Cây ớt

Ớt là loại cây đã được con người trồng trọt và thu hái từ lâu đời. Với
không ít người, ớt là loại gia vị không thể thiếu trong các bữa ăn, giúp
làm tăng cảm giác ngon miệng. Nhưng có lẽ ít ai biết ớt còn là một vị
thuốc rất quý trong y học cổ truyền.

Tác dụng chữa bệnh của ớt

Quả ớt còn có nhiều tên gọi khác nhau như Lạt tiêu, Lạt tử, Ngưu giác
tiêu, Hải tiêu... Tên khoa học Capsium frutescens L; Capsium annuum
L., thuộc họ Cà Solanaceae. Là một cây nhỏ có thể sống vài năm, thân
dưới hóa gỗ. Cây có nhiều cành, nhẵn. Lá mọc so le, hình thuôn dài,
đầu nhọn. Hoa mọc đơn độc ở kẽ lá. Quả mọc rủ xuống đất, chỉ riêng ở
cây ớt chỉ thiên thì quả lại quay lên trời. Có thể được trồng hoặc mọc
hoang. Các bộ phận của cây ớt như quả, rễ và lá đã được dùng làm
thuốc từ nhiều đời nay.

Theo y học cổ truyền, ớt có vị cay, nóng. Tác dụng khoan trung, tán
hàn, kiện tỳ, tiêu thực, chỉ thống (giảm đau), kháng nham (chữa ung
thư...) Nhân dân thường dùng để chữa đau bụng do lạnh, tiêu hóa kém,
đau khớp, dùng ngoài chữa rắn rết cắn... Ngoài dùng làm thuốc, nhân
dân ta còn thường dùng lá ớt nấu canh ăn.

Nghiên cứu của y học hiện đại cũng thống nhất với y học cổ truyền về
tác dụng chữa bệnh của ớt. Kết quả nghiên cứu của các nhà khoa học
Trung Quốc cho thấy quả ớt có rất nhiều ích lợi cho sức khỏe. Trong ớt
có chứa một số hoạt chất sau: Capsicain là một Alkaloid chiếm tỷ lệ
khoảng 0,05-2%. Cấu trúc hóa học đã được xác định là acid isodexenic
vanilylamit, có đặc điểm bốc hơi ở nhiệt độ cao, gây hắt hơi mạnh.
Ngoài ra còn có Capsaicin, là hoạt chất gây đỏ, nóng, chỉ xuất hiện khi
quả ớt chín, chiếm tỷ lệ từ 0,01-0,1%. Một điều lý thú là Capsaicin có
tác dụng kích thích não bộ sản xuất ra chất Endorphin, một chất
Morphin nội sinh, có đặc tính như những thuốc giảm đau, đặc biệt có
ích cho những bệnh nhân bị viêm khớp mạn tính và các bệnh ung thư.
Ngoài ra, ớt còn giúp ngăn ngừa bệnh tim do chứa một số hoạt chất
giúp máu lưu thông tốt, tránh được tình trạng đông vón tiểu cầu dễ gây
tai biến tim mạch. Ớt còn có tác dụng ngăn ngừa tình trạng huyết áp
tăng cao. Một số nghiên cứu cho thấy, những loại ớt vỏ xanh, trái nhỏ
có hàm lượng capsaicin nhiều hơn. Ngoài ra, trong quả ớt còn chứa
nhiều loại vitamin như vitamin C, B1, B2, acid citric, acid malic, beta
caroten...
Ngoài việc dùng làm thực phẩm, quả ớt còn được nhân dân ta sử dụng
làm thuốc chữa bệnh từ ngàn xưa. Trong kho tàng y học dân gian, có
không ít bài thuốc quý trong đó có ớt.

Một số bài thuốc nam công dụng có ớt

- Chữa rụng tóc do hóa trị liệu: Ớt trái 100g, ngâm với rượu trắng trong
10-20 ngày. Dùng rượu này bôi lên da đầu có tác dụng kích thích mọc
tóc.

- Giảm đau do ung thư, đau khớp: ăn 5-10g ớt mỗi ngày.

- Chữa ăn uống kém tiêu do ung thư: ớt 100g, hắc đậu xị 100g, tán bột
ăn hàng ngày.

- Chữa ăn uống chậm tiêu: ớt trái dùng làm gia vị, ăn hàng ngày.
- Chữa đau thắt ngực: ớt trái 2 quả, đan sâm 20g, nghệ đen 20g. Sắc
uống ngày 1 thang.

- Chữa đau dạ dày do lạnh: ớt trái 1-2 quả, Nghệ vàng 20g, tán bột
uống ngày 2-3 lần.

- Chữa viêm khớp mạn tính: ớt trái 1-2 quả; Dây đau xương, thổ phục
linh (củ khúc khắc) mỗi vị 30g. Sắc uống ngày 1 thang.

- Chữa bệnh chàm (eczema): lá ớt tươi 1 nắm, mẻ chua 1 thìa. Hai thứ
giã nhỏ, lấy vải sạch gói lại, đắp lên nơi bị chàm đã rửa sạch bằng nước
muối.

- Chữa tai biến mạch máu não: lá ớt (loại ớt chỉ thiên quả nhỏ) đem giã
nhỏ, thêm nước và ít muối, chắt nước cho người bệnh uống, bã đắp vào
răng sẽ tỉnh.

- Chữa rắn rết cắn: lá ớt giã nhỏ, đắp vào nơi bị thương, băng lại. Ngày
làm 1-2 lần cho đến khi hết đau, 2-3 giờ là khỏi.

- Chữa bệnh vẩy nến: Lá ớt cay 1 nắm to (1 nắm chặt tay và đem sao
chín nhưng không cháy), tinh tre đằng ngà cạo lấy 1 bát, lá sống đời (lá
thuốc bỏng) 7-9 lá, thiên niên kiện khoảng 300g. Tất cả cho vào nồi với
2 lít nước, đun sôi kỹ, uống dần thay nước chè, uống chừng 3 ấm là
khỏi.

- Đau bụng kinh niên: Rễ cây ớt, rễ chanh, rễ hoàng lực, mỗi thứ
khoảng 10g. Sao vàng, sắc uống ngày 1 thang.
- Chữa đau lưng, đau khớp: Ớt chín 15 quả, lá đu đủ 3 cái, rễ chỉ thiên
80g. Tất cả đem giã nhỏ ngâm cồn với tỷ lệ 1/2, dùng để xoa bóp sẽ
mau khỏi.

- Chữa mụn nhọt: Lá ớt giã nát với ít muối, dùng đắp vào nhọt đang
mưng mủ sẽ bớt đau nhức, dễ vỡ mủ, mau lành.

- Chữa khản cổ: Dùng ớt làm thuốc súc miệng (dưới dạng cồn thuốc).
- Chữa rắn rết cắn: Lá ớt giã nhỏ, đắp vào vết thương cho đến khi hết
đau nhức thì bỏ đi.

Ngày đắp 1-2 lần cho đến khi hết đau. Thường chỉ 15-30 phút thì hết
đau.