N TP U T NC NGOI Ti liu tham kho Bi ging trn lp Websites: www.mpi.gov.vn www.unctad.org www.oecd.

d.org Vn bn php lut: Lut u t nc ngoi 2005 Ngh nh s 108 /2006/N-CP quy nh chi tit v hng dn thi hnh mt s iu ca Lut u t World Investment Report 2006 UNCTAD, 2006, New York and Geneva Ni dung mn hc: 3 chng Chng I: Tng quan v u t nc ngoi Chng II: D n u t trc tip nc ngoi Chng III: Qun l nh nc v hot ng u t nc ngoi

CHNG I: TNG QUAN V U T NC NGOI I. KHI NIM 1. u t (Investment) a/ nh ngha Mua c phiu, hc tp c phi l u t? c trng: Hi sinh mt s th qu gi hin nay hy vng c c li ch sau ny t s hi sinh . u t l chi tin hay cc ngun lc khc hin c k vng thu c cc li ch trong tng lai Hot ng u t l qu trnh huy ng v s dng mi ngun vn phc v cho sn xut, kinh doanh nhm sn xut sn phm v cung cp dch v p ng nhu cu tiu dng ca c nhn v x hi. u t l vic s dng vn vo mt hot ng nht nh nhm thu li nhun v/hoc li ch kinh t x hi. b/ c im *C s dng vn + Vn: l cc ngun lc (resources) c th c huy ng v s dng vo hot ng sn xut kinh doanh nhm thu li li ch cho ch u t. + Vn u t c th tn ti di my hnh thi? C 2 cch phn chia Tn ti di 3 hnh thi: Ti sn hu hnh (nh xng, my mc, thit b, hng ho, nguyn vt liu v.v), ti sn v hnh (bng pht minh, sng ch, b quyt k thut, b quyt kinh doanh, nhn hiu, quyn s dng t), ti sn ti chnh (tin, cc giy t c gi khc..); hoc Tn ti di 2 hnh thi: Ti sn thc: Ti sn c s dng sn xut hng ho v dch v, to ra ca ci vt cht cho x hi. VD: t ai, nh ca, my mc, kin thc; Ti sn ti chnh: Quyn li i vi ti sn thc hay thu nhp do ti sn thc to ra. Phn b ca ci hay thu nhp gia cc nh u t. VD: C phiu, tri phiu, tin + Vn cn c quy v cng mt n v tin t nht nh
2

+ Hot ng nht nh: hot ng sn xut kinh doanh *C sinh li: Li nhun v/hoc li ch kinh t x hi + Li nhun l chnh lch gia thu nhp m hot ng u t em li cho ch u t vi chi ph m ch u t phi b ra tin hnh hot ng u t . +Li ch kinh t x hi l chnh lch gia nhng g m x hi thu c vi nhng g m x hi mt i t hot ng u t. Li ch kinh t x hi c nh gi qua cc ch tiu nh tnh v cc ch tiu nh lng. V d: vic xy dng cu Thanh Tr mang li li ch kinh t x hi +Thng thng, t nhn v doanh nghip theo ui mc tiu li nhun; cn chnh ph theo ui mc tiu li ch kinh t x hi. *C mo him: Hot ng u t thng din ra trong mt thi gian di v vy n c tnh mo him. Thi gian u t cng di th tnh mo him cng cao. VD: Cn bo Katrina nh hng n hot ng kinh doanh ca tp on Wall Mart. c/Mt vi ch tiu c bn nh gi hiu qu hot ng u t i vi mt d n: ROI (Return on Investment) ROI = Profit/Total Investment (Profit = Turnover - Cost) ngha: Mt ng vn u t em li bao nhiu ng li nhun i vi mt quc gia: ICOR (Incremental Capital Output Ratio)(Harrod Dormar) ICOR = I/ GDP

( GDP = GDPt - GDPt-1) + ngha: GDP tng trng mt n v cn bao nhiu ng vn u t + Trin khai ch s ICOR: Ly k=I/GDP, g= GDP/GDP => ICOR = k/g Trong : ICOR: t l gia vn u t v tng trng kinh t;
3

I: vn u t ca ton b nn kinh t; I = ID+IF GDP: mc tng tng sn phm quc ni k: t l gia vn u t v tng sn phm quc ni g: tc tng trng ca nn kinh t =>k = ICOR .g Nh vy, nu h s ICOR khng i th t l vn u t so vi GDP (k) s quyt nh tc tng trng ca nn kinh t (g). T l u t cng cao th tc tng trng kinh t cng cao v ngc li. Nm 1995, ICOR ca Vit Nam l 3,39 th nm hin nay ln ti gn 6, trong khu vc kinh t nh nc tng t 3,6 ln 7,28. y l mt thc t ng lo ngi, v khu vc kinh t ch o li c cht lng thp. (theo http://www.mof.gov.vn/Default.aspx?tabid=612&ItemID=31186) VD: Thc t ICOR Vit Nam: 91 92 93 94 95 96 97 98 99 00 01 03 04 g (%) k ICO R S bin ng ca h s ICOR ti Vit Nam 6
5 4 3 2 1 0 91 92 93 94 95 96 9 98 99 7 0 1 3 4

5,8 8,7 8,0 8,8 9,5 9,3 8,1 5,7 4,7 6,7 6. 8. 7.7 9 0 17, 22, 30, 30, 29, 29, 30, 27, 26, 27, 32 36 36. 4 1 4 7 2 9 0 0 9 6 5 3 3,0 2,6 3,7 3,4 3,1 3,1 3,8 4,7 5,4 4,2 4. 4. 4.7

(%) 6

Ngun: Kinh t 2000-2001, 2001-2002, 2004-2005: Vit Nam v Th gii (VET)

Nm 2005: GDP04=44.5 t USD; GDP05=48.24 t USD (sx trong nc v XK

4

26 t), GDP= 3.74 t USD; g=8.4%, GDP/capita=640 USD/nm, Population=84 triu ngi, k=38,2%, ICOR=4.55, IXH= 17.02 t USD Mc tiu nm 2006: g=8.0%, k=38.6% => ICOR =? Bi tp: Mun duy tr tc tng trng kinh t 7,5% /nm trong giai on 2006-2010, Vit Nam cn tng lng vn u t bao nhiu? Nu GDP bnh qun u ngi d kin t 600 USD/nm v dn s l 85 triu ngi. H s ICOR=5 g=7,5 % GDP5= GDP/capita x dn s x (1+g) s nm ca giai on cn tnh GDP5 nm = GDP5- GDP0 = GDP/capita x dn s x [(1+g) s nm ca giai on cn tnh 1] => I = ICOR x GDP =5.600.85.[(1+0.075)5 1] = 111.085 triu USD (trong 5 nm) d/ Phn loi u t: Theo lnh vc: u t vo cng nghip, nng nghip, dch v hay u t vo thng mi, ti chnh, sn xut Theo quyn kim sot: u t trc tip, u t gin tip Theo ch u t: u t t nhn, u t chnh thc Theo ngun vn: u t trong nc, u t nc ngoi
C cu cc ngun vn trong tng u t x hi nm 2003
Vn nh nc Vn ngoi quc doanh Vn TNN

C cu cc ngun vn trong tng u t x hi nm 2004

Vn nh nc Vn ngoi quc doanh Vn TNN

2. u t quc t, u t nc ngoi u t quc t v u t nc ngoi l hai tn gi khc nhau ca cng mt

loi hot ng ca con ngi, tn gi khc nhau do gc nhn nhn khc nhau m thi. ng trn gc ca mt quc gia xem xt hot ng u t t quc gia ny sang cc quc gia khc hoc ngc li ta c thut ng "u t nc ngoi", nhng nu xt trn phng din tng th nn kinh t th gii th tt c cc hot ng c gi l "u t quc t". So vi hot ng xut nhp khu hng ho thng thng, hot ng xut khu t bn hay u t nc ngoi c nhng im ging v khc nhau nh sau : - Ging nhau : Cng c s di chuyn ti sn t nc ny sang nc khc. - Khc nhau: gi tr thng d m to ra u, c v khng c s di chuyn quyn s hu Khi nim u t nc ngoi l vic cc nh u t (php nhn hoc c nhn) a vn hoc bt k hnh thc gi tr no khc vo nc tip nhn u t thc hin cc hot ng sn xut kinh doanh nhm thu li nhun hoc t cc hiu qu x hi. --> s di chuyn vn qua khi bin gii mt quc gia u t quc t l hnh thc di chuyn vn t nc ny sang nc khc tin hnh hot ng sn xut kinh doanh hoc cc hot ng khc nhm mc ch thu li nhun hoc li ch kinh t x hi. s di chuyn vn qua khi bin gii cc quc gia c im: u t quc t v u t nc ngoi cng c 3 c im ca u t ni chung. im duy nht phn bit l n c s di chuyn vn qua khi bin gii quc gia (capital movement abroad) II. PHN LOI U T QUC T

FIL
OFFICIAL FLOWS PRIVATE FLOWS

ODA

OA

OOFs

FDI

FPI
Porfolio Equity

Private loans
Bond Debt Flows Commercial Loans

Grants
Concession al loans
NonConcessional Loans

Grants
Concessiona l loans
NonConcessional Loans

M&A

Flows Bond Debt Flows

Greenfield Investment Joint Venture

III. H TR PHT TRIN CHNH THC - Official Development Assistance - ODA 1. Khi nim Qu trnh ra i v pht trin (Story of official development assistance Helmut Fuhrer OECD - Paris 1996) Hi ngh Bretton Woods nm 1944 vi s ra i ca WB, IMF tng da trn k hoch Marshall (1947) ca Hoa K sau chin tranh th gii ln th hai Thnh lp T chc Hp tc Kinh t v Pht trin (OECD)- ngy 14/12/1960 ti Paris. OECD lp ra U ban H tr Pht trin (Development Assistance Committee-DAC) nhm gip cc nc ang pht trin tng trng kinh t v nng cao hiu qu u t. Thnh vin ban u ca DAC l 18 nc. Theo nh k cc nc thnh vin DAC thng bo cho U ban cc khon ng gp ca h cho cc chng trnh vin tr pht trin v trao i vi nhau cc vn lin quan ti chnh sch vin tr pht trin Nm 1969, ln u tin DAC a ra khi nim v ODA . Vo nm 1970, ngh quyt ca UN chnh thc thng qua ch tiu cc nc giu hng nm phi trch 0,7% GNP ca mnh thc hin ngha v i vi cc nc ngho.

Cc thnh vin ca DAC hin nay v ngy gia nhp

Australia Member since 1966. Austria Member since 1965. Belgium Member since 1961. Canada Member since 1961. Denmark France Member since1961. Germany Member since 1961. Greece Member since 1999. Ireland Member since 1985. Italy Luxembourg Member since 1992. Netherlands Member since 1961. New Zealand Member since 1973. Norway Member since 1962. Portugal Sweden Member since 1965. Switzerland Member since 1968. United Kingdom Member since 1961. United States Member since 1961. Commission of the

Member since 1963. Finland Member since 1975.

Member since 1961. Japan Member since 1961.

Joined the DAC in 1961, withdrew in 1974 and rejoined in 1991. Spain Member since 1991.

European Communities Member since 1961.

Khi nim ca DAC ODA l nhng lung ti chnh chuyn ti cc nc ang pht trin v ti nhng t chc a phng chuyn ti cc nc ang pht trin m: c cung cp bi cc t chc chnh ph (trung ng v a phng) hoc bi c quan iu hnh ca cc t chc ny; c mc tiu chnh l thc y tng trng kinh t v phc li ca cc nc ang pht trin; mang tnh cht u i v c yu t khng hon li 25% (c tnh vi t sut chit khu 10%) Khi nim ca Vit Nam (Theo N/2006/NCP) H tr pht trin chnh thc l hot ng hp tc pht trin gia Nh nc hoc Chnh ph nc Cng ha x hi ch ngha Vit Nam vi nh ti tr l chnh ph nc ngoi, cc t chc ti tr song phng v cc t chc lin quc gia hoc lin chnh ph. 2. c im - Cc nh ti tr (Donors) bao gm: + Chnh ph cc nc ch yu l cc nc pht trin hoc tng i pht trin (cp ODA di dng ny cn gi l ODA song phng, cp ODA m nh ti tr khng phi l cc chnh ph gi l ODA a phng, xut pht t cc t chc di y). + T chc lin chnh ph: EC, OECD + T chc thuc Lin hp quc (United Nations): UNCTAD United Nations Conference on Trade and Developmen, UNDP United Nations Development Programme, UNICEF United Nations Childrens Fund, UNIDO United Nations

10

Industrial Development Organisation, WFP World Food Programme, FAO 52.8% Food and Agricultural Organisation, UNESCO 25.0% United Nations Educational, Scientific and Cultural Organisation, WHO 75.4% World Health Organisation + T chc ti chnh quc t: IMF, WB, WTO (PRGF Trust, MIGA Multilateral Investment Guarantee Agency), cc ngn hng pht trin khu vc (AsDB Asian Development Bank, Afr.DB African Development Bank + Cc t chc phi chnh ph (NGO)1 VN hin c khong 485 t chc phi chnh ph nc ngoi thuc 26 nc cng nghip pht trin v cc nc cng nghip mi hot ng vin tr ti Vit Nam, trong c 369 t chc thng xuyn c mt Vit Nam, c d n, i tc c th, c c quan c thm quyn ca Vit Nam cp giy php hot ng. - Mi chnh ph s c cc c quan ring qun l vic cp ODA, VD: Thy in Australia Nht Bn Hoa K Canada C quan hp tc pht trin QT Thy in (SIDA) C quan pht trin quc t Australia (AusAID) C quan hp tc quc t Nht Bn (JICA) C quan pht trin QT Hoa K (USAID) Qu vin tr QT (IAE) C quan pht trin QT (CIDA) - i tng nhn vin tr (Aid recipients): L chnh ph cc nc ang v km pht trin. C nhn v doanh nghip khng c trc tip nhn ODA. Chnh ph l ngi ng ra tip nhn ODA, nhn n vi cc nh ti tr nh mt khon n quc gia v l ngi phi tr n, l ngi chu trch nhim trc khon n ny. ODA c tnh vo thu ngn sch do vic s dng vn ODA cho mt d n c th no c coi l vic s dng vn ngn sch. Cc nc CNPT khng c nhn hnh thc u t ODA.
1

VN hin c khong 485 t chc phi chnh ph nc ngoi thuc 26 nc cng nghip pht trin v cc nc cng nghip

mi hot ng vin tr ti Vit Nam, trong c 369 t chc thng xuyn c mt Vit Nam, c d n, i tc c th, c c quan c thm quyn ca Vit Nam cp giy php hot ng.

11

Trong danh sch cc nc nhn vin tr ca DAC mi nht thng 12/2005 v c s dng cho cc nm 2005, 2006, 2007, cc nc ny c chia lm 4 nhm nc: nhm cc nc km pht trin nht (Lo, Campuchia), nhm cc nc c thu nhp thp (GNI < $825 nm 2004, Vit Nam, mt s nc chu Phi), nhm cc nc v vng lnh th c thu nhp trung bnh thp (GNI $826-$3255 nm 2004, Braxin, Indonexia, Thi Lan, Philippin, Ucraina), nhm cc nc v vng lnh th c thu nhp trung bnh cao (GNI $3256-$10065 nm 2004, Malayxia).

12

- Quan h gia cc ch th trong hot ng ODA l quan h cp chnh ph, song phng hoc a
13

- Tnh u i: Li sut thp, thi gian cho vay di, c thi gian n hn (ch tr li, cha phi tr gc), gi tr cho vay ln. T cc u i trn nn trong ODA lun c mt t l khng hon li no . Theo quy nh ca DAC, t l khng hon li hay thnh t u i (grant element) phi >= 25% th mi c coi l khon vn ODA. Thnh t u i c tnh theo cng thc sau: GE =
MG vay PV thanhtoan MG vay x100 %

- C rng buc: cc nc nhn vin tr phi hi mt s iu kin nht nh mi c nhn ti tr, iu kin ny tu thuc quy nh ca tng nh ti tr. l cc iu kin v chnh tr hay v thng mi. Xu hng ngy nay cc rng buc v chnh tr gim dn v hnh thc v ch yu l cc rng buc v thng mi, v d: mua hng ca nc cp vin tr, u tin cc nc ng minh chnh tr, trong hn 1/4 vin tr ca OECD i km iu kin phi mua hng ca nc ti tr, thm ch c nhng nc t trng ny rt cao nh Ty Ban Nha (100%), M (71,6%), Canada (65%), nhng cng c nhng nc t l ny rt thp thm ch = 0 nh Nht, Ai len, B o Nha. Mt s nc t l rng buc phi mua hng ca nc ti tr rt thp nh Thy S, H Lan V d vic ci t h thng ngn hng Vit Nam do WB ng ra ti tr trong thi gian qua km theo cc diu kin v iu chnh h thng li sut, h thng cc ngn hng, h thng qun l ngn hng, quy trnh hot ng ca ngn hng theo quy chun ca WB... Tuy ni rng cc rng buc v chnh tr khng cn xut hin nhng thc cht l cc nc vin tr nh vo rng buc kinh t m dn n cc rng buc chnh tr. - Nh ti tr gin tip iu hnh d n: Cc nh ti tr khng trc tip iu hnh d n nhng thc cht c th tham gia gin tip di hnh thc nh thu hoc h tr chuyn gia. Tuy nc ch nh c quyn s dng qun l vn ODA nhng thng thng mu lp d n ODA phi c s tho thun vi cc nh ti tr v cc nh ti tr xem xt rt k cc d n xin ti tr v kim tra mt cch k lng vic thc hin d n c ng mc ch hay khng. V d cc nh u t c th chia d n tng thnh cc tiu d n, cc giai on, nu hon thnh giai on trc th mi c cp vn tip tip tc giai on sau, nu khng th b ct vn u t, vi mc ch d dng kim sot vn v tin ca d n. V d: D n nng cp quc l 1A
14

- C tnh phc li x hi: Lnh vc u t ca ODA ch yu l cc lnh vc khng hoc t sinh li nhun, l cc cng trnh cng cng mang tnh cht phc li x hi nh cc d n u t vo c s h tng, cc cng trnh giao thng vn ti, gio dc y t, l cc khon u t mang tnh cht h tr gia cc chnh ph vi nhau. V d vic nng cp quc l 1A... Do ODA l cc khon cho vay c li v mt kinh t x hi cho nc nhn u t nn n c hng rt nhiu u i. Tuy cc nh ti tr thng cp ODA khng phi vi mc ch tm kim li nhun m khng nh v th quc gia, thng qua ODA m ng cho u t t nhn, khu vc kinh t t nhn thm nhp vo th trng nc nhn vin tr thng qua cc khon vin tr. - C nguy c li gnh nng n nn cho cc quc gia nhn vin tr do nh ni trn lnh vc u t thng l nhng lnh vc khng sinh li nhun, cc ch u t khng trc tip tham gia iu hnh qun l d n nn hiu qu s dng vn thng thp. V th khi nhn vin tr di hnh thc ny th chnh ph cc nc nhn vin tr phi ra cc mc tiu pht trin kinh t cc khu vc c hng li t hot ng ODA, sau khi d n i vo hot ng th thu nhp t cc hot ng kinh t khc mi c th b p chi ph cho hot ng ODA v nh vo quc gia y mi c th tr n c. V d: Chu Phi 3. Phn loi Theo tiu thc hon tr/cc thnh phn cu thnh: - ODA khng hon li: l hnh thc cung cp ODA khng phi hon li cho Nh ti tr. VD: T9/05 ADB vin tr khng hon li 9 triu USD cho VN - ODA cho vay u i (hay cn gi l tn dng u i): ODA cho vay vi li sut v iu kin u i sao cho "yu t khng hon li" (cn gi l "thnh t h tr") t khng di 25% ca tng tr gi khon - ODA hn hp: l cc khon vin tr khng hon li hoc cc khon vay u i c cung cp ng thi vi cc khon tn dng thng mi nhng tnh chung li, "yu t khng hon li" t khng di 25% ca tng gi tr ca cc khon . VD: Ty Ban Nha dnh cho VN 40 triu EURO khng hon li v 15 triu EURO

15

c hon li trong tg 2006-2009 Theo phng thc cung cp - ODA song phng (bilateral) VD: Nht Bn hin l nh ti tr song phng ln nht ca VN, vi s tin ODA trung bnh nm 2003-04 l 590 triu USD, sau l Php (114 tr USD) v an Mach (72 triu USD) - ODA a phng (multilateral) VD: IDA ca WB v ADB l hai nh ti tr a phng ln nht ca VN (505,210 triu USD nm 2004 Theo mc ch: H tr c bn: L nhng ngun lc c cung cp u t xy dng c s h tng kinh t, x hi v mi trng. y thng l nhng khon cho vay u i.

VD: D n cp nc sch 112 triu USD ca WB cho VN H tr k thut: L nhng ngun lc dnh cho chuyn giao tri thc, cng ngh, xy dng nng lc, tin hnh nghin cu c bn hay nghin cu tin u t, pht trin th ch v ngun nhn lc... loi h tr ny ch yu l vin tr khng hon li.

VD: D n gio dc tiu hc, hin i ha ngn hng v h thng thanh ton ca WB cho VN Theo mc tiu s dng: - H tr cn cn thanh ton: thng l h tr ti chnh trc tip (chuyn giao tin t) hoc h tr hng ha, h tr qua nhp khu. VD: Nm 1999 JBIC cho VN vay 20.000 Yn h tr thanh ton hng Nhp khu - H tr chng trnh: L khon ODA dnh cho mt mc ch tng qut vi thi gian nht nh m khng phi xc nh mt cch chnh xc n s c s dng nh th no VD: Chng trnh pht trin tng th thnh ph H Ni (khng hon li)

16

Chng trnh tn dng h tr xo i gim ngho PRSC ca WB - H tr d n: L hnh thc ch yu ca ODA thc hin cc d n c th VD: d n nng cung cp nc sch 112 triu USD ca WB cho H Ni Theo hnh thc cung cp ODA (Ngh nh 131/2006/NCP) - ODA khng hon li: l hnh thc cung cp ODA khng phi hon tr li cho nh ti tr; - ODA vay u i (hay cn gi l tn dng u i): l khon vay vi cc iu kin u i v li sut, thi gian n hn v thi gian tr n, bo m yu t khng hon li (cn gi l thnh t h tr) t t nht 35% i vi cc khon vay c rng buc v 25% i vi cc khon vay khng rng buc; - ODA vay hn hp: l cc khon vin tr khng hon li hoc cc khon vay u i c cung cp ng thi vi cc khon tn dng thng mi, nhng tnh chung li c yu t khng hon li t t nht 35% i vi cc khon vay c rng buc v 25% i vi cc khon vay khng rng buc. 4. Vai tr ca ODA trong chin lc pht trin kinh t ca cc nc ang v chm pht trin a/ ODA l mt ngun vn c vai tr quan trng i vi cc nc ang v chm pht trin i vi cc nc ang pht trin khon vin tr v cho vay theo iu kin ODA l ngun ti chnh quan trng. Nhiu nc tip thu mt lng vn ODA kh ln nh mt b sung quan trng cho pht trin. Sau chin tranh th gii th II, nhiu nc Chu tranh th c ngun vn ODA t cc nc giu. Trong giai on u pht trin kinh t, i Loan nhn c vin tr t Hoa K ti 1,482 t USD. Vn vin tr gp phn rt ng k trong qu trnh i ln ca i Loan. Nm 1945, ngay sau khi chin tranh th gii th II kt thc, Nht Bn gp rt nhiu kh khn. Khi , Nht Bn nhn c s gip ca Hoa K, cc nc khc trn th gii, Qu nhi ng Lin Hp Quc (UNICEF) v cc t chc khc ca Lin Hp Quc bng thc phm, thuc men, cc dch v y t v mt s hnh thc tr gip khc. Theo bo co ca WB, t nm 1971 n nm 1974, ti Philippin vn chi ph cho
17

pht trin giao thng vn ti chim ti 50% tng vn dnh cho xy dng c bn v 60% tng vn vay ODA c chi cho pht trin c s h tng. Nhiu cng trnh h tng kinh t x hi nh sn bay, bn cng, ng cao tc, trng hc, bnh vin, trung tm nghin cu khoa hc mang tm c quc gia Thi Lan, Singapore, Innxia c xy dng bng ngun vn ODA ca Nht Bn, Hoa K, WB, ADB v mt s nh ti tr khc. Mt s nc Nht Bn, Hn Quc trc y cng da vo ngun ODA ca Hoa K, WB, ADB hin i ha h thng giao thng vn ti ca mnh. b/ ODA gip cc nc ngho tip thu nhng thnh tu khoa hc, cng ngh hin i v pht trin ngun nhn lc Nhng li ch quan trng m ODA mang li cho cc nc nhn ti tr l cng ngh, k thut hin i, k xo chuyn mn v trnh qun l tin tin. Cc nh ti tr cn u tin u t cho pht trin ngun nhn lc v h tin tng rng vic pht trin ca mt quc gia quan h mt thit vi vic pht trin ngun nhn lc. ODA c cp cho cc nc nhn ti tr thng qua cc hot ng nh: Hp tc k thut, hun luyn, o to nhm o to cn b chuyn mn ng gp vo s pht trin kinh t, x hi ca cc nc c ngi c hun luyn, o to, c chuyn gia chuyn giao hiu bit, cng ngh cho cc nc ang pht trin thng qua nh hng, iu tra v nghin cu, gp , cung cp thit b v vt liu c lp cng l mt b phn ca chng trnh hp tc k thut, hp tc k thut theo th loi tng d n c/ ODA gip cc nc ang pht trin iu chnh c cu kinh t d/ ODA gp phn tng kh nng thu ht vn FDI v to iu kin m rng u t pht trin trong nc cc nc ang v chm pht trin Vic s dng vn ODA u t ci thin c s h tng s to iu kin cho cc nh u t trong nc tp trung u t vo cc cng trnh sn xut kinh doanh c kh nng mang li li nhun. ODA ngoi vic bn thn n l mt ngun vn b sung quan trng cho cc nc ang v chm pht trin, n cn c tc dng lm tng kh nng thu ht vn t ngun FDI v to iu kin m rng u t pht trin trong nc, gp phn thc hin thnh cng chin lc hng ngoi. Tt c cc nc theo ui chin
18

lc hng ngoi u c nhp tng trng kinh t rt nhanh v bin i c cu kinh t trong nc mnh m trong mt thi gian ngn chuyn t nc Nng Cng nghip thnh nhng nc Cng - Nng nghip hin i, c mc thu nhp bnh qun u ngi cao. 5. Cc dng vn u t chnh thc khc a/ Vin tr chnh thc - Official Aid -OA Vin tr chnh thc gm cc lung ti chnh tha mn tt c cc iu kin ca ODA, tr vic lung ti chnh ny c ch n l cc nc c nn kinh t chuyn i. T 2006, cc nc ny khng c tn trong danh sch cc nc nhn ti tr ca DAC na. b/ Cc dng vn chnh thc khc - Other Official Flows (OOFs) L nhng giao dch thuc khu vc chnh thc nhng khng tha mn nhng tiu ch ca ODA/OA IV. U T CHNG KHON NC NGOI (Foreign Portfolio Investment - FPI) 1. Khi nim FPI l hnh thc u t quc t trong ch u t ca mt nc mua chng khon ca cc cng ty, cc t chc pht hnh mt nc khc vi mt mc khng ch nht nh thu li nhun nhng khng nm quyn kim sot trc tip i vi cng ty hoc t chc pht hnh chng khon2. 2. c im - S lng chng khon m cc cng ty nc ngoi c mua c th b khng ch mc nht nh tu theo tng loi chng khon v tu theo tng nc nc nhn u t kim sot kh nng chi phi doanh nghip ca nh u t chng khon; V d VN, theo Quyt nh s 238/2005 Q-TTg ban hnh ngy 29/9/2005, t l nm gi ti a c phiu c nim yt ca bn nc ngoi l 49%,
2

Gii thch cc thut ng: Chng khon, th trng chng khon, ch s chng khon, quy trnh giao dch chng khon

VN

19

i vi tri phiu th khng gii hn t l nm gi i vi nh u t nc ngoi. - Ch u t nc ngoi khng nm quyn kim sot hot ng ca t chc pht hnh chng khon; bn tip nhn u t c quyn ch ng hon ton trong kinh doanh sn xut. c im ny c th suy ra t c im trn, bi v ch u t nc ngoi ch c nm gi mt t l chng khon ti a no m thi, t l m trn mc th hot ng u t ca anh ta s c coi l FDI tc l anh ta c quyn kim sot hot ng ca t chc pht hnh chng khon. Chng ta cn phn bit quyn kim sot v quyn s hu. Hai quyn ny khc nhau. Khng phi lc no c quyn s hu cng ng ngha vi vic c quyn kim sot doanh nghip. V d khi mua c phiu, nh u t c quyn s hu doanh nghip tng ng vi s c phiu xc nhn quyn s hu m anh ta mua, tuy nhin anh ta c th khng c quyn kim sot doanh nghip. Cn khi mua tri phiu th nh u t nc ngoi khng c quyn c v s hu ln kim sot doanh nghip. - Thu nhp ca ch u t ph thuc vo loi chng khon m nh u t mua, c th c nh hoc khng. Nu nh u t mua tri phiu th s c hng tri tc c nh, tuy nhin cng c nhng loi tri phiu mt phn thu nhp c nh mt phn thay i theo kt qu sn xut kinh doanh. Cn nu mua c phiu th s c hng c tc tu theo kt qu kinh doanh ca doanh nghip v quyt nh phn chia li nhun sau mi k kinh doanh ca hi ng c ng. - Nc tip nhn u t khng c kh nng, c hi tip thu cng ngh, k thut my mc thit b hin i v kinh nghim qun l v knh thu ht u t loi ny ch tip nhn vn bng tin. - L do u t chng khon nc ngoi: C cu tng quan quc t: thu nhp u t chng khon gia cc quc gia t tng quan vi nhau nh trong mt quc gia v phn tn ri ro Tm li: Thu nhp, li nhun trong hot ng FPI kh n nh v thp hn FDI, tuy vy nh u t vn chn n do tng quan quc t gia cc chng khon l rt thp v chu k kinh doanh gia cc quc gia thng khng ng b. i vi nc tip nhn u t hnh thc ny c cc u im sau: gip cho th trng chng khon, mt cng c ti chnh hin i hin nay trn th gii, si ng v pht trin hn, t s b ph thuc vo mt kinh t v cc nh u t nc ngoi nm gi mt t l nh CK, ch u t khng c quyn kim sot doanh nghip nn s khng s b
20

nh TNN cnh tranh v ginh c quyn vi nn kinh t trong nc. Nhc im l n nh khng cao do nh u t d dng bn chng khon khi khng mun u t na. V d: Khng hong ti chnh tin t Chu 3. Phn loi
u t c phiu i tng T u t tri phiu

C phiu (Equity/Share): l chng chTri phiu(Bond): l chng ch n s hu (certificate of ownership) (debt certificate)

Quan h gia nhQuan h s hu (ch s hu v iQuan h tn dng (ch n v con nu t v DN phttng s hu) creditor &borrower) hnh Ch u t l c ng (share-Ch u t l tri ch (bondowner)/ch s hu ca cng ty bearer)/ch n ca cng ty Thu nhp m DN- C tc (Divident): l li nhun cng-Tri tc (Interest): l li tng ng pht hnh tr choty c chia tng ng vi phn vnvi phn vn cho vay. nh T gp. =>Thu nhp c nh =>Thu nhp khng c nh* So snh gia chi ph-Chi ph: gi th trng (market price) -Chi ph: gi th trng (market price) v thu nhp m DN(khng phi mnh gi-face value-MG) (khng phi mnh gi-face valuetr cho nh T (i MG) vi 1 chng khon) -Thu nhp: C tc = TNDN x (MG/TVT DN) -Thu nhp: Tri tc = MG x li sut tri phiu = MG x (TNDN/TVTDN) = MG x ROIDN Thu nhp ca nhKhng ch c c tc m cn c thuKhng ch c tri tc m cn c thu T chng khon nhp t vic mua, bn chng khonnhp t vic mua, bn chng khon (phn chnh lch gia gi mua v gi(phn chnh lch gia gi mua v gi bn-spread) bn-spread) * Ch p dng vi c phiu thng (common stock) khng p dng vi c phiu u i (preferred stock)

21

V. TN DNG T NHN QUC T (International Private Loans) 1. Khi nim Tn dng t nhn quc t l hnh thc u t quc t trong ch u t ca mt nc cho cc doanh nghip hoc cc t chc kinh t mt nc khc vay vn v thu li nhun qua li sut tin cho vay. 2. c im - Ch u t khng phi l ch s hu ca i tng tip nhn u t. Quan h gia ch u t vi i tng tip nhn vn l quan h vay n - Ngi tip nhn u t ch c quyn s dng vn trong mt khong thi gian nht nh v sau phi hon tr c gc ln li khi n hn. - Ch u t thu li nhun qua li sut cho vay theo kh c vay c lp vi kt qu kinh doanh ca doanh nghip vay. Li sut cho vay c th c nh hoc khng, c th thay i tu theo li sut cho vay trn th trng tu thuc vo m phn gia hai bn. Nh vy thu nhp ca ch u t khng ph thuc vo kt qu hot ng sn xut kinh doanh ca i tng tip nhn vn u t. Do ri ro ca hnh thc u t ny thp hn nn thu nhp ca n cng thng thp hn cc hnh thc u t khc. - Cc khon cho vay thng l bng tin, khng km theo my mc thit b, cng ngh, b quyt hay chuyn giao cng ngh. - n v cung cp vn tuy khng tham gia qun l iu hnh hay kim sot hot ng doanh nghip nhng trc khi cho vay u nghin cu tnh kh thi ca d n u t qua h s i vay, d n s dng vn, nu i tng tip nhn u t s dng vn khng c hiu qu v ng theo h s i vay th ch u t c quyn i tin trc.Ch u t c th yu cu v bo lnh, hoc th chp cc khon vay gim ri ro, ng thi c quyn s dng nhng ti sn th chp hoc yu cu c quan bo lnh thanh ton khon vay trong trng hp cc doanh nghip vay lm n thua l, ph sn.. -> i vi i tng tip nhn u t: Khng ph thuc vo kinh t ca ch u t, nh u t nc ngoi khng can thip vo vic s dng vn. Tuy nhin tnh n nh khng cao do nh u t c th i n sm hoc rt vn khi i tng tip nhn u t lm n thua l.
22

-> i vi ch u t: u im l vn u t t, ri ro t, thu nhp khng ph thuc vo kt qu hot ng sn xut kinh doanh, c u tin thanh ton nu doanh nghip ph sn. Tuy nhin nhc im l li nhun khng cao. 3. Phn loi Tn dng thng mi quc t. V d: tn dng xut khu (tr trc ngi bn sn xut hng ho), tn dng nhp khu (bn hng tr chm), u t tri phiu nc ngoi. y cng l mt trong nhng hnh thc u t chng khon nc ngoi. Vy nn cch phn loi y cng ch c ngha tng i VI. U T TRC TIP NC NGOI (Foreign Direct Investment - FDI) 1. Khi nim Theo ngun quc t: Khi nim ca IMF : FDI l mt hot ng u t c thc hin nhm t c nhng li ch lu di trong mt doanh nghip hot ng trn lnh th ca mt nn kinh t khc nn kinh t nc ch u t, mc ch ca ch u t l ginh quyn qun l thc s doanh nghip. (BPM5, fifth edition) Phn tch khi nim: - Li ch lu di (hay mi quan tm lu di-lasting interest): Khi tin hnh u t trc tip nc ngoi, cc nh u t thng t ra cc mc tiu li ch di hn. Mc tiu li ch di hn i hi phi c mt quan h lu di gia nh u t trc tip v doanh nghip nhn u t trc tip ng thi c mt mc nh hng ng k i vi vic qun l doanh nghip ny -Quyn qun l thc s doanh nghip (effective voice in management!): ~ ni n y chnh l quyn kim sot doanh nghip (control). Quyn kim sot doanh nghip l quyn tham gia vo cc quyt nh quan trng nh hng n s tn ti v pht trin ca doanh nghip nh thng qua chin lc hot ng ca cng ty, thng qua, ph chun k hoch hnh ng do ngi qun l hng ngy ca doanh nghip lp ra, quyt nh vic phn chia li nhun doanh nghip, quyt nh phn vn gp gia cc bn, tc l nhng quyn nh hng ln n s pht trin, sng cn ca doanh nghip. Khi nim ca OECD : u t trc tip l hot ng u t c thc hin
23

nhm thit lp cc mi quan h kinh t lu di vi mt doanh nghip c bit l nhng khon u t mang li kh nng to nh hng i vi vic qun l doanh nghip ni trn bng cch : Thnh lp hoc m rng mt doanh nghip hoc mt chi nhnh thuc ton quyn qun l ca ch u t. Mua li ton b doanh nghip c. Tham gia vo mt doanh nghip mi. Cp tn dng di hn (> 5 nm) Quyn kim sot : nm t 10% c phiu thng hoc quyn biu quyt tr ln. Phn tch khi nim: Khi nim ca OECD v c bn cng ging nh khi nim ca IMF v FDI, l cng thit lp cc mi quan h lu di (tng t vi vic theo ui li ch lu di trong khi nim ca IMF), v to nh hng i vi vic qun l doanh nghip. Tuy nhin, khi nim ny ch ra c th hn cc cch thc nh u t to nh hng i vi hot ng qun l doanh nghip, l Hoc Thnh lp hoc m rng mt doanh nghip hoc mt chi nhnh thuc ton quyn qun l ca ch u t. (GI) 100% Hoc Mua li ton b doanh nghip c. (M&A) 100% Hoc Tham gia vo mt doanh nghip mi. (lin doanh) >OR=10% Cp tn dng di hn (> 5 nm): hot ng cp tn dng ca cng ty m dnh cho cng ty con vi thi hn ln hn 5 nm cng c coi l hot ng FDI. V quyn kim sot doanh nghip FDI, OECD quy nh r l t 10% c phiu thng hoc quyn biu quyt tr ln. Theo nh ngha ca Chnh ph M, ngoi nhng ni dung tng t khi nim FDI ca IMF v OECD, FDI cn gn vi quyn s hu hoc kim sot 10% hoc hn th cc chng khon km quyn biu quyt ca mt doanh nghip, hoc li ch tng ng trong cc n v kinh doanh khng c t cch php nhn". NOTE: Bn cnh vic c mt lng c phn trong mt doanh nghip, c nhiu cch khc cc nh u t nc ngoi c th dnh c mt mc nh hng
24

hiu qu nh: Hp ng qun l, Hp ng thu ph, Tha thun cha kha trao tay, Franchising, Thu mua, Licensing... y khng phi l FDI v n khng i km vi mt mc s hu c phn nht nh! Ting ni hiu qu trong qun l phi i km vi mt mc s hu c phn nht nh th mi c coi l FDI Theo ngun Vit Nam Lut u t nm 2005 m quc hi kho XI Vit Nam thng qua c cc khi nim v u t, u t trc tip, u t nc ngoi, u t ra nc ngoi nhng khng c khi nim u t trc tip nc ngoi. Tuy nhin, c th gp cc khi nim trn li v c th hiu FDI l hnh thc u t do nh u nc ngoi b vn u t v tham gia qun l hot ng u t Vit Nam hoc nh u t Vit Nam b vn u t v tham gia qun l hot ng u t nc ngoi theo quy nh ca lut ny v cc quy nh khc ca php lut c lin quan. Kt lun: u t trc tip nc ngoi l mt khon u t i hi mt mi quan tm lu di v phn nh li ch di hn v quyn kim sot (control) ca mt ch th c tr mt nn kinh t (c gi l ch u t trc tip nc ngoi hoc doanh nghip m) trong mt doanh nghip c tr mt nn kinh t khc nn kinh t ca ch u t nc ngoi (c gi l doanh nghip FDI hay doanh nghip chi nhnh hay chi nhnh nc ngoi) FDI ch ra rng ch u t phi c mt mc nh hng ng k i vi vic qun l doanh nghip c tr mt nn kinh t khc. Ting ni hiu qu trong qun l phi i km vi mt mc s hu c phn nht nh th mi c coi l FDI Mt s vn lin quan n FDI: - FDI flows (dng vn FDI ca mt nc trong mt nm): bao gm dng vn u t vo (Inward) v dng vn u t ra (Outward) ca nc trong mt nm no . - FDI stock (lng vn FDI ca mt nc trong mt giai on): bao gm Inward
25

FDI stock v Outward FDI stock, s tin u t FDI vo v ra mt nc trong mt giai on nht nh. - Inward = Inflows Outward = Outflows - Home country: Nc ch u t, l nc m ch u t nh c - Host country: Nc ch nh hay nc nhn u t, l nc m hot ng u t c tin hnh - Foreign Direct Investor: Nh u t trc tip nc ngoi, l t chc, c nhn hoc nhiu t chc, c nhn nc ngoi tin hnh hot ng u t tha mn cc iu kin ca FDI - FDI enterprise: Doanh nghip FDI, l doanh nghip ni hot ng FDI din ra - Cch o lng lng FDI: Nguyn tc: FDI bao gm cc giao dch ban u v ton b nhng giao dch tip theo gia cc cng ty m v cng ty con cng nh gia cc cng ty con (cho d c t cch php nhn hay khng) Thnh phn: Dng vn FDI (FDI flows) bao gm ngun vn c cung cp bi ch u t nc ngoi (hoc trc tip, hoc thng qua cc doanh nghip trong cng h thng (related enterprises)) n cc doanh nghip FDI, hoc ngun vn c nhn t cc doanh nghip FDI ca ch u t nc ngoi. FDI bao gm 3 thnh phn: Vn ch s hu, li nhun ti u t v tn dng ni b cng ty. Vn ch s hu l phn vn gp ca bn ch u t nc ngoi trong mt doanh nghip nc khc. Li nhun ti u t bao gm phn li nhun ca ch u t trc tip (trong phn chia tng ng vi t l s hu) m khng c cc chi nhnh chia di dng c tc, hoc li nhun khng c chia cho cc ch u t trc tip. Nhng dng li nhun c gi li bi cc chi nhnh ny s c ti u t. Tn dng ni b cng ty hay cc giao dch vay n trong ni b cng ty l cc

26

khon vay hoc cho vay ngn hoc di hn gia cc ch u t trc tip (cc doanh nghip m) v cc doanh nghip chi nhnh - S liu FDI c s chnh lch l do: Th nht, khng phi tt c cc quc gia u tnh ti tt c cc thnh phn ca FDI theo nh bn hng dn mang tnh quc t. (Hn Quc ngoi 3 thnh phn trn cn tnh c tri phiu c kh nng chuyn i) Th hai, tp qun kt ton doanh nghip v phng thc nh gi gia cc quc gia l khc nhau. (ngun thu thp s liu FDI c th da trn bo co ngoi hi ca cc quc gia (China), hoc iu tra cng ty (Oman, Saudi Arabia, Syrian Arab Republic) - Cng ty xuyn quc gia (transnational corporations- TNCs) TNCs l cc doanh nghip c t cch php nhn hoc khng c t cch php nhn (incorporated or unincorporated) bao gm cc doanh nghip m v cc chi nhnh nc ngoi ca n. Mt doanh nghip m c nh ngha l mt doanh nghip kim sot cc ti sn ca cc ch th khc cc nc khng phi l nc ch u t, thng thng bng cch nm gi mt lng vn gp ch yu. Mt lng vn ch s hu chim 10% hoc hn (ordinary shares) c phn hoc quyn biu quyt trong mt doanh nghip c t cch php nhn (incorporated) hoc li ch tng ng trong cc n v kinh doanh khng c t cch php nhn, thng c coi l mc dnh quyn kim sot cc ti sn. Mt chi nhnh nc ngoi l mt doanh nghip c hoc khng c t cch php nhn khi m mt nh u t, ch th mt nn kinh t khc, s hu 1 lng vn gp m cho php c c mt li ch di hn trong vic qun l doanh nghip (mt lc vn ch s hu 10% trong cc doanh nghip c t cch php nhn hoc li ch tng ng trong cc n v kinh doanh khng c t cch php nhn). Trong cc bo co ca UNCTAD (WIR), mt chi nhnh con, chi nhnh hp tc v chi nhnh c nh ngha di y u c hiu l chi nhnh nc ngoi hay chi nhnh. - Mt subsidiary (chi nhnh ln) l mt doanh nghip c t cch php nhn nc ch nh m mt ch th khc trc tip s hu hn quyn biu
27

quyt ca c ng, v c quyn ch nh hoc ph quyt phn ln cc thnh vin ca hi ng qun tr, ban gim c, hoc ban gim st. - Mt chi nhnh nh (associate) l mt doanh nghip c t cch php nhn nc ch nh m ch u t s hu t nht 10% nhng khng qu mt na quyn biu quyt ca c ng. - Mt chi nhnh (branch) l cc doanh nghip khng c t cch php nhn nc ch nh b s hu ton b hoc mt phn cc loi hnh sau y : (i) Mt hot ng thng xuyn hoc mt vn phng ca ch u t nc ngoi. (ii) Mt i tc khng c t cch php nhn hoc mt lin doanh gia ch u t trc tip nc ngoi v mt hoc nhiu hn cc ch th th 3 (third parties) (iii) t ai, cng trnh (ngoi tr cc cng trnh do chnh ph s hu), v/hoc cc ti sn c nh v cc yu t khc do ch th nc ngoi s hu (iv) Ti sn lu ng (v d tu bin, my bay, cc thit b khoan du, ga, cc vt dng khc ca cc ch u t nc ngoi, dng cho t nht l 1 nm. 2. c im - Tm kim li nhun: FDI ch yu l u t t nhn vi mc ch hng u l tm kim li nhun: theo cch phn loi TNN ca UNCTAD, IMF v OECD, FDI l u t t nhn. Do ch th l t nhn nn FDI c mc ch u tin hng u l li nhun. Cc nc nhn u t, nht l cc nc ang pht trin cn lu iu ny khi tin hnh thu ht FDI, phi xy dng cho mnh mt hnh lang php l mnh v cc chnh sch thu ht FDI hp l hng FDI vo phc v cho cc mc tiu pht trin kinh t, x hi ca nc mnh, trnh tnh trng FDI ch phc v cho mc ch tm kim li nhun ca cc ch u t. - Cc ch u t nc ngoi phi ng gp mt t l vn ti thiu trong vn php nh hoc vn iu l tu theo quy nh ca lut php tng nc ginh quyn kim sot hoc tham gia kim sot doanh nghip nhn u t. Lut cc nc thng quy nh khng ging nhau v vn ny. Lut M quy nh t l ny l 10%, Php v Anh l 20%, Vit Nam theo lut hin hnh l 30% (iu 8 Lut TNN 1996), tr nhng trng hp do Chnh ph quy nh th nh u t nc
28

ngoi c th gp vn vi t l thp hn nhng khng di 20% (iu 14 mc 2 Ngh nh 24/2000 N-CP)3, cn theo qui nh ca OECD (1996) th t l ny l 10% cc c phiu thng hoc quyn biu quyt ca doanh nghip - mc c cng nhn cho php nh u t nc ngoi tham gia thc s vo qun l doanh nghip. [48], [91] - T l ng gp ca cc bn trong vn iu l hoc vn php nh s quy nh quyn v ngha v ca mi bn, ng thi li nhun v ri ro cng c phn chia da vo t l ny. Theo Lut u t nc ngoi ca Vit Nam, trong doanh nghip lin doanh, cc bn ch nh ngi ca mnh tham gia vo Hi ng qun tr theo t l tng ng vi phn vn gp vo vo vn php nh ca lin doanh4. V d cng ty lin doanh phn mm Vit Nht VIJASGATE c vn iu l 500000USD, trong iu l doanh nghip ca cng ty c ghi r: bn VN gp 200000USD tng ng 40%, bn Nht Bn gp 300.000USD tng ng 60%, quyn li v ngha v ca cc bn phn chia theo t l vn gp, s ngi tham gia hi ng qun tr cng theo t l 4/6. Trong cc trng hp c bit, quyn li v ngha v cc bn khng phn chia theo t l vn gp v iu ny c ghi r trong iu l doanh nghip, n ph thuc vo ch ca cc ch u t. V d vn gp theo t l 40/60 nhng quyn li v ngha v theo t l 50/50. - Thu nhp m ch u t thu c ph thuc vo kt qu kinh doanh ca doanh nghip m h b vn u t, n mang tnh cht thu nhp kinh doanh ch khng phi li tc. - Ch u t t quyt nh u t, quyt nh sn xut kinh doanh v t chu trch nhim v l li. Nh u t nc ngoi c quyn t la chn lnh vc u t, hnh thc u t, th trng u t, quy m u t cng nh cng ngh cho mnh, do s t a ra nhng quyt nh c li nht cho h. V th, hnh thc ny mang tnh kh thi v hiu qu kinh t cao, khng c nhng rng buc v chnh tr, khng li gnh nng n nn cho nn kinh t nc nhn u t. - FDI thng km theo chuyn giao cng ngh cho cc nc tip nhn u t. Thng qua hot ng FDI, nc ch nh c th tip nhn c cng ngh, k thut
3

Theo lut u t c Quc hi thng qua ngy 29/11/2005 th Vit Nam khng quy nh vn ti thiu ca ch u t

nc ngoi na
4

29

tin tin, hc hi kinh nghim qun l. V d trong lnh vc bu chnh vin thng ca Vit Nam, hu ht cng ngh mi trong lnh vc ny c c nh chuyn giao cng ngh t nc ngoi. * Tm li: - im quan trng phn bit FDI vi cc hnh thc khc l quyn kim sot, quyn qun l i tng tip nhn u t. - i vi nc tip nhn u t th u im ca hnh thc ny l tnh n nh v hiu qu s dng vn ca FDI cao hn cc hnh thc khc do nh I trc tip s dng vn. Nh u t khng d dng rt vn chuyn sang cc hnh thc u t khc nu thy s bt n ca nn kinh t nc nhn u t. Do mc n nh ca dng vn u t i vi host country cao hn. Nhc im l host country b ph thuc vo kinh t khu vc FDI. i vi nh u t: Ch ng nn c th nng cao hiu qu s dng vn u t, li nhun thu v cao hn. C th chim lnh th trng tiu th sn phm, khai thc ngun nguyn liu, nhn cng gi r v nhng li th khc ca nc nhn u t, tranh th nhng u i t cc nc nhn u t. Tuy nhin hnh thc ny mang tnh ri ro cao v anh ta hon ton chu trch nhim v d n u t. Hot ng u t chu s iu chnh t pha nc nhn u t. Khng d dng thu hi v chuyn nhng vn. 3. Phn loi FDI a. Theo hnh thc thm nhp (Quc t) Hai hnh thc ch yu l Greenfield Investment (GI) v Cross-border Merger and Acquisition (M&A), ngoi ra cn c hnh thc Brownfield Investment.5 */ u t mi (Greenfield Investment): l hot ng u t trc tip vo cc c s sn xut kinh doanh hon ton mi nc ngoi, hoc m rng mt c s sn xut kinh doanh tn ti. */Mua li v sp nhp qua bin gii (M&A: Cross-border Merger and Acquisition): Mua li v sp nhp qua bin gii l mt hnh thc FDI lin quan n vic mua li hoc hp nht vi mt doanh nghip nc ngoi ang hot ng.
5

Brownfield Investment: Mua li mt doanh nghip nhng khng s dng n cc ti sn ca doanh nghip . Bn cht

ch l mua li ci tn.

30

Hai thut ng mua li v sp nhp c g khc nhau khng? Theo Lut cnh tranh mi thng qua thng 12 nm 2004 v c hiu lc t ngy 1 thng 7 nm 2005, iu 17, c a ra khi nim r hn v mua li v sp nhp nh sau: Sp nhp doanh nghip l vic mt hoc mt s doanh nghip chuyn ton b ti sn, quyn, ngha v v li ch hp php ca mnh sang mt doanh nghip khc, ng thi chm dt s tn ti ca doanh nghip b sp nhp. Hp nht doanh nghip l vic hai hoc nhiu doanh nghip chuyn ton b ti sn, quyn, ngha v v li ch hp php ca mnh hnh thnh mt doanh nghip mi, ng thi chm dt s tn ti ca cc doanh nghip b hp nht. Mua li doanh nghip l vic mt doanh nghip mua ton b hoc mt phn ti sn ca doanh nghip khc kim sot, chi phi ton b hoc mt ngnh ngh ca doanh nghip b mua li. Lin doanh gia cc doanh nghip l vic hai hoc nhiu doanh nghip cng nhau gp mt phn ti sn, quyn, ngha v v li ch hp php ca mnh hnh thnh mt doanh nghip mi. Chng hn, c 2 doanh nghip A v B. Nu A mua c phiu hoc ti sn ca B mc kim sot ton b hoc mt phn hot ng ca B, ta ni doanh nghip A mua li cng ty B. Khi c hai trng hp xy ra. Mt l, hai doanh nghip A v B vn c th l hai php nhn ring, vn tn ti song song, tc l khng c sp nhp. Hai l, B khng cn tn ti na, khi ch cn mt mnh A, A nhn ton b ti sn, cc quyn v ngha v ca B. Nh vy B l doanh nghip b sp nhp, A l doanh nghip nhn sp nhp. Nh vy, vi mua li, ta quan tm n vic chuyn giao quyn s hu ca doanh nghip, cn khi ni sp nhp l ni n mt quy trnh mang tnh php l nhiu hn, c th c, cng c th khng xy ra sau khi mua li. Ngy nay, nhng giao dch mua li m sau khng xy ra sp nhp kh ph bin trn th gii. Vi trng hp ca hp nht doanh nghip, th c A v B cng gp tt c vn, chm dt s tn ti ca mnh hnh thnh mt doanh nghip mi, ly tn C chng hn. Cn trong trng hp lin doanh, A v B mi bn gp mt phn hnh thnh nn lin doanh mi c tn v d nh l A v B, nhng c hai doanh nghip c A v B vn tn ti bn cnh lin doanh mi ny.
31

Thc ra trong ting Anh hai thut ng sp nhp v hp nht cng l merger. Gn nh khng c s phn bit gia hai thut ng ny.

Cc hnh thc ca sp nhp - Sp nhp theo chiu ngang: l hnh thc sp nhp din ra gia cc cng ty trong cng mt ngnh kinh doanh (hay c th ni l gia cc i th cnh tranh) V d: Procter & Gamble l mt trong nhng cng ty ln nht th gii sn xut sn phm tiu dng chm sc sc p cho ph n v tr em. Nm 2004 doanh thu l 56,74 t USD, li nhun rng l 7,26 t USD. Gillette l cng ty ca M ng u th gii v sn phm chm sc v sinh c nhn cho nam. Doanh s nm 2004 l 9 t USD. Mc ch ca M&As: P&G t lu hng v i tng khch hng l ph n v tr em s sinh gi mun m rng sang i tng l nam gii => mun mua li Gillette. Thng 01/2005, cng ty Procter & Gamble mua li Gillette vi gi 57 t USD, gp 6 ln doanh s ca Gillette (9 t USD). Sau M&A vi Gillette, P&G tr thnh tp on s 1 th gii vt c Unilever. Hot ng M&As em li sc tng trng vi t l cao nht v s bao trm v a l cho cng ty. Tp on bn l qun o GAP Inc. kt hp 3 cng ty l Banana Republich, Old Navy v GAP, mi mt cng ty ny bn cc loi qun o khc nhau ph hp vi ti tin ca nhng khch hng khc nhau, Banana Republic th bn cc loi qun o gi cao ph hp vi tng lp thng lu, cn GAP bn qun o gi va phi cho tng lp trung lu tui trung nin, Old Navy bn qun o r hng ti i tng khch hng l tr em v thanh thiu nin. S sp nhp gia 3 cng ty ny lm cho tp on GAP Inc, c c mt th trng bn l qun o rng ln . - Sp nhp theo chiu dc: l hnh thc sp nhp ca cc cng ty khc nhau trong cng mt dy chuyn sn xut ra sn phm cui cng. C 2 dng sp nhp theo chiu dc l: Backward: Lin kt gia nh cung cp v cng ty sn xut, Forward: Lin kt gia cng ty sn xut v nh phn phi Sp nhp theo chiu dc din ra nhiu trong lnh vc du m. VD: Cng ty Exxol Mobile Coporation l cng ty sp nhp gia 2 cng ty du m Exxol v Mobile. Thng v hon thnh nm 1991. Cng ty UCB SA ca B hot
32

ng trong lnh vc ho dc v sn phm thc vt (medicinal chemicals and botanical products) mua li cng ty Celltech Group Plc nghin cu thng mi vt l v sinh hc (commercial physical and biological reseach) vi gi 2.7 t USD http://biz.yahoo.com/ic/90/90521.html - Sp nhp hn hp (conglomerate): l hnh thc sp nhp gia cc cng ty kinh doanh trong cc lnh vc khc nhau. Mc tiu ca nhng v sp nhp nh vy l a dng ha, v chng thng thu ht s ch ca nhng cng ty c lng tin mt ln. V d: http://www.amersham.com/investors/index.html Cng ty General Electric ca M hot ng trong lnh vc nng lng, phn phi v my bin th c bit mua li cng ty Amersham Plc ca Anh hot ng trong lnh vc cc sn phm sinh hc, sn phm chn on loi tr vi gi 9.6 t USD, thng v ny kt thc vo 8/4/2004. Vit Nam, mi ch c rt t hot ng mua li v sp nhp, VD: P&G mua li 23% trong tng s 30% c phn ca cng ty Phng ng. Unilever mua li nhn hiu kem nh rng P/S. Kinh mua li nhn hiu kem WALLs trn th trng Vit Nam ca Unilever. Nhn chung, phn ln cc v sp nhp gia cc cng ty m vt khi phm vi bin gii quc gia l sp nhp theo chiu ngang (chim khong 60% trong giai on t nm 1987-1999), k n l sp nhp conglomerate (tng ng 30%) v sp nhp theo chiu dc (10%). Hnh thc u t mi ph bin hn cc nc ang pht trin v c cc nc nhn u t a chung hn , trong khi M&A xut hin nhiu hn cc nc pht trin v c cc ch u t u tin hn (M&A chim 77% FDI nc pht trin v 33% FDI cc nc ang pht trin, chim trn 50% FDI ton th gii nm 2004). V: Hnh thc u t mi c u im l to nhng nng lc sn xut mi, to cng n vic lm mi cho ngi dn, trong khi hnh thc th hai ch c th to nhng nng lc sn xut b sung hoc c khi khng trong trng hp cc cng ty ny c cu li tinh gim lao ng hot ng sn xut kinh doanh ca h hiu qu hn. Bn cnh hnh thc GI cn c u im l khng to ra hiu ng cnh tranh gy ra
33

tnh trng c quyn trong ngn hn e do n cc thnh phn kinh t nc nhn u t, nht l i vi cc nc ang v km pht trin. Trong khi , M&A li ch yu mnh cc nc pht trin v mi trng php l tt, th trng vn, ti chnh c t do ha, doanh nghip cc nc ny c tim lc mnh, c ting tm nn cc doanh nghip nc khc mun vo nc ny tn dng ting tm sn c thng qua M&A. M&A c cc ch u t a chung hn v hnh thc ny thng c thi gian u t nhanh hn (ch u t khng mt thi gian iu tra th trng, xy dng nh my mi, tip cn khch hng v.v..); quan trng hn c l ch u t tn dng c cc li th sn c ca cc i tc nc nhn u t nh hnh nh doanh nghip, hnh nh sn phm, mi quan h vi khch hng, vi chnh quyn s ti, vi cc i tc kinh doanh, nng lc k thut, nhn hiu ni ting, mng cung cp v h thng phn phi sn c v.v Nhng v d tiu biu cho M&A c th thy trong cc lnh vc nh sn xut t, v c bit l dch v: ti chnh ngn hng, vin thong truyn thng, vn ti, v.v.. T trng FDI di hnh thc M&A ngy cng tng ln (chim khong 40-50% lng FDI), do qu trnh t do ha th trng vn, qu trnh hi nhp kinh t quc t. Bng phng thc ny, cc cng ty mun bo v, cng c v tr cnh tranh bng cch: bn i nhng b phn khng ph hp vi nng lc ca mnh v mua nhng ti sn chin lc gip nng cao kh nng cnh tranh ton cu ca mnh. Nokia chnh thc sp nhp cng Siemens (Dn tr) - C bt tay tr gi gn 25 t euro (tng ng 31,6 t USD) gia 2 ng ln ca ngnh thit b vin thng chu u chc chn s em li din mo mi cho lnh vc in thoi di ng th gii. Cn phi ni r rng, thng v sp nhp ch din ra trong phm vi nghin cu v sn xut in thoi di ng - mt phn nh thuc lnh vc hot ng chnh ca 2 i gia chuyn cung Gim c Simon cp thit b vin thng ny. Beresford-Wylie Tp ch The Wall Street a tin, cng ty mi s t tr s ti ca tp on Nokia. Phn Lan v khng giao dch thng mi c lp vi tp (nh: AP)
34

on. Theo tha thun, Nokia s chim phn ln s gh trong Hi ng qun tr, gim c Simon Beresford-Wylie bn pha Nokia l lnh o ng u mc d c Nokia v Siemens ng s hu. Li ch ln nht v r rng nht trong vic hp tc ny l c 2 cng ty s chia s vi nhau chi ph Nghin cu & Pht trin khng l, d tnh s tit kim c 1,25 t euro (tng ng 1,58 t USD) mi nm. i din ca Siemens, cng ty vin thng tr s ti Munich, c cho bit: trong cuc chi ny, h chp nhn chu lp v Nokia. Vi nhng cng ty ny, nhng ti sn chin lc mua c t cc cng ty khc, v d nh nng lc k thut, nhn hiu ni ting, v mng cung cp v h thng phn phi sn c,.. c th c a ngay vo s dng c th phc v khch hng tt hn, gia tng li nhun, m rng th phn, tng nng lc cnh tranh ca cng ty nh s dng mng li sn xut ton cu mt cch hiu qu hn. b. Theo quy nh ca php lut Vit Nam: Theo d tho Ngh nh hng dn chi tit thi hnh lut u t nm 2005 ca Vit Nam, c cc hnh thc FDI ti Vit Nam nh sau (iu 21): 1. Thnh lp t chc kinh t 100% vn ca nh u t nc ngoi. 2. Thnh lp t chc kinh t lin doanh gia cc nh u t trong nc v nh u t nc ngoi. 3. u t theo hnh thc hp ng BCC, hp ng BOT, hp ng BTO, hp ng BT. 4. u t pht trin kinh doanh. 5. Mua c phn hoc gp vn tham gia qun l hot ng u t. 6. u t thc hin vic sp nhp v mua li doanh nghip. 7. Cc hnh thc u t trc tip khc. (C th c trong Lut u t nm 2005) 4. Mt s l thuyt v FDI
35

Cc l thuyt v u t quc t tm cch l gii xem khi no nn tin hnh FDI. gip vic tm hiu l thuyt v FDI c th da vo cc cu tr li cho cc cu hi truyn thng : 5W v 1H Who Ai l nh u t? Mt doanh nghip mi hay mt MNE c thnh lp? insider or outsider? What Loi hnh u t g? Greenfield hay brownfield? mua li v sp nhp? u t ln u hay u t b sung? Why Ti sao u t ra nc ngoi? Doanh nghip mun thu c nhiu li nhun hn bng cch tng doanh thu hoc gim chi ph. Where Tin hnh u t u? La chn a im u t la chn ny b nh hng bi cc yu t kinh t, x hi/vn ha v chnh tr. When Khi no doanh nghip chn cch u t ra nc ngoi? Thi im quyt nh xm nhp th trng nc ngoi b nh hng bi tui ca sn phm, tnh a quc gia ca doanh nghip. How Doanh nghip u t ra nc ngoi nh th no? Cch no c la chn xm nhp vo th trng nc ngoi? La chn bao gm xut khu, cp license, franchising, FDI. a. Cc hc thuyt v m L thuyt v li ch ca u t nc ngoi ca Mac Dougall: Vi gi thit: - C 2 quc gia, 1 nc pht trin v 1 nc ang pht trin - Ch c hot ng u t ca hai quc gia trn, khng c s tham gia ca nc th 3
A
M E

B m

IA
O1

N
36
A

O2

- Sn lng cn bin6 ca hot ng u t gim dn khi vn u t tng S : M hnh v li ch ca FDI Mt nc pht trin c sn lng cn bin thp (tha vn) s u t sang mt nc ang pht trin c sn lng cn bin cao (thiu vn) Nc pht trin Trc FDI GDP=GNP=MO1QN Sau FDI Vn gim, nng sut cn bin tng GDP=MO1PE GNP= MO1PE+PQEF GNP=EFN Vn tng, nng sut cn bin gim GDP=mO2PE GNP=mO2PE-PQEF GNP=EFn GDP=GNP=mO2Qn Nc ang pht trin

GDP =ENn do nng sut cn bin cao hn, gim tnh trng thm dng t

mang li li ch cho c 2 quc gia do s dng vn c hiu qu hn khi n FDI c huy ng t nc ny sang nc khc. u im: M hnh ny n gin r rng, ch ra 1 trong nhng li ch ca FDI. Nhc: n gin qu, khng cp n cc nhn t khc ngoi vn (v d, s bnh trng, s can thip ca cc chnh ph), cha cp n ht ngun gc ca FDI, FDI mi ch c mt chiu t nc pht trin sang nc ang pht trin => cha gii thch c tnh lng cc ca FDI. Hc thuyt ca Mac Dougall mi ch tr li c cu hi Why: tng nng sut cn bin ca vn b. Cc hc thuyt vi m Nu nh cc hc thuyt v m ng trn gc quc gia xem xt l thuyt FDI th cc hc thuyt vi m li ng trn gc cc doanh nghip hoc cc ngnh kinh doanh. b1. Hc thuyt v li th c quyn (Stephen Hymer - M) Khi u t ra nc ngoi, ch u t c mt s bt li nh: khong cch a l
6

Trong mn hc V m cp n quy lut v li ch cn bin l li ch tng thm ca vic s dng thm mt n v

sn phm thp hn li ch tng thm ca vic s dng mt sn phm trc

37

lm tng chi ph vn chuyn cc ngun lc (chuyn giao cng ngh), thiu hiu bit v mi trng xa l lm tng chi ph thng tin, thit lp mi quan h khch hng mi v h thng cung cp mi cng mt nhiu chi ph so vi cc cng ty bn a. Tuy vy h vn nn tin hnh FDI khi h c nhng li th c quyn (monogoly rights), h s gim c chi ph kinh doanh v tng doanh thu so vi cc cng ty bn a. Cc li th c quyn c th l cng ngh (tech innovation) hay nhn hiu. V d ni n Cocacola l ngi ta ngh ngay n nc ung ga c mi qu hay nhn hiu Heineken ni ting vi nhng mu qung co rt hp dn ( Thu S c mt cn hm b mt). b3. Hc thuyt ni b ho (Internalization) Theo hc thuyt ny, FDI tng khi giao dch bn trong cng ty (Internal Transaction) tt hn giao dch bn ngoi cng ty (Market Transaction), IT tt hn MT khi th trng khng hon ho: khng hon ho t nhin (khong cch gia cc quc gia lm tng chi ph vn tI), khng hon ho mang tnh c cu (ro cn thng mi nh cc tiu chun v sn phm, v mI trng; cc yu cu lin quan n quyn s hu tr tu (l mt sn phm v hnh mang tnh thng tin nn d b chia s, kh bo h v d b nh cp), cng ngh (cI khng tn ti nh mt thc th, khng c gi, khng chng minh c, qu khi n mi..). Khi th trng khng hon ho nh vy, ngi ta phI to ra th trng bng cch to ra Internal Market, s dng ti sn trong ni b cng ty m con, con con. V d, nu c vn lin quan n vic mua cc sn phm du la trn th trng thi mt doanh nghip c th quyt nh mua mt nh my lc du. Li ch ca vic ni b ho l trnh c tr v thi gian, vic mc c khi mua bn v tnh trng thiu thn ngi mua. V d, mt doanh nghip thp c th phi i mt vi tnh trng thiu nguyn liu cung cp v chi ph giao dch cao khi phi mua qung st t nc ngoi, c bit khi doanh nghip ny phi mua hng mt chu lc khc. Tuy nhin, khi doanh nghip ny mua li mt cng ty khai m nc ngoi, tc l tin hnh vic ni b ho bao gm c vic mua lun qung st v chi ph vn chuyn, n s loi b c tnh trng thiu thn nguyn liu. Ni b ho phI c nhng li ch ln hn ch ph pht sinh khi thnh lp mng li cng ty m con th mi c s dng. Tuy nhin l thuyt ny khng gii thch li ch ca ni b ho l g (l li th c quyn), n rt chung chung, khng a ra c cc bng chng c th v rt kh kim chng.
38

b4. L thuyt chit trung Eclectic (Dunning - i hc Needs Anh hc gi ni ting nht v FDI trn th gii) Hc thuyt ny k tha tt c nhng u im ca cc hc thuyt khc v FDI. Mt cng ty c li th tin hnh FDI khi c OLI- Ownership Advantages , Location Advantage (hay li th ring ca t nc country specific advantages- CSA), Internalization Incentives Mt m hnh c xy dng kh cng phu ca Dunning (1977, 1980, 1981a, 1981b, 1986, 1988a, 1988b, 1993), tng hp cc yu t chnh ca nhiu cng trnh khc nhau l gii v FDI, v xut rng c 3 iu kin cn thit mt doanh nghip c ng c tin hnh u t trc tip. Cch tip cn ny c bit n di tn m hnh OLI: li th v s hu, li th a im v li th ni b ho. Li th v s hu ca mt doanh nghip c th l mt sn phm hoc mt qui trnh sn xut m c u th hn hn cc doanh nghip khc hoc cc doanh nghip khc khng th tip cn, v d nh bng sng ch hoc k hoch hnh ng (blueprint). cng c th l mt s ti sn v hnh hoc cc kh nng c bit nh cng ngh v thng tin, k nng qun l, marketing, h thng t chc v kh nng tip cn cc th trng hng tiu dng cui cng hoc cc hng ho trung gian hoc ngun nguyn liu th, hoc kh nng tip cn ngun vn vi chi ph thp. D tn ti di hnh thc no, li th v quyn s hu em li quyn lc nht nh trn th trng hoc li th v chi ph doanh nghip b li nhng bt li khi kinh doanh nc ngoi. Mc d cc li th v quyn s hu mang c trng ring ca mi doanh nghip, chng c lin h mt thit n cc nng lc v cng ngh v sng to v n trnh pht trin kinh t ca cc nc ch u t. Thm vo , th trng nc ngoi phi c li th a im gip cc doanh nghip c li khi tin hnh sn xut nc ngoi thay v sn xut nc mnh ri xut khu sang th trng nc ngoi. Cc li th v a im bao gm khng ch cc yu t v ngun lc, m cn c c cc yu t kinh t v x hi, nh dung lng v c cu th trng, kh nng tng trng ca th trng v trnh pht trin, mi trng vn ho, php lut, chnh tr v th ch, v cc qui nh v cc chnh sch ca chnh ph. Cui cng, MNE phi c li th ni b ho. Nu mt doanh nghip s hu mt sn phm hoc mt qui trnh sn xut v nu vic sn xut sn phm nc ngoi c
39

li hn xut khu hay cho thu, th cng cha chc doanh nghip xy dng mt chi nhnh nc ngoi. Mt trong nhng cch la chn khc l cp license cho mt doanh nghip nc ngoi h sn xut sn phm hoc s dng qui trnh sn xut. Tuy nhin, do kh c th tin hnh trao i cc ti sn v hnh ny trn th trng, sn phm hoc quy trnh sn xut s c khai thc trong ni b doanh nghip hn l em trao i trn th trng. y chnh l mt li th ni b ho. Cch l gii ca m hnh OLI rt d hiu. Ti bt c thi im no, cc doanh nghip ca mt nc, so vi cc doanh nghip ca cc nc khc, cng nm gi nhiu cc li th v quyn s hu, th h cng c ng c mnh s dng chng trong ni b hn l ph bin ra bn ngoi, h cng tm c nhiu li ch khi s dng chng mt nc khc th h cng c ng c pht trin sn xut nc ngoi. Nhng thay i v v tr ca dng FDI vo hoc ra ca mt nc c th c gii thch bi nhng thay i v li th a im so vi cc nc khc, v nhng thay i trong chng mc m doanh nghip thy cc ti sn ny nu c s dng trong ni b s tt hn so vi khi em bn trn th trng (Dunning 1993). Cho n nay m hnh OLI ca Dunning c th coi l cch l gii y v nhiu tham vng nht v FDI. b5. L thuyt v vng i quc t ca sn phm (International product life cycle - IPLC) ca Raymond Vernon L thuyt ny c S. Hirsch a ra trc tin v sau c R. Vernon pht trin mt cch c h thng t nm 1966. L thuyt ny l gii c u t quc t ln thng mi quc t, coi u t quc t l mt giai on t nhin trong vng i sn phm. L thuyt ny cho thy vai tr ca cc pht minh, sng ch trong thng mi v u t quc t bng cch phn tch qu trnh quc t ho sn xut theo cc giai on ni tip nhau. u im ca l thuyt ny l a vo c nhiu yu t cho php l gii s thay i theo ngnh hoc vic dch chuyn dn cc hot ng cng nghip ca cc nc tin phong v cng ngh, trc tin l n cc nc "bt chc sm", sau l n cc nc "bt chc mun". Hai tng lm cn c xut pht ca l thuyt ny rt n gin, l: Mi sn phm c mt vng i, t khi xut hin cho n khi b o thi; vng i
40

ny di hay ngn tu vo tng sn phm. Cc nc cng nghip pht trin thng nm gi nhng cng ngh c quyn do h khng ch khu nghin cu v trin khai v do c li th v quy m. Theo l thuyt ny, ban u phn ln cc sn phm mi c sn xut ti nc pht minh ra n v c xut khu i cc nc khc. Nhng khi sn phm mi c chp nhn rng ri trn th trng th gii th sn xut bt u c tin hnh cc nc khc. Kt qu rt c th l sn phm sau s c xut khu tr li nc pht minh ra n. C th vng i quc t ca mt sn phm gm 3 giai on : + Giai on 1 : Sn phm mi xut hin cn thng tin phn hi nhanh xem c tho mn nhu cu khch hng khng v c bn trong nc cng l ti thiu ho chi ph. Xut khu sn phm giai on ny khng ng k. Ngi tiu dng ch trng n cht lng v tin cy hn l gi bn sn phm. Qui trnh sn xut ch yu l sn xut nh. + Giai on 2 : Sn phm chn mui, nhu cu tng, xut khu tng mnh, cc i th cnh tranh trong v ngoi nc xut hin v thy c th kim c nhiu li nhun. Nhng dn dn nhu cu trong nc gim, ch c nhu cu nc ngoi tip tc tng. Xut khu nhiu (t n nh cao) v cc nh my nc ngoi bt u c xy dng (sn xut m rng thng qua FDI). Gi tr thnh yu t quan trng trong quyt nh ca ngi tiu dng. + Giai on 3 : Sn phm c tiu chun ha, th trng n nh, hng ha tr nn thng dng, cc doanh nghip chu p lc phi gim chi ph cng nhiu cng tt tng li nhun hoc gim gi tng nng lc cnh tranh. Cnh tranh ngy cng khc lit, cc th trng trong nc tr tr, cn s dng lao ng r. Sn xut tip tc c chuyn sang cc nc khc c lao ng r hn thng qua FDI. Nhiu nc xut khu sn phm trong cc giai on trc (trong c nc pht minh ra sn phm) nay tr thnh nc ch u t v phi nhp khu chnh sn phm v sn phm sn xut trong nc khng cn cnh tranh c v gi bn trn th trng quc t. Cc nc ny nn tp trung u t cho nhng pht minh mi. Cc hn ch ca l thuyt ny:

41

Cc gi thuyt m l thuyt ny a ra cn c ch yu vo tnh hnh thc t ca u t trc tip ca M ra nc ngoi trong nhng nm 1950-1960. Nhng n khin tc gi khng th l gii c u t ca Chu u sang M. Cn v bn cht ca cc pht minh, R. Vernon khng phn bit c cc hnh thc pht minh khc nhau. Tc gi ch xem xt trng hp duy nht l nhng thay i v cng ngh din ra ng thi c i vi c im ca sn phm v qui trnh sn xut. J.M. Finger (1975) phn bit hai loi pht minh khc nhau l pht minh lin quan n c im sn phm v pht minh lin quan n qui trnh sn xut v ch ra rng xut khu ca M b nh hng nhiu ca s khc bit v sn phm ch t chu nh hng ca nhng tin b trong qui trnh sn xut. V thi gian ca vng i, khng nht thit cc giai on khc nhau phi din ra tun t trong mt khong thi gian qu ngn. Vng i sn phm phi di m bo s chuyn giao thc s sn xut trn phm vi quc t. Trong cc nghin cu sau, R. Vernon khng nh rng thi gian gia khi bt u sn xut mt sn phm mi M n khi bt u sn xut nc ngoi lin tc c rt ngn trong giai on 1945-1975. Ngy nay, khong thi gian ny ca mt na cc sn phm tin hc l cha n 5 nm; trong ngnh ho cht khong thi gian ny ca mt na cc sn phm l cha n 10 nm. Vic gim thi gian ca vng i s e do cc v tr c c v cc yu cu v tiu dng v lm trm trng hn s khng n nh. L thuyt ca Vernon gp nhiu kh khn trong vic gii thch s di chuyn ca mt s hot ng sn xut nh sn xut cc thit b theo chu k ph thuc vo nhu cu ca cc ngnh sn xut hng tiu dng c lin quan ch khng ph thuc trc tip vo dung lng th trng ny (A. Cotta, 1970). Quan st ny cho thy mt hn ch quan trng trt t qui trnh ca cc giai on trong vng i sn phm. 5. Cc nhn t nh hng n FDI Cc quan im v cc nhn t nh hng n FDI c th c tp hp theo hai nhm chnh, l cc quan im xut pht t cch tip cn vi m (coi cc MNC l cc ch th chnh quyt nh dng vn FDI, trn c s xy dng cc l thuyt v cc MNC l gii hin tng FDI v ch ra cc nhn t nh hng n quyt nh u t trc tip ra nc ngoi ca cc MNC) v cc quan im xut pht t cch tip cn v m theo c cu th trng s quyt nh cc nhn t nh

42

hng n FDI. i din tiu biu cho cch tip cn vi m l thuyt Chit trung ca Dunning trong ch ra ba nhm nhn t nh hng n FDI. Cc nhn t ny c khi qut ha trong m hnh OLI: O (Ownership advantages) l li th gn vi quyn s hu ca ch u t nc ngoi (s hu mt s ti sn c bit); L (location advantages) l li th a im (cc li th ca nc nhn u t nh s n nh, r rng, minh bch ca cc chnh sch lin quan n FDI, cc yu t v kinh t, nhng nhn t to thun li cho kinh doanh); I (internalization advantages) l li th v ni b ha ngha l dnh quyn kim sot vic khai thc cc ti sn nc ngoi thng qua FDI s c li hn cc hnh thc hin din nc ngoi khc (xut khu, nhng quyn, ...).[44] C rt nhiu tc gi theo cch tip cn v m, mi tc gi ch nhn mnh n mt hoc mt vi nhn t nh hng n FDI nh tnh sn c ca cc ngun lc trong nc, dung lng th trng,... Nhn chung c th tp hp cc nhn t ny thnh bn nhm chnh l: cc nhn t lin quan n ch u t, cc nhn t lin quan n nc ch u t, cc nhn t lin quan n nc nhn u t v cc nhn t ca mi trng quc t. a. Cc nhn t lin quan n ch u t Mc tiu ca cc ch u t, c bit l cc ch u t t nhn khi tin hnh u t l nhm thu li nhun cng nhiu cng tt. Mun vy h khng th dng li th trng trong nc m phi tm cch vn ra th trng nc ngoi. xm nhp th trng nc ngoi, cc ch u t c th s dng nhiu cch khc nhau (xut khu, tin hnh FDI, nhng quyn, ...). Vn t ra cho cc ch u t l phi la chn c hnh thc xm nhp ph hp, em li hiu qu cao nht v gp phn thc hin mc tiu ti a ha li nhun. Thng thng ch u t s quyt nh u t ra nc ngoi di hnh thc FDI khi bn thn h c cc li th c quyn ring v FDI s gip h tn dng c li th ni b ha cc ti sn ring ny. Li th c quyn ring (li th gn vi quyn s hu). Ch u t c bit l cc MNC v TNC c th ngh n vic u t ra nc ngoi di hnh thc FDI khi h s hu mt hoc mt s li th cnh tranh c nht (li th v quyn s hu, nng lc c bit), li th ny gip cc ch u t khc phc nhng bt li trong cnh tranh vi cc cng ty ca nc nhn u t trong chnh lnh th nc nhn u t v c vi cc cng ty ca nc ch u t, c bit n cho php doanh
43

nghip vt qua cc kh khn v chi ph hot ng nc ngoi. Ch u t khi xy dng nh my nc ngoi phi tr nhng chi ph ph tri so vi i th cnh tranh ca nc do: (i) s khc bit v vn ha, lut php, th ch v ngn ng; (ii) thiu hiu bit v cc iu kin th trng ni a; v/hoc (iii) chi ph thng tin lin lc v hot ng do s cch bit v a l. Cc chi ph ph tri ny c gi l chi ph nc ngoi (costs of foreigness). Mun tn ti c nc ngoi, cc ch u t s phi tm cch c c thu nhp cao hn hoc tit kim c cc chi ph khc b li chi ph nc ngoi. Mun vy ch u t phi c mt s cc li th khng b chia s vi cc i th cnh tranh. Cc li th ny phi l li th ring bit ca doanh nghip, do doanh nghip s hu c quyn v sn sng chuyn giao trong ni b cc chi nhnh, cc cng ty con cc nc khc nhau. Khi khai thc cc li th ny nc ngoi ch u t s c c thu nhp cn bin cao hn hoc chi ph cn bin thp hn so vi cc i th cnh tranh, nh vy ch u t s thu c nhiu li nhun hn. Cc li th ny c chia thnh 3 nhm c bn : Kin thc/cng ngh: bao gm tt c cc hot ng pht minh (sn phm mi, qui trnh sn xut, k nng marketing v qun l, nng lc sng to, nn tng kin thc ca doanh nghip). Gim chi ph nh hot ng vi qui m ln (li th qun l chung): gim chi ph nh chia s kin thc, tip cn d hn cc ngun ti chnh ln ca cc cng ty nc ngoi, v cc li th t vic a dng ha mang tnh quc t cc ti sn v ri ro, a dng ha sn phm; v Li th c quyn tp trung vo MNC di hnh thc u tin hoc c quyn tip cn cc th trng u vo v u ra thng qua cc quyn v patent, s hu cc ngun ti nguyn thin nhin khan him,....

Li th v ni b ha. Ngha l vic s dng cc ti sn ring ca doanh nghip nc ngoi thng qua FDI s c li hn cc cch s dng khc. c mt trn mt th trng, cc ch u t c nhiu hnh thc xm nhp khc nhau (xut khu, cp license, nhng quyn, lin doanh gp vn vi ch u t nc s ti, lp chi nhnh, ....). Doanh nghip c th xm nhp th trng nc ngoi bng cch n gin l xut khu sn phm ca mnh. Tuy nhin hnh thc ny c th gp phi mt s vn nh chi ph nghin cu th trng cao, cc ro cn thu quan v
44

phi thu quan khng cho php xm nhp hoc xm nhp nhng vi chi ph cao. Tng t, doanh nghip c th cp license cho i tc nc ngoi phn phi sn phm nhng doanh nghip c th phi lo ngi v hnh vi c hi ca i tc dn n nhng thit hi v uy tn, doanh thu v li nhun cho doanh nghip. Thm vo , thc t chng minh, cc th trng cc nc thng khng hon ho, gy kh khn cho vic giao dch bng con ng thng mi thng thng. V d th trng cng ngh, nht l phn mm. Cc phn mm cng ngh l cc ti sn v hnh v mang c trng ring ca doanh nghip, v vy rt kh cho c ngi ch s hu ln ngi mua trong vic nh gi cng ngh. Ngi bn phi gii thch cho ngi mua xem s dng cng ngh nh th no nhng khng c gii thch nhiu ngi mua khng th t ti to li cng ngh . iu ny c th dn n hnh vi c hi ngha l mi bn c gng a ra cc iu khon c li cho mnh. V vy chuyn giao cng ngh thng qua con ng thng mi khng h d dng. Trong khi nu cng ngh c chuyn giao trong ni b mt doanh nghip th cc vn v chi ph, bo mt, ... khng cn t ra. Cc ch u t, c bit l cc TNC v MNC, vi cc li th ring ca mnh s thch thnh lp cc chi nhnh do mnh s hu 100% hoc s hu phn ln (ngha l di hnh thc FDI) hn l cc chi nhnh ch c quyn s hu thiu s hoc cp license, hoc giao dch thng mi thng thng. Li th ni b ha chnh l li th m cc ch u t c c thng qua vic tin hnh hot ng sn xut kinh doanh ng b nhiu nc, s dng thng mi trong ni b doanh nghip lu chuyn hng ho, dch v v cc yu t v hnh gia cc chi nhnh ca chng. Phng thc hot ng ny gip cc ch u t hn ch c nhng yu km ca th trng nh trnh by trn. Tuy nhin cng cn lu rng ni b ha cng ko theo nhng chi ph ph tri. Mt trong nhng chi ph quan trng nht l chi ph qun l, ngha l chi ph iu hnh mt cng ty ln vi nhiu cng ty thnh vin hp tc trong cng ngnh hoc trong cc ngnh c tnh cht bn hng ca nhau, cc doanh nghip ny c th trng ni b rt phc tp v hng ha, dch v v cc ti sn v hnh. Th hai, vic lin kt kinh doanh, c th cnh tranh c trn ton cu, cng i hi cc ngun ti chnh khng l m c th doanh nghip khng c sn hoc c nhng vi chi ph cao hn so vi chi ph cho cc hnh thc giao dch khc. Th ba, cc phng php kinh doanh mi c th i hi nhng nng lc quan trng hoc cc
45

ti sn chuyn dng m MNC khng c. Cc ch u t khi cn nhc s dng hay khng s dng li th v ni b ha phi tnh n cc chi ph ph tri k trn. b. Cc nhn t lin quan n nc ch u t Cc bin php lin quan trc tip n u t ra nc ngoi v mt s bin php khc c lin quan gin tip n u t ra nc ngoi cc ca cc nc c nh hng rt ln n vic nh hng v n lng vn ca nc chy ra nc ngoi. Cc nc c th c cc bin php khuyn khch, h tr cho cc ch u t nc mnh tin hnh u t trc tip ra nc ngoi v trong nhng trng hp cn thit, cng c th p dng cc bin php hn ch, hoc cm u t ra nc ngoi. Cc bin php khuyn khch u t trc tip ra nc ngoi bao gm: - Tham gia k kt cc hip nh song phng v a phng v u t hoc c lin quan n u t. Cc Hip nh ny thng c cc qui nh bo h v khuyn khch hot ng u t gia cc nc thnh vin. - Chnh ph ng ra bo him cho cc hot ng u t nc ngoi. Vic u t ra nc ngoi c nguy c gy ra cho cc ch u t rt nhiu ri ro. Cc hng bo him t nhn c th bn cc hp ng bo him cho cc ch u t ra nc ngoi bo him chng li mt s ri ro. Tuy nhin, c nhiu ri ro c bit l cc ri ro v chnh tr v phi thng mi (b quc hu ha, tn tht do chin tranh, ...) cc cng ty bo him t nhn khng sn sng ng ra bo him. Chnh v vy, nu Chnh ph cc nc ng ra bo him cho cc ri ro ny th cc nh u t ca cc nc s yn tm hn khi tin hnh u t ra nc ngoi. - u i thu v ti chnh, c th di dng cc h tr ti chnh trc tip cho cc ch u t (chnh ph cp vn, cp tn dng hoc tham gia gp vn vo d n u t nc ngoi); h tr xy dng c s h tng (KCX, KCN, cu, ng, ...); ti tr cho cc chng trnh o to ca cc d n FDI nc ngoi; min hoc gim thu (min thu chuyn nhng ti sn, gim thu cho cc ch u t u t vo cc ngnh hay a bn khuyn khch u t, ...), hon np thu i vi cc khon thu nhp t u t nc ngoi, k cc DTT vi nc nhn u t.

46

- Khuyn khch chuyn giao cng ngh. Chnh ph cc nc c th h tr vn, tr gip v k thut, dnh cc u i cho cc d n FDI nc ngoi c km theo chuyn giao cng ngh. Cc bin php ny thng c chnh ph cc nc cng nghip pht trin p dng khuyn khch cc ch u t nc mnh chuyn giao cng ngh sang cc nc ang pht trin thng qua FDI. - Tr gip tip cn th trng, dnh u i thng mi (thu quan v phi thu quan) cho hng ha ca cc nh u t nc mnh sn xut nc ngoi v xut khu tr li nc ch u t. Nc ch u t cng c th m phn nc nhn u t d b cc ro cn i vi FDI v vi thng mi gia hai nc. Nc ch u t c th tham gia vo cc lin kt kinh t khu vc, lin khu vc hoc quc t to thun li cho cc ch u t nc mnh trong qu trnh u t v tin hnh trao i thng mi vi cc nc khc. - Cung cp thng tin v tr gip k thut. Chnh ph hoc cc c quan ca Chnh ph ng ra cung cp cho cc ch u t cc thng tin cn thit v mi trng v c hi u t nc nhn u t (hnh lang php l, mi trng kinh t, chnh tr, x hi, cc thng tin c th ca ngnh, lnh vc hay a bn u t). Vic h tr k thut cho nc nhn u t ci thin mi trng u t, ci cch lut php, chnh sch theo hng r rng, minh bch hn v nng cao hiu qu ca b my hnh chnh cng s to thun li cho hot ng FDI. Cc bin php hn ch u t - Hn ch chuyn vn ra nc ngoi. kim sot cn cn thanh ton, hn ch thm ht, cc nc ch u t c th p dng bin php ny. - Hn ch bng thu, nh thu i vi thu nhp ca ch u t nc ngoi (ch u t phi np thu thu nhp hai ln cho nc nhn u t v cho c nc ch u t); c cc chnh sch u i v thu i vi u t trong nc khin cho u t ra nc ngoi km u i hn, p dng cc chnh sch nh gi chuyn giao xc nh li cc tiu chun nh gi, t xc nh li thu nhp chu thu v thu thu nhp doanh nghip ca cc cng ty c hot ng u t ra nc ngoi, ... - Hn ch tip cn th trng, nh thu cao hoc p dng ch hn ngch hay cc ro cn phi thng mi khc i vi hng ha do cc cng ty nc mnh

47

sn xut nc ngoi v xut khu tr li. Cm u t vo mt s nc. Do cng thng trong quan h ngoi giao, chnh tr, nc ch u t c th khng cho php ch u t nc mnh tin hnh hot ng u t mt nc no . c. Cc nhn t lin quan n nc nhn u t Khi la chn a im u t nc ngoi, ch u t s phi cn nhc n cc iu kin sn xut, kinh doanh a im xem c thun li hay khng ngha l cn nhc n cc yu t c lin quan n li th a im ca nc nhn u t. Cc nhn t nh hng n li th a im ca cc nc nhn u t c chia thnh ba nhm : Th nht l khung chnh sch v FDI ca nc nhn u t, bao gm cc qui nh lin quan trc tip n FDI v cc qui nh c nh hng gin tip n FDI. Cc qui nh ca lut php v chnh sch lin quan trc tip FDI bao gm cc qui nh v vic thnh lp v hot ng ca cc nh u t nc ngoi (cho php, hn ch, cm u t vo mt s ngnh, lnh vc; cho php t do hay hn ch quyn s hu ca cc ch u t nc ngoi i vi cc d n; cho php t do hot ng hay p t mt s iu kin hot ng; c hay khng cc u i nhm khuyn khch FDI; ...), cc tiu chun i x i vi FDI (phn bit hay khng phn bit i x gia cc nh u t c quc tch khc nhau, ...) v c ch hot ng ca th trng trong c s tham gia ca thnh phn kinh t c vn TNN (cnh tranh c bnh ng hay khng; c hin tng c quyn khng; thng tin trn th trng c r rng, minh bch khng; ...). Cc qui nh ny nh hng trc tip n khi lng v kt qu ca hot ng FDI. Cc qui nh thng thong, c nhiu u i, khng c hoc t c cc ro cn, hn ch hot ng FDI s gp phn tng cng thu ht FDI vo v to thun li cho cc d n FDI trong qu trnh hot ng. Ngc li, hnh lang php l v c ch chnh sch c nhiu qui nh mang tnh cht hn ch v rng buc i vi FDI s khin cho FDI khng vo c hoc cc ch u t khng mun u t. Cc qui nh ca lut php v chnh sch s c iu chnh ty theo nh hng, mc tiu pht trin ca tng quc gia trong tng thi k, thm ch c tnh n c cc qui hoch v ngnh v vng lnh th.

48

Bn cnh , mt s cc qui nh, chnh sch trong mt s ngnh, lnh vc khc cng c nh hng n quyt nh ca ch u t nh: - Chnh sch thng mi c nh hng rt ln n quyt nh la chn a im u t v FDI gn vi sn xut v tiu th hng ha, dch v. V d cc nc theo ui chin lc pht trin sn xut trong nc thay th nhp khu s thu ht c nhiu FDI vo sn xut cc hng tiu dng phc v nhu cu trong nc nhng sau mt thi gian khi th trng bo ha nu nc khng thay i chnh sch th s khng hp dn c FDI. - Chnh sch t nhn ha lin quan n vic c phn ha, bn li cc cng ty. Nhng nc cho php cc nh u t nc ngoi tham gia vo qu trnh t nhn ha s to cho cc nh u t nc ngoi nhiu c hi, nhiu s la chn hn trc khi quyt nh u t. - Chnh sch tin t v chnh sch thu c nh hng quan trng n s n nh ca nn kinh t. Cc chnh sch ny nh hng n tc lm pht, kh nng cn bng ngn sch ca nh nc, li sut trn th trng. Nh vy cc chnh sch ny nh hng rt nhiu n quyt nh u t. Cc ch u t u mun u t vo cc th trng c t l lm pht thp. Li sut trn th trng nc nhn u t s nh hng n chi ph vn, t nh hng n thu nhp ca cc ch u t nc ngoi. Chnh sch thu ca nc nhn u t cng thu ht c s quan tm rt ln ca cc ch u t. Thu thu nhp doanh nghip nh hng trc tip n li nhun ca cc d n FDI. Thu thu nhp i vi ngi c thu nhp cao, thu tiu th c bit, ... nh hng trc tip n gi thnh sn phm. Nhn chung cc ch u t u tm cch u t nhng nc c cc loi thu thp. - Chnh sch t gi hi oi nh hng n gi cc ti sn nc nhn u t, gi tr cc khon li nhun cc ch u t thu c v nng lc cnh tranh ca cc hng ha xut khu ca cc chi nhnh nc ngoi. Mt nc theo ui chnh sch ng tin quc gia yu s c li trong vic thu ht TNN v xut khu hng ha. Chnh v vy chnh sch ny nh hng n FDI. - Chnh sch lin quan n c cu cc ngnh kinh t v cc vng lnh th (khuyn khch pht trin ngnh no, vng no; ngnh no bo ha ri; ngnh no, vng no khng cn khuyn khch, ...)
49

- Chnh sch lao ng: c hn ch hay khng hn ch s dng lao ng nc ngoi; u tin hay khng u tin cho lao ng trong nc, .... - Chnh sch gio dc, o to, chnh sch y t, ... nh hng n cht lng ngun lao ng cung cp cho cc d n FDI. - Cc qui nh trong cc hip nh quc t m nc nhn u t tham gia k kt. Ngy nay, cc qui nh ny thng to thun li cho FDI v n bo v quyn li cho cc nh u t, hng ti khng phn bit cc ch u t theo quc tch, ... Nhn chung cc ch u t nc ngoi thch u t vo nhng nc c hnh lang php l, c ch, chnh sch y , ng b, thng thong, minh bch v c th d on c. iu ny m bo cho s an ton ca vn u t. Th hai l cc yu t ca mi trng kinh t. Nhiu nh kinh t cho rng cc yu t kinh t ca nc nhn u t l nhng yu t c nh hng quyt nh trong thu ht FDI. Ty ng c ca ch u t nc ngoi m c th c cc yu t sau ca mi trng kinh t nh hng n dng vn FDI: - Cc ch u t c ng c tm kim th trng s quan tm n cc yu t nh dung lng th trng v thu nhp bnh qun u ngi; tc tng trng ca th trng; kh nng tip cn th trng khu vc v th gii; cc s thch c bit ca ngi tiu dng nc nhn u t v c cu th trng. i vi cc ch u t mun m rng th trng tiu th sn phm th dung lng th trng ca nc nhn u t l mt yu t rt quan trng khi ch u t cn nhc la chn a im u t. Mt nc vi dn s ng, GDP bnh qun u ngi cao, GDP tng trng vi tc cao, sc mua ln s c sc hp dn i vi FDI v em li cho ch u t c hi tng th phn v li nhun. Th trng trong nc nhn u t cng rt quan trng i vi cc ch u t l cc hng cung ng dch v. L do chnh trong trng hp ny khng phi v hng ro thu quan hay phi thu quan m do tnh c th ca sn phm dch v l khng th vn chuyn sn phm t nc ny sang nc khc, t ni ny sang ni khc. Chnh v vy p ng nhu cu dch v nc ngoi cc cng ty dch v phi thit lp cc c s cung ng chnh nc . Bn cnh th trng trong nc, cc ch u t nc ngoi ngy cng quan tm nhiu hn n kh nng tip cn th trng khu vc v th gii ca hng ha
50

sn xut ra ti nc nhn u t. Trong xu th tng cng lin kt kinh t quc t v khu vc ngy nay, nhng nc tham gia vo nhiu cc lin kt quc t s c li th trong thng mi quc t v hng ha t nc ny xut khu sang cc nc thnh vin khc trong lin kt s c hng ch thng mi u i hn hng ha t cc nc khng phi thnh vin chy vo. Chnh v vy ch u t nc ngoi ch cn u t vo mt nc c tham gia vo nhiu cc lin kt kinh t khu vc v th gii s c c hi tip cn mt th trng rng ln hn rt nhiu th trng nc nhn u t. y l mt li th m cc ch u t nc ngoi khng th b qua khi cn nhc la chn a im u t. - Cc ch u t tm kim ngun nguyn liu v ti sn s quan tm n ti nguyn thin nhin; lao ng cha qua o to vi gi r; lao ng c tay ngh; cng ngh, pht minh, sng ch v cc ti sn do doanh nghip sng to ra (thng hiu, ...); c s h tng phn cng (cng, ng b, h thng cung cp nng lng, mng li vin thng). Vic c sn cc ngun ti nguyn thin nhin phong ph tng l yu t c bn thu ht FDI ca cc nc. Vo th k 19, phn ln vn FDI t Chu u, M v Nht Bn hng vo vic khai thc ti nguyn thin nhin. Cho n i chin Th gii ln th hai, 60% tng FDI trn th gii lin quan n vic tm cc ngun ti nguyn thin nhin [44]. Nguyn nhn l do trong thi k lnh vc nng nghip v khai khong l nhng lnh vc gi vai tr quan trng trong sn xut ton cu. Cc nc ch u t, vn ph thuc nhiu vo ngun nguyn liu th trn th trng th gii, mun gim bt s ph thuc ny m bo tnh n nh cho nn kinh t. H tm cch u t trc tip sang cc nc c nhiu ti nguyn c c quyn khai thc lu di cc ngun ti nguyn . Trong khi phn ln cc nc ang pht trin u thiu vn, c bit l thiu thit b, cng ngh khai thc, k thut bn hng, c s h tng, ... khai thc cc ngun lc ca mnh. Chnh v vy trong giai on ny FDI vo khai thc ti nguyn tng mnh. T nhng nm 1960, tm quan trng tng i ca cc ngun ti nguyn thin nhin trong thu ht FDI gim. Trong phn ln cc nc ch u t, ch 11% tng vn FDI ra trong nm 1990 dnh tm kim cc ngun ti nguyn thin nhin so vi 25% nm 1970. Trong giai on 1991- 1995, t l ny nh hn 5% i vi c, Nht, Anh v M.[53, tr. 62] L do l v cc ngnh ngh, lnh vc mi ra i v c tm quan trng ngy cng ln, cc ngnh ngh, lnh vc c trong
51

 c nng nghip v khai khong c tm quan trng gim dn trong nn kinh t ca cc nc ang pht trin. Thm vo , khi trnh pht trin c nng cao, kh nng tch ly vn trong ni b nn kinh t c ci thin, nhiu doanh nghip trong nc nhn u t c vn v cng ngh thch hp t tin hnh khai thc v ch bin cc ngun ti nguyn vy nn cc ngnh ny s khng cn n FDI na. Lc lng lao ng di do, trnh thp v gi r nhiu nc ang pht trin cng thu ht c s quan tm ca cc nh u t nc ngoi. Lc lng ny p ng c nhu cu ca cc doanh nghip ch to cn nhiu lao ng. Ngc li, nhng ngnh, lnh vc, nhng d n u t i hi cng ngh cao thng km theo yu cu v lao ng c trnh cao, c tay ngh v c o to bi bn. Khng phi lc no cc ch u t nc ngoi cng em cng ngh cng vi vn i u t cc nc khc. Bn thn h cng k vng tm c nhng cng ngh ngh, pht minh, sng ch v cc ti sn mi do doanh nghip nc nhn u t sng to ra v s hu c quyn. iu ny c bit ng vi cc dng vn FDI chy gia cc nc cng nghip pht trin vi nhau. - Cc ch u t tm kim hiu qu s ch trng n chi ph mua sm cc ngun ti nguyn v ti sn c cp phn trn, c cn i vi nng sut lao ng; cc chi ph u vo khc nh chi ph vn chuyn v thng tin lin lc i/ n hoc trong nc nhn u t; chi ph mua bn thnh phm; tham gia cc hip nh hi nhp khu vc to thun li cho vic thnh lp mng li cc doanh nghip ton khu vc. Khi cc ch u t ch trng n vic gim chi ph th mt trong nhng chi ph c cc ch u t ch nhiu l chi ph lao ng. iu ny c bit ng trong nhng ngnh, nhng lnh vc s dng nhiu lao ng. Cc ch u t s tm n nhng th trng c ngun lao ng r, ph hp. Tt nhin ch u t cng phi tnh ton cn i gia tin lng, chi ph o to, cc chi ph khc lin quan n vic s dng lao ng vi nng sut lao ng quyt nh u t a im no c hiu qu s dng lao ng cao nht. Cc ngnh c t trng chi ph nguyn vt liu cao trong gi thnh sn phm li ch nhiu n vic gim cc chi ph lin quan n vic mua cc nguyn vt liu, .... C s h tng nh cng, ng b, h thng cung cp nng lng, mng
52

li vin thng cng nh hng nhiu n hiu qu hot ng u t. Chnh v vy khi la chn a im u t cc ch u t nc ngoi phi cn nhc vn ny. Th ba l cc yu t to thun li trong kinh doanh, bao gm chnh sch xc tin u t; cc bin php u i, khuyn khch u t; gim cc tiu cc ph bng cch gii quyt nn tham nhng, ci cch th tc hnh chnh nng cao hiu qu hot ng ca b my qun l Nh nc; nng cao cht lng cc dch v tin ch x hi m bo cht lng cuc sng cho cc ch u t nc ngoi (cc trng song ng, cht lng cuc sng, ...); cc dch v hu u t. T lu cc nc nhn u t thc c tm quan trng ca cc yu t ny, v vy cc nc thng tm cch ci tin cc yu t ny nhm to thun li nhiu hn cho cc ch u t. Xc tin u t bao gm hot ng xy dng v gii thiu hnh nh t nc, c bit gii thiu mi trng u t, c hi u t cho cc nh u t nc ngoi; cc hot ng h tr cho u t v cc dch v to thun li cho u t. Xc tin u t c bit quan trng i vi cc nc mi m ca thu ht FDI hoc va thay i cc chnh sch lin quan n FDI chuyn t hn ch sang m ca v khuyn khch FDI. Hot ng xc tin u t lc ny s gip cc ch u t bit n nhng chnh sch thun li dnh cho FDI mi c ban hnh nc nhn u t. T ch u t s cn nhc v i n quyt nh c u t hay khng vo nc . Thc t cho thy mt s nc ang pht trin khng thnh cng trong thu ht FDI mc d a ra nhiu ci tin v chnh sch c lin quan n FDI theo hng to thun li v dnh nhiu u i cho FDI, l do v cc ch u t nc ngoi khng c bit n cc thay i ny. Nh vy hot ng xc tin u t s gip cc ch u t nc ngoi bit n v phn ng kp thi vi cc thay i trong chnh sch FDI ca nc nhn u t, c bit hot ng ny gip cc ch u t pht hin c cc c hi mi m nu t tm hiu th c th ch u t s khng kp thi thy c cc c hi ny. Xc tin u t s gip rt ngn khong cch v mt a l gia nc nhn u t v ch u t v thng tin n c vi ch u t kp thi. Vic gii thiu mi trng u t, c hi u t c th c tin hnh thng qua cc phng tin thng tin i chng, cng c th qua nhng cuc tip xc ring vi cc nh u t. Thm ch i vi cc ch u t l cc TNC, MNC ln, cng tc xc tin u t c th c tin hnh vi ring tng ch u t.
53

Cc hot ng h tr cho u t v cc dch v to thun li cho u t cng c nh hng nhiu n cht lng xc tin u t v t nh hng n dng vn FDI chy vo mt nc. Cc hot ng h tr ny c th l h tr trong vic nghin cu th trng, tm kim i tc, c hi u t; h tr trong vic lp h s d n v xin php u t; h tr trong qu trnh trin khai d n; h tr trong sut qu trnh hot ng ca d n v h tr khi d n lm th tc chun b chm dt hot ng. Ngy nay, nhiu nc p dng c ch mt ca nhm gip cc nh u t nc ngoi ch cn thng qua mt u mi c th c h tr v mi mt v trong sut qu trnh t khi tm kim c hi u t n khi chm dt hot ng u t. C ch ny to thun li rt nhiu cho cc nh u t, gip h tit kim c thi gian v chi ph. Vi chnh sch xc tin u t tt, dng vn FDI chy vo mt nc c th tng ln rt nhiu. Cc chnh sch u i, khuyn khch u t (u i v thu, u i ti chnh, cc u i khc) cng l mt cng c m nhiu nc s dng tng cng thu ht FDI. Cc u i ny gip cc ch u t tng t sut li nhun, gim chi ph hoc hn ch c ri ro. Thng thng, cc chnh sch ny c p dng ring cho mt hoc mt s doanh nghip hot ng trong mt ngnh, mt lnh vc hay mt a bn no nhm khuyn khch doanh nghip hot ng theo mun ca Chnh ph (mun iu chnh c cu ngnh, c cu vng lnh th, mun khuyn khch chuyn giao cng ngh cao, ...). Nh vy cc u i u t c th gip cc nc tng cng thu ht FDI c trng im. Cc nghin cu ca cc tc gi nhiu nc cho thy tham nhng nc nhn u t s lm nn lng cc ch u t nc ngoi. Tham nhng khin cho chi ph u t v chi ph kinh doanh tng ln v cc nh u t khng th d on trc c chi ph c th tng n mc no. Tham nhng cng lm cho cc c hi u t tr nn khng chc chn. D phi chi tin cho cc quan chc chnh ph nhng cc nh u t vn khng bit chc mnh c c u t hay khng v khng c mt rng buc cht ch no t pha cc quan chc ny. Chnh v vy, nhiu khi khng cn cn nhc n cc yu t khc, khi thy mt nc c nn tham nhng nng n, cc ch u t s khng tm n nc na. Th tc hnh chnh cng nh hng rt nhiu n chi ph v c hi u t. Nhiu trng hp ch v th tc hnh chnh qu rm r, mt nhiu thi gian m

54

khi hon thnh xong cc th tc theo ng qui nh ca nc nhn u t th c hi u t cng qua mt. Chnh v vy khi la chn a im u t, cc ch u t thng u tin nhng ni, nhng nc khng i hi phi tin hnh nhiu th tc u t rm r. c bit cc ch u t thch tm n nhng a im u t cc th tc hnh chnh c th, r rng, minh bch v n s gip ch u t bit ngay t u nn lm g v cng gip ch u t t nh gi xem liu d n ca h c c php tin hnh hay khng. FDI l mt hot ng lu di, v vy khi u t u thng thng ch u t nc ngoi s phi c thi gian nht nh sng v lm vic , c khi h cn phi mang theo c gia nh. iu ny khin h phi cn nhc n cc dch v tin ch x hi ca nc nhn u t xem chng c m bo p ng c nhu cu cuc sng ca h hay khng. Mt nc khng c cc trng hc quc t dnh cho ngi nc ngoi, cht lng nh thp, cc dch v vui chi gii tr ngho nn, ... s kh thu ht c nhiu FDI. d. Cc nhn t ca mi trng quc t l cc yu t thuc mi trng kinh t, chnh tr, x hi ton cu c n nh hay khng, c thun li hay khng thun li cho nc ch u t v nc nhn u t cng nh cho chnh ch u t khi tin hnh hot ng u t ra nc ngoi. Tnh hnh cnh tranh gia cc nc trong thu ht FDI nh hng nhiu n dng chy FDI. nng cao nng lc cnh tranh trong thu ht FDI cc nc s phi ci tin mi trng u t, to thun li v a ra nhng u i cho FDI. Nc no xy dng c mi trng u t c sc hp dn cao hn th nc s c kh nng thu ht c nhiu FDI hn. Cng vi mi trng u t ngy cng c ci tin v cng c m cao, dng vn FDI trn ton th gii s d dng lu chuyn hn v nh vy lng vn FDI ton cu c th tng nhanh. 6. Tc ng ca FDI a. i vi nc ch u t l nc cng nghip pht trin Tc ng tch cc Bnh trng sc mnh v kinh t v nng cao uy tn chnh tr trn trng quc t. S dng li th ca ni tip nhn vn gim chi ph, nng cao hiu qu s dng vn v t sut li nhun, khc phc c tnh trng tha vn tng i.
55

M rng th trng tiu th sn phm, khc phc tnh trng lo ho sn phm. Tm kim cc ngun cung cp nguyn, nhin liu n nh i mi c cu sn phm, p dng cng ngh mi, nng cao nng lc cnh tranh. Tc ng tiu cc Qun l vn v cng ngh S n nh ca ng tin Cn cn thanh ton quc t Vic lm v lao ng trong nc b. i vi nc nhn u t l nc ang pht trin Tc ng tch cc7

B sung vn C mt s l thuyt cp n tc ng ca vn n tng trng kinh t ca nc ch nh: L thuyt v li ch ca u t nc ngoi ca Mac Dougall Kempt, m hnh ca Harrod Domar vi ch s ICOR, l thuyt "ci vng lun qun" v "c huch" t bn ngoi ca Samuelson L thuyt v li ch ca u t nc ngoi ca Mac Dougall : s dng sn lng cn bin ca vn u t lm cng c chnh, ng ch ra rng s tng vn FDI va lm tng tng sn lng u ra va phn phi li thu nhp gia nh u t v ngi lao ng. M hnh ny da trn gi thuyt sn lng cn bin c xu hng gim dn khi vn u t tng ln. Tc gi ch gii hn vic nghin cu vic u t gia 2 nc. M hnh : Mac Dougall 1960 sau c M.C. Kemp pht trin. S : M hnh v li ch ca FDI (xem phn Cc hc thuyt v m)
A
7
A Tc ng ca FDI ti Vit Nam:

B
MB

c tnh, khu vc kinh t c vn u t nc ngoi hin ng gp hn 14% GDP, hn 20% tng vn u JA t ton x hi v hn 1/3 tng kim ngch xut khu caBc nc (khng k du th). Trong 5 nm qua, khu vc ny ng gp gn 1 t USD/nm vo ngn sch nh nc, to vic lm cho gn 800.000 lao ng trc tip v gn 2 triu lao ng gin tip.

NB OA

IA J I

N
56
A

OB

M hnh ca Harrod Domar: Ch s ICOR, xem phn I chng ny. L thuyt "ci vng lun qun" v "c huch" t bn ngoi ca Samuelson
Thu nhp bnh qun thp Nng sut thp Tit kim v u t t Kh nng tch ly vn km t kim v u t t Tit kim v u t t

Hnh 1.1: Vng lun qun ca s km pht trin [49, tr. 823] Tm li, trong thi k u mi pht trin, trnh kinh t ca cc nc ang pht trin thp, GDP v GDP tnh theo u ngi thp v vy kh nng tch ly vn trong ni b nn kinh t rt hn ch. Bn cnh , nhiu nc tm l chung ca dn chng l cha yn tm b vn u t tin hnh sn xut, kinh doanh do c ch huy ng vn cha r rng, cha ph hp. Trong khi nhu cu vn u t pht trin nhm rt ngn khong cch vi cc nc cng nghip pht trin li rt ln. TNN, vi vai tr l mt ngun vn b sung t bn ngoi, gip cc nc k trn gii c bi ton thiu vn u t v dn thot ra khi vng lun qun. Trong cc ngun vn nc ngoi th ngun vn FDI c nh gi l rt quan trng i vi nhiu nc. FDI chim mt t trng ng k trong tng vn u t ton x hi ca cc nc ang v km pht trin. Trong giai on 1998-2003, FDI thng xuyn chim khong 10% tng vn u t cho ti sn c nh cc nc ang v km pht trin. C nhng nc FDI vo chim trn 30% thm ch 50% tng vn u t cho ti sn c nh hng nm, v d nh Sudan, Angola, Gambia, Nigeria, Bolivia, Arrmenia, Kazakhstan, Tajikistan, Singapore, ... Vit Nam trong giai on 1992-1997, FDI vo trung bnh chim 34,5% tng vn u t cho ti sn c nh hng nm, trong nhng nm gn y t l ny gim nhng vn trn 10%. [62, tr. 387-397]

57

T nm 1993 n nay, FDI lun chim t trng ln trong tng vn TNN vo cc nc ang pht trin. c bit trong giai on 1998-2003, FDI chim trn 50% tng vn TNN vo cc nc ang pht trin (xem hnh 1.2)
400 350 300 (t USD) 250 200 150 100 50 0 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003

T vn TNN vo cc n c pht tri ng ang n

FDI v cc n c pht tri o ang n

Hnh 1.2: FDI trong tng cc dng vn TNN vo cc nc ang pht trin (triu USD) [51, tr. 8] FDI gi vai tr quan trng trong s cc ngun vn TNN vo cc nc ang pht trin v n c nhiu u im ni tri hn cc ngun vn TNN khc. C th l: - FDI l ngun vn u t di hn, tn ti ch yu di hnh thc cng ngh, t ai, nh xng,... nn c n nh cao hn rt nhiu so vi u t chng khon nc ngoi, v vy FDI t kh nng gy sc cho nn kinh t. Lch s cc cuc khng hong kinh t, ti chnh, tin t trn th gii cho thy nguyn nhn ca khng hong thng l do n nc ngoi qu nhiu, hoc huy ng vn nc ngoi qua th trng chng khon nhiu m khng c c ch m bo an ton, ... - FDI ch yu l vn u t t nhn, cc ch u t t tin hnh hot ng u t v t chu trch nhim v kt qu hot ng v vy hiu qu s dng ngun vn ny (c bit l hiu qu ti chnh) thng cao hn cc ngun vn khc, ng thi FDI khng li gnh nng n nn cho ngn sch nc nhn u t nh
58

vay thng mi, cng khng gy ra cc sc p v kinh t, chnh tr, x hi nh ODA. - i km vi ngun vn ny thng c cng ngh chy vo cc nc nhn u t, y cng l mt yu t m cc nc ang v km pht trin ang thiu v rt cn cho qu trnh pht trin ca mnh. Ngoi ngha b sung mt lng vn ng k cho u t pht trin kinh t, cn ni n cht lng ca vn FDI. S c mt ca ngun vn ny gp phn to iu kin cho ngun vn Nh nc tp trung vo cc vn kinh t x hi u tin (c s h tng, cc cng trnh phc li x hi, ...). Ngun vn ny cng gp phn nng cao cht lng, hiu qu cc ngun vn trong nc. Vn trong dn c kch thch a vo sn xut, kinh doanh. Cc doanh nghip Nh nc phi tng cng u t v ch n hiu qu u t trong iu kin phi cnh tranh vi cc doanh nghip c vn FDI. Cc doanh nghip c vn FDI to ra cc lin kt vi cc cng ty trong nc nhn u t thng qua cc mi quan h cung cp dch v, nguyn vt liu, gia cng. Qua FDI thc y u t trong nc pht trin, gn kt cc cng ty trong nc vi th trng th gii. Nh vy, cc tim nng trong nc c khai thc vi hiu qu cao. Chuyn giao cng ngh Cc nc ang pht trin rt cn vn cng nh cng ngh pht trin kinh t. H c th c c cng ngh tin tin hin i thng qua hot ng ngoi thng, cp giy php s dng cng ngh hoc u t trc tip nc ngoi. Trong cng ngh c c thng qua FDI c th ni l c nhiu u im hn c. Th nht, doanh nghip c th c c Cng ngh trn gi, th hai, n gip Ph v s cn bng hin thi ca th trng v buc cc hng ni a i mi, th ba, Cng ngh mi v hin i thng ch c c thng qua quan h ni b cng ty, th t, Li th ca mt cng ty a quc gia gip cho khai thc tim lc cng ngh hiu qu. Tc ng trn lin quan n ph bin v chuyn giao cng ngh thng qua FDI thng c coi l mt mc tiu quan trng ca cc nc ngho. Thng qua FDI, cc cng ty nc ngoi s em cng ngh tin tin hn t cng ty m vo sn xut nc s ti thng qua thnh lp cc cng ty con hay chi nhnh. S xut hin ca cc cng ty nc ngoi tuy nhin xut pht t mc tiu li nhun trn c s tn dng nhng li th c c t cng ty m sn sng cnh tranh i vi cc
59

doanh nghip trong nc. V vy, hot ng ca cc doanh nghip FDI s khuyn khch nhng cng gy p lc v i mi cng ngh nhm tng nng lc cnh tranh i vi cc doanh nghip trong nc. Cc cng ngh m cc ch u t nc ngoi chuyn giao cho cc nc ang pht trin thng di dng nhng tin b cng ngh, sn phm cng ngh, cng ngh thit k v xy dng, k thut kim tra cht lng, cng ngh qun l, cng ngh marketing. Chi ph chuyn giao cng ngh vo cc nc ang pht trin qua FDI c xu hng tng ln trong giai on 1980-1997.[58, tr 13-14] S lng cc hp ng cng ngh gia cc cng ty m vi cc chi nhnh, cng ty con cc nc ang pht trin tng ln nhanh chng, t mc trung bnh 10 hp ng/nm trong nhng nm u 1980 ln gn 40 hp ng/nm vo gia nhng nm 1990.[56, tr 27] Trong giai on 1980-1996, cc hp ng chuyn giao cng ngh thng qua FDI vo cc nc ang pht trin xut hin nhiu trong cc lnh vc cng ngh thng tin, ha cht, vt liu mi v t (xem hnh 1.3).

Cc ngnh khc 28%

Cng nghthng tin 27%

Ha cht 19%

Sn xut vt li u m i 9%

D c phm 5% Cng nghi thc p phm 3% Sn xut t 9%

Hnh 1.3: Phn b cc hp ng chuyn giao cng ngh thng qua FDI vo cc nc ang pht trin theo ngnh, lnh vc giai on 1980-1996 [56, tr. 29]

60

V pha cc doanh nghip trong nc, mt mt do nng lc yu km v i mi cng ngh, mt khc cng ngh tin tin u do cc cng ty quy m ln c tim nng cng ngh trn th gii nm gi. vt qua cc yu im ny, cc doanh nghip trong nc c xu hng mun c p dng ngay cng ngh tin tin hoc trc tip thng qua thnh lp cc lin doanh vi i tc nc ngoi hoc gin tip thng qua ph bin v chuyn giao cng ngh t cc doanh nghip FDI. Cc doanh nghip FDI mc d khng mun tit l b quyt cng ngh cho i th trong nc nhng cng sn sng bt tay vi i tc trong nc thnh lp lin doanh, qua din ra qu trnh r r cng ngh. Tuy nhin, vn t ra i vi cc nc ngho l liu cc iu kin trong nc c n nhn ph bin v chuyn giao cng ngh hay khng. Kt qu t nhiu m hnh l thuyt cng rt ra l mc ph bin v chuyn giao cng ngh cn ph thuc vo kh nng hp th ca doanh nghip trong nc, tc l nng lc ca doanh nghip trong s dng mt cch hiu qu tri thc bn ngoi t cc nghin cu c bn, ng dng k thut ti trin khai dy chuyn sn xut mi. FDI khng ch mang li cng ngh cho cc nc thng qua con ng chuyn giao t nc ngoi vo m cn bng cch xy dng cc c s nghin cu v pht trin, o to cho i ng lao ng nc ch nh phc v cho cc d n u t. Chi ph cho nghin cu v pht trin ca cc chi nhnh nc ngoi chim t trng ln trong tng chi ph cho nghin cu v pht trin nhiu nc ang pht trin. V d trong nhng nm 1990 t trng ny ca cc chi nhnh nc ngoi Hungary, Singapore v i Loan l trn 50%.[58, tr. 412], [60, tr. 19] Nh vy FDI gip cc nc ang pht trin hc hi, t pht trin c kh nng cng ngh ca chnh mnh. Ngoi ra, chuyn giao cng ngh cng c th c c thng qua vic di chuyn lao ng. Thng qua FDI, kin thc, k nng qun l, k nng tay ngh lao ng c truyn b vo nc nhn FDI. Tc ng trn ny xut hin khi cc doanh nghip FDI tuyn dng lao ng nc s ti m nhn cc v tr qun l, cc cng vic chuyn mn hoc tham gia nghin cu v trin khai. Tuy nhin tc ng ny ch pht huy tc dng khi i ng lao ng c trnh ny ra khi doanh nghip FDI v chuyn sang lm vic ti cc doanh nghip trong nc hoc t thnh lp doanh nghip v s dng nhng kin thc tch ly c vo cng vic kinh doanh tip .
61

To vic lm, pht trin ngun nhn lc FDI gip cc nc ang trin tn dng c li th v ngun lao ng di do. nhiu nc, khu vc c vn FDI to ra s lng ln vic lm cho ngi lao ng c bit l trong lnh vc ch to. Nhn chung, s lng vic lm trong khu vc c vn FDI v t trng trong tng lao ng cc nc ang pht trin c xu hng tng ln. Bn cnh , FDI cn gp phn vo vic o to, nng cao trnh cho ngi lao ng. Nng sut lao ng trong cc doanh nghip c vn FDI thng cao hn trong cc doanh nghip trong nc (xem bng 1.4). Vi tiu ch coi hiu qu lm vic l u tin hng u trong tuyn dng v s dng lao ng, cc doanh nghip c vn FDI thng xy dng c mt i ng cng nhn, nhn vin lnh ngh, c tc phong cng nghip, c k lut cao. i ng cn b ca nc nhn u t tham gia qun l hoc ph trch k thut trong cc d n FDI trng thnh nhiu mt. Phn ln s lao ng cp cao ny c tham gia o to, hun luyn trong v ngoi nc, c tip thu nhng kinh nghim qun l iu hnh ca cc nh kinh doanh nc ngoi. c bit vi hnh thc doanh nghip lin doanh, ch u t ca nc ch nh tham gia qun l cng cc nh u t nc ngoi nn c iu kin tip cn v hc tp kinh nghim qun l tin tin ca nc ngoi trong sn xut kinh doanh, nng dn kin thc kinh doanh hin i ca mnh ln, v d nh: kinh nghim xy dng v nh gi d n, kinh nghim t chc v iu hnh doanh nghip, qun l ti chnh, k ton, qun l cng ngh, nghin cu th trng, ngh thut tip th, thng tin qung co, t chc mng li dch v, ... Bng 1.4 : So snh nng sut lao ng ca cc chi nhnh nc ngoi v cc doanh nghip trong nc trong lnh vc ch to mt s nc [60, tr. 274] Chi nhnh nc ngoi Nn kinh t N m S lao ng (1000 ngi) 5 987.9 67.5 Gi tr gia tng (triu USD) Nng sut lao ng (USD) Doanh nghip trong nc S lao ng (1000 ngi) 55 594.1 355.5 Gi tr gia tng (triu USD) 146 372.5 9 335.0 Nng sut lao ng (USD) 2 633 26 259
62

Trung Quc Hng

199 7 199

43 105.6 7 199 2 422.0 35 881

Kng

4 526.7 258.6 12 082.7 22 940 25 131.7 97 193 842.3 2 180.1 11 727.0 13 923 44 763.5 20 533

Malaysia 199 5 i Loan 199 4

Nhiu nghin cu cho thy tin lng tr cho lao ng trong cc doanh nghip c vn FDI ln hn trong cc doanh nghip trong nc. iu ny khng ch ng cc nc ang pht trin m cn ng c cc nc cng nghip pht trin. L do ch yu l cc doanh nghip c vn FDI thng c xu hng u t vo cc ngnh hoc cc a bn c mc lng tng i cao nc nhn u t, hoc thng thu lao ng c tay ngh cao, hoc nh cng ngh ch u t em vo hin i hn nn c th em li nng sut cao hn, do tin lng tr cho lao ng cao hn,... Theo nghin cu ca Lipsey, cc doanh nghip c vn FDI cc nc Mexico, Marc, Venezuala, Indonesia, Singapore, i Loan, Trung Quc, Hng Kng v Malaysia tr lng cho lao ng cao hn cc doanh nghip trong nc v cc doanh nghip trong cng ngnh.[48, tr. 27-28] Tc ng lan truyn ca b phn lao ng trong khu vc FDI rt c ngha. Cc cn b qun l v cn b k thut trong nc c kch thch nng cao trnh khi giao dch vi cc i tc nc ngoi. Ngi lao ng, nht l lc lng lao ng tr, mong mun tm vic lm trong cc doanh nghip c vn FDI c th sc trong mt mi trng nng ng hn v c thu nhp cao hn quan tm hn n vic nng cao trnh v tay ngh. Chuyn dch c cu kinh t theo hng tch cc Nhng thp k u sau Chin tranh th gii ln th hai, FDI vo cc nc ang pht trin ch yu nhm khai thc cc ngun ti nguyn thin nhin phc v cho cc ngnh cng nghip chnh quc. Ngy nay, FDI ang tr thnh mt yu t to ra s chuyn bin c cu kinh t tch cc cc nc nhn u t. FDI ch yu c tin hnh bi cc TNC v thng tp trung vo cc ngnh cng nghip v dch v, v vy FDI p ng c nhu cu pht trin cc ngnh ny ca cc nc ang pht trin. T trng FDI vo nng nghip trong tng FDI vo cc nc ang pht trin gim t 12% giai on 1989-1991 xung 10% giai on 2001-2002. T trng FDI vo cc ngnh ch to cng gim mnh nhng vn mc cao (con s
63

tng ng cho 2 giai on l 53% v 40%). Trong khi t trng FDI vo lnh vc dch v tng mnh t 35% giai on 1989-1991 ln 50% giai on 2001-2002. [62, tr. 263] Vi t trng vn FDI vo cc ngnh cng nghip v dch v ngy cng tng, ngun vn ny gp phn tng nhanh t trng v sn lng, vic lm, xut khu, ... ca cc ngnh cng nghip, dch v trong nn kinh t ca cc nc ang pht trin. T trng ca cc ngnh kinh t truyn thng (nng nghip, khai thc, ...) gim mnh. FDI gp phn tch cc vo cc cn i ln ca nn kinh t Cc d n FDI gp phn n nh kinh t v m ca cc nc ang pht trin. Cc cn i ln ca nn kinh t nh cung cu hng ha trong nc, xut nhp khu, thu chi ngn sch u thay i theo chiu hng tch cc nh s ng gp ca FDI. FDI i vi cung cu hng ha trong nc. Trong giai on u mi pht trin, do trnh pht trin thp, cng ngh, my mc thit b lc hu, thiu vn... nn nng lc sn xut ca khu vc kinh t trong nc ca cc nc ang pht trin rt yu km, khng p ng c nhu cu tiu dng trong nc, nn kinh t ph thuc nhiu vo nhp khu. Ngun vn FDI vo gip cc nc gii quyt c kh khn trn. Khu vc c vn FDI p ng mt phn nhu cu hng ha trong nc, lm gim cng thng cung cu, gim s ph thuc hng nhp khu. Trong nhng nm sau, khi FDI vo sn xut vt cht ngy cng tng th cc doanh nghip c vn FDI tham gia cung ng ngy cng nhiu cc loi hng ha cho tiu dng trong nc. Trong c cu nhp khu, t trng hng tiu dng gim xung. Thm vo , cht lng hng ha p ng c nhu cu trong nc, chng loi hng ha phong ph, t hng tiu dng c nhn, hng tiu dng gia nh n hng tiu dng cao cp. FDI i vi xut nhp khu. Khng ch p ng nhu cu ni a, FDI ngy cng hng mnh vo xut khu. Ngun ngoi t ng k t xut khu gip cc nc ang pht trin ci thin cn cn thng mi. Do nhu cu hng ha trong nc c p ng tt hn v c ngun ngoi t t xut khu m nhp khu cng thay i theo hng tch cc. C cu nhp khu thay i mnh, t trng hng my mc thit b, cng c sn xut tng. FDI cn c nhng tc ng tch cc n cn cn vng lai v cn cn thanh ton ni chung. Ngoi ngun thu t xut khu, cc ngun thu khc trong cn cn vng lai cng chu nh hng dy chuyn t hot
64

ng FDI. Cc dch v phc v cc nh u t thu ngoi t c m rng v pht trin. Khch quc t n cc nc ang pht trin vi mc ch tm hiu c hi u t tng ln, dch v du lch, khch sn, vn chuyn hng khng, cng theo m pht trin. Mc d nh hng ca FDI n cn cn thanh ton cn l vn tranh ci, do quan im cho rng ngun li nhun chuyn ra nc ngoi dn s ln v c tc ng bt li, nhng v lu di FDI vn c nh hng tch cc cho cn cn thanh ton ni chung. Ngun thu t xut khu v t cc dch v thu ngoi t s ngy cng tng, cn nhu cu nhp khu s n nh. FDI i vi tng trng GDP v thu ngn sch Nh nc. FDI gip cc nc tng GDP. nhiu nc ang pht trin, tc tng trng ca khu vc c vn FDI thng cao hn tc tng trng ca khu vc kinh t c vn trong nc, chnh v vy FDI gp phn y nhanh tc pht trin v tng trng kinh t, thc y cc thnh phn kinh t khc pht trin. T trng ca khu vc kinh t c vn FDI trong c cu GDP theo thnh phn kinh t ngy cng tng. Khu vc ny lin tc c tc tng trng cao hn mc trung bnh ca nn kinh t. FDI cng gp phn tng thu cho ngn sch nc nhn u t thng qua thu v tiu dng cc dch v cng cng. M rng th trng xut khu v nng cao nng lc cnh tranh trn th trng th gii Vai tr ny ca FDI th hin rt r nt cc nc p dng chnh sch thu ht FDI hng vo xut khu. S xut hin ca cc d n FDI i km vi cng ngh, my mc, thit b hin i gip cc nc nng cao cht lng v a dng ha cc mt hng xut khu. Cc d n FDI to ra nhng sn phm c cht lng cao hn, ph hp tiu chun quc t hn. Bn cnh thng qua cc mi quan h sn c ca cc nh u t nc ngoi hng ha ca cc doanh nghip c vn FDI tip cn c th trng th gii. Nh vy, FDI va lm tng nng lc xut khu va m rng th trng xut khu cho cc nc nhn u t. nhiu nc kim ngch xut khu ca cc doanh nghip c vn FDI chim t trng ngy cng cao trong tng kim ngch xut khu ca c nc (xem bng 1.2.). Trong lnh vc ch to, kim ngch xut khu ca cc doanh nghip c vn u t trc tip ca M cc nc NIC chu , nhng nc sm p dng chnh sch thu ht FDI hng vo xut khu, chim trn 60% tng doanh thu trong nhng nm 1980, trong khi t

65

trng ny thp hn rt nhiu cha n 20% cc nc Chu M La Tinh, cc nc duy tr chnh sch sn xut thay th nhp khu n nhng nm 1980. u nhng nm 1990, khi cc nc Chu M La Tinh chuyn sang p dng chnh sch thu ht FDI hng vo xut khu, nng lc xut khu ca cc nc ny tng ln ng k v khu vc c vn FDI chim ti 48% tng kim ngch xut khu ca Brazil.[56, tr. 254] C cu hng xut khu cng thay i theo hng tch cc. Tr gi hng cng nghip ngy cng tng. Mt phn do cc doanh nghip FDI ch yu xut khu hng cng nghip ch bin. Mt s nc nh Trung Quc, Costa Rica, Hungary, Ireland, Mexico, ... rt thnh cng trong vic tng th phn mt s mt hng trn th trng th gii. Bng 1.2 : T trng kim ngch xut khu ca cc chi nhnh nc ngoi trong tng kim ngch xut khu ca mt s nc ang pht trin [60, tr. 154]
Nc Argentinac Brazilc Trung Quc n Mexicoc i Loan Phn Lanb Nm 1995 2000 1995 2000 1991 2001 1985 1991 1995 2000 1985 1994 1998 2000
a
b

T trng (%) 14 29 18 21 17d 50 d 3 3 15 31 17 16 48 56

Nc Boliviac Chi Lc Colombiac Malaysia Peruc Hungary Vit Nama

Nm 1995 1999 1995 2000 1995 2000 1985 1995 1995 2000 1995 1999 2001 2002 2003

T trng (%) 11 9 16 28 6 14 26 45 25 24 58 80 24.4 27.5 31.4

S liu ca Vit Nam ly t ngun [70]

S liu v kim ngch xut khu ca cc chi nhnh nc ngoi ch tnh n kim ngch xut khu ca cc chi nhnh do nc ngoi s hu phn ln.
c

S liu v kim ngch xut khu ca cc chi nhnh nc ngoi da vo s liu bnh qun ca giai on 1998-2000.

66

Trn c s mu nghin cu ca 385 cng ty c vn TNN trong 82 Argentina, 160 Brazil, 20 Trung Quc, 21 Colombia, 93 Mexixo v 9 Peru.
d

S liu t ngun MOFTEC.

Cng c v m rng quan h hp tc quc t, y nhanh tin trnh hi nhp vo nn kinh t khu vc v th gii Trong cc hot ng kinh t i ngoi, hot ng TNN ngy cng c ngha v vai tr quan trng. Quan h u t gp phn thc y cc quan h kinh t i ngoi khc pht trin. Cam kt bo m cho hot ng FDI v hiu qu ca cc d n FDI l c s cc nc ang pht trin thu ht cc ngun vn TNN khc (ODA, tn dng quc t, ...). Quan h thng mi ca cc nc m rng theo qu trnh pht trin ca cc doanh nghip c vn FDI. Cc doanh nghip ny trong giai on xy dng c bn c nhu cu nhp khu rt ln. Trong qu trnh hot ng, cc doanh nghip ny li c nhu cu nhp khu nguyn nhin vt liu v xut khu sn phm. Ngoi thng ca cc nc nhn u t c m rng c v chng loi hng ha cng nh th trng nh rt nhiu vo cc doanh nghip c vn FDI. Thng qua cc d n FDI, nht l cc d n ca cc MNC, cc nc ang pht trin tng bc tham gia vo phn cng lao ng quc t v vo h thng sn xut th gii. Hot ng FDI gp phn lm phong ph, a dng v su sc cc quan h kinh t i ngoi ca cc nc ang pht trin. Nn kinh t trong nc dn dn tham gia su rng hn vo nn kinh t khu vc v th gii. iu ny to thun li cho cc nc tham gia vo cc hip nh hp tc kinh t song phng, a phng. Tc ng tiu cc Gim st cc cng ty a phng c quyn nu khng c mt h thng chnh sch cnh tranh hiu qu Mt tri ca cng ngh trn gi Li sng, cc vn x hi

67

7. Xu th vn ng ca FDI trn th gii a/ Tnh hnh ch u t trong nhng nm u th k XX n gia thp nin 90 Bng 13: Phn on pht trin FDI v cc cng ty a quc gia
Giai on 1875-1914 Nc ch u t Anh Nc nhn u t Lnh vc hot ng c ng Cung cp nguyn vt liu, pht trin c s h tng Cung cp nguyn vt liu, pht trin c s h tng

Cc nc thuc a, Nng nghip, trong c M, cc m, ng thuc a ca Anh st, cng nghip ch to Ch yu l cc nc ang pht trin (Chu M La Tinh gi v tr hng u, Chu cng tr thnh khu vc c sc hp dn) M v du la, ng st, dch v cng cng, cng nghip ch to M v du la, cng nghip ch to, thng mi

1919-1939

Vai tr ca M tng, ca Anh v cc nc Chu u khc gim tr Italia. Tuy nhin Anh vn ng u, trc M.

1945-gia M tip tc gi v tr Cc nc pht trin nhng nm hng u, Anh cng (trong c Chu u 1960 tr li danh sch v Canada) nhng nc ng u

Cung cp nguyn vt liu, chim lnh nhng th trng c bo h

Gia nhng nm 160-cui nhng nm 1970

M duy tr v tr hng Cc nc pht trin u, xut hin thm (Chu u gn nh cc nc nh c, gi v tr c quyn) Nht Bn. Bt u c lung vn ng k xut pht t cc nc ang pht trin V tr ca M gim Ch yu tp trung vo tng i, Nht Bn ba trung tm ln ca khng nh vai tr ca th gii mnh, s xut hin ca Php M vn l quc gia

Du la, cng Chim lnh v nghip ch pht trin th to, thng trng mi

Thp k 1980

Cng nghip ch to, thng mi, dch v

Chim lnh, pht trin v bo v th trng, gim chi ph sn xut

Thp k 1990

68

ng u, sau l Anh, c, Nht

b/ Tnh hnh FDI trong nhng nm gn y (t c World Investment Report 2006, ch c mc lc; xem biu phn II. Phn loi u t quc t, cc nc, cc ngnh chim t trng FDI cao nht ): - Nm 2005, dng FDI vo tip tc tng ln, FDI tng ln hu ht cc khu vc, cc nn kinh t + Cc nc ang pht trin Chu Phi: Theo khu vc a l: FDI vo tng ln nh gi c hng ha trn th gii cao, FDI ra gim Theo lnh vc: FDI vo tng ln trong lnh vc khai thc ngun nhin liu (v d du m, gas) + Cc nc ang pht trin Nam, ng v ng Nam , chu i dng Theo khu vc a l: FDI vo tip tc tng, FDI ra gim hu ht cc nc, ngoi tr Trung Quc tng mnh Theo lnh vc: FDI vo tng mnh trong lnh vc dch v v cng ngh cao, FDI ra tng ln trong cc lnh vc khai thc ngun lc t nhin + Cc nc ang pht trin ng Theo khu vc a l: FDI vo tng k lc, gi du tng cao thc y FDI ra ca cc nc ny Theo lnh vc: C FDI ra v vo u tng ln trong cc ngnh lin quan n nng lng + Cc nc ang pht trin M Latin v Caribbean Theo khu vc a l: FDI vo tng mnh cc nc Andean, FDI ra cng tip tc tng Theo lnh vc: Tng trong cc lnh vc s dng ngun lc t nhin v ch to + Cc nc Trung-ng u v Lin bang cc quc gia c lp Theo khu vc a l: FDI vo tng lin tc trong 5 nm, FDI ra tip tc tng t
69

nhng TNCs mnh Nga Theo lnh vc: FDI vo tng trong lnh vc ch to, FDI ra tng trong lnh vc ngun lc t nhin +Cc nc pht trin: Theo khu vc a l: FDI vo bt u khi phc v tng ln sau mt thi gian gim, FDI ra gim ton din Theo lnh vc: FDI vo tng ln mi lnh vc SV t tm hiu tip Quc gia no dn u v FDI vo, ra nm 2004, 2005, 2006 trn th gii? Thc trng FDI ti Vit Nam nm 2006? 8. FDI ti Vit Nam (SV t tm hiu thc trng FDI ti VN nm 2006)

70

Chng II. D N U T TRC TIP NC NGOI I. MT S L LUN C BN V D N U T 1. D n u t a. Khi nim D n u t l tng th cc gii php s dng cc ngun ti nguyn hu hn hin c to ra nhng li ch thit thc cho nh u t v cho x hi Theo qui nh ca Lut u t c Quc hi thng qua ngy 29/11/2005: D n u t l tp hp cc xut b vn trung v di hn tin hnh cc hot ng u t trn a bn c th, trong khong thi gian xc nh. Phn tch khi nim - Cc gii php: khng ri rc m c mi lin h vi nhau trong mt tng th nht nh. Khi nh u t b vn tin hnh hot ng sn xut kinh doanh, h cn quan tm n nhng vn sau: C u ra hay khng (gii php th trng), my mc thit b s dng nh th no (gii php k thut), ti chnh c khng (gii php ti chnh), nguyn vt liu, nhin liu, nng lng, lao ng c s dng nh th no (gii php u vo) v.v - Ngun ti nguyn hu hn hin c: Do s hn ch ca cc ngun lc nn ngi ta mi phi lp d n u t s dng c hiu qu nht ngun lc . Cn nhng ngun lc v hn th khng cn thit phi lp d n u t. - Li ch: li nhun v li ch kinh t x hi ( gii thiu trong khi nim u t) V hnh thc : d n u t l mt b h s, ti liu trnh by mt cch chi tit, c h thng mt k hoch hot ng tng lai ca nh u t ti mt a im nht nh V ni dung : l mt tp hp cc hat ng c lin quan vi nhau c k hoch ho m nh u t phi thc hin nhm : t mc tiu nh, to ra cc kt qu c th ; trong mt thi gian nht nh ; thng qua vic s dng cc ngun lc xc nh. V mt qun l : l mt cng c m cc nh u t dng hoch nh vic s dng cc yu t sn xut to ra hiu qu kinh t-x hi trong mt khong thi
71

gian (c th di hn thi hn kt thc d n) V phng din k hoch ho : d n u t l cng c th hin chi tit chng trnh u t ca nh u t lm tin cho vic ra quyt nh u t v ti tr. D n u t c 4 phn chnh : Mc tiu d n : bn nh u t, bn nhn u t, thng c th khng hon ton ging nhau Kt qu do hot ng ca cc bn to ra l iu kin thc hin mc tiu d n Cc hot ng ca nh u t, c chng trnh c th

Cc ngun lc (vn v lao ng) c s dng vo chng trnh c hoch nh nhm to ra cc kt qu d kin b. c im: - Tnh c th v mc tiu xc nh: ngha l ch u t phi bit mnh thnh lp d n lm g, mc ch g, v mc tiu li nhun hay li ch kinh t x hi hay c hai. Nh u t cng phi bit cch lm th no t c cc mc ch , t c cc mc ch trong khng gian no, thi gian no, bng phng tin g, iu ny xc nh r trong d n u t. VD d n sn xut hng da giy th phi xc nh t nh my u, s dng nguyn vt liu no, s dng lao ng nh th no v.v - To nn mt thc th mi: Vy trng hp c sn mt nh my, mun nng cp my mc thit b c l d n u t khng? C p ng c tnh mi trong d n u t khng? C, v hot ng ny to ra mt thc th mi v cht. Cn trong trng hp xy dng nh my mi th to ra mt thc th mi c v lng (to ra sn phm mi) v v cht (tng nng lc sn xut cho nn kinh t). - C s tc ng tch cc ca con ngi: d n u t a ra cc hot ng d kin lm trong tng lai v kt qu tng lai. Do trong qu trnh u t, c nhiu yu t tc ng n ni dung ca d n lm ngi ta khng th theo ng hng nu khng c s theo st ca con ngi, do phi c s tc ng tch cc ca con ngi d n phc v cho s pht trin, theo ng yu

72

cu ca nh u t. - C bt nh v ri ro: do thi gian u t di - C gii hn v thi gian v cc ngun lc + Ngun lc: nh ni trn + Thi gian: d n ch c hiu qu khi n t trong 1 khong thi gian v khng gian nht nh, nu vt ra ngoi phm vi thi gian v khng gian th d n u t khng cn hiu qu na. VD:D n xy dng nh my lc du Dung Qut, cho n nay vn phi b sung vn v sn phm sn xut ra l cc loi xng (80,83) hin khng cn c dng ph bin trn th trng => khng hiu qu v khng t trong mt khong thi gian nht nh. - Lin quan n nhiu chc nng/k nng: lp k hoch, lnh o, giao tip/quan h vi mi ngi, theo di/kim sot, gii quyt vn c. Phn loi d n u t - Cn c vo ngi khi xng: D n c nhn, d n tp th, d n quc gia, d n quc t - Cn c vo ngun vn: D n s dng vn trong nc, nc ngoi hoc c 2 - Cn c vo tnh cht hot ng: d n sn xut, thng mi, d n c s h tng, d n dch v x hi - Cn c vo a ch khch hng: D n xut khu hoc tiu th ni a hoc c hai - Cn c vo thi gian hot ng ca d n: - Cn c vo quy m d n: ln, va, nh (quy m d n o bng vn u t, s lao ng, doanh thu ca d n) - Cn c vo phn cp qun l nh nc: d n thuc din ng k u t, d n thuc din thm tra u t. - Cn c vo mc chi tit ca d n: d n tin kh thi, d n kh thi D n tin kh thi (d n s b): l bc s khi tin ti lp lun chng kinh t - k thut. i vi cc d n quy m ln, vn u t ln, gii php u t phc
73

tp, thi gian u t di, khng th mt lc m c th t c tnh kh thi m cn tri qua mt bc nghin cu s b, nh gi bc u tin ti nghin cu kh thi, l d n tin kh thi. Mc ch ca vic lp d n kh thi: Th nht: Cc d n ln thng lin quan n nhiu ngnh kinh t v phi chu s qun l chuyn ngnh ca cc ngnh , cho nn tranh th kin bc u ca cc ngnh, nht c ngnh ch qun cn phi c d n tin kh thi. V vy, d n tin kh thi l cn c xin ch trng c nn tip tc u t hay khng. Th hai: Nh u t nc ngoi khi tip cn, chun b u t vo mt nc no , nu c d n tin kh thi th h khng phi b ng, mt nhiu thi gian tm hiu vn m cn c vo d n tin kh thi nhanh chng quyt nh c nn i su thm, tin ti tham gia u t hay khng. V vy d n tin kh thi l mt cn c quan trng, hiu qu i tc m phn vi nhau. Ch khi no tha thun c, cc bn mi tm c ngun kinh ph lp d n kh thi chnh thc. i vi cc d n u t c quy m nh, vn khng nhiu, gii php u t n gin, ngi ta c th b qua vic lp d n tin kh thi m lp ngay d n kh thi (lp lun chng kinh t k thut). D n kh thi (lun chng kinh t - k thut) D n kh thi Vit Nam, cn gi l bo co kh thi, gii trnh kinh t - k thut, lun chng kinh t - k thut. y bo co kinh t - k thut c mc thp hn. Th nht: i vi nh nc, d n kh thi l cn c quan trng, l c s php l cc c quan nh nc thm tra, gim nh, nh gi, ph duyt v cp giy php u t. Trong qu trnh thm nh d n kh thi (c bit l ccs d n u t trc tip nc ngoi) ngi ta ch nhng tc ng v mt kinh t, x hi ca d n i vi ton b nn kinh t. Ch khi no d n c ph duyt v cp giy php u t th mi c trin khai d n cc bc tip theo. Nu l nh nc u t, ch sau khi ph duyt d n kh thi th mi c a vo k hoch chnh thc d tr vn v tin hnh cc bc sau. Th hai: i vi ngn hng, cc t chc ti chnh, cc t chc tn dng, d n kh thi l c s quan trng quyt nh c ti tr cho d n hay khng. Thng thng, trong nn kinh t th trng, ngun vn ti tr chim t 60% n 70%
74

tng s vn u t ca d n, cc ngn hng, cc t chc ti chnh ch ti tr cho nhng d n c tnh kh thi. c bit i vi ngn hng th gii (WB), ngn hng pht trin chu (ADB), khng c d n kh thi c duyt th khng bao gi h ti tr vn. Hin nay hu ht cc ngn hng u c b phn nh gi, thm nh cc d n u t. Th ba: i vi cc nh u t, d n kh thi l cn c, l c s khoa hc quyt nh c u t hay khng, u t vo lnh vc g v u t nh th no. Trong nn kinh t th trng tr li cho cu hi c u t hay khng, u t nh th no v u t vo ci g nh u t phi da vo d n kh thi. ng thi d n kh thi cn l cn c nh u t xin cp giy php u t, giy php xy dng, giy php xut nhp khu, xin hng cc iu khon u i, xin gia nhp cc khu cng nghip, khu ch xut, vay vn, ku gi c phn

Ngun: Vietnam Development Report 2005 WB, page 110 d. Yu cu i vi d n u t - Tnh khoa hc v tnh h thng:
75

+ Tnh khoa hc: D n u t phi da trn nhng cn c khoa hc nht nh. VD: gii php v th trng, con ngi, ti chnh Nhng cn c ny phi c kim chng trong thc t, ngi lp d n phi c mt qu trnh nghin cu t m, c th v nghim tc, tnh ton chnh xc tng ni dung, tng kha cnh ca d n. Nhng ni dung phc tp nh chng trnh sn xut kinh doanh, phng n cng ngh - k thut, phng n thit k, thi cng xy lp, phn tch ti chnh ca d n cn c s tham gia ca cc t chc chuyn mn v nhiu loi chuyn gia thuc cc lnh vc khc nhau. + Tnh h thng: 1 d n bao gm nhiu kha cnh, cng on khc nhau, nm trong mt th thng nht ng b. Nu a ra gii php cho tng vn phi xem xt n trong mi quan h vi cc cng on khc ra sao cho tng th l mt gii php ti u nht. V du: Gii php v cng ngh, nu s dng k thut cng ngh hin i nht, nng sut cao nht, cht lng sn phm tt nht th s vng phi vn chi ph rt cao v lm nh hng n gii php v ti chnh. Ngi ta phi tnh ton c vi cc gii php a ra th iu kin ti chnh c cho php khng, c th i vay nhng ngun no, ngi lao ng c kh nng vn hnnh my mc thit b hay phi thu lao ng nc ngoi chi ph s tng ln v sn xut khng hiu qu. V vy, ngi ta khng tm cch ti u ho 1 gii php hay ni dung ring r ca mt d n m ngi ta phi tm cch a ra tng th cc gii php c hiu qu nht, c th o bng tng thu tr tng chi. - Tnh php l: Lm d n u phi tun th lut php nu khng s khng c php u t hay ang u t s b dng li. + Xc nh lnh vc u t c phi l lnh vc c php u t khng? Ph thuc vo quy nh lut php ni u t. + Nu c php th c km iu kin g khng? VN: b bu chnh vin thng cha m ca hon ton, nh u t nc ngoi ch c php hp tc di hnh thc hp ng hp tc kinh doanh, khng c hp tc di cc hnh thc khc. + D n nh tin hnh c ph hp vi quy hoch ca ngnh, vng ni d kin t d n khng? + Cc ch tiu tnh ton trong d n u t phi ph hp vi quy nh hin hnh ca nc nhn u t v ni tin hnh u t nh cc phng php hch ton k

76

ton phi hp l, hp php. Chng hn, khi tnh ton thu chi ca d n, khng phi khon chi no cng c a vo m ch a vo nhng chi ph hp l, hp php (mc khu hao, li vay) theo ng chun mc k ton ca mt nc. Sau khi thc hin d n, cc c quan thu c quyn xem xt tnh hp l ca cc khon thu chi. + Cc giy t, ti liu trong d n phi y v tun th ng cc quy nh ca php lut, c cp c thm quyn xc nhn. VD: Chuyn giao cng ngh th phi c hp ng chuyn giao cng ngh, nhp my mc thit b c th phi c giy chng nhn cht lng my mc thit b ph hp vi tiu chun Vit Nam. - Tnh thc tin - Tnh chun mc: Mt d n u t phi c lp theo tiu chun quc t, c bit l d n u t nc ngoi ngi c hiu ng v ni dung ca d n (v d di l m, cn nng l kg). Nu d n s dng cc chun mc t ph bin th rt d gy n hiu lm hoc ngi c khng hiu c (v d 1 chc v 1 t). Khi trn th gii cha a ra chun mc chung v mt s ch tiu no th phi c phn gii thch r rng. V th c rt nhiu d n u t c phn u l cc nh ngha - Tnh phng nh: D n ch l mt vn bn c tnh cht d tr, d bo v quy m sn xut, khi lng sn phm, nhu cu th trng, gi c, doanh thu, chi ph, li nhun D n khng th lng trc ht nhng yu t s chi phi hot ng u t trong tng lai. Trong nhiu trng hp, thc t xy ra rt xa so vi d kin ban u trong d n (v d nh my lc du Dung Qut). Nhng s phng nh phi da trn nhng cn c khoa hc, trung thc v khch quan vi s chun b chu o, t m s gip gim thiu ri ro, bt nh trong qu trnh thc hin d n. 2. D n u t trc tip nc ngoi L d n u t nhng c nhng c im khc bit so vi d n u t trong nc: - C ngun vn t cc nc khc nhau (vn ch s hu) v ch u t nc ngoi phi chim mt t l nht nh trong tng vn u t ca d n v phi c yu t cng ngh ca nc ngoi (qun l iu hnh, cng ngh phn cng)
77

- C th chu s iu chnh ca mt ngun lut ring - C s hin din ca ch th u t l bn nc ngoi, h c quyn kim sot d n FDI, cng ngh qun l khc nhau bi hnh thnh t nhiu ngun khc nhau

3. Chu trnh d n Chu trnh ca mt d n l trnh t cc bc nhm s dng c hiu qu cc ngun lc cho trc theo trt t thi gian xc nh tng Chun b & lp d n a. tng D n u t bt u bng nhng tng. Tuy tng ch l s hnh dung, tham vng ca nh u t, nhng phi da trn nhng cn c c th, v nu khng, tng s tr thnh vin tng. Nhng cn c c th l: - Cn c vo cc ngun lc cho trc (vn, cng ngh, lao ng) - Cn c vo tnh hnh th trng - Cn c vo quyn li ca cc bn tham gia v ca nh nc Cc nh u t lun lun c nhng tng v cc d n khc nhau trong qu trnh thn d c hi u t. Nhng t tng ti hin thc cn l c mt qu trnh lu di, cho nn khng phi tng no cng tr thnh hin thc. Do nht thit phi chn lc, phn loi cc tng theo cc th t u tin, v ngun lc cho trc lun b gii hn m tng th hu nh khng c gii hn no. b. Chun b v lp d n y l giai on chun b u t nhm phn nh tng ca d n bng cc vn bn c th. xy dng c d n c tnh kh thi cao ngi ta khng th b qua cc cng vic ban u l nghin cu nh gi c hi u t m kt qu cui cng ca n l bo co kinh t - k thut v cc c hi u t. Bo co c hi u t phi th hin cc phng n chn u t: m rng nng lc sn xut hay u t mi. Mun la chn c hi no trong cc c hi trn khng th ty ly d n ny Thm nh Trin khai thc hin nh gi

78

hay b d n kia m phi xy dng bo co kinh t - k thut ca tng d n v trn c s lm cn c la chn. Trn c s phng n c la chn chng ta tin hnh lp d n kh thi nhm tm ra kh nng u t chnh yu. Tiu chun la chn kh nng u t chnh yu l: - Ph hp vi chnh sch pht trin kinh t ca ton b nn kinh t v ca a phng - C th trng tiu th v mc cnh tranh khng gay gt - C hiu qu ti chnh v hiu qu kinh t x hi - Ph hp vi kh nng ti chnh ca nh u t - C tnh kh thi cao Trong ton b cc phng n th phng n la chn phi l phng n ti u nht. Nh vy, chng ta phi s dng php so snh la chn. c. Thm nh y l giai on nh gi li cc tng u t ln cui cng trc khi trin khai d n. i vi nh u t: y l bc nghim thu d n chnh thc ra quyt nh u t. nh gi d n trong trng hp ny ch yu tp trung vo cc ch tiu hiu qu ti chnh nh li rng, t sut li nhun, thi gian hon vn, im ha vn, NVP, IRR i vi d n u t trc tip nc ngoi th c thm khu thm nh ca nh nc. Kt qu thm nh s l c s php l nh nc cp php u t cho d n. Tuy nhin phng php thm nh khc vi nh u t. Cc c quan nh nc s cn c vo cc ch tiu hiu qu kinh t x hi ca d n nh tng thu ngn sch, to vic lm cho ngi lao ng, ci to mi trng sinh thi, chuyn dch c cu kinh t ng thi h cn tnh n tnh hp php ca d n u t. Vi ch n (v d Ngn hng, cc t chc ti chnh l ngi cho doanh nghip vay) th anh ta khng quan tm xem li nhun ca d n u t ny l g m anh ta quan tm nht l kh nng thu hi vn ca mnh. R rng l mi quan tm ln nht ca ch n v d n l hay li khng nh hng trc tip i vi ch n. Xem xt kh nng thu hi vn ng thi vi vic cc ch n ny cng xem xt
79

dng tin ca d n, khi no d n bt u dng v khi no n c th tr n tnh ton thi im thu n hp l kh thi. Nh vy, c 3 nhm i tng quan tm n ni dung ca d n FDI v c vai tr quyt nh trong vic d n c c trin khai v thc hin hay khng. Ch thiu s chp thun ca mt trong 3 nhm i tng ny th d n FDI cng b dng li. d. Trin khai thc hin Khi d n FDI c thm nh v c s chp thun ca 3 nhm i tng trn ri, ngi ta s tin hnh trin khai v thc hin d n, tc l a d n vo cuc sng. Trin khai d n c tin hnh theo trnh t: Chun b thc hin u t - Kho st, thit k, lp d ton. Thm tra xt duyt h s thit k, d ton - t mua thit b, cng ngh, vt t k thut, thu chuyn gia - T chc u thu, giao nhn thu - Gii phng mt bng v bn giao mt bng - Chun b xy lp Thc hin u t: Tin hnh ton b cc cng vic c hoch nh trong thit k theo ng tin v cht lng yu cu - Thi cng cc cng trnh chnh, ph - Lp t cc thit b chnh ph - Tin hnh chy th - Tng nghim thu, bn giao a vo khai thc - Bo hnh Sn xut, kinh doanh, dch v: sn xut, kinh doanh, dch v l mt ni dung quan trng ca d n u t nhm to ra sn phm, dch v thu li nhun. Trong nn kinh t th trng th y cha phi l giai on cui cng ca chu trnh d n u t, m nh u t cn phi lin tc iu chnh d n ph hp vi s bin ng ca

80

th trng. e. nh gi Trong qu trnh trin khai thc hin, ngi ta ng thi tin hnh vic nh gi hot ng ca d n FDI xem n c i ng hng nh hay khng. D n kh thi hay khng th hin trong kt qu nh gi. Trong qu trnh nh gi d n t thc tin sn xut kinh doanh phi s dng phng php so snh vi nhng ch tiu c a ra trong d n kh thi, ng thi tm ra nhng nguyn nhn gy ra s thnh cng cng nh tht bi, t tin hnh iu chnh kp thi d n theo ng hng. II. NI DUNG D N FDI D n FDI ni ring v mt d n u t ni chung bao gm 4 ni dung c bn: Phn tch th trng, phn tch k thut cng ngh, phn tch ti chnh v phn tch kinh t x hi mi trng. 4 ni dung ny c c th ha thnh 13 ni dung theo gii trnh kinh t - k thut theo hng dn ca b k hoch v u t nh sau: (1) ch u t, (2) doanh nghip xin thnh lp, (3) sn phm, dch v v th trng, (4) quy m sn phm v d kin th trng tiu th, (5) cng ngh, my mc thit b v mi trng, (6) cc nhu cu cho sn xut, (7) mt bng a im v xy dng kin trc, (8) t chc qun l lao ng v tin lng, (9) tin thc hin d n, (10) c cu vn u t theo nm thc hin, (11) phn tch ti chnh, (12) nh gi hiu qu ca d n, (13) t nhn xt v kin ngh Gii thiu v d n 1. Ch u t: I. Ch u t 1. Tn cng ty: 2. i din c y quyn - H, tn; Nm sinh; Quc tch - S h chiu ngy cp.ni cp - Chc v, a ch thng tr

81

3. Tr s chnh - in thoi, Telex, Fax 4. Ngnh kinh doanh chnh 5. Giy php thnh lp cng ty - ng k ti. Ngy. - Vn ng k:. - Cng ty m ti khon ti Ngn hng:. - S ti khon:. Nu ch u t l: - Doanh nghip: S giy php u t, ngi i din c u quyn l ai, giy u quyn c tnh php l - C nhn: Nu l c nhn Vit Nam th khng c php tham gia vo doanh nghip FDI. Nu l c nhn nc ngoi: Cn c s h chiu. 2. Doanh nghip xin thnh lp: II. Doanh nghip xin thnh lp 1. Tn Doanh nghip: - Tn ting Vit: - Tn giao dch bng ting nc ngoi thng dng: - Hnh thc u t: (Doanh nghip 100% vn nc ngoi, Doanh nghip lin doanh, Hp ng hp tc kinh doanh). - Thi gian hot ng. - Mc tiu v phm vi kinh doanh ca Doanh nghip. 2. Vn u t: Tng vn u t d kin, trong : - Vn c nh: ............. la M, bao gm:

82

+ Nh xng: ............. m2, tr gi ............. la M + Vn phng: ............. m2, tr gi ............. la M + My mc thit b: ............. la M + Vn c nh khc: ............. la M - Vn lu ng: ............. la M 3. Ngun vn: Tng s: ............. la M, trong : Vn php nh (vn gp) ............. la M, trong : + Bn Vit Nam gp: ............. la M, gm: - Tin: ............. la M - Ti sn khc: ............. la M (nu chi tit) + Bn nc ngoi gp ............. la M, bao gm: - Ngoi t: ............. la M - My mc thit b: ............. la M - Ti sn khc: ............. la M (chi tit)

Vn vay: ............. la M (nu r bn chu trch nhim vay v cc iu kin lin quan). - Tn doanh nghip l g - Hnh thc u t (hp ng hp tc kinh doanh, lin doanh hoc doanh nghip 100%...) ph hp vi quy nh ca lut php v cc ngnh, lnh vc sn xut kinh doanh. - Thi gian u t: Theo quy nh ca php lut. Lut Vit Nam l 50 nm (c bit 70 nm), tuy nhin c th c quy nh ring ca tng ngnh. V d: Lnh vc thm d du kh: thi gian hot ng khng qu 25 nm - Mc tiu hot ng chnh ca d n (hot ng trong ngnh no, lnh vc no)

83

- Vn u t: Tng vn, ngun vn trong phi ghi r vn gp (vn php nh) l bao nhiu, mi ch u t gp bao nhiu bng hnh thc no, c cc giy t chng minh quyn s hu hp php i vi cc ngun lc , cn v vn vay phi ghi r vay u, ai chu trch nhim vay, vay bao nhiu, cc iu kin tn dng, li sut, thi gian v k hoch hon tr. *Vn u t l cc ngun lc c s dng vo hot ng sn xut kinh doanh nhm mc ch sinh li cho ch u t v hoc cho x hi. + Ngun lc: Hu hnh, v hnh, ti chnh, lu : cc ngun lc ny phi c s dng vo qu trnh u t tc l qu trnh sn xut kinh doanh th mi c xt vo vn u t. V d: mt doanh nghip gi tin vo ngn hng nhng v l do no b phong to ti khon th khon tin trong ti khon khng c gi l vn u t; hoc Vit Nam gii hn quyn gp vn ca ch u t nc ngoi, vi my mc thit b c phi p ng iu kin no mi c coi l vn u t + Hot ng sn xut kinh doanh: Ch chung tt c cc hot ng sn xut, bn hng, cung ng dch v, tham gia trn th trng ti chnh. + Mc ch ca vic s dng ngun lc: sinh li *Vn u t c xc nh nh th no? Bng cn i k ton
Ti sn Ti sn lu ng Tn kho Khon phi thu ngn hn Tin v nhng cng c tng ng Ti sn c nh Hu hnh V hnh Ti chnh Ngun vn Vn ch s hu Vn ch s hu Li nhun cha chia Qu Vn vay Phi tr Vay ngn hn Vay trung v di hn

C s: Ti sn th hin nhu cu u t, p ng nhu cu u t, ch doanh nghip phi c nhng ngun lc, nhng ngun lc ny hnh thnh ln vn u t. + Ti sn bao gm:

84

Ti sn lu ng: l nhng ti sn tn ti trong thi gian ngn, gi tr thp v thng tnh vo (tiu th ht) 1 chu k sn xut kinh doanh nh hng tn kho, khon phi thu ngn hn, tin v nhng cng c tng ng. (ch tin lng khng gi l ti sn m l chi ph, n kt tinh trong sn phm v sn phm mi l ti sn) Ti sn c nh: l nhng ti sn gi tr ln, thi gian tn ti lu, v tnh vo nhiu chu k sn xut kinh doanh. Theo lut Vit Nam, ti sn c thi gian s dng t 1 nm tr ln v gi tr ti sn t 10 triu VND tr ln s c tnh l ti sn c nh. Tng ng vi ti sn lu ng v ti sn c nh ta c vn lu ng v vn c nh, l biu hin bng tin ca cc ti sn ny. + Ngun vn hnh thnh ln ti sn bao gm (theo cch chia khc): Vn ch s hu: vn gp ca ch u t (Vit Nam: vn php nh), li nhun cha chia (ti u t), qu. Vn vay: cc khon phi tr (cc khon vay mang tnh cht thng mi), vay ngn hn (ca ngn hng), vay trung v di hn Theo Lut ca Vit Nam, Tng vn u t c xc nh theo ti sn trong bng cn i k ton: Tng vn u t = vn c nh + vn lu ng (1) Tuy nhin gn y quan nim vn theo cng thc (1) khng phn nh c st thc mc ch ca vn u t l to ti sn vi mc ch thu li. V d: tin v cc cng c tng ng khng phn nh c mc ch ca hot ng u t, th l phi sinh li, ti sao li phi tm ti tr vo nhng th khng sinh li, v th khng nn cho tin vo tng vn u t v ch c tn kho v khon phi thu l sinh li. Tuy nhin trong qu trnh sn xut kinh doanh s pht sinh nhng khon phi tr hay nh u t chim dng vn ca i tc, do khng cn ti tr cho cc khon phi tr. Nh u t tt l nhng nh u t hu nh khng gi tin trong ti. Nh vy, tng vn u t theo quan nim ny c tnh nh sau: Tng vn u t = Vn c nh + nhu cu vn lu ng (2) Trong : Nhu cu vn lu ng = tn kho + khon phi thu - khon phi tr Theo quan im ny, vn u t khi tnh ra s c gi tr nh hn vn u t theo
85

lut VN, v hot ng u t c tnh s hiu qu hn. Phn tch th trng 3. Sn phm, dch v v th trng III. Cc sn phm, dch v v th trng: 1. Sn phm, dch v: Tn, m tn, cc thng s k thut c bn, sn lng. 2. Th trng d kin cho vic tiu th sn phm, dch v. 3. C s la chn sn phm, dch v v th trng: - Kho st tnh hnh cung - cu lin quan n cc loi sn phm v/hoc cc dch v ny ti cc th trng c xc nh trc y v hin nay, ng thi d bo tnh hnh cung - cu v c s cho cc d bo ny trong tng lai. - So snh cc loi sn phm, dch v ca d n vi sn phm, dch v cng loi t tiu chun quc t trn th trng. M t sn phm, dch v: Tn, k m hiu, thng s k thut ch yu, tiu chun cht lng D n u t trnh by kt qu ca cc hot ng nghin cu th trng: vng d kin tiu th sn phm, nhu cu hin ti v tng lai, kh nng cnh tranh v chim lnh th trng, chnh sch th trng, phn loi sn phm, cc bin php thc y bn hng, phn tch i th cnh tranh ... Tm li l xc nh v nh gi tim nng ca th trng (tham kho mn Marketing) 4. Quy m sn phm v d kin th trng tiu th IV. Danh mc cc sn phm v th trng d kin:

Tn snNm th... phm, dchS Gi v (n v) lng tnh 1.

cThnh tin

Nm th...

Nm n nh sn xut S lng Gi tnh cThnh tin

2.

86

3.

Tng doanh thu T l tiu th sn phm : - Th trng ni a: ............. % sn phm - Xut khu: ............. % sn phm Xc nh c th sau khi nghin cu th trng, doanh nghip s d kin sn xut v c cu sn phm, lch trnh sn xut, s lng sn phm sn xut hng nm, chn tiu th sn phm th trng no (ni a hay xut khu), s lng bao nhiu, chnh sch v gi sn phm. Phn tch k thut cng ngh 5. Cng ngh, my mc thit b v mi trng V. Cng ngh, my mc thit b v mi trng: 1. Cng ngh: - S quy trnh cng ngh chnh (hoc cng ngh chnh) - c tnh ch yu ca cng ngh c la chn. - Bn tho hp ng chuyn giao cng ngh, ti liu k thut (nu c) 2. Danh mc my mc thit b: Tn thit b 1. Thit b sn xut 2. Thit b ph Nc snThng s S lng c gi xut k thut Tng gi tr

87

3. Thit b vn phng 4. Phng tin vn ti Ghi ch: Nu l thit b qua s dng cn b sung cc thng tin v nm ch to, nh gi cht lng v gi tr cn li, giy chng nhn gim nh (nu c) V mi trng: Nu r doanh nghip c yu t gy nhim mi trng hay khng; nu c, nu cc bin php x l. Trong trng hp cn thit, phi lp bo co nh gi tc ng mi trng theo quy nh ca B Ti nguyn v Mi trng. Nu cc bn gp vn bng cng ngh th phi c phng n v hp ng chuyn giao cng ngh trong c ghi r my mc thit b mua sm ngun no, gi c bao nhiu v tng gi tr my mc thit b l bao nhiu... 6. Cc nhu cu cho sn xut (ca cc yu t u vo thng xuyn) VI. Cc nhu cu cho sn xut: 1. Nhu cu v nguyn vt liu cho sn phm: Danh mc Nm u S lng c gi Tng gi tr I. Nhp vo Vit Nam 1. 2. II. Mua ti Vit Nam Nm th... Nm n nh sn xut

88

1. 2. 2. Nhu cu v nhin liu, in, nc, dch v v ngun cung cp:

Tn (cc loi) 1. 2. 3.

Ngun cp

cung

Nm u S lng Gi tr

Nm th...

Nm n nh sn xut

Trnh by k hoch s dng in, nc ca d n.

3. Nhu cu lao ng trong nm th... khi d n i vo hot ng

Cc loi lao ng 1. Vin chc qun l 2. Nhn vin k thut- gim st 3. Cng nhn lnh ngh 4. Lao ng ph thng 5. Nhn vin vn phng Tng cng

Ngi Vit Nam Ngi nc ngoi Tng s

7. Mt bng, a im v xy dng, kin trc VII. Mt bng, a im v xy dng - kin trc:

89

1. a im v mt bng - a ch (x, huyn, tnh), ng ranh gii v/hoc to a im t d n (gi km bn a im) - iu kin mt bng hin ti v kt cu h tng ca a im (ng s v cu, in, h thng thot nc, thng tin lin lc...) - Tng chi ph n b gii phng mt bng cn thit. 2. Xy dng - kin trc VT: USD Hng mc I. Cc hng mc xy dng mi 1. 2. n v Quy m n gi Thnh tin

II. Cc hng mc sa cha, ci to 1. 2. Tng cng Ghi ch: Cc hng mc xy dng c bit cn gii trnh c th. S mt bng tng th (km theo bn v) 3. K hoch thi cng xy dng tng th 8. T chc, qun l, lao ng v tin lng 1. S c cu t chc: 2. Qu lng hng nm:

VT: USD
90

Nm 1 I. i vi nhn vin nc ngoi (b phn) 1. 2. 3. Tng qu lng cho nhn vin nc ngoi. II. Nhn vin l ngi Vit Nam (b phn) 1. 2. 3. Tng qu lng cho cc lao ng Vit Nam III. Tng qu lng: (I + II) 3. Cch thc tuyn dng nhn s, v k hoch o to nhn vin qun l, nhn vin k thut v nhn cng (nu r ni dung v cc chi ph cn thit). - C cu t chc ca doanh nghip - D kin v qu lng cho ngi lao ng hng nm (tun theo cc quy nh ca B Lao ng thng binh x hi v mc lng ti thiu cho ngi lao ng) - Ch tuyn dng v o to i vi ngi lao ng (t tuyn lao ng hay thng qua trung tm gii thiu vic lm) 2 ... n nh

9. Tin thc hin d n

91

Phi xc nh cc mc thi gian hon thnh mt cng vic nht nh IX. Lch trnh thc hin d n: - Hon tt th tc ng k thnh lp doanh nghip - Thu a im - Khi cng xy dng - Lp t thit b - Vn hnh th - Chnh thc i vo sn xut 10. C cu vn u t theo nm X. Lch trnh huy ng vn: 1. Vn lu ng: (ch p dng i vi d n c vn u t trn 5 triu USD)

VT: USD Din gii 1. Vn cho sn xut - Nguyn ph liu nhp khu - Nguyn ph liu trong nc - Lng v bo him x hi. - Chi ph in, nc, nhin liu - Chi ph ph tng 2. Vn lu ng: - Nguyn vt liu d tr
92

Nm u

Nm th...

Nm sn xut n nh

- Ph liu d tr - Sn phm tn kho - Hng ho bn n 3. Vn bng tin mt:

Tng vn lu ng 2. Vn c nh:

VT: USD Din gii Cc chi ph chun b Chi ph bi thng gii phng mt bng v gi tr vn gp bng quyn s dng t pha Vit Nam (nu c) Ph h tng v nh xng hin c Chi ph xy mi v/hoc ci to nh xng, h tng Chi ph mua sm my mc thit b v dng c Vic gp vn bng hnh thc chuyn giao cng ngh hoc bn quyn chuyn giao cng ngh Chi ph o to ban u Nm u Nm th... Nm sn xut n nh

93

Chi ph khc

Tng vn c nh

Trong c cu vn lu ng c vn lu ng trong sn xut l v l, v xt ni dung c th, chng ta thy l chi ph ch khng phi ti sn, khng to nn ti sn v em li li ch cho doanh nghip, v vy khng cn vn ti tr cho n. Trong trng hp nguyn vt liu mua v a ngay vo sn xut, n s chuyn thnh thnh phm hoc bn thnh phm, khng tn ti di hnh thi vt cht ban u, m li ch c em li trc tip t thnh phm v bn thnh phm ch khng phi t nguyn vt liu, nn nguyn vt liu c tnh l chi ph, tng t i vi cc ni dung khc trong vn lu ng trong sn xut. Bn cnh , nu c tnh vn trong sn xut l thuc vn lu ng th gi s chu k kinh doanh ca doanh nghip l 1 thng, phi chi l 100 triu VND, nu tnh theo nm s l 1,2 t VND, trong khi nhu cu vn lu ng thc s cn khng ln nh th v ngun vn ny c tnh cht quay vng. Nhu cu vn lu ng = Tn kho + Phi thu Phi tr Vn c nh: hu hnh, v hnh, khc: chi ph chun b d n, chi ph o to ban u. Trong thi gian chun b d n khng c thu nn nu hch ton chi ph lun Thnh phn 1. Tn kho - Nguyn liu - Bn thnh phm - Thnh phm - Cc hng tn kho khc 2. Phi thu 3. Phi tr (-) Nhu cu vn lu ng Nm th 1 Nm .. . Nm SX n nh

94

th d n s b l nn thng ngi ta khng mun hch ton chi ph ny ngay vo chi ph c bn ca d n m tnh vo vn c nh ca d n th vic tnh ton li nhun s thun li hn. Thnh phn I. II. Chi ph chun b u t Chi ph n b, gii phng mt bng, san nn v gi tr gp vn bng quyn s dng t ca bn Vit Nam (nu c) Gi tr nh ca v kt cu h tng sn c Chi ph xy dng mi hoc/v ci to nh xng, kt cu h tng Chi ph my mc, thit b dng c Gp vn bng chuyn giao cng ngh hoc mua cng ngh tr gn (nu c) Nm th 1 Nm .. . Nm SX n nh

III. IV.

V. VI.

VII. Chi ph o to ban u VIII. Chi ph khc Tng vn c nh ** Tm li Vn u t = Vn lu ng + vn c nh hoc Vn u t = Nhu cu vn lu ng + vn c nh Phn tch ti chnh 11. Phn tch ti chnh

95

XI. Phn tch ti chnh: 1. Doanh thu (gi tr):

VT: USD Din gii 1. 2. Nm u Nm th... Nm n nh sn xut

Tng doanh thu hng nm 2. Chi ph sn xut (dch v):

Cc loi chi ph 1. Nguyn vt liu, bn thnh phm 2. Bao b, vt liu bao b 3. Nhin liu, nng lng, nc 4. Lng, bo him x hi, ph cp cho ngi lao ng 5. Bo dng 6. Ph chuyn giao cng ngh, ti liu k thut tr theo k v 7. Khu hao ti sn c nh 8. Thu nh xng, t 9. Qun l 10. o to 11. Bn hng, qung co, tip th 12. Li vay 13. Chi ph khc

Nm th 1 Nm ...

Nm SX n nh

96

Tng chi ph 3. Bng c tnh li - l:

Ch tiu 1. Tng doanh thu 2. Tng chi ph (k c l nm trc) 3. Li gp 4. Thu thu nhp 5. Li rng 6. Cc qu 7. Chia li nhun, trong : - Bn (cc bn) Vit Nam - Bn (cc bn) nc ngoi Phn tch kinh t x hi

Nm u

Nm th...

Nm n nh sn xut

12. Hiu qu kinh t x hi XII. nh gi hiu qu kinh t - x hi ca d n: 1. Hiu qu ti chnh: - Thi hn hon vn - im ho vn - Ni sut thu nhp (IRR) - Kh nng cn i ngoi t 2. Hiu qu kinh t - x hi ca d n: - Thu v cc khon ng gp cho Nh nc Vit Nam - Mc tin tin ca sn phm v cng ngh p dng - Gi tr sn phm lm ra, bao gm gi tr xut khu - S vic lm do d n to ra

97

13. T nhn xt, nh gi v kin ngh XIII. T nh gi v xin u i u t: - Tnh kh thi v hiu qu ca d n - ngh cho hng cc u i i vi d n. Ngy .... thng .... nm .... i din ch u t (k tn, ng du)

98

III. PHN TCH TI CHNH D N FDI 1. Xc nh vn u t Bng cn i k ton Ti sn Ti sn lu ng Tn kho Khon phi thu ngn hn Ngun vn Vn ch s hu Vn ch s hu Li nhun cha chia

Tin v nhng cng c tng Qu ng Vn vay Ti sn c nh Phi tr Hu hnh V hnh Ti chnh Vn u t = Vn c nh + Vn lu ng (1) Vn u t = Vn c nh + Nhu cu vn lu ng (2) Trong NCVL = Tn kho + Phi thu Phi tr Lu : Trong phm vi ca mn hc s theo quan im 2 (nh l gii phn II.2) 2. Xc nh ngun vn u t Thnh phn: Vn gp ca cc ch u t, Vn vay Vn u t = Vn gp + Vn vay 3. Xc nh dng tin ca d n (Cash Flow CF ~ Net Cash Flow - NCF) a. Khi nim: Dng tin ca d n trong mt khong thi gian nht nh l chnh lch gia tng cc khon thc thu ca d n (cc khon thu c km vic nhp qu tin
99

Vay ngn hn Vay trung v di hn

mt) trong thi gian vi tng cc khon thc chi ca d n (cc khon chi c km vic xut qu tin mt) cng trong khong thi gian .
CF = Thucthu Thucchi

- Thc thu: Cc khon thu c km vic nhp qu tin mt Bn hng thu tin ngay: c thc thu, bn chu: khng c thc thu. Thc thu khc doanh thu hay thu nhp ca d n. Thc thu = Doanh thu Phi thu - Thc chi: Cc khon chi c km vic xut qu tin mt Mua hng tr tin ngay: thc chi, mua chu: khng thc chi Khu hao: L chi ph, nhng khng phi l khon thc chi, nn khng tnh vo dng tin Li vay c tnh trong chi ph, nhng khng c tnh vo dng tin v khi tnh ton hiu qu ti chnh ca d n u t, ngi ta ch quan tm n hiu qu ca vic s dng vn m khng quan tm n hiu qu ca vic huy ng vn. C cu huy ng vn s lm thay i chi ph huy ng vn khi tnh n li vay. Khng tnh n li vay s phn nh ng vin s dng vn tt hay khng. Thc chi = Chi ph Phi tr - Lu : + Dng tin (CF) khc li nhun (P) + Theo quan im ti chnh hin i, cc nh u t quan tm v coi trng n CF hn P v n phn nh ng thc t khi nh u t c tin nm chc trong tay. C nhng doanh nghip trn s sch k ton c li nhun nhng qun l dng tin khng tt nn vn gp nhiu kh khn v ti chnh. + Khi tnh dng tin, ngi ta quan tm n thi im thanh ton, khng lin quan n thi im giao dch. b. Thnh phn ca dng tin: Cn c vo s sch k ton, ngi ta tnh c dng tin nh sau: + Khi chun b u t:
100

Mua ti sn c nh (-) Ti tr nhu cu vn lu ng (-) Chi thu c bit khc (+, -) + Qu trnh sn xut kinh doanh Doanh thu (+) Chi ph (-) Thu TNDN (-) Khu hao (+) Li vay (+) NCVL () + Kt thc d n: Thanh l TSC (+), thu hi nhu cu vn lu ng (+), thu chi khc () (VD: thu thanh l) c. Bi tp Bi 3.1. Mt ch u t nc ngoi d kin u t vo hng may mc, tng vn u t l 40.000 USD, trong 30.000 USD u t mua sm ti sn c nh, cn li trang tri nhu cu vn lu ng ca d n. D kin d n tin hnh trong 5 nm. Ti sn c nh ca d n c khu hao u v khu hao ht trong 5 nm. Doanh thu hng nm ca d n l 50.000 USD, tng chi ph hng nm (cha k chi ph khu hao) l 20.000 USD. Thu thu nhp doanh nghip m cng ty phi np s c thu sut l 25%. Hy lp dng tin hng nm ca d n ny. Hng dn: ngi ta ly nm O lm mc d dng tnh ton cc ch tiu Gii: n v: Nghn USD Nm Chun b u t: +Mua TSC + Ti tr NCVL -30 -10
101

Li rng (+) Khu hao (+) Li vay (+) NCVL ()

+ Thu chi c bit Trin khai: + Doanh thu + Chi ph + Khu hao + Thu NCVL Kt thc: + Thanh l Thu hi TTNCVL CF

0 50 -26 +6 -6 50 -26 +6 -6 0 50 -26 +6 -6 0 50 -26 +6 -6 0 50 -26 +6 -6 0 50 -26 +6 -6 0 0 10 -40 24 24 24 24 34

Bi 3.2. Mt ch u t d kin u t vo mt c s sn xut kinh doanh. S vn cn thit mua my mc thit b l 20.000USD. Chi ph lp t l 1500USD, cc my mc s c s dng trong 8 nm v s c khu hao u v ht trong khong thi gian ny. D kin sau 8 nm ch u t c th thanh l cc my mc ny vi gi 1.400 USD. thc hin d n ny, ch u t cn chun b ti tr thm cho nhu cu vn lu ng vi s tin l 2500USD. D kin thu nhp trc thu ca d n l 5500 USD mi nm (y l khon thu nhp tng thm nh i mi my mc thit b). Thu sut thu thu nhp doanh nghip l 28%. Xc nh dng tin hng nm ca d n? Bi 3.3. Mt ch u t nc ngoi d kin u t vo Vit Nam. Tnh s b cho thy ch u t cn b 30 triu USD mua ti sn c nh cho d n, mua v thanh ton 1 ln khi mi thnh lp d n v s khu hao u v ht trong 5 nm. Sau 5 nm, cc ti sn c nh s c thanh l vi gi 2,5 triu USD. D kin li rng hng nm bng 15% doanh thu, nhu cu vn lu ng hng nm bng 20% doanh thu v phi chun b sn t nm trc. Thu sut thu thu nhp doanh nghip gi s l 20%. Doanh thu hng nm d kin nh sau: Nm 1: 50 triu USD, nm 2: 70 triu USD, nm 3: 90 triu USD, nm 4: 90 triu USD, nm 5: 50 triu USD. Hy lp dng tin ca d n? 4. nh gi hiu qu ti chnh ca d n a. Cc ch tiu khng tnh n hin gi

102

a1. Ch tiu 1: im ha vn Khi nim: im ho vn l im m ti doanh thu ca d n va trang tri cc khon chi ph b ra thc hin d n. Cng thc: TS = TC Trong : TS (Total sales): Tng doanh thu TC (Total cost): Tng chi ph TC (Total cost) = FC (fixed cost) + VC (variable cost) Cch xc nh im ha vn: Gi thit 1: Doanh thu v chi ph c quan h tuyn tnh vi sn lng Gi bn sn phm khng thay i TS = P*Q Chi ph c nh khng thay i khi qui m sn xut thay i Chi ph bin i cho mt n v sn phm (v) khng thay i TC = vQ + FC Vy im ha vn s l: TS* = TC* PQ* = vQ* + FC
Q* = FC P v

S, C TS =T C
im ho vn

TS Li TC VC FC TC

Q*

ngha: im ho vn biu th khi lng hot ng, doanh thu, cng sut/ im ha mc hot ng m ti tng doanh thu bng tng chi ph S,
vn 2

C
L

Li TS

im ha vn 1

Q*1

Q*2

103

Khi Q = Q*: Doanh nghip ha vn Khi Q>Q*: Doanh nghip c li Khi Q<Q*: Doanh nghip b l u im: n gin, d tnh, c ngha vi doanh nghip mi i vo sn xut, hoc p dng cng ngh mi. Nhc im: Khng st vi thc t Gi thit 2: Doanh thu v chi ph c biu din di dng nhng hm phi tuyn tnh vi sn lng Vi gi thit ny th ty tng trng hp c th ngi ta s tnh ton c im ha vn theo cc cch khc nhau.

a2. Ch tiu 2: Mc hot ng ha vn Cng thc

M = TS * 100% TS T

Trong : TS*: Doanh thu ha vn TST: Doanh thu l thuyt ngha: M cng nh cng tt. Bi tp Bi tp 4.1.1 Cc chi ph ca cng ty KEN trong nm 2004 c sp xp theo tnh cht bin ng ca chng v c ghi li trong bng sau.
104

n v : USD Chi ph Nguyn vt liu Lao ng trc tip Chi ph gin tip trong sn xut Chi ph phn phi sn phm Chi ph qun l Tng Tng 450.000 750.000 1.150.000 680.000 300.000 3.330.000 1.980.000 Chi ph bin i 450.000 750.000 450.000 330.000 700.000 350.000 300.000 1.350.000 Chi ph c nh

Sn lng hng nm l 12.000 sn phm. D tr coi nh bng 0. Gi bn sn phm l 300 USD/sn phm. Chi ph bin i t l thun vi sn lng. Cu hi 1. Xc nh im ho vn ca cng ty. V th biu din quan h gia sn lng v doanh thu, sn lng v tng chi ph. 2. Nu doanh nghip m rng sn xut lm cho chi ph c nh hng nm tng thm 67.500 USD/nm ng thi sn lng tng thm 4.000 sn phm/nm th im ho vn c g thay i. (Bit rng cc yu t khc khng thay i : gi bn, chi ph bin i /sn phm) 3. Doanh nghip c nn m rng sn xut khng? Ti sao? Gii: Q*=FC/(P-v) = 1350000/(300-1980000/12000) = 10.000 sn phm TS=P*Q=300*Q TC = FC + v*Q=1.350.000 + 165*Q Q*= (1350.000+67500)/(300-165) = 10.500 (sn phm) Mc hot ng ha vn:

M1 =

T S * 1 0.0 0 0* 3 0 0 = = 8 3.3 3% T ST 1 2.0 0 0* 3 0 0

105

M2 =

T S * 1 0.5 0 0* 3 0 0 = = 6 5.6 3% T ST 1 6.0 0 0* 3 0 0

M2<M1=> doanh nghip nn m rng sn xut Bi tp 4.1.2. Mt doanh nghip d kin tng chi ph hot ng hng nm l 5.000.000 USD, trong chi ph c nh l 1450.000USD, tng doanh thu l 8.875.000USD. Bit rng doanh nghip khng c hng tn kho, gi bn hng ho khng thay i v chi ph bin i cho mt n v sn phm khng thay i. Xc nh im ho vn v mc hot ng ho vn ca doanh nghip? Bi tp 4.1.3. Mt cng ty lin doanh trong lnh vc sn xut ho cht c cng sut thit k l 7000tn sn phm/nm. Cc chi ph ca cng ty c chi thnh 3 loi: chi ph c nh l 80 triu USD; chi ph bin i t l thun vi sn lng vi h s t l l 35000; chi ph c nh t l thun vi bnh phng sn lng vi h s t l l 5. Cng ty d kin gi bn sn phm l 85000USD/tn. Hy vit phng trnh biu din doanh thu, chi ph v li nhun ca cng ty theo sn lng. Hy xc nh im ho vn ca cng ty Hy xc nh mc li nhun ti a m cng ty c th thu c v lng sn phm m cng ty phi bn ra t c mc li nhun ny a3. Ch tiu 3. Thi gian hon vn - Payback Period - PP Khi nim: l khong thi gian cn thit thu nhp ca d n va b p vn u t ca d n. Ni cch khc, PP cho thy thi gian cn thit thu hi c vn.

Cng thc:

106

TR i = Ci
i =0 i =0

PP

TR = LR + KH + LV + ThuhoiNCVL D LR = DT CP ThueTNDN

C
i =0

= VCD + NCVLD

neuTR = const PP =

C
i =0

LR + KH + LV + ThuhoiNCVL D

Trong : TRi: Thu nhp ca d n vo nm th i Ci: Vn u t ca d n nm th i PP: Thi gian hon vn N: Tng thi gian ca d n ngha: - PP cn c so snh vi mt PP trung bnh ca ngnh la chn d n v phi nh hn thi gian hot ng ca d n - PP cng ngn cng tt trnh c nhng bin ng, ri ro bt nh. - Khi s dng nh gi d n, ch tiu ny c th c s dng so snh vi thi gian hon vn cho php ca tng ngnh kinh doanh, tng a phng/vng lnh th c th quyt nh xem d n c hiu qu hay khng. - Ch tiu ny c nh gi cao trong trng hp: D n c ri ro cao v khi doanh nghip cn thay i c cu ti chnh Lu : Ch tiu ny c u im l s gip la chn d n vi thi gian hon vn ngn nht, lm gim nguy c ri ro, ph hp vi nhng d n cng ngh cao. Tuy nhin, ch tiu cng c nhng nhc im sau: - Khng tnh n quy m v tui th d n, khng phn bit gia mt d n c thu nhp ban u cao vi mt d n c thu nhp ban u thp - Khng quan tm n iu xy ra sau k hon vn

107

Khng lng ha ri ro Nu s dng ch tiu thi gian hon vn so snh v la chn d n tt nhin nhng d n c thi gian hon vn ngn thng c la chn. Tuy nhin, vi nhng nhc im ni trn, iu s dn n s thin lch v bp mo trong thm nh gi tr d n. Mt d n c thi gian hon vn di hn nhng c thu nhp Dng tin n nh v vng i d n di hn thng b loi b. (Tham kho Hnh 2.1).
PP cng

Hnh 2.1. ngn cng V d vtrnhla chn d n khng chnh xc khi s dng ch tiu thi gian hon vn tt vic
c nhng bin ng, ri ro bt

PP

Hai d n A v B c cng Ngoi ra, bn cnh cc nhc im nu trn,thi gian hon vn nhng thi gian hon vn tnh theo nh. A d l nhc im chung phng php ny cn c mt nhc im c bn, cngn A c chn v cca B dng tin ban u ln hn cc ch tiu trong nhm ny, l khng quan tm n s bin i gi tr ca tin t theo thi gian nn so snh trc tip cc khon tin pht sinh cc thi im khc Thi gian nhau m khng quy i v cng mt mt bng thi gian. Chnh v nhc im ny PP nn ch tiu thi gian hon vn ny cn c gi l thi gian hon vn n gin (simple PP) phn bit vi thi gian hon vn c chitn C c coi l PP) s C D khu (discounted tt hn D cho d l D c dng c trnh by phn sau. thu di hn ng k hn Bi tp 4.1.4. D

Mt d n u t d kin tng vn u t l 30 triu USD trong u t mua sm ti sn c nh l 20 triu USD. Ti sn c nh c khu hao u v khu hao ht trong 10 nm (y chnh l thi gian hot ng ca d n). D kin li rng hng nm ca d n l 6 triu USD. Li vay gi s bng 0. 1. Hy tnh thi gian hon vn ca d n. 2. Nu khu hao ti sn c nh c s thay i nh sau: 2 triu USD khu hao vi t l 50%/nm 10 triu USD khu hao u v ht trong 5 nm S ti sn c nh cn li khu hao u v ht trong 10 nm. Hi thi gian hon vn ca d n c g thay i?
108

b. Cc ch tiu hiu qu ti chnh c tnh n hin gi Cch xc nh hin gi Tin t c gi tr v mt thi gian (time value of money) theo 3 ngha: (1) Gi tr ca tin th hin lng ca ci vt cht c th mua c nhng thi gian khc nhau do nh hng ca lm pht. (2) Th hin nhng gi tr gia tng (Value Added-VA) do s dng tin vo hot ng ny m khng s dng vo hot ng khc hay ct tr dnh. Cn c xc nh VA l chi ph c hi (VA=Thu nhp t d n Chi ph c hi). (3) Biu hin gi tr gia tng hoc gim i theo thi gian do nh hng ca cc yu t ngu nhin, ri ro hay may mn. V vy, khi so snh, tng hp hoc tnh ton cc ch tiu ca cc khon tin pht sinh trong nhng thi gian khc nhau cn phi tnh chuyn chng v cng mt mt bng thi gian.
Cc nh kinh t quy c gi: nm u ca thi k phn tch l hin ti (PresentP), cc nm tip theo l thi k tng lai (Future-F); nm cui ca thi k phn tch l tng lai (F), cc nm trc l hin ti (P).

Cc khon tin pht sinh trong tng nm (cash flow) ca thi k phn tch c chuyn v mt bng thi gian u k p hn tch gi l chuyn v gi tr hin ti (hin gi) k hiu l PV (Present Value). Nu cc khon tin ny c tnh chuyn v mt bng thi gian cui k phn tch gi l chuyn v gi tr tng lai, k hiu l FV (Future Value). Cng thc tnh chuyn cc khon tin pht sinh trong tng nm ca thi k phn tch v cng mt mt bng thi gian nh sau: Cng thc tnh gi tr tng lai (FV-future value) xy dng cng thc ny, ta xem xt mt v d sau y: Gi vo ngn hng s tin 100 (triu VND) vi li sut 10%/nm. Mt nm sau, ta s nhn v s tin gc v li l: 100+100.10%= 100 (1+10%)=110 (triu VND) Nu ta tip tc gi c s tin vn gc v li (ghp li vo gc), n nm th 2 ta s nhn c c tin gc v li l:
109

110 (1+10%)=100x(1+10%)2 =121 (triu VND) Ta gi: 100 triu VND l gi tr hin ti (PV) 121 triu VND (gi tr tng lai sau 2 nm ca 100 triu VND) l FV2 10% l li sut r Ta c th vit: PV.(1+r)2=FV2 T c th a ra cng thc tng qut tnh gi tr tng lai ca tin t (Cng thc 1) l: FVn=PV(1+r)n Trong : (1+r)n l gi tr tng lai ca mt ng vi thi gian l n giai on v vi li sut mi giai on l r. vo nm th n ca mt ng; c gi l c gi l tha s li kp, hay h s gi tr tng lai ca mt ng. Bi tp 4.2.1. C mt d n u t cn khon chi ph 200 triu VND. Sau 5 nm d n ha hn mang li s li l 120 triu VND. Doanh nghip c nn u t khng? Bit rng li sut tin gi ngn hng hin ti l 12%/nm, k ghp li l nm (compounded yearly). Nu r = 8% th kt qu thay i nh th no? Bi tp 4.2.2. Phi mt bao nhiu thi gian c s tin 150 triu VND nu s tin mang gi tit kim ngn hng l 100 triu VND vi li sut 1%/thng v k tnh li kp l 1 thng (compounded monthly)? Cng thc tnh Gi tr hin ti (PV-present value) T cng thc tnh gi tr tng lai suy ra cng thc tnh gi tr hin ti (Cng thc 2) l:
PV = FV n 1 (1 + r) n
110

l gi tr hin ti ca mt ng vi thi gian l n giai on v vi li sut mi giai on l r; c gi l h s chit khu (discount factor) hay h s gi tr hin ti ca mt ng.
1 (1 + r ) n

Li sut r dng quy chuyn cc khon tin t tng lai v hin ti (thc cht l chit khu i li sut r khi cc gi tr tng lai) c gi l li sut chit khu (discount rate) Bi tp 4.2.3. Mt gia nh mun c s tin 30.000USD cho con i du hc sau khi ngi con hc xong chng trnh i hc (4 nm) th gia nh ny phi gi vo ngn hng ngay t u nm hc th nht ca ngi con l bao nhiu? Bit rng li sut ngn hng l 8%/nm. Cng thc tnh gi tr tng lai ca mt lot tin bng nhau (future value of

annuity)

NM 1

Khong cch thi gian ca cc dng chi (4 nm) Nu ta gi A (annutiy) l khon tin bng nhau s chi trong tng lai vo u cc nm (beginning of year) vi thi gian l 5 nm, ta c th biu din chng trn s trn. Gi tr tng lai ca lot tin chi ra bng nhau A c tnh v u nm th 5 (ln chi cui cng). Khong cch thi gian ca khon tin chi u nm th i n u nm th 5 l 5-i. Gi tr tng lai ca dng tin chi ra bng nhau A vi thi gian n nm v li sut r s bao gm n ln mn tin A gn vi cc ly tha khc nhau m trong mn tin A chi nm th nht s l A(1+r) n-1 v mn tin A chi
111

 nm cui cng s l A(1+r)0 =A v khng c khong cch thi gian gia thi im chi tin v thi im tnh ton (cng vo u nm n) T Cng thc 1, ta c gi tr tng lai ca lat tin bng nhau A vi thi gian n v li sut r c tng hp nh sau: FVn =A(1+r)0 + A(1+r)1 + A(1+r)2 +...+ A(1+r)n-1 (*) Nhn c hai v ca phng trnh (*) vi (1+r) ta c: FVn (!+r) =A(1+r)1 + A(1+r)2 + A(1+r)3 +...+ A(1+r)n (**) Ly phng trnh (**) tr i (*) ta c: FVn(1+r) FVn = A (1+r)n A <=> FVn x r = A [(1+r)n-1] T y, ta c cng thc tnh gi tr tng lai ca mt lot tin u nhau (Cng thc 3) nh sau:
FV n = A (1 + r) n 1 r

(1+ r)n 1 r

l gi tr tng lai ca mt ng u t u vi thi gian l n giai on

v vi li sut mi giai on l r; c gi l h s gi tr tng lai ca mt ng u nhau. Bi tp 4.2.4. Mt ch u t d nh b ra mi nm 500 triu VN u t vo chng khon, li sut d tnh mi nm l 20%. Hy tnh gi tr tng lai d tnh anh ta s nhn c sau 5 nm u t chng khon? Bi tp 4.2.5. D n cn 200.000 USD, chia lm 10 ln u t bng nhau trong 10 nm. Sau 10 nm d kin vn v li thu c l 250.000 USD. Doanh nghip c nn u t khng? Bit li sut ngn hng 8%/nm, k ghp li l 1 nm.

112

Bi tp 4.2.6. Mt gia nh mun c s tin 30.000USD cho con i du hc sau khi ngi con hc xong chng trnh i hc (4 nm) th gia nh ny phi gi vo ngn hng ngay t u nm hc th nht ca ngi con l bao nhiu? Bit rng li sut ngn hng l 8%/nm. Cng gia nh ny, nhng chn cch gi u vo ngn hng mi nm mt s tin bng nhau th h cn gi mi nm l bao nhiu tin c c 30.000USD sau 4 nm? Cc d kin khc khng thay i. Cng thc tnh gi tr hin ti ca mt lot tin bng nhau (present value of annuity)
A A A A A

Khong cch thi gian ca cc dng thu (5 nnm) NAWM)nm)

Nu ta gi A (annutiy) l khon tin bng nhau s thu trong tng lai vo cui cc nm (ending of year) vi thi gian l 5 nm, ta c th biu din chng trn
113

s trn. Gi tr hin ti ca lot tin thu bng nhau A (thu cui nm) c tnh v nm th 0 (u nm th 1). Khong cch thi gian ca khon tin thu cui nm th i n nm th 0 hay u nm th 1 l i. Gi tr hin ti ca dng tin thu vo bng nhau A vi thi gian n nm v li sut r s bao gm n ln mn tin A gn vi cc ly tha khc nhau m trong mn tin A u tin thu cui nm th nht s l A/(1+r)1 v mn tin A thu nm cui cng s l A/(1+r)n v c khong cch thi gian gia thi m thu tin v thi im tnh ton l n nm. T Cng thc 2 PV = FVn FVn = A 1 (1 + r) n (1 + r) n 1 r

v Cng thc 3,

ta c cng thc tnh gi tr hin ti ca mt lot tin u nhau (Cng thc 4) nh sau: (1 + r) n 1 PV = A r(1 + r) n
(1+ r)n 1 l gi tr hin ti ca mt ng u t u vi thi gian l n giai on v vi li sut mi giai on l r; c gi l h s gi tr hin ti ca mt r (1 + r ) n

ng u nhau. Bi tp 4.2.6. Mt khch hng c th mua mt xe t mt ca hng vi cc phng thc nh sau: a) Tr ngay sau 1 nm vi gi 60.000 USD b) Tr gp trong 5 nm vi mc 15.000USD/nm Bit li sut sinh li thng thng l r=10%/nm Hy t vn cho anh ta nn chn phng n mua no? Bi tp 4.2.7 ng Hong l mt nh u t nh t, mi mua mt cn nh v ang tnh ton s dng cn nh mt cch c li nht v kinh t. C 3 cch khc nhau nh sau:

114

Bn ngay cn nh vi gi 30.000USD Bn tr gp vi li sut 15%/nm trong 5 nm vi gi 8.000USD/nm Cho thu v thi hn vi mc gi thu 2.000USD/nm Bn hy gip ng Hong la chn phng n ti u nht? Ch tiu 1. Gi tr hin ti rng (Net Present Value - NPV) (hay cn gi l Gi tr hin ti thun/Hin gi rng/Hin gi thun) Khi nim: L chnh lch gia tng cc dng thc thu ca d n c quy v mt bng thi gian hin ti vi tng cc dng chi ph u t ca d n cng c quy v mt bng thi gian hin ti theo mt t sut hon vn nht nh. L tng cc gi tr hin ti ca tt c cc dng tin ca d n. Cng thc:
NPV = CFi
i =0 n n n 1 1 1 = TRi Ci i i (1 + r ) (1 + r ) (1 + r )i i =0 i =0

Trong : TRi: Thu nhp hng nm ca d n Ci: Chi ph hng nm ca d n r: sut chit khu ca d n (%) i=1,2,...,n -cc nm ca d n. ngha: Ch tiu NPV cho bit mc chnh lch gia thu nhp tht ca d n so vi thu nhp mong i ca d n (th hin qua t l sinh li k vng-expected rate of return). Chnh v th: NPV < 0 : D n khng c hiu qu-khng th u t NPV = 0 : C th u t NPV > 0 : u t hiu qu Gi tr ca NPV cng ln th d n cng c hiu qu. Ch tiu ny tha mn
115

yu cu ti a ha li nhun, ph hp quan im ngun ca ci rng c to ra phi l ln nht. Lu : - Qua cng thc, ta thy, gi tr ca NPV ty thuc vo sut chit khu r s dng v nh trn trnh by, sut chit khu no li ty thuc vo tng doanh nghip v tng d n c th, n khng thuc quan im ch quan hay thm ch l cm tnh ca nh u t. Khng c mt sut chit khu no- v d nh li sut ngn hng hay mt li sut th trng no , c th dng chung cho tt c cc doanh nghip hoc cho mi d n ca mt doanh nghip. Sut chit khu dng nh gi mt d n l thuc vo rt nhiu yu t mang sc thi khc nhau, t pha ch u t n chng loi u t; t nhng thc o tiu biu ca ngnh ngh n sut chit khu chung ca th trng hay tnh mo him m d n phi chp nhn nh i. - Ch tiu ny khng chnh xc trong mt s trng hp khi cn phi so snh la chn d n. Thng thng, mt d n c vn u t ln (chi ph u t cao) thng em li NPV ln, mt d n u t c thi gian di thng em li NPV ln, nu ch cn c vo gi tr NPV la chn d n th c th b qua nhng d n c mc sinh li ln hn (gi tr NPV trn mt n v vn u t ln hn) hoc nhng d n c kh nng sinh li cao nhng thi gian thc hin qu di. khc phc nhc im ny, cn s dng NPV kt hp vi cc ch tiu khc trong phn tch hiu qu kinh t. - Ch tiu NPV cng c th s dng tnh gi tr hin ti rng trn hai quan im ti chnh (o lng bng NPVf) v quan im kinh t x hi (o bng NPVE). Mt d n ra i lun to ra nhng tc ng ngoi vi: tch cc v tiu cc, chu nhng bp mo ca nhng yu t: thu, tr cp,... l nhng nhn t s c lng ha tr thnh dng ngn lu chnh thc khi xt n hiu qu kinh t-x hi ca d n. V vy, c nhng d n-nht l d n cng, thng l nhng d n thuc c s h tng nh: ng x, cu cng, cng trnh phc li,... xt v hiu qu ti chnh khng c chp nhn (NPVf<0), tuy nhin, xt hiu qu kinh t x hi li l mt d n rt tt v rt ng c thc hin (NPVE>0). Ngc li, mt d n do c khuyn khch, ng vin bng cch min thu, tr cp, min tin thu t v c s h tng, c u i v hn ngch, d di, thun li v th tc hnh
116

chnh..., khi thm nh v mt ti chnh s rt tt (NPVf>0 ) nhng li l mt d n rt ti v mt hiu qu kinh t x hi (NVPE<0 ). Cch tnh NPV: Bng bng tnh Excel:
Nm Dng ngn lu Sut chit khu NPV 0 1 2 3 4 5 -5000 1800 1900 2100 1700 1600 10% 1938.97

Bng bng h s gi tr hin ti ca mt ng v h s gi tr hin ti ca mt ng u nhau: (Ph lc 2) Bi tp 4.2.7. Doanh nghip d tnh mua mt my Photocopy, gi my l 3000 USD, c thi gian s dng l 5 nm v gi s sau khng cn gi tr tn dng. Nh vo my ny, doanh nghip tit kim c khong chi ph thu ngoi l 1100 USD mi nm. Sut sinh li mong mun ca doanh nghip l 15%/nm. C nn u t hay khng? Gii bi ton trong trng hp sut sinh li mong mun l 8%/nm v 30%/nm. Bi tp 4.2.8. UBND thnh ph H Ni sn sng ti tr cho mt cng ty t nhn 200 triu ng nu cng ty chp nhn s thu gom rc thi min ph cho ton thnh ph trong 10 nm. D kin nu cng ty tin hnh hot ng ny s phi b ra 80 triu vn u t ban u v mi nm phi chi thm 20 triu ng. 1. Cng ty c nn chp nhn ngh ny ca UBNDTP khng nu li sut ti thiu m cng ty yu cu l 10%? 2. Quyt nh ca cng ty c thay i khng khi li sut yu cu l 15%? 3. Nu thu sut thu thu nhp doanh nghip l 25%, TSC khu hao u v ht trong 10 nm, NPV tng ng vi mi r l bao nhiu?
117

NPV1 = 200 80 20
i =1 10

10

1 = 2,892 < 0 (1 + 10 %) 10 1 = 19,6 > 0 (1 + 15 %) 10

NPV 2 = 200 80 20
i =1

Nhn xt: nh vy khng phi khi no NPV cng c mi quan h t l nghch vi r. Ch tiu2. T sut chit khu ni b (Internal Rate of Return-IRR) Khi nim: L t sut chit khu m ti hin gi rng bng khng (NPV=0), tc gi tr hin ti ca dng thu nhp tnh theo t sut chit khu cn bng vi hin gi ca vn u t. IRR ca mt d n u t l t sut hon vn m khi s dng n quy i cc dng thu nhp v chi ph u t ca d n v cng mt mt bng thi gian hin ti th s t c cn bng thu chi.

Cng thc:

TRi
i =0

n 1 1 = Ci i (1 + IRR) (1 + IRR) i i =0

NPVIRR = TRi
i =0

n 1 Ci =0 i i =0 (1 + IRR) (1 + IRR) 1
i

ngha: IRR dng thm nh s ng gi ca d n. Nu IRR ca d n ln hn sut sinh li k vng (expected rate) hoc l ln hn t sut li vay hoc sut chit khu th trng th d n c nh gi l c hiu qu v chp nhn thc hin. Trong mt s trng hp c bit (V d d n c ti tr, khng c thu t hot ng sn xut) th IRR ln hn r li cha chc tt. Lu : - IRR l mt trong nhng ch tiu dng thm nh d n. Tuy nhin, y
118

ch l ch tiu kt hp, b tr cho ch tiu NPV. Ch tiu IRR trong mt s trng hp khng th gii thch c tnh hiu qu ca d n, nht l khi phi so snh la chn cc d n hoc khi a lm pht vo cc ngn lu. V d nh trong trng hp: sp xp d n u tin hay d n c ngn lu bt ng. Trng hp d n c nhng dng thu nhp v u t an xen nhau, lm cho ngn lu tin tc i du. Khi phng trnh s cho kt qu vi nhiu nghim s khc nhau, thm ch tri ngc nhau. V vy, khng xc nh chnh xc c IRR. (Tham kho Hnh 2.3.) -V vy, trong trng hp cn phi so snh v la chn mt trong s cc d n c tnh thay th nhau, nu ch c thng tin v ch tiu IRR th s khng th xc nh c d n cn chn, cn s dng kt hp vi NPV v cc ch tiu khc. D n c dng ngn lu bt ng, c nhiu gi tr IRR

NPV

IRR 0
1

IRR
2

Nh trn trnh by, mi mt ch tiu ti chnh phn nh mt kha cnh khc nhau ca hiu qu ti chnh v mi mt ch tiu u c nhng u, nhc im ring hoc ch thch ng trong mt s trng hp nht nh. nh gi mt cch tng hp hiu qu s dng vn, c bit trong trng hp phi so snh, la chn gia nhng d n thay th, c th s dng m hnh chm im (Scoring Model)m hnh nh gi cc ch tiu hiu qu trn c s cn nhc ti cc yu cu i vi d n vi cc trng s cho tng yu cu. Cng cn phi lu thm rng, ngoi cc ch tiu ni trn, cc ch tiu khc cng c th c p dng. S la chn c thc hin bi ngi nh gi d n v cc ch tiu ny khng nn c p dng mt cch t ng. Vic tnh ton cc ch tiu ny t n s c t tc dng nu nh
119

khng i km vi s l gii ngha ca chng. Cc ch tiu ny khng c t ng coi l tt hay l xu m phi c nh gi trong phm vi c im ca ngnh, lnh vc tng ng, loi v phm vi ca d n cng nh nc nhn u t. Bi tp 4.2.9. C dng ngn lu nh sau: Nm Dng ngn lu d n 0 -1200 1 3200 2 -2000

Cho NPV=0 tnh IRR ta c phng trnh:

NPV = 1200 + 3200 2000 =0 1 (1 + r ) (1 + r ) 2

<=> -1200(1+r)2+3200(1+r)-2000=0 Gii phng trnh bc hai vi n s (1+r) ta c 2 p s: r1=67%, r2=0% Cch tnh IRR: Phng php hnh hc: Chn hai t sut chit khu cao v thp (r1, r2) cho 2 gi tr NPV tng ng: mt c gi tr m (NPV1) v mt c gi tr dng (NPV2). Biu din chng trn th, s dng h qu tam gic ng dng xc nh IRR bng r tng ng ti NPV bng 0. Mi quan h gia NPV v r khng phi l quan h tuyn tnh, coi ng ni gia hai im NPV1 v NPV2 l ng thng th gi tr tuyt i ca hai im ny phi ~0. Ngha l r1 v r2 cng gn nhau cng tm c IRR chnh xc hn.

120

+NP V A NPV1 E B D

0
NPV2

r2

IRR

r1

r (%)

IRR =

r2 .NPV 1 r1.NPV 2 NPV 1 NPV 2

Phng php Excel

Nm Dng ngn lu Sut chit khu NPV IRR 0 1 2 3 4 5 -5000 1800 1900 2100 1700 1600 10% 1938.97 25%

Ch tiu 3. Ch s doanh li (Profitability Index - PI) Khi nim: L t l gia gi tr hin ti ca cc dng thu nhp v gi tr hin ti ca cc dng vn u t ca d n. Ch : Khng th tnh PI da trn CFi m phi phn bit r TRi v Ci

Cng thc:
1 (1 + r ) i 0 PI = i =n 1 Ci (1 + r ) i i =0

TR

121

 ngha: - Thc cht ch tiu ny l mt ch tiu m rng ca NPV. Khi PI > 1,0 tc NPV>0: d n ng gi; khi t s PI=1: c th u t; khi PI<1: d n khng c hiu qu. Lu : T s PI l s tng i, nn khng th dng trc tip so snh khi thm nh d n m phi s dng kt hp nhiu ch tiu ti chnh trong phng php so snh c trng s-phng php gia quyn. Bi tp 4.2.10 Cho cc s liu v mt d n u t nh sau. Bit sut sinh li mong mun ca d n l 10%, tnh ch s doanh li ca d n

Nm Vn T Thu nhp Gii

0 -40

24

24

24

24

34

PI =
4

(1 + r )
i=0 n

TRi

C (1 + ir )i i=0 24
i

= 34 (1 + 10%)5

Bi tp 4.2.11

= 2,43 40 Mt ch u t u t vo mt (d10%)0 cc iu kin v ti chnh nh sau: 1 + n vi

i =1

(1 + 10%)

Vn u t cho ti sn c nh l 45 triu USD. TSC s c mua v thanh ton mt ln trong giai on chun b d n v s c khu hao u v khu hao ht trong 5 nm. D kin li rng hng nm ca d n =12% doanh thu v

122

nhu cu vn lu ng hng nm =20% doanh thu v phi chun b sn t nm trc. Doanh thu ca d n d kin nh sau: Nm 1: 100 triu USD, nm 2: 100 triu USD, nm 3: 150 triu USD, nm 4: 160 triu USD, nm 5: 100 triu USD. 1/ Hy tnh cc ch tiu nh gi hiu qu ti chnh ca d n bit t sut hon vn ti thiu m ch u t yu cu l 10% 2/Hy a ra li khuyn cho ch u t xem c nn tin hnh d n hay khng? Ch tiu 4. Thi gian hon vn c chit khu (Discounted Payback Period) Khi nim: L thi gian cn thit (nm, thng) hin gi ca cc dng tin thu nhp hng nm va b p cho hin gi ca dng tin chi ra u t trong thi gian hot ng ca d n. Cng thc:
DPP n TR i C = (1 + r )i i =0 (1 + ir )i i =0

ngha: Cng ging nh thi gian hon vn n gin (simple PP), thi gian hon vn c chit khu ca d n cng ngn cng gip cc ch d n trnh c nhng bin ng, rui ro, hiu qu ca d n cng cao. Trong thi gian hon vn c chit khu (c tnh n hin gi) ca d n, thu nhp ca d n b p ton b vn u t b ra ng thi em li mt lng li vi li sut ti thiu nh ch u t mong i. Lu : - Ch tiu ny khc phc c nhc im c bn ca ch tiu thi gian hon vn n gin vi vic tnh n gi tr tin t theo thi gian tuy nhin khng khc phc c nhng nhc im khc (nh khng quan tm n iu g xy ra sau thi gian hon vn)
123

- Ch tiu c tnh ton trn c s chit khu cc dng tin v cng mt mt bng hin ti, v th gi tr thi gian hon vn tnh theo phng php ny thng chnh xc hn v thng di hn. Bi tp 4.2.12 Nm Vn T Dng thu nhp 0 10000 2500 1000 0 1 2 3 4 5000 8000 7000 15000 5 6

Mt d n c cc s liu ti chnh nh trn, bit sut sinh li mong mun l 9%, tnh thi gian hon vn c chit khu ca d n. Bi tp 4.2.13 C 3 d n u t loi tr nhau. Nn chn d n no bit t sut hon vn ti thiu m ch u t yu cu l 10% Nm DA A DA B DA C 0 -1.000 -10.000 -11.000 1 505 2.000 5.304 2 505 2.000 5.304 3 505 12.000 5.304

IV.PHN TCH KINH T X HI D N FDI Socio-Economic Analysis (SEA) 1. Khi nim L so snh gia cc li ch m d n em li cho ton b nn kinh t v cho x hi vi cc chi ph m x hi phi b ra thc hin d n - Li ch kinh t - x hi ca d n Gi tr gia tng to ra cho nn kinh t quc dn ng gp cho ngn sch quc gia Tng thu hoc tit kim ngoi t cho t nc
124

To vic lm v thu nhp cho ngi lao ng Tng nng sut lao ng x hi S dng nguyn vt liu trong nc Pht trin cc ngnh ngh Pht trin kinh t - x hi ca a phng c d n Tip thu kinh nghim qun l, cng ngh mi Tng tim lc an ninh, quc phng ca quc gia - Chi ph kinh t x hi ca d n u t c nh t ai, nh xng, my mc thit b, chuyn giao cng ngh, qun l, u t c nh khc u t lu ng Nguyn vt liu, bn thnh phm nhp khu, trong nc S dng dch v h tng trong nc nh in, nc in thoi, nhin liu Cc khon b gi hay tr gi ca chnh ph S cn kit ca ti nguyn quc gia S nhim mi trng sinh thi 2. Cc ch tiu nh gi hiu qu kinh t - x hi a.Cc ch tiu c lin quan n gi tr gia tng a1/Gi tr gia tng quc ni thun - Net Domestic Value Added NDVA Khi nim L gi tr tng thm m d n ng gp vo s tng trng ca tng sn phm quc ni (GDP) Cng thc : NDVA = O (MI+I) Trong :
125

O: Output Gi tr tng sn lng sn xut ra ca d n I: Investment Chi ph u t vo ti sn c nh MI: Material Input Chi ph chi cho vt cht tiu hao thng xuyn ca d n (khng bao gm tin lng, chi ph cho lao ng) ngha: NDVA cng ln th gi tr ng gp ca d n vo GDP v tng trng kinh t quc gia cng nhiu. Ch : NDVA c th tnh theo nm hoc theo d n Theo nm: O : gi tr tng sn lng sn xut ra trong 1 nm MI: tiu hao vt cht trong 1 nm I: Khu hao ti sn c nh Theo d n: O: Gi tr tng sn lng sn xut ra trong tui th ca d n MI: Tiu hao vt cht trong tui th ca d n I: Chi ph u t cho ti sn c nh a2/Gi tr gia tng quc dn thun - Net National Value Added (NNVA) Khi nim: L gi tr tng thm m d n ng gp vo s tng trng ca tng sn phm quc dn (GNP). Cng thc: NNVA = NDVA RP Trong : RP: Return of Payment - Tng cc khon phi tr li cho i tc nc ngoi Tng cc khon chuyn tr ra nc ngoi hng nm (RP: Return of Payment) bao gm: Thu nhp hng nm ca bn nc ngoi

126

Li nhun c chia hng nm ca bn nc ngoi Vn u t thuc phn gp ca bn nc ngoi Thu thu nhp doanh nghip hon li do ti u t N gc v li vay ca cc khon vay nc ngoi trong qu trnh hot ng ca d n. Gi tr cn li ca vn u t v vn ti u t chia cho bn nc ngoi khi kt thc d n Cc khon chuyn ra nc ngoi khc, cc khon tin v ti sn hp php ca bn nc ngoi ngha: NNVA cng ln th ng gp vo GNP cng nhiu. Thc cht y l phn gi tr gia tng quc ni thun tr i ton b phn gi tr tng thm thuc s hu ca bn nc ngoi. a3/Gi tr thng d x hi - Social Surplus - SS Khi nim: L phn cn li ca gi tr gia tng quc dn thun (NNVA) sau khi tr i thu nhp ca cc lao ng trong nc (W) Cng thc: SS = NNVA W Trong : W: Wages - Tin lng, cc chi ph cho ngi lao ng nh bo him, tr cp ngha: Gi tr thng d x hi ca d n cng ln, s ng gp ca d n vo tng trng x hi cng nhiu. SS >0 mi t c mc tiu kinh t. b. Cc ch tiu c lin quan n lao ng b1/ S lng lao ng Khu vc nc ngoi s dng bao nhiu lao ng S lng lao ng lm vic gin tip cho khu vc u t nc ngoi S lng lao ng b mt vic lm b2/ Tin lng
127

Tin lng tr cho ngi lao ng Tng qu lng cho ngi lao ng b3/ Chi cho o to lao ng b4/ Sut u t: Tng VT/ Tng L ngha: To mt vic lm trong khu vc c vn u t nc ngoi cn bao nhiu vn u t. b5/ Nng sut lao ng: NDVA/tng L ngha: Mt vic lm trong khu vc c vn u t nc ngoi to ra bao nhiu gi tr gia tng quc ni thun. b6/Cc ch tiu nh tnh: Nng cao trnh ngi lao ng Nng cao mc sng ngi lao ng c. Cc ch tiu v ng gp cho ngn sch nh nc S tin ng gp cho ngn sch T l gia mc ng gp vo ngn sch v tng vn u t T l gia mc ng gp vo ngn sch v tng thu ngn sch d. Cc ch tiu KT-XH khc d1/Ch tiu tc ng ca u t nc ngoi n thu chi ngoi t Thu: Gp vn u t nc ngoi Xut khu Chi: Mua sm ti sn c nh, nguyn vt liu t nc ngoi Tr lng cho ngi lao ng nc ngoi Li nhun tr cho nh u t nc ngoi

128

Tit kim: Gp phn sn xut hng ho trong nc, cung cp hng ho trong nc thay v phi nhp khu T gi thc t ca d n FDI: Tng chi bng ni t/Tng thu bng ngoi t < t gi hi oi trn th trng => tt cho c nh u t v nc nhn u t d2/ Cc ch tiu nh gi cng ngh d3/ Mc s dng nguyn vt liu trong nc Gi tr NVL trong nc/ tng gi tr NVL s dng cho d n d4/Pht trin cc ngnh khc d5/ Mc tho mn nhu cu ca ngi tiu dng d6/ Gp phn pht trin kinh t - x hi ca a phng d7/ nh hng ca d n n mi trng

129

Chng III QUN L NH NC HOT NG TNN TI VIT NAM I. MT S VN CHUNG 1. Khi nim qun l 2. Khi nim qun l nh nc hot ng kinh t 3. Khi nim qun l nh nc hot ng u t nc ngoi II. QLNN HOT NG ODA TI VIT NAM 1. Vn bn php l v hot ng ODA ti Vit Nam Ngh nh ca Chnh ph s 131/2006/N-CP V vic ban hnh Quy ch Qun l v s dng ngun h tr pht trin chnh thc. 2. Quy trnh qun l nh nc hot ng ODA ti Vit Nam (c ngh nh 131/2006/N-CP) III. QLNN HOT NG FPI TI VIT NAM 1. Quy nh php l iu chnh hot ng FPI ti Vit Nam - Quyt nh S 36/2003/Q-TTg ngy 11/3/ 2003 ca Th tng Chnh ph, V vic ban hnh Quy ch gp vn, mua c phn ca nh u t nc ngoi trong cc doanh nghip Vit Nam - Quyt nh s 238/2005/Q-TTg ngy 29 thng 9 nm 2005 ca Th tng Chnh ph v t l tham gia ca bn nc ngoi vo th trng chng khon Vit Nam 2. Cc quy nh c th Mc gp vn, mua c phn ca nh u t nc ngoi (iu 4 quyt nh 36) Mc gp vn, mua c phn ca cc nh u t nc ngoi doanh nghip Vit Nam ti a bng 30% vn iu l ca doanh nghip Vit Nam. Hnh thc gp vn, mua c phn ca nh u t nc ngoi (iu 5 quyt nh 36)

130

Hnh thc mua c phn:a) Mua c phn pht hnh ln u ca cc doanh nghip nh nc thc hin c phn ho. b) Mua c phn pht hnh thm ca Cng ty c phn, mua li c phn ca cc c ng trong Cng ty c phn. Hnh thc gp vn :a) Mua li phn vn gp ca cc thnh vin Cng ty trch nhim hu hn; gp vn vo Cng ty trch nhim hu hn tr thnh thnh vin mi ca Cng ty trch nhim hu hn. b) Gp vn vo Cng ty hp danh; mua li phn vn gp ca thnh vin Cng ty hp danh tr thnh thnh vin gp vn Cng ty hp danh. c) Gp vn vo Lin hip hp tc x, hp tc x tr thnh thnh vin Lin hip hp tc x, hp tc x. T l chng khon nh u t nc ngoi c php nm gi (iu 1, quyt nh 238): T chc, c nhn nc ngoi mua, bn chng khon trn th trng chng khon Vit Nam, c nm gi: a) Ti a 49% tng s c phiu nim yt, ng k giao dch ca mt t chc nim yt, ng k giao dch trn Trung tm giao dch chng khon. i vi t chc nim yt, ng k giao dch l doanh nghip c vn u t nc ngoi chuyn sang hot ng theo hnh thc cng ty c phn theo Ngh nh s 38/2003 N/CP ngy 15 thng 4 nm 2003 th tng s c phiu nim yt l s c phiu pht hnh ra cng chng theo phng n c cp c thm quyn ph duyt. b) Ti a 49% tng s chng ch qu u t nim yt, ng k giao dch ca mt qu u t chng khon. c) Khng gii hn t l tham gia ca cc t chc, c nhn nc ngoi trong tng s tri phiu pht hnh ca mt cng ty. T l gp vn ca bn nc ngoi trong cng ty chng khon hoc cng ty qun l qu (iu 2 quyt nh 238) Khi tham gia Cng ty Chng khon lin doanh hoc Cng ty Qun l qu lin doanh, cc t chc, c nhn nc ngoi mua, bn c phiu trn th trng chng khon Vit Nam c gp vn vi t l ti a l 49% vn iu l. IV. QUN L NH NC HOT NG FDI TI VIT NAM 1. Vn bn php l iu chnh
131

- Lut u t ca quc hi nc cng ha x hi ch ngha Vit Nam s 59/2005/QH11 ngy 29/11/2005 - Ngh nh s 108/2006/N-CP quy nh chi tit v hng dn thi hnh mt s iu ca Lut u t 2. Cc quy nh c th (Sinh vin t c v nm chc Lut u t 2005 v N 108/2006/N-CP

132

MC LC

133