-3CHNG I: I CNG V T HP T hp nh l mt lnh vc ca ton hc ri rc, xut hin vo u th k 17.

. Hin nay l thuyt t hp c p dng trong nhiu lnh vc khc nhau. T hp ng chm n nhiu vn khc nhau ca ton hc, do kh c th nh ngha n mt cch hnh thc. Ni chung, l thuyt t hp gn lin vi vic nghin cu phn b cc phn t vo cc tp hp. Thng thng, cc phn t ny l hu hn v vic phn b chng phi tho mn nhng iu kin nht nh no y. Trong nhiu trng hp vic xc nh s tn ti mt cu hnh tho mn tnh cht no cng c ngha quan trng v mt l thyt cng nhc t .V th mt bi ton t hp l bi ton tn ti: Xt s tn ti cc cu hnh t hp tho mn tnh cht cho trc Bi ton tn ti nghin ca t rt lu v gp phn ng k thc y s pht trin ca l thuyt t hp cng nh nhiu ngnh ton hc khc , cc bi ton sau mt phn no minh ho v iu CHNG II: BI TON NGUY N L DIRICHLET -C S L THUYTII. 1. Nguyn l Dirichlet nguyn l chim b cu II.1.1. Pht biu nguyn l Nguyn l Dirichlet :Nu xp nhiu hn k i tng vo k ci hp ( k N* ) th tn ti hp cha t nht 2 i tng. Chng minh S dng phng php chng minh phn chng: Gi s khng c hp no cha t nht 2 i tng th s i tng khng ln hn k. iu ny mu thun vi gi thit nhiu hn k i tng . Vy nguyn l a c chng minh. Nguyn l Dirichlet i ngu. Cho tp hu hn S v S1, S2, , Sn l cc tp con ca S sao cho | S1 | + | S2 | + + | Sn | > k. | S |. Khi , tn ti mt phn t x x S sao cho x l phn t chung ca k+ 1 tp Si ( i = 1, 2, n). -4II.2. Nguyn l Drichlet tng qut Nu xp nhiu hn m i tng vo n ci hp ( n ,m N* ) th tn ti hp cha t nht i tng ( x l s nguyn nh nht x). Ch thch: c ti liu dng 1 + [ ]vi [x] l s nguyn ln nht nh hn hoc bng x. Chng minh S dng phng php chng minh phn chng: Gi s khng c hp cha t nht i tng th s i tng khng ln hn n. ( ) = m. iu ny mu thun vi gi thit s i tng nhiu hn m. Vy nguyn l a c chng minh. II.3. Nguyn l Dirichlet i ngu v hn phn t *Tp phn t l mt khong trn ng thng Trong mc ny ta k hiu d(I) l di ca khong I R. nh l 1. Cho A l mt khong gii ni, A 1, A2, , An l cc khong sao cho Ai i A (i = 1, 2, , n) v d(A) < d(A1) + d(A2) + + d(An). Khi t nh t c hai khong trong s cc khong trn c mt im trong chung. Chng minh. Tht vy, gi s khng c cp no trong nhng khong a cho c im trong chung. Khi , d(A1 K A 2 An) = d(A1) + d(A2) + + d(An) > d(A). Mt khc, t Ai A (i = 1, 2, , n) suy ra d(A1 A 2 An ) d(A). Cc bt ng thc trn mu thun vi nhau. Vy t nht c hai khong trong s cc khong trn c im trong chung.

*Tp phn t l min phng gii hn bi mt ng cong phng khp kn Trong mc ny ta k hiu S(A) l din tch min A trong mt mt phng. nh l 4. Nu A l mt min gii hn bi mt ng cong phng khp kn, cn A1, A2, , An l cc min sao cho Ai A (i = 1, 2, , n) v S(A) < S(A1) + S(A2) + + S(An), th t nht c hai min trong s cc min ni trn c im trong chung. Chng minh. Tng t nh chng minh nh l 1. -5CHNG III: BI TP NG DNG s dng nguyn l Dirichlet ta phi lm xut hin tnh hung nht th vo chung tho mn cc iu kin : + S th phi hiu hn s chung +Th phi c nht ht vo cc chung, nhng khng bt buc chung no cng phi c th. Thng phng php Dirichlet c p dng km theo phng php phn chng. *Ch : C nhi bi tp c kt lun ging nh kt lun ca nguyn l Dirichlet, tuy nhin, li gii khng hon ton s dng nguyn l Dirichlet III.1. ng dng trong l thuyt t hp p dng nguyn l Dirichlet vo l thuyt t hp, cn gi l l thuyt Ramsey, tn ca nh Ton hc ngi Anh. L thuyt Ramsey gii quyt nhng bi ton phn chia cc tp con ca mt tp cc phn t. Bi ton sau y l mt v d: Bi ton 1: Chn 5 ngi bt k chng minh rng c t nht c hai ngi c cng s ngi quen. Gii: Ta chia 5 ngi thnh i nhm . 0 i 4 (i l s ngi quen) ta chia thnh hai trng hp +TH1: C 1 ngi khng qun ai ht khi 0 i 3.vy theo nguyn l Dirchlet tn ti nhm c t nht hai ngi quen nhau +TH2: Ai Cng c ngi quen khi 1 i 4.vy theo nguyn l Dirchlet tn ti nhm c t nht hai ngi quen nhau Ta c th tng qut bi ton ny nh sau: Bi ton 2: Trong cuc hp c n ngi bao gi cng c 2 ngi c s ngi quen bng nhau. Gii: Ta chia ngi thnh i nhm . 0 i n-1 (i l s ngi quen) ta chia thnh hai trng hp +TH1: C 1 ngi khng qun ai ht khi 0 i n-2.vy theo nguyn l Dirchlet tn ti nhm c t nht hai ngi quen nhau +TH2: Ai Cng c ngi quen khi 1 i n-1.vy theo nguyn l Dirchlet tn ti nhm c t nht hai ngi quen nhau -6Bi ton 3: Gi s trong mt nhm 6 ngi mi cp 2 hoc l bn hoc l th. Chng t rng trong nhm c 3 ngi l bn ln nhau hoc c 3 ngi l k th ln nhau. Gii: Gi A mt trong 6 ngi Trong s 5 ngi ca nhm hoc l c t nht 3 ngi l bn ca A hoc c t nht 3 ngi l k th ca A, iu ny suy ra t nguyn l Dirichlet tng qut v 5 2 =3 Trong trng hp u ta gi B, C, D l bn ca A Nu trong 3 ngi ny c 2 ngi l bn th h cng vi A lp thnh mt b 3 ngi bn ca nhau ( khng ai l k th ca ai c ), ngc li, tc l nu trong 3 ngi B, C, D khng c ai l bn ai c th chng t h l b ba ngi th ln nhau Tng t nh trn ta c th chng minh trong trng hp c t nht 3 ngi l k

th ca A. Bi ton 4:Chng minh rng nu f l mt hm t X vo Y, trong X v Y l cc tp hu hn v m = | X|/|Y| khi c t nht m phn t ca X c gn vi cng mt gi tr ca Y. iu ny c ngha l c m phn t Gii: Xem hm f t X vo Y l mt quy tc sp xp X vt f(x) vi x X vo Y ci hp, mi hp 1 vt. p dng nguyn l Dirichlet tng qut ta suy ra iu phi chng minh *Ta c mt s cc bi ton : Bi ton 5:Chng minh rng trong 1 nhm c 10 ngi (trong c 2 ngi bt k l bn hoc l th) lun c nhm 3 ngi l bn hoc 4 ngi l k th ln nhau v c nhm 3 ngi l k th hoc 4 ngi l bn ca nhau. Bi ton 6:Trong mt gii v ch bng c 11 i tham gia . hai i bt k phi thi u vi nhau cng mt trn . chng minh rng ti mt thi dim ca gii lun c hai i c cng s trn u bng nhau -7III.2. ng dng trong s hc Cc bi ton s hc thng kh khn trong vic tm li gii ,Tuy nhin c mt s lng bi khng nh s dng nguyn l Dirichlet gii quyt rt hiu qu , m trnh by tng i n gin m d hiu . Sau y l mt s v d in hnh Bi ton 1:Chng minh rng trong s bt k thuc tp hp lun chn c hai s m s ny l bi ca s kia. Gii: Vit s a cho di dng: Trong b1,b2,bn+1 l cc s l. Ta c 1 b1,b2,bn+1 2n-1 Mt khc trong khong t 1 n c ng n s l nn tn ti hai s . Khi , trong hai s v c mt s l bi ca s kia Ba ton 3: Cho a1,a2..,an l c c s nguy n kh c nhau trong khong [100;200] tho iu kin a1+a2+..+an 11100 Ch ng minh r ng cc s ny c t nht jt s m n vit di dng thp phn cos t nht hai ch s ging nhau Gii Chng ta lp danh sch cc s trong khong [100;200] ,m chng vit h thp phn t nht c hai ch s trng nhau 100, 101, 110, 111, 112, 113, 114, 115, 116, 117, 118, 119, 121, 131, 141, 151, 161, 171, 181, 191, 199, 200. Tng ca tt c cc s ni trn l 4050 . Mt khc tng ca tt c cc s nguyn trong khong [100;200] l 15150 . Nu trong nhng s a cho a1,a2..,an khng c s no trong danh sch trn th a1+a2+..+an 15150-4050=11100 iu ny v l .Ngha l trong cc s a1,a2..,an c t nht mt s m vit n di dng thp phn c t nht hai ch s ging nhau -8Bi ton 4: Chng minh rng t tp hp tu gm n s t nhin lun tch ra c mt tp hp con (khc rng ) cha cc s m tng ca chng chia ht cho n Gii : Ga s mt tp no m cha cc s t a1,a2,..,an. m khng tho mn khng nh ca bi ton .Khi khng c s no trong cc s : S1=a1,S2= a1+a2; ,Sn= a1+a2++an.m chia ht cho n. V cc s d khc khng trong php chia cho n l n-1, nn theo nguyn l Dirichlet ta tm c hai s Si v Sj (1 i j n) c cng s d. Suy ra hiu ca Si Sj chia ht cho n iu ny mu thun vi ga s ni trn, vy c iu phi chng minh

Ta c cc bi ton sau: Bi ton 5.Chng minh rng 52 s t nhin bt k sao cho hoc tng hoc hiu ca hai s chia ht co 100. Kt lun cn ng kng vi 51 s Bi ton 6.Chng minh rng t 12 s t nhin bt k lun chon c hai s c hiu chia ht cho 11 Bi ton 7. Vit n s t nhin thnh mt hng ngang .Chng minh rng c mt s chia ht cho n hoc c mt s s lin tip chia ht cho n III.3. ng dng trong hnh hc (Nguyn l Dirichlet v han) Nu chia mt tp hp v hn cc qu to vo hu hn cc ngn ko th c t nht mt ngn ko c v hn cc qu to III.3.1. Bi ton v cc im, cc ng thng Bi ton1: Trong hnh vung cnh bng 1 , t 51 im bt k , phn bit . Chng minh rng c t nht 3 trong s 51 im nm trong mt hnh trn bn knh 1 7 Gii : Chia hnh vung a cho thnh 25 hnh vung con bng nhau c cnh bng 1 5 .Theo nguyn l Dirichlet ,tn ti t nht mt hnh vung con (a) cha t nht im trong s 51 im . ng trn ngoi tip (a) c b knh 1 1 527 5 .Vy ba im ni trn nm trong hnh trn ng tm vi ng trn (a) c bn knh 1 7 -9Bi ton 2:Cho ( xi,yi,zi), i = 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 l mt tp hp gm 9 im khc nhau c cc ta nguyn trong khng gian. Chng minh rng trung im ca ng ni t nht mt trong cc cp im ny c ta nguyn. Gii: Gi ta hai im bt k trong khng gian l A (a, b, c) v B (d, e, f) Vy trung im ca on AB l O( , , ) Cc ta ca im O nguyn nu v ch nu a v d; b v e; c v f cng chn hoc cng l V c 23 = 8 b ba chn l khc nhau (( c, c, c ); (l, l, l ); ( c, c, l ); ( c, l, l ); (c, l, c ); ( l, c, c ); ( l, c, l ); ( l, l, c )) nn theo nguyn l Dirichlet c t nht 2 trong 9 im c cng b ba chn l nh nhau. Vy c t nht mt cp im m im chnh gia ca chng c ta nguyn. Bi ton 3: Trong mt hnh vung c cnh l 1 cha mt s ng trn. Tng tt c chu vi ca chng l 10. Chng minh rng tn ti mt ng thng ct t nht 4 ng trn trong nhng ng trn ? Gii. Ta chn mt cnh hnh vung ri chiu vung gc cc ng trn xung cnh (xem hnh 1). Ta c, hnh chi u ca mt ng trn bn knh R xung AB l mt on thng c di 2R. V vy trn cnh hnh vung a chn c nhng on thng chiu xung vi tng di l 10 M 10 > 3. Nn theo nguyn l Dirichlet i ngu (nh l 3) suy ra c mt im M no thuc AB l im trong chung c a t nht 4 on thng a c hiu xung. Khi , ng thng i qua M vung gc vi AB ct t nht 4 trong nhng ng trn . Bi ton 4:Cho mt hnh vung v 13 ng thng, mi ng thng u chia hnh vung thnh hai t gic c t s din tch 2 : 3.Chng minh rng trong s 13 ng thng a cho, c t nht 4 ng thng cng i qua mt im. Gii:

AMB EF - 10 d I DNC G i d l ng thng chia hnh vung ABCD thnh hai t gic c t s din tch l 2 : 3 ng thng d khng th ct hai cnh k nhau ca hnh vung Gi s d ct hai cnh AB v CD ti M v N, khi n ct ng trung bnh EF ti I Gi s th Nh vy mi ng thng a cho chia cc ng trung bnh ca hnh vung theo t s 2 : 3 C 4 im chia cc ng trung bnh ca hnh vung theo t s 2 : 3 C 13 ng thng, mi ng thng i qua mt trong 4 im Vy theo nguyn l Dirichlet c t nht 4 ng thng cng i qua 1 im. Bi ton 5: Bn trong tam gic u ABC cnh 1 t 5 im.Chng minh rng tn ti 2 im c khong cch nh hn 0,5 Gii: 0,5 0,5 0,5 0,5 0,5 0,5 Cc ng trung bnh ca tam gic u cnh 1 s chia n ra lm 4 tam gic u cnh 0,5 Do trong mt tam gic nh c t nht 2 im a cho, v cc im khng th ri vo cc nh ca tam gic .Vy khong cch gia hai im nh hn 0,5 Ta c mt s bi ton sau: Bi ton 6. Trong mt hnh vung n v chn tu 101 im (c th thuc cnh cu hnh vung ) sao cho khng c ba im no thng hang . Chng minh rng tn ti tam gic vi ba nh l cc im c chn v c din tch nh hn 0,01 - 11 Bi ton 7. Cho 5 i m trn m t ph ng c to nguyn . Chng minh rng tn ti hai im c trung nguyn III.3.3. Bi ton v t mu hnh v Bi ton 1: Gi s mi im trong mt phng c t bng mt trong 2 mu v xanh. Ch ng minh t n t i m t h nh ch nh t c c c nh c g m u Gii : Gi s ta c mt li vung to bi 3 ng nm ngang v 9 ng thng ng , mi nt li c t bi mt mu xanh hoc . AX BY CZ Xt 3 nt li ca mt ng dc , mi nt c hai cch t mu nn mi b ba nt trn ng dc y c cch t mu C 9 ng dc, mi ng c 8 cch t mu nn theo nguyn l Dirichlet tn ti hai ng c cch t mu nh nhau .Chng hn hai b ba im l A, B, C v X, Y, Z V 3 im A, B, C ch c t bi hai mu nn tn ti hai im cng mu , chng hn B v C khi hnh ch nht BYZC c 4 nh cng mt mu Ta c cc bi ton sau: Bai ton 2: Mt s cung trn ca mt ng trn c t mu en , cc cung cn li c t mu . Bit rng tng di cc cung mu en nh hn na chu vi

ca ng trn . Chng minh rng c th k oc mt ng knh ca ng trn vi hai u mt c t mu B i ton 3: Cho bn c kch thc 3 x 7 vi cc c t mu xanh hoc . Chng minh rng bn c cha hnh ch nht khng tm thng (tc khng c cnh bng 1) sao cho cc bn gc cng mu. III.3.4. Bi ton din tch Bi ton 1. Cho hnh trn (C) c din tch bng 8 , t 17 im phn bit , bt k Chng minh rng bao gi cng tm c t nht ba im to thnh mt tam gic c din tch b hn 1 - 12 Gii: Chia hnh trn thnh (C) thnh 8 hnh qut bng nhau , mi hnh quat c din tch bng 1 .Theo nguyn l Dirichlet ,tn ti t nht mt hnh qut (a) cha 3 im trong s 17im a cho .Tam gic c 3 nh l 3 im nm tron trong hnh qut (a) nn c din tch nh hn din tch hnh qut ,tc l b hn 1 Bi ton 2:.Trong hnh vung cnh 15 t 20 hnh vung nh cnh 1 tng i mt khng ct nhau.Chng minh rng trong hnh vung ln c th t mt hnh trn bn knh 1 sao cho n khng ct hnh vung no. Gii: Xt hnh gm tt c cc im cch hnh vung nh cnh 1 mt khong khng ln hn 1 R rng hnh trn bn knh 1 c tm nm ngoi hnh nn khng th ct hnh vung nh Din tch hnh bng 5+ Tm hnh trn cn tm cng cn phi cch cc cnh ca hnh vung ln hn mt khong ln hn 1, tc l bn trong hnh vung cnh 13 V 20(5+) < 132 Hnh trn c tm ti im khng b ph s c tnh cht tha mn bi. *Ta c cc bi ton sau: Bi ton 3. Cho mt t giy k caro v tn v mt hnh c din tch nh hn din tch mt giy. Chng minh rng hnh c th t trn giy n khng che mt nh no. Bi ton 4. Cho hnh a gic u 9 cnh, mi nh ca n c t hai mu trng hoc en Chng minh rng tn ti hai tam gic phn bit c din ch bng nhau ,m cc nh ca mi tam gic c t cng mu