti, h triu chng ln cng thn xc mnh.) Phi nhn ny bn s dng yu thut sng y. Mt ngy kia 2 th ch ca hnh gi ni trn gy nhau, hnh gi lin n ging ha nhng b mt trong hai ngi v ly mt kh gii git ng ta. Ti nghe cu chuyn ny t bc tn s ca ti. Cn nguyn cui cng ca nhng ci cht bo ng nh th ch l do ng i. Hnh B Tt Hnh ni: Khi nhng t tng ca bn Ch mong li lc cho mnh, Th bao nhiu cng trnh kh nhc ca bn Thc hin qua v s kip 772

Ch em li cho bn kh au. Ngha l, ci iu em li kh au cho ta t v thy sinh t n nay l ng i ca chnh ta. Ng i v chp th bn ng l 2 chuyn hon ton khc nhau, nhng trong vic luyn tm ny chng c bn n nh th c hai ch l mt, v c vi im tng ng. Ni vn tt, ng i v ng chp u l gc r ca mi vn . Ng i th vn hnh bng cch thit lp ci ti - cm tng ca bn v bn ng - cho l thc c. Ng chp th vn hnh bng cch khng t b nhng tng v ti, v yu mn nhng tng y. Ni tm li, mi vn pht xut t mt tng thm cn c ti mun hnh phc, nhng nu bn khng hng phc c ng i ny, th bn khng c hnh phc. Bn cha tng kim li xem ci g l gc r ng trch gy ra au kh cho bn, nhng chnh l ng i. T ny tr i, bn hy kim li xem ci g ng trch, hy xem ng i ca bn nh mt k th, hy thc hnh nhng k thut t b. (iii) Qun st nhiu c tnh do s thng ngi. Shantideva ni: Tt c hnh phc trn i u do mong mun hnh phc cho ngi khc. V Cng dng o s ni: Ti thy rng thng mn nhng hu tnh ny, 773

- Nhng b m ca ti L mt tng a n hnh phc, L cnh ca dn n v lng c tnh Bn vn v luyn tm ca chng ta ni: Hy thin qun v s t t ln hn tt c. Ni cch khc, c thn th v ti sn thuc mt ti sinh th thng hay c hon cnh trng l vy quanh l do thng ngi m ra. c hnh t b st sinh v yu mng sng ca k khc s chn thnh qu bo ti sinh thng gii, sng lu, vn vn. S thc hnh b th, t b thi h tin do thng ngi, s c qu bo l c ti sn ln, vn vn. Tm li, nh Shantideva ni: Cn g ni na? Hy nhn s khc nhau Gia k ngu lm vic cho mc ch ring mnh, V ng Thnh lm li lc k khc. V trong Cng dng o s c cu: Tm li: ngi u tr ch lm vic li mnh; Thch Ca Mu Ni ch lm li k khc. Mong cho con nhn thc c 774

Ci g l li lm ci g l thin c. Lc u chng ta ng ng vi ng o s, v cng nh Ngi, chng ta lang thang trong sinh t. Nhng vo mt thi im trong qu kh, ng Mu ni khi s thng ngi v tin ln hon tt c mc tiu ca mnh v ca ngi nh tn tr lm li v t n tt nh ca mi thin c. Cn chng ta th tri li, t v th sinh t cho n ngy nay ch yu mn bn ng mnh. Chng ta cn c kh nhc vi tm mong cu hnh phc cho mnh, nhng ta khng c ci g b li. Mi s chng ta hon tt c ch c lm phng tin cho chng ta i xung cc a x; v ngay hin ti ta cng ch c c mt ni kh au. Nu ngc li, trong qu kh ta lm nh ng o s t mn ca chng ta, th mi ni kh ca ta by gi c nh tn gc r; chc chn chng ta c hnh phc ti thng v c th tha mn nhu cu hu tnh mt cch tt p ri. Tuy nhin iu y khng xy ra, nn ta mi ri vo ni kh hin ti. C ln trong mt l cu an ti mt tu vin, mt v geshe Dagpo xen vo bui l vi li nguyn ra c tm thy trong tc phm Bnh xe Kh gii Sc bn. Mt v d: S vic l nh th y: ti bit c k th ti! Ta phc kch v tm c ngi, hi tn trm lu c! K gi di! Ngi chc qu ta vi nhng li la bp! Hi ng chp! Ta khng cn ng g na b mt ca ngi. 775

iu ny gy mt chn ng. Nhng mc ch c xc nh, l hy nhn ra k th ch thc ca ta. C ln mt hnh gi mt tng thc hnh ba ch git nhiu k cp. c Dalai Lama nht, Gyaelwa Gedun Drub, con trai ca Lubdroen, cu xin rng ngi ph thy s b ba ch git ng i ni chnh ngi. Nhng ngi khng c ng i, nn ba ch ca ph thy khng hi c. Drugpa Kuenleg c ln lm nhng bnh l cng tr nhng chng ngi cho em trai ng ta. Khi sp sp tung ra ngoi nhng bnh l y, Kuenleg ny ra mt ngh l, ti sao khng nm chng vo ng i? Bi th ng nm bnh vo i ca em trai ng. ng o s y t mn ca chng ta cng thng ngi trong cc tin kip ca Ngi. Mt ln Ngi ti sinh lm vua Padmaka, Ngi cht v mt bnh dch ti sinh lm con c Rohita, tht ca Ngi cha nhiu hu tnh khi bnh dch. Khi Ngi ti sinh lm mt con ra Ngi cu nm trm thng gia rt xung bin; ri Ngi li x thn cho tm mi ngn con rui. Ngi b th mt na thn th Ngi khi lm v vua tn Shrsena. Khi lm Mahratnachda Ngi c mt vin ngc trn nh u, v Ngi d ct tht mnh ly vin ngc y cho ngi khc. Khi lm thi t Prakrti Ngi b th thn xc Ngi cho mt con h i sp n tht con. Khi lm Chandreprabha Ngi b th u. Sau khi k chi tit nhng chuyn trn, Pabongka Rinpoche tip tc: y l nhng hnh vi ca ng o s t mn ca chng ta. Chng ta thng ch ngh n mnh, nhng d nhng vic y kh 776

lm, ta cng phi chun b sau ny c th lm c nh th, bng nhng li cu nguyn. Thng ngi khc l vic lm chnh ng. V chng ta ty thuc vo hu tnh c thc phm, h ging nh mt tha rung cho nhiu ma gt tt, hay nh nhng vin ngc c. Khng nhng tt c hu tnh u t t vi ta khi h l m ta trong qu kh, m c khi h khng l m ta, chng ta cng ch sng c nh s t t ca h. Chng hn ch mt bao bt la mch cng l kt qu ca nhiu cng vic nng nhc. Mt s hu tnh phi cy t, mt s khc phi ti nc, p la vn vn. Ngi nh chng ta ang l hu qu ca s t t ca hu tnh: Nhiu sc vt v ngi phi mang t, xy tng, lm ngh mc, kim nc, vn vn. Chic khn qung ny by gi sn sng dng, nhng mt s ln cu phi sn xut ra len; mt s ngi phi dt v mt s phi may. Nh s t t ca tt c hu tnh m hin ti ta tm thi c c thn ngi thun li; v cui cng nh s t t ca h m ta s pht tm b , luyn tp hnh b v li cn t thnh Pht qu. Chng ta c c tt c l nh lng t t ca h, v hu tnh l i tng cho ta pht tm b v b th. Hu tnh l cn bn ca gii chng ta v l i tng cho ta thc hnh nhn nhc. Hnh B Tt Hnh ni: Ch Pht v chng sinh u cn thit nh nhau cho ta thc hnh Pht php. Trong khi bn tn knh ch Pht 777

Th sao li khng tn trng c hu tnh? Ni cch khc, bn thnh Pht c mt phn l nh lng t bi ca bc thy, v mt phn nh lng t t ca chng sinh. Langri Tangpa ni: Khi qun st rng ti s t n li ch ti thng Nh tt c chng sinh - Hn l nh bt c mt vin bo chu no Mong cho ti cng thng chng sinh hn na. Ngha l, chng sinh s thnh tu gip bn tt c mc tiu ca bn, nhng mc tiu tm thi cng nh ti hu. Bi th, h cng ging nh vin ngc c, do iu d nhin l phi thng mn tt c hu tnh.

PHN NM PHM VI LN NGY MI TM

Kyabje Pabongka Rinpoche cho mt mu chuyn ngn chng ti khi ng lc. Ngi trch dn c Tsongkapa v i:

778

B cun trong bn dng thc mnh, B tri bi xing xch cc nghip kh dt, B tm vo ci by st ng chp, B ngt th trong lung khi m v minh, Hu tnh mi mi ti sinh trong th gian V lin tc b hnh h bi ba loi kh Ngi nhc li nhng mc trn v n li vic luyn tm b bng by lp nhn qu. Phn th hai ca thn bi ny l php luyn tm b bng cch trao i a v mnh vi ngi. C 5 on: (1) Qun mnh v ngi bnh ng; (2) Qun nhng li lm pht xut t ng i; (3) Qun nhng li ch cho s thng mn ngi khc; (4) Php qun thc s v trao i a v mnh vi ngi; (5) dng cho nhng iu trn lm cn bn thin qun v Cho v Nhn. Ngi n li ba im u trn trn y, ri tip tc: (iv) Php qun thc th i a v mnh vi ngi Chng ta bn v nhng li lm do ng i, v nhng c tnh do thng ngi. Cng gio l ny c cha ng trong 4 cu th: Ti thy bnh kinh nin l ng i Sau khi thy r g l qu bo ca li lm v ca thin c, bn nn i a v mnh vi ngi. Nhng iu ny khng c ngha rng by gi bn nn hiu rng mnh l ngi khc hay ngi khc tr thnh mnh. Trong qu kh bn bt chp ngi khc, v bn thng yu chnh mnh. By gi hai thi y nn i ch. Nh vy s thay i ny m ch s chuyn tm i luyn t ng ca bn thnh ra lng thng i vi k khc. Bn luyn tm bng cch ngh nh sau: Ti thng khng ngh n ngi khc, nhng t y tr i, ti s khng ngh 779

n nhu cu ca chnh ti; ti t thng mnh, nhng t y tr i ti s thng ngi khc. Nh quen thuc vi php ny, bn s thc hin c mt cuc trao i a v nh th. Hy ngh v v d sau y: Khi bn lu trn sn ni bn kia, th bn s ngh v sn ni y l bn ny. (v) Phng php thin nh v cho v nhn. Nhn l xy dng i bi, cho l xy dng i t. Bn vn gc chng ta ni: Hy luyn tm v s cho v nhn. iu ny l cho nhng php qun trc y c hiu qu. Trong nhng bi ging c vit v Cho v Nhn, s cho o s bn trc; nhng trong thc hnh th Nhn ly c thi hnh trc. K thc c th ch nn tu tp phn Nhn ly m b phn Cho. S khng li lc nu em Cho hnh phc trc khi Nhn ly au kh. Bi th, hy thc hnh nh sau xy dng tm i bi. Hy ngh, Ti s nhn ly ht kh au t tt c hu tnh, nhng ngi m ca ti, v pht sinh tm i bi. Ri qun tng tt c kh au ca h c r b nh tc c co sch, c hnh dng nhng tia khi en tan thnh khi ng i tri tim bn. Bn c th lm vic ny mt cch chi tit hn. Hy ngh ni kh do sc nng ca cc a ngc tan thnh la vn vn, vo trong tim bn, v n tan thnh thi ng i ry r ca bn. Hy qun tng bn ang nhn ly nhng kh au ti li v chng ngi, v.v ca nhng chng sinh cc ci a ngc, ng qu, sc sinh, tu la, 780

ngi, ch thin, vn vn cho n nhng B tt mi a v. Ri tng tng h by gi c tnh ha tt c ti li nghip chng. Hy cu nguyn cho nhng th y chn mi ni bn. Nhng khi lm s nhn ly ny, th ng nhn t ch Pht hay cc bc thy ca bn. C nhiu hng ngi trnh khc nhau. Mt s ngi s c t thy mnh khng th thin qun v Cho v Nhn. i vi hng ny, bn kinh ni: Hy xy dng s Nhn Ly ca bn bng cch khi t bn thn. Ni cch khc, bui sng bn thin qun rng bn ang nhn ly ht ni au kh m bn s kinh qu vo bui chiu; tip n, nhn ly kh au ca ngy hm sau; ri au kh ca ngy cn li trong thng; trong nm; trong i ny; i sau, v tt c nhng i sau. Tip tc n cha m, b con, b bn, k l, ngi th vn vn, cho n khi bn bao trm tt c hu tnh. Tp luyn nh th tng bc mt, rc vo mnh nhng au kh, ti li, chng ngi, vn vn, ca tng hng ngi c bit. Bn phi th t nh trn, v lc u bn s khng th ngh n chuyn rc ly au kh ca nhng ngi nh k th ca mnh c. Bi th, thnh thong hy thin qun khi t chnh bn, ri di chuyn ra ngoi theo cch trn, thnh thong khi t a ngc ln n thp a b tt. i khi khi t nhng n ng n b trong thung lng min thng tr xung; i khi khi t di i ln. Hy nhn ly c nhng au kh ca mt con ch b nm . Hy qun nhng g bn nhn ly khng phi bin mt hay c t sang mt bn, m chng c thu 781

nhn vo ngay trong tim bn. Tt nht l khi vic ny khin bn m ra lo s cho tnh mng mnh! Bn c th khng thc s thu nhn nhng iu y c trong lc thin qun, nhng n kch ng bn hon tt c s tch ly cng c; v khi tm bn quen thuc vi tin trnh tu luyn ny, th cui cng i khi bn c th rc ly nhng iu y thc, nh cu chuyn v Maitryogi.* (CT: V ny trng thy mt con ch b trng ni ng chn. ng nhn ly s au kh y, v thy trn cnh tay mnh c mt vt bm.) Cho xy dng tm t l nh sau: lm li lc cho hu tnh, Xin cho thn ti bin thnh tt c g chng mong mun. Ngoi ra, kinh C Chin Thng Vajra v kinh Tri Rm ni v s b th thn xc v ca ci. Theo nhng kinh ny, bn hy qun thn mnh bin ra nhiu thn, tr thnh nhng vt m hu tnh mong mi. Nhng vt ny tun ra di hnh dng nhng cn ma lm lng du ni kh ca nhng chng sinh a ngc chng hn; nh vy chng c ti sinh lm ngi v ch ca chng bin thnh nhng ta nh p . Bn bin ha ra nhng thn v thn ny chuyn thnh nhng lc c cho chng th hng, nh tht nhiu thc phm, y phc v.v Nhng thn y li cn tr thnh nhng hng o tm linh dy Php cho chng, nh chng tin gn n gic ng. Ri nhng thn th bin ha y li ly hnh 782

dng ca nh sng mt tri, y phc v.v cho chng sinh a ngc lnh; n ung cho ng qu; tr tu bit phn bit cc php cho sc sinh; o gip cho tu la; ng dc cho ch thin. Nhng loi ngi th c nhiu dc vng nht, bi th hy cho chng nhng thn th bin ha tr thnh bt c g chng thch. Hy ban pht nhng cng c ca ci ca bn theo cch y; v lm nhng dng cng di do nh th cho nhng bc thy, qun tng rng iu y s lm tng nhng thin s ca h. Mc d tht tt em li nhng thin cn ca bn trong c 3 thi, hoc thn v ti sn ca bn trong hin ti v v lai, nhng ng cho thn th v s hu ca bn trong qu kh. Khi thc hnh php Cho bn s pht trin c tm t nh ti ni, v bn s ngh v nhng chng sinh y rng h qu thiu hnh phc nh th no. Bn ly php qun luyn tm ny lm php tu chnh yu ca bn. Trong i sng hng ngy Hy luyn tm bng nhng bi th gi ln s nh ngh. Ni cch khc mun tng tin chnh nim trong php tu tp Cho v Nhn, hy lun lun tng mt vi bi k v ti ny. C mt vi bi k nh vy trong quyn Luyn Tm nh nh Vng Rng, nhng nu bn cha bit nhng bi ny, th ch cn tng c nhng hng sau y trch t Cng Dng o S cng : Hi bc thy tn qu y t bi Hy gia h cho con: 783

Mong tt c kh au, Ti li v chng ngi Ca tt c hu tnh tng lm m con By gi hy trt ht ln con khng tr; Con nguyn cho ngi khc hnh phc v thin hnh ca con, Mong tt c hu tnh c hnh phc. C nhng chuyn k v nhng tu s trong qu kh thng ln chui tng bi ny. Bn cng phi s dng mt vi phng php tng trng tm b ca bn trong khi lm vic hng ngy. Bn nn tham cu kinh Hoa Nghim v kinh S Chnh ng Ca N Lc Hon Ton Thanh Tnh. Nhng ngi no trong s cc bn mun ly b tm lm php tu chnh yu th hy lun lun c v qun kinh Hoa Nghim, nh c Tsongkapa v i lm, theo tiu s ca v nhp th ny ca c Vn Th. Bn vn gc ni: Hy a hai vic ny vo nhng lung kh lc. Ni cch khc, khi bn nm vng phn no php qun Cho v Nhn ny, bn nn phi hp Cho vi hi th ra v Nhn vi hi th vo. Lc u bn cha th a vo cc lung kh lc, nhng nh thc tp lin tc, bn s lm c. Tm v nhng lung kh ny sng i, bi th phng php trao i mnh vi ngi ny 784

rt d pht trin tm b . N cn c tng ng ca n trong Mt tng, phn bn v php tng c Vajra (kim cng). Khi Kaedrub Rinpoche ca tng Rinpoche: Hi ng che ch! Ngay c hi th ca Ngi cng tr thnh mt liu thuc m du cho hu tnh cu ny phi c hiu theo cch y. Cn c nhng ch gio khc im ny nhng s khng tt nu em ni cho nhng ngi khng thc hnh thng xuyn. a-2.3. Chuyn ha nhng hon cnh khng may thnh con ng gic ng. Thi i suy i ny c th v cng li lc. Khi mt hnh gi gp nhiu chng ngi m khng th thot c chng, th v y phi c th chuyn ha nhng nghch cnh hay thun cnh, v y u t b Php. Mt s hnh gi tr nn kiu cng khi c ln chc v.v ri t b php. Mt s c c mt t ti sn ri t b php duy tr li tc ca h. Mt s ngi tuyt vng khi phi i u vi nhng nghch cnh, ri t b php. Khi nhng vic y xy ra, tht kh m thc hnh php. Khng g t hn l thc hnh vi vic mt cch n l, ri t b Php. V th m tht cn thit phi c kh nng chuyn ha nghch cnh thnh php tu v thnh mt ci g khng hi cho Php. C hai tiu : (1) Chuyn ha ton cnh bng t tng; (2) Chuyn ha bng hnh ng. a-2.3.1. Chuyn ha hon cnh bng t tng C 2 tiu ph (1) Chuyn ha nh phn tch (2) chuyn ha nh hnh ng. 785

(i) Chuyn ha nh phn tch Cng Dng o S ni: Khi v tr trn ngp nhng hu qu ca ti li Bn vn gc ca chng ta v php luyn tm cng ni tng t: Khi v tr y ti li, Hy chuyn hon cnh khng may ny Thnh con ng a n gic ng. Ngha l hin ti, mi khi lo lng v bnh hon, k th, phi nhn, v.v, chng ta thng trch c ngi khc. V chng ta khng hiu c rng tt c bnh tt l hu qu ca nghip chng ta, chng ta cho rng n do n, do c ma, v.v Tuy nhin khi chng ta nhn su vo s kin cn bn ng trch, th ta s thy rng mi ni bt hnh u pht sinh do nghip, nh ti dy trong phn nhn qu thuc Phm Vi Nh. V ngay c nghip y cng do ng i ca ta; bi th ng i l iu cn bn ng trch. Khi mt tn trm cp ht c qu gi ca bn, th ng trch tn trm, m hy trch c nghip ca bn v iu l bn pht sinh nghip y, ngha l ng i. vy khi bn i mt vi bnh hon, kh au, nghch cnh bn phi ngh l chng ang gip bn thnh tu gic ng. C cu ni: Bnh, ti li v chng ngi l mt ci chi ( qut sch nghip-DG). Ngha l mi khi bn ng bnh v.v th hy ngh rng c nghip ny, ti li v chng ngi ny, m qu bo ca chng ng l bn 786

phi chu trong cc a x, th tri li chn ngay trong i ny. Vic ny lm cho bn cm thy sung sng. Li na bn cng nn mng m ngh rng: Ti ang thc hnh php Cho v Nhn bng cch qun tng ti ang nhn ly nhng ti li v chng ngi ca cc hu tnh. By gi ti thc s thnh t iu y. Hy cu nguyn cho bao nhiu ni kh ca chng sinh cn li s trt ln bn, v trong lc thin qun tng tng rng vic y ang lm vi i tt c au kh v ng l cc hu tnh phi chu. Hy qun tng mt cch chn thnh khi bn lm vic nhn ly ny: Tht tt bit bao nu by gi ti thc s nhn ly kh au ca hu tnh! Nu bn tu tp cch y, th ngay c bnh tt cng s khng lm chng ngi bn. Nhng thin hnh ca bn s tng, nh trong cu chuyn v ngi t ca Kuenpang Draggyaen, b bnh ci v c cha khi. C cu ni: Nhng nghch cnh kch thch ta sng to cng c. Ngha l bn s n lc tch ly phc c tr tu v thanh lc nhng chng ngi khi bn an tr trong ngh rng iu hin nhin l bn phi t b c hnh nu bn khng mun au kh. Chng ta hon ton hnh phc khi khng gp hon cnh khng may, v bi th ta khng nh php. Nhng khi nhng nghch cnh nh mang ting xu, b xung chc, b bnh, v.v th chng ta mi tung mnh ra khi tnh trng v cm v khi s lm vic lnh. Qu thn, c ma, ma vng L phng tin m ch Pht dng; Chn nh vui thch lm bn vi au kh. 787

Khi bn b ma vng, c ma, ba ch v.v lm hi, th hy xem nh chng ang lm li ch ln cho bn, v iu y tc ng cho bn tu tp Php trong khi trc y bn hon ton b u vo nhng chuyn th tc khng nh g n Pht php. au kh cng c th l mt yu t gp phn vo vic chng ng chn nh nu bn bit cch lo li t duy ca mnh. V bnh l hu qu ca ng i, nn bn cn suy ngh rng bnh, c ma v.v rt tt cho bn v chng gip bn hng phc k th l ng i - mt vic bn khng th t lm. Khi mt hon cnh bt li xy n cho chng ta, chng ta lin gin on ngay s tu tp. Nhng ng lm th. Cng nh bn phi coi chng khi i qua mt con ng him, bn phi cn thn ng ph b s tu tp khi gp hon cnh xu. y l l do ti sao ngi ta bo tht quan trng thc hnh php Cho v Nhn mt cch nghim chnh. Quyn Hnh B Tt Hnh ni: iu tt p ca au kh l N ty tr kiu mn bun su. Ngi ta pht trin lng xt thng. i vi chng sinh trong sinh t, Trnh lm c v thch lm lnh. Khi i din vi au kh, bn cm thy bt hnh v iu ny ty tr kiu cng. Bn cng cm thy thng xt k khc v chnh bn cng au kh, v iu ny l mt nhn t cho bn mong mun t b nhng g bn cn phi t b. Khi ta khng gp au kh, th ta 788

c tng mi s u tt p, v ta ly lm sung sng. Nhng c cu ni: ng vi vui mng khi gp sung sng M hy vui mng khi gp chuyn bun: S sung sng lm tiu mn cng c bn tch ly, Cn au kh th tnh ha c ti li v chng ngi. Gi mt a v cao th cng ging nh b qun thc ti nh, nh nhng v Lt ma v vin chc cao cp khng c i bt c u h mun. Mt v Lt ma ni: Chc v cao cng nh b qun thc, Chc nh l ni c tr tuyt vi cho nhng ng Chin thng. Ngha l tt c nhng hc gi, hnh gi trong qu kh u gi nhng a v thp v t n Pht qu. Ngay c Drom Rinpoche cng qu ly trc ngi di ng; bi th chng ta khng nn t mnh cao hn ngi khc. Bng cch y ta s d dng gi tnh bn. ng vui khi c khen, M by vui khi b ch trch: S ch trch s soi sng li lm ca bn.

789

Ni cch khc lng kiu cng ca bn cng tng bi khi ngi khc ca tng bn. Nhng kiu cng cng nh li ca tng s lm cho bn a. Bn khng th thy li lm ca mnh, v mc d b ch trch th khng c g vui, nhng sau bn s xt li hnh ng ca mnh, v iu ny s lm bn cn thn thay i li hnh x. C cu ni: Li ph bng l mt n hu ca ch thin. C ngha s ph bng l mt iu thn diu. Bi th mi khi bn vng vo nhng hon cnh xu nh gp nhng s ph bng lm cho bn chao o, th hy ngh nh trn. Khi bn sung sng, bn ngh rng y l hu qu ca thin hnh, v iu ny s lm cho bn vui v thin qun v tm b v.v (ii) Chuyn ha bng tri kin Bn vn ca chng ta ni: Hy xem tt c mi tng gi di Nh l bn loi thn. Tuy nhin, li ny l theo cch gii thch xa c t thi truyn php u tin, v khi xt li chng ta thy n cha n. Khi ta nhn su vo bn cht ca mt ni kh sinh khi, ngi ta bo n l php thn (thn ca chn l), v n khng sinh t bt c g, v.v nhng ti c cm tng iu ny khng nh trng vo im chnh. Ni vn tt, hnh phc v au kh ca chng ta c th 790

pht sinh t nhng hon cnh hoc tt hoc xu. Nhng khi xt bn cht ca chng th nhng iu y c thy l sinh ra t mt chui nhn duyn h tng l thuc. Nh vy hon cnh tt hay xu, au kh hay hnh phc tt c ch l nhng nhn hiu, v nhng vic nh th khng th c thit lp theo bn cht ca chng, d chng ta nhn su vo s kin rng ti v ngi khc khng thc s hin hu, th iu ny sn sng ngn chn chng ta khi au kh, tham luyn, v.v Nu bn khng hiu c tri kin y th phi ngh: Khi ti cht, tt c nhng hnh phc v bun kh m by gi ti c th c, s ch cn l nhng k c, nh th ti chim bao v chng. Thng hay ght trong cuc i ngn ngi ny tht l iu v ngha. PHN NM PHM VI LN NGY MI CHN Kyabje Pabongka Rinpoche k mt chuyn ngn chng ti khi ng. V vn bn th ngi chn Li Nguyn Ca Di Lc trong c cu: Ci ly ch B tt ngn cc con ng a n cc a x, kho dy o l a n cc ci cao, 791

dn ng i n Ci khng gi khng cht. Ri ngi nhc li nhng nhng tiu ni trn, v n li Php Qun Thc Th i a V Mnh Vi Ngi v Con ng a n Thin Qun Cho V Nhn. Ngi cng tr lui v hai phn u ca gio l by phn. Mnh v ngi l cn bn trn y bn xy dng nhng tng hoc yu mn hoc lm ng. By gi hai cn bn y cn phi i ch. Ri, nh ti ni, mun khai trin thm, bn hay qun Nhn au kh xy dng tm bi; v qun Cho thn th, ti sn, cng c ca bn xy dng tm t. Li na bn nn phi hp s Cho v Nhn y vi hi th vo th ra. Thm vo y, khi qun php ny, bn nn nhi k c mnh vi mt vi bi k trong khi lm nhng cng vic hng ngy. C mt s phng php khc nhau phi hp hai ch gio ny v luyn tm b trong s tu tp ca bn. Nhng phng php ny c cp bng nhng tiu v nhng trnh t khc nhau. Sau y l ni vn tt v cch tu tp di 11 mc thin qun. Khi u bng cch qun bn php: (1) x; (2) nhn ra mi hu tnh l m; (3) cch thng thng v cch c bit nh li s t t ca h; (4) c mong n p s t t y.

792

Bn php y c tip theo bng: (5) bnh ng gia mnh v ngi; (6) qun nhng li do ng i; (7) qun nhng c do thng ngi. By gi n php qun thc th v i a v mnh v ngi: (8) nhn, bao gm php qun xy dng tm Bi; (9) cho, bao gm php qun xy dng tm T mong mi hnh phc cho k khc. V cui cng l: (10) S pht trin tm v tha. Khi bn xt mnh c thc s lm c g v Cho v Nhn, th s thy rng y ch l trong tng tng m thi. Hin ti bn cha lm c iu g c th li lc cho chng sinh; vy th khi ngh: Ti s lm mt iu g thc hin vic y trong thc t. V khi gnh ly trch nhim y, l bn pht trin tm v tha. Ri v l do y m c: (11) Pht trin lng mong mi thc th t n ton gic. Mi mt mc thin ni trn lm nn mt tng hp ca c hai ch gio v by lp nhn qu v i a v mnh vi ngi. Sau y l cch tu tp. phn kt ca chui mc y, cn c mt bc na, mt dng iu tt lnh bn d thnh cng hon ton v mt in v cc madala trong . iu ny cng ging nh nhng li nguyn ca b la mn Samandraraja v v Chuyn lun vng Arenemi v nhng ti sinh ca h trong tng lai (xem Ngy Th Tm). iu bn lm l, hy tng tng tt c hu tnh u thnh tu mi iu hnh phc; vic ny s l mt vn ln lao gip bn hon thnh mi iu hnh phc; vic ny s l mt vn ln lao gip bn 793

hon tt hai s tch ly. Bn lm iu ny bng cch ha thn thnh c Thch Ca Mu Ni, ri phng nhng ho quang tnh ha tt c au kh hu tnh. Qun tt c hu tnh cng u tnh ha thnh thn Thch Ca Mu Ni. Ri thin qun v tm H. Bng cch y, bn va qun nhng kt qu ca s pht tm b ca bn, v dng php qun y nh mt phn ca o l. Bn vn ca chng ta ni: Ba i tng, ba c v ba thin cn. Ba i tng l nhng g bn cho l hp dn, gh tm, hoc trung tnh. Khi hng tm n nhng i tng y ta pht sinh tham i, th hn, v.v Khi cc hu tnh hng s ch n nhng i tng y chng cng pht sinh vo a x ca chng ty thuc vo tt c vng tng y v i tng y. Hy tng tng bn nhn ly tt c nhng iu ny, cng vi ci nhn au kh ca chng trong sinh t; ngh rng: Ti lm cho tt c hu tnh nh gnh tham, sn, si, nn by gi h ch cn c nhng thin cn. Hy xem chnh ng i ca chng l ng ch trch v em li tt c nghch cnh cho chng nh lo u, bnh hon, v.v Hy lm cho nghip bo ca h chm dt, nhn ly tt c au kh ca h. Hy thy rng nhng g bn nhn s chn mi trn bn, v ly lm nhn cho s vui sng mng. Nh lm vy, ngi no quen luyn tm s khng bao gi kh s, v tt c nghch cnh i vi h u c ch. y l l do vic luyn tm c gi l ngun gc ca thnh tr hnh phc. N khin cho bn kham nhn nhng nghch cnh nh nht. V d, khi mt 794

thng gia ln ng, y phi nhn mi s vi thi trit l. Nu tri ma, t nht y s khng b cp; nu tuyt xung, t nht nhng con vt ch hng ca y s khng b qu. Quyn Hnh B Tt Hnh ni: Nu mt vic c th iu chnh c Th cn g phi kh s? Nu mt vic khng th iu chnh Th au kh liu c ch g? Nu bn gp kh th bun su cng v ch, bn nn bin ni kh y thnh hu dng. Hn na bn c th thy c nhng ngi t mnh t c tu gic v v thng sau mt cn bnh sut cht. Bi th khi gp hon cnh xu hay ngh rng mong tt c nhng iu m hu tnh b s n vi ti. Khng g li lc hn l suy ngh cch y. n y l chm dt phn n li mc Chuyn nghch cnh thnh con ng gic ng. a-.2.3.2. Chuyn ha bng hnh ng C 4 loi hnh ng bao hm y: tch ly cng c v tr tu, thanh lc chng ngi, cng bnh l, v triu thnh H Php lm cc thin s. Nu khi bn hon ton quen thuc vi php luyn tm ny, m bng bn b m, th nn triu thnh thin s ca H Php nh sau: 795

S thc hnh Cho v Nhn ca ti c ngha mi, v ni kh ca tt c hu tnh ang trt xung trn ti. Mong cho bnh ca ti cn nng hn th ny na! Khi bn cng bnh l cho phi nhn, hy ngh Qu v rt t t vi ti khi hi ti. iu ny chng t cli cho s tu tp ca ti. Ti tnh ha nhiu ti li chng ngi v tch ly thm nhiu cng c. By gi, hy lm hi ti nhiu hn na! nhng ngi khng can m, cm thy s hi v ngh ny, s thy mnh khng th no lm c iu y. Vy, h nn lm vic thng thng l ku gi s gip ca phi nhn khi b au m v.v Nu nh bn ngp nc, bn nn tm cn nguyn vn chm dt. Khi b au kh cng th, bn nn t b ti li - nguyn nhn ca au kh - v xy dng cng c - nguyn nhn ca hnh phc. Nu bn sm hi ti li bng cch tng bi Sm hi tng qut (xem phn ph lc) sau khi hon tt l cng gm 100 phn, bn s lm trn c 4 loi hnh vi; cng nn lm nhng cu nguyn v php luyn tm vo cui l ny. Bn vn ni: p dng ngay thin qun Cng nhiu cng tt. Ni cch khc, bn phi p dng phng php luyn tm ngay khi mt hon cnh thun hay nghch xy ra, chuyn ha n thnh php tu tc khc. a-2.4. Dy mt phng php p dng sut i 796

Trc ht c 5 nng lc: (1) nng lc ca ht ging trng; (2) nng lc ca tp qun; (3) nng lc ca quyt nh; (4) nng lc ca s t b; (5) nng lc ca cu nguyn. Nng lc ca quyt nh l nng lc quan trng nht. Khi va thc dy vo bui sng, bn phi lm quyt nh sau y: Ti s khng cho cuc i ti tr thnh v ngha, nht l trong nm nay, trong ngy nay ti s lm mt iu g c ngha. Ti s nhip phc ng i, k th tht s ca ti! S quyt nh ca bn khi u tt c mi hnh ng, lm cho hnh ng y thnh thin hay bt thin, i tha hay tiu tha. Khi bn quyt nh git mt con rn hay quyt nh son mt ba n tra, th iu y l chuyn m bn s lm thc s. Va thc dy mi sng khi buc tht lng, thng thng chng ta ch quyt nh l nhng chuyn th gian - thc phm, thi trang, danh ting - nhng phng tin t hnh phc. By gi i li, hy lm quyt nh nh trn, v lm mt cch su xa t tm . Nng lc ca ht ging trng c ngha l xy dng hai s tch ly v thanh lc chng ngi nh nhng nghi l chun b v.v, nhng iu ny c lm tng trng b tm ca bn. Thin hnh m chng ta lm thng b mt ht vo cuc i ny, vy ct nht ng iu ny xy n. Nng lc ca tp qun, ngha l lun lun thc hnh php tu bt k ta ang lm vic g - i b, ng hay ngi - bng cch s dng nhng phng php tng trng c hai loi b tm. Nhng tng ca nhng v i b tt th qu sc ta, cng nh nhng hnh vi hy sinh u, tay, chn ca h. Nhng y l hu qu ca tp 797

qun. Lc u c th ta khng bit g v ngh th thic hay th mc, nhng ta c th i n ch hc c ngh y v chng khng cn kh khn i vi ta na. Cng th, ngay c s hy sinh mng sng cng s d dng nh cho mt da rau, khi ta t n mt s quen thuc vi t tng b th mng sng. C cu ni: Khng g kh khi tr thnh quen thuc. Mt s nhng hnh gi v i trong qu kh c th hon tt s thin qun phn quan trng v Lam-rim trong khi ang ci nga: h lm vic ny khi mt chn t trn bn p v mt chn kia trn yn. iu ny cng l hu qu ca thi quen. Thin nh v thi quen l ng ngha. Lm sao chng ta ung mt bt tr c mt cch d dng, nu ta cha c thi quen vic y? Nng lc ca t b l nh sau. Hin ti, ng i l iu duy nht bn ang pht trin, v bn nn chm dt vic y. Bn phi t b ng i bng cch nh vo n mi khi n th mt ra, cng nh bn nh mt con ch n n trm. Nng lc ca cu nguyn l, ngay trc khi i ng hy hi hng tt c thin cn m bn c trong ngy y, chng lm tng trng hai loi tm b . Nm nng lc ny p dng cho cuc i hin ti. Cn c 5 nng lc vo lc cht; y l s thc tp chuyn i s luyn tm hng tm bn vo ti sinh mi. Ch gio ca i tha v chuyn di Lin h n nm nng lc. 798

Hy yu mn hot ng ny! K thut chuyn di s luyn tm khng dng thn ch hik v phat nhng su sc hn bt c k thut chuyn di no khc. S quyt nh ca bn ay l quyt khng ri tm b trong khi trong trng thi cht, trng thi trung m, vn vn. Nng lc bch chng (ht ging trng) l nh sau. Gi s bn qu tham luyn nhng s hu ca mnh. Hy ph hy lng tham luyn y bng cch dng hin cng s hu y qua mt l cng, v.v Dng hin nhng vt y cho nhng ngi nhn c c; hoc di chc b th tt c s hu ca bn. Vic ny cn tt hn mt ngi khc to cng c hi hng cho bn sau khi cht. Nu bn khng x bng cch th chuyn sau y c th xy ra. Mt thy tu tham luyn ci bt kht thc ca mnh, v ti sinh lm mt con rn. c Pht ui n vo rng, lm cho n tc gin, v ngn la sn ca con rn t chy c khu rng v chnh n. Ri n ti sinh vo a ngc, v c ba thn xc ca n (xc ng thy, xc con rn v thn th ti sinh a ngc) ng thi bc chy. Mt ngi b m nh bi mt s vng chn di t. ng ta cng ti sinh lm mt con rn, v b buc phi cng vng y cho Pht. Nhng chuyn nh th cho thy ci g xy ra nu bn khng x b ca ci. Nhng bn cng c th tham luyn thn xc bn v ti sinh lm mt con su chng hn, sng trong ci thn xc y. C ln mt thi th ph n nm trn b bin. Mt con su trng ging nh mt con rn c tr trong ci xc, chui qua chui li trong l mi, ming, mt, tai vn vn. Chng sinh y c ni l ti sinh 799

ca mt c gi qu am m thn xc ca mnh v lun lun soi gng. Bi th, vo lc cht, hy xy dng hai s tch ly ca bn (phc c v tr tu - DG), v lm nhng cu nguyn tha thit tng trng tm b . iu ny rt cn thit cho nhng ngi tham luyn thn xc ca mnh. Mt tu s thp km rt tham luyn mt s tin. ng cht v thnh mt con cc lun lun bm ly s tin y. C nhiu ngi khng th cht c khi n thi ng cht, cng ch v lng bm vu mnh m. Mt v s gi Amdo rt thch thc phm bo b nn cht rt kh. Gungtang Jampaelyang dng phng tin kho ni: Hy luyn tp ti sinh ln ci tri u sut i. Thc n y cn bo b hn nhng th m ta c c vo ngy rm thng by. V s lin tt th lp tc. Vic ny cng rt c th xy n cho chng ta. Bi th, ct nht chng ta phi t b tham luyn. Nng lc t b l sm hi nhng ti phm gii v th gii. Nhng iu ny bt buc phi lm. Nu bn tu mt tng, bn phi phc hi gii mt tng v gii B tt vi phm bng cch lm mt l t qun nh hoc th php qun nh tr li. Vic ny cn lm lun lun, nhng quan trng nht l phi lm khi bn cht. Nu khng lm, th bng ti ca ti li c l lng trn u bn: bn c th khng n c cc ci tnh, v.v mc d iu kin n y. Nng lc ca cu nguyn khng phi l cu ln tnh hay g c; tri li, bn cu xin s gia tr trong vic pht b tm ca bn, 800

cu mong rc ly nhng au kh ti cc v chng ngi ca mi hu tnh. Nng lc ca tp qun l nh sau. Sau khi quen thuc vi b tm, bn t b i ti sinh ny trong khi ang thin nh v tm b do thi quen. Vic y l tt nht. Bn nn theo th nm s t nghing v bn hng phi trong khi hng tm v ti sinh mi. y l th nm ca c o s y t mn ca chng ta khi Ngi nhp Nit bn, v ngay c vic lm ny cng c mt nh hng ln trong vic gip bn t n cc ci tnh. Ni chung, ngi ta nn thc hnh php chuyn di tm thc bng cch quy y theo Phm Vi Nh. Tuy nhin ngi no ang thc hnh Phm Vi Ln cng cn phi lm s chuyn di tng t trong khi qun tng v b tm. Bn c th ngh rng phng php sau ny khng th lm bn t n cc ci tnh, nhng s tht khng phi vy. Khi Chaekawa sp cht, ngi bo th gi mau lm l cng dng gip ngi. Ti cu nguyn i xung a ngc V gin gip tt c chng sinh y, nhng by gi ti li ang trng thy cc ci tnh! Geshe Potowa cng c mt cu chuyn tng t. C hai m con b dng nc cun tri. H ngh n nhau vi lng thng mn, nn c hai u c sinh vo ci tri u sut. Mt ln c mt con thuyn bng da dng lm ngang qua sng Jasa pha nam b qu ti sp chm, mt s gi pht tm t nhy xung sng (cho thuyn nh bt). Nhng ng li khng cht, v xung quanh ng y nhng nh sng cu vng. B tm l mt hnh thc th thng ca lng tt; nn nu bn khi ng d ch mt hnh thc gng go ca tm b , chc chn bn cng s ti sinh vo mt hon cnh tt. 801

Chng ta gn tm quan trng nhiu hn cho php chuyn di tm thc, s dng nhng thn ch hik v phat hn l b pht tm b . Chng ta cng qu xem trng vic nhn c nhng triu chng ca nhng thnh cng trong nhng php tu nh vy. Nu bn thc hnh vic nim hik nhiu ln m khng lm php qun g c, th nhng triu chng c kh nng chuyn di tm thc c th xut hin trn u bn nh nh u nh cao, nhng y ch l tc ng ca cc lung kh lc, khng c g ng qui d. Hnh thc luyn tm hng dn s ti sinh ny khng s dng hik hay phat nhng n l php su xa nht trong tt c cc php luyn tm. Sau khi thc hnh nhng php chuyn di khc, cng cha chc bn ng c cnh ca ti sinh vo a x; nhng nu bn hng dn s ti sinh ca bn qua nm nng lc ny, th chc chn bn s khng ti sinh vo bt c mt ci bt hnh no. a-2.5. Tiu chun bit luyn tm Tt c php u do tm to. c Th Tn ging rt nhiu gio l ring bit, m tt c u l nhng php i tr bnh ng i. ng phn chia gia ci g l php ci g l phi php, c ni l n c dit tr c vng tng hay khng. Nh vy du hiu thnh cng tt nht l mc bn gim thiu nhng si m ca mnh. Nu bn cha lm c iu ny, th nhng du hiu thnh cng khc khng c ngha g. Ngay c nhng con chim n xc cht cng c th bay gia h khng, chut c th n th, c c th ln trong nc. Bn cn phi trc nghim Php bng cch s dng s tu tm nh cn cn. S gim thiu ng i mi l bng chng r rt ca s c tu. 802

Hy ch trng nhn chng chnh yu. C hai nhn chng: Bn thn bn v nhng ngi khc. S tu hnh ca bn c th cn xa vi s ton thin, nhng bn li c th lm cho ngi ta tng bn ton thin. Nhng ngi khc c th nhn b ngoi ca bn nh gi tr v tn trng o c c v hon ton ni bn. Ngi ta bo c 4 hng xoi chn; c th chn bn trong ln bn ngoi, c th ngoi chn trong sng, v.v Bn c th ging nh th xoi bn ngoi chn m trong cn xanh. Trong trng hp y, dng iu c nghin cu ca bn ch nh mt con mo rnh mi, v bn s c nhng ngi khng bit php tng l mt ngi tt. ng hnh ng nh th. Nhng cng khng nn ch chn bn trong m xanh bn ngoi. Nu b ngoi bn t ra c gii lut, th ngi khc s khng bt mn. Khi bn c k lut ni tm, th dng tm thc ca bn s phong ph nh tu tp. Bi th c trong ln ngoi phi c thanh tnh. C cu ni: B tt khng t b ting xu. Ni cch khc, mc d bn nn cn thn t b nhng hnh vi c th mang ting xu, nhng iu quan trng nht l phi duy tr tnh t trng. Lun lun o luyn nim h lc ni tm. Nu bn giu, th khng nn au kh do thnh kin gi ca hoc mun tng trng ti sn. Nu bn khng giu, ng nn lo ngi v k sinh nhai. Hy ngh v nhng s bt li ca giu sang. Hy bit h tc, ngha l bit cch chuyn cnh ngho cng nh cnh giu thnh con ng tu tp.

803

ng tm mi bn tm th tc l u ra khi bn c khen hay b kt n; hy tm l do mi khi bn cm thy sung sng hay bun kh, ri bn s khng cn au kh trong tm. Tiu chun bit bn luyn tm l nh sau: Bn lm ch c tm. Nu khi tn tm vn lm ch c. Ngi ci nga cha kinh nghim th ch vng c khi tm vo vic ci ng; nu tm i lang thang anh ta s b ng xung, Nhng ngi k s c kinh nghim th khng bao gii b t d trong lc l nh. Ngi luyn tm cha thun thc cng ging nh ngi ci nga thiu kinh nghim, khi bt thn b lng nhc, v y s ni gin ngay, v ch sau mt lc mi nh li m ngui cn gin. Mt ngi vi tm kho luyn s khng tc gin khi b ngi khc nh hay lng nhc ngay c khi tm v y khng phng. Tiu chun ca tm kho luyn L khi bn lt ngi n li. Ngha l, tiu chun ca tm kho thin nh (v ci cht v v thng hay thin nh v t b) l s kin rng bn khng cn bn tm v nhng chuyn tm thng ca i ny, khng kht khao s sung tc trong sinh t. Cng vy, bn lm ch c tm nu bn lt ngc ng i thnh lng v tha. Bn s c 5 du hiu chng t s t ch ln lao. 804

Khi luyn tm thun thc bn s c 5 triu chng: bn thnh mt nh kh hnh v i v c kh nng nhn nhc. Tm bn s khng hng v vng tng d b au kh tai ng v.v Bn s l mt nhn vt v i v bn yu mn ngi khc hn chnh mnh. Bn s l mt ngi thc hnh gii v i v trong mi hot ng, khng bao gi bn ri xa vic thc hnh 10 loi php hnh. Bn s l mt ngi bo tr tng lut v bn lun lun an tnh, t ch, v hon ton khng b nhim bi c hnh nh nht nht. Bn s l mt hnh gi v i v thc hnh con ng i tha thc th. a-2.6. Mi tm iu kin ca php luyn tm (1) Lun lun theo st ba im chnh im th nht l khng bao gi vi vit nhng gii iu ca s luyn tm. ng ly s luyn tm lm c m b qua nhng gii lut cn bn nh l nhng gii trong tng lut. im th hai ng cho s luyn tm ca bn tr thnh ch l s bt chc. ng dng s luyn tm ca bn lm c khng ngn ngi lm o ln mi ngi v cc hu tnh nh cht ph c cy v.v v bn gi v khng cn ng i. im th ba l ng s luyn tm ca bn tr nn bt tc, ngha l ch kin nhn i vi bn m khng kin nhn i vi k th hoc ch khoan hng i vi mi ngi m thiu khoan hng i vi nhng chng sinh khc, v.v Hy thay i nhng c vng ca bn 805

Nhng vn gi phong thi nh c. ng nguyn nhng t tng ngoan c m bn c trong dng tm thc: hy dng mt vi bin php ci thin chng. Nhng mu ngi tt nht ci thin thy r tng ngy; ngi trung bnh ch ci thin sau hng thng, v t nht th c nm mi thay i. Bn phi thy bn c th thuc vo hng no trong . Nu c ba hng u vt qu sc bn th d bn xut gia, th gii v gi, bn vn cn gi nguyn nhng t tng bn c trc khi xut gia. ng ging nh nhng tng sau nh bn khng bao gi thay i t nm ny qua nm khc. Hy thay i nhng kht vng ca bn! Nhng c vng y phi c thay i thnh c vng c tm b , c s t b, c thc chng v v thng, v.v Nhng ng thay i t thi b ngoi ca bn. C nhng ngi khng c mt c tnh no c gi tr c pht trin bn trong, nhng bn ngoi li gi v c mt tia mt thnh thin nhn xa xm v.v Bn ch nn pht trin nhng tu qun v ci thin ni tm m ng bao gi hin tng ra bn ngoi. Cng ng cho ai bit bn lm nhng tin b phi thng. Bn nn lm nh Shantideva hay bc thnh Chu Li Bn Gi t b vng tng mt cch m thm, b mt t thc chng. Ngay c bc hin tr Chandrakirti cng ch ra v nh mt hc gi khng c g c bit, khng ai ch g n ng. Nhng bn trong ngi t c thn thng, ngi c th nn ra sa t hnh v mt con b ci. Nhng con ngi nh vy khng bao gi t lm cho mnh ni bt. V trong qu kh nhng v tu s trong truyn thng Kadampas cng khng tm cch ni ting nh tu thin gia cng cng, by t nhng du hiu ca s c o, v.v Hy theo gng h. Bn s 806

gp nhiu chng ngi khi t qung co v mnh: iu y cng nh c mt vin ngc nh m em i khoe. Bn khng khc g ngi th tc v b ri li vo nhng chuyn th gian. Mi khi chng ta tu c d ch mt php no, chng ta cng mong cho mi ngi bit nh th l ging mt l c trn nh ni. ng lm nh vy. Trong truyn thng ny ca Atsha v phi Kamdampas, bn phi che giu nhng c tnh nh ngn n giu trong bnh n. ng ni n nhng chn tay tn t ca ngi khc. Ngha l ng ni v nhng khuyt im ca mi ngi. ng b m nh bi ngi khc. Ngha l bn phi phn tch li lm ca chnh mnh nhng khng nn nhn li ngi khc. Nu khng bn ch tm li ni nhng ngi tu khc, nhng ngi bn trong tu vin hay nhng v tu s trong nh tr ca bn v.v, bn s t nhin tm li ngay c ni ch Pht. ng gn li cho ngi khc, v nh th bn ch khinh ngi v khng bit g n h. Hy thanh lc trc tin vng tng ln nht. Hy thanh lc bt c vng tng no m bn thy l ln nht trong dng tm thc ca bn. Nu tham ni bn l ln nht, th hy thanh lc n bng cch p dng php i tr nh qun thn bt tnh. T b tt c hy vng v qu bo. 807

Khi bn lm mt iu g thin, th ng mong ch s n b hay qu d thc tt p. Hy t b thc phm c cht c. ng nn o luyn bt c c hnh no ging nh thc n c ln cht c ng i. Ta hy ni phn cn li m khng trch dn thm bn vn gc. Nu bn pht sinh mt vng tng, th hy i tr ngay khng cho n ko di - hy i x khng nng tay vi n. Bn vn ni v bn php m mt hnh gi cn phi thc hin, v d ng ly on tr on. Bn khng phi l mt hnh gi c hnh nu bn khng thc hnh bn php, (CT.- tc l bn trng gii ca t kheo. Chng khng c k ra y) v bn ha trc tu vin trng v thy truyn gii l bn s gi bn gii y. Nu ai ni vi bn Con ch gi th ng tr a bng ngi l n trm. Nu ai nh bn mt ci, ng nh tr li gp hai. ng ch dp tr th mt ngi no, nh phc kch trn ng hm hi h. Nhng ngi th tc ngu si tng rng tt nht l nn mm ci trong khi m thm nui dng s th hn. iu ny ch chng t rng Php v nhng hnh vi th tc l hai chuyn tri ngc. Nu bn bit mt ngi no c ti li, ng ni ra trc nhiu ngi khc hay kch nhng ch yu ca h. ng nu ln nhng li lm ca h. Cng th khng nn tng nhng thn ch phn n hi cc hu tnh v.v 808

Khi bn lm g quy th ng trch c ngi khc mt cch la di. Cng ng nn t cho mnh ti kho v ch trch ngi khc khi cng vic khng sung s, ng t gnh nng ca mt con tru dzo ln mt con tru thng. Tm c hun luyn ct hng phc ng i. Nhng nu nhng s thin nh ca bn ch lm cho bn tng thm ng i, v bn khng lm hi hu tnh ch v mun c danh ting, qu tng v.v th nh vy l ba ch mt linh. ng nn lm nh vy. ng hp tp chim ly mt ci g thuc ca cng, hoc c c phn nhiu nht bng cch n trc - ngha l ng chy ua. ng cho thin thn tr thnh c qu, ngha l ng s luyn tm ca bn khng cn l mt php i tr ng i, m l mt ci g lm vng chc thm ng i. ng ngh Nu k th ca ti cht hay ph sn th ti mi sung sng! iu ny s l tm hnh phc trong bt hnh. Trn y l 18 li nguyn. a-2.7. Hai mi li khuyn Tt c php tu u t mt php. Ngha l hnh gi khng cn thc hnh tht nhiu c hnh, v tt c c hnh bao gm trong mt i a v mnh vi ngi. Khi n hy ngh: Ti hin thn ti cho hu tnh. Bi vy lm vic cho li lc hu tnh, ti s nui dng thn ny. Vi tt c l 809

li hng ngy ca bn, cng u lm nh vy. Hy lm mi s bng cch y, nh khi bn tng thn ch, tr t v.v Nu thuc t ra khng hiu nghim, th y s c th va chm chch con bnh va cha bng nc nng. S i a v mnh vi ngi cng vy c hng trm li ch, v n l cch i tr tt c vng tng v thi xu. Hy khi ng lc trc khi lm mi vic lnh, v cui cng hy hi hng cng c. iu quan trng nht l mi bui sng nn lm quyt nh bn s lm g v s khng lm g trong ngy hm y. Bn khng c b vic luyn tm d gp hnh phc hay au bun xy n. C ngi b Php khi c sung sng v ln chc hay c ti sn. C ngi b Php khi b k th lm cho au kh. Nhng bn khng c bo s luyn tm trong bt c bin c no. Hy duy tr nhng li nguyn trong khi luyn tm v nhng li nguyn trong cc php khc ni chung, nh th l bn bo tr sinh mng ca mnh. C ba php tu kh hnh m bn nn bit tu tp. l: nhn ra vng tng, p dng nhng bin php i tr, v chm dt tnh tng tc ca vng tng. Bn nn cu nguyn cho mnh c y ba nhn chnh tu tp php: gp c minh s; tm thch hp cho vic tu tp; v c iu kin cn thit nh y phc v thc phm. 810

Hy lm ba iu khng thoi ha: knh thy; vui mng trong vic tu tp; v kin tr nh k nhng li khuyn ny. ng cho thn li ca bn nhn ri, hy lm cho chng bn rn bng thin hnh. Thin hnh ca thn khng ch l ly di hay i kinh hnh v.v m ngay khi ngi bn cng cn chuyn t th ngi thnh mt thin hnh bng cch lm thng ct sng. ng chia nhng i tng ca tm bn thnh bn v th, chng sinh v Pht. Bn phi lm ch s tp luyn ny ngay trong tm ca bn, bao qut tt c php, nh Geshe Chaekawa lm. Mun hon ton lm ch php ny, hy nhn mnh thin nh v k th m bn thy kh kin nhn vi h nht, v.v hy dnh mt ch c bit cho nhng i tng c th chng t nguy him cho bn v phng din nghip, nh l thy, cha m, ngi cng phng. Hy tip tc thin qun, d bn c hi nhng iu kin cn thit nh cm o hay khng. ng vic sau y p dng cho bn: Trng nh mt hnh gi Khi cm y bng v tri nng Nhng trng nh ngi th tc Khi gp iu rc ri xy ra. T hm nay, hy thin qun v tm b , mt iu rt kh trin khai nhng li v cng li ch. Bn phi lm vic ny v li lc cho bn thn ngi khc, ch khng phi cho nhng vic trn th gian ny. Bn nn hnh ng ct yu hng v i sau hn l i ny; 811

hng v php hn v v nhng chuyn th tc; v hng v thin nh luyn tm hn l thc hnh nhng php khc. Bn vn gc tip tc ng hiu lm Ti s bn phn cn li m khng trch dn. C 6 cch hiu lm: (1) Nhn nhc sai: Ngha l chu ng c nhng vn gp phi trong khi lm chuyn th tc nhng li khng c can m i ph vi nhng kh khn gp phi trong khi thc hnh php. (2) Hiu sai mi v: Bn phi nm v Pht php nh hc hi, qun tng, thin nh, v.v Khi bn khng c quan nim v php m li c th hiu nhng chuyn th gian nh kinh doanh, qun s v.v v c th phn tch mi vic, th th l bn nm v th gian. y l nm v sai lm. (3) Hiu sai tm i bi: Ngha l khng thin nh v tm i bi i vi nhng ngi ti li, m ch i bi i vi nhng ngi khi gp kh khn v chnh php. (4) c nguyn sai lm: Ngha l khng mong c thc hnh php thanh tnh m mong c c hnh phc, th lc v ti sn trn th gian. 812

(5) Khuyn co sai lm: Ngha l khuyn khch nhng ngi tin tng bn ng thc hnh php lm li ch cho h trong nhng i sau, m tri li i khuyn khch h hc doanh thng, php lut v.v nhng iu rt hi cho i sau ca h. (6) H lc sai lm. Ngha l khng vui mng c hnh ca chnh mnh hay ca mi ngi, hoc v hnh phc ca ngi khc. S vui mng y gi l bt thin. Li na, s h lc hiu sai l vui mng khi k th ca bn gp au kh. Mt v d: c ln mt tu s vui mng khi i th ca ng phm gii trng. Khi nghe chuyn ny, Geshe Potowa ni: Con ngi vui mng phm ti ln hn l con ngi phm gii. Khi chng ta lm nhng vic nh hc hi vi mt bc thy, chng ta c th pht sinh mt s t b nng cn, v trong vi ngy c th thc hnh c hnh mt cch cung nhit. Sau mt thi gian chng ta m chn v ph b vic hnh thin. Vy khng nn gin on trong vic tu tp ca bn, lm nh th n c tng cn. Geshe Karag Gomchung ni: Hy nhn xa pha trc, Hy thy xa Hy nhp nhng. Ni cch khc khi bn thc hnh c hnh, bn nn lun lun gi mc va phi, khng qu nng nhit cng khng qu bung 813

lng. Sau khi lm xong php thin vo bui sng thc dy, bn nn thc hnh s tu tp ng mc. V sau tng ln, th bn s bao qut mt phm vi rng ln. Ging nh cu chuyn v con rn v con b cht (CT.- Cu chuyn ny ging nh ng ngn ca Aesop v con ra v con th). Bn vn gc ni: ng tu tp c tng cn. Mt cch gii thch l: hy vo vic luyn tm. Khi cn ly mu, y s ng thi ct xuyn qua mch mu v da. Cng vy vic luyn tm ca bn phi lm mn dng tm thc ca bn nh mt tng lm mn mt cc xng. Hy dng php thin phn tch luyn tm, bng khi nim v bng phn tch. Hy p dng cch i tr tr vng tng no bn cho l ln nht. S lm vic v li lc hu tnh ch l chuyn ng nhin, mt iu bn pht nguyn, bi vy ng khoe khoang v iu y. Gi s mt ngi no xem thng bn trc mt nhng ngi khc, bn khng nn ni gin v.v ngha l ng t v khinh b. ng thay i nh thi tit ma xun, i t vui n bun v mt l do tm thng nht. ng gip ngi khc vi hy vng nhn ly ting khen v.v iu ny kt thc nhng li khuyn. 814

Nu theo ng nhng li khuyn ny, bn c th chuyn nhng nghch cnh thnh con ng gic ng, mc d nm th suy i suy gim v th mng, vn vn - l chuyn thng thng. H phi ging dy ny c truyn t Suvarnadvipi. Ch gio ny lm cho Chaekawa sung sng, ng bo rng by gi ng c th cht m khng n hn. Tr phn ni v tri kin, th gio l n y l hon tt. Trong nhiu lun gii v bn vn ny, tri kin c cp theo s truyn gio u tin, nn khng c r rng. Tc phm S Luyn Tm Nh Tia Mt Tri khi bn v tri kin th da theo h thng trung qun. Suvarnadvipi lc u theo cch ging Duy thc v tri kin, nhng v sau chuyn qua h thng trung qun. Khi cho mt bui ni chuyn thn mt v Lam-rim th theo truyn thng, ngi ta khng lp li ba hay bn ln ti liu sau phn ny ni v pht b tm.

PHN NM PHM VI LN NGY HAI MI Kyabje Pabongka Rinpoche ni vi li chng ti pht khi ng lc. Ngi trch dn nhng dng ny t Nhng c Tnh Qu Bu:

815

Con ng ca ch Pht Qu kh v lai hin ti, L con ng su ba la mt khng g khc. Ngha l, ch Pht ba thi theo gt nhau khng bao gi chuyn hng khi nhng vic lm lc . Khng c con ng no khc trong kinh gio hay mt gio, v nhng bn vn chng ta ang hc cng ch dy mt con ng y. Khi y Rinpoche k li nhng tiu ging. V khi t tiu Dy mt Php tu p dng sut i, ngi n li ti liu v lm th no chuyn nghch cnh thnh con ng gic ng. iu ny hon tt s bn lun v cch pht trin c nguyn t ton gic. b. Pht tm b qua nghi l th gii Ti s ging dy phn ny v sau, nn by gi hy gc li Nu bn khng c tm b , th d bn lm bt c php thin g vi hi vng t thnh Pht qu - d l php i Th n hay Dogchen, Trung o, hay cc giai on pht sinh v thnh tu trong php qun ch thn v.v- nhng vic y cng khng lm bn xch ti gn Pht qu cht no. Bn li cn khng bao gi vo c ngng i tha bng cch y. Bi th mi ngi u phi tp trung vo vic thc hnh tm b . Vi tr cn bn, c Pht nhn thy sut c cc php trong nhiu kip v cha tng thy phng php no tt hn, hay ng no tt hn i vo o l. 816

c. Nhng hot ng cn lm sau khi d pht b tm Sau khi pht tm b , bn cn phi luyn tp vi loi hot ng. Pht b tm m thi cha . Cng nh mt ngi i n n s khng n c nu khng ch thn khi hnh, bn cng th, phi hun luyn v hnh b tt. Bn phi cha nhm c hai loi tch tp cng c v tr tu lin k nhau t thnh c thn vt l v thn tr tu (sc thn v php thn) ca mt v Pht; bi th s hun luyn ca bn phi phi hp c phng php ln tr tu. Nhng hnh vi ca ngi con Pht u pht xut t hai iu: phng php v tr tu. Nm ba la mt u thuc v phng php. Ba la mt cui hm tu qun c bit thuc v tr tu. 2.3.3. CCH HUN LUYN CC VIC CA CON PHT SAU KHI PHT TM B Ti s bn tiu ny di hai mc: (1) lm th no luyn su ba la mt ng hu lm cho tm bn thun thc; (2) lm th no luyn v bn cch thu t (bn nhip php) lm thun tm ngi khc. a- Phng thc chung hun luyn cc hnh ca ngi con Pht. C su mc: 1. B th; 2. tr gii; 3. nhn nhc; 4. tinh tn; 5. thin nh; 6. tr tu. a-1.1. B th

817

B th t bn cht l mun x b thn ta, ti sn ta v nhng thin c cn bn ca ta. B th c phn lm ba loi. a-1.1.1. Ti th y l cch b th k t cho mt mung bt ng cc cho n hy sinh tnh mng v thn th cho ngi. Nu bn khng th cho ra mt ci g, th hy tng tng lm th no trong qu kh bn c sinh lm Phm vng, thch, Chuyn lun vng, vn vn. Vo thi y bn rt giu c, nhng v bn khng thc hnh b th nn khng rt c tinh hoa no t nhng ti sinh y, v chnh iu ny a bn n tnh trng hin nay. Li na bn phi thc hnh b th m khng mong cu n p hay qu bo d thc no. Nu s b th ca bn c b tm lm ng lc th s b th d ch l mt ming n hay mt cht bt ng cc cho n my v.v hay cho c su kin, cng l mt s thc hnh b th chn tht v l mt hnh vi ca ngi con Pht. Bn cng nn lm tha mn nhu cu ca ngi nhn, v qu bo s khng phi nh. Khi chng ta lm mt cuc cng dng ln t lng tn knh tam bo, chng ta c cm tng mnh lm c nhiu v cm thy rt hnh din. y khng phi l mt hnh thc b th vt cht v ngh rng Ti b th nhiu qu hoc ti cho khng nhm ngi. Khi bn x b ci g, hy khi ng lc trc khi cho nh sau : iu y ang c thc hin v tt c hu tnh nh nhng ngi m ca bn. Li na hy lm nhng li nguyn mnh m. D hnh vi b th l ln hay nh, ng hy vng li lc g n p do s b th y, hoc hy vng c knh trng v.v 818

a-1.1.2. Php th Hnh thc b th ny c th l vic ging dy d ch 4 cu k cho ngi no mun nghe, nu ta ni bi k vi ngh mun em li li lc cho ngi kia. Ngay c khi bn dy cho hc tr mt bi c, cng gi l b th php, d bn khng phi tu s, khng ging ni t mt php ta. Php th tt hn bt c hnh thc b th no. Li na s hc thuc lng hay nghin cu kinh in cng l mt hnh vi php th nu bn tng tng xung quanh mnh c ch thin h php v nhng hu tnh ang lng nghe. Ngay c giun d v, v khi nghe nhng li php cng li nhng du n trong dng tm thc chng. Hy ngh nh vy, ngay c khi bn n c kinh ti nh th ch. Bn phi rt cn thn khi i vo xm lng lm l. ng o s y t mn ca chng ta ging dy cc mt in, phng php t gic ng trong mt i. Nu bn trao i iu ny vi tng phm do tng c, th l bn bn php ly ca ci vt cht. iu ny cng nh li mt ng vua t trn ngai xung t v bt ng ta chi nh. Bi th hy lm nhng nghi l y vi ng lc chn chnh. B th php khng ch c ngha l ging dy c bi bn. N c th l vic s dng bui ni chuyn ca bn v.v nh mt phng tin gin tip hay trc tip hng dn ngi khc vo Pht php. Nhng ngi xut gia nn thc hnh vic b th php l chnh yu, nhng cng nn b th ti vt nu khng qu kh khn. Kadampa Geshe Shawara ngh nh sau khi ng mun ni chuyn vi mt nhm tu s: 819

Ti s khng ni v nhng li lc ca s b th, v ti ni vi cc v nhng li lm ca chp th. a-1.1.3. V y th iu ny c ngha l s phng thch cc t nhn hay cu ngi cht ui chng hn. ngay c vic cu nhng chng sinh nh giun khi hi nng ma h hay cn lnh ma ng cng l mt hnh thc v y th. Khng cn phi i tht xa mi lm c hnh b th s khng s ny, bn c th lm vic y con rn trn thn bn. Cu nhng cn trng khi cht ui chng hn l vic lm rt d. Bn ch cn a ra mt ngn tay. S qun tng v b th c tm thy trong chng ni v luyn tm cng l mt php thc hnh b th. Tc phm Hnh B Tt Hnh cp mt cch cn bn th no l b th ba la mt: Nu b th ba la mt L tr kh ngho nn ca tt c chng sinh, Th lm th no c Pht, ng che ch hon thnh c n, khi ngay by gi Vn cn nhng chng sinh ang thm kht? Ni cch khc b th khng c th ch l xua tan cn ngho ca hu tnh; ngay c Thanh vn, Duyn gic, A la hn cng khng c 820

c ba la mt ny, mc du h hon ton khng c tm bn xn. B th l mt ci g hn th na. Tc phm Hnh B Tt Hnh ni: Ngi ta bo b th ba la mt L tm tng b th cho mi chng sinh Tt c nhng s nghip ca bn. Nh vy b th phi t t tm. iu ny c ngha rng b th ba la mt pht sinh do s quen thuc vi tng x b thn th ti sn cng c v nhng nghip bo ca mnh cho ngi khc; v iu ny cng c ngha l cho nhng s y t y su tim bn khng mt cht keo kit, trong khi ngh nhng li lc ca s tnh th v nhng li lm ca khng x b. Nh vy im quan trng y l bn nn tng trng nhng ngh v b th. Nu ngi n xin n xin ba tm y ca bn, m bn ngh, Ta c nn x chng hay khng l do bn c thi quen b th. Cui cng bn s c th hy sinh c thn th mnh, sau khi luyn tm v mc thp hn ca s b th. Khi bn cha t n mc quen thuc nh th, th hy lun lun tng trng nhng nim v b th. Cch tng trng nhng nim y nh sau. Hy qun cc php l v thng. Khi cht, ta s khng em theo c mt cht ti sn. Nhng vt ta li s bi h nt v.v Hy em chng ban pht cho mi ngi mt cch chn tht t y lng; khi y bn s t c c 821

hi vi phm nhng tiu gii nh tch tr nhiu vt dng. y l mt v d v hnh b th. Nhng ngh tng cha , bn phi tht s x b cng nhiu cng tt. Bn nn rng ri i vi hnh kht, nhng khng nn b th nhng vt kim c do t mn khi bn khng c g khc cho. Tm li, ba la mt u tin phi l s tu tp chnh ca c s. C cu: Th gii nhn l dnh cho a s c Nh Lai dy ba php ny cho c s. Thc khng nn cho thn th ca bn chng hn. ng b th thn xc trong khi bn cn a v ang tp quen hnh b th v ang tng trng nhng tng v b th. Ch v sau mi nn x b thn th khi chuyn y tr nn d dng i vi bn nh chuyn cho mt a rau. C nhng vt khng nn x b. ng thc hnh b th vi vi vt c bit khng c php cho v ngi nhn, v thi gian, v vt th, v.v Nu ngi cho l xut gia th khng nn em cho ba y ca mnh v.v Ngi xut gia th khng c cng dng thc n sau ng. Bn khng nn b th thc n bt tnh nh ti hnh cho nhng ngi b la mn v h gi gii khng n nhng th ny. Bn cng khng nn em sch cho nhng ngi ch mun tranh ci, hoc cho kh gii, c dc cho nhng ngi c th t st. Bn khng nn dy mt in cho mt php kh khng thch hp 822

hoc bao che cho k phm ti nu bn chc chn y s lm hi n hu tnh hoc cho nn gio l v.v S l mt t kin nu ngh rng hnh b th khng c qu bo. Cng s t li lc nu bn ch gip mt hu tnh m b qua nhu cu ca nhng hu tnh khc. Hy luyn mnh khng b nhim v nhng vic nh trn, v nh sau: b t kin thc y git sc vt cng t, khinh thng k khc, c hnh vi cnh tranh, t thi phng mnh, ham danh, cm thy hi hn, ch bi, hoc hnh ng c tnh cch b phi. Shantideva ni n 3 iu: b th, che ch, v lm cho thanh tnh. Ni cch khc, bn tng trng nhng tng v b th thn mng, nhng khi cha n thi gian lm vic y, th bn phi che ch thn mnh khi nhng hon cnh tc hi v gi n thanh tnh bng cch khng s dng n mt cch bt thin. Bn vn cn bn n mt iu th t l bn nn hon tt nhng nguyn nhn a n ti sinh nh th ny, trong nhng kip sau bn s c tm c do qu d thc, l s tng trng. Li cn c mt nhm bn khc na: x b ti sn ca bn v tng trng tng v b th; che ch bn thn cho n khi xng ng nhn ca cng dng ca ngi khc; gi mnh trong sch bng cch khng nhim v t hnh hay ti li; tng trng phm vi b th bn c c vt cho trong i ti sinh. Mt nhm khc l: x b thin hnh ca bn cho hu tnh mt cch chn thnh t tm khm; che ch c hnh ca bn khi b ph hy v gin d; s trong sch do khng b nhim v hnh ng 823

bt tnh, nhng mong c hnh phc trong i ny, hay ch mun trnh ti sinh vo a x; tng trng thc vui mng ca bn v.v Bn vn ny bn n bn nhm bn. Bn phi tu tp theo cch ra trong bn vn ny. a-1.2. S thc hnh gii Ba la mt Hnh B Tt Hnh ni: Ngi ta bo gii ba la mt L t c s t b mt vi t tng. Ngha l lt ngc nhng tng hi ngi cng vi cn bn ca nhng tng y (l tham, sn, v.v-DG), chuyn thnh t tng t b nhng hnh vi nh vy. S hon ton quen thuc vi s t b ny tr thnh tr gii ba la mt. C ba loi gii. a-1.2.1. Gii ch ng nhng hnh vi bt thin Mt v d v gii ny l ba loi li nguyn. Tc phm Ngn n Soi ng ni: Nhng ngi gi mt trong by loi Gii bit gii thot Lun lun c th gi c gii khc H c c may th gii b tt 824

Ngi khc th khng. Mi nhn qua, iu ny c v nh ni rng bn cn phi c gii bit gii thot mi c th th gii b tt. Nhng iu ny cng c ngha l, theo Mt tng, nhng ngi xng ng thc hnh mt in nht l tng ni l nhng ngi tt nht c hun luyn thnh b tt, song iu ny khng bao gm tt c mi trng hp: c nhng tri rng c th th gii b tt nhng li khng c th gii Bit gii thot. Trong trng hp y bn phi lm g? Khi bn c gii Bit gii thot v c th theo ui hc gii ca b tt, th bn phi nhn ra nhng gii lut v t b v t ch ph hp vi gii Bit gii thot. Nu bn khng c gii, bn hy xem s t ch l t b v ngn cha mi bt thin. Gii b tt l mt thc th khc vi gii Bit gii thot v cng khc vi gii t b 10 bt thin trong dng tm thc ca B tt. a-1.2.2. Gii tch tp tt c iu lnh Gii ny c ngha n lc vi ba ca thn ng n thc hnh mi iu thin km vi b tm. Nhng iu ny bao gm s cng dng, l bi, tn knh, phc v nhng v ng cng dng; hc hi, qun tng, thin nh, ging dy hay lng nghe. Tm li, l tt c nhng cng vic thuc su hnh ba la mt c thc hnh lm thun thc dng tm thc ca bn v ca hu tnh. Tt c cng vic ca nhng ngi con Pht u thuc v ba loi gii ny. Ni chung ton th Lam-rim l tng trng ba loi gii ny (dt c, lm lnh v li ch chng sinh). 825

a-1.2.3. Gii lm li ch cho chng sinh. Gii ny gm c bn cch thu thp t hay Bn nhip php (xem ngy 23) v.v Cn c 11 cch lm vic cho hu tnh: 1. Gip nhng ngi kh nhc v au kh, 2. Gip nhng ngi khng bit phng php chnh ng; 3. Gip ngi bng cch lm li lc cho h; 4. Gip ngi b nguy him e da; 5. Gip ngi b khn n bn cng; 6. Gip ngi ao o thot; 7. Gip ngi khng nh; 8. Gip ngi khng gp k ng tm; 9. Gip nhng ngi i ng ng; 10. Gip nhng ngi i sai ng; 11. Gip tt c nhng hng ngi trn bng thn thng. Chng ta c th thc hnh 10 mc trong s trn, ch tr mc lm vic bng thn thng. Tm li gii ny bao gm tt c hnh vi bng thn li c ng lc l nhng t tng mun lm li ch ngi khc. Bn phi theo nhng gii nh t b mi iu c ngay c khi bn cha th gii Bit gii thot. Bn tu tp 6 ba la mt lm thun thc dng tm thc; ba loi gii trn y (thut ng gi l Tam t tnh gii - DG) s hun luyn cho bn lm nhng vic li ngi. a-1.3. Lm th no hun luyn hnh nhn nhc Nhn nhc t bn cht l tm khng b dao ng bi bt c iu hi no c gieo rc cho mnh hay bi s lo lng v au kh. Hnh B Tt Hnh ni: 826

Chng sinh cang cng kh hng phc ht V chng nhiu nh h khng Nhng ngi nhn nhc khng nn ch, M ch b t tng gin d nh bi; Nu iu ny xy ra Th cng nh tht bi v tay tt c mi ngi. Ni cch khc, nhn nhc b cn gin d nh bi. Nhn nhc d b e da v sn nht. Sahntideva ni: Khng c ti li no bng hn th Khng c kh hnh no bng nhn nhc C ba loi nhn. a-1.3.1. Nhn: bnh tnh trc nhng ngi tn cng Khi nhng ngi khc nh k th hi bn, hy kin nhn ng ni gin. Hy thc nhng li lm ca gin d, y l iu bt thin t nht. Ngi ta ni rng mi khi bn ni gin, bn ph hy nhng cng c cn bn trong mt ngn kip. Khi ta hiu r nhng tai hi ca gin d th ta s lun lun mun kin tr thc tp thin nh v nhn nhc. Bn khng th bit ai l b tt. Nu bn ni sn vi mt B tt m b tm ca bn yu hn, th bn ph hy cng c 100 kip. Nu bn thn bn khng phi l B tt v ngi bn sn gin li l B tt, th bn phhy cng c 1000 kip. iu ny ni 827

trong tc phm Hnh Trung o v Hnh B Tt Hnh. Vy nhng li lm qu tht nng n. Bn phi o luyn s nhn nhc, nhng hy lm vic ny trc khi bn ni tm sn - Mt khi bn ni sn th qu mun. Bn phi kin nhn v ngh v nhng khuyt im ca gin d. Nu khng bn s lm cho mi ngi v c chnh bn phi kh s. Ngoi hu qu m cn gin gy trn ngi khc, n cn c th y bn n ch t st, v.v Cn gin c hu qu l lm cho bn c nhiu k th. Bn c th ngh rng Tt c nhng iu ny ng tht, nhng lm sao ti c th nhn nhc khi c qu nhiu i tng gy gin d? Tc phm Hnh B Tt Hnh ni: Lm sao bn tm da thuc lt khp mt t? Nhng c c ci giy bng da Th cng nh lt da ton mt t. Hy xem th bn c th hon ton hng phc k th hay khng. Bn s thy rng mnh khng bao gi thiu k th hay hng phc c tt c k th cho n khi khng cn hu tnh no trn mt t. Nhng nu bn hng phc cn gin ca mnh th bn s khng c mt k th no c, v iu y cng nh l hng phc tt c k th. 828

Mt khi bn hon ton hiu o s rng nhng loi nhn nhc c xp hng theo bn cht ca chng, v nhng li lm ca gin d v.v th bn c cn cho ton thn bn b cn gin tm ly hay khng? Mt ln c v lt ma c gng can t ca mnh v mt tn trm ang nh nhau. Ngi khng thnh cng, ngi t c nh ngi kia. V Lt ma t ngn tay ln mi t v ni: Nhn nhc, nhn nhc tc th ngi t nh li mnh mt s nhn nhc. Khi cn gin lm cng vic ca ni ri th c ch g gi v nhn nhc. Lc u c th kh thc hnh nhn nhc; ch v sau, khi quen nh thin nh ta mi c c nhn nhc. C nhng l do ti sao khng nn gin d vi ngi no lm hi mnh. Chng hn c ngi nh vo u bn bng mt con roi. Hy ngh nh sau ngn bn ng gin d: Nu ti gin vi ci kh c thc s gy ra au n th ng l ti nn gin d con roi, nhng con roi n khng c nng lc, n ch c s dng. Con ngi nh bn cng khng c nng lc. Anh ta b tri buc bi nhng vng tng trong anh. Tt c u i n mt iu: S vic bn c x sai lm l yu t trc tip nht cho vic bn b nh bng roi. Tuy nhin cn bn chnh l c nghip bn gy nn nh nh ngi ta trong qu kh v.v Bi th khi vic ny l qu bo thun thc ca nghip bn lm, th bn nn gin ai? Tc phm Bn Trm Bi K ni: ng Mu ni c th thy c vng tng Nhng ngi c vng tng th khng thy 829

Ni cch khc mt bnh nhn in c th nh vo y s hoc mt ngi con trai in nh cha, nhng y s v ngi cha khng gin bnh nhn hay ngi con, m tri li c gng cha khi bnh in. Nhng ngi lm hi bn cng th, nh b in v vng tng. H khng phi l nhng tc nhn c t do, nn bn khng nn gin h. Thay v th bn phi c gng dng vi phng tin dit tr vng tng cho h. Nu la lm bng tay bn th chnh l li ti bn ng vo la. Khng nn gin la. Cng th li ca bn l khiu khch ngi kia, nn tht khng ng gin anh ta. V hu tnh bn cht l vng tng, nn tht sai khi gin h cng nh khi tht sai lm khi gin la mi lc bn b bng, v bn cht ca la l lm bng da. Nhng bn vn ngh rng: C th bn cht ca chng nh vy, nhng ti gin chng v chng lm mt iu bt ng i vi ti. Nu th th cng nn gin bu tri khi thnh lnh ni ging bo, nhng iu y tht v ch. Nh vy, tht sai lm khi ta gin nhng ngi nh th. Khi bn b nh, b lng nhc v.v hu qu l bn b au kh v th xc hoc tinh thn, th ng p li s sai quy, v iu y s to nhn cho bn ti sinh vo nhng a x. Ngc li bn nn p dng nhng bin php cha tr cn gin d ca mnh v hy nhn nhc. Tc phm Hnh B Tt Hnh ni: Hin ti ti khng chu ni au kh; Th m gin d li l nhn ca a ngc, Th ti sao khng dt tr gin d?

830

S nhn nhc bng cch bnh thn trc nhng ngi tn cng (Ni on hi nhn) l iu m bn o luyn i vi nhng ngi thng lm hi mnh, ch khng phi nhng ngi thng gip mnh. Vy cng c nhiu ngi mun hi bn, th bn cng c c hi thc hin hnh nhn nhc. Bi th bn phi ngh rng nhng ngi ny lm cho bn tng thm hnh nhn nhc. Atsha thng c mt ngi h ca vua Asangavyaya theo hu, y l mt ngi rt kh chu. Khi ngi ta yu cu Atsha b ngi hu y, ngi tr li: C anh ta th hnh nhn nhc ca ti mi c c hi pht trin ton vn. Tm li, hy ngh: Nu nhng Thanh vn chuyn t li m cn khng tc gin khi gp nhng k nghch, hung g ti l ngi th theo i tha. Bn cn phi hc cu chuyn v tin nhn nhc. (CT. Mt trong nhng tin kip ca Pht Thch Ca khi cn lm B tt. Ngi lm mt v tin nhn tu hnh nhn nhc, b mt ng vua cht ht tay chn trong mt cn ghen tc, nhng Ngi vn gi thi bnh thn.) a-1.3.2. Nhn nhc trong s chp nhn au kh (kham th kh nhn) Khng nhng bn cn phi c thi khng bm vu hnh phc, m bn cn nn xem au kh nh mt kiu trang hong, v s dng au kh nh mt phng thuc; nh trong chng trc ni v cc php luyn tm. Mi khi bn b au kh trong lc tu kh hnh, hoc b au m, hoc b k th quy ri, hoc gp c mng 831

hy chuyn tt c thnh nhng php gip bn tu tp. Hy ngh rng chng s lm tiu bt c nghip ca bn, tng trng tm t bi ni bn, khin bn ngh v nhng li lm ca sinh t v.v v hy nhn nhc. Khi bn gp au kh, hay ngh nh sau: Ni kh ny s thay th cho ni kh m ti ng l phi tri qua trong cc a x. iu ny s lm cho bn sung sng. Gi s mt ngi sp b hnh hnhh nhng sau li ch b cht tay, th y phi cm thy sung sng v thot cht. Cng nh ngi ta c th chu ng ni kh ca s chy mu hay nhng nc nng lm lng du mt con bnh. Th nn khi bn tu hnh gp kh khn th hy ngh: Tt, iu ny s thay th cho cc ni kh cc a x. V lc y, hy nh n nhng li ch ca au kh. Tc phm Hnh B Tt Hnh ni: c tnh ca kh au l N ty tr kiu mn, N lm ta pht tm i bi i vi nhng hu tnh trong sinh t, Lm ta trnh ti li, v vui v iu lnh. Li na bn phi chp nhn kh au, v to cho mnh mt trng hung c th tng trng nhng vic lnh. Hy lm nhng vic nh thc hnh h tc v t mun. Khi thc hnh nhng php kh hnh ny hy ngh nh sau: V xut gia, ti khng nn mong i ch tt, thc phm ngon, o qun p. Nh vy ti hy vng c th luyn mnh trong 4 vic thch hp vi bc thnh, nh hi 832

lng vi nhng vt km phm cht v n, mc, , bnh. Nu khng lm nh vy, bn s mun n ngon, mun giu c, v lun lun tm cch tng gia ca ci. Bn s khng ngh g v Php, khng vt qua nhng th v ngha ca i ngi. C ln mt ngi bun g nghe bc o s ni: Kho tng chn du tm ra, th n lin nhim y c t. Cht c y thc mnh! V sau anh ta tm c mt kho tng v m ra giu c. Vua bt phi khai nguyn nhn s pht ph ny, anh ta ni di v b hnh quyt. Thng gia ku ln: Qu thc n lin nhim c rt nhanh. Cht c ny tht mnh! Vua hi l do, v thng gia k cu chuyn. Ti sn cng l mt cht c. Nu nhng ngi tu chng ta t mun bit , th mi s s tt cho ta. Khi c Tsongkapa t gi vng Jadrael, ngi v cc t c rt t ca ci. Nhng h t nhu cu v hi lng vi nhng g mnh c. Thc phm y phc khng lm hi cho s tu tp ca h. Cng th bn nn hi lng vi nhng g mnh s hu, v nhng th y tng xng vi cng c ca bn. Hy kham nhn khi gp iu kh chu nh b ch trch v.v Hy chp nhn au kh trong cc hot ng bnh thng nh phi ngi thng lng v.v Hy chp nhn nhng au kh v bo tr chnh php nh cng dng tam bo v.v Hy chp nhn au kh v phi t b dc lc, t b khoe khoang. C sao hay vy, d bn c th xu x, o qun ti v.v Hy chp nhn au kh v thc hnh gii hn cho n khi mi mn. Hy chp nhn au kh do vic li lc hu tnh nh khi tu nhn nhc, khi cu ngi khi cht v.v hy chp nhn au kh ca s sng cht vt sau khi t b nhng 833

phng tin tng gia ti sn bng ngh bun bn trng trt. Vn vn. Nh vy, s nhn nhc bng cch chp nhn kh au l mt ti rng ln. a-1.3.3. S nhn nhc c c bo m v php (php nhn) Lam-rim Con ng Nhanh ni chi tit v im ny. Bn c b v Php bng cch: (1) thin nh v nhng im then cht ca gii; (2) tp thay i li hnh x nh hc v tng kinh; (3) phn tch ngha nhng thin c ca Tam Bo, ngha nhng mc tiu gic ng ca bn, con ng a n mc tiu y, ngha ca v ng v ngha ca ba tng gio l su rng Hoc nu ni v Lam-rim th bo m v Php l hiu r ngha nhng danh t trong Lam-rim ny chng hn. Loi nhn nhc ny ging nh s thu t c c nh tranh lun. Hnh thc nhn nhc u tin (nhn khi b tn cng - ni on hi nhn. DG) th ch luyn c khi bn b nhng i th khiu khch. Hai hnh thc cn li (kham th kh nhn v php nhn) phi c thc hnh lun lun. Bn phi nhn nhc trong s hc php, chng hn bt k bui hc c ko di bao lu, hy lng nghe vi s nht tm, suy t ngha. Hy thn trng v cch hnh x khi bn tham gia nhng bui tho lun: Hy chu ng i kht. Tm bn hy chuyn nht khi hc bi hay tng kinh. Hai loi nhn nhc sau cng p dng khi bn i vo lng lm l trong nh ngi. a-1.4. Tinh tn 834

Tinh tn c ngha l vui thch trong bt c thin hnh no. Bn cht ca tinh tn l vui v iu thin. l cch tt nht hnh thin n ch vin mn. Trang nghim kinh ni: Tinh tn l tt nht Trong tt c c hnh Nu o luyn tinh tn V sau s thnh cng. Nh tinh tn, ta n Nhng cnh gii th thng, c c hai thn thng Th tc v siu th Nh tinh tn ta t Nhng mc tiu th gian c thanh tnh, gii thot Khi thn kin sai lm Xem ng l thn xc. Nh tinh tn ta s t v thng b . 835

Bn vn trn y ni rng tinh tn l c hnh tt nht; mi s u pht sinh t k c qu Pht. Tc phm Hnh B Tt Hnh ni: Mi c tnh u pht xut t tinh tn. Vy bn ng c x nh mt con la ng ngnh ng dm chn khi bn phi tng c v.v Bn phi khi s nhng hot ng ny mt cch thch th v c lm thin hnh. Hy tp quen vi iu ny t t; v tng dn khi s tinh tn ca bn gia tng. C ba loi li bing ngn che s tinh tn. a-1.4.1. Li bing do thiu hng hi iu ny c ngha l bn mt c hi hnh thin v lun lun trin hn. Bn lin tc hn ry hn mai v khng nhit tm trong cng vic. Cch i tr cn thit l phi qun ci cht l v thng, hoc qun thn ngi kh c. a-1.4.2. Li bing do khao kht nhng tm cu xu xa y l s tm cu thuc th tc, ln x vo chng, v vo nhng c hnh v bn cha bit chn. in hnh ca c hnh ny l ham c cung knh, ham t hi, ham ni chuyn ph phim, canh tc, bun bn, may dt v.v nhng vic y khng c gi l tinh tn m gi l chp th. Hnh B Tt Hnh ni v cch iu tr nh sau: Nhn ca hnh phc l diu php. Nhng bn li ln x vo nhng nhn kh 836

V t b hnh phc ti thng. Ti sao vui trong s tn mt? Ni cch khc, s tm cu sinh t l chuyn khng c thc cht m ch gy au kh. Hy ngh nh th th bn s b c hnh thc li bing ny. a-1.4.3. Li bing v ch bi y l hnh thc ch bi thm cn c . Nhng in hnh ca s ch bi ny l nhng tng nh sau: Lm sao mt ngi nh ti c th t thnh qu Pht ? hoc: Lm sao ti c th lm vic cho tt c hu tnh? hoc Lm sao mt ngi nh ti li c th hy sinh thn th, tay chn? Thay v th bn hy ngh: Ti s kin nhn d c phi dnh sut c i tp luyn ch mt mc thin qun nh qun thn ngi kh c. Hoc, hy ngh: Ti c th tinh tn vi nhng tm cu th tc nh kinh doanh bun bn, ti c th kin nhn bit bao c c mt li lc nh! Nu ti c th lm c nhng iu y, th ti cng c th tinh tn sing nng t gic ng. Hnh B Tt Hnh ni: ng tr hon v ni: Lm sao ti gic ng? Ch Pht lun ni ng ni tht nh sau: 837

Su b, rui nhng, ong Nu kin tr c th t Pht qu kh t! Hung l ngi nh ti c sinh lm thn ngi, Bit c iu li, hi. Nu ti khng t b Nhng phn s b tt Th sao khng gic ng? Ngha l hy ngh: ng o s ca chng ta, ngi lun lun ni s tht, dy rng ngay c rui cng c th thnh Pht. Mt ngi nh ti c sinh lm ngi. Ti bit ni v khng thiu kh nng hiu bit. Vy th sao ti li khng th gic ng? ng nhin l ti c th! Bn c khi ngh: D nhin l c, nhng ti khng th thc hnh nhng kh hnh nh b th u, tay chn. Hnh B Tt Hnh ni: Khi ti ni Ti s phi b th tay chn ti Th ti cha phn tch ci g nng ci g nh. 838

D ti m, s s hi ca ti cng s chm dt c Pht ng cu th gian, Lc u thc hnh b th Bng cch cho nhng da rau v.v Khi ti xem ngay c thn ti Cng khng gi tr g hn u luc, Th ti c th hy sinh mu tht v.v C g kh khn u? Ni cch khc, sau khi khi u thin qun mc thp, v sau bn s xem nh vic b th u, tay chn, cng nh khi bn cho mt da rau. Khi n trnh y th bn s vui mng khi lm mt s hy sinh, khng thy g kh. C th bn ngh : Ch Pht c v lng c tnh, v nhng c ny s rt kh thnh tu. Hy qun tng rng bn chc chn c th thnh tu nu bn tp luyn, bi v o l c s dng c th thnh tu nhng c tnh y tht v cng su xa v rng ln. Nhng bn cng c th ci: S rt kh cho ti nu phi v tt c chng sinh m i xung cc a x chng hn. Hnh B Tt Hnh ni: V t b ti li, 839

Bn s khng kh au. V c c thin xo, Bn khng thiu may mn. Ni cch khc, bn s trong a ngc v gin v tt c hu tnh, nhng v bn t b c nghip ti li, nn bn s khng au kh cng khng thiu hnh phc, v c cu ni: Ta khng th gp iu g nu khng to nghip gp n. Bi th bn nn ngh rng: a ngc ti s khng kh, xung a ngc khi y cng khng khc g ln tnh . C 3 loi tinh tn a-1.4.4. Tinh tn nh o gip Cng dng o S ni: Xin cho con hon ton tinh tn D phi trong a ngc V gin Trong v lng kip V li ch cho mi hu tnh Xin tm i bi ca con khng lay chuyn Mong con n lc t v thng b . Ni cch khc, hy tp luyn ngh rng bn c th chu ng v phi trong a ngc v gin hng trm ngn kip v mt hu tnh. 840

Trong mt tng, bn phi i vo mt in vi ngh: V phn ti, ti s chu ng c iu ny, nhng hu tnh vn cn trong sinh t trong mt thi gian di. c mong ca bn l gii cu tt c hu tnh cng sm cng tt khi nhng au kh ca h, nh mt b m mong cu con cht ui. Trong chng ny Tinh tn nh o gip, bn hun luyn ngh rng mnh c th v chng sinh m i xung a ngc v gin. Hy so snh iu ny vi Phm Vi Trung Bnh trong bn pht sinh mun thot ly sinh t. Bn c th ngh y c s mu thun, nhng khng. B tt cng s b sinh vo a x do nng lc ca nghip v vng tng. Nu b tt b a kiu y, th h cn khng cu ni chnh mnh, lm sao li lc cho ngi khc. B tt lun lun hun luyn tm b v c c s dng cm khng s cho chnh mnh; nhng sn sng ti sinh do nng lc ca i bi v cu nguyn. H s khng au kh khi ti sinh y, cng khng cht no lo s. S luyn tp ny c gi l tinh tn nh o gip: bn ng u vi nhng kh khn v mun ch li cho hu tnh vo thi i suy i, khi con ngi khng cn thc hnh nhng php y. a-1.4.5. Tinh tn tch ly thin hnh S tinh tn ny l tch ly cng c, thanh lc bn thn, cng dng, tinh tn trong vic thc hnh su ba la mt. a-1.4.6. Tinh tn lm vic cho tt c hu tnh. Mt v d v s tinh tn ny l tinh tn trong vic thc tp bn cch thu nhn t (bn nhip php: b th, i ng, li hnh, 841

ng s- DG). y l mt s tp luyn ging nh Gii nhiu ch hu tnh. Bn c th xem hai loi tinh tn sau cng, hai loi gii v nhn sau cng l ging nhau, nhng hy chng tch ri: ng ln ln chng mc d bn thch th, bn thc hnh, v mong mi t b nhng yu t ngc li lin quan n mt cn bn duy nht. Chng hn nu bn thin qun mt thi v giai on pht sinh (lin h n mt in Ti thng Du gi) km vi s pht sinh tm b , th tc l bn ang thc hnh ca 6 php ba la mt. Khi y Pabongka Rinpoche ch gii thiu hai ba la mt cui cng l thin nh v tr tu. Ngi ni rng ngi s bn n hai php ny mt cch chi tit trong nhng phn ging dy k tip. PHN NM PHM VI LN NGY HAI MI MT Kyabje Pabongka Rinpoche cho mt chuyn ngn dn nhp. Ngi trch dn cu sau y t tc phm ca Gyaltsab Rinpoche Jampa Goenpo: Trc ht nh s hc M t tng bn tr nn thit thc Do s thit thc y bn s t n Cn bn tr i su vo nhng vic thun tnh. 842

Ri ngi k ra nhng tiu bn, v n li vn tt bn mc b th v.v trong tiu Sau khi pht tm b , cch luyn tp cc hnh vi ca ngi con Pht. a-2. c bit, cch luyn hai php ba la mt sau cng. C hai tiu ph: (1) lm th no tp tinh yu ca nh - tnh ch; (2) lm th no tp tinh yu ca tu - tu qun c bit. a-2.1. Lm th na tp tinh yu ca nh - tnh ch C su mc nh: (1) o luyn nhng iu kin a n tnh ch: (2) cch thc th t n tnh ch; (3) t cn bn ny, lm sao t chn nh chng; (4) Cch t nh nh 6 nng lc; (5) Th no l c 4 loi tin trnh tm; (6) Cch pht trin tnh ch chn thc. Trong phn Phm Vi Trung Bnh, Kyabje Pabongka khng bn n tng thng nh hc v tu hc m ngi s bn trong chng ny, tc hai php ba la mt cui. nh l mt ci g chng ta c chung vi ngi khng phi Pht t. Nhng hnh thc thp km ca nh l nhng php tu cc thin thuc sc v v sc. Chng ta c th pht trin nhng php tu ny thnh ra nhn gii thot bng cch thc hnh chng km vi nhng t tng t b. Chng ta cng c th lm cho chng tr thnh Pht php bng cch tu tp km theo s quy y. Nu khng c tnh ch, th ta s khng pht trin c bt c mt g thc chng ln lao t cc loi thin qun v tnh khng trong kinh in hay nhng loi thc chng trong mt tng v cc giai on pht sinh v thnh tu v.v Nu bn khng c tm tnh ch th khng th no c c 843

mt c tnh g bn c th pht trin c qua cc nh nht tm thuc kinh in hay mt in. Tm tnh ch ging nh mt bnh cha bn rt nc vo. Bi th thc v cng quan trng pht trin s tnh ch vng chc trong nhng giai on u tin. Bn phi pht trin tu i su vo tnh khng cht c gc r sinh t v t gii thot; nhng mun lm iu ny th trc ht bn phi t n tnh ch rt vng. Mun thy c vn php nh thc cht ca chng, thy mt cch r rng, th trc ht bn phi c s bn vng v kin c. Gi s bn dang nhn mt bc ha trn tng. C hai iu kin cn thit xua tan bng ti che m cc bc ha: mt ngn n sng, v khng c nhng lung gi lm cho ngn n (du) y lung lay. Cng th nu bn t n tm tnh ch th thc d dng hn nhiu pht trin thc chng qua php thin v thn ngi kh c hoc thin qun v v thng. Tc phm Ngn n Soi ng ca Atsha ni v s pht trin tnh ch t c nhng thn thng v thin nhn. Tuy nhin, iu cn bn hiu tt c iu ny c Shantideva ni nh sau: Hy bit rng nh tu qun c bit Sau khi t tnh ch ln, Bn s ph hy vng tng Bi vy ngay t u Hy n lc t tm tnh ch. 844

Nh vy bn phi t tm tnh ch ngay t u tr i. Bn khng nht thit phi pht trin n sau khi hon tt tm b , v bn c th c c n trc hoc sau khi thnh tu tm b . Nu thnh tu c tm tnh ch, bn s tin b nhiu trong cc php qun v bt c mc no thuc c ba tha. Trc ht bn phi o luyn nhng iu kin tin quyt cho tm tnh ch, nu khng bn s khng t c. Ngn n Soi ng ni: Khi chn tay ca tnh ch tn t, bn s khng thnh tu c nh nht tm, d c thin qun hng ngn nm i na. iu ny a n: a-2.1.1. o luyn nhng iu kin tin quyt t tm tnh ch C 6 iu kin: (1) ch thch hp, (2) t mun; (3) Bit ; (4) hon ton t b nhng yu cu th ca x hi; (5) c gii thanh tnh; (6) hon ton t b nhng t tng thuc v tham dc. (i) ch thch hp Ni chn m bn tu tp c 5 yu t. Tc phm Trang Nghim Kinh m t loi tr x cn thit nh sau: C hin tr tu tp c lng thc th thng; Mt ch tt lnh; 845

Mt ch khng nhim; Thin tr thc gn k; V c nhng iu kin Va mt hnh gi. Nu bn thy khng d t hi lng vi mnh khi mt ni hp php, th bn c mi xung ph. Nhng bn cn phi c cung cp y ng php, nu khng, bn c th kim c nhng phm vt do t mng, hoc nhng vt ti li. Nhng v thy chng ta ni rng nhng loi lng thc y rt nguy him. Bi th, bn cn lng thc d kim, khng b nhim do ti li, gi l lng thc th thng. Tr x m bn phi l mt ni thing ling dy nhng bc thnh trong qu kh c tr. Khi nhng ngi s c c tr mt ni nh vy, th tr x t n l mt n ch i vi h. Nu bn khng th tm mt ni nh vy, th bt c ch no bn phi l mt ni khng c ngi phm gii hoc ngi ph tng c tr. Tr x cn phi l mt ni lnh tt, ngha l khng c th d, trm cp, hay nhng chng sinh xu c. Ni y phi c nhng ngi sn sng lm th ch. Nu khng vy, bn c th tng mnh s sng yn n, nhng v sau bn s i n su mun. {Kyabje Pabongka Rinpoche chng minh iu ny bng mt mu chuyn v mt tu s trong qu kh.} 846

Ni m bn sp c th l nh ca nhng phi nhn, vy iu ct yu l phi dng vi bin php n ha hng phc ch khng phi xua ui chng. Mt ni khng nhim ngha l mt tr x y bn s khng b nhng cn nng lnh, c nc ung tt lnh. Bng hu cng th, phi l nhng ngi bn gip cho ta v tri kin v hnh ng. Hai hng ngi ny ch l mt. iu ny d nhin khng c ngha rng ch nn c hai ngi bn, hoc phi sng mt mnh. N ch c ngha rng nhng ngi y v mnh phi ging nhau v t tng. Nhng ngi s c sng mt mnh khng bu bn rt nguy him. Cn phi c t nht ba ngi bn, v nu y l bn o, th cng nn c nhiu hn. Tuy nhin, d c bao nhiu bn i na, h phi l nhng ngi m ta knh trng, khng xem ngang hng, v ta c th m ra bt cn mt cch tai hi. Ngi ta cng ni m thanh quy nhiu nh. Ngha l tr x phi xa ting ngi ban ngy, hay ting cho sa, nc chy v m. Bc tn s ti ni, bn phi l ngi c th t lp: nh hc hi, thin nh bn b c nhng iu khng chnh xc trong ngha nhng g bn phi qun. Mt ngi nh vy c trang b t c s toi . Nhng iu ny cng c ngha l bn lm tt c nhng chun b cn thit - nh c qun nh, gio l, kinh sch, v.v Vic chnh yu by gi l phi thin xo trong s tu tp. Ngy nay ngi ta dng nh buc lng phi cn n bi ton, vn vn., v khng bit phi lm g t trang b cho mnh 847

trong khi khi tu thc s. Khng nn hnh ng kiu y, m phi lm nhng chun b chnh ng cho s thc hnh php. (ii) t mun t mun c ngha l khng ham c nhiu y phc tt, thc phm ngon, v.v (iii) Bit L hi lng vi thc phm v y phc ti tn nht. Bn s ham khoi lc gic quan nu khng c thiu dc tri tc. Bn s khng trin khai c nh nht tm v b chia tr bi nhu cu bo v ti sn, v.v (iv) Gii thanh tnh Gii tng l cn bn ca tt c thin c. S dp tr nhng tn lon ni tm vi t ty thuc vo s t b nhng tn lon th ngoi. Gii ch ng v lm an tnh nhng c hnh v thn v li, nh n bn ra khi s khi s tri buc ca nhng th chp v danh tng. (v) T b nhng yu cu ca x hi. C ngha l hn ch th gi bn dng vo cng hot ng v chuyn vn v ch. Bn phi rt t dnh dp n nhng hot ng v ngha th mi khi b chia tr v chng. S tu tp nh l iu quan trng hn nhiu, nn nu t mun, bit th t nhin bn s t lin h n nhng chuyn y. Mun c nht tm trong s tu 848

tp, bn phi t b xem thin vn, l s, hc y dc, v i vo lng xm lm l cho gia ch, v y l nhng yu cu ca x hi. iu ny khng nhng p dng cho ngi s hc nh chng ta m thi. N c th tai hi ngay c i vi nhng ngi thnh thin. Butoen Rinpoche v Lama Dampa c n sng ca vua Pehar, vua thng tng h bt st vit. H dng hng ngn cy bt nh th, v tng truyn trong i y h khng c qu th thng v mi m xem thin vn. Nhng Togme Sangpo, mt bc Php vng t chn chnh, th vn kin c thin qun v tm t v tm bi, nn mu k ca Pehar khng thnh cng i vi ngi. c Tsongkapa vit 18 pho sch nhng khng pho no ni v y dc; khng phi v ngi khng bit, m v ngi thy n c th phng hi n vic tu hnh. Trong mt nm, ngi nghin cu c cu ca nhng huyt o trong c th, lm mn nhng ngn tay ngi v hai ba tm bng. Nhng ngay c vic ny cng l nhng b nhng yu cu ca x hi; n khng gip g cho s tu hnh ca ngi. Nu bn n lc vo nhng vic nh th, th chng nhng bn thm mt bn nng v ch, m cn khng th tp luyn nhng bn nng a n hu qu ti sinh ln thng gii hay t c s th thng quyt nh. Bn s khng thnh tu c iu g c ngha su xa, v ging nh ngi tham luyn cy ma m khng rt ta c cht ngt no. nhng hc thut thp km y khng li ch, th bn tm iu luyn n lm g?

849

C ngi ni: By gi tui gi ca bn cha r rt lm, nhng tnh trng ca bn tht ng thng khi bn chy theo dc lc gic quan. y cng l l do k n xin Srata khi tm c vin ngc c em cho vua Ba t nc m ni: Ny i vng, trong ton quc ny, vua l ngi t h tc nht. Vy tt nht l ti nn cho ngi vin ngc ny. Pabongka Rinpoche cn k chuyn v Geshe Baen Gung- gyal sa li tm thm. (vi) Hon ton t b nhng t tng tham dc Chuyn nhng t tng ny thnh ra ngh v nhng li lm ca tham dc v tng v thng. Khi bn hon thnh tt c nhng iu kin trn, bn ch cn su thng t tnh ch. a-2.1.2. Cch thc th t tm tnh ch Phn bit gia cc oan v Trung o ca Di Lc ni T b nm h su o luyn tm iu chnh S lm bn t c. Nm h l: li bing, Qun li ch gio; 850

Tro c v bn trm; Khng sa i, v chnh li. Ni cch khc, bn phi o luyn tm iu i li nm h su. Khng li ch gio no v cch t n tnh ch tt hn l ch gio tm thy trong c th - nhng tc phm ca Di Lc, nhng kho cu ca V Trc v nhng a v khc nhau, nhng bn vn v trung o v nhng tng thin nh v.v Ta phi tm nhng ch gio nh vy qun nim. Thay v lm th ta c th xem trong mt ch gio khu truyn ca mt v thy khng ph hp vi Php trnh by trong c th, hoc ta c th xem trng vi ba ch linh tinh, v.v y l tm mt ci g ti mt ni ta khng th gp n. Nhng nu ta theo di chng ni v tnh ch ca Tsongkapa trong quyn Nhng Giai on Ln Ca o L th s khng b nguy c ny. Vy nu khng tham chiu lun th c, bn c th tin tng li ni ca mt thy no , xem n l ch gio. Nu th th d c b c i cn li tu trong hang ni, vic thin nh ca bn cng hng v s hn trm vi t. Qu nhiu ngi sai v b quyt i n tm tnh ch bng cch ch hng ch vo tm m thi. H ht mt c hi ln. t n lc vo ch gio sai th ch lm cho i ngi ca mnh trng rng. Nhiu hc gi ni ting ca Ty Tng lm v tri kin, lm sao thin qun v n, vn vn. Nhng ngi bit phn bit nn nhn k nhng truyn thng ca nhng hc gi y ri s hiu c s tht l th. Hy chng kin s kin rng, cch Tsongkapa cp tri kin, thin qun, v nhng phn s bao hm trong , u ph hp vi nhng tc phm ca nhng 851

hin tr v hc gi n . Hn na, chnh c Vn Th gii ta nhng hoi nghi ca Tsongkapa. Bi th chng ta nn y c vo nhng ch gio ca ngi v nhng ch gio y c thit lp c thm quyn ca kinh in hon ton v cu. Nhng nu bn dn hy vng vo mt ch gio khng ph hp vi kinh in, mt ch gio cp nhng iu khng c trong kinh, th bn c nguy c chng c nhng iu cha ai nghe ti. iu ny cng p dng cho nhng giai on pht sinh v thnh tu nh chng tm thng nht nu khng c ch gio ny, cp cch t n tm tnh ch. Ngun gc ch gio ny l nhng lun gii bn v nhng phng php ra khi nm h su bng cch o luyn tm s iu chnh. (i) Cm by th nht: Li bing C bn cch cha tr: (1) lng tin do thy nhng c ca tnh ch; (2) s kht khao c c tnh ch; (3) kin tr tinh tn trong vic tm cu tnh ch; (4) tm qu bo ca tnh ch - tm nhu nhuyn. Li phi : tinh ch c th p dng cho bt c i tng thin nh no. c tin do thy nhng c tnh ca tnh ch l nh sau. H su li bing l khng c mt c mun su xa no i vi s nht tm, khng mong mun c kh nng i vo nhng thin nh y. Cu cnh chn thc ca s tp luyn ny l tm nhu nhuyn (mm mi) trong thin nh. Mc d hin ti bn cha c c, song bn phi ngh n nhng c ca tnh ch, ri bn s c nim tin vo y Hnh B Tt Hnh ni: Bn c th n lc lu di 852

Tng c v th kh hnh, Vi mt tm b chia tr vo nhng vic khc, Nhng iu y thc hon ton v ngha. Ni cch khc, hy ngh v tai nn m mt tm tn lon c th gy ra. Nu bn pht trin c tnh ch, bn c th tp trung vo mt i tng mt cch kin c mi khi bn lm mt vic c cng c. Nh s kin c y m bn s t c nhng thn thng thuc th gian vn vn. Gic ng ca bn s thnh mt s nhp nh, vng tng ni bn s rt t. Quan trng hn, bn s d dng trin khai thc chng vo o l, t s nh thy cho n cui cng l cc giai on pht sinh v thnh tu, v.v Hy ngh v nhng iu tt lnh y. Tt c u l hu qu ca s c nim tin do thy cng c ca tnh ch. Vi nim tin y bn c th thnh tu c mun v kin tr tm cu tnh ch, bn s mong c c s nhu nhuyn trong thin nh. y l cch bn phng thuc ny l nhn qu ln nhau - nhng ci sau pht sinh t ci trc theo mt trt t. (ii) Cm by th hai: Qun ch gio y l iu chng ta gi l khng nh mc thin; n rt tai hi cho s thc hnh tm tnh ch. Tri tim ca Trung o ni: Hy buc cht con voi hoang l tm Vo ci cc chc chn ca s qun tng 853

Dng si dy nim; Lm thun n bng mc cu tr tu. Bn phi ct con voi tm vo ci ct qun tng, php qun m bn s dng. Bn cn mt ci g buc tm vo - ngha l, php qun c dng pht sinh tm tnh ch. mc thin c th l bt c hin tng no c qun, hay mt php c bit no. Ngoi o dng v nhng mnh g qun. Nhng ngi theo o Bon qun mu t A. Nh vy nhng ngi khi s t tm tnh ch s dng nhiu phng tin khc nhau, nhng y ch l nhng i tng qun. C nhng ngi c nhn bng mt nhng i tng qun, nhng php thin ny khng bng hai php cp, v tm tnh ch cn phi t bng tm ch khng phi bng con mt. D sao, nhng phng tin ny cng ngn chn c mt s vn , nh nm h su ni trn. c ln mt ngi t n sang y (Ty Tng) dng mt ci sng b lm i tng qun. ng ta khng s dng cc loi i tng thun tm linh khc t chn tng thin chng, nhng vn t tm tnh ch. iu ny chng t bn c th t tm tnh ch vi bt c i tng qun no m bn dng. Tuy nhin, khi chng ta tu tp t tnh ch, ta thng qun tng hnh tng Pht ph hp vi truyn thng khu quyt bt ngun t Tsongkapa. Mt mt, php qun tng ny gip bn tch ly cng c v thanh lc chng ngi. Mt khc, n lm cho bn quen vi php thin qun v thin thin trong cc mt in. Tht li lc v cng nu ta lun lun nh Pht. Vn vn. 854

T bc thy ca bn c qun trn nh u, ni ln c o s Thch Ca Mu Ni. Ngi n an v trc mt bn, ngang ch trng gia i chn my. Ngi cao chng mt gang tay. Bn cng c th qun tng Ngi an v ngang vi tm rn ca bn. Hoc, hy qun tng bn bin thnh Thch Ca Mu Ni. C ngi thch tng tng nhng v sc lm i tng qun, hn l qun mt ci g thuc vt l. Bi th Panchen Lama Lozang Choekyi Gyaeltaen khi u mt truyn thng trong gio l ngi v i Th n ca Hong Mo phi ph hp vi t tng ca Rinpoche trong Nhng Giai on Gia Ca o L. Trong truyn thng ny, bn t tnh ch nh tp trung vo chnh ci tm ca mnh; v nhng ngi ni trn c th thch s dng php ny. N cn c tng ng ca n trong cc tng phi khc, nhng phi ch trng theo di s vn hnh c thc ca tm. Cng c th t tnh ch bng cch qun hnh nh mt v thin, nh trong giai on pht sinh, hoc qun mu t A hay mt ln thng ng, nh trong giai on thnh tu. Cn c nhiu php qun t tnh ch khc, bng cch bin mn i tng ra cng khp, s dng mt ci mnh no , mt hot ng no , hoc qun mt vng tng c tnh ha. Trong thc hnh, hy s dng bt c phng php no bn thy d nht cho mnh qun tng cho n khi t tm tnh ch. ng thay bng mt php qun no khc. Bn khng c qun c bn i tng t trong kinh (thn, cm th, tm v cc php). Bn phi dn tm vo mt i tng duy nht. V i tng y phi lm bn cm thy thoi mi d chu. B tt M Minh ni: 855

Hy kin c trong s qun tng: Lun lun dng mt i tng qun y. Nu qun nhiu i tng lin tip, Th tm bn s b kch ng bi vng tng. Ni cch khc, hy dn tm vo mt php qun duy nht khi bn thin. Bn s khng t tnh ch nu c i i tng qun. Gi s bn c hai thanh g vo nhau ly la, m c i thanh khc th khng bao gi c la. Hn na, bn phi thin lin tc t tm tnh ch, tr khi bn n, ng, bi tit, cng nh bn phi lun c hai thanh g cho n khi c la. Hy lm vic y cho n khi hon tt tm tnh ch - trong su thng, mt nm hay hn na. Bn s khng t tm tnh ch nu bn m chn v khi s tu kiu g khc, hoc nu bn ngh x vi ngy, vn vn. Bn c ch gio phi thuc lng nhng ng nt ca mt bc tranh hay tng Pht dng lm ti qun, bn c th d dng tng tng phn no mc qun ca bn vi hnh nh th (th tng) m bn c c do thy bng mt tht. Chng ta ni bn quen li ch gio khi bn khng cn nh c hnh nh ny. y l h th hai. Cch cha tr l s iu chnh th nm trong tm php - l nim. Nim cng lit l cn thit duy tr s tng tc ca mc thin qun, hi ging mt chui trng. Nim ca mt ngi c th mnh hay yu, lm cho ngi y d dng hay kh khn t n tm tnh ch V Trc ni nh sau v nim: 856

Nim l g? l mt php c nhim v lm cho tm khng qun mt vt m n quen thuc. Ni cch khc, nim cn thit phi c ba c tnh. N phi phn bit c i tng - ngha l trc y bn nhn i tng dng thin qun, v lm cho mt bn quen thuc vi nhng c im ca n. Sau khi bn hng tm v nhng c im y, th nim phi c ci c tnh duy tr - ngha l bn khng qun nhng c im y, v n hin li mt cch sng ng. Cng nh bn nh n mt cch sng ng khi bn i. Cui cng, nim c mt c na l ci nhim v n thc hin - tm c lm cho khng i lc, khng phn tn khi i tng n hng n. Nu ba php ny c mt, th bn s c th qun tng hnh dng ca Pht trc khi bn trong tm nhn. ng chia tr - hy duy tr s dn cht vo i tng qun. Bn phi tng tng, khng lm g khc. (iii) Cm by th ba: Tro c v hn trm Bn s ri vo ci cm by th ba - tro c v hn trm trong giai on thc s thin qun, khi nh li i tng qun ca mnh. Nu bn khng phn bit c gia hn trm nh m m trong tm, vi tro c, th iu y cng ging nh khng nhn ra k th sp git mnh. m m trong tm c th l bt thin hay trung tnh. N che m thc, lm cho thn tm nng n nh khi bn mun ng. N l mt ci nhn cho s hn trm v khng bao gi l thin. 857

C hai loi hn trm: T v th. Khi bn nh li mc qun, hnh nh c th vng vng nhng khng r. y l hn trm th. Hn trm t l nh sau: bn cha b mt nhng ng nt nh c v i tng qun, bn cn c s vng vng v r rng ca hnh nh, nhng nng lc ca s duy tr ni bn yu, v v r nt ca hnh nh khng mnh lit. S hn trm t nh l chng ngi chnh cho thin nh. Khng mnh lit ngha l g? Ngha l hnh nh c r rt, nhng tm tr nn hi lng lo. V lc y mc d hnh nh qun l hon ton vng chc, s lng lo ny lm nhn cho hn trm vi t. Nu hnh nh c s r rng, th tm bn nhy, ti mt, sinh ng, v vn trn i tng qun. S kin i tng qun va r rng va vng chc nhng s r rng y c th mnh lit l nh sau. Gi s bn ang cm trong hai tay chui trng v bnh bt. Bn c th cm tay ny cht tay kia lng. Hoc thng thng, chng ta c th lun lun tin tng vo mt bc thy; ci cch chng ta duy tr nim tin khi y s mnh hn trc. y l s khc nhau gia hai tnh trng. Ngi ta bo rng iu ny s tr nn rt sng sa di nh sng ca kinh nghim thin qun - khng th no ni c nn li. : s sng sa r rng khng do ni i tng. C s r rng hay khng ct yu l nhim v ca thc ch quan. Khi khng c s r rt, th n nh mt tm mn b ko ln che khut hnh nh. S hn trm vi t l nh nht c hai u c th va c s sng sa v vng chi; nhng tht kh m phn bit gia nh nht tm v hn trm vi t. Ngay c gi c th ngng vo ra l mi ca bn, v tm bn c th an tr sut ngy, nhng k thc bn ch xy 858

dng s hn trm vi t. Nhiu hc gi Ty Tng ngy trc hiu lm trng thi ny v ca tng n l s ngh ngi su xa nht trong thin nh thm su. H khng hiu c im then cht ny trong thin qun. Nu bn lm hn trm vi t l thin nh, th thin nh ca bn cn khng lm nhn a n ti sinh vo cc ci sc v v sc, v ngay trong i ny bn cng s tng s ng tr. V tu ca bn tr nn khng r rng, s thc hnh ny khng kh g hn vic thin qun tht nhiu v mt php qun trong bn qun tng mnh l mt sc sinh! Tc phm Tot yu v thng php ni nh sau v tro c: Tro c l g? L mt kha cnh tm b kch ng, mt hnh thc bm vu b lc hng v nhng du hiu p . N c nhim v lm gin on tm tnh ch. Nhng i tng p - nhng i tng m bn tham i - lm cho tm ht tp trung. y l nhng du hiu p (tnh tng DG) c ni n. Gi s ban ngy bn xem mt bui ca v nhc v ban m bn nh li quang cnh y mt cch sng ng: y l mt in hnh v vic nh li mt i tng li cun tham i ca bn. C s khc nhau ln lao gia thiu tp trung v tro c. Bn c th tr nn thiu tp trung v mt i tng kh chu, v d k th ca bn. Vo mt lc nh vy, bn tri qua s bun bc ni tm. Hoc trong khi thin nh v tm tnh ch bn c th tr nn thiu tp trung v mt thin php nh b th, gii, v.v y c th l nhng hnh thc thiu tp trung v mt thin php nh b th, gii, v.v 859

y c th l nhng hnh thc thiu tp trung, nhng khng phi l tro c. Tuy nhin c hai vic, thiu tp trung v tro c, u c th gin on tm tnh ch ca bn. Vy th ti sao ch c tro c c xem l php gin on tm tnh ch? V s thiu tp trung th nh hn v khng ko di khi i tng ca n l th nghch, hoc khi s ch ca bn hng v mt thin php. V theo h phi ca s trnh by ny th s thiu tp trung cng ln th i tng l mt ci g m bn ham thch. Bi vy s thiu tp trung thng thng thuc v loi sau, ngha l tro c, v n d dng pht trin hn nhng hnh thc tro c khc. Chng ta s bn v tro c m thi v n c cho mt a v y. Nhng hy : khi bn thin qun v tm tnh ch, tm bn s b gin on bi hai loi thiu tp trung kia: thiu tp trung do nhng i tng lc hoc kh; v thiu tp trung chng hn do v nh li mt hnh vi b th hay s l bi bn lm, v.v Khi bn thin qun t tm tnh ch, bn phi chm dt nhng hnh thc tn lon ny bt c lc no n xy n. Chng ta c th mt du mc qun n ni n khng cn l i tng trong tm. Chng hn khi thin qun v hnh dng ca mt v thn, ta c th qun qun trong mt lc. S tro c th ch l s mt du i tng qun nh th. Tro c vi t l nh sau. Tm khng mt du i tng qun, nhng c mt ci g trong tim thc c v d chu khi ln trong mt phn ca tm thc di ln mc ca thc nhn bit. Hnh thi tro c ny khc vi tro c th, n c v nh nc chy di mt ln bng. 860

Mc du phng thc i tr c hai trng thi ny khng phi l tinh tn, song tinh tn vn l mt thnh phn ca phng thuc, ging nh qun i c nhng lnh trinh st. Bn phi o luyn tinh tn - th su trong tm cch iu chnh - xem bn c s tro c hay hn trm no khng. Nu bn p dng tinh tn mt cch lin tc, n s tr thnh mt chng ngi cho trng thi thin nh, nhng nu khng p dng tinh tn th bn c th pht trin vi li lm nghim trng m bn khng bit n. Khi y cng nh th l trm mang i ht ti sn ca bn. Tc phm i Th n ca phi Hong mo ni: Hy tt s tinh tn ng lc. Ni cch khc hy kim sot s tinh tn ca bn. Bn ch p dng tinh tn thnh thong, xem tm mnh c tro c hay hn trm no khng. trong quyn Hnh B Tt Hnh c ni: Thnh thong hy qun st Trng thi ca thn tm Bn cht ca tinh tn L tn lnh i tun. iu ny cng ging nh cm mt chn tr trong tay: bn va cm n mt cch vng chc li va xem n c nghing khng. Cng tng t, bn dng nim duy tr thin qun, gi vng hnh nh qun, v duy tr s qun tng y bng cch s dng tinh tn kim sot xem bn c tro c hay hn trm. Nhn tin cng cn ni thm rng tinh tn l mt ng minh ca tr tu. 861

(iv) Cm by th t: Khng iu chnh (x) Khi tm bn tro c hoc hn trm, th s khng iu chnh mt trong nhng phng thuc cha tr thnh mt cm by, v cm by ny cng c cch i tr ring. Khi s tinh tn khm ph ra tro c hoc hn trm no xy n, th hoc t, th bn phi p dng thuc cha ngay khng ngn ngi. Cch th by trong tm iu chnh - s iu chnh li - chnh thc l phng php i tr s iu chnh th tm - x (cn gi l khng iu chnh hay ph mc). S iu chnh cn phi c p dng trong tm i tr li s ph mc hay x. Hai php ny cng nh hai trinh st th nghch: va khi trng thy tn kia, tn ny lin tp y li. Vy th lm sao p dng php i tr ny? Hn trm vi t l mt trng thi hot ng tm ln bi. C hai, s ln bi v hn trm u c hu qu ging nhau. Khi c hn trm vi t bn thy r nt v vng chi hnh nh qun, nhng tnh cht s duy tr hnh nh rt mt, v bi th s r rng khng cn mnh lit nh trc. Khi c s hn trm ny th khng cn gin on php qun v ch cn bm rit ly hnh nh l . Nhng khi bm rit qu nhiu, bn li m ra tro c, v th l li phi bung ra. c th tn dy: Nu dy n qu cng, hy ni dy; hy sit hay ni dy n theo nhu cu nhng phi b n ng qu chng, th cui cng m thanh ting n s thanh thot. Bn nn lm nh vy: ni lng mt cht khi bn cm thy mnh sp tro c v sit li mt cht khi bn cm thy s hn trm nu bn ni thm na. Ch c kinh nghim vi vch c ln ranh gia 862

hai iu ny. Nu bn khng dng tinh tn phn tch mt cch thng minh, th tht v cng kh khn thc ngn tay vo Bc thy Chandragomin ni: N lc th ri vo tro c; B n lc th sinh hn trm. Nu tnh ch kh t n th, Th ti bn tm lm g: N ch quy ry tm ti. Lm vic y c th l chuyn nhc tm, nhng trong tt c k th, k ngay trong nh kh nhn ra nht, v bi th cng l k nguy him nht. Cng vy, loi hn trm ny d lm hi tm tnh ch ca bn nht: do vy cn phi c s ln dy n va phi. Vy, mc d tm bn ln dy va phi, i lc i tng qun ca bn li mt tnh r rt mnh lit. Khi iu y xy ra, th s nm gi tut mt v hnh nh khng cn r nh trc. Nu tnh trng y tip tc th hn trm th tr v. Tri Tim ca Trung o ni: Khi thin qun v nhng i tng cao c Lm bn bun su, th hy th dn Li l tm bn ang trong mt gt mc ln; bi th bn nn trm t mt lt, khng ngh ti php qun. Nu vn khi y vn khng bin mt v khi tr li vi s qun tng, tm bn vn bun nn, th c cch no lm n phn chn ln chng? C th lm bn ti 863

tnh ln bng cch qun tht kh c c ti sinh thn ngi thun li, hoc qun nhng thin c ca Ba ngi bu, hoc nhng ch li ca s th knh mt bc thy, nhng li lc ca b tm, v.v Nhng iu ny s lm tm bn phn chn. Bn cng c th tng tng nhng tia sng chiu ln mnh bn, hoc thin qun v nhng chuyn nh qun tng b th. Nhng thin qun ny s nng tm bn n mt cnh gii cao, v khi y n c th duy tr s qun tng. C th tm ta cha tng quen thuc vi iu ny trong qu kh, nn kh m c c li lc tc khc t nhng k thut ny. Nhng khi ta quen thuc, th nhng php qun nh thn ngi kh c s ging nh tia nc lnh ri ln mt, vn s tiu tan. Nu s hn trm vn khng tan bin th hy s dng mt bin php mnh hn, hy qun tng tm bn nh mt nh sng trng tim. Khi bn c m phat, tm bn thot ra t pha nh u v i su vo khng gian. Hy tng tm bn v khng gian ha ln. Lm vy nhiu ln. Nu hn trm vn khng tan, th hy chm dt thi thin. m m trong tm khin bn pht sinh hn trm. Hy dng vi phng tin lm tiu tan s m m, hn trm, chch chong. Hy ngi ch mt m, tn b trn mt ch cao khong t, vy nc ln mt, v.v Nu tm bn tr nn sng sut tr li, th hy tip tc thin qun. S tro c vi t l khi bn khng mt du mc thin. Nh tm li phn tn. iu ny xy ra l bi tm qu dn cht. Hy ni lng 864

s duy tr hnh nh. Nu lm vy m tm vn phn tn, th th l bn c mt hnh thc tro c th. N pht sinh v tm trng vui mng, vy khng nn tng s vui thm na. Qu vui l tai hi, nh cu chuyn vua Tnh Phn khng th c qu D lu v ng qu mng khi thy Pht tr v. Trong tnh trng y, th ng gin on thi thin. Tri Tim Trung o ni: Hy lm tm ht tro c Bng cch ngh n cc php nh v thng. Ngha l hy qun nhng iu lm cho tm bun kh, mt mi, t b: l qun v cht, v thng, nhng kh trong sinh t v cc a x. Nu tm vn tro c, th hy dng mt phng php mnh hn dit tr tro c. V vng tng cng tng, bn nn qun hi th khi th vo th ra. Khi th, hy ngh, ti ang th ra hoc ti ang th vo. V li ngh, y l ln th nht, v tip tc m trong tm s ln th ra v vo. Lc u bn ch c th lm c n ba hay bn chu k; nhng hy bt u m t mt tr li. Khi bn c th m ti hai mi mt m tm khng b phn tn, th l t tiu chun v trng thi tm u tin. C cu chuyn v hnh gi v i Puentsog Gyatso Yerpa. Ngi c mt chu trai lm ngi hu cho v nhip chnh Sangyae Gyatso. Ngi hu ny chu chung mt s phn gh gm cng vi v nhip chnh b Lhazang Khan hm hi. Bi th ngi khng c tm hn no thin qun. Ngi m hi th, v nh th ngi c th tr li vi php qun. 865

Nu m hi th cng khng ht tro c, th hy ngng thi thin nh. Sau bn hy thin tng thi ngn, trc khi thin hy lp nguyn kin quyt. Nu bn ko di nhng thi thin, th i khi ch cn trng thy chic ta c cng lm cho bn chng mt nn ma. iu quan trng nht l hy gin on thi thin ng lc: hy dng li khi bn cn thy thi thin nh l mt lc th. V d, khi hai ngi chia tay ng lc, th h s hoan h gp nhau li v sau. Khi hnh nh qun cn r, bn nn ngng; nhng nu hnh nh khng r, th bn cng phi ngng. Nu bn nh mt ln mc trong bn cn cha cm thy mun ngi thin thm na, th bn s mun thin tr li vi tt c nhit tnh. y l cch tt nht thin. Hy lm nh vy v bn s cm thy sung sng. Nhng nu bn dng li trong khi hnh nh vn cn khng r rt, m s thiu r rt vn khng tip tc khi bn thin qun tr li, th bn ch c nc ng gc nu bn c ko di thm na; v v sau s thiu sng sa s tng trng cn t hn. C cu chuyn nh sau. C v hnh gi v i tn Lozang Namgyael ang cho mt gio ch truyn khu v cc tc phm ca phi Kadampas. Ngi c: Vo thi suy i ny, th ng l lc iu phc dng tm thc ca chnh mnh, ch khng phi tm thc ca ngi khc. Ngi bng khc ln, v phi chm dt bui ging. Trong hai ngy k tip ngi khng th ging dy g c mi khi ngi c ti cu y. {CT. Trng thi xung tinh thn ny l do thin qun qu . trnh iu ny xy ra ng bao gi lm g qu trn.} Mc d hy vng ca ta c mt i tng qun lu li trong tm ta lu di, song hin ti ta ch c th qun tng ra hnh nh, nhng 866

hnh nh y khng lu. Bi th ta nn lm thi thin qun ngn li. Chng ta c bo phi lm mi tm thi thin mi ngy. Nu sau mt thi gian bn vn khng mt s hn trm hay tro c th phi lm nhng thi thin rt ngn, v ngi thin nhiu ln hn. Nhng thi thin ny phi c cht lng ho hng. Hy lm th, v hnh nh s t ng khi s li trong tm bn. Ch khi iu ny xy n bn mi nn ko di thi thin. (v) Cm by th nm: S ti iu chnh Khi bn chm dt hn trm tro c, th s ti iu chnh li tr thnh mt cm by, mc d k thc n l mt phng thuc i tr. i li s iu chnh l s tm trong cc php iu chnh, ngha l x hay khng iu chnh. Bn phi o luyn x y. Bn s b qua li gia tro c v hn trm khi bn cha t n tm trng th tm. giai on ny bn c th an tnh c tro c ln hn trm, tuy nhin vn cn phi tra tm xem chng cn hin din hay khng. Nhng nu v qu hng hi bn p dng mt phng cha tr th bn s lm gin on mt tm trng ny - bi th s ti iu chnh l mt cm by. ng n lc trong s tinh tn; tt nht l bung lng v o luyn s iu chnh bng x. Mi ngi u bo im ny bn nn bung lng v trc y qu cng. Cui tm trng th tm bn khng cn b ri vo hn trm hay tro c g na v ngi ta ni bn ch cn tinh tn va phi. Nhng khi cha t n im ny th li l vn khc hn, v s bung lng y khng phi l s bung lng ni trong phn bn v nim v v ni lng cng mnh lit ca s duy tr hnh nh qun. Nhng hnh gi Ty Tng trong thi qu kh 867

khng nhn ra thi im ng ni lng, nn h t cho mnh c thin nh su xa trong s th gin su xa. Li ca h l ni lng nim qu sm. Vy ng ri vo ci by m h ri vo y. V sao? V n s mang bn i xa khi th nh nht tm, ci khin bn t n s n nh hnh nh qun mt cch nhanh chng v r b s hn trm vi t. y cng l cch theo ui cc php qun khc, t giai on thnh tu tr xung. By gi ti s bn cch theo ui php tu ny. Hy hon tt nhng chun b s tu tp tnh ch, nh ch thch hp c nm c tnh. Ri ngi trn mt ta c thoi mi theo th ngi ca Pht T l vi by sc thi. Qun trn nh u bn hnh nh bc thy ca bn, v t bc thy y tch ra mt hnh nh c Thch Ca Mu Ni. Hnh nh ny ngi gia h khng, ngang tm rn bn. Lc u hnh nh khng r lm, nhng cha cn lm cho r. C th bn ch thy xut hin mt vin trn lung linh vng nht hay ch mt phn ngi, nh u hoc tay chn, v.v ng hnh nh y tut khi tm t bn; gi cht n ng tm phn tn. Ch mt vic nui dng nim y cng ngn s hn trm hay tro c. y l l do bn cn gi trong tim li ch gio ti thng ny ca cc bc thnh gi v i. Hn na hn trm c ct t nh sit cht s nm gi hnh nh. Tro c c ct t nh khng phn tn. Khi bn thin theo cch y v t c mt mc an nh, th bn li rt d ri vo hn trm, bi th hy bm sit s r rt ca hnh nh. Khi bn t n mt mc r rt ng k, th mi nguy li l tro c. 868

Hy dng nhng bin php cn thit i tr tro c, v li tm s r rt ca hnh nh qun. Mc d bn c th gi v ang tu tp, nhng bn khng tu tp g ro nu khng bit cn phi lm g t tm tnh ch. Bn nht nh phi t tnh ch vi hai sc thi: s r rt v kh an tr ca tm nh, v mt s duy tr cht ch hnh nh y. Nh trong phn ni chi tit v tnh ch trn y, mc thin c duy tr nh nim khng th mt hnh nh. giai on y bn ri vo hn trm hay tro c. Va lc khm ph ra chng nh tinh tn canh chng, bn hy p dng ngay php i tr thch hp chm dt chng. Sau khi chm dt th ng p dng php i tr no na: c vic nht tm trn hnh nh qun, ng thi duy tr s r rng sng sut nht. Hy : Theo php i Th n (Mahmudra) th i tng tp trung vo ci tm qun st i tng y cn c xem nh mt. Mt mc ng cn phi coi chng hai chuyn: con vt no b b qun li trn ni, con no khng qun. Khi bn pht sinh vng tng cng th, c hai cch n t ng chm dt, hoc c th p dng mt cch tr vng chm dt, hoc c th p dng mt cch tr vng chm dt n, v hng s ch ca bn n tr sng sut. Bn s c nhiu chi tit hn v iu ny trong tc phm i Th n ca phi Hong Mo. Nhng ngi mong mun t thnh tm tnh ch bng cch s dng tm lm i tng tp trung (thay v dng mt sc php nh qun kasina - DG) cn phi bit nhng iu ny. 869

a-2.1.3. T cn bn ny, lm th no t chn trng thi tm. Nu bn mun thin, bn phi t mnh kinh nghim chn trng thi tm. Trc ht phi bit chn trng thi y l g. y l: (1) Dn cht vo tm; (2) S dn cht c phn no lin tc; (3) s dn cht mt cch s h; (4) s dn cht hon ton; (5) c k lut; (6) tr nn an tnh; (7) tr nn rt an tnh; (8) tr nn nht tm; (9) tnh ch hon ton. (i) Dn cht tm iu ny thnh tu c nh nng lc hc vi mt bc thy s ch gio v qun tng. Tuy nhin giai on ny bn ch c gi ln hnh nh qun. N khng an tr, v bn cng khng th lm cho n an tr. im ny, nh nng lc ca tm phn bit, bn c th bit mnh ang ri vo tnh trng thiu tp trung hay tro c. Bn c cm gic tm phn bit (vng tng) ca bn gia tng, song k thc khng tng, m ch v bn t n tu thy c nhng vng tng y, lm quen vi n. (ii) S dn cht c phn lin tc Sau khi thin nh theo cch y, bn c th gi ln hnhnh v cn lm cho n ko di mt lc chng hn thi gian cn thit nim mt chui om mani padme hum m khng bn phn tn. im ny vng tng c khi an tnh, c khi pht trin. y l mt tu qun thy c th no l khi vng tng. Trng thi ny c c nh nng lc qun.

870

C hai trng thi tm u tin ny c rt nhiu hn trm v tro c, v hnh nh khng li lu. Vo lc ny bn ang s dng ci u tin ca bn tin trnh tm l s dn cht gng p, nh s phn tn ca bn ko di lu hn thi gian hnh nh ko di. (iii) S dn cht c cch h Trng thi ny nh mt o v. Mc d hnh nh vn ko di, tm tr nn phn tn khi s qun tng. Nhng bn lin thc iu ny v v li s tp trung trn mc. Thi gian tn tm giai on ny ngn hn giai on trc. Bn bt u pht trin nim lc mnh hn. (iv) Dn cht hon ton Bn pht trin nim cng lit v c th dn cht tm trn i tng qun. T y tr i, bn khng th no mt du mc, bi th trng thi ny mnh lit hn ba trng thi trc rt nhiu. Nhng ng thi bn li ri vo nhng hnh thi mnh nht ca hn trm v tro c, v phi p dng cch i tr. C hai trng thi ba v bn u c t n nh nim lc. Nhng t y tr i, nim nh mt i ngi t n tt nh uy quyn, v nng lc ca nim ton vn. (v) Tr nn c k lut trng thi th t, tm b tht gt qu nhiu bn trong. By gi trng thi th nm, mi nguy ln nht l hn trm vi t. y bn pht sinh tnh gic mnh lit. Tnh gic ng canh chng, bn 871

ngh y l mt c ca nh nht tm, v n lm cho tm bn phn chn. S khc nhau gia trng thi bn v nm l ch trng thi trn mi c hn trm v tro c th. (vi) Tr nn an tnh trng thi th nm, tm c nng ln hi qu mc, v nh vy mi nguy by gi chnh l tro c vi t. Khi n xy n, bn pht sinh mt hnh thc tnh gic mnh hn khm ph ra n. Bn phn tch mi hi ca tro c vi t v mun ngn nga n xy ra thm. Khc nhau gia trng thi ny v trng thi th nm l, y hn trm vi t khng phi l mi nguy chnh yu. C trng thi th nm v th su u nh nng lc tnh gic v t c. im ny nng lc ca tnh gic t n ch hon ho. (vii) Tr nn an tnh trng thi th by, rt kh m pht sinh hn trm hay tro c v nng lc ca tnh gic ni bn tuyt ho. im ny bn mun pht trin nng lc ca tinh tn v bn mong mun t b hn trm tro c cng nhiu cng tt, sau khi nhn thy r tai hi m chng gy ra. Khc nhau gia trng thi th su v th by l: trong trng thi th su, bn phi rt thn trng ng ri vo hn trm tro c vi t, nhng trng thi th by th khng. trng thi ny khng 872

cn mi nguy hi hn trm tro c, nhng bn vn phi n lc v k thut t b chng. Trong cc trng thi nm v su, bn cn thn phng tro c. By gi giai on ny, bn tinh cn v c th chm dt tro c v hn trm bt c lc no chng l ra, bi th chng khng th ngn ngi bn lu. Nm giai on t ba n by trn y phn ln l nh nht tm, b gin on bi tro c v hn trm. nhng giai on ny, tin trnh ca tm l tin trnh nht tm c gin on. (viii) Tr nn l nht tm Trc tin bn dng phng php i tr nim. Mc d iu ny cm mt t n lc, sau bn c th theo ui ton thi thin qun khng b cht hn trm tro c no. Sau sc mnh k th st gim, ri mt hn. Nng lc ca hn trm tro c ni bn cng vy. giai on th tm bn khng cn n lc trong vic p dng tnh gic canh chng. Sau khi c gng mt cht lc u giai on tm, ton thi thin qun khng b gin on v hn trm tro c, bi th tin trnh tm lc y l tin trnh dn cht hay tp trung. Giai on by v tm c hon tt nh nng lc tinh tn. (ix) nh an ch. By gi s tp trung khng cn cn n lc. Bn t nhin t n s khng n lc ny nh o luyn s quen thuc vi trng thi th tm. Bn khng cn mt ph sc no lt vo nh nht tm, cng nh mt ngi khi s c mt on vn thuc lng. Trng thi ny tng ng vi s tnh ch nht tam ci Dc. 873

Trng thi th chn c thnh tu nh nng lc ca thi quen hon ton. Trong trng thi u, tu ca bn lm cho bn quen thuc vi tm phn bit (hay vng tng). Trong trng thi tm th hai, bn thy c phn no s th s ra sao khi vng tng ca bn tm thi ngh mt. Trong trng thi th ba, dng nh nhng vng tng t chng kit qu ht hi sc. Tm tt, trong trng thi u, hnh nh ch mt lc ngn. Trong trng thi hai v ba, s phn tn ca bn ch ko di mt lc. Khc nhau gia tm trng ba v bn l bn c th hay khng th mt du mc. giai on bn, bn pht sinh hn trm tth, giai on nm th khng. giai on nm, bn phi coi chng hn trm vi t, m khng cn coi chng giai on su. Mc d giai on su bn c pht sinh tro c vi t, nhng t hn trc y. giai on su, bn phi c bit cn thn phng tro c, nhng khng cn lm th giai on by. Bn cn c tro c hn trm giai on by, nhng khng giai on tm. giai on tm, bn cn cn n lc nhng khng cn giai on chn. giai on by, bn ch mi chm dt hn trm tro c. Khng cn phi rt cn thn s b ri vo hai vic y. Gi s bn i nh gic. Nu th gic thua, bn khng cn cn thn qu m ch cn d n xung cng .

874

PHN NM PHM VI LN NGY HAI MI HAI Pabongka Dorje Chang k mt mu chuyn ngn chng ti khi ng lc. Chandrakrti ni: Con ngng cha dang i cnh trng Mt cch tng i, mt cch chn nh; Bay u n ngng c y mnh bi gi Phc Bng qua h Thin c n b cc ng Chin thng v thng. Ngha l, vi hai loi b tm tng i v tuyt i, cng vi hai th tch ly, bn s t n tm mc ch Pht. Bn phi hc cch no thc hin iu ny. Khi y ngi n li nhng tiu trn v: cch luyn tm tnh ch o luyn nm hay su iu kin tin quyt; nm cm by v cch i tr, tm s iu chnh; v vi nhng iu y lm cn bn, cch t n chn trng thi tm. a-2.1.4. Cch t trng thi thi tm nh su nng lc Trng thi th nht t c nh nng lc ca s hc, th hai nh nng lc ca qun tng. Th ba v bn nh nng lc ca nim; th nm v su nh nng lc ca tnh gic; th by v tm nh 875

nng lc tinh tn; th chn nh nng lc ca s quen thuc. Ti bn chi tit iu ny trong chng trn ni v mi trng thi tm ring bit . a-2.1.5. C bn loi tin trnh tm nh th no Hai trng thi tm u tin l nhng loi tp trung gng p. Nm trng thi k kip l loi tp trung c gin on. Loi th chn l hnh thc tp trung t nhin khng cn phi n lc. Mi loi tin trnh tm ny c phn bit bng nhng sc thi sau: Hai trng thi u ch c hn trm v tro c l chnh yu, khng c cht no tnh ch. Chng khng ng c ci tn gi tnh ch c gin on hay khng gin on. giai on ny bn phi tinh tn buc mnh i vo nhng trng thi tnh ch ny. Bn khng cn phi dng tnh gic t buc mnh phi i vo nm trng thi tm k tip. Tnh ch ca bn cng tun t tr nn vng chi hn. Vy trng thi tm y l trng thi tp trung gin on, v tm bn gin on bi hn trm v tro c. Trong trng thi th tm bn p dng mt t n lc lm phng php i tr u thi kha thin; thi gian cn li khng b gin on bi hn trm hay tro c. trng thi th chn bn khng cn n lc gi ln php qun, nh vy s tp trung xy n mt cch t nhin. a-2.1.6. Cch tm tnh ch thc th phatsinh t im ny. 876

Khi t giai on chn, nh tm chuyn nht c bnh thot khi hn trm v tro c vi t. Bn c th an tr trong trng thi y mt cch d dng khng cn dng cng, trong nhng thi gian di. Tuy nhin trng thi y khng phi l tnh ch thc th, n ch tng t nh l tnh ch. Mun t n tnh ch thc th, bn phi tin nh mt cch chuyn nht nhiu ln t n s quen thuc vi n. Khi y bn cng phi t c nh xut thn c bit xy n cng vi s mm mi (nhu nhuyn) ca thn tm. Tm nhu nhuyn pht sinh trc, nhng h lc ca thn nhu nhuyn li pht sinh trc h lc ca tm nhu nhuyn. Nhng lung kh lc c hi trong thn th c dp yn, bn cm thy thoi mi, mc d bn cm thy mt th p lc ni s tng t cm gic mt bn tay ni s ln ci u bn mi co. Khi t n iu ny, l bn lm cho an tnh nhng trng thi tm c hi lm chng ngi s thi hnh mt c hnh no bn mun thi hnh. Bn pht sinh tm nhu nhuyn. Ri bn pht trin thn nhu nhuyn nh l hu qu ca tm nhu nhuyn ny, v nhng lung kh lc by gi kho thch ng v tun hnh khp chu thn. Thn th by gi khng cn nhng trng thi c hi, khng cm thy s bt tin no khi bn thc hnh nhng thin hnh. N c th c s dng bt c cch no bn mun. Thn th mm mi v nh nh bng; bn cm gic mt h lc ln lao do thn nhu nhuyn y, v thn c nhng lc th vt l tuyt trn. T , mi khi bn i vo tnh ch, bn c cm gic thn th tan vo i tng qun, i vi bn khng c g khc hin ra, ngay c thn th, vn vn. y l kinh nghim v trng thi xut thn ca tm nhu nhuyn, v tm khi y trn ngp h lc n hu nh khng th no tip tc 877

trong php qun. Trng thi b h lc trn ngp ny s lng xung, v khi y bn cm thy gim bt h lc phn no. Trong lc trong tm trng ny, l bn t n loi nhu nhuyn bt ng c tng ng ca n l tnh ch tng ng vi cn hnh ny c gi l bt buc v y l o l phi kinh qu, nu khng, bn khng th t cc loi thin chng nh th gian v xut th gian. T im ny bn c th t nhng nh chng tip theo chng mt lot qu th bn c th thnh tu c tm thin chng thuc sc gii v v sc. Tuy nhin iu ny kh v ch, bi th chng ta khng trin khai nhng nh chng sau ny. Ngoi o t b nhng vng tng r rt tng ng vi nhng nh chng sc gii ln cho n V s hu x thuc V sc. V khi t n nh tm tng ng vi Hu nh (sc cu cnh) th h cho l gii thot; nhng iu ny tuyt nhin khng gii thot h khi sinh t lun hi. Nh quyn Ca Tng nhng g ng Ca Tng ni: Nhng ngi ny, b m la bi v minh Khng theo Php ca Ngi. Hc c th t n ci Hu nh Nhng ri vn li au kh. Mt kinh ni: Ngi th tc rt tp trung thin nh, Nh cha b c ng chp Nn mc d tht nhc cng 878

Vi s nht tm qun tng M vng tng vn tr li tn hi chng. C v d sau y. Mt hnh gi sau nhiu kh nhc, tr nhiu nm trong nh an ch thuc cnh gii Sc cu cnh (hu nh). Chut gm ht m tc di ca ng ta. V sau khi n iu ny, ng ni cu! Th l thin chng ca ng suy tn, v ng i n cc a x. Khi t tm tnh ch th thng, bn c c s sng sut n c th m nhng cc vi trong bc tng, v.v Mi khi mt trong mi tng xut hin trc mt bn - ngha l nm i tng gic qun (sc php, v.v..), ba c, n ng, n b - bn s nh n li lm ca chng v pht sinh nhm chn. Bn s t vng tng hn trc, nhng vng tng c s phai m. Bn s pht trin nhng thin c nh ngh mnh nn phi hp tnh ch vi gic ng, v s vng chi ca hnh nh qu mnh lit. Ngy nay c nhng ngi tm tri kin trong cc gio l v i th n v Dzogchen bng cch tham chiu nhng bn kinh vn gin lc thay v y c nhng c th v i. Nhng ngi nh th s thy kh t c ci g thc c gi tr c bn trong c th nh tm tnh ch. Nhng tnh ch l php m chng ta cng c chung vi ngoi o. Theo bn kinh gc v i th n, th s theo di vn hnh ca tm ch c lm cho bn quen thuc vi s tht tng i v tm. Bi th bn c th ngh rng php thin theo cch y l tt, song k thc y ch nh lm tng ng v vng. Bn ch c nc lang thang khng mc ch trn nhng ng t. Bn c th 879

tng thm hn trm ca tm m lm cho l thin nh, nhng ci thin nh y cn khng th a y bn ln c.. ca ci sc v v sc. Bn ch c to nhn cho. mt con th chng hn. Hin gi Sakya ni: Nhng ngi m thng khin cho thin i th n Tr thnh nhn ti sinh lm th vt. Ngi no kh hn th s ri vo Th nh lm ngng dng tm thc ca thanh vn; Hoc ti sinh vo cc ci V sc. Bn c th phn tch bn cht ca tm l khng mu sc hnh dng, nhng khng km theo mt cn bn no trong ba cn bn ca o l; hoc bn c th quen thuc vi ch gio: ng truy tm qu kh, ng tm kim v lai (ngha l, ch an tr trong hin ti khi bn thin). Nhng php thin nh n l y ch khin cho ngi i tr thnh trng rng v v; khng a bn n nhng cp bc cao ca o l. Nhng km vi b tm, t b, chnh kin v quy y, th s tu tp nh th tr thnh php i tha a n gii thot, tr thnh php Pht. Bn phi i vo con ng khng lm li ny. Nu khng, mt mnh s thc chng bn cht ca tm - l trong sng, trng rng khng bm vu v.v - m thi, th khng th tn cang vo thnh tr ng chp ca bn. Nhiu nht l nhng thin nh v kiu y s t c nhng hiu qu ging nh nhng dng cng ca ngoi o t c. Vy ng xem nhng con ng 880

thp km y l tt lnh. Bn phi bit phn bit chnh o v nhng con ng ch c v l chn chnh. a-2.2. Lm th no luyn ct ty ca tr tu - tu qun c bit. C ba tiu ph: (1) xc quyt s phi hu ca bn ng c bit (nhn v ng); (2) xc quyt s phi hu ca bn ng cc hin tng (php v ng); (3) cch pht trin tu qun c bit. a.2.2.1. Xc nh tnh phi hu ca bn ng c nhn C hai tiu : (1) lm th no nhp nh nh khng gian; (2) khi tm khng nhp nh, lm th no c thi xem vn php nh huyn. (i) Lm th no pht sinh nh nh khng gian C bn im then cht cn xc nh: (1) ci g cn bc b; (2) g l ton b nhng kh tnh; (3) th no ng v cc un khng th thc s l mt; (4) th no ng v cc un khng thc s l khc. Sau khi thnh tu tm tnh ch vng chc, chng ta khng theo nhng php thin i su vo tm an tnh c tng sc gii v v sc gii thuc cc o l th gian. Nhng thin ny ch n p vng tng r rt. iu chng ta khao kht l gii thot, bi th chng ta phi trin khai loi tu qun siu th l tu qun c bit phn tch ngha v ng. iu ny s nh tn gc r sinh t lun hi cho chng ta. Nu mun pht sinh tu gic y, chng ta phi phng mt cch c phng php tt c nhng t hi ca sinh t lun hi m khng cn n thin nh c bit v cc cnh gii th 881

thng, nh c ni trong tc phm Ca tng Nhng G ng Ca tng: Mc d nhng ngi theo Php ca ngi Khng thc s t n nhng ci thin, Song h ngn c ti sinh trong sinh t Lm cho Ma vng tht vng ng nhn. Chng ta phi xc nh g l ngha ca php su xa ny, tc l tnh khng. Nu khng t c thc chng v tnh khng, th khng th no t gii thot; v c n nhng cng vic khc ca mt ngi con Pht cng ch tr thnh mt ci g lin h n s chp th nhng tng nh nguyn i i. Nu bn ch c phn no s phi hp ca phng php v tr tu, bn s khng th du hnh n quc ca mt ng Chin thng. Bn s ging nh con chim ch c mt cnh. Phng php l tm b ; tr gic l s thc chng tnh khng. Bn khng th luyn ci ny m thiu ci kia. c Tsongkapa ni: Nu bn khng c tr tu Hiu c ci cch vn php tn ti, Th bn khng th nh tn gc r sinh t Mc d bn quen thuc vi s t b V b tm. Nh vy, hy n lc t phng tin 882

thc chng s h tng lin h ca cc php. Mc d c khuynh hng tin tnh khng, c th bn cn vi hoi nghi. Ngi ta ni tnh khng s x tan tnh s chp th bn ng ni bn: n nh mt cn ma tn hi ma mng. Tc phm Bn trm bi k ni: Ngay nhng ngi t cng c Khng hoi nghi v Php ny. Ngay c nhng ngi cn hoi nghi S ph tan hin hu thnh tng mnh. Php thc hnh ny cng cn nhng chun b tin quyt: mun pht sinh chnh kin trong dng tm thc bn phi c nhng nguyn nhn v iu kin nh sau. Bn phi tn ty vi mt bc thy thnh thin c s hiu bit ng v nhng im then cht trong kinh in, v c ng ch gio v tnh khng; bn phi tch ly cng c v thanh lc chng ngi; phi khn cu bc thy v xem ng khng khc g thn h mng ca mnh, vn vn. Nu bn khng c y nhng iu kin ny, bn s khng th t mt thc chng no c. C nhiu trnh by khc nhau v tri kin gia bn trng phi n, trc tin l nhng nh Trung qun. y l nhng lun s duy nht gii thch rng ngha ca duyn khi l tnh khng, trong khi ngha ca tnh khng l duyn khi. 883

c o s y t mn ca chng ta dy nhiu trnh khc nhau cho nhng t c cn c t thp ln cao. Bi th, trc ht ngi dy con ngi l trng rng, khng thc cht, khng c s tn ti c lp. Ngi ging iu ny t khi chp th vo mt bn ng c bit. Vi nhng t thng minh hn, Ngi phn tch gia cc php thc c v khng thc c. Vi nhng ngi kh hn, Ngi dy rng cc php khng thc s hin hu nhng c th thit lp bi bn cht chng. Vi nhng ngi kh hn th na, th Ngi dy tt c cc php t bn cht l khng hin hu. Cch cui cng ny l nht, v l t tng ti hu ca c Th Tn v vn ny. Nh c o s chng ta ni: Mt v tng danh ting sng chi Sinh ra min nam Bhaita S mang tn l Rng S ph hy cc chp khng chp c. y Long Th c huyn k l v s v song ging gii ng t tng ca ng Chin thng v s lm th no t b hai cc oan chp khng v chp hu. Bi th chng ta phi tm hc tri kin ny bng cch theo bc chn ngi. C nhiu tri kin ch do ngi ta bc ng sng ch ra cng c cng b l su sc, nhng tri kin ti hu th ph hp vi nhng t tng ca Long Th, v iu chc chn l, thay i nhng t tng ny tc l trnh by sai lc t tng ca ng Chin thng. V iu ny khng phi chi c dn Ty Tng ngu ngc mi lm. Ngay c nhng hc 884

gi n v i nh Bhvariveka v hc gi Ty Tng Jonangpa cng lm ln v nhng im then cht trong tri kin ny. Li c nhng ngi theo Long Th nhng khng hiu ngi. Cn c nhng k khng nhng khng theo Long Th m cn c bi bc. Tuy nhin nhng ngi ny v tha k ca h ging dy nhng quan im do h sng ch, v iu ny khng thuc vo h thng ca Long Th. Chandrakrti ni: Nhng con ng Khc vi con ng Long Th i Vt ngoi h thng ny, v khng phi cch t n an tnh. Chng lm gim gi tr tc v chn . Vi s gim gi hai l, th khng th t gii thot. Vy, khng c hai ca ng dn n s an tnh gii thot, ngi no khng theo h thng ny th khng th no t n y. Atsha ni: Ai t ng chn khng? Chnh Chandraikrti: c Nh Lai huyn k nh vy. V y thy c chn nh ca cc php; V l t ca Long Th. Qua h phi ch gio ca ngi 885

Bn s thy c chn nh ca cc php. Ngha l, Nguyt Xng (Chandrakrti) l i t ca Long Th. Nhiu bc thy Ty Tng thuc nhiu tng phi theo ngi trong k truyn php u tin ti Ty Tng. T tng ca nhng bc thy ny cn trong phm vi t tng ca nhng bc thy ny cn trong phm vi t tng phi Trung qun (Prsangikas), nhng bc thy Chandrakrti dy gio l nhiu cch ph hp trnh cc t, nn v sau, nhiu tn khng hiu ngha chn thc ca cc bc thy ny, v dn dn ri vo lm lc. C t ngi c thm quyn nh ot hnh thc ti hu ca tri kin, v c Tsongkapa, hin thn ca Vn Th, khng tin tng nhng g m cc ngi Ty Tng ny ni v tri kin y. Bi th ngi nh ln ng sang thnh a n gp bc thy Ngabodhi, hnh gi v i Maitripa, vn vn. Lhodrag Namkha Gyaeltsaen xin ngi b d nh ny. Vi Namkha Gyaeltsaen lm trung gian (ngi ng). Tsongkapa hi Kim Cng Th (Vajrapani) nhng cu hi v tri kin. Gio l ca Kim Cng Th c ghi chp di dng vn p nhan l Chui Cam L Ti Thng tr bnh. Gio l ny khin Tsongkapa cng hoi nghi thm v nhng tri kin c trnh by trong cc sch hin hnh lc by gi. Ngi vn hon ton bt mn. Bi th ngi khn cu bc thy m ngi xem khng khc g c Vn Th; ngi n lc tch ly cng c v thanh lc bn thn, v thc hnh nhiu ti thin qun. Ngi tu hnh mt cch min mt, v v sau thy c linh kin v c Vn Th. Ni chung c ba loi linh kin. Mt loi l thy mt o nh ca mt v thn: iu ny c kinh qu khi nhng lung kh lc i 886

vo huyt o. Mt loi linh kin khc l v thn hin ra trong tm thc, loi hnh ny c kinh nghim trong lc nhp nh. Loi cui cng l ngi ta thc s thy v thn bng cm quan c thc, c th ni l trc tip i din. Tsongkapa c loi linh kin sau cng ny v c Vn Th, v c th gp c Vn Th nh tr gp thy. Nhng cu tr li ca c Vn Th cho nhng cu hi ca Tsongkapa t ra lin quan n nhng im kh trong tri kin tht qu sau xa. Mi khi Tsongkapa khng hiu iu g, ngi thng tho lun vi Rendawa, tuy nhin ngi vn khng gii ta c nhng hoi nghi. c Vn Th tuyn b Tsongkapa nn dng gio l ny nh khi im v trong tng lai hy n lc tra cu cc c th, ri s nhn thc c tri kin su xa khng cong quo. Vic xy ra nh th. V sau, nh tch ly cng c v thanh lc chng ngi, ngi c linh kin v Buddhaplita; bi th ngi c lun gii ca v ny, nhan S tm cu Pht qu, v khi s trin khai tri kin tuyt i ca Trung qun (Prasangika) trong dng tm thc. Vo giai on ny trong i, ngi c linh kin v nhiu hc giv hnh gi n , nhng ngi t lu n h. c Vn Th bo Tsongkapa - lc y ngi trung gian ngi ng cho v thn nhp vo l mt v lama tu chng kh cao, c l l ngi Umapa - rng ng nn ch n linh kin y, v s rt li lc cho ngi khc v cho chnh ng nu ng cn c vo nhng kit tc ca h. Khi c Tsongkapa trc ng c tri kin khng b mo m ca phi Trung qun, c tin ca ngi vo c Pht ng o s cng dng cao, v ngi lm mt bi th ca tng l duyn khi m c 887

Pht ging dy. Tc phm ny nhan Ca Tng L Duyn Sinh Hay Tinh Ty Vn Tt Ca Ti Hng Bin. Choglae Namgyael Badong nghe mt ngi hnh kht ang i chim bi ht bi ny. Lc u Namgyael tng y l tc phm Long Th hay Nguyt Xng, nhng phn cui ng li nghe tc gi bi th ni cn c vo tc phm ca hai v ny, v c tr li chnh c Tsongkapa v i vit. Namgyael pht sinh lng tin kin c ni Tsongkapa v khi hnh i gp ngi. ng khm ph ra ngi t trn. Ngi i n cc ci tnh v li lc ca nhng hu tnh khc. Khng c gp ngi, Namgyael bn cu nguyn cho c gp, v tung nhng ng tin vng v bc ln h khng. Chng p xung t tu vin Ganden. Nhng vic l nh vy c th c tm thy trong tiu s ca c Tsongkapa. Vy trc tc ca Tsongkapa thuyt minh ngha ca nhng gio l su xa ny, v g ri cho nhng t tng cc bc thy khc v gio l. Tuy nhin ngi khng xem mt bn kinh lun l th thit ch v n xut x t thnh a n. Ngi khng s dng phn chnh ca nhng trc tc c th p ng tiu chun ngi bo m s chnh xc ca tri kin. Thay v th ngi thnh tn ca c Vn Th v thn bo h ngi. c Vn Th cho bit Nguyt Xng l mt v B tt dng cm c a v cao, n t ci Pht vi nh hong dng gio l ca c h php Long Th v tri kin su xa. Bi thi c Tsongkapa xem li ca c Vn Th v nhng trc tc ca Chandrakrti l chnh xc. Nhng trc tc ca Tsongkapa lin h n tri kin ra trong kinh in thc kh cho chng ta hiu hay chng trong lc hc tp 888

qun tng, v chng qu su xa. Tuy nhin, nu hc hi nhiu ln mt cch chi tit, ta s trin khai c tu qun vo tnh khng. nhng lun khc khng su xa bng, v ta s thu t c nhiu iu t tc phm ca ngi hn bt c tc phm no khc. (1) im then cht th nht: Ci g nn bc b By gi ti s dy ti ny mt cch vn tc cn c trn tc phm Tsongkapa. Ngi cp trc ht lm th no xc quyt nhn v ng. Bn trm bi k ca Aryadeva (Thnh Thin) ni: Trc ht hy lt ngc trng thi v cng cng c ca bn; K tip bc b ci ng; Cui cng, tri kin duy nht bc tt c. Ngi no bit nh vy l thin xo. iu ny ph hp vi nhng ch gio lin h n th t bn nn theo trong php hnh ny. Trong Phm Vi Nh v Trung bnh, bn phi bc nhng kin chp nh cho rng khng c nhn qu, v.v K tip, bn phi bc nhn ng (cho rng ch th c t tnh - DG), v cui cng bc php ng (cho rng i tng l thc c t tnh DG). Khng c khc nhau gia nhng ci ng phi hu c cp trong l thuyt v hai v ng. Tuy nhin, trc ht ti s ging v v ng trong tng quan vi mt vt c bit l ch th hay con ngi. Xc nh loi v ng ny d hn. Ngoi ra li c mt s l lun v tnh khng cn c xc nh: nhng lun c da trn s h tng 889

l thuc ( duyn khi), lun c xem nhng thnh phn ca mt chic xe theo by cch vn vn. (CT. m ch lun l gm by phn ca Chandrakrti). Lun c d hiu nht cho ngi s c l ng khng phi mt cng khng khc vi nm un. im ny, Tsongkapa v mn bn n bn im then cht cho lun chng y. im then cht u tin l xc nh ci g phi bc b. Trong quyn Hnh B Tt Hnh chng ta c: Khi bn khng chm ng tng, Th bn s khng nm c rng n khng thc. Ni cch khc, nu bn khng th ch r ng l g - ci vt phi b bc b cho l phi hu - th bn s khng nhn ra ci khng ng khng cn hm n g lu li sau tin trnh bc b. V d: Bn khng th bn mt mi tn nu khng th thy mc tiu, khng th bt trm nu khng th nhn ra k trm. Bn phi nhn ra ci ng ri mi bc b c. Ng l mt ci g khng tht ra khng tht hu, mt ci g bn cht khng th c lp t do, mt ci g v phn n khng khc vi ci khc. Lun v Bn trm bi k ca Chandrakirti ni: Ci vt c bit l ng l mt thc th m bn cht n khng th l hu qu ca mt php no khc c nhim v to tc ra n. V ng l s phi hu ca ci ng y. Nh vy ng c gi thit l mt ci g t n bit lp, v n khng l hu qu ca nhng iu kin khc. N cng c gi l mt 890

thc th t tn, v n khng l thuc vo bt c g khc; n cng khng l hu qu ca mt ci g khc. Bn c th s dng nhng li ny trong cuc tranh lun bt b i phng, nhng nu bn cha xc nh c n bng kinh nghim th bn vn cha nhn din ra i tng ca s bc b. V d, bn s khng nhn ra k n trm ch nh nhng s m t nh k trm l mt con ngi hay k y mc o trng. Bn s khng hiu c i tng ny qua s m t ca ngi no khc hoc qua nhng hnh nh trong tm do danh t gi ln. Bn phi nhn ra i tng ca s bc b nh nhng kinh nghim tm linh c nhn sng ng v thc th, qua mt tin trnh phn tch. Nu bn cha xc nh i tng s bc b th bn c nguy c ri vo ci by l phn chng l duyn sinh ca cc php, mc d c s dng nhiu lun c chng minh chng thiu thc hu. V d, quy c v ci bnh l hon ton quen thuc vi bn. bn c th ni, ci ming bnh khng phi l bnh. y bnh khng phi l bnh, vn vn, loi tr tng phn ca bnh v cui cng thin qun mt cch n l v tnh khng m ch do v khng th tm ci bnh u c na. Nhng vi kiu y bn vn thiu s r rng bc b i tng cn bc b trn c s ca chnh ci khng y, v bn ch c ph hy ci gi danh v bnh, v ri vo trng khng ton din. Tnh khng ny m bn tng tng, l khng nhm ch. Khi tm kim ci i tng phi b bc b, ta phi tra tm ci cch ta chp th theo bn nng vo mt ci ti c xem l c t tnh. Khi chng ta tra tm ci ti xut hin trong tm theo bn nng, cch tm bm ly ci ti, ta khm ph ra ta ngh, Ci ti ny 891

khng ch l mt ci g tm ta gn ln nm un - n c thit lp cng vi nm un. Nh vy s chp th vo ci ti theo bn nng (cu sanh ng chp) c tm thy ngay c trong dng tm thc ca nhng con kin, trong tn cng tm khm, ngay c trong chim bao ca chng. Ni chung c ba cch chp th ci ti da trn con ngi (nhn ng). l: (1) th chp ng ca nhng ngi trin khai tri kin v tnh khng trong dng tm thc h. H ch quy ti ci ti trn khi nim, trn gi danh. Cng c nhng ngi ch trng s vt khng thc hu, song vn c kiu chp ng nh th. (2) Ci cch m ngi thng - nhng ngi m dng tm thc cha b nh hng cc l thuyt - chp th ci ti. Cch chp ng ny c thy ni nhng ngi bt chp ci ti y thc c t tnh hay khng. (3) Hnh thc chp ng ca nhng ngi cho ng l thc hu, c t tnh. Loi chp th th hai trn y l mt nhn thc c gi tr tha nhn ci ti gi lp (tc ). Ch ca n ch l loi ci ti ny, mt ci hin hu theo quy c. Cng ng khi ni rng nhn qu vn hnh trn ci ti gi lp ny. Loi chp ng th ba trn l mt thc sai lm v cn c ph hy bng mt phng php i tr. Chnh kha cnh ci ti ny l i tng bc trong nhiu lun c khc nhau. Khi bn b lm lc ci ng th ra theo bng nng, t d khi ngh, ti n xong, th l bn ang chp ng.

892

Tm thc khi khng c thi ph phn, thng tha mn vi mt ci ti ch c tnh cch gn ghp. Nhng hot ng nh i hay ngi - nh ti ang i, ti ang ngi - ch l nhng nhn hiu. y l cch chng ta t cho nhng hot ng ca mnh, theo h thng Trung qun. Mt phn ca cch ci ng cu sanh (ci ti theo bn nng) l ra cho bn chnh l tng cho rng c mt ci ti theo quy c y. Tuy nhin, ng cu sanh y khng trnh ra mt cch no r rt khng b lm ln vi i tng khc xut hin cng lc cho bn. Bn phi bit phn bit gia hai iu: cch xut hin ca ci ti c cho l tht c t tnh, v ca ci ti gi lp. Hnh thc chp ng theo bn nng (cu sanh ng chp) l mt ci g chng ta lun c trong dng tm thc, ngay c khi mng m. Khi cha gp hon cnh th ta vn cn m mt v cch xut hin ca cu sanh ng chp y. Nhng ci ti bn nng y xut hin r rt khi gp cnh vui hay bun mnh lit, nh khi bn c ca tng hay b ch trch. Gi s ngi no buc ti bn l k trm, lm cho bn tc gin. Lng cm tc ni ln ni bn, bn ngh, Ti khng c ti. Ri bn ni: ti khng cn nhn c na! Bn khng th bi bc s buc ti ngay, m thay v th bn li mt t ch. iu y ng nhin ch tng cng s buc ti rng bn n trm. L do lm bn ni ti khng c ti l cm gic ca bn v ci ti, ti. Ci ti vn ln mt cch sng ng t trung tm ca tri tim bn trong tt c v sng chi ca n. Chnh y l cch m i tng bc b s trnh din cho bn. Mi khi t duy ny xut hin trong bt c hon cnh no lm bn vui, bun, mng, s, v mi khi s chp th theo bn nng - cu sanh ng chp - pht sinh 893

mt cch mnh m, th bn phi qun xt ngay ti ch ci cch n th u ra cho bn thy. Gi s hai ngi ang i cnh nhau trn cng mtcon ng, ngi ny lic mt quan st ngi kia. iu ny l hnh nh iu ni sau y. Trong khi tm bn tip tc hoc ng theo bn nng, v khi i tng cn bc b trnh ra trc bn, bn phi dng mt phn nh ca tm xem xt cch xut hin theo bn nng ca i tng y. Nu ci tm xem xt y qu mnh, th bn s tut mt khng nm c mt phn ca ci ti, v phn y s tr nn khng r rt. Bi th, iu ct yu l phi xem xt ci ti mt cch thin xo. Trong tin trnh ny, trong khi bn ang nhn xem ci ti theo bn nng xut hin cch no, ci ti y c th l ra nhiu cch. i khi ci ti c th l mt ci g gn cho thn th, i khi gn cho thn . y khng phi cch thc th ci ti l ra do s chp ng theo bn nng. Thn v tm, nhng c s ca s gn ghp, cng nh con ngi - hin tng c gn - tt c u ha thnh mt ton b rng ri. Ci ti hin nhin c v nh mt ci g cn hn l mt ngh gn trn ton b ny. Thay v th, n xut hin nh mt ci g t tn, bit lp. Nu ci ti dng nh l vy, th bn phi thy ng ci cch m i tng bc b xut hin cho bn. Mt khi nhn ra n, th rt d bc b. im then cht ny rt t nh, i khi li lm l ti bn a n i qu xa, i khi li l khng xa. Nu bn khng nhn din i tng phi bc b th n lun lun th u ra; nhng khi bn c nhn din n, n li n np trong ton b thn tm, v bn khng 894

th tm ra n. Nu bn phi i ln n mp mt mm cao chng hn, trong khi s hi bn c cm gic: Ti c th rt xung, hoc thn th ti c th rt xung hay tm ti c th rt xung. Thn v tm l hai ci, bt kh phn nh nc vi sa. Ci ti hin nhin, ci vt c th rt xung vc kia, s ni ln trn nh ca thn v tm. y l iu thng xy ra. Khi bn ci nga phi nc i bn khng ch ct thn hay tm con nga khi bn ni nga. Nga ch l mt ci tn gn cho ton b thn v tm. Bn hiu nga l vt hin nhin c danh t nga bao hm. Khi bn ni n Sera hay Drepung, bn khng phn bit nhng ta nh pha ngoi nh in th, v nhng tu s trong vin. Cn bn ca s gn t tn y l tp th gm nhng khung cnh vt l ca tu vin cng vi nhng g n cha bn trong. Vn ln trn tp th ny l ci vt th bao qut hin nhin, c gm trong danh t Drepung hay Sera. y cng l iu thng xy ra. Khi bn ni v mt hc gi, cn bn ca s t tn y ch l ton b thn v tm ca ng ta. Nhng cn c mt ci g hin nhin v hon ton bit lp vi bt c ci g khc, trnh ra trc bn. Tm li, bt c mt php no cng s c gi l ci ny hay ci kia. Ci ny hay ci kia hon ton ln ln cn bn ca s gn t v trnh by ra nh th n hin hu bit lp. y l i tng ti hu ca s bc b bng lun l. N c m t l vt m bn hng s chp th ca mnh n v cho l thc hu, i tng ca s bc b, c cho l tht c v ngi ta khng nhn ra mt phn i tng bc b v s dng mt cch m nhng vt c cho l thc hu, xut hin. Hy chm dt y, v tht v 895

ch i tm i tng ca s bc b ch khc. Jangkya Roelpai ni: Mt s ngi c tm sng sut hn Bm ly nhng khu hiu nh T hu v c lp l tht c, Nhng duy tr nhng gi tng hin nhin. H dng nh i tm bc b Mt vt g trn u c sng! Chn khng khng phi ni bt r rt Nh ci mt ca mt ph n b khn che. Nu bn ni nhiu qu M khng nh trng ch cn bc b, Th ngi ph n y s chy trn mt! {CT. m ch chn khng} Ni cch khc, y l mi nguy him ln. Bi vy iu ct yu l phi tra tm ton trit vi mt tm phn bit rt vi t. Hy lm vic ny km theo nhng iu kin bn ngoi thch hp - nh ch gio ca bc thy - v iu kin bn trong thch hp - nh tch ly cng c v thanh lc bn thn. Nu bn c th nhn din cc i tng bc b, th nhng lun c - nh mnh lun l lin h 896

n duyn khi cc php - s lm sp ngn ni chp hu ca bn. Tiu chun bit nhn din ng i tng ny l bn trc ng chn khng mt cch khng kh khn g c. Jangkya Roelpai Dorje ni: Bn khng cn phi i tm n: Ci vt y, hi hnh gi, ngay ni bn. Ni cch khc, bn khng cn phi tm u cho xa thy c chn khng; v n cng vi bn, con ngi tm kim. Vy, hy thin qun lin tc hng thng, hng nm v s nhn din ci vt cn bc b! (2) im then cht th hai: Xc nh ton b nhng kh tnh Nh chng ta va nghe trn y, mt tm nh ng pht sinh t kinh nghim trc tip v i tng bc b c th xut hin r rt trc tm nhn. Nu mt ci ti - vt c chp th theo bn nng - qu thc c t tnh, th n hoc l mt vi nm un, hoc khc vi nm un. Khng c kh tnh th ba no ngoi hai kh tnh ny. Thng thng, nu mt php (hay hin tng) hin hu, th n nht thit phi thuc s t hoc s nhiu. Chc chn iu ny bao gm tt c cc trng hp; bi th n cng p dng cho mt ci ti, m ch c th l mt vi cc un, hay khc vi cc un. im then cht ny phi a bn n s xc quyt rng, Nu n khng phi l trng hp y, th n khng th hin hu. Bn phi 897

thin nh v im then cht ny khng ch trong mt hai ngy, m cho n khi bn t n lng tin khng lay chuyn. (3) im then cht th ba: Quyt nh Ng v Un khng phi l mt By gi bn phi minh xc: gi nh i tng cn bc b c hin hu, th n hin hu cch no. S d ngi ta c th lp rng ng v un l mt, chnh v chng khng xut hin trong tm tch ri nhau; chng hon ton bt kh phn, v chng ch l mt. Nhng l l y gii hn chng vo mt thc th duy nht r rt. Tuy nhin cch chng xut hin li khng ph hp vi cch chng (gi thit l) hin hu - iu ny s chng minh chng l gi ngay c trn bnh din tng i. Nhng lm sao chuyn y c th xy ra khi mt vt c lp l thc c: cch n xut hin ng l phi tng ng vi n hin hu. Ni rng cc un ca ng th khng khc g ni un ca un hay ng ca ng. S l iu v l nu phn bit ng vi cc un ca ng. Tc phm Gc r Tr tu ca Long Th ni: Khi bn cho rng Ci ng c t ra khng th hin hu Nu khng c cc un m n b nhim, Th cc un ny khi y chnh l ci ng, V ng m bn ni s l thnh phn phi hu. 898

Ni cch khc, li trong lp lun ny l ng s thnh phi hu, v n c gi thit l ci vt b nhim cc un, v l mt ci g khc vi nm un - nhng vt m ng nhim phi. Dng nh iu ny cha , Hnh Trung o cn ni thm: Khng nn lp lun rng ci nhn nhim V ci vt lm n nhim ch l mt, V khi y, ngi lm v vic lm s thnh mt. Ni cch khc, mt l lun nh vy phi l, v ci nhn nhim thnh mt. Thn xc v ci thc th nhp xc tr thnh mt; tay chn v sinh vt c tay chn y thnh mt. Hn na, nu ng v un l mt, th nh trong Hnh Trung o ni: Nu cc un l ng, th kt qu l Un s nhiu nn ng cng phi nhiu. Ni khc i, cng nh c nm un, ci ng cng phi c nm. Mt kt qu phi l khc na l, v ch c mt ng, mt ci khng th cha n nm un - nn un cng phi l mt. Khi ci ng c gi thit l nm un, th c s phi l v nm un c xem t bn cht ch l mt, v thn xc c ha tng sau khi cht, ra tro, th ha ra ci ti cng ng thi b ha tng ra tro hay sao. V hn na, khi ci ti i n ti sinh k tip, th thn xc cui cng ca n s c th thai vo lc nhp thai (trong mt bo thai trng, chng hn). Hoc, v thn th y s khng c nhp thai trong ti sinh k tip, th thn xc cui cng ca n s c th thai trong 899

lc nhp thai (trong mt bo thai hay trng, chng hn). Hoc, v thn th y s khng c nhp thai nh th, th ci ti cng s khng nhp thai trong ti sinh k tip. Khng th c chuyn mt ci ng nh vy ti sinh vo ci V sc. Ci ng s l vt cht. Nu ti v tm l mt, th ci ti khng th no cm thy lnh hay i, v tm khng th lnh hay i. Hu qu phi l l ngi ta khng th ni ti lnh hay ti i khi b nng lnh, i kht vn vn. Nu c thn v tm u l ti th s khng l ngha g phn bit thn ti v tm ti. Hn na, nu ng v un c lp l mt, th ch ca chng, thi gian v mi s v chng phi ging nhau. Nh th, nh trong Gc R Tr Tu ni: Nu cc un l ng, Th y s l mt vt c sinh ra ri b ph hy. Ni cch khc, v cc un c sinh dit nn ng cng sinh dit. Nh th, cng nh sc un c nhng s gin on trong qu kh v v lai v do vy c sinh dit, cai ng cng mt tng tc tnh, v hu qu v l l ng cng sinh dit. Nu ci ti ti sinh trong nhng i khc v cc un ca mi ti sinh qu kh hay v lai t bn cht ch l mt, th ci ti ca nhng ti sinh qu kh v ci ti ca ti sinh hin ti s hoc l mt hoc l khc. Nu l mt, th ng ra trong i hin ti ngi ta phi b cm v ngu ngc nh trong i qu kh khi lm sc sinh. Mt hu qu khc na l sc sinh y trong i qu kh cng phi c ci hnh phc ca mt con ngi. Nhng nu ci ti l t nhin tch 900

bit vi nhng ti sinh qu kh v lai ca mt ngi, th, nh Hnh Trung o ni: V nhng tng y khc hn nhau Nh Di Lc khc u ba cc a, Nn cng khng thuc vo mt tng tc duy nht: T bn cht, chng khng tch ri nhau. Khng ng bao gm chng Trong mt thc th duy nht. Ni cch khc, hu qu phi l l lun c ny khng th gii thch nng lc thn thng ca mt ngi c th nh li nhiu i qu kh ca mt chng sinh, v nhng i ny s phi tch bit nhau v khng tng quan g nhau nh Maitreya v Upagupta, nhng v c dng tm thc khc nhau Gc r tr tu ni: Nu ci ti qu kh l khc, Th n cng s tr thnh phi hu. Li na: n s khng cht, m s ti sinh. Ri kt qu l V ngi ta tch ri vi nhng i khc, Nghip cng t ng bin mt; 901

Nhng ngi s n c chu ng Ci nghip do k khc lm, vn vn. Ngha l, s bin mt ca nghip lm l mt ti li trong lun c ny. Bn c th t hi: Phi chng ci ng ca mt i sau s khng chu nhng nghip bo ca ci ng i qu kh? Nu th th c s phi l ny xy ra l, mt con ngi c t tnh ring n s chu nhng hu qu ca nghip do ngi khc - cng c t tnh ring n s chu ng hu qu ca nghip do mt ngi khc cng c t tnh ring n - tch ly. iu ny cng bng nh gp mt qu bo m nghip ca n khng c gy ra vn vn. Bn xc nh rng ng v un khng thc s l mt, khi bn tin rng ng: Ng v nm un ng nhin khng phi l mt vt, mt ci g c t tnh ring n. (4) im then cht th t: xc nh Ng, Un khng thc l khc Khi chc chn ng, un khng phi mt, bn s ngh: By gi ch cn nc xem ng v un t bn cht l ring bit. Nu ng v un c chng minh l c t tnh ring bit, th Gc R Tr Tu ni: Chng ta khng th chp nhn rng ng L khc vi cc un M n b nhim phi. Nu ng khc un 902

Th s c th thy c n M khng cn c un no, Nhng ta khng thy ng nh vy. Ni cch khc, khi bn loi tr d v cu trong mt ton gm d cu vb, th bn c th ch con vt cn li m ni: y l con b! Tng t, bn cng phi c th nhn din mt cch khc vi nm un gi l ti cn li sau khi loi tr tng un mt trong nm un sc th tng hnh thc. Nhng s tht l bn khng nhn ra c mt ci g nh vy. Gc r tr tu ni: Nu n khc vi cc un Th n s khng c c tnh ca cc un. Ngha l, ng s khng c tnh sinh, dit nhng c tnh ca php hu vi. Li na mc d cc un c sinh, gi, cht, m ng s khng sinh gi cht vn vn. Bt c g ng ti cc un cng s khng lm ti hi ng. Nhng vic ny v nhiu v d khc na ngc li vi kinh nghim thng thng. Cn nhiu mu thun khc na. Ngi ta s vn cn ci thc v mt ci ti khi khng cn c s l cc un. Nghip lm tan bin mt; li cn iu phi l tip theo nh ni, l ngi ta s gp mt iu m nghip ca n h khng to, vn vn.

903

Tin trnh xc nh ny - ng v un khng thc s khc nhau - l ct cho bn tin chc rng Ng v un nht nh khng c t tnh ring bit. Vy, trong lc nh li cch xut hin ca i tng m bn xc nh l phi b bc b, th hy xem xt n theo cc lun c trn y - rng n khng phi mt cng khng phi khc vi cc un. Loi xc tn bn c c - hon ton bc b c hai trng hp trn c minh ha nh sau. Gi s ch c mt con ng mn gia hai thung lng, v bn mt mt con b. Ch ni mt li Khng c b trong thung lng ny, s khng lm bn tha mn, bn s tm con b khp c hai thung lng. Tim bn t ni ci vt bn tm kim, nhng nu bn khng tm c, th t nhin d khng mun, trong tm bn cng ny sinh mt ngh l con b cha tng c. Ci ti l ch t ca s bm vu ca bn vo mt ci ng do bn nng. Nhng bn thnh tu c tri kin Trung qun khi bn cm thy Ci ti khng l mt vt g chc thc c th thy bng mt chng hn, hay cm bng tay, hoc khi ci ti y xut hin tr nn hon ton trng rng, v bn c th c xc quyt sng ng rng n khng c thc hu. im ny, ngi li cn do rt quen thuc vi vn ny, cm thy h tm ra c mt ci g rt qu bu. Ngi n cn s s hi v bng dng h thy mt i mt vt yu qu nht i. Tuy nhin iu ny cng khng sao. Mt ln, khi c Tsongkapa ang cho mt kha ging v tri kin ny am tht Sera Choeding, Sherab Senge ng c tri kin v m ra hi s, tm ly ci ve o tu ca mnh. c Tsongkapa 904

hiu c chuyn g xy ra, v iu y lm ngi sung sng. Ngi ni: Anh chng Nartang kia khm ph ra chn l tng i trong ve o ca y! Li c cu chuyn v Ngulchu Togme Sangpo, khi ngi cho mt bi ging v tri kin ny, mt s t ca ngi m ra hong s. Khi ci ti tr nn hon ton trng rng, bn c th c ngh rng y l tnh khng! Ti ng c n! Trong trng hp y, hoc l mt s ph nh c hm su xa hn, hoc mt xc nh thng thng ang n trong tm, bn khng nn nhm ln. Nu thay v vy, bn chc chn rng ci ti - i tng ca s bc b khng hin hu, s hiu ca bn phi c hai sc thi. N phi khng b lay chuyn, trong nim xc tn ca n l i tng bc b t bn cht l phi hu; cn v ci xut hin cho bn vo lc y, phi c mt s trng rng hon ton do ph nhn mi lp lun chp thc c i tng y. Hy gi li nim xc tn ny ng qun, v lun lun theo ui n. Nu s duy tr nim xc tn ny ni bn bt u suy yu hay r rt, bn c th cn thit hoc khng cn phi xut nh; nhng hy tr li vi s phn tch nh cc im then cht nh bn lm trc y. Khi tm li c s xc tn, hy tng cng tnh mnh lit ca n. Ri nhp vo tnh ch trong khi duy tr tnh sng ng y. Trong khi bn ang trong tnh ch y, mt s trng rng hon ton hin ra cho bn, ging nh h khng. Tnh khng ny ch l khng ca s thit lp cho l thc hu ci i tng bc b. y l cch bn theo di nh tnh ch. 905

im ny ci ti theo quy c (tc -DG) khng hin ra cho bn, v bn khng th tm thy n bng cch xa sch tin trnh bc b i tng ci ng. Nhng ng s bn ri vo ci by ngoan khng; i tm ci ti theo quy c th tht l iu khng cn thit v kh v ch. (ii) Khi khng nhp nh, lm th no gi thi mi s l nh huyn Sau khi xut khi thin chng ny, khi bn xt li nhng g cn li sau khi bc b, th dng nh ch cn li ci gi danh l ci ti. y ch l ci ti theo quy c. Hy lun lun nh s chc chn rng ci ny l ci tch ly thin v bt thin nghip nh th trong mt o cnh, v trn ci loi ti thng tc ny s chn nhng qu bo ca hc hay bch nghip. Mt v d: mc d cnh voi nga hin ra cho nh ph thy, ng ta vn chc chn trong tm rng chng khng thc c. Nhng, trong khi ng ta hon ton chc chn s xut hin ca chng ch l gi, ng vn cm thy nhng voi nga y lm nhng hot ng n i mt cch r rng khng chi ci. Nh trong trng hp chng ta, ci ti - mt ci ch c nhn hiu, khng t nhin hin hu - vn tch ly v kinh qu nhng vui kh mc d n khng thc hu. Nh vy bn thy bn c th chp nhn s kin rng ci ti lm nhng hnh vi qua s sinh khi h tng l thuc khng th chi ci ca n; v mc d n hin ra trc bn, song n vn trng rng. Mc d trng rng, m n vn hin ra trc mt bn nh th mt o gic. y l cch bn tp luyn cho mnh ngh tng. 906

Khi mi tm kim tri kin ny, chng ta thy tht kh m chp nhn tnh khng trong tm nhn v ta qu quen chp th v thc hu; nhng v sau ta li kh m chp nhn cc tng ca s vt {v ta ri vo ci by ngoan khng}. Nh Long Th ni: Tt c php hu vi bn cht l trng rng; Nhng c Nh Lai v t dy Lut duyn khi ca cc php hu vi. Ni cch khc, tnh khng dng lm l do cho duyn khi ca mi s vt; tnh khng ca chng bao hm ngha rng chng cng c th hin ra cc tng. Vi duyn khi dng lm l l, s h tng l thuc ca mi s i vi bn cng phi bao hm mi ngha mi s trng rng. Lun l hnh thc bao gm s h tng duyn sinh c tm quan trng ln. V d: khi ta dn s h tng l thuc lm bng chng chng minh rng mt chi cy chng hn khng thc hu, th bng chng y phn bc ci cch ngi ta chp th i tng theo bn nng - y l chi cy - nh th n c thc, ch khng phi l ci tn gn cho n. S bc b nh th tin hnh nh sau. Nu chi cy t bn cht khng thc hu, th ng l n khng phi l kt qu ca nhng ci khc nh nhn (vd ht ging -DG) v duyn (vd phn, nc, t - DG), n cng khng l mt ci g c dn nhn hiu ln . N phi l mt ci bit lp t tn. Nhng s tht khng phi vy. Chi ln ln nh mt lot nhn duyn - ht ging, 907

nc, phn, hi m, m, v.v iu ny chng t n l thuc vo nhng th khc v l hu qu ca ci khc: y l iu m ta c th chnh mnh quan st thc s. Nh vy chi cy l mt v d v duyn khi. Nhng l lun v chng c nh th lin h n duyn khi. S bc b cc oan cho rng mi s l c t tnh v bit lp vi ci khc. S bc b ny c ni ln tr cc oan chp hu - cho rng mi s thc c nh tng n xut hin. Nh vy, duyn khi bao hm tnh khng. Nu ht ging lc t tnh ca n, th khng c nguyn nhn hay hon cnh (duyn) no c th thay i n c: bn cht ca ht ging nht thit khng thay i. Nhng v n khng c t tnh, nn khi vt qua giai on chi, cui cng n s ln thnh mt cy nh, v s cn tri qua nhiu giai on trung gian. Duyn khi c th gii thch tt c mi giai on ca ci cy, v iu ny c th p dng thc tin vo trng hp con ngi v sc vt. iu ny s a n s xc tn rng duyn khi loi tr cc cc oan chp khng hay chp on dit. Bi th m ni tnh khng cng bao hm duyn khi. Nhng t tng v vn ny c th tm thy trong kinh Anavatapta thnh vn: Bt c g do hon cnh (duyn) sinh ra Th khng phi l c sinh; N khng c bn cht ca s sinh. 908

Ta ni bt c g hu qu ca duyn L trng rng. Ngi hiu c tnh khng ny l chnh xc. Trong Gc R Tr Tu ta c: Nu khng c tng no hin hu M khng do duyn sinh, Th cng khng c tng no hin hu M khng trng rng. Trong Hnh Trung o: {Ni vi mt i th:} V bt c g c ngun gc u thuc vo php hu vi, Quan im ngi khng c cu xt k. Nh vy nhng lun c ny Lin h n duyn khi S ct t mng li t kin. Nh Tsongkapa ni: 909

Ni ci thy rng duyn khi v tnh khng i lin nhau, khng phi loi tr nhau, Rng s h tng l thuc m khng lm lcS ph tan mi chp th vo s vt. im ny bn hon tt s phn tch tri kin. Bn loi tr cc oan chp hu; Bn loi tr cc oan chp khng. Nu bn hiu bng cch no Tnh khng trnh ra nhn qu, Th tri kin chp th cc cc oan S khng nh hng n bn. Nu bn c vi xc quyt rng tnh khng v duyn khi khng mu thun, m bao hm ln nhau, th bn s hiu nhng iu thc t nh duyn khi v nhn qu. Bn cng thy gi tr ca tnh khng v duyn khi nhiu hn na, bn s c lng bi mn, tm b , v s thc hnh mi li khuyn, v tu tp mt php tu khng thiu phng php cng khng thiu tr tu. C ngi khng lm vy, li xem nhn qu nh l chuyn dnh cho ngi s hc, v ch rt ra vi ch gio c bit cho t h lm theo. Nhng gio l khng t nng nhn qu nh th th khng khc g ch ngha khoi lc ca Thun th ngoi o. 910

a-2.2.2. Xc n tnh phi hu ca cc php C hai: (1) hu vi php khng thc c; (2) v vi php khng c thc. (i) Xc nh cc php hu vi khng t nhin m c C ba phn: (1) xc nh rng sc php (thuc vt l) khng t nhin m c;(2) xc nh rng tm php khng t nhin c; (3) xc nh rng nhng bt tng ng hnh khng t nhin c. (1) Xc nh sc php khng t nhin c Bn phi sn sng p dng cho cc hin tng khc s xc nh m bn c th c c v s kin mt con ngi khng hin hu bit lp, c t tnh ring. Mt kinh ni: Hy p dng cng mt cch suy ngh y i vi mi s. Nh thi bn c i vi ng. Aryadeva ni trong Bn trm bi k: S thy ng i vi mt php Cng l ci thy ng vi tt c mi s. Tnh khng ng ni mt php Cng ng cho tt c php. Vy trc ht chng ta xc nh cc sc php khng t nhin hin hu. 911

Ci tm nm trong dng tm thc ca phm phu chng ta b nhim v minh, nn mi khi cc sc php vn vn hin ra trc mt ta, ci kiu xut hin ca chng khng khc g l nhng vt c t tnh tht. Ci cch cc php xut hin cng l cch m ng - i tng cn bc b - xut hin cho chng ta, v ta phi bc b nhng tng ging nh tht y. Mi hin tng (php) u l nhng in hnh ca duyn khi, ngha l ch mt nhn hiu c gn ln mt vt, vt ny l mt hp th dng cn bn gn nhn hiu ln y. Ly v d ci bnh. i vi tm thc phm phu cha t n tri kin tnh khng, th ci bnh khng c v g l mt php gi danh, tri li, ci tn bnh v hin tng bnh - vt c gn tn - ha ln vo nhau mt cch cht ch n ni ci bnh nh l mt ci g hin nhin thc c t tnh. y l cch xut hin ca i tng cn bc b (nhn ng hay php ng - DG) n c th xut hin nh th, nhng khi bn theo ui lun c cho rng ci gi danh bnh v hin tng bnh tch ri nhau, th bn s thy rng ci bnh, m bn nng xem l thc hu, khng th c xem l mt vi gi danh ci bnh. Hn na, th bn p dng tin trnh loi b ci c gi l bnh, th nhng g cn li khng c tng g l bnh bn c th ch ra. Thay v th, ci bnh theo thng tc xut hin theo gi danh gn cho n - ngha l ton b ming bnh, bng, y vn vn. Vy bn gi thit rng bnh ch hin hu theo tc , v n khng th lp nh mt ci g thc hu tch ri vi gi danh. Vy, ni chung, nu mt vt hin hu, n phi hin hu hoc n chic hoc s nhiu. Cng th, nu n c lp l tht php, th n 912

phi tht theo kiu s t hoc s nhiu; nu khng thuc s no trong c th khng th l thc hu. V l do y, bnh vn vn khng th chp nhn c lp l thc hu. Tm li, t ci bnh suy ra, tt c sc php u phi nng vo gi danh, chng khng tn ti nh mt ci g thc hu t bn cht. Bn trm bi k ni: Nhng php y thiu s t do Bi th bn ng khng thc hu. Mt ci bnh thng thng l mt php n c, nhng khng n c t bn cht, v n phi l thuc nhiu yu t cu to nn n. Li na, ci bnh v ci ct c th ri nhau, nhng c hai ch gi lp l ri nhau. S gi lp y sp khi ngi ta gom chng li thnh mt i. Chng ch c gi thit l tch bit nhau, song v phn chng, bnh v ct khng c lp l nhng vt tch bit. Nu chng c lp l nhng php ring r th mi ci phi c kh nng t tch ring ca chnh n. iu ny c hu qu phi l rng mi ci khng phi l mt c th ring bit. Do , mc d bnh v ct ring nhau, m ci bnh khng phi l mt c th n c, n ch c gn cho ci gi danh l mt hay tch ri. N khng c nhng c tnh ca mt ci t hu ni ti. Tc phm Gc r Tr tu ni: Tnh khc ty thuc vo s c nhng ci khc: Khc m khng c ci g khc 913

S khng phi l s khc. Nu mt ci g l khc M khng c ci khc Th n s thnh khc trn chnh n. (2) Xc nh tm php khng t nhin m c Ci vt ta gi l tm l s thng minh sng sut, mt hin tng vn hnh tng quan vi mt i tng no . Tuy nhin, c mt dc rt di nhng tm vng v tm s, tt c cng kinh nghim ci ct ty v nhng nt c th ca i tng chng. Mt tm ch l tn gi dn ln c s gn tn y, m trong nhng trng hp ny l mt ton b gm nhng st na qu kh v v lai. Nh vy mt tm khng phi l ci g c t tnh bit lp. Tuy nhin, y khng phi l cch n xut hin cho chng ta; vi chng ta n c v nh mt ci g hon ton c lp v t hu, c t do x l i tng ca n. N c xem nh mt ci g c khm ph tch bit vi i tng. y l cch thc m tm, i tng cn bc b, trnh din cho chng ta. Nu ci tm ny c lp l hin hu theo cch n xut hin - ly in hnh l tm trong dng tm thc ca bn - th nht thit n phi c lp l mt hay khc vi nhng st na tm qu kh v v lai. Nu n l khc, th ci g cn li sau khi loi tr nhng tm bui sng v tm bui chiu s l tm ca bn. Tuy nhin, tin trnh loi b ny khng th c, do tm bn khng th lp l thc s khc vi tm qu kh hay v lai.

914

Nu tm bn sng nay v tm bn chiu nay c lp l mt, th kt qu l tm bn c nhiu. V v tm bui sng nay xy ra vo bui sng, th tm bui chiu nay cng s xy ra vo bui sng mi phi. Li na, v tm bui chiu khng xy ra vo bui sng, nn kt qu l tm hm nay khng xy ra vo bui sng. Vn vn. Bi th, khng th ni l tm ca bn l mt hay khc vi nhng thnh phn ca n. Bn phi lm vic theo ng hng y c c xc tn rng tm khng thc hu. Nu ba phng din ca tm (i tng, tm v s bn tm n i tng) c lp l mt, th s c hu qu phi l l nng tc s tc l mt. Nu chng c lp l khc, th ta phi chp nhn rng c th c mt ngi bit m khng c ci g b bit; hoc c th c hnh vi bit m khng c ngi bit no c. Do nhng phi l ny v khc, nn ba phng din ca tm khng th lp khc nhau. Mt tm hay tr thng minh l mt ci g c xy dng trn mt gi lp m ch l mt lot nhng s vt h tng l thuc nh nhng st na qu kh v v lai, nhng thnh phn ca tm. Mt tm l mt ci g c t tn bi mt nhn thc theo tc . Chng ta c th lm tt c mi hot ng thuc sinh t v nit bn trong phm vi th tm ny. (3) Xc nh cc Tm bt tng ng hnh khng thc hu. Ta hy xt yu t thi gian. Mt nm c lp theo ngha n xut hin ch nh mt lot 12 thng. Tuy nhin bn phi xc nh cho chnh mnh rng ci cch i tng cn bc b xut hin cho bn l ngc li vi iu ny. Nm v gi danh ca n - 12 thng 915

khng th lp nh l mt, c t tnh, v nu th th nm hoc thnh 12 nm, hoc ch mt thng. Chng c th lp khc nhau do bn cht, nhng nu ta loi tr 12 thng ra th khng cn g c th nhn din l mt nm v nh vy nm ch l mt nhn hiu gn t cho mt khi nim gi danh - 12 thng - do nhn thc. N chi l mt ci g c th trn ngn t, quyt nh khng thc hu. (ii) Xc nh cc v vi php khng t nhin c. V vi php l nhng php nh hai loi dit (trch dit v phi trch dit), h khng, s trng rng, vn vn. Nhng php ny khng do nhn v duyn m sinh rra nn gi l v vi. (CT. Trch dit ch c chng khi trong nh an ch v a v kin o. Phi trch dit l khi mt ci g khng xy ra hay mt vt khng sinh ch v nhng nhn duyn v duyn cn thit khng hin hu.) Ly v d h khng. i tng bc b khng phi ch bao hm khi nim theo quy c rng khng gian l ci vng mt ca chng ngi hay xc tip, ngha l mt s ph nh khng hm n g thm. Nu h khng l mt ci c th c lp nh mt vi cc phng ng v ty ca khng gian s ging nhau. Nu th th khi bnh minh ln trn bu tri ng thng thn chu, n cng s ln Ty ngu ha chu. Nu h khng v cc phng hng ca n l khc, th tng s v cc phn ca n s l nhng vt khc nhau khng c tng quan. Nh th th phi cn li mt ci g c nhn din l khng gian sau khi loi b cc thnh phn ca n 916

bn phng chnh, bn phng trung gian v trn di. Nu khng vy, th khng gian khng thc hu. C ngi cho rng tnh khng l ci c thc. iu ny rt sai. Mt kinh ni: Tht d dng gi nhng chp hu ln nh ni Tu di; tht sai lm khi cho rng tnh khng l thc hu. Ni cch khc, chp khng l khng ng. Ngay c tnh khng cng c chia lm nhiu thnh phn dng lm c s cho gi danh y. C nhiu thnh phn ca tnh khng, v tnh khng bao gm ton din nhng c s ca nhng ci khng c th ln nh. Nh phn tch bn s bit c nhng thnh phn y v c th lp hoc l mt hay khc vi tnh khng y; hay mt vt nh bnh - c s ca mt ci khng c th - c bit lp vi tnh khng ca n hay khng. Kinh ni: Nu c nhn thc ng v thn xc, Th sao c th nhn thc sai v chn nh ca thn xc? a-2.2.3. Cch trin khai tu qun c bit Mc d c th bn t n tnh ch hon ton nh nhng phng php bao hm chn trng thi ca nh nht tm cp trc y, v tm tnh ch ca bn cha thi gim, bn cng vn cha t n tu qun c bit m ch mi t c tm nhu nhuyn. Ly v d tnh v ng ca chng ta. Ngoi tm tnh ch bn cn phi thc hnh s phn tch gm bn im nh bn; v khi 917

lm nh vy, bn phi trin khai mt nim xc tn sng ng rng ci ti quyt nh khng c t tnh, mc d y l cch m ta chp th theo bn nng vo mt ci ng trn nm un. Nu bn trin khai c nim tin y, hy tp trung vo y m duy tr n khng qun. Hy tnh gic phng hn trm tro c, v nhp vo tnh ch nht tm. Nu nng lc ca s duy tr ca s tnh ch b suy gim, nim xc tn bt r rng, th hy lm li s phn tch gm bn im nh trn, vn vn. Khi bn ly li cc nim xc tn, hy khi s thin qun nht tm trn s xc tn ny. y l cch bn phi tm s sng sa trong tnh khng. Khi c c s sng sa, hy lp li s phn tch gm bn im v nhng hnh thc phn tch khc {khng bn y} trong khi ang trong trng thi thin nh tp trung. iu ny c d nh mt con c lt qua mt ci h trong lng khng b gi xao ng. y bn phi tp quen qua mt thi gian di, s dng va tnh ch va tu qun. Nh ni trn, bn s t chn trng thi tm, sau , nh phn tch, bn s i n mt hnh thc c bit ca s mm mi trong thin qun cn ln hn s mm mi bn c c khi t tm tnh ch. Thin phn tch t nhin khng cn n lc s theo sau thin tp trung. Khi t n trnh ny l bn c c tu qun c bit trc ch vo chn khng. By gi tm tnh ch ca bn phi hp vi tu qun c bit.

PHN NM PHM VI LN NGY HAI MI BA 918

Kyabje Pabongka Rinpoche k mt mu chuyn gip chng ti khi ng lc. Ngi trch dn Tsongkapa vua Php v i: Khi hiu ng nhng im ny V nng ct ca o l, Th hy c c v pht trin Sc mnh ca tinh tn; Khng bao lu ngi s hon tt hi vng vnh cu. Ngi nhc li cc tiu bn hm qua v tip tc. a-3. Lm th no tu tp kim cang tha Nh ti ni, khi t vi kinh nghim ca s t b Phm Vi Nh v Trung Bnh, by gi bn nn c m kinh nghim v tm b qua Phm Vi Ln nu thnh cng, th hy n lc t n s xc tn v tnh khng, sau bn phi i vo cc mt in. Nhng nu khi s thc hnh mt tng m khng c nhng chun b nh th, th vic tu tp khng tr thnh nhng phng tin cho bn t gii thot, hay dn n v thng b . C nguy c ln l mt tng s v ch i vi bn, v cng nguy him nh vic mt a b ci mt con nga bt kham. Nu bn t tu gic v ba nng ct ca o l ri mi i su vo cc mt in th chc chn bn s c li v nhanh chng phi thng ca n. Mt gio cn hi hu hn c ch Pht. Nh con ng ny m bn c th t cnh gii hp nht ca bc V hc trong mt i ngn ngi vo thi i suy i. Bi th ng nhin l bn nn tu luyn trong o l ny. Nhng tht khng y nu ch th vi php tiu qun nh v Hayagrva. Kim cng th, vn vn, ch khi 919

b vi hon cnh khng may. Bn phi th c bn php qun nh mt cch thch ng v thun tnh - l vo mandala ca mt thn bo h nh Heruka, Yamntaka hay Guyasamja, t mt bc thy mt tng (kim cang s ) t cch. Bn php qun nh ny chc chn s gieo cho bn ht ging ca bn thn Pht v sau. V iu tht c ngha l phi gi nhng gii th trong khi qun nh nh l gi trng con mt, v thc hnh nhng g tu hc trong bi ging su xa v hai giai on. Khi y s tu tp ca bn s bao qut ton b gio l. Ton o l kinh gio v mt gio phi c hiu trn vn bn bit r tng bc trn con ng. o l khi u bng s knh th mt bc thy, ln tt nh l s hp nht ca bc V hc. Tuy nhin, khi c nhiu t cha khai o vo cc mt in, th theo tc l, ngi ta ch bn s qua nhng tiu v cch tu tp kim cang tha. b. Cch hun luyn bn nhip s lm thun dng tm thc t. Trang nghim kinh ca Maitreya ni: Bn nhip s l: B th, chng s th gio; i ng, chng s theo ta; Li hnh, lm li ch chng; V hy thc hnh nhng g ta ging. 920

[CT ca DG: iu th t trong bn nhip s ny hi khc vi nhng g Pht t Vit thng hc: ng s l cng lm mt vic vi ngi gio ha h, Ba nhip s trc khng c g khc] Khi ch B tt mun li ch hu tnh, h s dng bn cch lm thun dng tm thc ca chng. Bn cng phi lm li ch hu tnh bng bn cch y. Cch th nht: Nhng ngi thng thng d b li cun bng nhng qu cp vt cht; bi th mun a h vo cc giai on ca o l, trc ht bn nn tng h bng nhng mn qu. Hnh vi y lm h hi lng v s mun gia nhp vo vng ca bn. Cch th hai: Ni li d nghe vi nhng ngi n vi bn. Cch ni chuyn ca bn phi ng php lch s v quan trng hn na, bn phi ni cho h nghe v Php sao cho thch hp trnh v c mun ca h. Cch th ba: Lm li cho cc t bn bng cch dy cho h con ng diu php hp cn c h c th tu hnh theo cc giai on ca o l. Cch th t: Thc hnh nhng g bn ging dy cho h. Ti s kt thc phn trnh by y. By gi ti s bn n nhng tiu ti dnh li my ngy trc. b. Pht tm b qua Nghi l th gii C hai tiu : (1) Lm th no c c nhng gii bn cha th; (2) sau khi th, lm th no gi cho khi thi tht. 921

b-1. Lm th no c nhng gii bn cha th Mc d ta gi ay l pht tm b qua nghi l th gii, song bn ch nhn c nhng gii ny nu bn kinh qu s b tm, d s si cch my. Ch lp li nhng cng thc th gii m khng c mt cm gic no l iu v ch. Tuy nhin vic th gii khng c thc cng tim nhim vo trong bn mt bn nng v tm b . Nhng bn phi xem trng vic th gii. Nhng ngi no mai y s c gng thc hin cc php qun, v.v v th gii mt cch chn thnh, s th gii b tm vi nhng bc thy c nhiu nng lc. Tm b m h pht sinh cng ngy cng mnh v s rt kin c. C ba loi nghi l th gii b tm. Cch ngn th khng c phn dn nhp. Cch trung bnh va c dn nhp va c phn chnh, nhng c hai phn u cng lm chung trong mt ngy. Cch di nht l c mt ngy ring dnh cho phn chun b v mt ngy na dnh cho phn chnh. Chng ta s theo cch cui cng ny. Theo l, ngi ta phi dy phn chung ca Lam-rim mt cch y trc khi truyn b tm gii, khi s truyn gii ny tip theo mt l qun nh, ging php hay khu truyn, v.v m trc y cha ging Lam-rim. Nhng y khng thuc trng hp y, v khng cn ni g thm na sau khi ti ging rng ri v Lamrim. Bi th ti c th b phn dn nhp di dng. Ngi hng dn l trao b tm gii phi thi hnh theo nhng cch trn y, ty theo l th gii c lin kt vi mt thi ging v Lam-rim hay khng. 922

[Khi y ngi bn chi tit cch sp t cng trong nghi l chun b ngy mai. Ngi cng ging vn tt cch lm mt s cng dng mandala, khn cu khi dng mandala cng dng, v khi ng lc trong khi chun b. Ri ngi tip.] Cc bn phi dnh tht nhiu th gi ti nay v ngy mai n li cc php qun tng [ lm trong bui l]. Mai chng ta s thnh cc bc thy chng ta, ch Pht v B tt chng gim cho s pht b tm ca chng ta. Bi th chng ta cn qut sch v by cng. Tht khng phi cch nu ta mi mt ng vua n cn chi d dy bi bm. Vy sau thi chun b ny, qu v phi qut dn sch s, nh nh ng lm tn hi nhng cn trng, vn vn. Ri nc thm bt bi, v rc hoa trn bc. Bn cng nn trang hong php ta ca bc thy bng hoa v nhng th qu bu. C ln Atsha bo rng ngi Ty Tng cng phm vt ti nn tm b h khng pht c. Vy hy dng cng ng hong. Mc d ngi ta bo nn b ra mt phn su gia ti cng, bn hy by cng cch no ngi khc phi ngc nhin l c. Bn phi xy dng s tch ly cng c, tnh tr nghip chng, v.v lm sao ngy mai trong bui l chnh, bn s pht c tm b . Ngi ta bo sng mai bn nn tng Kinh tng hoc kinh Hoa Nghim, v.v [CT. Kinh Tng gm 108 tp dy; Hoa nghim gm su tp dy. V mt ngi khng sao c cho ht, nn ngi ta chia ra mi ngi c ln mt phn ca b kinh v tt c ng thi tng, nh th ton b kinh c th tng xong trong bui sng.] 923

Chng ta khng th lm c chuyn ny vi thi gian ta c c, nhng nhng v no tng nhanh c th tng Bt nh Bt thin tng hay Kinh Hin kip. Khi u l chnh chng ta nn lm mt l dng cng nc v bnh la mch cho ng qu v cng n v bnh cho phi nhn. Ngi th tc thit l n mng nhng bin c trng i trong i ny; h lm n no ln vo dp tn nin - m ch c ngha l nhng ht ct thi gian chy bt i mt t. Vy th ti sao chng ta li khng ng mng? Chng ta sp pht tm b , vo o l i tha, v tr thnh mt ngi con ca ch Pht,hy mc nhng y phc hng nht ca bn ngy mai. Nhng v xut gia nn dng c khn qung thu ln khn qung thng ca h. Hy tm ra, mc y phc sch, v mi ngi hy em ci g theo lm l cng dng t du mnh th gii b tm. y l mt iu m bn s tm thy trong lch s cuc i Pht. Khi i qua y, ng xem ch ny l mt ci g tm thng. Hy qun n nh mt cung in vi bn cng thnh, c T thin vng ng bn gc cng vi hng trm ngn ty tng ng canh gc. Nhng v ny li c vy quanh bi ch thin h tr gii; h cng n th gii. C nhng bch ha trn bn vch tng cung in trnh by nhng hnh B tt m ng o s chng ta lm khi Ngi cn ang trn ng tu tp. Hy qun nhng vic nh th [trong bc bch ha] by gi ang thc xy ra; hy vui mng v cu nguyn khi bn trng thy c nhng cnh tng y. Trong kha l th hai ngy mai, sau khi bc thy an ta, bn phi tch tp cng c v thanh lc nghip chng v nhng hnh vi 924

ny s lm cn bn cho s pht b tm. Chng ta s th nghi l chun b di. Hy nghim tc qun tng tch ly cng c v thanh lc nghip chng. Hy tng tng bc thy chnh l c Th tn Thch Ca Mu Ni. Mi ngi phi tng tng mt cch r rng php qun theo li m t ca bc thy. Ni chung, hnh thc pht nguyn ca b tm ch l s mong mi t thnh Pht qu li lc hu tnh. Hnh thc dn thn ca b tm (lp b hnh) l c mun lm nhng phn s tip theo sau s pht tm b . Pht tm b v nh ngi mun i n , lp b hnh l nh ngi thc s khi hnh. c hai cch c hnh l h b tm gii. Mt cch l th hai phn y ring bit; iu ny theo cc tc phm b tt a ca V Trc. Cch th hai l phn th cng lc, theo tc phm Hnh B Tt Hnh ca Shantideva. Bn mun theo cch no cng c, nhng c ngi cho rng mt cch theo h thng Trung qun cn cch kia theo h thng Duy thc. Tuy nhin v cch cp s pht b tm th hai h thng ny khng tri nhau. Theo truyn thng ca ti, th sau khi bn th gii theo hnh thc pht b nguyn, th bn khng th hun luyn v nhng phn s phn s ca b tt, m bn ch c th pht tm b . Khi bn theo hnh thc pht b hnh, th theo truyn thng, bn c th lm cng lc c hai vic. Ngy mai ti s cho c hai hnh thc th b tm. L b nguyn v b hnh. Khi y chng ti dng mt mandala v tng bi nguyn Lam-rim. Ri ngi hng dn cho chng ti lp li ba ln nh sau: 925

Xin cho con pht trin c nhng c tnh ca tm b tn qu ti thng M con cha pht trin Xin cho b tm con tng, khng gim V cng ngy cng mnh thm. [Khi y chng ti tng mt ln bi Mong cho tt c hu tnh, nhng cha m chng con, c hnh phc tip theo tng mt bi Xin cho th mng bc tn s chng con khng b him nguy Ri khi kt thc, chng ti tng Tt c ch Pht ng Chin thng]

PHN NM PHM VI LN NGY HAI MI BN Phn u ca ngy c dnh hc kinh, cng bnh l, v.v Sau y tng thut v phn th hai. Khi Kyabje Pabongka Rinpoche thng ta, chng ti c hnh mt nghi l chun b di bao gm nhng l cng dng v.v Trong khi chng ti dng mt Mandala xin B tt gii, mi khi dng mandala, nhng cng dng tng trng ny c truyn qua on th thnh gi lm thnh mt chng t trc mt bc thy. Rinpoche trch dn c Tsongkapa v php vng ca ba ci: 926

Pht b tm l i l a n ti thng tha Ngi cn nhc li nhng li lc ca tm b v gi cm hng cho chng ti bng cch phc ha con ng tu tp, khi tp l s kh c ti sinh thn ngi. Ri chng ti bt u php qun. Chng ti phi tng tng c vy quanh bi tt c hu tnh di hnh dng loi ngi. Tt c nhng chng sinh nam tnh cng ng vi cha chng ti bn tranh phi; tt c chng sinh n tnh gm c m chng ti bn tay tri. Bc thy chng ti, c qun tng thnh hnh dng c Pht Thch Ca, c vy quanh bi 1000 v Pht trong thi tin kip may mn hin ti, v.v Vi s hin din ca nhng bc thy, ch Pht v ch B tt c mi n, chng ti qu gi xin quy y. Ngi nhc li bi k sau y 3 ln: Cho n ngy gic ng con xin quay v nng ta Pht php v hi chng v lng. Vi cng c con c c nh b th v.v Mong cho con thnh Pht qu li lc hu tnh. Ni y chng ti xin lp hnh thc pht nguyn ca b tt (lp b nguyn) bng cch c nh sau 3 ln. Ti nguyn t gic ng gii thot tt c hu tinh Khi nhng kinh hong ca sinh t. By gi ti lp nguyn ny, 927

Th ti s khng bao gi qun mt Cho n khi t thnh Pht qu. K tip n phn chng ti thc s lp c 2 li nguyn - pht b ngun v pht b hnh, ngha l hnh thc pht nguyn v hnh thc dn thn trong s pht tm b . Ngi lp li li sau y 3 ln trong , trc ht chng ti khn cu ch Pht B tt, sau lp li th nguyn: Knh l cc bc thy, ch Pht v ch B tt! Can khn cu cc ngi hy lng nghe con: Nh ch Pht trong qu kh pht li nguyn s thnh Pht Ri tun t tri qua nhng s tu tp ca mt b tt, Cng vy con hm nay pht tm b . V li ch cho tt c chng sinh, v s tun t tu tp Trong nhng hnh b tt. Sau chng ti c mt ln bi sau y by t s vui mng v th gii: By gi cuc i ti c kt qu: Ti c c thn ngi th thng; Hm nay ti c sinh vo Dng di ca ch Pht, Ti tr thnh mt php t ca Ch Nh Lai. Kyabje Pabongka Rinpoche khi y c ln vi bi ni v gii b tt, v gii thch ngha. Ri ngi bo cc t:

928

Nu chng ta pht tm b , th tt c ci Pht trong mi phng u chn ng, nhng php ta ca ch Pht trong v nhng vt khc u lung lay. Nhng ty tng ca ch Pht s hi l do v sao c chuyn ny, v ch Pht s tr li cho h rng: Tt c nhng vic ny xy ra bi v ti x Ty Tng, ni n c tch mch Chuzang, trc mt mt v lama tn Taezin Trinlae Gyatso, t ca ng ta c tn l. pht tm b . Cc ngi s cu nguyn cho tm b y khng thi chuyn v nam n gii t s hon tt phn s ca b tt. Khi y Pabongka Rinpoche nhn c v lng cng c nh ging dy v lng nghe gio l Lam-rim. Hy xt mt ci cng c chng ta t c do pht tm b ! cho cng c chng ta tch ly c s khng bin mt. Chng ta s ph thc nhng cng c y cho bc thy che ch chng ta, c Di Lc khi ngi n chu lc ny, hin by thng ng thn v lm nhng cng vic ca mt c Pht, th chng ta s trong s nhng mn ca ng Chin thng ny nh nng lc ca cng c hm nay. Chng ta s thng thc v cam l ca thi ngi v c ngi th k tng lai s thnh Pht. Vy chng ta s hi hng cng c cho mc tiu ny. Sau khi lp li ln th 3 bi tng hi hng, ti s dng cng ca qu v ln h khng. Tt c qu v phi qun tng rng nhng cng ny chnh l cng c ca qu v di hnh dng tm hng tt lnh, by du hiu ca chuyn lun vng, v.v Hy tng tng nhng cng ny s u li trn ci tri u Sut xung quanh c Di Lc, ngi s ni: Nhng cng c ny khin ta hoan h v ngi cu nguyn cho qu v. 929

Sau ngi hng dn chng ti lp li 3 ln li k sau y: Khi vng thi dng Di Lc i hng Ln trn nh i B trng, Mong sao a sen tr tu con bng n; Mong sao v s hu tnh c toi . Mong sao c Di Lc, ng Chin thng S hoan h t tay ln u con, Th k cho con thnh b v thng. Mong sao con sm t gic ng V li lc cho tt c hu tnh. Sau khi lp li ln th ba, ngi dng cao cng ln h khng. b-2. Lm th no b khng thi chuyn C hai lot li khuyn 1. Li khuyn lin h n B nguyn. 2. Li khuyn lin h n b hnh. b-2.1. Li khuyn lin h n b nguyn 1. Khuyn to nhn lnh gi tm b pht khi thi chuyn trong i ny. 2. Li khuyn to nhn khng bao gi ri tm b pht khi trong nhng ti sinh cn li. b-2.1.1. Li khuyn to nhn lnh gi cho tm b ph khi thi chuyn, trong i ny 930

C 4 mc nh sau: (1) Nh li li lc ca s pht tm b . (2) Lp li li nguyn ba ln mi ngy v 3 ln mi m khi qun b tm pht, v ng thi tng trng n. (3) Ngn nga s pht sinh xu, nh l khi ngi no lm tri bn, bn lingh Ti s khng lm vic v li ch cho hn. (4) Xy dng hai th tch ly ca bn tng trng b tm pht. b-2.1.2. Li khuyn to nhn lnh khng bao gi ri tm b trong nhng i ti sinh cn li. C hai on: (i) Bn hnh vi pht sinh hc nghip bo cn t b. l: (1) C la thy dy, bn s, tu vin trng, thy tuyn gii vi nhng li di tr. (2) Cm thy bun b khi thy ngi khc lm vic cng c. (3) V sn gin m ni nhng li khim nh i vi B tt. (4) C hnh vi la di, khng c tm v tha. (ii) Bn hnh vi pht sinh bch nghip bo cn lm: (1) Tinh tn t b mi s ni lo c 931

(2) Gi thin ch i vi hu tnh, khng la di chng sinh. (3) C thi xem b tt nh bc thy, ca tng h. (4) Khin cho cc hu tnh c bn sn sc phi tn trng tm b . b-2.2. Li khuyn lin h n b hnh Kyabje Pabongka Rinpoche ni chi tit v s cn thit phi hc tp gi gii b tt th mt cch nghim tc, lm th no khng nhim bt c gii no trong mi tm gii trng hay 46 gii khinh. Ri ngi tip tc: Mc d ti dy qu v con ng a n gii thot, Hy bit rng s gii thot ca bn ty thuc vo chnh bn. Hy tu tp bt c php no bn c th tu, s ging dy ca ti khng phi l ung cng. Cng nh nhng thng gia ch hng ln ln con la nga v.v va sc ch ca chng, mi ngi trong cc bn t nht ca phi thc hnh ty theo gii hn v kh nng ca mnh, v c ngi c tm tr th thng, ngi khc km hn, trong khi nhng ngi khc c tm tr h lit. Nhng trn tt c phi ly b tm lm php tu chnh yu ca bn. Bn phi theo bt c mc thin qun no m bn bit s gip cho b tm ca mnh. Trc ht bn nn tn ty vi mt bc thy v thc hnh nhng ch gio ca v y. Ri pht tm mong mun rt ta c mt vi ngha t cuc i bn. Nu bn khng rt ta c tinh hoa y 932

ngay t by gi th chc chn rng sau khi bn cht s khng th chn la ch ti sinh. Nu bn ti sinh vo a x th bn s kh khng th chu ni. Bi th bn phi tm cch no cu bn khi iu ny: ti sinh vo cc a x. Hy quan st k iu ny, v chc chn bn s mun c gii thot khi sinh t lun hi. Nhng mt mnh bn c gii thot cha , v tt c hu tnh khng ai khc hn l cha m b con ca bn. Tht ng khinh b xit bao nu bn rung b h. Vy mt mnh bn gii thot khi sinh t th khng . Nh th iu thch hp l bn i vo i tha ngay by gi bi v trc sau g bn cng phi i con ng y. Cng vo i tha duy nht l pht b tm, bi th bn phi n lc tm cch pht tm b . Nu bn c th cm thy khng cn n lc m vn c b tm th khi y bn c th mt mnh chu ng lu di nhng kh nhc trong khi lm vic cho tt c hu tnh. Tuy nhin bn s thy tht l iu kh chu khi tt c hu tnh, nhng b m ca bn, ang b au kh dy xo. y l loi b tm c bit s lm cho bn mun i vo con ng mt tng, ti thng tha. Nh vy bn s nhn bn php qun nh t mt bc thy Kim Cng y t cch, i n ch thun thc; v theo cch y bn thc s t n mt s cn hnh ca hp nht, s phi hp gia nh sng v thn huyn. thun thc hn, ngha l t n s hp nht thc s, bn phi thin qun giai on pht sinh cng nh giai on thnh tu. Qua nhng giai on ny, bn chc chn s t n trng thi hp nht ca bc V Hc ch trong mt i ngn ngi vo thi i suy i ny. 933

Mun thnh tu iu ny, trc giai on hp nht thc s, bn phi t n cn hnh ca giai on hp nht, cng vi nhng giai on tnh v bt tnh ca thn huyn. Nhng mun thun thc lm vic ny, th chc chn bn phi hon ton pht trin trong nhng cp th ca giai on pht sinh, v trc y bn phi c bn s qun nh gieo trng trong bn nhng ht ging ca bn thn. Nhng tr thnh mt php kh thch hp nhn nhng php qun nh ny th trc ht bn phi thanh lc dng tm bng b tm - mt phn ca o l khng chung vi Thanh vn tha. Vy bn phi c nhng nguyn nhn pht b tm nh sau: c qu nhiu tm bi mn khng chu ni s au kh ca hu tnh. Nguyn nhn chnh pht tm bi mn l bn khng th chu ng nhng ni kh tng qut v c bit ca sinh t m chnh bn tri qua. iu ny s thc y bn t b sinh t. Nhng trc y bn phi pht sinh ni s hi v kinh hong i vi nhng thng kh trong cc a x. V lm sao bn c th trin khai nhng iu ny nu trc bn khng quan st lut nhn qu v ni bp bnh m bn s phi ng u sau khi cht? Bn phi trin khai nhng iu ny. Ci nguyn nhn duy nht khin bn ngh n vic khi hnh trn mt con ng nh vy chnh l qun st thn ngi kh c v hon ton c ngha. V mun trin khai tt c nhng iu ny, th trc ht bn phi tn ty vi mt bc thy c c hnh bng t tng v hnh vi ca bn. Nh vy bn khng t n ngay nhng trnh cao. Bn phi luyn tm bng cch nghin cu ton th tin trnh ca o l, bc u bng s th knh thy. Nghin cu s ca o l c 934

ngha l bn hc mt mc thin c bit no mt thi gian, lm cho bn cm thy ti trin khai thc chng trong dng tm thc. Nh th bn hy i sut con ng qua nhng mc y khi u bng khi im ca Lam-rim l nh thy ng cch.. Hy c pht trin tu qun trong tng mc thin. Sau khi lm nh vy, hy luyn tp thm nh thin nh phn quang. Nhng hy c pht sinh tu gic bng cch luyn tp bt c mc no m bn cha nm vng c. Trong i ny chng ta d gp nhng gio l v cu ny trong c kinh in ln mt in khng li lm. Vi mt c may nh th, m nu bn khng pht sinh ngay c mt c mun i vi mt in th tht l ng tic. Lm sao bn c th thc hnh nhng thin nh phn quan vo cc giai on pht sinh v thnh tu ca mt in v mt v thn bo h nh Guhyasanmja, Heruka hay Yamntaka? Hy lm mt ngi lm nhng php thin nh phn quan v tt c gio l! y s l mt s tu tp ton din. Nu bn c th trin khai c tu qun gng p vo cc mc cho n b tm, th bn nn i tr lui li t u; by gi bn s t c tu qun mt cch khng kh khn vo mi mt ti y. Cch lm vic xuyn qua sut o l ny cng ging nh du hnh trn mt con ng nhiu ln cng mt hng. Trc ht hy trin khai tu qun vo cc mc a n tm b bng cch y, v sau hy lm n lc thm tng giai on ca o l bng cc mt in. Nu lm nh vy bn s pht trin nhng thc chng phi thng trong dng tm thc. y l li tuyn b c tm thy trong cc mt in v nhng kit tc cng nhng hnh gi 935

v i. V cng nh bc thnh Ensapa v mn , chng bao lu bn cng s c th th hin trng thi Kim cng tr, s hp nht, trong mt i ngn ngi vo thi i suy i ny. By gi chng ta nn cu nguyn ta s hng dn 6 loi chng sinh cng tn bin gii ca h khng, n qu v Pht v song, v chng ta s lm lng du nhng thng kh ca chng; v v l do m ta s pht trin tm b , hnh hnh b tt. Chng ta hy tng bi nguyn sau cng trong tc phm Hnh B Tt Hnh. y khng phi l php hnh ca bc tn s ti, nhng gn nh y l iu m nhng v gi ngai tu vin Ganden v mn h u lm. y cng l do khin chng ta lm sng li tp tc ny. Yu cu qu v hy tng bi y vi tm khng phn tn. [Khi y ngi hng dn chng ti tng bi hi hng rt ra t tc phm Hnh B Tt Hnh. Chng ti dng mt mandala t n c th gio, v lm nhng cu nguyn tip theo, nhng bi k cu c im lnh v.v..., iu ny ph hp vi truyn thng Lamrim, tinh ty ca ton th nn gio l.ngi d t bi bit bao khi xua tan bng ti khng l ca chng ti lin h n 3 ci. Lng t bi ny vn cn mi cho n tn cng thi gian.] LI CUI TRANG SCH CA TRIJANG RINPOCHE i bc nht trong gio l c Nh Lai! Hi ng Kim cng tr Vi ln kim t bi, ngi ph hy hin hu Tm ngi qung i bao la. 936

Ngi tuyn dng nn gio l Tt nht trong cc thin s ca Pht. Ngi thc tnh qun sanh khi gic ng v minh. Nh vng trng c nhng du n ti hu Ca chn khng v bi mn, Lm dng nc triu h trong, nh sng ca ngi lm cho hoa sen tm con bng n; i hi cha t ca tt c b tc ch Pht, hy tr li V mt ln na hy l vin chu bu trn nh u con. Hi ng che ch con, chn ngn ca ngi. Tht qu bu qua ba trm ngn thi kip, Lm lng du dc vng ca th gian Hay nim bnh an v k Nhng k may mn xem li Ngi V cng qu bu; Nhng li nghuch ngoc ca con Xin ghi li nhng ch gio ca ngi. i hi v nhp th ca ton tri Lm im bt nhng k ph bng, Ni ngi hi t tt c Nhng tng bc ca gio k c Tsongkapa. Bng nh quang minh v t Ca ngi v gio l v thn chng Ngi dn dt chng con qua c xe Ti thng Bng mt cch tht hp vi tri thc chng con. 937

Tt c kinh in ca ng Mu Ni tht tuyt ho, Nh chu ngc iv vi chng con nhng hu tnh; Li ch gio ti thng ny l thc chng. Hy nhn mi tng u l bc thy; Nhn thc ny dng lm php tu S lm hoan h ch Pht; Lm tht bi bn loi ma V ging ln hi trng chin thng Con a ra nhng t tng su xa ca ng Mu Ni khng lm li. Mong sao gio php ny lan rng V d dng hon tt hai mc ch. Mong sao s c nhiu ngi thc hnh o l rt kh gp ny; Mong sao h hp thnh mt bin ln, Hnh vi h khng b nhim, Tm tr h thun thc i vo Tinh ty ca Con ng: y l thy c t tnh bn lai. Cn con ng no khc cho hu tnh Sng sa r rng hn l ngha duyn sinh, Tnh v ng ca sinh v dit? Vin ngc nh Cng khng snh c vi ti sinh thn ngi ny. ng ngp ln trong cuc i tm thng; Hy ly s chng c hnh phc ti hu Lm cu cnh vnh vin ca ngi. 938

Nh th th ai khng tin trn o l thng tha? Nhng ngi mong mun gii thot S khng chu xem mt con ng c l do l nht. M s y c vo tinh ty su xa Ca mt nn gio l ton vn tt c nim hy vng ca h c tha lng. Nguyn nh n lc ca ti, kho cng c S trn ngp nh Hng h. Mong n tr thnh Mt chui ngc trai lng lnh nh trng Di v tn vin quanh hon v! Duyn khi phpMt mu nhim v bin, thn thng qung i, Gio l v cu ca c Nh Lai, Nh mt vin bo chu trn nh u ca tri ngi Mt vng trng vi nhng tia mt du. Xin vng trng ny hy ln cao, ta nh sng Trn nhng a li dim phc. Xin vng trng ny ty tr nhng au n Ca ba ci lun hi. Xin cho nh sng vng trng ny lan ta Trn mt nc ln tn Ca bin gio l bt tn, Lm hin l tt c kho tng Php bo. Mong sao truyn thng Gelug cao qu s bn lu! Hi h sen vi nhng a hoa vng vin mn. Taenzin Gyatso nh cha t ni Tu di 939

Vn ln trn tt c nhng ngn ni i V nhng nh bnh an v k. Ton tr, t bi v nng lc ca tt c ch Pht Lm nn nhng cc vi ca ngn ni ngi. Mong sao ngi vi chng con trm ngn kip! Mong sao nhng thin s ca ngi sng chi Nh nhng hoa tai ca cha t mt tri, trng. Hi Lhasa quang minh, th ca hnh phc vnh cu, Mt ci Pht gia min t nc chng con: Mong sao bu tri Lhasa s l mt bo ci Vi nhng vng my ch y cng c Lm tha mn chng sinh vi php v cam l Hi bc tn s t bi ti thng, Mong sao chng con nng ta ngi mt cch thch ng Mong sao ngi lun an trd trong git ty bu Trn nh u chng con. Mong sao chng con s c mang i qua o l thng tha Trn i cnh chim thn Kim s iu! Mong sao con hon tt nhng phn s ba la mt Cho tt c hu tnh y c h khng; Mong sao con t n Mi lc Di ci b , v sm thnh chnh gic Nh kim cng quang vinh Pabogka Dorje Chang bc dthy ca mi h phi, l mt hin thn v song, tinh ty ca ton tr, t bi, nng lc v thin s ca ch Pht B tt trong ba i. Do t bi thc y, vi nhng hnh vi 940

thin xo bt kh t ngh, ngi chuyn ha nhng k chm lt nh ti thnh nhng chng sinh may phc tu tp Ti thng tha. y l lng t t v t ca bc thy chng ta, m dainh hiu ti xin nu ln: Jetsun Jampa Taenzin Trinlae Gyatso Paelzangpo. Ngi b th kha ging theo yu cu ca Yangdzong Tsering, mt phu nhn c c tin v song lp li thnh cu hi hng cng c cho hai nh qu tc qu c, Jigme Namgyael v Pungtsog. Kha ging c b th vo nm con chim st (1921) trong sn tranh lun ca Am n c Chuzang ti Nyangtraen. Ngi phi hp ba gio l v cc giai on ca o l n ton gic; bn vn ngn gn Con ng Nhanh, v hai h pha trin khai t tc phm Li c Vn Th - mt tnh trung ng v mt min nam. Kha ging cng bao gm mt chng v cch tu tm gm by im. Vi lng t bi v thng ngi b th mt thi ging dy su sc theo kiu ni chuyn thn mt. Mc d ti ch l k s c bt ti, ti c may mn tham d kha ging su rng ny v thng thc v cam l trong . Dagyab Dongkong Ripoche t min Ra thng ghi ch mi ngy, v Pabongka Dorje Chang duyt li cho n on s 4 phn nghi thc chun b Cu khn rung phc. Ngi Pabongka Rinpoche, m thin s li lc hu tnh rng ln nh h khng li tc phm trong tnh trng d dang, v ti lnh trch nhim hon tt n. Ti rt sung sng lm cng vic ny ca bc thy m i vi ti nh mt ngi cha. Tnh thong ti nhn nhng gi t nhiu Lamas v Lamas ti sinh lng nghe nhng ch gio truyn khu ca ngi, cng nh 941

t nhng v geshes tinh thng c thc chng khp x Ty Tng. Bi th ti d thm nhiu chi tit vo bn tho cc bi ging ca ngi v Lam-rim vo nhiu thi gian khc nhau. Ti tham kho mt cch ton trit ea tc phm ny ln mt tiu chun cao, v.v Tuy nhin, v b gin on nhiu ln, v khng c th gi, nn cng vic ny, m ti xem l mt l dng hin, phi mt mt thi gian kh di hon tt. Th k ca Pabongka Rinpoche, Gelong Lzang Dorje, ghi nh nhng gio l truyn khu truyn khng thua g Anada. ng duyt tc phm ny khi nhn ri, v gi nn nhng tiu ch no, v.v ng gip chng ti trong mt thi gian di v hi sinh thi gi mt cch khng v k. Ti cng duyt li mi khi c gi rnh, cha li nhng ch khng ng vi li thy; v thm mt vi ch gio khu truyn m ti c th bo m, vn vn. Ti kh cng trong vic bin tp sch ny vi hi vng lm mt ngi trung gian cho bc tn s t mn ca ti v mong n s li lc cho tt c. Thy ti sn sc ti t lc ti ln su tui, v d hn mn ti cng c nng ln nh nng lc gia tr ti thng ca thy, vi lng bi mn, ti khng ng php, li bing, v iu ti dy bo ngi khc thng mu thun vi iu ti lm. Ti, Lozang Yeshe Taenzin Gyatso, cn tn gi l Ganden Trijang Tulku, thy gio o ca c Dalai Lama, hon tt sch ny vo th By, ngy th mi lm thng mi nm Con Chim La (nm Du, Hnh Ha - 1957), sao Rohin. y tht l mt ngy rt cng c v hon tt c cng trnh. 942

Nguyn cu cho nn gio l qu bu v nhng giai on ca con ng Gic ng ny s li lu di vi chng ta! Mong sao gio l ny s lan rng v truyn b khp mi phng mi mi! Om svasti! Omye dharma hetu Prabhav hetun teshn tathgato hyavadat, teshnchayo nirodha evam vd mah shramanahye svh!

Khi dch ngy mng hai thng ba nm Gip Tut ti am Tu Khng, lc by gi sng. Dch xong phn ny (cn 30 trang ph lc) va ngy 21 thng nm nm Gip Tut lc 3 gi 30 chiu. Tng cng 79 ngy (trong c i Hu hai ln 13 ngy)
PH LC 3 BA NNG CT CA O L Knh l ch v tn s. Ti s c ht sc ging gii ngha ca tinh ty Tt c kinh in ch Pht, o l v cc ng Chin thng V ch B tt khen - cng vo Cho nhng ngi may mn khao kht gii thot. Nhng ngi khng mng hnh phc th gian Mun cho i ngi thun li ca mnh c ngha, S theo mt con ng khin ch Pht hi lng. 943

Hi ngi dim phc! Hy tnh tm lng nghe. Nu khng c s t b thun ty, th khng cch g lng du ni kht khao i vi qu bo tt Trong bin lun hi ny; V v tt c hu tnh c thn u kht khao hin hu, Nn h hon ton b tri buc. Bi vy ngay t u, hy tm s t b. Thn ngi rt kh c, Mng sng khng ko di; Tm thng ngh nh vy, l chuyn i ny. Qun st tht su xa Lut nhn qu khng di Qun ni kh lun hi Ht mng chuyn i sau. Khi qun chiu nh vy, n mc bn khng cn D ch mt st na, c ao nhng huy hong trong sinh t, n mc t tng bn bn ngy v m u kht khao gii thot, Th l s t b trong bn pht sinh. Nhng nu khng km vi tm b thun khit Th ngay c t b cng khng lm nhn a n phc lc chn lc ca v thng b . Bi th ngi bit phn bit S pht tm b v thng. B cun phng bi bn dng thc mnh B tri buc v xing xch ca nghip kh dng, 944

B tm by trong li chp th kin c B ngp th trong lung khi v mnh, Hu tnh khng ngng sinh ri ti sinh lin tc b hnh h bi ba kh: y l trng hung ca nhng cha m ta; Hy qun st tnh hung ny, pht tm b v thng. D quen vi t b v tm b , Song nu khng c tr tu Hiu r cch tn ti ca cc php Th bn cng khng nh c gc r ca hu kh. Vy hy n lc trong cc phng tin thc chng php duyn sinh. Ngi no thy rng Vi tt c php thuc sinh t hay nit bn Lut nhn qu l tt yu, V lm chnh li nhn thc ca h K y ang i trn o l lm ch Pht vui lng. Ci tng cc php duyn sinh Khng phi l o gic; nhng c nhng k Li hiu rng Tnh khng l mt ci g Vng mt tng y. Khi bn khng bao gi hiu c Nh Lai. Nhn thc rng tnh khng v duyn khi i lin nhau - rng chng khng phi thay th nhau, Rng l duyn sinh l khng la di - nhn thc y S ph hy tt c kiu chp th vo s vt. Nh th l bn hon tt c tri kin phn tch. 945

Bn loi b cc oan chp hu, Bn loi b cc oan chp khng. Nu bn hiu tnh khng xut hin thnh nhn qu Th nhng quan im cc oan khng nh hng n bn. Khi bn thc s hiu ng nhng im ny V ba nng ct ca o l, Hay c c v pht trin tinh tn lc; Khng lu bn s t n nim hy vng vnh cu. [Trn y l li khuyn ca bc tu s a vn Lozang Dragpa - tc Tsongkapa - cho Ngaang Dragpa, mt quan chc Tsako.] PH LC 4 TRANG HONG YT HU NHNG NGI MAY MN

Mt nghi l chun b gm tng on ngn gn tng c trong lc ging dy Lam-rim Con ng Nhanh, do Lampael Lhendrub Dagpo son. Trc bc thy khng khc c Pht v ng Kim Cang tr, con xin dp u knh l v quy y trong tt c th gian. Xin thy v lng t bi rng ln hy che ch con. y l nhng ch gio ca c Gyelwa Ensapa v s tng c phi lm phn th su trc thi thin qun Lam-rim nh sau: NGHI TH NHT: LAU NH, BY CC BIU TNG THN KHU GIC NG. 946

NGHI TH HAI: KIM CNG HP PHP V BY BIN P MT NGHI TH BA: NGI THEO TH C TM SC THI CA T L GI NA TRN B ON RI QUY Y V PHT TM B TRONG TM TRNG C BIT THNH KHN. Trc ht, qun i tng quy y: Trong khng gian trc mt ti l mt bo ta rng c nng bng tm con s t khng l. Trn ta y c mt b on lm bng mt a sen nhiu mu, mt mandala nht lun v nguyt lun. Trn y an ta mt hnh nh m bn cht l bn s ti di hnh dng c Thch Ca. Thn ngi nh vng rng, nh u ngi c tng nhc k nh cao. Ngi c mt mt hai tay, tay phi bt n a xc, tay tri bt n nhp nh trong khi ngi cm mt bnh bt ng y cam l bt t. Ngi khoc y vng, c trang hong vi y cc tng ho v tng ph; ngi cng bn cht vi nh sng v ngi gia mt vng quang minh t thn ngi pht ra. Hai chn ngi bt cho theo th ngi kit gi hoa sen. Xung quanh ngi l nhng bc thy ca ti v cc bc thy trong h phi, nhng thn h mng, ch Pht, b tt, nam thn, n thn v H php. Trc mi v ny l nhng Php m h khu truyn, di dng nhng sch t ri c bn cht nh sng. Nhng v mt ca phc in ny chng t rt hi lng v ti. V phn ti, ti ht lng tin tng cc ngi khi nh li nhng c tnh v lng t bi ca h. 947

T v thy n nay, con v tt c hu tnh, tng l m ca con, b tri ln trong sinh t v trong mt thi gian di kinh qua v lng ni kh lun hi ni chung v nhng thng kh trong ba a x ni ring. Ngay c gi y cng tht kh m thu hiu cho ht tm mc su v rng ca ni kh y. Nhng by gi, con t c mt iu c bit kh c v rt li lc, l thn ngi may mn. Gp c gio l Pht rt l kh khn. By gi con gp c gio l y, nu con khng t thnh qu Pht ton gic hnh thc ca s gii thot cao nht khi mi thng kh sinh t con s li tri qua ton b ni kh sinh t ni chung, v quan trng ba a x l ni bc thy v ba ngi bu. Bi th, v tt c hu tnh, nhng b m ca con v trc, con s t thnh Pht qu. Do vy con xin quy y bc thy v Ba ngi bu. Sau khi ngh nh th, hy c cng thc ny ba ln hay cng nhiu cng tt: Con xin quay v nng ta Thy Con xin quay v nng ta Pht Con xin quay v nng ta Php Con xin quay v nng ta Tng. Lp li cu sau y ba ln pht tm b : Cho nn n ngy gic ng, con xin nng ta Pht, Php, v Hi chng ti cao, Vi cng c c c nh b th vn vn, Mong con thnh Pht qu v tt c hu tnh. 948

Tng bi sau y ba hay nhiu ln, thin qun v bn tm v lng thm nhun dng tm ca bn. Tht tt bit bao nu tt c hu tnh tr tm x, thot khi s yu ght. Mong sao h t n tm trng ny. Ti s a h n tm trng ny. Mong ti c lc gia tr ca cc bc tn s v ch trn c nng lc lm vic y. Tht tt bit bao nu tt c hu tnh c hnh phc v nhn ca hnh phc. Mong sao h c c. Ti s lm cho h c c. Mong ti c gia tr ca cc bc tn s v ch thn c nng lc lm vic y. Tht tt bit bao nu tt c hu tnh thot c kh au v nhn ca kh au. Mong sao h thot. Mong sao h t c iu ny. Ti s lm cho h t c ny. Ti s lm cho h t c iu ny. Mong ti c lc gia tr ca cc bn tn s v ch thn c nng lc lm vic y. Tht tt bit bao nu tt c hu tnh khng bao gi ri khi hnh phc lc ti sinh cao v gii thot. Mong sao h t c iu ny. Ti s lm cho h t c iu ny. Mong sao ti c lc gia tr ca cc bc tn s v ch thn c nng lc lm vic y. Vi nhng li sau y, hy pht sinh tm b mnh lit: V tt c hu tnh, tt c u l m ti, ti s lm bt c g nhanh chng, nhanh chng t c v thng b . Bi th ti s nhp nh v gio l dy cc giai on ca con ng a n 949

gic ng - cnh ca i vo o l su xa ca php Du gi ch thin o s. Xin cho mt t khp ni Khng cn si gai gc Bng phng nh lng bn tay Bn cht nh ngc lu ly Nhng m vn rt mm du. Mong sao nhng phm vt cng dng ca nhn thin. C thc v do tm bin ha, Nhng n my cng v t ca c Ph hin S trn ngp khp c h khng. c ba ln: Om namabhagavate, vajra sara pramardane tathgtaya, arhate samyaksam buddhaya, tadyatha, om vajre vajre, mah vajre mah tejra vajre, mah vidya vajre, mah bodhichitta vajre, mah bodhi mandopa samkramana vajre, sarva karma varana vishodhana vajre svh. Lm php cc cng bng nhng li sau y: Do nng lc ca Tam Bo, do oai thn ca ch Pht v B tt gia tr, cng vi uy lc do hai th tch ly ca cc ngi, do nng lc ca thanh tnh bt kh t ngh ca php gii, tt c hy tr thnh chn nh. NGHI TH T: QUN RUNG PHC 950

Trong hai truyn thng, chng ta ta s theo truyn thng Cng dng o s v d tng. Php qun phc in: Trong khng gian, o l m ch thn s dng, c thy nh l phi hp ca phc lc v tnh khng Gia nhng cng ng ca Ph Hin Nh nhng lp my trng trng ip ip, C cy c trang hong gia l hoa v tri. Trn nh cy c mt bo ta rc r nm mu Trn bo ta mt a sen to ln Vi nhng vng nht nguyt Trn an v thy gc ca ti Ngi ba ln t t vi ti. Ngi t bn cht vn l tt c ch Pht; Nhng mang dng v mt thy tu o vng Vi mt gng mt, hai bn tay v n ci ta rng. Bn tay phi ca thy bt n thuyt php; Tay tri bt n nhp nh Trong khi cm mt bnh bt ng y cam l. Ngi mc ba th php y mu vng chi. u i m hc gi hin tr mu vng. Ni tim ngi l Thch Ca Mu Ni v Kim Cng Tr Di dng mt mt hai tay ang cm chung v kim cng chy Ngi cng ngi vi Dhatvoshvar H thng thng thc va i lc va khng tnh Mang trng sc qu bu v thin y la l. 951

Thy ti c nhng tng qu v tng ph Ta ra hng ngn tia sng Mt ng cu vng ng sc bao ph ngi Ngi ngi th hoa sen; nm un thun tnh ca ngi L nm v Pht thin; T i ca ngi l bn b v; Gic quan, mch mu, bp tht v khp xng ngi Thc s l nhng B tt; Nhng l chn lng ni ngi L hm mt ngn La hn; Chn tay ngi - ch thn phn n. Nhng tia sng t thn th ngi l thn bo h cc phng. thch, Phm thin v ch thin khc u ly di di chn ngi. Xung quanh ngi an ta: Nhng bc thy ca ti, rt nhiu v thn h mng, Mandala ca h, ch thin ty tng th gi, Ch Pht v B tt. Nm thn Dakas v nhng thn H php. C ba ca thn khu cc ngi u c du n kim cng. Nhng tia sng hnh li cu ta ra nhng ch HUM em li nhng thc th tr tu t ch t nhin Bng tan ha vo nhau khng th phn bit, v ng li. [Triu thnh] Hi ch v che ch mi hu tnh, Hng phc Ma vng v quyn thuc ma, Ngi bit mi s v ty tng cc ngi Xin hy n y. Ja hm bam hoh: 952

Cc ngi tr nn bt kh phn vi nhng b tt. [Qun nh tm hin ra:] y l nh tm thm tho Nn bng thy tinh trong sng Ct nh sng p tuyt trn Lm bng th chu ngc Trang tr vi tn lng ngc trai [L tm ra thn Pht:] Ngay sau khi Pht ra i Ch thin tm ra thn ngi; Nay con cng dng nc ch thin tm ra thn cc ng Thin Om sarva tahtgata abhishekata samaya shriye h hm. Thn ngi sinh t mi triu c hnh th thng Li ngi lm tha mn hy vng ca v lng hu tnh. ngi thy mi php kh tri ng nh tht: Con xin tm ra thn y ca c Thch Ca - Kim cng tr. Om sarva tahtgata abhishekata samaya shriye h hm. Con tm ra nhng thn th ca h phi Hnh ng Qung i Con tm ra thn th ca H phi Tri Kin Su Xa Con tm ra thn th ca ca H Phi Hnh ng Dng hin Con tm ra thn th nhng bc thy trong h phi con theo. Om sarva tahtgata abhishekata samaya shriye h hm. Con tm ra thn ch Pht, nhng bc o s ca chng con, Con tm ra thn ca Thnh php, ng che ch cho chng con, Con tm ra thn ca Tng, nhng v cu tinh ca chng con. Om sarva tahtgata abhishekata samaya shriye h hm. [Lau kh thn Pht:] 953

Con lau nhng thn th ca ngi vi nhng th vi v song Sch s v thm nhun hng chn lc. Om sarva tahtgata abhishekata samaya shriye h hm. [Xc du thm:] Con xc du thn th sng chi ca Mu ni - Sng chi nh vng rng kho luyn Vi nhng th ho hng M hng t th gii c c hin dng. [Dng y] Do lng tin kin c ca con, Con xin dng thin y - mm, nh, Mong - cho ngi, ngi thnh tu Thn kim cng bt hoi Xin cho con cng c thn kim cng [Dng trang sc] Tt c ch Pht t nhin c trang sc Bng nhng tng qu v v p, Cc ngi khng cn trang sc khc, Nhng con vn dng ln ngc ng p nht tt c hu tnh s c c Ci thn tng qu ca ngi [Thnh ch Pht v ch an ta] V ch Pht thng xt Nn con xin ngi hy lu li Bng thn lc ca ngi Bao lu con dng cng.

954

NGHI TH NM: DNG LI CU NGUYN BY PHN V MT MANDALA V TR: CON NG CHA MI IM THEN CHT TCH LY CNG C V TNH HA BN THN Thn ngi sinh t mi triu thin c th thng Li ngi lm tha mn nim hi vng ca v lng hu tnh, ngi thy ng nh tht mi ci kh tri: Con knh l bc cha t dng h Sakya Lng bi mn bao la ca ng Kim Cng Tr, Nhn thc ti thng ca Tilopa v Nropa, nh sng chi li ca Dombhpa v Atsha: Con knh l H phi ca Hnh ng Dng Hin. Di Lc, V Trc, Th Thn, Vimuktisena, Paranasena, Vintasena, Php Xng, Haribhadra, hai v Kusalis v Suvarnadvpi: Con knh l H phi Hnh ng Qung i. Vn Th, v B tt ph hy hu v phi hu, Long Th, Nguyt Xng v Vidyakokila Cng nhng php t ca Long Th nhng ngi theo ng ngha Pht dy: Con knh l H phi Tri Kin Su Xa. Atsha, ngi nm gi ch gio ti thng v l v v hnh, Dromtoenpa, cha ca gio l phi Kadampa Bn hnh gi kh hnh, ba anh em v nhng v khc: Con knh l nhng bc thy Kadampas. Tsongkapa, phc hng truyn thng tin phong trn x Tuyt, Gyaeltsab Je, nh lun l hc ln, thn thng qung i, 955

Kaedrub Je, cha t ca kinh gio v mt gio: Knh l H phi ca Cha v Con. ng Kim Cng Tr, nhp th ca Ba ch quy y, Mang hnh hi nhng bc thy hng o iu phc cc hng t, Ngi ban cho nhng thnh tu th gian v xut th: Con knh l nhng bc thy t bi. i hi nhng con mt gip con thy sut kinh in rng ln, Nhng cnh ca ti thng a ngi may mn n gii thot, Nhng ngi dng phng tin kho thng yu che ch con: Con knh l nhng v hng o tm linh. Thn Guhyasamja, thn Heruka y phc lc, Thn Yamntaka quang vinh v nhng v khc, ng che ch bn Bnh xe ca v s mt in: Con knh l ch thn bo h. Bin cng c nhim mu do nguyn lc cao su Hnh vi khng bao gi c ai snh kp, Thc hin trong mt thi kip may mn: Con knh l ngn c Pht Hin kip. Sunman, Ratna, Suvarnabhadra, Thch Ca Mu Ni, Nhng v hon tt tinh ty ca nhng li nguyn ln nht: Con knh l tm ng Thin th. Tr Bt nh, b M ca ch Pht, ph hy nhng ht ging ca tt c phin no en ti ty tr tn gc nhng kh au: Con knh l Pht ca ba tha. Vn Th, Kim Cng Th, Qun Th m, a Tng, Sarvanivaranavishkambhi, 956

H Khng Tng, Di Lc, Ph Hin: Con knh l tm v Php Vng T B tt. Nhng v d thin qun v mi hai nhn duyn, thn chng tr tu ca bc c gic V trong c c thuc lng l duyn khi: Con knh l cc bc thnh c gic. Nhng v nghe m thanh thuyt php ca ng Mu Ni dng cao ngn c chnh php, Angaja, Ajita, Vanavasin, Klika, Vajrbhadra Kanakvatsa, Kanakabhadradvja, Thnh Bc Cu La, La Hu La, Chu Li Bn D, Tn u L Ph La a, (Chdapanthaka, Pinolabhravja) Bn D, Ngasena, Gopaka v Abheda: Knh l cc bc Trng lo v quyn thuc Thanh vn. Nhng v ang nhn xung t t thing Kechari, Nhng v c thin nhn v thng lm cc thn thng, Sn sc cho nhng hnh gi nh m sn sc con mt: Con knh l ba b loi n thn dakinis. T qu kh xa xm, khi c Th tn cn i, Cc ngi theo h v, v Nh b m i vi con yu, Cc ngi mm ci hoan h v nhng ngi hnh tr ng php: Con knh l ch thn H php v bo v. Dhrtarshtra, Virdhaka, Virpksha v Vaishhravana, Cc ngi thng lnh quyn thuc v gi bn cng: 957

Con knh l Bn v i thin vng. Vi tt c nhng bc ng nh l, Con ly di trong nim tin tuyt i, Vi bao nhiu thn th Nhiu nh s ct bi trong th gian. Knh l ng thnh Manjushr tr tui. Knh l tt c c Nh Lai trong ba thi gian - nhng ng S t trong nhn loi c tm thy trong mi phng th gii: Vi thn li thanh tnh, Con knh l tng v mt trong cc ngi. Vi li nguyn mnh lit nhng hnh vi cao c Con ly di trc tt c ch Pht: Con qun tng con c nhiu thn Nh vi trn trong th gii. Trn mi vi trn c v s Pht Nhiu bng s vi trn ca v tr; v ch Pht y ngi gia chng hi B tt. Cng th con tin tng Tt c ch Pht y khp h khng php gii. Con ca tng diu c ca tt c ch Nh Lai Dng mt bin v tn nhng li tn dng, Vi mt bin ln m thanh tuyt diu xng tn tt c cc ng Thin th. Con knh dng ln ch Nh Lai Nhng hoa thm v trng hoa chn lc, Nhng ting nhc ca xp xa nh vo nhau, Nc thm ho hng v lng bu, 958

n du v hng chin n. Con dng ln ch Nh Lai Nhng y phc la l, hng qu nht, Nhng ni hng bt cao bng Tu di sn V mt trng by tuyt diu ton nhng th v t. Tt c cng nhiu v v song y Con qun tng dng cng ch Nh Lai. Trc tt c ch Nh Lai con dp u knh l cng dng bng nng lc Ca nim tin ni con vo cc hnh vi cao c Dng mandala c: Om vjjra bhmi h hm: bnh bu vng. Om vajra rekhe h hum: mt dy ni st quanh n. gia l Tu di sn, vua cc ngn ni. Phng ng l lc a Thng thn chu. Phng nam l Dim ph . Phng ty l Ngu ha chu. Phng bc l x Kuru (Bc Cu l chu). Ri phng ng, cc tiu lc a Deha v Videha; nam, Chmara v Aparachmara; ty Shth v Uttaramantrina; bc, Kuru v Kaurava. Nhng ni chu bu, cy c, b c, ma mng khng cn cy cy. Bnh xe bu, ngc bu, n bu, quan bu, voi bu, nga bu, i tng bu. Bnh bu ln cha chu ngc. Nhng n thn ca sc p, trng hoa, nhc, v, hng trm, nh sng, hng hoa, Nht nguyt; lng bu, trng phan ca chin thng tuyt i. trung ng l tt c ti sn m l ca ch thin v nhn loi. Tt c cc th ny con xin dng hin v bn s y t mn ca con trong h phi, cng v Lama v i Lozang Tubwang 959

Dorie Chang, ch thin v quyn thuc. V tt c hu tnh, xin ngi t bi np th nhng th ny. Xin nhn ly, v gia h cho con. Con dng bnh ny, xc y hng, Rc y hoa, trang hong bng ni Tu di, Cc chu lc, tri, trng Tt c c qun thnh ci Pht. Mong cho tt c hu tnh thng thc t tnh ny. Con hin dng thn li ca con cng tt c hu tnh, Nhng lc th ca chng con, nhng cng c c ba thi; Con dng cng trong tm mt mandala qu bu, V khi lng cng ca c Ph hin, Dng ht cho cc bc tn s, ch thn v Ba ngi bu. Xin v lng i bi m nhn ly, v gia h cho con. Idam guru ratna mandalakam nirytaymi. Bn cng c th c bi Kinh Sm Hi nhng ti Phm gii nu mun lm l chi tit hn. Thn ch tng cng c: Om sambhara samhbhara vimanasra mah vajra hm. Om smarasmara vimaanaskara mah vajra hm, KINH SM HI NHNG TI PHM GII (HNG DANH BU SM)

960

Knh l ng o o s, Th tn, Nh Lai, Chnh ng gic, ng chin thng quanh vinh - Thch Ca Mu Ni. Knh l c Nh Lai chin thng bng Tinh ty Kim cang (Vajramandapramardin - Kim Cang Bt Hoi Pht). Knh l c Nh Lai Pht ra Tia sng Qu bu (Rarmarchi - Bo Quang Pht). Knh l c Nh Lai Vua ca loi rng mnh (Geyarja - Long Tn Vng Pht). Knh l c Nh Lai B lc nhng Anh hng ( Vorasena - Tinh Tn Qun Pht). Knh l c Nh Lai ca Nim h lc quang vinh (Voranandin Tinh Tn H Pht). Knh l c Nh Lai Ngn la Qu bu (Ratngni - Bo Ha Pht). Knh l c Nh Lai nh trng qu bu (Ratnachandraprabha Bo Nguyt Quang Pht). Knh l c Nh Lai Rt ngha chim ngng (Amoghadarshin - Kin V Ngu Pht?). Knh l c Nh Lai nh Mt Trng bu (Ratnachandra - Bo Nguyt Pht) . Knh l c Nh Lai Khng cu u (Vimala - V Cu Pht). 961

Knh l c Nh Lai B th chi sng (Shr datta - Dng Th Pht). Knh l c Nh Lai Thanh Tnh (Brahm - Thanh Tnh Pht). Knh l c Nh Lai Ban b s thanh tnh (Brahmdatta - Thanh Tnh Th Pht). Knh l c Nh Lai Cha t ca Nc ( Varuna - Thy Thin Pht). Knh l c Nh Lai Cao qu Sng chi (Shrbhadra - Kin c Pht). Knh l c Nh Lai Nh Chin n Sng chi ( Chandanashr Chin n Cng c Pht). Knh l c Nh Lai nh Sng V Lng (Anantejas - V Lng Cc Quang Pht). Knh l c Nh Lai nh sng Quang vinh (Prabhasashr - Quang c Pht). Knh l c Nh Lai Khng Su (Ashokashr - V u c Pht). Knh l c Nh Lai Ngi khng chp th (Nryana - Na La Din Pht). Knh l c Nh Lai Nh hoa Sng chi (Kusumashr - Cng c Hoa Pht). Knh l c Nh Lai C thn thng hin by nh sng thanh tnh (Brahmajyotirvikrodhitbhijna) 962

Knh l c Nh Lai c Thn thng hin by nh sng nh Hoa sen (Padmajyotirvikrodhitbhijna - Lin Hoa Quang Du H Thn Thng Pht). Knh l c Nh Lai Ti sn quang vinh (Danashr - Ti Quang Pht). Knh l c Nh Lai C nim quang vinh (Smrtishr - c Nim Pht). Knh l c Nh Lai Ni ting v s thanh tnh sng chi (Brahmshrsuparikrti - Thin Danh Xng Cng c Pht). Knh l c Nh Lai Vua C chin thng Bay trn c thch (Indraketudhvajarja - Hng Dim Trng Vng Pht). Knh l c Nh Lai Quang Vinh ca s iu phc ton vn nht (Suvikrntashr - Thin Du B Pht). Knh l c Nh Lai Quang vinh v t n hon ton t ch (Vikrntagmishr - Thin Du B Cng c Pht). Knh l c Nh Lai Khp ni u c nh sng quan vinh (Samantvabhsavyuhashr) Knh l c Nh Lai Hon ton iu phc bng hoa sen bu (Ratnapadmavikrmin - Bo Hoa Du B Pht). Knh l c Nh Lai ng cng Chnh ng gic, bc qu bu ngi trn Hoa sen, Vua ca cc ngn ni (Shailendrarja - Bo Lin Hoa Thin Tr Ta La Th Vng Pht). 963

Ch Pht ny v tt c c Nh Lai ng Cng Chnh ng gic khp mi phng th gii 7- tt c c Th tn cn ti th, xin ch nghe con y: Trong i ti sinh ny, v tt c tnh trng ti sinh ca con t v th kip ny trong vng lun hi sinh t, con vi phm nhiu hnh vi ti li, hoc khuyn khch k khc lm, hoc vui thch v vic c. Con n trm nhng cng dng cho thp, cho tng chng, cho tng chng mi phng; con xi gic k khc lm v tn ng nhng hnh vi y. Con phm ti nghch, xi k khc phm, tn ng k khc trong nhng ti y. Con phm y mi iu bt thin, xi k khc phm, tn ng k khc. V b che m bi th nghip chng, con lm dn a ngc, con sinh vo loi sc sinh, vo loi qu i, sinh vo nhng chn xa xi ho lnh, lm k mi r, lm tri trng th, lm ngi khng cc gic quan, lm ngi t kin v lm nhng k khng bit vui mng v s xut hin ca c Nh Lai. D bt c nghip chng no, con cng xin pht l tt c, nhn tt c, tri by tt c, m ra tt c trc ch Pht Th tn, nhng ng c tr tu cn bn v con mt i bi, c nng lc, c nhn thc ng nh tht v thy tt c ton tr. Con nguyn cha b tt c nhng hnh vi y trong tng lai. Xin ch Pht Th tn ch nghe con y; Con c th c nhng cng c do b th trong i ny v cc i khc trong vng lun hi sinh t t v th - ngay c cng c cho sc sinh mt ming nh thc n. Con c th c cht t cng c do gi gii; do tu phm hnh; con c th c cht thin cn do dy d 964

hu tnh; do pht tm b v thng; do tu tp tr gic v thng. Tt c nhng thin cn m con c th c y, con xin tp hp chng li, gom gp chng li, hi hng v qu v b v thng chnh ng chnh gic. Cng nh ch Pht Th tn trong qu kh hi hng cng c ca cc ngi, v ch Pht Th tn trong i v lai s hi hng cng c cc ngi, con cng xin hi hng cng c ca con nh th. Con xin pht l sm hi mi ti li. Con xin ty h tt c cng c. Con cu khn vi ch Pht cho con t c tr gic v thng. Con chp tay cu xin tt c ch Pht hin cn ti th, ng ti thng trong nhn loi, xin tt c ng Chin thng trong qu kh v v lai; xin cc ngi hy che ch con. (Ghi cui sch: ngang y chm dt bn kinh i tha nhan Ba Tnh Tu.)

LI SM TNG QUT

Tt c ch Pht thng trong mi phng nh Bc o s Kim Cng Tr, ch B tt v Thnh chng! Xin hy lng nghe con y. Con tn l. trong tt c i qu kh t v th lun hi n nay, v b mnh lc ca vng tng thm sn si, con to mi bt thin bng thn, li, ; phm nm ti nghch; nm ti 965

li ph; con ph gii Bit gii thot, ph gii B tt, gii mt tng. Con bt knh vi cha m con, vi thy bn s v thy truyn gio v nhng ngi ng phm hnh. Con lm nhng hnh vi c hi cho Tam Bo; con t b nn diu php; con ph bng thnh chng tng gi; con lm hi hu tnh Con lm mt lot iu bt thin, xi k khc lm v tn ng h. Ni tm li, c bao nhiu ti li trm trng m con lm, bao nhiu nguyn nhn s ngn con gii thot hay ti sinh ln thng gii v s khin con ti sinh vo vng sinh t hay cc a x, tt c y con xin pht l, nhn ti, khng dm che giu. Con xin tri by trc tt c ch Pht mi phng, nh bc o s Kim Cng Tr v ch B tt. Con xin cha ti phm trong tng lai. V con pht l sm hi, xin cho t n an lc v tr trong , iu ny s khng xy n nu con cha sm hi. (Nu ch mun lm l ngn gn th hy c:) Do nng lc ca tham sn v si Con phm nhiu ti li Vi thn li v Con xin sm hi tt c ti li ny. Con xin ty h tt c cng c Ca ch Pht mi phng, Ca B tt, Duyn gic Ca Thanh vn v hu hc v hc V ca tt c hu tnh. Hi nhng ngn n ca thi gian trong mi phng Nhng v t n s khng chp th 966

V ngang hng vi nhng bc gic ng, Con khn cu cc ngi hy chuyn bnh xe php. i vi nhng v Pht no m di con mt phm, ang c mun nhp Nit bn, Con xin chp hai tay m khn cu: Cc ngi hy li trong i nhiu kip s nh ct bi gip hu tnh v a chng n an lc. Cht t cng c con c c Do knh l, cng dng, sm hi, Ty h, thnh chuyn php lun, cu Pht tr th, Con xin hi hng tt c t v thng b . ( im ny hy dng mt mandala. Ri cu xin ba mc tiu ln:) Con xin quy y bc thy v ba ngi bu. Xin hy gia tr cho dng tm thc con. Xin gia h con v tt c hu tnh, nhng ngi tng l m ca con, s chm dt cc t kin - t s bt knh i vi bc thy cho n hai th chp ng. Xin gia h cho con d dng pht sinh mi t duy chn chnh - t s knh trng bc thy vn vn. Xin gia h cho chng con v tnh ha tt c ni chng ngoi chng ni chng con. NGHI TH SU: KHN CU THM, SAU CH GIO TRUYN KHU, BO M DNG TM THC THM NHUN PHP QUN Hi Bn s tn qu ca con, xin hy an v Trn ta sen v nguyt lun trn nh u con. Xin thng xt con v lng bi mn. 967

Cho con nhng thnh tu v thn li . ng o s, Th tn ca chng con Bc cu th v song. Di Lc ng v ch - v nhip chnh ca ng Chin Thng, Thnh Asanga m Pht tin n s ra i: Con dng li cu khn n ba c Pht v B tt. Vasubandhu - vin ngc ti tn trong cc trit gia n Thnh Vimuktisena - ngi sng lp Trung o, Vimuktisenagomin - ngi vn cn c tin tng: Con dng li khn nguyn ln ba ngi bn ca hu tnh. Paranasena - ngi thnh tu trng thi siu phm, Vintasena - ngi luyn tm trong nhng o l su thm. Vairochana - vi hnh ng y quyn nng: Con khn cu ba v m con mt th gian. Haribhadra - ngi hong dng con ng Bt nh Kusali - ngi nm gi tt c gio l Pht, Ratnasena - ngi thng yu sn sc hu tnh: Con khn cu ba v thuyn trng ca chng sinh Suvarnadvpi - ngi c tm b kin c, Dipamkra Atsha - nm gi truyn thng nhng bc tin phong Dromtoenpa - ngi lm sng t thnh o: Con khn cu ba ct sng ca nn gio l. Thch Ca Mu Ni - Bc ging dy v t, v thng cu tinh, c Vn Th - ngi nm gi tt c tr tu ch Pht c Long Th - bc thnh cao c thy c ngha su xa: Con khn cu ba chu bu tuyt nh trong cc trit gia. Chandrakrti - ngi lm sng t thnh , Vidyakokila - gii nht trong hng t ca Chandrakti, 968

V em ngi - mt Php vng t chn chnh Con khn cu ba ngun tri thc di do. Atsha - ngi nhn chn c chiu su Duyn khi V nm gi con ng ca nhng bc tin phong V Dromtoenpa - ngi lm sng t thnh o: Con khn cu hai chu bu ca t Dim ph Gampopa - bc hnh gi hng v nhiu nng lc, Neuzupa - nht tm tnh ch su xa, Tagmapa - ngi h tr tt c ngnh lut tng: Con khn cu ba ngn n soi sng nhng chn xa xi. Namkha Senge - hnh gi tinh tn v i Namkha Gaelpo - ngi c ch thnh h tr Namkha Zangpo - ngi t b tm bn tm th tc: Con khn cu c Gyaelsae Zangpo. Ngi vi b tm xem tt c chng sinh nh con rut, Ngi c gia h v sn sc bi tri ca nhng v tri, Hng o s ti thng cho hu tnh vo thi mt php: Con khn cu Namkha Gyaeltsaen. Geshe Potowa - v nhip chnh ca ng Chin thng, Sharawa - ngi c tr tu khng ai snh bng, Chaekawa ngi nm gi h phi B tm: Con khn cu ba v p ng hi vng ca hu tnh. Chilbupa - v B tt ng tr nhng truyn tha v tu gic, Lhalung Wangchug - hc gi v i v uyn bc v kinh Goenpo Rinpoche - ngi che ch chng sinh trong ba ci: Con khn cu ba v trng lo v song. Zangchenpa - ngi c gii hnh v cu Tsonawa - ngi duy tr trm ngn chng lut tng, 969

Moendrapa - ngi hon tt nhng lun siu hnh ln lao: Con khn cu ba i cu tinh ca hu tnh. Cha t ca cc Php rng v su, ng che ch tt c hu tnh may mn, M cng vic cao qu l hong truyn chnh gio: Con khn cu mt bc tn s quang vinh. Tsultrimbar - hong t v i trong nhng hc gi, Zhoenus Oe - ngi o luyn hng o tm linh ca mnh. Gyergompa - ngi luyn tm trn o l thng tha: Con khn cu ba Php t ca ng Chin thng. Sangyaeboen - kho tng nhng c tnh vi diu, Namkha Gyaelpo - c ch thnh h tr, Senge Zangpo - ngi t b tm bn tm th tc: Con khn cu Gaelsae Zangpo. Ngi vi b tm xem tt c chng sinh nh con rut, Ngi c gia h v sn sc bi tri ca nhng v tri Hng o s ti thng cho hu tnh vo thi mt php: Con khn cu Namkha Gyaeltsaen. c Qun T Ti - kho tng ln ca t bi thy ng c Vn Th - ng ton tri v cu, c Tsongkapa - bo chu ti cao ca nhng hc gi x Tuyt: Con khn cu c Lozang Gragpa. Jampal Gyatso - v hong t v i trong nhng hc gi Kaedrub Rinpoche - mt tri ca nhng trit gia Basoje - ngi gi kho ch gio b mt: Con khn cu ba bc o s v t. Choekyi Dorje - ngi t s hp nht, Gyaelwa Ensapa - ngi thnh tu ba thn, 970

Sangyae Yeshe - ngi gn gi s truyn tha v tu gic Con khn cu ba v hc gi uyn thm. Lozang Choekyi Gyaeltsean - ngi cm c Php chin thng, Koenchog Gyaeltsaen - t thn cn ca ngi, Lozang Yeshe - ngi ri nh sng trn thnh o: Ngagwang Jampa - ngi hong truyn gio l c Thch Ca Lozang Nyaendrag - c xem l t thn cn nht ca ngi, Yoentaen Ta-yae - ngi c v bin thin c: Con khn cu ba bc thy t bi. Taenpa Rabgyae - Ngi hong dng gio l ca Lozang Yeshe, Lodroe Zangpo - ngi lm vic gii thot tt c hu tnh, Lozang Gyatso - ngi ging dy thin xo Con khn cu ba bc thy v song. Vi c bn s ti thng y t bi ca con (Jimpa Gyatso); ng v t, ngi nm gi va gio l va thc hnh, Gn gi s truyn tha v tu gic Cho bn hng ngi may mn c kh nng n nhn: Con khn cu vi s thnh knh tt bc ca thn li . Bc a vn hc nhiu, ngi m rng Mandala ca ch gio khu truyn V m by nhng hnh tr n mt ca hai giai on: Con khn cu ngi Taenzin Kaedrub. V thy tu nhp th t t nht, m thn th Cha ng tt c ch nng ta qu hin v lai; Li ngi c s hng bin ca c Vn Th; Tm ngi nh i dng tr tu t nhin V ba mn hc tng thng v v nhn qu: Con khn cu ngi Lozang Lhuendrub Gyatso. 971

{Bc thy tn qu ca con, thin xo v mi ngnh, Tm ngi phng s nhng bo chu ca bc thnh - y c t bi Ngi mc nhng tm y thuc bn thin s rng ri. Con khn cu Jampa Taenzin Trinlae Lozang Yeshe Tanzin Gyatso, Nhp th ca tr tu cn bn Ca tt c ch Pht; Hi bc tin phong trong nn gio l v cu, Hi ng Che ch, Ngi phng ra Mt s lng ln mandalas. Con khn cu bc tn y t bi.} Ngi l con mt thy tng tn tt c nn gio l Ngi l cng ln a ngi may mn n gii thot, Ngi c iu ng bi t bi, dng phng tin kho: Con khn cu ch v o s, nhng ngi cho nh sng.

Sau khi thit tha khn cu nh trn, hy c {rt t Cn Bn Mi Thin c ca Tsongkapa}:


Hi bc thy t bi, cn bn ca tt c iu lnh, Phng s bc thy l cn bn ca o l, Xin thy gia h cho con thy c iu ny V tinh tn nng ta bc thy vi tm cung knh. i ti sinh lnh mnh t do ny, ch c mt ln, Con bit thn ngi kh c v v cng li ch. Xin thy gia h cho con c t duy min mt m ngy mong rt ta tinh ty ca kip ngi. 972

Thn v mng ging nh bt ni trn nc, Chng bao lu na chng s hy hoi; con thng nh cht, V sau khi cht thn con nh mt ci bng Con s i theo nhng hu qu ca nghip lnh d lm. Xin gia h cho con c c nim tin chc chn V t b v s li lm, C n nhng li lm vi t nht, kin ton mi c tnh v lun lun cn thn phng. Hy phn tch thy au kh l cnh ca i vo sanh t. V huy hong ca th gian tht khng ng tin cy. Xin gia h cho con hiu c nhng tai hi V pht sinh lng kht khao phc lc ca s thot ly. Nh li nhng tng trong lnh nht: Chnh nim, tnh gic v thn trng Xin gia h con thc hnh ct ty ca php tu, Cn bn ca gio l - bit gii thot gii, Cng nh con ri vo nhng t tng th tc Cng vy tt c hu tnh, tng l m con; Xin gia h cho con thy r iu ny, V n lc tinh tn trong B tt gii. Xin cho tm con an tnh khng b phn tn vo ng t Cho con dn mnh mt cch thch ng vo vic chnh; Gia h cho con c iu phc, v sm pht sinh Tm tnh ch phi hp vi tu qun c bit. Mong cho con tu tp theo o l chung c ba tha V tr thnh mt php kh thch ng, Ri gia h con c dim phc d dng lnh th Gii Kim cang tha, ca ng vo c xe ti thng. 973

Cn bn t n hai th thnh cng Chnh l tun gi gii th; Xin gia tr cho con nim xc tn ghi nh iu ny gi gii nh gi sinh mng ca con Khi y con c th n lc thc chng mi iu V tinh ty ca mt in l hai giai on Xin gia h cho con ng bao gi lay chuyn Tu tp bn thi kha Du gi v hon tt thnh gio. Mong sao nhng bc thy ging dy nhng gio l ny V nhng hnh gi thnh thin s sng lu Xin gia h cho cc ngi hon ton tnh ha Ni ma ngoi chng. Xin cho con trong tt c i kip S khng ri xa bc thy thanh tnh Cho con c hng nhng nh sng ca diu php, Nhng thin c ca giai on v con ng Con con sm thnh tu trng thi hp nht.

{Ngh v ngha nhng li ny khi tng c}.


Php gii tn rung phc: Hi bn s tn qu ca con, xin hy an v Trn ta sen v nguyt lun trn nh u con. Xin thng xt con v lng bi mn. Cho con nhng thnh tu v thn li . Bc thy di ln nh u bn, v bn lm mt l cu nguyn ngn gm by phn v dn mt mandala: Thn ngi lm bng mi triu c hnh th thng, 974

Li ngi lm tha mn hy vng ca v lng hu tnh, ngi thy nh tht tt c php kh tri: Con knh l ng cha t dng h Sakya. Bc thy v thng: Pht bo Ch nng ta v thng: Php bo Ngi cu tinh v thng: Tng bo: Con knh l thy thy nh tht tt c php kh tri: Con knh l ng cha t dng h Sakya. Bc thy v thng: Pht bo Ch nng ta v thng: Php bo Ngi cu tinh v thng: Tng bo: Con knh l Thy, bao hm tt c ba ngi. Con xin dng mi th cng dng, c tht v tng tng, Con xin sm hi mi ti phm gii v vi vit M con lm t v th trong qu kh. Con xin ty h cng c ca tt c thnh hin. Xin thnh cu ch Pht li vi chng con Cho n khi sinh t cng tn V chuyn bnh xe Php cho hu tnh. Con xin hi hng cng c ca con v tt c Cho qu v v thng b . Con xin dng ln bc tn s, ch thn bo h, Ba ngi bu, Con xin dng bn chu lc, ni Tu di, vng nht nguyt, By th qu bu trong mt mandala bng chu ngc, V m khi lng tng phm ca c Ph Hin. Xin ng t bi hoan h lm phc cho con. Lm li khn cu sau y vi mt bc thy duy nht: Bc thy thnh thin ca con, cha t ca bn thn, 975

Con khn cu thy: Thch Ca Mu Ni - Kim Cng Tr. Bc thy thnh thin ca con, cha t Php thn v ngi Con khn cu thy: Thch Ca Mu Ni - Kim Cng Tr. Bc thy thnh thin ca con, cha t Bo thn phc lc, Con khn cu thy: Thch Ca Mu Ni - Kim Cng Tr. Bc thy thnh thin ca con, cha t v lng ng thn Con khn cu thy: Thch Ca Mu Ni - Kim Cng Tr. Bc thy thnh thin ca con, hin thn ca tt c bc thy, Con khn cu thy: Thch Ca Mu Ni - Kim Cng Tr. Bc thy thnh thin ca con, hin thn ca tt c v tri Con khn cu thy: Thch Ca Mu Ni - Kim Cng Tr. Bc thy thnh thin ca con, hin thn ca tt c ch Pht, Con khn cu thy: Thch Ca Mu Ni - Kim Cng Tr. Bc thy thnh thin ca con, hin thn ca tt c Php Con khn cu thy: Thch Ca Mu Ni - Kim Cng Tr. Bc thy thnh thin ca con, hin thn ca Tng gi, Con khn cu thy: Thch Ca Mu Ni - Kim Cng Tr. Bc thy thnh thin ca con, hin thn ca tt c nam thn Con khn cu thy: Thch Ca Mu Ni - Kim Cng Tr. Bc thy thnh thin ca con, hin thn ca mi thn H php Con khn cu thy: Thch Ca Mu Ni - Kim Cng Tr. Bc thy thnh thin ca con, hin thn ca tt c ch quy y. Con khn cu thy: Thch Ca Mu Ni - Kim Cng Tr. Qun bc thy trn nh u l Thch Ca Mu Ni v c: Knh l c Thch Ca Mu Ni, bc o s, ng Chin thng Con knh dng ngi cng. Con xin quay v nng ta ni ngi. Om muni muni mahmuniye svh. 976

Sau khi c hng danh v ch ny nhiu ln, tip li hi hng cng c nh sau: Nh cng c ny, mong cho con Sm thnh mt bc thy nh Pht Mong cho con dn o mi hu tnh Cng n a v y.

{Li cu nguyn theo Lam-rim}


Do hai th tch ly m con lm Vi nhiu n lc trong thi gian di Cng c rng ln nh h khng, Mong con thnh mt c Pht hng lc hng dn hu tnh, nhng ngi tm nhn b khp li bi v minh. T y tr i i i, kip kip Xin c Vn Th hy sn sc con, Xin cho con tm c o l ti thng trong gio l Tu tp theo , v lm ch Pht hi lng. Mong con s dng mi iu chng trn o l xua tan bng ti v minh ca chng sinh Nh t bi mnh lit v phng tin kho; Mong con bo tr gio l ca c Nh Lai. Bt c ni nonn gio l cha lan n Hay b suy tn, Xin cho con vi tm i bi thc y, S gieo rc nh sng kho tng gio l ny. Do thin s ca ch Pht B tt 977

V php tu th thng tng giai on n gic ng. Mong rng tm nhng ngi cu gii thot s c phong ph V cng vic ca ch Pht s tip ni lu di. Mong cho mi s u h tr cho vic tu tp php lnh. Mong cho nhng g lm chng ngi Php s tan bin, Trong mi i kip, mong cho mi ngi v loi phi nhn Khng on tuyt vi con ng thanh tnh m ch Pht ngi khen. Mi khi nhng nghi thc chun b ti thng tha c lm ng cch v nghim tc, Xin nhng bc c oai thn hy cng b iu y, V mong cho mt bin im lnh lan khp mi phng. {Tng c nh trn tht thnh khn, hi hng cng c m bn c tha mn c nguyn ca bn thn v ca hu tnh.} Kaendaen Raggyae, tu vin trng hi hu ca tu vin Bangrim Choede, ni: Ti mun c mt bi tng c cho nghi l chun b bui ging dy khc chit v cc chng ng n gic ng, tc Con ng Nhanh dn n Ton tr. ng d tha thit yu cu nh th, v ti son bn vn ny tu tp hng ngy vi hi vng n s gip ch cho nhng ngi trnh nh ti. Ti Jampael Lhendrub son cn c trn ch gio ca h phi khu truyn ca v Php vng t v song l ngn n ca gio l phi Kadampa, tn l Kyabje Kaelzang Taenzin v hai t ca ngi. Mong sao nhng h phi tm truyn ca c Vn Th ng Che ch hu tnh s khng bin mt, m s tr thnh mt l c 978

chin thng cho Php bo PH LC 5 PHP LUYN TM BY IM Om svasti. {Knh l tm i bi} Mc d c nhiu cch ging dy ch gio v tu tm i tha, geshe Chaekawa lp ra truyn thng by im sau y: (1) dy nhng chun b tin quyt cho php ny: (2) luyn tm b : nn tng; (3) chuyn ha nghch cnh thnh con ng gic ng, (4) dy mt php tu p dng sut i; (5) tiu chun ca mt tm thun thc; (6) nhng pht nguyn ca php luyn tm; (7) li khuyn trong s luyn tm. A. NHNG CHUN B CHO PHP NY C ba: 1. Thin qun v thn ngi kh d; 2. qun v cht v v thng; 3. qun v nhng li lm ca sinh t. B. LUYN TM B , NN TNG. C hai: 1. b tm tuyt i 2. tng i. 1. B TM TUYT I C ba tiu mc: 979

a) chun b; b) thi thin qun; c) gia cc thi thin. a) Chun b: 1/ Quy y v pht tm b ; 2/ khn cu; 3/ dng li cu nguyn by phn; 4/ th ngi cho ng; 5/ th hai mi mt hi an tnh. b) Thi thin qun: Ngh cc php nh gic chim bao. Qun xt vi cn bn ca ci bit v sanh. Ngay c php i tr cng s tan vo nn ca cn bn vn php. c) Gia cc thi thin Hy nh l ngi trong mng. 2. QUN B TM TNG I C hai on: a) Trong thi thin b) Gia cc thi thin. a) Trong thi thin Luyn tm cho v nhn Trn hai lung kh b) Gia cc thi thin Ba ch , ba c t, ba thin cn. Trong i sng hng ngy, c nhng bi thi k buc nim, Xy dng s nhn ly khi t bn thn. 3. CHUYN NGHCH CNH THNH CON NG GIC NG Khi v tr y ti li, Th hy chuyn nhng hon cnh khng may 980

Thnh con ng gic ng. C hai phn: a. bng ngh; b. bng hnh ng. a) Bng ngh C hai: i) tng i; ii) tuyt i. i) Tng i: Hy trch c mt iu duy nht. Thin qun v s t t ca tt c hu tnh. ii) Tuyt i: Xem mi hin tng la di u nh l bn thn. y l cch duy tr tuyt ho Tnh khng tuyt i. b) Bng hnh ng: Phng tin ti thng c bn hnh vi Hy s dng ngay thin qun Cng nhiu cng tt. 4. MT PHNG PHP P DNG SUT I Tinh ty ca ch gio ngn gn ny L nm nng lc. Hy thc hnh Ch gio i tha v s chuyn di Lin h n nm nng lc. Hy yu mn hot ng ny. 5. TIU CHUN MT TM KHO LUYN Tt c php u do t tng m c ra. Hy cao nhn chng chnh trong hai chng nhn. Lun lun o luyn h lc ni tm. Bn lm ch c n Nu c th c nh th trong khi tm pht tn. 981

6. NHNG IU L CA PHP TU TM Lun lun bm st ba im chnh. Thay c nguyn ca bn Nhng gi nguyn phong thi cng. ng nhc n tay chn qu qut ca ngi khc ng b m nh bi vic ca ngi. Trc hy tnh ha vng tng ln nht. Hy t b mi hi vng v qu bo. T b thc phm c cht c. ng nng tay vi vng tng. ng in tit v nhng li lng nhc. ng chc tr th. ng tn cng nhng im yu. ng t gnh nng ca con tru dzo trn lng tru thng. ng chy ua. ng ba ch mt linh. ng thin thn thnh c qu. ng tm hnh phc trong ni bt hnh. 7. LI KHUYN V S LUYN TM Tt c php Du gi u c tu tp qua mt php. p dng mt php cho tt c au bun. Hai hnh vi cho u v cui. Nhn nhc, nu gp mt trong hai trng hp xy ra! Gi hai loi gii nh gi sinh mng. Luyn tm trong ba kh hnh. To bao nhn duyn chnh ( tu tp). Thin qun c ba vic khng thi. Ch thn khu nhn ri (khng lm thin) 982

Hy bnh ng i vi cc mc, xem chng l thanh tnh; Hy thng tho v php su v rng V yu mn tt c. Lun thin qun khi gp kh khn, ng l thuc hon cnh. T hm nay hy thc hnh php tu chnh yu. ng nhm ln. ng qu hi vng. ng tu theo tng cn. Hy gii thot nh hai php thin, ng kiu cng ng khinh ngi ng trao i ng mong c cm n. Hy nh k nhng li khuyn y. Nm s suy i (ng trc) l y dy (trong thi mt php) Nhng hy chuyn ha chng thnh con ng gic ng. (ngha l hy thc hnh nhn nhc, nguyn lc, thng thc v chn-khng, tm bi, tm t v tm h.) Ngun gc chi gio ny: Ch gio ny, tinh cht ca cam l, Xut x t h phi truyn tha Ca Suvarnadvpi Hnh gi v i Chaekawa tu luyn theo ch gio ny, ni: Nh luyn tm theo php ny Ti khi dy nim h lc Nn ti c nhiu l do tn trng php y. Mi cu chuyn v au kh chm dt. 983

Ti cng hin ch gio ny hng phc ng i. By gi ti c th cht khng nui tic. {Ban vn gc ny v di cng nh th t ca n, c cn c

theo gio l ca Togme Rinpoche, Php t ca cc ng Chin thng.}

984

You might also like