12 CON GIÁP

PHẦN MỞ ĐẦU KIẾN THỨC CHUNG VỀ 12 CON GIÁP

1. MƯỜI HAI CON GIÁP

Nước ta hiện nay đang tồn tại hai loại lịch : trong khi du lịch đang có xu hướng lan rộng
thì âm lịch vẫn tiếp tục khẳng định vị trí và sức mạnh của nó trong đời sống tâm linh của
dân tộc . Aâm lịch gắn liền với tế tự , lễ hội , với sinh hoạt ma chay , cưới gả , dựng nhà ,
dựng cửa ….. Và cứ mỗi lần tết Nguyên Đán về , người ta lại nghênh đón một con vật
mới và lưu luyến tiễn đưa con vật biểu trưng của năm củ đã đi về quá khứ với lời hẹn gặp
lại sau 12 năm . Việc chọn các con vật làm biểu tượng đứng đầu mỗi năm – tức là 12 con
giáp – phải chăng là một sự ngẫu hứng , tuỳ tiện hay là nó tuân theo một quy luật nhất
định nào đó

Trước hết , ta phải thừa nhận dân tộc nào cũng có quan niệm , cũng có cảm thức về thời
gian , nhưng không phải nước nào cũng làm được lịch , cũng có chuẩn mực về lịch . Lịch
Pháp gắn liền với thiên văn , với chiêm tinh học , là sản phẩm quan trọng mà các nền văn
minh tối cổ như Trung Hoa , Ai Cập , Babilon , Hy Lạp …đạt được . Có thể nói rằng
chính vẻ đẹp hùng vĩ của bầu trời ban đêm góp phần quan trọng cho tư thế của con người
mãi mãi đứng thẳng , giúp con người hoàn thiện dần để trở thành Con Người viết hoa .
Ngưỡng mộ vẻ đẹp của bầu trời sao còn thúc đẩy con người vươn tới khát vọng chinh
phục vũ trụ , một khát vọng mang tính chất định mệnh của nhân loại . Về điều này , các
huyền thoại xưa về Ica , về chiếc thảm bay , về Hậu Nghệ xạ nhật , Nữ Oa vá trời , Phù
đổng thiên vương về trời sau khi dẹp xong giặc ngoại xâm , Chử Đồng Tử và Tiên Dung
trở về thượng giới … Thật vô cùng đẹp đẽ và mang tinh thần nhân văn . Mười hai con
giáp , về nhiều mặt cũng mang vẻ đẹp đó.

Thứ hai , nước ta không có lịch (Sau này các triều đại ta có làm lịch khác với lịch Trung
Quốc , nhưng vẫn từ cách nhìn chung . Tuy nhiên , vấn đề này còn để ngỏ để chờ nghiên
cứu thêm các tài liệu thời cổ sử . ) Aâm lịch mà chúng ta sử dụng có nguồn gốc từ Trung
Quốc và được hoàn thiện , bổ sung bởi thực tiễn kinh nghiệm sản xuất ,kinh nghiệm thiên
văn của dân tộc ta. Nói chung việc giao thoa văn hoá giữa các nền văn minh bao giờ cũng
xảy ra với những thành tựu về nhiều lãnh vực . Dân tộc này vay mượn của dân tộc khác
những sản phẩm hoàn thiện hơn , mang tính thực tiễn cao hơn . Nhấn mạnh điều này để
thấy rằng muốn hiểu được mười hai con giáp thì phải trở về với cội nguồn Trung Hoa của
nó , trở về với triết học Trung Hoa cổ xưa , đặc biệt là thuyết Aâm Dương Ngũ Hành .

Thứ ba , các cách gọi , cách định danh ngoài ý nghĩa biểu tượng cụ thể , chúng còn mang
sức mạnh khái quát rất lớn . Chúng trở thành các “ký hiệu thông tinh ”để chứa các nội
dung thông tin theo một cách mã hoá thông tin nào đó, vì thế , giải thích việc mười hai
con giáp không tách rời việc giải mã này .

3 âm Dương Ngũ Hành gắn liền với tư duy Dịch lý là nền tảng để xây dựng các quan
điểm trong đó có thiên văn . Người xưa xuất phát từ quan sát thực tiễn để định dạng sự
vật :
âm là thái âm tức là Mặt trăng

1
Dương là Thái dương tức là Mặt trời
Ngũ hành là Kim , Mộc , Thuỷ , Hỏa ,Thổ

Là năm hành tinh mà người cổ đại sớm nhận biết được cuả hệ mặt trời . Bên cạnh đó ,
quan niệm Trời = cha , Đất= mẹ và quan niệm về một vũ trụ hài hoà cũng đóng vai trò
quan trọng đối với người xưa . Và như vậy Trời = thiên là dương , Đất = địa là âm ,
thượng giới và hạ giới được phân định , trật tự của vũ trụ được xác lập và trật tự xã hội
cũng theo đó được hình thành . Trong xã hội có quan hệ vua – tôi , quân tử – tiện dân , có
nội trị – ngoại giao , trong – ngoài ,trên - dưới , trước – sau , phải – trái , đúng – sai , thật-
giả … tất cả đều được quy tụ vào phạm trù âm dương , được quy vào các phẩm chất ngũ
hành . Tuy nhiên , sự phân chia âm – dương không phải thùân tuý máy móc mà nó xuất
phát từ nguyên lý của dịch học : : “Dịch có thái cực , thái cực sinh lưỡng nghi , lưỡng
nghi sinh tứ lượng , tứ lượng sinh bát quái ” , nghĩa là trong sự xếp đặt đó đã bao hàm
một sự vận động biện chứng , đặc biệt là quan niệm trong “âm có dương , trong dương có
âm ” trỡ thành nguyên tắc cấu trúc sự vật . Do đó , khát vọng về một cuộc sống hiền hòa ,
một xã hội ổn định , một trạng thái cân bằng là giấc mộng đẹp và là đích hướng tới , của
người xưa . Vậy thì quan niệm âm dương ngũ hành có liên quan gì đến mười hai con giáp
.
Theo sự phân tích của người xưa , mưòi hai con vật được tuyển chọn , bao gồm cả vật
nuôi lẫn thú vật hoang dã , vừa có thật vừa tưởng tượng , đều đáp ứng nguyên tắc âm
dương , chẵn lẽ . Ở đây cũng cần nói thêm về dương cơ , âm ngẫu , cơ là số lẽ , ngẫu là số
chẵn . Các con vật được chọn đều có phẩm chất chẵn lẽ mang đặc trưng loài của chúng ,
thể hịên qua số ngón chân của chúng .

Cụ thể là :
Tý = con chuột = 5 ngón = lẻ = dương .
Sửu = con trâu (trong thiên văn Trung Quốc nghĩa là ngưu = con bò ) = 2 ngón = chẵn =
âm
Ngọ = con ngựa = một ngón = lẻ = dương
Mùi = con dê = hai ngón = chẵn = âm
Thân = con khỉ = năm ngón = lẻ = dương
Dậu = con gà = bốn ngón = chẵn = âm
Tuất = con chó = năm ngón = lẻ = dương
Hợi = con lợn = bốn ngón = chẵn = âm

Như vậy , số ngón tối đa là 5 , tối thiểu là 1 , còn lại là 2 và 4 . Tuyệt nhiên không có số
3.
Số 3 được đưa vào hệ tam tài : Thiên – Địa – Nhân , hệ tọa độ quan trọng mà người xưa
xác nhập được nhằm khẳng định vai trò của nó trong vũ trụ . Con người luôn có ý thức
dùng kích thước vũ trụ để đo bản thân . Vì thế , người Hy Lạp cổ mới mãn nguyện về
việc “con người sánh tựa thần linh ” , và họ sáng tạo ra thế giới điêu khắc có một không
hai để ca ngợi vẻ đẹp này . Con người không hề ích kỷ khi cố gắng hoàn thiện bức tranh
vũ trụ . Họ đưa các con vật thực vừa huyền thoại tạo ra sự đúng lúc cho thế giới nhân
quần , nhưng đồng thời đó cũng là những con vật mà họ thuần hoá hoặc những con vật họ
thường gặp và thường gây những nguy hiểm cho họ .

2
4Như vậy , tiêu chuẩn số chẵn lẻ của ngón chân đã gíup các loài vật được chọn làm 12
con giáp . Nhưng số ngón chẵn lẻ cũng như cái tên chuột , mèo , rồng , rắn …của chúng
chưa đủ để đưa chúng vào vũ trụ . Con người lại phải gán cho chúng các

phương vị :
Tý = Bắc Ngọ = Nam
Mão = Đông Dậu = Tây …

Và hàng đêm khi quan sát sao Bắc Đẩu , người ta thấy cái đuôi của nó cứ quay đều đặn
trên tinh cầu theo một vòng tròn , duy có điều nó giống kim đồng hồ quay ngược . Vòng
tròn đó được chia theo phương vị 12 cung và 12 con giáp được trấn giữ 12 phương vị này
.

Chuyện vẫn chưa hết .Trong những phát hiện quan trọng của thời tối cổ có việc phát hiện
ra đường hoàng đạo –đường dịch chuyển của mặt trời .Vòng Hoàng đạo được chia làm
phù hợp với mười hai tháng của năm .Và 12 con giáp lại được trấn giữ 12 cung Hoàng
đạo này . Tuy nhiên con số 12 được người xưa chọn không phải là một con số tuỳ tiện mà
là một con số hoàn toàn khoa học và để hiểu được diều đó thì không đơn giản lúc nào20.

Cóliên quan 12 cung Hoàng đạo cần phải kể đến Ngũ Hành: năm hành tinhKim Mộc
Thuỷ Hoả Thổ ,trong chu kỳ vận hành của sao Mộc mà người phương Tây đặt tên là
Juypiter được người xưa ghi nhận bởi tính đặc hiệt của nó . Sao Mộc vận hành xung
quanh Mặt Trời trọn 12 năm . Mỗi năm nó xuất hiện một phương vị nhất định . Nơi do
trong12 con giáp đang trấn giữ .

Tên gọi của nó cũng từ đó mà ra vì thế sao Mộc được gọi là ssao Tuế (sao năm) và vì nó
là hành tinh lớn nhất trong hệ Mặt Trời và của các hành tinh mà người xưa quan sát được
nên nócòn gọi làsao Thái Tuế . Vùng sao Thái Tuế là một mã thông tin quan trọng của
phép tính tính tử vi.

Liên quan đến việc chọn mười hai con giáp là những quan sát , những nhận xét về cuộc
sống của những loài vật này .Vào những khoảng giờ nhất định , các loài vật –ta chỉ giới
hạn trong mười hai con giáp -chịu sự tác động qua lại của các lực vũ trụ đã có các biểu
hiện trạng thái sống khác nhau . Cái trạng thái xấu nhất cho sự sống còn của chúng được
biểu hiện bằng các khoảng thời gian (giờ , ngày , tháng, năm ) và được gọi theo tên của
chúng .

Cụ thể :
Tên giờ : ảnh hưởng xấu tới :
Tý Chuột
Sửu Trâu
Dần Hổ
Mão Thỏ
Thìn Rồng
Tỵ Rắn
Ngọ Ngựa

3
Mùi Dê
Thân Khỉ
Dậu Gà
Tuất Chó
Hợi Lơn

Chúng ta thử kiểm nghiệm điều này vì các con vật này không xa lạ với chúng ta . Tất
nhiên trừ con rồng huyền thoại .

5Cũng có thể do quan sát đời sống của các loài vật mà người đi đến chỗ thống kê đặc
điểm sinh học của chúng , từ đó khái quát thành mười hai con giáp . Đặc biệt người xưa
chú ý tới các thời điểm có vấn đề của con vật :

Tháng Tý = tháng mười một : loài chuột hay bị bệnh và chết . Thực tế còn cho thấy đây là
tháng bắt đầu lạnh nhiều , đồng ruộng vào vụ cày bừa , chuột không có ăn và không
chống nổi rét nên dễ chết .

Tháng Sửu = tháng mười hai, tháng chạp : tháng rét đậm với đại hàn , tiểu hàn cây cỏ tàn
lụi . Ăn không đủ mà còn phải kéo cày nữa nên loài trâu sinh bệnh mà chết .

Tháng Dần= tháng giêng : thức ăn của hổ là các loài thú khác . Tháng này các loài ăn cỏ
như hươu nai đi kiếm ăn vì cỏ tranh đã nhú mầm . Hổ cũng đi tìm mồi , dẩm phải các
mầm cỏ tranh nhọn cứng mà bị thương và kéo theo cái đói nên dễ bệnh .

Tháng Mão = tháng hai :Mão là con mèo , nhưng trong thiên văn cổ Trung Quốc thì biểu
tượng của tháng này là con thỏ . Tiết này là tiết kinh trập (sâu nở) và cùng với sâu là chất
độc do sâu thải ra , thỏ ăn vào tất phải chết .

Tháng Thìn =tháng ba : Rồng là một con vật của huyền thoại , nhưng khi được xác định
(cho dù chỉ là tưởng tượng ) thì tất yếu nó cũng có đời sống riêng , kể cả ốm đâu , bệnh
tật và cái chết nhưng tháng này Rồng có bị bệnh không thì không ai biết .

Nhưng nếu trở lại cội nguồn huyền thoại thì có thể hiểu được phần này . Rồng là một con
vật được giao phó làm mưa , đi liền với sấm sét . Cha ông ta có câu tục ngữ : tháng ba
sấm chạy … phải chăng vì trách nhiệm nặng nề này mà con rồng dễ bị gặp những điều
không may ?

Tháng Tỵ =tháng tư : Sau thời kỳ ngủ tránh rét và liền sau đó là mưa xuân ấm áp , thức
ăn dồi dào , rắn phải lớn lên bằng cách lột xác . Trong thời kỳ lột xác , rắn yếu nhất và là
miếng mồi ngon cho các con vật khác .

Tháng Ngọ = tháng năm : Mùa hè nóng nực , lại là thời kỳ thu hoạch mùa màng nên ngựa
phải làm việc nhiều , dễ mắc bệnh mà chết .

4
Tháng Mùi=tháng sáu :Loài sơn dương dễ mắc bệnh vì thức ăn không còn ngon lành nữa
: lá cây già cứng , mưa nhiều và thất thường nên khả năng mắc bệnh .

Tháng dậu=tháng tám:đầu tháng lụt lội,cúi tháng gió heo may,gà vừa đói vừa rét, ôn dịch
phát sinh và gà chết.

Tháng tuất=tháng chín : tháng này chó hay bị mắc bệnh . Kinh nghiệm dân gian Nghệ
Tĩnh cho thấy tháng này trùng hợp với mùa mưa, chó rất hay chết. Đặc biệt nếu chó đẻ
vào tháng này thì chó nuôi rất khôn.

Tháng hợi=tháng mười : gió đông bắc về mang theo các mầm bệnh . Lễ hội mở ra, trâu,
bò,lợn,khỉ bị giết nhưng điều kiện vệ sinh không tốt nên lợn được các khoảng thức ăn
thừa thì tất nhiên rất dễ nhiễm bệnh và chết .

Tất cả nhận xét trên đây đều cho thấy sự quan sát tỉ mỉ của người xưa cũng như sự quan
tâm tới môi trường , tới thiên nhiên của họ. Quan sát và tưởng tượng là hai phẩm chất quí
giá của con người . Quan sát để rút ra các bài học kinh nghiệm bổ ích .

Tưởng tượng để cuộc đời cao đẹp hơn . Bạn hãy tự kiểm nghiệm về bản thân mình , biết
đâu những ghi nhận hàng ngày của bạn liên quan đến tuổi tác của bạn, phối hợp với nhịp
sinh học của bản thân lại trở nên hữu ích và vô cùng cho chính bạn .

Câu chuyện mười hai con giáp sẽ thiếu sót nếu không đề cập đến can chi . Can chi là hệ
đếm số 60,nó phối hợp các hệ đếm cơ số 2,10,12 và một hệ đếm liên quan tới nhiều nền
văn minh cổ . Người Babilon cách đây 3000 năm với hệ đếm 60 đã chính xác một năm có
360 ngày .

6Với hệ đếm 60 hệ can chi dẫn đến các tiện lợi cho phép tính thời gian vì 60 là bộ số của
nhiều số như :
Số 3 =số tháng trong một quí
Số 6=số tháng trong nửa năm
Số 10=số ngày trong một tuần trăng (âm lịch)
Số 12=số tháng của một năm –số năm của một con giáp
số giờ trong một ngày (giờ âm lịch)
số 15=số ngày trong một tiết
số 30=số ngày của một tháng.

Hệ đếm này xuất hiện từ lâu, được ghi lại trong giáp cốt văn.
Can có nghĩa là thân cây có gốc ở Trời (nên gọi là Thiên can) . Người ta dùng ngũ vận để
tính Thiên căn : tức là 2 x 5=10 Thiên can . Bản thân Thiên can cũng có âm dương :
Dương can :Giáp, Bính, Mậu, Canh, Nhâm.
âm can : ất, Đinh, Kỷ, Tân, Quí.

Chi có nghĩa là cành trúc bị lìa khỏi thân, là cành nơi mặt đất (nên gọi là Địa chi). Điạ chi
được tính theo lục khí là 2 x 6=12 . Địa chi cũng có âm dương .
Dương chi : Tý,Dần, Thìn,Ngọ,Thân,Tuất.

5
âm chi :Sửu,Mão,Tỵ,Mùi,Dậu,Hợi.
Ngyên tắc phối hợp can chi là dương hợp dương , âm hợp âm ,thiên can là cha(cũng có
nghĩa là dương ), đứng trước địa chi (có nghĩa là âm )đứng sau.
Ta có:
Giáp tý..................................

..................................Ât sửu

Bính dần...............................

..............................Đinh mão

Cứ thế tiếp tục mãi. Song thiên vì can thiên có 10 , Địa chi có 12, nên một vòng can chi
là 60 . Số 60 được gọi là lục thập hoa giáp , Nguyên tắc dương kết hợp với dương ,âm kết
hợp với âm là bất di bất dịch, vì vậy không bao giờ có Giáp sửu , Mậu dần cả , nguyên
tắc kết hợp này cho phép từ dương tạo ra dương , từ âm tạo ra âm, trong 60 ngày thì có
30 ngày âm, 30 ngày dương tạo ra nhịp vận động của thời gian , tạo ra sự thăng giáng .

Cách gọi can chi trước tiên là để chỉ ngày,sau đó vì tính tiện ích tổng hợp của nó , nó
được dùng gọi giờ , tháng và năm. Như vậy can chi trở thành đơn vị thời gian âm lịch .
Nếu có điều kiện để kiệm thì các nhận xét về bệnh tật của các con giáp đã nêu ở trên , cho
phép thừa nhận sự chặt chẽ và khoa học hệ đếm can chi này .
Để hiểu rõ hơn trước hết ta tìm hiểu ý nghĩa của can chi . Nguồn gốc của can chi đều từ
cây :

Thiên can:
1. Giáp=cây cỏ đội đất nẩy mầm,dương cốt âm bì.
2. Ất =cây cỏ mới mọc yếu ớt, cong gập.
3. Bính=là cán , như mặt trời sáng chói , mọi vật đều sáng rõ.
4. Đinh=cây cỏ trưởng thành mạnh mẽ , như người lớn đã trưởng thành “tráng đinh”.
5. Mậu=rậm rạp ,nghĩa là cây cỏ phát triển rậm rạp
6. Kỷ=là ghi chép. Các con vật từ cong(Ất) nay đã thẳng dậy, nên ghi chép lại.
7. Canh=thay đổi , lúc này là mùa thu , mùa hái lượm , thu cất,tất cả hẹn mùa sau.

7
8. Tân=là mới muôn vật thay đổi , hoa quả mới thành . Tân cũng có thể là hợp chất của
kim loại , là vị cay , quả chuyển vị , vật thành có vị.
9. Nhâm=là thai nghén , dương khí tiềm ẩn trong đất,mọi vật đang kỳ thụ thai.
10. Quí=là đỏ ,mọi vật mang mầm thai đang ẩn tàng, bản thân thai mầm đang từng bước
chuyển hoá.
Địa chi :
1. Tý=là mầm cây , là hạt giống cây cỏ đang hút nước trong đất để nẩy mầm , là hiện
tương hạt trương nước để khởi đầu một mầm dương .
2. Sửu=mầm nảy trong đất , trạng thái cong queo , đang chờ đội đất để mọc lên .
3. Dần=phát triển,từ chỗ uốn gấp , mầm đón ánh sáng để đội đất vươn lên .

6
4. Mão= rậm tốt , mặt trời từ phương đông toả sáng rực rỡ giúp muôn loài sinh trưởng
tươi tốt
5. Thìn =chấn động,dương khí tràn về , muôn vật thoả sức phát triển .
6. Tỵ=vươn dậy và phát triển sung mãn , âm khí đã hết , thuần dương .
7. Ngọ=muôn vật đã trưởng thành đầy đủ , dương khí đầy đặn , mùa gặt hái đã về .Aâm
khí đã bắt đầu hình thành .
8. Mùi = là vị , quả đã chín và có vị ngọt .
9. Thân = thân thể ,vật đã trưởng thành
10. Dậu = co lại phát triển bên ngoài ngừng .
11. Tuất = diệt cành khô lá úa héo cây cỏ úa tàn sinh khí không còn.
12. Hợi = bóp chết , âm khí tràn ngập , mọi vật chìm trong chết chóc.

Dùng can chi để đặt tên các năm thì gọi là “can chi ký niên” và cứ 60 lại quay lại quay lại
vòng tròn . Vòng này là vòng Giáp Tý . Theo truyền thuyết Trung Quốc thì đến năm 1983
, đã diễn ra 77 vòng Giáp Tý . Năm 1984 năm Giáp Tý là vòng xoay thứ 78 . Dùng can
chi để ghi tháng gọi là “can chi ký nguyệt” can chi để ghi ngày thì gọi là “can chi ký
nhật” . Tên can chi của tháng gọi là nguyệt kiến , tên can chi của ngày gọi là nguyệt sóc .
Ngoài việc phân chia can chi thành âm dương , người ta còn chia can chi theo ngũ hành ,
cụ thể
NGŨ HÀNH THIÊN CAN ĐỊA CHI
MỘC

HOẢ

THỔ

KIM

TINH
Giáp Ất

Bính Đinh

Mậu Kỷ

Canh Tân

Nhâm Quý
Dần Mão

Tỵ Ngọ

7
Thìn Tuất

Sửu Mùi

Tân Dậu

Hợi Tý

Từ đó cũng có can chi xung hợp. Cụ thể:

1.Những thiên can hợp nhau:
Giáp hợp Kỹ Ất hợp Canh
Bính hợp Tân Đinh hợp Nhâm
Mậu hợp Quý

2.Những thiên can xung nhau :

Giáp xung Mậu Ất xung Kỹ
Bính xung Canh Đinh xuân Tân
Mậu xung Nhâm Kỷ xung Quý
Canh xung Giáp Tân xung Ất
Nhâm xung Bính Quý xung Đinh

3.Địa chi :
LỤC HỢP LỤC XUNG LỤC HẠI LỤC TUYỆT
Tí hợp Sửu Tí xung Ngọ Tỵ hình Thân Sửu hại Ngọ Ngọ tuyệt Hợi
Dần hợp Hợi Mão xung Dậu Tý hình Mão Dần hại Tị Mão tuyệt Thân
Mão hợp Tuất Sửu xung Mùi Sửu hình Tuất Mão hại Thìn Dậu tuyệt Dần
Thìn hợp Dậu Dần xung Thân Mùi hình Thìn Thân hại Hợi Tý tuyệt Tị
Tí hợp Thân Thìn xung Tuất Dần hình Ngọ Dậu hại Tuất Thìn tuyệt Tuất
Ngọ hợp Mùi Tị xung Hợi Dậu hình Hợi Tý hại Mùi Tị tuyệt Sửu

Thiên can Địa chi còn được đặt trong quan hệ với cấu trúc cơ thể , là cách mã hoá các
vùng , các bệnh tật , được xem xét trong tương quan với màu sắt , phương vị . Từ đó ,
chức năng mà mười hai con giáp đảm nhiệm không phải nhẹ nhàng . Và cũng do đó hiểu
được mười hai con giáp giúp cho sự nhận diện cuộc sống đơn giản hơn , tức là tìm ra cốt
lõi của nó , tìm cách cân bằng và đảm bảo sự hài hoà trong cuộc sống .
© Bản quyền của NhanTuongHoc.HongAnNet.com

CHƯƠNG I NĂM TÝ

GIỜ TÝ và VIỆC SINH CON VÀO NĂM TÝ

Cho đến hiện nay câu hỏi vì sao ngày xưa các cụ chọn chú chuột làm con vật

8
đầu tiên trong 12 con giáp trong 12 con giáp vẫn chưa tìm được câu trả lời đầy
đủ . Câu hỏi đó cũng khó như những câu hỏi đại loại : vì sao sinh ra đàn ông
đàn bà ? Và hàng loạt “vì sao” thuộc về tạo hoá. Nhưng về biểu tượng 12 con
giáp thì ta có thể giải thích được một phần .

Hệ biểu tượng 12 con giáp từ tí (chuột ) cho đến hợi (lợn) nói chung đều thống
nhất từ Trung Hoa đến một số nước ở Đông Nam Á. Không phải ngẫu nhiên mà
trong thế giới các loài vật xung quanh con người, người ta phải chọn ra 12 con
vật, trong đó có 7 loại nuôi (trâu, mèo, ngựa, dê, gà, chó, lợn) 4 loài hoang
(chuột, hổ, rắn,khỉ) và một con vật thần thoại là rồng làm biểu tượng đặt tên
cho các giờ, các năm .Có thể thấy rằng người xưa đã thiên về trực giác, cảm
quan là đa lý sự . Trong đó có trực giác cảm quan về sinh học – nay gọi là cảm
quan sinh học .

Chính nhờ trực giác sinh động mà đông y biết được về giờ giấc tạng phủ biến
đổi như giờ Tý là mật, giờ Sửu là gan, giờ Dần là phổi, giờ Ngọ là tim,……
Điều này khoa học ngày nay đã chứng minh bằng thực nghiệm là đúng. Hơn
nữa, khoa học ngày nay đã đặt ra một môn học nữa , gọi là Thời sinh học
Điều thú vị là con vật có cảm quan sinh học nên rất nhạy bén với sự thay đổi
giờ giấc trong ngày . Con người đã quan sát các phản ứng sinh học của chúng
mà định vị giờ giấc của mình, cho mình . Chẳng hạn như con gà thường gáy
theo những giờ giấc nhất định mà theo đó con người biết gà gáy sang canh mấy
, gà gáy sáng, gà gáy trưa ……Người ta chọn và đặt biểu tượng về giờ gà lên
chuồng là giờ Dậu (tức là 17 –19 giờ hiện nay) . Nhưng vì sao giờ Sửu được
đặt từ 1 đến 3 giờ sáng thì nhứng bác nông dân giàu kinh nghiệm giải thích giờ
đó dạ dày trâu đã tiêu hết cỏ không có cái để nhai lại, trâu hay cọ sừng vào
giống chuồng . Còn sở dĩ được đặt từ khoảng 3 đến 5 giờ sáng là vì giờ đó là hổ
về hang, không có con hổ nào đi tìm mồi qua giờ ấy
cả .

Nếu việc chọn chú chuột làm con vật đầu tiên trong 12 con giáp vẫn chưa giải
thích được , thì việc đặt giờ tý lại dễ hiểu hơn . Theo bà con ở nông thôn thì
khoảng thời gian nữa đêm từ 23 giờ đến 1 giờ được đặt là giờ tý –giờ của chuột
là chí lý . Thời gian đó chuột hoạt động mạnh, là thời kỳ “cao trào chiến đấu”
chúng vô cùng tỉnh táo, nhạy bén và nhất là hay rúc . Nhưng cũng chính giờ
này những chiếc bẫy chuột hay được sập xuống nhất, và “kẻ thù không độ trời
chung” là những con mèo cũng hoạt động rất mạnh vào những giờ này, chứ
không chỉ chờ tới giờ mãogiờ của mèo.

Còn nếu cầm tinh con gì thì các cặp vợ chồng đang tuổi sinh đẻ thường “phục”
năm tý để
sinh con trai, bởi vì theo các cụ ta đúc kết năm tý rất tốt đối với con trai, nhưng

9
con gái cầm tinh
chuột thì ………không khá lắm . Vậy cầu chúc cho các cặp vợ chồng muốn
sinh con trai – chỉ xin
đừng vỡ kế hoạch vào năm tý, sẽ cầu được ước thấy .

HỌ NHÀ CHUỘT

Chuột thuộc họ gặm nhắm, bộ động vật có chủng loài và số thành viên đông
nhất trong
thế động vật có vú .Đặc trưng của những động vật này là chúng có hai răng cửa
trên và cửa dưới
. Nhờ hai răng cửa này mà chúng thích nghi với kiểu gặm nhấm thân rễ cây,
quả hạch và nhiều
loại nguyên liệu cứng khác . Các răng cửa rất dài, hơi cong và cằm sâu vào
xương hàm . Khi
phần răng nhô ra đã qúa mòn, phần cắm sâu lại tiếp tục nhô lên thay thế . Các
răng hàm có nếp
nhăn va khi nhai, hàm dưới sẽ di chuyển từ trước ra sau thay vì từ trên xuống
dưới như thường
gặp . Các động vât gặm nhấm thường có răng rất sắt vì phần trước của răng cửa
và mép nhai,
được men răng rất cứng bảo vệ . Nếu một răng cửa bị gãy thì răng đối diện với
nó sẽ tiếp tục
phát triển . Đôi khi răng này cong vào phía trong , khoá luôn xương hàm và con
vật chết đói .

Bộ gặm nhấm có hơn 20 họ và khoảng 20.000 loài . Những loài phổ biến nhất
bao gồm
sóc, sóc bay, chuột báo, chuột nhắt, chuột lớn, sóc Macmot (sóc đen) ,chuột
nước, nhím,
Lemmus, kỳ nhông và thỏ . Riêng họ nhà chuột lớn và chuột nhắt (Critidae) đã
chiếm đến ¼ các
loài động vật có vú ở Bắc Mỹ . Thành viên của họ này sống ở nhiều môi trường
khác nhau ,
nhưng chúng hiếm khi xuất hiện ở nhà con người . Trong số đó có thể kể chuột
chân trắng, chuột
đồng, chuột rừng, chuột bông . Những con chuột lớn và chuột nhắt phá phách
nhất – chuột nhà
và chuột Nauy – thuộc về một gia đình có quê hương ở Châu âu là Muridae .

10
 MỘT SỐ LOÀI PHỔ BIẾN
Chuột túi (PEROGNATHUS)

Đây là một loài gặm nhấm rất nhỏ dùng chân sau để nhảy . Giống như chồn túi
, chuột túi
có túi mà bên ngoài kéo dài từ hai bên miệng xuống tận vai . Loài này chủ yếu
sống ở mạng tây
của Bắc Mỹ, đặc biệt là ở các vùng khô cằn . Mỗi con chuột túi tự đào cho
mình một hang trong
đất – nơi mà nó cất giữ những thức ăn (chủ yếu là hạt mầm) vừa mới thu lượm
được . Chuột túi
chuyển thức ăn về hang bằng túi má . Chúng chủ yếu ra khỏi hang vào ban
đêm, hái hạt mầm từ
cỏ và nhiều loại cây khác . Chuột túi thường đẻ 2 lần một năm, mỗi lứa từ 2
đến 8 con . Tuy
nhiên rất nhiều chuột túi con không thể sống đến tuổi trưởng thành vì đã làm
mồi cho cáo, rắn,
chồn và cú . Mỗi chuột túi trưởng thành cũng chỉ có chiều dài (kể luôn phần
đuôi ) từ 5 đến 13
cm

Chuột Kangaroo (ĐIPODOMYS)

Loài này cũng khó phổ biến ở mạn tây của Bắc Mỹ và là một trong những loài
gặm
nhấm quyến rũ nhất . Với chiếc đuôi rất dài chuột Kangaroo có chiều dài từ 21
đến 42 cm .Lưng
đuôi có màu xám nhẹ hoặc nâu nhạt với những vằn trắng ngang hông . Phần
dưới lại bao phủ bởi
những lông trắng toát, tạo nên một vẻ đẹp thú . như một con Kangaroo thật sự ,
chuột Kangaroo
chạy và nhảy bằng chân sau và dùng chiếc đuôi mảnh dẻ của mình để giữ thăng
bằng . Loài
chuột này có khả năng nhảy rất đáng gờm ; chỉ cần một bước nhảy bình thường
, nó đã bỏ xa nơi
đứng một khoảng cách đến 2,5 cm.

Tập quán ăn uống và xây tổ ấm của loài chuột Kangaroo cũng giống như chồn
túi và
chuột túi . Là một loài vật lắm chuyện và hiếu chiến, chuột Kangaroo luôn luôn
chiến đấu đến

11
cùng để chống lại những đồng loại to xác hơn , trừ khi chúng ở thời kỳ sinh sản
. Chúng thường
cặp đôi với nhau và đầu mùa xuân . Mỗi lứa, chuột Kangaroo cho ra đời
khoảng 2 đến 5 con .
Khi mới sinh đẻ , chuột Kangaroo con chưa mở mắt , đuôi và chân rất ngắn .
Chuột mẹ chăm sóc
lũ con trong vòng 3 tuần đến khi chúng thôi bú .

Chuột sao (PEROMYSCUS MANICULATUS)

Cơ thể chuột sao có màu nâu nhạt hoặc nâu vàng ở phần trên, sáng nhất ở hai
bên hông
và đậm nhất ở lưng, nơi có một ít lông đen, phần bụng và chân màu trắng . Về
mùa đông, bộ
lông dày và dài của chuột sao trở sang màu nâu vàng có ánh bạch kim hoặc
màu trắng tinh khiết
của tuyết, bộ lông che phủ toàn bộ lúc này lan ra cả hông và vai . Chuột sao
sống trong các vũng
nước, hoang mạc, lãnh nguyên ( các đồng bằng không có cây cối ) và cả các
sườn núi. Chúng
được tìm thấy từ khu vực nam cực đến Florida . Mỗi số chuột sao sống làm tổ
trên cây, một số
lại thích chọn hốc gỗ cây làm địa bàn cư trú . Những con còn lại sống trong các
hang đất . Chuột
sao ăn hạt mầm, côn trùng, trứng cá , gạo dự trữ và hành tỏi.
Chuột sao sinh đẻ mỗi năm từ 1 đến 4 lứa, mỗi lứa khoảng 2 đến 7 con . Chuột
con được
sinh ra trong các tổ làm bằng vật liệu mềm . Chúng lớn nhanh như thổi và chỉ
cần 2 tháng tuổi là
chúng có thể bắt đầu sinh đẻ . Chuột sao không nghỉ đông mà vẫn hoạt động
trong suốt mùa
đông .

Chuột đồng (MICROTUS)

Loài chuột này rất phổ biến ở Mỹ . Chúng làm tổ bằng cỏ trên mặt hoặc trong
lòng đất .
Tổ của chúng thường được phát hiện sau khi cỏ khô trên các cánh đồng đã bị
cắt bỏ . Loài chuột
này ăn thóc gạo và gây nhiều tai hại cho cây ăn quả vì chúng gặm thân của
những cây này .
Chuột đồng đẻ rất nhiều lần mỗi năm, mỗi lần từ 4 đến 10 con . Với mật độ

12
sinh sản và lớn như
vậy, chuột đồng là loại động vật có vú đông nhất . Chuột đồng con có thể bắt
đầu sinh con khi
mới một tháng tuổi .

Chuột sóc (ELIOMYS)

Chuột sóc sống ở châu âu , châu á và châu phi, không hề thấy chúng xuất hiện
ở Mỹ .
Trong hầu hết các ngôn ngữ châu âu, chuột sóc được gọi là “những kẻ chuyên
ngủ” . Mùa thu
loài vật gặm nhấm đuôi rậm và xinh đẹp này cuộn mình trong những hang kín
gió “say sưa giấc
nồng” cho đến hết mùa đông . Chúng thức dậy trong khí trời ấm áp và ra khỏi
hang vào buổi tối
để tìm nơi trú ẩn trên các cây to . Chúng sống nhờ vào hạt mầm trái cây và
không xem thường
sâu bọ . Một số chuột sóc có cỡ bằng chuột lớn nhưng phần lớn chỉ nhỉnh hơn
chuột nhắt một tí

Chuột nước (ONDATRA ZIBETHI CA)

Chuột nước rất phổ biến trong các đầm lầy , các ao và hồ nhỏ ở Mỹ và Canada
(trừ vùng
Florida và một phần California) . Một số được nhập khẩu vào châu âu . Chúng
đẻ nhiều lần
trong một năm , thường mỗi lứa cho ra đời từ 5 đến 6 con . Tuy nhiên có nhiều
trường hợp sản
lượng lên đến 9 con . Vì là loài động vật có số lượng rất lớn nên lông chuột
nước chiếm nhiều
phần chủ yếu trong nghề khai thác lông . Sau khi đã được chế biến, các bộ lông
đen được nhuộm
và bán ra thị trường . Aùo ấm làm bằng lông chuột nước là loại áo lông nhẹ
nhất và ấm nhất .

Chuột nhảy (JACULUS JACULUS)

Loài chuột này giống như những con Kangaroo nhỏ . Chân của chúng rất mạnh
vớ một
bàn chân sau rất to . Nhờ các chân sau mà chuột có thể nhảy được những bước
dài . Chuột nhảy
xuất hiện ở miền Bắc nước Mỹ , Canada và các cánh đồng núi ở Phương Tây .

13
Loài vật đuôi dài
này ngủ suốt mùa đông . Chuột nhảy ở Bắc Phi và châu á còn nhiều điểm nữa
rất giống với
Kangaroo . Chúng sống ở những khu vực khô cằn . Thực tế chuột nhảy có họ
hàng rất xa với gia
đình nhà chuột .

Chuột Nauy (RATTUS NORUEGICUS)

Chuột Nauy hay còn gọi là chuột xám, chuột cống có quê hương ở châu á .
Chúng xuất
hiện trên toàn bề mặt trái đất . Loài chuột này có chiều dài từ 30 đến 45 cm nhờ
có đuôi râu rất
dài . Chúng được che phủ bởi một lớp lông xám, đặc biệt, lỗ tai của chúng cũng
có lông những
khi xuất hiện, lông tai được xếp như vây cá . Chuột Nauy rất khôn lanh và quỷ
quyệt . Chúng
sinh sản rất mạnh nên khi chúng sinh sống ở một khu vực nào đó thì rất khó
lòng khử diệt hết .
Loài chuột gây hại này sống trong các bãi rác và lây truyền rất nhiều bệnh đáng
sợ như bệnh
dịch hạch ở người giun xoắn ở heo và lao ở gà vịt . Không chỉ có vâỵ chúng
còn gây rất nhiều
về thực phẩm dự trữ và nhiều nguyên liệu khác . Những thiệt hại về chuột Nauy
và bà con gần
gũi nó – chuột đen (Rattus Rattus) – gây cho người tính theo tiền mặt là hàng tỉ
đô la mỗi năm.
Chuột đen nhỏ hơn chuột Nauy một tí , rất thích hợp với khí hậu ấm như miền
nam nước Mỹ và
vùng địa trung hải ở châu âu .

Chuột nhà (MUS MUSCULUS)

Đây là loài chuột gây hại thứ nhì sau chuột cống . Chúng là trợ thủ đắc lực của
các bệnh
thông thường và dịch hạch trong việc lây truyền . Chúng là thủ phạm của
những cuộc phá phách
lúa gạo dự trữ và cả trên đồng ruộng . Trong nhà, chúng không chừa bất cứ thứ
gì từ vật liệu gỗ
đến áo quần và cả thức ăn . Tất cả những gì con người đều thích là nạn nhân
của chúng . Cũng
như với chuột cống, con người cũng khó lòng tiêu diệt được chuột nhà một khi

14
chúng đã lan vào
nhà . Trải qua hàng triệu thế hệ , một số chuột nhà đã lan tận sang lục địa Uùc ,
trên những khúc
gỗ trôi từ đảo này sang đảo khác . Những con khác tràn lan được nhờ ẩn náo
trên những chiếc
tàu của người da đen và da nâu .Những tàu này đi từ các đảo châu á sang tận
Hawaii
Newzealand . Cứ thế trong vòng 100 năm trở lại đây, loài đáng sợ nhất này đã
có mặt khắp mọi
nơi trên thế giới .

Chuột nhà có số lần sinh sản khổng lồ mỗi năm, chuột nhà trưởng thành dài từ
15 – 18
cm với cái đuôi dài gần nửa thân . Bộ lông của chúng có màu xám, hơi nâu
nhưng phần dưới
sáng hơn. Loài chuột nhà có mũi nhọn và lỗ tai dựng đứng .

Còn nhiều thành viên nữa trong gia đình nhà chuột . Trong đó có thể kể đến
loài lemmus
, chuột tuyết (Microtus nivalis) , chuột gai (Liomysirroratus) , chuột rừng đuôi
dài (Apodemus
sylvaticus) , chuột túi đuôi màu (Dasycersus , Cristicauda), chuột ……cơ man
là chuột. Trong một
khuôn khổ hạn chế không thể kêu danh điểm mặt tất cả . Tuy nhiên, cần phải
nói thêm đôi chút
về vai trò của chuột đối với con người. Chúng ta đã thấy rõ một số loài chuột
gây hại cho con
người một cách nghiêm trọng . Tuy nhiên những loài như chuột nước không
gây hại mà ngược
lại bộ lông của nó mang lại giá trị kinh tế và thẩm mỹ rất cao . Nhưng có lẽ vai
trò quan trọng
của con người đối với chuột ở chỗ : chúng là thú bạch tạng dùng nghiên cứu
trong phòng thí
nghiệm . Chuột bạch tạng là loại chuột thiếu một số sắc tố trong da , lông và
mắt khiến cho da
nhẹ và lông trắng và mắt hơi hồng hoặc đỏ .Chuột bạch tạng thường xuyên xuất
hiện tất cả các
loại chuột . Con người nuôi dưỡng chuột bạch tạng vì chúng tỏ ra rất hữu hiệu
trong các thí
nghiệm khoa học, đăc biệt là khi nghiên cứu về bệnh trên cơ thể người .

15
CHUỘT CHÙ LÙN LOÀI THÚ NHỎ NHẤTn HÀNH TINH

Hình trên : Chuột chù lùn Srilanka

Loài thú nhỏ nhất hành tinh của chúng ta là chuột chù lùn ( Suncusetruscus) .
Loài chuột
này chỉ nặng từ 1,2 đến 1,7 g và chỉ dài khoảng từ 3,5 – 4,5 cm . Nó có một cái
đầu khá to
với cái mõm có vòi dài cử động được . Chuột chù lùn sống ở ngoại Capcase ,
Trung Á ,
Turkménistan , Ouzbékistan , Kazakhstan và ở nhiều nơi thuộc Nam Tây Aâu ,
châu Phi ,
châu Á . Chuột chù lùn Srilanka ( Podinik kura ) chỉ dài khoảng 4 cm , mõm có
một cái vòi
rất dài , ở đầu vòi có hai lỗ mũi rất đặc biệt .

Liệu có loài thú nào nhỏ hơn hai loài chuột kể trên không ? Không thể được .
Vì sao ?
Chúng ta biết rằng những động vật có khối lượng cơ thể càng nhỏ bao nhiêu thì
bề mặt cơ
thể đối với 1 kg khối lượng càng lớn bấy nhiêu .

Lấy con người ra ví dụ : một em bé nặng 10 kg có bề mặt cơ thể là 0,05 m2/kg

khối lượng
. Một thanh niên nặng 55 kg có bề mặt cơ thể nhỏ hơn chỉ bằng 0,027 cm2/kg
khối lượng .
Bề mặt cơ thể càng lớn thì sự tỏa nhiệt tỷ lệ với khối lượng cơ thể càng lớn . Sự
toả nhiệt
ở chuột chù cao hơn hẳn so với ngựa , tất nhiên là đối chiếu với tỷ lệ khối
lượng ở từng loài
động vật . Do đó , chuột chù lùn phải ăn thật nhiều mới có đủ năng lượng đảm
bảo cho sự toả
nhiệt của cơ thể và duy trì thân nhiệt ổn định .

Vì thế loài chuột phải ăn nhiều : một con chuột nhắt nặng 15 g trong một ngày
đêm cần
ăn khoảng 10 g thóc khô , một lượng thức ăn nặng bằng 50 – 70 % khối lượng
cơ thể , để
đảm bảo cho mức độ toả nhiệt . Chuột chù lùn có khối lượng cơ thể nhỏ hơn ,
bề mặt cơ thể
lớn hơn , sẽ phải ăn một lượng thức ăn nhiều hơn . Và tất nhiên không một loài

16
thú nào có
kích thứơc nhỏ hơn chuột chù lùn mà có thể tồn tại được , vì chúng không thể
ăn quá nhiều
để đảm bảo cho sự toả nhiệt khi bề mặt cơ thể quá lớn .

CHUỘT KẺ THÙ TINH KHÔN CỦA LOÀI NGƯỜI

Trong thế giới loài vật , chuột là bậc thầy về đấu tranh sinh tồn . Mỗi gia đình
loài chuột
có khá đông “nhân khẩu ” , tồn tại theo kiểu đa đại (lắm khi thập đại ) đồng
đường , đứng
đầu là một đại lão thử . Trước khi xuất quân , vị gia trưởng này phái các chuột
trinh sát đi
thăm dò trước . Gặp thức ăn lạ mắt , hoặc có mùi lạ mũi , vị lạ miệng hoặc nhìn
thấy những
vật hao hao cỗ máy tử thần ( bẫy chuột ) , các trinh sát viên phải điều nghiên kỹ
càng – có
khi mất hàng tuần – trước khi đụng tới và nếu như chuột trinh sát tử nạn trước
mắt đồng loại
thì , thôi nhé , vĩnh biệt mồi bã hoặc bẫy ! Về thể lực chuột được coi là kiện
tướng đường
trường : có thể chạy marathon một mạch 15 km ( nếu tính theo tỷ lệ bước chân ,
khoảng cách
này tương đương với cự ly 250 km đối với con người ) . Gặp nguy hiểm , chuột
còn có tài đu
bám ngửa bụng lên trời – dưới gầm giường chẳng hạn – và bất động trong tư
thế đó nhiều
giờ liền cho mối nguy hiểm qua đi . Trong trường hợp khẩn cấp chuột có thể
leo thoăn thoắt
theo phương thẳng đứng trên mặt đường nhẵn thín , trừ tường bằng kính , hoặc
bò theo
phương nằm ngang theo trần nhà . Đang đứng yên tại chổ , một con chuột cống
lớn có thể
nhảy vọt lên cao đến 1,5 m , gấp mấy chục lần chiều cao bản thân . Aáy là chưa
kể đến tài bơi
lội như rái cá của chuột .

17
Trên lý thuyết , một cặp chuột sau 3 năm có thể sinh sản ra khoảng 1 triệu con ,
cháu ,
chắt , chút , chít …. Tuy nhiên , vì những “thiên tai , dịch hoạ” do người , rắn ,
mèo , cú , lụt ,
hạn …gây ra , chỉ còn khoảng 10-15% sống sót . Khoảng giữa thập niên 1970 ,
thành phố
Budapest đã phát động một chiến dịch rầm rộ tiêu diệt chuột . Xác chuột phải
chở hàng ngàn
xe tải . Nhưng dân chúng chưa kịp mừng chiến thắng thì chỉ một năm sau ,
“quân số ” của
chuột đã lại tăng lên nhiều so với trước chiến dịch !

Cái đuôi của chuột có một sức mạnh đáng nể . Người ta giam một bầy chuột ,
bỏ đói mấy
hôm ròi đặt chậu thức ăn giữa phòng , sao cho từ mặt đất , chuột không thể tiếp
nhận được
cái chậu . Lũ chuột leo lên xà nhà , một con bám chặt xà , cắn đuôi con thứ hai
cho con này
buông mình xuống . Con thứ ba leo xuống , thò đuôi cho con thứ hai cắn rồi
cùng buông mình
xuống . Cứ như thế cho tới khi con cuối cùng chạm được tới chậu thức ăn . Ăn
no , nó leo lên
, bám vào xà , cắn đuôi cho con thứ nhất để “sợi thừng chuột ” thòng xuống
chạm chậu thức
ăn . “Sợi thừng ” gồm 15 con chuột . Như vậy cái đuôi của con chuột thứ hai
phải chịu đựng
sức nặng của thân mình nó và của tất cả những con bên dưới . Họ hàng nhà
chuột quả có khả
năng đặc biệt để sinh tồn : chuột chịu được liều phóng xạ cao hơn các loài động
vật khác .
Chuột phải luôn luôn gặm nhắm để mài mòn răng , nếu không răng sẽ dài ra
đến mức nó
không thể ngậm miệng lại đựơc . Một con chuột cống cần lượng thức ăn
khoảng 50-100 g
mỗi ngày . Một thành phố có khoảng 10 – 12 triệu con chuột , mỗi năm phải
chịu mất trắng
khoảng 20.000 tấn lương thực , thực phẩm vì chuột .

18
BẰNG HAI PHẦN BA DÂN SỐ THẾ GIỚI

Chuột sống ở khắp nơi trên thế giới và có nhiều loài khác nhau , riêng chuột
đàn ( Rattus
) có tới 570 loài , là chỉ có số lượng loài nhiều nhất so với bất kỳ chi động vật
có vú nào khác
. Còn chuột nhắt ( Mus) cũng có khoảng 300 loài .
Gần đây , Mu-ra-xki , nhà động vật học Balan , cho biết : theo số lượng thu
thập được thì
hiện số chuột trên trái đất đã lên đến …..trên 4 tỉ con nghĩa là bằng khoảng 2/3
dân số thế
giới .

42,5 TRIỆU TẤN LƯƠNG THỰC

Đó là con số khá kinh khủng về lương thực thế giới mà hằng năm họ nhà chuột
đã ăn và
phá hoại ở ngoài đồng lẫn trong kho bảo quản . Số lương thực này do chuột phá
bằng tổng
sản lượng lương thực của 25 nước nghèo trên thế giới cộng lại .
Trong một vụ mùa , một con chuột tha về hang 3 – 5 kg thóc , mỗi hecta có
khoảng 20
hang chuột .
Một con chuột trung bình ăn một ngày khoảng 100 g thức ăn , bằng 50-80%
trọng lượng
toàn thân nó; trong khi đó con cừu nặng 50 kg chỉ cần ăn 4 kg cỏ mỗi ngày và
con bò 375 kg
ăn 18kg .

VỪA ĂN ……VỪA PHÁ

Qua thí nghiệm để một con chuột nhắt trong kho gạo , người ta nhận thấy : một
năm nó
ăn hết 18,2 kg gạo và bài tiết ra 25.000 viên phân ( 1.8 kg ) , khoảng 4.640 cm3
nước tiểu .
Lượng hạt bị nhiễm bẩn , hư hỏng không dùng được nhiều gấp 10 lần số hạt

19
chuột đã ăn .

BA NĂM ĐẺ HƠN HAI MƯƠI TRIỆU CON

Chuột đàn rất mắng đẻ . Chuột chửa 19-22 ngày , mỗi năm đẻ 5 –7 lứa , mỗi
lứa 6 –10
con .Chuột con sau 3 tháng đã lại sinh sản . Chuột sống 3-4 năm .
Một đôi vợ chồng chuột nếu sinh đẻ “mẹ tròn con vuông ” thì chỉ sau 3 năm ,
cả con ,
cháu , chút , chít của chúng sẽ phát triển thành …. Trên 20 triệu con . Nếu con
người và các
loài mèo , rắn , diều hâu , chồn , cáo , ….. không tích cực tiêu diệt chuột thì có
lẽ chẳng mấy
chốc chuột sẽ sinh sôi nảy nở kín cả mặt đất .

BÍ MẬT VỀ NHỮNG VỤ TỰ TỬ CỦA CHUỘT

Ờ miền bắc Canada , bán đảo Scanrdinavi và miền bắc Nga có một loài chuột
nâu dài từ
10 – 18 cm sinh sống lạ lùng là vào đầu mùa xuân hằng năm chúng có những
cuộc di cư rất
lớn ; ngày ngủ đêm đi . Cứ 3-4 năm chúng lại đến những nơi xa hơn với số
lượng đông hơn
để rồi hàng ngàn con lao mình từ vách đá dựng đứng xuống biển và mãi miết
bơi cho đến
chết . Điều này được giải thích như là một sự hướng về đất cổ nơi tổ tiên xa
xưa của chúng
sống khi mặt nước biển thấp hơn nhiều . Cũng có thể chúng tưởng biển nông và
hẹp nên đi
liều . Tương tự ở vùng núi cao Trung Quốc cũng có hiện tượng tự tử tập thể của
chuột núi .
Nguyên nhân là do , mùa thu mỗi con tự thu gom cho mình chừng 30 kg lương
thực , người
dân ở đó biết thế đi tìm hang chuột để lấy về , khi chúng phát hiện bị mất của ,
chúng rủ
nhau lên cây cùng chết . Bí mật này vẫn còn là một ẩn số.

CHUỘT – TỰ SÁT TẬP THỂ VÀ NHỮNG CUỘC HÀNH QUÂN VÔ ĐỊNH

Vào đầu tháng 5 –1995 , trên một vùng rộng chừng 10.000 km 2 ở khu vực tự

20
trị Tân
Cương ( Trung Quốc ) đã xảy ra hiện tượng chuột tự sát tập thể . Ở đây có loài
chuột đồng
mắt rất to , dân chúng gọi là “quỷ mắt lồi ” . Chúng kéo đến các ao , hồ , từng
đôi một cắn
đuôi nhau lao mình xuống nước tự tử . Chỉ vài hôm sau , tại tất cả các ao hồ
trong vùng , xác
chuột nổi kín mặt nước .

Các nhà khoa học tiến hành nghiên cứu và không phát hiện sự thay đổi nào
trong não và
trong nội tạng của những con chuột tự vẫn . Chỉ một số biểu hiện bên ngoài
được ghi nhận :
trước khi có hành động tự sát , chúng tỏ ra chậm chạp , mệt mỏi , phản xạ kém .
Một số nhà
khoa học lo ngại về một số biến động sinh thái sẽ diễn ra : cáo , gấu , chó sói ,
cú mèo
…(những loại sống bằng chuột ) sẽ bị khan hiếm cái ăn .

Kinh nghiệm dân gian thì lại cho biết hiện tượng chuột tự sát tập thể là dấu hiệu
báo
trước một trận động đất lớn . Có quan điểm khoa học cho rằng hiện tượng này
là biểu hiện
của qui luật tự nhiên về cân bằng sinh thái : loại bỏ số khẩu dư thừa trong một
cộng đồng .
Nhưng cơ chế nào dẫn đến hành động tự sát ( mà không phải là ăn thịt lẫn nhau
chẳng hạn )
thì cho đến nay vẫn còn là điều bí ẩn .

Không bị con người và các loài muôn thú tiêu diệt nên lũ chuột ở vùng đài
nguyên
phương Bắc nước Nga sinh sôi nảy nở rất nhanh . Ăn thịt nhau không xuể ,
chúng bèn kéo
nhau đi tha phương , để mặc lũ chuột con ở lại . Không biết sẽ đi về đâu ,
nhưng hàng tỷ con
chuột vẫn tự nguyện lên đường . Càng đi , lũ chuột càng trở nên hung hăng ,
cuồng loạn .

21
Gặp biển những con đi đầu không ngần ngại lao đầu xuống nước. Phải hàng
triệu con tử đạo
con trong sóng biển mới giúp đoàn quân còn lại tỉnh ngộ ra mà rẽ sang hướng
khác . Gặp khe
sâu chắn đường , những con đi đầu cứ điềm nhiên lao xuống vực . Xác chúng
lấp đầy khe vực
cho đàn quân đi qua . Gặp sông , xác của đạo quân tiên phong sẽ là cầu nối cho
hậu quân
sang bờ đối diện . Con người đã phải sử dụng mọi biện pháp mạnh nhưng vẫn
không ngăn
nổi bước chân vô địch của đoàn quân chuột . Dùng máy bay phun thuốc trừ sâu
ư ? Chỉ là trò
trẻ con . Phun thuốc có độc tính cao thì trước hết có hại cho người và hệ động
vật nói chung ,
hơn nữa làm gì có sẵn một lương thuốc nặng đô lớn đến thế ! Vũ khí hoá học
coi như thất thủ
. Có nơi người ta dùng mìn , nhưng đối với những tấm thân chuột bé tí teo , khả
năng sát
thương của mìn cực thấp , còn sức ép thì chỉ làm các chú tí ngất đi trong giây
lát mà thôi .
Dùng súng phun lửa , hiệu quả có cao hơn chút ít , song hậu quả cũng nặng –
có thể gây ra
nạn cháy rừng , cháy đồng cỏ . Cũng may la øđi miết rồi chuột cũng kiệt sức ,
các chức năng
sinh lý bị sáo trộn , do phải ăn những thức ăn không hợp khẩu vị , không có
điều kiện để giao
phối sinh nở … thế rồi bầy đàn tan tác , mỗi con chết gục ở một xó xỉnh nào đó
, kết thúc
“hành trình qua lữa , nước , ống đồng” . Trong khi đó , nơi cố hương , lũ chuột
thi nhau lớn
lên , sinh sôi nảy nở ồ ạt đến mức một thời gian nào đó lại phải tiến hành cuộc
hành quân vô
địch đi tìm cái chết
Theo Thục Anh

KHẢ NĂNG THÔNG TIN CỦA CHUỘT

Theo các nhà khoa học Pháp , loài chuột thông minh hơn chúng ta tưởng . Các
cố gắng

22
để giảm dân số chuột thường bị thất bại . Sức đề kháng của chuột luôn được
các nhà môi
trường quan tâm . Tại Lyon ,Pháp , trên hội nghị xem xét một nghiên cứu mới ,
các nhà
khoa học khẳng định : vào lúc này chuột đã khôn hơn người : “chuột có khả
năng tiên tri và
linh cảm cực kỳ phi thường . Không những thế chuột còn có khả năng thông tin
cho đồng loại
” – Michel Daniel viết trong cuốn sách mới Loài chuột bạn trong bóng tối của
chúng ta .

Sau 20 năm cố giải thích về tác phong và tư duy của chuột , Daniel tin rằng
chuột là loài có
vú thông minh thứ ba chỉ sau con người và Hắc tinh tinh .
Chí thông minh không thể đo bằng kích thước não . Trong khi não của loài linh
trưởng
khá phức tạp phù hợp với cung cách tư duy phức tạp thì não của chuột khá đơn
giản và khối
lượng não so với thể trọng khá thấp . Điều mà Daniel và các đồng nghiệp quan
tâm là khả
năng tiếp nhận thông tin về chuột cho thấy hệ thông tin của chúng rất tinh tế .
Ví dụ , một
loại thuốc diệt chuột mới được đặt tại đường cống ở Pari thì chỉ trong vài giờ
tin tức lan
truyền qua cộng đồng chuột hữu hiệu đến nỗi không có con chuột nào chịu ăn
thức ăn có
thuốc !

Khi những loại thuốc diệt chuột đầu tiên được dùng , chuột đã phát triển một
gene
kháng thuốc . Nhưng các nhà khoa học vừa khám phá ra rằng : Chuột còn có
các phương
tiện tự vệ phức tạp hơn nhiều . Đối với các loại thuốc đời mới mạnh, chuột
nhanh chóng
khám phá ra một vũ khí mới mà các nhà hoá học chỉ biết đến cách đây vài thập
niên . Đó
là vitamin K dùng như thuốc giải độc để tự miễn dịch , chuột đã tìm kiếm và ăn
những chất

23
có chứa vitamin K .

Một trong những phát hiện đáng lo nhất là chuột có thể truyền kiến thức tự vệ
cho
nhiều thế hệ . “Nó đưa vào hệ thống gene và tập quán một số yếu tố tự vệ còn
nhanh hơn
cả con người nhờ chu kỳ sinh sản cực kỳ ngắn ” – Daniel nói .

Được 3 tháng tuổi , chuột có khả năng sinh sản và mỗi lần cho ra trên dưới một
chục
chuột con . Vào năm được mùa , một cặp chuột và con cái của chúng có thể cho
ra một
ngàn hậu vệ , tất cả đều được lập trình di truyền về khả năng tự vệ . “Nữa thế
kỷ cuộc sống
con người tương đương với bảy ngàn năm của chuột , trong bảy ngàn năm đó
chúng ta đã
thay thế biết bao về mặt văn hóa và cấu tạo di truyền ” – Daniel nói .
Theo chuyên viên các loài có xương sống Michael Rampaud thì chuột có khả
năng
truyền “mối ác cảm” với một chất (hoặc nhiều chất) nào đó của chúng cho đời
sau . “Chuột
thường nghi hoặc bất cứ chất nào đặt trong lãnh thổ của chúng . Khi gặp lần
đầu một mồi
mới , chuột chỉ ăn số lượng ít , không đủ gây tử vong , chỉ đủ gây các triệu
chứng . Nếu
triệu chứng này xảy ra , chuột sẽ tránh chất độc và không cho phép các con vật
khác đến
gần miếng mồi . ” – Rampaud nói

Một trong những cơ chế sống còn tinh tế nhất của chuột là khả năng thay đổi
khẩu vị .
Chuột bô “hiện đại ” rất thích chất platics , chuột học được cách tiến hoá và sử
dụng năng
lượng của platics . Cách đây vài thập niên chúng chưa có được khả năng này
.Đây là tin tức
xấu cho con người vì chuột sẽ gặm nhắm dể dàng các dây điện thoại và máy
tính làm hỏng

24
các mạng điện tử gây tốn kém hàng ngàn đôla USD .

Cho đến gần đây , các nghiên cứu về chuột chỉ được làm trên những chuột thí
nghiệm
mà tác phong rất khác với tác phong của đồng loại ngoài đời . Chỉ khi dân số
chuột gia tăng
người ta mới tìm hiểu về tác phong của chuột ngoài thiên nhiên . Theo ước tính
,tại pans ,
nhờ thức ăn rơi vãi dọc đường và nhờ nhiều mùa đông ấm áp nối tiếp nhau ,
dân số chuột
đã tăng lên 6 triệu con so với 10 triệu con ở Luân Đôn . Để tiêu diệt chuột các
nhà sản xuất
thuốc sát trùng đã cố tìm ra một loại chất độc làm cho chuột ăn vào phải chết
ngay sau ba
đến bốn ngày . Lợi điểm : Do chuột không bị suy yếu ngay sau khi dùng thuốc
nên cơ chế
tự vệ của chúng không thể hoạt động để thông tin sớm cho đồng loại về nguy
hiểm của
thuốc .

NGÔN NGỮ CỦA CHUỘT

Khi con chuột nhà gặp một chú chuột khác , nó thường tức giận và xua đuổi đi xa hoặc
tìm cách tiêu diệt con chuột đó . Nhưng nếu đó là một con chuột bị nhốt trong lồng trong
một thời gian dài thì lần sau gặp lại chúng sẽ biểu lộ với nhau những tình cảm hoàn toàn
thân ái , các nhà khoa học cho rằng chúng đã tiết lộ ra những chất giúp chúng nhận ra
nhau
và phân biệt được bạn hay thù . Trường hợp con chuột đực phải đi kiếm ăn hoặc đi đâu
đó
vắng nhà mà có một con chuột đực lạ đến tán tỉnh “chuột vợ ” thì lúc trở về chuột “chồng
”
sẽ thẳng tay trừng trị vợ . Cơn thịnh nộ của chuột “chồng ” kéo dài suốt mấy giờ liền ,
cho
đến khi mùi vị của con chuột lạ bị gió xua tan hết mới thôi . Những quan sát của các nhà
động vật Mỹ cho biết là hầu như không có mối quan hệ giao phối giữa những con chuột
đực
với những con chuột cái thuộc thế hệ con cái của chúng , mặc dù chúng được nuôi ở
những
chuồng khác nhau và cho trộn lẫn vào những đàn chuột đông đúc . Trong những đàn
chuột
bị nhốt chung , các nhà khoa học cũng nhận thấy là hành vi của từng cá thể đối với những

25
con có quan hệ ruột thịt được thể hiện thân thiện hơn , mềm mỏng hơn so mối quan hệ
đối
với những con xa lạ

Trong quá trình thí nghiệm , người ta thả vào hang chuột mẹ đang nuôi con , những con
chuột khác cùng ngày sinh nhưng không phải là con của nó : Những con chuột này được
tiếp nhận và chăm nuôi bình thường . Nhưng nếu thả những con chuột lớn tuổi hơn thì
chúng bị xua đuổi .
Trong điều kiện tự vệ , các con chuột cùng một lứa đẻ và một mẹ , nhưng có thể có bố
khác nhau . Chuột con lớn lên cùng với nhau nhưng khi đầy năm thì những con chuột
cùng
chung bố cư xử với nhau hoàn toàn thân ái , khác hơn so với những con chung mẹ nhưng
khác bố . Hiện nay các nhà khoa học chưa giải thích được vì sao động vật có thể phân
biệt
được mức độ ruột thịt .

ĐỘI QUÂN DIỆT CHUỘT

Mèo , rắn , chồn , và các loài chim như diều hâu , cú , chim lợn là những thiên dịch của
chuột . Bắt nhiều chuột nhất phải kể đến rắn .
Ngoài những loài rắn độc như hỗ mang , hỗ lửa , còn có những loài rắn không độc
thường bắt chuột như : Ptyaliorros ,Zaocys sp , Python reticulatus , Python castus , Parad
scurus , Hema phroditus . Loài rắn chuyên ăn chuột như hỗ chuột là hỗ chuột (Elaphe
radiator ) .

NHỚ CÔNG DIỆT CHUỘT

Nhớ công mèo diệt chuột phá hoại lương thực , mùa màng , người Ai Cập thời cổ đã quý
mèo đến kỳ quặc . Khi mèo già chết , người chủ trong nhà phải cạo sạch lông mày làm
dấu
để tang …mèo .
Người ta phát hiện tại Ai Cập có đến 30 vạn xác mèo ướp được chôn cất cẩn thận .

MÈO … ĐIỆN

Mèo tài bắt chuột không những nhờ cách rình khéo , vỗ nhanh mà cả tiếng kêu của nó
cũng có tần số âm thanh làm chuột co rúm cả người .
Biết được điều đó , gần đây các nhà khoa học Nhật Bản vừa nghiên cứu thành công một
loại máy diệt chuột được đặt tên là “Mèo điện ” . Mèo điện có tần số 200 mê – ga – héc ,

26
được đặt ở vùng có kho lương thực . Khi cho máy phát sóng , trong vùng diện tích 400
m2 ,
chuột bị kích thích mạnh , cắn xé lẫn nhau mà chết .

BÁO ĐỘNG : DIỆT CHUỘT

Cách đây mấy năm , ở Vê – nê – xu –ê – la người ta chỉ báo động vì …giặc chuột .
Chuột sinh sôi nảy nở quá nhiều , dân số nước này chưa tới 16 triệu người nhưng ứơc
tính có
hơn 18 triệu con chuột . Chúng kéo hàng đàn phá hoại các kho , ăn trụi từng cánh đồng
lúa
mì . Bệnh dịch hạch phát triển ghê gớm . Chính phủ phải huy động cả quân đội để đi diệt
chuột . Riêng thủ đô Caracat phải huy động gần 1000 lính trang bị dụng cụ phòng độc sục
sạo vào hang cùng ngỏ hẻm để tiêu diệt được đạo quân gặm nhắm .

CUỘC CHIẾN ĐẤU ĐANG TIẾP DIỄN

Trong một thời gian dài , các loại bả chuột có tác dụng cản trở sự đông máu , gây chết
chậm được coi là hiệu quả nhất . Khi ăn phải mồi có thuốc độc này , chuột sẽ chết sau
năm
đến mười ngày do cơ thể bị chảy máu trong . Vì chết chậm chuột không thể liên hệ được
sự
sút kém của sức khẻo với việc ăn mồi . Nhưng vào năm 1968 ở Anh đã xuất hiện một loại
chuột đột biến , có phản ứng đông máu mạnh đến nỗi không bị chết khi ăn phải mồi độc
nói
trên .Gần đây , người ta đã điều chế được một loại thuốc chống đông máu mới , có khả
năng diệt những con chuột nhờn thuốc . Liệu lũ chuột có khả năng sinh ra những đột biến
mới nữa hay không ? cuộc chiến đấu vẫn đang tiếp diễn .

CHUỘT CÓ HẠI , CHUỘT CÓ LỢI ,VÀ NHỮNG CON VẬT BẮT DIỆT CHUỘT

Chuột cống là loại chuột nguy hiểm nhất . Chúng truyền bệnh cho người qua các loại ký
sinh bám trên lông của chúng như bọ chó , ve , vét … ; các loại bọ này chứa vi trùng
bệnh dịch
(dịnh hạch , đậu lào , sốt phát ban ) chuột cống còn có tới 5,6 loại giun ký sinh . Chuột
cống
chuyên phá hoại mùa màng , lương thực , đồ dùng của con người
(chuột,cùng các loại gặm nhắm và sâu bọ ,phá hoại trung bình 1/10sản lượng lương thực
). Chuột cống có sức sinh sản khá nhanh . Một con chuột trong một năm có thể sinh sôi ra
800con ,cháu, chắt .

27
-Chuột chù , ai cũng ghê ghê vì mùi hôi của nó ,nhưng đây lại là một loài chuột … có
ích. Bởi vì , tuy cũng là chuột ,nhưng chuột chù không thuộc loại gặm nhắm ,mà là thuộc
loại ăn sâu bọ .Nó đã góp phần không nhỏ vào việc bảo vệ mùa màng.
-chuột bạch (gồm loại chuột nhắt , chuột bạch và chuột Đồng Nai ) ,được người ta nuôi
để làm vật thí nghiệm trong công tác khoa học .
-Chuột hải ly được người ta quý , vì chúng cho những tấm lông xếp vào loại tốt , thịt lại
ăn được .Mỗi con chuột loại này nặng từ 1 đến 7 cân . Chuột hải ly quê ở Nam Mỹ đã
được
nhiều nước ở Châu Á , Châu Phi nhập . Ở nước ta , một số nơi đang nuôi gọi là chuột
Mông
Cổ .
Tuy vậy , chuột có hại vẫn số đông và người phải dùng nhiều cách để chống , trong đó
có dùng các loại vật khác .
Mèo là con vật chiếm vị trí hàng đầu trong việc diệt chuột . Mỗi năm , một con mèo có
thể bắt tới 7.200 con chuột các loại . Cho nên, hầu hết các nước trên thế giới đều nuôi
mèo
. Ở Nhật, cứ 100 gia đình thì có 10 gia đình nuôi mèo . Trước đây, ở Ai Cập người ta đã
rất
sùng bái mèo, coi đó là thần giữ thóc cho con người . Họ đã lập nhiều đền thờ để thờ
mèo,
mèo chết chủ nhân phải cạo lông mày để tang mèo hoặc ai làm mèo chết, có thể bị kết án
tử hình . Ở xứ Gan (Anh ) , trong luật nhà nước có ghi : ai giết hay ăn cắp mèo phải đền
một
con cừu hay một chiếc khiên nhỏ .
Cầy triết, cầy móc cua, cầy hương cũng góp phần diệt chuột , ở nhiều địa phương
Trung Quốc, người ta nuôi cầy móc cua để diệt chuột thay mèo .
Rắn sọc dưa, rắn ráo cũng góp phần tích cực vào tiêu diệt, người ta tính rằng mỗi con
rắn sọc dưa nó có thể bắt chuột không kém gì mèo, mà lại không tốn cơm , không sợ bị
ăn
vụng………
Ngoài ra cũng phải kể các loài chim cú, thù thì, diều hâu,……..vào số các loài diệt chuột
. Trong một năm một con cú có thể bắt được đến 2000 con chuột to nhỏ (số chuột này có
thể ăn hơn một tấn thóc!) . Ở nhiều nước người ta làm tổ nhân tạo gần nhà hoặc gần
ruộng
để nhử cú tới ở .

DÙNG CHIM LỢN ĐỂ DIỆT CHUỘT

Diệt trừ bệnh hại bằng biện pháp sinh học hiện nay được coi là thực tế , nhưng dùng loài
chim phòng trừ thì hiếm khi được coi là hữu hiệu. Vấn đề không phải là thiếu loài chim
trừ được
bệnh hại ,mà thiếu nhận thức để hiểu biết về chúng .
Từng bước một, các nhà trồng trọt ở Malaysia đang tập trung vào sử dụng loài chim lợn

28
ăn thịt để chống loài gặm nhấm , đặc biệt là chuột ; và họ đã có kinh nghiệm tốt ở các
trang trại
trồng cây cọ dầu . Các nhà nghiên cứu ở viện nghiên cứu cọ dầu Malaysia là những người
đi tiên
phong coi chim lợn là loài có ích trong phòng trừ sinh học . Họ đã lấy loài chim này là
đối tượng
nghiên cứu chính trong một chương trình phòng trừ tổng hợp từ những năm 1980 và đã
chứng tỏ
hiệu quả của cách làm này .

Về ban đêm , những con chim lợn dường như là chủ thực sự của trang trại cọ dầu . Chúng
trở thành thợ săn chuột tài ba , mức độ diệt chuột về ban đêm tăng lên đáng kể . Chỉ có
một vấn
đề cần lưu ý là tạo chỗ cho chúng làm tổ . Vị trí làm tổ không thích hợp sẽ làm cản sức
sinh sản
của chim ,dù có dư thừa thức ăn . Chúng tỏ ra thích thú với những cái tổ nhân tạo . Trên
cành cọ
dầu, mật độ làm tổ tăng lên 80 % vào mùa sinh sản, số lượng của chim cũng tăng khiến
số lượng
chuột giảm đi nhanh chóng . Mật độ thích hợp là mật độ đặt tổ cho mỗi hecta gieo trồng .

Có thể là những thói quen sinh sống của các loài chim lợn ở các nước Bắc Bán Cầu đã
khiến
các nhà nghiên cứu sinh học không thấy được khả năng của chúng trong việc diệt trừ các
loại
gặm nhấm ở các vùng phía nam . Ở châu âu, chim lợn thường săn mồi các nơi thoáng
đãng .

Chúng kiếm ăn trên mặt đất hoặc từ trên cao lao xuống đớp mồi . Người ta cho rằng cách
săn
mồi đó không thể thực hiện được nơi có trồng các cây cọ dầu, vì cành cây che khuất đã
hạn
chế tầm bay của chim . Tuy nhiên các quan sát thực tế ở đây cho thấy hiệu quả săn mồi
của
chúng cũng giống như hoang đãng , chúng cỏ khả năng thay đổi cách săn mồi cho phù
hợp
với địa hình . Thay vì bay liệng, chúng đậu trên các cành cọ và rình mồi . Để giúp chim
săn
mồi, người ta đặt tổ của chúng vào những cây cọ còn non .

Chim lợn có thói quen ăn uống đặc biệt đơn giản, khả năng săn mồi cao và đề kháng tốt

29
với các loại thuốc trừ chuột Lenton (1980) va Snal (1990) đã chỉ ra rằng hầu như 100 %
thức
ăn của chim lợn là chuột . Một cặp chim trừ mùa sinh sản cần tới 1.200 con chuột cho
một
năm . Con số này rất đáng chú ý nhưng sẽ giảm bớt ý nghĩa nếu thiếu sót sự phối hợp
giữa
các biện pháp phòng trừ .

Điều quan trọng là tỉ lệ chim sẽ thay đổi một cách ngẫu nhiên qua thời gian , và người
trồng trọt phải chịu những đợt phá hoại , khi mà số lượng chim giảm xuống . Vì thế phải
xây
dựng một quần thể chim thích hợp .
Để khyến khích tăng số chim tự nhiên , những “ốc đảo” cây xanh phải được bảo tồn trong
các trang trại làm nơi cư trú cho chúng . Phải giữ không để các hoá chất trừ sâu gây bệnh
làm ô nhiễm nước mương lạch và các dòng suối , và nguồn nước cần thiết cho cả chim và
con mồi .

Đất đai là nơi sinh sống của các loài hoang dã . Trừ một số loài gặm nhấm có hại , các
loài có vú, rắn chim cùng sống trong vùng , cùng chia sẽ thức ăn và có nhiều loài trong số
đó
ăn chuột . Tuy nhiên hiệu quả của chúng trong việc phòng trừ tổng hợp chưa được kiểm
chứng .

Sử dụng những con chim lợn để săn mồi tại nơi chúng cư trú kích thích cho chúng sinh
sản
tại chỗ , có ý nghĩa hơn số việc đưa những con chim từ nơi khác đến do chúng đã có sẵn
một
số kiểu cân bằng tự nhiên với quần thể con mồi . Là những thành phần sinh học có mối
tương
quan chặt chẽ trong một hệ sinh thái đặc biệt , cả chim lợn và con mồi đều có cơ chế
chống
đối và tồn tại bên nhau . Việc đưa những loài không phải là bản địa vào là giả tạo, khiên
cưỡng đối với một hệ thống đã có sẵn .

Tuy nhiên việc độc lập tồn tại trong tự nhiên nói chung sẽ không đóng góp cho việc giảm
bớt số lượng loài có hại . trong khi đất trồng có nhiều loài sâu hại hơn là dung nạp một
loài
có ích bất kỳ nào đó. Mùa màng có thể bội thu nhờ việc tăng số lượng chim lợn thông
qua
phổ biến tự nhiên , lai tạo giống và các biện pháp tự nhiên khác. Khả năng săn mồi của
chim
lợn có thể sẽ tăng lên do thay đổi môi trường sinh sống . Cây cối ngày càng thưa đi, thảm

30
thực vật che phủ bị phá hoại làm tăng số loài sâu hại . Chỉ có các biện pháp làm sạch môi
trường mới loại bỏ được nơi làm tổ của sâu hại có lợi cho loài có ích . Việc tạo ra nơi làm
tổ,
mở rộng vùng cư trú bảo vệ vị trí làm tổ và hang sẽ tạo điều kiện cho loài chim lợn săn
mồi
tốt hơn .

DIỆT CHUỘT BẰNG CÂY CỎ

Những cây thuốc nào có thể diệt chuột ? Theo kinh nghiệm dân gian , ở một số địa
phương người ta lấy rễ cây huệ rừng (còn gọi là hương lâu, hương bài, tên khoa học là
Dianella ensifolia (L) DC thuộc họ bách hợp Liliaceae ) giã nát vắt lấy nước uống . Dùng
nước này để tẩm vào gạo, phơi khô, làm như vậy 3 – 4 lần . Sau đó rang gạo đã tẩm cho
thơm để đánh bã chuột .

Vỏ thân cây trúc đào phơi khô, tán bột trộn với cơm bả . Quả hồi núi phơi khô, tán bột ,
trộn với củ tỏi giã nhỏ, lượng bằng nhau làm thành viên để cho chuột ăn .
Chất conchixin lấy từ dịch chiết trong cồn của rễ cây ngọt nghẽo 0,07 g tán nhỏ cùng với
100 g bột mì , làm thành viên để đánh bả (cây ngọt nghẽo có tên khoa học là Glorissa
superba L thuộc họ bách hợp – Liliaceae mọc hoang và là đặc sản của các tỉnh thừa Thiên
Huế đến Bình Thuận) . Theo tài liệu nước ngoài, nhân dân ở đảo Madagasca (châu phi )
đã
dùng cả cây bèo cái phơi khô , tán thành bột rồi trộn với bột mì hay bột gạo để làm bả . ở
châu âu người ta đã dùng cả cây hành biên với khối lượng vài trăm tấn mỗi năm . Công
dụng
diệt chuột ở đây đã trở thành phổ biến từ thế kỹ 19 . Cũ hành biên tươi loại đỏ (loại hành
biên trắng kém hiệu lực) , giã nhỏ hoặc phơi sấy khô tán thành bột rồi trộn với thức ăn
làm
bả . Cây hành biên có tên khoa học là Urginea scilla steinh thuộc họ tính bách hợp
Liliaceae,
được nhập vào nước ta từ năm 1958.

NHÓM CHUYÊN MÔN ĐAU ĐẦU

Bả chuột chọn với cơm rang phi hành mỡ thơm nức mũi . Khắp trong nhà ngoài sân, cứ
20
mét vuông đặt 1 0g mồi . Kết quả :
-Sau tối đầu thu được 7 xác chuột;10 xác chó, 5 xác mèo .
-Tối thứ hai : 4 xác chuột, 1 xác mèo , 2 xác chó !
Nhóm chuyên môn đang đau đầu vì kết quả trên thì lại được giao nhiệm vụ bẫy chuột
sống để nghiên cứu tại một nông trường thuộc tĩnh Vĩnh Phú . Mồi được chọn là loại thức
ăn

31
hàng ngày chuột ưa thích . Kết quả : sau tối đầu thu về được 50 chiếc bẫy không ,tối thứ
hai
may mắn hơn tóm được 2 chuột nhà.
Hồi còn chiến tranh ác liệt, nhóm chuyên môn vào tận Vĩnh Linh bẫy chuột . Các em nhỏ
tíu tít theo các cô, các chú đến nhà đặt bẫy . Hôm sau thu được chỉ tóm được vài chú
chuột bé
tí tẹo . Nhóm chuyên môn loay hoay mãi mới tìm ra nguyên nhân thất bại của mình .
Qua thực tế đánh bẫy và bả chuột, các bạn hãy giải thích các hiện tượng trên .

Giải thích : NHÓM CHUYÊN MÔN

Trải qua quá trình sống gần người lâu dài, chuột đã thích ứng và tích luỹ được một số
phản ứng tự vệ, hiện tượng sợ “vật lạ” ở nhiều cá thể chuột qua 3 giai đoạn, lãng tránh,
hoàn toàn, tìm hiểu rồi thích ứng với “vật lạ”.

Trong giai đoạn tìm hiểu , nếu là thức ăn thì chúng ăn ít một, thấy có cảm giác bất thường
chúng ngừng ăn . Nếu là bẫy thì bọn chuột chạy xung quanh nghe ngóng, con người xông
xáo
vào trước bị nạn thì những con khác kịp thời lãng tránh . Do đó có hiện tượng chuột tránh
bẫy, sợ mồi, sợ cả tiếng động bất thường .
Trên lý thuyết và trong thực tế có hai cách khắc phục hiện tượng trên :

-Triệt mọi nguồn thức ăn hàng ngày của chuột của chuột . Bắt buộc chúng phải “chết vì
ăn”.

-Kiên trì bẫy chuột . Thả mồi chưa có thuốc độc cho chuột ăn quen ba, bốn ngày rồi mới
trộn bã chuột.

LẠ THẬT !
Vừa mấy hôm trước , dân phố phát bả chuột, bà X đã đánh được hai con to bằng bắp chân
………Thế mà vài ba ngày sau không hiểu sao bọn chuột trong nhà bà dường như lại
nhiều hơn
trước , chúng xục xạo cắn phá lung tung .
Lạ thật!Bà X đem điều thắc mắc đó hỏi nhà chuyên môn
Giải thích : LẠ THẬT

Sự thể thế này : đợt đánh bả chuột ở khu phố có nhà bà X ……quá ngắn ngủi . Còn khá
nhiều chuột lọt lưới ở cả ngoài đường phố cũng như trong nhà . Khoảng sống của hai con
chuột

32
vừa bị diệt liền bị một hoặc hai con khác chiếm cứ . Đến khoảng sống mới chúng phải
tìm hiểu
nơi ăn ở, nơi ẩn nấp, đường đi lối lại……nên xục xạo tợn .Vì vậy, bà X ……..cảm thấy
như nhiều
chuột hơn.

Để tránh tình trạng này, nên tiến hành đánh bả hoặc bẫy chuột đều khắp và kéo dài trong
một thời gian cần thiết .
Vụ bê bối
Vì con chuột

Có lẽ lịch sử chưa biết tới một vụ kiện và xử kiện đặc biệt như vụ này . Nó kéo dài
những hai năm mà đến này vẫn chưa ngã ngũ chỉ vì ……con chuột . Số là nhà sáng chế
và độc
quyền trong lĩnh vực sản xuất thuốc diệt chuột người Trung Quốc Siu Tuan đã đệ lên toà
án Bắc
Kinh kiện 5 giáo sư nổi tiếng vì “tội” mà Siu Tuan gọi là “tuyên truyền nhảm nhí , bôi
nhọ danh
dự ” của người khác .
5 vị giáo sư có tiếng mới công khai phát biểu trên các phương tiện thông tin đại chúng
yêu cầu các cơ quan có chức năng thẩm định lại loại sản phẩm thuốc diệt chuột mà Siu
Tuan là
tác giả . Họ nói thuốc của Siu không phải như quảng cáo mà chứa nhiều chất độc có hại
cho
động vật nói chung chứ không nói riêng gì chuột .Có chất trong thuốc diệt chuột của Siu
lại nằm
trong danh sách những chế phẩm bị quốc tế cấm sử dụng.

Toà dường như rơi vào tình thế khó sử vì một bên là 5 nhà khoa học lớn còn bên kia là
một nhân có tiếng tăm . Hơn nữa 22 tấn thuốc diệt chuột mà các nhà khoa học đem tới
trường
đại học nông nghiệp Bắc Kinh để thậm định lại mua từ biên giới Trung – Nga . Số thuốc
diệt
này năm 1991 đã định chuyển sang Liên Xô theo hợp đồng nhưng phải đình lại từ tình
hình chính
trị tại đây bất ổn . Thêm vào đó mỗi lần thẩm định lại cho ra một kết quả nên toà không
dám
quyết và vụ án cứ thế kéo dài 2 năm nay .

Từ đó đến nay thuốc diệt chuột của Siu Tuan đã gây ra nhiều vụ tai tiếng . Chỉ tính riêng
tỉnh Quảng Đông đã có 6 người chết và 160 bị ngộ độc vì thuốc diệt chuột . Ngay từ năm
1990

33
nó đã bị cấm nhưng vì lợi nhuận mà người ta vẫn sản xuất chui và tung ra thị trường .
Các kết
quả phân tích cho thấy các độc tố trong loại thuốc bị chính quyền cấm không hề bị phân
huỷ ở
nhiệt độ 100 oC và trong thời gian 4 ngày .

Giám đốc cục bảo vệ y tế Hoàng Sin Dao cho biết dịch toi xuất hiện dịch toi súc vật ở
Quảng Đông do trong cỏ và thức ăn có lẫn thuốc diệt chuột . Nhiều người không biết vẫn
mua
thịt lơn và trâu bò toi và thế là bị nhiễm độc . Hiện cơ quan vẫn chưa tìm ra thủ phạm sản
xuất
loại thuốc này . Theo ước tính phải cần 120.000 dolla mới có thể lần ra mối vì công việc
điều tra
, kiểm nghiệm rất tốn kém .

Chuột là loại gặm nhấm nguy hiểm sống ở khắp nơi từ kho hàng đến bãi đến những nơi
tưởng như không phải để dành cho chúng như khách sạn . Hàng năm chúng phá huỷ mùa
màng ,
gây ra dịch bệnh không biết bao nhiêu mà kể . Quanh thủ đô Bắc Kinh người ta đang phát
động
chiến thuật diệt chuột . Người thì dùng bẫy phun thuốc diệt chuột kẻ thì nuôi mèo thậm
chí nuôi
rắn để bắt chuột .

Còn ở vùng Đại Liên, anh Ma Tan Quy một người nuôi gia súc nổi tiếng đã huấn luyện
cho những con chó săn bắt chuột . Bình quân mỗi ngày mỗi con chó của anh bắt được 40
con
chuột các loại . Trong vòng 4 năm các người bạn Ma đã tiêu diệt hàng chục tên cướp…
….chuột .
Còn ở tỉnh xứ Nguyên người ta lại dùng rắn để tiêu diệt chuột . Xung quanh các đồng lúa
mì các nông dân Trung Quốc cho trồng các vành đai rừng và thả rắn vào để chúng sống
trong đó
. Các chú chuột rừng định bò vào ăn lúa mì đều bị rắn nuốt chửng hết . Cho đến nay chưa
có
người dân nào là nạn nhân của rắn cả .

Đ.A(Theo Time 1/96)

CÂU ĐỐ DÂN GIAN

Bốn anh cùng chung một tên,
Cùng chung một xóm chẳng chung một làng

34
Một anh thi đỗ dễ dàng.
Một anh hôi rích như chàng cú hoang.
Một anh con đống cháu đàn.
Một anh bé tí chẳng bằng ngón tay.
(là bốn loại chuột gì ?)
Đáp : chuột cống, chuột chù, chuột đàn, chuột nhắc

OPOSSUM LOÀI CHUỘT TÚI ĐỘC ÁC

BỘ MẶT “HIỀN LÀNH” ĐÁNG NGỜ MỘT CON CHUỘT TÚI OPOSSUM CÓ THỂ
ĂN THỊT NGAY CẢ MẸ NÓ, ĐÓ LÀ KHÁM PHÁ MỚI NHẤT VỀ LOÀI THÚ ĐÃ
CÓ MẶT TRÊN TRÁI ĐẤT 130 TRIỆU NAY……
Opossum có lẽ là loài động vật có vú duy nhất dám ăn thịt đồng loại của mình . Nếu có
dịp, nó ăn thịt cả mẹ nó . Trong dạ dày của con Opossum ở Virginia, Mỹ, có cả thịt của
đồng
loại lẫn các loài tương cận . “Không phải lúc nào các con nhỏ nhất và yếu nhất, chẳng
hạn như
con Opossum cái, mới biết ăn thịt – chuyên gia Martine Atramentowicz giải thích –
chúng
thường bắt đầu bằng cái đuôi của nạn nhân ” . Dường như loài thú này có những
hoormone nội
tiết có tác dụng ức chế sự đau đớn ở phần cơ thể đó : khi con vật nhận ra mình là nạn
nhân thì đã
quá muộn !

Năm 1987, trong một trang trại nuôi thú ở Pari , Martine Atramentowicz được chứng kiến
loài sinh đẻ của Opossum đuôi trần (Caluromys phillander) nhập từ Guyane . Những con
chuột
túi Mỹ bé nhỏ có thể chào đời một cách dễ dàng trong cảnh nuôi nhốt, nhưng hãy coi
chừng nạn
ăn thịt . Martine nói : “chúng không chịu được hoàn cảnh nhiều con sống chung một
chuồng .
Phải tách rời bầy con với mẹ khi chúng đầy 4 tháng tuổi , nếu không chúng sẽ ăn thịt mẹ
ngay .
Có lần, cả bầy con đã ngưng bú ……..để ăn phần bụng của mẹ nó”.

Không thể nào thuần dưỡng loài Opossum . Chúng rất hung hãn và có một trí nhớ rất tệ
hại, chẳng hạn một con Opossum có thể bị sập bởi cùng một cái bẫy đó đến 40 lần . Tập
tính của
chúng giống như loài bò sát hơn loài động vật có vú . Khi bị bắt, chúng cố vùng vẫy bằng
cách
quất đuôi loạn xạ, một cái roi thực sự, dài hơn thân mình của chúng và đôi khi được dùng
để treo

35
ngược đầu xuống .

Opossum là từ mà thổ dân da đỏ dùng để đặt tên cho tất cả các loại chuột có túi ở châu
mỹ , nhưng loài cổ xưa nhất lại tìm thấy ở châu úc . Người ta đã biết được 20 loài chuột
túi khác
nhau, có thân hình nhỏ, sống đơn độc, ăn tạp, hoạt động về đêm . Chúng đã có mặt ở thời
kỳ
khủng long bằng chứng là đã có những mẫu răng của chuột túi được tìm thấy giữa các
mảnh vỏ
trứng của loài bò sát khổng lồ đã bị diệt chủng .

Trái với một ý kiến đã được chấp nhận từ lâu. Một ý kiến khác cho rằng giống thú có túi
đó không phải là tổ tiên của những loài thú có nhau như chuột rái cá hay sóc .

Thật vậy hai nhóm thú này đồng xuất hiện cách đây khoảng 130 triệu năm : Giống chuột
túi ở châu Mỹ , còn giống kia ở châu Á . Năm1997 nhà khoa học úc G.M.Air chứng minh
được
sự khác biệt giữa hai nhóm thú đó nhờ vào việc so sánh các đoạn acid amin trong huyết
cầu tố
và myoglobine của giống chuột túi và giống thú có nhau . Trước tiên cả hai nhóm cùng
hiện diện
ở vùng Euraise , châu phi và châu úc . Sau đó các chuột túi đã biến mất khỏi lục địa á, âu
và
châu phi , có lẽ do sự đấu tranh quá gay gắt với nhóm thú có nhau lớn xác nhất (nhất là
loài hổ
báo ) . Hoá thạch lâu đời nhất của loài chuột túi châu âu mà mẫu vật mà nhà thiên nhiên
học
Cuvier tìm thấy tại Montmartre . Con thú đó sống cách đây 35 triệu năm , thật lâu sau khi
loài
khủng long đã tuyệt tích .

“Nhờ những đăc tính hoang sơ của chúng , giống Opossum cho chúng ta một khái niệm
về sinh lý học của các giống thú có vú đầu tiên ” . Martine Atramentowicz nói . Khi đo
lường
lượng thức ăn và lượng oxy tiêu thụ trong thời kỳ mang thai và cho con bú, bà lượng định
được
sự tiêu hao năng lượng của con mẹ . Như thế bà có thể so sánh được lợi ích của “chiến
lược sinh
sản ” ở từng loài theo sinh tồn của đàn con . Bà rất ngạc nhiên khi thấy nơi loài Opossum,
lượng
tiêu thụ đó không gia tăng suốt thời gian mang thai (25 ngày) và tháng đầu cho con bú .
Từ giai

36
đoạn này (đầu tháng thứ hai) nhu cầu của con mẹ sẽ gia tăng và đạt gấp đôi sau khi dứt
cho bú .

Thời điểm quan trọng nhất là lúc bầy con được một tháng tuổi , chúng sẽ chết nếu gặp
mùa
khan hiếm thức ăn, trái cây . Nhưng nếu chúng chết đi thì cũng không làm hại đến sự sinh
tồn
của giống loài, bởi cho đến lúc đó , năng lượng tiêu thụ của con mẹ chưa đáng kể .
Lũ Opossum con mới chào đời con non mới đến mức mẹ chúng vào “ấp” vào trong túi
bụng . Vài giờ trước khi đẻ con mẹ liếm kỹ phần bụng và cái túi rồi cúi về phía trước, nó
bắt đầu
đẻ . Lũ con mới đẻ bò lên túi và khi vớ được một cái núm vú, chúng sẽ ngậm chặt lấy .
Con sơ
sinh dài chưa đến 1 cm chỉ nặng khoảng 0,2 g . Mỗi con ngậm vào một vú riêng . Đến 4
tháng
tuổi , lũ con mon men ra khỏi túi , bắt đầu thời kỳ dứt sữa . Một thời điểm đáng ngại : đôi
khi vì
đã chán bầu sữa , lũ con quay sang ăn bụng của mẹ nó.

Trong đìêu kiện giam cầm , trung bình mỗi lứa , con mẹ nuôi 5 con , còn trong thiên
nhiên , không biết có bao nhiêu con chết trước khi bò đến túi . Người ta quan sát được
con
opossum lúc sinh đẻ , vì khó nhận ra con cái nào đang mang thai ( khối lượng khi ấy chỉ
tăng
thêm 1,5 g ).

80 ngày đầu , lũ con chưa rời khỏi túi mẹ . Đến tháng thứ tư , chúng bắt đầu rời khỏi túi
mẹ và dần dần đi xa hơn , miệng kêu lên những tiếng chói tai nhưng chẳng có gì tác động
đến
bà mẹ cả . Kế đó chúng ta sẽ ra đi , khởi đầu cho cuộc sống đơn độc . Bình thường loại
Opsossum tránh nhìn thẳng vào mắt đồng loại , tựa như chỉ cần ánh mắt giao nhau là đủ
để nảy
sinh ra sự cắn xé . Đến gần thời kỳ trường thành về sinh dục , sự hung hãn của chúng gia
tăng .

Khi đối diện với một kẻ khiêu khíc , con Opossum sẽ nhe răng , kêu rít lên thở phì phì
hoặc gầm
gừ . Nhưng trước một kẻ thù nguy hiểm , nó có thể giả chết bằng cách ngả lăn xuống đất ,
mình
cứng đơ , mắt đứng tròng , lưỡi thòng ra , sùi bọt mép , thải ra một chất hôi hám . Nó có
thể nằm
giả chết như thế trong nhiều giờ .

37
Việc giao hoan của Opossum bắt đầu bằng những tiếng kêu có tần số cao do con đực
phát ra . Con cái thì im lặng và di chuyển loanh quanh các cành cây , thỉnh thoảng dừng
lại .Đột
ngột con đực ôm lấy hông con cái bằng đôi chân trước và cắn vào gáy . Hai con rơi
xuống nhưng
được giữ lại bởi đuôi con cái . Sau đó đến lượt đuôi con đực quấn vào cành cây trước khi
“hành
động” . Xong việc , hai con rời nhau ra , con cái liếm lông làm đẹp trong lúc con đực tựa
như lã
đi . Kịch bản đó chỉ kéo dài hai phút mỗi lần , nhưng được lặp lại tới 24 – 28 lần liên tiếp
. Sự
xuất tinh hình như chỉ xảy ra ở lần cuối cùng . Lần này con cái quay ngược lên , quắp vào
cành
cây bằng mõm và chân trước . Cả hai tư thế dị kỳ đó chỉ kéo dài 3 phút .

Loài Opossum chỉ sống được 3 năm . “có lẽ như việc mòn răng se õrất nguy hại cho
chúng
– Martine Atramentowicz cho biết – những con chết thường có hàm đã bị mòn nhụt . Đối
với
loài thú ăn thịt này , bộ răng chính là sự sống còn . ”

II-VIỆC CHỌN MƯỜI HAI CON GIÁP Ở CÁC NƯỚC

Lịch Pháp là phát kiến của các nền văn minh tối cổ và điều này liên quan đến
việc phát hiện ra vòng hoàn đạo . Người Ai Cập đã sớm phát hiện ra vòng này
và đặt tên là vòng Zodiac (nghĩa đen là vòng động vật . ) Vòng này được khắc
trên tảng đá lớn .

Đây là dấu tích cho thấy người xưa ở các nơi khác nhau trên thế giới đều đã
quan tâm quan sát bầu trời và họ đặt tên cho các cung hoàng đạo (cũng có
nghĩa là cho các ngôi sao trong cung đó ) bằng tên của các loài vật hoặc rút ra
từ truyền thuyết , hoặc gắn với cuộc đời họ , thậm chí gây nguy hiểm cho họ ,
trường hợp không có tên con vật thì người ta đặt theo hình thế ngôi sao.

Ta có thể quan sát bảng sau :

CÁC SAO TRÊN 12 CUNG HOÀNG ĐẠO

THEO VÒNG ZODIAC THEO THIÊN VĂN

TÊN GỌI TRUNG QUỐC
Số
THEO VIỆT
TT TÊN LA TINH NGHĨA THEO ĐỊA THEO TRUNG
NAM
CHI QUỐC

38
 1 Aries Cừu Bạch dương Tuất Bạch dương
2 Taurus Bò Kim ngưu Dậu Kim ngưu
3 Gemini Sinh đôi Song tử Thân Song tử
4 Cancer Cua Cự giải Mùi Cự giải
5 Leo Sư tử Sư tử Ngọ Sư tử
Thất nữ , sử nữ ,
6 Virgo Trinh nữ Thất nữ Tị
song nữ
Thiên bình , thiên
7 Libra Cái cân Thiên bình Thìn
xứng.
8 Scorpius Bò cạp Thần nông Mão Thiên yết
9 Sagittarius Nhân mã Nhân mã Dần Nhân mã
10 Capricornus Dê Makết Sửu Makết
11 Aquarius Cái bình Bảo bình Tý Bảo bình, thuỷ chu
12 Peces Đôi cá Song ngư hợi Song ngư

Cách đặt tên của vòng Zodiac và của âm lịch theo mười hai con giáp không liên
quan gì đến nhau . Sự so sánh này để cung cấp cho các bạn cách nhìn tổng quan
của quan niệm thiên văn Đông Tây và cách gọi của Việt Nam để cho dễ gọi khi
chiêm nghiệm bầu trời sao .
Các sao trong vòng Zodiac dùng để chỉ 12 cung Hoàng Đạo chứ không phải để
gọi tên tháng . Tạp chí Horoscope (chiêm tinh học) của Pháp xuất bản hàng
tháng đều thấy sự tương ứng của tháng hiện tại với 12 cung Hoàng Đạo này để
đưa ra lời dự đoán và lời khuyên cần thiết . Cách gọi 12 cung Hoàng Đạo được
gọi theo danh từ của Pháp nhưng nghĩa của chúng thì không đổi . Đó là Bélier ,
Taureau , Gémaeux , Cancer , Lion , Vieges, Balance, Scorpion, Sagitaire,
Capicornes, Versau vàPoissons.

Cách gọi tên hàng tháng có nguồn gốc từ lịch sử Roma.

Ban đầu , lịch này quy định một năm có 10 tháng , thứ tự như sau:

1. Martius : Vũ thần Vũ thần Tên bốn tháng đầu mang tính chất
2. Aprilius : nảy mầm nảy mầm tôn giáo
3. Maius: phồn vinh phồn vinh
4. Junius : mẫu thuần mẫu thuần
5. Quintilis : Tên sáu tháng này được ghi theo thứ tự
6. Sextilis :
7. September :
8. October:
9. November :
10. December :

Về sau người ta thêm vào hai tháng nữa là :

39
 11.Januarius : Môn thần
12.Februarius : Tẩy uế

Hai tháng này được thêm vào đầu năm , thành 2 + 10 , từ đó Martius thành
tháng 3
Cách mạng Pháp 1789 cũng đưa ra lịch Cộng Hoà của mình vào ngày
22/9/1973. Nguyên tắc xác định tên tháng của lịch này dựa trên đặc điểm thời
tiết hay mùa màng

Nivôse : tháng tuyết

Khoảng từ tháng 1 đến tháng 3
Pluvôse : tháng mưa
Venvôse : tháng gió
Germinal : tháng gieo mạ
Floreal : tháng trồng hoa Khoảng từ tháng 4 đến tháng 6
Prairial : đồng cỏ
Messidor : tháng gặt
Thermidor : tháng nóng Khoảng từ tháng 7 đến tháng 9
Fructidor : hái quả
Vendémaire : tháng hái nho
Brumaire : tháng sương mù Khoảng từ tháng 10 đến tháng 12
Frimaire : tháng giá

Như vậy, ở đây không có con vật nào được dùng để đặt tên cho tháng . Cách
đặt tên tháng theo nông lịch như trên cũng đã có trong thời cổ Trung Quốc . Đã
có một thời kỳ dài người Trung Quốc gọi tên tháng bằng tên các loài cây , loài
hoa thường gặp trong tháng trong mùa đó :

Tháng giêng là nguyên nguyệt

Tháng hai là hạnh nguyệt
Tháng ba là đào nguyệt
Tháng tư là hoè nguyệt
Tháng năm là lưu nguyệt
Tháng sáu là hà(sen) nguyệt
Tháng bảy là đồng nguyệt
Tháng tám là quế nguyệt
Tháng chín là cúc nguyệt
Tháng mười là mai nguyệt
Tháng mười
là giá (lau) nguyệt
một
Tháng mười là lạp (tế lễ) nguyệt

40
 hai

Như vậy sự lên ngôi của các con vật để trở thành mười hai con giáp chẳng phải
dễ dàng . Người Phương Tây vẫn giữ nguyên vòng Hoàng Đạo Zodiac và bảo
tồn tên gọi của các tháng

mà họ đã kế thừa từ người La Mã III- Quan niệm về tính cách con người theo
các tuổi
Việc sử dụng mười hai con giáp làm biểu tượng cho thời gian chủ yếu gắn liền
với các dân tộc nằm trong vòng ảnh hưởng của văn minh Trung Hoa , trong số
này có Nhật Bản . Người Nhật Bản sử dụng mười hai con giáp , sử dụng lịch
can chi trong lịch pháp của họ . Việc nghiên cứu hệ can chi đã giúp người Nhật
xây dựng phép đoán số tử bình với thành tựu đáng tin cậy . Phép tính tử bình
cũng dựa trên tử vi , và sử dụng nhiều đặc điểm của tử vi . Phép tính tử bình
dựa vào các yếu tố năm tháng ngày giờ , theo can chi của các yếu tố đó . Từ
đây sẽ tạo ra bát tự và người Nhật xét đoán công việc cuộc đời trên sự tính tóan
bát tự này theo các quy luật Aâm Dương – Ngũ Hành . Họ còn xây dựng một
quan niệm cho các tuổi theo các con vật . Sau đây là quan niệm của người Nhật
với con người theo các tuổi :
1.Tuổi chuột :vui vẻ , xởi lới , dễ gần , dễ mến nhưng hay lo vặt vẵn nên cũng
dễ cáu giận . Học thức ít nhưng tự tin và tự trọng . Thích làm đẹp làm sang cho
bản thân nhưng trong khuân khổ cho phép . Tuổi chuột hợp với các tuổi khỉ ,
rồng ,trâu , kỵ các tuổi rắn , chó và lợn , đặc biệt tối kỵ tuổi ngựa .
2.Tuổi trâu :là người nhẫn nại , ít lời , không hay khoe mẽ về mình do đó dễ
tranh thủ được sự gíup đỡ của người khác . Tính nóng và cục tính . Chăm làm ,
khéo tay và quyết đoán , không chấp nhận , không nhúng nhường kẻ cản trở họ
. Làm ăn đối với họ là chính , tình cảm là chuyện thứ yếu nên họ khó lấy vợ .
Tuổi hợp là tuổi chuột và tuổi gà , không nên lấy tuổi chó và kỵ nhất là tuổi lợn
.
3.Tuổi hổ:là ngưởi nhạy cảm , đa tình có đời sống nội tâm cao nên thường do
dự . Tuổi hổ trọng người ít tuổi , kỵ người cao tuổi hơn mình . Quả cảm kiên trì
nhưng có vẽ ích kỷ , thiển cận , tuổi này giữ vía , ma quỷ cũng phải tránh
đường , do đó người Nhật thường cầu mong trong gia đình có người tuổi hổ .
Tuổi này hợp duyên với tuổi ngựa và rồng , khắc tuổi trâu , rắn và khỉ .
4.Tuổi mèo:là tuổi thành đạt , nhã nhặn, khiêm nhường , hiếu thảo, và giao
thiệp rộng . Đời người may mắn nhưng hay ba hoa , được cái ba hoa đúng lúc ,
đúng chỗ . Ít cáu giận, dễ đi vào kinh doanh buôn bán . Tuổi này dễ khóc dễ
cười , chăm học, chăm đọc xong ít tài năng đặc biệt. Rộng rãi trong giao tiếp
nhưng bảo thủ , so đo . Hợp với tuổi chó , dê, lợn, khắc với tuổi chuột , gà và
không hợp tuổi rồng
5.Tuổi rồng:khoẻ mạnh , năng nỗ , xốc vát, dễ bị khích bác, kích động, khó làm

41
chủ bản thân. Vừa ương gàn vừa độ lượng nên dễ giàu và dễ được tiếng vang ,
dễ bị lôi kéo vào việc xấu . Tuổi này về già thì nhàn nhưng không kín miệng .
Nên lấy người tuổi chuột, rắn, khỉ,gà.Tránh rồng , trâu,chó
6.Tuổi rắn:khôn ngoan, có ý chí, gặp may nhiều và dễ thành đạt. Thích loè loẹt
, phô trương ,ích kỷ và keo kiệt. Đa nghi nhưng khi cho tiền ai, thì cũng cho rất
nhiều . Họ rất thích khen nịnh vì tuổi này có lãng mạng . Con gái Nhật cho dù
tuổi gì cũng thích được một lần gọi là “mỹ nhân tuổi tỵ” . Họ hợp tuổi trâu,gà ,
xung khắc với hổ, lợn.

7.Tuổi ngựa:vui tính , ba hoa , mồm mép và khá nổi tiếng và dễ được cảm tình .
Giỏi kinh doanh , giỏi đoán ý đồ của người khác để “lựa lời mà nói” . Tuổi
ngựa nhiều tài nhưng khó tính , cầu kỳ trong ăn mặc, cầu toàn trong công việc
nên họ coi tình yêu là thứ yếu .Họ dễ bị lừa trong yêu đương cho dù họ rất thích
độc lập sáng tạo . Họ hợp với tuổi hổ, dê, chó. Kỵ tuổi chuột.
8.Tuổi dê:nhạy bén , tinh tế trong cảm xúc, cuồng nhiệt nhưng cũng dễ thất
vọng bi quan . Dễ thích nghi với người mọi kiểu . Cuộc đời ít gặp may nhưng
rất mộ đạo . Đời sống vật chất tạm ổn . Họ hợp với người tuổi mèo , lợn, ngựa .
Tránh tuổi chuột, chó, trâu.
9.Tuổi khỉ :thông minh, hiểu biết , biết rộng nhưng không để tâm nhiều đến
công việc . Nhớ thì làm , quên thì cho qua luôn mặc dù khi sử lý công việc thì
khá nhanh . Dễ hoà nhập , quản giao , trí nhớ tốt . Đường nhân duyên không lấy
gì làm may mắn . Gặp tuổi chuột hoặc tuổi rồng thì tốt , gặp tuổi lợn , rắn thì
kém may mắn , gặp tuổi hổ thì đại hoạ
10.Tuổi gà :tuổi bận rộn , lo toang, tham công tiếc việc, việc gì cũng muốn làm
mà dễ bi quan , thất vọng. Thích hoạt động xã hội. Tự tin nhưng lại ít tin người
. Luôn luôn tỏ ra viễn vông , kỳ cục .Tiêu pha hoàng toàng nhưng cũng có sao
nói vậy . Họ hợp người tuổi trâu , rắn , rồng. Tránh tuổi gà , chuột , chó. Kỵ
nhất là tuổi mèo .
11.Tuổi chó:là biểu hiện tập trung mọi phẩm chất tốt của con người . Ngay
thẳng , chân thành, biết mình, biết người , có đức tin và cao độ tin cậy cao . Đại
lượng , không vụ lợi, tuổi chó ít giao du, sống kín đáo ,bướng bỉnh và thẳng
thắng , giỏi quản lý , giỏi hoạt động xã hội. Họ hợp người tuổi chó , tuổi mèo ,
ngựa không hợp tuổi trâu , gà kỵ nhất là tuổi rồng , dê.
12.Tuổi lợn:Kiên định, kiên trì , cuộc đời tuổi lợn mang tính mục đích rõ rệt . ít
bạn nhưng có tính sẵn sàng hy sinh vì bạn . Ít nói nhưng vẫn không biết giữ bí
mật . Tuổi lợn không thích cãi vả . Đường tình duyên không thuận . Họ hợp
người tuổi mèo , dê , tranh tuổi khỉ , đại kỵ tuổi rắn.
Đó là cách nhìn nhận của Phương Đông (qua người Nhật) . Ở Phương Tây cũng
có cách nhìn tương tự . Dưới đây là những điều tóm lược đã được trình bày
trong tạp chí Elle của Pháp.

42
 QUAN NIỆM VỀ TÍNH CÁCH CON NGƯỜI THEO CÁC TUỔI :

1.Tuổi Tý : Tý tương ứng với sao Aquaries .

Nhanh nhẹn , tò mò , lạc quan và gần gũi con người . Chuột là giống vật thích
nghi với mọi hoàn cảnh . Trong sự nghiệp , người mang tuổi Tý sống thận trọng
tỉ mỉ , nhưng luôn luôn xứng đáng với vị trí công tác và tình huống cần xử lý .
Aån dấu sau bề ngoài bình tĩnh và nghiêm túc , người tuổi Tý có trái tim sôi nổi
, luôn hướng về hành động . Trung thực , chung thuỷ với chồng (vợ) và các con
, dễ bị xúc động rối loạn khi gặp nỗi đau về tình cảm . Về mặt tài chính, người
tuổi tý tiêu tiền không cần tính toán.

Tương hợp:Tý và Sửu tương hợp (tức là hiểu được nhau và giúp đỡ lẫn nhau) ,
Tý và Thìn :có thành công đảm bảo , Tý và Tuất kính trọng lẫn nhau.
2.Tuổi Sửu:Sửu tương ứng với sao Capricornus

Người mang tuổi Sửu sống tự tin trong mọi hoàn cảnh . Tính kiên định , thực
tiễn, làm chủ bản thân, tự khép mình vào kỷ luật thép , không cơ hội và khuất
mình. Trung thực thích giao du rộng rãi nhưng chỉ trong mối quan hệ đứng đắn
và bền chặt , nhưng có nhược điểm là khó tự diễn đạt những tình cảm sâu kín
và thích số cô đơn trọng danh dự hơn là yêu một người chưa tương xứng với
mình . Người tuổi Sửu lao động cần cù , làm ra tiền nhưng sống cần kiệm , tìm
mọi cách để được cuộc sống an toàn , thanh thản .Aån mình sau bề ngoài khiêm
nhường , nhưng không để ai nịnh bợ đánh lừa . Nhược điểm duy nhất , không
thua thiệt ai bao giờ !

Tương hợp: Sửu và Tý : sống trọn vẹn với bản chất lương thiện sâu kín nhất,
Sửu với Mão : có quan hệ bền chặt nhờ hợp tác được với nhau , Sửu và Tị : một
câu chuyện tình thơ mộng , Sửu và Dậu : cùng lao động , Sửu và Hợi : chung
sống hoà bình .
3.Tuổi Dần:Dần tương ứng với sao Sagittaries .

Theo đường Hoàng Đạo , Dần tượng trưng cho đối nghịch . Người tuổi Dần
mạnh mẽ nhưng luôn thận trọng, thích tranh đấu, ghét những tật xấu, dám lao
mình vào những công việc đầy rủi ro để thử thách bản lĩnh . Người tuổi Dần
được những người khác yêu mê say nhưng ngược lại cũng bị ghét cay ghét
đắng . Người tuổi Dần không kìm hãm được tình cảm nửa vời . Tính tình lãng
mạng, nhiệt huyết trong tình yêu, dao động giữa tính thiếu chung thuỷ và tính
độc lập . Cũng chỉ vì bản chất hấp dẫn quá nhiệt tình .

Tương hợp : Dần và Mão :bổ sung cho nhau , Dần và Ngọ : cùng thích độc lập,
Dần và Dậu : cùng nhau lao vào chuyện phiêu lưu , Dần và Tuất : chọn tính

43
diệu hiền , Dần và Hợi : hỗ trợ cho nhau.
4.Tuổi Mão :Mão tương ứng với sao Scorpius.

Hiền diệu, thận trọng, cân bằng, ẩn sau bề ngoài bình thản . Nhiều khi dối lừa,
bản chất ích kỷ, coi mình đứng trên người khác . Lối sống cầu kỳ, xa hoa
nhưng lại không phấn đấu để đạt mục tiêu vì ít đấu tranh, không thích làm một
mình . Thích các đồ vật trang trọng tinh tế, yêu nghệ thuật, thích đọc sách và
nghiên cứu . Trong tình yêu hạnh phúc thường kín đáo. Khi yêu ai thích có
quan hệ bình yên. Đa tình thích được chiều chuộng.

Tương hợp : Mão và Tý : chia vui, Mão và Mùi : có sự hiểu biết tương hổ, Mão
và Tuất sống được với nhau, Mão và Hợi cặp hoàn hảo.

5.Tuổi Thìn :Thìn tương ứng với Libra

Người tuổi Thìn có cuộc sống độc đáo: xuất sắc, hấp dẫn, duyên dáng,Người
tuổi Thìn giỏi nhìn nhận về thời trang , có đầu óc sáng tạo, nhiệt tình, dám lao
mình vào những đề án lớn (không hẳn đã có thể thực hiện được…)với nhiệt
tình cao . Tự xét mình có tầm vóc lớn và có cá tính mạnh . Với thuật chiêm tinh
Trung Hoa , người tuổi Thìn được coi là người ban ơn và đem lại điều tốt lành
cho người khác (Rồng là biểu tượng của hoàng đế Trung Hoa) . Trong lao động
và tình yêu, người tuổi Thìn bao giờ cũng phải tìm được nguyên nhân để tự bảo
vệ mình , tìm được quần chúng để ủng hộ và giúp đỡ . Người tuổi Thìn chung
thuỷ với người mình yêu.

Tương hợp : Thìn và Tý : hợp tác chặt chẽ và năng động, Thìn và Dần : có
những bất ngờ lường trước được , Thìn và Tỵ : hiểu biết lẫn nhau, chỉ cần nửa
lời, Thìn và Thân : đùa vui với nhau.

6.Tuổi Tỵ:tương ứng với sao Virgo

Người tuổi Tỵ có nghệ thuật tìm được chỗ đứng và thời điểm đúng lúc , đúng
thời…Dựa vào linh cảm, tìm cách tiêu năng lượng tối thiểu , nhưng lại đạt kết
quả tối đa . Người tuổi Tỵ có tính biết tính toán, sáng suốt, kiên định, biết kìm
mình và dấu diếm tình cảm thực của bản thân .

Người tuổi Tỵ mê tiền tài, sự thanh lịch, sân khấu, âm nhạc và đồ quý hiếm . Là
người có đầu óc thẩm mỹ, nên đòi hỏi cuộc sống bao giờ cũng phải tuyệt vời
nhất . Người tuổi Tỵ có nhiều đòi hỏi cao trong tình yêu , nên rất thận trọng và
tạo trước cho mình lối thoát an toàn.

Tương hợp : Tỵ hợp với các con vật trong vòng Hoàng Đạo. Trừ với Dần, Ngọ
và Hợi tương khắc.

44
7.Tuổi Ngọ:Ngọ tương ứng với sao Leo.
Người tuổi Ngọ vốn hay bồn chồn, cúi đầu lao mình trước gió bão và chỉ hạnh
phúc khi thấy mình có tự do . Có tính xã giao, dễ giao du với mọi người ,
nhưng vẫn giữ tính độc lập, thích tìm cuộc sống dễ chịu , dễ dàng có nhiều thay
đổi và những chuyến đi . Trong lao động, biết thả sức và chịu đựng gian khổ,
không nề nà vượt qua mọi khó khăn nhưng không biết thích sống khép mình
hay bị giam hãm . Không ai đóng cương được người tuổi Ngọ, kể cả trong tình
yêu . Nhiệt tình, đam mê sống hết mình và dao động giữa ham muốn mê say và
tính ích kỷ.

Tương hợp:Ngọ và Dần hợp nhau trong công việc kinh doanh và tình yêu, Ngọ
và Mùi gần nhau và hỗ trợ nhau, Ngọ và Dậu hiểu nhau và tạo quan hệ bền
nhưng chậm đến với nhau, Ngọ và Tuất bổ sung cho nhau.

8.Tuổi Mùi :Mùi ứng với sao Cancer.

Người tuổi Mùi thiên về tình cảm và mơ mộng , là đấu tranh mang tính Aâm
dịu hiền nhất trong Hoàng Đạo Trung Hoa. Người tuổi Mùi luôn cần những lời
khuyên, cần chỗ dựa, không thể sống một mình, người tuổi Mùi có tính thẩm
mỹ, ưa các đồ vật đẹp, mỹ thuật, sống chung thuỷ gắn bó với những người hay
đồ vật, trốn tránh hiện thực gây phiền luỵ tới đời sống riêng . Trong lao động,
dao động giữa tính cần mẫn thông minh và tính lười biếng, vì ghép khép mình
vào kỷ luật và cơ chế máy móc. Sống tình cảm nhưng yếu đuối , khó khăn khi
chọn lựa về người thương nhưng sẵn sàng xả thân cho người mình yêu.

Tương hợp:Mùi và Mão hợp nhau vì cùng quan điểm sống, có quan hệ thành
đạt với Ngọ, giúp cho Tị, có ham muốn và cuộc sống gia đình bình yên giống
như Hợi.

9.Tuổi Thân:Thân tương ứng với sao Germini.

Người tuổi Thân nhanh nhẹn, láu lỉnh, khôn ngoan, là bậc thầy trong nghệ thuật
ứng xử . Họ biết chọn lời chọn ý, chọn sáng kiến, biết tập trung trí tuệ vào
những đề án, kể cả những đề án có nhiều rủi ro nhất . Có tài thuyết phục và lấy
lòng người , nhưng tuổi thân luôn luôn năng động lao mình vào nhiều đề án
cùng một lúc . Họ ưa tiếp xúc gặp gỡ, khám phá, không chịu cô đơn và nghỉ
ngơi buồn chán, cả về phương diện sự nghiệp và tình cảm.

Tương hợp :Quan hệ tốt với Tý vì hợp nhau về tính cách , Thân và Thìn kính
trọng lẫn nhau, làm vừa lòng nhau,với Ngọ tương đồng về mọi mặt , với Tuất
giúp đỡ và kính trọng lẫn nhau.

10.Tuổi Dậu: Dậu tương ứng với sao Taurus.

Khi gà trống gáy, không phải cho người khác mà cho chính bản thân……Tư

45
cách mạnh, tự tin (ít nhất cũng là vẻ bề ngoài), cao thượng trong công việc và
tình yêu ,trung thực trong quan hệ, người tuổi Dậu ghét lời nói dối, tính thụ
động và nhàm chán trong công tác và sống với trật tự trên dưới nghiêm minh.
Chỉ có trật tự như thế người tuổi Dậu mới phát huy được năng lực lao động,
nhưng vẫn giữ được tính độc lập và làm việc nhưng không quên vui chơi giải
trí . Về tình yêu, ưa được người khác ngắm mình, khen ngợi để khẳng định tính
hào hoa phong nhã, ưa các chuyện phiêu lưu tình ái . Biết yêu và chiều người
khác nhưng cũng biết tự chiều mình.

Tương hợp :Dậu và Thìn chung nhau những nét về hạnh phúc và quyền uy ,
Dậu và Tỵ tin tưởng và tôn trọng đức tính quý của nhau , Dậu động viên cho
Mùi , nhưng vẫn giữ tính độc lập , Dậu và Hợi hợp thành một gia đình yên ấm .

11.Tuổi Tuất :Tuất tương xứng với sao Aries

Có tính cảnh giác cao , nên người tuổi Tuất biết bảo vệ cho người mình yêu …..
tới mức có thể làm mờ cả nhân các người khác . Trung thành , âu yếm , nhưng
cũng buồn lặng và bi quan , nhất là khi sống cô đơn – trạng huống mà người
tuổi Tuất khó chịu đựng hơn cả . Trong tình yêu , người tuổi Tuất luôn bị tình
cảm ghen tuông hành hạ , vì cảm thấy người ta yêu mình chưa đủ . Tình cảm
trách nhiệm là động lực sống , lao động . Không bị từ chối những trách nhiệm
dù khó khăn nhất , ngược lại chấp nhận một cách nhiệt tình .Người tuổi Tuất
không thích làm công việc dở dang , nửa vời .
Tương hợp :có quan hệ tốt và sâu sắc với Tý , có quan hệ năng động với Dần ,
bổ sung tính cách mạnh cho Ngọ , thông cảm và trung thành với người tuổi
Tuất khác , có quan hệ bền vững và lâu dài với Hợi .

12.Tuổi Hợi :Hợi tương xứng với sao Pices.

Người tuổi Hợi là người có tư tưởng thực tiễn và duy vật .Ưa vui chơi hội hè ,
thích ăn ngon , mặc đẹp và chuộng các chuyện về tình cảm và yêu đương ,
nhưng thực chất lại là người có lý tưỡng .Nhược điểm chính : tính bướng bỉnh
ương nghạnh đôi khi dẫn họ vào con đường xấu , làm cho họ sau này hối hận ,
nhưng đã quá muộn .Trong lao động , có tính làm cho người khác tin tưởng ,
luôn luôn tìm mọi cách làm vừa lòng người khác . Là người có tình cảm , ưa
được vuốt ve chiều chuộng , lời nói dịu dàng và coi tổ ấm gia đình là hạnh phúc
cao nhất .

Tương hợp : Cảm thấy an toàn khi sống với người tuổi Mão , với Ngọ ; có quan
hệ bền chắc với Mùi : có nhiều hy vọng hạnh phúc , Tuất bổ sung tính cách cho
Hợi , nhất là chuyện gia đình.

46